Professional Documents
Culture Documents
Chanakya Neeti Sanskrit
Chanakya Neeti Sanskrit
Chanakya Neeti Sanskrit
॥ cAZ?y-nFEt ॥
rg
aDF(y d\ yTAшA-/\ nro яAnAEt sttm, ।
Dmo
pd
шEvHyAt\ кAyA
кAy
\ шBAшBm^ ॥ 01-02
s.o
tdh\ sMprv#yAEm loкAnA\ EhtкAMyyA ।
y
n EvjAtmA/ Z sv
jAa(v\ prpdyt
॥ 01-03
mх
Eш yopd
шn d£-/FBrZn c ।
d,Eхt
{ , sMpryog
Z pEXto_=yvsFdEt ॥ 01-04
t
d£A BAyA
шW\ Em/\ B(ycottrdAyк, ।
en
ssp
c g
h vAso m(y rv n s\шy, ॥ 01-05
aApdT
Dn\ r"
ddArAn^ r"dn
{ rEp ।
aA(mAn\ stt\ r" ddAr
{ rEp Dn
{ rEp ॥ 01-06
um
aApdT
Dn\ r"
QC
~ FmtA\ кt aApd, ।
кdAEcQclt l#mF, sEcto_Ep Evn[yEt ॥ 01-07
yE-md
ш n sMmAno n vEttn
c bADvA, ।
n c EvdyAgmo_=yE-t vAs\ t/ n кAry t^ ॥ 01-08
oc
pc y/ n Evdyt
n кyA
tt/ s\E-TEtm^ ॥ 01-10
яAnFyA(pr
qZ B(yAbADvAn^ &ysnAgm ।
Em/\ cApEttкAl
q BAyA
\ c EvBv"y ॥ 01-11
kr
aAt
r &ysn prA=t
dEB
"
ш/skV
।
rAяdvAr
[mшAn c yE-t¤Et s bADv, ॥ 01-12
yo D
}vAEZ pEr(y>y aD
}v\ pErq
vt
।
ns
D
}vAEZ t-y n[yEt cAD
}v\ n£m
v Eh ॥ 01-13
vry
(кlяA\ prAjo Ev!pAmEp кyкAm^ ।
!pшFlA\ n nFc-y EvvAh, sdш кl ॥ 01-14
sa
From http://sanskritdocuments.org
-/FZA\ EdvgZ aAhAro l>яA cAEp ctg
ZA ।
sAhs\ qgZ\ c{ v кAmcA£gZ, -mt, ॥ 01-17
rg
EvBvo dAnшE?tc nASp-y tps, Plm^ ॥ 02-02
y-y p/o vшFBto BAyA
CdAngAEmnF ।
s.o
EvBv
yc st£-t-y -vg
ih { v Eh ॥ 02-03
t
p/A y
EptB
?tA, s EptA y-t poqк, ।
tEm/\ y/ EvvAs, sA BAyA
y/ Env
Et, ॥ 02-04
pro"
кAy
htAr\ pr(y"
EpryvAEdnm^ ।
t
vя
y
ttAdш\ Em/\ EvqкMB\ pyomхm^ ॥ 02-05
en
n Evvs (кEm/ c Em/ cAEp n Evvs t^ ।
кdAEc(кEpt\ Em/\ sv
\ ghy\ prкAшy t^ ॥ 02-06
mnsA EcEtt\ кAy
\ vAcA n{ v prкAшy t^ ।
um
m/
Z r"y
dgY\ кAy
cAEp Enyoяy t^ ॥ 02-07
к£\ c хl mх
(v\ к£\ c хl yOvnm^ ।
к£A(к£tr\ c { v prg hEnvAsnm^ ॥ 02-08
ш
{l ш{l
c mAEZ?y\ mOE?tк\ n gя gя ।
oc
[loк
n vA tdD
n tdDA
DA
"r Z vA ।
ab@y\ Edvs\ кyA
ddAnA@yynкm
EB, ॥ 02-13
ns
кAtAEvyog, -vяnApmAn\
Z-y ш q\ кnp-y s
vA ।
dAErdý^yBAvAEdvmх\ c Em/\
sa
From http://sanskritdocuments.org
bl\ Evtt\ c {
v[yAnA\ шdýAZA\ pAErcy
кm^ ॥ 02-16
EnD
n\ pzq\
v[yA prяA B`n\ np\ (yяt^ ।
хgA vFtPl\ v"\ B?(vA cA<yAgto ghm^ ॥ 02-17
ghF(vA dE"ZA\ EvprA-(yяEt yяmAnкm^ ।
prA=tEvdyA gz\ Eш yA d`DAry\ mgA-tTA ॥ 02-18
drAcArF drAdE£d
rAvAsF c dя
n, ।
rg
ym p\EBn
r, шFG
{ /F Eyt }\ Evn[yEt ॥ 02-19
smAn шoBt
prFEt, rAEj s
vA c шoBt
।
s.o
vAEZ>y\ &yvhAr
q Ed&yA -/F шoBt
g
h ॥ 02-20
к-y doq, кl
nAE-t &yAEDnA кo n pFEXt, ।
&ysn\
кn n prA=t\ к-y sOHy\ Enrtrm^ ॥ 03-01
t
aAcAr, кlmAHyAEt dшmAHyAEt BAqZm^ ।
en
sMB
}m, -n
hmAHyAEt vprAHyAEt Boяnm^ ॥ 03-02
sкl yoяy (кyA\ p/\ EvdyAs yoяy
t^ ।
&ysn yoяy QC/\ Em/\ Dm
Z yoяy t^ ॥ 03-03
um
dя
n-y c sp
-y vr\ spo
n dя
n, ।
spo
d\шEt кAl t dя
n-t pd pd
॥ 03-04
etdT
кlFnAnA\ npA, кv
Et sR^g
}hm^ ।
aAEdm@yAvsAn q n t
gQCEt EvEyAm^ ॥ 03-05
oc
prly
EBnnmyA
dA BvEt Eкl sAgrA, ।
sAgrA B dEmQCEt prly _Ep n sADv, ॥ 03-06
mх
-t prht
&y, pr(y"o Edvpd, pш, ।
itd
EBdyt
vA?y-шSy n adш\ кVк\ yTA ॥ 03-07
!pyOvnsMpnnA EvшAlкlsMBvA, ।
