Professional Documents
Culture Documents
ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ - ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ
ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ - ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ
∆ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΚΟΖΑΝΗ
∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2003
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ...………………………………………………………….3
1. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ...……………………………………………………...4
1.1 Εισαγωγή …...……………………………………………………..5
1.2 Γεωθερµία – φυσικά γεωθερµικά πεδία …………………………...7
1.3 Η εκµετάλλευση της γεωθερµικής ενάργειας ……………………10
1.4 Οι χρήσεις της γεωθερµικής ενέργειας …………………………..11
1.5 Προβλήµατα αξιοποίησης της γεωθερµίας και προτάσεις
αντιµετώπισης των προβληµάτων …………………………………..….17
2. ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ……………………………………………...19
2.1 Εισαγωγή…………………………………………………………20
2.2 Προέλευση των ιαµατικών νερών………………………………..21
2.3 Φυσικοχηµικά χαρακτηριστικά των ιαµατικών νερών …………..23
2.4 Ταξινόµηση των Ιαµατικών νερών ………………...…………….29
2.4.1 Ταξινόµηση σύµφωνα µε την χηµική σύσταση ……………29
2.4.2 Ταξινόµηση σύµφωνα µε την θερµοκρασία ……………….30
2.5 Υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά των ιαµατικών νερών …….…..30
2.5.1 Τρόποι συγκέντρωσης …………………………….……….30
2.5.2 Τρόποι εµφάνισης ………………………….………………30
2.5.3 Θέση και µηχανισµός ανάβλυσης ……...………………….32
2.6 Οι ιαµατικές πηγές στο ∆ιεθνή χώρο ……………………………33
2.7 Οι ιαµατικές πηγές στην Ελλάδα ...……………………………...36
2.8 Κατηγορίες ιαµατικών πηγών της Ελλάδας …………………….40
- 1 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
4. ΙΚΑΡΙΑ ……………………………………...………………………71
4.1 Η γεωγραφία της Ικαρίας ………………………………………..72
4.2 Η γεωλογία της Ικαρίας ………………………………………….73
4.3 Η ιστορία των ιαµατικών πηγών της Ικαρίας ……………………75
4.4 Οι ιαµατικές πηγές της Ικαρίας ………………………………….76
4.5 Προτάσεις για ανάπτυξη της Ικαρίας από την εκµετάλλευση των
ιαµατικών πηγών………………………………………………………..98
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ …………………………………………………...101
1. Θεσµικό πλαίσιο για τη γεωθερµία …………………………102
2. Κωδικοποίηση της Νοµοθεσίας για τις ιαµατικές πηγές …...104
3. Βασικές έννοιες & ορισµοί …………………………………110
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ …………………………………………………….114
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ .……………………………….115
- 2 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η εργασία αυτή πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια της εκπόνησης
πτυχιακής εργασίας στο τµήµα Γεωτεχνολογίας και Περιβάλλοντος από
το Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα ∆υτικής Μακεδονίας, µε
θέµα: γεωθερµία, ιαµατικές πηγές και η περίπτωση της Ικαρίας.
Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται µία σύντοµη παρουσίαση της
γεωθερµικής ενέργειας, παρουσιάζονται οι θεωρίες για την προέλευση,
την εκµετάλλευση, τις χρήσεις καθώς και τα προβλήµατα από την
αξιοποίηση της γεωθερµικής ενέργειας.
Το δεύτερο κεφάλαιο που ακολουθεί αναφέρεται στις ιαµατικές
πηγές και πιο συγκεκριµένα στην προέλευση, στα φυσικοχηµικά
χαρακτηριστικά, στους τρόπους εµφάνισης και στους µηχανισµούς
ανάβλυσης των ιαµατικών νερών. Επίσης παρουσιάζονται οι ιαµατικές
πηγές της Ελλάδας και του Παγκόσµιου χώρου καθώς και οι τρόποι
εκµετάλλευσής τους.
Το τρίτο κεφάλαιο διερευνά την θεραπευτική δράση των
ιαµατικών πηγών και τους τρόπους θεραπείας.
Το τέταρτο κεφάλαιο εισάγει τον αναγνώστη σε κάποιες γενικές
πληροφορίες της Ικαρίας ενώ στη συνέχεια παρουσιάζει λεπτοµερώς τις
ιαµατικές πηγές Ικαρίας. Στο τέλος του κεφαλαίου αναπτύσσονται
προτάσεις για την ανάπτυξη του νησιού από την σωστή εκµετάλλευση
των πηγών.
Στο πρώτο παράρτηµα περιλαµβάνεται το Θεσµικό πλαίσιο που
ισχύει για την γεωθερµία. Το δεύτερο παράρτηµα αναφέρεται στη
Νοµοθεσία που διέπει της ιαµατικές πηγές. Στο τρίτο παράρτηµα
παρατίθενται βασικές έννοιες και ορισµοί.
Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ∆ρ. Ιορδανίδη Ανδρέα για τη
άριστη συνεργασία, τον συµφοιτητή µου Σταθόπουλο Βασίλη για τις
πολύτιµες γνώσεις του που µου πρόσφερε στους ηλεκτρονικούς
υπολογιστές και όλους όσους βοήθησαν για την πραγµατοποίηση αυτής
της εργασίας.
- 3 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
1. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ
- 4 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
- 5 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 6 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 7 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 8 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
αποχωρισµού της χερσονήσου µαζί µε τον ∆υτικό Ινδικό ωκεανό από την
πλάκα της Αφρικής. Το γεωθερµικό ρευστό έχει µετεωρική προέλευση,
δηλαδή προέρχεται από τις κατακρηµνίσεις (Εικόνα 1.1).
Το νερό από τις βροχές και τα χιόνια εισχωρεί στο έδαφος και
σιγά-σιγά προχωρεί στο εσωτερικό της γης φτάνοντας σε βάθη µέχρι και
5 km. Στην πορεία του θερµαίνεται λόγω της υψηλής θερµικής ροής και
στη συνέχεια βρίσκει διόδους µέσα από ρήγµατα και ρωγµές και
επιστρέφει στην επιφάνεια. Από αναλύσεις βασισµένες σε ραδιοϊσότοπα
βρέθηκε ότι ο κύκλος του νερού σε ένα γεωθερµικό σύστηµα διαρκεί
περίπου 500 χρόνια. Η περιοχή τροφοδοσίας του συστήµατος µπορεί να
βρίσκεται πολύ κοντά στο πεδίο ή σε µεγάλη απόσταση από αυτό µέχρι
200 km, οπότε και η διαδροµή του ρευστού ποικίλλει ανάλογα µε τις
εκάστοτε συνθήκες. Το νερό λόγω της µεγάλης του θερµοχωρητικότητας,
λειτουργεί και σαν “συµπυκνωτής” θερµότητας. Η µέση
θερµοχωρητικότητα των πετρωµάτων που βρίσκονται στα πρώτα 10 km
από την επιφάνεια της γης είναι 85 kJ/kg, ενώ του νερού στην ίδια µέση
θερµοκρασία (1300 0C) είναι 420 kJ/kg, δηλαδή πενταπλάσια. Η
θερµοχωρητικότητα του κορεσµένου ατµού 2.360 0C είναι 2.790 kJ/kg
δηλαδή τριακονταπλάσια αυτής των πετρωµάτων. Για να απορροφήσει
το νερό αυτή τη θερµότητα, είτε πρέπει να έρθει σε επαφή µε πολύ
µεγάλες µάζες πετρωµάτων που βρίσκονται σε υψηλή θερµοκρασία είτε
να διανύσει πολύ µεγάλη διαδροµή µέχρι να φτάσει στις γεωτρήσεις. Και
στις δύο περιπτώσεις, οι µάζες των πετρωµάτων που συµµετέχουν στο
- 9 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
70 0C 35 0C
Γεωθερµικό ρευστό
Νερό ή αέρας
150C 45 0C
- 10 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 11 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 12 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 13 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Di Pippo (1984)
Dickson and Fanelli (1993)
- 14 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΧΩΡΑ 1995
Ιαπωνία 3.321
Κίνα 2.154
Ουγγαρία 1.276
Πρώην ΕΣΣ∆ 1.133
Ισλανδία 900
Ηνωµένες Πολιτείες 463
Ιταλία 360
Γαλλία 337
Βουλγαρία 293
Νέα Ζηλανδία 258
Ρουµανία 251
Τουρκία 246
Πρώην Γιουγκοσλαβία 112,7
Πρώην Τσεχοσλοβακία 105
Βέλγιο 93
Τυνησία 90
Αιθιοπία 38
Ελβετία 23
Ελλάδα 18
Αλγερία 13
Κολοµβία 12
Αυστραλία 11
Γουατεµάλα 10
Πολωνία 9
Γερµανία 8
Αυστρία 4
Καναδάς 2
Ηνωµένο Βασίλειο 2
∆ανία 1
Ταϋλάνδη 0,4
Κένυα Άγνωστη
Μεξικό Άγνωστη
Ινδία Άγνωστη
Ισραήλ Άγνωστη
Βιετνάµ Άγνωστη
Ισπανία Άγνωστη
Σύνολο 11.550
- 15 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 16 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 17 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 18 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
2. ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 19 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
- 20 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 21 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 22 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Γ) Απολιθωµένο νερό
Τα ιζήµατα που αποτίθενται στο θαλάσσιο περιβάλλον περιέχουν
νερό, ένα µέρος του οποίου έχει εγκλειστεί στα πετρώµατα. Έτσι
δηµιουργούνται τα απολιθωµένα νερά, τα νερά αυτά είναι πλούσια σε
χλώριο, βρώµιο και ιώδιο.
