I.

TEHNIČKI OPIS

Transporter s gumenom trakom br.2 za prijevoz radnika i materijala u RMU “Breza” je

lociran u glavnom transportnom niskopu (GTN) – u dužini L1 = 354 m pod nagibom od α1 = 15º i
u dužini L2 = 154 m pod nagibom od α 2 = 10º. U dužini L3 = 200 m je lociran u horizontalnoj
jamskoj transportnoj prostoriji koja se nastavlja na glavni transportni niskop (GTN), α 3 = 0º.
Prijevoz radnika u jame “Sretno” i “Kamenice” od transportera s gumenom trakom br.1 je
predviđen donjim (povratnim) krakom trake, a prijevoz radnika do transportera s trakom br.1 iz
jama “Sretno” i “Kamenice” gornjim (nosivim) krakom. Kapacitet transportera je 350 t/h (za
materijal) i 1.440 radnika/h. Brzina trake je 1,7 m/s, a visina dizanja 118.36 m (sa K+196,60 m
na K+316,60 m (do povratno-natezne stanice transportera br.1). Širina trake je B = 1.000 mm.

Transporter je proizvod njemačke firme “Ernst Hese” iz Gelsenkirchena i sastoji se od

dvobubanjske pogonske stanice tipa AHKA 800/1.300/170 s gumiranim bubnjevima,
elektromotorima snage Nm = 2 x 110 kW i broja obrtaja n m = 1.480 º/min, dva reduktora snage
NR = 160 kW i prenosnog odnosa iR = 31,8 (proizvod njemačke firme “Jake”), te dvije
hidrodinamičke spojnice njemačke firme “Voith” tipa TVVG-487 i odgovarajućim
elektrohidrauličnim kočionim sistemima njemačke firme “Bubenzer”.

Presipni bubanj je tipa 800/1.300/170 (ojačan), a povratno-zatezna stanica je tipa HBUS

800/1.300/150 s nateznim kolicima, bubnjem s oprugama i ručnim vitlom locirana na kraju
transportera. Na karakterističnim mjestima su predviđeni otklonski bubnjevi 320 mm. Nosiva
konstrukcija transportera, te noseći i povratni valjčani slogovi su standardne izvedbe. Gumena
traka je tipa 1.000/EP 2.000/5 K 5/3 (proizvod “Sava”- Kranj iz Slovenije), nezapaljiva i
antistatična.

Ulazak radnika na donji krak trake (nastavak prijevoza od transportera br.1 u jame “Sretno” i
“Kamenice”) je predviđen sa čeone platforme u blizini povratno-natezne stanice transportera br.1
i sa bočne ulazno-izlazne platforme iz jame “Sretno”. Izlazak radnika sa donjeg kraka trake je
predviđen na bočnu izlazno-ulaznu platformu za jamu “Sretno” i bočnu izlaznu platformu za
jamu “Kamenice”.

Ulazak radnika na gornji krak trake je predviđen sa bočne ulazne platforme iz jame
“Kamenice” i bočne ulazne platforme iz jame “Sretno”. Izlazak radnika sa gornjeg kraka trake je
predviđen na bočnu izlaznu platformu za jamu “Sretno” i čeonu izlaznu platformi sa presipnog
bubnja transportera br.2.

Prelazak radnika sa transportera br.2 na transporter br.1 je predviđen preko čeone izlazne
platforme na presipnom bubnju transportera br.2, prelaznog mosta i čeone ulazne platforme na
transporter br.1. Čeona izlazna platforma sa presipnog bubnja transportera br.2 i čeona ulazna
platforma na transporter br.1 su pokretne. Za vrijeme prijevoza radnika su spuštene, a za vrijeme
prijevoza materijala su dignute. Podizanje i spuštanje ovih platformi je predviđeno ručnim
lančanim dizalicama, preko koturača i čeličnih užadi.

Za pregled trake transportera br.2 je predviđena bočna platforma (locirana između pogonske
stanice transportera br.2 i povratno-zatezne stanice transportera br.1) koja se ne smije koristiti za
izlazak radnika sa trake.

Sve predviđene platforme, te prolazi između bokova transportne prostorije i transportera br.2
su dimenzionirani u skladu s važećim tehničkim propisima. Platforme i odgovarajuća stepeništa
za penjanje na platforme i silazak s njih su ograđeni ogradom od čeličnih bešavnih cijevi 1½"
ili kvadratnih cijevi 40 mm visine 1,0 m. Sve platforme (osim čeone izlazne platforme na

1
presipnom bubnju transportera br.2, prelaznog mosta i čeone ulazne platforme na transporter
br.1) su proizvod njemačke firme “B + N”.

Za pretovar uglja sa transportera iz jama “Sretno” i “Kamenice” na transporter br.2 su

predviđeni presipni koševi u paru dužine po 2,0 m ili, alternativno, standardni usmjerivači
materijala (sa zatvaračem na presipnom mjestu iz jame “Kamenice”). Na presipnom mjestu iz
jame “Sretno” je predviđena kliznica, na odgovarajućem rešetkastom stubu, za usmjeravanje
materijala na transporter br.2

Nosiva konstrukcija transportera, prelaznog mosta, kliznice na rešetkastom stubu, platformi i

stepeništa su kvaliteta ČN-24B, što je potrebno dokazati atestom. Sve veze i nastavci se vrše
elektrolučnim zavarivanjem i vijcima. Sučeono zavareni spojevi moraju biti izvršeni u kvalitetu I
(prima), a prethodna obrada rubova za zavarivanje mora biti izvršena mašinskim putem. Ugaoni
zavareni spojevi su istog kvaliteta.

Svi radovi na izradi i montaži čelične konstrukcije se moraju izvesti uz stalni stručni nadzor i
uz poštivanje svih uvjeta iz “Tehničkih propisa za nosive čelične konstrukcije” i “Općih
tehničkih propisa za izradu predmeta i konstrukcija zavarivanjem”.

