‫زﻋﯿﻢ ﻋﺎﻟﯽﻗﺪر ﺷﺮق‬

‫ﻗﺎﺳﻢ ﻗﺮه داﻏﯽ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﮔﻔﺘﻦ درﺑﺎره ي ﻣﺼﺪق ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي وﺳﯿﻊ در‬
‫زﻣﯿﻨﻪي ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺟﺮات ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي ﻫﻢ دارد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ را ﻓﺎﺗﺤﺎن‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﺗﺤﻮﻻت ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان و ﺑﺨﺼﻮص ﺣﻮادث دﻫﻪ ﻫﺎي آﻏﺎزﯾﻦ اﯾﻦ ﻗﺮن ﺑﻪ ﻗﺪري‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪه و درﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺐ و ﻣﻐﻠﻮب آن‪ ،‬داﺋﻤﺎً ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد ﻣﺪام‬
‫ﺧﺪﻋﻪ اي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﺗﮑﻔﯿﺮ رﻗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﺪارك دﯾﺪه و ﻣﯽ ﭘﺮوراﻧﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺿﻤﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺳﺮي ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات و ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺶ ﺑﺰﻧﯿﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪي ﻣﺎرﮔﻮت ﺑﯿﮕﻞ » ﮔﺎه آﻧﮑﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﺧﻮد از آن ﻋﺎرﯾﺴﺖ‪ «.‬ﻫﺪف اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﺖﺗﺮاﺷﯽ و ﺑﺖﺳﺎزي از ﯾﮏ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻗﺼﺪ دارﯾﻢ در ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺑﺎ ﮔﺸﻮدن ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﯾﯽ از‬
‫ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﺣﻮادث دورهاي از ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﻗﺪم ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﺮاي ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ذﺑﺢ ﯾﮑﯽ از ﻧﺨﺒﻪ ﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان‬
‫ﺑﺮدارﯾﻢ‪.‬‬

‫در ﻣﯿﺎﻧﻪ ي ﻗﺮن ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﺷﻤﺴﯽ در ﻣﺤﻠﻪ ﺳﻨﮕﻠﺞ ﺗﻬﺮان ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﺮان را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري ﮐﻪ دراﯾﺘﺶ ﺻﺮف ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي‬
‫ﻣﺮدﻣﺶ ﻣﯽﺷﺪ و ﺗَﻐﺎﺑ‪‬ﻦ اش ﺻﺮف رﻫﺎﯾﯽ ﻣﯿﻬﻦ از ﻏﺎرت اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ دو ﭼﻨﺎن در ﻫﻢ ﻣﯽ آﻣﯿﺨﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺘﯽ ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷُﺒﻬﻪ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻤﻊ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻣﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎم ﻣﺼﺪق ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ دو ﻧﻬﻀﺖ ﮔﺮه ﺧﻮرده اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ ﮐﺮدن ﺻﻨﺎﯾﻊ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ي اﻗﺪاﻣﺎﺗﺶ در ﻣﻠﯽ ﮐﺮدن ﺻﻨﺎﯾﻊ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﺷﯿﻼت اﯾﺮان اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﮔﺎﻣﻬﺎي ﺑﺰرگ در اﺳﺘﻘﻼل اﯾﺮان و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮازﻧﻪ ي ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬اﻗﺪام ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫و ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﭘﺮ ﻣﺎﺟﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪:‬‬

‫ﻧﻬﻀﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق را ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در اﯾﺮان ﺑﻠﮑﻪ در‬
‫ﺑﯿﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم او را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزي ﺷﺠﺎع و ﺳﺮﺳﺨﺖ و ﺗﺤﺴﯿﻦﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎرﺳﺘﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﻨﻔﯽ اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ رﻫﺒﺮان ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺼﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬او ﺑﺎ اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺮدن ﺗﻔﮑﺮ ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻟﮕﻮي ﺑﺰرگ ﻣﺒﺎزرهي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺟﻬﺎن و ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎور ﺑﺴﯿﺎري »زﻋﯿﻢ اﻟﺸﺮق« ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺣﻀﻮر اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ در اﯾﺮان ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻣﻮﻓﻘﯽ در اﯾﺠﺎد ﻧﺎ اﻣﻨﯽ و ﺗﺎﺳﯿﺲ ﭘﻠﯿﺲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن را در ﮐﺸﻮر‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﺮح آﺷﻮب و ﻏﺎرت ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮب اﯾﺮان‪ ،‬ﻗﺼﺪ اﯾﺠﺎد ﻧﯿﺮوي ﭘﻠﯿﺲ و ﺣﺮاﺳﺖ‬