∆) Μεικτή προέλευση
Πολλές φορές τα ιαµατικά νερά έχουν µεικτή σύσταση, δηλαδή
προέρχονται από την ανάµειξη νερών εξωγενούς (µετεωρικής) και
ενδογενούς (ηφαιστειακής) προέλευσης. Συχνά, οι αφίξεις αερίων από το
βάθος µπορούν απλά να ενεργοποιήσουν τα νερά που προέρχονται από
την κατείσδυση και να δώσουν µε την άνοδο στην επιφάνεια ιαµατικά
νερά.
- 23 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Αυτά είναι κατ’ εξοχή το CO2 και το H2S, ενώ µπορούν ακόµα να
υπάρχουν το άζωτο και τα ευγενή αέρια (ήλιο, νέο, αργό, κρυπτό, ξένο),
το µεθάνιο, το υδρογόνο και το οξυγόνο.
- 24 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 25 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 26 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Ασθενείς, όταν η ραδιενέργεια του νερού είναι από 3,5 έως 20 Mache.
Μέτριες, όταν η ραδιενέργεια του νερού είναι από 20 έως 100 Mache.
Ισχυρές, όταν η ραδιενέργεια του νερού είναι > 100 Mache.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι κυριότερες ραδιενεργές πηγές
του Ελληνικού χώρου (Πίνακας 2.1).
- 27 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 28 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 29 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 30 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 31 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
µέσα στα αλλούβια και γενικά στις προσχώσεις της επιφάνειας. Στην
περίπτωση αυτή υπάρχει δυσκολία, τόσο στην σύλληψη του ιαµατικού
νερού, όσο και στην προστασία του από µόλυνση και ανάµιξη του µε
τους επιφανειακούς υδροφόρους ορίζοντες.
Α. Θέση ανάβλυσης
Οι περιοχές ανάβλυσης των ιαµατικών νερών προσδιορίζονται
από:
• την ρηγµάτωση (οφειλόµενη σε πρόσφατες τεκτονικές κινήσεις)
που συχνά συνοδεύει την ηφαιστειακή δραστηριότητα.
• την παρουσία κοιλάδων. Αυτό το γεγονός εξηγεί γιατί οι
ιαµατικές πηγές βρίσκονται στις ορογενετικές ζώνες.
Β. Μηχανισµός ανάβλυσης
Τα ιαµατικά νερά δηµιουργούν πηγές υπό την επίδραση τεσσάρων
υδρολογικών και φυσικών παραγόντων όπως είναι:
• Πιεζοµετρική δράση
Μπορεί να είναι η κύρια αιτία για την κυκλοφορία των υπόγειων
ιαµατικών νερών (κυρίως στις πηγές µετεωρικής προέλευσης).
• ∆ιάχυση υδρατµών
Αυτός ο φυσικός παράγοντας είναι βοηθητικός στη δηµιουργία
των πηγών τύπου ατµίδας και στην ανάβλυση υπέρθερµων πηγών.
• ∆ράση των διαλελυµένων αερίων
Τα διαλελυµένα αέρια έχουν διπλή ενέργεια φυσική και δυναµική.
Από φυσική άποψη ελαττώνουν το ειδικό βάρος του νερού ενώ από
δυναµική άποψη η πίεση των αερίων προκαλεί άνοδο στα νερά. Τα
διαλελυµένα αέρια επιδρούν στην πυκνότητα, επηρεάζοντας την
ταχύτητα ροής. Οι υδρογονάνθρακες συναντώνται σε ορισµένες µόνο
ζώνες.
• ∆ράση της θερµοκρασίας
Η θερµοκρασία επιδρά στα ιαµατικά νερά µε τη µεταβολή του
ειδικού βάρους. Η διαφορά πυκνότητας µεταξύ του θερµού και του
ψυχρού νερού προκαλεί ένα φαινόµενο που είναι γνωστό ως
θερµοσιφωνισµός.
- 32 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 33 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ενώ οι ξένοι τουρίστες αποτελούν πολύ µικρό ποσοστό στο σύνολο των
λουόµενων.
Στην Ελβετία, λειτουργούν 22 ιαµατικά κέντρα και εξειδικεύονται
περισσότερο στην θεραπεία για πρόληψη. Το κλίµα και το υψόµετρο της
τοποθεσίας όπου βρίσκονται ορισµένα από τα κέντρα αυτά είναι ιδανικά
για την προσφορά προϊόντων που προορίζονται για ανάρρωση και
χαλάρωση.
Στην Αυστρία, λειτουργούν 100 ιαµατικά κέντρα, εκ των οποίων
τα 20 είναι αποκλειστικά για υδροθεραπεία. Η Αυστρία έχει αναπτύξει
πολύ τον τοµέα αυτό ώστε να παρουσιάζεται διεθνώς ως προορισµός
αναζωογόνησης κατά της καθηµερινής ρουτίνας. Μαζί µε την Ελβετία
αποτελούν µοναδικές χώρες όπου τα κέντρα τουρισµού υγείας τους
εξειδικεύονται στην κλιµατοθεραπεία.
Στην Ισπανία, λειτουργούν 92 κέντρα τουρισµού υγείας και ένα
κέντρο ιαµατικού τουρισµού. Γενικά ο κλάδος του ιαµατικού τουρισµού
δεν είναι αναπτυγµένος και δεν προωθείται.
Στην Πορτογαλία, λειτουργούν 40 κέντρα τουρισµού υγείας και
για τον κλάδο του ιαµατικού τουρισµού συµβαίνει το ίδιο µε την
Ισπανία, δηλαδή δεν υπάρχουν προοπτικές.
