DETYRE

KURSI
THARESET E
PUNUAN: 1. ALBI ZYLYFTARI 2. LEDIAN FEKAJ 3. FABJOLA DREJTEPERDREJT
HYKAJ 4. BLERIM ASLLANI 5. SAIDA IBERHASAJ 6. A DHE THARESET
ELSISABETA RAMI
ME RRIPA
TRANSMETUES
PERMBAJTJA E PLANIT
1. ALBI ZYLYFTARI – HISTORIA E
PERGJITHSHME E PROCESIT TE
THARJES
2. LEDIAN FEKAJ -- HISTORIA E
MAKINERIVE TE THARESEVE. SERITE E
TYRE
3. FABJOLA HYKAJ – NDERTIMI I
THARESES SE DREJTPERDREJTE
4. BLERIM RISTANI – NDERTIMI I
THARESES ME RRIPA TRANSMETUESE
5. SAIDA IBERHASA – FUNKSIONIMI
THARESEVE TE DREJTPERDREJTA
6. ELSIBETA RAMI – FUNKSIONIMI I
THARESEVE ME RRIPA TRANSMETUES

HISTORIA E PERGJITHSHME E PROCESIT TE THARJES

Procesi I tharjes eshte ne te vertete nje process shume I lashte. Ajo konsiston ne largimin
e ujit ose lengjeve te tjera te brendshme te materialit duke I ulur ndjeshem peshen dhe
vellimin e tij duke e konservuar ate ushqim per nje kohe relativisht te gjate.

Materiali I mmare per kete detyre kursi eshte marre nga artikujt e Kroll at all, kryesisht
nga materiali “Tharja nga mileniumi I larget”.

Deshmite e marra nga ky artikull tregojne per proceset themelore te tharjes na cojne ne
Periudhen e Paeolitit ( 750000 vjet deri 20000 vjet me pare) kum materiali per tharje
ishte kuprohet ushqimi dhe tharesi ishte zjarri, tymi dhe burimi natyror: dielli. Keto jane
deshmite e para. Procesi themelor mbati I pandryshuar ose parimi mbeti I njejte deri ne
fillimin e periudhes industrial ku u shfaqen te tre tharese kryesore duke u kthyer thjesht si
dicka artizanale, nje process artisanal qe mund te kryhesh ne cdo shtepi si konservim I
shkalles e pare.

Ne si grup jemi fokusuar te “revolucioni industrial” I makinerive te tharjes te past viteve

