Etwinning Book - SQ

1
Të mësuarit nga e kaluara,

projektimi i të ardhmes
sonë: trashëgimia kulturore
e Evropës nëpërmjet
eTwinning
2 Të mësuarit nga e kaluara, projektimi i të ardhmes sonë:
Trashëgimia kulturore e Evropës nëpërmjet eTwinning
eTwinning është një komunitet eTwinning ofron një nivel të lartë

i gjallë që ka përfshirë, në 13 vitet mbështetjeje për përdoruesit e tij.
e ekzistencës së saj, më shumë Në secilin prej vendeve pjesëmarrëse
se 500,000 mësues që punojnë në (aktualisht 44), një Shërbim Kombëtar
190,000 * shkolla. Më shumë se i Mbështetjes (NSS) ose një Agjensi
70,000 * projekte janë drejtuar, duke për Përkrahjen e Partnerëve (PSA)
përfshirë më shumë se 2,000,000 promovon veprimin, jep këshilla dhe
studentë në të gjithë kontinentin udhëzime për përdoruesit përfundimtarë
(* të dhëna që nga maji 2018). dhe organizon një sërë aktivitetesh dhe
mundësi zhvillimi profesional në nivel
eTwinning – komuniteti për shkollat në kombëtar. Në nivel evropian, eTwinning
Evropë dhe vendet partnere fqinje – koordinohet nga Shërbimi Qendror
është një veprim për shkollat e financuara i Mbështetjes (CSS) i cili menaxhohet
nga Komisioni Evropian në kuadrin nga European Schoolnet (një konsorcium
e programit Erasmus +. Ai përfshin prej 34 Ministrive të Arsimit), në emër
mësuesit nga 36 vende evropiane dhe të Komisionit Evropian. CSS ndërlidhet
8 vende fqinje. me NSS dhe PSA dhe është përgjegjës
për zhvillimin e platformës, si dhe
eTwinning është një platformë digjitale ofron një sërë mundësish për zhvillim
e disponueshme në 29 gjuhë. Shfletimi profesional dhe aktivitete të tjera të tilla
i vizitorëve mund të ketë qasje në si një Konferencë Evropiane vjetore dhe
një sërë informacionesh publike për ngjarje çmimesh që i vlerëson mësuesit
mënyrën e përfshirjes në eTwinning; dhe studentët për përfshirjen e tyre në
duke shpjeguar përfitimet që veprimi projekte të jashtëzakonshme.
ofron dhe ofron frymëzim për punën
e përbashkët të projektit. Mësuesit e
regjistruar kanë qasje në një zonë të
kufizuar të quajtur eTwinning Live, e cila
është ndërfaqja e mësuesit individual me
komunitetin: ai u mundëson përdoruesve
të gjejnë partnerë, të ndërveprojnë, të
bashkëpunojnë në projekte dhe të marrin
pjesë në aktivitetet e zhvillimit profesional
të organizuara në nivel qendror kombëtar,
jo europian kombëtar dhe evropian.
Së fundi, kur mësuesit punojnë së bashku
në një projekt, ata kanë qasje në një
hapësirë private bashkëpunimi, e cila
është unike për çdo projekt, të quajtur
TwinSpace.
1
Të mësuarit nga e kaluara,

projektimi i të ardhmes
sonë: trashëgimia kulturore
e Evropës nëpërmjet
eTwinning
Përmbajtje
Parathënie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Hyrje: trashëgimia kulturore: lidhja e së kaluarës, e tashmja dhe e ardhmja. . . . . 5
1. Trashëgimia kulturore dhe arsimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.1. Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore, një mundësi për të nxitur
edukimin e trashëgimisë. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.2. Interpretimi i trashëgimisë një mënyrë për të angazhuar nxënësit dhe
studentët për Europën? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2. eTwinning dhe trashëgiminë kulturore. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.1. eTwinning dhe lidhja e saj me trashëgiminë kulturore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
2.2. Trashëgimia kulturore në projektet eTwinning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3. Mësimdhënia e trashëgimisë kulturore në shkollë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

3.1. Mësimdhënia me trashëgiminë kulturore digjitale në klasat
e shekullit të 21-të . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
3.2. Njëzet ide dhe aktivitete për të futur trashëgiminë kulturore në klasën tuaj. . . . . . 41
4. Angazhimi me trashëgiminë kulturore të Evropës - burime të tjera

të të mësuarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
4.1. Mësoni rreth historisë dhe trashëgimisë nga perspektiva evropiane:
Shtëpia e Historisë Evropiane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
4.1.1. Një Shtëpi për Historinë Evropiane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
4.1.2. Një hapësirë për Reinterpretimin e Trashëgimisë 55
4.1.3. Një burim mësimor për Europën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
4.2. eTwinning dhe UNESCO: duke ndërtuar të ardhmen duke
zbuluar të kaluarën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Përfundime. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Referencat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Parathënie libri 3
Parathënie libri
Tibor Navracsics, Komisioner për Arsim, Kulturë,
Rini dhe Sport
Trashëgimia jonë e përbashkët kulturore është në qendër

të mënyrës evropiane të jetës. Na rrethon ne qytetet dhe
vendet tona, peizazhet natyrore dhe vendet arkeologjike
Është letërsia, arti dhe monumentet, zanatet e mësuara nga
paraardhësit tanë, tregimet që u tregojmë fëmijëve tanë,
ushqimi që gëzojmë dhe filmat që shikojmë dhe në të cilën
ne e njohim veten. Trashëgimia kulturore përcakton se kush
jemi dhe forcon ndjenjën tonë të përkatësisë në një familje të
përbashkët evropiane. Ne të gjithë i përkasim një komuniteti
paqësor prej më shumë se 500 milionë qytetarë me histori të
Tibor Navracsics
pasura dhe kultura të ndërthurura.
Ambicia ime me Vitin Europian të Trashëgimisë Kulturore është të inkurajojë njerëzit,

veçanërisht fëmijët dhe të rinjtë, të eksplorojnë trashëgiminë e pasur dhe të larmishme
kulturore të Evropës dhe të reflektojë mbi vendin që zë në gjithë jetën tonë. Nëpërmjet
kësaj fokusi, ne duam t'u mundësojmë atyre të bëhen kujdestarë dhe kujdestarë të
trashëgimisë sonë kulturore në të ardhmen.
Viti na lejon të gërmojmë në traditat tona, kujtimet dhe monumentet e së kaluarës
sonë. Nga këto kujtime, nga historia jonë, ne mund të mësojmë shumë. Shpresoj që
nëpërmjet eksplorimit dhe përjetimit të trashëgimisë kulturore të përbashkët brenda dhe
jashtë klasës, fëmijët dhe të rinjtë të kuptojnë se identitetet e tyre të ndryshme - qofshin
ato lokale, rajonale apo kombëtare - mund të plotësojnë, të pasurojnë dhe të forcojnë
njëra tjetrën dhe të bashkëjetojnë me njeri tjetrin dhe brenda një identiteti evropian.
Shumëllojshmëria është pasuria dhe forca jonë.
Sipas një sondazhi të veçantë të Eurobarometrit në lidhje me trashëgiminë kulturore,

nëntë në dhjetë evropianë të anketuar duan që trashëgimia kulturore e Evropës të
mësohet në shkollë. Shkollat dhe mësuesit kanë një rol kyç për të luajtur për ta bërë
atë të ndodhë.
Jam veçanërisht e kënaqur të prezantoj librin eTwinning 2018, i dedikuar për sjelljen e
trashëgimisë kulturore në klasë. Libri paraqet një përzgjedhje të projekteve të shkëlqyera
eTwinning që lidhen me shumë dimensione dhe forma të trashëgimisë kulturore dhe
tregon se si mësuesit dhe nxënësit e të gjitha moshave reflektojne në një mënyrë më

krijuese dhe më të gjallë në lidhje me këtë temë.
Edicioni i sivjetshëm i librit eTwinning gjithashtu u ofron mësuesve dhe studentëve

një sërë resursesh dhe ide konkrete për aktivitetet e klasës në këtë temë, si dhe për
aktivitetet jashtë komunitetit të shkollës. Projektet eTwinning tregojnë se trashëgimia
kulturore mund të ofrojë kaq shumë mundësi arsimore dhe pjesëmarrëse për fëmijët
e rinj. E mirëpres shumë këtë qasje, e cila promovon dialogun midis kulturave dhe
gjeneratave të ndryshme, ofron një ndjenjë të kuptimit të përbashkët të dallimeve dhe
ngjashmërive tona dhe na inkurajon të vlerësojmë shumëllojshmërinë kulturore.
Unë jam mirënjohës për të gjithë mësuesit dhe studentët të cilët u përfshinë në
aktivitete dhe projekte të ndryshme, si dhe eTwinning dhe gjithë komunitetin e saj, për
të kontribuar në suksesin e Vitit Europian të Trashëgimisë Kulturore. Ky libër është një
kontribut më i prekshëm që do të na ndihmojë të sigurojmë që trashëgimia kulturore të
mbetet në qendër të jetës sonë të përditshme përtej Vitit Evropian. Ky është çelësi për
të shkaktuar ndryshime reale në mënyrën se si ne gëzojmë, mbrojmë dhe promovojmë
trashëgiminë, duke u siguruar që nga ky Vit përfitojne qytetarët në një afat më të gjatë -
dhe na ndihmon të ndërtojmë Evropën e Evropës.
Hyrja 5
Hyrja
Trashëgimia kulturore: lidhja e së kaluarës,
të tashmes dhe të ardhmes
Viti 2018 është viti evropian i trashëgimisë kulturore. Trashëgimia kulturore formon jetën
tonë të përditshme. Ajo na rrethon në qytetet dhe vendet e Evropës, peisazhet natyrore
dhe vendet arkeologjike. Ajo nuk gjendet vetëm në letërsinë, artin dhe objektet, por edhe
në zanatet që mësojmë nga paraardhësit tanë, tregimet që u tregojmë fëmijëve tanë,
ushqimin që gëzojmë dhe filmat që ne i shikojmë dhe njohim.
Viti fokusohet në veçanti tek fëmijët dhe të rinjtë, të cilët do të bëhen kujdestarë të trashëgi-
misë sonë në të ardhmen. Sipas Eurobarometrit, një shumicë e madhe e të anketuarve
(88%) pajtohen se trashëgimia kulturore e Evropës duhet të mësohet në shkolla, pasi
na tregon për historinë dhe kulturën tonë. (Raporti Special i Eurobarometrit, Trashëgimia
Kulturore, 2017).
Fëmijët dhe të rinjtë kanë mundësi të zbulojnë shumë përfaqësime të trashëgimisë

kulturore, duke përfshirë:
• Ndërtesat, monumentet, faktet, arkivat, veshjet, veprat e artit, librat, makinat, qytetet
historike, vendet arkeologjike etj. - ( trashëgiminë e prekshme )
• Praktikat, përfaqësimet, njohuritë, objektet e aftësive dhe shprehjet kulturore që
njerëzit i vlerësojnë si festivale. Ai gjithashtu përfshin gjuhët dhe traditat gojore, artet e
interpretimit dhe zanatet tradicionale, etj. - ( trashëgiminë e paprekshme )
• Peisazhet - zonat gjeografike ku burimet natyrore tregojnë dëshmi të praktikave dhe
traditave të njerëzve
• Burimet që janë krijuar në një formë dixhitale (për shembull arti digjital dhe animacioni)
ose që janë dixhitalizuar si një mënyrë për t'i ruajtur ato (përfshirë tekstin, imazhet,
videot dhe regjistrimet) - ( trashëgimia dixhitale).
Çfarë ofron ky libër

Qëllimi i këtij libri është të shpalosë aspektet e ndryshme të trashëgimisë kulturore
dhe të ofrojë shembuj të projekteve eTwinning si dhe ide për aktivitete që lidhen me
trashëgiminë kulturore.
Në pjesën e parë, do të zbuloni se çfarë nënkuptohet me trashëgiminë kulturore dhe

do të futet në interpretimin e trashëgimisë si një qasje mësimore.
Pjesa e dytë paraqet shembuj të projekteve frymëzuese eTwinning që merren me

aspektet e prekshme, të paprekshme, digjitale dhe natyrore të trashëgimisë kulturore.
Seksioni i tretë ju ofron burimet e ofruara nga Europeana: platformën digjitale të Bashkimit
Evropian për trashëgiminë kulturore. Gjithashtu, ju ofron ide për aktivitete të klasës që
lidhen me tema të ndryshme, nga historia në astronomi dhe nga matematikat në gjuhë.
Në pjesën e fundit, do të zbuloni se si nxënësit tuaj mund të mësojnë rreth historisë dhe
trashëgimisë duke përdorur burimet e Shtëpisë së Historisë Evropiane. Ju gjithashtu
do të zbuloni se si shkollat eTwinning dhe UNESCO mund të promovojnë trashëgiminë
kulturore duke organizuar aktivitete brenda dhe jashtë komunitetit të shkollës.
Trashëgimia kulturore është një temë e gjerë që mund t'ju frymëzojë që të organizoni
shumë aktivitete krijuese me nxënësit tuaj. Këtu, ne ju ofrojmë frymëzim, atëherë ju
duhet të promovoni dhe përkrahni kulturën dhe trashëgiminë evropiane në shkollat tuaja.
“Trashëgimia jonë e pasur dhe e larmishme kulturore ka një fuqi të

thellë për të ndihmuar ndërtimin e kombit tonë” – Nelson Mandela.
7
Kapitulli 1
Trashëgimia
kulturore dhe
arsimi
1.1. Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore, një

mundësi për të nxitur edukimin e trashëgimisë
Erminia Sciacchitano, Këshilltari kryesor shkencor i,
Komisionit Europian
Për shumë dekada, 'trashëgimia kulturore' u shoqërua me

monumente, muze dhe arkeologji. Lidhja mes trashëgimisë
kulturore dhe arsimit ishte zakonisht në formën e vizitave pasive
në monumente ose muze dhe ishte e kufizuar në vëzhgimin
e monumenteve ose objekteve historike. Shumë shpesh, ai
përfshinte turne me udhëzime që përqendroheshin në historinë
kronologjike të ngjarjeve që nuk kishin lidhje me përvojat e jetës së
nxënësve. Broshura që tregojnë të gjitha detajet e një monumenti
të caktuar pa asnjë lidhje me kontekstin e tij, ose me njohuritë
paraprake apo përvojat e nxënësve, ishin shumë të zakonshme.
Erminia Sciacchitano
Në dekadat e fundit, trashëgimia kulturore ka marrë një kuptim më të gjerë, duke përfshirë
trashëgiminë e paprekshme, peizazhet natyrore, urbane dhe rurale, trashëgiminë digjitale
dhe filmike. Konventa Kornizë e Këshillit të Evropës mbi vlerën e Trashëgimisë Kulturore të
Shoqërisë (Faro, 2005) jep përkufizimin më të plotë të trashëgimisë kulturore, duke përmirësuar
dimensionin e saj të prekshëm, të paprekshëm dhe dixhital në një mënyrë holistike:
Trashëgimia Kulturore është një grup burimesh të trashëguara nga e kaluara, të

cilat njerëzit e identifikojnë, pavarësisht nga pronësia, si reflektim dhe shprehje
të vlerave të tyre vazhdimisht në zhvillim, besimeve, njohurive dhe tranzicionit.
Ai përfshin të gjitha aspektet e mjedisit që rezultojnë nga ndërveprimi midis
njerëzve dhe vendeve përmes kohës (Faro 2005).
Kjo Konventë nënvizon se çdo shenjë ose simbol i krijuar ose dhënë kuptim nga aktiviteti
njerëzor, i mbrojtur qëllimisht, i ruajtur ose i ringjallur, në vend që të lihet në prishje,
harresë ose shkatërrim natyror, mund të konsiderohet trashëgimi kulturore. Thekson
theksin mbi vlerat (p.sh: vlerat kulturore, historike, estetike, arkeologjike, shkencore,
etnologjike, antropologjike), besimet, njohuritë dhe tranzicionet, të cilat konsiderohen të
rëndësishme nga një komunitet ose grup referimi që ka të drejtë të përfitojë nga ky burim
dhe që është përgjegjës për transmetimin tek gjeneratat e ardhshme. Siç theksohet në
Konventë, këto vlera janë vazhdimisht në zhvillim.
Tani është njohur plotësisht se trashëgimia kulturore luan një rol qendror në shoqëritë
tona, duke krijuar një ndjenjë bashkimi brenda dhe jashtë kufijve kombëtarë dhe duke
promovuar mirëkuptimin reciprok dhe vlerat e përbashkëta, kështu që kujdesi për
1. Trashëgimia kulturore dhe arsimi 9
trashëgiminë kulturore po rritet. Duke reflektuar mbi këtë kuptim më të gjerë të trashëgi-
misë kulturore dhe interesit në rritje, trashëgimia kulturore përdoret gjithnjë e më shumë
në mjedisin mësimor, kryesisht për të sjellë trashëgiminë kulturore në vëmendjen e sa
më shumë nxënësve të jetë e mundur dhe për të pasuruar proceset e të mësuarit.
Edukimi i trashëgimisë është një qasje ndaj mësimdhënies dhe mësimit bazuar në idenë
se trashëgimia u ofron mundësi nxënësve të angazhohen në përvojat që i bëjnë ata të
mësojnë. Duke përjetuar, shqyrtuar, analizuar dhe vlerësuar në mënyrë të drejtpërdrejtë
trashëgiminë kulturore siç janë ndërtesat, monumentet, vendet e punës, peizazhet,
faktet, ritualet dhe traditat, nxënësit fitojnë njohuri, aftësi intelektuale dhe një gamë më të
gjerë të kompetencave që rrisin kapacitetet e tyre për mirëmbajtjen dhe përmirësimin e
shoqërisë dhe mënyrat e jetesës.
1.2. Interpretimi i trashëgimisë një mënyrë për të

angazhuar nxënësit dhe studentët për Europën?
interpretuar Evropën – Shoqata Evropiane për interpretimin
e Trashëgimisë
Bazuar në ekstraktet nga gazeta nga Interpret Europe (2017) Angazhimi i qytetarëve
me trashëgiminë kulturore të Evropës: Si të përdorim më së miri qasjen interpretuese,
Witzenhausen: Interpretojmë Evropën 1
Si një qasje joformale e mësimit, interpretimi i trashëgimisë duket i përshtatshëm për

projektet eTwinning. Interpretimi i trashëgimisë kthen përvojat në burime të frymëzimit
dhe krijimtarisë, provokon kuriozitetin e studentëve i përfshin ata nata në mënyrë
narrative që mund të jetë e rendesishme për ta dhe që inkurajon reflektimin e tyre.
Krahasuar me qasjet e tjera të të nxënit, karakteristika më e rëndësishme e interpretimit të

trashëgimisë është se ai inkurajon aktivisht pjesëmarrësit të interpretojnë vetë përvojën e
tyre në kërkimin e kontekstit të tyre kuptimplotë prapa fakteve. Ajo kërkon të ofrojë:
• përvojën e dorës së parë me fenomenet origjinale të trashëgimisë (të mësuarit eksper-
imental);
• përfshirjen aktive dhe shkëmbimin me pjesëmarrësit, duke shkaktuar rezonancë
• përkushtim ndaj idesë për t'u kujdesur për trashëgiminë (dhe gjithashtu si një burim
për të mësuarit personal).
1. http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_
heritage_co.pdf
Në edukimin e hershëm të fëmijërisë
Ndjenjat dhe të menduarit e fëmijëve më të rinj i përgjigjen drejtpërdrejt asaj që ata

