Professional Documents
Culture Documents
Esp LM
Esp LM
DEPARTMENT OF EDUCATION
Region IV-A CALABARZON
Division of Laguna
Kagamitan ng
mag-aaral
EDUKASYON SA
PAGPAPAKATAO 5
1
YUNIT I
Pananagutang Pansarili
at Mabuting Kasapi ng
Pamilya
2
Edukasyon sa Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin I- Magiging Mapanuri Ako
Unang Markahan
3
4. Naranasan mo nab a na tama ang iyong pagkakaintindi sa balitang iyong narinig o
nabasa? Magbigay ng halimbawa.
5. Kung ikaw ang bata sa kuwento, susunod ka ba sa paalala ng iyong kuya ukol sa balita
niyang napakinggan?
Isagawa Natin: Day 2
Gawain I
Magandang Balita Mapaghamong Balita
Isulat sa mga kahon ang mga balitang iyong napakinggan sa radio, nabasa sa pahayagan, o
internet. Ikategorya ito sa Magandang Balita o Mapanghamong Balita. Gawin ito sa kuwaderno.
Sagutin ang mga tanong sa ibaba at kumpletuhin ang pangungusap na nasa loob ng kahon.
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
1. Ano-ano ang mga balitang tumatak sa iyong isipan noong nagdaang araw na masasabi
mong Magandang Balita o Mapaghamong Balita?
2. Paano mo nasabi na ang mga ito ay magandang balita o kaya ay mapaghamong balita?
Kung ang mga balita ay tungkol sa mga negatibong bagay, ang gagawin ko
ay _____________________________________________________________
dahil naniniwala ako na _____________________________________________
4
Gawain II
Mini Presscon
Gawain III
Pagtatanghal
5
Isapuso Natin: Day 3
1-5 Hindi nasuri nang maayos ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa
pahayagan, o internet.
6-10 Medyo nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o
internet.
11-15 Nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o internet.
16-20 Nasuri nang buong puso at pag-iisip ang mga balita na narinig sa radio, nabasa
sa pahayagan, o internet.
Tandaan Natin:
Bawat tao ay may kani-kaniyang pananaw ay opinion sa balitang naririnig sa
radio, nababasa sa pahayagan o internet. Ang pagiging mapanuri sa narinig o
nababasa ay nagpapakita lamang ng masusing pag-iisip.
Mapanuri ako
Mapanuri ako sa aking pinakikinggan
Balita ma o sabi-sabi lamang
O anumang pinag-uusapan
Dapat kong suriin at pahalagahan
6
Hindi ikinakalat ang anumang usapan
Na walang patunay o ebidensya man
‘wag nang ihatid sa iba para di-makasuhan
Upang maayos ang tunay na balitaan
Halimbawa:
_______________________________
Lagda ng Mag-aaral
Subukin Natin: Day 5
Lagyan ng tsek (/) ang bilang na tumutugon sa mapanuring pag-iisip batay sa
balitang napakinggan radyo, nabasa sa pahayagan, o internet at ekis (x) kung hindi mo
ito nabigayn ng mapanuring pag-iisip. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
7
____________ 1. Naipaliliwanag ko nang maayos at may kumpletong detalye ang balita ukol sa
lindol.
____________ 2. Nababasa ko ang isang balitang tungkol sa ekonomiya ng Pilipinas
____________ 3. Naikokompara ko ang tama at mali sa aking nabasa sa pahayagan o internet.
____________ 4. Naiisa-isa ko ang mga tuntunin sa pakikinig sa radyo.
____________ 5. Naisagawa ko ang sunud-sunod na pamantayan sa pagbabasa ng balita.
Aralin 2
Isang malaking bahagi ng ating buhay ang paggamit ng iba’t-ibang pinagkukunan ng mga
impormasyon: dyaryo, magasin, radio, telebisyon, pelikula at internet/computer. Isa ring
malaking bahagi ang ginagampanan ng mga ito, lalo’t higit ang computer para sa pagtuturo sa
mga mag-aaral ng ika-21 siglo. Ito ang mga pangunahin nating pinagkukunan ng iba’t-ibang
kaalaman at impormasyong kinakailangan sa ating pang-araw-araw na pamumuhay.Paano
kayo bilang mag-aaral gumamit/gumagamit ng nasabing pinagkukunang impormasyon?
ALAMIN NATIN
8
Kasanayan sa pagbabasa ugaliin natin t’wina,
9
Sagutin ang mga sumusunod na kata nungan:
3. Anu-ano ang mga buting dulot ng mga ito sa atin? Di-mabuting dulot?
5. Itala ang iyong mga napanood sa telebisyon, pelikula at internet. Paano ito nakaaapekto sa
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Isulat sa mga kahon ang mga balitang iyong napakinggan sa radyo at telebisyon o nabasa
10
Tanong:
1. Anu- ano ang mga balitang napanood, napakinggan at nabasa ang masasabi mong
Gawain 2
2. Isulat ang mga programang madalas ninyong panoorin sa telebisyon o mga di-malilimutang
pelikula.
3. Masusi itong pag-aralan at isulat kung anong aral (positibong epekto) at Hamon (Masama o
Negatibong epekto).
1.
2.
3.
4.
5.
4. Ang bawat pangkat ay bibigyan ng limang (5) minute para punuan ang mga kolum at tatlong
11
ISAPUSO NATIN
Kategorya:
Tanong:
bahagi ng media? Suriin ang sarili batay sa lebel o antas na kinalalagayn. Ipaliwanag.
TANDAAN NATIN
telebisyon at internet o kompyuter sapagkat napapagaan nito ang ating buhay, lalo’t higit
Sa pamamagitan ng mga ito napapadali ang ating mga Gawain at natutututo rin ang mga
Malaki ang epekto ng media sa atin. Subalit hindi lahat ng ating nababasa at napapanood
12
dito ay tama at totoo. Kailangang maging mapanuri sa mga binabasa, pinakikinggan,
pinapanood at pinupuntahang sites sa internet, dahil marami rin sa mga ito ay nagdudulot ng
kaalaman at edukasyon. Ngunit dapat din nating pakaisipin na nararapat lamang na gamitin
natin ito nang tama. Huwag nating hayaan na abusuhin ang ating sarili ng teknolohiya na
maaring makapagdulot sa atin ng negatibong epekto kapag hindi ginamit sa tamang paraan.
Maging mapanuri at mapagsiyasat sa mga bagay na nakagugulo dala ng mga ito para na rin
ISABUHAY NATIN
1. Muling basahin ang Tandaan Natin nang may pang-unawa. Ipaliwanag ang ilang
2. Tumayo ang bawat mag-aaral, itaas ang kanang kamay at sabay-sabay na bigkasin ang
Iba’t-ibang media at ilang makabagong teknolohiya upang hindi ito magdulot ng masamang
epekto sa aking sarili, lalo’t higit sa aking pamilya. Ilalayo ko ang aking mga mata sa tukso
modelo ako sa tamang paggamit ng mga impormasyong ito upang maitaguyod ang
_________________________
13
Lagda
SUBUKIN NATIN
paggamit ng media at internet. HINDI NAKABUBUTI naman kung ito ay nakasasama. Isulat
_______ 4. Napipili ang mga pelikula at programang hatid ay kaalaman at aral sa buhay.
Itong paunlarin.
ang araling ito, maaari ka nang tumungo sa susunod na aralin. Galingan mo pa!
Aralin 3
Alamin Natin
Ano ang maaring mangyari kapag di tayo marunong makinig sa hinaing ng iba?
Alamat ng Keyboard
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, “dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan!,
upang magkaroon ng pagbabago at mas mapa-unlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong
alipin dito!” Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga Letra laban sa
pamumuno ng mga numero,” Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila.
14
Dahil sa ginawang ito ng mga grupo ng Letra nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw
ang pamumuhay nila noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinag-
aayos ng Inang Diwata ang dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng
mga Inang Diwata, sinumpa niya ang mga numero at letra na maging keyboard sa ibang
dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon ngayon ang keyboard ay ginagamit sa
paaralan, establisyemento at marami pang iba.
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
15
pagtatanong sa pamamagitan ng pagbabalita.
Isapuso Natin
Mula sa mga nakaraang gawain, pagnilayan kung ano ang tumimo sa inyong mga puso.
Isulat ito sa inyong reflection booklet. Gamitin ang sumusunod na tanong bilang gabay:
Tandaan Natin
Ang edukasyon ang nagiging daan tungo sa isang matagumpay na hinaharap ng isang
bansa. Kung wala nito, at kung ang mga mamamayan ng isang lipunan ay hindi magkakaroon
ng isang matibay at matatag na pundasyon ng edukasyon, magiging mahirap para sa kanila na
abutin ang pag-unlad. Marapat lamang na maintindihan na ang edukasyon ay siyang
magdadala sa kanila sa kanilang mga inaasam na mga mithiin. Maipapakita ng isang mag-aaral
ang kanyang kawilihin at positibong saloobin sa pag-aaral sa pamamagitan ng pakikinig sa
talakayan, pakiki-isa sa mga gawaing pampaaralan, at kusang loob na pagpasok sa paaralan.
Sa tulong ng mga nabanggit na katangian mas magiging masaya at kanais-nais ang mga
mangyayari sa paaralan.
Ang edukasyon ay kailangan ng ating mga kabataan sapagkat ito ang kanilang magiging
sandata sa buhay sa kanilang kinabukasan. Ang kanilang kabataan ang siyang estado kung
saan nila hinahasa ang kanilang mga kaisipan at damdamin sa mga bagay na kailangan nila sa
kanilang pagtanda. Ang edukasyon ay mahalaga sapagkat ito ang nagiging daan sa isang tao
upang magkaroon ng mga kaalaman tungkol sa kanyang buhay, pagkatao at komunidad na
ginagalawan. Ito ang naghuhubog ng mga kaisipan tungo sa isang matagumpay na mundo na
kailangan ng bawat isa upang lubusang mapakinabangan ang daigdig at malaman ang mga
layunin nito.
Isabuhay Natin
16
2. Hikayatin ang ibang mag-aaral na magbigay ng sariling kuro-kuro tungkol sa ibinigay na
tanong. Bigyang diin ang Tandaan Natin.
Subukin Natin
Aralin 4
Ano ang nais mo paglaki mo? Ikaw ba ay isang batang nangangarap na maging isang
matagumpay na tao balang araw, may malaking bahay at sariling sasakyan at nalilibot ang iba’t-
ibang bahagi ng mundo?
Alamin Natin
17
Suriin ang ipinahahayag ng mga nasa larawan.
Mga tanong:
b. Ikaw bilang isang bata, aling larawan ang nais mong maging ikaw?
CROSSROADS
Sagutan ang tanong na nasa loob ng kahon. Isulat ang iyong sagot sa kahon ng INITIAL
na kaalaman.
Pagtuturo sa iba
INITIAL NA KAALAMAN
Takdang Aralin
BAITANG-BAITANG
19
Sagutan ang bawat katanungan sa kahon sa loob ng pyramid.
