Hormony:

1) Wytwarzane przez gruczoły dokrewne:

- tylny płat przysadki (synteza w podwzgórzu) - oksytocyna, wazopresyna (adiuretyna)
- przedni płat przysadki: gł hormony tropowe
- szyszynka :melatonina
- tarczyca (tyroksyna (T4), trijodotyronina (T3), kalcytonina
- przytarczyce: parathormon
- grasica: tymulina, tymozyna, tymostymulina
- kora nadnerczy :mineralokortykosteroidy, glikokortykoidy, androgeny
- rdzeń nadnerczy: adrenalina, noradrenalina
- trzustka: insulina, glukagon, somatostatyna
- nerka: erytropoetyna, hormon D
- jądra: testosteron
- jajniki: estrogeny, progesteron

2) hormony tkankowe - zazwyczaj działanie miejscowe (parakrynowe)

- angiotensyna
- bradykinina
- histamina
- prostaglandyny
- leukotrieny
- prostacykliny
- tromboksany
- gastryna, motylina etc.

Jak działają hormony wewnątrz komórki

hormony białkowe i peptydowe - receptory związane z białkami G (np. glukagon) albo poprzez receptory
sprzężone z kinazami białkowymi (np. insulina)

Hormony steroidowe - receptory jądrowe (np. testosteron)

Pochodne aminokwasów - dużo możliwości (np. tyroksyna, melatonina)

- synteza oksytocyny i wazopresyny (przykomorowe i nadwzrokowe)

- hormony uwalniajace

WAZOPRESYNA

Resorpcja wody w nerkach

inaktywacja - wątroba i nerki
pobudzanie wydzielania:
- wzrost cisnienia osmotycznego osocza
- zmniejszenie objetosci krwi
- angiotensyna II, stres, nikotyna
Zahamowanie wydzielania:
- wzrost objetosci krwi
- spadek cisnienia tetniczego
- alkohol, kofeina

OKSYTOCYNA

Skurcz komorek mioepitelialnych gr. mlecznych (laktacja)

Skurcz macicy (poród, stosunek płciowy)
Wędrówki (ptaków)

Pobudzanie wydzielania:
- drażnienie receptorów (sutka, szyjki macicy, pochwy)
- estrogeny

Zahamowanie wydzielania:
- progesteron
Hormon wzrostu - somatotropina

Białko, 191 aa (okolo 22 kDa), duza specyficznosc gatunkowa, 0,5 ng/mL osocza, cykliczne wydzielanie
(szczyt podczas snu - 3 i 4 fazy)
wzrost wydzielania: głód, urazy, zimno, wazopresyna, itd (oraz somatoliberyna GH-RH)
zahamowanie wydzielania: somatostatyna (SRIF) - hormon hamujacy podwzgorza

INSULIN LIKE GROWTH FACTOR - IGF-1, IGF-2 (wytwarzanie gł w wątrobie)

nadczynnosc przysadki - akromegalia
obnizona synteza IGF - karłowatość typu Larona

PROLAKTYNA

- okolo 23 kDa, 198 aa

pobudzenie wydzielania - prolaktoliberyna, estrogeny (drażnienei brodawki sutka, ciąża, połóg, stosunek
płciowy)
zahamowanie wydzielania - prolaktostatyna, progesteron

Zapoczątkowuje i podtrzymuje laktację.

Wzmacnia działania steroidów w jądrach (poprzez kom. podporowe - Sertolego), ale nadmiar PRL hamuje
czynnosc jąder
Wysokie stężenie PRL hamuje owulację (hamuje uwalnianie FSH i LH)
Utrzymuje działanie ciałka żóltego (zabuża owulację)

NADNERCZA

Kora: warstwa kłebkowata - mineralokortykoidy (aldosteron)

warstwa pasmowata - glikokortykosteroidy (kortyzol)
warstwa siatkowata - androgeny

ACTH - pobudza steroidogenezę (poprzez wzrost cAMP) i działa troficznie na korę nadnerczy

Rdzeń: adrenalina (ok. 20%)

noradrenalina (ok. 80%)

Pobudzenie - unerwienie współczulne (acetylocholina), emocje, hipoglikemia, stany wstrząsowe etc.

N - metylotransferaza noradrenaliny jest indukowana przez glikokortykoidy kory nadnerczy

ALDOSTERON
Wzrost wchłaniania Na+ i wody przez kanaliki nerkowe oraz gruczoły
Pobudzenie: angiotensyna II, wzrost stężenia K+ i obniżenie Na+, spadek objętości krwi
Wzrost ekspresji Na+/K+ ATPazy

KORTYZOL

Wzrost glukoneogenezy, zwiększenie katabolizmu białek, lipoliza, zwiększają skurcz mięśni naczyn
krwionosnych i serca, działanie przeciwzapalne

Wahania dobowe (szczyt poranny), czas półtrwania - 80min, inaktywacja w wątrobie (redukcja do
tetrahydropochodnych i sprzężenie z kwasem glukuronowym)

Transkortyna - osoczowe białko wiążące kortyzol (wolny około 10%)

ANDROGENY i ESTROGENY KORY NADNERCZY

DHEA - dihydropiandrosteron
Androstendion)>
Testosteron)> aromataza, mózg, wątroba, tk tluszczowa itd przeksztalcaja je w estradiol i estron
Estrogeny
Progesteron
Androgeny około 15-20 mg/dobę (ok. 60-80% z kory nadnerczy)
- regulacja spermatogenezy, utrzymywanie drugorzędowych męskich cech płciowych (np. zanikanie włosów
na głowie)
- działanie anaboliczne (wzrost syntezy białka - gł w mięśniach)
- testosteron: "libido" (męskie), hamuje oś podwzgórze - przysadka