How the Rosenhan experiment showed that "it is
clear that we cannot distinguish the sane from the
insane in psychiatric hospitals."
What does it mean to be sane? How reliably can
even medical professionals distinguish the sane
from the insane?
Psychologist Dr. David Rosenhan of Stanford
University had long been interested in these age-
old questions and, in 1969, devised a unique
experiment to put them to the test.
Rosenhan and seven other perfectly sane
subjects went undercover inside various
psychiatric hospitals from 1969-1972 and acted
insane in order to see if the doctors there could
tell that they were faking. The doctors could not.
How The Rosenhan Experiment Was Carried Out
St. Elizabeths Hospital in Washington, D.C., one
of the locations used in the Rosenhan
experiment.
The Rosenhan experiment’s eight sane subjects
went inside 12 different psychiatric hospitals, all
but one state- or federally-run, spread across five
U.S. states. These pseudopatients consisted of
three women and five men, including Rosenhan
himself, whose occupations ranged from actual
psychologist to painter.
The participants assumed false names and
professions and were instructed to set up
appointments at the hospitals and claim that they
had been hearing strange voices muttering words
like “empty” and “hollow” (these words were
meant to evoke an existential crisis, as in, “my life
is empty and hollow”). On the basis of these
appointments, every single pseudopatient was
admitted to the hospital that they contacted.
Rosenhan Deneyi, “psikiyatri hastanesinde akıllıyı
deliden ayırmayı beceremediğimizi” bize nasıl
gösterdi?
Akıllı olmak ne demektir? Uzmanlar acaba akıllıyı
deliden ayırt edebiliyor mu?
Stanford Üniversitesi’nden Psikolog Dr. David
Rosenhan, bu sorulara uzun süredir bir yanıt
aramaktaydı. Nihayet 1969’da cevabı ortaya
koyacak bir deney tasarladı.
Rosenhan ve herhangi bir ruhsal bozukluğu
bulunmayan yedi kişi, 1969-1972 yılları arasında
çeşitli psikiyatri hastanelerine başvurdu. Gittikleri
yerlerde deli gibi davrandılar ve doktorların onların
gerçekte hasta olmadığını çözüp
çözemeyeceklerini görmek istediler. Doktorlar
farkı anlamadı bile.
Deney Nasıl Yürütüldü?
Washington D.C.’deki St. Elizabeths Hastanesi.
Rosenhan deneyinde adı geçen hastanelerden
biridir.
Rosenhan deneyine katılacak aklı başında sekiz
kişi, Amerika’nın beş eyaletinde toplam 12 farklı
psikiyatri hastanesine gitti. Rosenhan’ın
kendisinin de aralarında bulunduğu bu yalancı-
hastalar grubunda, meslekleri psikologdan
ressamlığa değişiklik gösteren üç kadın ve beş
erkek yer almaktaydı.
Katılımcılar sahte birer isim ve meslek seçtiler.
Onlardan hastanelere başvurarak kendi
kendilerine konuşmaları; “bomboş”, “hiç” gibi
kelimeleri tekrar etmeleri istendi. (Böylelikle
“Hayatım bomboş bir hiç” cümlesindekine benzer
bir varoluşsal kriz taklit edilmek istendi.) Yapılan
görüşmeler sonucu tüm yalancı-hastalar,
başvurdukları hastanelere kabul edildiler.
According to the landmark 1973 report that
Rosenhan published about his experiment, On
Being Sane in Insane Places, “none of the
pseudopatients really believed that they would be
admitted so easily.”
Not only was every pseudopatient admitted, but
all except one received a diagnosis of
schizophrenia (the other diagnosis was “manic-
depressive psychosis”). All they had done was
feign auditory hallucinations. They exhibited no
other symptoms and invented no false details
about their lives aside from their names and
professions. Yet they were diagnosed with serious
psychological disorders.
Once checked into the hospitals and diagnosed,
the pseudopatients were on their own. None knew
when the doctors would deem them fit for release
— or find out that they were faking first.