20
Isagawa
Natin
Gawain 1
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, “dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan
upang magkaroon ng pagbabago at mas mapaunlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong
alipin dito!” Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga letra laban sa
pamumuno ng mga numero.” Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila.
Dahil sa ginawang ito ng mga grupo ng Letra, nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw
ang pamumuhay nila noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinag-
aayos ng Inang Diwata ang dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng
21
Inang Diwata, sinumpa niya ang mga numero at letra na maging keyboard. Pinadala ng Inang
Diwata ang Keyboard sa ibang dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon ngayon,
ang keyboard ay ginagamit sa mga paaralan, establisyemento at marami pang iba.
BUIIN MO AKO
Mga kagamitan:
Panuto:
Gawain 2
22
Lagyan ng markaang mga kasagutan ng bata sa pamamagitan ng pagbilog sa
mgamukha sa karatig na kahon.
BAITANG-BAITANG
23
Ano ang
kahalagahan ng
paggawa ng Takdang
Aralin?
Gawain 3
Round-Robing
Hatiing muli sa naunang apat na grupo ang klase. Bumuo ng bilog ang bawat grupo. Lumapit sa
guro ang 4 na lider ng bawat grupo at kunin ang mga metacards na naglalaman ng mga impormasyon
tungkol sa keyboard. Gamit ang nagawang awtput sa unang Gawain, ituturo ng lider sa kamag-aral na
kasunod niya ang mga impormasyon na nasa
metacards. At pagkatapos ituturo naman ng mag-aaral sa kasunod niyang kamag-aral ang kanyang
natutuhan. Uulitin ito hanggang maturuan ang buong miyembro ng grupo.
Bilang awtput ng grupo, ang huling mag-aaral ay kukuha ng manila paper at pentel pen at
isusulat nito ang kanyang natutuhan at nalaman base sa Gawain.
24
Isapuso Natin
Sq Za
25
3. Nagbigay ng takdang-aralin ang guro na si Bb. Raga tungkol sa pangangalap ng
impormasyon sa malimit na pagbaha sa lugar nina Margo. Kinakailangan nilang
kausapin ang mga taong may kaugnayan dito. Subalit tinatamad si Margo dahil may
usapan sila ng kanyang mga kaibigan na pupunta sa parke .
26
5. Inatasan siya ng kanilang guro na turuan ang isa nilang kaklase na nahihirapang
maintindihan ang isang paksa sa Science. Tumalikod siya at bumulong, “Bakit ako
ang magtuturo? Hindi naman ako ang guro….at isa pa ito…hindi nakikinig tapos
magpapaturo…kainis..”
Tandaan Natin
27
Aralin 5
May mga pagkakataong ikaw ay hindi nagiging tapat sa mga gawaing ginagawa.
Napipilitang magsinungaling dahil sa takot na mapahiya o mapagalitan ng nakakatanda.
Nangyari na ba sa iyo ang ganito?
Alamin Natin
28
malalim ang guro hinggil sa narinig na usapan ng mga bata. At agad na ikinatuwa ang pagiging
matapat na bata ng kanyang mag - aaral.
“Alam mo ba Gng. Anacay lubos akong nagagalak sa batang iyan, noong isang
araw ay umalis ako ng maaga sa site na pinaggagawan ng aking bahay. Kinailangan ko kasing
dumalo sa miting pambarangay na ipinatawag ni Kapitan Kiko Alimagno. Ako ay tiwala sa aking
mga trabahador ngunit noong isang araw ay binalikan ko ang mga naganap sa site gamit ang
CCTV Camera na aking inilagay sa hindi kalayuan. Ako ay nabigla sa aking nasaksihan, noong
araw na ako ay dumalo ng miting mga alas - 4:00 hapon. Sa aking pag - alis pala ay agad ding
nag - alisan ang aking mga manggagawa kahit hindi pa oras ng uwian ng bigla akong may
narinig na boses at nagsabing,”mga kasama maaga pa po alas - 5:00 ang ating uwian higit
kumulang isang oras pa po bago tayo maaaring umuwi,” ang mahinahon na paliwanag ng bata.
“Aba!, akala mo kung sino ka kabago - bago mo ganyan ka.” paangil na sagot ng isa. “Oo nga
atsaka wala naman si Bossm minsan lang naman ito,” dugtong pa ng isa. “Bahala po kayo
basta ako ay uuwi ng tama sa oras iyong itinakda ng may - ari,” mahinahon ngunit malaman na
pagpapaliwanag ng bata.
“Wow! tunay na kahanga - hanga naman talaga siya sa kanyang mga kilos at
gawi.” “Dapat siya ay kinikilala sa flag ceremony upang tularan pa ng mga batang tulad namin.”
“Eh Ma’am sino po ba ang batang ito na dapat naming tularan?” makulit na pagtatanong ng
mga mag -aaral ni Gng. Anacay. Dito na ipinagmalaki ng guro sa lahat si Honesto isang batang
matapat at dapat iniidolo ng lahat. Dahil dito ay agad sa mungkahi ng kanyang mga mag - aara
ay agad na ipinatawag ni Gng. Anacay ang mga magulang ni Honesto.
4. Magtala ng mga dahilan kung bakit mahalaga ang pagiging matapat sa iba’t -
ibang mga gawaing pampaaralan at sa uri ng paggawa.
29
5. Sa iyong palagay, bakit gustong makaharap ng guro ang mga magulang ni
Honesto? Magbigay ng sapat na batayan.
Isagawa Natin
Gawain 1
Ano ang gagawin mo sa sitwasyong inilahad sa ibaba para maipakita ang pagiging
matapat. Ilahad ang iyong magiging damdamin.
1. Bumili ka ng pagkain sa kantina nang mapansin mong sobra ang sukli na ibinigay sa iyo ng
tindera.
3. Si Romy isang working student, pumasok siya sa paaralan na hindi nakapag -aral ng leksyon
at antok na antok pa dahil kinailangan niyang mag - overtime sa kanyang pinapasukan. Biglang
nagbigay ng pagsusulit ang kanyang guro
Gawain 2
3. Pumili ng isang karanasan gamit ang graphic organize atr iulat ito sa klase.
Karanasan
Ikalawang
Pagpipilian
30
Isapuso Natin
Gumawa ng Self - Assessment Organizer gamit ang makukualay na papel. Punan ang bawat
kahon ng mga sagot batay sa iyong natutuhan at karanasan.
C. Sinisimulan
Ko
D. Gagawin
B. Kaya Ko
Ko
Pangala
E. Natututo
A. Nalaman Ko n ng Ako
Bata
Mga Gabay:
31
A. Isulat kung ano ang nalaman mo sa araling ito.
Tandaan Natin
Sa pagiging matapat marami kang maaaring matapakang ibang tao lalo’t higit
iyong may mga baluktot at maling sistema sa buhay. Hindi bale ng mapahiya at mapagalitan ng
mas nakakatanda huwag lang mabalewala ang ugali ng pagiging isang matapat na indibidwal
sa paaralan man o sa paggawa at saan mang dako pa iyan.
Isabuhay Natin
Subukin Natin
______1. Ikaw ay may proyekto na dapat bayaran sa E.P.P. Agad mo itong sinabi sa
iyong nanay pati ang eksaktong halaga ng naturang halaga nito.
______2. Nalimutan ni Archie na gawin ang kanyang takdang - aralin sa Math. Biglang
nagwasto ng kuwarderno si Bb. Tan, nang tawagin niya si Archie ay sinabi niyang naiwan niya
ang kanyang takdang - aralin sa bahay.
32
______3. Si Ericka ay kumandidato bilang pangulo ng Supreme Pupil Government sa kanilang
paaralan. Sa mismong araw ng botohan ay may nakita siyang nakakalat na balota na siyang
gagamitin sa botohan agad - agad ay ibinalik niya ang mga ito sa gurong taga - pangasiwa.
______4. Si Mang Aldo ay nangungupit ng mga labis na kagamitan mula sa opisina na kanyang
pinagtatrabahuhan at agad na ibinebenta sa labas ang mga kagamitang kanyang nakuha sa
mas mababang halaga.
______5. May malasakit sa mga gawain sa pabrika si Ruby nakatingin man o hindi ang
kanyang amo sa oras ng trabaho.
Aralin 6
Alamin Natin
Alam u ba na.......
33
Pagkat desisyon ng lahat ay kailangan
Kaya makisama sa lahat ng talakayan.
Isagawa Natin
Gawin 1
Isang proyekto ang gagawin sa inyong paaralan. Ito’y isang pagtatanghal upang
kumita ng salaping maitutulong sa mga mahihirap. Magpulong sa isang bahagi ng
inyong silid. Sagutin ang mga tanong sa ibaba.
Rubrics
Pamantayan 3 2 1
Pagsusuri Natukoy ng mga Natukoy ng mga Natukoy ng mga
34
mag-aaral ang mag-aaral ang mag-aaral ang isa
sumusunod: dalawa sa sa sumusunod:
suliranin, tunguhin, sumusunod: suliranin, tunguhin,
at maaaring gawin suliranin, tunguhin, at maaaring gawin
upang at maaaring gawin upang
makapagdesisyon upang makapagdesisyon
nang tama makapagdesisyon nang tama
nang tama
Desisyon Nakapagbigay ng Nakapagbigay ng Nakapagbigay ng
tamang desisyon at tamang desisyon at tamang desisyon
makabuluhang dahil kung bakit ito
dahilan kung bakit ang kanilang napag-
ito ang kanilang pasyahan
napagpasyahan
Ipinakitang Malinaw na Naipakita ang Hindi naipakita ang
Pagpapahalaga naipakita ang pagpapahalagang pagpapahalagang
pagpapahalagang ginamit ng pangkat ginamit ng pangkat
ginamit ng pangkat
Gawain 2
Halimbawa:
35
Ana,
Isapuso Natin
Makilahok
Halina kayo
Sa ‘ting talakayan
Upang isipa’y
Magiging buhay
Pumalakpak 1,2,3
36
At utak natin ay titindi.
II
Makiplano
Sa talakayan
Pumalakpak 1,2,3
Tandaan Natin
Sa pagpaplano o pagpapasya
Isabuhay Natin
37
Mag-isip ng isang bagay o pangyayari nagpakita ng pagkakaisa na maaari nilang
kunin o hango sa isang pelikula, teleserye o mga pangyayari na kanilang napanood.
Halimbawa:
People Power –EDSA Revolution
Kasaysayan ng mga Bayani
Pakikipaglaban ng mga Pilipino sa mga dayuhang mananakop
Subukin Natin
1. mainit na ang sikat ng araw, subalit oras na ng pagpila para sa seremonya sa Watawat
ng Pilipinas
2. kaunti na lamang ang ulam na paghahatian ninyo ng iyong mga kapatid
3. natanggal ang bubong ng inyong bahay at nabasa ang inyong mga kagamitan
Sa ginawa ninyong pagpupulong, lagyan ng √ ang iyong ginawa. Sipiin ang sagot sa inyong
kwaderno.