EvdyAhFnA n шoBt Eng
DA, Eк\шкA yTA ॥ 03-08
кoEкlAnA\ -vro !p\ -/FZA\ !p\ pEtv
}tm^ ।
kr
g
}Am\ яnpd-yAT
aA(mAT
pETvF\ (yя
t^ ॥ 03-10
udyog
nAE-t dAErdý^y\ яpto nAE-t pAtкm^ ।
mOn
n кlho nAE-t nAE-t яAgErt Bym^ ॥ 03-11
sa
aEt!p
Z vA sFtA aEtgv
Z rAvZ, ।
aEtdAnAdbElb
do hyEtsv
/ vя
y t^ ॥ 03-12
кo Eh BAr, smTA
nA\ Eк\ dr\ &yvsAEynAm^ ।
кo Evd
ш, sEvdyAnA\ к, pr, EpryvAEdnAm^ ॥ 03-13
From http://sanskritdocuments.org
eк
nAEp sv"Z pE pt n sgEDnA ।
vAEst\ tdvn\ sv
\ sp/
Z кl\ yTA ॥ 03-14
eк
n ш кv" Z dhymAn n vEhnnA ।
dhyt
tdvn\ sv
\ кp/
Z кl\ yTA ॥ 03-15
eк
nAEp sp/ Z EvdyAy?t
n sADnA ।
aAhlAEdt\ кl\ sv
\ yTA cd
Z
ý шv
rF ॥ 03-16
rg
Eк\ яAt
{ b
hEB, p/
{ , шoкstApкArк
{, ।
vrm к, кlAlMbF y/ EvAMyt кlm^ ॥ 03-17
s.o
lAly (pcvqA
EZ dшvqA
EZ tAXy
t^ ।
prA=t
t qoXш vq
p/
Em/vdAcr t^ ॥ 03-18
upsg
_yc
c dEB
"
c ByAvh ।
asADяnsMpк
y, plAy
(s яFvEt ॥ 03-19
t
DmA
T
кAmmo"AZA\ y-y
{ кo_Ep n Evdyt
।
en
aяAgl-tn-y v t-y яm EnrT
кm^ ॥ 03-20
mхA
y/ n p>yt
DAy\ y/ ssEctm^ ।
dAMp(y кlho nAE-t t/ F, -vymAgtA ॥ 03-21
um
aymmtEnDAn\ nAyкo_=yoqDFnA\
amtmyшrFr, кAEty?to_Ep cdý, ।
BvEt EvgtrE[mm
Xl\ prA=y BAno,
prsdnEnEv£, кo lG(v\ n yAEt Sharma ॥ 03-31
oc
y
c t{ , sh gtAr-tdmA
(sкt\ кlm^ ॥ 04-02
dш
n@yAns\-pш
{
m
(sF кmF
c pE"ZF ।
Eшш\ pAlyt En(y\ tTA s>яn-s\gEt, ॥ 04-03
kr
yAv(-v-To hyy\
dho yAvm(yc drt, ।
tAvdA(mEht\ кyA
(prAZAt
Eк\ кEr yEt ॥ 04-04
ns
кAmD
ngZA EvdyA hyкAl PldAEynF ।
prvAs
mAtsdшF EvdyA g=t\ Dn\ -mtm^ ॥ 04-05
eкo_Ep gZvAp/o Eng
Z n шt n Eкm^ ।
sa
From http://sanskritdocuments.org
p/c mхo
EvDvA c кyA
EvnAE`nnA qV^prdhEt кAym^ ॥ 04-08
Eк\ tyA Eyt D
vA yA n do`D
}F n gEB
ZF ।
кo_T
, p/
Z яAt
n yo n EvdvAn^ n BE?tmAn^ ॥ 04-09
s\sArtApd`DAnA\ /yo EvAEth tv, ।
ap(y\ c кl/\ c stA\ sgEtr v c ॥ 04-10
rg
sк>яSpEt rAяAn, sк>яSpEt pEXtA, ।
sк(кyA, prdFyt
/Fy
tAEn sк(sкt^ ॥ 04-11
s.o
eкAEкnA tpo dvA<yA\ pWn\ gAyn\ E/EB, ।
ctEB
g
mn\ "
/\ pcEBb
hBF rZ, ॥ 04-12
sA BAyA
yA шEcd
"A sA BAyA
yA pEtv}tA ।
sA BAyA
yA pEtprFtA sA BAyA
s(yvAEdnF ॥ 04-13
t
ap/-y gh\ шy\ Edш, шyA-(vbADvA, ।
en
mх
-y hdy\ шy\ sv
шyA dErdýtA ॥ 04-14
an<yAs Evq\ шA-/mяFZ
Boяn\ Evqm^ ।
dErdý-y Evq\ go¤F vd-y tzZF Evqm^ ॥ 04-15
um
(yя
dm
\ dyAhFn\ EvdyAhFn\ gz\ (yяt^ ।
(yя
(oDmхF\ BAyA
\ En,-n hAbADvA\-(yя
t^ ॥ 04-16
a@vA яrA dhvtA\ pv
tAnA\ яl\ яrA ।
am
{ Tn\ яrA -/FZA\ v-/AZAmAtpo яrA ॥ 04-17
oc
(yAg
n шFl n gZ
n кm
ZA ॥ 05-02
tAvdy
q B t&y\ yAvdymnAgtm^ ।
aAgt\ t By\ vF#y prht
&ymшkyA ॥ 05-03
eкodrsmdtA eкn"/яAtкA, ।
n BvEt smA, шFl
yTA bdrкVкA, ॥ 05-04
From http://sanskritdocuments.org
ayAyAEя
tEvttpZ
mdr\ gv
Z tg\ Eшro
rr яMbк mc mc shsA nFc\ sEndy\ vp, Sharma ॥ 05-05
En,-pho nAEDкArF -yAn^ nAкAmo mXnEpry, ।
nAEvd`D, Epry\ b }yA(-p£v?tA n vcк, ॥ 05-05
mхA
ZA\ pEXtA dv yA aDnAnA\ mhADnA, ।
prA\gnA кl-/FZA\ sBgAnA\ c dB
gA, ॥ 05-06
rg
aAl-yopgtA EvdyA prh-tgt\ Dnm^ ।
aSpbFя\ ht\ "
/\ ht\ s
{ ymnAyкm^ ॥ 05-07
s.o
a<yAsAdAy
