[REVIEW PHIM] VÔ GIAN ĐẠO (INFERNAL AFAIRS 2002) – TRIẾT LÝ Á ĐÔNG QUA LĂNG

KÍNH ĐIỆN ẢNH[SPOLER ALERT]

Poster

Những ai quen thuộc với nền điện ảnh xứ Cảng Thơm chắc không ai xa lạ gì với tựa phim kinh diển trên
khi mà sức ảnh hưởng của nó đã đi vào luôn trong ngôn ngữ thường ngày của người dân. Mỗi khi người
Hong Kong nhắc đến cụm từ Vô Gian Đạo, thứ mà họ muốn nói không phải giáo lý Phật gia nào cả mà
chính là chỉ những cảnh sát ngầm hoạt động gián điệp trong lòng giới tội phạm và ngược lại. Với những
bạn xa lạ với thể loại phim tiếng Quảng Đông thì các bạn có thể đã gián tiếp nghe qua danh tiếng của Vô
gian đạo qua phiên bản remake của Hollywood- The Departed (2006) do Martin Scorcese đạo diễn.

Kinh Đại Bát Niết Bàn, Phẩm 19: “Kinh khủng nhất trong 8 tầng địa ngục là ngục vô biên, là đau
khổ bất tận kéo dài…” (Avici Hell-Vô gián ngục)

Cốt truyện mang tính đột phá.

Nói tới Vô gian đạo, phải nói tới sự độc đáo của cốt truyện. Ngay cả phần kịch bản, bộ phim cũng đã thể
hiện rõ ràng ý đồ của nhà làm phim khi xây dựng hai tuyến nhân vật song hành nhau và tương phản tuyệt
đối với nhau. Nhân vật chính của chúng ta là chàng cảnh sát chìm Trần Vĩnh Nhân do tài tử Lương Triều
Vỹ(Tony Leung) thủ vai; đối đầu trực tiếp với anh là tay trong của trùm tội phạm, Thanh tra Lưu Kiến
Minh do thiên vương Lưu Đức Hòa(Andy Lau) đảm nhận. Hai nhân vật, một chính một tà, bị đặt vào 2
thân phận trái ngược phải che dấu danh tính thật của mình vì lợi ích của mỗi bên. Hai con người đến từ
hai tầng lớp trái ngược của xã hội là tượng trưng cho quan điểm ‘chính tà phân minh’ mà người Hoa rất
tin tưởng. Niềm tin rằng trắng đen trên đời phải rõ ràng chính là xuất phát điểm thế giới quan của người
Trung Quốc, mà một cách nào đó chúng ta cũng có thể nói là quan nhân sinh chung của cả thế giới Á
Đông, ít nhất về phương diện lịch sử.

(Chèn hình biểu tượng âm dương bát quái)

Bổ sung và làm nổi bật thêm cho hai nhân vật chủ đạo là Thanh tra Hồng Chí Thanh với diễn xuất của
diễn viên gạo cội Vương Thu Sinh(Anthony Wong) và ở phía bên kia là đại ca xã hội đen Hàn Sâm do
gương mặt không thể quen thuộc hơn với người Hong Kong thủ diễn – Tăng Chí Vỹ. Trong khi Minh là
do chính tay Sâm cài vào Sở Cảnh sát; thì Nhân cũng được đích thân Thanh tra Hồng lựa chọn để đi làm
cớm chìm trong tổ chức tội phạm của Sâm. Hai con người trẻ tuổi không hề hay biết rằng họ đã được sắp
đặt để trở thành kẻ thù không đội trời chung với nhau. Kể từ lúc này, trắng đen đã bắt đầu trộn lẫn, chính
tà đổi chổ cho nhau.

Sau gần mười năm, cả hai tên nội gián đã đạt được nhiều thành tựu trong tổ chức của mình. Minh đã là
thanh tra ưu tú của Sở Cảnh sát, có địa vị trong xã hội, có cơ ngơi ấm cúng cùng người bạn gái xinh đẹp
Mary(do Trịnh Tú Văn đóng) trong khi Nhân đã trở thành tay chân thân tín của ông trùm Sâm và tiếp tục
bí mật liên lạc với Thanh tra Hồng để tìm cơ hội bắt trọn băng nhóm của Sâm. Tuy nhiên, nhiệm vụ của
Nhân là thiệt thòi và nguy hiểm hơn cả. Ngày ngày anh phải dấu mình hoạt động bên cạnh ông trùm,
không biết khi nào sơ xuất bại lộ thân phận thì sẽ bị Sâm ‘ăn tươi nuốt sống’. Áp lực khủng khiếp đến nỗi
Nhân phải tìm đến nữ bác sĩ Lý Trung Yến(do Trần Tuệ Lâm đóng) chỉ để ngủ trên ghế sofa trong phòng
khám của cô. Hai tuyến nhân vật tương phản rõ rệt với nhau từng chút một. Dường như người này chính
phiên bản đối lập của người kia cùng tồn tại trong một xã hội.