Palagi Di ko ginagawa
ARALIN 7
38
Sa pagbabasa, pakikinig at panonood aymarami kang bagay at kaalamang mapapala at matutunan.
Kaya marapat lamang magkaroon ng kawilihan sa mga gawaing ito. At mahalaga rin na iyong masuri o
masiyasat ang mga bagay bago sumang-ayon para mapagpasiyahan ng buong pagpapahalagang
desisyon.
ALAMIN NATIN
Batang Mapanaliksik
Ang pagbabasa ay komunikasyon, gaya ng panonood sa telebisyon at pakikinig sa radio.
Ito’y isang uri ng pakikipagtalastasan.
Ang mga kabutihang dulot ng mga aklat at iba pang mga babasahin ay ang sumusunod.
1. Nagbibigay ng impormasyon sa loob at labas ng bansa.
2. Nagbibigay ng impormasyon sa pagbabadya ng mga sakuna o kalamidad na
maaaring dumating sa bansa.
3. Nagbibigay ng ibat-ibang kuro-kuro o palagay ng mga kilalang manunulat tungkol sa
pang araw-araw na kalagayan ng ekonomiya ng bansa.
4. Nagbibigay ng kaalaman tungkol sa kultura at tradisyon ng bansa.
39
Ang mga aklat , media ay nagpapalawak n gating kaalaman. Pinagyayaman at pinalalawak
din nito an gating karanasan.
Sanggunian :
Uliran 5, ph 52
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Punan ang loob ng hugis ng iyong nabasa sa aklat o pahayagan, napakinggan sa radio, at
napanood sa TV o internet. Paano nakaapekto ang mga ito sa iyong kaisipan at damdamin?
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
40
GAWAIN 2
41
2. Magtala ng mga impormasyon mula sa “news article” ( tungkol sa naganap na Halalan
2016) na nasa loob ng envelope.
3. Masusi ninyo itong pag-aralan at ipakita sa pamamagitan ng malikhaing pamamaraan.
Pangkat I Rap
Pangkat II News
Pangkat III Duladulaan
Pangkat IV Debate
Ipakita ang inyong napagkasunduang pagtatanghal o palabas at pagkatapos ay sagutin
ang mga tanong.
1. Ano ang masasabi ninyo tungkol sa isinagawa sa unahan ng bawat pangkat?
2. Naipakita ba ng inyong mga kamag-aral ang lakas ng kanilang loob sa pagtatanghal?
Patunayan.
3. May positibo o negatibo bang epekto sa mga manonood ang balita? Patunayan.
ISAPUSO NATIN
Ano ang nasa isip mo nang pinagsama-sama ang iyong karanasan sa napanood mong
balita (Video Clip). Itala ang mga ito sa kahon A, B, C, D. Sa loob naman ng puso, itala ang
kabutihang dulot ng iyong napanood sa video clip na pumukaw sa iyong damdamin. Gawin ito
sa bond paper.
http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/live-updates-philippines-presidential-
elections
A.
B.
C.
D.
42
TANDAAN NATIN
43
SUBUKIN NATIN
A. Isulat ang Tama o Mali sa bawat patlang. Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
____________1. Ang pagbabasa ng aklat, pahayagan at iba pang mga babasahin ay mabuting libang
Libangan.
____________ 2. Hindi uunlad ang isipan kapag lagging nagbabasa.
___________ _3. Nakatutulong sa kaligtasan ang pagbabasa ng pahayagan at pakikinig sa radio.
____________ 4. Nakabubuti sa mag-aaral ang maging mapanaliksik.
___________ _5. Ugaliin ang pagbabasa lalo’t wala ka naming ginagawa.
B. Basahin ang sumusunod na mga sitwasyon. Sagutan ng buong husay ayon sa iyong
pagkaunawa.
1. Ang nakababata mong kapatid ay walang hilig sa pagbabasa. Anong mga hakbang ang
iyong isasagawa upang maging hilig niya ang pagbabasa?
2. Muli, ang iyong kapatid ay kukuha ng board exam. Hindi siya pumasa sa unang
pagsusulit. Nagbigay siya ng sapat na panahon sa pagsasaliksik mula sa pahayagan,
aklat at internet para sa darating na eksamen. Sa palagay mo ba ay papasa sa ngayon
ang iyong kapatid? Bakit at pangatwiranan.
44
Aralin 9
Alam mo ba na.......
45
Na di mababayaran ng kahit na sino.
Gawain 1
1. Mayroon kang isang kaibigan na may ugaling hindi marunong magsauli ng hiniram na
gamit.Paano mo tutulungang iwasto ang kanyang pag-uugali?
2. Mahalaga saiyo ang pangako.Isang araw ay hiniling mo sa isang kaibigan na
ipagpaalam ka sa iyong guro sapagkat di ka makakapasok sa paaralan.Nangako siya na
gagawin ito.Pag pasok mo ng Lunes ay nagulat ka sapagkat pinagsabihan ka ng inyong
guro dahil sa iyong pagliban.Ano ang iyong gagawin sa pagkukulang ng iyong kaibigan?
46
3. Napapansin mo ng ilan sa inyong mga kapitbahay ay laging nagsusugal at hindi pansin
ang pag-aalaga ng mga anak.Ikaw ay nasa ikalimang baiting lamang ngayon.Paano mo
sasabihin sa kanila ang iyong obserbasyon?
Gawain 2
1. Piliin sa bawat puso ang mga gawaing may kaugnayan sa katapatan.Sipiin at kulayan ito
ng pula sa inyong kuwaderno
nangongopy
a
asal pagsulat
ng takdang
Pagtupad sa pagsunod sa
pagtulong
gawain utos
Pagsasabi
Pag- awit
47
ng totoo pag aaral
2. Paano ninyo maipakikita ang inyong lakas,katatagan, o tibay ng loob sa harap ng
maraming tao?
3. Basahin at talakayin ang Tandaan Natin
Tandaan Natin
Halimbawa;
PALATUNTUNAN
Pambungad na Panalangin
Pambansang Awit
Mensahe ng Punongguro
48
Mga Natatanging Bilang
A.
B.
C.
Pangwakas na Pananalita
Pangwakas na Panalangin
49
3. Ang lakas ng aking loob at katatagan ay aking ginagamit sa
pamamagitan ng pagtanggap ng mga mungkahi at paalala
mula sa aking kapuwa.
Binabati kita! Handa ka na sa susunod na aralin dahil nasa iyo na ang katatagan upang
labanan ang mga pagsubok sa pag-aaral.
ARALIN 10
ALAMIN NATIN
50
Sadyang ginagawa nang buong kusa.
Pag-usapan Natin
1.Anong kabutihang-asal ang nakapaloob sa tula?
2.Bakit mahalaga ang pagiging matapat sa paggawa?Ipaliwanag ang dahilan.
3.Bakit mahalaga sa buhay ng tao ang paggawa?ipaliwanag.
4.kung ikaw ang tinutukoy ng tula susundin mo ba ito?Bakit
5.Kung makakakita ka ng isang taong hindi tapat sa kanyang ginagawa,anong gagawin mo?
ISAGAWA NATIN
Gawain 1
Matapat Di-Matapat
51
Sagutin ang sumusunod at kompletuhin ang salita na nasa loob ng kahon.gawin ito sa iyong
kwaderno.
1. k
2. G
Nakatakdang Proyekto.
3. P
Gawain 2
1. Dahil alam na ninyo ang matapat na paggawa batay sa mga tinalakay at pinag-aralan natin
kaya na ninyong magplano ng isang pagtatanghal o gumawa ng isang palabas na maipakita
ang inyong,mga natatanging kakayahan sa pagganap.
Lutasin natin
1. Araw ng sabado. Naglilinis ng kanal at kapaligiran ang inyong kapitbahay. Ano ang dapat
mong gawin?
2. Inatasan ng iyong guro ang inyong pangkat na magtanim ng mga halaman sa likod ng inyong
paaralan. Ngunit ang iyong kamag-aaral ay nag lalaro lamang. Ano ang dapat mong gawin?
Gawain 3
Pagtatanghal
52
3.Pansinin natin ang ikalawang pangkat na nagtanghal tama ba ang kanilang ginawa? Paano
Patunayan.
4.Paano naman ang ginawa ng ikatlong pangkat,nagampanan ba nila ng maayos ang kanilang
bahagi?
Isapuso Natin
Ngayon alam mo na ang pagiging matapat sa paggawa.Narito ang talaan ng puntos o score,
saang numero mo ilalagay ang iyong sarili sa pagiging tapat.Gumawa ng star o puso idikit sa
katapat nito.
Tandaan Natin
Akrestika
53
Isabuhay Natin
Muling bigkasin nang may lakas,sigla,at damdamin ang tula sa alamin natin”Matapat na
Paggawa”
_______________________
Lagda ng Mag-aaral
SUBUKIN NATIN
Iguhit ang kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at ang kung di wasto.
Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
____4. Gagawain ko lamang ang aking proyekto kung nakatingin ang aking guro.
54
YUNIT II
Pakikipagkapwa - Tao
Aralin 11
55
Pagmamalasakit sa Kapwa, Gagawin Ko
Alamin
Natin
1. Tulungan nating maging handa sina Carlo at Carla sa mga sakuna at kalamidad. Ayusin
ang mga letra sa loob ng kahon para makabuo ng salita. Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
a.Dollin
b. Ahab
c. Goyba
d. Ugson
e. Namitsu
f. Lidesland
56
2. Basahin ang kwento na pinamagatang Tumulong sa Kpawa at sagutin ang mga
sumusunod na tanong.
Tumulong sa Kapwa!
Ang pagtulong sa kapwa, lalo na kapag may sakuna o kalamidad ay likas sa mga
Pilipino. Ito’y kaasalang Pilipino na minana pa natin sa ating mga ninuno na dapat gawin at
pagyamanin.
Hindi natin maiiwasan ang magalit sa kapitbahay o kanayon kung minsan. Ngunit kapag
may sunog, baha o anumang pangyayaring nanganganib ang kanilang kaligtasan, hindi natin
matiis na sila’y di tulungan at damayan. Naghahandog tayo ng damit, pagkain, at mga gamit sa
nasalanata ng kalamidad.
a. Ibahagi sa mga kabarangay ang anunsyo sa radio kung may parating na bagyo
b. Itawag sa malapit na himpilan ng pulisya kapag may nasaksihan kang krimen, nakawan,
at iba pang malubhang pangyayari.
c. Tumawag ng saklolo kapag may emergency na nagaganap.
1. Anong damdamin ang nararapat maghari sa ating puso para sa ating kapwa?
2. Bakit nararapat magmalasakit tayo sa isa’t isa?
3. Paano mo ipinakikita ang iyong malasakit sa iyong kapwa?
4. Sino ang dapat nating gawing huwaran ng pagmamalasakit at pagtulong sa kapwa?
5. Ikaw ba ay may malasakit sa iyong kapwa?
6. Paano mo ipinakikita ang pagmamalasakit sa kapwa?
Isagawa Natin
57
Gawain 1
Fact or Bluff: Lagyan ng / kung fact ang isinasaad ng pangungusap at X kung bluff. Ilagay ang
sagot sa sagutang papel.
