Locja

1. Co to jest locja?

2. Locja śródlądowa
A. Śródlądowe drogi wodne
B. Rzeka nieuregulowana
C. Przekrój poprzeczny rzeki
D. Rzeka uregulowana – budowle hydrotechniczne
E. Szlak żeglowny
F. Znaki

3. Locja morska
A. Locja – pomoce nawigacyjne
B. System IALA
C. Oznakowanie portów i znaki specjalne

1
Locja

1. Locja - dział wiedzy, zajmujący się dokładnym opisem akwenu i jego

oznakowaniem nawigacyjnym.

2. Locja śródlądowa:

A. Śródlądowe drogi wodne:

 Naturalne: rzeki, jeziora.
 Sztuczne: kanały, zalewy.

B. Rzeka nieuregulowana

Ławica - tworzy się w środkowej części koryta rzecznego przez naniesienie materiału wleczonego.
Przy wysokim stanie wody tworzy mieliznę.
Przemiał – tworzy się z dwóch zbliżających się przykos między buchtami(zakolami).
Linia nurtu – największa bystrość i głębokość wody w kierunku spływu.
Odsypisko - powstaje w wyniku naniesienia materiału rzecznego, z reguły porośnięte roślinnością.

2
 Locja
Głębina (ploso) – występuje przy brzegu wklęsłym tam gdzie woda ma największą prędkość, jest to
najgłębsze miejsce.
Przymulisko - trwale utrzymujące się odsypisko, z reguły porośnięte roślinnością.
Przykosa – płycizna powstająca na zakolu przy brzegu wypukłym. Formuje się wzdłuż lini nurtu,
tworząc stopnie(najniższy znajduje się w górze, a najwyższy w dole rzeki). Przemiał może tworzyć
bród (mieliznę).

C. Przekroje poprzeczne rzeki.

Czytanie wody

a – widok z góry

b – przekrój wzdłużny

1 Blizna – wąski pas uniesionego lustra wody

wzdłuż progu.

2 Zwara – jest to wir, powstaje nad płytko

zanurzonymi przeszkodami znajdującymi się z
dala od brzegu.

3/6 Wiry – powstają za płytko położonymi

przeszkodami takimi jak: kłody, ostrogi,
załamania w lini brzegowej, kamienie, itp.

3
 Locja
4 Warkocz – drobna łuskowata fala
powstaje nad płytkimi miejscami.

5 Bystrze – delikatne zafalowania, tworzą się nad

miejscem głębokim.

Na jeziorach także występują mielizny. Tam, gdzie widać wyraźnie jaśniejszy odcień tafli wody możemy
spodziewać się, że jest to miejsce płytkie.

D. Rzeka uregulowana – budowle hydrotechniczne

1 Ostrogi – wychodzący z brzegu wał, usypany z

kamieni, często również obetonowany i wzmocniony
palami betonowymi. Ostroga zabezpiecza brzeg przed
rozmywaniem, spiętrza wodę, zwiększając głębokość
nawigacyjną.

2 Opaska – zabezpiecza brzegi przed rozmyciem.

3 Nurt rzeki i środek szlaku żeglownego – najgłębsze

miejsce na rzece

4 Tama równoległa – zabezpiecza brzeg przed

rozmywaniem w miejscach najbardziej narażonych na
erozje, wspomaga działanie ostróg.

5 Teren zalewowy – teren, na który rzeka się wyleje, gdy

się przeleje

6 Wał przeciwpowodziowy – przeciw zalaniu terenów

zamieszkałych

Śluza – budowla hydrotechniczna, umożliwiająca

pokonanie różnicy poziomów wody pomiędzy dwoma
kanałami. Składa się z komory wrót górnych i dolnych oraz
przepustów wody, dzięki którym woda jest wpuszczana lub
wypuszczana.