(Chèn hình hai nhan vật Nhân-Minh cùng ngồi nghe nhạc)

Những màn đấu trí.

Đến đây chúng ta mới chỉ thấy thể hiện lên triết lý âm-dương quen thuộc với hai bên chính-tà đối lập.
Nhưng khi bước vào công việc chính của mình thì cốt truyện lại trở nên phức tạp dần lên. Trong lần buôn
bán với băng đảng từ Thái Lan, Sâm đã bắt đầu nghi ngờ trong tổ chức của mình có nội gián và gần như
cùng lúc, Thanh tra Hồng Chí Thanh cũng nhận ra chuyện tương tự trong nội bộ Sở. Tức giận vì vụ làm
ăn đổ bể, Sâm quyết định ra tay trừ khử Thanh tra Hồng. Hắn ra lệnh cho Minh phải nhanh chóng tìm ra
nội gián của Sở Cảnh sát cài trong băng của mình. Đây là lúc mà Minh bắt đầu cảm thấy ngột ngạt vì sự
thúc ép của ông trùm Sâm. Ngay lúc này, Minh lại được bổ nhiệm làm Thanh tra phòng Nội bộ để truy
tìm nội gián trong Sở. Chuyện những tưởng không thể nào trớ trêu hơn khi chính tên nội gián lại đi làm
công việc truy tìm những kẻ phản bội trong lực lượng cảnh sát. Nhưng Minh lại tỏ ra vô cùng sốt sắng và
tận tâm. Chỉ cần anh giúp Sâm tìm được nội gián thì hắn sẽ để yên cho anh, rồi anh sẽ đám cưới với Mary
và có một gia đinh êm ấm. Nhưng anh không ngờ rằng, Sâm lại đi quá giới hạn đến mức giết hại Thanh
tra Hồng ngay giữa thanh thiên bạch nhật. Nội gián thì không tìm được; còn đồng nghiệp thì coi anh như
kẻ cơ hội hèn hạ, chỉ vì muốn thăng tiến mà hại chết Thanh tra Hồng.

(Chèn hình đoạn độc diễn của Lương Triều Vỹ)

Con người có thể chọn làm người tốt ?

Đây chính là cao trào mang tính bước ngoặt đối với Minh, anh ta bắt đầu nhận ra rằng Sâm và nội gián
kia chính là mối đe dọa lớn nhất đối với tính mạng và sự nghiệp của mình. Trong lúc nguy cấp, không
biết có phải vì cắt rứt lương tâm mà Minh đã quyết định đứng về phe chính nghĩa, hợp tác với Nhân để
bẫy Sâm vào chỗ chết. Mục đích của Minh rõ ràng là vị lợi. Anh ta trừ khử Sâm chỉ để xóa sạch thân
phận thật của mình. Nhưng xin các bạn hãy thử đứng vào vị trí của Minh mà suy nghĩ thử xem: bây
giờ anh ta đã là Thanh tra của Sở Cảnh sát Hong Kong, có địa vị cao sang trong xã hội và còn một người
vợ sắp cưới xinh đẹp; tại sao anh ta lại phải tiếp tục làm con ‘chuột chũi’ hèn mọn dưới bàn tay thao túng
của Sâm-một tên đầu trộm đuôi cướp. Có chăng chính là ‘nghĩa khí giang hồ’ mà anh ta không thể dứt
tình với Sâm. Nhưng thứ đạo đức đường phố đó đâu thể cản trở Minh bước ra khỏi quá khứ tội lỗi để
chính thức trở thành người tốt. Khi đối mặt với Sâm trong tầng hầm đổ xe, Minh đã nhìn thẳng vào Sâm
với ánh mắt bình thản và đầy vẻ đắc chí như để nói rằng: ‘Xin lỗi đại ca, em đã chọn làm người lương
thiện.’. Nếu so sánh với câu nói đầy tuyệt vọng và phẫn nộ của Chí Phèo trước khi hạ sát Bá Kiến, Lưu
Kiến Minh dường như đã nắm được trong tay số phận của mình mà bước tiếp.

