῾῾Θ Εκκλθςία άνευ τθσ Ευχαριςτίασ δεν είναι πλζον Εκκλθςία᾽᾽

Μια (τθλεφωνικι) ςυνομιλία με τον

Μθτροπολίτθ Περγάμου κ. Ιωάννθ Ηθηιοφλα*
(23 Μαρτίου 2020)

Σεβαςμιϊτατε, κα κζλαμε να ακοφςουμε τισ απόψεισ ςασ για τθν τρζχουςα κατάςταςθ,
κακϊσ θ κεολογία ςασ διαδραματίηει ςθμαντικό ρόλο ςτισ παροφςεσ περιςτάςεισ.

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Θ κεολογία μου, δυςτυχϊσ, δεν μπορεί να εφαρμοςτεί. Στθν

Ελλάδα ζχουν ιδθ κλείςει τισ εκκλθςίεσ και θ Θεία Λειτουργία δεν τελείται. Τελείται ςτθν
Σερβία;

Λαμβάνοντασ υπ᾽ όψιν τθν απόφαςθ τθσ κυβζρνθςθσ να περιορίηεται ο αρικμόσ των
ανκρϊπων ςε κάκε οριςμζνο τόπο, κακϊσ επίςθσ και το ηιτθμα τθσ απαγόρευςθσ τθσ
κυκλοφορίασ και τθσ διατιρθςθσ αποςτάςεων, θ πιο πρόςφατθ απόφαςθ του Πατριάρχθ
Ειρθναίου είναι οι ακολουκίεσ να τελοφνται ςτουσ ναοφσ, αλλά όχι με περιςςότερουσ από
πζντε ανκρϊπουσ.

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Αυτό είναι αποδεκτό.

Στθν Αμερικι αποφαςίςτθκε ότι ο ιερζασ, ο ψάλτθσ και ο βοθκόσ ςτο ιερό, να είναι
παρόντεσ, προκειμζνου να τελείται θ Θεία Λειτουργία, οφτωσ ϊςτε να μποροφν να
υπάρχουν τα άγια μυςτιρια, για να μεταλαμβάνει ο κόςμοσ. Τί ςκζπτεςτε επ᾽ αυτοφ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ:Κατ᾽ εμζ, θ Εκκλθςία άνευ τθσ Θείασ Ευχαριςτίασ δεν είναι πλζον
Εκκλθςία. Από τθν άλλθ μεριά, ο κίνδυνοσ μετάδοςθσ αυτοφ του ιοφ ςτουσ άλλουσ μασ
επιβάλλει τθν ανάγκθ να κάνουμε οτιδιποτε είναι απαραίτθτο, ακόμθ κι αν αυτό ςθμαίνει
το κλείςιμο τθσ Εκκλθςίασ. Θ Ελλθνικι Κυβζρνθςθ ζχει λάβει δραςτικά μζτρα εξαιτίασ του
πολφ ςθμαντικοφ εν εξελίξει ηθτιματοσ.

Πολλοί ζχουν κζςει το ερϊτθμα: Τί λζει ο Ιωάννθσ Ηθηιοφλασ; Κακϊσ ο κακζνασ γνωρίηει
ότι είχατε κάποτε πει ότι εντόσ τθσ Ορκοδοξίασ δεν υφίςταται ῾῾ιδιωτικι᾽᾽Λειτουργία.

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Θ Λειτουργία υπό τισ παροφςεσ ςυνκικεσ κα τελείται για να ηιςει ο
κόςμοσ. Ο ιερζασ κα τθν τελζςει προκειμζνου να επιτραπεί ςτουσ ανκρϊπουσ να λάβουν
τθν Θεία Κοινωνία. Ασ μθν λθςμονοφμε, θ Λειτουργία τελείται ῾῾ὑπὲρτῶνδι᾽
εὐλόγουσαἰτίασἀπολθφκζντων᾽᾽. Εκείνοι οι οποίοι δεν μποροφν να προςζλκουν είναι τϊρα
ο κακζνασ. Νομίηω ότι είναι μια αποδεκτι απόφαςθ το να τελεί ο ιερζασ τθν Λειτουργία
ςτον ναό με δφο ι τρεισ ανκρϊπουσ. Το πϊσ κα απαγορεφςει άλλουσ από το να
παρακολουκιςουν, δεν το γνωρίηω. Νομίηω ότι θ καλφτερθ απόφαςθ, αντί να κλείνουμε
τελείωσ τθν εκκλθςία, είναι να ζχουμε τον ιερζα να τελεί το μυςτιριο με ζωσ και πζντε