4
 Locja
Przed wpłynięciem do śluzy należy:

1. Zwolnić, złożyć maszt, przygotować odbijacze, pagaje,

bosak, pych, cumy.
2. Nie wyprzedzać i nie wpychać się, oczekiwać na swoją
kolej tylko w miejscach wyznaczonych.
3. Przepuszczamy statki wypływające ze śluzy.
4. Oczekujemy na wyraźny sygnał (zielone światło oraz
informacje od obsługi śluzy), przepuszczamy statki białej
floty, straż, policje, inspektorat.
5. Do śluzy wpływamy powoli i ostrożnie.
6. W śluzie cumujemy nabiegowo.
7. W śluzie nie kotwiczymy, nie cumujemy na „sztywno” -
grozi to pozrywaniem lin lub knag.
8. Od ścian śluzy odpychamy się za pomocą pagaja pychu
lub bosaka.
9. NALEŻY ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTROŻNOŚĆ I CAŁY
CZAS OBSERWOWAĆ ZACHOWANIE JACHTU ORAZ
INNYCH UCZESTNIKÓW RUCHU WODNEGO.

Jazy – wyróżniamy dwa rodzaje jazów: stałe i

ruchome. Ich zadaniem jest spiętrzanie wody. Za
pomocą jazu ruchomego możemy regulować wysokość
lustra wody. Są to przeszkody nie do przejścia, dlatego
równolegle buduje się śluzy.

Pochylnia – budowla hydrotechniczna, umożliwiająca

pokonywanie znacznych różnic poziomów między kanałami.
Pochylnie tworzą tory kolejowe oraz platforma, służąca do
transportu jachtu/statku. Platforma wjeżdza po pochylni do
wody, statek cumujemy na platformie.

5
Locja

E. Szlakiem żeglownym (farwaterem) nazwiemy pasmo na drodze wodnej, na

którym może się odbywać bezpiecznie i swobodnie ruch żeglowny statków. Szlak
żeglowny ma stronę prawa i lewą.

Jeżeli przepisy lokalne nie stanowią inaczej, kierunek szlaku zazwyczaj

wiedzie z południa na północ lub ze wschodu na zachód. Na rzekach szlak
zawsze biegnie z jej prądem, od źródła do ujścia.
Na śródlądziu prawą stronę szlaku oznacza się kolorem czerwonym, a lewą
zielonym.
Szlaki żeglowne przebiegające przez rzeki lub jeziora wyznaczane są za pomocą pław,
zwanych również bojami lub tyk. Może być oznakowana jedna lub dwie strony szlaku
żeglownego.

6
Locja
F. Kierunek szlaku żeglowego na Mazurach

Znaki boczne toru wodnego:

Boja czerwona – prawastrona szlaku żeglownego
Boja zielona – lewa strona szlaku żeglownego

G. Znaki

Wyróżniamy znaki:

stałe(brzegowe) – ustawione na brzegu

pławy – znaki pływające zakotwicznone na dnie (boje
szlaku żeglownego)
Stawy – znaki na stałym fundamęcie ustawione na
torze wodnym

7
Locja

8
Locja
ZNAKI ŻEGLUGOWE ZAKAZU

zakaz
zakaz postoju
wszelkiego
wyprzedzania

zakaz zakaz postoju na

wyprzedzania szerokości
dot. zestawów określonej na znaku

zakaz
zakaz mijania i
cumowania do
wyprzedzania
brzegu
zakaz przejścia

zakaz
zakaz kotwiczenia,
zawracania
wleczenia kotwicy,
łańcucha lub liny

9
Locja

ZNAKI ŻEGLUGOWE ZAKAZU

zakaz ruchu
statków
zakaz
sportowych i zakaz pływania
wytwarzania
turystycznych na desce z
fali
oraz wszelkich żaglem
małych statków
koniec strefy w
zakaz przejścia
której małe
poza skrajnię zakaz
statki sportowe
określoną uprawiania
i turystyczne
tablicami narciarstwa
mogły rozwijać
wodnego
duże prędkości
zakaz przejścia
zakaz ruchu
(przygotować
statków zakaz
się do wejścia
żaglowych wodowania i
lub przejścia)
wciągania
statków na
zakaz ruchu brzeg
zakaz ruchu
statków, które zakaz ruchu
statków o
nie są statkami skuterów
napędzie
o napędzie wodnych
mechanicznym
mechanicznym
i żaglowym

