ΡΙΖΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

! Ορισμός
Η ν-οστή ρίζα (ν θετικός ακέραιος) ενός μη αρνητικού αριθμού α συμβολίζεται με ν
α και
είναι μη αρνητικός αριθμός που όταν υψωθεί εις την ν δίνει α. ν
α ≥ 0 και α ≥ 0 ( )
• Αν α ≥ 0 τότε ν
α παριστάνει τη μη αρνητική λύση της εξίσωσης x ν = α

! ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΡΙΖΩΝ

1. Αν α ≥ 0 τότε ( α)ν
ν
=α

2. Αν α ≥ 0 τότε ν α ν = α

3. Αν α ≥ 0 και β ≥ 0 τότε ν
α ⋅ β = ν α ⋅ν β
4. Αν α 1 ≥ 0, α 2 ≥ 0, ........, α ν ≥ 0 τότε ν α1 ⋅ α2 ⋅ α3 ⋅ .........⋅ αν = ν α1 ⋅ ν α2 ⋅ ν α3 ⋅ .........⋅ ν αν

α ν
α
5. Αν α ≥ 0 και β > 0 τότε ν =
β ν β

6. Αν α ≥ 0 και ν , κ ∈ Ν τότε ( α)
ν
κ
= ν ακ

7. Αν α ≥ 0 και β ≥ 0 τότε ν
αν ⋅ β = α ν β

8. Αν α ≥ 0 και β ≥ 0 τότε α ν β = ν αν ⋅ β

ν µ ν .µ
9. Αν α ≥ 0 τότε α =νµα

ν .ρ
10.Αν α ≥ 0 τότε α µ .ρ = ν α µ

ν .φ
11. Αν α ≥ 0 τότε ν
αµ = α µ .φ

12. 0 ≤ α ≤ β ⇔ ν α ≤ ν β

Ορισμός δύναμης με ρητό εκθέτη

ν

Αν α ≥ 0
και μ ακέραιος και ν θετικός ακέραιος τότε α = ν αµ
µ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. x2 = x
2. Οι ρίζες ορίζονται για μη αρνητικούς αριθμούς ,άρα όλες οι ποσότητες κάτω από τις ρίζες
είναι θετικές ή μηδέν.
3. Η ρίζα είναι μη αρνητική Το αποτέλεσμα που δίνει κάθε ρίζα είναι θετικό ή μηδέν .
ν
x≥0
4. Οι ιδιότητες των ριζών εφαρμόζονται μόνο όταν οι ρίζες πολλαπλασιάζονται ή διαιρούνται
1
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΡΙΖΩΝ
Α. Εύρεση συνόλου που ορίζεται μια παράσταση με ρίζες
Γνωρίζουμε ότι οι υπόριζες ποσότητες πρέπει να είναι μη αρνητικές . Άρα η παράσταση A
ορίζεται όταν A ≥ 0
Άσκηση 1: Να βρεθεί που ορίζονται οι παραστάσεις
5+x 1
A = 2+ x−1 , B=5+ x−2 + 5−x , Γ= , ∆= + x+2
2x − 4 x−3
Ε= 3
x+2 + 5−x , Ζ = x − 10 + 10 − x

Β. Απλοποίηση παραστάσεων με ρίζες

Άσκηση 2: Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις
2 6
α) 32 , β) 3
256 , γ) 3
α 13 δ) α2 ⋅ β3 , ε) 3
α 10 , στ)
3
ζ) 2 8 + 3 128 - 5 32 η) 9α 2 β + 16α 2 β - 49α 2 β θ) 9x 2 y + 25x 2 y - 4x y
Άσκηση 3: Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις,
Α = ( x − 2) 2 + x - 1 , Β = x 2 − 6x + 9 + x 2 − 2x + 1 - 2x
Άσκηση 4: Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις
α) 6 + 4 + 15 + 100 , β) x  1 + x + 1 − x  ⋅  1 + x − 1 − x 
   

γ) 3
(32 − 7 ) (32) +
4 3 3
7 δ)
4
23 2 2

ε)
( α + β)+ α − β στ) 5
32 ⋅ 4 33 ⋅ 3
α− β α+ β

Γ. Μετατροπή ριζικών σε ομώνυμα

Παράδειγμα: Να μετατραπούν σε ομώνυμα τα ριζικά
3 , 3 3 2 , και 4 3 3 .
Λύση Ε.Κ.Π(2,3,4)=12. Βρίσκουμε το Ε.Κ.Π των ριζικών

6 4 3 Πολλαπλασιάζουμε ρίζα και

δύναμη με τον κατάλληλο αριθμό
∪ , ∪ , ∪ ώστε κάθε ριζικό που θα
3
3 32 4 33 άρα 12
36 , 12
3 8 , 12 3 9 προκύψει να είναι ίσο με το
Ε.Κ.Π .

