Professional Documents
Culture Documents
1) Level One - Final
1) Level One - Final
1) Level One - Final
التوحيـــد و الفقـــه
للصف األول االبتدائي
Tawheed and Fiqh
إعداد وترجمة:
الحاج
ّ عبد الرزاق بن عبد السالم الهاري
خريج كلية الدعوة وأصول الدين
بالجامعة اإلسالمية بالمدينة المنورة
Arabic To Bahasa-Sinug Islamic Textbook
For Madrasah Elementary
Level One
مقرر
ّ
التوحيـــد و الفقـــه
للصف األول االبتدائي
Tawheed and Fiqh
:إعداد وترجمة
عبد الرزاق بن عبد السالم الهاري الحا ّج
خريج كلية الدعوة وأصول الدين
بالجامعة اإلسالمية بالمدينة المنورة
Abdurajak S. Alhari
Principal, Ma'hadul Ershad Al Islamie
Sulu Islamic Library, Jolo, Sulu
Kulliyatud Da'wah wa Usuliddiin
Islamic University of Madinah
Kingdom of Saudi Arabia,
1
2
3
4
5
6
7
8
Pamuka' Laung Sin Tagsaddiyahan
:الحمد هلل وحده والصالة والسالم علي من ال نبي بعده وبعد
In maksud sin Allahu Ta'ala nagpapanjari ha bangsa jin iban manusiya' ha supaya makapagtag-iypun atawa
makapag-ibadat tunggal Kaniya, ubus piyara Niya in Nabi Muhammad (Sallallahu ‘Alayhi wa Sallam) daak
dayng Kaniya, ha karna' humindu' katu'-taniyu sin aturan iban hantang sin pagtag-iypun Kaniya. ha
parman sin Allahu Ta'ala:
ِ اْلنْس إََِّّل لِي ْعب ُد ِ ُ ﴿ وما َخلَ ْق
.56:سورة اذلارايت ﴾ ون ُ َ َ ِْ ت الْج َّن َو ََ
Hatiniya: “Way maksud ku piyapanjari in Jinn iban Manusiya' buwat malayngkan ha supaya sila
magtag-iypun tunggal kaku'.”
Ampa in pag-ibadat di' taymaun sin Allahu Ta'ala malayngkan subay mapakay in duwa (2) sharat
ini:
Hika-isa: Mabuntul in Aqiidah lāgi' tulus ikhlas pa Allah (Mahasutsi Mahatinggi).
Hikaruwa: Magad ha aturan shara' kiyahindu' sin Nabi Muhammad (Sallallahu ‘Alayhi wa Sallam).
Dayng ha sabab yadtu wajib siya subay ingatun sin kitaniyu manga muslim usug iban babai, ampa
siya bawgbugan marayaw, bat da mayan matayma’ sin Allahu Ta’ala in pag-ibadat taniyu Kaniya.
Nah in kitab ini, duwa in pangadjian ilmu' ha lawm niya Tawheed iban Fiqh. Ampa in
"Tawheed" amuna in humindu' katu' sin Aqiida bunnal iban sin ikhlas, adapun in "Fiqh" amuna in
humindu' katu' sin aturan shara' sin pag-ibadat pa Allahu Ta'ala amuin kiyahindu' sin Rasulullah
(Sallallahu ‘Alayhi wa Sallam).
Salta' Muqarrar ini, hipag-hihindu' ha Level One, lāgi’ tumup daisab siya hipag-hindu' ha
unu-unu na lambang/level atawa grade diy ha hula Taniyu Lupa’Sug, miya'nahan ku in maksud
niya pa bahasa Sinug, kalu ramayan makadihil kapaiddahan ha manga kataymanghuran ku nag-
hihindu' sin pamandu' atawa shara' sin Agama Islam iban bautan niya ha manga kamasjid-masjiran
iban madrasa, lapay na in manga sila kamawmaasan (ina' iban ama’) nag-hihindu' ha manga
kaanakan nila ha manga pamaybay nila, damikkiyan labi luba’na makadihil kamumpaatan ha
manga kamuriran nānununtut ilmu’ ha unu-unu na waktu iban binay-bayan.
Pa manga kaguruhan, kaulamaan namu' mulliyah, bang awun pag-jul-bahasa ku biya’ bukun
mabuntul in yan ha supaya sadja makaabay siya ha susunan sin asal khātan arab, damikkiyan awun
manga kabtangan biyutang ku haut sin duwa Qaus ha biya' haini ( ) atawa { }, iban awun waktu
piyagkabutangan ku gilid (footnote) ha tungud’ niya bang siya biya’ kagunahan tuud, bat tumarrang
ha manga kataymanghuran māmamassa in maf-hum iban maksud niya.
Damikkiyan bang awun manga humajat pabuntulun atawa pa amuhun sibu’ da ha
pagma’na iban pag-sulat kaniya ha huruf anggalis, nah andu' kamuna in maingat magpa-amu iban
magpatuman kaniya. Atawa dahun niyu kami mag-kita’ bat da kadugangan taniyu pa in
kapaidahan sin paghidjatul sin kitab ini ha susungun insha-Allah.
Mahuli hitukbal ku in pagsarang sukur muna-muna pa Allahu Ta'ala sin tiyawfiqan Niya
aku nakaparagbus sin hinang ini, mahuli, mag-sarang sukur aku pa katan kataymanghuran ku
nakapagsangsa’ ha sabab sin kiyatalus ku sin hinang ini iban kiyatalus sin pag-hidjatul kaniya,
Bang mayan sila tiyungbasan da sin Allah karayawan salta’ pangayu-un ku pa Mahasutsi
Mahatinggi Allah bang mayan Niyara papagmumpaatun in kitab ini iban sin hinang ini kaku’ iban
Ahli ku mabut na pa katan palanggungan ku ha Agama Islam dayn di ha Dunya iban ha adlaw
Mahuli. A-MIIN!!!
9
" Patumtum ha Guru Mulliyah"
1. Tumtumun ha pangatayan: bunnal tuud in Ilmu' shara' sin (Islam), Agama siya, mahinang ta
ibadat pa Tuhan Rabbul 'A-lamiyn. Iban in maghindu' kaniya (ilmu') ha manga murid niya
dayng ha manga hinang pagtabligh amuin hinang piyangdaakan tuud katu' sin Nabi
Muhammad ha sabda Niya: "Ballighuw 'annie walaw a-yah" hatiniya: " Pagpasampay kamu
dayng kaku' misan dakuman hambuuk ayat." Damikkiyyan in magda'wa, magpasampay sin
ilmu' shara' papagkahi manusiya' sarayaw-rayaw ibadat (amuin lipat-manglipat in pahala’ niya
ha Adlaw Mahuli), nah di' siya taymaun sin Allahu Ta'ala bang bukun da tulus ihilas Kaniya.
2. Manginduwa'a daran pa Allahu Ta'ala, mangayu' tulung iban tabang dayng Kaniya salta'
pataurun in pagzikir iban pag-istighfar. Iban subay lumahil atawa sumariat ha ginhawa baran
sin guru/mastal in pamawgbug mattan ha manga pamandu' sin Ilmu', (biya' sin subay)
dumagbus ha kulibahasa niya, ha kabtangan niya, mabut na palupa ragbus niya iban ha katan
addat palangay niya, (karna' suntuan siya iban pamumukuhan addat sin manga
kamuriran/students niya).
