UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

WIKA 1 - WIKA, KULTURA AT LIPUNAN

1st Semester AY2018-2019

COURSE GUIDE

COURSE DESCRIPTION

Nakatuon ang kursong ito sa pagsusuri sa ugnayan ng wika, kultura at lipunan. Sa pamamagitan ng
kursong ito, matatampok ang mga layunin na nagsusulong ng mapanuri at mapagpalayang
edukasyon, nakaangkla sa nasyonalismo, nagpapahalaga sa mga wika sa Pilipinas bilang batayan sa
pagpapaunlad ng wikang pambansa, at nagkikintal ng ang pag-aaral ng wikang Filipino ay
pagkatutong panghabambuhay.

COURSE LEARNING OUTCOMES

Sa katapusan ng kurso, inaasahan ang mga mag-aaral ay:

1. Nakapagpapaliwanag ng konsepto, kasaysayan, at halaga ng wikang Filipino;
2. Nakapagsusuri ng iba’t ibang aspekto ng ugnayan ng wika at kultura tungo sa paglikha ng
diskurso at pagbuo ng pananaw-mundo;
3. Nakalilikha ng proyekto o pag-aaral sa iba’t ibang disiplina gamit ang lawak at lalim ng wikang
Filipino at;
4. Nakabubuo ng indibidwal o kolektibong pagsusuri, pagpapasya, pagpaplano, at pagkilos para sa
pag-uswag ng wikang Filipino.

COURSE OUTLINE

Unit 1 - Mga Konsepto at Kasaysayan ng Wikang Filipino

Modyul 1 - Mga Batayang Konsepto sa Pag-aaral ng Wikang Filipino
Modyul 2 - Kasaysayan ng Wikang Filipino

Unit 2 - Wika at Kultura

Modyul 3 - Wika Bilang Pananaw-mundo, Kultural na Diversidad, at Identidad
Modyul 4 - Wika at Usaping Panlipunan

Unit 3 - Wikang Filipino sa Produksiyon ng Kaalaman sa Iba’t ibang Larang

Modyul 5 - Wika, Agham at Teknolohiya
Modyul 6 - Pagtuklas at Paglinang ng Wika at ng mga Kaalamang Batay sa Lokal at
Katutubong Kaalaman
Modyul 7 - Intelektwalisasyon ng Wika

Unit 4 - Mga Hamon at Tunguhin ng Wikang Filipino

Modyul 8 - Ang Wikang Filipino sa mga Usaping Lokal
Modyul 9 - Ang Wikang Filipino sa mga Usaping Internasyonal
Modyul 10 - Pagsasabuhay, Pagpapatatag, at Pag-uswag ng Wikang Filipino

Page 1 of 9
COURSE MATERIALS

Ang mga learning resources sa bawat modyul ay binubuo ng mga piling babasahin at ilang online
resources at module study guide na inyong makikita sa WIKA 1 course site sa virtual learning
environment (VLE) ng inyong kampus. Nakatala sa ibaba ang mga piling babasahin para sa bawat
modyul.

Modyul 1
Almario, V. Madalas Itanong Hinggil sa Wikang Pambansa. Maynila: Komisyon sa
Wikang Filipino, 2014. p. 6-24.
http://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/FAQ_2.4.15-1.pdf
Ocampo, Nilo. “Varayti ng Wika.”Peregrino, J., Constantino, P., Ocampo, N., at Petras,
J., mga editor. Salindaw: Varayti at Baryasyon ng Filipino.LungsodQuezon:
Sentro ng Wikang Filipino, 2012. p. 18-39.
Paz, Consuelo. “Ang Filipino BilangLinggwaFrangka.” Wikang Filipino Atin Ito.
Lungsod Quezon: Sentro ng Wikang Filipino, 2005. p. 17-26.

