Pagbabagong Morpoponemiko

1. ASIMILASYON- pagbabagong naganap sa /n/ sa posisyong pinal dahil sa impluwensiya ng

ponemang kasunod nito.

d.l.r,s,t                                    b, o p                          k,g,h, m, n, ng,w, y

PAN                                         PAM                                    PANG
MAN                                        MAM                                   MANG
SIN                                         SIM                                      SING
SAN                                        SAM                                   SANG

Hal.
Pan+ dikdik             pam + bayan                                    pang + gabi
=Pandikdik               =pambayan                                        =panggabi

2. METATESIS – kapag  ang salitang ugat ay nagsisilula sa /l/ o / y/ ay ginitlapian ng

(-in) ang /l/ o /y/  ng salitang ugat at ang /n/ ng gitlapi aynagkakapalit ng posisyon.

Hal.
-In  + lipad =  linipad = nilipad
– in + yaya  = yinaya =  niyaya

3. PAGKAKALTAS NG PONEMA –.  Nagaganap ang pagbabagong ito kung ang huling ponemang
patinig ng salitang ugat ay nawawala sa paghuhulapi nito.

Hal.
Takip + -an = takipan = takpan
Sara + -han= sarahan = sarhan

4. PAGLILIPAT- DIIN- may mga salitang nababago ng diin kapag nilapian.

Hal.
Basa + -hin = basahin
-ka + sama+ han = kasamahan

5. PAGPAPALIT NG PONEMA-  kung ang isa o dalawang titik ng salita ay napapalitan ng iba bukod
sa kung nagkakaltas o nagsusudlong.Ang ponemang /d/ sa posisyong inisyal ng salitang nilalapian
ay karaniwang napapalitan ng ponemang /r/ kapag patinig ang huling ponema ng unlapi.
Hal.
D                                             R
Ma + dapat = madapat                           marapat

Ma + dunong = madunong                     marunong

6. MAYSUDLONG o PAGDARAGDAG NG PONEMA – kung bukod sa may hulapi na ang salitang

pinapandiwa, ito ay sinusudlunagn o dinaragdagan pa ng isa pang hulapi.        /-an/, -/han/,/ -in/,
/-hin/,/-an/, o /–anan/
Hal.
Antabayanan, antayan
Muntik- muntikanan, pagmuntikan, pagmuntikanan
A. APLIKASYON (Gawin ito sa inyong kuwaderno.

Direksyon: Suriin ang mga sumusunod na salita, iwasto ito batay sa tuntunin sa pagbabagong
morpoponemiko at tukuyin kung ito ay Asimilasyon, Metatesis, Pagkakaltas ng Ponema, Pagpapalit
ng Ponema, Paglilipat-diin,  o Pagdaragdag.

Pagbabagong naganap                  Uri ng Morpoponemiko

Hal.  = linangoy                   langoy + in= linangoy = nilangoy Metatesis

Pagsasanay:

1. pangtali             _______________________              ________________________

2. yinari              _______________________              ________________________

3. patawarin          _______________________              ________________________

4. linoko _______________________              ________________________

5. pangpamayanan _____________________              ________________________

6. lapadan           ______________________                ________________________

7. tawidin              ______________________                ________________________

8. singtalas ______________________                ________________________

9. takipan ______________________                ________________________

10. pangbiyahe ______________________                ________________________

Sanggunian: Makabagong Balarilang Filipino ni Alfonso Santiago, s. 2003

A. APLIKASYON (Gawin ito sa inyong kuwaderno.

Direksyon: Suriin ang mga sumusunod na salita, iwasto ito batay sa tuntunin sa pagbabagong
morpoponemiko at tukuyin kung ito ay Asimilasyon, Metatesis, Pagkakaltas ng Ponema, Pagpapalit
ng Ponema, Paglilipat-diin,  o Pagdaragdag.

Pagbabagong naganap                  Uri ng Morpoponemiko

Hal.  = linangoy                   langoy + in= linangoy = nilangoy Metatesis

Pagsasanay:

1. lapadan           ______________________                ________________________

2. tawidin              ______________________                ________________________

3. singtalas ______________________                ________________________

4. takipan ______________________                ________________________

5. pangbiyahe ______________________                ________________________

6. pangtali             _______________________              ________________________

7. yinari              _______________________              ________________________

8. patawarin          _______________________              ________________________

9. linoko _______________________              ________________________

10. pangpamayanan _____________________              ________________________

Sanggunian: Makabagong Balarilang Filipino ni Alfonso Santiago, s. 2003