Αφιέρωμα στα διάφορα είδη κόλλας:

•Ορισμός της κόλλας: Ως κόλλα, θεωρούμε κάθε ύλη, που έχει ιδιότητες συγκόλλησης και μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για την συγκόλληση διαφόρων υλικών.

•Γενικές κατηγορίες κολλητικών υλών:

Οι κόλλες σε γενικές γραμμές, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: Ζωικές κόλλες, φυτικές κόλλες,
συνθετικές κόλλες.

•Κόλλες που χρησιμοποιούμε στην οργανοποιία:

I.Ιχθυόκολλα ή ψαρόκολλα:

Είναι φυσική κόλλα και μάλιστα από τις πιο παλιές κόλλες που έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ. Ονομάζεται
και κόλλα μαραγκού, σήμερα χρησιμοποιείται σπάνια στην ξυλοτεχνία και έχει αντικατασταθεί από
συνθετικές κόλλες. Ωστόσο, για την οργανοποιία, παραμένει η βασικότερη κόλλα. Στην ουσία ,είναι η
μοναδική κόλλα που μπορεί να δουλευτεί με θερμότητα ,στοιχείο απαραίτητο για την κατασκευή σκαφών
μπουζουκιού, τζουρά, μπαγλαμά, λαούτου και γενικά σκαφών με ντούγιες.

Η ψαρόκολλα παρασκευάζεται από πτερύγια και κεφάλια ψαριών ,γιαυτό έχει και το συγκεκριμένο
όνομα. Αφού πρώτα αφήσουμε την κόλλα να απορροφήσει το νερό που χρειάζεται, 1 μέρος κόλλα σε 2 ή
3 μέρη νερό, η κόλλα μέσα σε 12 ώρες απορρόφα το νερό και φουσκώνει. Στην συνέχεια την ζεσταίνουμε
σε μπαιν-μαρί μέχρι να λιώσει ,προσέχοντας να μην ξεπεράσουμε τους 60 βαθμούς κελσίου. Μια
μεγαλύτερη θερμοκρασία παρασκευής, αδυνατίζει την συγκολλητική δύναμη της κόλλας.

Οι καλοί μάστορες χρησιμοποιούν πάντα αποσταγμένο νερό. Αν την χρησιμοποιούμε τους κρύους μήνες
του χειμώνα ,είναι καλό να ζεσταίνουμε τις επιφάνειες προς συγκόλληση ακόμη και με ένα ηλεκτρικό
σίδερο,(αμέσως πριν την διάστρωση της κόλλας). Επειδή η κόλλα είναι οργανική, σε περίπτωση μούχλας,
πρέπει να καθαρίσουμε καλά το δοχείο μας και να φτιάξουμε άλλη. Ο μάστορας Νίκος Φρονιμόπουλος
συμβουλεύει να θερμαίνουμε λίγο κάθε μέρα την κόλλα μας, έστω και αν δεν την χρησιμοποιούμε ,για να
μην αναπτύσσονται βακτήρια και μύκητες. * ( Από το βιβλίο του « Ο ΤΑΜΠΟΥΡΑΣ ΤΟΥ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ
Η ΟΡΓΑΝΟΠΟΙΙΑ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΓΑΪΛΑ»

II.Πολυβινυλική κόλλα(PVA):

Είναι γνωστή και ως λευκή κόλλα. Πρόκειται για συνθετική κόλλα που την βρίσκουμε στο εμπόριο μόνο
σε ρευστή μορφή. Υπάρχουν διάφορες κόλλες PVA, γενικής χρήσης, με αντοχή στην υγρασία, ταχείας
πήξεως, για σκληρά και εξωτικά ξύλα, εσωτερικής ή εξωτερικής χρήσης κ.λπ.

Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε απαραίτητα είναι η θερμοκρασία εφαρμογής, για να μην φτάσει η
κόλλα σε μια κατάσταση γνωστή με το όνομα «θερμοκρασία λευκού σημείου». Η θερμοκρασία στην οποία
η κόλλα χάνει την συνδετική της δύναμη, είναι μεταξύ 2 και 8 βαθμούς κελσίου, έτσι για να αποφύγουμε
αυτήν την κατάσταση, δεν πρέπει να κάνουμε κολλήσεις με θερμοκρασία κάτω των 12 βαθμών κελσίου, η
ιδανική θερμοκρασία εφαρμογής είναι γενικά το εύρος 18-20 βαθμοί κελσίου και σχετική υγρασία >60%.

