Kominy wolnostojące

Część 1 - Wymagania ogólne

PN – EN 13084 - 1
Normy do projektowania kominów 2
PN-EN 13084-1:2007 EN 13084-1:2007
Kominy wolno stojące -- Część 1: Wymagania ogólne
PN-EN 13084-2:2007
Kominy wolno stojące -- Część 2: Kominy betonowe
PN-EN 13084-4:2006
Kominy wolno stojące -- Część 4: Wykładziny murowe -- Projektowanie i wykonanie
PN-EN 13084-5:2005
Kominy wolno stojące -- Część 5: Materiał dla wykładziny murowej -- Specyfikacja wyrobu
PN-EN 13084-6:2005
Kominy wolno stojące -- Część 6: Wykładziny stalowe -- Projektowanie i wykonanie
PN-EN 13084-7:2006
Kominy wolno stojące -- Część 7: Wymagania dotyczące cylindrycznych wyrobów stalowych
przeznaczonych na jednopowłokowe kominy stalowe oraz stalowe wykładziny
PN-EN 13084-8:2005
Kominy przemysłowe wolno stojące -- Część 8: Projektowanie i wykonanie konstrukcji
masztów z komponentami satelitarnymi
Kominy wolnostojące Cz.1 Wymagania ogólne 3
EN 13084-1:2007
Norma ma 39 stron, składa się z następujących rozdziałów (części):
Przedmowa (Foreword) – str. 4
1. Przedmiot normy (Scope) – str. 5
2. Powołania normatywne (Normative references) – str. 5
3. Określenia i definicje (Terms and definitions) – str. 6
4. Podstawowe wymagania dotyczące wykonania (Performance requirements; general
design) – str. 8
5. Wymagania dotyczące wykonania; projektowanie konstrukcji (Performance
requirements; structural design) – str. 17
6. Budowa komina - plac budowy (Site activities) – str. 21
7. Utrzymanie i przeglądy (Inspection and maintenence) – str. 22
8. Wyposażenie związane z monitoringiem (Instrumentation ) – str. 22
Załączniki (Annexes)
A. (normatywny) Obliczenia związane z przepływem gazów (Gas flow calculation) – str. 23
B. (informacyjny) Plac budowy (Site activites) – str. 37
Bibliografia – str. 39 (jedna pozycja)
Rozdział 1: Zakres normy 4
W normie zawarte są podstawowe wymagania i zasady projektowania i wznoszenia EN 13084-1:2007
wszystkich kominów wolnostojących oraz wykładzin. Komin może być również
traktowany jako wolnostojący, jeśli jest stabilizowany odciągami lub podparty bocznie lub
jeśli stoi na innej konstrukcji.
Kominy przyległe do budynków mogą być projektowane wg tej normy jeśli przynajmniej
jeden z poniższych warunków jest spełniony:
- odległość między podparciami bocznymi jest większa niż 4m
- wolnostojąca wysokość powyżej najwyższego punktu, do którego przylega komin (np.
dachu), jest większa niż 3m
- wolnostojąca wysokość powyżej najwyższego punktu, do którego przylega komin o
przekroju prostokątnym jest większa niż pięciokrotność najmniejszego wymiaru
zewnętrznego
- odległość w poziomie między budynkiem i zewnętrzną powierzchnią komina jest
większa niż 1m
Kominy połączone z wolnostojącymi masztami traktowane są jako wolnostojące (kominy
stalowe w obudowie kratowej)
Rozdział 2: Powołania normatywne 5
EN 13084-1:2007

W rozdziale wymienione są 24 normy niezbędne do stosowania wraz z tą normą, m.in.:

EN 1990, EN 1991-1-1 (ciężary, obciążenia użytkowe),
EN 1991-1-4 (działanie wiatru),
EN 1993-3-2 (kominy stalowe) oraz szereg norm dotyczących spawalnictwa.
(powołania datowane i niedatowane)
Rozdział 3: Terminy i definicje 6
windshield trzon, płaszcz komina – zasadniczy ustrój nośny służący do EN 13084-1:2007
przeniesienia obciążeń i chroniący przewód gazowy przed działaniem wiatru
lining system zespół przegród, warstw (jeśli występują) oddzielających
przewód gazowy od trzonu komina
liner element konstrukcyjny lining system wykładzina
accessible space przestrzeń dostępu – przestrzeń między trzonem komina a
wykładziną zaprojektowana w celu dostępu przez personel
spoiler spoiler (przerywacz) – urządzenie montowane na powierzchni komina
w celu redukcji drgań poprzecznych
protective cap osłona (głowica) – przekrycie na górze komina służące do
zabezpieczenia przestrzeni między trzonem a wykładziną
…..
down draught – związane z zasysaniem gazów
positive/negative pressure – ciśnienie wewnątrz wykładziny, które jest
większe/mniejsze od ciśnienia na zewnątrz wykładziny
flue gasses– gazy spalinowe
Roz. 4: Wymagania ogólne dotyczące wykonania 7
4.1 Materiały stosowane do budowy kominów i wykładzin powinny spełniać odpowiednie EN 13084-1:2007
normy EN/ISO, posiadać odpowiednie właściwości mechaniczne, termiczne i chemiczne
4.2 Gazy spalinowe
powinny być wykonane stosowne obliczenia termiczne i związane z przepływem gazów w
celu zapewnienia odprowadzenia gazów do atmosfery z zachowaniem warunków
dotyczących ochrony środowiska i bezpieczeństwa; zagadnienia związane np. z
zanieczyszczeniem środowiska nie są przedmiotem norm EN 13084
dane do projektowania powinny zawierać odpowiednie informacje
• czy komin będzie pracował ciągle, w określonych odstępach czasu czy okazjonalnie
• planowana częstość przerw w pracy komina związana z przeglądami technicznymi
• skład spalin, w szczególności zawartość substancji agresywnych w stosunku do komina
• zawartość pyłu w spalinach, w szczególności pyłu o właściwościach szkodliwych dla komina
• przepływ masy każdego ze strumieni spalin (kominy wielodrążowe, kilka czopuchów)
• temperatura gazów przy wylocie każdego z czopuchów
• zakres temperatur określających kwaśny punkt rosy gazów spalinowych
• dopuszczalne lub wymagane ciśnienie gazów przy wlocie do komina
• położenie komina w terenie (wysokość n.p.m., charakterystyki topograficzne)
• maksymalna, minimalna i średnia temperatura na zewnątrz komina
• maksymalne, minimalne i średnie ciśnienie atmosferyczne
• maksymalna, minimalna i średnia wilgotność otaczającego powietrza
• odpowiednie (niezbędne do obliczeń) parametry urządzeń związanych z pracą komina
Roz. 4: Wymagania ogólne dotyczące wykonania 8
powinny być określone temperatury w przewodzie kominowym, wykładzinie, izolacji i
płaszczu komina; powinien być wyznaczony spadek temperatury gazów na wysokości EN 13084-1:2007
komina
wartości przewodności termicznej i współczynnika przenikania ciepła podane są w
tabelach ; Przykłady z tabeli 1
beton – gęstość 2400 kg/m3 λ = 2,1 W/(m⋅K) (niezależnie od temperatury!)
cegła – gęstość 1800 kg/m3 λ = 0,81 W/(m⋅K) (niezależnie od temperatury!)
cegła – gęstość 2000 kg/m3 λ = 0,96 W/(m⋅K) (niezależnie od temperatury!)
cegła – gęstość 2200 kg/m3 λ = 1,00 W/(m⋅K) (niezależnie od temperatury!)
wełna mineralna – gęstość 90 kg/m3 λ = 0,038 W/(m⋅K) dla T = 50°C
λ = 0,045 W/(m⋅K) dla T = 100°C
λ = 0,053 W/(m⋅K) dla T = 150°C
λ = 0,064 W/(m⋅K) dla T = 200°C
……

λ = 0,230 W/(m⋅K) dla T = 600°C

wełna mineralna – gęstość 125 kg/m3 λ = 0,039 W/(m⋅K) dla T = 50°C
λ = 0,046 W/(m⋅K) dla T = 100°C
λ = 0,053 W/(m⋅K) dla T = 150°C
λ = 0,061 W/(m⋅K) dla T = 200°C
……

λ = 0,180 W/(m⋅K) dla T = 600°C

Roz. 4: Wymagania ogólne dotyczące wykonania 9
Przykłady z tabeli 2 EN 13084-1:2007
współczynnik napływu dla wewnętrznej strony wykładziny α = 8+w [W/(m2⋅K)]
gdzie w – prędkość gazów

współczynnik odpływu dla zewnętrznej powierzchni trzonu α = 24 [W/(m2⋅K)]