3. Agarun (atawa subay dawhatun) in manga maksud saplag ha paghindu' sin Ilmu' ha tiyap-
tiyap marhala/level atawa grade iban sin manga maksud sin mādda /subject (pangadjian)
amuin hi paghihindu' niya, karna' hikatabang yadtu ha guru mamagguti sin pangadjian labay
dayng ha manga kapandayan tumup sarta' makapa-ingat marayaw ha manga murid…
4. Usalun in manga ingat kapandayan strategy/method of teaching, amuin makatabang kaniya
magpahantap/magpahup lāgi' magpa-ingat ha paglilay niya sin pangadjian ha jantung iban
pangannal sin manga kamuriran.
5. Pagpinda-pindahan in pag-pakay sin manga method atawa strategy sin paghindu'. Salta'
miy' in guru sin ingat kapandayan niya tumup ha tiyap-tiyap pangadjian iban tumup ha
darajat sin manga kamuriran niya.
6. Mag-usisa'/maglawag, biya' sin subay bassahun na-a sin guru in manga pangadjian ha
kakitab-kitaban amuin tagapalsugpatan pa mādda/mawdhu' hipag-hihindu' atawa misan ha
manga dugayng kitab level mataas-taas na, ha di'pa siya malilay ha manga murid, bat lumuag
pa in panghati niya, ampa isab mapaluag-luag niya in lilayan sin manga pangadjian
hipaghindu’ niya, bang ha manga waktu kagunahan na. Damikkiyan subay mabassa na-a in
manga ganap kapaiddahan iban patumtum ha guru, nakasulat ha puas sin tiyap-tiyap
pangadjian, pagtawagun “-لِلمُعلّم-Lilmu’allim”: “Suku’ Sin Guru”, ha supaya kaingatan niya
pa, bang unu in mapatut hinangun niya ha pagpasawa niya sin pangadjian.
10
ض ُل الْ ِع ْل ِم َو الْ َحث َعلَى تَ َعل ِم ِه
ْ َف
11
فضل العلم و الحث على تعلمه
َو.ان ِ اْليْم
َ ِْ َو َه َداهُ إِلَى,سا َن َما لَ ْم يَ ْعلَ ْم ِْ َعلَّ َم. َو َعلَّ َمهُ الْبَ يَا َن,سا َن
َ ْاْلن ِْ الح ْم ُد لِلَّ ِه الَّ ِذي َخلَ َق
َ ْاْلن َ
ِ َْجن
ُ َوأَ ْش َه ُد أَ ْن َّلَ إِلَهَ إَِّلَّ ا ُُ َو َْ َده..ان ِ
ِ اديا إِلَى ال
ً َو َه,ِّْحق َ وطَ ِريْ ًقا إِلَى ال..َ وس ِ ارةً لِلن ُف َ ْم طَ َه
ِ
َ َج َع َل الْعل
ك ُم َح َّم ٍد َو َعلَى َ ِص ِّل َو َسلِّ ْم َعلَى َع ْب ِد َك َوَر ُس ْول
َ اللَّ ُه َّم.َُن ُم َح َّم ًدا َع ْب ُدهُ َوَر ُس ْولُه
َّ َوأَ ْش َه ُد أ,ُك لَهَ َّْلَ َش ِري
:أما بعد..َج َم ِع ْي َن ِ ْ آلِ ِه ِو
ْ أص َحابِه أ
Katan in sanglit iban pudji ha Allah, amuin Tuhan tunggal nagpapanjari ha
manusiya', iban nanghindui kaniya sin "albayan" (amuin gaus ha paglapal iban
pagpatarrang sin unu-ununa in halawm pikilan niya) iban nagpaingat ha
manusiya' sin di' niya kaingatan, iban himidayat kaniya pa pag-iyman lagi' amuin
Tuhan hiynang Niya in ilmu'-pangingat (Kaniya iban sin manga kashara'-sharaan
Niya) hikasussi sin ginhawa baran..iban dan pa kasabunnalan iban tumutunyuk
pa kaShurga'-shurgaan.
12
paglumba'-lumba' dumawhat kaniya, sibu' da in malaas na iban mabata' pa dayng
katu'-taniyu, usug naka atawa babai.
Amuna in Ilmu' wajib ingatun sin tiyap-tiyap muslim usug iban babai salta'
di' maharus maawam sila kaniya, biya' na sin Ilmu' hikaingat ta pa Allahu Ta’ala
iban ha Nabi Niya iban sin Agama Islam. In Ilmu' atawa pangingat ta ha tu parkala'
yan amunayan in panagnaan hipananya sin duwa Malaikat (Munkar iban Nakir) ha
manusiya' halawum pakubulan biya' na sin Hadith mahaba' biyayta' hi Bara' Bin
'Azib: "Dumatung kaniya (ha bar-iyman) in duwa Malaikat ampa siya palingkurun
salta' mamung sila karuwa (tumanya): )من ربك(؟hisiyu in Tuhan Nagpapanjari lagi’
susumbahun Mu? Nah mamung na siya (jumawab): )) (( ر ِّبي هللاin Tuhan lagi'
susumbahun ku ALLAH, nah mamung naisab sila (duwa Malaikat): )) (( ما دينكunu
in Agama mu? Nah mamung na siya (jumawab): )) (( ديني اإلسالمin Agama ku Islam,
nah mamung naisab sila (duwa Malaikat): )) الرجل الَّذي بعث فيكم َّ (( ما هذاhisiyu in
hambuuk usug naraak (sin Tuhan) mawun kaniyu? Nah mamung na siya
(jumawab): )) (( هو رسول هللاSiya na in Rasulullah ..nah tumawag na in tumatawag
(amuna in Mahasussi Allah), sin bunnal in ha iypun ku, (salta' dumaak); nah
pahanigi niyu na siya sin hanig dayng ha Surga' iban tamungi niyu siya sin
tamungun dayng ha Surga' iban ukabi niyu kaniya in hambuuk lawang pa
Surga',..iban pahayangun pa kaniya in pa kubulan niya.." kiyariwayat hi Imam
Ahmad. Di' sa hika-ibarat in kuyag sin bar-iyman hangkanna maabut manga siya
dumuwa'a pa Allah bang mayan patindugun na masamut in Kiyamat.
Nah hisiyu-siyu in nakaingat sin tu (3) usulan yan salta' biyawgbugan niya
marayaw, nah tantu nasadja tunyukan siya sin Allah pa makajawab siya ha manga
tatanyahan sin manga Malaikat halawum pakubulan niya.
13
In agi sin kaibanan ulama' mayta' (wallahu a'lam): "HÂ-HÂ-HÂ" in jawab
niya, hakarna' sin tumuyu' na mayan siya manumtum sin jawab, pasal sin bakas
niya kiyarurungugan dayng ha manga nasihat sin manga guru sibu' da hamasjid
iban bukun iban bakas niya nababassa ha manga kakitab-kitaban biyaktul sin
manga ulama' sin buhi' pa siya, sagawa' piyahil-pahil niya, wala' niya piyaruli
iyngat marayaw iban biyawgbugan, amuyadtu tumuyu' naman siya manumtum,
sah di' na siya tawfikan sin Allah makatumtum sin jawab, dayng ha sabab yadtu
kimaruk in pagsusun niya sin susun di' na kagunahan!! Salta' pahanigan na (siya
sin hanig) dayng ha Narka' iban patamungan na siya (sin tamungun) dayng ha
Narka' iban pa-ukaban na kaniya in lawang pa Narka'..iban gipitun na siya sin
gumi sahingga magsaliyu in gusuk niya, (ampa) simalawak siya sin silawak
kadungugan sin katan binatang amura in manusiya' iban Jinn in di'
makadungug..Di' sa isab hika-ibarat in ngi' parasahan sin tau bihan in kahalan
niya!!..ampa in ngi' pa, labi pa in sigpit iban kabinsanaan hipagbak niya ha
susungun niya ha adlaw pag hisab..bang mayan da isab liyappasan da kitaniyu
katan sin Allah dayng ha damikkiyan yan.