Nosiva čelična konstrukcija se zaštićuje od korozije na slijedeći način:

a) Elementi za ugradnju se u radionici čiste od hrđe, košuljice i prašine pomoću čeličnih

četki, strugaljki i lakih čekića, a zatim se nanosi prvi osnovni premaz od lanenog ulja i
olovnog minijuma.
b) Na gradilištu se nakon izvršene montaže elemenata konstrukcije nanosi drugi osnovni
premaz od lanenog ulja i olovnog minijuma. Nakon toga se može, ukoliko se želi, izvršiti
zaštitni premaz u dva sloja uljanom lak bojom.

Temelji za pogonsku i povratno-zateznu stanicu, te prelazni most i nosivi stub kliznice na

presipnom mjestu sa transportera iz jame “Sretno” na transporter br.2 su od nearmiranog ili
djelimično armiranog betona MB 20. U temelje su ugrađeni odgovarajući anker-vijci.
Dimenzionirani su na dozvoljeno opterećenje tla od 23,50 N/cm 2, što je za svaki temelj prije
betoniranja potrebno provjeriti.

2
II. PRORAČUN TRANSPORTERA S TRAKOM

1. Uvodne napomene:

Za prijevoz radnika i materijala u jami "Sretno" Rudnika mrkog uglja u Brezi je odabran
transporter s trakom tipa HKA 800/1300/150 ; L = 756 m, proizvod firme ERNST HESE, GmbH
& Co iz Njemačke. Proračunom će biti provjereni svi bitni parametri transportera.

2. Parametri transportera:

a) Kapacitet: Qm = 300 t/h (za materijal),

b) Brzina trake: v = 1,7 m/s,
c) Dužina transportera: L = L1 + L2 + L3 = 354 + 154 + 200 = 708 m,
d) Visina dizanja: H= ?
H = L1 sin a1 + L2 sin a 2 = 354sin15o + 154sin10o = 118,36mm

e) Nagib transportera: α1 = 15 ; α 2 = 10 ; a3 = 0.

3. Proračun transportera:

3.1. Presjek nasipa trake:

Slika 1. – Presjek nasipa trake

1 Qm
A=  [m2]
K 1  K 2 3600  v

K1 = 0,8 ÷ 1,0 - koeficijent smanjenja teoretskog kapaciteta zbog neravnomjernog nasipanja

materijala na traku, usvojeno: K1 = 0,88,
K2 = 0,90 (za α = 15) - koeficijent smanjenja kapaciteta zbog nagiba transportera,

ρ = 2,6 t/m3 - zapreminska masa podinskih naslaga uglja.

3
 1 300
A= � = 0, 018 m
0,88 �
0,90 3600 �
2, 6 �
1, 7

3.2. Aktivna širina trake:

3600 �A 3600 �
0, 018
b1 = = = 0,332 m
f 585

gdje je f = 585 (za  = 35˚ – nagib bočnih valjaka) - koeficijent efektivnosti.

3.3. Stvarna širina trake:

b1 + 0,05 0,332 + 0, 05
b= = = 0, 424 m ... (1)
0,9 0,9

b = 0,9B – 0,05 = 0,91,0 – 0,05 = 0,85 m ... (2)

Usvojena traka širine B = 1.000 [mm] ... zadovoljava.

3.4. Kompleksni proračun vučne sile i snage elektromotora u funkciji konturnih zateznih sila

Slika 2. – Raspodjela naprezanja na pogonskim bubnjevima

gdje su:
α I = αII = 200 - obuhvatni uglovi
a k - ugao klizanja
a m - ugao mirovanja
SS1 , SS 2 - zatezne sile u silaznom kraku trake
Sn - zatezne sile u nailaznom kraku trake

4
 W1, W2 - obodne sile bubnjeva, vučne sile

3.4.1. Proračun zateznih sila:

Slika 3. – Dijagram naprezanja trake na pogonskim bubnjevima

Sn
S1 = S S2 = a
; a = a I + a II = 400o
e
S 2 = S1 - (qt + qr ) �
354 �sin15o + (qr + q p ) � cos15o �
154 � w [N]
S2 = S1 - (22 + 18) �
354 � 9,81 + (18 + 43) �
0, 258 � 354 �
0,965 � 9,81 = S1 - 40335,9 N
0, 022 �

gdje su: w = 0,022 - opći koeficijent otpora kretanju trake po valjcima

qp = qt + qo = 22 + 21 = 43 kg/m
qt = 22 kg/m - jedinična težina trake
qo = 21 kg/m - reducirana težina valjaka
qr = 18 kg/m - jedinično opterećenje trake pri prijevozu radnika
(razmak između radnika na traci - 5 m, opterećenje - 90 kg po osobi)
I
S3 = S2 e wa = ( S1 - 40335,9) �
2, 710,022�0,087 = S1 - 40335,9 [N]

a I = 5o = 0, 087 [rad] - obuhvatni ugao

S4 = S3 - (qt + qr)  L2 sin10º + (qr + qp)  L2 cos10º  w

S4 = S1 – 40335,9 – (22 + 18)  154  0,174  9,81 +
+ (18 + 43)  154  0,985  0,022  9,81 = S1 – 48853,6 [N]
II
S5 = S4 e wa = ( S1 - 48853,6) �
2, 710,022�0,174 = S1 - 48853, 6 [N]

5
 a II = 10 o = 0,174 [rad] - obuhvatni ugao

S6 = S5 + (qr + qp)  L3  cos0º  w = S1 – 48853,6 + (18 + 43)  200  1,0  0,022  9,81
S6 = S1 – 46220,5  N 