Στο Βέλγιο λειτουργούν λίγα κέντρα ιαµατικού τουρισµού ενώ τα
κέντρα τουρισµού υγείας είναι περισσότερα. Εκ των επισκεπτών οι
περισσότεροι είναι ηµεδαποί τουρίστες αφού βρέθηκε ότι επί συνόλου
240.222 διανυκτερεύσεων (1990) στα κέντρα τουρισµού, το 88.88%
πραγµατοποιήθηκε από Βέλγους και το υπόλοιπο 11,12% από
αλλοδαπούς επισκέπτες.
Στην Βόρεια Ευρώπη και συγκεκριµένα στη Σουηδία και τη
Φιλανδία τα προϊόντα του ιαµατικού τουρισµού που προσφέρονται είναι
πολύ υψηλών προδιαγραφών, τόσο από άποψη κοινωνική όσο και
ιατρική.
Στην Αγγλία, οι φάρµες υγείας είναι γνωστές ως τόποι ιαµατικού
τουρισµού ενώ τα κέντρα τουρισµού υγείας έχουν ατονήσει. Μόνο δύο
από τα κέντρα αυτά επαναλειτούργησαν το 1985. Στην Βόρεια Αµερική ο
ιαµατικός τουρισµός ο οποίος έχει την έννοια της ξεκούρασης µόνο και
όχι και της θεραπείας, προσφέρεται σε ειδικευµένους σταθµούς τα
''Health Resorts'' ή ''Spa Resorts''. Είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις που
βρίσκονται συνήθως σε πολυτελή ξενοδοχεία µε µπάνια, πισίνες και
αθλητική υποδοµή, κυρίως στην Καλιφόρνια και Φλώριδα.
Στις πρώην Ανατολικές χώρες Ρωσία, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία
κλπ., ο ιαµατικός τουρισµός θεωρείται αναπτυγµένος τοµέας, αφού ένα
σηµαντικό ποσοστό του πληθυσµού των χωρών αυτών αλλά και των
ξένων τουριστών επισκέπτεται τα κέντρα ιαµατικού τουρισµού. Έτσι,
στην Ουγγαρία η οποία θεωρείται από τις πλέον αναπτυγµένες στον
τοµέα αυτό, αφού διαθέτει 100 - 120 τέτοια οργανωµένα κέντρα µε
- 34 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
πλήρη εξοπλισµό και υποδοµή και γύρω στις 350 ιαµατικές πηγές µε
εγκαταστάσεις, το 10% (1988) περίπου του πληθυσµού της επισκέπτεται
τις ιαµατικές λουτροπόλεις, ενώ το 22% των ξένων επισκεπτών έχει ως
προορισµό τα κέντρα του ιαµατικού τουρισµού.
Στην Τσεχοσλοβακία, η οποία διαθέτει και αυτή οργανωµένα
κέντρα ιαµατικού τουρισµού, το 3,5% (1988) του πληθυσµού της
βρέθηκε ότι υποβλήθηκε σε ιαµατική θεραπεία.
Στη Ρωσία ένας στους δεκαπέντε Ρώσους πηγαίνει σε ιαµατικά
κέντρα. Σήµερα οι λουτροπόλεις αυτές προσελκύουν νέους και άτοµα
όλων των ηλικιών εκτός των άλλων και λόγω της στροφής προς τις
παραδοσιακές µορφές φυσικής θεραπείας που παρατηρείται τα τελευταία
χρόνια. Οι φυσικοί τρόποι θεραπείας ή όπως λέγεται της αφαρµάκου
ιατρικής κερδίζουν συνεχώς έδαφος µε τα νέα δεδοµένα δηλαδή την
επιβάρυνση του περιβάλλοντος, το άγχος της καθηµερινής ζωής, το
κάπνισµα, κλπ. που θεωρούνται υπεύθυνα για τις περισσότερες ασθένειες
και το πρόωρο γήρας. Επιστηµονικά έχει αποδειχθεί ότι τα προϊόντα του
τουρισµού υγείας αποτελούν προάσπιση για καλή υγεία και έχουν επίσης
σηµαντική συµβολή στην προληπτική ιατρική. Σηµειώνεται εδώ ότι στη
Γερµανία, Ιταλία, Γαλλία, η προληπτική ιατρική στηρίζεται σε σηµαντικό
βαθµό στην υδροθεραπεία από τις µικρές ηλικίες.
Τα πακέτα διακοπών προορισµού σε αυτά τα κέντρα συνδυάζονται
τις περισσότερες φορές και µε προσφορά άλλων τουριστικών υπηρεσιών
αναψυχής, αναζωογόνησης, σπορ (όπως σκι, ιστιοπλοΐα, ιππασία, τένις,
κλπ.) και πολιτιστικών δραστηριοτήτων (όπως κινηµατογράφο, θέατρο,
φεστιβάλ µουσικής κλπ.) γιατί απευθύνονται όχι µόνο σε ασθενείς αλλά
και στους συνοδούς των ασθενών, καθώς και σε άλλους επισκέπτες
συνήθως ανωτέρου εισοδηµατικού επιπέδου. Εξάλλου, απαιτείται η
µακρά παραµονή των ατόµων σε αυτά τα θέρετρα, µεγαλύτερη από τα
συνήθη τουριστικά θέρετρα, προκειµένου να φανούν τα αποτελέσµατα
µιας ορισµένης θεραπείας στην οποία υποβάλλονται, ιδίως αν πρόκειται
για ειδικές θεραπείες (όπως αντικαπνική θεραπεία, θεραπεία του άγχους,
ψυχοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, χαλάρωση, διαιτητική, εκµάθηση
ύπνου, έρευνα της σωστής γραµµής-στάσης του σώµατος, αισθητικής
κλπ.). Εποµένως η αναγκαστική παραµονή των επισκεπτών για ένα
ορισµένο χρονικό διάστηµα στα κέντρα του τουρισµού υγείας (π.χ. 21
ηµέρες στη Γαλλία, 21-28 ηµέρες στη Γερµανία, 12-18 ηµέρες στην
Ιταλία) απαιτεί να δηµιουργηθεί όχι µόνο η κατάλληλη ατµόσφαιρα για
την χαλάρωση και την αναζωογόνηση του οργανισµού αλλά και η
δηµιουργία και άλλων δραστηριοτήτων και τόπων έλξης των τουριστών
που θα τους απασχολούν κατά τις ελεύθερες ώρες.
- 35 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 36 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 37 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 38 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 39 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Χαρακτηρισµός
Ονοµασία των νερών της Είδος θεραπείας Ξενοδοχείο Θερινή
ιαµατικής πηγής και (ασθένειες που Ιδιοκτησία / Εγκαταστάσ και λοιπό απασχόλ
πηγής και θερµοκρασία σε θεραπεύονται) Εκµετάλλευ εις δυναµικό ηση
νοµός βαθµούς κελσίου ση 1994-1997 1994-
(0C) 1996
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
1. Αιδηψός -Πολλές αλιπηγές Λουτροθεραπεία Ε.Ο.Τ. / 22 -96 80
Ν.Εύβοιας υπέρθερµες (73-80 (ρευµατικά, Υπηρεσία υδροθεραπε ξενοδοχεία Ε.Ο.Τ.