‫از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد را دارﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺪق ﺟﻮان ﺑﺎ ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ‪ ،‬اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ راﻫﺰﻧﯽ ﯾﺎ ﻣﻮردي در راه ﻫﺎ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﻪ واﻟﯽ آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺰارش ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪاﻣﯽ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﯿﺪ ﭼﻮن ﻣﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺣﻔﻆ اﻣﻨﯿﺖ ﻫﺴﺘﯿﻢ و وﻇﯿﻔﻪ ﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﯿﻢ‪ .‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻋﺪهاي ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻗﺮار داده و آﻧﺮا‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﻗﯿﺎم ﻋﻠﯿﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ در ﺟﻨﻮب ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺼﺪق ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﯿﺰ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺪق در اداﻣﻪ ي اﺟﺮاي ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﻮازﻧﻪي ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن دﺳﺖ ﺷﺮﮐﺖ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﯽ اﯾﺮان‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ادارهي اﯾﻦ ﺣﺠﻢ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ و ﻣﻌﺎﻣﻼت از ﻋﻬﺪهي اﯾﺮان ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫اﯾﺮان ﻧﻪ ﻧﺎوﮔﺎﻧﯽ داﺷﺖ و ﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در اﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا آﺧﺮﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪاش اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻓﻌﺎل در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻧﻔﺖ را ﺑﺼﻮرت ﭘﻨﺠﺎه – ﭘﻨﺠﺎه ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي‬
‫آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﮕﺰاﮐﻮ ‪ 5050‬ﭘﻮل ﻧﻔﺖ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﮕﻠﯿﺴﻬﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ را اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ در زﻣﺎن ﺗﺮوﻣ‪‬ﻦ واﺳﻄﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻏﺎﺋﻠﻪ را ﺑﯿﻦ اﻧﮕﻠﯿﺲ و اﯾﺮان ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺟﺪﯾﺪي ﺑﻪ ﻣﺼﺪق دادﻧﺪ و آن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻓﺮوش ﻧﻔﺖ آن را ﭘﻨﺠﺎه _ ﭘﻨﺠﺎه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺪق اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﺑﻪ ﺷﺮط ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﻮدن ﻃﺮف اﯾﺮاﻧﯽ در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﮐﺮد‪ .‬وﻟﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ اﯾﻦ ﺷﺮط را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﺮﭼﯿﻞ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻔﺖ را ﻣﺎ ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﯾﻢ و اﻣﺘﯿﺎز اﻧﺤﺼﺎري آن ﺑﺎ ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﻫﻢ ﻗﺮارداد دارﺳﯽ را ﺑﺎ‬
‫اﯾﺮان دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻠﯽ و رﺿﺎ ﺷﺎه ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻤﻠﮑﺖ آن را اﻣﻀﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﺼﺪق ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ ﺷﯿﺮ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب را ﺑﺴﺖ و اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ را ﺑﯿﺮون ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺼﺪق ﺧﻮد ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮوش ﻧﻔﺖ ﮐﺮد ﻫﯿﭻ ﮐﺸﻮري از اﯾﺮان ﻧﻔﺖ ﻧﺨﺮﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ درﯾﺎﯾﯽ در اﺧﺘﯿﺎر اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ ﺑﻮد و ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ وارد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ آن ﻫﻢ در درﯾﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻓﺮوﻧﺪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺼﺪق ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان رﮐﻮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭼﺎپ اوراق‬
‫ﻗﺮﺿﻪ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭼﺮخ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر را ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻣﺼﺪق در دادﮔﺎه ﻻﻫﻪ در دﻓﺎع از ﺣﻖ اﯾﺮان ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ در زﻣﺎن اﻣﻀﺎي ﻗﺮارداد‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎ ﮐﻮدﺗﺎ ﺳﺮ‬
