Panahon ng Pre-Kolonyal

 Pasaling-dila o lipat dila ang

pagpapahayag.
 Nakasulat sa mga talukap ng bunga,
dahon at ang balat ng mga punungkahoy.
 Ang paksa ng mga akda ay sumasalamin
sa pamumuhay, pamahiin at
pananampalataya ng mga ninuno.
 Binubuo ng mga karunungang-bayan
(bulong, bugtong, kawikaan, salawikain,
tugmang pambata, palaisipan) kuwentong-
bayan, mito, alamat at epikong.
 Ang mga akdang naisulat sa panahong
ito ay sumasalim sa kahusayan at pagiging
malikhain ng ating ninuno sa larangan ng
pagsulat.
 Panahon ng Kolonyal
 Pinasukan ng mga siwang katolisismo ang
mga akdang sinulat.
 Ipinaloob sa panitikan ang etika at
moralidad.
 Nagkaroon ng palimbagan ng mga aklat at
pulyeto tungkol sa wika at relihiyon.
 Ang mga paksa ay tungkol sa mga
talambuhay hinggil sa santo o nobena,
mahahabang kuwento may paksang
kabanalan at panrelihiyon.
 Nagkaroon ng 3 anyo ng panitikan- ito’y
ang patula, tuluyan at dula.
 Nakilala ang mga tulang romansa tulad ng
awit at kurido mula sa kanluranin na
kinagiliwan ng mga katutubo.
 Nabihisan ng kulturang Kastila at paksang
panrelihiyon ang katutubong panitikan.
Panahon ng Propaganda at
Himagsikan
 Ginamit sng sandatang panulat upang gisingin,
imulat at ilantad ang mga makabuluhang
impormasyon at kalagayan ng mga Pilipino sa
sariling bansa.
 Sumilang sa mga akda ang damdamin ng
pagtutol at ang diwang makabayan ang
nangingibabaw sa mga sinusulat.
 Nakilalang manunulat sa panahong ito sina Jose
Rizal, Marcelo H. Del Pilar, Graciano Lopez
Jaena, Andres Bonifacio, Pedro Paterno,
Apolinario Mabini, Antonio Luna at Jose Palma.
 Naging tahanan ng mga manunulat ang mga
pahayagang Diarong tagalog (Maynila)
 At La Solidaridad (Espanya) at ang opisyal na
pahayagan ng Kalayaan (KKK)
 Nagbunsod ito ng Himagsikan at sa
pagkakabuo ng Republika ng Pilipinas
 Panahon ng Amerikano
 Muling ginamit ang sandata ng lakas, wika at panitik
bilang labis na pagtutol sa sumunod na mananakop
 Sa unang dekada – namayani ang diwang
makabayan o nasyonalismo
 Nadama ang pagpasok ng panahon ng Romantisismo
sa sumunod na dekada.
 Namayani ang damdaming pag-ibig sa lahat ng
sangay ng panitikan.
 Napangkat sa tatlo ang mga manunulat ayon sa
wikang ginamit sa literature: wikang Kastila,
Tagalog at Ingles
 Nagsimula rin ang interes ng mga Pilipino sa
panonood ng pelikula sa tagalog at Ingles.
 Sinilang ang mga pahayagan at magasin na nagging
tahanan ng mga manunulat tulad ng Liwayway,
Muling Pagsilang, Taliba, Democracia, Mithi.
 Maraming nakilalang manunulat sa iba’t ibang
akdang pampanitikan tulad nina Jose Corazon de
jesus, Amado V. Fernandez, Lope K. santos, Cirio H.
Panganiban, Deogracias Rosario Atbp.
 Panahon ng Hapon
 Naging paksa ang mga katutubong ugali sa
bukid at pakikipagsapalaran sa lungsod
 Nabigyan ng pagkakataon ang mga bagong
manunulat na pumaimbulog sa larangan ng
panitikan.
 Nagkaroon ng karagdagang anyo ang tula na
tinawag nilang malayang taludturan.
 Lumabas ang ilang tulang tagalog na nahahawig
sa haiku o hokku ng mga Hapones.
 Nagkaroon ng iba’t ibang paksain ang mga
kuwentong isinusulat na pinasimulan ng