1
ανκρϊπουσ. Ζτςι, και θ Θ. Λειτουργία κα τελείται ςτουσ ναοφσ, και θ δυνατότθτα διάδοςθσ
του ιοφ κα μειϊνεται ςτο μθδζν.

Θ Εκκλθςία τθσ Ελλάδοσ κα αναμεταδίδει τθν Θεία Λειτουργία από το διαδίκτυο.

Οριςμζνοι ςτθν Αμερικι πράττουν το ίδιο. Ποια είναι θ γνϊμθ ςασ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Δεν ςυμφωνϊ με τθν αναμετάδοςθ τθσ Θείασ Λειτουργίασ από τθν
τθλεόραςθ. Είμαι περιοριςμζνοσ κατ᾽ οίκον και δεν κα είμαι ςε κζςθ να ςυμμετάςχω τθν
Λειτουργία. Ωςτόςο, δεν κα ανοίξω τον δζκτθ τθσ τθλεόραςθσ για να παρακολουκιςω τθν
Λειτουργία. Το κεωρϊ αυτό ζκφραςθ αςζβειασ. Είναι αςεβζσ το να κάκεται κανείσ ζτςι και
να παρακολουκεί τθν Λειτουργία.

Ακοφςαμε ότι οι πιςτοί ςτθν Ελλάδα κα παρακολουκοφν τθν Λειτουργία από τθν
τθλεόραςθ. Ποφ κα τελείται θ Λειτουργία;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Νομίηω κα μεταδίδεται τθλεοπτικά από τον Κακεδρικό Ναό τθσ
Αρχιεπιςκοπισ των Ακθνϊν. Προςωπικά, όπωσ είπα, δεν μου αρζςει θ Λειτουργία να
αναμεταδίδεται από ζνα τθλεοπτικό κανάλι. Στθν Ελλάδα τουλάχιςτον μια λειτουργία κα
τελείται ςτον Κακεδρικό Ναό. Κατά τθν γνϊμθ μου, κα μποροφςε να τελείται ςε
περιςςότερεσ εκκλθςίεσ, αλλά υπάρχει ο φόβοσ τθσ διάδοςθσ τθσ επιδθμίασ.

Στθν Λειτουργία είτε κανείσ είναι παρϊν είτε απϊν, όπωσ ζχουμε ιδθ διαβάςει ςτα
κείμενά ςασ. Τί μποροφν να πράττουν οι Χριςτιανοί τθν Κυριακι το πρωί, όταν
εμποδίηονται από το να ςυμμετάςχουν ςτθν Λειτουργία ςε κάποιο ναό, και πρζπει να
παραμείνουν ςπίτι; Τί κα προτείνατε ςτουσ χριςτιανοφσ να πράξουν ςε τζτοιεσ
περιςτάςεισ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Ασ μείνει ο άνκρωποσ ςτο ςπίτι και ασ προςεφχεται εκεί. Θ

Εκκλθςία μπορεί να ετοιμάςει οριςμζνα λειτουργικά κείμενα και να ενκαρρφνει τον πιςτό
να αναγνϊςει, παραδείγματοσ χάριν, τθν πρωινι ακολουκία κατ᾽ οίκον, αλλά όχι να
διαβάςει το κείμενο τθσ Λειτουργίασ. Θ Λειτουργία προχποκζτει τθν παρουςία μασ. Δεν
μπορεί κανείσ να ςυμμετζχει ςτθν Λειτουργία εξ αποςτάςεωσ. Επομζνωσ, ασ αφεκοφν οι
πιςτοί να προςεφχονται από τισ οικίεσ τουσ.

