A

Alguacil – tinatawag sa mga pulis

Alkalde Mayor – namumuno sa pamahalaang local ng
isang napapayang lalawigan
Alcaldia – napayapang lalawigan na pinamumunuan
ng alkalde- mayor
Auto Accordados – mga batas na nagpakasunduan
Awit – berso o tulang nagsasalaysay ng kabayanihan
at pakikipagsapalaran ng isang kabalyero
 B

Bahay na Bato – isang uri ng tirahan namalaki at

matibay ipinakilala ng mga Espanyo na kalimitang
may
una at iklawang palapag. Isang uri ng
tirahan
na malaki na naging simbolo ng antas ng
pamumuhay ng isang pamilya
Bajo De Compana – paninirahan saan mang bahagi ng
reduccion na nadidinig pa rin ang tunog ng
kampana ng simbahan
Bandala – ang patakaran ng sapilitang pagbili ng pa
mahalaang Espanyol ng an ng mga
magsasaka
sa mababang halaga
Barangay – ang pinakamaliit ng yunit na pamahalaang
local
Barter – sinaunang sistema ng pakikipagkalakalan ng
ginawa sa pamamagitan ng pagpapakitan at
pagtutumbasan ng mga produkto
Boleta – ang ticket na nagbibigay-karapatan sa mga
mangangalakal na makilahok sa kalakalang
galyon
 C

Cabeza De Barangay – pinuno ng isang barangay

noong
panahon ng Kolonyalisimo ng Espanyol
Cabildo – binubuo ng dalawang alkalde apat
hanggang
12 regidores o konsehal, isang escribna o
kalihim at isang alguacil o pulis
Carinosa – isang sayaw ng panunuyo o panliligaw
kung
saan ang babae ay animo ay nahihiyang
magpakita ng damdamin sa lalaki at
tinatago
ang mukha gamit ang panyo o pamaypay,
ang panbasang sayaw ng Pilipinas
Carroza – sasakyan ng mga imahe ng santo tuwing
Prusisyon
Catalogo Alfabetico De Apellidos – kung saan
nakatala
at mahigit 61,000 mapagpipiliang aplyido
Cedula Personal – isang maliit na papel na katumbas
ng pagkakakilantan bilang mamamayan ng
isang lalawigan
Chavacano – ito ay isang wikang creole na nabuo sa
pagsama –sama ng Spanih at katutubong
wika
Ciudad – mga pueblo na binubuo ng malalaking
populasyon at pinangangasiwaan ng
ayuntamiento sa pamumuno ng alkalde
Corregidor – namumuno sa mga corregimiento
Cofradia – mga samahang panrelihiyon na
namamahala sa Obras Pias
Colegio – kolehiyo paaralan kung saan ay tinuturuan
sila ng kabutihang asal, wastong pagkilos, at
panggawain tulad ng pagluluto, pananahi at
 musika sa ilalim ng mga madre

Comandancia – pamahalaang military na itinatag ng

pamahalaang kolonyal upang masigurong
magiging mapayapa ang particular na
territory at susunod sa mga patakarang
Epanyol ang mga nakatira dito
Corregimiento – yunit political ng pamahalaang
panlalawigan na tumutukoy sa mga hindi pa
napayapang military zone
Corridor – isang tulang may temang panrelihiyon
Cumplase – karpatan ng gobernador –heneral sa
suspindihin ang ipinag-utos ng Hari at
Council of the Indies batay sa pa
ngangailangan ng nasasakupan nito
 D

Digmaang Moro – ang serye nilabanan nila ang

puwersa ng mga Espanyol na sumalakay sa
Mindanao
Divide and Rule Policy – naglalayong pagwatak-
watakin ang mga katutubo upang hindi sila
magkaisa laban sa mga Espanyol
Donativo De Zamboanga – buwis na binabayaran ng
mga naninirahan sa may pampang ng
kaluran
Luzon bilang tulong sa pagdepensa ng mga
lalawigan dito mula sa banata ng mga
muslim
 E

Encomendero – namumuno ng pamamahala sa isang

encomienda;binigyan ng karapatang
naniningil ng uwis sa mga mamamayang s
sakop ng encomienda
Encomienda – teritoryong ipinagkatiwala ng Hari ng
Spain sa mga conquistador bilang pabuya o
gantimpala sa pagtulong sa pagpapalaganap
ng kolonyalismo
Escribano – kalihim
Estilong Antillean – pinagsamang impluwesiyang
arkitekturang Byzantile,Baroque, Gothic, at
Moro at ito ay buhat sa Antilles, Gentral
Amerika
Estresuelo – ang unang palapag ng bahay sa bato ang
nagsilbing imbakan ng bigas at gamit
magsasaka
 F