S7 = K3 S6 = 1,03  (S1 - 46220,5) = 1,03 S1 – 47607  N 

K3 = 1,03 - koeficijent porasta naprezanja na valjcima (a  90)
S8 = K1 S7 = 1,06  (1,03 S1 – 47670) = 1,09 S1 – 50530,2  N 
K1 = 1,06 - koeficijent porasta naprezanja na bubnju (a  180)
Qm v2
S9 = S8 + + f  n h 2 L s [N]
7, 2 g
h = 0,3 m - radna visina usmjerivača materijala
Ls = 4,0 m - dužina usmjerivača materijala
f = 0,4 - koeficijent trenja materijala o ivice usmjerivača
300 �1, 7 2
S9 = 1, 09 S1 - 50530, 2 + + 0, 4 � 0,32 �
2.600 � 4, 0 �
9,81
7, 2 �
9,81
S9 = 1,09 S1 – 46845,9 [N]
S10 = S9 + (qk + qt + qo) L3 cos 0º  w [N]
S10 = 1,09 S1 – 46845,9 + (62,4 + 22 + 21)  200  1,0  0,022  9,81
S10 = 1,09 S1 – 42296,4  N 
qk = n  A = 2600  0,018 = 46,8 kg/m - težina materijala
III
S11 = S10 e wa = (1, 09 S1 - 34071) �
2, 710,022�0,174 = 1, 09 S1 - 42296, 4 [N]

a III = 10 o = 0,174 rad - obuhvatni ugao

S12 = S11 + (qk + qt)  154 sin10º + (qk + qt + qo)  154 cos10º w [N]
S12 = 1,09 S1 – 42296,4 + (46,8 + 22)  154  0,174  9,81 +
+ (46,8 + 22 + 21)  154  0,985  0,022  9,81
S12 = 1,09 S1 – 21271,25 [N]
Qm v 2 300 �1, 72
S13 = S12 + + f  n h2 Ls = 1,09 S1 - 21271, 25 + + 0, 4 � 0,32 ��
2600 � 4 9,81
7, 2 g 7, 2 �
9,81

S13 = 1,09 S1 – 17568,1  N 

S14 = S13 + (qk + qt)  35 sin10º + (qk + qt + qo)  35 cos10º  w [N]
S14 = 1,09 S1 – 17568,1 + (46,8 + 22) 35 0,174 9,81 +
+ (46,8 + 22+ 21)  35  0,985  0,022  9,81
S14 = 1,09 S1 – 12784  N 
IV
S15 = S14 e wa = (1, 09 S1 - 12784) �
2, 710,022�0,087 = 1, 09 S1 - 12784 [N]

a IV = 5o = 0, 087 [rad] - obuhvatni ugao

6
 S16 = S15 + (qk + qt)  L1 sin15º + (qk + qt + qo)  L1 cos 15º  w
S16 = 1,09 S1 – 12784 + (46,8 + 22)  354  0,258  9,81 +
+ (46,8 + 22 + 21)  354  0,965  0,022  9,81
S16 = 1,09 S1 + 55479,12  N 
S17 = K1 S16 = 1,06 (1,09 S1 + 55479,12) = 1,16 S1 + 58807,86  N 
S18 = K3 S17 = 1,03 (1,16 S1 + 58807,86) = 1,20 S1 + 60572  N 

S19 = S18 – qt  25 sin15º + (qt+ qo)  25 cos15º  w

S19 = 1,20 S1 + 60572 – 22  25 0,258  9,81 + (22 + 21) 25  0,965  0,022  9,81

S19 = 1,20 S1 + 59403,7  N 

S20 = K3 S19 = 1,03  (1,20 S1 + 59403,7) = 1,24 S1 + 61185,8  N 

S20 = Sn = 1,24 S1 + 61185,8  N 

Sn = S1ea ; a = aI + aII = 400º ; ea = 8,17

 = 0,3 - koeficijent trenja za bubanj obložen gumom

Sn = 8,17 S1 = 1,24 S1 + 61185,8

61185, 6
S1 = = N = 8,829 kN  Sn = S20 = 1,24  8,829 + 61,185 = 72,13 kN
6,93

e a II 2, 710,3�3,49
S 21 = S S1 = S1 = 8,829 � = 20,89 kN
K t2 1, 20

K t1 = K t 2 = 1,20 - koeficijent rezerve sile trenja na pogonskim bubnjevima

Na osnovu analitičkog proračuna vrijednosti zateznih sila u karakterističnim tačkama (što je

također dato u narednom tabelarnom prikazu), po metodi obilaska po konturi trake transportera
kombinovane trase, može se zaključiti da je:

Smax = S20 = 72,13 kN,

Smin = S1 = 8,829 kN.

7
 ZATEZANJETRAKEUKONTURNIMTAČKAMA
ZATEZNA REZULTAT
OBRASCI ZA PRORAČUN
SILA [kN]

Sn
S1 S1 = SS2 = + 8,829
e a
S2 S 2 = S1 - (qt + qr ) �
354sin15o + (qr + q p ) �
354cos15o �
w - 31,506
I
S3 S3 = S2e w a - 31,506

S4 - 40,024
S4 = S3 - (qt + qr)  L2 sin10º + (qr + qp)  L2 cos10º  w
II
S5 S5 = S 4 e w a - 40,024

S6 S6 = S5 + (qr + qp)  L3 cos0º  w - 37,391

S7 S7 = K3 S6 - 38,513

S8 S8 = K1 S7 - 40,906

Qm v2
S9 S9 = S8 + + f  n h 2Ls - 37,222
7, 2 g

S10 S10 = S9 + (qk + qt + qo) L3 cos 0º  w - 32,672

III
S11 S11 = S10 e w a - 32,672

S12 S12 = S11 + (qk + qt)  130 sin10º + (qk + qt + qo)  130 cos10º w + 11,647

Qmv2
S13 S13 = S12 + + f  n h 2Ls + 7,944
7,2 g

S14 S14 = S13 + (qk + qt)  35 sin10º + (qk + qt + qo)  35 cos10º  w + 3,160

S15 IV + 3,160
S15 = S14 e w a

S16 + 45,855
S16 = S15 + (qk + qt)  L1 sin16º + (qk + qt + qo)  L1 cos16º  w
S17 S17 = K1 S16 + 69,049

S18 S18 = K3 S17 + 71,166

S19 + 69,998
S19 = S18 – qt  25 sin16º + (qt + qo)  25 cos16º  w
S20 S20 = K3 S19 = Sn = S1 ea ; a = aI + aII = 400 ; ea = 8,17 + 72,13

ea II
S21 S21 = SS1 = S1 + 20,89
Kt2
3.4.2. Minimalna zatezna sila na opterećenoj strani trake:

8
 ( qk + qt ) �
lo (46,8 + 22) �1, 20 �
9,81
S min = = = 3681,36 N
(0, 02 + 0, 0075)
8� 8�(0, 02 + 0, 0075)

lo = 1,20 m - rastojanje između valjčanih slogova

Smin = 3,681 kN

Dozvoljeni ugib za dugačke trake (L = 500  750 m):

Ud = (0,01 ÷ 0,0125) lo = 0,0125  1,20 = 0,015 m = 15 mm

3.4.3. Kontrola proklizavanja trake:

�e a I - 1 � �2,84 �
W1 = S s1 � - 1�= 20,89 �
�1, 2 - 1�= 28,54 kN
� Kt � � �
� 1 �
�e a II � �2,84 �
W2 = S s2 � - 1�= 8,829 ��1, 2 - 1�= 12, 06 kN
�K t � � �
� 2 �
W = W1 + W2 = 28,54 + 12, 06 = 40, 6 kN

W 40, 6
Kr = +1 = + 1 = 2,145 + 1 = 3,144
S S2 8,829

Usvaja se: Kr = 4 - koeficijent raspodjele vučne sile

 Kr  Kr  4  4
e a II = e a 1 -  + = 8,17  1 - +
 1+ Kr  1+ Kr  1+ 4 1+ 4
a II
e = 2,434
1 log2,434
 a II log e = log 2,434  a II = 
 loge
1 0,386
a II =  = 2,97 rad = 170 o  200 o zadovoljava.
0,3 0,433

ea 8,17
ea I = a II
= = 3,362
e 2,43
1 log 3,362 1 0,527
aI =  =  = 4,057 rad = 232o
 log e 0,3 0,433

S n S 20
=  e a
SS S1
S n 72,13
= = 8,16  e a = 8,17 … nema proklizavanja trake na bubnjevima.
S S 8,829

3.4.4. Snaga pogonskih elektromotora:

3.4.4.1. Snaga na pogonskim bubnjevima

9
 K k w L  3,6 G pd v + Q m  + Q m H
Nb = [kW]
367

Kk = 1,15 - koeficijent koncentriranih otpora; Kk = f (L)

w = 0,022 - koeficijent trenja nosećih valjaka
L = 708 m - dužina transportera
Gpd - težina opterećenih obrtnih dijelova postrojenja
Go + Gp + Gb
G pd = + 2qt = qo + qp + 2qt + qb
L

Gb = 6.500 kg - težina obrtnih dijelova svih bubnjeva

Gb 6.500
qb = = = 9,18 kg/m
L 708

Gpd = 21 + 43 + 2  22 + 9,18 = 117,18 kg/m

Nb =
1,15 �
0, 02 �  3, 6 �
756 � 1, 7 + 300  + 300 �
117,18 � 120
367
Nb = 132,29 kW

3.4.4.2. Snaga za čistače trake

Nč = 1,6 B·v n = 1,6  1,0  1,7  2 = 5,44 kW

B = 1.000 mm - širina trake

n = 2 - broj čistača trake

3.4.4.3. Ukupna snaga elektromotora

N bč+ N 132, 29 + 5, 44
N = = = 153, 03 kW
hz 0,90

Nm = 2N = 153,03 kW  2 x 110 = 220 kW ... zadovoljava

Usvaja se: Nm = 2N = 2 x 110 kW = 220 kW

nm = 1.480 o/min

U = 500 V ; f = 50 Hz ; Ex – izvedba

3.5. Izbor reduktora:

NR = Nm  f1  f2  f3  f4 = 98,45  1,0  1,20  1,25 = 147,70 kW

f1 = 1,0 - faktor pogonskog stroja (elektromotor)

f2 = 1,20 - faktor radnog stroja (transportna traka)
f3 = 1,0 - faktor broja uključivanja stroja (1 uključenje/sat)

10
f4 = 1,25 - faktor dnevnog trajanja rada (>16 h/dan)

Predviđeni reduktori KSt-II-160B (“Jake”– Njemačka) snage N = 160 kW i prijenosnog

odnosa iR = 31,8 ... zadovoljavaju.

3.6. Određivanje prečnika pogonskog bubnja:

60 �v 60 �
1, 7
Db = = = 0, 697 m
p� nb p �46,54

n u R = 1.480 o/min; iR = 31,8

nuR 1.480
niR = = = 46,54
iR 31,8 o/min

Predviđeni pogonski bubnjevi Ø800 mm, gumirani (Ø824 mm), dakle, zadovoljavaju.

Typ AHKA 800/1300/150 (“Ernst Hese”, GmbH - Gelsenkirchen, Njemačka)

3.7. Stvarna brzina trake:

Dbp nb 0, 697 ��
p 46,54
v= = = 1, 7 m/s
60 60

3.8. Izbor hidrodinamičke spojnice:

Na osnovu Nm = 110 kW i nm = 1.480 o/min iz dijagrama u tvorničkom uputstvu za

hidrodinamičke spojnice za elektromotore (Voith Turbo GmbH & Co – Crailsheim, Njemačka)
usvaja se hidrodinamička spojnica typ 487 TVVG.