‫ﮐﺎر آﻣﺪه ﺑﻮد و آن ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ دﺳﺘﭽﯿﻦ ﻫﻤﺎن ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻮده‪ ،‬ﻟﺬا ﻗﺮارداد ﻓﺎﻗﺪ وﺟﻬﻪي ﻣﻠﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺪق ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ‪ ،‬دادﮔﺎه ﻻﻫﻪ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺴﯽ ﮐﻪ ﻗﺮارداد دارﺳﯽ را‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮐﺮده و اﻣﻀﺎ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن واﻗﻌﯽ ﻣﺮدم ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﭘﯽ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﺼﺪق و ﺗﯿﻢ اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫ﻃﺮف دﻋﻮي و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺎه دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ دادﮔﺎه‪ ،‬راي ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺼﺪق ﺻﺎدر و ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﻣﻠﯽ اﻋﻼم ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزي و ﺗﺎﺛﯿﺮآن در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺧﺮاﺑﮑﺎراﻧﻪي ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ را در اﯾﺮان ﺷﺪت ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬

‫اﺷﺮف ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﺣﺰﺑﯽ درﺳﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎرش آن راه اﻧﺪازي ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ در ﺑﻪ‬
‫اﻧﺤﺮاف ﮐﺸﺎﻧﺪن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺣﺰب ﺗﻮده ﺑﻮد‪ .‬و در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺰب ﺗﻮده ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي‬
‫اﻧﺤﺮاﻓﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺣﺰب ﺗﻮده ﺑﺪﺑﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺑﺮ روي ﺳﺮ ﯾﮏ ﺳﮓ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و در‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪﻧﺪ و ﯾﺎ ﻧﯿﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﺳﻨﮓ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ‪ ،‬اﯾﻨﻄﻮر اﻟﻘﺎء ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﻮده اي ﻫﺎ ﺳﺮ ﮐﺎر ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ رﻓﺘﺎري ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺼﺪق ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬
‫و در ﺑﯿﻦ آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻢ از ﻣﺼﺪق و ﻫﻢ از ﺗﻮدهايﻫﺎ وﺣﺸﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﻃﺮﻓﯽ ﻫﻢ ﺣﺰب ﺗﻮده ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮي ﺑﻮد و اﻓﺴﺮان زﯾﺎدي ﻋﻀﻮ آن ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎري ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻫﻨﻮز ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﯽ ﻧﺒﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﻃﺮﻓﺪار آﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ ﯾﺎ ﺿﺪ‬
‫آﻣﺮﯾﮑﺎ؟ ﭼﻮن ﻣﺼﺪق ﺑﺮﮔﺰاري ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺣﺰب را ﻣﻤﻨﻮع ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر از دﯾﺪ آﻧﺎن ﻫﻤﺴﻮﯾﯽ ﺑﺎ آﻣﺮﯾﮑﺎ و اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﻨﻔﯽ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﻮروي ﺳﺎزش داﺷﺖ و ﻧﻪ ﺑﺎ ﻏﺮب‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﺗﻀﺎد‬
‫آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده و آن ﻫﺎ را روﺑﺮوي ﻫﻢ ﻗﺮار دﻫﺪ و اﻣﺘﯿﺎز ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﻮدهايﻫﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺣﻼﺟﯽ ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا او را ﻃﺮﻓﺪار آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺰب ﺗﻮده‪ ،‬راﻫﭙﯿﻤﺎﯾﯽﻫﺎ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﯿﻦ آن ﻫﺎ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺗﻮده اي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺰب اﺷﺮف‬
‫ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻨﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﺮاﺑﮑﺎري ﮐﺮده و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ را ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻫﺮج و ﻣﺮج ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﻃﺮﻓﯽ ﻫﻢ اﻧﮕﻠﯿﺲ از اﯾﻦ آﺷﻔﺘﮕﯽﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن آﻣﺮﯾﮑﺎ از ﺗﻮده اي ﺷﺪن اﯾﺮان و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﮐﻨﺘﺮل‬
‫آن از دﺳﺖ ﺑﻠﻮك ﻏﺮب‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده اﺑﺰاري ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻬﺎﻧﻪي اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻤﻠﮑﺖ از دﺳﺖ ﻣﺼﺪق‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪه و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﮐﺸﻮر در دﺳﺖ ﺗﻮدهايﻫﺎﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﻠﺒﺸﻮي ﮐﻪ راه اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ در ﺳﻤﺖ واﻗﻌﯿﺖ و ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺼﺪق دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﺟﻠﻮي اﯾﻦ‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮاتﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﺮﮔﺰاري ﺗﻈﺎﻫﺮات اﯾﻦ ﺣﺰب را ﻣﻤﻨﻮع ﮐﺮد‪.‬‬

‫در آن زﻣﺎن آﯾﺰﻧﻬﺎور ﮐﻪ ﻓﺮدي ﺿﺪ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺑﻮد‪ ،‬در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺣﻮادث او را‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﯾﺮان ﺑﺮ ﮐﺸﻮر اﺣﺎﻃﻪ ﻧﺪارد و ﻫﺮ آن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻫﺎ ﻗﺪرت را در دﺳﺖ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺼﺪق ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ‬
‫ﻣﺼﺪق ﺑﻮﺳﯿﻠﻪي ﮐﻮدﺗﺎ را ﻃﺮح رﯾﺰي ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در آن ﻣﻘﻄﻊ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺟﻨﺎح در ﮐﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﻄﻌﯽ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﯿﻮﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ و ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺴﺐ‬
‫ﻗﺪرت ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﻫﻢ ﺣﺘﯽ ﻃﺮﻓﺪار ﻣﺼﺪق ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ آﻧﻬﺎ روي ﺧﻮش ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد ﭼﻮن‬
‫ﻣﺼﺪق ﺷﯿﻮه ﻣﺬﻫﺒﯽ را در اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭘﯿﺶ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ و در ﺑﺮاﺑﺮ درﺧﻮاﺳﺘﻬﺎي آﻧﺎن ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﻣﺸﺮوﺑﺎت‬
‫اﻟﮑﻠﯽ و ﻣﺤﺪودﯾﺖ زﻧﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﺑﺶ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﮐﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺴﺮ آﯾﺖ اﷲ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮوف‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﻮل ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ از ‪ CIA‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽﻫﺎي زﯾﺎدي را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد‪ .‬ﺣﻤﺎﯾﺖ درﺑﺎر از روﺣﺎﻧﯿﻮن ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﻔﺖ‬
‫ﮐﺮدن ﺟﺎي ﭘﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﺎن رو آورده ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﮐﺎر را ﻣﺸﮑﻠﺘﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻫﺎي ﻣﻘﻄﻌﯽِ ﻣﺬﻫﺒﯿﻮن در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮان ﺑﻪ ﺷﻤﺲ ﻗﻨﺎت آﺑﺎدي از ﻧﺰدﯾﮑﺎن‬
‫ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا او از ﻣﺼﺪق ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬در ﺗﺼﻮﯾﺮي ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﻣﺠﻠﺲ را ﻣﻨﺤﻞ ﮐﺮده‪ ،‬ﺷﻤﺲ‬
‫ﻗﻨﺎت آﺑﺎدي ﻫﻢ در ﮐﻨﺎر ﻣﺼﺪق اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬از دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺼﺪق و ﻃﺮﻓﺪار ﻣﺼﺪق ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﺪﯾﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫آﺗﺶ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺼﺪق ﻗﻠﻢ ﻣﯽ زد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪ ﺟﺰو ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺼﺪق ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺟﺰو اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﮐﻮدﺗﺎ در رادﯾﻮ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ و در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﺎه‪ ،‬آن ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺮوف‪ » :‬ﭼﺮاﻏﯽ را ﮐﻪ اﯾﺰد ﺑﺮﻓﺮوزد ﻫﺮآﻧﮑﺲ ﭘﻒ ﮐﻨﺪ‬
‫رﯾﺸﺶ ﺑﺴﻮزد‪ «.‬را ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻫﺎ در آن ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎزي ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه و در ﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ آن دوره‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﮐﻨﺶ ﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎي ﮔﺮوه ﻫﺎ و اﺣﺰاب ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن دوره ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺪاﯾﯿﺎن‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﺣﺰب ﺗﻮده‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺣﺰب زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن‪ ،‬ﺣﺰب ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺰب ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎي ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ و‬