Falla – buwis na binabayaran ng kalalakihan upang

maligtas sila mula sa sapilitang paggawa
Falau – sinisingil sa mga taga-Camarines Sur, Cebu,
Misamis at karatig ng mga lalawigan bilang
tulong sa pagdensa bantang pananalakay ng
mga muslim sa kanilang lalawigan katumbas
ng vintal
Flores De Mayo – prusisyon para kay Birheng Maria
 G
Galyon – sasakyan pandagat na ginagamit ng
pamahalaang Espanyol upang makipag
kakalan pagpapalitan ng produkto
Gangsa – uri ng tansong gong na ginagamit parin ng
Gobernador –Heneral – kintawan ng Hari ng
Espanya sa Pilipinas,Commander-in-Chief
ng
hukbong sandatahan at hukbong pandagat,
pangulo ng Royal Aundencia, at Vise Royal
patron
Gobernadorcillo – namumuno sa pueblio;
tagapagpatupad ng mga administratibo ng
gawain sa mga pueblo
 H

Harana – uri ng kundiman o awit ng pagsinta na

inaawit sa harap ng tahanan ng dalagang
nililigawan
Hacendero – may-ari ng lupa
 I

Igorot – mula sa salitang tagalog na galot

nangangahulugang Bulubundukin
Indulto De Commercio – kapangyarihang
makipagkalakalan na binibigay sa Alkalde
Mayor
Inquilino – mga mestisong kadalasan ay Tsino na
nangungupahan sa mga lupang pagmamay-
ari
ng mgs prayle
Inquilinato – lupang hinatimula sa hacienda na
pagmamay-ari ng mga prale at paniupahan sa
mga mestizo
Insulares – mga Espanyol isinilang sa Pilipinas
 J

Jihad – banal na digmadaang inilulunsod ng mga

Muslim upang ipagtanggol ang kanilang
relihiyon at paraan ng pamumuhay
 K

Komedya – dulang tungkol sa tunggalian ng mga

kristyano at Muslim, kinilala bilang moro-
moro matapos ipangalan sa mga muslim na
tinatawag noon na moro moro
Korido – isang tulang may temang panrelihiyon
 L

Ladino – mga Filipino ng tagapagsalin ng mga aklat at

iba pang babasahin sa wikang katutubo at
Spanish, sila ang mga unang manunulat sa
wikang Spanish
 M

Mahal na Pasion ni Cristo – patulang salysay sa

pasyon,
kamatayan at muling pagkabuhay ni Jesus
Mantilla – itim na balabal
Merkantilismo – pilosopiya kung saan ang batayan ng
kayaman at kapangyarihan ng mga estado o
bansa ay ang dami at ginto at pilak na
pamamay-ari ng mga ito
Military Conscription – gawaing pang imprastruktura
at ginto
Monopolyo – esklusibong kontrolado ng isang
kumpanya o pangkat ng kompanyao tao
Moro – buhat sa Moros o ang pangkat-etrikong
sumakop sa Spain na tulad ng mgakatutubo
Filipino sa Mindanao ay mga tagasunod ng
Islam
 O

Obras Pias – kaunang-unahang institusyon sa

pananalapi sa kapuluan; dito inilagak ang
pondo ng mayayaman para sa simbahan at
para sa kawang-gawa

Pabasa – paglalapat ng himig sa pasyon

Padron – listahan ng sisingilin ng tribute
Palacio Del Gobernador – dito nanunuluyan at nag
 uupisina ang mga gobernador-heneral
Palacio De Malacañan – ito ang opisyal na tirahan ng
pangulo ng Pilipinas hanggang sa
kasalukuyan
Pamahalaang Lokal – ito ay nahahati sa panlalawigan,
panlungsod, pambayan at pambarangay
Pamahalaang Panlalawigan – maliit nay unit-politikal
na binubuo ng Alcaldia
Pamahalaang Pambayan – ang mga lalawigan ay
nahati sa mas maliit ng yunit political na
tintawag na pueblo o bayan