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Magpagawa ng isang dula-dulaan kung saan ipakikita ang pagbibigay ng kayang tulong para sa
biktima ng kalamidad.
Pangkat 1- Bagyo
Pangkat 2- Baha
Pangkat 3- Sunog
Pangkat 4- Lindol
Isapuso Natin
58
Sa hugis pusong papel na ibibigay ng guro, isulat ang mga salitang angkop para mabuo
ang ide
__________________________ ay
mahalaga upang makapagligtas ng
buhay ng ibang tao.
Ang pagbibigay ng
________________ ay mahalaga
para makapagligtas ng buhay ng iba
mula sa ____________.
________________________________________________________________________
59
________________________________________________________________________
Tandaan Natin
Ang pagiging bukas-palad ay pagbibigay kung ano ang mayroon ka nang bukasl sa
kalooban.
Isabuhay Natin
Bawat pangkat ay bibigyan ng sitwasyon. Isulat kung ano ang maaari mong magawa
bilang katugunan sa bawat sitwasyon.
Pangkat 2- Namatay ang ama ng iyong kamag-aral. Paano mo maipapadama ang iyong
pagtulong sa naiwang pamilya?
60
Pangkat 3- Papauwi ka na galing sa paaralan. Nakita mong hirap na hirap ang isang
matanda sa pagtawid sa kalsada. Ano ang iyong gagawin?
Pangkat 4- Maraming tao ang nasalanta ng bagyong si Bising. Anu-ano ang maaari
mong gawin?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________.
_____________________________
Lagda ng Mag-aaral
Petsa: _______________________
Subukin Natin
61
Pagsusuring pansarili.Lagyan ng kaukulang / ang mga sawi sa ibaba kung ito’y ginagawa
palagi, paminsan-minsan,, at di-kailanman. Sipiin ang sagot sa kwaderno.
Binabati kita dahil natapos mo ang aralin nang matagumpay. Ipagpatuloy mo ang pagbibigay ng
kayang tulong sa nangangailangan at ikaw ay kalulugdan ng Diyos.
LEARNER’S MATERIAL
62
ARALIN 12
Ang pagmamahal sa kapwa ay isang kaugalian ng mga Pilipino. Tayong mga Pilipino ay
kilala sa pagiging “hospitable” (matulungin sa kapwa). Katibayan nga ay ang pagbibigay natin ng
impormasyon sa kinauukulan ng mga hindi magandang pangyayari sa ating kapaligiran na nasaksihan ng
mamamayan. Ano man ang kahihinatnan ng ating pagmamalasakit ay hindi na natin binibigyang pansin
bagkus ang nasa isip natin ay ang makatulong. At ito ay isang bagay na nakalulugod sa Panginoong ating
sinasampalatayanan.
ALAMIN NATIN
ISAGAWA NATIN
63
GAWAIN I
1. SURIIN ANG MGA LARAWAN
GAWAIN 2
65
6. Ang bawat kasagutan ay magkakaroon ng puntos. Ang pinakamaraming puntos ay siyang
mananalo.
ISAPUSO NATIN
1. Batay sa video na ating napanood at mga larawang nakita maaari nating ipadama sa
pamamagitan ng Pangkatang Gawain an gating pagmamalasakit sa kapwa.
Pangkat I - tula
Pangkat II - rhyme
Pangkat III - skit
Pangkat IV - awit
Pangkat V - pagbabalita
TANDAAN NATIN
Tulad na lamang ng nakita ninyo sa video at sa mga larawan, mga batang binubully,
sinasaktan, pinagtatrabaho, hindi pinag-aaral at iba pang karahasan.
Ngunit ito ay isang maka Diyos na Gawain, ang ipaabot sa kinauukulan ang mga alam
nating karahasan kahit alam nating may masasaktan o magagalit sa atin. Ang mahalaga ay malinis ang
ating kunsensya dahil alam nating natupad natin ang ating misyon sa buhay. Ayaw man nating gawin ang
makialam pero kailangan dahil ayon sa bibliya, “kapwa natin ating pananagutan”.
ISABUHAY NATIN
66
KINAUUKULAN
ARAW PANGYAYARI (Guro, Magulang,
Bgy. Opisyal/Pulis
LUNES
MARTES
MIYERKOLES
HUWEBES
BIYERNES
SUBUKIN NATIN
Unahan tayo at mananalo ako – Sa pamamagitan ng laro ay mag-uunahan ang mga bata na
isulat ang kanilang natutunan sa bituin na nasa tsart tungkol sa mga pangyayari na ipinagbigay-alam sa
kinauukulan. Tatawag muli ng 2 grupo upang mag-unahan sa pagsagot.
Mga sitwasyon
na nararapat
Ipagbigay-alam
sa kinauukulan
Batiin ang mga bata sa kanilang pakikiisa at pagbibigay ng karagdagang kaalaman sa araling
natutunan.
67
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Kagamitan ng Mag-aaaral
Ikalawang Markahan- Aralin 13 -Week 3
Aralin 13
Alamin natin
“Inay. sasama po ako bukas sa palengke” wika ni Andrea. “Hay naku anak
wag na, alam mo naman napakasigip sa palengke dahil maraming tao” , sagot ni Aling
Rosa.
68
muli ang mga katutubo na sumasayaw sa parke. “Inay ayun po sila, sumasayaw po
sabi ko kanina isa yan sa nakaugalian at tradisyon na nila, marapat lang na igalang
natin ito, wika ni Aling Rosa”. “Salamat po Inay, ngayon po ay naiintindihan ko na po
na dapat igalang ang kaugalian ng mga katutubo o dayuhan sa ating saan mang lugar
dahil ito po ay isa sa kanilang kaugalian na hindi natin maaaring pakialamanan o baguhin.
Sasabihin ko din po yun sa aking mga kamag-aral, sabi bi Andrea”
Nagulat si Aling Rosa at Andrea sa anunsiyo ng isang lalaki dahil ang kanila
palang ipinagdiriwang ay ang promosyon sa kompanyang pinagtatrabahuhan ng
kanyang tatay. Masayang-masasaya sila.
1. Sino-sino ang bumubuo ng Pamilya Reyes sa kwento? Ibigay ang kanilang mga
pangalan.
4. Kailangan ba natin pagtawanan ang ibang tao kung may kakaiba man sa kanilang
kilo, hitsura at gawain? Bakit?
8. Kung ikaw si Andrea, ano ang gagawin mo sa mga bisita ninyong dayuhan? At
ano ang mararamdaman mo kung nakakita ka ng mga katutubo?
69
Isagawa natin
Gawain 1
A B
C D
70
Gawain 2
Makilahok sa iyong pangkat. Tumulong upang magawa o mabuo ang gawain ng bawat
pangkat. Maghanda para sa pagtatanghal o pagbabahagi.
Pamantayan 3 2 3
71
Isapuso natin
4. Huwag pansinin ang mga anak ng inyong bisita dahil hindi mo maintindihan \
ang kanilang lingguwahe.
Tandaan natin
Ang paggalang sa kapwa at pagtrato na nais nating gawin sa atin ng ibang tao ay
napakahalaga. Sabi nga, kung ano ang nais mong gawin sa iyo ay siya ring gagawin mo sa
iyong kapuwa-tao. Ito ay hindi lamang naipapakita sa salita kundi sa kilos at gawa.
Matuto tayong magbigay-halaga sa mga dayuhan at mga katutubo, dahil khit sino
pa man sila kaisa natin sila. Nararapat lamang na tayo ay matutong gumalang sa bawat isa.
72
Isabuhay natin
Subukin natin
______1. May sumasayaw na katutubo sa parke, uuwi na dapat ang ate mo pero
tumigil muna siya at masayang nanood sa ginagawa ng mga katutubo at
nagbigay ng konting tulong.
73
______3. May dayuhan na nagtatanong ng direksyon sa mga kabataang
nakatambay sa harapan ng tindahan ni Aling Mameng, pinagtawanan
lamang nila ito at hindi sinabi ang tamang direksyon.
______5. Lagi na lang tinutukso ng iba mong mga kaklase ang hitsura ni Rollen.
Dahil siya ay anak ng Negro.
Binabati kita! Luboa mong naunawaan ang napag-aralan natin tungkol sa kahalagahan ng
pagiging magalang sa mga dayuhan at mga katutubo. Maari ka ng tumuloy sa susunod na
aralin.
Aralin 14
Ano ang marapat na gawin sa mga pagkakataong sumalungat ang iyong ideya /
opinyon sa pananaw ng ibang tao?
Alamin Natin
Basahin at gawin.
1. Kumuha ng isang makulay na papel at itupi ito nang sampu na parang pamaypay.
2. Kapag narinig ang musika, ipapasa ang iyong papel. Isulat ang iyong pangalan sa unang
tupi.
74
3. Kapag huminto ang musika, susulatan mo ang isang tupi ng papel na hawak mo ng iyong
opinyon o ideya tungkol sa may – ari ng papel.
4. Ipapasang muli ang papel kapag tumugtog ang musika at uulitin ang proseso nang siyam
na beses hanggang masulatan ang bawat tiklop ng papel.
5. Kapag natapos ang musika, kokolektahin ng guro ang mga papel upang ibigay sa may – ari
nito.
Basahin ang isinulat ng iyong mga kaklase. Gamit ang bondpaper, gumuit ng
dalawang kahon at isulat kung paano ka inilarawan ng iyong mga kaklase.
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
1. Saan mas maraming naisulat na opinyon ang iyong mga kaklase? Sa iyong palagay,
bakit ganoon ang nagging opinyon nila sa iyo?
2. Ano ang naramdaman mo nang mabasa mo ang hindi magagandang opinyon sa iyo ng
mga kaklase mo?
Isagawa Natin
Gawain 1
Isang umaga habang nagbabasa ng dyaryo si Gng. Anacay ay napansin niya ang headline
nito tungkol sa usapin ng K – 12 Porgram. Dahil dito ay napagpasyahan niyang ipasok ito sa kanyang
leksyon.
Sa pagsisimula ng kanyang klase ay hiningi inaalam niya ang opinyon ng mga mag – aaral
hinggil sa K – 12 Program at mula dito ay hinati niya ang mga bata sa dalawang grupo lahat ng pabor sa K
– 12 ay ang mga “PRO” at ang mga hindi pabor naman ay mga “ANTI”. Sa pagsisimula ng debate ang
75
lahat ay naging aktibo bawat isa may sinasbi. At para pormal na pasimulan ang debate nagbigay ng ilang
pamantayan ang guro para maging maganda at maayos ang takbo ng gawain.
Gng. Anacay: Ngayon ang lahat ay nandito upang pagtibayin ang iba’t – ibang opinyon ng mga mag –
aaral tungkol sa maugong na usapin ng K – 12 Program. Atin ng pasimulaan ang “DEBATIHAN 2016: ALIN
ANG MAS MABISA SA SISTEMA NG EDUKASYON, K – 12 O TRADISYUNAL? IKAW KABATAAN SAAN KA?”