3.9. Izbor elemenata kočionog sistema:

Nm 110
= = 0,0743
n m 1.480

Na osnovu odnosa Nm/nm = 0,0743 potrebni su slijedeći elementi kočionog sistema:

a) Kočnica:
- koeficijent trenja: =0,45
- pomak papuča: a = 0,2 cm
- karakteristika zagrijavanja: pv = 8.380 kPa m/s
- kočni moment: Mk = 5.312 Nm

b) Elektrohidraulični podizač:
- snaga: N = 500 W
- napon: U = 500 V
- frekvencija: f = 50 Hz
- najveći podizajni rad: A = 3.680 Ncm
- najveći podizaj: H = 4,20 cm
- izvedba: Ex

11
 c) Kočni doboš:
- prečnik: D = 710 mm
- širina: L = 265 mm

3.10. Provjera širine trake:

Qm 300
B1 = 3 = 3
 1 +y �
368 � 2, 035 tg   ��
v n �
0,9 (1 + 0,3 �
368 � 2, 035 �
0,577) ��
2 2,6 �
0,9

B1 = 0,505 m

što zadovoljava, jer je: B1 = 474 mm < B = 1.000 mm

= 0,3 - koeficijent popunjenosti za srednje svakodnevne uvjete rada

 = 30˚ - ugao unutrašnjeg trenja transportiranog materijala
n = 2,6 t/m3 - specifična težina transportiranog materijala

3.11. Broj umetaka od vještačkih vlakana:

9,8 �
S max 9,8 �
72130
z= +1 = + 1 = 2,142 + 1 = 3,142
B�sm 100 �3300

s m = 3.300 N/cm - zatezna čvrstoća trake

Usvaja se broj umetaka z = 5 i gumena traka:

1000/EP-2.000/5 K 5/3 – “Sava”, Kranj (Slovenija)

3.12. Radijusi prelaznih krivina trake:

a) Konveksne krivine:

Slika 4. – Radijusi konveksnih prelaznih krivina trake

R 5 min = 12 B = 12  1,0 = 12 m ; R 5  12 m

12
b) Konkavne krivine:

Slika 5. – Radijusi konkavnih prelaznih krivina trake

D,I - Tačke prijelaza GTN-a iz položaja pod nagibom od α1 = 16º u položaj pod nagibom
od α2 = 10º
A,F - Tačke prijelaza GTN-a iz položaja pod nagibom od α2 = 10º u horizontalni položaj

qtx2 dy q t x S d2y q 1 S
y= ; = = tg a n  x = tg a n ; = t =  R min =
2S dx S qt 2
d x S R min qt

13
L1 = 354 m ; L2 = 154 m ; L3 = 200 m ; a1 = 15˚ ; a2 = 10˚ ; a3 = 0˚
2
q  S  S
y = t   tg a n  = tg 2 a n
2S  qt  2 q t

S11 32672
xB = tga 2 = 0,176 = 26, 64 m
�
qt 22 �
9,81

S11 2 32672
yB = tg a 2 = 0, 031 = 2,34 m
�
2qt 2�
22 �
9,81

yB 2,34
x A = xB - = 26, 64 - = 13,34 m
tg a 2 0,176

yA = 0

xD = xA + L2 cos a 2 = 13,34 + 154 �

0, 985 = 164,82 m

yD = L2 sin a 2 = 154 �
0,174 = 26,8 m

S15 2
tg (a1 - a 2 )
2qt
xE = xD + cos a 1
sin (a 1 - a 2 )

3160
0,1052
�
2�
22 �
9,81
xE = 164,82 + 0,961 = 165,55 m
�
0,105

S15 2
tg (a 1 - a 2 )
2qt
yE = yD + sin a 1
sin (a 1 - a 2 )

3160
0,1052
�
2�
22 �
9,81
yE = 26,8 + 0, 276 = 27, 01 m
�
0,105

S15
xC = xD - tg (a 1 - a 2 ) cos a 1
2qt

3160
xC = 164,82 - � 0,961 = 164, 08 m
0,105 �
2�
22 �
9,81

S15
yC = yD - tg (a 1 - a 2 ) sin a 1
2qt

14
 3160
yC = 26,8 - � 0, 276 = 26,58 m
0,105 �
2�
22 �
9,81

S4 40024
xG = tga 2 = 0,176 = 32,64 m
�
qt 22 �
9,81

S4 2 40024
yG = tg a 2 = 0, 031 = 2,87 m
�
2qt 2�
22 �
9,81

yG 2,87
xF = xG - = 32, 64 - = 16,33 m
tg a 2 0,176

yF = 0

xI = xF + L2 cos a 2 = 16,33 + 154 �

0,985 = 168, 02 m

yI = L2 sin a 2 = 154 �
0,174 = 26, 79 m

S2
tg 2 (a 1 - a 2 )
2qt
xJ = xI + cos a 1
sin (a 1 - a 2 )

31506
0,1052
�
2�
22 �
9,81
xJ = 168, 02 + 0,961 = 175,38 m
�
0,105

S2
tg 2 (a1 - a 2 )
2qt
yJ = yI + sin a 1
sin (a 1 - a 2 )

31506
0,1052
�
2�
22 �
9,81
y J = 26, 79 + 0, 276 = 28,9 m
�
0,105

S2
xH = xI - tg (a 1 - a 2 ) cos a 1
2qt

31506
xH = 168, 02 - � 0,961 = 160,54 m
0,105 �
2�
22 �
9,81

S2
yH = yI - tg (a 1 - a 2 ) sin a 1
2qt

15
 31506
yH = 26,79 - � 0, 276 = 24, 67 m
0,105 �
2�
22 �
9,81

Za opterećenu traku:
S10 32672 S5 27.500
R1min = = = 48, 40 m ; R 2 = = = 70,10 m
qk + qt  46,8 + 22  �
9,81 min
q r + q t 18 + 22  9,81

S14 3160 S3 31506

R3min = = = 4, 68 m ; R4min = = = 80, 29 m
qk + qt  46,8 + 22  �
9,81 qr + qt  18 + 22  �
9,81

Za neopterećenu traku:
S10 32672 S 40024
R1� = = = 151,38 m ; R2� = 5 = = 185, 45 m
min
qt 22 � 9,81 min
qt 22 �9,81

S14 3160 S 31506

R3� = = = 14, 64 m ; R4� = 3= = 145,98 m
min
qt 22 � 9,81 min
qt 22 �
9,81

3.13. Radni vijek trake:

20.000 B2   L + 50 
Tt =  K1  K 2  K 3  K 4  K 5  K 6  K 7  K 8  h 
Qm

Tt [h] - radni vijek trake

K1 - koeficijent stepena abrazivnosti rovnog uglja
K2 ÷ K8 - koeficijent u zavisnosti od konstrukcije i mjesta rada trake