Nah amuyadtu in Ilmu' wajib taniyu ingatun: Ilmu' hikaingat ta sin halal iban
sin haram, sunnah iban bid'ah, tawheed iban shirk, iyman iban nifaq iban kufur,
iban na sin Ilmu' lumilay katu' sin katan parkala' timaalluk pa pag-Agama, amuna
yan in dan pa pagtawagun "Siratul-Mustaqeem" dan sabuntul-buntul. Dan sin
manga kanabihan iban manga siddiyquwn (biya' kanda Abubakar Assiddiq) iban
salihun (mga tau nag aammal saleh) iban Shuhada' (parrang-sabil).
﴾ يم ِ ﴿ َش ِه َد اللَّهُ أَنَّهُ َّلَ إِلَهَ إَِّلَّ ُهو والْمالَئِ َكةُ وأُولُواْ ال ِْعل ِْم قَآئِماً بِال ِْقس ِط َّلَ إِلَهَ إَِّلَّ ُهو الْع ِزيز ال
ُ ْحك
َ ُ َ َ ْ َ َْ َ َ َ
.18:سورة آل عمران
14
panindug kaadilan ha wayruun mapatut pagtag-iypunan malayngkan Siya ra,
Tuhan Mahatinggi (lagi' Makusug-Mangdaraug wayruun maka-pa'gang ha unu-
unu in kabayaan Niya) sarta' panday-pandikal mutang hukuman", Surah Al-
'Imran: 18.
ِ َّ ِ َّ
9:سورة الزمر ))ين َّل يَ ْعلَ ُمو َن َ ((قُ ْل َه ْل يَ ْستَ ِوي الذ
َ ين يَ ْعلَ ُمو َن َوالذ
"Pamungan: unu magsibu' baha' in manga sila maka-ingat iban sin manga sila di'
maka-ingat?" in jawab niya tantu di'!!
"In ilmu' wayruun makasibu' kaniya hangsulag unu-unu". Iban in agi niya
pa: "In manusiya' tungud pa ilmu' labi in kabarhajat nila kaniya dayng sin
pagkaun iban pag-inum, karna' bunnal tuud in hambuuk usug humajat siya pa
pagkaun iban pag-inum halawum sin hangka adlaw makaminsan, atawa
makaruwa adapun in paghajat niya ha ilmu' hakatan waktu (atawa kabuhi') niya".
In bunnal niya, kagunahan tuud in ilmu' ha katan ibadat iban kidnut kuhibal sin
manusiya', bang siya magsambahayang, magpuasa, magzakat, maghajji',
magjikir, magduwa'a, maghula'-hula' atawa mag-anak-asawa, magjihad,
magda'wah, manghukum, manulut, mag-usaha, tumulak, magtamung, pa masjid,
15
manaw, mamisita, kumaun, minum, matug, magjamban, sampay sumuuk pa
asawa subay ra hi labay ilmu', karna' biyubutangan katan aturan sin shara' sin
Agama Islam.
16
hambuuk A'lim tungud pa hambuuk A'bid (mag-iibadat pa Tuhan sagawa' kulang
atawa way panghangti ha shara') biya' sin kabidda' sin Bulan dayng ha katan
kawaakib (kabituun-bituunan), iban bunnal tuud in manga ulama' warith (ganti',
nakasuku' sin manga pusaka') sin kanabi-nabihan. Iban bunnal tuud in manga
kanabihan wayruun sila nakapagpusaka' alta' dinar iban dirham, buwat
malayngkan amura in kiyapagpusaka' (kiyapagbin) nila in ilmu', nah hisiyu-siyu in
nakadawhat kaniya, nah tantu siya na yan in mattan nakadawhat sin parsukuan
(karayawan) sataud-taud". O! manga bar-iyman; di' dumayaw in hakikat sin pag-
Agama sin tiyap-tiyap muslim buwat malayngkan subay masabab sin ilmu'
(pangingat ha shara' sin Allah kiyapasampay sin Nabi Niya hi Muhammad) karna'
in agi sin manga ulama'; hisiyu-siyu in nag-ammal ibadat pa Allahu Ta’ala wala'
liyabay ilmu' di' da hikarayaw kaniya, sagawa' gammayan hikamudarat, karna' in
ilmu' amuna in imam sin ammal, in ammal ma'mum sin ilmu', iban in ilmu'
pangangagaran, in ammal magad na sadja kaniya (ilmu’).
In bayta' sin manga ulama': Wala' nakaraak in Allahu Ta’ala ha Nabi Niya ha
unu-ununa parkala' amuin papangayuun pa Kaniya ganap amura in ilmu', ha
parman sin Allahu Ta’ala:
17
ِ
114:علْماً )) سورة طه ب ِز ْدنِي
ِّ (( َوقُ ْل َر
"Iban pamung kaw (pangayu' Kaku' O! Muhammad): O! Tuhan Ku dugangi pa Aku
ilmu'" nah in yadtu manunjuki pa halga' iban kalabbiyan sin ilmu'.
Iban hisiyu-siyu in kiyabayaan sin Allah Ta’ala dihilan karayawan tawfikan Niya
paingatun sin ilmu' pag-Agama: ha Sabda sin Rasulullah (Sallallahu 'Alayhi wa
Sallam):
.)) متفق عليه (( من يُ ِرِد ا ُُ بِ ِه َخ ْي ًرا يُ َف ِّق ْههُ فِي الدِّي ِن
"Hisiyu-siyu in kabayaan siya sin Allahu Ta’ala (dihilan) karayawan tunyukan siya
paingatun sin ilmu' pag-Agama".
Alayka Bil'ilm"; subay kaw lumawag ilmu' ha di' pa maangkat, ampa in pag-angkat
kaniya amuna in mapatay in manga tagriwayatan kaniya, nah ibut sapahan ku pa
Tuhan ha lima Niya in ginhawa ku, tantu mangibug-ngibug da in manga kausugan
naparrang sabil, ha in buhiun sila sin Allahu Ta'ala (ha adlaw Kiyamat) dayng
tarbilang sin manga ulama', ha karna' sin kiyta' nila in karamat nila (manga
kaulamaan), "wa inna ahadan lam yuulad a'liman wa innamal 'ilmu bitta'allum"
(Hatiniya); iban bunnal tuud in hambuuk tau wala' siya piyag-anak makahati (na
asal) ampa in ilmu' mahasil siya subay hilabay pagtuntut ilmu' (atawa
pagguruhan).
18
Iban in agi hi Abdullah Ibnu Abbas (kiyaridaan sila sin Allahu Ta'ala):
"In pagpangadji' ilmu' ha manga dugayng dum labi kabayaan (mahalga') kaku'
dayng sin pagsambahayang sunnat"
"In umingat aku sin hambuuk mas-ala (pasualan ilmu') labi kabayaan ku dayng ha
pagkiyamullayl (pagsambahayang sunnat sin dum)" Iban agi niya pa: "Hinanga in
baran mu a'lim (tau makahati) atawa manununtut ilmu' atawa dumurungug
(marayaw ha ilmu') iban ayaw na hinanga (ha baran mu) in hika-upat bat magmula
nakaw"….
In maksud niya wAllahu a'lam!, amuna in tau di' da mabaya' mahinang tau
makahati ha shara', (iban di' da mabaya' mahinang tau) ma-nununtul ilmu', atawa
dumurungug sin ilmu'.