Όταν λζτε ῾῾να προςεφχονται,᾽᾽ τί ακριβϊσ εννοείτε; Να διαβάηουν τισ προςευχζσ που
γνωρίηουν, ι οι Επίςκοποι και οι ιερείσ να τουσ ςυςτινουν κάτι;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Οι Επιςκοπζσ μποροφν να ςυςτιςουν ζνα κανόνα προςευχισ: κατά

τθν γνϊμθ μου, ο Όρκροσ (θ εωκινι ακολουκία τθσ Κυριακισ) είναι επαρκισ. Θ Εκκλθςία κα
πρζπει να διανείμει το κείμενο για τον Όρκρο, παραδείγματοσ χάριν, προκειμζνου οι πιςτοί
να τον διαβάηουν ςτισ οικίεσ τουσ ενόςω τελείται θ Θεία Λειτουργία. Μια τθλεοπτικι
αναμετάδοςθ τθσ Λειτουργίασ δεν είναι ςωςτό να γίνεται. Από τθν άλλθ μεριά, μια καλι
λφςθ είναι να τελείται θ Λειτουργία από ζνα ιερζα και δφο ι τρεισ ακόμθ ανκρϊπουσ και, εί

2
δυνατόν, να μεταδίδεται θ Θεία Κοινωνία ςτουσ πιςτοφσ. Στο βακμό που γνωρίηω, αυτό
τϊρα είναι δφςκολο κακόςον δεν ζχουμε διακόνουσ που κα μποροφςαν να μεταδϊςουν τθ
Θεία Κοινωνίαςτουσ απόντεσ. Στθν αρχαία Εκκλθςία, θ Θεία Κοινωνία παρζχονταν ςε
εκείνουσ που δεν μποροφςαν να παραςτοφν. Ζτςι, εφόςον αυτό δεν υφίςταται, ασ τελείται
θ Λειτουργία τουλάχιςτον με πζντε ανκρϊπουσ παρόντεσ.

Τι κα ςυνιςτοφςατε ςτουσ πιςτοφσ αναφορικά με τισ ατομικζσ (κατ᾽ ιδίαν) προςευχζσ

εκάςτου Χριςτιανοφ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Οι πιςτοί κα πρζπει να ςυνεχίςουν να προςεφχονται, να

αναπζμπουν τισ προςωπικζσ τουσ δειςεισ προσ τον Κφριον.

Πϊσ κα ονομάηατε αυτιν τθν κατάςταςθ και αυτι τθ ςυνκικθ, ζτςι που είναι τϊρα
ζκτακτθ; Είπατε ότι θ Εκκλθςία χωρίσ τθν Ευχαριςτία δεν είναι Εκκλθςία, και ότι θ
Ευχαριςτία κα πρζπει να τελείται. Αυτόν τον τφπο, ι μορφι τθσ Ευχαριςτίασ, πϊσ κα τον
αποκαλοφςατε, προκειμζνου να μθν μετατραπεί ςε ῾῾ιδιωτικι᾽᾽ τελετι;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Εάν υπάρχουν πζντε άνκρωποι ςτθν Λειτουργία, δεν πρόκειται
πλζον περί ιδιωτικισ Λειτουργίασ. Είναι ςθμαντικό εκείνοι που παρίςτανται να μθν είναι ςε
κίνδυνο και να μθν κζτουν άλλουσ ςε κίνδυνο.

Σχετικά με τον κίνδυνο, ωςτόςο, κανείσ δεν μπορεί να πει ότι δεν υφίςταται κίνδυνοσ ςτο
ηιτθμα τθσ μεταδόςεωσ.

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Όπωσ μασ λζγουν οι γιατροί, ο κίνδυνοσ ελαχιςτοποιείται όταν

τθρείται απόςταςθ και όταν εφαρμόηονται μζτρα υγιεινισ.

Επομζνωσ, αποκλείουμε το ότι θ Ευχαριςτία μπορεί να περιοριςτεί ςε ιδιωτικι υπόκεςθ.