0
C) γυναικολογικά, Αυτεπιστασί υτήρια τα 11 µε 54
-πηγή πόσιµου αρθριτικά, ας -1 λουτρά, Ιδιωτικά
νερού περιφερειακά υδροθεραπε 4.642 9
ολιγοµεταλλική, νεύρα) υτήριο του κλινών ∆ηµόσια
λίγο δισανθρακικά Εισπνευσιοθερα Ε.Ο.Τ. µε -5.500
µεσόθερµη (37,8 πεία 84 ενοικιαζόµε
0
C) Κινησιοθεραπεία ατοµικούς να δωµάτια
λουτήρες , 1 12.000
εξωτερική, κλινών
2
εσωτερικές
δεξαµενές,
γυµναστήρι
ο, λοιπός
εξοπλισµός
–ιδιωτικά
υδροθεραπε
υτήρια µε
256
ατοµικούς
λουτήρες –
δηµοτική
ακτή
µεικτών
λούσεων
2.Θερµοπύ -πηγές Λουτροθεραπεία Ε.Ο.Τ./ 1 -2
λαι Θερµοπυλών: (ρευµατικά, Υπηρεσία υδροθεραπε ξενοδοχεία 26
Ν.Φθιώτιδα πολλές πηγές γυναικολογικά, Αυτεπιστασί υτήριο του µε λουτρά,
ς υδροθειοχλωριονατ περιφερικά νερά) ας Ε.Ο.Τ. µε 174 κλινών
ριούχες 18 –300
µεσόθερµες (41 0C) ατοµικούς ενοικιαζόµε
- 40 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 41 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 42 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 43 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
και
2δεξαµενές-
Μουσταφά
Λίντζα
(Ασκληπιός
): 14
λουτήρες
και 2
δεξαµενές-
Παµφίλη:
16 λουτήρες
– Σπήλαιο:
15 λουτήρες
και 2
δεξαµενές
18.Κύθνος -πηγή Κακάβου: Λουτροθεραπεία Ε.Ο.Τ. / -1 -3 23
Ν.Κυκλάδω σιδηρούχος (ρευµατικά, Υπηρεσία υδροθεραπε ξενοδοχεία
ν υπέρθερµη (52,3 γυναικολογικά, Αυτεπιστασί υτήριο του 242 κλινών-
0
C)- πηγή Αγίων αρθριτικά) ας Ε.Ο.Τ. µε ενοικιαζόµε
Αναργύρων: 15 να δωµάτια
χλωριονατριούχα ατοµικούς
(38 0C) λουτήρες
στο
ξενοδοχείο
“Ξενία”
19. -1 πηγή αλκαλικών Εµφιάλωση Ε.Ο.Τ./ -
Σουρωτή γαιών οξυπηγή µεταλλικού Κοινοτική εµφιαλωτήρ
Ν.Θεσσαλο ψυχρά (16 0C) νερού Επιχείρηση ιο
νίκης Σουροτής µεταλλικού
νερού
20.Ξυνό -αλκαλική οξυπήγη Ποσιθεραπεία, Ε.Ο.Τ./ -
Νερό υδροανθρακικά ελεύθερα ιδιώτες εµφιαλωτήρ
Ν.Φλώρινα ψυχρά νερά (14 0C) (ουροφόροι οδοί) ιο
ς –εµφιάλωση µεταλλικού
µεταλλικού νερού
νερού
21.Καλλιθέ -χλωριονατριούχος Ποσιθεραπεία Ε.Ο.Τ./ Εκτελούνται
α Ρόδου υπότονος ψυχρά (ήπαρ, Κοινότητα έργα για την
Ν.∆ωδεκαν (19,1 0C) χοληδόνος Κοσκίνου ανάπτυξη
ήσου κύστης, της
γαστρεντερολογι λουτρόπολη
κά) ς
22.Ποτάµιο Ε.Ο.Τ. ∆εν
Ν.Σάµου λειτουργεί
23.Κίρρος Ε.Ο.Τ. ∆εν
Ν.Φωκίδας λειτουργεί
24.Σάριζα -απλή Ποσιθεραπεία Ε.Ο.Τ./ -
Άνδρου ολιγοµεταλλική ιδιώτες εµφιαλωτήρ
Ν.Κυκλάδω ψυχρά, ιο
ν ακρατοπηγή µεταλλικού
νερού
- 44 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Χαρακτηρι
σµός των
Είδος Π.∆.
νερών της θεραπείας Ανακήρυ ∆ήµος ή Ξενοδοχείο Θερινή
Ονοµασία (ασθένειες ξης ως Κοινότητα Εγκαταστάσεις και λοιπό απασχ
ιαµατικής πηγής και που Ι.Π./Ν.∆ που δυναµικό όληση
πηγής και θεραπεύονται Παραχώ παραχωρήθ 1994-1997 1994-
νοµός θερµοκρασ ) ρησης ηκε 1996
της Ι.Π.
ία σε
βαθµούς
κελσίου
(0C)
- 45 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
α: αλιπηγή
υδροθειούχ
ος
υπέρθερµη
(59,5 0C)
5.Κρηνίδες Πηλός Πηλοθεραπεί Υπό ∆ήµος Πηλοθεραπευτ 2
Ν.Καβάλας τυρφοειδής α (δερµατικά, ανακήρυ Φιλίπων ήριο ξενοδοχεία
, χαµηλής αρθριτικά, ξη 94 κλινών
περιεκτικό γυναικολογικ
τητας σε ά, αισθητική)
οργανικά
6.Αριδαία Βορικούχο Λουτροθεραπ 71- Γραφείο Υδροθεραπευτ 4 8
Ν.Πέλλης ς εία 21.8.20 Αντιδηµάρχ ήριο µε 18 ξενοδοχεία
ακρατόθερ (ρευµατικά, (Άρθρο ου Εδέσσης ατοµικούς 282 κλινών-
µη νερά: αρθριτικά, 6) Β.Α. λουτήρες και 4 Ενοικιαζόµε
ανθρακικά- γυναικολογικ ιδιωτική κοινές να δωµάτια
όξινα ά) δεξαµενές –3 500 κλινών
µεταλλικά Ποσιθεραπεία κρινές
υποτονικά (θρέψης ποσιθεραπείας
(37 0C) στοµαχοεντερ
ικών)
7.Μεγάλη Οξυπηγή Ποσιθεραπεία 31.5.55 Κοινότητα ∆εν έχει
Βρύση Γιάννες των (γαστρεντερικ (ΦΕΚ Μεγάλης εγκαταστάσεις
Ν.Κιλκίς αλκαλικών ά, ουροφόροι 29/Α/55) Βρύσης
γαιών, οδοί, 263/22.3.