In bayta' hi Imam Shafie (rahimahullah): "Talabul 'ilm afdhalu minan naafilah": "In
pagtuntut ilmu' labi marayaw dayng sin "naafilah" pagsambahayang sunnat"
. ورزقا طيِّبا إنه سميع الدعاء, وعمال متقبال,أسأل ا َُ تعالى أن يرزقنا علما نافعا
Mangayu' aku suhud pa Allahu Ta'ala, ha bang mayan hanugharaan Niya kitaniyu
ilmu' tagakamumpaatan iban ammal tataymaun iban ridziki' marayaw (karna')
bunnal tuud in Siya (Allah) in tubus makarungug (tumatayma') sin duwa'a.
أقول قولي, ونفعني و إياكم بما فيه من اآليات والذكر الحكيم,بارك لي ولكم في القرآن العظيم
إنه هو الغفور,هذا و أستغفر ا ُ لي ولكم ولسائر المسلمين من كل ذنب فاستغفروه وتوبوا إليه
.الرَيم
19
آداب طالب العلم
MANGA A-DAB ATAWA PANGHINDU' SIN AGAMA ISLAM PATUT SUBAY
PAKAYUN SIN MANUNUNTUT ILMU'
Bayta' dayng kan Abu hurayrah (kiyaridaan siya sin Allah): Nagsabda in
Rasulullah (Sallallahu 'Alayhi wa Sallam):
20
"Hisiyu-siyu in nanuntut ilmu' (dayng ha manga ilmu' mumuhutun ha karna' sin
Allah (hatiniya; ilmu' pag agama), di' niya ingatun siya buwat-malayngkan (in
niyat niya) ha karna' hikadawhat niya ha bunyi-bunyihan (parhiyasan) dunya, di'
siya makahamut sin Surga' ha adlaw Kiyamat".
Iban subay bukun da siya makusug magkaun, karna' in agi sin manga
ulama'; in pagpataud sin pagkaun mangdahi pa hikataud sin pag-inum, nah in
pagpataud sin pag-inum mangdahi pa hi kataud sin pagtug iban hikabillut sin
akkal iban hikalamma sin pikilan iban "hawas" biya' na sin pananaman,
pangdungug, pangita'.. iban hikalisu' sin ginhawa baran.
Iban subay siya mamakay sin kabuga' tattap pa Allahu Ta'ala ha katan
pakaradjaan niya iban lumayu' siya dayng ha katan subuhat.
Iban subay daran siya nagjijikir pa Allah lagi' mataud in hundung niya,
karna' in kataud sin pag-lata sin manununtut ilmu' kamawmuhan magpakadihil
kasipugan (salla') ha manga ulama' iban magpakalangay siya sin langay sin
manga tau awam. Buwat-malayngkan bang in hibissara niya na marayaw atawa
awun kamumpaatan niya, nah labi apdal kaniya in mamissara siya dayng sin
humundung.
21
sin ilmu' iban mamarihara' kaniya iban umingat sin kanyuk-yukan sin maksud
niya. Karna' bunnal tuud in ilmu' "Nuwr" sahaya, hipagdihil siya sin Allahu Ta'ala
pa pangatayan sin hisiyu-siyu in kabayaan Niya.
In agi hi Imam Malik (rahimahullah):"In Ilmu' yan "diyn" (pag agama siya
lagi' amuna in pakayun mu hipag-ammal pa Allah) nah paglilinga niyu ra dayng
kansiyu tau in pagkawaan niyu sin (ilmu') pag-agama niyu".
Nah bang siya nakabak na sin tau makahati kapagguruhan niya, subay niya
ingatun, awun tuud manga hak-kapatut sin guru duun kaniya, nah hisiyu-siyu in
naka-ingat ha manga kapatut sin guru niya duun kaniya ampa niya
kapaninduganan kiyatunay kaniya tantu madawhat niya na sadja in miyu-muhut
muhut niya iban papagbarakatun sin Allahu Ta'ala kaniya, biya' na sin
makamumpaat kaniya atawa dugangan pa kaniya sampay mapananam niya na in
parsugpatan niya pa guru, biya' na sin parsugpatan niya ha mawmaas niya atawa
lumabi pa, karna' in ama' niya mamaut ha jasad niya pakarayawan adapun in guru
niya bautun in akkal niya mabut pa nyawalihan niya.
Hangkan subay in manununtut ilmu atawa murid maaddat lagi' malasa iban
mapatibabaun lagi' subay manglaggui ha guru niya ha karna' sin Allahu Ta'ala,
iban subay siya tumayma' na sadja pa karayawan ha nasihat iban panghindu'
kaniya sin guru niya iban magtaat-magbakti' kaniya, iban muhutun niya dawhatun
in ulung rida' kaniya sin Allahu Ta'ala labay dayng ha pagbakti'/pagsangsa' ha
guru niya.
22
ال فَِإ ِن اتَّبَ ْعتَنِي فَال تَ ْسأَلْنِي َعن َش ْي ٍء
َ َق. ك أ َْم ًرا ِ ال ستَ ِج ُدنِي إِن َشاء اللَّهُ صابِرا وَّل أَ ْع
َ َصي ل َ ً َ َ َ َ((ق
70-69:كرا )) سورة الكهف ِ ِ َ َث ل َ َُ ِد
ً ْ ك م ْنهُ ذ ْ ََتَّى أ
"Agi hi Nabi Musa; kabakan mu aku bang iban baya' sin Allahu Ta'ala ha lawm
kasabar iban di' magsusulang ha unu-unu na in daakan mu. Iban agi hi Alkhadir
ibut-ibut ayaw kaw mag-asubu-asubu kaku' ha unu-ununa parkala' (kasakupan
mu) sahingga kabaytaan tanakaw (sin hikmat niya).
In Agi hi Alih Ibnu Abi Talib (kiyaridaan siya sin Allahu Ta'ala); "Dayng ha
manga kapatut sin A'lim (guru) duun kaymu (murid niya) sumalam kaw ha manga
kawman saplag salta' tantuhun (mu tunggalun in guru) sin salam mu, iban ibut
ayaw kaw magpamung: Nagbayta' hi kuwan sulang ha kawl (piyanghindu' niya)
iban ayaw kaw magpanglimut hahangkatau duun ha hadarat niya iban ayaw mu
pagsukata in manga kasaan niya iban bang siya nagsa' taymaun mura in ujur
niya, iban subay mu siya lagguun ha karna' sin Allahu Ta'ala".
23
Iban subay siya di' magpangasubu labay mangdusta' ha maksud panghina'
ha guru, biya' na sin pangasubuhan niya in guru sin pangasubu "ta'annutan"
tagahunit, malawm (mahil-mahil) iban "ta'jiyzan" bat di' kagausan jawabun, pag-
ubus kuyagan siya bang di' na majawab in pangasubu niya, sampay hipag-abbu
niya na sin way najawab in sual niya, bahasa maingat na siya dayng ha guru
piyangaruhan niya, way tuud adab sin murid bihan in hal niya, salta' di' tuud siya
paabjanan, hipajawab sin manga ulama'..in agi hi Imam Nawawiy (rahimahullah):
"Assa-ilu ta'annutan wa ta'jiyzan laa yastahiqqul jawab" hatiniya; "In tau
mangangaru (sin pangasubu) malawm iban bat di' majawab sin piyangasubuhan
way patut niya sin jawab" in ma'ana niya; di' na siya mapatut sambungan atawa
abjanan.
Iban subay in murid masabar ha pagbungis sin guru niya atawa bang awun
ngi' addat niya, di' yadtu mahinang sabab hikahundung sin pagsumadja iban
pagguru niya, karna' in yadtu sabab dakula' hikasung sin lasa atawa lu-uy kaniya
sin guru niya.
In agi sin kaibanan Salaf: " Hisiyu-siyu in di' makasabar ha kahinaan sin
pagtuntut ilmu' kumakkal in ummur (kabuhi') niya ha kalissukan sin kaawam, iban
hisiyu-siyu in makasabar kaniya (pagtuntutan ilmu') in (kama'tunan) uwian sin
pakaradjaan niya mawn pa (hikadawhat sin) kabansagan (kataasan) ha pag-dunya
iban ha pag- A-khirat".