Tt =
 708 + 50  �
1, 02 �
20.000 �
1, 0 �
1, 2 �
0,9 �
0,8 �
1,5 �
1, 0 � 1, 2 = 78589, 44 h
1, 0 �
300
Tt = 10 godina (za 20 efektivnih sati rada na dan i 350 radnih dana godišnje)

3.14. Proračun dužine hoda zateznog uređaja i njegove zatezne sile:

a) Dužina hoda zateznog uređaja:

lhlr+lm [m]

lh- ukupna dužina hoda zateznog uređaja

lr- radni hod zateznog uređaja
lm- montažni hod zateznog uređaja

lr = ko  L = 0,0125  708 = 8,85 m

ko = 0,0125 - koeficijent istezanja opterećene trake

L [m] - dužina transportera
lm= (1÷2) B = 1,5 B = 1,5  1,0 = 1,5 m
lh> 9,45 + 1,50 = 10,95 m

16
b) Zatezna sila zateznog uređaja:
Pz = S7 + S8 + T [kN]

S7, S8 [kN] - nailazno i silazno naprezanje na zateznom bubnju

T = 0,50 kN - otpor kretanju kolica zateznog uređaja
Pz = 38,513 + 40,906 + 0,50 = 79,9 kN

3.15. Prelazna dužina trake ispred bubnjeva:

2 (1 - cos 1 )
LP = a v [m]
bt

av = 0,38 m - dužina nosećih valjaka

bt = 0,015 - koeficijent materijala trake (sintetička)
1 = 35˚ - nagib bočnih valjaka

2  1 - cos 35 o 
L p = 0,38  = 1,87 m
0,015
3.16. Koeficijent sigurnosti trake pri prijevozu ljudi:

SK SK [N] - sila kidanja trake

Ks =  12
S max Smax [N] - max. zatezna sila trake

SK = B  km = 1.000 2.000 = 2.000.000 N = 2.000 kN

B = 1.000 mm - širina trake
km = 2.000 N/mm - prekidna čvrstoća trake
SK [kN] - sila kidanja trake

2.000
KS = = 27, 72  12 ... zadovoljava
72,13

3.17. Otklonski bubnjevi:

Ø 320 mm
a = 10º
S19 = 69,98 kN
S20 = 72,13 kN
S = S20 = 72,13 kN

SR = f z S 2  1 - cos a  = 1,5 �  1 - cos 10o  = 19,35 kN

72,13 � 2 �

SR = 19,35 kN < TR max = 40 kN ... zadovoljava

fz = 1,5 - dinamički faktor udara

TR [kN] - max. sila na sredini bubnja
max

17
3.18.Povratni bubanj:
α = 225º

S7 = 38,513 kN

S8 = 37,22kN

S = S8 = 37,22 kN

SR = S  1 - cos 225o  = 75, 41 kN

2  1 - cos a  = 40,9 � 2 �

SR = 49,70 kN < TR max = 130 kN – za bubanj Ø800 mm ... zadovoljava

3.19. Presipni (odbacni) bubanj:

α = 210º

S16 = 45,85 kN

S17 = 69,04 kN

S = S17 = 69,04 kN

SR = S  1 - cos 210o  = 133,3 kN

2  1 - cos a  = 69, 04 � 2 �

SR = 133,3 kN < TR max = 220 kN – za ojačani bubanj Ø800 mm ... zadovoljava

3.20. Pogonski bubanj:

18
 SR = S 202 + S212 - 2 S20 S21 cos a = 72,132 + 20,892 - 2 �
72,13 � cos 200 o
20,89 �
α = 200º
SR = 91,8 kN
S20 = 72,13 kN
SR = 91,8 kN  TR max = 180 kN – za bubanj Ø 800 mm ... zadovoljava
S21 = 20,89 kN

3.21. Izbor nosećih valjaka:

3.21.1. Izbor prečnika valjka:

Na osnovu: B = 1.000 mm - širina trake

v = 1,7 m/s - brzina trake
l = 1.200 mm - razmak nosećih valjčanih slogova
n = 2,6 t/m3 - specifična težina transportiranog materijala
Go = 60 kg - najveća težina transportiranog materijala

tabelarno se određuje dinamički faktor udara: fz = 1,50

z = n  l = 2,60  1,20 = 3,12 t/m3 - max. dozvoljena nosivost valjaka

te prečnik nosećih valjaka d = 133 mm.

3.21.2. Izbor izvedbe valjaka:

C Qm  l
FR  ; FR = F  f z  f h ; F= + C1
3 1,8  n 10  v

FR - računsko opterećenje ležaja valjka

F - opterećenje ležaja transportiranim materijalom, trakom i težinom valjaka
C = 9.810 N - dinamička moć nošenja ležaja 6205 (SKF)
n - broj okretaja valjka

60 �v 60 �
1, 7
n= = = 244, 24 o/min
d� p 0,133 � p

v = 1,7 m/s - brzina trake

d = 133 mm - prečnik valjka
Qm = 300 t/h - kapacitet transportera
C1 = 8 - opterećenje ležaja težinom trake i valjka
fh = 1,13 - faktor trajnosti rada

�300 �
1, 20 �
F =� + 8�
�9,81 = 286, 22 N
�10 �1, 7 �
FR = 286,22  1,50  1,13 = 485,10 N = 0,485 kN
C 9.810
= = 1.290 N = 1, 29 kN
3 1,8 �
n 3 1,8 �
244, 24

19
 C
FR = 0, 485 kN  = 1, 29 kN ... zadovoljava
3 1,8 �
n

Predviđeni noseći valjci Ø 133x380, dakle, zadovoljavaju.

3.22. Izbor povratnih valjaka:

Na osnovu važećeg standarda i tačke 3.21.2. ovog proračuna usvajaju se povratni valjci
Ø 133 x 380 (za povratne valjčane slogove) i Ø 133 x 1.150 (za povratne valjčane slogove od
presipnog bubnja do pogonske stanice transportera i od “izbacne” rampe typ 21-211.1 do
povratno-zatezne stanice). Predviđeni povratni valjci zadovoljavaju uvjete opterećenja.