Pamahalaang Palungsod - nahahati sa iba’t-ibang

ciuadad o mga pueblong ng malaking p
opulasyon kung kaya’t higit nanaging
makapangyarihan
Pamahalaang Sentral – uri ng pamahalaang itinatag
ng
Spain sa Pilipinas
Pangangayaw – head hunting, isang tradisyon ng mga
Igorot na pakikidiam at pagpuyot sa kaaway
Panuelo – malaking panyo na ipinapatong sa balikat
bilang palamuti sa katawan
Panunuluyan – pagsadula sa pagsilang kay Hesus
Kristo
Paring Regular – mga paring Espanyol na kabilang sa
ordeng relihiyoso tulad ng Agustinian,
Francican,Recollect, Jesuit at Dominican
Paring Sekular – mga Filipinong pari na hindi kabilang
sa ordeng Relihiyoso
Peineta – mga Epsanyol sa Pilipinas sa isinilang sa
Spain
Peninsulares – mga Espanyol sa Pilipinas sa na
isinilang
Spain
Poblacion – ang sentro ng mga itinayong pamayanan
ng mga Espnayol sa bias ng reduccion
Pricipalia – pangkat na binubui ng mga inapo ng mga
datu at maharlika,mayayamang hacenderor,
mga pinuno, at dating pinuni ng
pamahalaang
local
Poto y Servcio – patakaran ng apilitang paggawa
Polista – mga manggagawa sa Polo y Servicio
Pueblo – bayan putong piraso ng tela na ibinabalot sa
ulo
Promisory note – ang ipinambayad ng pamahalan sa
mga magsasaka kapalit ng mga produkto
Recopilacion Delas Leyes Delos Reynos Delas Indians
–
Complication of the laws of the Kingdoms
of
the Indies, binubuo ito ng batas at
kautusang
may kaugnayan sa pampolitika,pang
ekonomiya, at panlipunan ng aspeto ng
pamumuhay ng mga nasasakupan ng Spain

Real Sociedad Economia De Amigos Del Pais –

samahang binubuo ng mga negosyante at
propesyonal na naglayong pataasin ang
produksiyon sa agrikultura at industriya at
mga sigla ang kalakalan ng bansa
Real y Supremo Consejo De Indias – Royal and
Supreme Council of the Indies; isang
konseho
na nagbibigay ng mungkahi sa hari tungkol
sa
pangangasiwa ng mga kolonya ng Spain
Reales – yunit ng pananalapi na ginagamit ng Spain
mula ika-14 na siglo hanggang sa mapalitan
ito ng escudo (1864) at peseta
Reduccion – kautusanng ng sapilitang paglipat ng
 tirahan ng mga Filipino sa mga bagong
tayong
pamamayaman upang madali silang
mapangasiwaan
Regidores – Konsehal
Residencia – hukumang-tagasiyasat sa mga gawin ng
Gobernador-Heneral sa pagtatapos ng
kaniyang panunungkulan
Royal Audencia – katas-taasang hukuman ng Pilipinas
sa ilalim ng gobernong kolonyal ng Spain,
pinamumunuan ng Gobernador-Heneral

Salat – pagdarasal ng limang beses sa isang araw nang

nakapatirapa at nakaharap sa Mecca
Salubong – pagsasadula sa pagkikita ng muling
nabuhay sa si Krsito at ni Birheng Maria
Sanctorum – buwis para sa simbahan
Santacruzan – prusisyon na nagsasadula sa
pagkakatuklasan ni Reyna Helena ng
Constantine sa tunay na krus ni Kristo
Saya – maluwag na palda, sinaunang damit ng mga
babae
Sckularisasyon – nagbibigay sa mga paring secular ng
kapangyarihang pamunuan ang mga Parokya
Senakulo – dula tungkol sa pagpapakasakit at
 pagkamatay sa krus si Hesus
Sultano – Sistema ng pamahalaan ng batay sa
katuruan
ng Islam

Tinikling – isang sayaw na gumagaya sa paggalaw ng

itong tikling
Tributo – uri ng buwis noong panahon ng
kolonyalismo
ng Espanyol na binabayaran sa pamamagitan
ng salapi o katubas ng halaga nito sa tabako,
palay, bulak,tela at manok
 V

Vinta – buwis na binbayaran ng mga taga-Zambuanga

sa mga Spanyol para sa pasupil sa mga
muslim
Visita - pagpapadala ng hari ng Spain ng Visitador-
General ng kolonya nang walang abuso
upang
imbestigahan ang pamamahala ng mga
opisyal
 W

Waltz – pang sayaw ng pag-ibig at pamamampalataya

sa mga santo
 Z

Zarzuela – dulang maysaliw ng musika at tungkol sa

mga karaniwang paksang panlipunan at
pampolitika
ACKNOWLEDGMENT:

Inaalay ko ang Diksyonaryong ito sa bawat Pilipino lalo na sa

mga kababayan kong nakipaglaban sa Kalayaan ng Pilipinas na
magkaroon tayo ng demokrasya.

Mabuhay ang Pilipinas. Magandang Buhay sa lahat ng

Pilipino.