Iban subay pa saplagun niya in salam iban pagkasilasa ha antara' niya iban
sin manga pangabay niya murid, iban pa awunun nila in pagtulung-tabang ha
hikarayaw sin pagpangadji' nila iban palihalaun niya in manga hak/kapatut nila
duun kaniya bilang taymanghud niya ha agama Islam.
24
KALAGGUAN SIN MAGPASAMPAY SIN ILMU' PA PAGKAHI MANUSIYA'
Dayng ha manga a-dab atawa atulan wajib hinangun sin manununtut ilmu',
magpasambay siya sin ilmu' napangadji' niya ha manga manusiya' sibu' da pa
muslim iban bukun, ayaw siya magtapuk dayng kanila iban ayaw niya hipag-ikut
ha pagkahi niya, karna' nagpahalli' katu' in Allahu Ta'ala dayng ha damikkiyan
yadtu, ha parman Niya:
َ َِِاب أُول
ك ِ َْكت ِ ات َوال ُْه َدى ِمن بَ ْع ِد َما بَيَّ نَّاهُ لِلن
ِ َّاس فِي ال ِ َ((إِ َّن الَّ ِذين ي ْكتُمو َن ما أَنزلْنَا ِمن الْب يِّ ن
َ َ َ َ ُ َ َ
159 :ن )) سورة البقرة َ لعنُ ُه ُم اللَّهُ َويَل َْعنُ ُه ُم الالَّ ِعنُو
َ َي
"Sabunnal tuud in manga sila mananapuki sin piyanaug Namu' dayng ha manga
ayat (katanda'-tandaan) matarrang manunjuki pa pagkanabi mattan hi Muhammad
iban na sin kitab piyasampay niya---sila na in manga ulama' sin yahudi iban
ulama' sin manga nasrani iban pa sin dugayng nila mananapuk sin manga
piyanaug sin Allah ha puas niya na napatarrang ha manga manusiya' nabangkil
ha lawm sin Tawrat iban Injil, sila na yadtu in manga liya'nat (nakalayu' dayng ha
rahmat sin Allah) iban luma'nat pa kanila in katan sin piyapanjari" [Attafsiir
Almuyassar] Surah Albaqarah: 159.
25
sin Islam, biya' na sin parkala' Halal iban Haram, subay mahinang yadtu sin
manununtut ilmu' "adda-iya ilallaah" tau mananaabbiti ha manga manusiya' pa
shara' sin Allah, tagnaan ha ahli, kampung, pangdaig mabut pa dugayng pagkahi
niya manusiya' labay hikmat, hanunut iban kabtangan sarayaw-rayaw ha karna'
sin Allahu Ta'ala.
ِِ ِ ِ َ َومن أََسن قَ وًَّل ِم َّمن دعا إِلَى اللَّ ِه وع ِمل صالِحا وق
)33( سورة فصلت َ ال إِنَّني م َن ال ُْم ْسلم
))ين َ ً َ َ ََ ََ ْ ْ ُ َ ْ ْ ََ
"Wayruun hangkatau lumabi dayaw himumungan dayng ha hisiyu-siyu na in
nanaabbiti pa manawheed iban mag-ibadat (tunggal) pa Allah isa-isa Niya iban
nag-ammal salih (marayaw) iban namung; sabunnal tuud in aku ini dayng ha
manga muslim miyamagad tubus ha daakan sin Allahu Sub-haanah iban shara'
Niya” [Attafsiir almuyassar].
.)) رواه البخاري ُ((خ ْي ُرُك ْم َم ْن تَ َعلَّ َم الْ ُق ْرآ َن َو َعلَّ َمه
َ
"In labi marayaw (mataas in darajat pa Tuhan) dayng kaniyu amuin nakapangadji'
sin Qur'an iban nakapanghidu' pa kaniya (pa pagkahi niya)"
26
magad mig in ilmu' niya, atawa kalupahan niya atawa magad-magad na sadja siya
ha sultan (nakura').
WALLAHU A'LAM
. ورزقا طيِّبا إنه سميع الدعاء, وعمال متقبال,أسأل ا َُ تعالى أن يرزقنا علما نافعا
Mangayu' aku suhud pa Allahu Ta'ala, ha bang mayan hanugharaan Niya kitaniyu
ilmu' tagakamumpaatan iban ammal tataymaun iban ridziki' marayaw (karna')
bunnal tuud in Siya (Allah) tubus Makarungug (tumatayma') sin duwa'a.
29
30
الدرس اْلول
هللا ر ِّبي Pangadjian
Panagnaan
ALLAH IN TUHAN KU
31
أسئلة شفهية
Manga
1. Hisiyu in Tuhan mu? من ربك؟- س
Pangasubu
2. Hisiyu in (Tuhan) Nag-papanjari Kaymu? من الَّذي خلقك؟- س
* ال َّتأكيد على ربوب َّية هللا تالى بذكر أمثل ٍة أخرى ألفعال هللا تعالى مثل إنزال الغيث و
َّ إنبات ال َّنبات و تصريف األمور و أ َّنه ال َّنافع
.الضار سبحانه و تعالى
*Tantuhun pakusugun (sin Guru ha pangatayan sin murid) in katunggal sin Allah
(Tuhan) nagpapanjari labay sabbutan (atawa dihilan) manga upama (misalan)
dugayng ha manga kakahinang sin Allahu Ta’ala biya’ sin Tunggal Siya in magpanaug
sin Ulan (dayng ha Langit), iban magpatubu’ sin katumbutumbuhan iban magbabaya’
mag amulahi ha katan pakaradjaan iban bunnal tuud Siya (Allah) in magdirihil
kamumpaatan iban kamudaratan Mahasutsi Siya iban Mahatinggi.
32
هللا الخالق الدرس الثاني
Pangadjian
Hika Duwa
ALLAH IN TAGPAPANJARIHAN
السماوات و األرض
َّ هللا خلق
Allah in Nag-papanjari ha kalangit-langitan iban gumi.
33
1. Hisiyu in (Tuhan) nagpapanjari ha من الَّذي خلق الخلق؟- س
أسئلة شفهية
katan piyapanjari? Manga
Pangasubu
Dumihil (mih in Guru) manga misalan dugayng ha manga piyapanjari sin Allah,
ha palamurun niya dumihil in manga Kamuriran.
34
من عجائب قدرة هللا في مخلوقاته الدرس الثالث
Pangadjian
Dayng ha manga sangat maka-inu-inu
Hika Tu
(kabidda’) kusug/gaus sin Allah duun ha (pag-
pa-awn/pag-amulahi Niya ha) manga makhluk
piyapanjari Niya.
35
:يض َّمن شرح الدَّ رس ما يأتي
للمعلم
Hilamud halilayan sin pangadjian in manga dumatung ini: Suku' sin
.* بيان جوانب العظمة في هذه المخلوقات بما يناسب أذهان الطالب Guru
.* بيان أن التفكر في آيات هللا يزيد في اإليمان باهلل
* ينبغي أن يحث المعلم الطالب على التأمل فيما حولهم من مخلوقات هللا سبحانه
. مع بيان فوائد هذه المخلوقات لإلنسان وغيره,وتعالى
Patarrangun in manga parkala', kabasaran (ingat iban gaus sin Allahu Ta’ala
nagpapanjari) ha katan makhluk Niya ini, ha tumup matayma’ sin akkal-pikilan
sin manga murid.