t
EvdyA кl\ шFl n DAy
t
।
gZ
n jAyt
(vAy
, кopo n
/ Z gMyt
॥ 05-08
Evtt
n r#yt
Dmo
EvdyA yog
n r#yt ।
mdnA r#yt
Bp, sE(-/yA r#yt ghm^ ॥ 05-09
t
ayTA vdшA-/AEZ jAnpAEX(ymyTA ।
en
ayTA t(pd\ шAt\ loкA, E?l[yEt cAhn^yTA ॥ 05-10
dAErdý^ynAшn\ dAn\ шFl\ dg
EtnAшnm^ ।
ajAnnAEшnF prjA BAvnA BynAEшnF ॥ 05-11
um
nAE-t кAmsmo &yAEDnA
E-t mohsmo Erp, ।
nAE-t кopsmo vEhnnA
E-t jAnA(pr\ sхm^ ॥ 05-12
яmm(y Eh yA(y
кo Bn?(y
к, шBAшBm^ ।
nrк
q pt(y к eкo yAEt prA\ gEtm^ ॥ 05-13
oc
tZ\ b
}hmEvd, -vg
-tZ\ шr-y яFEvtm^ ।
EяtAш-y tZ\ nArF En,-ph-y tZ\ яgt^ ॥ 05-14
EvdyA Em/\ prvAs c BAyA
Em/\ g
hq c ।
itd
nAE-t c",sm\ t
яo nAE-t DAysm\ Eprym^ ॥ 05-17
aDnA DnEmQCEt vAc\ c { v ct pdA, ।
ns
From http://sanskritdocuments.org
яEntA copn
tA c y-t EvdyA\ pryQCEt ।
anndAtA By/AtA pc{t
Eptr, -mtA, ॥ 05-22
rAяp(nF gro, p(nF Em/p(nF tT {v c ।
p(nFmAtA -vmAtA c pc
{ tA mAtr, -mtA, ॥ 05-23
rg
(vA jAnmvA=noEt (vA mo"mvA=nyAt^ ॥ 06-01
pE"Z, кAкcXAl, pшnA\ c { v к?кr, ।
mnFnA\ pApcXAl, sv
cAXAlEndк, ॥ 06-02
s.o
B-mnA шd^yt
кA-y\ tAm
}mMln шd^yEt ।
rяsA шd^yt
nArF ndF
vg n шd^yEt ॥ 06-03
B
}msMp>yt
rAяA B
}msMp>yt
Edvя, ।
t
B
}msMp>yt
yogF -/F B
}mtF Evn[yEt ॥ 06-04
en
y-yATA
-t-y Em/AEZ y-yATA
-t-y bADvA, ।
y-yATA
, s pmASloк
y-yATA
, s c pEXt, ॥ 06-05
tAdшF яAyt
bEd&y
vsAyo_Ep tAdш, ।
um
shAyA-tAdшA ev yAdшF BEvt&ytA ॥ 06-06
кAl, pcEt BtAEn кAl, s\hrt prяA, ।
кAl, s=t
q яAgEt
кAlo Eh drEtm, ॥ 06-07
n p[yEt c яmAD, кAmADo n { v p[yEt ।
oc
From http://sanskritdocuments.org
Es\hAd к\ bкAd
к\ Eш"
Qc(vAEr к?кVAt^ ।
vAysA(pc Eш" Qc qV^шn-/FEZ gd
BAt^ ॥ 06-15
prBt\ кAy
mSp\ vA ynnr, кt
EmQCEt ।
svA
rMB Z t(кAy
\ Es\hAd
к\ prc"t
॥ 06-16
iEdýyAEZ c s\yMy rAgdv qEvvEя
t, ।
smd,хsх, шAt, tttvj, sADzQyt ॥ 06-17
rg
pr(y(TAn\ c yd\ c s\EvBAg\ c bDq ।
-vymAMy B?t\ c Eш" Qc(vAEr к?кVAt^ ॥ 06-18
s.o
gYm
{ TncAEr(v\ кAl
кAl
c sR^g
}hm^ ।
aprmttmEvvAs\ pc Eш"Qc vAysAt^ ॥ 06-19
bhvAшF -vSpst£, sEndýo lGc
tn, ।
-vAEmB?tc шrc qXt
vAnto gZA, ॥ 06-20
t
sAto_Ep vh dAr\ шFto Z\ n c p[yEt ।
en
st£crt En(y\ /FEZ Eш"Qc gd
BAt^ ॥ 06-21
y etAEv\шEtgZAnAcEr yEt mAnv, ।
кAyA
v-TAs svA
s aя y, s BEv yEt ॥ 06-22
um
aT
nAш\ mn-tAp\ g
h dcErtAEn c ।
vcn\ cApmAn\ c mEtmAnn prкAшy
t^ ॥ 07-01
DnDAypryog
q EvdyAsR^g
}hZ
tTA ।
oc
aAhAr
&yvhAr
c (y?tl>я, sхF Bv t^ ॥ 07-02
stoqAmtt=tAnA\ y(sх\ шAEtr
v c ।
n c tdnlNDAnAEmtc tc DAvtAm^ ॥ 07-03
stoqE-/q кt
&y, -vdAr
Boяn
Dn
।
itd
E/q c
{ v n кt
&yo_@yyn
яpdAnyo, ॥ 07-04
EvpryoEv
prvhn^yoc dMp(yo, -vAEmB(yyo, ।
atr Z n gt&y\ hl-y vqB-y c ॥ 07-05
kr
pAdA<yA\ n -pш
dE`n\ gz\ b
}AhmZm
v c ।
{ v gA\ n кmArF\ c n vd\ n Eшш\ tTA ॥ 07-06
n
ns
шgF lgXh-t
n хgh-t n dя
n, ॥ 07-08
t yEt Boяn
EvprA myrA GngEя
t ।
sADv, prsMpttO хlA, prEvpEttq ॥ 07-09
anlom n bEln\ prEtlom
n dя
nm^ ।
aA(mtSybl\ ш/\ Evny
n bl
n vA ॥ 07-10
From http://sanskritdocuments.org
bAhvFy
\ bl\ rAjA\ b}hmZo b
}hmEvdblF ।
!pyOvnmADy
\ -/FZA\ blmnttmm^ ॥ 07-11
