ჯალალედინ რუმი PDF

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 80

1

jalal ed-din rumi


rCeuli lirika

(yazalebi, robaiebi, igavebi)

Targmna

aleqsandre elerdaSvilma

2
genialuri poetis cxovrebis da filosofiuri
naazrevis Sesaxeb mravali samecniero Tu
publicisturi poligrafiul-eleqtronuli gamocema
arsebobs, misi poezia Zalian popularulia
inglisurenovan samyaroSi da gansakuTrebiT aSS-Si,
aseve evropaSic da ruseTSic. qarTvelebma me-20
saukunis dasawyisidan gaicnes mis Semoqmedeba
(igulisxmeba qarTuli Targmanebi), Tumca is, rac
Targmnili da gamocemulia, Zalian cotaa imasTan
SedarebiT, rac originalis enaze arsebobs...
Cvenc SevecadeT mcireodeni wvlili Segvetana, ase
vTqvaT, `qarTul rumologiaSi (...an jalalologiaSi)”
da am mizniT vTargmneT yazalebi, robaiebi, igavebi da
aforizmebi

3
mTargmnelis winasityvaoba
jalal ed-din rumi kacobriobis istoriis erTi
iseTi gamoCenili adamiania, romelic Tavis
msgavsebTan erTad sakuTari naazreviT sulierad Tu
materialurad asazrdoeben momdevno Taobebs... Tumca
yvela Taoba cdilobs Tavis ideologiur CarCoebSi
moaqcios mavani geniosis suliskveTeba da ama Tu im
epoqis moZRvrebaTa samsaxurSic ki Caayenos...

jalal ed-din rumi daibada 1207 wlis 30 seqtembers da garda-


icvala 1273 wlis 7 (an 17) dekembers... mis biografias da cxovre-
basTan dakavSirebul geografiul regionebs, ra Tqma unda, calke
mimovixilavT, jer ki am pirovnebis saxeli davazustoT da SevarCi-
oT CvenTvis misaRebi varianti.

saxeli

ucnauri bedi xvda wilad adamians, romelmac ise ganvlo mTeli


cxovreba, rom daeWvebuli iyo sakuTari arsebis, arsis Tu garsis Tu
maTTan dakavSirebuli yvela sakiTxis raobasa da WeSmaritebaSi...
Tavadve xom acxadebda, rom ar icoda _ vin iyo da sad arsebobda...
misma STamomavlebma da Tu misi saqmianobiT dainteresebulma ad-
amianebmac `warmatebiT mibaZes” mas da saxelic ki iseTi gaurkvev-
lobebiT aRWurves, rom poeti am `bundovanebas”, misi xasiaTidan ga-
momdinare, albaT, moiwonebda kidec.
sxvadasxva qveyanaSi saxelis Taviseburi varianti arsebobs.
iranSi, rogorc wesi, mas `mevlevid” moixsenieben, rac niSnavs `Cems
moZRvars, batons...”, Tumca aris meore variantic _ `mevlana” (moula-
na), rac Tavis mxriv `Cvens moZRvars, batons...” niSnavs da am uka-
nasknels ufro Turqulenovani xalxi iyenebs...

4
dabadebisas momavali poetisTvis aseTi saxeli uwodebiaT: moha-
mad ibn mohamad ibn hosein hoseini xaTibi baqri balxi.... yvela dan-
arCeni atributi vinaobis moxseniebisa man mogvianebiT SeiZina, ro-
goricaa: `jalal ed-din” (dideba sarwmunoebisa), mevlevi da mevla-
na, rumi (rumeli... anu `rum”-Si mcxovrebi) da a.S. iranTan dakavSire-
biT SegviZlia yvelaferi ase SevajamoT: jalal ed-din mohamad balxi
(balxeli), anu `balxs” aniWeben upiratesobas da ara `rums”. aqve
unda aRvniSnoT, rom aseve cnobilia fsevdonimebad miCneuli spar-
suli sityvebi, rasac ufro naklebad vxvdebiT samecniero liter-
aturaSi, rogorc Taxaloss, magram maTi arseboba mainc dadasture-
bulia, esenia: `xodavandgar” (meufe, mbrZanebeli) da `xamuS” (mdu-
mare)... es ukanaskneli xsenebul Taxalosadac aqvs gamoyenebuli po-
ets da mis Sesaxeb yazalebTan dakavSirebul mcire werilSi visau-
brebT.
Turqebi `Tavisi poetis” (rogorc isini miiCneven) saxels aseTi
saxesxvaobiT weren:
Celâleddin Muhammed Belhi, Celâleddin Muhammed Rûmi.
tajikebi, romlebic aseve `Tavis poetad” Tvlian Cveni saubris
adresats (zogi versiiT igi Tanamedrove tajikeTis teritoriaze
daibada), rusuli SriftiT ase werdnen mis saxels (ase aweria Zegls
duSanbeSi) _ Ìàâëîíî ×àëîëèääèí Ðóìè.
ori varianti gvxvdeba poetis inglisurenovan moxseniebaSi: Jala-
luddin da Jalal al-Din; aq saintereso da ucnauria forma “ud-din”, rasac
sxva enebSi “ed-din” an “Yed-din” an “id-din” Seesabameba.
rusuli enac ramdenime saxeobas gvaZlevs: Äæàëàë àä-Äèí,
Äæàëàëåääèí, Äæàëàëèääèí, Äæåëàëü åä-äèí; am ukanasknelSi er-
Tob ucnaurad gamoiyureba e.w. “miagki znaki” (ü)... ra princi piT gaCnda
es “znaki”, gaugebaria... aseve ecnauria åä-äèí (Yed-din), rusebi,
rogorc wesi, sxva saxelebSi weren ase: Ñààä-ýä-äèí, Õàëåä Ìîõè
ýä-Äèí da a.S

rogorc xedavT, erTiani dakanonebuli forma ar arsebobs da am


mxriv arc qarTuli ena CamorCeba ukve xsenebul enebs.
qarTulSi gvaqvs sami varianti: jelal ed-dini, jalal ed-dini
da jalaledini.
Cven varCieT forma `jalal ed-din”, radgan sityva `jalal” (dide-
ba) leqsikonebSi swored “a” asoTia gaxovanebuli (meore “a” aris
grZeli da mas veraferi Secvlida), Tumca arc `jelal” aris didi
ubedureba, radgan mokle “a” qarTulSi bevr sityvaSi “e”-s saxiT
aris Semosuli. “ed-din” forma, defisiT dawerili, albaT, gramatiku-

5
lad ar aris swori (defisi raRac gamotovebuli sityvis sanacv-
lod iwereba), magram qarTul Tu ucxour samecniero literatura-
Si tradiciulad ase weria da Cvenc imitom SevinarCuneT is. garda
amisa, aseTi formiT - `jalal ed-din” - am saxels ganasxvavebs sxva
istoriuli piris _ jalaledin xvarazmelis _ saxelisgan da esec,
albaT, yuradsaRebi faqtia. aris kidev erTi momenti _ qarTuli
literaturis tradicia am `din”-s (sarwmunoebas), rogorc wesi, mis
winamdebare saxelTan amTlianebs; magaliTad, gavixsenoT “vefx-
istyaosnis” personaJebi: nuradini (fridoni), Sermadini, farsadani,
saridani da.... avTandilic (rogorc Cans, es aris “ouTan ed-din”); am
tradiciiT, poet jalal ed-din rumis saxeli ase unda dagvewera _
jalaladini an jaladini (gaixseneT Tundac jvarosnebis winaaRm-
deg mebrZoli sulTani saladini, romlis saxeli srulad ase iwere-
ba salah ad-din iusuf ibn aiubi); albaT, dRes `jaladins” davwerdiT
kidec, misi saxeli Sua saukuneebSi literaturuli saqmianobiT dakave-
bul qarTvelTaTvis cnobili rom yofiliyo, magram... qarTvelebi-
sTvis ki ara, mas Tavad sparselebi ar scnobdnen didxans, rogorc
poets (literators) da mas ufro religiis filosofosad da
Teologad aRiqvamdnen, Tumca axlac ase ufro aRiqvamen iranSic da
sxvaganac, radgan ratomRac jalal-ed din rumis Semoqmedeba da
zogadad naazrevi mavanTaTvis ufro Tavisi mistikiT da `ideurobi-
Taa” saintereso, vidre im ubadlo da usazRvro poeturi unariT,
rac mas gangebam uboZa...
asea Tu ise, mTeli msoflio am genialur adamians mokled ase
moixseniebs da es gaxlavT _ `rumi”, rac arsebiTad `romaels” niS-
navs da amas is mizezi aqvs, rom sparsulenovani xalxi aRmosavleT
romis imperias da Semdgom bizantias swored ase uwodebda _ “rum”,
es aris daaxloebiT dRevandeli TurqeTis teritoriis aziuri naw-
ili, sadac mdebareobs qalaqi konia, swored am qalaqSi gaatara cx-
ovrebis didi nawili poetma, es qalaqi rumis sasulTnos centri iyo
da seljukTa didi imperiis ukidures dasavleT regions warmoad-
genda.

unda aRvniSnoT, rom `rum-i” (fuZiseuli “i”-Ti) niSnavs rumels/


romaels... aqedan gamomdinare, marTlweris dasazusteblad, gvsurs
aqve davazustoT, rom swori forma iqneba: jalal ed-din rumim (...da
ara rum-ma); amis dazusteba zedmetad ar migvaCnia, radgan bevrjer
gvsmenia rudaqis, firdousis, nizamis, rumis, saadis Tu jamis aras-
wori moxsenieba moTxrobiT brunvaSi (mag,. firdous-ma)... swori
formebia: rudaqim, firdousim, saadim, jamim da a.S.

6
dabadebis adgili
mSoblebi, mSobliuri ena
cxovrebis adreuli wlebi

jalal ed-din rumis dabadebis TariRi zustadaa cnobili _ 1207


wlis 30 seqtemberi (mTvaris kalendris Tanaxmad, es iyo 604 weli),
Tumca erTi Turqi mkvlevari miiCnevs, rom igi 1184 wels daibada,
magram es naklebad sarwmunoa... rac Seexeba dabadebis adgils, aseT
pativs ori qalaqi ecileba erTmaneTs: erTi gaxlavT axlandeli
avRaneTis qalaqi balxi, meore ki dRevandeli tajikeTis samxreT-
aRmosavleT nawilSi mdebare dasaxlebuli punqti vaxSi. asea Tu
ise, es orive qalaqi odesRac istoriuli iranis erT-erT yvelaze
did nawilSi _ xorasanSi _ Sedioda da Cvenc zogadad xorasnelad
movixsenioT mohamad ibn mohamad ibn hoseini, romelsac sarwmunoe-
bis dideba _ jalal ed-dini _ uwodes SemdgomSi... mis mSobliur
qalaqad ki mkvlevarTa umetes nawils mainc didi istoriisa da
tradiciebis mqone “balxi” miaCia... es qalaqi meore aTaswleulis
dasawyisSi, niSaburTan da tusTan erTad, ara marto xorasnis, aramed
mTeli iranis erT-erTi kulturuli centri iyo... is axlac mdebar-
eobs avRaneTis CrdiloeT nawilSi, qalaq mazari-Sarifidan ociode
kilometrSi da patara dasaxlebul punqts warmoadgens... sayura-
dReboa isic, rom marko polos aqvs datovebuli garkveuli infor-
macia balxis Sesaxeb da mas (ukve monRolTa Semosevis Semdeg, XIII
saukunis miwurulsac ki) “Rirseul da diad qalaqad” moixseniebs...
manamde ki, am regionSi islamis damkvidrebamde, qalaqi balxi zoro-
astrizmis erT-erTi centric ki iyo da zaraTuStras dabadebis adg-
iladaa miCneuli, xolo “abreSumis gzis” sruli datvirTviT mo-
qmedebis dros aRmosavleT-dasavleTis da CrdiloeT-samxreTis sa-
qaravne gzebis gasayarze mdebareobda da misi mosaxleoba erT mil-
ionsac ki aRwevda....
arabebi balxSi 645 wels gamoCndnen, 715 wlidan ki, seljukTa da
Semdgom monRolTa dapyrobiTi omebis dawyebamde, myarad axor-
cielebdnen am regionze zegavlenas da islams da masTan dakavSire-
bul mTel socialur-kulturul speqtrs avrcelebdnen xorasnidan
Sua aziis qalaqebisken (buxara, samaryandi, xiva....)
***
Cven mier saxeldaxelod moxazul rukaze moniSnulia is qalaqe-
bi (mxolod Teirani ar arsebobda maSin), romlebic XII saukunis
dasawyisSi mniSvnelovan rols asrulebdnen arabeTis xalifatis
mTel aRmosavleT nawilSi (mcire aziis nawili, siria, erayi, irani,