‫اﺣﺰاب ﻣﺨﺘﻠﻒ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﭘﺲ ﺣﻮادث ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ ﮔﯿﺮي ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻌﻀﯽ ﺗﺎ ﻣﻘﻄﻌﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫اﻗﺘﻀﺎي ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺪق ﻫﻤﺮاه ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ از ﻣﺼﺪق ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀﯽ ﻫﻢ در ﻧﻘﺶ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫ﻣﺼﺪق ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻫﻤﻪ ي اﯾﻨﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻮدﺗﺎي اول و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﻃﺮح و اﺟﺮاي ﮐﻮدﺗﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ‬
‫ﻣﺼﺪق و ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از اﺟﺮاي ﮐﻮدﺗﺎ‪ ،‬آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺻﺮف ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺧﻮد را از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﯽ اﯾﺮان ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن ﺷﺮاﮐﺖ در ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم و ﻗﺪرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻫﺎ‪ ،‬آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺧﻮاﻫﺎن ورود ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ در ﮐﻨﺎر اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮﻣﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ و‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت اﺳﺘﺨﺮاج و ﻓﺮوش ﻧﻔﺖ زﯾﺮ ﻧﻈﺮ اﯾﻦ ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻬﻢ اﯾﺮان در آن ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺷﺪ و ﮐﺎر‬
‫ﻓﺮوش و اداره ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ آن واﮔﺬار ﺷﺪ و ﺗﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﺎه ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم را ﻣﻠﻐﯽ و‬
‫ﺧﻮدش ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮوش را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﺷﺎه ﻧﻔﺖ را ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم ﻣﯽﻓﺮوﺧﺖ و‬
‫ﺑﺎﻗﯽ آن را در ﺑﺎزار آزاد‪ ،‬ﮐﻪ در آن ﻫﻢ ﻃﯽ ﻗﺮارداد ﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم از ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﺳﻮد ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫ﮐﺎري ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﺑﺮاي ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎه آن را ﭘﻨﺒﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻬﻀﺘﯽ ﮐﻪ از ﺷﺮق دور ﺗﺎ ﺷﻤﺎل‬
‫اروﭘﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و اﻟﮕﻮي ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي زﯾﺎدي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در اﯾﺮان ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺮگ و ﺗﺒﻌﯿﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري دﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﺪه ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻣﺮگ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺳﺨﺎﯾﯽ و ﺷﻌﻠﻪ‬
‫ﮐﺸﯿﺪن ﮐﺮﯾﻢ ﭘﻮر ﺷﯿﺮازي و ﺻﺪﻫﺎ اﻧﺴﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺗﻠﺦ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي ﻗﺪرداﻧﯽ اش را از ارﺑﺎﺑﺎﻧﺶ‪ ،‬در دﯾﺪار ﺑﺎ روزوﻟﺖ در ﯾﮑﻢ ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺳﯽ و دو ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﺑﺮاز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫» ﻣﻦ ﺗﺎج و ﺗﺨﺘﻢ را از ﺑﺮﮐﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻢ و ارﺗﺸﻢ و ﺷﻤﺎ دارم‪ .‬ﻣﺼﺪق ﺑﺎﯾﺪ ‪ 3‬ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ از‬
‫دﻫﮑﺪهاش ﺧﺎرج ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ اﮔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﮐﻨﻢ اﻋﺪام ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد‪« .‬‬

‫و در آﻧﺴﻮي ﺧﺎور ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ ﮔﻔﺖ‪ » :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﯾﺎد زﻋﯿﻢ ﻋﺎﻟﯽﻗﺪر ﺷﺮق‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻠﯽ ﮐﺮدن ﮐﺎﻧﺎل ﺳﻮﺋﺰ‬
‫زدم‪«.‬‬

‫ﻗﺎﺳﻢ ﻗﺮه داﻏﯽ‬

‫اﺳﻔﻨﺪ ‪1398‬‬