nA(yt\ srl {BA
&y\ g(vA p[y vn-TlFm^ ।
ECdyt
srlA-t/ кNяAE-t¤Et pAdpA, ॥ 07-12
y/odк\ t/ vsEt h\sA-
-tT{ v ш к\ pErvя
yEt ।
rg
n h\stSy
n nr
Z BA&y\
pn-(yяt, pnrAyt
॥ 07-13
s.o
upAEя
tAnA\ EvttAnA\ (yAg ev Eh r"Zm^ ।
tXAgodrs\-TAnA\ prFvAh ivAMBsAm^ ॥ 07-14
y-yATA
-t-y Em/AEZ y-yATA
-t-y bADvA, ।
y-yATA
, s pmASloк
y-yATA
, s c pEXt, ॥ 07-15
t
-vg
E-TtAnAEmh яFvloк
en
c(vAEr EchnAEn vsEt
dh ।
dAnprs\go mDrA c vAZF
dvAc
n\ b
}AhmZtp
Z\ c ॥ 07-16
um
a(ytкop, кVкA c vAZF
dErdýtA c -vяn
q {
vrm^ ।
nFcprs\g, кlhFns vA
EchnAEn
dh nrкE-TtAnAm^ ॥ 07-17
oc
gMyt
yEd mg
dýmEdr\
l<yt
кErкpAlmOE?tкm^ ।
яMbкAlygt
c prA=yt
itd
From http://sanskritdocuments.org
ydnn\ B"yt En(y\ яAyt tAdшF prяA ॥ 08-03
Evtt\
dEh gZAEvt q mEtmnnAy/ dEh ?vEct^
prA=t\ vAErEnD
я
l\ Gnmх mADy
y?t\ sdA ।
яFvA-TAvrя\gmA\c sкlAs\яF&y BmXl\
By, p[y td
v кoEVgEZt\ gQCtmMBoEnEDm^ ॥ 08-04
cAXAlAnA\ shsr
{c sErEB-tttvdEш
EB, ।
rg
eкo Eh yvn, pro?to n nFco yvnA(pr, ॥ 08-05
t
{ lA<yg
EctADm
m
{ Tn
"Orкm
EZ ।
s.o
tAvdvEt cAXAlo yAv(-nAn\ n cAcr t^ ॥ 08-06
aяFZ
B
qя\ vAEr яFZ
vAEr blprdm^ ।
Boяn cAmt\ vAEr BoяnAt
EvqAphm^ ॥ 08-07
ht\ jAn\ EyAhFn\ htcAjAnto nr, ।
t
ht\ EnZA
yк\ s
{ y\ E-/yo n£A hyBt
кA, ॥ 08-08
en
vdкAl mtA BAyA
bDh-tgt\ Dnm^ ।
Boяn\ c prADFn\ Etsr, p\sA\ EvXMbnA, ॥ 08-09
nAE`nho/\ EvnA
vdA n c dAn\ EvnA EyA ।
um
n BAv
n EvnA EsEd-t-mAdAvo Eh кArZm^ ॥ 08-10
ndvo Evdyt
кA¤ n pAqAZ n mmy ।
BAv
Eh Evdyt
dv-t-mAdAvo Eh кArZm^ ॥ 08-11
кA¤pAqAZDAtnA\ к(vA BAv
n s
vnm^ ।
oc
10
From http://sanskritdocuments.org
BAyA
!pvtF ш/, p/, ш/rpEXt, ॥ 08-21
mA\sB#y
{ , srApAn
{ m
х{cA"rvEя
t{, ।
pшEB, pzqAкAr { BA
rAAtA Eh m
EdnF ॥ 08-22
dýA V~\ m/hFnc E(vя, ।
annhFno dh
yяmAn\ dAnhFno nAE-t yjsmo Erp, ॥ 08-23
rg
mE?tEmQCEs c ttAt EvqyAEvqvttyя ।
"mAя
vdyAшOc\ s(y\ pFyqvE(pb ॥ 09-01
s.o
pr-pr-y mmA
EZ y
BAqt
nrADmA, ।
t ev Evly\ yAEt vSmFкodrsp
vt^ ॥ 09-02
gD, svZ
PlEm"dX
nAкEr p p\ хl cdn-y ।
t
EvdvADnAyc npEcrAy,
en
DAt, prA кo_Ep n bEddo_Bt^ ॥ 09-03
svO
qDFnAmmtA prDAnA
sv
q sOHy
vшn\ prDAnm^ ।
um
sv
EdýyAZA\ nyn\ prDAn\
sv
q gA/
q Eшr, prDAnm^ ॥ 09-04
dto n scrEt х n cl Qc vAtA
pv
\ n яESptEmd\ n c sgmo_E-t ।
oc
t
EdvяA, Eк\ кErV^ yEt EnEv
qA iv pnngA, ॥ 09-08
yE-mn}
£ By\ nAE-t t £ n
{ v DnAgm, ।
ns
Eng
}ho_ng }ho nAE-t s z£, Eк\ кEr yEt ॥ 09-09
EnEv
q
ZAEp sp
Z кt
&yA mhtF PZA ।
Evqm-t n cA=y-t GVAVopo Bykr, ॥ 09-10
sa
prAtdy
tprsg
n m@yAhn
-/Fprsgt, ।
rA/O cOrprsg n кAlo gQCEt DFmtAm^ ॥ 09-11
-vh-tg
}ETtA mAlA -vh-tG£cdnm^ ।
-vh-tElEхt\ -to/\ ш-yAEp Ey\ hr
t^ ॥ 09-12
11
From http://sanskritdocuments.org
i"dXAE-tlA, шdýA, кAtA
hm c m EdnF ।
cdn\ dED tAMbl\ md
n\ gZvD
nm^ ॥ 09-13
dhymAnA, stFv
Z
} nFcA, pryшo_E`nnA
aш?tA-t(pd\ gt\ tto EndA\ prкv
t
।
dErdýtA DFrtyA EvrAяt
кv-/tA шB}tyA EvrAяt
кdnntA co ZtyA EvrAяt к!ptA шFltyA EvrAяt
॥ 09-14
rg
DnhFno n hFnc DEnк, s sEncy, ।
EvdyAr(n
n hFno y, s hFn, sv
v-tq ॥ 10-01