ψυχρά- 2 δερµατικά) 73 (ΦΕΚ
πηγές µε Λουτροθεραπ 79/Α/73)
στάσιµο εία
µεταλλικό (ελεύθερη)
νερό
8.Πικρολίµνη Πηλός Πηλοθεραπεί Υπό 51% Πηλοθεραπευτ 1
Ξυλοκερατιά α (ρευµατικά, ανακήρυ Κοινότητα ήριο µε 2 ξενοδοχείο
Ν.Κιλκίς αρθριτικά, ξη Ξυλοκερατί πισίνες πηλού, µε λουτρά,
γυναικολογικ ας 49% υδροµασάζ, 31
ά, δερµατικά, Ιδιωτική φυσιοθεραπευτ δωµατίων
αισθητική) ήριο, ιατρείο και µέχρι 90
και λοιπός κλινών
εξοπλισµός
9.Σιδηρόκαστρ -3 πήγες Λουτροθεραπ Β.∆. 7- ∆ήµος Υδροθεραπευτ -3
ο Ν.Σερρών αλκαλικές εία 21.8.20 Σιδηροκάστ ήριο µε 20 ξενοδοχεία
και των (ρευµατικά, (Άρθρο ρου ατοµικούς 295 κλινών
αλκαλικών αρθριτικά, 6) λουτήρες και – 50
γαιών, η νευραλγίες) 724/9.7.8 δύο δεξαµενές ενοικιαζόµε
µια ψυχρά Ποσιθεραπεία 0 να δωµάτια
και οι 2 (ουροφόροι (ΦΕΚ18 130 κλινών
µεσόθερµε οδοί) 2/Α/80)
ς (43,7-
36,6 0C)
10.Άγκιστρο Αλκαλικά Λουτροθεραπ Υπό Κοινότητα Υδροθεραπευτ
Ν.Σερρών υδροανθρα εία ανακήρυ Αγκίστρου ήριο και ένας
κικά (40,5 (ρευµατικά, ξη οµαδικός
0
C) αρθριτικά) λουτήρας
11.Θέρµη 3 Λουτροθεραπ 7-21.8.20 ∆ήµος Υδροθεραπευτ 1
Σεδών χλωριονατ εία (Άρθρο Θεσσαλονίκ ήριο 11 ξενοδοχείο
Ν.Θεσσαλονίκ ριούχες (αρθριτικά, 6) ης ατοµικούς 58 κλινών
ης πηγές (28- ρευµατικά, ιδιωτική λουτήρες και 2
37,5 0C) (οι γυναικολογικ δεξαµενές
δύο ά,
χρησιµοποι κυκλοφορικό,
ούνται) δερµατικά,
- 46 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
περιφερικά
νεύρα)
12.Νέα 1 αλκαλική Λουτροθεραπ 7- Κοινότητα Υδροθεραπευτ 2
Απολλωνία θειοπηγή εία 21.8.20 Νέας ήριο µε 47 ξενοδοχεία
Ν.Θεσσαλονίκ υπέρθερµη (αρθριτικά, (Άρθρο Απολλωνίας ατοµικούς 137 κλινών-
ης (46-56 0C) ρευµατικά, 6) Β.∆. λουτήρες και Ενοικιαζόµε
–1 γυναικολογικ 77/15.1.8 µια δεξαµενή να δωµάτια
αλκαλική ά, 0 χωρητικότητας 1.200
µεσόθερµη περιφερειακά (ΦΕΚ18 15 ατόµων κλινών
(39 0C) νεύρα) 2/Α/80)
13.Αγία Αλιπηγή Λουτροθεραπ 1.8.56 Κοινότητα Υδροθεραπευτ 2
Παρασκευή βαρυκούχο εία (ΦΕΚ Αγίας ήριο µε 2 ξενοδοχεία
Ν.Χαλκιδικής ς και (αρθριτικά, 184/Α/56 Παρασκευή δεξαµενές 116 κλινών
υδροθειούχ ρευµατικά, ) ς –
ος γυναικολογικ 109/26.1. Ενοικιαζόµε
µεσόθερµη ά, 81 (ΦΕΚ να δωµάτια
(39 0C) περιφερειακά 36/Α/81)
νεύρα)
14.Άγιοι Οξυπηγή Ποσιθεραπεία 11.12.51 Κοινότητα Εµφιάλωση
Απόστολοι χλωριονατ (ΦΕΚ ∆ουµπιών ιαµατικού
∆ουµπιών ριούχος 323/Α/51 νερού
Ν.Χαλκιδικής αλκαλική )
και των 108/26.1.
αλκαλικών 81(ΦΕΚ
γαιών 36/Α/81)
ψυχρά (8-
10 0C)
15.Αµµουδάρα Υδροχλωρι Λουτροθεραπ 273/24.3. Κοινότητα Γίνονται
Ν.Καστορίας ονατριούχο εία 80 (ΦΕΚ Αµµουδάρα µελέτες για την
ς ψυχρά (αρθριτικά, 77/Α/80) ς ανάπτυξη των
(15 0C) ρευµατικά, 1164/4.1 ιαµατικών
κυκλοφορικό) 2.80 νερών
(ΦΕΚ
299/Α/80
)
16.Κιβωτός Υπό Γίνονται
Ν.Γεβενών ανακήρυ µελέτες για την
ξη ανάπτυξη των
ιαµατικών
νερών
17.Αγραπηδιά Υπό Γίνονται
Ν.Φλώρινας ανακήρυ µελέτες για την
ξη ανάπτυξη των
ιαµατικών
νερών
18.∆ρανίτσα- Υδροθειοπ Λουτροθεραπ 7-21.8.20 Κοινότητα Υδροθεραπευτ 4
Καϊτσα ηγή εία (Άρθρο Κτιµένης ήριο µε 18 ξενοδοχεία
Ν.Καρδίτσας υπόθερµη (αρθριτικά, 6) Β.∆. Μακρυράχη ατοµικούς 161 κλινών-
(20,8 0C) ρευµατικά 473/10.4. ς λουτήρες Ενοικιαζόµε
νευρώσεις, 81 (ΦΕΚ να δωµάτια
ψυχικές 131/Α/81
διαταραχές) )
Ποσιθεραπεια
19.Κόκκινο Οξηπηγή Ποσιθεραπεια 7-21.8.20 Κοινότητα 5 κρίνες 800
Νερό Καρίτσης σιδηρούχος (θρέψης (Άρθρο Καρίτσης ποσιθεραπείας Ενοικιαζόµε
Ν.Καρδίτσας ψυχρά στοµαχοεντερ 6) Β.∆ να δωµάτια
(150C) ικών) 425/19.5.
79 (ΦΕΚ
130/Α/79
)
- 47 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 48 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
76 (ΦΕΚ
92/Α/76)
30.Λιτσέκι Σιδηρούχος Λουτροθεραπ 7-21.8.20 Κοινότητα
Ριγανίου εία (Άρθρο Νιτσικέϊκων
Ν.Αιτωλοακαρ 6) Β.∆.
νανίας Ε.Ο.Τ.
31.Άγιος Νερά Λουτροθεραπ 7-21.8.20 Κοινότητα Υδροθεραπευτ 1
Βάρβαρος θειούχα, εία (Άρθρο Τρύφου ήριο µε 10 ξενοδοχείο
Τρύφου αλκαλικών (ρευµατικά, 6) Β.∆. ατοµικούς 89 κλινών
Ν.Αιτωλοακαρ γαιών, αρθριτικά, 829/2.11. λουτήρες, 3
νανίας στροντιούχ γυναικολογικ 78 (ΦΕΚ λουτήρες,
α, ά, δερµατικά) 193/Α/78 υδροµασάζ,
ολιγοµεταλ Ποσιθεραπεία ) µια σάουνα
λικά (16 (θρέψης
0
C) στοµαχοεντερ
ικών)
32.Ξυλοκέρας Υδροθειού Λουτροθεραπ 31.7.53 Ιδιωτική Υδροθεραπευτ
Ν.Ηλείας χος εία (ΦΕΚ ήριο µε 16
15/Α/53) ατοµικούς
ιδιωτική λουτήρες
33.Πουρνάρι Υδροθειού Λουτροθεραπ 31.7.53 Ιδιωτική ∆εν λειτουργεί
Πελοπίου χος εία (ΦΕΚ
Ν.Ηλείας 86/Α/53)
ιδιωτική
34.Φρασιάνα Υδροθειού Λουτροθεραπ 7-21.8.20 Ιδιωτική ∆εν λειτουργεί
Ν.Ηλείας χος εία (Άρθρο
υπόθερµη 6) Β.∆.
(28,8 0C) 424/19.5.
