Professional Documents
Culture Documents
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ PDF
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ PDF
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 1
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Κυριαρχία αγροτικού τοµέα κοινωνικά και παραγωγικά έως τον 19ο αιώνα.
Προοδευτική υποχώρηση του αγροτικού τοµέα µε τη βιοµηχανική επανάσταση
στο «δυτικό κόσµο», η Ελλάδα κινείται µε αργούς ρυθµούς σε αυτή την
κατεύθυνση.
Η αγροτική µεταρρύθµιση προωθείται από τη στιγµή που η κατοχή γης έπαψε να
είναι πηγή κοινωνικού και ταξικού κύρους.
Ορισµός αγροτικής µεταρρύθµισης: Η κατάργηση των µεγάλων ιδιοκτησιών και
η κατάτµηση των αξιοποιήσιµων εδαφών σε µικρές παραγωγικές µονάδες,
οικογενειακού χαρακτήρα.
Προβλήµατα που παρουσιάστηκαν στον τοµέα της έγγειας ιδιοκτησίας µετά το 1864.
∆ιεύρυνση ελληνικού κράτους : 1864 Επτάνησα, 1881 Θεσσαλία.
Τα τσιφλίκια της Θεσσαλίας αγοράστηκαν από πλούσιους Έλληνες του
εξωτερικού οι οποίοι :
α) διατήρησαν τον αναχρονιστικό θεσµό των κολίγων ( = καλλιεργητές ξένου
κτήµατος που µοιράζονται την παραγωγή µε τον ιδιοκτήτη),
β) άσκησαν πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις για να κερδοσκοπήσουν από την
πώληση σιταριού → επεδίωξαν την επιβολή υψηλών δασµών (φόρων) στο
εισαγόµενο από τη Ρωσία σιτάρι, ώστε να µπορούν να αυξάνουν την τιµή και στο
δικό τους εγχώριο, προκαλώντας ακόµη και τεχνητές ελλείψεις.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 2
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
1. Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην υποχώρηση της σπουδαιότητας του
αγροτικού τοµέα στην Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα και στην αγροτική
µεταρρύθµιση;
2. Πότε ενσωµατώθηκαν στην Ελλάδα τα Επτάνησα και η Θεσσαλία;
3. Πώς αντιµετωπίστηκε το πρόβληµα της έγγειας ιδιοκτησίας στον ελλαδικό
χώρο ως το 1864;
4. Ποια προβλήµατα παρουσιάστηκαν στον τοµέα της έγγειας ιδιοκτησίας µετά
το 1864;
5. Τι γνωρίζετε για την πρώτη προσπάθεια αγροτικής µεταρρύθµισης και τη
νοµοθεσία του 1907;
6. Τι γνωρίζετε για την κύρια προσπάθεια ολοκλήρωσης της αγροτικής
µεταρρύθµισης το 1917, ποια τα αποτελέσµατα και οι συνέπειες στο ελληνικό
κράτος;
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 3
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 4
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα στοιχεία του στατιστικού πίνακα
(σχολικό βιβλίο σελ. 44), να παρουσιάσετε τους στόχους και τα αποτελέσµατα
της αγροτικής µεταρρύθµισης του 1917.
2. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα στοιχεία της ιστορικής πηγής
(σχολικό βιβλίο σελ. 45), να παρουσιάσετε την κατάσταση της ελληνικής
γεωργίας κατά τον 19ο αιώνα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 5
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Αίτια περιορισµένης επιρροής του εργατικού κινήµατος στην Ελλάδα κατά τον 19ο αι.
Στο τέλος του 19ου αιώνα στην Ελλάδα συναντάµε σοσιαλιστικές οµάδες και
εργατικές οµαδοποιήσεις µε µικρότερη πολιτική και κοινωνική επιρροή από τα
αντίστοιχα κινήµατα σε βιοµηχανικές χώρες της ∆ύσης αλλά και σε βαλκανικές
χώρες (π.χ. Βουλγαρία). Αίτια:
1. Η απουσία µεγάλων βιοµηχανικών µονάδων οδήγησε σε καθυστέρηση.