(współczynnik odpływu dla zewnętrznej powierzchni trzonu α = 6 [W/(m2⋅K)] – przy
obliczaniu maksymalnej temperatury materiałów)

obliczenia związane z przepływem gazu wyszczególnione są w załączniku A

agresywność chemiczna gazów – w zależności od rodzaju zanieczyszczeń i czasu trwania,

rozróżnia się cztery poziomy agresywności chemicznej:
- niską
- średnią
- wysoką
- bardzo wysoką
w rozdziale znajduje się wykres zależności punktu rosy gazów w zależności od zawartości
SO3 i wody oraz tabela z podziałem na agresywność chemiczną w zależności od
temperatury punktu rosy (graniczną wartością jest 150ºC) oraz czasu kontaktu wykładziny
z agresywnymi gazami (w godzinach w sakli roku, począwszy od <10h do >15 000h)
Roz. 4: Wymagania ogólne dotyczące wykonania 10
4.3 Aspekty związane ze środowiskiem EN 13084-1:2007
hałas wytwarzany podczas pracy komina powinien spełniać dozwolone poziomy;
przyjmuje się, że dla normalnych warunków pracy jest to spełnione, gdy prędkość gazów
przy wylocie jest mniejsza niż 25 m/s; w innych przypadkach (np. wentylatory) należy
wykazać, że normy te są spełnione
temperatura temperatura zewnętrznej powierzchni komina, która może mieć kontakt
z ludźmi, powinna spełniać poniższe wymagania
• nie powinna przekraczać 50ºC
• wzrost temperatury nie powinien przekraczać 10K
• jeśli powyższe wymagania nie mogą być spełnione, należy zastosować odpowiednie
urządzenia uniemożliwiające przypadkowy kontakt człowieka z płaszczem komina
•Temperatura przyległych materiałów palnych nie powinna przekraczać 85ºC (przy
temperaturze otoczenia 20ºC). Należy zwrócić szczególną uwagę na gromadzone w pobliżu
komina materiały palne
spadający lód jeśli nie można wykluczyć tego zjawiska, należy zastosować
odpowiednie urządzenia zabezpieczające przed spadaniem lodu bądź też wyposażyć komin
w urządzenia podgrzewające
Roz. 4: Wymagania ogólne dotyczące wykonania 11
4.4 Izolacja EN 13084-1:2007

Cele stosowania izolacji

redukuje różnice temperatur i tym samym redukuje naprężenia termiczne w wykładzinie
i trzonie komina

redukuje straty ciepła w gazach unoszących się do góry, dzięki czemu redukuje spadek
temperatury (co jest szczególnie istotne, kiedy temperatura gazów na wylocie z czopucha
jest niewysoka i zbliżona do kwaśnego punktu rosy gazów, które schłodzone mogą wtedy
osadzać się na ścianach wykładziny) oraz poprawia prędkość przepływu

przy doborze izolacji należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby:

- nie traciła swoich właściwości z upływem czasu
- nie osiadała (tworząc nieosłonięte powierzchnie)
- miała odpowiednią przewodność termiczną
- była dostosowana do temperatur, w których będzie pracować
- była odporna na działanie kwasów i mało nasiąkliwa
- była łatwo dostępna (accessible)
- była niepalna
Roz. 4: Wymagania ogólne dotyczące wykonania 12
4.5 Wentylacja EN 13084-1:2007
Zastosowanie wentylowanej pustki powietrznej między wykładziną a płaszczem może
okazać się bardzo pożyteczne z powodu:
- eliminacji gazów, które mogą przedostawać się przez wykładzinę wskutek dyfuzji bądź
dodatniego ciśnienia panującego w kominie
- redukcji ciśnienia pary wodnej, szczególnie o właściwościach agresywnych

4.6 Powłoki ochronne

Komin powinien być zabezpieczony przed korozją i atakami chemicznymi, zarówno od

wewnątrz (wpływ agresywnych gazów), jak i od zewnątrz (otoczenie). Szczególną uwagę
należy zwrócić na powierzchnie zewnętrzne, np. drabiny włazowe, pomosty, które znajdują
się blisko wylotu komina, bądź komin stoi w sąsiedztwie innego komina.