përjetojnë nga mjedisi i tyre i menjëhershëm. Por nocioni i interpretimit të trashëgimisë
përfshin një kuptim të së kaluarës përtej mundësive të horizontit personal të përvojës.
Prandaj, zhvillimi i fëmijës për një kuptim të kohës duhet të merret parasysh. Në fillim,
nocioni i kohës është ende i lidhur ngushtë me përvojën e fëmijëve të ngjarjeve që
ndodhin rregullisht, p.sh. çdo javë (nuk ka çerdhe të shtunave) ose çdo vit (ditëlindje,
Krishtlindje). Ndërsa fëmijët më të vegjël duan përsëritjen - dhe parashikueshmërinë - ata
të moshës pesë deri në gjashtë vjet zakonisht janë të prirur për të mësuar gjëra të reja
përtej mjedisit të tyre të menjëhershëm dhe për të dëgjuar tregime për jetën dhe talentet
e njerëzve të tjerë. Në atë moshë, fëmijët fillojnë të kuptojnë matjen dhe krahasimin dhe
të marrin një ndjenjë të së kaluarës dhe të së ardhmes. Ky është një parakusht për çdo
interpretim të trashëgimisë kulturore që shqyrton se si e kaluara është kuptimplotë.
Aftësia për të krahasuar nxit kuriozitetin e një fëmije: "Më tregoni diçka që kurrë nuk
kam parë apo ka bërë më parë!" Krahasimi është një parakusht për të mrekulluar në
atë që njerëzit ose krijesat e tjera kanë bërë. Fëmijët pastaj mund të kuptojnë kuptimin
nga tregimet interpretuese për ngjarjet e kaluara ose njerëzit që lidhen me trashëgiminë
kulturore, me përvojën e tyre të jetës. Fëmijët pastaj zhvillojnë aftësinë e tyre të
ndjeshmërisë në një nivel të parë.
Në arsimin fillor
Kur fëmijët shkojnë në shkollë, takohen me të tjerë nga prejardhje të ndryshme socio-kul-
turore dhe kanë mundësi të bëjnë përvoja të reja në një mjedis të ri shoqëror.
Për shkollat, interpretimi i trashëgimisë mund të jetë një qasje e vlefshme e cila plotëson
arsimin formal. Arsimi në klasë shpesh bazohet në tekste dhe media. Ai fokusohet në
njohuritë gjenerike, shkathtësitë dhe qëndrimet që konsiderohen të rëndësishme për
një vend. Zhvillime historike në shkallë më të gjerë janë ilustruar përmes shembujve të
përzgjedhur, ideal-tipikë.
Nga ana tjetër, interpretimi lidhet me përvojën e dorës së parë të vendeve të trashëgimisë
së vërtetë. Ata i referohen trashëgimisë konkrete lokale e cila është pjesë e mjedisit lokal
në të cilin jetojnë fëmijët. Kjo rezulton në një ndjenjë më të fortë të realitetit: "Ka ndodhur
këtu". Për më tepër, trashëgimia lokale rrallë përshtatet tërësisht në koncepte dhe ide
ideologjike të zakonshme. Mund të jetë e përshtatur në mënyra që zbulojnë shumë hije
1. Trashëgimia kulturore dhe arsimi 11
dhe ngjyra të gjërave të veçanta dhe individëve përtej kategorizimit ideal-tipik. Ajo mund
të vizitohet përsëri dhe mund të interpretohet nga perspektiva të ndryshme.
Për përfshirjen e fëmijëve në shkolla fillore me trashëgimi kulturore në mënyrë

domethënëse mund të merren parasysh:
• Trashëgimia kulturore duhet të jetë e përshtatur në rrëfimet interpretuese që lidhin të

kaluarën me horizontin e përvojave të fëmijëve dhe lejojnë të aktivizojnë ndjeshmërinë.
• Interpretimi duhet të forcojë ndjenjën e realitetit duke përfituar nga përvoja e dorës
së parë e fenomeneve reale të lidhura me mjedisin e njohur të qytetit të origjinës dhe
rrethinës së tij.
• Kontekstet dhe historitë e së kaluarës, të cilat aktivizojnë vlerat e vetë-transcendentëve
dhe të hapjes ndaj ndryshimeve, duhet të zgjidhen.
• Interpretimi duhet të përfitojë nga kurioziteti në një mënyrë që ngjall të mrekullohet
duke mbështetur interesin e vërtetë të fëmijëve në pasurinë dhe diversitetin e botës.
Në arsimin e mesëm; arsimin dhe trajnimin profesional
Kjo periudhë korrespondon më së shumti me periudhën e kërkimit më intensiv për

kuptime më të thella. Kjo periudhë korrespondon më së shumti me periudhën e kërkimit
më intensive për kuptime më të thellë. Kjo është gjithashtu një periudhë kohe kur
preferencat e vlerave individuale janë formuar.
Rrëfimet interpretuese rreth ngjarjeve të vërteta mund të zbulojnë perspektiva të reja që

i ndihmojnë adoleshentët të shqyrtojnë konceptet dhe të kontrollojnë në mënyrë kritike
koherencën e sistemeve dhe vlerave të besimit. Ajo gjithashtu mund të ndihmojë për të
fituar një ide më të qartë të asaj që një qëllim nuk dëshiron të bëhet. Nga ana tjetër, mund
të aktivizojë entuziazëm për dikë tjetër që admirohet - ndoshta vetëm për një kohë - si
frymëzim apo edhe si model rol. Gjatë kësaj kërkese për vendin e dikujt në botë dhe ndër
të tjera, trashëgimia kuptimplotë mund të ndihmojë të rinjtë të riformësojnë sistemin e
tyre të vlerave dhe identitetet.
Gjatë këtij procesi emancipimi tipik, interpretimi i trashëgimisë ofron një mundësi mjaft
të pashfrytëzuar për shoqëritë evropiane për të forcuar vlerat e vetë-transcendencës.
Bashkë-krijimi i interpretimit të trashëgimisë me të rinjtë të lehtësuar nga përkthyes të aftë
mund të jetë shumë i fuqishëm për të nxitur debate dhe reflektime dhe për të parandaluar
cenueshmërinë e gjeneratës së ardhshme drejt populizmit dhe fundamentalizmit fetar2.
2. Shembull: Erasmus + project HIMIS (Interpretimi i Trashëgimisë për përfshirjen e emigrantëve në shkolla):http://
himisproject.eu/en/home-page/
Për përfshirjen e të rinjve me trashëgimi kulturore në mënyrë kuptimplote, mund të

merren parasysh këto:
• Trashëgimia kulturore duhet të përfshihet në rrëfime interpretuese që lidhin trashëgiminë

e veçantë me besimet dhe vlerat që kanë kuptim për të rinjtë.
• Duhen përzgjedhur kontekstet dhe tregimet që aktivizojnë vetë-transcendencen dhe
oponencen - për të ndryshuar vlerat që do të ndihmojnë për të mbajtur identitetin edhe
si të rritur.
• Interpretimi duhet të përfshijë perspektiva të shumta që tregojnë se çfarë do të thotë
trashëgimia e veçantë për palët e ndryshme historike (p.sh. me prejardhje të ndryshme
socio-kulturore).
• Interpretimi duhet të ngrejë pyetje të hapura që provokojnë ndërveprimin, debatin dhe
ushqimin për vetë-reflektim, në vend që të japin përgjigje të thjeshta.
• Interpretimi emancipues duhet të respektojë autonominë e individit dhe mendimin e tij
/ saj - nganjëherë provokues.
• Në të njëjtën kohë përkthyesi mund të sfidohet nga adoleshentët të cilët do ta
respektojnë atë për besime të bazuara dhe sjellje koherente.
13
Kapitulli 2
eTwinning dhe
trashëgimia
kulturore
γ
Ω β
2.1. eTwinning dhe lidhja e saj me trashëgiminë

kulturore
Irene Pateraki, Menaxhere Pedagogjike dhe monitoruese,
e Shërbimit Qendror të Mbështetjes
Trashëgimia kulturore duhet të ushqehet dhe të ndahet me

fëmijët që nga mosha e hershme, ndërsa në të njëjtën kohë
duhet të rritet ndërgjegjësimi për rëndësinë e ruajtjes së tij. Në
këtë kuptim, detyra e shkollave është që të mësojnë, vlerësojnë
dhe ruajnë trashëgiminë unike kulturore dhe natyrore përmes
fushave të ndryshme të mësimdhënies, sidomos zonave kreative
si arti (Ivon, Hicela, Kuscevic, Dubravka, 2013, 2, S. 29-50).
Sa i përket të nxënit të trashëgimisë, qëllimet duhet të jenë që

secili fëmijë të dijë për trashëgiminë e vet. Përveç kësaj, edukimi
Irene Pateraki
i trashëgimisë duhet t'i fusë të rinjtë në çështjet e zhvillimit
të qëndrueshëm dhe të jetë i hapur ndaj trashëgimisë së të tjerëve. Rekomandohet
të forcohet ndjenja e një identiteti të përbashkët evropian dhe të prezantohet njohja e
trashëgimisë në kurrikulat e shkollave (Jakoba Sraml Gonzalez, 2012).
Në eTwinning, studentët kanë privilegjin të vijnë në kontakt me kultura të ndryshme dhe

të bëhen të hapur për trashëgiminë e të tjerëve përmes pjesëmarrjes së tyre në projekte.
Edhe nëse projekti nuk lidhet drejtpërdrejt me temën e trashëgimisë kulturore, studentët
mund të kuptojnë disa nga karakteristikat kulturore të kolegëve të tyre, nëpërmjet ndërve-
primeve dhe aktiviteteve bashkëpunuese në të cilat ata marrin pjesë.
Që nga futja e eTwinning në vitin 2005, mësuesit kanë kryer shumë projekte që u ofrojnë
studentëve mundësinë për të mësuar rreth karakteristikave kulturore të kolegëve të tyre,
për të gjetur trashëgiminë e Evropës, për të zbuluar ngjashmëri dhe dallime dhe për të
krijuar burime të përbashkëta. Disa nga këto projekte kanë marrë Çmime Evropiane dhe
janë përdorur si shembuj të praktikës së mirë gjatë viteve. Në vitin 2005, në projektin:
“ Evropa, Edukimi, Shkolla – Klubi I Filozofise ”, nxënësit e shkollave të mesme të larta
nga Italia dhe Franca shkëmbyen informacion në lidhje me rolin e kulturës, arsimit dhe
shkollave në një Evropë të së nesërmes. Në vitin 2007, nxënësit e shkollave fillore nga
Irlanda dhe Malta shkëmbyen mite dhe legjenda nga ishujt e tyre në projekt: “ Dikur në
një blog ”, ndërkohë që studentët e shkollave të mesme nga Greqia dhe Franca studiuan
fjalorin latin dhe greqisht dhe ndikimin e tyre në gjuhët moderne në projekt “24 pas- 24
βήματα”. Në vitin 2012, studentët e kopshteve nga Greqia, Franca, Letonia, Austria dhe
Portugalia zbuluan Picasso, Klimt, Klee, Monet dhe Malevich duke kërkuar, duke vëzhguar,
duke identifikuar veprat e tyre dhe duke krijuar objekte të reja në projektin "Akti në Art".
2. eTwinning dhe trashëgimia kulturore 15
Këto janë vetëm disa shembuj të projekteve eTwinning që fitojnë çmime që nxjerrin në
pah interesin e mësuesve dhe të nxënësve në ngritjen e vetëdijes për historinë dhe
vlerat e përbashkëta si dhe ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore të Evropës
përmes punës së tyre.
Angeliki Kougiourouki, ambasadori eTwinning thotë:
“Trashëgimia kulturore është si një pemë që gjithmonë jep; ajo ka nevojë që

rrënjët të lidhen në tokë, për të transferuar lëngjet e jetës nëpër, degë dhe
për të parë në të ardhmen. Elementet e prekshme dhe të paprekshme brenda
saj, të cilat ne duhet ti ruajmë në mënyrë që të kuptojmë diversitetin tonë, të
pasurohemi me njohurinë e së kaluarës, të formojmë identitetet tona me vlera të
rëndësishme si individë, komunitete, shoqëri, të ngulim përpara dhe t'i kalojmë
të gjitha në të ardhmen brezat. eTwinning mund të luajë një rol të rëndësishëm;
në sajë të zhvillimit të projekteve mësuesit dhe studentët mund të komunikojnë,
adresojnë dhe respektojnë diversitetin, dhe mund të bashkëpunojnë për një
qëllim të përbashkët. Ata mund të ndajnë idetë, të mësojnë rreth vlerave dhe
besimeve që komunikojnë ato të paraardhësve të tyre, duke bashkëvepruar dhe
duke punuar së bashku, të mësojnë nga njëri-tjetri, të ndërtojnë njohuri bazuar
në aftësitë dhe përfaqësimet e tyre individuale për të formuar të ardhmen tonë
të përbashkët”.
Në vitin 2018, Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore, shumë mësues janë inkurajuar që
të fillojnë të punojnë në projektet eTwinning që mbulojnë të gjitha aspektet e trashëgimisë
kulturore në një larmi të lëndëve të kurrikulës.
eTwinning u ofroi atyre burime shtesë si seminare online, ngjarje mësimore dhe fushata
të organizuara të veçanta për të festuar dhe rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e
trashëgimisë kulturore të Evropës.
Nxënësit që marrin pjesë në këto projekte shprehin mendimet e tyre, bëjnë pyetje,
kujtojnë atë që ata tashmë e dinë dhe formojnë shoqata me njohuri të tjera të tanishme.
Ata bashkëpunojnë me kolegët e tyre, kuptojnë se ata mund të ruajnë kulturën e tyre,
por gjithashtu nderojnë dhe respektojnë kulturën e partnerëve të tyre. Kjo është në fakt
një mënyrë krijuese për të përdorur të kaluarën, duke synuar të ndryshojë të ardhmen.
16 Të
Mësoni
mësuarit
nga nga
e kaluara,
e kaluara,
dizenjoni
projektimi
të ardhmen
i të ardhmes
tonë: sonë: CLORIS, Termat
botanikë të fjalorit,
trashëgimia kulturore
e përbashkët
Teatrot e evropiane.
lashtë i bëjnë
jehonë
heshtjes së Buka si Trashëgimia
traditë kulturore:
tyre Fuqia e
bimëve
Geoparket
e Evropës
Dancing
Trashëgimia Nëpërmjet
Kulturore Kulturave
tona
përmes
Mediave të Projektet
Reja
Muzika
na lidh
eTwinning
Zhytuni në UNESCO -
thellësitë e një çelës për
trashëgiminë
vendeve të tonë
Unesco Martenitza
me porosi
"Lojrat olimpike:
një gjuhë ndërkom-
"Kultura e
bëtare" e vlerave " pasuruar me
Zakonet migracionin"
e pazakonta, traditat (C.E.M)
dhe karakteret
folklorike të
vendit tonë
Trashëgimia Le të vizitojmë
Kimike Arti popullor -
trashëgimia
monumentet
jonë lokale, tona së bashku
kulturore
Trashëgimia
kulturore:
S.O.S (Lufta e
mbijetesës)
Ndani
trashëgiminë Kodimi
tuaj kulturore
i trashëgi-
përtej kufijve Lufta e Dytë misë digjitale
Botërore, Historia kulturore
dhe trashëgimia
kulturore
Trashëgimia
Botërore
Trashëgimia
dhe Kupa
Botërore kulturore
Muzeu Virtual
përmes
- përmes derës kuzhinës
në internet për sonë
jetën reale
Bukuria dhe
Matematika -
Viti Evropian
BEE BOT
Zbuloni
i Trashëgimisë
Një aventurë
kulturën e
njerëzve
Kulturore
mahnitëse përmes
dy qyteteve
patrulluese: Romës
dhe Seviljes
2.2. Trashëgimia kulturore në projektet eTwinning

Trashëgimia kulturore duhet të jetë pjesë e jetës së fëmijëve që nga mosha e hershme dhe
t'i ndihmojë ata të kuptojnë rëndësinë e ruajtjes së tij. Në këtë kuptim, mësuesit duhet t'i
mësojnë studentët e tyre që jo vetëm të shijojnë arritjet e gjeneratave të mëparshme, por
edhe të mësojnë nga e kaluara dhe ta përdorin këtë përvojë dhe njohuri për të ndërtuar
për të ardhmen.
Në eTwinning, shumica e projekteve trajtojnë aspekte të trashëgimisë kulturore qëllimisht

dhe pa dashje. Që nga fillimi i projektit, studentët prezantojnë veten dhe vendet e tyre
dhe ndajnë informacion me partnerët e tyre në lidhje me trashëgiminë e tyre kulturore
Ka shumë projekte që përfshijnë trashëgiminë e prekshme, të paprekshme, digjitale dhe
natyrore në eTwinning. Më poshtë mund të shihni disa shembuj nga projektet eTwinning
që mbulojnë aspekte të ndryshme të trashëgimisë kulturore, të cilat mund t'ju ndihmojnë,
të zhvilloni ide që mund t'i përdorni në kontekstin tuaj shkollor.
Më shumë se Lodrat zakonet dhe bestytnitë rreth lodrave dhe

jepnin udhëzime se si të bëjnë lodrat.
Pse? Lodrat popullore përmbajnë Së fundmi, ata krijuan lodrat popullore të
elemente të prekshme dhe të partnerëve të tyre dhe shkëmbyen lodrat
paprekshme të trashëgimisë kulturore me për të krijuar ekspozita shkollore.
vlerë të thellë nga komunitetet, rajonet
apo vendet e ndryshme. Nxënësit patën
mundësinë të kuptojnë dhe të mësojnë
rreth kulturës së tyre tradicionale dhe
vlerave krijuese dhe estetike duke
zbuluar lloje të ndryshme të lodrave.
Çfarë? Studentët krijuan një muze

virtual me vizatime të lodrave popullore
të shoqëruara me udhëzues audio, të
cilat u ofrojnë më shumë informacion
vizitorëve.
Si? Studentët bënin hulumtime në Vendet: Armenia, Azerbajxhan, Gjeorgjia,

Internet, vizituan muzetë lokale dhe Lituania, Rumania, Turqia, Ukraina
kombëtare, ekspozita të lodrave dhe Mosha e studenteve: 8 – 15
anëtarë të intervistuar të familjes së Linku I projektit: https://twinspace.
tyre dhe komunitetit lokal. Pastaj, ata etwinning.net/1528
shkëmbyen informacione lidhur me mitet, Produkti: http://bit.ly/etwinningch1
Aprendemos jugando partnerëve të tyre dhe i luanin për të