s.o
dE£pt\ ys
(pAd\ v-/pt\ Epb
>яlm^ ।
шA-/pt\ vd dvA?y, mn,pt\ smAcr t^ ॥ 10-02
sхATF
c
ttyя
EdvdyA\ EvdyATF
c
ttyя
(sхm^ ।
t
sхAET
n, кto EvdyA sх\ EvdyAET
n, кt, ॥ 10-03
en
кvy, Eк\ n p[yEt Eк\ n B"Et vAysA, ।
mdypA, Eк\ n яSpEt Eк\ n кv
Et yoEqt, ॥ 10-04
rk\ кroEt rAяAn\ rAяAn\ rkm v c ।
um
DEnn\ EnD
n\ c
{ v EnD
n\ DEnn\ EvED, ॥ 10-05
lNDAnA\ yAcк, ш/m
хA
nA\ boDкo Erp, ।
яAr-/FZA\ pEt, ш/cOrAZA\ cdýmA Erp, ॥ 10-06
y
qA\ n EvdyA n tpo n dAn\
oc
mlyAcls\sgA
nn
vZcdnAyt ॥ 10-08
y-y nAE-t -vy\ prjA шA-/\ t-y кroEt Eкm^ ।
locnA<yA\ EvhFn-y dp
Z, Eк\ кEr yEt ॥ 10-09
kr
aA=tdv
qAdv
m(y, prdv
qAdn"y, ।
rAяdv
qAdv
nnAшo b
}hmdv
qA(кl"y, ॥ 10-11
vr\ vn\ &yAG}gяdýs
Evt\
sa
12
From http://sanskritdocuments.org
t-mAml\ y(nto r"ZFy\
ECnn
ml
n
{ v шAхA n p/m^ ॥ 10-13
mAtA c кmlA dvF EptA
dvo яnAd
n, ।
bADvA Ev ZB?tAc -vd
шo Bvn/ym^ ॥ 10-14
eкv"smA!YA nAnAvZA
EvhgmA, ।
prBAt
Ed" dшs yAEt кA t/
vdnA ॥ 10-15
rg
bEdy
-y bl\ t-y Enb
d
c кto blm^ ।
vn
Es\ho ydomtt, mшк
n EnpAEtt, ॥ 10-16
s.o
кA EctA mm яFvn yEd hErEv
vMBro gFyt
no c
dB
кяFvnAy яnnF-ty\ кT\ Enm
m
।
i(yAloQy mhm
hy
dpt l#mFpt
кvl\
(v(pAdAMbяs vn
n stt\ кAlo myA nFyt
॥ 10-17
t
gFvA
ZvAZFq EvEш£bEd-
en
-tTAEp BAqAtrlolpo_hm^ ।
yTA sDAyAmmr q s(yA\
-vgA
gnAnAmDrAsv zEc, ॥ 10-18
um
annAddшgZ\ Ep£\ Ep£AddшgZ\ py, ।
pyso_£gZ\ mA\sA\ mA\sAddшgZ\ Gtm^ ॥ 10-19
шoк n rogA vD
t pysA vD
t tn, ।
Gt
n vD
t
vFy
\ mA\sAmA\s\ prvD
t
॥ 10-20
oc
-vym
v ly\ yAEt yTA rAяAyDm
t, ॥ 11-02
h-tF -Tltn, s cAkшvш, Eк\ hE-tmA/o_kшo
dFp
pr>vElt
prZ[yEt tm, Eк\ dFpmA/\ tm, ।
kr
v
ZAEp htA, ptEt Egry, Eк\ v
mA/\ ngA-
-t
яo y-y EvrAяt
s blvA-Tl q к, pr(yy, ॥ 11-03
ns
dý&ylND-y no s(y\ -/
{ Z-y n pEv/tA ॥ 11-05
n dя
n, sADdшAm{pEt
bhprкAr
{ rEp Eш#ymAZ, ।
aAmlEs?t, pysA Gt n
n EnMbv"o mDr(vm
Et ॥ 11-06
13
From http://sanskritdocuments.org
atg
tmlo d£-tFT
-nAnшt
{ rEp ।
n ш@yEt yTA BAX\ srAyA dAEht\ c st^ ॥ 11-07
n
vEtt yo y-y gZprкq
\
s t\ sdA EndEt nA/ Ec/m^ ।
yTA EкrAtF кErкMBlNDA\
m?tA\ pEr(y>y EbBEt
gяAm^ ॥ 11-08
rg
y
t s\v(sr\ pZ
\ En(y\ mOn
n Bяt ।
ygкoEVshsr\ t{ , -vg
loк mhFyt ॥ 11-09
s.o
кAmoDO tTA loB\ -vAdшgArкOt к ।
aEtEndýAEts
v c EvdyATF
hy£ vя
y
t^ ॥ 11-10
aк£PlmlAEn vnvAsrEt, sdA ।
кzt _hrh, AdmEqEv
pr, s uQyt
॥ 11-11
t
eкAhAr
Z st£, qkm
Enrt, sdA ।
en
tкAlAEBgAmF c s Evpro Edvя uQyt
॥ 11-12
lOEкк
кm
EZ rt, pшnA\ pErpAlк, ।
vAEZ>yкEqкmA
y, s Evpro {
v[y uQyt
॥ 11-13
um
lA"AEdt{ lnFlFnA\ кOsMBmDsEp
qAm^ ।
Ev
tA mdymA\sAnA\ s Evpr, шdý uQyt
॥ 11-14
prкAy
EvhtA c dAEMBк, -vAT
sADк, ।
ClF dvqF md, ro Evpro mAяA
r uQyt
॥ 11-15
oc
vApFкptXAgAnAmArAmsrv [mnAm^ ।
uQCdn EnrAшk, s Evpro Ml
QC uQyt ॥ 11-16
dvdý&y\ gzdý&y\ prdArAEBmш
nm^ ।
itd
EnvA
h, sv
Bt
q EvprcAXAl uQyt
॥ 11-17
dy\ Bo>yDn\ Dn\ sкEtEBno
scy-t-y { v
FкZ
-y bl
c Evmpt rdyAEp кFEt
, E-TtA ।
a-mAк\ mDdAnBogrEht\ nAT\ EcrA(s\Ect\
kr
EnvA
ZAEdEt n
{ яpAdygl\ Dq
(yho mE"кA, ॥ 11-18
ns
sADo, s\gmpAst