Subay bulansangan sin Guru in manga murid mag papanaw sin akkal
mangannal sin unu-unu na in ha kuliling nila dayng ha manga mahkluk
piyapanjari sin Allahu Subhanahu wa Ta’ala, salta’ patarrangun in manga
kapaiddahan sin manga piyapanjari ini ha manusiya’ iban sin dugayng niya.
36
الرابِ ُع
َّ الدرس
الرازق
َّ هللا Pangadjian
Hika-Upat
ALLAH IN TUHAN
MAGDIRIHIL RIDZIKI'
السماء
َّ هللا رزقنا األمطار من
Allah in Nag-anughara’ katu’ taniyu ulan dayng
ha langit.
َّ هللا رزقنا
َّ الطعام وال
شراب
Allah in Nag-dihil katu’ pagkaun iban pag-inum.
37
السمع والبصر
َّ هللا رزقنا
Allah in nagdihil katu’ pangdungug iban pangita’ atawa pangatud.
الصحة في األبدان
ِّ هللا رزقنا األموال و
Allah in Nag-dihil katu’ manga alta’ iban kasambuhan
–sihha ha ginhawa baran.
أسِلة شفهية
Manga Pangasubu
َّ من الَّذي رزقنا ال َّطعام وال- س
شراب؟
3. Unu in jumatu apabila di’ (mag ulan) tumu’ in ulan (dayng ha langit)?
38
:يض َّمن شرح الدَّ رس ما يأتي للمعلم
Suku' sin
Hilamud ha lilayan sin pangadjian in manga dumatung ini:
Guru
Patarrangun (sin Guru) in manga kapaiddahan kagugunahan sin ulan iban bakkas
niya ha manga ridziki’ sin manga manusiya.
Patarrangun in ni'mat pangdungug iban pangita, salta’ sabbutun sin awun manga
kaibanan manusiya’ kiyukugdan panandas naig in pangdungug (nabisu) atawa naig
in pangita (nabuta) sagawa awun da pahala niya dayng ha ALLAH bang siya
makasabar.
39
ِ َ الدرس ال
نحب هللا ر َّبنا س
ُ ْخام
Pangadjian
Hika Lima
[SUBAY] KALASAHAN TANIYU IN ALLAHU
TA'ALA,TUHAN NAG-PAPANJARI KATU'
40
1. Mayta’ malasa kitaniyu pa Allah? لماذا نحب هللا؟- س أسئلة شفهية
Manga
من الَّذي عفانا في أبداننا؟- س Pangasubu
3. Hisiyu in naghinang katu’ taniyu manga Muslim (nag-agama sin Agama Islam?
Patarrangun (sin Guru) bunnal tuud in unu-unu na Kiyarihil katu’ sin Allah
dayng ha manga ni’mat mawajib katu’ in lumasa Kaniya.
41
السادس
ّ الدرس
نعبد هللا ر َّبنا Pangadjian
Hika Unum
MAGTAG-IYPUN KITANIYU TUNGGAL HA
ALLAH, TUHAN SIN KITANIYU [KATAN]
42
أسئلة شفهية
لماذاخلقك هللا؟- س
Manga
1. Mayta piyapanjari kaw sin Allah? (unu in maksud) Pangasubu
Patampalun (sin Guru) hibayta' in manga kaibanan sin jinisan ibadat dugayng dayng sin
nasabbut (ha pangadjian) biya’ sin pagSambahayang iban pagPuasa iban pagHadji’ iban
pagTawakkal iban pagJihad ha dan (karidaan) sin Allah.
43
مح َّمد رسول هللا صلَّى هللا عليه وسلَّم الدرس الْسابع
Pangadjian
Hika Pitu
[A] - IN MUHAMMAD () DAAK SIN ALLAHU TA'ALA
نبينا مح ّمد بن عبد هللا بن عبد الم َّطلب صلَّى هللا عليه و سلّم
In Nabi Taniyu hi Muhammad anak hi Abdullah anak hi
Abdulmuttalib (sallallahu ‘alayhi wasallam).
44
لة شفهية
أسئلة
أسئ
Manga
Pangasub
1. Hisiyu in Nabi mu? من نبيك؟- س
u
2. Haunu hula’ Siya piyagbata’? iban haunu Siya nawapat? أين ولد و أين تو ِّفي؟- س
3. Kanda siyu in piyara (bilang daak) sin Allah? إلى من أرسله هللا؟- س
4. Maytah Siya piyara sin Allahu Ta’ala (hiynang Rasul)? لماذا أرسله هللا؟- س
Patarrangun (sin Guru) in Kabar hajat sin manusiya’ kaparahan sin Allahu Ta'ala
manga Rasul –alayhimus salatu was salam- karna’ bunnal tuud in Ibadat duun
siya nakatutuk ha wahi (aturan pamandu’ dayng ha kallam sin Allah piyasampay
sin manga Rasul.)
Sumabbut (in Guru) tiyu’-tiyu’ dayng ha manga sifat sin Nabi () biya’ sin
(Assidq) patisabunnal (kapangandulan) iban Assabr (masabar).
Patarrangun (sin Guru) sin bunnal tuud in Rasul piyagbata’ Siya ha tahun gadja
(1) salta’ sumabbut kissa ha manga tiranan panghindu’ tumup ha bata’.
_________________
(3)
(2)
(1) Kiyanganan tahun gadja pasalan simabtan ha masa pagmaksud hi Abraha sultan sin hula' yaman pa Makkatul
mukarramah nagpa-aagad manga sundalu mataud iban gadja (dakula') ha maksud' manglubu sin Ka'batullah, sagawa'
wala' nagmumpaat in maksud nila, liyddup da sila sin Allahu Ta'ala katan, piyarahan sila manuk-manuk baanan nagdara
in tiyap-tiyap hambuuk daing kanila tu (3) batu daing ha narka' sidjil piyamatu kanila sampay napaddam panas sila katan
45
مح َّمد رسول هللا صلَّى هللا عليه وسلَّم الدرس الثامن
Pangadjian
Hika Walu
[B] - IN MUHAMMAD () DAAK SIN ALLAHU TA'ALA
46
ما الَّذي أنزل هللا على نب ِّيه صلَّى هللا عليه وسلَّم؟- س
أسئلة شفهية
Manga
1. Unu in piyaturun sin Allah mawun pa Nabi ()?
Pangasubu
ما حكم ال َّتصديق برسالة ال َّنب ِّي صلَّى هللا عليه و سلَّم؟- س
47
اإلسالم ديننا الدرس التاسع
Pangadjian
IN ISLAM AGAMA TANIYU Hika Siyam
أساس اإلسالم أن تشهد أن ال إله إال هللا و أنَّ مح َّمدًا رسول هللا صلَّى
هللا عليه وسلَّم
In papagan (foundation) tiyndugan sin (agama) Islam (amuna
in): magshahadat kaw ha kalima "la-ila-ha illallah muhammadur
rasûlullah". (hatiniya: magnaik saksi’ kaw (magkahagad) sin
wayruun susumbahun mapatut pag-tag iypunan malayngkan
allah iban bunnal tuud in Muhammad daak sin Allah).
48
ما دينك؟- س
1. Unu in Agama mu?
أسئلة شفهية
Manga
ما أساس اإلسالم؟- س Pangasubu
2. Unu in Puunan papagan sin Agama Islam?
والدِّين الباطل,الصحيح
َّ ما الدِّين- س
3. Unu in agama sabunnal (taymaun sin Allah)? Iban Unu in Agama ba’tal (dih
taymaun)?
Patarrangun (sin Guru ha murid) sin bunnal tuud in ma’na sin (Addiyn) Mag-agama;
amuna in mamawgbug sin shara’ sin Allah labay huminang sin manga diyaakan Niya
iban tuminngal sin manga liyangan Niya.