7
avRaneTi, Sua azia, indoeTis nawili). es teritoria garkveuli xnis
ganmavlobaSi (daaxloebiT X-XVII saukuneebSi, sefianTa imperiis da-
Slamde) erT mTlian, Tu SeiZleba ase iTqvas, politikur-kulturul
regions warmoadgenda miuxedavad imisa, rom TiTqmis yovel sauku-
neSi icvleboda qveynebis sazRvrebi, mmarTveli dinastiebi Tu esa
Tu is dawinaurebuli tomobrivi kavSirebi... miuxedavad saxelmwi-
foebrivi da administraciuli sazRvrebis gamudmebuli Seqmna-gada-
keTebisa, xsenebul regions mainc aerTianebda, ase vTqvaT, kultur-
ologiuri mentaliteti, Tundac is, rom aq mcxovreb xalxs erTmaneT-
Tan sakomunikaciod SemuSavebuli hqonda enaTa definiciis uryevi
wesi: religiis da mecnierebisTvis arabul enas iyenebdnen, poli-
tikis da saxelmwifoebrivi mowyobisTvis Turquls, xolo liter-
atura da poezia sparsulad iqmneboda. yoveli ganaTlebuli da sa-
zogadoebriv cxovrebaSi aqtiurad dakavebuli adamiani Tanabrad
flobda samive enas da, albaT, amitomacaa, rom ama Tu im gamoCenili
adamianis erovnuli kuTvnileba kamaTsa da daeWvebas iwvevs: vTq-
vaT, dabadebiT an cxovrebiT miekuTvnebodnen erT romelime Tanem-
drove eTnikur regions, weriT werdnen arabulad, Tu mecnierebi
iyvnen, an sparsulad, Tu poetebi iyvnen, sayofacxovrebo sakiTxebis
Tu epistolaruli TxzulebebisTvis ki Turquls iyenebdnen. ase ma-
galiTad: azerbaijanelebi nizami ganjels Tavis poetad miiCneven
imitom, rom axlandeli azerbaijanis teritoriaze cxovrobda, ara-
da, igi yvelafers sparsulad werda da amitomac iranelebic mas
`Tavis poetad” Tvlian... xosro dehlevi indoeli iyo (qalaq delis
mkvidri), magram werda sparsulad, abu ali ibn sina samaryandSi cx-
ovrobda, mecnierul naSromebs arabulad werda, ramodenime robai
ki misi avtorobiT sparsulad SemogvrCa... igive unda iTqvas jalal
ed-din rumis (balxis) Sesaxebac: daibada avRaneT-tajikeTis
sasazRvro regionSi, ganaTleba, cxadia, miiRo arabul enaze, Semdeg
Tanamedrove TurqeTis teritoriaze mouwia cxovreba da mitomac
Tvlian Turqebi `Tavis poetad” da Turquli literaturis mamaTa-
vrad... iqve im periodSi, XII saukuneSi, jerac arsebobda bizantiis
imperia da amitomac ver gaeqca igi verc berZnuli enis Seswavlas
da misi sikeTiT sargeblobas, magram mTeli is 140 Tu 150 aTasi
striqoni, rac kacobriobas dautova poeturi memkvidreobis saxiT,
dawerilia (an SeTxzulia da mere Cawerilia) sparsul enaze... spar-
suli iyo misi mSobliuri ena. jalal ed-din rumis Semoqmedebis
Semswavlelni asaxeleben, agreTve, sxva enebze SeTxzul poetur qm-
nilebebs, magram maTi raodenobis garkvevisas darwmundebiT, rom es
mxolod gamonaklisia da ara literaturuli faqti:

8
daaxloebiT aTasi beiTia SemorCenili arabulad da ormocdaaTa-
mde beiTi - Turqulad da berZnulad, es ukanaskneli ki arabuli
damwerlobiTaa Sesrulebuli da berZnul teqstSi bevri sparsul
an arabuli sityvaa CarTuli.

***
moulanas mama iyo saxelad mohamad ben huseini (daibada 1148 wels),
Semdgom ki ixseniebdnen ase _ baha ed-din valadi (brwyinvaleba
sarwmunoebisa), mogvianebiT ki `sulTan al-olama” anu mecnierTa
(swavlulTa) sulTanic ki uwodes; am kacs Tavisi epoqis Sesabamisad,
anu ise, rogorc yuranis kargad mcodnes Seefereboda, hqonda Te-
ologis da iuristis statusic, cnobilia dedis saxelic _ mumine-
xaTuni (`mumine” _ RvTisnieri, erTguli da `xaTuni” _ qali, qalbat-
oni).
baha ed-din valadi ganaTlebuli da sazogadoebisTvis kargad
cnobili kaci iyo da mas xSirad uxdeboda xorasnis meore, albaT,
ufro mniSvnelovan qalaq niSaburSi Casvla (es omar xaiamis mSob-
liuri qalaqia); niSaburSi man erTxel Tavisi Svili, yrma mohamad-
ic wiayvana da iq Sexvdnen im droisTvis ukve saxelmoxveWil spar-
sel poets da sufizmis erT-erT gamoCenil moRvawes farid ed-din
aTars ( , daibada 1141 wels); rogorc wesi, didi adami-
anebis Sesaxeb STamomavlebi legendebs Txzaven xolme da xSirad
amas ama Tu im ideologiur-regligiur moZRvrebaTa gasamyareblad
iyeneben. saxelovani farid ed-din aTaris da momavali poetis, jalal
ed-din rumis Sesaxebac yvebodnen sufizmis da mis msgavs moZRvreba-
Ta mimdevarni nairgvar ambebs (...wignic ki Sekres am legendebiT
aseTi saTauriT _ `sibrZnis asi ambavi anu mevlanas _ jalal ed-din
rumis _ cxovreba); rumis bavSvobidanve miaweres saswaulebriv mov-
lenebTan dapirispireba, uzenaes samyaroTagan movlenil sulebTan
Sexvedrebi da a.S. saswauli, albaT, iyo is, rom sparsuli poeziis es
ori didi warmomadgeneli marTlac Sexvda erTmaneTs cxovrebaSi,
sxva danarCenis reluroba ki Tavad gansajeT:
sulTamxilavma farid ed-din aTarma mis megobris baha ed-dinis
vaJis arsebaSi Tavisi memkvidre, momavalSi sruliad sufizmis up-
irvelisi moZRvari ganWvrita da mas aCuqa Tavisi mistikuri poema _
`asrar-name” (idumalebaTa wigni) _ da am ZRvens sagangebo RvTiuri
kurTxevac (baraqa) miayola, riTac momavali poeti da moZRvari
SeZlebda adamianSi sulieri `arxebis” gaxsnas da uzenaesi samyaros
Secnobas. mis mamas ki uTxra: `Seni Svili dedamiwaze aRanTebs cecx-
ls, riTac RvTismsaxurebas gamaognebeli elvareba Seemateba”...

9
***
1219 wels (zogi versiiT _ 1217 wels) baha ed-din valadi iZule-
buli Seiqna ojaxTan erTad, gascloda mSobliur qalaqs da mTel
xorasans, radgan monRolTa Semosevebi sul ufro xSiri da autane-
li gaxda da maTi tiraniis uRelqveS cxovreba namdvilad SeuZle-
beli gaxda. naTqvamia _ zogi Wiri margebeliao _ da maT, monRoleb-
is kvaldakval devnis gamo, daiwyes mogzauroba da moiares imdroin-
deli aRmosavluri samyaros yvela didi qalaqi Tu wminda adgili
da bolos oriode wliT dafuZndnen rumis sasulTnos patara qalaq
malaTiaSi, Semdeg akSehirSi, yaramanSi da larendaSi, sadac gaatares
cxovrebis Svidi weli... 1225 wels gardaicvala deda, mumine-xaTuni,
amave wels jalal ed-dini daqorwinda gouhar-xaTunze... erTi wlis
Semdeg maT SeeZinaT vaJi _ sulTan-valedi, romelmac SemdgomSi daw-
era poema “valad-name” _ papis da mamis cxovrebis amsaxveli poet-
uri qmnileba, aseve “fihe ma fihe” (masSia is, rac masSia) _ mevlanas
rCeva-darigebani, sentenciebi da gamonaTqvamebi. rumis pirvel meuR-
lesTan hyavda kidev erTi vaJi _ ala ed-din Calabi, gouhar-xaTunis
gardacvalebis Semdeg ki meored iqorwina da SeeZina vaJi da asu-
li: amir amil Calabi da malaqe-xaTuni.

qalaqi konia
rumis sasulTno

larendaSi gatarebuli mSvidi da uzrunveli cxovreba dasrul-


da imiT, rom sulTanma ala ed-din qei-yobadma (zeobis wlebi _ 1219-
1236) piradad miiwvia baha ed-din valadi rumis sasulTnos mTavar
qalaq koniaSi da SesTavaza saTaveSi Casdgomoda erT-erT Rirseul
prestiJul sasuliero saswavlebels... poetis mamam es miwveva mi-
iRo da ojaxi 1228 wels koniaSi gadasaxlda, 1231 wels ki baha ed-din
valadi gardaicvala da misi adgili daikava 24 wlis jalal ed-
dinma da maSinve Sevida adgilobriv religiur avtoritetTa eli-
tarul wreSi.
qalaqi konia (Konya ) axlandeli TurqeTis samxreT nawilSi, cen-
traluri anatoliis zeganze mdebareobs da aris koniis provinciis
administraciuli centri (mosaxleoba _ TiTqmis 1,5 milioni); es
qalaqi uZvelesi droidanaa cnobili ikoniumis saxelwodebiT da
ixsenieba Zveli frigiis qalaqebs Soris. Zv.w.aR. I _ ax.w.aR. III sauku-
neebSi Sedioda romis imperiis, xolo Semdeg _ bizantiis imperiis
SemadgenlobaSi... Semdeg iseve, rogorc mTeli maxlobeli aRmosav-
leTi, Sevida arabuli xalifatis SemadgenlobaSi, xolo 1077-1307

10
wlebSi iyo rumis (igive koniis) sasulTnos nawili, 1096 wlidan ki
misi politikur-administraciuli centri. XIII saukunis pirvel
meoTxedSi, roca jalal ed-din rumis mamis xorasnidan devnilma
ojaxma Tavi Seafara rumis sasulTnos, es feodaluri saxelmwifo
Tavisi aRzevebis zenitSi iyo ukve xsenebuli sulTnis ala ed-din
qei-yobadis zeobisas da misi sazRvrebi bizantiis imperiis terito-
riaTa SemoerTebis xarjze dardanelis da bosforis sruteebamdec
ki vrceldeboda, Tumca 1243 wels rumis sasulTnos jarma qose-daRis
brZolaSi monRolebis morig Semosevas ver gauZlo, damarcxda da
maTi vasali gaxda... 1307 wels ki saerTod Sewyvita arseboba da
SemdgomSi osmaleTis didi imperiis nawili gaxda...
rogorc vTqviT, XIII saukunis dasawyisSi konias da mTlianad rumis
sasulTnos Sua aziidan, xorasnidan da centraluri iranidan Tavi
Seafares monRolTagan devnilma religiur-samecniero Tu kultu-
rul-literaturuli wreebis cnobilma warmomadgenlebma... 1232 wels
Termezidan koniaSi Cavida jalal ed-dinis mamis axlo megobari
said burxan ed-din da mTeli Tavisi moRvaweoba megobris Svilis
aRzrda-ganaTlebas Seswira, cxra wlis ganmavlobaSi iyo jalal
ed-dini Termezeli swavlulis miuridi (moswavle), romelTagan Svidi
weli maT erTad gaatares damaskis da halabis (alepos) sasuliero
saswavleblebSi, xolo koniaSi dabrunebis Semdeg, maT iq sxva sul-
Tani _ Rias ed-din qaixosro II meore daxvdaT, romelmac kvlav
miiwvia jalal ed-dini medreses xelmZRvanelad da mas ukve mieca
ufleba didgvarovanTa Svilebis moZRvaric yofiliyo.

1240-44 wlebi

es iyo wlebi simSvidisa da zomierebiT gajerebuli cxovrebisa,


TiTqos bedma misca saSualeba jalal ed-din rumis didi mRelvare-
biT da saocari SemoqmedebiT aRmasvlis win moeTqva suli da saku-
Tari Tavi ojaxze zrunvisa da medreses saqmianobisTvis mieZRvna...
misi biografebi ki kvlavac cdilobdnen amoekiTxaT misi saswau-
lebrivi unari Tundac mSvid cxovrebaSi da werdnen, rom monRol-
Ta Semosevebs igi locviTa da Seucnobel samyarosTan urTierTo-
biT ewinaaRmdegeboda da amiT man ramdenime wliT gadawia velur
urdoebTan damarcxeba misi ukve mSobliuri rumis sasulTnosi...
CvenTvis ki saintereso is aris, rom am wlebSi Caisaxa idea Tu sur-
vili imisa, rom mas daewera raRac komentaris msgavsi teqstebi
yuranisTvis, oRond sparsul enaze da es idea man mogvianebiT ganax-
orciela, roca Seqmna `masnavi-Ye ma’navi”, yvelaze didi nawarmoebi

11
misi Semoqmedebisa (misi saTauris mniSvneloba ixileT 79-e gver-
dze). droTa ganmavlobaSi es “masnavi/mesnevi” imdenad mniSvnelo-
vani nawarmoebi gaxda, rom mas `sparsulenovani yuranic” ki uwodes.
...magram moulodnelad yvelaferi Seicvala...