79 (ΦΕΚ
130/Α/79
)
35.Σελιανίτικα Υδροθειού Λουτροθεραπ 7-21.8.20 Ιδιωτική Υδροθεραπευτ 4
Αιγίου χος ψυχρά εία (Άρθρο ήριο µε 14 ξενοδοχεία
Ν.Αχαϊας (19 0C) (ρευµατικά, 6) Β.∆. ατοµικούς 164 κλινών-
αρθριτικά) Ιδιωτική λουτήρες Ενοικιαζόµε
να δωµάτια
36.Αραχωβίτικ Χλωριονατ Λουτροθεραπ 30.12.37 Κοινότητα Υδροθεραπευτ 9
α Ν.Αχαϊας ριούχος εία (ΦΕΚ Αραχωβίτικ ήριο µε 22 Ενοικιαζόµε
υποτονική (ρευµατικά, 8/Α/38) ων ατοµικούς να δωµάτια
ψυχρά αρθριτικά) 983/7.10. λουτήρες
80 (ΦΕΚ
247/Α/80
)
37.Σουβάλα 2 πηγές 7-21.8.20 Κοινότητα Υδροθεραπευτ 6 3
Αίγινας χλωριονατ (Άρθρο Βαθέως ήριο ξενοδοχεία
Ν.Αττικής ριούχες 6) Β.∆. 227 κλινών-
υπόθερµες 351/29.4. Ενοικιαζόµε
(22-25 0C) 70 (ΦΕΚ να δωµάτια
113/Α/70
)
38.Ευρυάλη Χλωριονατ 30.11.27 ∆εν λειτουργεί
Γλυφάδας ριούχος (ΦΕΚ
Ν.Αττικής πηγή 295/Α/27
υπόθερµος και
(32 0C) 5/Α/20)
Ν.
3159/ΦΕ
Κ
68/17.3.5
5
- 49 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 50 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
γυναικολογικ
ά)
49.Κόλπος Πηγή Λουτροθεραπ 8.1.51 ∆ήµος Υδροθεραπευτ Ξενοδοχείο 2
Γέρας χλωριονατ εία (ΦΕΚ Μυτιλήνης ήριο µε 2 45 κλινών-
Ν.Λέσβου ριούχος, (αρθριτικά, 28/Α/51) ατοµικούς Ενοικιαζόµε
υπέρτονος, ρευµατικά, λουτήρες και 2 να δωµάτια
µεσόθερµη δερµατικά, ντουζιέρες 500 κλινών
(39,7 0C) νευραλγίες,
γυναικολογικ
ά)
50.Αγιάσος Πηγή Ποσιθεραπεία ∆εν είναι ∆ήµος Γίνονται
Ν.Λέσβου µαγνησιού (θρέψης ανακηρυ Αγιασού µελέτες για την
χα, στοµαχοεντερ γµένη ανάπτυξη των
µεσοµεταλ ικών ιαµατικών
λικά (17 πηγών
0
C)
51.Άργεννος Πηγή ∆εν είναι Κοινότητα Γίνονται
Ν.Λέσβου υπέρθερµη ανακηρυ Άργεννου µελέτες για την
(72-81 0C) γµένη ανάπτυξη των
ιαµατικών
πηγών
52.Εφταλού Πηγή Λουτροθεραπ 4.2.54 ∆ήµος Υδροθεραπευτ Ξενοδοχείο 1
Ν.Λέσβου ραδιενεργό εία (ΦΕΚ Μυθήµνης ήριο µε 5 70 κλινών-
ς, (αρθριτικά, 32/Α/54) ατοµικούς Ενοικιαζόµε
χλωριονατ ρευµατικά, Ιδιωτική λουτήρες και 1 να δωµάτια
ριούχος, νευρίτιδες, οµαδικό 22 κλινών
µεσόθερµη γυναικολογικ λουτήρα
(46,5 0C) ά)
53.Κορνός Πηγή Λουτροθεραπ Είναι ∆ήµος Υδροθεραπευτ 5
Λήµνου µεταλλική, εία ανακηρυ Μύρινας ήριο µε 4 ξενοδοχεία-
Ν.Λέσβου µεσόθερµη (αρθριτικά, γµένη και ατοµικούς και Ενοικιαζόµε
(42-43,5 ρευµατικά) Κοινότητα 10 οµαδικούς να δωµάτια
0
C) Κορνού λουτήρες 150 κλινών
54.Αγιάσµατα Πηγή Λουτροθεραπ 3.7.53 ∆ήµος Χίου Υδροθεραπευτ Ξενοδοχείο 2
Κεράµου χλωριονατ εία (ΦΕΚ ήριο µε 12 12 κλινών-
Ν.Χίου ριούχος, (αρθριτικά, 215/Α/53 ατοµικούς 45
ισότονος, ρευµατικά) ) 18- λουτήρες και 2 Ενοικιαζόµε
υπέρθερµη 31/5/56 δεξαµενές να δωµάτια
(60 0C) (ΦΕΚ
134/Α/56
)
55.Αδάµας Χλωριονατ Λουτροθεραπ 7/21.8.20 Κοινότητα Μικρός 15
Μήλου ριούχος εία (Άρθρο Αδάµαντα λουτρικός ξενοδοχεία
Ν.Κυκλάδων οξυπηγή (αρθριτικά, 6) Β.∆. σταθµός 518 κλινών-
(35 0C) ρευµατικά, 640/19.5. Ενοικιαζόµε
νευραλγίες 61 (ΦΕΚ να δωµάτια
οδόντων, 162/Α/81 300 κλινών
γυναικολογικ )
ά)
56.Αθέρµα Αλιπηγή, Λουτροθεραπ Είναι ∆εν λειτουργεί
Θήρας µεσόθερµη εία ανακηρυ
Ν.Κυκλάδων (50 0C) γµένη
57.Πλάκα Πηγή Λουτροθεραπ Είναι ∆εν λειτουργεί
Θήρας χλωριονατ εία ανακηρυ
Ν.Κυκλάδων ριούχος, γµένη
υπόθερµη
58.Άγιος Αλιπηγή, Λουτροθεραπ 31.7.53 ∆ήµος ∆εν έχει Ξενοδοχεία
Φωκάς Κώ υπέρτονος, εία (ΦΕΚ Κώων εγκαταστάσεις 261 κλινών
Ν.∆ωδεκαννήσ µεσόθερµη (ρευµατικά, 218/Α/53
ου 45 0C) αρθριτικά) )
- 51 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Ιδιωτική
59.Θέρµα Αλιπηγή, Λουτροθεραπ 7-21.8.20 ∆ήµος Υδροθεραπευτ 5
Καλύµνου µεσόθερµη εία (Άρθρο Καλύµνου ήριο µε 16 ξενοδοχεία-
Ν.∆ωδεκαννήσ (37,5 0C) (ρευµατικά, 6) Β.∆. ατοµικούς Ενοικιαζόµε
ου αρθριτικά) Ιδιωτική λουτήρες (οι 6 να δωµάτια
λειτουργούν)
60.Μανδράκι Αλιπηγές, Λουτροθεραπ 7-21.8.20 ∆ήµος Υδροθεραπευτ 3 6
Νισύρου υπέρθερµες εία (Άρθρο Νισύρου ήριο µε 10 ξενοδοχεία
Ν.∆ωδεκαννήσ , (ρευµατικά, 6) Β.∆. ατοµικούς 188 κλινών-
ου υδροθειούχ αρθριτικά, Ιδιωτική λουτήρες και 3 Ενοικιαζόµε
ες (33 0C) δερµατικά, κοινές να δωµάτια
γυναικολογικ δεξαµενές- 2 400 κλινών
ά) συσκευές
Εισπνευσιοθε Εισπνευσιοθερ
ραπεία. απείας
61.Τζανουδιαν Πηγή Ποσιθεραπεία 31.8.57 Κοινότητα Εµφιαλωτήριο
ά Ν.Χανίων χλωριονατ (ΦΕΚ Τεµενίων
ριούχος, 135/Α/30
ψυχρά .9.57)
78/15.1.8
0 (ΦΕΚ
27/Α/80)
62.Λιµπιναρέ Ποσιθεραπεία 31.8.57 Κοινότητα
Ν.Χανίων (ΦΕΚ Τεµενίων
135/Α/57
) 24/3-
22.5.58
(ΦΕΚ
82/Α/58)
63.Πανασού Λουτροθεραπ Υπό ∆ήµος ∆εν έχει
Ν.Ηρακλείου εία ανακήρυ Ρούβα εγκαταστάσεις
ξη
- 52 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
3. Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΗ
ΤΩΝ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΝΕΡΩΝ
- 53 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 54 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 55 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Προκαλείται από την πίεση του ιαµατικού νερού στο σώµα του
λουοµένου (υδροστατική πίεση). Η επίδραση της υδροστατικής πίεσης
γίνεται καταφανής σε λουτρά αδιάφορης θερµοκρασίας στα λουτρά που
δεν έχουµε καθόλου θερµικό παράγοντα. ∆ιαπιστώθηκε λοιπόν ότι σε
αυτά τα λουτρά η πίεση στις περιφερειακές φλέβες ανέρχεται. Η αύξηση
αυτής της πιέσεως όµως είναι µικρή εφ' όσον το ύψος του νερού
παραµένει κάτω από το ύψος της καρδιάς. Όταν το νερό ανέλθει πάνω
από το ύψος της καρδιάς έχουµε µεγαλύτερη συµπίεση του θώρακος και
κατ' αυτόν τον τρόπο αύξηση της φλεβικής πιέσεως. Η υδροστατική
πίεση έχει σηµαντική δράση στη διούρηση. Στην αρχή κάθε λουτρού η
ποσότητα των ούρων αυξάνει, ανεξάρτητα από την θερµοκρασία,
αυξάνει δε τόσο περισσότερο όσο µεγαλύτερη είναι η "στήλη" ύδατος
που πιέζει την κοιλιά. Η θεραπεία των διαφόρων παθήσεων και κυρίως
των ρευµατικών παθήσεων γίνεται µε φάρµακα και φυσικοθεραπεία. Σε
- 56 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
3.2.1 ΕΙΣΠΝΕΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
- 57 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
3.2.2 ΠΟΣΙΘΕΡΑΠΕΙΑ
3.2.3 ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
- 58 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
3.2.3.2 Υ∆ΡΟΚΙΝΗΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
- 59 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 60 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 61 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 62 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 63 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 64 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 65 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 66 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
3.2.3.6 ΘΑΛΑΣΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
- 67 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 68 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
φορές την ηµέρα. Μετά την έξοδο από το νερό, είναι απαραίτητο το
σκούπισµα µε ζεστή πετσέτα.
Η θαλασσοθεραπεία ενδείκνυται για αρτηριακή υπέρταση δευτέρου
βαθµού, για αρχική αρτηριοσκλήρυνση, για χρόνιες νεφρίτιδες και για
προβλήµατα του σύγχρονου πολιτισµού όπως άγχος, ηµικρανίες,
ψυχοσωµατικές παθήσεις, αϋπνίες και σύνδροµο υπερκόπωσης. Ενώ
αντενδείκνυται για κατάθλιψη, φοβία, επιληψία και για παθήσεις των
νεφρών, των νεύρων και της καρδιάς.
- 69 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
προκληθεί µία νέα κρίση παρά την λήψη κολχικίνης. Για τα φαινόµενα
αυτά πρέπει να ενηµερώνεται ο ασθενής που πρόκειται να υποβληθεί σε
λουτροθεραπεία.
- 70 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
4. ΙΚΑΡΙΑ
- 71 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 72 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 73 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 74 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 75 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 76 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 77 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Αγία Κυριακή
Φ. χάρτου (1:50.000): Φούρνοι
1) Μάρµαρα
και
δολοµίτες µε
διαστρώσεις
γνεύσιου και
φλέβες γρανίτη.
2) Σύστηµα γνεύσιων.
- 78 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 79 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Αγία Κυριακή
Φ. χάρτου (1:50.000): Φούρνοι
1) Μάρµαρα και
δολοµίτες µε
διαστρώσεις
γνεύσιου και
φλέβες γρανίτη.
2) Σύστηµα γνεύσιων.
- 80 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 81 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Κακοπέρατος
Φ. χάρτου (1:50.000): Άγιος Κήρυκος
1) Σύστηµα γνέσιων
2) Γρανίτης Ξυλοσύρτη
- 82 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 83 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Λευκάδα
Φ. χάρτου (1:50.000): Άγιος Κήρυκος
1) Πλειοκαινικά στρώµατα
κροκαλοπαγών, µαργών
και ασβεστολίθων.
2) Ηµιµεταµορφωµένοι
σχιστόλιθοι µε µάρµαρα
και ασβεστόλιθους.
3) Μάρµαρα και δολοµίτες
µε διαστρώσεις και φλέβες
γρανίτη.
4) Σύστηµα γνεύσιων.
5) Γρανίτης.
- 84 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 85 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΠΗΓΗ: ΣΠΗΛΑΙΟ
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Θέρµα
Φ. χάρτου (1:50.000): Φούρνοι
1) Ηµιµεταµορφωµένοι
σχιστόλιθοι µε µάρµαρα
και ασβεστόλιθους.
2) Μάρµαρα και
δολοµίτες µε
διαστρώσεις γνευσίου
και φλέβες γρανίτη.
3) Σύστηµα γνεύσιων.
- 86 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 87 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΠΗΓΗ: ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Θέρµα
Φ. χάρτου (1:50.000): Φούρνοι
1) Ηµιµεταµορφωµένοι
σχιστόλιθοι µε µάρµαρα και
ασβεστόλιθους.
2) Μάρµαρα και δολοµίτες µε
διαστρώσεις γνευσίου και
φλέβες γρανίτη.
3) Σύστηµα γνεύσιων.
- 88 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 89 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΠΗΓΗ: ΚΡΑΤΣΑ
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Θέρµα
Φ. χάρτου (1:50.000): Φούρνοι
1) Ηµιµεταµορφωµένοι
σχιστόλιθοι µε µάρµαρα και
ασβεστόλιθους.
2) Μάρµαρα και δολοµίτες
µε διαστρώσεις γνεύσιου και
φλέβες γρανίτη.
3) Σύστηµα γνεύσιων.
- 90 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 91 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΠΗΓΗ: ΠΑΜΦΙΛΗ
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Θέρµα
Φ. χάρτου (1:50.000): Φούρνοι
1) Ηµιµεταµορφωµένοι
σχιστόλιθοι µε
µάρµαρα και
ασβεστόλιθους.
2) Μάρµαρα και
δολοµίτες µε
διαστρώσεις γνεύσιου και φλέβες γρανίτη.
3) Σύστηµα γνεύσιων.
- 92 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 93 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: ∆ίπλα στο Λιµεναρχείο
Φ. χάρτου (1:50.000): Άγιος Κήρυκος
- 94 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 95 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Νοµός: Σάµου
∆ήµος: Αγίου Κηρύκου
Θέση: Παλαιά Θέρµα
Φ. χάρτου (1:50.000): Άγιος Κήρυκος
- 96 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 97 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 98 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Ενδεικτικά αναφέρονται:
• εισροή περισσότερου συναλλάγµατος εφόσον θα έχουµε τουρισµό
µακράς παραµονής.
• νέες θέσεις απασχόλησης µε την τόνωση της οικονοµικής
δραστηριότητας λόγω της ανάπτυξης των ιαµατικών πηγών αλλά
και λόγω κατασκευής αρχικής υποδοµής όπως είναι η υποδοµή
υγείας και αθλητικών εγκαταστάσεων (νοσοκοµείων, γηπέδων
κλπ.).
• ζήτηση για ανάπτυξη υπηρεσιών αγοράς ( τράπεζες, καταστήµατα,
εστιατόρια κλπ.).