c stt\ Dyo gh-TAm, ॥ 12-01
aAt
q Evpr
q dyAEvtc
yQC~ dyA -vSpm{pEt dAnm^ ।
antpArm{pEt rAяn^
14
From http://sanskritdocuments.org
yddFyt
tnn lB
Ed^dvя
<y, ॥ 12-02
dAE"y\ -vяn dyA prяn
шAy\ sdA dя
n
prFEt, sADяn -my, хlяn Evdv>яn cAя
vm^ ।
шOy
\ ш/яn "mA gzяn nArFяn
Dt
tA
i(T\ y
pzqA кlAs кшlA-t v
v loкE-TEt, ॥ 12-03
h-tO dAnEvvEя
tO EtpVO sAr-vtdýoEhZO
rg
n
/ sADEvloкn n rEht
pAdO n tFT
\ gtO ।
ayAyAEя
tEvttpZ
mdr\ gv
Z tg\ Eшro
s.o
r r яMbк mc mc shsA nFc\ sEndy\ vp, ॥ 12-04
y
qA\ FmdyшodAstpdкml nAE-t BE?tn
rAZA\
y
qAmABFrкyAEprygZкTn nAnr?tA rsjA ।
y
qA\ Fк ZlFlAlEltrsкTAsAdrO n { v кZO
t
EDк^ tAn^ EDк^ tAn^ EDg tAn^ кTyEt stt\ кFt
n-To md\g, ॥ 12-05
en
p/\ n
{ v ydA кrFlEvVp doqo vst-y Eк\
nolкo_=yvloкt yEd EdvA sy
-y Eк\ dqZm^ ।
vqA
n
{ v ptEt cAtкmх m G-y Eк\ dqZ\
um
y(pv
\ EvEDnA llAVElEхt\ tmAEя
t\ к, "m, ॥ 12-06
s(sgAdvEt Eh sADnA хlAnA\
sADnA\ n Eh хls\gt, хl(vm^ ।
aAmod\ кsmBv\ m dv Dtt
oc
EvprAE-mnngr
mhAкTy к-tAldýmAZA\ gZ,
кo dAtA rякo ddAEt vsn\ prAtg
hF(vA EnEш ।
кo d", prEvttdArhrZ svo
_Ep d"o яn,
к-mA>яFvEs h sх EvqкEmyAy
n яFvAMyhm^ ॥ 12-09
kr
n EvprpAdodккd
mAEZ
n vdшA-/@vEngEя
tAEn ।
ns
-vAhA-vDAкArEvvEя
tAEn
[mшAntSyAEn ghAEZ tAEn ॥ 12-10
s(y\ mAtA EptA jAn\ Dmo
B
}AtA dyA sхA ।
sa
15
From http://sanskritdocuments.org
p(y(sAhytA BAyA
ah\ к ZcrZo(sv, ॥ 12-13
mAtv(prdAr
q prdý&y
q lo V~vt^ ।
aA(mv(sv
Bt
q y, p[yEt s pEXt, ॥ 12-14
Dm
t(prtA mх
mDrtA dAn
sm(sAhtA
Em/
_vcкtA grO EvnytA Ectt
_EtmBFrtA ।
aAcAr
шEctA gZ rEsкtA шA-/
q EvjAntA
rg
!p sdrtA Eшv BяntA (vyE-t Bo rAGv ॥ 12-15
кA¤\ кSptz, sm zclEctAmEZ, pr-tr,
s.o
syA
-tFv
}кr, шшF "yкr, "Aro Eh vArA\ EnED, ।
кAmo n£tnv
ElEd
Etsto En(y\ pш, кAmgO-
n
{
tA\-t
tlyAEm Bo rGpt к-yopmA dFyt
॥ 12-16
EvdyA Em/\ prvAs
c BAyA
Em/\ g
hq c ।
t
&yAEDt-yOqD\ Em/\ Dmo
Em/\ mt-y c ॥ 12-17
en
Evny\ rAяp/
<y, pEXt
<y, sBAEqtm^ ।
ant\ dytкAr
<y, -/F<y, Eш"
t {
кtvm^ ॥ 12-18
anAlo?y &yy\ кtA
anAT, кlhEpry, ।
um
aAtr, sv
"/
q nr, шFG }\ Evn[yEt ॥ 12-19
nAhAr\ Ecty
(prAjo Dm
m
к\ Eh Ecty
t^ ।
aAhAro Eh mn yAZA\ яmnA sh яAyt ॥ 12-20
DnDAypryog
q EvdyAsR^g
}hZ
tTA ।
oc
aAhAr
&yvhAr
c (y?tl>я, sхF Bv t^ ॥ 12-21
яlEbdEnpAt
n mш, py
t
GV, ।
s
ht, sv
EvdyAnA\ Dm
-y c Dn-y c ॥ 12-22
itd
vys, pErZAm
_Ep y, хl, хl ev s, ।
sMp?vmEp mADy
\ nopyAtFdývAzZm^ ॥ 12-23
n кSpmEp к£
n loкdvyEvroEDnA ॥ 13-01
gt
шoкo n кt
&yo BEv y\ n
{ v Ecty
t^ ।
ns
vt
mAn
n кAl
n vt
yEt Evc"ZA, ॥ 13-02
-vBAv
n Eh t yEt
dvA, s(pzqA, EptA ।
jAty, -nAnpAnA<yA\ vA?ydAn
n pEXtA, ॥ 13-03
sa
16
From http://sanskritdocuments.org
y-y -n ho By\ t-y -n
ho d,х-y BAяnm^ ।
-n
hmlAEn d,хAEn tAEn (y?(vA vs
t^ sхm^ ॥ 13-06
anAgtEvDAtA c pr(y(pnnmEt-tTA ।
dvAv
tO sхm
Dt
ydEv yo Evn[yEt ॥ 13-07
rAEj DEm
EZ DEm
¤A, pAp
pApA, sm
smA, ।
rAяAnmnvt
t yTA rAяA tTA prяA, ॥ 13-08
rg
яFvt\ mtvmy
dEhn\ Dm
vEя
tm^ ।
mto Dm
Z s\y?to dFG
яFvF n s\шy, ॥ 13-09
s.o
DmA
T
кAmmo"AZA\ y-y
{ кo_Ep n Evdyt