Patarrangun (sin Guru) in manga kalagguan sin duwa shahadat karna’ (subay)
labay maglapal iban magkahagad kanila ruwa in pagsud pa ka-Islam.
Patarrangun (sin Guru) in bunnal niya: In katan Agama dugayng dayng ha Agama
Islam ba’tal (di' taymaun) biya’ sin agama sin manga Yahudi iban Nasrani iban sin
dugayng pa.
49
50
الفِقه
FIQH
51
52
الدرس اْلول
ال َّطهارة
Pangadjian
Panagnaan
PAGSUSSI /PAGLANU’
الوضوء من ال َّطهارة
In pag-ayir dayng ha manga kasussihan.
َّ من
, والمالبس,الطهارة إزالة ال َّنجاسة بالماء عن البدن
الصالة
َّ انٍ و مك
Dayng ha manga pag-sussi amuna in: Umiyg sin najis atawa
lummi’ sin tubig dayng ha baran iban manga tamungun iban sin
lugal pagsasambahayangan.
صالة
َّ ضأ قبل ال
َّ يجب أن أتو
(Na’) wajib kaku’ in mag-ayir (mag-wudhu’) ba'gu aku
sumambahayang.
53
َّ من الَّذي أمرنا ب: س
الطهارة؟ أسئلة شفهية
Manga
1. Hisiyu in nagdaak katu’ taniyu magsussi?
Pangasubu
َّ ما األشياء التي تشملها: س
الطهارة؟
للمعلم
:يض َّمن شرح الدَّ رس ما يأتي
Suku' sin
Hilamud ha lilayan sin manga pangadjian in manga dumatung ini: Guru
انظر صحيح مسلم كتاب الطهارة باب,*ذكر بعض اآليات واألحاديث الحا َّثة على الطهارة
.فضل الوضوء
.*حث الطالب على نظافة أبدانهم ومالبسهم وأماكنهم األخرى كالبيت والمدرسة والفصل
.* بيان أن من النجاسة البول والغائط وأن تنظيف أثر الخارج منهما واجب
Sumabbut siya manga kaibanan ayat (atawa) iban hadith namulansang pa hinang
mag-sussi atawa maglanu’, kitaa (bassaha) in (kitab) sahih muslim kitabut tahara
bab fadlul wudhu’.
Bulansangan niya in manga murid subay magsussi sila sin ginhawa baran nila iban
sin manga tamungun atawa pamakay nila iban na sin manga kalugal-lugalan nila
dugayng biya’ sin bay, iban sin madrasa (school), iban sin classroom atawa bilik
pagpapangadjian (labi na tuud in manga masjid).
Patarrangun sin bunnal tuud dayng ha manga najis (matampal) ihi’ iban taih, salta’ in
maglanu’ sin bakkas gumuwa dayng ha kanila ruwa wajib.
54
الدرس الثاني
صفة الوضوء Pangadjian
Hika Duwa
HANTANG SIN PAG-AYIR
55
ٍ ي إلى المرفقين ثالث م َّرا
ت َّ أغسل يد
5- Hugasan ku in duwa lima ku (muna in
tu-u ampa lawa) agad hugasan in duwa
siku makatu (3x) balikan.
--------------------------
Pahati! Siyunnat sugsugun/bassahun pag-ubus mag-ayir in jikir iban duwa'a ini:
اج َعلْنِي ِم َن
َ ْال ُْمتَطَ ِّه ِري
)ن َّ اج َعلْنِي ِم َن الت
ْ َّوابِْي َن َو ْ أن ُم َح َّم ًدا َع ْب ُدهُ َو َر ُس ْولُهُ) (اللَّ ُه َّم
َّ َو أ ْش َه ُد,ُك لَه
َ ْ( أ ْش َه ُد أ ْن َّلَ إلَهَ إَّلَّ ا ُُ َو َْ َدهُ َّلَ َش ِري
"Ash-hadu allá-iláha illAlláhu wahdahú lá shariyka lahú, wa Ash-hadu anna
56
أسئلة شفهية
1. Unu in hi tagna’ mu ha pag ayir? بماذا تبدأ في الوضوء؟: س Manga
Pangasubu
2. Pakain tubtub lugal hugasan mu in duwa lima mu? ي موضع تغسل يديك
ِّ إلى أ: س
3. Makapila balikan in pagsapu mu sin O mu? كم م َّر ًة تمسح رأسك؟ س
4. Pakain tubtub lugal hugasan mu in duwa siki’ mu? إلى أ ِّي موضع تغسل رجليك؟: س
57
صفة الوضوء عمل ًّيا الدرس الثالث
Pangadjian
HANTANG SIN PAG-AYIR Hika Tu
Ha (actual) Pag-Piilan
Pahantangun sin Guru hipakita' (ha manga murid) in hantang sin Pag-Ayir, na
mag ayir siya ha unahan (matahan) sin manga kamuriran (students) ha amuin
makakita’ kaniya in katan murid (sin pag-piil niya sin hantang sin pag-Ayir).
Hitudlu’ sin Guru’ ha waktu’ siya nag-aayir (ha unahan sin manga murid) in
manga daplinan (huhugasan) sin tiyap-tiyap anggawta’ iban hantang sin
paghugas kaniya.
Daakun niya in kaibanan murid ampa niya papag-aylun ha unahan sin manga
pana-iban (classmates) nila.
58
صالة
َّ ال الدرس الرابع
Pangadjian
Hika Upat
SAMBAHAYANG
ٍ أربع ركعا
ت ٍ ثالث ركعا
ت ٍ أربع ركعا
ت ٍ أربع ركعا
ت ركعتان
Upat Raka’at Tu Raka’at Upat Raka’at Upat Raka’at Duwa Raka’at
59
س
أسئلة شفهية
1. Unu in rukun hikaruwa dayng ha manga rukun sin Islam? Manga
Pangasubu
ُّ Zhuhur
٣-3 الظ ْه ُر
٤-4 الفجرFajr/Subuh
٤-4 العشاءEsha'
-3
ُال َفجْ ر
ال ِع َشا ُء
60
:يض َّمن شرح الدَّ رس ما يأتي للمعلم
Hilamud ha lilayan sin pangadjian in manga dumatung ini: Suku' sin
Guru
.* بيان أركان اإلسالم الخمسة
مع ذكر قصة فرضها في اإلسراء,* بيان أن الصلوات خمس في العدد خمسون في األجر
انظر صحيح البخاري كتاب الصالة باب كيف فرضت الصالة في اإلسراء حديث,والمعراج
. رقم
انظر صحيح مسلم كتاب المساجد,* غرس محبة الصالة في قلوب الطالب ببيان فضائلها
ومواضع الصالة باب المشي إلى الصالة تمحي به الخطايا وترفع به الدرجات الحديث رقم
. - –
: قبل الصالة و بعدها وهيا: * بيان السنن الراتبة
ركعتان قبل صالة الفجر و أربع ركعات قبل صالة الظهر وركعتان بعدها وركعتان بعد صالة
.المغرب وركعتان بعد صالة العشاء
Patarrangun (sin Guru) sin bunnal tuud in manga sambahayang Lima ra in taud
niya (sagawa’) kay'man (50) in pahala’, salta’ sabbutun in kissa kapardu’ kaniya ha
waktu pag-Isra’ iban pag-Mi’raj (sin Nabi Sallallahu alayhi wasallam). Dumuli
(bassaha) in Sahih Al-Bukhari kitabus Salah, bab Kayfa Furidatis Salah fil Isra’,
hadith umbul 349.