Εάν θ Λειτουργία τελείται με τθν παρουςία αρκετϊν πιςτϊν, αποςοβείται αυτόσ ο
κίνδυνοσ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Είναι καλφτερο, από το να ζχουμε εντελϊσ κλειςτζσ Εκκλθςίεσ.

Οριςμζνοι πιςτεφουν, ότι ςε αυτιν τθν περίπτωςθ τθσ περιοριςμζνθσ ςυμμετοχισ των
πιςτϊν, θ Εκκλθςία δεν υφίςταται πλζον ωσ Ευχαριςτιακι κοινότθτα και ςφναξθ, και
επομζνωσ, λζνε, θ Ευχαριςτία δεν κα πρζπει να τελείται. Και προςκζτουν: εάν δεν
τελείται κακόλου (κάτι το οποίο είναι πζραν τθσ βοφλθςθσ και τθσ επικυμίασ μασ), τότε ο
Θεόσ δεν κα μασ εγκαταλείψει. Ζτςι, ρωτοφν: εάν δεν ζχουμε ςυναγμζνθ τθν
εκκλθςιαςτικι κοινότθτα, τότε γιατί κα πρζπει να τελοφμε μια τζτοια
῾῾περιοριςμζνθ᾽᾽Λειτουργία;

3
Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Μια κοινωνία, μια κοινότθτα, δεν είναι ποτζ πλιρθσ με τθν ζννοια
τθσ μετοχισ όλθσ τθσκοινότθτασ. Υπάρχει πάντοτε μια μειοψθφία παροφςα. Ωςτόςο,
εξακολουκεί να εκπροςωπεί και να δρα εκ μζρουσ όλων εκείνων όςοι απουςιάηουν. Και
βεβαίωσ, προςευχόμαςτε για όλουσ όςοι είναι απόντεσ ῾῾δι᾽ εὐλόγουσαἰτίασ᾽᾽, π.χ. όςοι
είχαν εμπόδιο να ςυμμετζχουν. Αυτό δεν είναι καινοτομία ςτθν Εκκλθςία μασ. Ζχουν
πάντοτε υπάρξει εκείνοι οι οποίοι απζχουν από τθν Λειτουργία. Εκείνοι που ςυμμετζχουν
προςεφχονται και για όςουσ απουςιάηουν. Όπωσ γνωρίηουμε, οριςμζνοι μπορεί να
απουςιάηουν επειδι αςκενοφν ι επειδι ευρίςκονται κακ᾽ οδόν. Ωςτόςο, κανείσ μπορεί να
είναι απϊν επειδι θ κατάςταςθ δεν του, ι δεν τθσ, επιτρζπει να παραςτεί λόγω επείγουςασ
ανάγκθσ. Δεν υφίςταται ουςιϊδεσ πρόβλθμα εδϊ, επειδι υπάρχει μια κοινότθτα, ι ζνα
εκκλθςίαςμα εκείνων των ολίγων. Είναι καλφτερο να ζχουμε κοινωνία ολίγων παρά μια
κατάςταςθ ςτθν οποία δεν υπάρχει κανείσ ςτθν Ευχαριςτιακι ςφναξθ.

Οριςμζνοι πιςτεφουν ότι εκείνοι που ςυμμετζχουν ςε αυτι τθν τριμελι, ι τετραμελι
Λειτουργία είναι ῾῾προνομιοφχοι᾽᾽και, ζτςι, είναι περιςςότερο ευνοοφμενοι από τουσ
άλλουσ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Τι ςθμαίνει ῾῾προνομιοφχοσ᾽᾽; Εκείνοι που είναι παρόντεσ κα ικελαν

πολφ και οι άλλοι να είναι εξίςου παρόντεσ, αλλά ζχουν γνϊςθ του ότι δεν μποροφν. Δεν
κεωροφν με ζπαρςθ ι ικανοποίθςθ ότι δεν υπάρχουν άλλοι. Ζχουν επίγνωςθ του ότι
αντιπροςωπεφουν εκείνουσ που είναι απόντεσ.