Modyul 2
Atienza, Monico M. Kilusang Pambansa-demokratiko sa Wika. Quezon City: Sentro ng Wikang
Filipino. 1992.
Conant, Carlos Everett. The Pepet Law in Philippine Languages. Chicago: University of Chicago
Press. 1913
Orara, Jovita H. Ang Papel ng Unibersidad ng Pilipinas sa Kilusan para sa Wikang Pambansa (1908-
1973). Quezon City: Sentro ng Wikang Filipino. 1993
Paz, Consuelo J. Filipino Atin Ito. Quezon City: Sentro ng Wikang Filipino.1995
Rubin-Tiamson, Ligaya, et.al. Kasaysayan at Pag-unlad ng Wikang Pambansa ng Pilipinas. Manila:
Rex Book Store, 2008.
Saligang Batas ng Biyak na Bato (1896)
Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas, 1935, 1973, 1987

Modyul 3

Paksa 1
Deutscher, G. (2010). Through the language glass: Why the world looks different in other
languages. New York, NY: Henry Holt and Company.
Singh, I. (2004). Language, thought, and representation. In L. Thomas, S. Wareing, I. Singh, J.
Peccei, J. Thornborrow & J. Jones (Eds.), Language, Society and Power: An Introduction
(pp. 17-33). London. Routledge, 2004.

Paksa 2
Zafra, Galileo S. (2016). Ang Pagtuturo ng Wika at Kulturang Filipino sa Disiplinang Filipino
(Konteksto ng K-12). Katipunan. No. 1, pp. 1-26,
doi:http://dx.doi.org/10.13185/KA2016.00102
Paz, C.J. (1985) Wika, Linggwistika, at Bilinggwanismo sa Pilipinas. Constantino, Gonzales, at
Ramos (Ed.). Philippines: REX Bookstore.

Paksa 3
Añonuevo, K.M. (2013) “Kapamilya ko si Filipino, Kaibigan ko si Ingles: Metapora at Tema ng
Pakikitungo sa Filipino at Ingles, at Pagtingin sa Bilinggwalismo ng Kabataang Pilipino.”
Diwa e-Journal, November 2013, https://www.pssp.org.ph/diwa/diwa-e-journal-tomo-1-
bilang-1-nobyembre-2013-kapamilya-ko-si-filipino-kaibigan-ko-si-ingles-metapora-at-
tema-ng-pakikitungo-sa-filipino-at-ingles-at-pagtingin-sa-bilinggwalismo-ng-kabataang-pil/.

Page 2 of 9
 Accessed 17 July 2018.
Thornborrow, J. (2004). Language and Identity. In L. Thomas, S. Wareing, I. Singh, J. Peccei, J.
Thornborrow & J. Jones (Eds.), Language, Society and Power: An Introduction (pp. 158-
172). London. Routledge.

Modyul 4

Paksa 1
Quindoza Santiago, Lilia. “Ang Diskursong Patriarkal sa Wika at Panitikang-Bayan.” Nasa
Constantino, Pamela C. at Monico M. Atienza. Mga Piling Diskurso sa Wika at Lipunan.
Lungsod Quezon: UP Press, 1996, mp. 89-112.
____________________. “Wika, Kasarian at Sekswalidad.” (papel na binasa sa Ika-8ng Konggreso
ng Linggwistiks sa Pilipinas noong 15-17 Disyembre, 1998).
de Castro, Leonardo. “Pagiging Lalaki, Pagkalalaki at Pagkamaginoo.” Philippine Social Science
Review. Tomo 52, Blg 1-4, 1995, mp. 127-142.

Paksa 2
Paz, Consuelo J. “Wika ng Naghaharing-Uri.” Nasa Constantino, Pamela C. at Monico M. Atienza.
Mga Piling Diskurso sa Wika at Lipunan. Lungsod Quezon: UP Press, 1996, mp. 69-78.
David, Randy. “Ang Wika bilang Instrumento ng Pambansang Pagpapalaya”. Diliman Review Vol.36
No. 4, 1988. pah 3-4.
Campoamor, Gonzalo. (2016) Wika, Nasyonalismo at Panlipunang Katarungan 7 Disyembre 2016.
Youtube,https://www.youtube.com/watch?v=sHGzcoWMKto. Naakses 15 Enero 2018
Lumbera, Bienvenido. Wika at ang Kolonyal na Kasaysayan ng Pilipinas. 13 Nobyembre 2016.
Youtube, http://networks.upou.edu.ph/wika-at-ang-kolonyal-na-kasaysayan-ng-pilipinas/.
Naakses 5 Enero 2018.