Sams-e Tabrizi anu `Tavrizis mze~

1244 wlis 26 noembers moxetiale derviSi Sams ed-din mohamad


Tavrizeli moulodnelad gamoCnda qalaq koniaSi, sadac igi dam-
askidan Cavida... erT mSvenier dRes am derviSma dainaxa misken mi-
mavali kaci, romelic darbaiseli saxiT iareboda da gars ertya
moswavleTa da TayvanismcemelTa brbo... aSkarad Canda, rom es kaci
qalaqis warCinebuli piri iyo da mas ukve jalal ed-dini erqva...
derviSi wamodga da gaeSura misken da maT Soris Sedga mokle saubari
religiur Temaze, ramac imdenad daainteresa orive, rom isini praq-
tikulad ganudgnen miwier cxovrebas da 16 Tvis ganmavlobaSi
saubrobden maTTvis saintereso sakiTxebze da maT erTmaneTisTvis
Seqmnes erTgvari samyaro, mistikuri gancdebiTa da vnebebiT savse...
Sams ed-din Tavrizeli idumalebiT mocul pirovnebad darCa yve-
lasTvis da varaudobdnen kidec, rom es warmosaxviTi, legendaru-
li adamiani iyo iseTive, rogorc bevri sxva, vinc sparseli poetebis
fantaziiT Seiqmna, magram irkveva, rom es namdvilad arsebuli isto-
riuli pirovneba gaxldaT, vinc radikaluriad Secvala jalal ed-
din rumis cxovreba da SeiZleba iTqvas, rom gaxda biZgismimcemi da
sulisCamdgmeli im poetisTvis, vinc kacobriobis istoriaSi sufiz-
mis udides warmomadgenlad iTvleba. sul male es idumalebiT moc-
uli kaci iseve ucnaurad gaqra koniidan, rogorc gamoCnda... varau-
dobdnen,rom igi 1247 wels mokles, magram misi neSti versad i pov-
es da idumaleba idumalebadve darCa... am faqtma udidesi tkivili
da vnebaTaRelva gamoiwvia misi megobris, momavali didi poetis
cxovrebaSi... aq erTgvari analogia Cans italieli poetis, franCes-
ko petrarkas da misi muzis, TiTqmis warmosaxviTi satrfos lauras
saxesTan... iseve rogorc rumi, petrarkac erTxel moixibla umSve-
nieresi arsebis xilviT da Semdeg werda mxolod misTvis da masze
maSinac ki, roca aRar iyo cocxali muza misi Semoqmedebisa...
asea Tu ise, jalal ed-din rumis cxovreba Seicvala da rodesac
igi daubrunda medreses da ganagrZo Tavisi saqmianoba, msmenelebs
da moswavleebs igi ukve `Sams-e Tabrizis”, misTvis sicocxlis mzis
saxeliT esaubreboda da WeSmaritebis Sesacnobad sakuTari arseb-
is Secnobas sTavazobda da Tan mraval igavs iSveliebda an iqve

12
Txzavda eqspromtad ucnauri sulierebiT da azrebiT ganmsWvalul
leqsebs (....rasac iwerdnen moswavleebi da Semdeg avrcelebdnen da
inaxavdnen). imave wlebSi daarsda mavlavis ordeni anu `mocekvave
derviSTa Zmoba”, romlis wevrebic sicocxlis idumalebasa da si-
brZneSi wvdomas cdilobdnen sulieri eqstazis, simReris, cekvis da
poeziis saSualebiT....
`Samsis” gaqrobis Semdeg jalal ed-din rumi erTxans sa-
sowarkveTilebam moicva, magram amas mohyva kidev erTi `saswauli”
mis cxovrebaSi (...rac ase Zalian uyvarT misi biografiis mTxzvelebs):
medreses maswavlebelma da moZRvarma uceb igrZno, rom Samsis suli
mis sxeulSi Casaxlda da erT `miwier WurWelSi” orma substanciam
ganagrZo erTad sicocxle. swored es iyoo mizezi _ weren biogr-
afosebi _ rom niaRvariviT wamovida misi arsebidan poeturi qm-
nilebebi da am yvelafris avtorad Tvlida ara sakuTar Tavs, aramed
masSi mcxovreb meore `me”-s, romelsac `Sams-e Tabrizis” saxeliT
warmoadgenda yazalebis bolos (...TiTqmis rogorc Taxaloss).
swored am periodSi, 1247-1273 wlebSi Seiqmna mTeli is literaturu-
li memkvidreoba, ramac jalal ed-din rumis saqveynod gauTqva sax-
eli, rogorc mis Tanamedrove epoqaSi (...rac iSviaTi gamonaklisia),
aseve momaval epoqebSic da imdenadac ki, rom, magaliTad, 2001 wels
aSS-Si kolman barqsis (Colman Barks) mier Targmnili yazalebi da
robaiebi jalal ed-din rumisa 500 aTasi tiraJiT gaiyida da rumi
aRiares aSS-s 21-e saukunis pirveli aTwledis yvelaze popularul
poetad...
isic unda aRiniSnos, rom mavlavis derviSTa saZmo, romelic dRemde
arsebobs, mxolod rumis poeziis nimuSebis TanxlebiT marTavs med-
itaciebs da mistikur ritualebs. sanam jalal ed-din rumis cxovre-
bis sxva sakvanZo etapebsa da movlenebs ganvixilavT, aucileblad
unda visaubroT zogadad sufizmis Sesaxeb....

sufizmi

sufizmis arsis warmosaCenad jalal ed-din rumis Semoqmedebis


Seswavlaa saWiro (...da ara mxolod Targmna), amasTanave im zRva
masalasTan gacnoba, rac sufizmis Sesaxebaa dagrovili mTeli msof-
lios samecniero wreebSi... wignis bolos aris CamonaTvali yve-
laze saintereso gamokvlevebisa sxvadasxva enebze da maTi moZieba
dainteresebul pirebs SeuZliaT Tundac internetis eleqtronul
biblioTekebSi, amjerad ki gTavazobT fragmentebs batoni vaxuSti
kotetiSvilis werilidan, sadac yvelaferi gasagebad da naTlad we-

13
ria (iranuli poezia, Sesavali werili, gv. 22-25):
`sufizmi Caisaxa arabeTSi VIII s dasawyisSi, e.i. misi genezisi uSu-
alod mosdevs islamis warmoSobasa da gavrcelebas. TviT termins
ukavSireben arabul sityvas `suf”, rac niSnavs Salis uxeS qsovils,
romliTac am moZRvrebis mimdevarni imosebodnen. sufizmi, rogorc
mistikuri xasiaTis religiur-filosofiuri moZRvreba, uaRresad
rTul sistemas warmoadgens, romelic jer kidev saTanadod ar aris
Seswavlili da gamokvleuli. masSi neoplatonuri, qristianuli, bud-
istur-hinduisturi Tu Zvel iranul rwmenaTa ideebi isea gadax-
larTuli, rom sakmaod Zneldeba am rTuli sinTezuri moZRvrebis
jerovani mecnieruli analizi...
iranul samyaroSi sufizmi,umTavresad,im TvalsazrisiT i pyrobs
yuradRebas, rom igi iqca poetur filosofiad, romelmac uaRresad
didi zegavlena moaxdina ara mxolod sparsul klasikur mwerlo-
baze, aramed mTeli maxlobeli aRmosavleTis (da nawilobriv indo-
eTis) poetur azrovnebazec. am msoflmxedvelobam SeimuSava special-
uri terminologia, romelmac uaRresad saintereso da Taviseburi
poeturi simbolikis saxe miiRo. masSi, erTi SexedviT, Cveulebrivsa
da yoveldRiur cnebaTa miRma imaleba mistikur-filosofiuri se-
mantika, romlis codnis gareSe SeuZlebelia ama Tu im nawarmoebis
WeSmariti arsis wvdoma.
sufizmis.... ZiriTadi debulebebi martivad da sqematurad Sesa-
Zloa ase Camoyalibdes: samyaroSi arsebobs mxolod erTaderTi
realoba _ absoluti, RmerTi, siyvarulis Sinagani potencia mas ai-
Zulebs ganesxvisos sakuTar erTarsebas, raTa gaiCinos siyvarulis
obieqti. es gansxvaveba (emanacia) warimarTeba damaval-aRmavali
geziT: RmerTi _ kristali _ flora _ fauna _ adamiani _ angelosi
_ RmerTi, magram es safexureobrivi ierarqia moCvenebiTia da WeS-
marit realobasTan araviTari kavSiri ar gaaCnia. vinaidan erTad-
erT realobas TviT absoluti warmoadgens, adamianis individua-
loba da mTeli misi garemomcveli samyaro, zneobriv-eTikuri kate-
goriebi, sikeTe da boroteba mxolod moCvenebaa da sxva araferi.
adamiani, romelic am moCvenebiTi individualobis tyveobaSi imyo-
feba. unda cdilobdes `me”-s sazRvrebis gadalaxvas da Tavissave
arsebaSi RvTaebrivi sawyisis wvdomas...
zemoTqmulidan gamomdinare, sufiuri moZRvreba adamianisgan
moiTxovs sakuTari `me”-s CaxSobas da imis Segnebas, rom WeSmariti
`me” aris RmerTi `CemSi” arsebuli. es udris absolutis wvdomas da
masTan Serwymas. amis misaRwevad arsebobs erTaderTi gza _ sulieri
eqstazi, romelic adamians Tavs aviwyebs da gamohyavs igi macTunebe-

14
li, moCvenebiTi realobis tyveobidan. aseTi Tavdaviwyeba sufizmis
upirvelesi moTxovnaa.
amrigad, iranel mistikosTa poetur koncefciaSi RmerTi iqca mS-
venier `satrfod”, xolo adamiani misgan `ganSorebul”, tanjul metr-
fed, `mijnurad”, amasTanave mistikurma eqstazma miiRo maTrobela
`Rvinis” simboluri saxe. am sami pirobiT wertilis SeerTebiT iqm-
neba martivi sqema, samkuTxedi, romelic gamoxatavs iranel mistiko-
sTa poeziis arss. satrfosagan (RmerTisgan) ganSorebuli poeti (ad-
amiani) eZaleba Rvinos (sulier eqstazs), raTa masSi CaaxSos am gan-
Sorebisgan gamowveuli sevda da miaRwios sanetaro SeerTebas (Rm-
erTTan); aqedan momdinareobs sufiuri poeziisTvis damaxasiaTebe-
li ganSorebis motivi (romelic, rasakvirvelia, arsebobda sufiz-
mamdel poeziaSic, magram mistikosebma Taviseburi semantikiT aR-
Wurves igi) da am tragikuli sakiTxis hedonistur planSi gadawyve-
ta (rac sufizmma aseve isesxa adrindeli poeziisgan da masac mis-
tikuri gageba misca)....~

jalal ed-din rumi


sxvadasxva epoqis ideologiur CarCoebSi

rogorc winasityvaobis dasawyisSive aRvniSneT, yoveli epoqa


Taviseburad cdilobda rumis Semoqmedebis gaazrebas da sakuTari,
konkretul epoqaSi gamefebuli SexedulebebiT aSuqebda genialuri
poetis naazrevis warmoCenas; ase magaliTad: sabWoTa epoqaSi, rode-
sac zogadad religia da religiuroba Zalian did naklad da dana-
Saulad iyo miCneuli, ver gaurbodnen ra jalal ed-din rumis feno-
mens, mis Sesaxeb samecniero Tu publicistur nawarmoebebs swored
antireligiuri niSniT qmnidnen:
“...èñïîëüçîâàâ òåîëîãè÷åñêóþ îäåæäó âçãëÿäîâ ïîýòà, ðåàêöèîííîå
äóõîâåíñòâî ïðèíÿëîñü èñòîëêîâûâàòü ãóìàíèñòè÷åñêèé ñìûñë åãî
ïîýçèè â îðòîäîêñàëüíî-ðåëèãèîçíîì äóõå. Ïîýò íå âåðèë íè â
êàêèå ÷óäåñà, êðîìå «÷óäà ÷åëîâå÷åñêîãî ñåðäöà». Ïîñëå åãî ñìåðòè
ñî÷èíèòåëè æèòèé ïîýòà â áîãîóãîäíîì óñåðäèè ñòàëè èçîáðàæàòü
åãî «ñâÿòûì ÷óäîòâîðöåì». Âñþ æèçíü ïîýò ñðàæàëñÿ ñ ðåëè-
ãèîçíîé äîãìàòèêîé è îáðÿäíîñòüþ, ñêîâûâàâøèìè æèâóþ ìûñëü è
÷óâñòâî. Ïîñëå ñìåðòè ïîýòà åãî ïðèâû÷êè è îáûêíîâåíèÿ, åãî
ïëÿñêè è ìàíåðà îäåâàòüñÿ, ñàìûå åãî ñòèõè áûëè êàíîíèçèðîâàíû,
ïðåâðàùåíû â ÷àñòü ðåëèãèîçíîãî îáðÿäà. Âñå ýòî ïðèâåëî ê òîìó,
÷òî áóíòàðñêàÿ ñóòü åãî ïîýçèè, åãî æèçíåííûé ïîäâèã îêàçàëèñü
ïîãðåáåííûìè ïîä ñåìèâåêîâûì ïðàõîì áîãîóãîäíûõ