4.7 Fundament

Fundament komina powinien być zabezpieczony przed wpływami termicznymi i

chemicznymi. Górna powierzchnia płyty powinna być ze spadkiem oraz zabezpieczona
powłoką odporną na działanie kwasów i wodoodporną.
Roz. 4: Wymagania ogólne dotyczące wykonania 13
EN 13084-1:2007
4.8 Wyposażenie

powinien być zapewniony dostęp do

- oznakowania świetlnego lotniczego (jeśli jest na kominie zainstalowane)
- urządzeń monitorujących temperaturę, analizujących skład gazów, ciśnieniomierzy
(manometrów), urządzeń do pomiarów zadymienia (dymomierzy) itp.
- piorunochronów
- głowicy komina
- miejsc wymagających szczególnej kontroli, np. przy wylocie komina

zabezpieczenie przed piorunami kominy w zasadzie powinny posiadać system

zabezpieczenia przed piorunami, wszystkie metalowe części komina powinny posiadać
uziemienie

oznakowanie lotnicze dzienne i nocne

dodatkowe wyposażenie: telefony, urządzenia do mycia, dźwigi itp.

Rozdział 5:Wymagania ogólne dotyczące projektowania (eksploatacji) 14
EN 13084-1:2007
5.1 Zasady projektowania
kominy powinny być tak projektowane, aby były spełniały wymagania stateczności i
użytkowalności w fazie eksploatacji i w fazie realizacji; dotyczy to zarówno nośności jaki i
stateczności na obrót (przewrócenie)
oprócz wymagań wyspecyfikowanych w normie EN 13084-1 należy stosować wymagania
Eurokodów, w tym EN 1990 w zakresie podstawowych zasad projektowania
obowiązują stany graniczne: stany graniczne nośności (ULS) i stany graniczne
użytkowalności (SLS)
w stanach granicznych nośności wartość obliczeniowa efektu oddziaływań, czyli siła
wewnętrzna, moment, naprężenie czy odkształcenie Ed nie powinno przekraczać
określonej nośności Rd Ed ≤Rd
w stanach granicznych użytkowalności wartość obliczeniowa efektu oddziaływań, np.
przemieszczenie Ed nie powinno przekraczać określonej wartości nominalnej Cd Ed ≤Cd
wartości obliczeniowe oddziaływań uzyskuje się mnożąc wartości charakterystyczne
przez częściowe współczynniki bezpieczeństwa γF
Rozdział 5:Wymagania ogólne dotyczące projektowania (eksploatacji) 15
wartości obliczeniowe nośności uzyskuje się dzieląc wartości charakterystyczne przez EN 13084-1:2007
częściowe współczynniki bezpieczeństwa γM
efekty drugiego rzędu powinny być uwzględniane, jeśli powodują wzrost ponad
10% rozpatrywanych sił czy momentów zginających (w wyniku odkształcenia) w
stosunku do obliczeń wg teorii pierwszego rzędu
5.2 Oddziaływania
rodzaje oddziaływań, które powinny być uwzględniane przy projektowaniu kominów
- oddziaływania stałe
- oddziaływania zmienne
• obciążenie użytkowe
• działanie wiatru
• ciśnienie wewnętrzne
• oddziaływania termiczne
- oddziaływania wyjątkowe
• oddziaływania sejsmiczne
• eksplozje (rozrywanie) i implozje (zapadanie się ścian, np. pod wpływem ciśnienia
wewnętrznego)
• uderzenia
Rozdział 5:Wymagania ogólne dotyczące projektowania (eksploatacji) 16
oddziaływania stałe ciężar własny elementów komina, osprzętu, izolacji, powłok, EN 13084-1:2007
popielnika, popiołów itp.; należy uwzględnić różne fazy pracy komina
obciążenie użytkowe obciążenie pomostów 2 kN/m2
obciążenie wiatrem w obliczeniach należy uwzględnić:
- obciążenie wiatrem w kierunku działania wiatru
- drgania poprzeczne i wzbudzenia wirowe (wtedy, gdy wartość liczy Scroutona jest
mniejsza niż 25; uwaga! dotyczy wyłącznie pojedynczego komina)
- owalizację przekroju
- interferencję kominów znajdujących się w rzędzie lub w grupie
- wiatr należy traktować jak oddziaływanie dynamiczne
- do wyznaczania wartości należy korzystać z normy EN 1991-1-4
- wartości współczynnika kierunkowego cdir oraz sezonowego cseason należy przyjmować
równe 1,0
- zaleca się stosowanie wyłącznie terenów kat. 0, I i II wg EN 1991-1-4
- nierównomierny rozkład ciśnienia wiatru na obwodzie komina generuje momenty zginające
w pionowych przekrojach komina; ekstremalne wartości tego momentu można wyznaczyć ze
wzoru (1)
Rozdział 5:Wymagania ogólne dotyczące projektowania (eksploatacji) 17
EN 13084-1:2007
M d = ±cM ⋅ qd ( z) ⋅ d ( z) 2

gdzie: qd(z) - ciśnienie prędkości wiatru na wysokości „z” komina

d(z) – średnica przekroju komina na wysokości „z”
cM = 0,125 dla Re ≤ 2×106
cM = 0,095 dla Re ≥ 107 (wartości pośrednie można interpolować)
Re - liczba Reynoldsa (obliczana wg EN 1991-1-4)

