Professional Documents
Culture Documents
İnşaat Sektöründe Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönetimi Kullanılarak İş Güvenliği Maliyet Tahmini
İnşaat Sektöründe Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönetimi Kullanılarak İş Güvenliği Maliyet Tahmini
Öz
Giriş
iş güvenliğine ayrlacak bütçenin gereksiz bir harcama olacağ ya da ekstra bir maliyet
doğuracağ inanc hakimdir. Hatta, şirketlerin ekonomik açdan rekabet edebilirliğini
korumak, devamllğn sağlamak ve maksimum karllğ sağlamak için bir çok
müteahhit sadece temel İSİG önlemlerini kullanmakta ve gerçekleşecek potansiyel
kazalar bu şekilde önlemeye çalşmaktadr (C. W. Cheng ve diğ., 2010).
İnşaat sektörü özellikle son yllarda ülke ekonomisi açsndan çok önemli bir konuma
sahip olsa da en çok ölümcül iş kazasna sebep olmas nedeniyle en tehlikeli yerli
sektörlerden biri unvann almştr. İnşaat sektörünün bu şekilde anlmasnn en önemli
nedenlerinden biri, inşaat şantiyelerinde güvenlik değerlendirmeleri yaplmak
istendiğinde yeterli ve doğru veriye ulaşlamamasdr (Gürcanl ve Müngen, 2009).
Hatta, farkl şirketlerin yetersiz verilerden ötürü farkl ölçeklerde iş güvenliği yönetimi
uyguladklar da söylenebilir (Tam ve diğ., 2002). Yine bu durum da inşaat sektörünün
ölümcül iş kazalar says açsndan diğer sektörlerin önünde olduğunu açklamaktadr
(Waehrer ve diğ., 2007).
Kapsam ve Metodoloji
Bu çalşma kapsamnda iş program verilerinin İSİG maliyet tahmini için kullanlmas
planlanmş ve projelerin toplam inşaat alanlarna bağl olarak İSİG maliyeti hesaplamas
yaplmştr. Bu amaçla, öncelikle İstanbul ili ve çevresindeki 25 bina projesi incelenmiş
ve buradan bulunan sonuçlar daha önce yaplan Gürcanl ve diğerleri (2011),
çalşmasnn sonuçlar ile birleştirilerek toplam 55 adet bina projesi verisine dayal bir
tahmin yaplmştr. Eldeki verilere en uygun olan eğri logaritmik regresyon olarak
belirlenmiş ve logaritmik regresyon kullanlarak bir İSİG maliyet tahmin modeli
oluşturulmuştur. Bu model sayesinde, bina inşaat projelerinde İSİG maliyeti kolayca
hesaplanabilecek ve can – mal kayplarnn önüne geçilebilecektir. İSİG maliyeti
ihalelerden önce belirlenebileceği için müteahhit firmalarn da karllklar
düşmeyecektir.
Tablo 1. 25 proje için çok yüksek risklerin toplam riske oran ve çok yüksek riskli
aktivitelerin toplam aktivite saysna oran.
L Matris Yöntemi Fine-Kinney Yöntemi
Toplam Risk Toplam Risk
Proje No Toplam Aktivite Toplam Aktivite
Skoruna Oran Skoruna Oran
Saysna Oran (%) Saysna Oran (%)
(%) (%)
1 12.5 14.2 71 29.7
2 12.7 13.9 72.7 27.1
3 14.8 19 71.2 36.2
4 18.5 26.7 68 30
5 12.4 14.6 67.5 28.7
6 15.6 21 73.5 30
7 32 72.2 78.8 80.6
8 23.6 42.9 74.2 84.8
9 6.2 6.3 63.2 14.6
10 7.2 6.9 64.8 18.5
11 19.7 23.7 73.2 37.6
12 12.3 13.2 73.5 33.3
13 20.3 36.8 53.6 47.4
14 14 20.7 75.3 48.9
15 26.9 62.9 72.9 68.6
16 18.4 24 79.6 48
17 42.1 89.8 80.3 92.5
18 16 16.5 76.9 32.2
19 27.2 46.8 76.2 60.3
20 16.4 22.4 69.6 39.5
21 19 26.2 81.7 45.5
22 17.2 25.4 81.3 46.3
23 24.3 36.6 85.3 55.6
24 23.6 35.7 84.8 55.2
25 22.5 33.7 84.2 52.8
Ortalama 19 30.1 74.1 45.7
Tablo 1’den de görüleceği üzere 25 bina projesinin ayr ayr çok yüksek risklerin,
toplam riske orannn ortalamas L Matris yönteminde % 19 iken Fine-Kinney
yönteminde %74.1 bulunmuştur. Proje baznda bulunan çok yüksek riskli aktivite
saysnn, toplam aktivite saysna oran L Matris yönteminde % 30.1; ayn oran Fine-
Kinney analizinde ise % 45.7 bulunmuştur. 25 projenin risk değerlendirme sonuçlar
incelendiğinde Fine-Kinney yönteminin daha güvenli tarafta kaldğ bir kez daha
görülmektedir. Buna rağmen, Fine-Kinney yöntemi ile risk değerlendirmesi yaplrken
eski kaza istatistiklerine gerek duyulacağ için bu yöntem çoğunlukla planlama
700
600 Total Risk
500
High Risk
400
Toplam Risk Skoru
Proje Süresi
Şekil 1: Proje 4 için L matris yönteminde risk skoru dağlm.