Modyul 5
Berger, Arthur A. .Cultural Criticism: A Primer of Key Concepts. California: Sage Publication,
1995.
Constantino, Pamela. Filipino at Pagpaplanong Pangwika: Ikalawang Sourcebook ng SANGFIL.
Lungsod Quezon: Sentro ng Wikang Filipino – UP DIliman, 2005.
Narvaez, Eilene. Sawikaan: Isang Dekada ng Pagpili ng Salita ng Taon. Maynila: Komisyon sa
Wikang Filipino, 2015.
Peregrino, Jovy et.al. pat. Salindaw: Varayti at Baryasyon ng Filipino. Lungsod Quzon: Sentro ng
Wikang Filipino – UP Diliman, 2012.
Santos, Benilda. pat. Ang Wikang Filipino sa Loob at Labas ng Akademya’t Bansa: Unang
Sourcebook ng SANGFIL 1994-2001. Lungsod Quezon: Sentro ng Wikang Filipino – UP
Diliman, 2002.

Modyul 6
Abrera, Maria Bernadette L. “Bangka, kaluluwa, at katutubong kaalaman.” Philippine Social
Sciences Review, Vol. 7, No. 1-4, 2005, pp. 29-53.

Ambrosio, Dante L.“Katutubong bituin ng mga Pilipino.” Philippine Social Sciences Review, 57(1-
4), 2005, pp. 1-28.
Jose, Vivencio R. “Wika at globalisasyon: kalakaran, pagtanggi at pag-aangkin.” Filipino at
Pagpaplanong Wika: Ikalawang Sourcebook ng Sangfil. Inedit ni Pamela C. Constantino,
2005, pp. 274-284.
Llanete, Celeste Anne Castillo. “Katutubong kaalaman sa pagpapaunlad ng komunidad.” UP
Forum, http://web-old.up.edu.ph/katutubong-kaalaman-sa-pagpapaunlad-ng-komunidad/.
Inakses 28 Disyembre 2017.

Page 3 of 9
Macale-Macandog, Damasa & Ocampo, Lovereal Joy M. “Indigenous strategies of sustainable
farming systems in the highlands of Northern Philippines.” Journal of Sustainable
Agriculture, vol. 26, no. 2. 2005. https://doi.org/10.1300/J064v26n02_09. Inakses 28 Marso
2018.
Paz, Consuelo. "Ginhawa: well-being as expressed in Philippine Languages." Ginhawa, Kapalaran,
Dalamhati: Essays on Well-being, Opportunity/Destiny, and Anguish, Inedit ni Consuelo
Paz, 2008, pp. 3-12.
Zayas, Cynthia Neri & Abaya, Eufracio C. “Kaginhawahan: Mula sa sinapupunan hanggang sa
kabilang buhay.”Ginhawa, Kapalaran, Dalamhati: Essays on Well-being,
Opportunity/Destiny, and Anguish, Inedit ni Consuelo Paz, 2008, pp. 30-46.

Modyul 7
Constantino, Pamela, editor. Filipino at Pagpaplanong Pangwika. Ikalawang Sourcebook ng
SANGFIL. National Commission for Culture and the Arts, 2005.
Gonzales, Andrew. “Language planning and intellectualization.” Current Issues in Language
Planning, Vol. 3, No. 1, 2002, pp. 5-27.
Lumbera, Bienvenido. “Saan tutungo ang wikang Filipino ngayong binubura ito ng globalisasyon?”
Filipino at Pagpaplanong Pangwika. Ikalawang Sourcebook ng SANGFIL inedit ni Pamela
Constantino, Commission for Culture and the Arts, 2005, pp. 260-265.
Newmark, Peter. A Textbook of Translation. Prentice-Hall International, 1988.
Santos, Benilda, editor. Filipino sa Loob at Labas ng Bansa: Unang Sourcebook ng SANGFIL.
National Commission for Culture and the Arts, 2000.
Sibayan, Bonifacio. The Intellectualization of Filipino and Other Essays on Education and
Sociolinguistics. The Linguistic Society of the Philippines, 1999.
Torres-Yu, Rosario. “Tungo sa Pagbuo ng Filipinong Diskursong Pangkalinangan. Filipino at
Pagpaplanong Pangwika. Ikalawang Sourcebook ng SANGFIL inedit ni Pamela
Constantino, Commission for Culture and the Arts, 2005, pp. 244-253.
Zafra, Galileo. “Ilang Tala sa Estado at Direksiyon ng Intelektwalisasyon ng Wikang Filipino.”
Daluyan: Journal ng Wikang Filipino, Vol.13, Nos. 1-2, 2006, pp. 28-39.