Pro: Magandang umaga po sa inyong lahat. Kami po ang grupo na Pro K – 12. Bilang isang mag –aaral
mahalaga po sa amin ang magkaroon ng isang magandang pondasyon ng edukasyon at sa aking palagay
ito ay makakamtam ko sa ilalaim ng K – 12 Program. Ang programang ito ay isang magandang tugon ng
gobyerno para sa makalumang sistema ng edukasyon ng ating bansa.
Anti: Kami naman po ang Anti K – 12. Hindi po ako sang –ayon sa tinuran ng aking kamag – aral. Bago pa
man umusbong ang programang K – 12 ay marami ng mga magagaling na Pilipino ang kinilala sa loob at
labas ng ating bansa. Ito’y isang patunay lamang na hindi K – 12 ang sagot upang magkaroon ng isang
magandang sistema g edukasyon.
Pro: Ang mga kaganapan na iyan ay noong mga nakakaraang panahon pa. Sa kasalukuyan, hindi na
angkop ang mga istratehiya ng guro sa pagtuturo ng mga leksyon. Iba na ang interes ng mga mag –aaral
ngayon. Karamihan sa atin ay umiikot na ang buhay sa modernong teknolohiya at iyan ang binibigyang
pansin sa programa ng K – 12. Isang makabagong pamamaraan ng pagtuturo ng guro gamit ang
teknolohiya na tiyk na pupukaw sa interes ng mga mag – aaral na isang mahalagang sangkap para sa
kanilang pagkatuto.
Anti: Hindi ako sang – ayon sa ganyang kaisipan. Para saan pa at may guro. Kya nga sila nandiyan ay para
mag –isip ng iba’t – ibang pamamaraanupang mailahad at maipaunawa ang leksyon sa mga mag – aaral.
Isa pa hindi lahat ng guro ay may kasanayan pagdating sa ,odernong teknolohiya. Paano sila
makapagsasagawa ng leksyon kung hindi nila alam ng paggamit ng mga kagamitang multimedia at
marami pang iba.
Pro: Kung ang bata nga nagagawang pag –aralan ang mga pagbabagong ito ano pa kaya ang mga guro.
Papaya ba sila na mas magagaling pa ang mga mag –aaral kaysa sa kanila. Siyempre hindi, dahil ngayon
bata man o matanda basta ginusto mo magagawa mo. Ayon nga sa kasabihan, “Kapag gusto may
paraan, kapag ayaw maraming dahilan. At para sa akin K – 12 ang sagot upang makasabay ang mga
Pilipino sa lahat ng mga pagbabagong nagaganap sa mundo. Dapat ay handa at armado tayo ng mga
kaalaman upang tayo’y makilal bilang isang 21 st Century na mag –aaral: matapang, matalino, malikhain
at magaling kayang sumabay sa lahat at ito ay dahil sa K – 12 Program.
Anti: Magaling sa iyo na din mismo nanggaling kapag ginusto. Ito ay wala sa mga mag –aaral ngayon ang
kagustuhan nilang matuto at mag – aral. Kasi kapag ang isang bagay ay iyong ginusto makukuha at
makukua mo ito. Gaya sa pag –aaral kung talagang nanaisin ng bata na makatapos tradisyunal man na
programa o K – 12 siya’y makapagtatapos. Nasa disposisyon at pagtitiyaga ito ng mag –aaral.
76
Gng. Anacay: Matapos ninyong maipahayag ang kanya – kanya ninyong mga ideya / opinyon masasabi
kong ang dalawa ng pangkat ay matagumpay na nakabuo at nakapagpahyag ng kanilang mga ideya /
opinyon na naayon sa kani – kanilang mga pananaw. Ngunit marapat na inyong tandaan Pro man o Anti
yan ay batay sa inyong opinyon dapat ninyong igalang. Muli ang aking pagbati sa inyong lahat.
1. Ano ang iyong reaksiyon sa nabasang seleksiyon? Sa pagpapalitan ng ideya / opinyon ng mga mag –
aaral? Ipaliwnag ito.
2. Bakit kaya sa palagay mo ay magkaiba ng ideya / opinyon ng mga bata sa kuwentong binasa?
3. Sa iyong palagay, ano ang pinagbatayan ng mga mag –aaral sa kanilang mga opinyon n ibinigay hinggil
sa naturng usapin? Pagtibayin ang iyong sagot.
4. Kung ikaw ang kalahok sa naturang debate, ano ang marapat mong gawin upang maiwasan ang
conflict sa pagitan ng dalawang pangkat?
5. Magtala ng mga paraan upang maipikita mo ang paggalang sa ideya / opinyon ng ibang tao.
Gawain 2
Isapuso Natin
Magpasiya ka!
Magbigay ng pamamaraan kung paano mo maipapakita ang paggalang sa ideya / opinyon ng ibang tao
ayon sa mga sitwasyon sa ibaba
1. Isang araw habang papasok ka ng paaralan ay may nakita kang grupo ng mga raliyista na
nanawagan sa gobyerno upang itaas ang sweldo ng mga ordinaryong manggagawa.
2. Si Kapitan Francisco Alimagno ay nagtatag ng isang ordinansa na naglalayong lahat ng mga alagang
hayop ay hindi na maaaring magpakalat kalat sa buong barangay ng Sala.
3. Sa kasalukuyan ay talamak na ang polusyon saan man dako, bilang pagtugon dito ay ipinagbawal na
sa Lungsod ng Cabuyao ang paggamit ng iba’t – ibang uri ng plastic gaya ng straw, bag at marami pang
iba.
77
4. Sa pagtatapos ng flag ceremony ay nag – anunsiyo ang inyong punongguro na tatanggalin na sa
kantina lahat ng mga panindang hindi masustansiy gaya ng junkfood, tetra pack na juice, hotdog at
marami pang iba. Alam mo sa sarili mo na ito ay ilan lamang sa mga paborito mong kinakain tuwing
recess.
5. Sa wakas ikaw ay papasok na nang kolehiyo inakala mong matutupad na ang iyong pangarap na
maging guro ngunit biglang nagdesisiyon ang iyong mga magulang na dapat ikaw ay maging inhinyero
dahil wala pa daw inhinyero sa inyong pamilya samantalang ang guro nandiyan ang nanay at ate mo.
Tandaan Natin
Para naman sa ating sarili, mas makabubuti na pakinggan natin ang ideya / opinyon ng
iba upang magamit natin bilang gabay at pamantayan natin sa ating pang – araw – araw na
pamumuhay.
Isabuhay Natin
Magsagawa ng isang debatihan tungkol sa ibibigay na usapin ng guro. Gamitin ang mga
mahahalagang bagay na inyong natutunan sa paggalang ng ideya / opinyon ng ibang tao. Isaalang –
alang din ang mga pamantayan ng pakikipagdebatihan.
Subukin Natin
______1. Ni Noel ay masaya na walang pasok, subalit si Tony ay hindi dahil ayon sa
kanya ay mawawalan siya ng matutunan. Ayaw sumang – ayon ni Noel dail mahilg siyang
maglakwatsa. Pinabayaan na lamang ni Tony si Noel sa kanyang nais.
______2. Nakakita ang magkaibigang Grace at Marian ng pitaka sa may kantina. Binalak ni
Grace na itago na lamang ang pitaka ngunit hindi pumayag si Marian. Dahil ditto ay
magkasamang ipinagbigay alam ng magkaibigan sa opisina ng Lost and Found ang napulot na
pitaka.
______3. Sinabi ni Jose na sila lamang ang mapupunta sa langit kapag namatay, indi pumayag
si Pedro at sinabing sinungaling siya.
78
______4. Ang mag – asawang Lita at Lito ay namimili ng mga kandidato na nais nilang iboto sa
darating na halalan at ditto napagtanto nila na magkaiba pala sila ng mga napipisil na
kandidato. Malugod na tinanggap ng mag – asawa ang kanilang mga napagdesisyunan.
______5. Ang magkapatid na Jane at Bea ay nanood ng patimpalak sa plaza. Sa kanilang pag
– kritiko, sinabi ni Jane na mas magaling ang unang kalahok. Ngunit hindi pumayg si Bea, ayon
sa kanya ay mas magaling ang ikalawang kalahok. Dahil dito ay nagtalo ang magkapatid.
Aralin 15
Alamin Natin
Malasakit
Tubong Cavite ang mag-anak na Micaller. Lubhang napakalayo para sa kanila ang
Kamaynilaan. Apat ang anak nina Aling Ella at Mang Boy. Dalawa na ang naghahanapbuhay
sa apat nilang anak, si Albert at si Kristoffer. Sa Maynila sila namamasukan. Naisip ng mag-
asawa na ipagbili na lamang ang kanilang bahay sa Cavite at sa Maynila na lamang manirahan.
79
Tumira sila sa isang lugar sa Lungsod ng Quezon. Hindi maganda ang lugar na kinasadlakan
ng mag-anak. Laging may gulo, may sugalan, at madalas na pagtatalo, dahilan upang
magkaroon ng sakitan at minsan pa ay nagiging sanhi ng patayan. Si Ellen, ang bunso sa apat
na magkakapatid at limang taong gulang ang minsang umuwi sa kanilang bahay na puro
kalaswaan ang namumutawi sa labi nito, na hindi nman dating naririnig sa kanya noong sila’y
nasa Cavite pa. Si Jeric, ang pangatlo sa magkakapatid ay minsam namang nahuli ni Aling Ella
na nangungupit ng P50.00 sa kanilang maliit na tindahan, upang kaipala’y malaman lamang ni
Aling Ella na ito’y ipinangtataya lamang sa sugal.
“Hindi maganda ang nangyayaring ito” ang naibulong ni Aling Ella sa sarili. Inalam ni
Aling Ella kung ang suliranin ba niya ay suliranin din ba ng ibang ina sa kanilang lugar. At tama
ang kanyang hinuha.
Naging maganda ang bunga para sa lahat ng aksyong ginawa ni Aling Ella.
Isagawa Natin
Gawain 1
80
1. Bumili ka isang araw sa grocery ng gatas ng kapatid mo. Di sinasadyang nakakita ka ng
isang lalaking kumukuha nang paninda. Ano ang iyong gagawin?
2. Namamasyal kayo ng nakababatang kapatid mo sa mall. Bigla ninyong naramdaman na
yumayanig ang kapaligiran. Ano ang iyong gagawin?
3. May kapitbahay kang hirap sa buhay. May sakit ang kanyang anak at nangangailangan
ng tulong upang ipambili ng gamot. Ano ang iyong gagawin?
4. Nakita mong hirap ang isang matanda sa pagtawid sa kalsada. Tutulungan mo ba siya?
Bakit
5. Nanghihingi ng tulong sa iyo ang iyong kamag-aaral sa inyong takdang-aralin. Alam
mong tinatamad lamang siya at nais lamang niyang makapangopya ng takdang-aralin.