60’ ne kete periudhe ekzistonin shume pak literature shkencore dhe inxhinierike per sa I
perket ketij procesi ne gjuhen angleza, gjuha e unifikimit dhe shume tekste te tjera ne
gjuhen ruse, kineze, gjermane sepse sic duket Lufta e Ftohte beri te veten dhe keto
teknologji nuk u bashkuan per te sjelle nje teknologji me te perparuar. Kostoja e ulet qe
ofronte procesi I tharjes shkurajoi te gjitha ofertat e mundshme e serioze per
permiresimin e makinerive. Tharesit e atehershem ishin shume te thjeshte pa ndonje
ndertim te mirefillte e shume funksional. Dhe ndergjegja ishte arma kryesore qe ndalonte
avancimin e metejshem te kesaj teknologjie pasi as njerezit dhe as shitesit nuk I
kushtonin rendesi te mirave qe sillte tharja si konservues. Por me kalimin e viteve disa
faktore te rendesishme ndikuan dhe sollen nje revolucion te vazhdueshem e te detyruar te
makinerive tharese. Dy ishin faktoret kryesore nder te tjerat pasi keto te dyja I eklipsonin
faktoret e vegjel ne mos edhe njeri-tjetrin.
Faktori I pare ishte rritja e pandalshme dhe me ritme te larta e popullsise , me nje raport
te tille qe popollsia rritej me nga 1 milliard per cdo 15-20 vjet. Faktori tjeter ishte kriza e
energjitikes qe solli nje rritje stratosferike te cmimit te naftes dhe gazit dhe rrjedhimisht
me vone u rrit cmimi edhe te produkte e sherbimet e tjera duke rritur ndjeshem koston e
prodhimit me fabrika. Dhe keshtu shkencetaret dhe inxhinieret kthyen syte nga procesi I
tharjes dhe ajo cka ishte me perpara disavantazhi me I larte u kthye ne avantazhin me te
larte. Ky interesim I madh u finalizua me nje conference ne 1978, ku u themelua
Ku paraqiten produktet te ndryshme per makineri tharjeje si dhe organizohen konferenca
te ndrsyshme per te diskutuar te shkuaren, te tashmen dhe te ardhmen e kesaj teknologjie.
Historia e serive te makinerive
Tharesi dollap bumin e vertete e ka pasur pas viteve 80’, pasi edhe aktiviteti I
ishte goxha ne rritje. Por origjina e saj eshte shume e larget. Dhe per kete do te
merremi me nje nga kompanite lider te thareseve te frutave. Tharesi dollap ose sic
quhet ndryshe CDM u shpik nga L. N. Miller. Ai bleu disa fidane dhe nje tharese te
thjeshte te asaj kohe. Aty ai ndertoi fermen e tij dhe I duhesh qe te ruante produktin
per nje kohe te gjate dhe tharesja qe kishte nuk ja plotesonte mjaftueshem
kerkesat. Keshtu qe duke perdorur aftesite e tij mekanike ai e modifikoi ate duke
prodhuar tharesin e pare te izoluar me tharje te brendshme. Kjo ishte dicka
eksperimentale dhe ai nuk e nxori qe ne fillim ne treg. Pas disa permiresimesh te
vogla ai e hodhi ne treg ne 1918 por ishte nje deshtim I madh pasi u refuzua
gjeresisht. Keshtu qe atij I mbeste qe te krijonte kompanine e tij dhe ia doli ne vitin
1934. I mbijetoi DM dhe u be nje nga firmat themelore qe furnizonte ushtrite
amerikane ne WWII e me radhe. Miller tashme I plakur deri ne fund te jetes se tij
u perpoq te ideonte dick ate re pasi ideja e tij e pare pas shume kohesh u pranua.
Pasardhesit u perpoqen gjithashtu por do te ishte brezi I katert I kamponise miller
me sakte qe do te prezantonte kete makineri ne vitin 1983. Me 1993 dhjete vjet me
vone do te modifikohesh duke e bere me nga dy prota hyrese dhe duke vazhduar
deri ne ditet e sotme duke prodhuar dhe ndryshuar sistemin e ventilimit per
reduktimin e kohes.

Tharesi me rrip transmetues u ideua nga eksperimenti guximtar I zoterijnve Larid

dhe Baker. Prototipi I pare u destinua qe te perdoresh per tekstilet per u la te
kuptohesh qe me disa modifikime te vogla mund te perdoresh per ushqimet. Por ky
modifikim vonoi pak. Vetem ne vitin 1991 u arrit te prodhohesh nje makine e
mirefillte me rrip transmetues dhe me shkalle te gjere prodhimi . Vendndodhja :
arizone, usa. Nje model I madh ku motori ishte ne pjesen e siperme te thareses
dmth cdo gje kryhej siper, por sistemi nuk ishte mjaft I ekulibruar keshtu qe do te
ishte prototipi I 1992 ne teksas kesaj radhe qe do te sillte nje makineri me te
mireshperndare per sa I perket pajisjeve. Evolimet e mevonshme nuk do te ishin
shume te rendesishme , pasi u fokusuan edhe keto ne permiresimin e qarkullimit te
ajrit qe do te sillte kohe me te shkurter pregatitjeje.

NDERTIMI I THARESVE TE DREJTEPERDREJTE

Eshte tipi me I thjeshte. Konsiston ne nje dhome me mure adiabatike ne
brendesi te se ciles jane vedosur rafte te ndryshme te cilet jane ne
gjendje te mbajne vazot me materialin qe do te thahet. Vazot mbajtese
jne me siperfaqe te madhe dhe trashesi te vogel.
Ajri qarkullon nepermjet nje ventilator dhe shkembyes te posacem
sigurojne ngrohjen e tij. Vazot mund te jene me vrime, ne menyre qe te
lejojne kalimin e ajrit nepermjet materialit. Ne rast te kundert, ajri do te
takoje siperfaqen e materialit dhe undin e vazove.