• ζήτηση αγαθών για περισσότερους µήνες το χρόνο και εξοµάλυνση
της εποχικότητας των τουριστικών δραστηριοτήτων κατά τη
διάρκεια των θερινών µηνών - φορολογικά και άλλα έσοδα για τις
τοπικές αρχές.
• βελτίωση των υπηρεσιών στον τοµέα µεταφορών (αεροδρόµια,
οδικές συνδέσεις κλπ.).
• ζήτηση για εγκαταστάσεις και ειδική υποδοµή (ιατρική) υψηλού
επιπέδου για τον εξοπλισµό των υδροθεραπευτηρίων και των
ιατρικών µονάδων.
• Επίσης, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι πριν από
κάθε είδους ανάπτυξη για την αξιοποίηση των ιαµατικών πηγών
χρειάζεται να ληφθούν µέτρα για την προστασία του τοπίου και
την εξασφάλιση της ποιότητας του περιβάλλοντος γιατί οι
περισσότερες ιαµατικές πηγές βρίσκονται σε περιοχές όπου
συνδυάζεται βουνό µε θάλασσα κάτω από εξαιρετικές
κλιµατολογικές συνθήκες. Η διατήρηση του γνήσιου φυσικού
περιβάλλοντος στα κέντρα παραθερισµού αποτελεί κύριο µέληµα.
Η προστασία των ιαµατικών νερών, σηµαντικών φυσικών πόρων
που εντάσσονται γενικότερα στο υδάτινο δυναµικό της χώρας,
αποτελεί πρωταρχικό σκοπό. Είναι γνωστό ότι η υποβάθµιση του
περιβάλλοντος πέρα από τη καταστροφή της αρχικής φυσικής
οµορφιάς συντελεί και στη µείωση της ανταγωνιστικότητας του
συγκεκριµένου θέρετρου στην τουριστική αγορά.
Βασική είναι και η σηµασία της έρευνας αγοράς και της διαφήµισης,
θέµα στο οποίο η Ικαρία υστερεί πολύ, µε αποτέλεσµα οι ιαµατικές πηγές
της Ικαρίας να µην είναι διεθνούς φήµης. Εποµένως, συµπερασµατικά θα
λέγαµε για τα λουτρά Ικαρίας ότι ο σηµερινός προορισµός τους που είναι
κυρίως µόνο για θεραπευτικούς σκοπούς θα έπρεπε να επεκταθεί.
Πρωταρχικός σκοπός είναι να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που
προσφέρουν, ώστε να διευρυνθεί το πεδίο των δραστηριοτήτων τους και
να αποτελέσουν κέντρα έλξης τουριστών όλων των ηλικιών για
περισσότερους µήνες του χρόνου. Η Ικαρία συνδυάζει βουνό, θάλασσα,
- 99 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 100 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
- 101 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 102 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 103 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Άρθρο 1
Άρθρο 1ν. 2188/1920, όπως συµπληρώθηκε µε άρθρο 30 Ν.∆. 3430/55,
σε συνδυασµό µε το άρθρο 2 παρ. 3 του ν. 1624/1951, το άρθρο 1 περ. 31
του Π.∆. 313/01 και το άρθρο 3 παρ. 2 του ν. 1278/82.
Άρθρο 2
Άρθρο 1.2.3 και 4 του Β.∆. 7/21 Αυγούστου 1920 Περί ανακηρύξεως
µιας πηγής υδάτων µεταλλικών ή µη ως ιαµατικής πηγής και αδείας
εκµετάλλευσης αυτής, όπως τροποποιήθηκε µε το Π.∆. της 27
Νοεµβρίου/2 ∆εκεµβρίου 1925, σε συνδυασµό µε το άρθρο 2 παρ. 3 του
ν. 1624/1951, το άρθρο 1 περ. 31 και 14 παρ. 4 περ. β Π.∆. 313/01 και το
άρθρο 3 παρ. 2 του ν. 1278/82.
- 104 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 105 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Άρθρο 3
Άρθρο 6 του Β.∆. της 7/21 Αυγ. 1920 σε συνδυασµό µε το άρθρο 3 παρ.
2 του Ν. 1278/82.
- 106 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Άρθρο 4
Άρθρο 1 ν. 2188/1920, 5 Β.∆. 7/21 Αυγ. 1920 σε συνδυασµό µε το άρθρο
2 παρ. 3 του ν. 1624/1951, το άρθρο 1 περ. 31. του Π.∆. 313/2001 και το
άρθρο 3 παρ. 2 του ν. 1278/82.
Άρθρο 5
Άρθρο 2 του ν. 2188/1920 σε συνδυασµό µε αρ. 2 παρ. 3 του Ν. 1624/51
& άρθρο 9 του Ν. 4109/60.
Άρθρο 6
Άρθρο 11 του Ν. 4844/30 σε συνδυασµό µε αρ. 2 παρ. 3 του Ν. 1624/51
& άρθρο 9 του Ν. 4109/60.
- 107 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
Άρθρο 7
Άρθρο 8 Αν. Ν. 828/1948.
Άρθρο 8
Άρθρο 8 Ν. 2188/20 σε συνδυασµό µε άρθρο 1 Ν. 2992/22.
Άρθρο 9
Άρθρο 12 του Ν. 4844/30 σε συνδυασµό µε αρ. 2 παρ. 3 του Ν. 1624/51
& άρθρο 9 του Ν. 4109/60.
Άρθρο 10
Άρθρο 18 του Ν. 4844/30 σε συνδυασµό µε αρ. 2 παρ. 3 του Ν. 1624/51
& άρθρο 9 του Ν. 4109/60.
Άρθρο 11
Άρθρο 1 Ν. 4086/1960 σε συνδυασµό µε το άρθρο 1 παρ. 31 του Π.∆.
313/2001.
- 108 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 109 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 110 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 111 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 112 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
- 113 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- 114 -
________ Γεωθερµία - Ιαµατικές Πηγές: Η Περίπτωση Της Ικαρίας
6. www.users.otenet.gr/~pvlimni/scient/iama.html, Προσωπική
ιστοσελίδα της Χηµικού – Ερευνήτριας ∆ρ. Βάννα Πανδή -
Αγαθοκλή.
7. www.disabled.gr/gr-arts/iama1.html, Αναπηρία Τώρα (µη
κερδοσκοπική υποστηρικτική εταιρεία).
8. www.ikaria.gr, Ιστοσελίδα Ικαρίας.
9. www.tee.gr/online/afieromata/1998/2000/page 0.1.htm, Τεχνικό
Επιµελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ).
10. www.iama.gr/ethno/Therm/sarakiwt.html, Προσωπική ιστοσελίδα
του ιατρού - Ρευµατολόγου ∆ρ. Αθανάσιου Α.Σαρακιώτη.
11. www.users.hol.gr/~chriskir/h_therapeutikh_drash_twn_iamatikwn_lo
utrwn.htm, 10 Γυµνάσιο Σκύδρας Οµάδα Αγωγής Υγείας 2000-2001.
12. www.snikaria.gr, Σύλλογος Νεολαίας Ικαρίας (ΣΝΙ).
13. www.iama.gr/ethno/Therm/medelou.html, Προσωπική ιστοσελίδα
της Υδρογεωλόγου Υποδιευθύντριας αναπτυξιακών έργων ΕΤΒΑ, Π.
Μαντέλου.
14. www.iama.gr/ethno/Therm/kokalas.html, Προσωπική ιστοσελίδα
του Προϊστάµενου τµήµατος των ιαµατικών πηγών του ΕΟΤ, Θ.
Κοκάλα.
15. www.iama.gr/ethno/Therm/vlasopoul.html, Προσωπική ιστοσελίδα
του Φαρµακοποιού Ν. Βλασσόπουλου.
- 115 -