Patarrangun (sin Guru) in manga sambahayang sunnat ra-tiba qabliya iban ba’diyya
(sambahayang sunnat makauna dayng ha pardu’ iban puas niya) amuna in (2)
duwa raka’at muna dayng Fajr iban (4) upat raka’at muna dayng ha Zhuhr iban (2)
duwa raka'at puas niya iban (2) duwa raka’at puas sin Magrib iban (2) duwa raka’at
puas Esha’.
61
الدرس الخامس
الصالة
َّ صفة Pangadjian
Hika Lima
HANTANG SIN PAG-SAMBAHAYANG
62
: وأقول في السجود, هللا أكبر:أسجد قائال
سبحان ر ِّبي األعلى
5 - (Ampa) Aku sumujud ha lapal
“ALLÂHU AKBAR salta’ mamung aku ha
lawm sujud sin “SUBHÂNA RABBIYAL
‘A’LA”.
63
الركعة ال َّثنية لل َّتشهد األ َّول
َّ أجلس بعد
9 - Ampa Aku lumingkud puas sin
raka’at hikaruwa mag tashahud
panagnaan (atawa magtahayat awwal).
64
َّ ماذا تس َّمى ال َّتكبيرة األولى في ال: س
صالة؟
أسئلة شفهية
1. Unu in tawag ha takbiir panagnaan ha sambahayang?
Manga
ماذا تقول في الركوع؟: س Pangasubu
الرفع من الركوع؟
َّ ماذا تقول عند س
Hitugila' hibayta in daplinan sin manga pitu (7) anggawta’ iban patarrangun in
kawajib sin pagsujud duun kaniya.
Subay lilayun sin Guru in pangadjian ha نَظَ ِريًاlabay ha kabtangan (pagpasawa sin
maksud sin pangadjian) ha kamatauran sin period (waktu hipaghihindu' niya).
65
صالة عمل ًّيا
َّ صفة ال الدرس السادس
Pangadjian
Hika Unum
HANTANG SIN SAMBAHAYAN
Ha (actual) Labay Pag-Pi’ilan
66
ال َّتشهد الدرس السابع
Pangadjian
Hika Pitu
PAGNAYKSAKSI'/PAG-TAHAYAT
:الصالة أقرأ ال َّتش َّهد (ويس َّمى ال َّتش َّهد األ َّول) وهو
َّ في الجلسة األولى من
Ha lingkud panagnaan sin sambahayang massa aku sin Tashahhud
(pagnganan siya Tashahhud awwal) atawa Tahayat awwal.
---------------------------
(1) Hatiniya: "Katan sin sanglit iban panglaggu' tuput pa Allah iban katan sin tiranan pag-ibadat iban hinang marayaw ha karna'
sin Allah . Iban kasalamatan kaymu O! Nabi, iban rahmat sin Allah iban sin barakat Niya . In katan kasajahitraan
katu'taniyu iban pa manga iypun sin Allah naghihinang sin diyaakan Niya . Magnayk-saksi' aku sin wayruun susumbahun
mapatut pagtag-iypunan malayngkan Allah , iban magnayk-saksi' aku sin bunnal tuud in Muhammad iypun Niya iban daak
dayng Kaniya ".
67
اللَّه َّم صل ِّ على مح َّم ٍد وعلى آل مح َّم ٍد كما ص َّليت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إ َّنك حميد
اللَّه َّم بارك على مح َّم ٍد وعلى آل مح َّم ٍد كما باركت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إ َّنك,مجيد
.حميد مجيد
-------------------------------
(2)Hatiniya: "O! ALLAH! anugharaan in kasanglitan (iban rahmat) ha Nabi Muhammad iban ha manga Ahli (family) hi
Muhammad , biya’ sin ka-anughara’ mu kasanglitan (iban Rahmat) ha (Nabi) Ibrahim, bunnal tuud Ikaw ra in mapatut pudjihun
iban mapatut lagguun (ha karna’ Ikaw ra in mattan nagsisipat sin manga Sipat sampurna’ wayruun salla’ iban tamak tawktuk). Iban
pasampayan in barakat pa Nabi Muhammad iban pa manga Ahli hi Ibrahim, bunnal tuud Ikaw ra in pudjihun iban sanglitun".
68
الدرس الثامن
صالة
َّ مبطالت ال Pangadjian
Hika Walu
MANGA MAKABA'TAL HA
SAMBAHAYANG
ما حكم صالته؟,صالة
َّ من أكثر الحركة في ال: س
2.Unu in hukuman ha tao mataud in hibal niya ha sambahayang?
صالة؟
َّ ضحك يبطل ال
َّ س هل ال
3.Unu in pagkatawa (maghak-hak hasambahayang) makaba’tal siya ha
sambahayang?
69
:يض َّمن شرح الدَّ رس ما يأتي
Hilamud ha lilayan sin pangadjian in manga dumatung ini:
للمعلم
Suku' sin
Guru
. وعدم إدخال شيء عليها من جنسها,* بيان عظم الصالة
.* التأكيد على أهمية الخشوع في الصالة وعدم العبث فيها
Patarrangun in manga kalabbiyan dayaw sin sambahayang iban (hibayta’ ha murid) sin
di' manjari pasuran atawa ganapan unu-ununa aturan in sambahayang ha bukun na
siya lamud atawa agad ha sambahayang (biyayta’ sin shara’ atawa kiyahindu' sin Rasul
Sallallahu ‘Alayhi wasallam)?
Tantuhun sin Guru in kahalgaan sin khusu’ (kabuga’) iban pagpatikupu’ pa Allah ha
lawm sin sambahayang iban subay tinggalan in magpanayam-panayam atawa
maglangug-langug (biya’ na sin maghibal sin di' siya kagunahan) ha lawm sin
sambahayang.
70
GIKAPAN PAGLALAWAGAN SIN MANGA PANGADJIAN /فهرس الموضوعات
3 Panukbali sin Mufti sin Sulu iban sin Chairman sin SUCPD
5 Panukbali sin director sin Ma'had Moro تقديم مدير معهد مورو اإلسالمي
7 Panukbali sin Grand Mufti sin Regional Darul Ifta’ المفتي العام بدار اإلفتاء
9 Pamuka' Laung sin Tagsaddiyahan المقدمة
10 Patumtum ha Guru/Mastal Mulliyah التذكير للمدرس الكريم
11 Kalabbiyan sin Ilmu فضل العلم و الحث على تعلمه،
29 Faslul Awwal (First Semester): ha “TAWHEED”
31 Allah in Tuhan ku هللا ربي:الدرس األول
40 Kalasahan Taniyu in Allah, Tuhan sin Kitaniyu' نحب هللا ربنا:الدرس الخامس
42 Magtag-iypun Kitaniyu ha Allah, Tuhan sin Kitaniyu نعبد هللا ربنا:الدرس السادس
44 [A]-In Muhammad Daak sin Allah ( أ ) محمد رسول هللا صلى هللا عليه وسلم:الدرس السابع
46 [B]-In muhammad () Daak sinAllah (ب) محمد رسول هللا صلى هللا عليه وسل:الدرس الثامن
66 Hantang sin Sambahayang labay pagpiilan صفة الصالة عمل ًّيا:الدرس السادس
71
أهم المراجع
المؤلف الكتاب
الشيخ عبد الرحمن بن محمد بن قاسم رحمه هللا -حاشية الروض المربع
الشيخ عبدهللا بن أحمد بن قدامة رحمه هللا -المغني
الشيخ محمد بن صالح العثيمين رحمه هللا -الشرح الممتع على زاد المستقنع
الشيخ منصور بن يونس البهوتي رحمه هللا -كشاف القناع
الشيخ إبراهيم بن ضويان رحمه هللا -منار السبيل
الشيخ عبد العزيز بن عبدهللا بن باز رحمه هللا -كيفية صالة النبي صلى هللا عليه و سلم
72