Ndertimi I tharesve me rrip transmetues

Jane aparate te parshtashme per material kokrrizore ose ne copa, te afte
per te perballuar levizje te forta. Tharesi konsiston ne nje cylinder
metalik, te vendosur mbi nje system mekanik qe lejon rrotullimin.
Materiali I thate, nepermjet nje bunkeri, bie ne cillinder. Levizja
rrotulluese prodhon nje perzierje te vazhduar te grimcave, ndersa nje
pjerresi e lehte e detyron materialin te bjere duke u rrotulluar drejt
daljes. Ne rryme te kundert ose te njejte me materialin qarkullon ne
cillinder nje rryme ajri e nxehte. Jane te mundshem disa variante, si
ngrohje jo e drejteperdrejte, nepermjet nje kemishe qe vesh cilindrin,
brenda se ciles qarkullon avull ose gaz I djegshem. Pareti I brendshem
mund te jete I pajisur ne menyre te tille qe te jete ne gjendje te mbledhe
ne menyre te perseritur dh eta hedhe perseri materialin qe thathet(si p.sh.
“fole bletesh”, etj)

Funksionimi I tharesve te drejtperdrejte

Nxehja kryhet nepermjet radiatoreve te avullit, te cilet punojne si me poshte: ajri I
nxehte fillon te ftohet ne shtresat e par ate materialit, duke u pasuruar me lageshti
dhe nxehet ne nje faze te dyte, duke u aftesuar te thithe perseri nje sasi avull-uji.

Temeratura e ajrit ne fund te cdo kalimi duhet te jene patjetet me e larte ndaj asaj te
meparshme, ndryshe nuk mund te kete rritje te permbajtjes se avullit ne ajer.
Temperature mbetet e pandryshueshme, praktikisht pas cdo nxehjeje paraprake.
Helika ne thithesen e ventilatorit lejon rregullimine shkarkimit te ajrit te lagesht;
thithesja mund te jete projektuar qe shkarkon plotesisht dhe ajri I thither nga
ventilator ne kete rast, perbehet teresisht nga ajri I mjedisit.

Tharja kryhet shpejt ne fillim, ku largohet lageshtia siperfaqesore, dhe kjo eshte
pjesa e pare dhe me eshpejte e procesit, ndersa kur kalohet ne stadin e dyte, duhet
te shmenget forcimi I siperfaqeve te jashtme te pjeseve te ndryshme, te shtrira ne
pajisje, si rrjedhoje e tharjes se shpejte.

Jodukuri mund te shmenget duke zvogeluar shpejtesine e tharjes dhe duke ullur
temperature e ajrit, ose duke ri qarkulluar nje pjese te ajrit te lagesht.

FUNKSIONIMI I THARESEVE ME RRIPA

TRANSMETUES
Makineria perbehet nga 1. Hinka 2. Rripi transmetues 3. Cilindrat rrotullues
4.shkembyesit e nxehtesise 5. Ndaresi I rrymes 6. Ventilatoret e thjeshte
7. Ventilator dehidratues. 8. Valvula rregulluese

Ushqimi pasi hidhet tek hinka depozite dhe shkarkuese hidhet tek rripi
trnasmetues. Shpejtesia e levizjes te ushqimit rregullohet automtikisht ne sherbim
te cilesise perfekte te produktit. Sic thame ushqimi duke levizur I nenshtrohet nje
rryme ajri te nxehte e cila e merr nxehtesine nga shkembyesit te nxehtesise.
Shkembyesit jane vendosur me pjese, shkembyesi I pare vendoset ne fillim te
rrjetes dhe poshte saj, ndersa pjesa tjeter vendoset ne fund dhe siper rrjetes. Kjo
behet per te siguruar nje shperndarje me te mire te tharjes si dhe per te rregulluar
disi qarkullimin uniforme te ajrit. Ajri e merr shtysen nga ventilatoret thjeshte, te
cilet per nje perdorim 100 % e maksimal te makinerise duhet te jene 4 ose me
shume ne baze te madhesise te thareses. Keto vendosen siper rrjetes. Ndersa
dehidratimi vjen nga e ashtequajtura ventilator dehidratues I cili ndodhet ne pjesen
e siperme te makinerise, mbi ventiluesit e thjeshte. Ajo rregullon procesin duke e
kontrolluar ajrin dhe duke e thare produktin . sherben edhe si ekuilibrues. Valvula
kontrollohet nga ventiluesi kryesor dhe ben ekuilibrimin e qarkullimit te ajrit.
Prototipi I pare 1918 Miller
Prototipi I vitit 1983 nga LeRoy Stone