Pse? Të ndihmojë studentët të mësojnë mësuar trashëgiminë kulturore të partnerit
për trashëgiminë e tyre kulturore, të tyre.
gjuhësore, historike dhe natyrore, por
edhe trashëgimi të paprekshme: vlerat që
na bashkojnë si qytetarë të botës (bash-
këjetesa paqësore, liria, toleranca).
Çfarë? Studentët krijuan lojëra në

formatin tekstual dhe video për të
ndihmuar njëri-tjetrin për të zbuluar
trashëgiminë e tyre kulturore.
Si? Nxënësit studiuan trashëgiminë e

vendit të tyre dhe krijuan lojëra arsimore
në spanjisht dhe anglisht. Çdo kartë lojë
përfshin një vend, një karakter, një datë Vendet: Itali, Spanjë
ose një vend në lidhje me trashëgiminë Mosha e studenteve: 10 – 14
kulturore, një imazh dhe tre përgjigje të Linku I Projectit : https: //twinspace.
mundshme (ku vetëm një është e saktë). etwinning.net/26348
Studentët gjithashtu morën lojërat e Produkti: http://bit.ly/etwinningch2
Wojtek the Soldier Bear
Why? Kur zbulojmë historinë, është e

rëndësishme për studentët të mësojnë për
të kaluarën nga këndvështrime të ndryshme.
Ata e bënë këtë me ndihmën e një ariu kaf.
Skulpturat e këtij ariu mund të gjenden në
Poloni dhe në Mbretërinë e Bashkuar.
Çfarë? Nxënësit krijuan një video bash-

këpunuese për të treguar historinë e
Wojtek-it të ariut kaf.
Si? Nxënësit u inkurajuan të lexonin Vendet: Poloni, Anglia

libra dhe të mësonin rreth Luftës së Dytë Mosha e studenteve: 7 – 12
Botërore dhe të mësonin për jetën e Linku I Projektit: https://twinspace.
Wojtek, një ari të adoptuar nga ushtarët etwinning.net/23911
polakë gjatë luftës. Produkti: http://bit.ly/etwinningch4
Këngë plot ngjyra
Pse? Një person që merr edukimin e

artit në moshë të hershme ka më shumë
mundësi për të zhvilluar ndjeshmërinë
dhe kapacitetin intelektual, ndërtimin e
vetëvlerësimit dhe identitetit kulturor,
ruajtjen dhe promovimin e pluralizmit,
njohjes dhe respektit për të tjerët.
Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me të

gjitha aktivitetet e tyre në lidhje me artin,
poezinë dhe muzikën.
Si? Duke ndërlidhur artin me proceset

arsimore, projekti synonte t'u sigurojë
fëmijëve jo vetëm mjete të reja të
komunikimit dhe shprehjes, por edhe
mundësinë për të zbuluar artistë vendës,
kombëtarë dhe evropianë, të cilët kanë
kontribuar në pasurinë kulturore dhe Vendet: Greqi, Itali, Lituania, Spanja,
gjuhësore dhe diversitetin e Evropës. Anglia
Gjithashtu, ajo përforcoi identitetin lokal Mosha e nxënësve: 3 – 11
dhe trashëgiminë kulturore të fëmijëve Linku I projektit: https://twinspace.
nëpërmjet punës së artistëve lokalë dhe etwinning.net/26039
atyre të shkollave partnere. Produkti: http://bit.ly/etwinningch3
Valorisons nos patrimoines
Pse? Të mësojnë rreth trashëgimisë së

tyre kulturore lokale dhe trashëgimisë
kulturore të Evropës.
Çfarë? Studentët krijuan një libër

dixhital me të gjithë informacionin që ata
mblodhën.
Si? Nxënësit krijuan një lojë interaktive

(kuize kloze) për të zbuluar trashëgiminë Vendet: Belgjika, Franca, Italia
kulturore të partnerëve të tyre: vendet Mosha e studentëve: 12 – 14
historike, gastronomia, arkitektura dhe Linku I projektit: https://twinspace.
traditat. etwinning.net/23303
Festat dhe festimet në

Shkolla të ndryshme
Evropiane
Pse? Të mësojmë dhe të vlerësojmë
trashëgiminë kulturore të Europës dhe të
thellojmë njohuritë e nxënësve për festat
e ndryshme evropiane me ndihmën e një
nuske.
Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me

aventurat e Maxit, recetat tradicionale dhe
fjalorët.
Si? Studentët bënë një libër bash-

këpunues me aventurat e nuskës të tyre, Vendet: Finlanda, Irlanda, Rumania,
Max, i cili udhëtoi për në të gjitha vendet. Polonia, Spanja, Ukraina
Ai filloi udhëtimin e tij në Spanjë me një Mosha e nxënësve: 3 – 11
festë dhe gatim tradicional dhe pastaj Linku i projektit: https://twinspace.
vizitoi Poloninë, Finlandën, Rumaninë, etwinning.net/24439
Irlandën dhe Ukrainën përpara se të Produkti: http://bit.ly/etwinningch5
kthehej në Spanjë.
CARPE ANTIQUIT@TEM! rëndësishëm si Perikliu, Calliope, Ciceroni ,

Cezari dhe Themistokli.
Pse? Për të kuptuar trashëgiminë e
Greqisë dhe Italisë duke kërkuar fjalore
themelore latine dhe greke dhe sa
fjalë janë transferuar në gjuhë të tjera
evropiane.
Cfare? Studentët krijuan një fjalor me fjalë

që rrjedhin nga greqishtja e lashtë dhe
latinishtja, kuicione etimologjike dhe video
rreth njerëzve të rëndësishëm të Greqisë
së Lashtë dhe Romës.
Si? Studentët kërkonin për shprehje me

origjinë klasike që janë ende në përdorim, Vendet: Greqi, Itali, Spanje
mësojnë për jetën e përditshme të grekëve Mosha e studenteve: 15 – 16
dhe romakëve të lashtë, hulumtojnë Linku I projektit: https://twinspace.
origjinën e traditave (teatër, dasma, vdekje) etwinning.net/30369
dhe studiojnë biografitë e njerëzve të Produkti: http://bit.ly/etwinningch6
Kur Arti plotëson realitetin përgatiti një prezantim rreth artistit. Ata, së
virtual! fundi, zgjodhën një pjesë të veprës nga
artisti dhe përgatitën një prezantim duke
Pse? Për të mësuar rreth 20 artistë dhe përdorur realitetin e shtuar.
për të studiuar një vepër të artit të caktuar
nga këta artistë për të krijuar një ekspozitë
virtuale me Aurasma (një mjet i shtuar
realiteti).
Çfarë? Studentët krijuan një ekspozitë prej

20 veprash artistike (piktura kryesisht) nga
20 artistë europianë nga Republika Çeke,
Italia, Polonia dhe Franca, duke përdorur
tableta, me realitet të shtuar dhe një
revistë online.
Si? Në grupe, studentët duhej të zgjedhin Vendet: Republika Ceke, Franca, Italia,
artistë nga vendet e tyre dhe të përga- Polonia
tisin një kuiz për partnerët e tyre për të Mosha e nxënësve: 13 – 16
luajtur. Pas kërkimit të informatave rreth 20 Linku I projektit: https://twinspace.
artistëve të dhënë, secili grup mori quizin, etwinning.net/23619
artistin e partnerëve të tyre dhe më pas Produkti: http://bit.ly/etwinningch7
Mon jardin, ton jardin, nos prezantime, harta mendore dhe kuize.
jardins européens et…extra
européens aussi !!
Pse? Trashëgimia natyrore i referohet

shumës totale të elementeve të biodi-
versitetit, përfshirë florën dhe faunën,
ekosistemet dhe strukturat gjeologjike.
Qëllimi ishte t'i jepnin studentëve
mundësinë për të zbuluar këtë përmes
shkëmbimeve interaktive, argëtuese,
shkencore, kuzhinare dhe artistike.
Vendet: Danimarka, Franca, Ish Republika
Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me Jugosllave e Maqedonisë, Italia, Lituania,
aktivitete që lidhen me kopshtet e tyre. Tunizi
Mosha e nxënësve: 12 – 16
Si? Studentët zbuluan trashëgiminë Linku I projektit: https://twinspace.
natyrore të vendeve të tyre dhe traditat etwinning.net/24216
e lidhura me të duke krijuar video, Produkti: http://bit.ly/etwinningch9
Trashëgimia kulturore përdorën Tricider për të votuar për ata që

rreth vendeve evropiane ata i pëlqyen më së shumti dhe shkëmbyen
pikëpamjet e tyre.
Pse? Për t'i bërë studentët të vetëdijshëm
për trashëgiminë kulturore që mund të
gjejnë në vendin e tyre, si dhe në vende
të tjera. Në këtë mënyrë, ata mund të
reflektojnë se sa e pasur është trashëgimia
e vendit të tyre dhe sa e rëndësishme është
të respektohet dhe të mbrohet trashëgimia
e tyre si dhe kultura e vendeve të tjera.
Çfarë? Studentët krijuan një hartë që thek-

sonte trashëgiminë kulturore të vendeve
të tyre dhe muret e pllakave që shfaqin
trashëgiminë e partnerëve të tyre.
Si? Në çifte, ata zgjodhën një kategori Vendet: Franca, Greqia, Italia, Spanja
(vende arkeologjike, ndërtesa, tradita, Mosha e nxënësve: 11 – 13
kështjella, kulla, trashëgimia natyrore); ata Linku I projektit: https://twinspace.
kërkuan informacion dhe prezantime të për- etwinning.net/23667
gatitura për partnerët e tjerë. Së fundi, ata Produkti: http://bit.ly/etwinningch8
Eurocomics – Eksploro profesional që udhëton në histori dhe në

Europen përmes Comics kulturë.
Pse? Të ndihmojë studentët të zbulojnë

legjenda, ushqime tradicionale dhe
ndërtesa historike në një mënyrë
qesharake dhe krijuese.
Çfarë? Studentët krijuan një e-libër të

shkruar "Aladdin dhe shtatë tregime" në
të cilat karakteri i viziton qytetet e tyre dhe
zbulon trashëgiminë kulturore të prekshme
dhe të paprekshme.
Vendet: Republika çeke, Franca,
Si? Nëpërmjet punës kërkimore dhe Gjeorgjia, Greqia, Italia, Turqia
grupore, studentët zbuluan trashëgiminë Mosha e nxënësve: 14 – 16
e tyre kulturore duke shndërruar Linku I projektit: https://twinspace.
vizatime të përafërta me laps në një etwinning.net/23618
karakter të librave komik gjysmë Produkti: http://bit.ly/etwinningch10
Le të zbulojmë Evropën tonë çdo udhëtimi në klasë, studentët ndërtuan

Bota e matematikës një quiz transnacional dhe organizuan një
konkurs midis të gjithë studentëve evropianë
Pse? Qëllimi ishte të ndihmonte studentët të përfshirë në këtë aventurë kulturore.
të zbulonin jo vetëm pasurinë kulturore
të trashëgimisë së partnerëve të tyre, por
edhe të tyre, duke eksploruar dimensionin
e prekshëm që ekziston midis Matematikës
dhe mjedisit tonë rrethues, në të gjithë
Evropën.
Çfarë? Rezultati kryesor ishte një quiz

transnacional. Në fund të secilit seminar,
pasi studentët botuan videot në TwinSpace,
ata përgatitën disa pyetje në lidhje me të.
Mësuesit grupuan disa nga këto pyetje në
një kuiz të madh dhe organizuan një konkurs
evropian duke përdorur Kahoot.
Si? Nxënësit ndihmuan partnerët e tyre Vendet: Belgjika, Bullgaria, Republika

të zbulojnë trashëgiminë e tyre lokale Çeke, Franca, Ish Republika Jugosllave e
përmes seminareve të matematikës jashtë Maqedonisë, Gjermania, Greqia, Islanda,
mureve të klasës, si pjesë e udhëtimeve Italia, Polonia, Portugalia, Rumania, Serbia,
në terren. Çdo herë, kartolina të vërteta Sllovakia, Spanja, Turqia
u dërguan tek partnerët, duke përshkruar Mosha e nxënësve: 13 – 15
vendet e vizituara dhe seminaret, me qëllim Linku I projektit: https://twinspace.
përgatitjen e disa mureve të kartolinave në etwinning.net/21637
klasa. Nga të gjitha videot e krijuara, pas Produkti: http://bit.ly/etwinningCH11
A e mbani mend atë

profesion?
Pse? Që nga Revolucioni Industrial, bota
e punës është transformuar me tregti
artizanale që bien viktimë e këtij procesi.
Qëllimi i këtij projekti ishte ruajtja e kujtesës
së profesioneve të ndryshme tradicionale,
pasi trashëgimia kulturore nuk përfshin
vetëm ndërtesa, libra, këngë dhe vepra arti
por edhe punën e popullit dhe atë që ata
krijuan.
Çfarë? Studentët krijuan disa lojëra online krijuan prezantime bashkëpunuese që

dhe një lojë me kartën e kujtesës, e cila na kujtojnë profesione pothuajse të
mund të shkarkohet dhe printohet për t'u harruara. Kolazhet, karikaturat, videot dhe
luajtur. fotot e detyrave të duarve u përfshinë në
prezantime.
Si? Studentët bënë disa kërkime mbi
profesionet tradicionale në secilin prej
vendeve pjesëmarrëse dhe krijuan Vendet: Gjermania, Greqia, Polonia,
kolazhe, modele dhe karta të luajtura Portugalia, Sllovenia
me informacionin e mbledhur. Pastaj, Mosha e nxënësve: 13 – 15
ata krijuan skuadra shumëkombëshe Linku I projektit: https://twinspace.
dhe diskutuan informacionin e tyre në etwinning.net/43292
forum për binjakëzimin e projektit. Ata Produkti: http://bit.ly/etwinningch13
Njihuni me fqinjët tuaj - Conoce studiuan gjithashtu këngë të ndryshme,

një tus vecinos meloditë e të cilëve u kompozuan nga poeti
spanjoll Federico García Lorca dhe zbuluan
Pse? Për t'i bërë studentët të vetëdijshëm receta tradicionale nga partnerët e tyre.
për trashëgiminë kulturore të tre vendeve
të përfshira, me fokus në arkitekturën,
letërsinë, muzikën, gatim dhe sportet
tradicionale. Projekti u zhvillua nga
Departamente të ndryshme Didaktike:
Gjuhë dhe letërsi, gjuhë klasike, histori,
biologji, muzikë, edukim fizik dhe anglisht
për të ndihmuar studentët të kuptojnë
rëndësinë e kulturës sonë si qytetarë
evropianë nga këndvështrime të ndryshme.
Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me

mite dhe një ekspozitë fotografike me
veturat e tyre para vendeve të trashëgi-
misë kulturore.
Si? Nxënësit studiojnë tregimet tradicio- Vendet: Finlanda, Greqia, Spanja

nale evropiane dhe versionet që na kanë Mosha e nxënësve: 13 – 15
ardhur deri ne ditet e sotme dhe pastaj Linku I projektit: https://twinspace.
kanë marrë objektet në vendet e trashëgi- etwinning.net/17214
misë kulturore të rajonit të tyre. Ata Produkti: http://bit.ly/etwinningch14
Greke – Griko. Gjuha jote dhe tregime dhe krijuan një kuiz online
tingëllon e njohur për të provuar atë që kishin mësuar .
Pse? Qëllimi ishte që studentët të zbulojnë

origjinën dhe të gjurmojnë evolucionin e
"Griko", një dialekt i pakicës që flitet në
Greqinë Salentina, në jug të Italisë. Duke
ua paraqitur traditat dhe zakonet e tyre
partnerëve të tyre, studentët zbulojnë
ngjashmëri dhe dallime kulturore.
Çfarë? Rezultati kryesor ishte një

poster interaktiv me gjetjet e studimit të
studentëve.
Si? Studentët dëgjuan këngët tradicionale Vendet: Greqia, Italia

Griko për të krijuar re të fjalëve me fjalët Mosha e nxënësve: 13 – 15
kyçe që mund të njihnin dhe përgatitë një Linku I projektit: https://twinspace.
fjalor për t'i ndihmuar ata të komunikonin. etwinning.net/25161
Ata gjithashtu shkëmbyen mite, legjenda Produkti: http://bit.ly/etwinningch12
Twinlettres: regards critiques

sur le monde!
Pse? Për t'i nxitur studentët të marrin një
hap prapa nga identiteti i tyre kulturor,
të shohin shoqërinë rreth tyre me një sy
kritik duke punuar në Letrat persiane të
Montesquieu dhe të krijojnë ura midis të
kaluarës dhe të tashmes së Evropës.
Çfarë? Studentët shkruan një roman

epistolar që imiton punën origjinale. Ai
përmban 161 letra të shkruara nga nxënës
nga 10 shkolla, si dhe vizatime, dialogje, Vendet: Belgjika, Franca, Greqia, Italia,
histori, komike dhe video. Rumania, Spanja,Tunizia
Mosha e nxënësve: 12 – 18
Si? Nxënësit lexonin "Letrat persiane" dhe Linku I projektit: https://twinspace.
morën pjesë në aktivitetet e shkrimit krijues etwinning.net/24460/
të frymëzuar nga puna. Produkti: http://bit.ly/etwinningch16
Parqet natyrore = zhvilluan një faqe interneti unike me

Ndërkombëtare Thesar informata relevante rreth parkut të tyre
ndërkombëtar.
Pse? Të tregojë bukurinë dhe pasurinë
e parqeve kombëtare përmes eksplorimit
të faunës, florës dhe biodiversitetit të tyre
dhe të rrisë ndërgjegjësimin për rëndësinë
e ruajtjes së trashëgimisë natyrore duke
krijuar një park ndërkombëtar.
Çfarë? Studentët krijuan një webfaqe ku

ata paraqitën parkun e tyre ndërkombëtar,
duke përfshirë lojërat, reklamat dhe info-
graphics.
Si? Nxënësit studiuan karakteristikat e Vendet: Republika Çeke, Polonia, Slovakia,

parqeve kombëtare të tyre dhe u ndanë në Spanja
grupe ekspertësh. Studentët pastaj krijuan Mosha e nxënësve: 14 – 15
një fjalor të natyrës, krijuan infografikë Project link: https://twinspace.etwinning.
rreth sjelljes në parqet ndërkombëtare, net/20319
regjistruan reklamat për parkun dhe Produkti: http://bit.ly/etwinningch15
Gjueti thesari! Zbuloni Si? Studentët shikonin modelet

matematikë dhe gjeometri që gjeometrike të monumenteve të ndryshme
janë të fshehura në qoshet e dhe u prezantuan me parimet themelore të
qytetit tuaj! ndërtimeve gjeometrike.
Pse? Qëllimi i projektit ishte të kuptonte se

matematika, historia, shkenca dhe gjeometria
mund të gjenden në ndërtesa dhe hapësira
që përfaqësojnë trashëgiminë kulturore të çdo
qyteti. Duke përdorur analizën gjeometrike,
studentët përmirësuan vetëdijen e tyre për
shkëlqimin e artistëve në transformimin e
hapësirave urbane.
Çfarë? Studentët përdorën Geogebra dhe

morën pjesë në kuize. Në fund, një gjueti Vendet: Qipro, Greqia, Italia, Portugalia
thesari, në lidhje me temat e diskutuara, Mosha e nxënësve: 15 – 17
u organizua njëkohësisht në të gjitha Linku I projektit: https://twinspace.
shkollat partnere. etwinning.net/26008
Një tren për Evropën propozuan vende lokale për t'u përfshirë në
listë.
Pse? Evropa ka një histori të pasur që
pasqyrohet në katedralet, monumentet dhe
zakonet e saj. Nxënësit patën mundësi,
nëpërmjet aktiviteteve të ndryshme, të
njihen me trashëgiminë kulturore dhe
panë se identiteti i tyre përbëhet nga një
diversitet dhe pasuri unike. Të dy vendet e
Trashëgimisë Botërore të UNESKO-s dhe
lokalitetet u prezantuan dhe u vlerësuan.
Çfarë?? Rezultati i projektit ishte një

udhëtim i kënaqshëm, informativ dhe
i qëndrueshëm, i ndarë nëpërmjet një
prezantimi të Prezi.
Si? Studentët udhëtuan nëpër Evropë me

tren. Gjatë udhëtimit të tyre, ata vizituan Vendet: Bullgaria, Franca, Germania,
shumë qytete dhe mblodhën informacion Italia, Polonia, Sllovakia
për vende të ndryshme të Trashëgimisë Mosha e nxënësve: 14 – 18
Botërore të UNESCO-s. Ata krijuan Linku I projektit: https://twinspace.
kuize, studiuan kriteret e UNESCO-s etwinning.net/44227
për vendet e Trashëgimisë Botërore dhe Produkti: http://bit.ly/etwinningch17
A e njihni qytetin tim? u bë pjesë e rrjetit të shkollave të lidhura me