ZNAKI ŻEGLUGOWE NAKAZU

nakaz ruchu w kierunku nakaz zachowania nakaz zatrzymania nakaz nadania sygnału
wskazanym przez znak szczególnej ostrożności statku w warunkach dźwiękowego
określonych przepisami

nakaz skierowania statku nakaz trzymania się tej nakaz przejścia na tę

na tę stronę szlaku strony szlaku stronę szlaku
żeglownego, która leży z żeglownego, która leży z żeglownego, która leży z
lewej/prawej burty lewej/prawej burty lewej/prawej burty

nakaz prowadzenia
nasłuchu
radiotelefonicznego
10
Locja

ZNAKI ŻEGLUGOWE OGRANICZENIA

ograniczona głębokość
(w m)

inne ograniczenie
ruchu żeglugowego

ograniczona wysokość
prześwitu nad
zwierciadłem wody
granica szlaku
żeglownego oddalona
od prawego/lewego
ograniczona szerokość brzegu (w m)
przejścia lub szlaku
żeglownego

ZNAKI ŻEGLUGOWE ZALECENIA

zalecenie trzymania
się we wskazanym
obszarze

zalecenie przejścia w
kierunku określonym
strzałką

11
Locja
ZNAKI ŻEGLUGOWE INFORMACYJNE

prom
zezwolenie przejścia
przemieszczający się
swobodnie

prom na uwięzi

wskazanie linii
napowietrznej nad miejsce postoju
drogą wodną zarezerwowane dla
statków przeznaczonych
do pchania
jaz w bliskiej miejsce postoju
odległości zarezerwowane dla
statków, z wyjątkiem
statków do pchania
zezwolenie na
postój miejsce postoju
zarezerwowane dla
wszystkich statków

ZNAKI ŻEGLUGOWE INFORMACYJNE

zezwolenie na postój na skrzyżowanie z drogą uznaną
kotwicy i wleczenie kotwicy, za boczną drogę wodną w
łańcucha lub liny stosunku do drogi, po której
idzie statek
zezwolenie na koniec obowiązywania zakazu
cumowanie do brzegu lub nakazu albo ograniczenia;
obowiązuje tylko w jednym
kierunku żeglowania
miejsce postoju przeznaczone
do załadunku i wyładunku
miejsce poboru wody
samochodów
pitnej

wskazanie miejsca do
miejsce, w którym można
zawracania
skorzystać z telefonu

12
Locja
ZNAKI ŻEGLUGOWE INFORMACYJNE

zezwolenie na ruch zezwolenie na ruch małych

żeglugowy statków o statków sportowych i
napędzie mechanicznym turystycznych z dużą
prędkością

zezwolenie na ruch wskazanie kanału

żeglugowy statków
sportowych i turystycznych
oraz małych statków
zezwolenie na
uprawianie narciarstwa
wodnego
radiotelefonicznego, na
którym można uzyskać
informacje nawigacyjne
zezwolenie na ruch
skuterów wodnych

zezwolenie na ruch
zezwolenie na ruch statków o napędzie
statków żaglowych wiosłowym

tablice dolne -
wskazanie kierunku
objaśnienie lub
obowiązywania znaku
uzupełnienie treści znaku
zasadniczego
zasadniczego

wskazanie odległości od znaku

do miejsca, gdzie zaczyna
obowiązywać przepis znaku
podstawowego (z reguły
tablice te są również na dole)

13
Locja
OZNAKOWANIE GRANIC SZLAKU ŻEGLUGOWEGO-PŁAWY

znaki pływające prawej granicy

szlaku żeglownego (pława lub tyka
czerwona ze znakiem szczytowym,
czerwony walec, tyka z wiechą)

znaki pływające lewej granicy szlaku

żeglownego (pława lub tyka zielona
ze znakiem szczytowym, zielony
walec, tyka)

znaki pływające rozgałęzienia szlaku żeglownego

(pława lub tyka w zielono-czerwone pasy ze
znakiem szczytowym, kula w zielono-czerwone
pasy),

Znaki stałe - stawy

znaki brzegowe znaki na prawym brzegu

przebiegu szlaku wskazujące w przejście
żeglownego wzdłuż szlaku żeglownego od
prawego brzegu prawego do lewego brzegu

znaki brzegowe znaki na lewym brzegu

przebiegu szlaku wskazujące w przejście
żeglownego wzdłuż szlaku żeglownego od
lewego brzegu lewego do prawego brzegu