Modyul 8

Paksa 1
Cruz, Romeo. “Ang Nasyonalismo at Wika.” Mga Piling Diskurso sa Wika at Lipunan, inedit nina
Pamela Constantino at Monico Atienza, University of the Philippines Press, 1996, pp. 3-9.
Gonzales, Andrew. Language and Nationalism: The Philippine Experience Thus Far. Ateneo de
Manila University Press, 1980.

Paksa 2
France-Presse, A. “A Long Fight Begins to Save Philippine Languages.” Rappler,
https://www.rappler.com/nation/4537-a-long-fight-begins-to-save-philippine-languages.
Naakses 24 Enero 2018.
Headland, Thomas. “Thirty Endangered Languages in the Philippines.” Work Papers of the Summer
Institute of Linguistics, University of North Dakota Session. vol. 47, SIL International, 2003.
Malabonga, R.L.M. “Chasing the last speakers of a dying tongue.” PhilStar,
http://www.philstar.com/news-feature/2015/01/23/1415967/chasing-last-speakers-dying-
tongue. Naakses 24 Enero 2018.
Quakenbush, J.S. ““Other” Philippine Languages in the Third Millennium.” Philippine Journal of
Linguistics, vol. 29, nos. 1-2, 1998, pp. 1-22.

Paksa 3
Ball, Jessica. “Enhancing learning of children from diverse language backgrounds: Mother tongue-

Page 4 of 9
 based bilingual or multilingual education in the early years.” Analytical review
commissioned by the UNESCO Education Sector, UNESCO, 2011. URL:
http://unesdoc.unesco.org/images/0021/002122/212270e.pdf
Llaneta, Celeste Ann Castillo. “The Language of Learning: Mother Tongue-based Multilingual
Education in the Philippines.” The Forum, vol. 11, no. 2, March-April 2010. URL:
https://mlephil.wordpress.com/2010/05/06/the-language-of-learning-mother-tongue-based-
multilingual-education-in-the-philippines/
Walter, Stephen L. at Diane E. Dekker. “Mother tongue instruction in Lubuagan: A case study from
the Philippines.” SpringerLink/International Review of Education, vol. 57, 2011. URL:
https://mlephil.wordpress.com/2011/12/02/mother-tongue-instruction-in-lubuagan-a-case-
study-from-the-philippines/

Modyul 9
Anh Do. “Filipino nurses win language discrimination settlement.”Los Angeles Times.Setyembre
18, 2012. Kinuha sahttp://articles.latimes.com/2012/sep/18/local/la-me-english-only-
20120918
GMA News. BT: Ilang Filipino words, napasama sa Oxford English Dictionary. [Video file]. Hunyo
26, 2015. Kinuha sa https://www.youtube.com/watch?v=WipJuSlgKeU
Martinez, Julius. Mary Jane Veloso and the Language of the World’s Best Workers. The Jakarta
Post. Mayo 2, 2015. Kinuha sa http://www.thejakartapost.com/news/2015/05/02/mary-jane-
veloso-and-language-world-s-best-workers.html
Mendoza, Susanah Lily. Between the homeland and the diaspora: the politics of theorizing Filipino
and Filipino American Identities: a second look at the poststructuralism-indigenization
debates. New York: Routledge. 2002.
https://www.youtube.com/results?search_query=foreigners+speaking+filipino
https://www.youtube.com/results?search_query=foreigners+singing+filipino+songs