UNESCO.
Pse? Të promovojë pjesëmarrjen aktive dhe
të përgjegjshme të studentëve në mbrojtjen
dhe përmirësimin e trashëgimisë kulturore
lokale, kombëtare dhe evropiane. Të forcojë
lidhjen midis shkollës dhe komunitetit në
mënyrë që studentët të kuptojnë traditat dhe
vlerat e nxjerra nga vendet arkeologjike dhe
historike.
Çfarë? Studentët krijuan itinerare turistike,

e-libra dhe video për të promovuar pasurinë
kulturore të rajonit të tyre. Shkolla italiane
Si? Studentët kanë hulumtuar dhe kanë

përzgjedhur informacione në lidhje me Vendet: Albania, Gjeorgjia, Italia, Polonia,
historinë, kulturën dhe gastronominë. Ata Rumania, Serbia, Spanja, Turqia, Ukraina
organizuan udhëtime edukative në rajonin Mosha e nxënësve : 15 – 19
e tyre dhe krijuan itinerare turistike dhe Linku I projektit: https://twinspace.
reklama për të rritur trashëgiminë kulturore etwinning.net/25451
të prekshme dhe të paprekshme dhe për të Produkti: http://bit.ly/etwinningch18
promovuar turizmin kulturor.
Universi është bërë nga Tiny të secilit vend gjithashtu. Pas shumë
Tregime sesioneve të Skype dy avatars vizituan çdo
shkollë dhe cdo qytet për një javë.
Pse? Duke ndjekur idetë e prezantuara
në diskutimin e ekspertëve të titulluar
"Përdorimi i tregimit digjital për të
mbështetur mësimdhënien dhe mësimin"
drejtuar nga Bernard Robin organizuar
nga Grupi i Klasës Kreative, mësuesit
prezantuan projektin që nxënësit e tyre te
kishin si qëllim kryesor të flisnin si qytetarë
përgjegjës digjital të vetëdijshëm për
identitete të ndryshme kulturore.
Çfarë? Historitë lidhen me problemet e

vendeve. Bërja e vendeve për njerëz të
veçantë që kishin dalluar veten në çdo
fushë të trashëgimisë kulturore në çdo vend
partner.
Si? Nxënësit e shkollave të mesme krijuan

një prezantim multimedial në formën e një
historie dixhitale që përfshinte përdorimin Vendet: Belgjika, Kroacia, Republika
e mjeteve kompjuterike për t'i treguar Çeke, Greqia, Hungaria, Italia, Norvegjia,
ato histori. Tregime të tilla përmbanin një Polonia, Portugalia, Republika e Moldavisë,
përzierje të imazheve dixhitale, tekstit, Rumania, Spanja, Suedia, Turqia
transmetimit audio të regjistruar, videokli- Mosha e nxënësve: 15 – 19
peve dhe / ose muzikës. Këto histori ishin Linku I projektit: https://twinspace.
imponuese dhe kuptimplote dhe doli të jetë etwinning.net/21062
e rëndësishme për trashëgiminë kulturore Produkti: http://bit.ly/etwinningch20
Nuestra Historia Al Rescate bënë një e-libër, duke paraqitur zgjidhje për
problemet aktuale.
Pse? Duke filluar nga studimi i heronjve
historikë të vendeve të tyre (Hannibal nga
Tunizia, Viriato nga Spanja dhe Falcone
nga Italia), studentët u frymëzuan nga
trashëgimia kulturore dhe u bënë heronj të
së tashmes duke propozuar zgjidhje për
problemet dhe temat aktuale duke përfshirë
emigracionin e refugjatëve, dhunën dhe
përfshirjen.
Çfarë? Studentët në grupe shumëkom-

bëshe krijuan një Kahoot kulturor: Historia e
Rescate, lidhur me tre heronjtë e tyre.
Si? Nxënësit në tre grupe shumëkombëshe

kërkuan informacion për heronjtë e tyre dhe Vendet: Italia, Spanja, Tunizia
prodhuan video rreth këtyre heronjve duke Mosha e nxënësve: 14 – 19
qenë transmetuesit e Historisë. Ata krijuan Linku I projektit: https://twinspace.
një Kahoot kulturor dhe konkuruan me njëri- etwinning.net/24960
tjetrin në një videokonferencë. Gjithashtu, Produkti: http://bit.ly/etwinningch19
duke qenë heronjtë e së tashmes, ata (llogaria është e nevojshme)
Misteret në Mesjetë ose piktura. Këto produkte u vendosën së

Europe bashku në një libër dixhital.
Pse? Studentët zbuluan dhe hulumtonin

aspektet e Mesjetës në vendin e tyre dhe
vendin e partnerit të tyre me qëllim që të
njiheshin me themelimin dhe zhvillimin
e qyteteve dhe fshatrave të tyre dhe të
zhyteshin thellë në trashëgiminë e tyre
kulturore.
Çfarë? Studentët krijuan rrëfime të

ndryshme rreth aspekteve të Mesjetës, të
paraqitura si shfaqje të shkurtra, karikatura
Si? Së pari, studentët fituan njohuritë bazë

të Mesjetës duke bërë turne udhëzuesish të
qyteteve të tyre, duke shikuar videot rreth
kohëve mesjetare dhe duke lexuar tekste.
Pastaj, ata grumbulluan ide për rrëfimet e Vendet: Italia, Gjermania
tyre që përshkruanin aspekte të Mesjetës. Mosha e nxënësve: 11 – 14
Nxënësit nga të dyja vendet bashkëpunuan Linku I projektit:
për të krijuar rrëfime, të prezantuara si https://twinspace.etwinning.net/49815
video, histori ose karikaturë, së bashku. Produkti: http://bit.ly/etwinningch21
Ju jeni foto - Tu eres el fytyrës të personazheve. Kjo krijoi fotografi

cuadro të ngrira të jetesës, të cilat u fotografuan
dhe u ngarkuan në TwinSpace ku u ndanë
Pse? Qëllimi i projektit ishte që t'u nga të gjitha shkollat partnere. Fotot u bënë
mundësonte studentëve të marrin burim i aktiviteteve të ndryshme bash-
një pasqyrë të thellë në veprat e artit, këpunuese në internet si lojëra, kuize, gara,
domethënë pikturat e famshme të shkëmbime komente dhe prezantime.
vendosura në muze të Evropës. Kështu,
ngritja e vetëdijes për vlerën e trashëgi-
misë kulturore si një mjet për t’u lidhur me
të kaluarën me jetën e tyre të tanishme,
për të vlerësuar diversitetin kulturor, për të
zbuluar historinë dhe vlerat e përbashkëta
dhe për të zhvilluar respekt dhe mirëkuptim
reciprok.
Çfarë? Rreth 200 piktura që datojnë nga

Rilindja në Artin Modern u ri-miratuan,
fotografuan dhe ngarkuan në TwinSpace.
Fotot, duke përfshirë punën bash-
këpunuese dhe posterat u shtypën dhe
ekspozita së bashku me prezantimet
u mbajtën në të gjitha shkollat partnere.
Vendet: Greqia, Italia, Polonia, Portugalia,
Si? Studentët u ftuan për të zgjedhur Rumania, Spanja, Turqia
piktura të famshme dhe për të rivendosur Mosha e nxënësve: 10 – 19
skenën e pikturës duke marrë një rol dhe Linku I projektit: https://twinspace.
duke marrë përsipër dhe shprehjen e etwinning.net/22676
“Zëri i mësuesve
”
Ne duhe
t ta
trashëgim vlerësojmë
inë kultu
vendit to ro
në për të re të
të tjerët kuptuar
dhe për
sytë botë t'i hapur
s.
Ir
ene Con
falone, It
htë si ali
s h ë g im ia kulturore ës
Tra tit që
iljes së mbre
unaza e fam in.
n n g a n jë ri brez në tjetr
kalo ër të
një thesar, p
Pra, ky është vetëm
n n e je m i p ërgjegjës jo
cili u
ar dhe për t’
për të shpëtu ë te
ro jt u r, p o r e dhe ta kalojm
mb
reja.
gjeneratat e Të gjithë njerëzit kontribuojnë në
ze, Albania
Adriana La kulturën e botës. Prandaj është e
rëndësishme të respektojmë dhe
të mbrojmë të gjithë trashëgiminë
kulturore, nëpërmjet ligjeve
kombëtare dhe traktateve ndër-
kombëtare. Trafikimi i paligjshëm
eTwinn i objekteve dhe objekteve
ing baz kulturore, plaçkitja e objekteve
projekt ohet në
e bash arkeologjike dhe shkatërrimi
shkëm kë p
bimi i id unimi, i ndërtesave dhe monumenteve
besime e ve dhe historike shkaktojnë dëme të
ve në m
nga ve es të sh pariparueshme për trashëgiminë
nde të kollave kulturore të një vendi".
ndërton ndrysh
re m e;a
dhe njo spekt, mirëku jo
Sakine Rüzgar, Turqia
huri. Çf ptim
më e m arë më
irë për nyre
trashëg të mës
im uar rret
njëri-tje isë kulturore t h
tri? ë
Maria
Vasilo
p oulou,
Greqia
Si qyteta
rë, ne i p
që ka rrit ërkasim
ur rrënjë një shoq
përvojav t e saj pë ërie
e të kalu rmes
identiteti a ra dhe p
n e saj n o zhvillo
udhëheq ë të tash n
ur drejt s men për
mësues, ë ardhmes të
mu . Ne, si
trashëgim nd të forcojmë n
isë sonë yjet e
projekte kulturore
ve ndërk përmes
Mendoj se edukimi mund të jetë me ose Eras ombëtare
mus +, të si eTwin
të vërtetë i dobishëm në përhapjen vetëdijen cilat përf ning
dhe ndje orcojnë
dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore tanë për shmërin
rëndësin ë e nxën
deri sa të zgjedhësh mjetet e duhura. së madh ë e vlerë ësve
e të të g simit të v
Në fakt, arsimi mund të përfaqësojë jithë botë lerës
Fina Ve s.
një mënyrë shumë të drejtpërdrejtë ndrell, S
panja
për të komunikuar me të rinjtë dhe
kjo bëhet më e efektshme nëse
prezantoni këtë temë në mënyrë
interesante për marrësit. Sa i përket
rolit të eTwinning, unë mendoj se
është facilitatori i përsosur për të Mendoj se trashëgimia kulturore
gjithë procesin. e çdo vendi tregon historinë e saj
Gabriella Gasperini, Itali historike dhe historinë e pasur që
do të informojë gjeneratat e ardhshme
të vendit. Ajo mbahet dhe mbijeton në
mendjet dhe zemrat e popullit të saj.
Trashëgimia kulturore është rrënja e
kombeve, e cila gjithnjë lulëzon nga
shpirtrat e dashur të popullit të saj.
Lina Qashu, Jordani
Trashëg
im
një bartë ia kulturore ës
s i kujte h
lejon të sës. Kjo të
hyni në ju
persona një mar qëson
le rëdh e përfa i me
hapësirë me objekte dhe ënie lt u r o r
ku em
të jetës gimia Ne rrit zakonet,
të gjene s Trashë ë për mua. ë t,
ratave të ë përditshme um .G ju h i,
kaq sh tekst të tërë ika, vallëzim
zbuloni kaluara, k o n t, m u z ë n y r a
se të kë të adita dhe m imi
për vete si njerëzit men e t, tr
ushqim ikturat, ma
d je e
të ndik
n, komu donin t, p mi ësh ë
jetonin d nit ngjyra ën po vishe ulturore. Un
he si e k etin ku ata të c il jo n ë k a .
Piotr Krz uptuan me
shëgim
ia
ga Ma
rtinik
ysztofo botën. nga tra cez dhe vij n që ndodhe ë
t në
rs
ki, Polo
nia a n g ë l të, un
jam fr ishull
i vo
të vërte në jam
të n jë . N ë
Ësh ibeve he u
e Kara dy kultura d
Detin m e
tova
u ndër ër këtë. l Les D
ax,
a r p St Pau
kren r t in s ,
a Ma
Mirell
Fran e
c
ërcakton
kulturore na p
Trashëgimia e
është shumë
dhe mendoj se nd ik ua r te Ësh
për të
rëndësishme këtë t
një ë ADN-
pë r t'u kujdesur për p ja
të rinjtë do të e m ërzierje jonë .
në mendoj se irë s e ku .. Evr
trashëgimi. U im in ë unik e
e. N pse tra lturave opianë
lidhim trashëg
ishte mirë ta të so tëm, kalu
a
e je
m
shë
g dhe t jan
ë
e studentëve sep ra na k i ajo q imia jo kjo ësh
me interesat re ja pë r se t a p ë j e n ë t ë
knologji të gjat ë ta asu mi, ësh
të përdorim te tra sh ëg i- ë sh
drej gjithë men n ar dhe epse e
ru s të
bajtjen e koh
të bërë përm e dhe sjell
t një
ë a e ndry g j i t h ash
ro re më të kapshm ë të a s. H
Meg ndrysh rdhme istoria s hojnë u
s t
misë kultu tëm
e. Brezat e so jitha i m q ëm h k
më interesant pejta
dhe të, t e të re e si o n
jigje më të sh k r
e rë jo ësh ashëgi ja për uri do
g
kërkojnë përg i kësaj. ndë të a mia Eur të
t'i përshtatem e nj sish rsye j
ja p në ës pën.
o o
dhe ne duhet të kthehen erëz me
për s h
studentët do dhe ve, të ru e është të atje
Përndryshe, g v
nuk jithash lerat e a
të tjera. tyre jtur ku kaq
në përmbajtje
do t tu g , arr jtim
ardh ë a
, Serbia shm ketë k bimet. it in
Vesna Kostic e. upti Pa t jet e tyr
Del m për ë , e
fina
Cas gjen asgjë
alde e rata
rre te
y, P
o rtug
alia
het
l t u r o re du nj
g i m ia ku ësve të ri e
h ë n r
Tras ohet nxë lejon aty ri-
ë s i u të
t'u m olla, pas ndaj qyte tyre
s h k u r n a
në ë hap he u lejo dhe të
n ë t
të je të tjera d ritë Trashë
shmë r dallime
t
g
kulturo imia
m e v e n g j a ë i
p
ulojn
ë
hëm rsitet
të zb vetëdijs dhe dive nuar re
të ie
jenë lloj pasur j, duke p ë fakt
ra
globale është
;t
e kanë ë gjithë
a n
si një or. Prand ët, është
z r
njerë dhe të tje
veten irja. nizia
atë.
h e, Tu
përfs Ben H a ssin
Olfa Svetla
na Bor
sch, U
kraina
“Zëri i nxënësve
”
Trashëgim
ia kulturo
ka gjëra r
që janë të e
rëndësis
hme për
vend dhe çdo
luajnë një
rëndësis rol të
hëm për
lokalë. M njerëzit
und të je
ndërtesë të një
historike
ushqim k ose një
ombëtar.
rreth tras Mësojmë
hëgimisë
nga prind ku
ërit, rreth lturore
a mësuesit inat ose
është e gjith tanë
Trashëgimia .
ë e kaluara Gohar, 1
që na ka lën
6 vjeç, A
a që rmenia
s h ë g im ia është gjithçk aj,
Tra ruajë.Prand
a a rr it u r të
njeriu k RE
rk s h o p -i jo në "LE PIET
wo të
na ndihmon
PARLANO" uam
u lo jm ë , ta njohim, ta d
zb etet
ë atë që mb
dhe ta çmojm
ra.
nga e kalua lberto, 8 vjeç, Itali një
Martina, Gai
a, A
ë shtë
ro r e net,
m i a kultu atet, zako et
ëg i za n end
Trash ion i artit, muzetë, v ra
s i et
kolek , vendet s tesat e vj zit.
i t a t d ë r n rë
j e
trad n
gjike, regon për e të
e o l o
ark a t nd
cila n itoj ve për
etj., e qen të viz htar të di ë
ë l s t
Më p ç jam kure në vende ë,
i ë l l
tilla, s t që jetojn . Në shko te
z i t ë k
njerë me në bo oj në proje
h n e
ndrys qen të pu në mësim ua
ë l ë d
më p marr pjes e. Unë e
t ë a v
dhe ëtyre tem ografinë.
k e
rreth në dhe Gj ani
t o r i ç, u
m
His ,1 0 vje
R
Raul
Më pëlq
en të viz
muzetë itoj
sepse n
sikur po dih
udhëtoj em
në kohë prapa
dhe jeto
tjetër. j një jetë
rtetë
Elena, 1 e të vë
2 vjeç, It
htë m t për
se ës ë kujdese se
alia
d o j
Men sishme t , sep
r ë n dë k u l turore dijeje dhe
e inë h
ëgim mad reth
trash jë burim i mësuar r
ësht ë n
i për
t ë etëm
u ndës s h m e jo v
një m dr y mirë ë
r a v e të n yra më e is
kult u ën ëgim
l i b r at. M rreth trash ë me
nga ar i at i
mësu shihn ë flisn
për të e është ta u, mund t
ror ht ë
kultu j . G jithas errni pjes ,
t ë t u a t ë m ë t a re
sy
q t ë ose ë r k o mb huaj
me p
l e
b i m e nd n j e rëz të
këm me
Trashëg në sh e, biseda etin.
imia kult t i m nte n r
një ansa urore ës udhë e toni i Polon
ia
mbël e tr htë s e s h fl 1 7 vjeç,
monum aditave, o r a ,
sand
enteve, Alek
është gji kulturës
thashtu , por
mbrojtu diçka që
r dhe vle duhet
të mëso rësuar.
jmë duk M u nd
duke pu e udhëtu
nuar jas ar,
duke dë htë vend
gjuar os it,
informa e duke k
cion rre ërkuar
të tjera th kultur
dhe mo ave
vizituara numente
. ve të
Michela
, 16 vjeç
, Italia
37
Kapitulli 3
Mësimdhënia
e trashëgimisë
kulturore në
shkollë
3.1. Mësimdhënia me trashëgiminë kulturore

digjitale në klasat e shekullit të 21-të
Milena Popova, Udhëheqësi i shërbimeve të ri-përdorimit,
Europiana
Gjatë vitit 2018, Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore ka vënë