15
èñòîëêîâàíèé”. (Ðàäèé Ôèø, Äæàëàëèääèí Ðóìè, Ìîñêâà, 1972, ñòð.
6)
(kidev citata)
Íåñìîòðÿ íà óñèëåííîå ñîïðîòèâëåíèå ïîáîðíèêîâ ïðàâîâåðíîãî
èñëàìà, èäåè Äæàëàëèääèíà Ðóìè âñå áîëüøå ïðîíèêàëè â ãóùó
íàðîäà, íàõîäèëè ñâîå ïðèçíàíèå è èäåîëîãàì Èñëàìà íè÷åãî íå
îñòàâàëîñü, êàê ñìèðèòüñÿ ñ èõ âîçðàñòàþùåé ïîïóëÿðíîñòüþ... óæå
ñ ñåðåäèíû 19-ãî âåêà, áëàãîäàðÿ ïîÿâëåíèþ ðåâîëþöèîííî-
äåìîêðàòè÷åñêèõ èäåé, â ìóñóëüìàíñêîì ìèðå ñòàëà âîçìîæíîé
îöåíêà òâîð÷åñòâà Äæàëàëèääèíà Ðóìè â èíîì ðàçðåçå - â ïëàíå
ïðîòèâîïîñòàâëåíèÿ èäåéíîé íàïðàâëåííîñòè åãî òâîð÷åñòâà
êàíîíàì ìóñóëüìàíñêîé ðåëèãèè (Íîäèð Îäèëîâ, Ìèðîâîççðåíèå
Äæàëàëèääèíà Ðóìè Èçäàòåëüñòâî “Èðôîí”, Äóøàíáå, 1974)

es yvelaferi, ra Tqma unda, absurdia, anu jalal ed-din rumis


Semoqmedebis miCneva antireligiur fenomenad, magram arc is aris
WkuasTan axlos, rom yvelaferi mistiur saburvelSi gaexvios da
sxva araferi Candes, sufizmis garda. mavlanas Semoqmedebis mxolod
(islamis) religiuri filosofiis kuTxiT ganxilvac garkveulwilad
CarCoebSi aqcevs mas da SeumCneveli rCeba bevri sxva zogadsakaco-
brio suliskveTeba...

jalal ed-din rumi da saqarTvelo

iyo Tu ara rumi namyofi saqarTveloSi? icoda Tu ara man qarTu-


li ena an Tundac hqonda Tu ara warmodgena qarTul literaturaze?
ra icoda saqarTvelos Sesaxeb?
es kiTxvebi safuZvlianad awuxebs bevr qarTvel mkvlevars Tu
jalal ed-din rumis cxovrebiTa da SemoqmedebiT dainteresebul
adamians da amis mizezi gaxlavT is, rom poets Tavisi cxovrebis
bolo periodSi Zalzed megobruli urTierToba hqonda rumis sa-
sulTnos dedofalTan gurji-xaTunTan, romelic, mogexsenebaT, Tam-
ar mefis asulis rusudanis Svili iyo da Tavadac Tamari erqva...
matianeTa cnobiT, gurji-xaTunma qristianuli rwmena sicocxlis
bolomde SeinarCuna da, rogorc moswavle (miuridi) jalal ed-din
rumisa, aucileblad miawvdida informacias Tavis moZRvars saqar-
Tveloze, Cvens enasa da kulturaze, iqneb `vefxistyaosanzec”. es
varaudebis sferoa da arsebobs imedi, rom poetisa da gurji-xa-
Tunis mimoweris Seswavla bevr saintereso Temas mohfens naTels...
gurji-xaTunis da jalal ed-din rumis urTierTobis Sesaxeb ukve

16
bevri saintereso poligrafiuli, eleqtronuli Tu video masala
arsebobs da yvelas SeuZlia maTi naxva internetSi; sxvaTa Soris, is
erTaderTi portreti, romelic arsebobs poetis realuri gamosax-
ulebiT, aseve qarTvelma dedofalma daaxatvina rumis erTaderTi
SemorCenili portreti, xolo mavzoleumis gumbaTi qarTuli ar-
qiteqturisTvis damaxasiaTebeli formiT aaSenebina (ixileT gare-
kanis bolo gverdi).
es yvelaferi cnobilia, magram ucnobia akaki wereTlis Semoqmede-
baSi `rumiseuli” motivebis gamoCenis mizezi... iqneb akaki peter-
burgSi aRmosavleTmcodneobis fakultetze swavlisas gaecno an Ta-
vad jalal ed-din rumis an vinme misi mimbaZvelis Semoqmedebas da
maTgan STagonebulma, dawera es:

xan ugnuri var, xan brZeni,


xan arc isa var, arc isa!
garemoebis sayviri,
arc miwisa var, arc cisa.

nu mkicxav, mnaxo ugnurad,


nurc gaikvirveb brZnobasa;
sul sxva hyavs xelisufali
am Cems goneba-grZnobasa.

es guli, sarked qceuli,


bunebis naTavxedia:
mxolod mis saxes giCvenebT,
rasac Sig Cauxedia.

enac mas ambobs, rac smenas


sxvisagan gaugonia;
an Tvals unaxavs da Wkuas
gauzom-auwonia!

Tqven rom ggoniaT, is ar var,


sxvebs rom hgoniaT, arc isa!
Suakaci var ubralo,
xan miwisa var, xan cisa.

cxadia, mtkiceba imisa, rom akakim icoda sufizmis princi pebi da


maTi gavleniT dawera es leqsi, SeuZlebelicaa da gaumarTlebel-

17
ic, magram mocemuli leqsi, rom ar vicodeT misi avtoris vinaoba,
namdvilad jalal ed-din rumis yazalis Targmanad mogveCveneboda.
rac Seexeba zogadad akaki wereTlis mxriv sparsuli poeziasTan
siaxloves da mis codnas, amaSi gvarwmunebs Tundac saTauri leqsi-
sa `Siqasta”, rac sparsulad damsxvreuls niSnavs da aRmosavluri
lirikis erT-erT saleqso formas warmoadgenda, amaves amtkicebs
am leqsis agebulebac da Sinaarsic, arsebobs kidev sxva msgavsebanic
Cveni mgosnis SemoqmedebaSi, Tundac is, rom `baSi-aCuki” dawera
swored akakim da ara vinme sxvam, magram es ukve jalal ed-dinis
poeziis krebulis Tematikas Sordeba da aRar gavagrZelebT sity-
vas.
***
qarTveli mkiTxveli uSulod jalal ed-din rumis Semoqmedebas
meoce saukunis pirvel naxevarSi gaecno, roca mecnierebma da mTarg-
mnelebma xeli mohkides rumis yazalebis Tu igavebis Targmnas da
amiT Zalian didi saqme gaakeTes, ramac mkiTxvelTa didi interesic
daimsaxura. gamocemulia bevri wigni, sadac Tavmoyrilia ambako
WeliZis, magali Toduas, Tamaz Cxenkelis, vaxuSti kotetiSvilis, no-
madi barTaias, noSrevan jiSkarianis, giorgi lobJaniZis SesaniSnavi
Targmanebi da darwmunebuli var, momavalSi kidev araerTi poet-
uri krebuli Tu samecniero naSromi gamova.
***
Cemi nacnoboba rumisTan ki studentobis pirvelive wlidan Sedga
da Semdeg, roca ukve saTanadod daveufle sparsul enas batoni je-
mal ajiaSvilis rCeviTa da daxmarebiT Sevudeqi Targmnas da 1987
wels ramdenime yazali Jurnal `saunjeSic” daibeWda. Tqvens xelT
arsebul wignSi mxolod aTiodea iseTi yazali, romelic gasuli
saukunis 80-ian wlebSi vTargmne, yvela danarCeni mimdinare 2014
wels iTargmna.
qarTuli Targmani, cxadia, absolutur Tanxvedras ver daikvexnis,
radgan is mxatvrulia da amasTanave Tavisufali midgomis princi-
pebiT aris Sesrulebuli, rac poeturobis SenarCunebas emsaxureba
da ara mecnierul sizustes; maTTvis, visac surs icodes, Tu ra weria
dedanSi Seucvlelad da SeubRalavad, zogierT yazals da yvela
robais davurTeT inglisur enaze Sesrulebuli sityvasityviTi
Targmanebi.
e.w. poeturi (mxatvruli) Targmani, cxadia, veranairad ver iqneba
originalis zusti asli da Tu aris aseTi, maSin is moklebulia mx-
atvrulobis yvelanair Rirsebebs... “poeturi Targmani”, garda imisa,
rom literaturuli nawarmoebia (wesiT unda iyos), mas sxva movale-

18
obac akisria _ is erTgvari komentari da axsna-ganmartebaa (sxva
enaze) dednisa... Cemi Targmanebis poeturobasa da mxatvrulobaze,
bunebrivia, me TviTon ver vimsjeleb, rac Seexeba sizustes (ufro
kargad Tu vityviT _ originalTan siaxloves), es SegiZliaT daadg-
inoT ase: a) Tu sparsuli iciT, Targmanze darTuli dednis saSu-
alebiT gaarkvevT; b) Tu kargad ar iciT, leqsikoni dagexmarebaT
originalis zustad gagebaSi da g) Tu saerTod ar iciT - inglisuri
an rusuli Targmanebis mixedviT gaarkvieT _ ramdenad varga an ar
varga Targmani.

winasityvaobis finali

...da roca Caivlis yvela is epoqa, romelTa ganmavlobaSi adami-


anebis goneba ganTavisufldeba yvela mistikisa Tu ideologiisgan,
jalal ed-din rumi Tavisi `araamqveyniurobiT” ki aRar moxiblavs
yvelgan da yvelaferSi saswaulebis da skandalebis maZiebel mkiTx-
vels, aramed im gasaocari poeturi teqnikiT, mSobliuri enis uki-
duresad mxatvruli flobiT da saleqso `JongliorobiT” (ase vTq-
vaT), raSic mas badali ar hyavs msoflio poeziis im warmomadgenel-
Ta Soris, visi Semoqmedebac ase Tu ise wakiTxuli maqvs originalis
enaze.... ar gamovricxav, rom rumis konkurentebi hyavs im poetTa
Soris, visac me ar vicnob, Tumca es sruliad warmoudgenelia _ jalal
ed-din rumis poeturi teqnika, albaT, aris mwvervali da zRvari ad-
amianuri SesaZleblobebisa poeziaSi...

aleqsandre elerdaSvili

19
yazalebi
***

hoi, aRmdgaro mkvdreTiT wamier,


he, usasrulo wyalobao da
fiqrebis tevrSi mgznebare cecxlo
da unazeso galobao da
Seni Rimili Cven gzad gvxvdeba da
moxvel dilegis gasaRebad da
gviZRven sikeTe, rac ram gebada,
Sen, Rrma grZnobebze ufro Rrmao da
TviT xar survili, TviT xar msurveli,
sawyis-sasrulze erTad mzrunveli,
gankurnebuli da ukurneli,
baosTvis mzeo da mzis bao da...
mkerdSi vnebaTa TviT Camsaxvelo,
mamSvenebelo da amsaxvelo,
TvisTa survilTa Tavad mzraxvelo
da maTze Tavad Tanaxmao da...
ubadlo sulo yovli arsebis,
siturfe Sengan moigarsebis,
SenTvis gvaqvs gulSi snebac da vnebac,
uTqmelobav da gulisTqmao da...
mavan avsulTa ugnuri bodviT
Cven, ucodvelni, aRvivseT codviT...
modiT, Tqven, arsno ciurno, modiT...
kvlav gagvagoneT Tqveni xmao da...
madlis arsia arsi gonebis,
arsi siamis qmnis da qonebis,
puri arsobis ar ars vgoneb is,
mucels rom avsebs Wama-smao da...
yovel Svils RvTisas Sen aZlev rCevas,
ar sdev TeTris da Savis garCevas,

20
aviwyeb omis da mtrobis Cvevas,
vinc kia uflis Ze da ymao da...
Cvens sulSi raTa zRvisebr curavde,
gulisTqmas Cvensas miayurade,
lxiniT lxinamde, urviT urvamde
gaRmidan Tan gvdev gamoRmao da...
davexsnaT qaRalds, davdoT kalami,
sjobs aRvumarToT dumils alami
da meriqifes vuZRvnaT salami
Cven, megobaro Cemo, Zmao da...

***
aba, me sad da goneba sad da...
sjobs Rvino masva, he, meriqifev!
damaSvral sulze savse jamebi
sjobs gadamasxa, he, meriqifev!
sjobs Senc gaigo trfobis fandebi,
mijnurTa Soris roca brZandebi
da Soreuli ucxo landebi
Cvens irgvliv dasxa, he, meriqifev!
puris msurvelTa igrZen survili,
moukal bedkrul mwyurvals wyurvili,
mijnuri, cecxliT Semoburvili,
sjobs mSvidad dasva, he, meriqifev!
eha Sen sulo, srulTagan srulo,
purs ar gTxovT, sevda gvaqvs usasrulo...
sulTanTan glaxaks ar eRirseba
arc lxini, arc sma... he, meriqifev!
sjobs mogvce jami uzarmazari,
rom yrmas da moxucs dagvces Tavzari,
dagvisxa Rvino, vnebiT nazavi,
da mTvralebs gvasva, he, meriqifev!
sad mTvrali da sad ridi da krZalva,
an sasoebis guldagul malva?!
TviT SiSs da imeds gijobs es Rvino
jamebiT asxa, he, meriqifev!
gausaZlisi kvnesa da oxvra
gaqreba, Sen Tu RimiliT moxval,
am sawuTrodan RimiliT rom xval
Cvenc SevZloT wasvla... he, meriqifev!