।
aяAgl-tn-y v t-y яm EnrT
кm^ ॥ 13-10
bDAy EvqyAsgo m?(y{ EnEv
qy\ mn, ।
mn ev mn yAZA\ кArZ\ bDmo"yo, ॥ 13-12
t
dhAEBmAn
gElt\ jAn
n prmA(mEn ।
en
y/ y/ mno yAEt t/ t/ smADy, ॥ 13-13
иE=st\ mns, sv
\ к-y sMpdyt sхm^ ।
{
dvAytt\ yt, sv
\ t-mA(stoqmAy
t^ ॥ 13-14
um
yTA D
nshsr
q v(so gQCEt mAtrm^ ।
tTA yQc кt\ кm
кtA
rmngQCEt ॥ 13-15
anvE-TtкAy
-y n яn n vn sхm^ ।
яno dhEt s\sgA
dvn\ s\gEvvя
nAt^ ॥ 13-16
oc
m{
Y, pAqAZхX q r(ns\jA EvDFyt ॥ 14-01
aA(mAprADv"-y PlAy tAEn
dEhnAm^ ।
dAErdý^yd,хrogAEZ bDn&ysnAEn c ॥ 14-02
pnEv
tt\ pnEm
/\ pnBA
yA
pnm
hF ।
et(sv
\ pnl
<y\ n шrFr\ pn, pn, ॥ 14-03
17
From http://sanskritdocuments.org
bhnA\ c
{ v sttvAnA\ smvAyo Erpяy, ।
vqA
DArADro m G-tZ{ rEp EnvAy
t
॥ 14-04
яl t{ l\ хl ghy\ pA/ dAn\ mnAgEp ।
prAj
шA-/\ -vy\ yAEt Ev-tAr\ v-tшE?tt, ॥ 14-05
DmA
HyAn
[mшAn c roEgZA\ yA mEtB
v
t^ ।
sA sv
d
{ v Et¤
Qc
(кo n mQy
t bDnAt^ ॥ 14-06
rg
u(pnnpcAttAp-y bEdB
vEt yAdшF ।
tAdшF yEd pv
\ -yA(к-y n -yAmhody, ॥ 14-07
s.o
dAn
tpEs шOy
vA EvjAn
Evny
ny
।
Ev-myo nEh кt
&yo bhr(nA vsDrA ॥ 14-08
dr-To_Ep n dr-To yo y-y mnEs E-Tt, ।
yo y-y hdy nAE-t smFp-To_Ep drt, ॥ 14-09
t
y-mAQc EpryEmQC tt t-y b }yA(sdA Eprym^ ।
en
&yADo mgvD\ кt
\ gFt\ gAyEt s-vrm^ ॥ 14-10
a(yAsnnA EvnAшAy dr-TA n PlprdA ।
s
&ytA\ m@yBAv
n rAяA vEhng
z, E-/y, ॥ 14-11
um
aE`nrAp, E-/yo mхA
, spA
rAякlAEn c ।
En(y\ y(n
n s
&yAEn sdy, prAZhrAEZ qV^ ॥ 14-12
s яFvEt gZA y-y y-y Dm
, s яFvEt ।
gZDm
EvhFn-y яFEvt\ En pryoяnm^ ॥ 14-13
oc
18
From http://sanskritdocuments.org
t-y jAn n mo"
Z Eк\ яVAB-ml pn
{ , ॥ 15-01
eкm=y"r\ y-t gz, Eш y\ prboDy t^ ।
pET&yA\ nAE-t td^dý&y\ yddttvA so_nZF Bv t^ ॥ 15-02
хlAnA\ кVкAnA\ c EdvEvD
{ v prEtEyA ।
upAnmхBgo vA drto vA Evsя
nm^ ॥ 15-02
кc
{ Eln\ dtmlopDAErZ\
rg
bhvAEшn\ En¤rBAEqZ\ c ।
syo
dy
cA-tEmt шyAn\
s.o
EvmcEt Fy
Ed cpAEZ, ॥ 15-04
(yяEt Em/AEZ Dn{ Ev
hFn\
p/Ac dArAc sh>яnAc ।
tmT
vt\ pnrAyEt
t
aTo
Eh loк mn y-y bD, ॥ 15-05
en
ayAyopAEя
t\ dý&y\ dш vqA
EZ Et¤Et ।
prA=t
c
{ кAdш
vq
sml\ tEdvn[yEt ॥ 15-06
ay?t\ -vAEmno y?t\ y?t\ nFc-y dqZm^ ।
um
amt\ rAhv
m(yEv
q\ шkrBqZm^ ॥ 15-07
tdoяn\ yEd^dvяB?tш q\
t(sOhd\ yE(yt
prE-mn^ ।
sA prAjtA yA n кroEt pAp\
oc
19
From http://sanskritdocuments.org
prsdnEnEv£, кo lG(v\ n yAEt ॥ 15-14
aElry\ nElnFdlm@yg,
кmElnFmкrdmdAls, ।
EvEDvшA(prd
шmpAgt,
кVяp prs\ bh myt
॥ 15-15
pFt, dn tAtcrZtlhto vSlBo y n roqA
rg
dAbASyAEdvprvy
{
, -vvdnEvvr
DAy
t
{
vErZF m
।
g
h\ m
CdyEt prEtEdvsmmAкAtpяAEnEmtt\
s.o
t-mAE(хnnA sdAh\ EdvякlEnly\ nAT y?t\ (yяAEm ॥ 15-16
bDnAEn хl sEt bhEn
mr>я
pr кtbDnmyt^ ।
dAzB
dEnpZo_Ep qX\EG
}-
t
En
E yo BvEt p\кякoш
, ॥ 15-17
en
pEtn
яhAEtlFlAm^ ua/AEp
tomG`tEnяhAEtc
",
"FZo Epn(yEяtшFlgZAкlFn, ॥ 15-18
u&yA
\ кo_Ep mhFDro lGtro do<yA
\ Dto
um
lFlyA t n (v\ EdEv Btl c stt\ govD
no gFys
।
(vA\ /
{ lo?yDr\ vhAEm кcyorg } n tdgyt
Eк\ vA
кшv BAqZ n bhnA py{ y
шo l<yt
॥ 15-19
oc
mAt,