Δ. Μετατροπή παράστασης σε ισοδύναμη με ρητό παρονομαστή

Περίπτωση 1:
Όταν έχω στο παρονομαστή άθροισμα ή διαφορά με τετραγωνική ρίζα δηλαδή
παρονομαστή μία από τις παραστάσεις α− β , α+ β, α ±β, α± β ,
κ α ±β, α ± κ β , τότε πολλαπλασιάζω αριθμητή και παρονομαστή με τη συζυγή
παράταση του παρονομαστή .

2
 →
α−β συζυγ ή παρ ά σταση α+β Ισχύει: (α − β)(α + β ) = α 2 − β 2
←
Παραδείγματα:
1 α + β α + β
= =
α)
α − β ( α − β ⋅ )( α + β ) α −β
,

1 α− β α− β
= =
β)
α+ β ( α+ β )( α− β ) α −β
.

Άσκηση 5: Να γραφούν οι παραστάσεις χωρίς ρίζες στον παρονομαστή.

2 5 3 1 2
α) , β) , γ) δ) , ε) ,
5− 3 10 + 15 2 3 −1 2−5 7 2+ 3+5
6 1 12
στ) ζ) , η)
4
3 +1 3
2 −1 75 + 50 − 8 − 27

Περίπτωση 2:
Όταν έχω στον παρονομαστή μία ρίζα ή γινόμενο με ρίζες.
1
Να γραφεί η παράσταση χωρίς ρίζα στον παρονομαστή , α>0
ν
αµ
ν
α) µ<ν τότε πολλαπλασιάζω αριθμητή και παρονομαστή με α ν −µ
ν
1 α ν −µ ν
α ν −µ ν
α ν −µ ν
α ν −µ ν
α ν −µ
= = = = =
ν
αµ ν
α µ ⋅ ν α ν −µ
ν
α µ ⋅ α ν −µ ν
α µ +ν −µ ν
αν α
β) µ ≥ ν τότε μ = κ. ν + λ όπου κ πηλίκο και λ υπόλοιπο της διαίρεσης (μ :ν) και άρα λ<ν Τότε
1 1 1 1 1 1
= = = = κ⋅
ν
α µ ν
α κ .ν + λ ν κ .ν ν
α ⋅ α λ κ ν
α . α λ α ν
αλ
ν
1 α ν−λ
Για την κάνω τη διαδικασία του α) Αποτέλεσμα .
ν
αλ α κ +1

Άσκηση 6: Να γραφούν οι παραστάσεις χωρίς ρίζες στον παρονομαστή.

2 5 3 1 2 1 1
α) , β) , γ) δ) , ε) , στ) ζ)
13 3
5 2 6 5 7 2 + 18 + 50 5
32 3
25

Ε. Υπολογισμός παραστάσεων που περιέχουν δυνάμεις με ρητό εκθέτη

Όταν έχουμε να υπολογίσουμε παραστάσεις αυτού του είδους προσπαθούμε να τις
απλοποιήσουμε εφαρμόζοντας τις ιδιότητες των δυνάμεων.
Άσκηση 7:
12
 1 23 1 4 
 
α)Εάν x = 3 και y = 3 3 να υπολογιστεί η παράσταση A =  x 2 y  ⋅ y 3 ⋅ x 3 
  
1 5 3
−
β) Να υπολογιστεί η παράσταση A = 5 2 ⋅ 125 6 ⋅ 25 2 ⋅ 5 -3 .
γ) Να υπολογιστεί η παράσταση A = 7 ⋅ 3 7 ⋅ 6 7 .

3
ΣΤ. Σύγκριση παραστάσεων με ρίζες.
Χρησιμοποιούμε μια από τις ιδιότητες:
0 ≤ α < β ⇔ ν α < ν β (1) ή 0 ≤ α < β ⇔ α ν < β ν (2)

Παραδείγματα:
α) Να συγκριθούν οι αριθμοί 3
1999 και 3
2000
(1 )
Λύση: 1999 < 2000 ⇔ 3
1999 < 3
2000

β) Να συγκριθούν οι αριθμοί 11 και 5+ 6

Λύση:


(
 11 2 = 11) ά ρα ( 11 ) <(
2
5 + 6 )⇔
2 (2)
11 < 5 + 6
( 2
)
 5 + 6 = 11 + 2 5 ⋅ 6

γ) Δείξτε ότι: 5+ 6 < 2 + 3

Λύση:
( 2 + 3)
2
5 + 6 < 2 + 3 ⇔  5 + 6  <
2
⇔ 5 + 6 < 5 + 2 6 ⇔ 6 < 2 6 ισχύει
 

Άσκηση 8: Σε κάθε περίπτωση να συγκριθούν οι αριθμοί

α) 10 και 11 β) 10 + 11 και 21 γ) 3 + 1 και 2+2
δ) 10 − 2 και 5− 7 ε) α + β και α + β με α, β

Άσκηση 9: Να αποδείξετε τις παρακάτω ανισοτηκές σχέσεις:

α+β
α) 3
7<2 β) 2 + 3 < 1+ 2 γ) 3 3 + 6 > 1+ 5 δ) ≥ αβ
2
ε) κ + λ ⋅ µ + ν ≥ κµ + λν