Modyul 10
Almario, Virgilio. UP Diksiyonaryong Filipino: Binagong Edisyon. Lungsod Pasig: Anvil
Publishing, 2010. Print.
Campoamor, Gonzalo II. (2013). "Neoliberalismo at Pambansang Wikang Filipino."
Pingkian1(2), 31-46. <http://contendup.files.wordpress.com>.
Constantino, Ernesto. "Mga Lingguwistik na Ilusyon sa Pilipinas."Nasa Constantino, Pamela C. at
Monico M. Atienza (Ed.). Mga Piling Diskurso sa Wika at Lipunan. Lungsod Quezon: UP
Press, 1996. 179-186. Print.
Coroza, Michael. (Ed.). Ambagan 2013: Mga Salita Mula sa Iba't Ibang Wika sa Filipinas.
Lungsod Quezon: University of the Philippines Press, 2015. Print.
Coroza, Michael & Zafra, Galileo. Ambagan 2011: Mga salita mula sa iba't ibang wika sa
Filipinas. Lungsod Quezon: University of the Philippines Press, 2014. Print.
Lumbera, Bienvenido L. "Bakit Hindi Paksaing Filipino."Writing the Nation/Pag-akda ng Bansa.
Lungsod Quezon: University of the Philippines Press, 1993/2000. 3-4. Print.

STUDY SCHEDULE

Makikita sa ibaba ang skedyul ng pagtalakay sa bawat modyul. Sa bawat linggo (week) ay may
dalawang class meeting o session. Sa ikatlong column nakasaad ang mga gawain sa bawat modyul.
Ang detalye ng bawat gawain ay mababasa sa module study guide. Inaasahang pag-aaralan ninyo
ang mga module study guide at babasahin sa bawat modyul bago pumasok sa klase.

Page 5 of 9
 Week and Modyul/ Gawain
Session Number Paksa

Weeks 1-2 Modyul 1 Gawain 1: Hanapin ang kahulugan ng mga terminolohiya

3 class meetings/ sa piling babasahin
sessions
Gawain 2: Sarbey sa 20 mag-aaral

Weeks 2-3 Modyul 2 Gawain 1: Paggawa ng balangkas

3 class meetings/
sessions Gawain 2: Pagtukoy sa mga kahalagahan sa paggamit ng
wikang Filipino

Gawain 3: Paggawa ng talahanayan

Weeks 4-5 Modyul 3 Gawain 1: Balik-tanaw sa unang dalawang modyul:

3 class meetings/ Paksa 1 panonood ng vidyo lektyur at malayang talakayan
sessions
Gawain 2: Basahin ang paunang salita sa Through the
Language Glass ni Deutscher (2010)

Gawain 3: Malayang talakayan

Gawain 4: Concept map

Gawain 5: (Part 1) Basahin ang online articles tungkol sa

“linguistic relativity;” (Part 2) Basahin ang “Language,
Thought, and Representation” ni Singh (2004)

Modyul 3 Gawain 7: Pangangalap, masusing pag-aaral, at pag-uulat

Paksa 2 ng listahan/ imbentaryo ng mga pangalan (option 1/
Gawain 7A) o salita at ekspresyon (option 2/ Gawain
7B) sa wikang Filipino

Modyul 3 Gawain 8: Basahin si Añonuevo (2013) at Thornborrow

Paksa 3 (2004) at makilahok sa malayang talakayan.

Gawain 9: Pagsasaliksik at masusing pag-aaral ng mga

publikasyong isinulat sa Filipino (option 1) at masusing
pag-aaral ng pagbabago sa mga ekspresyong Filipino
(option 2)

Gawain 10: Pagbabahagi ng posisyon o kuro-kuro (bilang

isang papel, podcast, o vlog)

Page 6 of 9
Weeks 5-6 Modyul 4 Gawain 1: Balik-tanaw sa mga tinalakay sa unang tatlong
3 class meetings/ modyul
sessions Paksa 1
(2 oras) Gawain 2: Panoorin ang Your Behavior Creates Your
Gender ni Judith Butler

Gawain 3: Pagtugon sa mga gabay na tanong at malayang

talakayan

Gawin 4: Basahin ang “Wika, Kasarian at Sekswalidad”

at “Ang Diskursong Patriarkal sa Wika at Panitikang-
Bayan” ni Lilia Quindoza-Santiago