Risk
15000
10000
5000
0
Proje Süresi
Şekil 2: Proje 4 için Fine-Kinney yönteminde risk skoru dağlm.
Risk skorlarnn hesaplanmasndan sonra proje boyunca risk dağlmlar elde edilmiştir.
Bu dağlmlar elde etmek için iş programnda her aktiviteye kaynak atarken, birim
fiyatlar 1 olarak kabul edilmiş, miktarlar ise o aktivitenin riski olarak Primavera P6
programna girilmiştir. Böylelikle, proje boyunca en riskli dönem, çeşitli aktivitelerin
riski ve risklerin dağlm kolaylkla görülecektir. Bu dağlmlar, proje başlamadan önce
elde edildiği takdirde yapm alternatiflerinin düşünülmesi, önlemlerin belirlenmesi gibi
birçok konuda karar vericilerin işine yarayacaktr.
Önlemler
Riskler
Olabilirlik
Maruziyet
KKE
TKÖ
Derecesi
Derecesi
Olaslk
Şiddet
Şiddet
Skoru
Skoru
İş
Risk
Risk
Risk
Risk Çok
Çok 1 240 Merdive
Göçük 5 5 25 40 6 yükse -
yüksek 0 0 n
k
Uyar
işaretleri
kaz
Kaz alanna Yükse alann
4 3 12 Orta 3 15 6 270 -
düşme k çitlerle
Kaz yeniden
kenar, düzenlen
çevresi ve mesi
Düşen bir yeralt
Yükse şebekeler
objenin 3 4 12 Orta 6 7 6 252 KKE -
k iyle
çarpmas
Kaz
temas
engelleye
Yap ksm cek
1 5 5 Düşük 1 40 3 120 Orta - -
çökmesi önlemler
alnmald
r
Yeralt
10 Yükse Uyar
şebekeleriyl 4 3 12 Orta 1 2 200 -
0 k işaretleri
e temas
Uyar
Çok
İş makinas Çok İşaretleri
5 4 20 6 15 6 540 yükse -
kazalar yüksek Emniyet
k
şeritleri
KKE maliyeti
Toplam KKE
Çalşan says
çalşan says
çalşan says
çalşma saati
Maksimum
Adam-Saat
İşin Süresi
Minimum
maliyeti
Toplam
Miktar
Birim
Kaz
Gün
Kum-Çakl
10,08 m³ 1,2 12,09 1,34 1 3
Serilmesi
G:D:K yum.ves
330,8 m³ 0,25 82,71 9,19 1 3
Sert küs.
Makine ile Sert
ve Yum. 28,94 m³ 0,25 7,24 0,8 1 3
Top.Kaz.
Makine ile
10 3 29,0 87,1
Serb.Kaz. 53,75 m³ 0,25 13,44 1,49 1 3
Yaplmas
Ocak Taş ile
Blokaj 14,82 m³ 6 88,9 9,88 1 3
Yaplmas
El ile Sert
125,2
Küs.Top.Skşt m³ 1 125,25 13,92 2 3
5
rlmas
Toplu koruma önlemleri ise mimari ve teknik çizimlerden, iş programndan vb. proje
dokümanlarndan faydalanlarak belirlenmiştir. Buna bağl olarak güvenlik levhalar,
çitler, güvenlik ağlar, korkuluklar, yangn önleme araçlar, ilk yardm aletleri ve diğer
önlemlere ait maliyetler hesaplanmştr. Toplu koruma önlemleri için fiyatlar yine
yaplan piyasa araştrmas sonucunda 25 proje için ayr ayr belirlenmiştir.