2. Στα µεγάλα δηµόσια έργα της περιόδου, σηµαντικό ποσοστό του εργατικού
δυναµικού προερχόταν από το εξωτερικό ή ήταν πρόσκαιρης απασχόλησης.
3. Πιο σταθερό εργατικό δυναµικό δούλευε στις µεταλλευτικές επιχειρήσεις, όπου
και εκδηλώθηκαν οι πρώτες εργατικές εξεγέρσεις (Λαύριο, 1896).
4. Στον ιδεολογικό τοµέα η επικράτηση της Μεγάλης ιδέας (1) (ορισµός :σελ. 15 –
16) εµπόδιζε την ανάπτυξη και διάδοση ιδεολογιών µε κοινωνικό και ταξικό
περιεχόµενο.
Αίτια ανάπτυξης του εργατικού κινήµατος στην Ελλάδα κατά τον 20ο αι.
α) Μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέµων (δηλαδή µετά το 1913)
1. Η ενσωµάτωση της Θεσσαλονίκης, µιας πόλης µε σηµαντικό βιοµηχανικό
υπόβαθρο και κοσµοπολίτικο χαρακτήρα.
2. Η ίδρυση της Φεντερασιόν : Ορισµός = Μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση
της Θεσσαλονίκης, µε πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες
εβραϊκή κοινότητα της πόλης, η οποία απετέλεσε σηµαντικό δίαυλο για τη
διάδοση της σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα.
Β) Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσµίου πολέµου (1914 – 1918) και µετά τη λήξη του.
1. Οι πιέσεις που δέχτηκε η ελληνική κοινωνία (από διάφορα πολιτικά και
οικονοµικά συµφέροντα).
2. Η εµπλοκή της χώρας σε διεθνείς υποθέσεις ( είσοδος ή όχι στον πόλεµο).
3. Ο αντίκτυπος της ρωσικής επανάστασης ( Οκτωβριανή επανάσταση 1917,
άνοδος στην εξουσία των Ρώσων εργατών κοµµουνιστών, που έγινε πρότυπο
και για της Έλληνες εργάτες).
4. Ίδρυση Γ.Σ.Ε.Ε. που συµπεριέλαβε κλαδικά και τοπικά σωµατεία.
5. Ίδρυση Σ.Ε.Κ.Ε.(1918), το οποίο λίγο αργότερα προσχώρησε στην Τρίτη
Κοµµουνιστική διεθνή (= διεθνές συνέδριο στο οποίο συµµετείχαν
κοµµουνιστικά και σοσιαλιστικά κόµµατα από διάφορες χώρες µε στόχο την
προώθηση της ιδεολογίας τους και τον συντονισµό των ενεργειών τους) και
µετονοµάστηκε σε Κ.Κ.Ε.(1924) (βλέπε και σελίδα 97-98).
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 6
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
1. Για ποιους λόγους ήταν περιορισµένη η κοινωνική και πολιτική επιρροή των
σοσιαλιστικών οµάδων και των εργατικών οµαδοποιήσεων στο τέλος του 19ου
αιώνα στην Ελλάδα;
2. Ποια ήταν η εξέλιξη του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήµατος στην Ελλάδα
κατά της πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και πού οφειλόταν;
3. Να δώσετε σύντοµο ορισµό για τη Φεντερασιόν.
2. Στη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου εργάστηκαν πολλοί Γάλλοι εργάτες.
3. Η επικράτηση της Μεγάλης ιδέας εµπόδιζε την ανάπτυξη και διάδοση ιδεολογιών
µε κοινωνικό και ταξικό περιεχόµενο.
2. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα στοιχεία του παρακάτω ιστορικού
παραθέµατος να παρουσιάσετε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η
εργατική τάξη και το εργατικό κίνηµα ως το 1910 και τα αίτια που τους
οδήγησαν στην κατάσταση αυτή.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 7
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 8
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 9
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
1. Να παρουσιάσετε σύντοµα την έννοια του «Βενιζελισµού» στον οικονοµικό
τοµέα.
2. Ποια κοινωνική τάξη συνεργάστηκε µε τον Ελ. Βενιζέλο στην
πραγµατοποίηση των ιδεών του και για ποιους λόγους;
3. Πώς αντιµετωπίστηκε η αγροτική κρίση του 1910 και ποιες οι συνέπειες της
αντιµετώπισής της;
4. Ποιες οι θετικές και ποιες οι αρνητικές συνέπειες των βαλκανικών πολέµων;
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
10
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
«Η µετανάστευση στις Η.Π.Α. – κυρίως σε ότι αφορά τις άµεσες αιτίες της-
αποτελεί απάντηση σ’ ένα περιστασιακό πρόβληµα των Ελλήνων
µικροκαλλιεργητών, τη σταφιδική κρίση που συντάραξε την Πελοπόννησο το
διάστηµα 1895-1910. (…) Ανεξάρτητα από τα συνολικά αποτελέσµατα που είχε το
φαινόµενο στην ελληνική οικονοµία, είναι σαφές ότι συνέβαλε αποφασιστικά στην
ενίσχυση των µικρών αγροτικών οικογενειακών επιχειρήσεων. Παρατηρεί ο
Πολύζος ότι το άθροισµα των κεφαλαίων που αποστέλλονται από τους µετανάστες,
αντιπροσώπευε συχνά τεράστια ποσά Υπολογίζεται ότι σ’ ένα χωριό ορεινής
περιοχής, από τις 93.000 χρυσές δραχµές (ύψος των ετήσιων εξόδων του
πληθυσµού) οι 37.000 δηλαδή το 40% καλυπτόταν από τα εµβάσµατα των
οµογενών της Αµερικής».
Κ. Τσουκαλά, Εξάρτηση και αναπαραγωγή, σελ. 158-159.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
11
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
2. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες του παρακάτω
ιστορικού παραθέµατος να παρουσιάσετε τη θεωρία του Βενιζελισµού και τις
συνέπειες – επιδιώξεις της σε οικονοµικό και κοινωνικό επίπεδο .
«Με την επικράτηση του Βενιζέλου και του κόµµατος των Φιλελευθέρων
προωθούνται οι µεταρρυθµίσεις εκείνες που οδηγούν προς τον αστικό
µετασχηµατισµό της ελληνικής κοινωνίας, γίνονται τα πρώτα βήµατα για τη
δηµιουργία ενός σύγχρονου αστικού κράτους κατά τα πρότυπα των δυτικών
δηµοκρατιών. (…) Οι απόψεις του Βενιζέλου εκφράζουν και τις τάσεις της εθνικής
αστικής τάξης, η οποία επιδιώκει τη δηµιουργία ενός ρωµαλέου εθνικού αστικού
κράτους. Επιδιώκουν τη δηµιουργία διευρυµένης εσωτερικής αγοράς και τη
δηµιουργία ενός εκτεταµένου και οργανωµένου εθνικού κέντρου, το οποίο θα τους
παρείχε όλα τα εχέγγυα για επενδυτική δραστηριότητα».
3. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αξιοποιώντας τις πληροφορίες του
παρακάτω ιστορικού παραθέµατος να αναφερθείτε στην πολιτική αντίληψη του
Βενιζελισµού και στους λόγους για τους οποίους η αστική τάξη στήριξε την
πολιτική αυτή.
«Πέρα και πίσω από το χάρισµα του ηγέτη, η ανεπανάληπτη δυναµική του
Βενιζελισµού πηγάζει από έναν εξίσου ανεπανάληπτο συνδυασµό αστικού
εθνικισµού και αστικού εκσυγχρονισµού, σε αδιάσπαστη και διαλεκτική ενότητα.