5.3 Imperfekcje

efekty wynikające z niedokładności powinny być brane pod uwagę podczas obliczeń

jeśli nie są prowadzone dokładne pomiary wpływu nierównomiernego nasłonecznienia

powierzchni komina oraz dopuszczalne odchyłki podczas budowy, oba te efekty mogą być
uwzględnione poprzez przyjęcie wstępnego wychylenia komina od pionu o wartości
1/500

dodatkowo należy zwrócić uwagę na efekty nierównomiernego osiadania przyległych do

komina urządzeń oraz uwzględnić inne wpływy, np. działalności górniczej w pobliżu
komina
Rozdział 5:Wymagania ogólne dotyczące projektowania (eksploatacji) 18
EN 13084-1:2007
5.4 Fundamenty
pod wpływem charakterystycznej wartości obciążenia wiatrem odspojenie
pomiędzy fundamentem a podłożem nie może sięgać dalej niż do osi płyty
fundamentowej
w obliczeniach powinno się brać pod uwagę różnicę temperatur pomiędzy trzonem
komina a fundamentem, spowodowaną inną bezwładnością termiczną obu tych
elementów oraz z uwagi na inne warunki atmosferyczne
5.5 Wykładzina
powinna mieć możliwość odkształceń pionowych i poziomych bez wpływu na trzon
komina, podpory czy inne warstwy wykładziny
Rozdział 6: Plac budowy 19
EN 13084-1:2007
można przystąpić do prac budowlanych dopiero po uzyskaniu wszelkich pozwoleń…

prace budowlane powinny być prowadzone przez personel posiadający odpowiednie

doświadczenie…

więcej informacji znajduje się w załączniku B

Rozdział 7: Utrzymanie i przeglądy 20
EN 13084-1:2007
przeglądy (wykonywane przez specjalistów) powinny odbywać się regularnie, nie
rzadziej niż co dwa lata

raporty z przeglądów powinny być udokumentowane na piśmie i powinny zawierać

zalecenia dotyczące utrzymania i napraw

Rozdział 8: Wyposażenie związane z monitoringiem

Załącznik A: obliczenia związane z przepływem gazów

Załącznik B: działania na placu budowy

dokumentacja, pozwolenia itp.
harmonogram robót
bezpieczeństwo na placu budowy
Normy do obliczeń cieplnych i przepływowych dla 21
urządzeń grzewczych na paliwa stałe, ciekłe i gazowe EN 13084-1:2007
PN-EN 1443:2005 Kominy -Wymagania ogólne
PN-EN 13384-1:2004 Kominy - Metody obliczeń cieplnych i przepływowych -
Część 1: Kominy z podłączonym jednym paleniskiem
PN-EN 13384-2:2005 Kominy -Metody obliczeń cieplnych i przepływowych -
Część 2: Kominy z podłączonymi wieloma paleniskami
PN-EN 13384-3:2006 Kominy -Metody obliczeń cieplnych i przepływowych -
Część 3: Metody przygotowywania wykresów i tablic dotyczących
kominów z podłączonym jednym paleniskiem
pr EN 14989:1 Kominy oraz systemy przewodów doprowadzających powietrze do urządzeń
z zamkniętą komorą spalania - Wymagania i metody badań - Część 1: Pionowe końcówki
do urządzeń typu C6
prEN 14989:2 Kominy oraz systemy przewodów doprowadzających powietrze do urządzeń
z zamkniętą komorą spalania - Wymagania i metody badań – Część 2: Kanały spalinowe i
powietrzne do indywidualnych urządzeń z zamkniętą komorą spalania
prEN 15287-2 Kominy – Projektowanie, instalacja i odbiór układów kominowych – Część 2:
Kominy do urządzeń grzewczych z zamkniętą komorą paleniskową