Tutulungan mo ba siya? Ano ang iyong gagawin?
Gawain 2
A.
B.
81
C.
82
KAGAMITAN NG MAG- AARAL SA EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 5
Ikalawang Markahan
Aralin 16 Mga Karapatan Mo, Igagalang Ko
ALAMIN NATIN
83
Sagutin ang mga tanong :
84
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Punan ang Speech Bubble kung paano mo
maipakiktia ang paggalang.
Nasa bulwagan kayo ng inyong paaralan, Upang manood ng palatuntunan. Nagtatalumpati ang
inyong punong guro.
GAWAIN 2
Ipangkat ang sariri batay sa kulay na iyong nabunot. Ang kulay pula ang Unang
pangkat, Berde ang kakatawan sa Ikalawang pangkat, Dilaw par sa Ikatlong pangkat at Asul
naman sa Ikaapat na pangkat. Kumuha an glider ng bawat pangkat ng Activity Card. Bashing
mabuti ang nilalaman nito.
85
Unang Pangkat Ikalawang pangkat
Sumulat ng isang tugma na Gumawa ng isang comic
nagpapakita ng paggalang sa strip na nagpapakita ng
magulang. Ipaliwanag sa klase paggalang sa kapatid sa oras ng
ang mensahe ng tugma. pagpapahinga. Ipaliwanag .
ISAPUSO NATIN
TIMBANG - TIMBANGIN
86
Gamit ang timbangan , ilagay sa kanang bahagi nito ang bilang ng bagay na nagawa mo na
at gingawa hanggang sa kasalukuyan. Ilagay naman sa kaliwa ang mga bagay na hindi mo pa
nagagawa.
TANDAAN NATIN
ISABUHAY NATIN
87
SUBUKIN NATIN
Isalat sa patlang kung Opo o Hindi po, Wala po o Meron po ang mga sumusunod na
pangungusap.
_____2. Mas nakahihigit ba ang karapatan ng mga mayayaman kaysa sa mga mahihirap?
_____4. May karapatan ba ang ibang tao na angkinin ang karapatan ng iba?
88
Binabati kita! Maaari ka ng tumuntong sa susunod na aralin.
Edukasyon sa Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin 17
Mabuting Kaibigan, Sasamahan ko
Ikalawang Markahan
Mga Tauhan:
-Bong Pagong
-Myong Pagong
-Long Pagong
Tunay ngang sa oaras ng pangangailangan, may taong malalapitan lalo pa’t kung ika’y
pala kaibigan.
89
Sa isang malayung-malayong nayon ng mga mabubuti ngunit sadyang makukupad na
nilalang nananahan ang grupo ninang Bong Pagong, kanyang pamilya, kaibigan, at ilan pang
grupo. Para sa kanila lahat ay agagawa basta sama-sama kay ganda, hindi ba?
Ngunti sa kabila nila, natatangi itong si Bong, isa sa pinakakilalang pagong ng nayon.
Siya ay masayahin ngunit sumpungin, palakaibigan ngunit pili lang at higit sa lahat maparaan
ngunit tamad. Sa kanyang palagay ang lahat ay tama na, na wala na syang ibang kailangan pa-
sa pamilay, kaibigan at mga iba pang nais.
Isang araw, “Ngok, ngok! Bong Pagong bakit nag-iisa ka? Halika na sumama ka sa may
ilog, manguha tayo ng pagkain” wika ni meong. Ngunit ito ay tumanggi. “Ngok! Ngok! A siya
sige, may tinatapos pa ako e. susubukan kng sumunod ha, Ngok!” sagot ni Bong. Bagamat di
naman ganun kaimportante ang kanyang Gawain, mas pinili parin ni Bong ang magpaiwan. Sa
piling ng mga dahong nananayaw ang hanging bumubulong, ito ay nakakaramdam ng saya.
“Ngok! Ngok! Kay ganda ng paligid kay sarp ng ganito” wika ni Bong.
Sa kanyang pagmamasid, isa muling grupo ng pagong ang bumati, “Kamusta Bong?
Halika’t sumama sa may talamps. May bagong tanawin roon, ngok!” kanilang wika. “A, din a ho,
Kuya Gong Pagong. Sa susunod na lamang.” Sagot ni Bong. Sapagkat ganap na kakaiba di
nanghinayang si Bong na makasa ang mga grupo. Ang lahat ng ito ay nalalaman ng kanyang
mga magulang. Sa halos araw-araw nga, lagi itong napapagsabihang makihalubilo. Bagama’t
sagot at opo, di parin naisasapuso. Ayon kasi sa kanya, “may mga kaibigan naman ako.
Masaya naman ako, kahit nga ilan o kahit pa wala sila” ang lagging wika ni Bong Pagong.
Hanggang dumating ang araw ng Pista ng mga Pagong. Dito tampos ang ilang Gawain
na nagdaragdag kaalaman at kakayahan sa mga pagong. May mga laro rin ang ilang
paligsahan. Ngunit karaniwan, saraw ng pista, tulog itong si Bong. Di kasi nya nagugustuhan
ang Gawain ng ilang kaibigan na sila’tsila rin ang nagpapaligsahan sa ilang laro. Sapagkat sa
kanyang palagay nagsusulot ito ng pag-aaway.
90
Pagong!” anila. Kaya naman sumali ito. Sa una puno ito ng kaba. Halos ayaw ng humakbang ng
kanyang paa. Ngunit ng tapikin ng kaibigan, “Bong tayu na. mahuhuli na tayo” humayu na si
Bong.
Gawain 1
1. Iguhit ang masayang mukha kung ang katangian ay ang hinahanap mo sa iyong
kaibigan
a. Mabait
b. Mapagbigay
c. Matulungin
d. Matapat
e. Magalang
Gawain 2
91
2. Gumuhit ng representasyon o simbolo kung paano “Nasusukat ang tunay na kaibigan sa
oras ng kagipitan”
Pagkatapos sumulat ng mga bata, tumawag ng ilang bata upang ipaliwanag sa klase
ang kanilang mga nagging kasagutan.
92
Araling 18
Alamin Natin-
Unang Araw
93
Kung mahusay ka sa pagguhit, pagpipinta’t pag-awit
Sa palakasan, sa pagsusulit pagdidilig , pagliligpit
Anumanng talent ito, mababa man sa kanilang isip
Paghusayan nating pilit, upang mataas na kalidad ang manaig
Isagawa Natin-
Ikalawang Araw
Gawain 1
1.
2.
3.
4.
5.
94
Gawain 2
Pangkatin ang inyong klase sa apat. Bawat pangkat ay magpapakita ng palabas kung paano
isinasagawa ang sumusunod na programa/ palatuntunan/ proyekto sa paaralan. Magsagawa ng
pagpaplano sa loob ng limang minute at ipakita ito sa loob ng 3-5 minuto.
Pangkat 3 – Paglalaro
Gamitin ang pamantayan sa ibaba upang maipakita nang maayos ang gagawin ninyong
palabas.
Pamantayan
Maging mapanuri sa panonood ng palabas ng bawat pangkat sapagkat bawat isa ang magiging
hurado. Bawat isa ay may show-me-board na itataas kung saan nakalagay ang bilang ng bituin.
Isapuso Natin-
Ikatlong Araw
95
Iguhit ang masayang mukha kung ang pangungusap ay nagpapakita ng pakikiisa sa kapawa
bata at malungkot na mukha naman kung hindi.
________ 3. Pagtulong sa mga gawaing bahay na may ngiti sa mga labi habang ginagawa ito.
Tandaan Natin
Marami sa mga gawaing pampaaralan ang nangangailangan ng pakikiisa ng mga bata
upang maging matagumpay ito. Ilan dito ay sa mga paglalaro, paligsahan, pagdiriwang atbp.
Bilang kabahagi at miyembro ng isang grupo o pangkat bawat isa ay may kani-kaniyang
tungkuling dapat gampanan. Mababa man sa tingin ng iba ang tungkuling sa iyo ay napaatang,
gawin ito ng buong puso, may kasiyahan at pakikiisa na hindi naghihintay ng anumang kapalit.
Sa pakikiisa natin sa mga gawaing pampaaralan nararapat nating gawin ito ng bukal sa
ating kalooban at hindi napipilitan lamang. Ang pagpapakita ng tunay na nararamdaman ay
nangangahulugang tapat ka sa iyong sarili gayundn sa iyong kapwa.
Isabuhay Natin-
Ikaapat na Araw
Subukin Natin-
Ikalimang Araw
96
Isulat ang WASTO kung ang sitwasyon ay nagpapakita nang tamang pagganap at
pakikiisa sa mga programang pampamayanan at DI-WASTO kung hindi. Gawin ito sa inyong
sagutang papel.
_________ 4. Nagsulit si Pedro ng kanyang proyekto na may karumihan dahil kagabi lamang
niya ito nagawa.
_________ 5. Buong pamilya nina Mang Cedring ay nagtanim ng mga puno bilang pakikilahok
sa proyekto ng kanilang barangay.
97
YUNIT III
Pagmamahsal sa Bansa
at Pakikibahagi sa
98
Pandaigdigang
Pagkakaisa
Aralin 19.2
PAGKAKAROON NG DISIPLINA
Alam mo ba na…
Day 1
Alamin Natin
Pagtulong
Ang pagtulong kung nakagawian
Sa kapwa’y laging binibitiwan
Asahan mo’t may kagantihan
Ang may kapal sa kaitaasan.
99
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
Day 2
Isagawa Natin
.
Gawain 1
Isulat kung Tama o Mali ang isinasaad ng pangungusap. Ilagay ang sagot sa sagutang
papel.
Gawain 2
100
Day 3
Isapuso Natin
Day 4
Tandaan Natin
Ang ating buhay ay hindi natin sarili. Ibig ng Diyos na ihandog natin ito sa ating kapwa
sa simpleng pagtulong at pagkalinga sa ating kapwa.Maraming paraan ng pagtulong sa ating
kapwa, karaniwan sa mga ito ay ang pagtugon sa kanilang pangangailang sa panahon ng
kahirapan. Huwag nating kaligtaan ang mga pagkakataong kailangan nila ng ating tulong o
kalinga. Ngunit may mga pagkakataon naman na dapat alam natin kung sino yung mga dapat
nating tulungan sapagkat may ilang tao na umaabuso sa tulong na ibinibigay sa kanila ng
kanilang kapwa.
Isabuhay Natin
Basahin at tapusin ang mga pangungusap. Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.
Subukin Natin
101
Sumulat ng isang maikling sanaysay tungkol sa paksang “Ang pagtulong sa kapwa ay
pagmamahal sa Diyos”.
Aralin 19.2
Alamin Natin
Bayanihan
102
Likas na sa ating mga Pilipino
Isagawa Natin
Gawain 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Anong tulong ang kailangan mong ibigay para sa sumusnod
na sitwasyon.
103
May dumaang bulag na pulubi sa inyong tahanan.