21
***

megobaro Cemo, Zmav da


Rrma grZnobaze ufro Rrmav da
siyvarulis gulisTqmav da
Wirsa Sigan damicav da...
Sen xar noec, misi sulic,
sawyisic da aRsasrulic,
mkerdis wiaR idumalTa
SenTa fiqrTa ziar myav da...
lxena Sen xar, frena Sen xar,
sxivTa gardmovlena Sen xar,
frinveli xar sinas mTisa,
frinvelo da sinas mTav da...
Sen xar miwa, Sen xar Tesli,
Sen xar sitkbo, Sen xar gesli...
sikeTiT da borotebiT
nu mdagav da nuRar mwvav da...
SenSi itev sivrces ciurs,
mzis sabudars da gzas mziurs,
dRes da imeds yoveldRiurs...
sivrcev Cemo, Cemo gzav da...
Sen madli da wyaloba xar,
locva xar da galoba xar,
doqi xar da wyali xar da
am wylis Sesmis nebas mrTav da...
msxverplic Sen xar, maxec Sen xar,
mwifec Sen xar, mkvaxec Sen xar,
Rvinoc xar da jamic xar da
suls RvTiuri siTxiT rwyav da...
Cems tanSi rac cecxli enTo,
gvqonda Cven saerTmaneTo...
aw Sens nacvlad darCa gza da...
mec saTqmeli damimTavrda.

***

Cvens Cangs simebi rom daswyvite, dido batono1,


gvaqvs sxva aTasic... maT verasdros daepatrono.

22
Tavad gavebiT siyvarulis Cangze simebad,
namdvili Cangi, marTlac gijobs, SenTan datovo.

Sen rom daswyvito yvela Cangs da rubabs simebi,


faruli Cangis JRera ZalmiZs davimartovo.

TviT bedisweras miswvda Cveni hangi da bgera,


Sen ras gaigeb, yru smenis da yuris patrono.

ragind Caaqro wuTisoflad yvela sanTeli,


naperwkali xom qvaSi mainc unda Catovo.

simRera wyalze motivtive Calis Rers mohgavs,


siRrmis margalits is grZnobebiT ver daatolo.

aw davdumdebi da gulisxmas avametyveleb


da sjobs Cems sulTan saubrisas marto damtovo.

***

Sen mogZaxi - damibrundi! - SoriT gimzer odes me,


Cems rwmenasTan axlos modi, ganmaSore codvebs me,
Seni madliT is siave mospe, kvalSi rom mdevs me...
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

Sen ieriT, iqneb, Tavad dedamiwis msgavsi xar...


arsi WeSmaritebisa xar da misi garsi xar;
RvTiur sxivebs Sen afrqvev da Senve maTgan avsilxar...
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

vinc Seicno Tavi Tvisi mxolod uTavisobiT,


gwamdes, sxvasac rom Seicnobs misi maradisobiT,
aTas xafangs gaeqceva TvisobiT Tu misobiT...
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

rogorc uflis aTinaTi, Sen flob yofnas miwiers


da nu umzer netarebiT am cxovrebas biwiers...
vinc laRobda ugnurebiT, codva Tavze iwies...
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

23
ragind iyo wuTisoflis Sen Tilisma, ara xams
idumali ori TvaliT ar umzerde sanaxavs...
Tvisi Tavis verSemcnobs xom umal eSma dalaxvravs...
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

zeciur gzas vinc xedavs da is gza fexqveS egeba,


wuTisoflis siameTa madli mas gaegeba,
is sawuTros satkivarTa ankess arsad egeba...
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

lali xar da qvaSi Rvivi, viT RvTiuri ali, da


Cvens cdunebas nu ecdebi, gviZRven samarTali da
mogvapyari sanatreli erTxel Seni Tvali da
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.
satrfosagan amayi da mTvrali, roca modixar,
bednieri mogdevs gza da kvali, roca modixar...
maSin vnebiT elavs Seni Tvali, roca modixar...
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

vinc agvivso RviniT jami, marad im mwdes dideba!


aqeT Cvens mwdes da Cvens mefes, Tavrizis mzes dideba!
alahsa da mis sauflos, zeTagan zes dideba!
Seni arsis arsTan modi bolos... anda odesme.

***

gza rom savalad gavimzadeT Cven uCvenobiT,


gulis gaxsnac iq gamovcadeT Cven uCvenobiT.

mTvares, romelic Cvens Tvals mudam emaleboda,


loya loyaze iq mivadeT Cven uCvenobiT.

satrfoze dardma Cven usulo gvamad gvaqcia,


iq kvlav dardisgan davibadeT Cven uCvenobiT.

simTvralem Tavi radgan gvando Cven uRvinobiT,


lxenasac Tavi ase vandeT Cven uCvenobiT.

24
Cvens gaxsenebas nu ecdebiT... Cven ar varT arsad
da xsovnad qceva ganvicadeT Cven uCvenobiT.

Cven uCvenobiT netarebis zRvars gadavediT


da vnatrobT _ drosac ase gavcdeT Cven uCvenobiT.

daketilia yvela kari da fiqriT vaRebT,


rom yvela manZils fiqriT gavwvdeT Cven uCvenobiT.

qei-yobadis1 guli gveZebs Cven, uguloebs,


mas morCilebac veRar vkadreT Cven uCvenobiT.

Cven uCvenobiT radgan gavcdiT borots da keTils,


sjobs codva-bralis gzas davadgeT Cven uCvenobiT.

***

aTasferad moxatuls rom gamoaCen Rawvs da loyas,


am siamiT mogvril grZnobas qvac ki cekvis eSxze mohyavs.
maS, erTxelac dagvanaxe, Sens mijnurebs piri-saxe,
mogvevline Sens moyvrebs da uerTgules yvela moyvass.
rom davkargoT Wkua-goni, rom ar SerCes mas momgoni,
rom brZenic ki gaurbodes TvisTa fiqrTa Tavis moyras;
rom cimcimi cecxlis alTa iyos elva CvenTa TvalTa,
rom scviodes margaliti Cveni cremliT zRvaTa morwyvas.
rom Sen gnaxo, gana mTvare, cis tatnobze monarnare,
rom mTiebic arsad Candes, caTa mpyrobels mravlad rom hyavs.
rom rac kia qveynad sarke, davkarge da gadavkarge,
rom laJvardic uSenobiT CaJangebul sivrces mohgavs.
maS, modi da yofna ese, Sen sxvagvarad ganamwese,
miec sul sxva ganCineba wuTisoflad beds, Cvens momyvans.
maS, marixis1 TvalTa elviT, modi isev... modi... geliT...
da aspirozs2, CangiT mosuls, dagaxvedrebT muxlis moyras.

***

zRvari ara aqvs Cvens udabnos... ar aris zRvari...


simyare ar aqvs Cvens sicocxles... ar aris myari...
saxe saxes Sobs da gvari gvars amwuTisoflad,
netav romeli aris Cveni saxe da gvari?!

25
Cvensken mgoravi gzad Tu naxe moWrili Tavi
da mas Tu mohyev, ande Seni Tavi da mxari,
moWril Tavs hkiTxe, im Tavs hkiTxe Cveni ambavi,
mas esmis Cveni idumali glova da zari.
ra iqneboda, Cvenc gvenaxa erTi msmeneli,
CvenTa frinvelTa enis gverdiT moyvared mdgari;
ra iqneboda, is frinveli Cvenc rom gvyoloda,
vinc solomonis saidumlo mrCeveli ari.
ra vTqva?! Cems yofas ra gavugo?! CemSi xom yvela
zRvargadasuli da usazRvro grZnobaa mkvdari.
ra vTqva, xma rogor amoviRo _ yoveli sityva
ufro mcdaria, rac ki miTqvams manamde mcdari.
qor-Sevardnebma1 netav ratom aikles zeca,
rad daCrdiles da dagvibneles Cven mTa-da-bari?!
frTebiT meSvide casac miswvdnen, romlis mwvervalze
CvenTvis iReba Seucnobi samyaros kari.
sjobs ambavs amas daexsna da me mkiTxo _ saiT
unda veZioT avdrobisas saamo dari:
WeSmaritebis da rwmenis gzas gaCvenebs igi,
vinc aris sulis SahinSahis da sulTnis dari.

***

Senze fiqrebma gamawames me dRe da Rame,


Sens ferxTiT var da gasmen `vames~ me dRe da Rame.

`vames~ ZaxiliT dRes da Rames saxe vucvale


da veRar varCev dRes da Rames me dRe da Rame.

sulsac da gulsac trfialisTvis gavwirav me da


aRar vinatreb qveynad rames me dRe da Rame.

Cemi gonebis Segonebis arSesasmenad


aryofnad vaqcev yofnis wamebs me dRe da Rame.

mutribi ar Cans da trfialis Cangze simiviT


TviT gamabes da gamabames me dRe da Rame

hoi, imRereT siyvarulze da Cems godebas


kvlavac mivawvden cis samanebs me dRe da Rame.

26
im Ramis Semdeg, Sexvedris dRes roca damiTqvam,
eh, dRes da Rames davTvli ramdens me dRe da Rame.

da trfobis gvalva Tu gamixmobs sulis aneuls,


TvalTa Rrubeli cremls damadens me dRe da Rame.

***

am usalbuno sevdis zRvari romeli aris?!


am uzRudo gzis megobari romeli aris?!

es gonia Tu gaogneba, ver gamigia...


es sulia Tu satrfo aris? - romeli aris?!

es maradmnaTi CiraRdani samyaroisa


Tu arc uRvToa, arc RvTis kvari... romeli aris?!

es unapiro zRva savsea margalitebiT


da adamis Zis lal-govari romeli aris?!

gars movexvieT am samyaros, rogorc monebi,


am monebs Soris mefed mdgari romeli aris?!

amqveynad yvela sneulia Tavisi snebiT...


trfobis mkurnalis saxlis kari romeli aris?!

gonebas vimRvrev me fiqrebiT, magram ar vici,


es gza sworia Tua mcdari.... romeli aris?!

saTayvanebels mravlad hpovebs mokvdavi, magram


Tayvaniscemis zoma-zRvari romeli aris?!

Cems sityvebs yibla Tu ara aqvs, is mainc miTxar -


dadumebulTa saubari romeli aris?!

***

dRes me satrfo gverdiT myavs da


dards adgili ara hqondes!...

27
vityvi imas, rac amqveynad
arvis uTqvams arasodes:
yvela Tvreba CvenTan Cqara,
aseTia yofnis Cara...
nuras naRvlob, mters sZinavs da
veWvob, Cvenzed Zala hqondes.
Semodgoma aRar gvaxsovs,
gazafxuli modis axlos,
xec da buCqic iRviZeben,
moswydnen zamTris qaraSotebs.
guSindel dRes dro miT argebs,
rom gauxsnis miwas bages
da daafrqvevs yvavils cremlebs,
rom amosvlis Cara hqondes.
suli trfobas veRar itevs,
fantavs, rogorc margalitebs,
rom veravin Zarcvavdes da
veRarc vinme alafobdes.
Cumad! is vinc ebrZvis varams
vah, Tu Cvens lxins arqmevs arams...
maS, gavwioT baRnarisken,
iq aramic alalobdes.

***

uflis moyvaruls nu sTxovT Ziebas,


is Tvisi sulis aris mxlebeli...
mxolod ufali aris amqveynad
Tvis moyvarulTa Tavad mZebneli.
rac saaqaos mieca arsi,
saiqiosTvis is aris garsi...
arsad yofila rwmena da mrwamsi
WeSmaritebis Semomkrebeli.
Soridan, rogorc iesos sunTqvas,
vgrZnob maradiul Svebas da sulTqmas...
vah, rom monisTvis jer arvis uTqvams,
viyo SorsmWvreti da Sorsmxedveli.
an win an ukan versad viaro,
Cemi arsebis Tanaziaro,

28
gza ar Cans, erTad savalis garda,
arc aris vinme macdunebeli.
gavSaloT xeli, gadavxsnaT kalTa,
vuCvenoT erTurTs sikeTe TvalTa...
mSveleli CvenTa cecxlTa da alTa
TviT aris cecxlis wamkidebeli.
derviSTa Soris kargi da avi
ars dagrovili ise, viT zvavi,
mas derviSobis ara aqvs Tavi,
vinc ar ars RvTiur gznebaT mgznebeli.
vinc miatova arseba Tvisi,
satrfos gulSia samyofi misi,
gulSi rom guli arsebobs sxvisi,
es ars sicocxlis momniWebeli.

***

suls namdvili siyvarulis arsoba Tu arsad ar aqvs,


mis Sercxvenil yofnas azri TviT aryofnis msgavsad ar aqvs.

Troba aris trfobis wesi, umwikvlo da uwmindesi,


visac ar swams trfobis arsi, mas sicocxle garsad ar aqvs.

Tavad arsi siyvarulis aris qona laRi sulis...


mxolod laRma icis _ ra gzas sdios, anda gza sad ar aqvs.

siyvarulis meufeba, or samyaros1 eufleba,


mflobels ar hgavs im SfoTviT, Tu floba sad aqvs da sad ar aqvs.

metrfesaTvis trfoba misi ars ukuniT ukunisi,


is Tavis gzas guliT misdevs, radgan sxva gza wasvlad ar aqvs.

odes etrfi mavan mokvdavs, sdev amao trfobis rokvas,


sulis rokvas sdie, radgan mas sasruli arsad ar aqvs.

gazafxulis dabadeba, Semodgomis kvnesiT kvdeba,


siyvarulis yvavilnars ki Soba kvdomis fasad ar aqvs.