në qendër të vëmendjes pasurinë e Evropës në trashëgiminë
kulturore si pjesë e jetës së përditshme të njerëzve. Shfrytëzimi
i potencialit të saj të plotë për mësimdhënie dhe mësim është
një përpjekje e pafundme. Mësuesit kanë ndihmuar nxënësit e
tyre të zbulojnë dhe të angazhohen me trashëgiminë kulturore
përmes udhëtimeve në terren, vizitave në muze apo shfaqjeve
të artit. Tani, ata gjithashtu mund të sjellin të dhëna digjitale
kulturore në klasat e tyre për ta bërë mësimin edhe më intuitiv,
kreativ dhe më të shpërblyer.
Milena Popova
Europeana është platforma e Evropës për trashëgiminë digjitale kulturore dhe fytyra
virtuale e Vitit Europian të Trashëgimisë Kulturore. Europeana mund të ndihmojë
mësuesit të prezantojnë praktika të reja, të dizenjojnë angazhimin e përvojave të të nxënit
për studentët e tyre dhe të zhvillojnë kompetencat e tyre digjitale dhe kulturore. Faqja e
internetit siguron qasje falas në internet në mbi 50 milionë artikuj të digjitalizuar të nxjerra
nga mbi 3.700 muze, arkiva, biblioteka dhe galeri në të gjithë Europën. Koleksionet e tij
shfaqin një gamë të gjerë përmbajtjesh nga 43 vende dhe 23 gjuhë të ndryshme, në tema
dhe media të ndryshme, duke përfshirë vepra arti, fotografi, dizajne të modës, imazhe 3D,
harta, gazeta dhe më shumë. Këto shënime dixhitale ofrojnë një mori mundësish për të
përjetuar fenomenet e trashëgimisë kulturore dhe vazhdimin e interpretimit të trashëgi-
misë për mësim, siç paraqitet në seksionin 1.2. Përveç kësaj, rreth 20 milionë artikuj
koleksionesh janë të licencuara hapur dhe mund të jenë lehtësisht dhe falas, të integruara
në aplikacione edukative, lojëra, platforma dhe shërbime online.
Mësuesit dhe nxënësit mund të përdorin burimet e pasura të përmbajtjes së Europeana

në aktivitetet eTwinning në klasë. Ata mund të kërkojnë koleksione me ngjyrë, njerëz,
periudha kohore dhe tema ose të eksplorojnë burime të kuruara, duke filluar nga
ekspozimet dhe galeritë online në koleksionet tematike të Luftës së Parë Botërore, artit,
muzikës, modës, fotografisë, gjeografisë e të tjera. Të ardhurit për në Europeana mund
të gjejnë këshilla të dobishme për kërkimin, kreditimin dhe lundrimin e të drejtës së autorit
në "Udhëzuesin për përdorimin e Europeana në arsim" në dispozicion në pesë gjuhë
(anglisht, frëngjisht, spanjisht, portugalisht dhe italisht).
3. Mësimdhënia e trashëgimisë kulturore në shkollë 39
Koleksionet e pasur dhe të larmishme të Europeana ndihmojnë edukatorët të pasurojnë

mësimet e tyre, pavarësisht nga lënda që zakonisht mësojnë. Për shembull, letrat dhe
fotografitë e mbledhjes së Luftës së Parë Botërore mund të shërbejnë si ndihmë për
mësimdhënien për një mësim historik; tregimet personale nga koleksioni i Migracionit
mund të japin frymëzim për një konkurs të eseve në një kurs gjuhe.
Për më tepër, mësuesit mund të zgjedhin nga një sërë mjetesh interaktive dhe burime
digjitale të të mësuarit me përmbajtjen e Europeana për të animuar klasat e tyre dhe për
t'i ndihmuar studentët të zhvillojnë kompetencat e tyre digjitale dhe kulturore. Puna me të
dhënat dhe mjetet digjitale kulturore do të përmirësojë shkathtësitë e tyre dixhitale, bash-
këpunimin dhe aftësitë e të menduarit kritik; bashkëveprimi me trashëgiminë kulturore
do të rrisë vlerësimin për thesaret tona kulturore, do të forcojë ndjenjën e përkatësisë
dhe do të ushqejë kuriozitetin dhe tolerancën për të jetuar në një botë globale dhe të
ndërlidhur. Më poshtë mund të gjeni disa shembuj të burimeve dixhitale të të mësuarit
dhe mjeteve me përmbajtje Europeana, të përshtatshme për projektet eTwinning:
1. Art Faces app

Tags: arsimi fillor, art
Një lojë digjitale për fëmijët e shkollave fillore, e cila i fut ato në artin vizual përmes
veprave të zgjedhura të koleksioneve të Evropës. Çdo pikturë është e lidhur me sfida të
ndryshme të të mësuarit dhe një quiz përfundimtar ndihmon zbulimin e një afati kohor me
të gjitha portretet dhe veçoritë e tyre.
Linku: http://bit.ly/etwinningCHa
2. "Lufta e Parë Botërore: Një betejë perspektivash" Libri

i Multi-Touch dhe kursit online
Tags: arsimi i mesëm, historia, WW1
Libri interaktiv hulumton katër hipoteza për shpërthimin e Luftës së Parë Botërore duke
përdorur materiale nga koleksioni Europeana 1914 - 1918. Kursi iTunes U siguron një
ndihmë mësimore interaktive bazuar në librin Multi-Touch për të ndihmuar studentët të
vlerësojnë burimet dhe të zhvillojnë kuptimin e tyre për atë që çoi në luftë më 1914. Të
dy burimet janë të lira në dy gjuhë (anglisht dhe holandisht).
Lidhja me librin Multi-touch: http://bit.ly/etwinningCHb
Lidhu me kursin: http://bit.ly/etwinningCHc
3. Libri "Kafshët në Luftën e Madhe"

Tags: arsimi i mesëm, historia, WW1
Një e-libër dygjuhësh (italisht dhe anglisht) për mësuesit dhe nxënësit e arsimit të mesëm.
Studion Luftën e Parë Botërore nga këndvështrimi i kafshëve që morën pjesë në të duke
përdorur koleksionin tematik të Europeana 1914-1918.
Linku: http://bit.ly/etwinningCHd
4. Historiana
Tags: arsimi i mesëm, historia, STEM
Historiana sjell burime plotësuese pan-evropiane për edukatorët dhe studentët e historisë,
duke përfshirë mjetet novatore dixhitale, burimet e përmbajtjeve dhe aktivitetet e mësimit
elektronik me përmbajtjen e Europeana. Nxënësit mund të eksplorojnë mini-koleksionet
e kuruara për figurat historike (nga Jeanne D'Arc në Mbretëreshën Victoria dhe Stalin)
dhe aktivitetet e të mësuarit online në Luftën e Parë Botërore, Revolucionin Industrial,
lëvizjen britanike të Suffragës dhe më shumë.
Linqe: http://bit.ly/etwinningCHk
http://bit.ly/etwinningCHi
5. Transcribathon
Tags: arsimi i mesëm, mjet bashkëpunues, tema të ndryshme
Transkriptimi është një mjet i mësimit online për transkriptimin e dokumenteve historike
nga koleksioni tematik i Luftës së Parë Botërore Europeana. Kjo i lejon studentët të
përmirësojnë aftësitë e tyre digjitale duke mësuar se si të krijojnë të dhëna digjitale dhe të
shtojnë mjaft të dhëna (për shembull, vendndodhjen). Ata gjithashtu mund të fitojnë aftësi
të vlefshme për bashkëveprimin duke punuar në ekipe dhe të konkurrojnë kundër ekipeve
apo shkollave të tjera. Mësimdhënësit mund të kenë qasje në mësime në shtatë gjuhë të
ndryshme dhe të përdorin dokumentet në kontekste të ndryshme (nga historia në klasa
qytetare).
Linku: http://bit.ly/etwinningCHg
3.2. Njëzet ide dhe aktivitete për të futur

trashëgiminë kulturore në klasën tuaj
“ Unë nuk dua që shtëpia ime të jetë e rrethuar nga të gjitha anët
dhe dritaret e mia të jenë të mbushura. Dua që kultura e të gjitha
tokave të lulëzojë për shtëpinë time sa më lirisht të jetë e mundur.
Por unë nuk pranoj që të largohen nga këmbët e mia”
Mahatma Ghandi
Kuptimi i Trashëgimisë Kulturore Botërore mund të na ndihmojë të bëhemi më të

vetëdijshëm për rrënjët tona dhe identitetin tonë kulturor dhe social. Nëpërmjet eTwinning,
mësuesit dhe studentët kanë mundësinë të tregojnë trashëgiminë e Evropës si një
mozaik të pasur dhe të larmishëm të shprehjes kulturore. Studentët në eTwinning mund
të mësojnë rreth besimeve, vlerave dhe njohurive të paraardhësve të tyre dhe qytetëri-
meve që i krijuan ose bashkëveprojnë me ta duke bashkëpunuar me kolegët e tyre nga
vendet e tjera, duke shkëmbyer pikëpamje, duke debatuar, duke mësuar dhe paraqitur
trashëgiminë kulturore të Evropës. eTwinning mund të luajë një rol të rëndësishëm në
ruajtjen e diversitetit të jashtëzakonshëm kulturor të botës nëpërmjet bashkëpunimit
ndërkombëtar Trashëgimia kulturore është një temë e gjerë dhe aktivitetet që lidhen me
të janë gjithmonë të pranishme në projektet eTwinning. Më poshtë mund të gjeni njëzet
aktivitete praktike, gjashtë nga projektet eTwinning që mund t'i zbatoni në klasën tuaj për
të prezantuar trashëgiminë kulturore për nxënësit tuaj në të gjitha nivelet e moshës. Këto
janë vetëm disa ide që mund t'ju frymëzojnë për të promovuar trashëgiminë kulturore për
nxënësit tuaj dhe për të ndërtuar projekte inovative.
1. Zbulimi i trashëgimisë kulturore të prekshme
Mosha e nxënësve: 5 - 9 vjeç

Diskutoni se çfarë trashëgimi kulturore të prekshme ka të bëjë me studentët tuaj dhe t'u
tregoni shembuj të trashëgimisë së luajtshme kulturore: piktura, skulptura, monedha,
dorëshkrime dhe trashëgimi kulturore e paluajtshme: monumente, vende arkeologjike të
vendit tuaj. Kërkojuni nxënësve tuaj të zgjedhin një dhe ta tërheqin atë në letër ose në një
mjet në internet si Collorilo (http://colorillo.com/). Krijo një kolazh me vizatimet e të gjithë
partnerëve për të dekoruar klasën tuaj.

Diskutoni se çfarë trashëgimi kulturore ka të bëjë me nxënësit tuaj duke u përqendruar në
trashëgiminë e prekshme. Përcaktoni dallimet midis trashëgimisë së luajtshme kulturore:
piktura, skulptura, monedha, dorëshkrime dhe trashëgimi kulturore e paluajtshme:
monumentet, vendet arkeologjike. Kërkojuni atyre të bëjnë kërkime në internet, të gjejnë

trashëgiminë kulturore të lëvizshme dhe të paluajtshme të rajonit ose të vendit të tyre dhe
të ngarkojnë fotot dhe 2 - 3 rreshta informacione mbi një padlet (https://padlet.com) or
on the project’s TwinSpace.
2. Vizitoni një vend ose një muze

Para vizitës, shpjegoni studentëve tuaj se çfarë do të shohin dhe tregoju atyre disa
fotografi. Kërkojuni atyre të mendojnë se cilat pyetje do të dëshironin t'i kërkonin
udhëzuesit të faqes dhe t'i shkruanin në letër.
Gjatë vizitës, kërkoni nga ata të tërheqin tiparin ose një pjesë të faqes që ata i pëlqyen më së
shumti. Kërkojuni atyre të mbyllin sytë e tyre dhe të përshkruajnë se çfarë dëgjojnë dhe çfarë
ndjejnë dhe marrin shënime. Mos harroni të bëni pyetjet që keni përgatitur për udhëzuesin.
Pas vizitës, bisedoni me studentët tuaj dhe kërkoni nga ata të ndajnë përshtypjet e tyre. Dërgo
vizatimet partnerëve tuaj dhe kërkoni nga ata që të shikojnë faqen, të mësojnë rreth saj dhe
të përdorin vizatimet tuaja për ta paraqitur atë. Ju mund të përdorni Voicethread (https://
voicethread.com/) kështu që të gjithë mund të shtoni komentet tuaja të regjistruara.
Mosha e nxënësve: 12 - 18
Para vizitës, përpiquni të përfshini kolegët tuaj në përgatitjen e studentëve.
• Mësuesi i historisë mund të japë informacion rreth faqes gjatë gjithë moshave
• mësuesi i gjeografisë mund të nxjerrë në pah pikat e interesit të vendndodhjes së faqes
• mësuesi i gjuhës mund të ofrojë tekste që i referohen faqes
• mësuesi i matematikës mund t'u kërkojë studentëve të llogarisin dimensionet e sitit dhe
mënyrën se si është ndërtuar
• mësuesi i shkencës mund të fliste me studentët rreth kërcënimeve të mundshme që
vendi has për shkak të ndotjes, turizmit apo neglizhencës etj.
Përgatisni nxënësit tuaj duke diskutuar se çfarë mund të bëjnë dhe të shohin gjatë vizitës dhe
t'i ndajë ato në grupe sipas interesave të tyre. Grupi i parë mund të nxjerrë fotografi të faqes,
grupi dy mund të marrë fotografi, grupi tre mund të intervistojë udhërrëfyesin dhe njerëzit që
punojnë në këtë faqe interneti dhe grupi katër mund të regjistrojë pjesë të vizitës.
Kur të ktheheni në klasë, pyetni nxënësit tuaj se çfarë kanë parë dhe mësuan dhe vendosni
se si do ta përdorni materialin e mbledhur gjatë vizitës suaj duke u fokusuar në atë se si
ta paraqisni atë tek partnerët tuaj eTwinning në një mënyrë interesante. Nxënësit mund të
krijojnë një video me të gjithë materialin dhe ta ngarkojnë atë në TwinSpace. Pastaj, ata mund
të ftojnë partnerët e tyre që të shikojnë videon dhe të krijojnë një kuiz me pyetje rreth faqes.
Ata gjithashtu mund të organizojnë një konkurs fotografik me partnerët e tyre duke
ngarkuar të gjitha fotografitë që kanë marrë gjatë vizitave të tyre në faqet e tyre, në
Dotstorming (https://dotstorming.com/) dhe të votojnë për ata që u pëlqen më së miri. Ato
më të mirat mund të përdoren për të ngritur një ekspozitë ku mund të ftohen bashkësia e
shkollës, prindërit dhe përfaqësuesit rajonalë.
3. Debati i Komitetit Kombëtar të Trashëgimisë
Mosha e nxënësve: 15 - 18
Çdo vit, vendet që kanë nënshkruar Konventën e Trashëgimisë Botërore mund të
dorëzojnë propozimet për pronat në territorin e tyre për t'u konsideruar për t'u përfshirë në
Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s si një mënyrë për të mbrojtur trashëgiminë
e tyre natyrore dhe kulturore (http://whc.unesco.org/en/globalstrategy/).
Bisedoni me studentët tuaj për këtë konventë dhe shikoni listën. Në këtë aktivitet të
luajtjes së roleve, duhet të zgjidhni një kryetar, dy zëvendëskryesues dhe një raportues.
Këta studentë do të përfaqësojnë komisionin që vendos se cilat vende të emëruara janë
të përfshira në listën e Trashëgimisë Botërore.
Ndani studentët e tjerë në grupe kombëtare ose ndërkombëtare dhe kërkoni nga ata që
të gjejnë një vend kombëtar ose europian që nuk është përfshirë në listë. Ata duhet të
punojnë së bashku dhe të paraqesin vendin dhe arsyet që duhet të përfshihen në listë.
Organizoni një ngjarje eTwinning Live ku të gjitha grupet do të paraqesin faqen e tyre në
komision. Grupet duhet të jenë të gatshme t'u përgjigjen pyetjeve si:
• A është ruajtur mirë vendi?
• Pse është e rëndësishme ta mbrosh atë?
• A ka plane për ruajtjen e sitit?
• Si ndihen njerëzit lokalë për këtë emërim?
• Cilat aktivitete mund të organizojnë për të rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e saj?
Pastaj, komisioni do të vendosë se cili nga faqet e paraqitura mund të përfshihet në listë
dhe të shpjegojë arsyet për vendimin e tyre.
4. Turizmi i qëndrueshëm dhe trashëgimia
Mosha: 12 - 18
Atraksionet e trashëgimisë kulturore, nga natyra, janë unike dhe të brishta. Prandaj,
është e rëndësishme që autoritetet e turizmit të zhvillojnë këto vende të trashëgimisë
kulturore në mënyrë të qëndrueshme.
Ndajini studentët në dy grupe:

Grupi i parë: bën një listë të përparësive të turizmit në vendet e trashëgimisë kulturore
Grupi i dytë: bën një listë të kërcënimeve të turizmit nga vendet e trashëgimisë kulturore.
Pastaj, të dy grupet mund të paraqesin listat e tyre dhe të diskutojnë se cilat veprime
mund të zbatojnë për të zvogëluar kërcënimet e turizmit. Të dy listat mund të publikohen
në Tricider (http://www.tricider.com/) i cili do të inkurajojë dy grupet për të bashkëvepruar
me njëri-tjetrin duke komentuar përmbajtjen e njëri-tjetrit.
5. Gjyshërit që ndajnë trashëgiminë e tyre kulturore
Mosha: 5 - 15
Gjyshërit dhe njerëzit e moshuar mund të ndajnë shumë informacione të vlefshme për
trashëgiminë kulturore. Ju mund t'i ftoni ata në klasë dhe t'u kërkoni studentëve që të
përgatisin pyetje rreth gjërave që duan të mësojnë prej tyre, si tradita, këngë të vjetra,
vallëzime, tregime nga fëmijëria e tyre dhe si gjërat kanë ndryshuar gjatë viteve.
Sipas moshës së nxënësve tuaj, ju mund të organizoni aktivitete të ndryshme me ta:

• Gjyshërit tregojnë një histori dhe studentët e dokumentojnë atë duke shtuar fotografitë
e tyre: përkthyer atë në gjuhën e projektit për ndarjen në TwinSpace.
• Gjyshërit sjellin objekte dhe foto të vjetra dhe studentët krijojnë një ekspozitë. Ata
marrin fotografi të ekspozitës së tyre për ta ndarë atë me partnerët e tyre ose për t'u
takuar në një ngjarje të drejtpërdrejtë dhe të bëhen udhërrëfyes që japin të gjithë infor-
macionin në lidhje me objektet e ndryshme.
• Gjyshërit sjellin fotografi dhe objekte të vjetra në klasë dhe diskutojnë traditat që
u sollën. Studentët ngarkojnë fotot e objekteve dhe fotografive dhe partnerët e tyre
i përdorin këto foto për të krijuar një histori të re.
• Gjyshërit sjellin fotografi të vjetra të rajonit të tyre në klasë. Nxënësit marrin ose gjejnë
fotografi të ngjashme nga të njëjtat vende dhe krahasojnë të kaluarën dhe të tashmen.
• Gjyshërit u mësojnë studentëve valle tradicionale ose këngë që studentët mund t'u
mësojnë partnerëve të tyre.
6. Ringjallja e historisë përmes dramës
Mosha: 5 - 18
Sipas moshës së nxënësve tuaj, ju mund të përdorni aktivitete drama për t'i ndihmuar ata
të zbulojnë trashëgiminë e tyre kulturore dhe trashëgiminë kulturore të partnerëve të tyre.
Kërkojuni nxënësve tuaj të mendojnë për traditat e rajonit ose të vendit të tyre dhe t'i
shkruajnë ato. Partnerët tuaj bëjnë të njëjtën gjë me nxënësit e tyre. Pastaj, votoni për
dy më interesantët me nxënësit tuaj. Studentët duhet të gjejnë informacione si fotografitë
dhe videot dhe t'i ndajnë me partnerët e tyre. Çdo klasë partnere duhet të zgjedhë një
traditë të paraqitur tek ata nga partnerët e tyre, të përdorë informacionin e përbashkët
dhe të dramatizojë atë. Mësuesi mund të marrë një video të aktivitetit të dramës dhe ta
shpërndajë atë në TwinSpace.
Nëse studentët janë më të mëdhenj, ata gjithashtu mund të diskutojnë dhe identifikojnë
nëse traditat e tyre kanë aspekte të përbashkëta.
7. Gatimi dhe ndarja e kulturës sonë
Mosha: 5 - 12
Studentët ndajnë receta tradicionale nga rajoni i tyre me partnerët e tyre. Ata mund të
përgatisin pjatën në klasë ose të përfshijnë prindërit e tyre dhe të organizojnë një Ditë
Kombëtare të Gatimit:
• Nxënësit paraqesin në klasë atë që ata do të gatuajnë
• Ata vendosin ditën kur ata do të festojnë Ditën Kombëtare të Gatimit
• Ditën e mëparshme, studentët përgatisin gjellën e tyre me prindërit e tyre duke marrë
fotografi dhe video të përgatitjes
• Ditën e ardhshme, nxënësit dhe prindërit vijnë në shkollë me pjatat e tyre dhe kanë
mundësinë të provojnë enët e ndryshme nga rajonet e ndryshme
• Të gjitha recetat me foto dhe video ndahen në TwinSpace.
Dhe / ose një Ditë Evropiane Gatim:

• Secili student zgjedh një recetë nga një student në klasën e tyre partnere
• Një ditë është vendosur të festojmë Ditën Evropiane të Gatimit
• Ditën e mëparshme, nxënësit përgatisin gjellën e tyre me prindërit e tyre

• Të nesërmen nxënësit dhe prindërit vijnë në shkollë me enët e tyre dhe kanë mundësinë
të provojnë enët e ndryshme nga vendet e tjera
• Ata regjistrojnë mendimin e tyre për shijet e ndryshme, gjejnë ngjashmëri ose dallime
dhe i ndajnë ato me partnerët e tyre.
8. Guida turistike të qytetit tuaj
Mosha: 12 - 18
Studentët janë të ftuar të paraqesin qytetin e tyre në një mënyrë të angazhuar me qëllim
të tërheqjes së më shumë turistëve në qytetin e tyre. Gjithashtu, ata do të bashkëpunojnë
me partnerët e tyre për t'i ndihmuar ata.
Çdo klasë do të krijojë një listë të pyetjeve në lidhje me gjërat që duan të mësojnë për
zonën e partnerit të tyre: vendet arkeologjike që mund të vizitojnë, festivalet kulturore në
të cilat mund të marrin pjesë, ushqime tradicionale që mund të shijojnë etj.
Nxënësit në secilën klasë do të jenë përgjegjës për krijimin e një udhëzuesi të udhëtimit
në internet, ku ata u përgjigjen pyetjeve të partnerëve të tyre. Para botimit përfundimtar,
studentët në çdo klasë partnere do të kontrollojnë nëse të gjitha pyetjet e tyre janë
përgjigjur dhe do t'u japin komente shokëve të tyre.
9. Trashëgimia kulturore dhe sipërmarrja
Mosha: 12 - 18
Gjatë një vizite në një muze apo një vend arkeologjik, kërkoni nga studentët tuaj të kenë
një vështrim në dyqanin e dhuratave të Muzeut. Kërkojuni atyre të shkruajnë se cilat
objekte gjenden atje dhe të diskutojnë përse njerëzit shpesh duan të marrin një suvenir
nga vendi ku kanë vizituar. Pasi të ktheheni në klasë, diskutoni me studentët, cilat objekte
të tjera mund të shiten në dyqan dhe si këto objekte promovojnë trashëgiminë kulturore
të vendit apo zonës së tyre. Studentët pastaj mund të projektojnë objektet e tyre dhe
t'i dërgojnë tek partnerët e tyre. Partnerët e tyre do t'u dërgojnë planet e tyre. Të dy
klasat pastaj do të duhet të gjejnë më shumë informacion rreth trashëgimisë kulturore të
njëri-tjetrit dhe të përpiqen të krijojnë objekte të reja. Ju mund të përdorni materiale të
ndryshme për të ndërtuar objekte si kuti kartoni ose printera 3D.
10. Ndërtimi i monumenteve
Mosha: 5 - 11
Në një projekt ku po diskutoni monumente të ndryshme, ju mund t'i kërkoni nxënësve tuaj të
ndërtojnë një kopje të një monumenti të famshëm në vendin e tyre ose në vendin e partnerit të
tyre. Qëllimi është të ndërtojmë diçka sa më afër gjërave të vërteta, ndërsa të mësojmë rreth
shkallës, proporcionit dhe normës. Ata mund të vendosin për materialet që do të përdorin dhe
meqë janë të rinj, ata mund të kërkojnë ndihmën e prindërve të tyre. Sapo të gjitha kopjet
janë të gatshme, ju mund të organizoni një ekspozitë dhe t'i paraqisni monumentet tuaja
partnerëve tuaj përmes një sesioni të gjallë. Nëse partnerët janë të interesuar, atëherë ata
mund të kërkojnë më shumë informacion lidhur me monumentet që janë ndërtuar.
Mosha 12 - 18
Me nxënës të mëdhenj, mund të futni Minecraft (https://minecraft.net/en-us/) dhe
u kërkoni atyre të punojnë në bashkëpunim dhe të ri-krijojnë një monument ose të
krijojnë një dimension të ri të një monumenti ekzistues. Ata do të duhet të planifikojnë
madhësinë e strukturës, të zgjedhin materialin dhe të matin diametrin dhe lartësinë, duke
marrë parasysh konceptet e rëndësishme matematikore. Minecraft gjithashtu u jep atyre
mundësinë për të punuar në bashkëpunim në ekipet kombëtare ose transnacionale.
11. Radio Programi për trashëgiminë kulturore
Mosha: 12 - 18
Ndani studentët tuaj në ekipet kombëtare ose transnacionale dhe planifikoni një radio
program për trashëgiminë kulturore.
Programi mund të përfshijë:

• Një diskutim për rëndësinë e një vendi të trashëgimisë kulturore
• Pjesë nga poemat ose literatura që i referohen faqes
• Muzika dhe tingujt nga vendet e trashëgimisë kulturore
• Intervistat me njerëzit që punojnë në këto vende p.sh. arkeologët, restauruesit e artit
dhe ekspertët e ruajtjes
• Debaton se si të mbrohet trashëgimia kulturore

• Diskutim rreth shfrytëzimit të shfrenuar të vendeve të trashëgimisë kulturore siç është
Palmyra.
Studentët do të punojnë në përmbajtjen dhe sapo të jenë gati, ata mund të përdorin
Audacity (https://www.audacityteam.org/) dhe SoundCloud (https://soundcloud.com/) për
të krijuar podkastet e tyre.
12. Mbrojtja e trashëgimisë kulturore të prekshme
Mosha: 12 - 18
Pasi studentët të kuptojnë se çfarë do të thotë trashëgimi kulturore të prekshme, kërkoni
nga ata që të përcaktojnë kërcënimet që kanë faqet e objekteve për shkak të:
• Ndotjes se ajrit dhe ujit

• tërmetet
• Turizmit masiv
• Ndërhyrjet njerëzore ose
• Lufta
• Fatkeqësitë natyrore
• Kushtet e ruajtjes (ndriçim, ajër të kondicionuar).
Studentët punojnë në grupe, zgjedhin një nga kërcënimet e mësipërme dhe punojnë me
ekipin e tyre për ta eksploruar atë, për të drejtuar eksperimente, për të kërkuar informacion,
për të diskutuar me ekspertë etj. Sapo të dinë më shumë, ata mund të propozojnë zgjidhje të
qëndrueshme për mbrojtjen dhe ruajtjen e objekteve të trashegimisë kulturore të prekshme
13. Zhvillimi dhe Trashëgimia
Mosha: 15 - 18
Autoriteti lokal ka hartuar një plan zhvillimi në lidhje me qendrën e qytetit ku jetoni.
Qendra e qytetit është mjaft e vjetër dhe përfshin disa nga shtëpitë e mbetura tradicio-
nale të rajonit tuaj. Këto shtëpi janë reflektime të rëndësishme të identitetit tuaj lokal;
megjithatë, standardi i banimit në atë pjesë të qytetit ka mbetur prapa procesit të modern-
izimit. Për shembull, uji i rrjedhshëm dhe objektet e banjës nuk mund të instalohen.
Nëse zbatohet plani i zhvillimit, do të nënkuptojë shkatërrimin e pjesës më të vjetër të
qytetit dhe ndërtimin e shtëpive moderne apartamentesh. Disa anëtarë të autoriteteve
lokale janë në favor të planit të propozuar të zhvillimit ndërsa politikanët e tjerë vendorë
janë qartësisht kundër tij. Sot, palët e interesuara janë takuar për të debatuar dhe për
të vendosur nëse plani duhet të zbatohet ( skenar i marrë nga Trashëgimia Botërore e
UNESKO-s në Platformen e Burimeve të të Rinjve ).
Skenari i jepet të gjitha shkollave partnere. Ju njoftoni pesë grupe dhe i lini studentët të
vendosin se në cilin grup dëshirojnë të marrin pjesë:
a. Grupi i autoriteteve lokale në favor të planit

b. Grupi i autoriteteve lokale kundër planit
c. Qytetarët që jetojnë në qytetin e vjetër
d. Ekspertët si arkitektë dhe urbanistë
e. Përfaqësuesit e mediave
Secila shkollë duhet gjithashtu të zgjedhë një kryetar dhe një raportues për të shkruar një
raport të takimit. Nxënësit nga secili grup punojnë së bashku në një takim fjalësh (http://
meetingwords.com/) dokumentoni dhe shkruani një fjalim për të mbështetur pozicionin e
tyre gjatë takimit. Ata do të duhet të mendojnë për pyetjet e mundshme nga ata që kanë
pikëpamje të kundërta dhe të jenë të gatshëm për të mbrojtur pozicionin e tyre.
Në një ditë dhe kohë të caktuar, partneret takohen në një ngjarje Live dhe debati fillon.
Secila palë paraqet idetë dhe propozimet e tyre dhe pastaj kryetarët arrijnë një vendim.
Raportuesit publikojnë raportin pas takimit tek TwinSpace i projektit.
14. Lidhja jonë me qiellin
Mosha: 12 - 18
Pyesni studentët tuaj të hulumtojnë trashëgiminë në lidhje me astronominë, për shembull
mbetjet e monumenteve, vendeve dhe peisazheve, instrumenteve, arkivave etj. Ndërsa
tema është e gjerë, vendosni se çfarë do të dëshironit të studioni dhe të punoni në:
trashëgimi të prekshme, të paprekshme ose natyrore. Për shembull, Kulla e Ajnshtajnit
në Potsdam, Gjermani kombinon cilësitë e shquara shkencore dhe arkitektonike, ndërsa

dokumentet historike greke të historisë lidhen kryesisht me elementin matematikor të
astronomisë (p.sh. mekanizmi Antikythera).
Sipas lëndës që jepni mësim, mund të përqendroheni në elemente të ndryshme.
Më shumë informacion: https://www3.astronomicalheritage.net
15. Trashëgimia Kulturore Trivia
Mosha: 11 - 18
Studentët janë të ftuar për të krijuar në mënyrë kolektive një lojë bordesh me pyetje mbi
trashëgiminë kulturore. Ata do të duhet të:
• të hartojnë bordin që do të luhet në lojë dhe të votojnë për atë më të mirin
• vendosni kategoritë e lojës (Art, Traditat, Historia, Gjuhët etj)
• projektoni sportelet që do të përdoren për të luajtur ndeshjen
• dizenjoni kartat për pyetjet
• shkruani pyetjet dhe përgjigjet për lojë. Secili partner duhet të punojë në pyetje për
vendin e tyre ose një partner vendos pyetjet për vendin e tyre me partnerin e tyre që
vjen me katër përgjigjet e mundshme.
• çdo klasë partnere krijon vetë lojën e vet.
Nxënësit mund të vendosin nëse do të shkëmbejnë lojërat e bordit me partnerët e tyre ose
nëse do të luajnë në shkollat e tyre dhe do të ftojnë shokët e tyre nga klasat e tjera për të luajtur.
Ide nga projekti eTwinning: “ Trashëgimia Kulturore Trivia” https://twinspace.

etwinning.net/47907/
Vende të përfshira: Greqia, Spanja
16. Mësimdhënia dhe mësimi i vallëzimeve tradicionale
Mosha: 6 – 15
Kërkojuni nxënësve tuaj të zgjedhin një valle tradicionale të rajonit të tyre dhe të kërkojnë më
shumë informacion se si është e lidhur me trashëgiminë e tyre. Pastaj, punoni së bashku për
të krijuar një video mësimore që synon dikë që dëshiron të mësojë valle. Sapo të jeni gati,
ndani informacionin në lidhje me valle dhe videon tutorial me partnerët tuaj të cilët do të bëjnë
të njëjtën gjë. Duke përdorur tutorialin, nxënësit tuaj do të përpiqen të mësojnë vallëzimin e
partnerëve të tyre dhe të krijojnë një video. Të gjitha videot, përgatitja dhe materiali informativ
mund të shtohen në një Thinglink: https://www.thinglink.com/
Ide nga projekti eTwinning: "Një botë e dallimeve" të famshme " https://twinspace.
etwinning.net/23626/home
Vende të përfshira: Kroacia, Greqia, Polonia, Turqia
17. Mësoni rreth muzikës dhe folklorit të partnerëve tuaj
Mosha: 8 – 15
Çdo klasë partnere zgjedh një këngë tradicionale. Një ThingLink (https://www.thinglink.
com/) mund të përdoret për të bashkëngjitur të gjitha videot në një hartë interaktive të
Evropës.
Studentët punojnë në grupe dhe atyre u caktohet një pjesë e secilës prej këngëve
të partnerëve për të përgatitur koreografi. Nxënësit e dëgjojnë muzikën disa herë, e
përsërisin koreografinë e tyre dhe regjistrojnë një video të tyre që bëjnë vallëzimin. Të
gjitha videot ndahen në një hartë interaktive të Thinglink të Evropës.
Ide nga projekti eTwinning: “DetecTwinning” https://twinspace.etwinning.net/44486

Vende të përfshira: Franca, Spanja, Turqia
18. Tregime tradicionale me një fund tjetër
Mosha: 6 - 15
Studentët zgjedhin një përrallë tradicionale ose histori nga çdo klasë partnere dhe
shkruajnë pjesën e parë të tregimit. Pastaj, secili vend shkruan kapitullin e vet në çdo
tregim ose tregim që krijon histori të reja në proces.
Studentët mund të ilustrojnë tregimet ose t'u kërkojnë kolegëve të tyre më të rinj nga
shkolla për t'i ndihmuar ata, pasi të tregojnë historitë për ta.
Aktivitete të ndryshme pastaj mund të ndërmerren si:

• kryerja e tregimeve si një lojë
• duke përdorur kukulla për të nxjerrë tregimet
• duke krijuar regjistrime të tregimeve ku mund të përfshihen nxënësit, mësuesit dhe
prindërit.
Ide nga projekti eTwinning: “Fëmijët në një Evropë të vitit 2020” https://twinspace.
etwinning.net/11852/home
Vende të përfshira: Qipro, Daniarke, Finlandë, Hungari, Hollandë, Spanjë
19. Mësoni dhe ndani trashëgiminë tonë kulturore me nuskën tonë të

udhëtimit
Mosha: 5 - 12
Nxënësit dhe mësuesit vendosin për një nuskë për të përfaqësuar projektin p.sh. një
arush pelushi dhe caktoni rrugën që do të udhëtojë nëpër Evropë. Arushi qëndron në çdo
shkollë partnere për një javë dhe shpenzon kohë me studentët. Nxënësit duhet ta presin
atë, ta bëjnë atë të ndjehet si në shtëpi, të ndajnë informacionin rreth zonës së tyre dhe
traditave me të dhe ta dërgojnë atë në klasën e ardhshme partnere me një dhuratë të
vogël.
Studentët duhet të prezantojnë të gjitha aktivitetet që kanë bërë me arushin dhe me

partnerin e tyre. Në fund, një e-libër i përbashkët do të paraqesë aventurat e arush
pelushit rreth Evropës.
Ide nga projekti eTwinning: “Jeta përmes Lens” https://twinspace.etwinning.

net/20868/pages/page/218013
Vende të përfshira: Kroacia, Qipro, Denimarka, Franca, Lituania, Malta, Polonia,
Portugalia, Spanja, Turqia, Anglia
20. Art Galleries duke përdorur realitetin e zgjeruar
Mosha: 12 - 18
Studentët kërkojnë artistë lokalë ose artistë të një epoke të caktuar dhe zgjedhin një
numër të pikturave që ata do të shkruajnë në lidhje me bashkëpunimin; vetëm një
përshkrim i vogël i pikturës dhe disa informacione rreth artistit. Ata krijojnë Vokis për të
ndarë informacionin dhe pastaj përdorin Aurasma (mjet i shtuar real) për të përgatitur
fotot dhe për të lidhur Vokis me pikturat. Ata organizojnë një ekspozitë arti në çdo shkollë
partnere. Vizitorët këshillohen të shkarkojnë Aurasma në telefonat e tyre të mençur, në
mënyrë që të marrin më shumë informacion rreth veprave të artit që po shohin.
Ide nga projekti eTwinning: “Balade A Musee” https://twinspace.etwinning.

net/33628/
Vende të përfshira: Franca, Luksenburgu, Portugalia
53
Kapitulli 4
Angazhimi me
trashëgiminë
kulturore të
Evropës
- burime të tjera mësimore
4.1. Mësoni rreth historisë dhe trashëgimisë

nga perspektiva evropiane: Shtëpia e
Historisë Evropiane
Dr Constanze Itzel, Drejtor I Muzeum,
Shtëpia e Historisë Evropiane
4.1.1. Një Shtëpi për Historinë Evropiane
Deri kohët e fundit, Evropa kishte dhjetëra mijëra muze, por

pak për vetveten. Në maj të vitit 2017, Shtëpia e Historisë
Evropiane hapi dyert e saj në Bruksel - një përpjekje për të kapur
kompleksitetin e Evropës në një muze të historisë. Nisur nga
Parlamenti Evropian, koncepti i muzeut u zhvillua nga një ekip
ndërkombëtar historik dhe profesionist i muzeumit.3
Shtëpia shfaq një ekspozitë të përhershme rreth historisë