Το δίλθμμα που ζχουν οριςμζνοι είναι το εάν πρζπει κανείσ να αποςτεριςει εαυτόν από
τθν Θεία Ευχαριςτία και ζτςι να βοθκιςει άλλουσ (ςταματϊντασ τθν διάδοςθ τθσ
μόλυνςθσ) ι το να τελζςει τθν Ευχαριςτία με τθν ελπίδα ότι δεν κα βλαφκοφν άλλοι.
Είναι επαρκζσ το να ςυμμορφωνόμαςτε με όλα τα μζτρα ϊςτε να αποτρζψουμε τθν
διάδοςθ τθσ μόλυνςθσ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Θα πρζπει να αποτρζπουμε τθν εξάπλωςθ τθσ μόλυνςθσ διότι

υπάρχει ζνα τεράςτιο ρίςκο μετάδοςθσ του ιοφ. Όχι μόνον προσ εκείνουσ που είναι άμεςα
εγγφσ προσ εμάσ αλλά και προσ εκείνουσ που είναι πιο απομακρυςμζνοι. Εδϊ πρόκειται
περί εξάπλωςθσ μζςω του κοινωνικοφ ςυνόλου και γιατί κα πρζπει να είμαςτε εμείσ θ αιτία
μιασ τζτοιασ εξάπλωςθσ του ιοφ;

Μιπωσ θ εικόνα τθσ Λειτουργίασ που ζχουμε ςιμερα, όπου περιορίηεται ςε αρκετοφσ
πιςτοφσ γφρω από τον ιερζα, παραβιάηει τον λειτουργικό εικονιςμό; Αυτι θ
περιοριςμζνθ ςφναξθ ςυνεχίηει να εικονίηει τθν Βαςιλεία του Θεοφ, θ οποία και είναι το
νόθμα τθσ Λειτουργίασ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Θ μικρι κοινότθτα δεν μειϊνει τθν εικόνα (εξεικόνιςθ) τθσ
μζλλουςασ Βαςιλείασ. Πολφ ςυχνά, ςε πολλζσ χϊρεσ ςτθν Ευρϊπθ, επιςκζφκθκα ενορίεσ
των οποίων οι ναοί χρθςιμοποιοφνταν από ελάχιςτουσ Ορκόδοξουσ πιςτοφσ. Ωςτόςο,
ολόκλθρθ θ Θεία Ευχαριςτία προςφζρεται για όλο το ςφμπαν. Μια ενορία αντιπροςωπεφει

4
όχι μόνον τθν τοπικι κοινότθτα, αλλά και ολόκλθρθ τθν κακολικι Εκκλθςία. Επομζνωσ, ο
μικρότεροσ ναόσ, αντιπροςωπεφει το ςφμπαν και ςυγκεφαλαιϊνει ολόκλθρο τον κόςμο.

Πολλοί φοβοφνται ότι κάποιοσ ελιτιςμόσ αναδφεται από αυτιν τθν κατάςταςθ: εκείνοι οι
οποίοι είναι προνομιοφχοι ςτθν Λειτουργία. Βλζπετε κάποιον κίνδυνο ςε αυτό;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Όχι, δεν βλζπω κανζνα κίνδυνο.

Με ποια ζννοια;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Αρκεί ο τοπικόσ Επίςκοποσ ι ο ιερζασ να επιτρζψει μια εναλλακτική

παρουςία οφτωσ ϊςτε να μθν προςζρχονται πάντοτε οι ίδιοι ενορίτεσ. Αυτιν τθν εβδομάδα
κα υπάρχουν τρεισ ι τζςςερεισ πιςτοί, τθν επόμενθ εβδομάδα κα είναι τρεισ ι τζςςερεισ
άλλοι. Θ ςυμμετοχι άλλων κα είναι ζτςι βακμθδόν δυνατι μζχρισ ότου παφςει αυτι θ
κατάςταςθ.