14
Locja

OZNAKOWANIE MIEJSC NIEBEZPIECZNYCH-PŁAWY

miejsca niebezpieczne na
przy prawym brzegu miejsc
środku drogi wodnej
niebezpiecznych i przeszkód
żeglugowych

przy lewym brzegu miejsc

niebezpiecznych i przeszkód znaki odosobnionego
żeglugowych niebezpieczeństwa

WSKAZANIE BEZPIECZNEJ WODY

znaki wskazania bezpiecznej

wody żeglownej

15
Locja
OZNAKOWANIE MIEJSC NIEBEZPIECZNYCH

znaki kardynalne bardzo ważne na morzu oraz śródlądziu – wskazują miejsce bezpieczne
(stronę, z której mamy minąć przeszkodę). Różnie wyglądają w zależności czy są na
morzu czy na śródlądziu jednak kolorystyka i znaki szczytowe są takie same.

16
 Locja
3. Locja morska

A. Locja – pomoce nawigacyjne

 Locje i przewodniki – książki w których zawarte są informacje dotyczące znaków i świateł,

oznakowania danego akwenu.
 Morskie mapy nawigacyjne
 mapy generalne - wykonane przeważnie w małej skali:
 mapy brzegowe - mapy o średniej skali:
 przybrzeżne obszary ograniczone 1:300 000 - 1:200 000
 podejścia do portów 1:100 000 i więcej
 plany - mapy o dużej skali

B. System IALA

System oznakowania IALA jest jednym z najważniejszych

elementów samej locji. Jest to międzynarodowy morski system
oznakowania nawigacyjnego. W jego ramach wprowadzono kilka
prostych znaków. Są nimi:

• znaki boczne torów wodnych

• znaki rozwidlenia torów wodnych
• znaki kardynalne
• znak odosobnionego niebezpieczeństwa
• znak bezpiecznej wody
• tymczasowa pława wrakowa
• znak specjalny

Oznakowanie boczne stosuje się głównie do określenia bocznych

granic toru wodnego. Prawą stroną toru wodnego jest ta strona,
którą jacht idący z morza do portu ma po swojej prawej burcie. W
regionie „A” dla oznaczenia prawej strony stosuje się kolor zielony,
dla lewej - czerwony.

Boja czerwona - lewa strona toru wodnego

Boja zielona - prawa strona szlaku żeglownego

Kierunek szlaku żeglownego z morza do portu, IALA ‘A’ boja zielona-

po prawej, czerwona (od serca) - po lewej.

Wody żeglowne na mapach nawigacyjnych oznaczone są białym lub

jasno niebieskim kolorem, jak jest to widoczne na rysunku obok.

17
 Locja

C. Oznakowanie portów i znaki specjalne

Nabieżnik to zestaw dwóch znaków nawigacyjnych, wyznaczających oś toru podejściowego lub jego
krawędzi (służą do oznaczania np. podejść do portów czy trudnych wąskich przejść). W dzień są to znaki o
charakterystycznym kształcie, w nocy światła o określonej charakterystyce. Jeden ze znaków (lub światło)
ustawiony jest wyżej i dalej, a drugi bliżej i niżej.

Aby prawidłowo korzystać z nabieżnika należy w taki sposób

ustawić jednostkę, aby oba nabieżniki znalazły się na jednej
linii. W tym celu zawsze należy kierować się ku dolnemu
znakowi lub światłu. Nabieżniki zapewniają kontrolę położenia
statku z dokładnością kilku, kilkunastu metrów.

18
Locja

Nabierznik w Nexoe (Bornholm)

Światła wektorowe

Światła zakres widoczności może wynosić 360 stopni lub świecić

w określonym sektorze. Światła sektorowe służą do:

a. wyznaczania sektora bezpiecznego dla żeglugi. Stosuje się

trzy kolory sektorów - czerwony, zielony i biały. Oznaczone są
symbolem WRG. Może też być zastosowane światło białe
mające nieparzystą liczbę znaków (błysków lub zaciemnień) w
sektorze lewym czerwonym i parzystą w sektorze prawym
zielonym

b. wyznaczania sektora niebezpiecznego np. wraki, mielizny

c. jako światło poprzeczne toru wodnego, w którego

czerwonym sektorze należy zmienić kurs (sąsiednie sektory są
białe).

Znaki specjalne

Ich zadaniem jest wskazanie specjalnego rejonu lub obiektu, o których informują mapy lub inne
odpowiednie dokumenty i publikacje nautyczne.

19