The Disturbing Results
A patient (not involved with the Rosenhan
experiment) at St. Elizabeths Hospital. Circa
1950s.
At the start of the experiment, the patients’
biggest concern was that they would “be
immediately exposed as frauds and greatly
embarrassed,” according to Rosenhan. But as it
turned out, there was no need to worry on this
account.
There was a “uniform failure to recognize sanity”
in any of the pseudopatients, Rosenhan wrote,
and not one of them was ever found out by the
hospital staff. The pseudopatients showed no
new symptoms and even reported that the
strange voices had gone away, yet the doctors
and staff continued to believe that their diagnoses
were correct.
Rosenhan’ın 1973’de yayımladığı “Delilik
Mekanlarında Akıllı Olmak” adlı raporuna göre,
“yalancı-hastaların hiçbiri bu kadar kolay kabul
edileceklerini beklemiyordu.”
Tüm yalancı-hastalar başvurdukları hastanelere
kabul edilmekle kamadı, aynı zamanda biri hariç
hepsine şizofreni tanısı kondu. (Kalan bir kişiye
ise “manik depresif psikoz” tanısı konmuştu.) Tek
yaptıkları ise bir şeyler duyduklarını söylemekti.
Başka herhangi bir belirti sergilemediler ve
isimleriyle meslekleri dışında hayatlarındaki hiçbir
detayı yanlış aktarmadılar. Bunlara rağmen ciddi
psikolojik bozukluklarının olduğuna inanıldı.
Hastaneye kabulün ve tanı konmasının ardından,
artık herkes içeride kendi başının çaresine
bakacaktı. Kimse doktorların onları ne zaman
tahliye edeceğini ya da rol yaptıklarını ne zaman
çözeceklerini bilmiyordu.
İnsana Rahatsızlık Veren Sonuçlar
St. Elizabeths Hastanesi’nden (Rosenhan
deneyiyle alakası bulunmayan) bir hasta. 1950’de
Circa.
Rosenhan’a göre deneyin başında katılımcıların
(yani yalancı-hastaların) en büyük endişesi, “rol
yaptıklarının hemen anlaşılacağı ve bulundukları
ortamda gülünç duruma düşecekleri” idi. Ancak
sonradan gördük ki bu endişeleri yersizmiş.
Rosenhan’ın yazdıklarına göre yalancı-hastaların
“aslında rol yaptığı herkesin gözünden kaçtı” ve
buna hastane personeli de dahildi. Katılımcılar
yeni belirtiler göstermeyip zamanla duydukları
seslerin kesildiğini bile söylediler. Buna rağmen
hem doktorlar hem de personel, onların hala
hasta olduğuna inanmaya devam etti.
In fact, hospital staff would observe totally normal
behavior on the part of the pseudopatients and
characterize it as abnormal. For instance,
Rosenhan instructed the pseudopatients to take
notes on their experiences. And one nurse who
observed this note-taking wrote in a daily report
that the “patient engages in writing behavior.”
As Rosenhan saw it, doctors and staff would
assume that their diagnosis was correct and work
backward from there, reframing everything they
observed so that it would be in harmony with that
diagnosis:
“Given that the patient is in the hospital, he must
be psychologically disturbed. And given that he is
a disturbed, continuous writing must be a
behavioral manifestation of that disturbance,
perhaps a subset of the compulsive behaviors
that are sometimes correlated with
schizophrenia.”
Likewise, one of the pseudopatients was a man
who described his home life by truthfully reporting
that he had a warm relationship with his wife, with
whom he fought occasionally, and children, who
he spanked minimally for misbehavior. But
because he was admitted to a psychiatric hospital
and diagnosed with schizophrenia, his discharge
report stated that “His attempts to control
emotionality with his wife and children are
punctuated by angry outbursts and, in the case of
the children, spankings.”
Had the man not been a patient in a psychiatric
hospital, his common, mundane home life surely
wouldn’t have been described in such dark tones.