Πολλοί άνκρωποι κζτουν το εξισ: δεν τίκεται το ερϊτθμα εάν θ Εκκλθςία υπάρχει χωρίσ
τθν Ευχαριςτία ι όχι, αλλά εάν οι πιςτοί μποροφν να απζχουν από τθν μετοχι τουσ ςτθν
Ευχαριςτία για ζνα ι δφο μινεσ. Υπάρχει μια άποψθ, ότι δεν κα πρζπει να τελείται θ
Ευχαριςτία τϊρα εξαιτίασ τθσ τοιαφτθσ κατάςταςθσ. Σε οριςμζνεσ μθτροπόλεισ οι
Λειτουργίεσ καταργικθκαν, εκεί όπου οι κρατικζσ αρχζσ διζταξαν τθν απαγόρευςθ
ςυνάκροιςθσ ςτθν Λειτουργία. Οι Επίςκοποι ζπρεπε να αποτρζψουν πλιρωσ τθν
ςυμμετοχι των πιςτϊν, όπωσ ςυνζβθ ςτθν Ελλάδα. Είςτε ικανοποιθμζνοσ με τθν
απόφαςθ ςτθν Ελλάδα ότι θ Λειτουργία δεν μπορεί να τελεςκεί, μζχρι το πζρασ τθσ
πανδθμίασ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Δεν νομίηω ότι αυτό είναι καλό. Πιςτεφω ότι κα μποροφςαν να
ζχουν βρει μια άλλθ λφςθ κατά τθν οποία θ Λειτουργία κα μποροφςε να τελείται με τθν
μικρι ςυμμετοχι λαϊκϊν. Επζλεξαν αυτι τθν λφςθ, αλλά δεν νομίηω ότι ιταν θ καλφτερθ. Θ
απόφαςθ να μθν παρίςταται κανείσ ςτθν Λειτουργία κα μποροφςε να είχε αποφευχκεί.

Εάν αυτό ςυμβεί ςε όλο τον κόςμο, τί νομίηετε, κα ζπαυε να υπάρχει θ Εκκλθςία τότε;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Είναι απλϊσ μια υπόκεςθ αυτό. Δεν νομίηω ότι μπορεί να ςυμβεί
ςτθν πραγματικότθτα. Θα υπάρχουν πάντοτε άνκρωποι που τελοφν τθν Λειτουργία, ςτα
μοναςτιρια, για παράδειγμα.

Οριςμζνοι λζνε ότι απλϊσ ῾῾κρατιζται θ φλόγα᾽᾽ (ευχαριςτιακι φλόγα) που είναι μια
ωραία, ποιθτικι εικόνα. Είναι αυτι θ κεολογικι και ουςιαςτικι απάντθςθ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Αυτό δεν είναι απάντθςθ. Οποτεδιποτε κάτι δεν είναι επιλογι μασ
αλλά αναγκαιότθτα που ζρχεται ζξωκεν τότε πράττουμε αυτό που λζγεται οικονομία.
Πολλά πράγματα δεν είναι αρκετά ςωςτά ςτθν πράξθ, αλλά κακϊσ αυτό που είναι το ςωςτό

5
δεν μπορεί να γίνει, τότε τα δεχόμαςτε μόνον κατ᾽ οικονομίαν. Και αυτό ακριβϊσ ζχουμε
και ςιμερα: εφαρμόηουμε τα πράγματα κατ᾽ οικονομία για να αντιμετωπίςουμε ζνα
ςοβαρό πρόβλθμα. Το βλζπω αυτό ωσ μζτρο οικονομίασ.

Ζχετε πει και γράψει, ότι ςτθν εκκλθςιολογίακαίριο δεν είναι μόνον το να λαμβάνουμε
τθν Θεία Κοινωνία των Τιμίων Δϊρων (communioinsacris), αλλά επίςθσ και θ μετοχι ςτθν
κοινωνία των Αγίων (communiosanctorum). Οριςμζνοι ξεχνοφν ότι δεν ζχουμε απλϊσ
κάποιο ῾῾πράγμα᾽᾽ από το Άγιο Θυςιαςτιριο, το οποίο προςλαμβάνεται και απορροφάται
από τον οργανιςμό μασ, αλλά ότι με τθν κοινωνία μετζχουμε τθσ κοινότθτασ όλων των
Αγίων. Τί ζχετε να πείτε για το κζμα αυτό ςτθν εποχι αυτι του κορωναϊοφ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Αυτι θ κοινότθτα των Αγίων αςφαλϊσ υπάρχει, ακόμθ και όταν
υπάρχει ζνασ μικρόσ αρικμόσ πιςτϊν και λαϊκϊν. Είναι θ κοινότθτα των Αγίων, και δεν είναι
απλϊσ μια κοινότθτα ςε ζνα ιερό.