29
***

Sen rom ara xar, lxinSiac ki lxena ar aris,


Seni monisTvis sxva, Sens garda, rwmena ar aris...

ise xar sulSi, rogorc suli aris sxeulSi,


Sens aryofnaSi Tavad yofnis Tmena ar aris.

xeli xels eZebs, odes cdilobs sulis Ziebas,


xelis gawvdena sulis wiaR wvdena ar aris.

sxeulSi yofniT Tu ver SeZlo sulma ganwmenda,


rogorc sarkeSi, iq sikeTis Cena ar aris.

uSenod ragind mze da mTvare gvewvios erTad,


es Cemi zRapris cis tatnobze frena ar aris.

vai, rom trfobis simTvraleSi sityvebis frqveva


arc sasoeba, arc usaso wyena ar aris...

mijobs davdumde,.... me rom saTqmels daveZeb qveynad,


imis saTqmelad aq bage da ena ar aris.

***

wadi da uTxar rubabis1 damkvrels -


salams giZRvnian trfobis loTebi.
lurj frinvels2 uTxar, siRrmeTa sarkes3,
salams giZRvnian trfobis loTebi.
mwdeTa mwdes uTxar, mis gverdiT Tu xar,
salams giZRvnian trfobis loTebi.
da Cvens darCenil sicocxles uTxar _
salams giZRvnian trfobis loTebi.
uTxar im gniass, sul rom Tan gvdevda, _
salams giZRvnian trfobis loTebi...
ver dagiviwyebT Senc, Cveno sevdav _
salams giZRvnian trfobis loTebi.
Senc, mTvaris bakmav, krZalviT da ridiT
salams giZRvnian trfobis loTebi.
Cveni gulebis simSvidiT didiT
salams giZRvnian trfobis loTebi.
30
he, sulTa sulo, he sulTa sulo,
salams giZRvnian trfobis loTebi.
Cveni simTvralis sawyis-sasrulo,
salams giZRvnian trfobis loTebi.
CvenTa survilTa survili xar da
salams giZRvnian trfobis loTebi.
idumalebas Camoxsen farda...
salams giZRvnian trfobis loTebi.

***

Tvali sadme Tu gagiwevs,


saocrebis Cena naxos,
suli sadme Tu gagiwevs,
zeimi da lxena naxos.
Tavi sadme Tu gagiwevs,
simTvraleSi zena naxos,
fexi sadme Tu gagiwevs,
satrfos kvalSi dena naxos.
trfoba sadme Tu gagiwevs,
cis tatnobze frena naxos,
Wkua sadme Tu gagiwevs,
sibrZnis aRmafrena naxos.
idumali saocreba
sul mizezTa miRma xdeba,
Tvali naxavs mizezs, Tuki
mizezs miRma Tmena naxos.
Tu satrfosken mijnurs mavals,
dauZraxavT gzas da savals,
sanatreli satrfos xilviT,
asjer meti rwmena naxos.
Rirs udabnos gadalaxva,
SimSilis da tanjvis naxva,
Tu momlocvels eRirseba
madlis gardmovlena naxos.
momlocveli SeZlebs bolos,
Sav qvas1 guliT eamboros
da mijnuric satrfos bages
hpovebs, ragind wyena naxos.
sul es aris sityva naRdi,

31
misi smeniT Senc galaRdi,
visac varskvlavT xomli elis,
manve varskvlavTcvena naxos.

***

siyvarulisken iswrafvi, gulo,


da gxvdeba sevda... gza dagelocos!
moswydi Cems mkerds da misdie grZnobas,
mas kvalSi sdev da... gza dagelocos!
Tu martooba wilad geyara,
unda daZlio oriv qveyana...
Sens martoobas angelozebis
TanxlebiT sZlev da... gza dagelocos!
wadi, eZie Seni samyofi,
dRes moiZie ltolvis nayofi,
vinc saxvalio vnebebiT cxovrobs,
maT beds ver swev da... gza dagelocos!
dRes urwmunoba rwmenad iqca da
simware utkbes enad iqca da
Senc gzad daxvedril yvela simwares
sitkbod aqcev da.... gza dagelocos!
derviSTa Soris ismis gniasi,
rogorc Sriali daraiasi...
Sen, gulo Cemo, SuRlsa da mtrobas
zurgs Seaqcev da... gza dagelocos!
es Tvali cremlTa uxvad mdeneli,
zRva gaxda TiTqos Tvaluwvdeneli,
zRvac mas uxmobs da mosZaxis TiTqos:
"cremls damafrqvev da... gza dagelocos!"
malulo metrfev, Senc trfoba scan da
satrfos xateba iaxel Tan da
gixmobs simaRle... silaJvardeTa
fardebs gawev da... gza dagelocos!
sulo eulo, sulo rCeulo,
kvalareulo da uCveulo...
frTebi Seisxi, frenas Cveulo,
frTas Searxev da... gza dagelocos!
Sen, gulo Cemo, jer mkerdSi mcemo,
Sen saswaulTa scan ukve gemo,

32
maS, dumilis da idumalebis
biliks gahyev da... gza dagelocos!

***

Cems saflavze xorbalic rom erTxel amovao da


misgan puris cxobiT iyos qveynad Trobis zrdao da...

mepurea Tu mcxobeli, gaxdes Wkuis mgmobeli,


Tonem loTis simRerebiT amoiRos xmao da...

mlocvelad Tu sadme waxval, Cems saflavsac naxav da


“TviT samaris borcvic rokavs” _ Sen mogiwevs Tqmao da...

arc dafiT da arc naRariT, sevda naxo aRar iq,


uflis lxinSi ar inaRvlo, mwuxareba kmao da...

ujaWvod da uborkilod ise mZinavs saflavSi,


TiTqos satrfos siaxloves yofna meamao da...

dae, vnebam damifliTos mkerdze mTeli sudara,


sulma hpovos sadRac Rvinis xarabaTSi2 smao da...

yvelgan mTvrali an loTia, gniasi da SfoTia,


yvelgan saqme saqme aris da ara amao da...

siyvarulis RviniT Semqmna RmerTma da sul aseTi


unda viyo me sikvdilis gaRma-gamoRmao da...

mTvrali var da Cemi arsi siyvarulis Rvinoa,


miTxar, Trobis garda, Rvino ras gvargunebs, Zmao da...

Cemi suli afrindeba Tavrizis mzis sulamde,


igi dasabamidanve am wamisTvis yvaoda.

***

Cven wavediT da darCenilni darCnen maradis?!


vinc daibada, yvela miva kubos karamdis.

33
ciuri TaRis xilva ZaluZs mTeli sicxadiT
mxolod gulaRma ucabedad dabla davardnils.

Sens Segirdobas nu iwuneb, ostatsac miwa


dafaravs da mis ostatobas iCnevs arad is.

nu inazebi, lamazmano... miwaa bolos


`bina” yoveli Sirinis da yvela farhadis1.

nurcerT sasaxles myarad nu Tvli,


radgan qarebis svetebze dgas is da iqceva Tavad qarad is.

Tu cudi viyav, Tan waviReb yvela siaves...


sikeTes vtoveb... Tqvens xsovnaSi darCes marad is.

ragind ubadlo iyos vinme am qveyanaSi,


mainc ewveva im qveyanas yvelas msgavsad is.

STamomavlobis sasikeTod vinc cxovrobs qveynad,


Tvisi gangebiT ar darCeba marto arsad is.

siqveliT mcxovrebs idumali exsneba sivrce,


da evlineba Tavis moZmes mwed da farad is.

igia arsi siyvarulis, igia garsi,


sikeTes Tesavs dasabamiT mTad da barad is.

qviSis mdinares hgavs sawuTro, arsad Cerdeba,


erTi fuZidan Sesaqmnelad sxvisken gadadis.

vagdivar noes kidobanis msgavsad xmeleTze


da sikvdilis win vervis vasmen am Cems RaRadiss

da TiTqos vxedav qariSxalTa idumal TareSs _


zvirTi zvirTamde rogor qris da talRa talRamdis....

dumili mefobs!... Cvenc dumili gverCios, Torem


sasowarkveTa misulia Cveni zRvaramdis.

34
***

odes Cems sxeuls gaveyrebi an dRiT an RamiT,


ar gegonos, rom damenanos sawuTro ramiT;

nu damitireb da nu metyvi - avah, avah Sen!


`avah~ maSin Tqvi, Tu sawuTrom damgesla SxamiT.

Cems sacxedres rom dainaxav, ar Tqva `mSvidobiT!~,


me sapaemnod waval maSin usulo gvamiT.

damflav da saflavs ar uwodo yru ukuneTi,


is aJRerdeba satrfialo TavSeyris CqamiT.

Casvla Tu naxe, zeamosvlac unda ixilo,


mTvare rom Cadis, gana zians naxulobs amiT?

qve Casvla SenTvis sasrulia, CemTvis - sawyisi,


da mxiblavs me es sulieri ganwmendis JamiT.

Tesls rom Tesaven, sxva dasabams warmoSobs igi


da adamis Zec ganaxldeba sxva dasabamiT.

saTli rom dabla CaeSveba, savse amova,


ver SeaRonebs WaSi yofna iosebs1 wamiT.

sityva gawyvite amier, rom imier zenam


Senc gisminos da mogeaxlos trfialSi damiT.

***

misreTis purs hgavs Cemi leqsi, TiTqos im fqviliT,


cxveba, RamiT rom Zveldeba da ver SeWam diliT.

miirTvi, roca axalia, Torem mas obi


dafaravs, sanam Sen garTuli iqnebi ZiliT.

gulis siTboSi cocxlobs leqsi, xolo sawuTro


klavs siciviT da susxiani namiT da TrTviliT.

35
siTbos gareSe Tevzs hgavs leqsi, xriok napirze
uwylod rom kvdeba dafaruli qviSiT da siliT.

leqsis siaxlem xams Seasxas ocnebas frTebi


da mimoxatos is mravali SuqiT da CrdiliT.

da Tu Sens xsovnas erTxel mainc SemorCa leqsi,


gadaecema Sens momavals modgmiT da SviliT.

***

Cem win rom Suqi abrialda ucxo sanTelis,


guli warmtaca... damrCa kvali misi naTelis.

Cqara, o, Cqara, modi CemTan, sinaTlev Cemo,


ver gavcdi am gzas uSenobis sevdiT gaTelils.

gulis zmanebebs ar ewveva uflis zmaneba,


sawyisi yvela siamis da yvela saTnevis.

sxva sitkboeba ar ars CemTvis, garda im bagis,


yvela sikeTis mfrqvevelis da avis STamnTqmelis.

ver daviviwyo verasodes is ganTiadi,


Sveba xangrZlivi molodiniT RamenaTevis.

rawams gixile, moeZala umal survili


Cems suls Sens sulTan, sulo Cemo, sityvis saTqmelis.

Sens wyaros odes davewafe, warRvnad gadiqca


CemTvis es trfoba Seucnobi sulis naTelis.

***

netavi1 RmerTma rom gagvaCina,


man sargebeli miiRo ramiT?!
gaxelebulebs borkilebs gvadebs
da ufro metad gvaxelebs amiT.
trfobis siamiT da saswauliT
aRivso sulis zRva sawyauli,

36
gabruebuli arsi da garsi
Sens mosvlas elis dRiTa da RamiT.
an Cven saSveli sad vpovoT Tavad,
rodesac zecac yofila avad,
Cqefs siyvaruli warRvnad da zvavad
dausabamo iq dasabamiT.
Sen, siyvarulo, warmtaceb Tmenas,
sxeulSi sisxli ver SeZlebs denas,
radgan davkarge dReca da Ramec
udroo droTa uJamo JamiT...
madli Tavis suls Tu maziarebs,
riT gavcde Cemi sulis iarebs?
warmavaloba ise rialebs,
rom arsebobas ver vxedav wamiT.
Tu adamis Ze yofnisTvis Sobe,
rad Semoavle aryofnis Robe?!
im Robis iqiT zRvars rom gavcdebiT,
aqeT davrCebiT usulo gvamiT.
maradisobis gzas da sikeTes
Sen hflob... Cven kari gamogviketes,
morCilebam da Seucnoblobam
aRgvivso Tvali cremliT da namiT.
gagvicamtvere aq yofnis bina,
Torem sigiJe gvTrgunavs mis Sina,
Tavdaviwyebis da netarebis
Segvasvi Rvino iq savse jamiT.
im sibruveSi vpovebT imedebs,
siyvaruli rom CvenTvis imetebs,
aw guli mxolod siames elis,
gadaviRaleT gesliT da SxamiT.
radgan sawuTro kvlavac fexs iTrevs,
radgan sizmarSic vaTrevT Cven kirTebs,
sisxamze mainc Segvexmiane,
rogorc zmaneba, CurCuliT.... CqamiT....

***

momawode, meriqifev, Rvino jamiT me kidev,


rom SevigrZno netareba Trobis JamiT me kidev.

37
Sens suls vficav, mxolod erTxel dRes Semaswar Tvali da
ar mgonia, xvalac mnaxo dRiT an RamiT me kidev.

Tu Cemdami sul mciredi sibraluli SemogrCa,


ar gamtanjo molodinis Tundac wamiT me kidev.

gamalaRe... gamalaRe... galaReba mwadia...


maxeSi var gabmuli da vnaRvlob amiT me kidev.

Tu kvlav kari moxure da ver veRirse Sens naxvas,


SemovaRwev SenTan sxveniT an sxva ramiT me kidev.

dRes safiqrals rom mimateb, niSnavs imas iqmode -


cremlis zRvaSi masvelebde cremlis namiT me kidev.

mwdeo, jams Tu ar momawvdi, es sawuTro damzafravs


ucnobi da ucnauri asi SxamiT me kidev.

vali Tu maqvs, Cems dakonkil samoss mogcem... waiRe!