Από την πρώτη στιγµή, το 1910, ο εκσυγχρονισµός τέθηκε στην υπηρεσία της
εθνικής ολοκλήρωσης. Με τη σειρά της, η εθνική ολοκλήρωση υπηρέτησε τον
εκσυγχρονισµό µέχρι τέλους, προσφέροντας του την αναντικατάστατη πολιτική και
ιδεολογική νοµιµοποίηση.(…) Κατά την πρώτη κυρίως περίοδο του Βενιζελισµού
(1910-1920), ο αστικός εκσυγχρονισµός συναρθρώθηκε µε τον αλυτρωτισµό, µε
ιδεολογικό επιστέγασµα τη Μεγάλη Ιδέα.(…) Ως ανεπανάληπτος συνδυασµός
αστικού εθνικισµού και αστικού εκσυγχρονισµού, ο Βενιζελισµός στηρίχθηκε σε
εξίσου ανεπανάληπτες ιστορικές προϋποθέσεις. Εκµεταλλεύτηκε αδίστακτα και
δηµιουργικά µια σειρά από διεθνείς συγκυρίες, που προσέφεραν τις καλύτερες αλλά
και τελευταίες ευκαιρίες πραγµάτωσης της Μεγάλης ιδέας, ως συνεπούς και
ρεαλιστικού αλυτρωτισµού. Για πρώτη και τελευταία φορά, άλλωστε, τα
συµφέροντα του βρετανικού ιµπεριαλισµού συνέπεσαν και συµπορεύτηκαν µε τις
ελληνικές εθνικές επιδιώξεις».
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
12
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ο θεωρητικός δανεισµός του 1917 και οι συνέπειές του στον οικονοµικό και
κοινωνικό τοµέα.
Οι Μεγάλες δυνάµεις ενέκριναν θεωρητικό δανεισµό προς την Ελλάδα, δηλαδή τα
ποσά δεν εκταµιεύτηκαν ποτέ ούτε δόθηκαν στην Ελλάδα, αλλά
χρησιµοποιήθηκαν ως κάλυµµα – εγγύηση για την έκδοση πρόσθετου
χαρτονοµίσµατος, ένα είδος αποθέµατος σε χρυσό και σε συνάλλαγµα, που δεν
βρισκόταν όµως υπό τον έλεγχο της χώρας.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
13
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
1. Kάτω από ποιες συνθήκες πραγµατοποιήθηκε η συµµετοχή της Ελλάδας στον
Α΄ Παγκόσµιο πόλεµο;
2. Πώς αντιµετώπισε η Ελλάδα τις οικονοµικές υποχρεώσεις που δηµιούργησε η
συµµετοχή της στον Α΄ Παγκόσµιο πόλεµο;
3. Πώς αξιοποιήθηκαν τα δάνεια των Μεγάλων δυνάµεων προς την Ελλάδα κατά
την περίοδο 1917-1920;
4. Πώς αντιµετωπίστηκε από τα φιλοβασιλικά κόµµατα το δηµοσιονοµικό
αδιέξοδο του 1922;
5. Ποιες συνέπειες είχε η εκλογική ήττα του Βενιζέλου το Νοέµβριο του1920
στην οικονοµία της χώρας;
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
14
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
« Το χάσµα που χώριζε τον βασιλιά (Κωνσταντίνο) από τον χαρισµατικό πρώην
πρωθυπουργό(Ελ. Βενιζέλο) ήταν αγεφύρωτο.(…) Ο Βενιζέλος είχε ταυτιστεί
εντελώς µε µια επιθετική πολιτική επιδιώκοντας την πραγµάτωση της Μεγάλης
Ιδέας, ενώ ο βασιλιάς και οι υποστηρικτές του ήταν οπαδοί µιας «µικρής αλλά
έντιµης Ελλάδας», η οποία έπρεπε πρώτα να εδραιώσει την κυριαρχία στα νέα
εδάφη (των βαλκανικών πολέµων) και µετά να επιδοθεί σε ριψοκίνδυνες
αλυτρωτικές περιπέτειες.(…) Τον Αύγουστο του 1916, φιλοβενιζελικοί
αξιωµατικοί του στρατού στη Θεσσαλονίκη µε την υποστήριξη της οργάνωσης
Εθνικής Άµυνας – ήταν υπέρ της Αντάντ (Αγγλογάλλοι) – οργάνωσαν κίνηµα
κατά της βασιλικής κυβέρνησης.(…) Τον ∆εκέµβριο του 1916 βρετανικές και
γαλλικές δυνάµεις αποβιβάστηκαν στον Πειραιά για να εξαναγκάσουν σε
ουδετερότητα τις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της βασιλικής
κυβέρνησης, να επιβάλουν την απαίτηση για παράδοση του πολεµικού υλικού και
να εξασφαλίσουν τον έλεγχο της σιδηροδροµικής γραµµής προς τον βορρά».