3.23. Izbor amortizacionih valjaka:

Na osnovu važećeg standarda i tačke 3.21.2. ovog proračuna usvajaju se amortizacioni valjci
Ø 159x380 za noseće valjčane slogove u zoni presipnih mjesta iz jama “Kamenice” i “Sretno”.

3.24. Izbor nosećih valjčanih slogova:

Qm  l
FR  Fd ; FR = F  f z ; F =
3,6  v

Fd = 2,70 kN - dozvoljeno opterećenje sloga

FR [kN] - računsko opterećenje sloga

300 �1, 20
F = 9,81 = 490,5 N = 0, 49 kN
�
3, 6 �2

FR = 0,49  1,5 = 0,73 kN

FR = 0,73 kN < Fd = 2,70 kN ... zadovoljava

Predviđeni noseći valjčani slogovi 1.000/133x1x35 i 1.000/159x1x35 (nagib slogova β = 0º)

zadovoljavaju uvjete opterećenja.

3.25. Izbor povratnih valjčanih slogova:

Qr = 3,6 r v = 3,6  18  1,7 = 110,16 t/h

Qr [t/h] - opterećenje trake pri prijevozu ljudi

l1 = 1,50 m - razmak povratnih valjčanih slogova

Qr � l1 110, 6 �1,50
F1 = = 9,81 = 265,9 N = 0, 265 kN
�
3, 6 �v 3, 6 �
1, 7

FR = F1  fz = 0,265  1,5 = 0,40 kN

FR = 0,40 kN < Fd = 2,70 kN ... zadovoljava

20
 Predviđeni povratni valjčani slogovi 1.000/133x1x20 (nagib slogova β = 0º) zadovoljavaju
uvjete opterećenja.

3.26. Uzdužna konstrukcija transportera:

S obzirom na činjenicu da se tretirani transporter koristi i za prijevoz ljudi, uzdužna

konstrukcija transportera se neće sastojati samo od standardnih uzdužnih sekcija, nego će se
konstruktivno prilagoditi za potrebe prijevoza ljudi i izradit će se od normalnih čeličnih profila
UNP 12 i UNP 14.
3.27. Usmjerivači materijala i brisači trake:

Kako se ovi elementi transportera ne proračunavaju, nego se biraju u ovisnosti od širine trake
(B = 1.000 mm), konstatira se da usmjerivači materijala i brisači trake predviđeni od strane
isporučioca opreme zadovoljavaju potrebe korisnika transportera. Alternativno se, umjesto
usmjerivača materijala, mogu koristiti i presipni koševi predviđeni ovom dokumentacijom
(vidjeti priloženi nacrt).

4. Proračun kapaciteta prijevoza ljudi:

Minimalno dozvoljeni razmak ljudi na traci je 3 m. Ako se pretpostavi da su ljudi samo na

gornjem kraku trake, tada se na udaljenosti od 3 m nalazi po jedan čovjek sa ličnom opremom i
prosječnom težinom Gr = 90 kg. U tom će slučaju opterećenje po dužnom metru biti:
G r 90
qr = = = 30 kg/m
lr 3

qr = 30 kg/m < qk = 46,8 kg/m

qk [kg/m] - jedinično opterećenje trake materijalom ... znači da je opterećenje trake pri transportu
materijala veće nego pri prijevozu ljudi

Da bi se postigao razmak ljudi na traci od 3 m, vremenski period ulaska na traku je:

lr 3, 0
t= = = 1, 76 s
v 1, 7

a ukupni broj ljudi na gornjem kraku trake bi bio:

Lp 659
r =
nčovjeka= = 21
lr 3, 0

Lp = L2 + 330 + 175 = 154 + 330 + 175 = 659 m

Lp [m] - dužina prijevoza ljudi iz jame

lr = 3,0 m - dozvoljeno rastojanje ljudi na traci

Kapacitet prijevoza ljudi je:

3.600 3.600
Qr = = = 2045 ljudi/h
t 1, 76

t = 1,76 s/rad. - vremenski period ulaska na traku po jednom čovjeku

21
Za razmak ljudi na traci od lr = 5 m, kapacitet prijevoza ljudi će biti:

lr 5, 0 Lp 659
t= = = 2,94 s ; nr = = = 131,8 čovjeka
n 1, 7 lr 5,0

3.600 3.600
Qr = = = 1224,5 ljudi/h
t 2,94
Vremenski razmak ljudi na traci:

lr = 3,0 m lr = 5,0 m
t = 1,76 s t = 2,94 s

Opterećenje trake po 1 m dužnom:

lr = 3,0 m lr = 5,0 m
90 90
qr = = 30 kg/m qr = = 18 kg/m
3 5

Vrijeme vožnje ljudi iz jame “Kamenice” do transportera br.1:

Lp 659
Ti = = = 387, 64 s = 6 min i 46 s
v 1, 7

Vrijeme vožnje ljudi od transportera br.1 u jamu “Kamenice”:

L p1 650
Tu = = = 382,35 s = 6 min i 37 s
v 1, 7
L p1 =650 m - dužina puta prijevoza ljudi od transportera br.1 u jamu “Kamenice”

Pri vožnji ljudi mogu nastupiti tri slučaja opterećenja:

a) Vožnja ljudi iz jama “Kamenice” i “Sretno” gornjim krakom trake transportera
b) Vožnja ljudi u jame “Kamenice” i “Sretno” donjim krakom trake transportera
c) Istovremena vožnja ljudi u oba smijera

Kako je opterećenje trake prilikom transporta materijala veće nego prilikom prijevoza ljudi,
to je slučaj opterećenja pod “a” potrebno razmatrati kao opterećenje trake pri transportu
materijala, pa je:

S max Db 72130 �0, 697

Mm = = = 998, 08 Nm
2 iRh Rhm 2 �
31,8 �
0,88 �0,90

Mm [Nm] - obrtni moment na vratilu elektromotora

Smax = 72,13 kN - obodna sila na pogonskom bubnju (sila u traci)
Db = 694 mm - prečnik gumiranog pogonskog bubnja
iR = 31,8 - prenosni odnos reduktora
hm = 0,90 - stepen korisnog djelovanja elektromotora
h R = 0,88 - stepen korisnog djelovanja reduktora

