EPIKO

KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN

Mula sa salitang griyego na “epos” na ang kahulugan ay awit.

Uri ng panitikan na matatagpuan sa iba’t – ibang grupong etniko.
Kwento ng kabayanihan noong unang panahon na punung-puno ng mga kagila-gilalas na pangyayari.

DEPINISYON

Tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng isang tao o mga tao laban sa mga kaaway na
halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpuang makababalaghan.

Ayon kay Alejenadro at Pineda:

Ang Epiko ay
Pamana ng mga ninuno sa kasalukuyang lahi.
Pinakamataas na uri ng tulang nagsasalaysay sa mga gawa ng isang bida.
Palipat-lipat sa mga salinlahi at hindi gawa ng isang manunulat (grupo/lipi/bansa)
Hango ang paksa sa kasaysayan , relihiyon, alamat o mitolohiya.
Nagtataglay ng mga damdaming pagkapoot, paghihiganti,panibugho,adhika o pag-ibig.

Ayun kay E. Arsenio Manuel:

Mga kwentong ipinagpatuloy ang kahabaan
Base sa oral na tradisyon
Inaawit
Patula
Nagtataglay at nagpapatunay ng mga paniniwala , gawi, at tradisyon ng mga tao.

KATANGIAN NG EPIKO

Paggamit ng mga bansag sa pagkilala sa tiyak na tao

Mga inuulit na salita o parirala.
Mala-talata na paghahati o dibisyon sa mga serye ng kanta
Kasaganaan ng mga imahe at metapora na makukuha sa pang-araw-araw na buhay at kalikasan
(halaman,hayop,mga bagay sa kalangitan,atbp.)
Kadalasang umiikot sa bayani, kasama ang kanyang mga sagupaan sa mga mahihiwagang nilalang,
anting-anting, at ang kanyang paghahanap sa kanyang minamahal o magulang; ito rin ay maaring
tungkol sa panliligaw o pag-aasawa.

URI NG EPIKO

1. Epikong Sinauna

-Uring lumitaw noong unang panahon

-Kilala rin sa taguring Epikong Pambayani na naglalahad ng isang sambayanan o bansa sa
pagtataguyod ng isang layunin o mithiin.
 -Nagpasalin-salin sa mga bibig ng salinlahi at unti-unting nabuong mga anyo.

2. Epikong Masining
Tinatawag na epikong makabago o epikong pampanitikan
Nasusulat sa isang marangal na kabuuan at nahihingil sa tahakin ng isang lipi,lahi o
bansa.
3. Epikong Pakutya:
Nglalahad na kutyain ang gawaing walang kabuluhan at pag-aaksayahan lamang ng
panahon ng tao.
Kabalangkas ng epikong pambayani

MGA KILALANG MANUNULAT

Pedro Bucaneg - bulag na manunulat

-Ama ng Panitikang Iloko
-nagmula sa kanya ang salitang “Bukanegan”
-dalubhasa sa wikang Kastila at Santoy
- sumulat sa epikong Biag ni Lam-ang
Bartolome Del Valle –sumulat ng epikong Indrapatra at Sulayman (epiko ng Mindanaw)

MGA KILALANG EPIKO NG PILIPINAS

Ibalon – Epiko ng Bikol

- Isinalaysay ng isang makatang manlalakbay na si Cadugnung na isinalin ni Fr. Jose Castno.

- Nalathala sa Madrid sa tulong ni Wenceslao Retana.
- Nababahagi sa trilogia [Baltog, Handiong ,at Mantong.

Biag ni Lam-Ang – epiko ng rehiyon ng Ilokos

-unang isinulat sa orihinal na wikang Ilokano noong 1640
-Pedro Bucaneg
-isang libong taluttud na tula
Maragtas – epiko ng mga bisaya
-epikong nasusulat sa wikaing Hiligaynon-Iraya
-ibig sabihin Kasaysayan
-naisulat sa pagitan ng mga taong 1200 at 1250.
Darangan – epiko ng Mindanaw
- May 25 kabanata at natititik ito sa wikang Maranaw.
- Pinakamahabang epiko sa Pilipinas
- Epikong –bayan hinggil sa pakikipagsapalaran ng mga bayani ng Bumbaran
- “Masterpiece of the Oral Intangeble Heritage of Humanity”
Bantugan – epiko ng Mindanaw
- Pauli-ulit na binibigkas sa dating pagkakakatha sa palibot ng Lawa ng Lanaw
- Magiting na bayani na mandirigma at bayani ng Darangan
Indrapatra at Sulayman – epiko ng mindanaw
- Pangalawa sa pagkapopular sa Darangan
- Isinulat ni Bartolome del Valle
- Kasaysayan ng bayaning emperador ng Mantapuli na si Indarapatra, ang pinakadakila sa mga
haringng kanluranin.
Bidasari – epikong Moro
- nakabatay sa isang Romansang Malay.
- Ipinapalagay na siyang lalong kabihagbighaning tula sa buong Panitikang Malay
- Isinalin sa Ingles ni Chauncey , et al.
Alim - epiko ng Ipugaw
- Kalimitang ginagamit sa mga ritwal na Gawain lamang.
- Ginagamit para sa sa mga namatay, may sakit at ritwal ng paggawa at paglagay ng hagabi
(isang malaking bangko)
- Tinutukoy sa epikong ang mga dahilan kung bakit magsimula ang patayan o digmaan at pag-
aalitan ng tao sa daigdig.
Hudhud- epiko ng Ipugaw
- karaniwang inaawit kapag ipinagdiriwang ang anihan
- ipinaliliwanag dito ang pagkalikha sa at inilalarawan ang mga kadakilaan at kaluwalhatian ng
mga unang pangyayari sa kasaysayan ng kanilang lahi.

Mga Kaalaman
Pinakamatandang epiko sa Pilipinas
Alim
Pinakamatandang epiko sa daigdig
Gilgamesh
Ang Epiko ni Gilgamesh ay isang panulaang epiko mula sa sinaunang Mesopotamya na madalas ay
itinuturing ang pinakamamatandang umiiral na dakilang likha ng panitikan.

Pinakamahabang epiko ng Pilipinas

Biag ni Lam-ang

Pinakamahabang epiko ng daigdig

Mahābhārata
Mahabharata ang pinakamahabang akda sa uri nito sa buong mundo. Naglalaman ang akda ng may
110,000 mga taludturan na may 18 mga bahagi. Epikong may layuning parangalan ang mga bayani.