Ζχετε τυχόν ςχόλια ςχετικά με τον τρόπο λιψθσ τθσ Θείασ Κοινωνίασ; Υποκζτω ότι ζχετε
ακοφςει τα τρζχοντα επιχειριματα ςτο κζμα αυτό. Ενϊ κάποιοι επιμζνουν ςτθν
μετάδοςθ τθσ Θείασ Κοινωνίασ από τθν ίδια λαβίδα (κουτάλι), άλλοι αναηθτοφν άλλουσ
τρόπουσ, προκειμζνου να ανταποκρικοφν ςτισ προκλιςεισ τθσ επιδθμίασ και να δείξουν
τθν κοινωνικι ευκφνθ τουσ. Μια από τισ τοπικζσ Εκκλθςίεσ παριγγειλε υποχρεωτικι
απολφμανςθ τθσ λαβίδασ, ενϊ άλλθ άρχιςε να χρθςιμοποιεί κουτάλια μιασ χριςθσ. Τί
λζτε; Τί είδουσ οικονομία ι εξαίρεςθ κα πρζπει να ιςχφςει εδϊ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Στθν Λειτουργία του Αγίου Ιακϊβου του Αδελφοκζου, οι πιςτοί
λαμβάνουν τθν Θεία Κοινωνία ξεχωριςτά, χωριςτά το Σϊμα από το Αίμα του Κυρίου. Όπωσ
γνωρίηουμε, ςφμφωνα με τθν τάξθ αυτισ τθσ αρχαίασ Λειτουργίασ, αυτά δεν είναι
αμφότερα τοποκετθμζνα ςτο διςκοπότθρο. Υπάρχουν, επομζνωσ, ποικίλοι τρόποι. Δεν
ςυμφωνϊ με το να διακζτουμε αναλϊςιμα κουτάλια (μιασ χριςθσ) για κάκε άνκρωπο. Δεν
νομίηω ότι αυτό είναι καλό. Αντίκετα, είναι καλφτερο για τουσ πιςτοφσ, να λαμβάνουν το
Σϊμα του Χριςτοφ το οποίο κα ζχει εμβαπτιςτεί προθγουμζνωσ ςτο Αίμα του Χριςτοφ. Κατ᾽
αυτόν τον τρόπο κα αποφεφγεται θ εξάπλωςθ του ιοφ. Αυτι είναι μια adhocαπάντθςθ,
προςωρινοφ χαρακτιρα. Αλλά νομίηω μποροφν να βρεκοφν τρόποι. Μολονότι θ Εκκλθςία
δεν ζχει ςκεφκεί ιδιαίτερα για άλλουσ τρόπουσ, νομίηω ότι κα πρζπει να το πράξει.

Θ λιψθ τθσ Θείασ Κοινωνίασ με λαβίδα χρονολογείται ςτον 11ο ι 12ο αιϊνα;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Ναι. Πρόκειται για πολφ φςτερθ πρακτικι και νομίηω ότι,
προςωρινά τουλάχιςτον, κα πρζπει να επιςτρζψουμε ςτισ αρχαίεσ λφςεισ. Πιςτεφω κα τισ
ανακαλφψουμε. Αλλά ποιοσ τισ ςκζπτεται ςιμερα;!