Για μια καλή συγκόλληση οι επιφάνειες πρέπει να είναι απαλλαγμένες από σκόνες, λίπη, και κάθε είδους
ρύπο, ακόμη πρέπει να αφαιρούνται απαραιτήτως παλιά ίχνη κόλλας PVA, διαφορετικά η συγκόλληση θα
είναι αδύναμη. Απλώνουμε την κόλλα ομοιόμορφα και την αφήνουμε για λίγα λεπτά να τραβήξει (να μην
πετσιάσει), στην συνέχεια εφαρμόζουμε πίεση για τόσο χρόνο όσο αναφέρεται στην συσκευασία από τον
κατασκευαστή, ανάλογα με τον τύπο της κόλλας.

Οι PVA κόλλες ανήκουν στην κατηγορία θερμοπλαστικών κολλητικών υλών, δηλαδή με την επίδραση
θερμότητας ξηρές στρώσεις κόλλας μαλακώνουν και ρευστοποιούνται ,ενώ πήζουν πάλι με την ψύξη. Η
υγρασία του ξύλου να κυμαίνεται στο εύρος 8-12%.

III.Κόλλα επαφής(βενζινόκολλα):
 Σε καθαρές, στεγνές και απαλλαγμένες από σκόνη , λίπη και κάθε άλλο ρύπο , η βενζινόκολλα
απλώνεται και στις δύο επιφάνειες και αφήνεται 20 με 30 λεπτά μέχρι σχεδόν να στεγνώσει. Τότε,
φέρνουμε σε επαφή τα τεμάχια, η κόλληση πιάνει αμέσως και εφαρμόζουμε πίεση , κάθε μετακίνηση με
την κόλλα επαφής είναι αδύνατη αφού έρθουν σε επαφή τα δύο μέρη.

Η βενζινόκολλα κολλά μεγάλη ποικιλία υλικών όπως: ξύλο, καουτσούκ, δέρμα, τσόχα, φορμάικα,
λάστιχο, συνθετικά πλαστικά , φελλό,MDF, μοριοσανίδες, αφρώδη υλικά κ.λπ., στην οργανοποιία για την
κόλληση πλαστικών,(φιγούρες κ.λπ.). Η βενζινόκολλα έχει πολύ μεγάλη αντοχή στην θερμοκρασία ,από
-15 έως + 70 βαθμούς κελσίου, επίσης αντέχει στα οξέα στα έλαια και την υγρασία. Η θερμοκρασία
εφαρμογής κυμαίνεται σε 18-25 βαθμούς κελσίου.

Η αρχική συγκόλληση, επιτυγχάνεται σε 40 λεπτά ,αλλά η κόλλα αποκτά την τελική αντοχή της σε 24
ώρες. ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι βενζινόκολλες είναι επιβλαβείς όταν εισπνέονται, ερεθιστικές και πολύ εύφλεκτες, να
λαμβάνονται πάντα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας!

IV.Κυανοακρυλική κόλλα(γνωστή και ως super glue):

Είναι η κόλλα στιγμής και την χρησιμοποιούμε για κολλήσεις bindings,inlays και διάφορες άλλες
εργασίες. Οι επιφάνειες πρέπει να είναι καθαρές και στεγνές, η κόλλα απλώνεται στην μία επιφάνεια και
εφαρμόζουμε πίεση άμεσα για 10 δευτερόλεπτα έως 1 λεπτό. Η θερμοκρασία εφαρμογής πρέπει πάντα να
γίνεται όχι κάτω από 10 βαθμούς κελσίου.

Υπάρχει και σε μορφή πιο παχύρευστη (gel). ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι κυανοακρυλικές κόλλες είναι ερεθιστικές και
κολλάνε στο δέρμα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα! Φοράμε πάντα γάντια.

V.Κόλλα καζεΐνης:

Η καζεϊνική κόλλα ονομάζεται και ψυχρή κόλλα, αφού η επεξεργασία της δεν γίνεται εν θερμώ όπως
στην ψαρόκολλα. Την βρίσκουμε με την μορφή σκόνης και την ανακατεύουμε με νερό ,σε αναλογίες που
ορίζει ο κατασκευαστής. Πρόκειται ουσιαστικά για την πρωτεΐνη που υπάρχει στο γάλα, με ειδική
επεξεργασία που γίνεται με αλκαλικά διαλύματα αποκτά ιδιότητες συγκόλλησης. Κόλλα καζεΐνης
χρησιμοποιείται συνήθως για τις κολλήσεις στο σαντούρι ,εκτός από το καπάκι που κολλιέται με
ψαρόκολλα.