22
Pri prijevozu ljudi:
S max r = 64,40 kN
M max r = 1.009,00 Nm

Stepen sigurnosti kočnice:

Mk 5.312
m= = = 5,32  1,25 ... zadovoljava
M m 998, 08

Mk 5.312
mr = = = 5,27  2,0 ... zadovoljava
M mr 1.009

Mk = 5.312 Nm - kočni moment izabrane kočnice

m = 5,32 - stepen sigurnosti kočnice ... zadovoljava za kočnice koje primaju kinetičku energiju
stroja koji se kreće i prekidaju daljnje kretanje
mr = 5,27 - stepen sigurnosti kočnice pri prijevozu ljudi

Za slučaj "b" elektromotor koči kretanje trake preko projektirane brzine (generatorski režim
rada). Tada je vučna sila na pogonskim bubnjevima:
Sb = qr H = 18 � 9,81 = 20942,3 N
118, 6 �

pa je obrtni moment na vratilu elektomotora:

Sb Db 20942 �0, 697
M m1 = = = 289,8 Nm
2 iRh Rhm 2 �
31,8 �
0,88 �0,90

Elektromotor u normalnom radu može ostvariti obrtni moment:

Nm 110
M m 2 = 97.400 = 97.400  = 7.239 Nm
nm 1.480

M m1 = 298,8 Nm « M m 2 = 7.239 Nm

što znači da je obrtni moment pri generatorskom režimu rada elektromotora znatno manji od
obrtnog momenta koji ostvaruje u normalnom radu. Ovim je osigurano kočenje trake
elektromotorima.
Pri vožnji ljudi u slučaju “c” raspored opterećenja je povoljniji, jer pogon transportera treba
da ostvari vučnu silu samo za savladavanje otpora kretanja valjaka i bubnjeva, te, eventualno,
razlike u korisnom teretu gornjeg i donjeg kraka trake.

23
III Određivanje jednačina trajektorija kretanja komada uglja sa presipnog (odbacnog)
bubnja transportera br.2:

1.000 - 380
h = sin 35 o  180 mm
2

G v2 v2 1, 72
FC = = G cos a a = arc cos = arc cos = 10o
gR [N] ; gR 9,81� 0, 412

FC [N] - centrifugalna sila koja djeluje na komad uglja na obodu presipnog bubnja
G [N] - težina komada uglja koji preko presipnog bubnja transportera br.2
pada na traku transportera br.1
R [m] - poluprečnik gumiranog presipnog bubnja
v [m/s] - brzina kretanja trake transportera br.2
α [º] - ugao između napadnih linija centrifugalne sile i težine tretiranog komada uglja

v v1 R+h 0, 412 + 0,18

w= = � v1 = v � = 1, 7 � = 2, 44
R R+h R 0, 412 m/s

h [m] - visina nasipa uglja na traci transportera

v1 [m/s] - brzina kretanja komada uglja u trenutku napuštanja trake na presipnom bubnju na
visini “h” (visina nasipa uglja na traci transportera)

pa su jednačine trajektorija kretanja komada uglja sa presipnog (odbacnog) bubnja:

24
 x
x = vt  t =
v
g t2 g 2 9,81 2
y= = 2
x = 2
x = 2,88 x 2
�
2 2v 2�1, 7 ... (1)
2
gt 2
g � R � 2 9,81 � 0, 412 �2
y= = 2� � �� x = �
2 � ��x = 1,18 x 2
2 2 v �R + h � 2�1, 7 �0, 412 + 0,18 �
... (2)
(1) - jednačina trajektorije kretanja komada uglja sa oboda presipnog bubnja
(2) - jednačina trajektorije kretanja komada uglja sa vrha nasipa uglja na traci transportera br.2

Maksimalni domet komada uglja sa presipnog (odbacnog) bubnja:

y max = 1.330 + h = 1.330 + 180 = 1.510 mm = 1,51 m ... pa je:

ymax 1,51
xmax = cos (a + 15o ) � = 0,9 � = 1, 02 m
0,59 0,59

Koordinate obrtne ose čeone izlazne platforme sa transportera br.2:

1,175
yP = 1,175 m � xP = cos (a + 15o ) � = 0,9 �
1, 41 = 1, 26 m
0,59

Da ne bi komadi uglja, koji sa presipnog bubnja transportera br.2 padaju na traku transportera
br.1, udarali o donju stranu dignute pokretne čeone izlazne platforme sa transportera br.2
potrebno je ovu platformu produžiti za:

l  1, 26 - 1,18 = 0, 08 m ... odnosno za l = 200 mm

ili je ostaviti predviđenih dimenzija, a donju stranu platforme obložiti čeličnom pločom
(Č.3134) debljine 8 mm.

25
IV LITERATURA

[1] R. BOROVIĆ, Transportne trake, Savremena administracija, Beograd, 1979.

[2] B. KRAUT, Strojarski priručnik, Tehnička knjiga , Zagreb, 1982.
[3] D. VITAS, Mašinski elementi I-III, Naučna knjiga, Beograd 1965.
[4] O. JUKIĆ, DRP “Prijevoz ljudi i materijala transporterom s gumenom trakom u glavnom
niskopu Rudnika mrkog uglja “Breza”
Bau, Bergbau, Montage und Handel, Operta-BBM GmbH,
Mülheim an der Ruhr, Deutschland – Predstavništvo Sarajevo, 1998.
[5] Inženjersko-tehnički priručnik, Rad, Beograd 1970.
[6] Praktičar-strojarstvo, Školska knjiga, Zagreb, 1973.
[7] Prospektna dokumentacija firmi: “Sava” – Kranj, TTU – Tuzla, Dunlop-Enerka, Drachten
Holandija, STT – Trbovlje, “B + N”, “Ernst Hese”,
Gelsenkirchen, Njemačka i dr.

26
27