кvlm v yOvnvnQCd кWArA vym^ ॥ 16-01
яSpEt sAD
my
n p[y(yy\ sEvB}mA, ।
hdy
Ecty(yy\ n -/FZAm кto rEt, ॥ 16-02
yo mohAmyt mYo r?t y\ mEy кAEmnF ।
kr
n EnEm
to n c
{ v n d£pvo
n yt
hmmy, кr\g, ।
tTA_Ep t ZA rGndn-y
EvnAшкAl EvprFtbEd, ॥ 16-05
20
From http://sanskritdocuments.org
gZ
{ zttmtA\ yAEt noQc
{ rAsns\E-TtA, ।
prAsAdEшхr-To_Ep кAк, Eк\ gzXAyt
॥ 16-06
gZA, sv
/ p>yt
n mh(yo_Ep sMpd, ।
pZ
d, Eк\ tTA vdyo En кlko yTA кш, ॥ 16-07
pr{ z?tgZo y-t Eng
Zo_Ep gZF Bv t^ ।
idýo_Ep lGtA\ yAEt -vy\ prHyAEpt
{ g
Z
{ , ॥ 16-08
rg
Evv
EкnmnprA=tA gZA yAEt mnojtAm^ ।
strA\ r(nmABAEt cAmFкrEnyoEяtm^ ॥ 16-09
s.o
gZ
{ , sv
jtSyo_Ep sFd(y
кo EnrAy, ।
an]y
mEp mAEZ?y\
hmAymp "t
॥ 16-10
aEt?l шn yd^dý&ymEtloB n y(sхm^ ।
ш/ZA\ prEZpAt
n t hyTA
mA Bvt m
॥ 16-11
t
Eк\ tyA Eyt l#MyA yA vDErv
кvlA ।
en
yA t v[y
v sAmAyA pETк
{ rEp B>yt
॥ 16-12
Dn
q яFEvt&y q -/Fq cAhArкm
s ।
at=tA, prAEZn, sv
yAtA yA-yEt yAEt c ॥ 16-13
um
EpryvA?yprdAn
n sv
t yEt яtv, ।
t-mAttd
v v?t&y\ vcn кA dErdýtA ॥ 16-13
"Fyt
sv
dAnAEn yjhombElEyA, ।
n "Fyt pA/dAnmBy\ sv
d
EhnAm^ ॥ 16-14
oc
t
n{ vA<yAsyog
n
dhF cA<y-yt
pn, ॥ 16-19
p-tк-TA t yA EvdyA prh-tgt\ Dn\ ।
ns
кAy
кAl
sm(pnn
n sA EvdyA n tdnm^ ॥ 16-20
21
From http://sanskritdocuments.org
loBc
dgZ n Eк\ EpшntA ydyE-t Eк\ pAtк
{,
s(y\ c ttpsA c Eк\ шEc mno ydyE-t tFT
n Eкm^ ।
sOяy\ yEd Eк\ gZ{ , smEhmA ydyE-t Eк\ mXn
{,
sEdvdyA yEd Eк\ Dn
{ rpyшo ydyE-t Eк\ m(ynA ॥ 17-04
EptA r(nAкro y-y l#mFy
-y shodrA ।
ш²o EB"AVn\ кyA
nn dttmpEt¤t ॥ 17-05
rg
aш?t-t Bv (sADb
}
hmcArF vA EnD
n, ।
&yAEDto
dvB?tc vdA nArF pEtv }tA ॥ 17-06
s.o
nAnnodкsm\ dAn\ n EtETdvA
dшF smA ।
n gAyìyA, pro m/o n mAt{ d
vt\ prm^ ॥ 17-07
t"к-y Evq\ dt mE"кAyA-t m-tк ।
vEcк-y Evq\ pQC
svA
g
dя
n
Evqm^ ॥ 17-08
t
p(yrAjA\ EvnA nArF hypo y v
}tcAErZF ।
en
aAy y\ hrt Bt
, sA nArF nrк\ v
}яt^ ॥ 17-09
n dAn
{ , ш@yt nArF nopvAsшt { rEp ।
n tFT
s
vyA tdvdt
, pdodк
{ y
TA ॥ 17-10
um
pAdш
q\ pFtш
q\ s@yAшq\ tT{v c ।
vAnm/sm\ toy\ pF(vA cAdýAyZ\ cr
t^ ॥ 17-11
dAn
n pAEZn
t кkZ
n
-nAn
n шEdn
t cdn
n ।
oc
mAn
n tE=tn
t Boяnn
jAn n mE?tn
t mXn
n ॥ 17-12
nAEpt-y g
h "Or\ pAqAZ
gDl pnm^ ।
itd
tny
tnyo(pEtt, srvrngr
EкmAED?ym^ ॥ 17-16
aAhArEndýABym
{ TnAEn
smAEn c{ tAEn nZA\ pшnAm^ ।
sa
22
From http://sanskritdocuments.org
t-y
{ v gXy`mmXnhAEnr
qA
B\gA, pnEv
кcpdmvn
vsEt ॥ 17-18
rAяA
v[yA ymcAE`n-t-кro bAlyAcкO ।
prd,х\ n яAnEt a£mo g
}AmкVк, ॥ 17-19
aD, p[yEs Eк\ bAl pEtt\ tv Eк\ BEv ।
rr mх
n яAnAEs gt\ tAzymOE?tкm^ ॥ 17-20
rg
&yAlAyAEp EvкlAEp sкVкAEp
vAEp pEklBvAEp drAsdAEp ।
s.o
gD
n bDrEs
кtEк sv
яtA
rкo gZ, хl EnhEt sm-tdoqAn^ ॥ 17-21
t
Processed and proofread by Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com
en
http://archive.org/details/HindiBook-chanakya-neeti-darpan
um
Please send corrections to sanskrit@cheerful.com
Last updated July 7, 2013
http://sanskritdocuments.org
oc
itd
kr
ns
sa
23
From http://sanskritdocuments.org