7,00 Observed
Logarithmic
4,00
3,00
2,00
1,00
0,00
Şekil 3: Toplam inşaat alan 2000m2’den büyük olan 24 projede İSİG maliyetinin
toplam inşaat alanna göre değişimi.
Sonuç ve Öneriler
Bu çalşma kapsamnda, ana müteahhitler için iş güvenliği maliyetinin kolayca
hesaplanabilmesi ve proje maliyetlerine dahil edilebilmesi için bir yaklaşm
sunulmaktadr. Bu çalşma kapsamnda, 25 adet bina inşaat projesini incenmiş ve bu
projelerin ayr ayr risk değerlendirmeleri yaplmştr. Risk değerlendirmelerine bağl
olarak alnacak iş güvenliği önlemleri belirlenmiştir. Belirlenen önlemlere ait maliyetler
ve eğitim - danşmanlk hizmeti ücretleri yaplan piyasa araştrmas ile belirlenmiştir.
Toplam inşaat maliyetleri ise faaliyet bazl maliyetlendirme yöntemi kullanlarak
hesaplanmştr. Buradan hareketle iş güvenliği maliyetinin toplam inşaat maliyetine
oran, adam – saat baznda ve birim inşaat alan baznda iş güvenliği maliyeti
belirlenmiştir. 25 proje için iş güvenliği maliyetinin toplam inşaat maliyetine
oran %1,92 olarak bulunmuştur. Adam – saat baznda İSİG maliyeti 1,62 TL, birim
inşaat alan baznda İSİG maliyeti 10,79 TL olarak hesaplanmştr. Daha önce benzer
bir çalşma için kullanlan 30 inşaat projesine ait veri setinin de bu çalşma verilerine
eklenmesi ile toplam 55 inşaat projesi için logaritmik regresyon kullanlarak
Teşekkür
Bu çalşma TÜBİTAK tarafndan 112M033 proje numarasyla finansal olarak
desteklenmiştir.
Kaynaklar
AS/NZS 4360. Australian and New Zealand Standard on Risk Management. 1999.
Cheng C.W, Leu S.S., Lin C.C., and Chihhao F., 2010. Characteristic analysis of occupational
accidents at small construction enterprises. Safety Science 48 (6), 698-707.
Gürcanl G.E., Korkutan N.T., Müngen U., 2011. An approach for estimating total cost of
occupational safety for building constructions. The Fourth International Conference on
Construction Engineering and Pr, Sydney, Australia.
Gürkanl G.E., Müngen U., 2009. An occupational safety risk analysis method at construction
sites using fuzzy sets. International J. of Industrial Ergonomics 39(2), 371-387.
Hughes, P., Ferrett, E., 2005.Introduction to halt and saffet in construction. Ersever.
Kin ney, G. F., Piruhi, A. D., 1976. Pratika risk analsin fora saffet manamken (No. NWC-TP-
5865). Naval Deponsa Center Cihan Lake CAO.
HSE 1999. Management Güdeklinse fora Orkan Together in a Contract Environment. Report
No: 6.64/291.
HSE, Hazardous Installations Directorate, 2003. HID Safety Report Assessment Guide:
Explosives. HSE.
Raafat, H., 1995. Machinery Safety: The Risk Based Approach. Practical Guidelines on Risk
Assessment. Standards and Legislation Technical Communications (Publishing) Ltd.
Rausand, M., 2011.Risk assessment Theory, Methods, and Applications. Wiley, New Jersey.
Sii, H.S., Ruxton, T., Wang, J., 2001. A fuzzy-logic-based approach to qualitative safety
modeling for marine systems. Reliability Engineering System Safety 73, 19–34.
Sii, H.S., Wang, J., 2002. Safety Assessment of FPSO’s: The Process of Modeling System
Safety and Case Studies. Report of The Project – The Application of Approximate Reasoning
Methodologies to Offshore Engineering Design. EPSRC, GR/R30624 and GR/R32413,
Liverpool John Moores University, U.K.
Tam C.M., Tong T.K.L., Chiu G.C.W., Fung I.W.H., 2002. Non-structural fuzzy decision
support system for evaluation of construction safety management system. International J. of
Project Management 20, 303-313.
Tweeddale, M., 1997. Risk Management Handbook for the Mining Industry. New South Wales
Department of Mineral Resources, Sydney.
Waehrer G.M., Dong X.S., Miller T., Haile E. and Men Y., 2007. Costs of occupational injuries
in construction in the united states. Accident Analysis and Prevention 39,1258–1266.
Wang, J., 1997. A subjective methodology for safety analysis of safety requirements
specifications. IEEE Trans. Fuzzy Syst. 5 (3), 418–430.