Dr Constanze Itzel
evropiane të shekullit të 19-të dhe 20-të. Historia e integrimit
evropian është ngulitur në tregim. Shfaqjet bazohen në një koleksion të mbledhur nga më
shumë se 300 huadhënës nga 37 vende.
Historia evropiane është një fushë e gjerë që mund të mbushë hapësirën në dispozicion
disa herë dhe gjatë. Në kundërshtim me shumë pritshmëri, Shtëpia nuk përmban pjesë
mbi historitë e ndryshme kombëtare, por propozon një perspektivë evropiane. Janë
paraqitur fenomenet historike të cilat a) kanë origjinën në Evropë; b) janë përhapur në të
gjithë Evropën; c) janë konsideruar të rëndësishme deri më tani.
Shtëpia e Historisë Evropiane është një forum për të mësuar, reflektuar dhe debatuar,
i hapur për audiencat nga të gjitha gjeneratat dhe prejardhjet. Qëllimi i saj kryesor është
të rrisë kuptimin e historisë evropiane në të gjithë kompleksitetin e vet, për të inkurajuar
shkëmbimin e ideve dhe për të sfiduar supozimet.
3. Për një përshkrim të hollësishëm të këtij procesi dhe të parimeve të përshkruara në këtë artikull, shih Perikles
Christodoulou, Andrea Mork (eds.): Krijimi i Shtëpisë së Historisë Evropiane, Bruksel 2018.
4. Angazhimi me trashëgiminë kulturore të Evropës 55
Shtëpia e Historisë Evropiane, Park Leopold, © Nicolas Withof, Shtëpia e Historisë Evropiane, 2018
4.1.2. Një hapësirë për Reinterpretimin e Trashëgimisë
Si një muze, Shtëpia e Historisë Evropiane është një institucion që synon ruajtjen e
trashëgimisë 4. Por, ajo gjithashtu pyet se çfarë është kjo trashëgimi dhe se si është
zhvilluar, si përmes ekspozitave të saj të përkohshme dhe të përhershme. Ndërsa
koncepti i trashëgimisë tashmë është i vështirë për t'u definuar,5 kjo është edhe më e
vërtetë kur ben pyetjen se çfarë trashëgimia Europiane është në të vërtetë.
Ekspozita e përhershme shqyrton këtë pyetje.6 Një film nxjerr në pah fenomene historike të
cilat kanë formuar kontinentin evropian, si migracioni, antikiteti grek dhe romak, roli i fortë që
luhet nga krishterimi, ndryshimi i kufijve dhe shumë të tjerë. Një vitrinë me objekte shumë
simbolike tregon fenomenet që kanë qenë formuese për kontinentin. Këto janë: filozofia greke;
Demokracia; Rregulli i ligjit; Krishterimi; humanizmi; Zgjerimi kolonial; Tregtia e Sllavëve;
4. Kodi ICOM i Etikës për Muzetë, 2017, f. 8, thekson detyrën e muzeve për të marrë dhe ruajtur mbledhjen e tyre
si një kontribut për ruajtjen e trashëgimisë natyrore, kulturore dhe shkencore.
5. Përkufizimi i Laurajane Smith është, për shembull, se trashëgimia është "një proces kulturor ose performancë që ka të
bëjë me prodhimin dhe negocimin e identitetit kulturor, kujtesën individuale dhe kolektive dhe vlerat sociale dhe kulturore",
shih Laurajane Smith, Trashëgimia Kulturore. Konceptet Kritike në Mediat dhe Studimet Kulturore, Londër 2007, f. 2.
6. Përkufizimi i trashëgimisë së përdorur këtu është i gjerë, duke përfshirë trashëgiminë politike dhe intelektuale.
Ekspozita e përhershme, Shfaqja për Evropën e shekullit të 19-të; © Bashkimi Europian, 2018
Ndjekja interaktive Evropa ime,

Ndërveprimet e përkohshme të
ekspozitës;
© Bashkimi Europian, 2018
4. Angazhimi me trashëgimin kulturore të Evropës 57
Terrori shtetëror; Iluminizmi; revolucionet; kapitalizmi; Marksizmi, komunizmi dhe socializmi;

shteti i kombit dhe Shoah.7 Duke ekspozuar këto momente, vizitorëve u kërkohet: A mund të
konsiderohen këto zhvillime një trashëgimi e dallueshme evropiane? A mund të identifikohen
të gjithë evropianët me këtë trashëgimi, edhe nëse ato u prekën në mënyra të ndryshme?
Ekspozita e parë e përkohshme, "Interactions", jepet në mënyrat në të cilat trashëgimia

është në formë 8. Ai shqyrton trashëgiminë kulturore, materiale dhe jo materiale, por edhe
trashëgiminë natyrore. Ekspozita thotë se afërsia e Evropës në një hapësirë relativisht të
vogël në shumë territore, gjuhë, fe dhe grupe etnike, ka krijuar një rast të shpeshtë për
kontaktet, konfliktet dhe bashkëpunimin ndërkulturor.
Kur të hulumtohen origjinat e trashëgimisë së pasur kulturore të Evropës, bëhet e qartë se

ajo që përjetojmë si specifike për kulturën e dikujt apo vendi është shpesh produkt i ndërve-
primeve në kohë dhe në hapësirë. Ekspozita e parë e përkohshme e Shtëpisë së Historisë
Evropiane eksploron këto origjina të shumëfishta brenda dhe jashtë Evropës duke përfshirë,
për shembull, në historinë e recetave dhe përbërësve të ushqimit, historinë e bimëve, erërave
dhe kafshëve, historinë e sportit, ideve, forma të artit, fjalë, përralla dhe gjëra të tjera që
na rrethojnë në jetën tonë të përditshme. Të gjitha këto ide dhe produkte kanë një histori të
ndërlikuar ndikimesh, duke treguar kështu karakterin transnacional të trashëgimisë 9.
Ngjashëm, udhëtimet e jetës së sotme janë të ngatërruara. Kjo ilustrohet nga mjetet e hartës
interaktive – www.myinteractions.eu. Përmbajtja e saj është tërësisht e krijuar nga përdoruesit:
përgjigjet në pyetjet rreth asaj që lidh njerëzit me vendet në të gjithë Evropën janë të lidhura
për të prodhuar një kartografi që përcakton lidhjet dhe preferencat e njerëzve. Modelet e
nxjerra në pah, për shembull mungesa e linjave në Lindje, ose preferenca për ushqimin
italian, tregojnë se përfaqësimi ynë mendor i hapësirës evropiane është shumë i formësuar
nga historia. Rezultatet mund të gjenerohen, por gjithashtu kontrollohen në internet dhe në
vend, duke krijuar kështu një burim për diskutimet rreth ndërveprimeve kulturore të sotme 10.
4.1.3. Një burim mësimor për Europën
Në përputhje me muzeologjinë bashkëkohore, Shtëpia e Historisë Evropiane kupton të

mësuarit të mos jetë nënprodukt, por në zemër të aktiviteteve të saj 11. Muzeu është një vend
që ofron mësim informal dhe vullnetar, si njohës dhe afektiv, për grupe të ndryshme të synuara.
7. Për referencë, shih Shtëpinë e Historisë Evropiane, Udhëzuesin e Përhershëm të Ekspozitave, Bruksel 2017.
8. Shih Christine Dupont, Constanze Itzel (Eds.): Ndërveprimet. Shekuj tregtimi, luftimi dhe krijimi. Katalogu
i Ekspozitave. Luksemburgu 2017.
9. Shih gjithashtu Gerard Delanty, Trashëgimia Evropiane. Një Ri-Interpretim Kritik, Londër, New York 2018, f. 29ff.
10. www.myinteractions.eu
11. Termi "Mësim" preferohet për "Edukimin" pasi tregon një rol aktiv të nxënësve.
Shtresat e shumëfishta në ekspozitë të përhershme lejojnë nivele të ndryshme të

thellësisë sipas nivelit të mëparshëm të njohurive të vizitorëve dhe kohës në dispozicion
për vizitën. Tabela shumëgjuhësore ofron informacione të mëtejshme (audios, filma) në
24 gjuhë. Një rrugë familjare në temën e një udhëtari në kohë plotëson ekspozitën e
përhershme. Punime të ndryshme ofrojnë shërbime për nxënësit e shkollave të mesme.
Ekspozita e parë e përkohshme është bërë për stile të tjera të të mësuarit dhe shërben
për motivet e ndryshme të vizitorëve. Ajo inkurajon të mësuarit nëpërmjet zbulimit të
gjallë dhe shumë-ndijor dhe përmes bashkëveprimit me ekspozita dhe me vizitorë të
tjerë.
Në vend që të mësojnë përmbajtje fikse në mënyrë afirmative, Shtëpia e Historisë

Evropiane zbaton një qasje kritike. Kjo mund të ilustrohet me tre pika: përdorimi i pyetjeve,
përqendrimi në nocionin e interpretimit dhe në konceptin e kujtesës.
Kjo qasje e pyetjeve është thellësisht e gërvishtur në konceptin e ekspozitës dhe kthehet
në të gjithë narrativën: vizitorëve u kërkohet mendimi i tyre, këndvështrime të ndryshme
janë të kundërta, dhe objektet lejojnë interpretimin e shumëfishtë.
Koncepti i interpretimit është i pranishëm, për shembull, kur ekspozita tregon se si miti
i Evropës është përdorur për të përfaqësuar pikëpamjet mbi Europën përgjatë shekujve,
ose kur paraqet si ndryshon imazhi kartografik i Evropës përmes kohës dhe me perspek-
tivën gjeografike të shikuesit. Interpretimi është gjithashtu tema e një vepre arti të gjatë
25 metra të pezulluar në shkallë, një vorbull i citimeve që komentojnë historinë.
Kompleksiteti shtohet më tej brenda tregimit të ekspozitës rreth proceseve të zakonshme

historike nëpërmjet konceptit të kujtesës; i cili përdoret për të vënë në pikëpyetje atë që
ne zgjodhëm për të kujtuar, individualisht ose kolektivisht, dhe atë që ne preferojmë të
harrojmë.
Ekspozitat plotësohen nga programet e mësimit dhe ngjarjeve. Së fundi, burimet online
të të mësuarit në 24 gjuhë lejojnë përdorimin e përmbajtjes transnacionale në klasa
nëpër Evropë. Temat e tyre (migrimi, konflikti, të drejtat e njeriut, identiteti, teknologjitë e
informacionit) u përzgjodhën për t'u përshtatur në kontekstin e kurrikulave të ndryshme
shkollore në Europë 12. Nëpërmjet kësaj oferte online, Shtëpia e Historisë Evropiane
synon të arrijë tek studentët në të gjithë Evropën, duke shtuar një dimension evropian për
të mësuar dhe për të rritur kuriozitetin rreth historive të përbashkëta.
12. Burimet mund të shkarkohen këtu: https://historia-europa.ep.eu/en/educators-teachers/classroom-activities.

4.2. Shkollat eTwinning dhe UNESCO: duke

ndërtuar të ardhmen duke zbuluar të kaluarën
Përderisa muzetë luajnë një rol të rëndësishëm në rritjen e të kuptuarit të trashëgimisë

kulturore, mësuesit janë në një pozitë të privilegjuar për të udhëhequr studentët për të
zbuluar të kaluarën e tyre, për të mësuar nga paraardhësit e tyre dhe për të ndërtuar të
ardhmen e tyre. Shkollat janë një burim i pasur informacioni dhe ndihmojnë studentët të
fitojnë aftësi praktike përmes aktiviteteve konstruktive.
Për këtë arsye, ne paraqesim shembuj të aktiviteteve në shkolla, të cilat u dhanë etiketën
e re të Shkollave eTwinning, të cilat tashmë ishin pjesë e Rrjetit të Shkollave Shoqërore
të UNESCO-s, krijuar 70 vjet më parë.
Etiketa Shkolla eTwinning u prezantua në vitin 2018 për të njohur dhe vlerësuar angazhimin
e ekipeve të mësuesve dhe drejtuesve të shkollave brenda së njëjtës shkollë. Shkollat
eTwinning njihen si liderë në fushën e:
• Praktikave dixhitale
• Praktikave e eSafety
• Qasjes inovative dhe krijuese në pedagogji
• Promovimi i zhvillimit të vazhdueshëm profesional të stafit
• Promovimi i praktikave bashkëpunuese të të nxënit me stafin dhe studentët.
Shkollat eTwinning do të luajnë një rol të rëndësishëm në vitet e ardhshme, pasi misioni
i tyre është të frymëzojë zhvillimin e ardhshëm të eTwinning dhe të trajtojë tema të
ndryshme. Një nga këto tema mund të jetë promovimi dhe ruajtja e trashëgimisë kulturore.
rrjeti i shkollave të lidhura me UNESCO (https://aspnet.unesco.org/) është një rrjet

global i vjetër, i cili lidh institucionet arsimore në mbarë botën për të arritur qëllimet e
përbashkëta në lidhje me mirëkuptimin dhe bashkëpunimin ndërkombëtar, dialogun
ndërkulturor dhe paqen, zhvillimin e qëndrueshëm dhe arsimin cilësor në praktikë.
Rrjeti i shkollave të lidhura me UNESCO do të përfshihet gjithashtu në një projekt të përbashkët
me Komisionin Evropian. Është nisur në kontekstin e Vitit Evropian të Trashëgimisë Kulturore
me qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për historinë dhe vlerat e përbashkëta dhe për të kontribuar
në vlerësimin e diversitetit kulturor nëpërmjet shkëmbimeve ndërkulturore bazuar në inter-
pretimin, prezantimin dhe ndarjen e trashëgimisë kulturore; si dhe angazhimin e fëmijëve në
zbulimin dhe ndarjen e trashëgimisë kulturore të paprekshme.
Në këtë seksion, mësuesit kryesorë dhe mësuesit nga shkollat eTwinning, të cilat tashmë
po punojnë në projekte që lidhen me trashëgiminë kulturore si pjesë e kësaj rrjeti të UNESCO-s,
ndajnë idetë dhe përvojën e tyre.
Shkolla: ITCG Enrico Fermi, Tivoli, Itali

Drejtor: Laura Giovannelli
Mësues: Grazia Del Tito
Kur erdhët si shkollë në Rrjetin e

Shkollës së Asocuar të UNESCO-s?
Shkolla jonë iu bashkua rrjetit të
shkollave të shoqatave të UNESCO-s
në vitin 2013.
Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura

me trashëgiminë kulturore keni
organizuar në shkollën tuaj dhe
kush është i përfshirë?
Laura Giovannelli Grazia Del Tito
Kemi pasur një projekt të quajtur
"Salvaguardia dei beni materiali e immateriali di Tivoli e Valle dell'Aniene". Projekti filloi
dy vjet më parë dhe do të përfundojë në tetor 2018. Qëllimi është të rritet ndërgjegjësimi
i studentëve rreth trashëgimisë artistike dhe kulturore. Projekti ka përfshirë aktivitete të
ndryshme për të promovuar njohuritë dhe vlerat e dy vendeve të UNESCO-s në Tivoli
(Villa D'este dhe Villa Adriana) dhe format tradicionale të muzikës dhe valleve karakter-
istike të territorit tonë, të cilat nuk përdoren më nga të rinjtë .
Shkolla jonë, ITCG Fermi (Shkolla Profesionale), e ka zhvilluar këtë projekt në bashkëpunim
me 2 institucione arsimore të vendosura në Tivoli: IC Tivoli II Shkolla e mesme, Shkolla e
mesme dhe Notre Dame des Anges, një shkollë e vendosur në Saint-Amand-les-Eaux, Francë
(duke filluar nga parashkolloret, fillore, sekondare dhe kolegje). Projekti gjithashtu ka përfshirë
Bashkinë e Tivolit dhe Shoqatat lokale si Leo Club Tivoli dhe Cooperativa "Visite guidat Tivoli".
Si një shkollë eTwinning, a mendoni se mund të përfshini më shumë mësues nga

shkolla juaj në këto aktivitete?
Aktivitetet në lidhje me projektin kanë përfshirë tashmë një numër të madh mësuesish.
Suksesi i aktiviteteve pati një ndikim pozitiv dhe të fuqishëm dhe ngriti interesin për
pjesëmarrje aktive në aktivitete dhe projekte të tjera.
A mund të sugjeroni një aktivitet nga Rrjeti i UNESCO-s që mund të zbatohet

brenda konceptit të Shkollës eTwinning?
Ne mund të promovojmë trashëgiminë kulturore në gjeneratën e re përmes projekteve
eTwinning që nxisin Edukimin për Qytetarin Global dhe mund t'i shpërndajmë aktivitetet
tona rrjetit të shkollave eTwinning. Si një shkollë eTwinning, ne gjithashtu mund të
organizojmë ngjarje online dhe onsite për të prezantuar dhe promovuar aktivitetet tona
në shkollat e tjera të rajonit tonë.
Shkolla: Pentapolis Senior Shkolla e mesme, Greqi

Drejtor: Nikolina Stathaki
Mësues: Theodora Gkeniou
Kur erdhi shkolla juaj në Rrjetin e

Shkollës së Asocuar të UNESCO-s,
dhe pse?
Shkolla jonë ka qenë anëtare e
Rrjetit të Shkollave Shoqërore të
UNESCO-s për katër vjet, një rrjet që
lidh 11,500 shkolla nga 182 vendet
për të promovuar paqen, edukimin
humanitar dhe dialogun ndërkulturor
rreth globit. Kreativiteti, komunikimi,
Nikolina Stathaki Theodora Gkeniou
inovacioni janë tri shtylla të këtij
rrjeti, të cilat, për mendjen time, janë gjithashtu ideale të përbashkëta nga komuniteti
eTwinning.
Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura me trashëgiminë kulturore keni organizuar në

shkollën tuaj dhe kush është i përfshirë?
Në Greqi, çdo vit kemi simpoziume studentore si në Veri, në Selanik, ashtu edhe në Jug,
në Athinë. Për të marrë pjesë në këto ngjarje, ne luajmë shfaqje teatrale dhe përgatitim
studentët tanë për të marrë pjesë në debate dhe tryeza të rrumbullakëta rreth temave, të
cilat përcaktohen çdo vit. Në vitin 2014, viti i parë kur ky simpozium u mbajt në Selanik,
krijuam një shfaqje të titulluar "Takimi me monumentet bizantine të Selanikut. Në vitin
2017, në Simpoziumin e 3-të, ne u përqendruam në trashëgiminë tonë të paprekshme,
në zakonet dhe traditat vendore, dhe organizuam një shfaqje tjetër të quajtur "Nën hijen
e malit Menikio", që është emri i malit afër vendit ku ndodhet shkolla jonë.
Këto aktivitete kryesisht ndërmerren dhe drejtohen nga mësimdhënësi i matematikës së

shkollës, i specializuar në Dramën në Arsim dhe bashkëpunon me grupe studentësh që
realizojnë drama dhe marrin pjesë në diskutime. Mësuesja gjithashtu siguron mbështetje,
prindërit e ndihmojnë të gjithë procesin si financiarisht ashtu edhe emocionalisht, dhe ka
më shumë mësues të cilët gjithashtu janë të përfshirë, duke sjellë ide dhe mbështetje sa
herë që është e nevojshme.