Gawain 2
Pangkatang Gawain
O F U L W Q C M Z T P Q
T U L U N G A N G S L R
G T J Y O L T A W A T A
S I R T P I T Y P B T W
K W L S A W T A O Q N A
X T T B I T R M G X M G
Z M V H O N N A I Z T G
T E T X T R T D W O X N
Q U E L D X B T A J I A
K U S A N G L O O B M W
F I D O S Z T G N J F A
S A D G T H L X Z Q H K
104
Isapuso Natin
Ang mga Pilipino ay likas na matulungin. Ito’y kaugaliang kanais-nais. Ano ang dapat mong
gawin sa siwtwasyon.
Nasunugan ang iyong kapitbahay, anong tulong ang maaari mong maibigay para sa
kanila?
Tandaan Natin
Ang pagtutulungan o bayanihan kahit kailan di dapat alisin sa puso ninuman. Pagkat it’oy
daan tungo sa kaunlaran nang buong sambayanan.
Isabuhay Natin
Ano ang dapat mong gawin sa sitwasyon. Anong tulong ang maibibigay mo?
Subukin Natin
105
Isulat ang tama o mali.
Aralin 19.3
Alamin Natin
Sagutin:
Isagawa Natin
106
Gawain 1
Gawain 2
Bumuo ng apat na pangkat sa inyong klase. Maghanda ang bawat pangkat ng dula-
dulaang nagpapakita na kung paano pakikiharapan ang mga panauhing dumarating sa
tahanan, paaralan, pamayanan, at bansa.
Isapuso Natin
Sinasamahan ng batak
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
1.
H E
2.
R Y N
108
Kaugalian, moral, kulturang kinagisnan ng isang pangkat ng mga
mamamayan
3.
A G K
4.
U H N
Subukin Natin
109
Aralin 20
Alamin Natin
Cariñosa
Pag-usapan Natin
110
3. Ano ang ibig sabihin ng salitang Cariñosa?
4. Paano sinasayan ang Cariñosa?
Isagawa Natin
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Gumawa ng talata ukol sa tanong sa ibaba.
Subukin Natin
111
Pagpapakita o pag exhibit ng ginawa ng mga bata ito ay mamarkahan sa pamamagita
ng rubrics.
Aralin 21
Alamin Natin
Isagawa Natin
112
Isapuso Natin
Isapuso Natin
Isabuhay Natin
Narinig mo sa isang talakayan na maraming Pilipino sa ilag lugar ang di
gumagawa ng mabuti. Bilang kabataan, papaano mo maiaangat ang iyong bansa sa mga
balitang ito na di kalugod-lugod sa pagiging Pilipino.
Subukin Natin
113
Aralin 22
Alamin Natin
Siga sa Paaralan
Isang malaking siga ang ginawa sa Ipil Elementary School sa pangunguna ng mga mag-
aaral sa ikalima at ikaanim na baiting. Ito ang kanilang sagot sa kampanya ng paaralan laban
sa paglaganap ng mga babasahin at mga panooring malalaswa. Ang kampanya ay isinagawa
sa pamamagitan ng pagpapadala sa mga klase sa ikaanim at ikalimang baiting ng mga
babasahin na nagtataglay ng malalaswang larawan at lathalain. Ang klaseng nakapagdala ng
pinakamaraming babasahing malaswa ay pinagkalooban ng gantimpalang plake bukod pa sa
parangal na ginanap sa paaralan. Ang kampanya ay tumagal sa loob ng isang buwan. Ang mga
klase sa ikalimang baitang ang nagkamit ng gantimpalang plake, samantalang pinuri rin ang
mga klase sa ikanim na baiting na masigla nilang paglahok sa kampanya.
114
1. Tungkol saan ang balitang binasa?
5. Bilang isang mag-aaral, gagawin din ba ninyo ang ginawa ng mga mag-aaral sa
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Pangkatang Gawain
115
Isapuso Natin
Gawain 1
Tandaan Natin
116
Isabuhay Natin
Gawain 1
malalaswang gawain.
_____2. Isumbong sa mga awtoridad ang mga nagtitinda ng mga malalaswang panoorin
at babasahin.
_____4. Hindi dapat lumalahok sa mga kampanya laban sa mga malalaswang panoorin
at babasahin.
sunog sa paaralan.
Subukin Natin
Gawain 1
117
Aralin 23
A. AlaminNatin:
AwitnaKapaligiran
Wala ka bang napapansinsaiyongmgakapaligiran?
Kay dumina ng hangin, patinaangmgailognatin.
Refrain 4: bakit di
natinpagisipanangnangyayarisaatingkapaligiranhindinamasamaangpag-unlad kung
hindinakakasira ng kalikasandaratingangpanahonmgaibong gala ay
walanangmadadapuanmasdanmoangmgapunongdati ay kay
tatagngayo'ynamamataydahilsa 'ting kalokohan
118
Refrain 5: lahat ng bagaynanaritosalupabiyayanggalingsadiyoskahitnongika'ywala pa
ingatannatin at 'wag nangsirain pa pagkatpagkanyangbinawi, tayo'ymawawalana
Sagutinangtanong:
1. Anoangmensahe ng awit?
2. Anoangbinigyangdiinsaawitin?
3. Bilangbataanoangiyongmagagawa para sakalikasan?
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Sumulat ng isangpangungusapmulasalarawan kung
anoangdapatgawinbilangresponsablengtagapangalaga ng
kapaligiransainyongkuwaderno.
Gawain 2
1. Lumahok sa pangkat na sasabihin ng guro. Pumili ng lider. Bawat pangkat ay ilalaan
sa isang bahagi ng paaralan na dapat bigyan ng pansin ukol sa pagmamalasakit sa
kapaligiran at pakikiisa sa mga programang pangkapaligiran.
2. Gamit ang manila paper, gumawa ng plano kung paano ito mapapaganda. Iguhit ito
ng mangyroon ng plant box, mga nakatanim na halamang gulay o namumulaklak at
mga puno. Maglagay rin ng mga karatula ukol sa kalinisan ng kapaligiran.
3. Pipiliin ng guro ang may pinakamaganda ng plano.
C. IsapusoNatin
119
1. Gamitang watercolor naberde o dyobus, lagyan ng
kulayangpaladnahindiginagamitsapagsusulat.
2. Kapagsiguradokana at punonaangkulayangbawatdaliri ay
sabaysabaymongiistampsaisangnakahandang bond paper.
3. Hayaanmoitongmatuyo.
4. Habangnagpapatuyo ay basahinmoangpanata para sakapaligiran.
Kasihannawaako ng PoongMaykapal.
TandaanNatin
Angkalikasanangtunaynaatingtahananhindilangangatingbuhaynatinitirhan. Ito ay
dapatlamangpahalagahan, ingatan, at pangalagaan.
Inaasahanangpansarilingdisiplinaupangmagingresponsablengtagapangalaga ng kapaligiran.
Maisalba o maibalikangbuhay ng ilangnaghihingalongbahagi ng kapaligirantulad ng
marurumingilog at mganakakalbongkabundukan. Magingmapanagutan at
mapagmalasakitsakapaligiransapamamagitan ng pakikiisasamgaprogramangpangkapaligiran.
120
Kailangangmaunawaan at maipamalas ng bawattaoangpagkakaroon ng sarilingdisiplina
at pananagutansakalikasan para sa mas maganda at maunladnabansa.
D. IsabuhayNatin
Pangkatang Gawain
E. SubukinNatin
2. Tumatakasakosapaglilinis ng
silidaralankapagaraw ng paglilinis ng
akingpangkat.
3. Nakikiisaako at
tumutulongsaprogramangpangkalinisan at
pangkapaligiransaamingpaaralan.
4. Pinupulotkoangmgakalatsapasilyo ng
121
paaralankahitwalangnaguutossa akin.
5. Pinipitaskoangbulaklaksahalamanan.
ARALIN 24
PagmamalasakitsaKapaligiran
Tayo ay nakatirasaisanglupa. Lupana may iba’y- ibanglikasnakagandahan at kayamanan.
Angbiyayangitonakaloob ng Diyosnadapatpangalagaan at bantayan, dahilkapagito ay
naubos at pinairalangkasakiman, ay di kailanmanmaibabalik pa. Ikaw, may
malasakitkabasaatingkapaligiran?
Basahinangtula
NARIGILAPAK
1. Buuinangmgatitikupangmakabuo ng salita.
2. Bigyan ng pansinangbawatsalitangnabuo.
122
3. Ilalahadsaguro at pipiliinangpangkatnanagwagi.
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Tingnanangmgalarawan, angbawatpangkat ay pipili ng larawannapag-uusapan at
ipapaliwanagsaklase.
123
Gawain 2
Anoanggagawinsasumusunod nan a sitwasyon? Pangatwirananangsagot.
1, Narinigmongnangangailanganangiyongtiyuhin ng maramingmagagawangpapel at
angsolusyon dun eh magpuputol ng maramingpunoangiyongama. Anoanggagawinmo?
2.Namamasyal kayo sa may lake ng may Makita kangbatanawalangpakundangansapagtatapon
ng basurasa lake. Anoangiyonggagawin?
3. Nakita moa ng iyongnakakabatangkapatidnanagsisipilyonabukasanggripo ng tubig.
Anoanggagawinmo?
C. IsapusoNatin:
124
TandaanNatin:
D. IsabuhayNatin:
Napakahalaga ng pagigingvigilant lalonasamgamaling Gawain, lalonasaikakasira ng
kapaligiran,
125
Pangkatang Gawain:
A. SubukinNatin:
Aralin 25
126
Alamin Natin
Gawain 1
1. I S A I P K I I K -
2. N T A R A P A A K -
3. G A P A G L A N G -
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Tukuyin kung ang mga sumusunod na kaisapan na nasa loob ng kahon ay nagpapakita
ng pakikiisa sa programa ng pamahalaan, paggalang sa karapatang pantao at paggalang sa
ideya o opinyon ng iba. Ilagay ito sa tamang kolum.
127
Pakikiisa sa Programa Paggalang sa Karapatan Paggalang sa Ideya o Opinyon ng
Iba
ng Pamahalaan Pantao
Isagawa Natin
Gawain 1
Pangkatang Gawain
Bumuo ng tatlong pangkat at pumili ng lider. Bawat lider ng pangkat ay bubunot ng isasadula.
Isapuso Natin
Gawain 1
1. Nang yayain mo ang kapatid mong maglinis ay sinagot kang “Hindi ako boy scout. Ang
paglilinis ay ginagawa lamang ng boy scout.”
2. Nakita mo ang iyong kaklase na nagtapon ng balat ng kendi sa parke kahit may
nakasulat sa karatula na “BAWAL MAGTAPON NG BASURA DITO.”
3. Napansin mong habang nagsasalita ang inyong lider tungkol sa pangkatang gawain ang
ilan sa iyong mga ka grupo ay hindi nakikinig.
128
4. Titigil sa pag-aaral ang iyong matalik na kaibigan dahil nawalan ng trabaho ang kanyang
mga magulang.