“Diagnoses were in no way affected by the
relative health of the circumstances of a
pseudopatient’s life,” Rosenhan wrote. “Rather,
the reverse occurred: The perception of his
circumstances was shaped entirely by the
diagnosis.”
A patient sits inside St. Elizabeths Hospital. 1917.
Hatta, tamamen normal davranışların personel
tarafından anormal olarak kayıt altına alındığı bile
olmuştu. Mesela Rosenhan’ın katılımcılara
deneyimlerini not almalarını salık vermesinin
ardından, onlardan birinin sürekli not tuttuğunu
gören bir hemşire, günlük raporuna “hasta yazma
eyleminde bulunuyor” ifadesini eklemişti.
Rosenhan’ın değerlendirmesine göre tüm
hastane çalışanları teşhisin doğruluğuna
inanmakta, diğer tüm yargılarını ise bunun
çevresinde şekillendirmekteydi:
“Hastanın hala hastanede olduğuna bakılırsa,
onun psikolojik anlamda birtakım zorluklar
yaşandığı çıkarılabilir. Rahatsız olduğu göz
önünde bulundurulduğunda sürekli bir şeyler
yazıyor olması, bu rahatsızlığın bir çeşit
dışavurumu olmalıdır. Hatta bu durum sık sık
şizofreniyle ilişkilendirilen kompülsif davranışlarla
bile karıştırılabilir.”
Benzer şekilde, katılımcılardan biri gerçeği
saklamaksızın evdeki yaşamının detaylarını
paylaşmış; eşiyle güzel bir ilişkisi olduğunu, ancak
arada tartıştıklarını belirtmiş. Çocukları yaramazlık
yaptığında hafifçe popolarına şaplak attığını da
söyledi. Ancak bir psikiyatri hastanesinde bulunup
şizofreni tanısı konan bir (yalancı) hasta
konumunda olduğu için, tüm bu anlattıkları tahliye
raporunda şöyle yer buldu: “Eşi ve
çocuklarıykenki duygularını kontrol etme
girişimleri, öfke patlamalarıyla ve çocukların
popolarına şaplak atmasıyla sonuçlanmıştır.”
Kendisi eğer bir psikiyatri hastanesinde
bulunmasaydı kulağa gayet sıradan gelen hayatı,
kesinlikle böyle karanlık bir şekilde
yorumlanmayacaktı.
Rosenhan bu durum hakkında şunları yazdı:
“Teşhisler yalancı-hastaların mevcut durumlarına
göre şekillenmedi. Aksine, hastaya konulan tanı,
onun içinde bulunduğu duruma olan bakışı
değiştirdi.”
St. Elizabeths Hastanesi’nde oturan bir hasta.
1917.
And in addition to stubbornly sticking to their
diagnoses, hospital staff would treat the
pseudopatients coldly. Interactions with the staff
ranged from disinterested at best to abusive at
worst. Even when the pseudopatients attempted
to engage with staff in a friendly, conversational
manner, responses were perfunctory (when given
at all).
But while hospital staff treated the pseudopatients
poorly and never realized they were faking, the
actual patients often had no trouble detecting
them. When the researchers were able to keep
track, 35 out of 118 actual patients blatantly
accused the pseudopatients of faking, with some
outright stating, “You’re not crazy. You’re a
journalist or a professor.”
Nevertheless, the doctors never got wise. The
pseudopatients were eventually released — stays
ranged from 7 to 52 days, with an average of 19
— but all with the same diagnosis under which
they’d been admitted. They were released,
however, because doctors decided that their
condition was “in remission.”
As Rosenhan wrote:
“At no time during any hospitalization had any
question been raised about any pseudopatient’s
simulation. Nor are there any indications in the
hospital records that the pseudopatient’s status
was suspect. Rather the evidence is strong that,
once labeled schizophrenic, the pseudopatient
was stuck with that label. If the pseudopatient was
to be discharged, he must naturally be ‘in
remission’; but he was not sane, nor, in the
institution’s view, had he ever been sane.”