Richard Clogg, “Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας, 1770 – 2000” , σελ. 113 – 115.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
15
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόµος ΙΕ, σελ 301.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
16
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ποια κατάσταση είχε να αντιµετωπίσει και πώς αντέδρασε ο κρατικός µηχανισµός στην
αντιµετώπιση του προσφυγικού προβλήµατος το 1922;
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
1. Ποιες συνέπειες επέφερε στην ελληνική κοινωνία η άφιξη των προσφύγων µετά
το 1922;
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
17
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το περιεχόµενο του παρακάτω ιστορικού
παραθέµατος να παρουσιάσετε την κατάσταση που είχε να αντιµετωπίσει η ελληνική
κυβέρνηση µετά την άφιξη των προσφύγων και τις ενέργειες στις οποίες κατέληξε για
να αντιµετωπίσει το πρόβληµα αυτό.
«Η δεκαετία των πολέµων ανάµεσα στα 1912 και 1922 είχε αναστατώσει την
οικονοµία της Ελλάδας. Η χώρα δεν είχε το χρόνο να αναπτύξει τα φτωχά αλλά εν
δυνάµει πλούσια εδαφικά της κέρδη. Η µαζική εισροή προσφύγων συνέβη σε µια
περίοδο που τα ελληνικά δηµόσια οικονοµικά βαρύνονταν από τα στρατιωτικά έξοδα
και που η Ελλάδα ήταν αποκλεισµένη από τις χρηµαταγορές της Ευρώπης. Ήταν
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
18
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ «ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ»
1. Η Ελλάδα του µεσοπολέµου είχε θετική οικονοµική πορεία.
2. Ο ελληνικός κοσµοπολιτισµός της περιόδου του µεσοπολέµου παρέµεινε ένας
βασικός παράγοντας που έκανε να θεωρείται η Ελλάδα δευτερεύον πεδίο
ανάπτυξης οικονοµικών δραστηριοτήτων.
3. Οι πρόσφυγες είχαν φέρει µαζί τους τις γνώσεις και τον πολιτισµό τους και
ισχυρή διάθεση για εργασία.
4. Την περίοδο του µεσοπολέµου οι µειονότητες στην Ελλάδα αντιπροσώπευαν
ποσοστό λίγο µεγαλύτερο του 7% του συνολικού πληθυσµού.
5. Την περίοδο του µεσοπολέµου το 1/3 του ελληνικού πληθυσµού κατοικούσε σε
µεγάλα αστικά κέντρα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
19
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
παρά µια µειοψηφία, γιατί βασίζεται κατά πρώτο λόγο στο ξένο κεφάλαιο που εισάγεται
µαζικά µε τη µορφή δανείων και ελέγχει την οικονοµία της χώρας.(...) Ένας
υπολογισµός κατά προσέγγιση δείχνει ότι το 80% του πληθυσµού µόλις απολαµβάνει, το
1938, κάτι λιγότερο από το µισό του εθνικού εισοδήµατος, ενώ το άλλο µισό
διαµοιράζεται σε µια µειοψηφία του 20%».