Sen ras hpoveb?! damakldeba gana ra miT me kidev?

dardiT msmelTa mona merqvas... RmerTo! ar gTxov sxva saxels...


gana sxva ram merqmeoda dasabamiT me kidev?!

***

daRamda... sxvebma mxolod Ramis wyvdiadi naxes,


CemTvis ki dRea, radgan vumzer sayvarel saxes.

mTeli qveyana Tu ivseba ekal-bardebiT,


Cveni baRnaris vardebs mudam niavi arxevs.

sxva Tu xan ngrevis, xan Senebis safiqrals ebrZvis,


maradiuli siyvaruli Cven Tavbrus gvaxvevs.

arsebul ambebs sxva emduris... Cveni ambavi


ararsebulTa molodinis siames amxels.

38
***

mgzavrsa da mijnurs Wkua-goneba


aqvT, rogorc xundi, he, Svilo Cemo!
aixsen xundi da naTel biliks
kvlav daubrundi, he, Svilo Cemo!
Wkua xundia, guli _ cduneba,
suli _ farda da tani _ zmaneba...
am oTxivesgan gzas efareba
sruli bind-bundi, he, Svilo Cemo!
guls, suls da Wkuas ver Tmob amqveynad,
Senc es samive ver gTmobs TviTonac,
WeSmaritebis Zebnas mitomac
didxans moundi, he, Svilo Cemo!
vinc sakuTar suls versad gaurbis
da ar aqvs Zali sulTan saubris,
misi yofa rom cru zRaparia,
riT ver darwmundi, he, Svilo Cemo!
trfoba, viT kibe, caSi amyvani,
Tu ar gaqvs sulSi wminda da myari,
ver ifren, Tundac iyo idrisi3
an mtredis xundi, he, Svilo Cemo!
wamier vnebebs, rogorc qaravnebs,
rom sdev, gana es Sens suls ar avnebs?!
trfobaa mxolod qaravnis yibla...
misken mibrundi, he, Svilo Cemo!
trfobam gaSala miwaze bade,
iq gasaxvevad Senc gaemzade...
trfoba ciuri monadirea,
Cven _ msxverplTa gundi... he, Svilo Cemo!

***
eha, Sen sulo, srulTagan srulo,
xar sulTa suli da kidev raRac;
he, saswaulTa dResaswaulo,
xar saswauli da kidev raRac.
he, mwdeTa mwde da xar mzeTa mze Sen,
maradis zeob zeTagan ze Sen,
usazRvroeTSi xar zneTa zne Sen,
xar znesazRvruli da kidev raRac.

39
eha, Sen marTal gzaTa mpyrobels da
xilul sanaxTa warmomSobels da
sawyissa Sina Tavad myofels da
TviT xar sasruli da kidev raRac.
eha, Sen uflis saxev da xato,
cis Saravando da andamato,
yovlTa Sesaqmnels Sen Seiqm marto,
xar yovladsruli da kidev raRac;
Tavadve zraxav farul zraxvas da
faruli arsis ZalgiZs naxva da
zraxulis saxes SenSi saxav da
TviT xar zraxuli da kidev raRac.
Sen aqamandeb trfobis Triaqebs,
leil-majnuns rom aforiaqebs,
aseT gangebas Tu zogi aqebs,
zogia kruli da kidev raRac.
he, Sen mfarvelob iRbliT diads da
masac, vinc ebrZvis Tmenis wyvdiads da
RrubelTa miRma gcnoben zviads da
xar jerarTqmuli da kidev raRac.
he, mociqulTa siamayev da
eha, vinc brZenTa sulebs aryev da
Seneuls cxadi zrunviT ahyev da
kvlav xar faruli da kidev raRac.
he, Sewyalebis dasabamo da
wyalobis zRvaTa napirs hbano da
xan usaxlo xar saxlis bano da
xan saxlSi rguli da kidev raRac.
he, Seni saxis mWvreteli Tvali
Tu aris mxolod mSvenebiT mTvrali,
dakargos iman codvebSi kvali,
dakargos rjuli da kidev raRac;
SenSi veZie uZiros Ziri
da moviZie fuZeTa mZivi,
magram sevdisgan davkarge Zili,
davkarge ruli da kidev raRac.
netav Sens bages veltvi risTvis aw?
arRara SemrCa me imisTvis aw,
me usxeulo sikvdilisTvisac
var ganwiruli da kidev raRac.

40
***

Subli gaixsen da miRmier pirs nuRar mixri,


viT Svidsa sferos, gangvirige Cvenc ltolvis nixri...
Cven Sori gzidan mogviyvana Senma trfialma,
modi, gvnaxe da gangvaSore lodinis Wirxli.
netavi Sen, rom Seni sulis mflobeli Sen xar
da samoTxeTa ZiebaSi qeds arsad ixri...
banidan qvemoT Camogvxede usaso mijnurT,
Torem sadac ars, Cagvazila sawuTrom wixli.
mwdeo, sufiebs sxva sibruvis Rvino swyuriaT,
vazis naJurs da rumbSi nadgoms ra TavSi vixli?!
mwdeo, im RviniT ise Zlier unda damaTro,
rom saflavSiac memRvreodes, gardacvlils sisxli.

***

Sen, CemTan myofs da guliviT faruls,


msurs, guliT giZRvna salami Cemi.
Sen, vinc mizidav, rogorc qaaba,
frialeb, rogorc alami Cemi.
sadac xar, CemTvis arsebob mainc,
yvelafers xedav, macocxlebs raic,
Sen rom gixseneb, umal naTdeba
bneli saxli da talani Cemi.
xan, viT mimino, Sengan rCeuli,
vzivar Sens xelTan SemoCveuli,
xan mtredis frTebiT maRldeba cisken
Cemi Weri da Talari Cemi.
Tu CemTan ar xar, maS, gulis sakans
rad awrialeb, viT Cvili - akvans?!
da Tu CemTan xar, rad mesmis mkerdSi
uSenobisgan valali Cemi?!
Sors xar... Sors aris Seni guli da
xan vaRwev SigniT, xan gars vuvli da
viT mTvarem, malviT da sxivTa alviT
msurs gamcno grZnoba alali Cemi.
mzev, laJvardebSi iwvi da Wvivi,
rom Cven gvaCuqo yoveli sxivi,

41
msurs Semogwiro, mrume da civi
suli, siSoris mlalavi Cemi.

***
me isev movel, me isev movel,
me Cemi satrfos saxelad movel,
momapyar mzera, momapyar mzera,
Seni wyvdiadis naTelad movel.
me lxeniT movel, me lxeniT movel,
gavTavisufldi da freniT movel,
asjer aTasi gavida weli,
sanam am sityvis saTqmelad movel.
am gzebiT movel, am gzebiT waval,
vaebiT movel, vaebiT waval,
Semindo unda, Semindo unda,
keTil saqmeTa saqmnelad movel.
me RvTaebrivi viyav frinveli,
axla xarT CemSi kacis mxilveli,
miwier maxes ver gaveqec da
Cemiv tyveobis kankelad movel.
ara var miwa, mtveri da buqi,
me var siwmindis gamonaSuqi,
sadafs gavSordi da wuTisoflad
gulis vnebaTa amSlelad movel.
nu macqerdebi gonebis TvaliT,
xams ganimsWvalo ucxo ram ZaliT
da iq mixilo, da iq Semicno...
iq gonze myofi aq xelad movel!
me kacad viSvi da ara mgama
is oTxi deda da Svidi mama,
me miRma sxivad davfarfatebdi...
da moRma TvalTa amxelad movel.
dRes Cemi satrfo iq iareba,
iq mixmobs fiqrTa gamziareblad,
me ki iqaur zraxvebs davexsen
da aqaurTa damxsnelad movel.
he, S a m s e T a b r i z, Tund masapyaro,
SegTxov, Sens mzeras arsad gamyaro!
guliT da suliT daWrili var da
aryofnis zRvarTa wamSlelad movel.

42
***

mze xar, mTvare xar Tu aspirozi?


ra saxiT hgie? - ver gamigia,
ugono mijnurs ras emarTlebi,
ras CaeZie? - ver gamigia...
ra sraSi iyav, ra gziT ganqardi,
rarig gardaqmen madlad laqardi?
ra tramali xar da ra sasaxle,
ra ca anaxle? - ver gamigia.
xan sCanxar, rogorc cis ikankledi,
xan miRmieTis gzad iklaknebi,
xan gars, viT Turqebs, varskvlavebs isev...
me rad mTmob isev? - ver gamigia.
is zRva sad ari, ra RrmeTsa Sina?
is - erTaderTi binadris bina?
mis sanaxavad sad vinapiro,
ra davapiro? - ver gamigia.
Cven Senma saxem yvelgan Tan gvdia.
xan vardi iyo, xan iyo ia,
suls SroSanebiT gvirTavda dia...
axla sada xar? - ver gamigia.

***

xan saqmiT maqcevs, xan usaqmod trfobis cargvali,


sxeulis irgvliv suls vabruneb me, viT fargali.
me, viT marixi, risxviT vumzer ciur mnaTobebs
da am risxvisgan vexetebi me ZilgamkrTali.
hoi satrfoo, Sen Tu `me~ xar, me `me~ viT viyo?!
xvaSiads rad mTxov?! ZalgiZs Cemi sulis TvalTvali.
lomi viyav da msurda mxolod mijnurTa sisxli,
kacad viSvi da im sisxliT var kvlavac damTvrali.
me _ salmobiers _ Sesandobars nuravin metyvis!
ra ars Sendoba?! SebralebiT mimzers ra Tvali?
he, Tavrizis mzev, angelozo mimtevebelo,
Sens sibrmaveze raic Tqmula, ar ars marTali.

43
***

Cven, haqimebi mobaRdadeni,


TqvenTa salbunTa Zebnis mwadeni,
movediT, raTa ganvkurnoT sevda,
am wuTisoflad cremlad nadeni.
movediT, raTa ganvdevnoT sneba,
movspoT, sadac ars msaxvrali vneba,
raTa Cven xsnad da Semwed gvimzerdnen
sneulebi da moavadeni.
raTa vewamloT, rogorc wesia,
an tkbili sityviT an viT mesia...
momakvdav sxeuls STavberoT suli
macocxlebeli hoi, ramdeni!
aba, mohkiTxeT Tqven sneuls mavans,
riT vZlieT snebis niSans Cven mravals,
ra madli gviZRvnes, odes SeigrZnes
Sveba, gulidan senis gamdeni.
gvsurs SevewioT obols da sneuls,
madlad vefrqvioT maTs suls da sxeuls,
rom mkurnalebSi ixilon Tavad
saswaulebis Semqmnel-Camdeni.
movaSToT urva, kvalSi rom gvdevda,
Sors movitovoT faruli sevda,
metrfenic varT da satrfonic Cven da
Cvengan naTdeba siwyvdiadeni.
davalT sikeTed da sasargeblod,
uangarod da unacvalgebod;
uflismierni da saxierni,
sikeTis frTebiT monavardeni.
nu fiqrobT, rom gvaqvs raRac grZneuli
salbunebeli balaxeuli.
an samoTxidan gamoviyoleT
amdeni zne da codna amdeni.
sneul sxeulSi SevalT da mivqriT
sneulebaSi mkurnalis fiqriT,
arc WrilobisTvis gvaqvs malamo da
arc ram wamali oflis damdeni.
aw sjobs davdumde, bevri boroti
gars maxvevia, viT bu da Woti,

44
me ki davqrodiT or samyaroSi,
rogorc mimino da Sevardeni.

***

modi, me Seni siyvaruliT xelad viqeci,


qalaqi viyav da udabur velad viqeci.
me siyvarulma momaSora saxlsa da ojaxs
da siyvarulis msaxurad da mxevlad viqeci.
ar vityvi, rarig uRono da uZluri viyav,
Sen rom gixile, ZaliT mTaTa mZvrelad viqeci.
Senma sulma rom Cems sxeulSi SemoaSuqa,
Cemsas davexsen, Seni sulis mcvelad viqeci.
me dRedaRame siyvarulis zRaprebi mesmis
da mec zRaprad da am zRaprebis mTqmelad viqeci.

***

me mudam Smagi mijnuri da xeli ar viyav,


gonebisagan Sors mdgomi da msvleli ar viyav.
mec xom SensaviT gonieri viyav odesRac,
ase ugnuri, ase WkuaTxeli ar viyav.
viT monadire, vitacebdi mec sxvebis gulebs,
Cemi guliviT mTlad sisxlisgan sveli ar viyav.
sul ase viyav - "amis" ZebniT, "imis" ZiebiT,
ase arafris metyveli da mTqmeli ar viyav.
Sen, goniero, dajeqi da Semxede aseTs -
aw damsxvreuli, ar gegonos, mTeli ar viyav.
msurda yvelaze ukeTesi leqsebi meTqva,
siyvarulisgan vaebaTa mTqmeli ar viyav.
me kvamli viyav da zecisken mewada asvla,
qviSadqceuli udabno da veli ar viyav.
ise, viT ganZi, ganmaSores miwis wiaRs da
ganZi viyavi, magram ganZis mcveli ar viyav.