Οριςμζνοι ζχουν προτείνει τθν ακόλουκθ λφςθ. Οι ιερείσ κα πρζπει να ετοιμάηουν τα

τμιματα του Σϊματοσ του Χριςτοφ από τον Αμνό και εν ςυνεχεία να εμβαπτίηουν τα

6
τμιματα του Σϊματοσ με το Αίμα του Χριςτοφ. Και τότε οι άνκρωποι να προςζρχονται και
να λαμβάνουν ζτςι τθν Θεία Κοινωνία. Τι ςκζπτεςτε επ᾽ αυτοφ;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Νομίηω αυτό είναι μια πολφ καλι λφςθ, κακϊσ υπάρχει ιδθ φόβοσ
μεταξφ μιασ ομάδασ πιςτϊν. Προςωπικά, κα μου άρεςε και κα επικυμοφςα οι πιςτοί να μθν
ζχουν φόβο (από τθν Θεία Κοινωνία). Θεωρϊ ότι το Σϊμα και το Αίμα του Χριςτοφ είναι θ
λιψθ του φαρμάκου για τθν ακαναςία και δεν κεωρϊ ότι είναι επικίνδυνο. Προςωπικά, δεν
κα με ενοχλοφςε να μεταλάμβανα από ζνα διςκοπότθρο κατά τθ διάρκεια μιασ επιδθμίασ,
ι, ακόμθ και να χρθςιμοποιοφςα μια κοινι λαβίδα. Ωςτόςο, εφόςον υπάρχουν κι εκείνοι οι
οποίοι, όπωσ λζγει ο Απόςτολοσ Παφλοσ, είναι ἀςθενείστῇπίςτει, πρζπει να αποφεφγουμε
να τουσ ςκανδαλίηουμε. Θ Εκκλθςία πρζπει να βρεί μια λφςθ και για αυτοφσ, να
ανταποκρικεί ςτισ ανάγκεσ τουσ, προκειμζνου να αποφφγει τισ κατθγορίεσ ότι εμείσ οι
Χριςτιανοί μεταδίδουμε λοιμϊξεισ ι αςκζνειεσ.

Παρατθροφμε ότι κεωρείτε πωσ θ κατθγορία, ι θ μαρτυρία, που ζρχεται ζξωκεν τθσ
Εκκλθςίασ, ότι είναι ςθμαντικι. Νομίηετε ότι θ Εκκλθςία κα πρζπει να είναι προςεκτικι
ςτο τί εικόνα ι τί εντφπωςθ δίνει ςτον κόςμο;

Μητρoπολίτησ Ιωάννησ:Με τθν επικρατοφςα πρακτικι τθσ λιψθσ τθσ Θείασ Κοινωνίασ,
νομίηω ότι, ςτθν περίπτωςθ που θ νόςοσ εξαπλωκεί, πολλοί κα κατθγοριςουν τουσ
Χριςτιανοφσ ότι είναι ζνοχοι και πολλοί κα πουν ότι θ Εκκλθςία διζδωςε τθν μόλυνςθ.

Υπάρχει ευκφνθ τθσ Εκκλθςίασ προσ τθν κοινωνία και προσ τθν κτίςθ;
Μητρoπολίτησ Ιωάννησ: Σαφζςτατα υπάρχει.

Σεβαςμιϊτατε, Σασ οφείλουμε πολλι ευγνωμοςφνθ για αυτιν τθ ςυνομιλία. Είναι

υπζροχο που οι αναγνϊςτεσ μασ κα ζχουν τθν ευκαιρία να δουν τισ απαντιςεισ ςασ ςε
αυτά τα τρζχοντα ηθτιματα.

Μθτροπολίτθσ Ιωάννθσ: Ελπίηω ότι αυτόσ που κα τα διαβάςει, κα τα αναγνϊςει ςωςτά και
δεν κα με παρερμθνεφςει. Προςεφχομαι ο Κφριοσ να μασ βοθκιςει να αντιμετωπίςουμε
αυτιν τθν κατάςταςθ με τον ςωςτό τρόπο.

* Δθμοςιεφκθκε ςτα αγγλικά (ςε μετάφραςθ από τα ςερβικά των π. BratislavKrsicκαι π.

MIlovanKatanic), ςτθν ιςτοςελίδα PublicOrthodoxy, του Κζντρου Ορκόδοξων Χριςτιανικϊν
Σπουδϊν του Πανεπιςτθμίου Fordham, USA:
https://publicorthodoxy.org/2020/03/27/church-without-eucharist/
Μετάφραςθ από τα αγγλικά: Π. Γ. Παφλοσ