Ν. Γ. Σβορώνου, «Επισκόπηση της Νεοελληνικής ιστορίας», σελ 129 – 131
7. Οι µεγάλες επενδύσεις
Αίτια επενδύσεων στις υποδοµές της χώρας
Οι ραγδαίες αλλαγές, τις οποίες προκάλεσαν στη χώρα οι συνέπειες του
Μικρασιατικού πολέµου, ανέδειξαν την ανάγκη για σηµαντικές επενδύσεις στις
υποδοµές της χώρας.
Έργα:
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
20
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόµος ΙΕ, σελ 336
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
21
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Στόχοι: Θα αναλάµβανε:
α) τη διαχείριση των χρεών
β) την έκδοση χαρτονοµίσµατος
γ) την ενιαία εφαρµογή της κυβερνητικής πολιτικής
Πότε ιδρύθηκε: Παρά τις αντιδράσεις της Εθνικής τράπεζας (της στερούσε το
προνόµιο έκδοσης χαρτονοµίσµατος) και κάτω από την πίεση ξένων
συµβούλων, το Μάιο του 1927 ιδρύθηκε η τράπεζα της Ελλάδος, η οποία
άρχισε τη λειτουργία της ένα χρόνο αργότερα..
Αποτελέσµατα:
1) Πέτυχε σταθερές ισοτιµίες της δραχµής µε τα ξένα νοµίσµατα,
στηρίζοντας την έκδοση χαρτονοµίσµατος στα αποθέµατα της σε χρυσό και
συνάλλαγµα και εξασφαλίζοντας τη µετατρεψιµότητα του εθνικού νοµίσµατος
σε χρυσό.
2) Η επιτυχία αυτή οδήγησε τα δηµόσια οικονοµικά σε περίοδο ευφορίας.
3) Βελτίωσε την πιστοληπτική ικανότητα του κράτους (= την αξιοπιστία του
κράτους στο εξωτερικό, ώστε να έχει τη δυνατότητα για εύκολη σύναψη
δανείων).
4) Ενίσχυσε την εισροή συναλλάγµατος και τις επενδύσεις.
5) Προκάλεσε µια ισχυρή δυναµική που επέτρεψε τις σηµαντικές πολιτικές,
θεσµικές και οικονοµικές πρωτοβουλίες της τελευταίας κυβέρνησης
Βενιζέλου (1928-1932).
Η περίοδος αυτή κράτησε µέχρι τις αρχές 1932, οπότε εκδηλώθηκαν στη χώρα
οι συνέπειες της µεγάλης οικονοµικής κρίσης, που ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη το
1929.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
22
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ποιες προσπάθειες έκανε η ελληνική κυβέρνηση για να αποτρέψει την κρίση και
ποια αποτελέσµατα- συνέπειες είχαν οι προσπάθειες αυτές;
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
23
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Οι πολιτικές συνέπειες της οικονοµικής κρίσης στην Ελλάδα και σε διεθνές επίπεδο.
Τα ισχυρά συγκεντρωτικά κράτη που αναδείχθηκαν µέσα από αυτές τις
διαδικασίες, προκαλούσαν την ανάδειξη και την κυριαρχία ολοκληρωτικών
κινηµάτων και καθεστώτων σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Καθώς προχωρούσε η
δεκαετία της κρίσης, η δεκαετία του 1930, ολοένα και περισσότερα κράτη
αποκτούσαν δικτατορικά ή φασιστικά καθεστώτα ( π.χ. Γερµανία – Χίτλερ).