Έχει αντοχή στην θερμότητα αλλά όχι ιδιαίτερη αντοχή στην υγρασία, ποσότητα καζεΐνης που ξεχειλίζει
κατά το πρεσάρισμα των επιφανειών, πρέπει να απομακρύνεται αμέσως, γιατί δημιουργεί λεκέδες σε
ορισμένα ξύλα.

VI.Κόλλα εποξικής ρητίνης:

Ισχυρή κόλλα με βάση τις εποξικές ρητίνες, έχει μεγάλη αντοχή στην υγρασία και την θερμότητα.
Αποτελείται από την ρητίνη και τον σκληρυντή που αναμιγνύονται πριν την χρήση. Κολλά μεγάλη ποικιλία
ανόμοιων υλικών. Ορισμένα εποξικά μπορεί να είναι επιβλαβή για την υγεία.

VII.Κόλλα αλιφατικής ρητίνης(AR):

Ρευστή κόλλα παρεμφερής με τις pva ,με ιδιαίτερη αντοχή στην θερμότητα και στην υγρασία, επίσης οι
κόλλες (AR) δίνουν πιο σταθερές συγκολλήσεις και ειδικά σε περιοχές των μουσικών οργάνων ,που
βρίσκονται κάτω από ιδιαίτερη πίεση. Η κόλλες αλιφατικής ρητίνης λέγονται και κίτρινες κόλλες.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

• Στην οργανοποιία, με την ψαρόκολλα και τις pva κόλλες άσπρες και κίτρινες κολλάμε τα περισσότερα
μέρη των μουσικών οργάνων.

•Οι κυανοακρυλικές και οι εποξικές κόλλες χρησιμοποιούνται κυρίως για επισκευές.

•Για κολλήσεις φύλλων καπλαμά ,περνάμε την κόλλα (pva) με ένα πινέλο σταυρωτά και κολλάμε πριν η
κόλλα αρχίσει να πετσιάζει.

• Οι κόλλες επαφής περνιούνται καλύτερα με λεπτή οδοντωτή σπάτουλα, αφήνουμε τον ανάλογο χρόνο
εξαέρωσης, όταν ακουμπάμε με το δάκτυλο δεν πρέπει να σηκώνει ίνες.

•Όταν αγοράζουμε αδιάβροχες κόλλες να κοιτάμε στην συσκευασία για τα διακριτικά D3 ή D4.

•Για να μην ξεραίνεται η κόλλα μέσα στο δοχείο της, δεν αρκεί μόνο να κλείνουμε το καπάκι της, θα
πρέπει να σκουπίζουμε καλά την μύτη του σωληναρίου από τα υπολείμματα ρευστής κόλλας και μετά να
βιδώνουμε το πώμα.

•Για μια ισχυρή συγκόλληση, οι επιφάνειες πρέπει να είναι καθαρές και απαλλαγμένες από λίπη και σκόνες.
Επειδή τα ξύλα τρίβονται με γυαλόχαρτα πριν την κόλληση, τα ξυλομόρια σκόνης πρέπει να ξεσκονίζονται
με ένα πινέλο και η επιφάνεια να περνιέται με έναν διαλύτη που εξατμίζεται γρήγορα, όπως φωτιστικό
οινόπνευμα ή διαλυτικό νίτρου. Με τον διαλύτη μπορούμε να αφαιρέσουμε και τα τελευταία ίχνη λίπους.
Αφού εξατμιστεί εντελώς είμαστε έτοιμοι να απλώσουμε την κόλλα.

•Οι συγκολλημένες επιφάνειες, μπορούν να δεχτούν φορτίο, μετά το πέρας του χρόνου που αναφέρουν οι
κατασκευαστές των κολλητικών υλών. Ο χρόνος αυτός μεταβάλλεται ανάλογα τον τύπο της κόλλας αλλά
και τις συνθήκες περιβάλλοντος. Ανάλογα με τον τύπο της κόλλας(φυσική ή συνθετική) ,πρέπει να
ολοκληρωθούν οι αντιδράσεις κόλλησης και να σκληρύνει πλήρως. Οι περισσότεροι κατασκευαστές
θεωρούν πως μια κόλλα ωριμάζει σε χρονικό διάστημα τουλάχιστον 24 ωρών.

•Να απορρίπτουμε τις συσκευασίες των κολλητικών υλών σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή, γιατί
πολλές κόλλες περιέχουν ουσίες που βλάπτουν το περιβάλλον.

•Να μην ξεχνάμε πως και οι κόλλες έχουν ημερομηνία λήξης, πολυκαιρισμένες κόλλες δεν κάνουν πια για
την δουλειά μας.