David Rosenhan discusses what his experiment
revealed
“It is clear that we cannot distinguish the sane
from the insane in psychiatric hospitals,”
Rosenhan wrote at the outset of his report’s
conclusion.
Hastane personelinin katılımcılara konulan tanıyı
benimsemelerinin yanı sıra, onlara oldukça
mesafeli davrandıkları da gözlendi. En iyi
ihtimalde onları umursamayan personelin, fiziksel
şiddet göstermeye kadar gittiği belirlendi. Yalancı-
hastalar dostça tavırlarla sohbet etmek
istediklerinde bile ya personelden bir yanıt
alamadı, ya da üstünkörü cevaplarla geçiştirildiler.
Hastane çalışanlarının yalancı-hastaların rol
yaptığını anlamamalarına ve onlara kötü
davranmalarına rağmen orada bulunan gerçek
hastalar, katılımcıları tespit etmede bir zorluk
yaşamadı. Kayıtlara göre 118 hastanın 35’i
yalancı-hastaları rol yapmakla suçladı ve “Sen deli
değilsin. Gazeteci ya da bir profesörsün” diyerek
yaygara kopardı.
Doktorlar bu aşamada bile duruma uyanmadı.
Yalancı-hastaların tamamı nihayetinde tahliye
edildi: Hastanede yatış süreleri 7 ile 52 gün
arasında olup, ortalama 19 gündü. Hastaneye
yattıklarında konulan tanı ise hala geçerliliğini
korumaktaydı. Salınmalarındaki tek neden,
doktorların semptomlarda geçici bir iyileşme
olduğuna inanmasıydı.
Rosenhan bu konuda şöyle diyor:
“Yalancı-hastaların katılımıyla gerçekleşen bu
deney boyunca hiçbir hastane, her şeyin bir rol
olduğunu asla fark etmedi. Hiçbir raporda bu
hususta bir şüphe dahi yer almamaktadır. Aksine,
kanıtlar gösteriyor ki katılımcılar bir kez şizofreni
teşhisi konmasının ardından hep bu şekilde
anılmış, etiketlenmiştir. Tahliye edilen hastaların
“semptomlarında geçici bir iyileşme olduğu” iddia
edilmiş, onların akıllı olduğu kesinlikle fark
edilmemiş, hatta onlara göre hiçbir zaman da
akıllı olmamışlardır.”
Rosenhan Deneyi Sonrasında
Raporunun sonuna Rosenhan, “Psikiyatri
hastanelerinde akıllıyı deliden ayıramadığımız
aşikardır” diye eklemiş.
Rosenhan theorized that the willingness of the
hospitals to admit sane people resulted from
what’s known as a “Type 2” or “false positive”
error, which results in a greater willingness to
diagnose a healthy person as sick than a sick
person as healthy. This kind of thinking is
understandable to a point: failing to diagnose a
sick person usually has more severe
consequences than misdiagnosing a healthy one.
However, the consequences of the latter can be
dire.
Either way, the results of the Rosenhan
experiment caused a sensation. People were
astonished about the unreliability of psychiatric
diagnoses and the ease with which hospital staff
had been duped.
However, some researchers criticized the
Rosenhan experiment, stating that the
pseudopatients’ dishonest reporting of their
symptoms made the experiment invalid because
patients’ self-reports are one of the cornerstones
on which psychiatric diagnoses are built.
But other researchers have affirmed Rosenhan’s
methods and results, with some even partially
replicating his experiment and coming up with
similar conclusions.
Of course, even Rosenhan was not the first
American to bring the darker side of the mental
health system to light in this way.
In 1887, journalist Nellie Bly went undercover in
an insane asylum and published her findings as
Ten Days in a Mad-House.
Bly too concluded that many of the other patients
were just as “sane” as she and had been sent to
the asylum unfairly. Bly’s work resulted in a grand
jury investigation that attempted to make
psychiatric examinations more thorough in an
attempt to make sure that less “sane” people
were institutionalized.