Siç e kam përmendur tashmë, ka një grup mësimdhënësish në shkollën tonë me të cilët
ka komunikim dhe bashkëpunim të efektshëm. Ky grup përbëhet kryesisht nga mësuesit
e gjuhës, por ne do të donim të përfshihnim mësuesit e artit dhe muzikës, mësuesit e
TIK-ut dhe të gjuhëve të huaja të cilët do të mund të sillnin ekspertizën e tyre dhe të
ndihmonin projektet të rrjedhë më mirë.
Si një shkollë eTwinning si mund të bashkëpunoni dhe të promovoni aktivitete

relevante për shkollat, kolegët dhe komunitetin lokal në rajonin tuaj?
Shkollat eTwinning janë organizata mësimore dhe si të tilla janë të angazhuara për t'u
përfshirë në iniciativa që promovojnë shkëmbimin e njohurive. Seminaret, trajnimet në
shërbim, tryezat e rrumbullakëta dhe prezantimet e projektit gjatë gjithë vitit shkollor
mund dhe janë organizuar në institucionin tonë për të shpërndarë rezultatet e aktiviteteve
tona dhe për të shkëmbyer praktika të mira. Autoritetet lokale arsimore dhe administra-
tive janë gjithmonë në anën tonë, duke subvencionuar sipërmarrjet tona. Për më tepër,
projektet e Erasmus + që kanë rrjedhur nga partneritetet tona eTwinning na japin më
shumë mundësi për të transformuar dhe zhvilluar vazhdimisht.
A mund të sugjeroni një aktivitet nga Rrjeti i UNESCO-s që mund të zbatohet në

konceptin eTwinning School?
Simpoziumi i studentëve është padyshim një ide e vlefshme për ndarjen pasi u japin
zë adoleshentëve të përfshirë. Ato i ndihmojnë ata të krijojnë kreativitetin e tyre, duke
i angazhuar ata në një jetë të vërtetë dhe kontekst interaktiv dhe duke i ndihmuar ata që
të fitojnë një ndjenjë iniciative dhe sipërmarrëse, pasi janë të angazhuar dhe të vetë-dre-
jtuar në masë të madhe gjatë përgatitjes së kontributit të tyre, një shfaqje, një film, një
prezantim, ose ndonjë formë tjetër të shprehjes artistike.
Për më tepër, pjesëmarrja e nxënësve në debatet mbi temat vjetore rrit aftësitë e nënës
dhe të gjuhëve të huaja, të mësuarit për të fituar kompetencën, ndërgjegjësimin dhe
shprehjen kulturore, siç përshkruhet në kuadrin e 8 kompetencave kyçe. Gjatë këtyre
debateve, nxënësve u kërkohet të kërkojnë, të përgatisin dhe diskutojnë një temë të
caktuar, të praktikojnë fjalimin publik, të mbrojnë argumentet e tyre, të argumentojnë e të
kundërshtojnë. Të dyja llojet e aktiviteteve, artistike dhe gjuhësore mund të organizohen
në bashkëpunim dhe të mbahen në internet, duke përdorur Adobe Connect dhe eTwinning
Live.
Shkolla: e Gjuhëve të huaja Ivan Vazov, Plovdiv, Bullgaria

Drejtor: Anelia Miteva
Mësues: Maya Kyulevchieva
Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura

me trashëgiminë kulturore keni
organizuar në shkollën tuaj?
Nxënësit me përkrahjen e mësim-
dhënësve të tyre kanë përgatitur
prezantime të ndryshme në tema
si trashëgimia kulturore e Ballkanit,
monumentet greko-romake të kulturës,
trashëgimia e krishterë, vendet e
UNESCO-s, këngët e gjysheve të
Anelia Miteva Maya Kyulevchieva
Bistrishit, martenitsa etj. Gjithashtu
organizuam mësime të hapura për Gjeometrinë në qëndisje kombëtare dhe Gjeometri në
qilima Chiprovtsi. Ne kemi organizuar video konferenca me shkollat e tjera të UNESCO-s
nga Kievi, Ukraina dhe Baku, Azerbajxhani të cilët po punojnë në projektin e UNESCO-s:
"Mësoni për të ardhmen". Përfundimisht, ne kemi drejtuar disa projekte eTwinning si: "Tradita
të ngjashme dhe të ndryshme midis kulturave bullgare dhe polake", "Përshëndetje, miq të
etwin! Le të luajmë së bashku lojërat e vjetra! "," Globalizimi i Ushqimit "," Një proverb në ditë
e mban mërzinë”, "Kur dy qytete thonë Europën".

Aktualisht po zhvillojmë një projekt Erasmus + "Materiale mësimore dhe aktivitete për shkollat
e UNESCO-s" ku përfshihen temat e mëposhtme: Qëndrueshmëria, Shtetësia, Mësimi
Ndërkulturor, Trashëgimia Kulturore, Paqja dhe Të Drejtat e Njeriut. Ne gjithashtu organizojmë
mësime të hapura për tema të ndryshme dhe u ofrojmë mundësi studentëve që të paraqesin
punën e tyre në festivale dhe festime të ndryshme. Më shumë mësues po përfshihen çdo
vit dhe tani që ne jemi një shkollë eTwinning, ne mund të veprojmë si ambasadorë dhe të
përfshijmë më shumë palë të interesit, si shkollat fqinje, komunën dhe komunitetin lokal.
Si një shkollë eTwinning si mund të bashkëpunoni dhe të promovoni aktivitete

relevante për shkollat, kolegët dhe komunitetin tuaj lokal në rajonin tuaj?
Si një shkollë eTwinning, ne mund të ndajmë praktikat e mira me kolegë të tjerë, të marrim
pjesë në konferenca rajonale dhe arsimore dhe të promovojmë eTwinning dhe punën
tonë me kolegë të tjerë. Si një organizatë dinamike, ne duhet të shpërndajmë punën
tonë dhe të ndërtojmë sinergji me rrjetet e tjera. Unë jam i sigurt se shumë partnerë nga
shoqata e UNESCO-s do të jenë të interesuar të bashkëpunojnë përmes eTwinning dhe
të krijojnë projekte evropiane për trashëgiminë kulturore.
Shkolla: Osnovna šola Simona Gregorčiča Kobarid, Sllovenia

Drejtor: Melita Jakelj
Mësues: Aurora Calvet
Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura me trashëgiminë kulturore

keni organizuar në shkollën tuaj?
Kemi festuar vetëm 50 vjetorin e shkollës dhe kemi bërë
shumë studime se si shkolla ishte në të kaluarën. Ne gjithashtu
organizuam një ekspozitë dhe një ditë të hapur ku 200 njerëz
vizituan shkollën. Studentët punuan në temën e trashëgimisë
kulturore duke vizituar muze, shtëpi të vjetra dhe ekspozita
dhe kanë bashkëpunuar me gjyshërit e tyre. Një tjetër kategori
drejton një projekt eTwinning "Gëzuar të takohesh me njëri-
tjetrin" me partnerët nga Spanja, ku i prezantuam kulturat tona
Melita Jakelj
me njëri-tjetrin.
Çdo vit kemi një projekt që përfshin të gjithë shkollën, të gjithë 330 studentë dhe të
gjithë mësimdhënësit dhe stafin. Këtë vit, kemi zbuluar përfitimet e bashkëpunimit me
gjeneratën e vjetër dhe do të vazhdojmë të përfshijmë prindërit dhe gjyshërit në projektet
e ardhshme.
A organizoni aktivitete të lidhura me rrjetin e shkollave të shoqatave të UNESCO-s

nëpërmjet eTwinning?
Po, jemi në kontakt me një shkollë nga Sllovenia dhe një nga Republika Çeke dhe kemi
filluar të përgatisim një projekt eTwinning për vitin e ardhshëm shkollor për trashëgiminë
kulturore.

Po, vitin e ardhshëm të gjithë mësuesit do të përfshihen pasi do të drejtojmë një projekt
Erasmus+, i cili gjithashtu do të regjistrohet në eTwinning. Mendoj se si një Shkollë
eTwinning kemi një përgjegjësi të madhe dhe ne duhet të promovojmë mësim dhe mësim
të ri. Përveç gjithë punës që do të bëjmë dhe kolegëve që do të përfshijmë, ministritë dhe
drejtoritë arsimore duhet të na fuqizojnë dhe të mbështesin misionin tonë.
Shkollat eTwinning me siguri do të luajnë rolin e tyre si shkolla ambasadore, të cilat mund
të sjellin risi në metodat e mësimdhënies, të kultivojnë frymën bashkëpunuese dhe të
frymëzojnë më shumë mësues për të punuar në atë drejtim. Trashëgimia kulturore është
vetëm një nga temat e shumta që mësuesit, përmes qasjes në tërë shkollën, mund të
punojnë me studentët e tyre për t'i ndihmuar ata të ndërtojnë të ardhmen e tyre duke e
njohur të kaluarën e tyre.
Përfundime 65
Përfundime
Santi Scimeca, Menaxher i projektit eTwinning,
Shërbimi Qendror i Mbështetjes
eTwinning po feston Vitin Evropian të Trashëgimisë Kulturore

me shumë iniciativa: seminare, konferenca, aktivitete online,
materiale dhe natyrisht ky libri. Për të kuptuar më mirë se
sa trashëgimi kulturore popullore është midis eTwinners,
shembulli i mëposhtëm është mjaft i thënë. Në fillim të vitit 2018,
Komisioni Evropian ftoi eTwinning të përzgjedhë tre projekte
që do të jepeshin me një njohje të veçantë në konferencën
përmbyllëse të Vitit Evropian të Trashëgimisë Kulturore. Kjo
është kthyer në "Çmimin Special të Trashëgimisë Kulturore
eTwinning". Filloi menjëherë një fushatë komunikimi, duke
Santi Scimeca
inkurajuar mësuesit që të futeshin në këtë çmim nëpërmjet
aplikimit të tyre për Etikën Kombëtare të Cilësisë. Pas pak muajsh, dhe shumë përpara
afatit përfundimtar, tashmë më shumë se 600 projekte janë paraqitur përpara për këtë
çmim të veçantë (një e treta e të gjitha aplikacioneve të Etiketave të Cilësisë). Kjo
na tregon dy gjëra: së pari që mësuesit janë shumë të interesuar për temën e trashëgi-
misë kulturore kur ata angazhohen në aktivitete bashkëpunuese me kolegë nga e gjithë
Evropa dhe se mësuesit ende po zbulojnë konceptin e trashëgimisë kulturore dhe
kuptimin e saj për komunitetet lokale dhe fëmijët.
Lexuesi i këtij libri me siguri e di deri tani pasurinë e trashëgimisë kulturore të Evropës.
Ajo na rrethon dhe është më e qartë sesa ndoshta kishim menduar. Por jo gjithçka që
është e vjetër është trashëgimia kulturore. Vetëm rezultatet e veprimtarisë njerëzore që
mbrohen, ruhen ose ringjallen qëllimisht, në vend që të mbeten në prishjen natyrore,
harresën ose shkatërrimin, mund të konsiderohen trashëgimi kulturore. Të gjithë
e dimë (si pjesë e trashëgimisë sonë kulturore, mund të themi), se mënyra e vetme
për të mësuar se kush jemi me të vërtetë dhe ku duam të shkojmë është të dimë prej
nga vijmë. Kultura jonë është një grup dinamik normash që ndryshojnë vazhdimisht:
ndonjëherë kërkon shekuj, nganjëherë gjysmë brezi. Dhe në këto kohë të shoqërisë së
rrjedhshme, siç do ta thoshte Bauman, duhet t'i lidhim vlerat tona me atë që vërtetohet
vërtet dhe provohet, duke sfiduar atë që ofrohet si zgjidhje e lehtë për çështje komplekse.
Trashëgimia jonë kulturore nuk është vetëm monumentet dhe recetat, është mënyra se
si mendojmë dhe interpretojmë realitetin. Për fat të mirë, filozofët dhe dijetarët, njerëzit e
zakonshëm dhe vizionarët ndikuan gjatë shekujve kulturën tonë dhe mund të na japin një
dorë. Historia jonë dhe trashëgimia kulturore nuk duhet të shihen si një barrë për të kryer,
por si një përgjigje për dyshimet tona: një busull e besueshme në këto kohë ndonjëherë
të pakuptueshme dhe çorientuese.
Libri i eTwinning i këtij viti është një dhuratë për të gjithë eTwinners të cilët gjithmonë
kanë dashur të angazhohen në një projekt që ka të bëjë me trashëgiminë kulturore,
por kurrë nuk e bëri këtë sepse nuk dinin se ku të fillonin. Dhe kjo është një dhuratë
për mësuesit që gjithmonë e konsiderojnë trashëgiminë kulturore si një mënyrë për të
prezantuar historinë në klasë në një mënyrë të angazhueshme dhe të lire, pa e kuptuar
se mund të jetë shumë më tepër: mund të jetë një mënyrë për të lexuar të tashmen dhe
për t'u pajisur për të ardhmen.
Referenca 67
Referencat
• Alsayyad, Nezar (ed.), Konsumimi i traditës, trashëgimi prodhuese. Normat Globale
dhe Format Urbane në Epokën e Turizmit. New York: Routledge, 2001.
• Bendix, R.F., Eggert, A., Peselmann., A. (eds.), Regjimet e trashëgimisë dhe shteti .
Göttingen: Universitätsverlag Göttingen, 2012.
• Keshilli i Europës, Faro, 2005. https://www.coe.int
• Komisioni Evropian, Drejt një qasje të integruar ndaj trashëgimisë kulturore për
Evropën, 2014 http://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/publications/2014-heri-
tage-communication_en.pdf
• Vendimi i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit (BE) 2017/864, 17 maj 2017 mbi Vitin
Evropian të Trashëgimisë Kulturore (2018). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/
EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017D0864&from=EN
• Jakoba Sraml Gonzalez, Trendet në mësimin e trashëgimisë praktike të kulturës në
Evropë 2012, Raporti i hulumtimit, Qendra nordike për mësimin e trashëgimisë 2012
• Lazzaretti, Luciana, Resurge e funksionit shoqëror të trashëgimisë kulturore. Një hyrje.
Qyteti, Kultura dhe Shoqëria , 3:4 (2012): 229–233.
• Sonkoly, G., Vahtikari, T., Inovacioni në Kërkimin e Trashëgimisë Kulturore. Për një
Politikë të Integruar Evropiane të Kërkimit . Bruksel: Komisioni Evropian, 2018.
• Raporti Special i Eurobarometrit, Trashëgimia Kulturore, 2017,).http://ec.europa.eu/
commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/WhatsNew/index
• Faqen e internetit të Vitit Evropian të Trashëgimisë Kulturore http://europa.eu/cultur-
al-heritage
69
Botues ISBN
Shërbimi Qendror i Mbështetjes për eTwinning 9789492913746
www.etwinning.net
Publikuar në Shtator 2018. Pikëpamjet e
European Schoolnet shprehura në këtë publikim janë ato të autorëve
(EUN Partnership AISBL) dhe jo domosdoshmërisht ato të European
Rue De Trèves 61, 1040 Brussels, Belgium Schoolnet ose Shërbimi Qendror i Mbështetjes
www.europeanschoolnet.org eTwinning. Ky libër është botuar sipas termave
dhe kushteve të licencës Creative Commons
Editorë Attribution - Non Commercial-Share Like
Irene Pateraki, Santi Scimeca 3.0 Unported (CC BY-NC-SA 3.0) (http://
creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/)
Koordinimi i Projektimit Ky publikim u krijua me mbështetjen financiare
Claire Morvan të Programit Erasmus + të Bashkimit Evropian.
Ky publikim pasqyron pikëpamjet e vetëm të
Koordinimi i gjuhëve autorëve dhe Komisioni Evropian nuk mund të
Danosh Nasrollahi jetë përgjegjës për çdo përdorim që mund të
bëhet nga informacioni që përmban ai.
Dizajni origjinal
Pitch Black Graphic Design The Hague / Berlin
DTP dhe Printimi

HOFI Studio
Print Run
1000 http://europa.eu/cultural-heritage
www.etwinning.net

Etwinning Book - SQ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Etwinning Book - SQ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Të mësuarit nga e kaluara,

eTwinning është një komunitet eTwinning ofron një nivel të lartë

Të mësuarit nga e kaluara,

Hyrje: trashëgimia kulturore: lidhja e së kaluarës, e tashmja dhe e ardhmja. . . . . 5

1. Trashëgimia kulturore dhe arsimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2. eTwinning dhe trashëgiminë kulturore. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

3. Mësimdhënia e trashëgimisë kulturore në shkollë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

4. Angazhimi me trashëgiminë kulturore të Evropës - burime të tjera

Trashëgimia jonë e përbashkët kulturore është në qendër

Ambicia ime me Vitin Europian të Trashëgimisë Kulturore është të inkurajojë njerëzit,

Sipas një sondazhi të veçantë të Eurobarometrit në lidhje me trashëgiminë kulturore,

tregon se si mësuesit dhe nxënësit e të gjitha moshave reflektojne në një mënyrë më

Edicioni i sivjetshëm i librit eTwinning gjithashtu u ofron mësuesve dhe studentëve

Fëmijët dhe të rinjtë kanë mundësi të zbulojnë shumë përfaqësime të trashëgimisë

Çfarë ofron ky libër

Në pjesën e parë, do të zbuloni se çfarë nënkuptohet me trashëgiminë kulturore dhe

Pjesa e dytë paraqet shembuj të projekteve frymëzuese eTwinning që merren me

“Trashëgimia jonë e pasur dhe e larmishme kulturore ka një fuqi të

1.1. Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore, një

Për shumë dekada, 'trashëgimia kulturore' u shoqërua me

Trashëgimia Kulturore është një grup burimesh të trashëguara nga e kaluara, të

1.2. Interpretimi i trashëgimisë një mënyrë për të

Si një qasje joformale e mësimit, interpretimi i trashëgimisë duket i përshtatshëm për

Krahasuar me qasjet e tjera të të nxënit, karakteristika më e rëndësishme e interpretimit të

Në edukimin e hershëm të fëmijërisë

Ndjenjat dhe të menduarit e fëmijëve më të rinj i përgjigjen drejtpërdrejt asaj që ata

Për përfshirjen e fëmijëve në shkolla fillore me trashëgimi kulturore në mënyrë

• Trashëgimia kulturore duhet të jetë e përshtatur në rrëfimet interpretuese që lidhin të

Në arsimin e mesëm; arsimin dhe trajnimin profesional

Kjo periudhë korrespondon më së shumti me periudhën e kërkimit më intensiv për

Rrëfimet interpretuese rreth ngjarjeve të vërteta mund të zbulojnë perspektiva të reja që

Për përfshirjen e të rinjve me trashëgimi kulturore në mënyrë kuptimplote, mund të

• Trashëgimia kulturore duhet të përfshihet në rrëfime interpretuese që lidhin trashëgiminë

2.1. eTwinning dhe lidhja e saj me trashëgiminë

Trashëgimia kulturore duhet të ushqehet dhe të ndahet me

Sa i përket të nxënit të trashëgimisë, qëllimet duhet të jenë që

Në eTwinning, studentët kanë privilegjin të vijnë në kontakt me kultura të ndryshme dhe

Angeliki Kougiourouki, ambasadori eTwinning thotë:

“Trashëgimia kulturore është si një pemë që gjithmonë jep; ajo ka nevojë që

2.2. Trashëgimia kulturore në projektet eTwinning

Në eTwinning, shumica e projekteve trajtojnë aspekte të trashëgimisë kulturore qëllimisht

Më shumë se Lodrat zakonet dhe bestytnitë rreth lodrave dhe

Çfarë? Studentët krijuan një muze

Si? Studentët bënin hulumtime në Vendet: Armenia, Azerbajxhan, Gjeorgjia,

Aprendemos jugando partnerëve të tyre dhe i luanin për të

Çfarë? Studentët krijuan lojëra në

Si? Nxënësit studiuan trashëgiminë e

Wojtek the Soldier Bear

Why? Kur zbulojmë historinë, është e

Çfarë? Nxënësit krijuan një video bash-

Si? Nxënësit u inkurajuan të lexonin Vendet: Poloni, Anglia

Këngë plot ngjyra

Pse? Një person që merr edukimin e

Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me të

Si? Duke ndërlidhur artin me proceset

Valorisons nos patrimoines

Pse? Të mësojnë rreth trashëgimisë së

Çfarë? Studentët krijuan një libër

Si? Nxënësit krijuan një lojë interaktive

Festat dhe festimet në

Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me

Si? Studentët bënë një libër bash-