(Chèn hình Minh giết Sâm vào đây)

Nhưng mà số phận mới là kẻ cao tay hơn hết. Sau khi chứng kiến cái chết thảm khốc của Thanh tra Hồng-
người thầy, người bạn và cũng là người duy nhất còn lại biết thân phận thật của anh, Nhân đã gần như
tuyệt vọng và suýt chút là bại lộ; may nhờ có Cường-một đàn em khác của Sâm-giúp anh thoát hiểm.
Nhân vật Cường này có thật là một cảnh sát chìm khác của Sở hay không chúng ta cũng không biết rõ.
Trong lúc cùng quẫn, anh nhận được điện thoại của Minh và lập tức đồng ý cùng Minh giăng bẫy Sâm
trong lúc hắn không đề phòng nhất. Kẻ nội gián này giúp kẻ nội gián kia trừ khử tội phạm. Đến đây,
chúng ta đã không còn có thể phân biệt được ai là chính ai là tà được nữa rồi.

Những tưởng sau khi Sâm chết, cái kết có hậu sẽ đến với cả hai, ngờ đâu trong lúc đến Sở để được phục
hồi thân phận, Nhân phát hiện ra Minh chính là nội gián của Sâm. Đây chính là bước ngoặt lớn thứ hai sẽ
đưa hai nhân vật đến việc đối đầu trực tiếp và cuối cùng là bi kịch.

(Chèn hình phong bì có chữ kí của Nhân)

Định mệnh hay Ý chí tự do?

Không còn ai để tin tưởng, Nhân đem hồ sơ thân phận cảnh sát của mình giao cho bác sĩ Lý Trung Yến;
anh gửi đĩa thu âm cuộc nói chuyện của Minh và Sâm cho Mary rồi hẹn Minh ra giải quyết. Những diễn
biến từ đây trở đi là những cảnh đặc sắc nhất của cả bộ phim: cảnh hai kẻ nội gián giáp mặt nhau trên sân
thượng tòa nhà, chung quang là cả thành phố Hong Kong hoa lệ dưới bầu trời trong vắt; người xem cảm
thấy dường như nhìn thấu hết tâm can của hai nhân vật, trắng đen từ nay rõ ràng và cái ác cuối cùng cũng
phải khuất phục trước chính nghĩa. Đột ngột, kẻ nội gián thứ hai của Sâm xuất hiện và phá vỡ kế hoạch
của cả hai người. Trong lúc Nhân rướn người bước vào thang máy, Đại B(do Lâm Gia Đống đóng) bắn
chết anh bằng một phát súng vào giữa trán-giống như cách Minh bắn chết Sâm. Sau khi thừa nhận thân
phận nội gián của mình với Minh, Đại B yêu cầu Minh phải chăm lo anh ta và anh ta cũng đã tiêu hủy
bằng chứng thân phận của Minh ở chỗ Sâm. Chúng ta có thể thấy rõ sự kinh ngạc của Minh trước diễn
biến không ngờ, nhưng đúng vào giây phút đó, anh quyết định tự mình nắm giữ số phận thêm một lần
nữa.

(Chèn hình cảnh thang máy và cảnh Minh bước ra)

Vô Giao Đạo…
Cao trào của bộ phim đến đây là kết thúc. Sau khi Nhân chết, bác sĩ Lý đã công bố hồ sơ của anh; anh
được an táng bên cạnh Thanh tra Hồng. Trong buổi truy điệu, tất cả các nhân vật còn sống có mặt đông
đủ cùng nhau chia sẻ kết cục: đứa con gái của người yêu cũ của Nhân ngỡ ngàng nhìn những dòng nước
mắt giàn giụa của mẹ mình; bác sĩ Lý rưng rưng nuối tiếc người bạn chân thành; người đồng nghiệp nhìn
Minh khinh bỉ; còn Minh kẻ chiến thắng cuối cùng của cả trò chơi thì hồi tưởng lại ngày đầu tiên tại học
viện cảnh sát. Tất cả những gì bây giờ Minh muốn là được đổi lấy thân phận của Nhân, được làm người
tốt lại từ đầu. Giờ đây khi những kẻ khác đã chết, Minh sẽ tiếp tục sống với lớp vỏ lương thiện của mình,
với địa vị của mình trong xã hội nhưng đã không còn ai tin tưởng, kính trọng hay yêu thương anh ta nữa
rồi; anh ta đã chính thức bước vào Vô gian đạo, nơi mà Minh sẽ sống mãi để chịu đựng đau khổ của
mình.

(Chèn hình Nhân và Minh cảnh cuối)