Rosenhan tüm bu olayın “yalancı pozitif hatası” ya
da “2. Tip” adı verilen durumdan kaynaklandığını
ileri sürdü. Bu hata türüne göre hastanelerin
sağlıklı insanlarda hastalık bulma eğilimi,
iyileşenleri sağlıklı ilan etmelerine kıyasla daha
fazla. Bu da bir dereceye kadar anlaşılabilir.
Nihayetinde bir hastalığı teşhis edememek,
sağlıklı birine yanlış tanı koymaktan daha ciddi
sonuçlar doğurabilir. Ancak ikinci seçeneğin
getireceği olumsuzluklar da küçümsenmemelidir.
Rosenhan deneyinin ortaya çıkardığı bulgular ise
insanlar arasında bir hareketlenmeye neden oldu.
Psikiyatrik tanıların güvenilmez oluşu ve hastane
personelinin gevşek davranışları insanları adeta
şok etti.
Bu deneyin bulgularına karşı çıkan araştırmacılar
da mevcut. Bu kişiler, yalancı-hastalar sahte
semptomlar sunarak tanı sürecini olumsuz
anlamda manipüle ettiği için elde edilen verilerin
de geçerli sayılamayacağını savunuyor.
Ancak diğer araştırmacılar Rosenhan’ın metot ve
sonuçlarını doğrulamakta. Hatta bunlardan
bazıları deneyi tekrarlamış ve benzer sonuçlar
elde etmişler.
Tabi ruhsal sağlık sisteminin karanlık yüzüne ilk
kez dikkat çeken kişinin Rosenhan olduğunu
söylersek hata etmiş oluruz.
Gazeteci Nellie Bly, 1887’de benzer şekilde bir
tımarhaneye sızmış, bulgularını ise “Tımarhanede
On Gün” adlı kitabında bizlerle paylaşmıştı.
Bly oraya hasta oldukları gerekçesiyle tıkılanların
en az kendisi kadar “akıllı” olduğunu, aslında
orada bulunmamaları gerektiğini ifade etti. Bly’in
çalışması, büyük jüri soruşturmasına neden oldu.
Soruşturmanın amacı ise psikiyatrik muayenelerin
daha detaylandırılması, insanların haksız yere
tımarhanelere alınmamasıydı.
Almost a century later, Rosenhan showed that the
mental health profession still had a long way to go
in being able to reliably and consistently
distinguish the sane from the insane.
After the results of the Rosenhan experiment
were published, the American Psychiatric
Association changed the Diagnostic and
Statistical Manual of Mental Disorders. The new
version of the manual, published in 1980,
presented a more thorough list of symptoms for
every mental illness and stated that, in order to
diagnose a patient with a certain disorder,
multiple symptoms had to be present as opposed
to just one.
These changes in the manual survive to this day,
although it has yet to be conclusively determined
whether it has been successful in preventing false
diagnoses. Perhaps the Rosenhan experiment
could be duplicated today.
Bu olaydan neredeyse yüz yıl sonra Rosenhan
bize gösterdi ki ruh sağlığı mesleğinin güvenilirlik
ve akıllıyı deliden ayırt edebilme açısından daha
gidecek çok yolu var.
Rosenhan deneyinin sonuçlarının
yayımlanmasının ardından Amerikan Psikiyatri
Derneği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve
İstatiksel El Kitabı kaynağını güncelledi. Kılavuzun
1980’de yayımlanan yeni versiyonunda
hastalıkların semptomlarına daha çok yer
ayrılmış, tanı konmadan önce hastaların kesinlikle
birden fazla belirtiyi gösterdiklerinden emin
olunması gerektiği belirtilmişti.
Bu değişiklikler kılavuzun güncel versiyonunda da
varlığını korumaktadır. Ancak bunların yanlış
tanıları ne kadar önlediğini bilemiyoruz. Belki de
Rosenhan deneyini tekrarlamamızın vakti
gelmiştir.