5. Hatinggabi na ngunit malakas paring nagpapatugtog ng radyo ang inyong kapitbahay
Tandaan Natin
Aralin 26.1
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
129
Alamin Natin
Alam mo na ba........
Lungsod ng Marikina
Ang kautusang batas na ito ay dapat sundin ng lahat ng tao, matanda o bata para sa
kapayapaan at kaayusan ng Barangay Mabuhay.
130
Sagutin ang sumusunod na tanong:
Isagawa Natin
Gawain 1
Buuin ang talaan sa ibaba. Punan ang puwang ng angkop na mga salita. Isulat ito sa
sagutang papel.
Lungsod ng _________
Barangay _________
Pangalan ________
Tirahan _______
Gulang ________
Kaarawan __________
Gawain 2
131
Pangkatang Gawain
Isapuso Natin
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
132
Magkaroon ng “role playing” tungkol sa Paglahok sa Pangangampanya sa
Pagpapatupad ng batas pangkalikasan.
Subukin Natin
ARALIN 26.5
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
133
ALAMIN NATIN
Ang bawat isa ay may bahaging dapat gampanan bilang bahagi ng kalikasan.
Linis ko
Babalik sayo
Laganap na ang polusyon, iba’t ibang uri nito . Nararapat na ang mgatao ay magkaroon ng
kampanya laban dito.
ISAGAWA NATIN
Guhitan ng puno ( ) ang paraan ng pagsali sa kampanya laban sa polusyon ang iyong sagot.
134
1. Pagsali sa welga o rally.
2. Pagsunog ng basura.
3. Tamang pagtatapon ng basura.
4. Paghikayat sa iba na sumali sa kampanya para sa kalikasan.
5. Pag- iwas sa pamahalaan ng gawaing pagsagip ng kalikasan.
Gawain 2
Bawat pangkat ay susulat ng slogan bilang kampanya laban sa polusyon at ipaliwanag ito. Mag-
ulat ang bawat pangkat.
ISAPUSO NATIN
Gawain
Ang kalikasan ay humihingi ng tulong sa akin, tutulungan ko siya. Ang aking gagawin sa
pagsagip ay aking isusulat sa mga balahibo( feathers) ng ibon.
Tandaan Natin
Sa kasalukuyang kalagayan ng polusyon, dapat maging maigting ang kampanya laban ditto. Ang
bawat isa ay dapat na lumahok upang mapangalagaan ang kalikasan at manumbalik ang dating
kalagayan nito.
SUBUKIN NATIN
Lagyan ng tsek /kung ang pagkilos ay nagpapakita ng paglahok sa pangangampanya para sa kalikasan at
ekis x kung hindi.
135
_______1. Pagpigil ng pagsisiga at pagsusunog ng basura.
ALAMIN NATIN
136
Day 1
Ang mga alituntunin ay ang mga kauutusang ipinatupad ng isang grupo o pangkat
upang maging maayos ang takbo ng buhay ng mga tao.
Tanong:
ISAGAWA NATIN
Day 2
BARANGAY: __________________________________________________________
______________________
137
Lagda ng Punung-Barangay
Gumawa ng video clips o short movie tungkol sa pagsunod sa batas. Ipaliwanag ito at ipresent
ito sa klase.
ISABUHAY NATIN
Day 4
Pangkatang Gawain
”Kung ikaw ay gagawa ng batas, anong batas ang iyong uunahing gawin at paano ito
ipatutupad.”
A. Isulat ang SA kung sang-ayon at DSA kung di- sang ayon sa mga sumusunod na
pangungusap.
B. Pagawain ang mga bata ng isang video clips na nagpapakita ng mga paraan ng
pagsunod sa batas.
ARALIN 29
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
138
Alamin Natin
Day 1
Batay sa larawan, anu- ano ang iyong magagawang tulong sa kanila? Anu ano ang mga
Paraan ng pagtulong?
Isagawa Natin
Day 2
Isulat sa paligid ng puso ang uri ng mga taong nais mong tulungan at sa loob nito ay kung
paano mo sila tutulungan.
Isapuso Natin
139
Day 3
Gumawa ng talata.
Isabuhay Natin
Day 4
Subukin Natin
Day 5
Pangkatang Gawain
Ang ikalawang grupo ay gagawa ng video clips o voice record ukol sa mga paraan ng
pagtulong sa bansa at sa daigdig.
140
YUNIT IV
Pananalig at
Pagmamahal sa Diyos;
Paninindigan sa
Kabutihan
141
Aralin 30.3(b)
PAGMAMAHAL SA DIYOS ESPIRITWALIDAD
Alam mo ba na…
Alamin Natin
Larawan ng Kabutihan
(awit sa tono ng Paru-parong Bukid)
Tayo ay umawit
Sa poon na mabait
Pagkat ito’y larawan
Ng taong mabait
Tumulong sa taong
Sa lungkot nalulong
Upang sa ati’y
Matuwa ang poon
Sa kapwa ay tumulong-Uy
Sa lahat ng layon-Uy
Sarili’y ingatan sa pakikitugon.
Magbigay ng tugon
Sa lahat ay tumugon
Upang pagsasama ay lalong lumaon.
142
Day 2
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Pamantayan 3 2 1
Pagsusuring ginawa Nasuri ng maayos Nasuri ng maayos Nasuri ang
ang sitwasyon at ang sitwasyon at sitwasyon at
naipakita ang naipakita ang naipakita ang
tamang paraan na dapat gawin dapat gawin
dapat gawin
Pagpapahalaga Natukoy at Natukoy at Natukoy ang
naipaliwanag ang naipaliwanag ang pagpapahalaga na
tamang pagpapahalaga na ipinakita sa dula-
pagpapahalaga na ipinakita sa dula- dulaan
ipinakita sa dula- dulaan
dulaan
Kooperasyon Lahat ng 102 miyembro ng 3 miyembro ng
miyembro ng pangkat ay hindi pangkat o higit pa
pangkat ay nakiisa nakiisa sa gawain ay hindi nakiisa sa
sa gawain gawain
143
Day 3
Isapuso Natin
Tandaan Natin
Day 4
Isabuhay Natin
__________________ _____________________________________________
__________________ _____________________________________________
144
Subukin Natin
.
Palagi Paminsan- Di Kailanman
minsan
1.Sinusunod ang mga kautusan at
paniniwala n gaming simbahan.
2.Tumutulong sa mga gawaing
pansimbahan
3.Sumasamba at sumasali sa gawaing
pansimbahan
4.Lumiliban sa pagsisimba o pagsamba
Aralin 31
EsP5PD-IVe-i - 15
145
Pamamaraan:
146
_____1. Ang pamiliyang walang problema ay itinuturing na biyaya ng Diyos.
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos sa patuloy na paggabay Niya sa
atin sa araw-araw.
Alamin Natin
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong
din po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
147
Maraming salamat din po sa kalakasan, katalinuhan at kapasyahan. Ito po ang ginagamit
namin sa pagsugba sa mga alon at pagsubok ng buhay.
Amen.
Internet
Isagawa Natin
Gawain 1
148
Sagutin ang sumusunod na tanong batay sa sinuring larawan.
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
PANALANGIN
149
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang iba’t-
ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Iba’t-ibang paraan ng
pagpapakita ng
pasasalamat sa Diyos.
Subukin Natin
150
Isulat ang Tama o Mali sa patlang bago ang bilang.
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31 A
Alamin Natin
1. Ano ano ang mga biyayang handog ng Diyos sa mga bgtang katulad
ninyo?
2. Ano ang pinakamahalagang regalong kaloob sa atin ng Diyos?
3. Paano natin pinahahalagahan ang buhay na bigay ng Diyos?
Isagawa Natin
151
Ang mga mag-aaral ay aawit na tumatalakay sa mga bahagi ng katawan
na dapat pangalagaan upang humaba ang ating buhay.
Batay sa awit ano ano ang mga inaasahang ginagawa ng ibat ibang
bahagi ng katawan?
Gawain 2
152
Isabuhay Natin
Gawain 1
Tandaan
Subukin Natin-
Ayusin ang mga letra sa ibaba upang mabuo ang salita o lipon ng
mga salita na nagsasaad ng tamanag pangangalaga sa ating katawan
2. gkaapin gn sotaw
3. mmaaaphngia
4. gaplliigban
153
Aralin 31 B
Alamin Natin
2. Pagtatanong:
2. Kilala mo ba siya?
154
4. Paano mo maipakikita na minamahal at
pinasasalamatan mo siya ?
Isagawa Natin
Isapuso Natin
Kautusan ay dapat_____________
Tandaan”
155
Ang pagmamahal sa Diyos ay maipakkikitang lubos kung ang
bawat isa sa atin susunding lubos ang kanyang mga kautusan
Isabuhay Natin
Subukin Natin
156
a. Magagalit ka sa iyon ina
Aralin 31.C
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos para sa lahat ng biyaya, at patuloy
na paggabay Niya sa atin sa araw-araw.
Alamin Natin
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong
din po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
157
Maraming salamat po sa patuloy ninyong pagbibigay ng pagkakataon upang malaman ko
ang dahilan ng aking pag-iral. Ibinabalik ko po ang karangalan sa Inyo sa aking pagkakalikha.
Amen.
Internet
158
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
159
B. Sumulat ng buong pusong pangako sa pagpapakita ng iba’t-ibang paraan ng
pagpapasalamat sa Diyos.
PANALANGIN
160
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang iba’t-
ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Iba’t-ibang paraan ng
pagpapakita ng
pasasalamat sa Diyos.
161
Subukin Natin
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Alamin Natin
162
A B C D E F G H I J K L M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
N O P Q R S T U V W X Y Z
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
9 11 9 14 1 12 21 12 21 7 15 4
14 7 4 9 25 15 19 1 14 7
16 1 7 7 1 23 1 14 7
11 1 2 21 20 9 8 1 14
163
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Isapuso Natin
_______________
164
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Subukin Natin
165
Aralin 31 E
1. Alamin Natin
166
Isagawa Natin
167
Isapuso Natin
Isabuhay Natin
168
Pagpapangkat ng magaaral. Bawat pangkat ay magpapakita ng
role play o maikling dula dulaan na nagpapakita ng
pagpapahalaga sa kapwa.
Pangkat I- Pagtulong sa Matatanda
Pangkat II-Pagtulong sa may Kapansanan
Pangkat III- Pagtulong sa mga Bata
Pangkat IV- Pagtulong sa Barangay
169
Subukin Natin
Aralin 31
Alamin Natin
A B C D E F G H I J K L M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
N O P Q R S T U V W X Y Z
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
170
9 11 9 14 1 12 21 12 21 7 15 4
14 7 4 9 25 15 19 1 14 7
16 1 7 7 1 23 1 14 7
11 1 2 21 20 9 8 1 14
171
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Isapuso Natin
_______________
172
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Subukin Natin
173
_____ 5. Paggalang sa opinyon ng iba.
Aralin 31 E
174
Isagawa Natin
175
Isapuso Natin
Isabuhay Natin
176