patimpalak sa kuwento ng Liwayway
Magasin.
 Pinahintulutang buksan ang mga pahayagan na
sumasang-ayon sa panuntunan ng censor
(Manila Shimbunsa)
 Pinasara ang sinehan, ipinagbawal ang mga
pelikulang Ingles kaya sumigla ang
pagtangkilik sa mga Bodabil na palabas
 Panahon ng Kalayaan
 Ang pagbabagong pampanitikan sa panahong ito
ay naging kapansin-pansin.
 Nagkaroon ng aklat-katipunan sa akdang tula
na pinasimulan ni Alejandro G. Abadilla.
 Sumigla muli ang panitikan sa pagtatag ng mga
samahan sa iba’t ibang larangan Tulad ng
KADIPAN, PETA at Dramatic Philippines sa
Dula.
 Nakilala sa tanghalan ang Talkies at Stage
Show sa mga Opera House
 Naging paksain sa panitikan ang
pagsasamantala at pagmamalabis sa mga wala
o have nots.
 Ginamit ng mga kabataan ang campus jornal
sa pagmumulat at pagsisiwalat ng katiwalaan
sa pamahalaan sa mga akdang sinusulat
 Panahon ng Bagong
Lipunan
 Pansamantalang natigil ang lahat ng babasahin sa
buong kapuluan nang ipahayag ang Batas Militar.
 Pinanagot ang mga naglimbag ng mga malalaswang
babasahin
 Ipinasara ang mga sinehang nagtatanghal ng mga
pelikulang maaring makasira sa moralidad ng mga
Pilipino
 Pagbibigay ng guidelines o bagay sa dapat taglayin sa
paglalathala ng mga pahayagan, magasin, komiks at
mga pahayagang pampaaralan.
 Dumami ang mga kabataang manunulat sa Ingles at
Filipino.
 Nagging bahagi ng pagbabago ng bansa ang Sining
kaya sumigla ang paglikha ng mga awiting Pilipino,
nagkaroon ng pagtatanghal ng mga konsiyerto,
ballet at mga dula sa CCP.
 Panahon ng
Kontemporaryo
 Ang mga manunulat na Pilipino, maging Ingles o sa
wikang pambansa ay muling nanguna sa paglikha ng
mga akdang pumupuna at nagpapakita ng tunay na
larawan ng lipunan noon ay namamayani.
 Ang mga tula, maikling kuwento, nobela, dula at
maging ang mga awitin ay nagpakilala ng
naghihimagsik na damdaming Pilipino na nadarama
noon.
 Nagpatuloy pa rin ang Liwayway sa paglalathala ng
mga akdang likha ng ating manunulat.
 Nag-aalab na damdamin ng mga manunulat na
makalikha ng mga obra-maestra ng kasalukuyang
panahon ang nagbunsod ng Unyon ng mga
Manunulat sa Pilipino
 Karaniwang paksain sa mga akda ay mula sa
kahirapan, katiwalian sa pamahalaan, aktibismo
karahasan paglabag sa karapatan ng tao at iba pa.
 Panahon ng Kasalukuyan
 Sa panahong ito ay isinilang ang bagong uring
PILIPINO. Ang mga Pilipinong marunong
magmalasakit sa kapwa kalahi at marunong
magmahal sa sariling bansa sa salita man o sa gawa.
 Ang mga pagbabagong ito ay madarama na sa ilang
mga tula, awiting pilipino, sa mga pahayagan, sa
mga sanaysay at talumpati, at maging sa mga
programa sa telebisyon.
 Marami ang sumubok sumulat gamit ang sariling
vernacular.
 Namulat ang mga Pilipino sa kahalagahan ng
wikang Pambansa.
 Mas mayaman ang pinagkukunan ng paksang
sinusulat
 Malaki ang impluwensiya ng aghanm at teknolohiya
 Nagbabago ang mga wikang ginagamit
 Chat, FB, twit, blog, jejemon, unli, website, usb, e-

mail, download, wifi, connect, burn, scan, cd Ito ay

mga salitang karaniwan nang ginagamit ngayon sa
ating wika atmasasabing dulot ng teknolohiya.