Στην Ελλάδα στις 4 Αυγούστου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς, µε την ανοχή του
παλατιού – του βασιλιά, προχώρησε στην κατάλυση του κοινοβουλευτικού
καθεστώτος και στην επιβολή δικτατορίας.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
1. Ποια ήταν η οικονοµική κατάσταση της Ελλάδας τη χρονική περίοδο που έφτασε
η οικονοµική κρίση;
3. Ποια οικονοµική µέθοδος κυριάρχησε στο εξωτερικό εµπόριο την περίοδο της
οικονοµικής κρίσης και τι γνωρίζετε γι’ αυτή;
5. Ποιες υπήρξαν οι πολιτικές συνέπειες της οικονοµικής κρίσης στην Ελλάδα και σε
διεθνές επίπεδο;
2. Η Ελλάδα το 1932 µπήκε µε τη σειρά της στο χώρο της ανοιχτής οικονοµίας.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
24
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόµος ΙΕ, σελ 329.
۩
2. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αξιοποιώντας το περιεχόµενο του
παρακάτω ιστορικού παραθέµατος να παρουσιάσετε το περιεχόµενο του όρου
«κλήριγκ», τους λόγους που επέβαλαν αυτή τη µέθοδο συναλλαγών και τις
επιπτώσεις που είχε στο ελληνικό και διεθνές εµπόριο.
«Η βασική αρχή της νέας εµπορικής πολιτικής ήταν ότι οι εισαγωγές έπρεπε, όσο το
δυνατόν, να πληρώνονται µε τα εξαγόµενα εθνικά προϊόντα. Η µέθοδος των clearing
αποφεύγει σε µεγάλο βαθµό την παρεµβολή του συναλλάγµατος και γι’ αυτό συγκρίνεται
µε τις πρωτόγονες µορφές των ανταλλαγών. Με το µηχανισµό αυτό, κάθε χώρα
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
25
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
εξωθείται να µην εισάγει προϊόντα άλλης, παρά µόνο υπό τον όρο ότι και αυτή η
τελευταία δέχεται να εισάγει σε αντιστάθµιση προϊόντα ίσης αξίας της πρώτης. Η µορφή
αυτή του εµπορίου προτιµήθηκε στο µεσοπόλεµο από πολλές χώρες, γιατί επέτρεπε την
εξοικονόµηση συναλλάγµατος και για τις δύο εµπορευόµενες πλευρές (…) Η µέθοδος
των clearing επέτρεπε διάφορες παραλλαγές γύρω από το ποσοστό των εισαγωγών που
θα καλυπτόταν µε εξαγόµενα προϊόντα και γύρω από το ποσοστό που θα καλυπτόταν µε
συνάλλαγµα. Το πλεονέκτηµα της µεθόδου αυτής ήταν ότι στηριζόταν σε συµφωνίες
ολιγόµηνης διάρκειας, ανανεώσιµες, πράγµα που έδινε στο µηχανισµό των clearing µια
ιδιαίτερη ευκαµψία και ικανότητα προσαρµογής στις µεταβαλλόµενες συνθήκες. (…) Το
κράτος όµως παράλληλα ανέλαβε, µε τον τρόπο αυτό, την προώθηση των εξαγωγών,
σαν ένα µέσο για τη βελτίωση των δηµοσιονοµικών πραγµάτων. Η οργάνωση του
εξωτερικού εµπορίου µε επίκεντρο το κράτος είχε µια αξιοσηµείωτη επίπτωση:
παρακίνησε τους εµπόρους να οργανωθούν σε ενώσεις εισαγωγέων και εξαγωγέων, µε
την κρατική αιγίδα και κατοχύρωση. Έτσι το κράτος ασκούσε ουσιαστικό έλεγχο πάνω
στο κρατικό εµπόριο. Στην ουσία, το εµπορικό clearing, εµφάνιζε πια τους εµπόρους
σαν απλούς φορείς των αναγκών και των θελήσεων της κρατικής πολιτικής».
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόµος ΙΕ, σελ 341
۩
3. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αξιοποιώντας το περιεχόµενο του
παρακάτω ιστορικού παραθέµατος να παρουσιάσετε τις συνέπειες της οικονοµικής
κρίσης του 1932 στην ελληνική και διεθνή πολιτική κατάσταση.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
26