Gawain 5: Pagtugon sa mga gabay na tanong at malayang

talakayan

Gawain 6: Basahin ang “Pagiging Lalaki, Pagkalalaki at

Pagkamaginoo” ni Leonardo De Castro

Gawain 7: Pagtugon sa mga gabay na tanong at malayang

talakayan

Modyul 4 Gawain 8: Basahin ang “Wika ng Naghaharing-Uri” ni

Consuelo Paz
Paksa 2
(2.5 oras; *ang Gawain 9: Panoorin ang Wika, Nasyonalismo at
pananaliksik at Panlipunang Katarungan ni Dr. Gonzalo Campoamor at
pagsulat ng Wika at ang Kolonyal na Karanasan ng Pilipinas ni Dr.
paper ay Bienvenido Lumbera sa
gagawin sa labas
ng klase) Gawain 10: Pagtugon sa mga gabay na tanong at
malayang talakayan

Gawain 11: Pananaliksik at pagsusulat ng sanaysay

(maaaring pair o group work)

Gawain 12: Paggawa ng vlog o powerpoint para iulat sa

klase ang mga mahahalagang punto ng sanaysay

Weeks 7-8 Modyul Gawain 1: Pagtukoy sa mga kahulugan ng terminong

3 class meetings/ 5 teknolohiya/bukas na talakayan
sessions
Gawain2: Pagsagot sa mga katanungan hinggil sa
binasang artikulo

Gawain 3: Pagtukoy sa epekto paggamit sa wikang

Filipino ng teknolohiya

Page 7 of 9
Weeks 8-9 Modyul 6 Gawain1: Pagsagot sa tanong na “Bakit kailangang
3 class meetings/ bigyang pagpapahalaga ang katutubong kaalaman?”
sessions
Gawain 2: Pagsagot sa mga gabay na katanungan

Gawain 3: Panonood ng maikling bidyo at pagsagot sa

mga gabay na katanugan

Gawain 4: Pangangalap ng mga salita

Weeks 10-11 Modyul 7 Gawain 1: Pagsagot sa mga gabay na katanungan

3 class meetings/
sessions Gawain 2: Pagsagot sa mga gabay na katanungan

Gawain 3: Pagkakaroon ng classroom debate

Gawain 4: Pagsasagawa ng isang indibidwal na

pananaliksik

Gawain 5: Paggawa ng isang maikling bidyo

Weeks 11-12 Modyul 8 Gawain 1: Panonood ng video (“UKG: Robin Padilla

2 class nagsermon sa isang kontestant ng PGT”) at malayang
meetings/sessions talakayan na nakabatay subalit hindi nalilimitahan sa mga
gabay na tanong.

Gawain 2: Panonood ng video (“Philippines moves to

save dying languages”) at malayang talakayan na
nakabatay subalit hindi nalilimitahan sa mga gabay na
tanong.

Gawain 3: Malayang talakayan na nakabatay sa mga

itinakdang babasahin at sa mga gabay na tanong.

Weeks 12-13 Modyul 9 Gawain 1: Panonood ng bidyo at talakayan sa klase

2 class
meetings/sessions Gawain 2: Pangangalap ng mga salitang napabilang sa
Oxford Dictionary para pagsamahin sa mga pangkat at
iharap sa klase

Gawain 3: Diskusyon sa mga artikulong binasa

Gawain 4: Pangangalap ng balitang internasyonal at

paghaharap sa pangkat

Page 8 of 9
 Week 14 Modyul 10 Gawain 1: Pagbasa ng isang piling artikulo at pagsagot sa
2 class mga gabay na katanungan
meetings/sessions
Gawain 2: Pagbasa sa isang piling artikulo at pagsasagawa
ng iang group work

Gawain 3: Pagbasa ng isang piling artikulo at paggawa ng

isang maikling panunuring-papel

Gawain 4: Paggawa ng imbentaryo ng mga salita

COURSE REQUIREMENTS

1. Pagdalo at partisipasyon sa klase (exercises, mga gawain, maikling pagsusulit) - 30% of the
final grade
2. Pag-uulat - 20% of the final grade
3. Takdang aralin (Assignments) - 20% of the final grade
4. Group project/individual paper/practicum (mini-papers) - 30% of the final grade

Ang detalye tungkol sa mga assignment, individual paper, at group project ay nakasaad sa module
study guide at/o ipapaliwanag ng inyong guro.

Page 9 of 9