***

modi, dRes gavcdi wuTisoflis xafangs da maxes,


Cems arsebaSi arsebobiT veravin mamxels.
Tavad movkveTe Cems arsebas Cemi `me~, magram

45
verc arseba da verc `me~ vpove... glax is da glax es!
ver Sevicani Cemi `me~ da ha Cemma sulma
Tavisgan Tavad momkveTa da TviT endo damxsnels...
ver gamigia, gulis cecxli ra arsSi elavs,
ena riT iwvis da Cems saTqmels ra kvamlSi axvevs?!
Cems Tavs asobiT sxvadasxvagvar saxeSi vWvretdi
da yovel maTgans vuwodebdi sakuTar saxes.
dafantuli var as saxed da Cemad vTvli yvelas
da mainc ver vcnob Cemi arsis saxes da saxels.
es saxeebi mgzavrebiviT moiltvian da
mzedasicxulebs win vuxvedreb me Ceros da xes.

***

Sens mijnurebTan modi!... igrZen siame daris,


naxe gaReba siyvarulis baRnaris karis...

gainawile Cveni Crdili mezobeliviT1,


mzis Crdili erTad dagvadgeba ise, viT faris.

ise, viT suli, uxilavni varT amqveynad da,


viT trfoba gulSi, Cveni kvalic arsaiT aris

da mainc Cveni arsi Sensken iswrafvis marad,


suliviT varT da arsad vCanvarT, viT qrola qaris.

Sen is ver naxe CvenTa sulTa Tvisebebs Soris,


yvela simaRle rom dalaSqra ciuri mxaris.

Sen wyali xar da, viT morevi, dgaxar erT RrmulSi,


modi CvenTan da igrZen Cqefa aq niaRvaris.

usazRvro sivrcis zRvarTa ZebniT varT garTulni da


viciT, rom mxolod uvicobiT xams Zleva zRvaris.

***

Cemi ambavi, msurs, usityvo eniT giambo,


aravisTan TqmiT da arvisTan CeniT giambo.
usityvod Tqmuli mxolod Senma yurma gaigos,

46
mokvdavTa Soris yofniTa da TmeniT giambo.
gana sizmarSi eniT aris naTqvami sityva?!
cxadSiac minda uenobis smeniT giambo.
WaSi Cavardnils, kvnesis garda, ra damrCenia?!
da msurs giambo... wuxiliT da wyeniT giambo.
miwaze vzivar garindebiT da miwieri
ambebi minda cisken sulis freniT giambo.
aq arvis vetrfi... da mwadia, rom erTgulebis
fici Sen giTxra... mxolod Seni rwmeniT giambo.
yvela suliers Tvalze cremli moadges, odes
Cemi ambavi isev cremlTa deniT giambo.

***

dRes ra momdis?! - ver gavige, ra xdeba...


dRes Cems gulSi raRac Sveba saxldeba..

Cems TvalebSi, minda, sibrZne Candes da


vinc Camxedavs, siyvaruli daxvdeba.

vaglax, jerac miwis binadari var,


magram zecac Cemi bina gaxdeba.

Cemi suli miwidan sWvrets satrfos da


male caSi yofnis natvrac axdeba.

da Tu tatnobs Seepara wyvdiadi,


Cemi trfobis SuqiT gaCiraRndeba.

Cemi mkerdis koconiT da alebiT


qvis mkerdSiac, vxedav, cecxli CaRdeba.

Cemi satrfos xibliTa da silaRiT,


Cems bagezec sitkboeba laRdeba.

Tavrizis mzis sulis asamaRleblad,


es samyaro Tavad CemSi maRldeba.

47
***

satrfoo Cemo, satrfoo Cemo,


daundobelo satrfoo Cemo,
xan ganze mdgomo da Sorebelo,
xan axlobelo satrfoo Cemo!...
mTvarev, ver dagZlevs Ramis wyvdiadi,
mwuxrSi brwyindebi, viT gainTiadi,
WirSi imedi Sen xar diadi,
uwvimrobisas Rrubelo Cemo.
sulis wiaRSi meaxel Tavad,
gankurne Tu ram dagixvda avad,
rwmenis zRva xar da miCnie navad....
zRvao, javarTa mSobelo Cemo.
Sen moyvasic xar da duSmanic xar,
mzec xar, mTvarec xar da muSTaric xar,
safiqralic xar da gumanic xar,
o, saunjeTa mflobelo Cemo.
Ramis bindSi xar Sen is maSxala,
gonis sinaTlis ramac gvaxara,
yibla xar Cemi, gza xar da Sara,
saxlo Cemo da sofelo Cemo.
o. mSveniero Cemo ioseb,
geZeb da Tvalebs cremliT vioseb,
me Cems misreTSi guls ver vioxeb....
modi, dami pyar, mpyrobelo Cemo.
Sen gemonebi, rogorc sulTans da
Cems suls vamoyvreb me Sens sulTan da
sul SenTvis viwvi, dagdev sul Tan da
versad gcnob mainc, mcnobelo Cemo.
metyvi - ~ganmarte ra arsa Sin var?!~
getyvi - ~ra giTxra?! me SenTvis vin var?!~
metyvi - ~Sen gamkob, me xom Sens win var!.....~
Semamke, Semamkobelo Cemo.
vTqvi - ~Sen ucxo xar, ucxod Sobili~,
Tqvi - `yvelasaTvis ar var cnobili,
Seni suli ki maqvs moxmobili~....
vTqvi - Semibrale, mxmobelo Cemo.
ganZs eZeb? - ofli miwas awvime
da Tu siyvaruls - suli gawire

48
da Cemi xvedri gainawile!
Sen geli, Tanamdgomeli Cemo.

***

siyvaruli aris frena, cis binadrad gadaqceva,


zeciuri asi garsis, rogorc asi afris, rxeva.
pirvelive amosunTqviT sasicocxlo sulTqmis frqveva
da pirveli nabijebiT ukanasknel zRvarTa wveva.
wuTisoflis sanaxTagan gans gasvla da gans gaRweva,
sakuTari arsis wiaR fardis mzeriT gadaweva.
vuTxar: “gulo, xams ixaro! aRar meTqvas SenTvis me, va...
da gza Seni samijnuro wreTa wiaR umal Seva,
egeb SeZlo miRmieri samyarois xilvad qceva,
mkerdis wiaR aZgerebiT, Tavad mkerdis gamorRveva?!
egeb SeZlo siyvaruliT gaukvalav gzaTa kvleva,
yvela zRvarTa gadalaxva da zRudeTa Camongreva?!
frTosan arsTa enis codna, cis talRebze frTebiT rweva...
gulo Cemo, egeb SevZloT wuTisoflis borkilT msxvreva?!”
gulma miTxra: “aras gargebs CemTan sityvis Tqma da Tneva...
roca miwas wyals asxamdnen, SevZel wamiT gamoqceva,
miwierTa Tixis miRma vigrZen zecis madlis mcvreva,
Semoqmedis sabrZanebels miswvda Cemi Zalisxmeva,
Tumc amaod... aw sxeulSi miwevs ZgeriT vnebis Zleva...…
es ars Cemi saTqmeli da wuTisoflis zne da Cveva”.

***

CvenTan rad fxizlob?! dade sadme baliSze Tavi...


me mTlad CamovWkni, Sen sikeTis baRnarSi yvavi.

gind darCi, ginda wadi... Cven ki dRisiT Tu RamiT


mogveZaleba martoobis sevda, viT zvavi.

sjobs gamecalo, Senc Sav dReSi rom ar Cavarde,


Sens naTel dReebs rom arasdros daerqvas Savi.

Cveni cremlebi aTas wisqvils atrialebs da


cremlebs nu umzer, sjobs saSvelad monaxo navi.

49
gana ar ici _ qvis guli aqvs am wuTisofels
da gvebrZvis ise, ar sCvevia arasdros zavi.

lamazmans, aba, erTguleba rodis hqonia?!


sjobs, erTgul sevdas Cveni TmeniT movxvioT mklavi.

Cvens dards, sikvdilis garda, ar aqvs sxva ram wamali,


magram arsad Cans arc wamali, arc sawamlavi.

sizmrebsRa vumzer... iq moxucic siyvaruls eZebs


da mec sikeTes iq mpirdeba, rom davTmo avi.

trfobas, viT zurmuxts, Tavs daacxrnen ragind svavebi,


zurmuxtiT Tavad ganigmiros uZRebi svavi.

kmara! davdumdeT... me bedkruli viarebi da


Sen am sawuTrom dagigrova sikeTis xvavi.

***

Cveni gulis Suqs da naTels SenTa TvalTa vneba axlavs,


Cvens frenas da aRmafrenas Seni sulis gzneba axlavs.

Sens RimilSi jado ra devs, wamier rom kurnavs dardebs?!


Cvens baRnarSi gaSlil vardebs, Seni surneleba axlavs.

mTvarec Sensken natrobs frenas, gafrqvevs sxivebs fena-fenas,


Seni Tmebis CrdilTa fenas simSvide da Sveba axlavs.

SenTa fexTa gzas da savals Cven aRvuvlenT locvas mravals,


CvenTvis xsnas da gamosavals mxolod Seni neba axlavs.

Sensken davalT, vivliT sxva sad? CvenTvis sxva gza darCa arsad...
sxva arvin Cans trfobis arsad... Sens arss sul sxva cneba axlavs.

da Tu mainc gulma zraxa sxva gza da sxva satrfo naxa,


mis wamier Ralats mudam SenTan dabruneba axlavs.

Cven sicocxles Tu vgrZnobT TrobiT, es ars Seni arsebobiT,


Sens wyaroSi Sesvlas CvenTvis uRrmes fskerze deba axlavs.

50
oqrod gTvliT da giCnevT vercxlad, miT sicocxle gveqca cecxlad,
SenTan yofnis maZiebels martoobis sneba axlavs.

marad SenTan davxriT Tavs da Sengan vigrZnobT kargs da avs da


Seni suli Cogans hgavs da Cvensas burTad gdeba axlavs.

aw dumili mmarTebs isev, isev fiqrebs Semovisev,


Cems Zaxils da Sensken ltolvas mudam dadumeba axlavs.

***

guli Cemi, guli Cemi, guli Cemi Senia,


saxe Seni, saxe Seni brwyinvalebis mCenia.

satrfov Cemo, satrfov Cemo, Tu momTxove me suli,


Sen giboZeb, Sen giboZeb... me sxva ra damrCenia!

xeli Seni, xeli Seni mowyalebiT gaSlili...


bage Seni, bage Seni sitkbobebis mfenia.

sunTqva Seni, sunTqva Seni sicocxlea sulisa,


Rvino Seni, Rvino Seni Cveni gadamrCenia.

kari Seni, kari Seni Cvens samadlod iReba...


Seni vardis, Seni vardis elvareba Cvenia...

***

Sen, gulo, cecxlis Tayvanis mcemo,


cecxli rom geqca saxlad da karad,
mouxme mwdes, rom RviniT fialas
mivsebdes isev marad da marad.
modi, mogeli, mwdeo fialiT,
bage isev TrTis vnebis rialiT,
vazis naJuris sulSi wrialiT
cecxli SevigrZnoT saamo qarad.
Sen, lerwamiviT baRnarSi rxeuls,
gandob me survils, ucxos da rCeuls,
msurs, meqces es gza, ugnurs da euls,

51
Cemi satrfosken mimaval Sarad.
es mTeli Cemi Wkua-goneba,
mavan pirmTvares rom emoneba,
viT gaflanguli, qreba qoneba,
roca, viT cremli, Rvinoc Cqefs Rvarad.
ori jami maqvs: erTia cecxlis,
meore _ ganZis da oqro-vercxlis,
oqrosac male is cecxli Secvlis,
radgan cecxlia sul mTad da barad.
mwdeo, cecxlma rom kvalSi mdia me...
misgan Sevican yvela siame,
Sen ras gaigeb - ra beds mwia me...
Sen drois denac gicvnia arad.
aRvdgeT cecxlidan lxiniT da lxeniT,
S a m s - e T a b r i z i s suliT da rwmeniT,
oqrod rom gveqces cxovreba deniT,
mainc Caqreba is cecxlis darad.

***

o, satrfov, modi, mo, morWmuli erTi saaTiT,


mo, ganaaxle Cemi suli erTi saaTiT.
mo, mejlisSi da gagvalaRe momejliseni,
gviZRven lxini da sixaruli erTi saaTiT.
xams cis Tavanma SuaRamis bindSi ixilos
mze sxivsruli da sxivasxmuli erTi saaTiT.
xams miewios buxaras da samaryands vneba
da mieciskros siyvaruli erTi saaTiT.
hoi, es Rame gaaTene, hoi, yovelgan
aRkveTe Zili, mospe ruli erTi saaTiT.
xams gamosWras da gamohkveTos es mkerdi mzeman,
viT wyalma - tinis kldeSi Rrmuli, erTi saaTiT.
xams dariosis qalaqad da anuSirvanis
sataxtrevanod iqces guli erTi saaTiT.

***

Sen sulTano, Sen sulTano Cemo da...


Sen imedis da nugeSis mcemo da...

52
CemSi cocxlob, erTi suliT ki ara,
asi sulis msunTqav-gamomcemo da...
me uSenod puri Sxamad mergeba,
wyali xar da Cemi puris gemo da....
simwareSi sitkboebis mCeno da...
siaveSi Cemo gadamrCeno da...
baRo Cemo, yvavilebis velo da....
lerwamo da sarov, baRis mcvelo da...
mzev da mTvarev, cis tatnobze msvlelo da...
saganZuro axalo da Zvelo da...
sjobs sityvebi Sewydes usaSvelo da
igrZnob, Cemi suli rogor geloda.

53
robaiebi
0001
im gulSi, sadac daibudebs uflis naTeli,
idumalebas gamoavlens uflis saTqmeli;
Tumca xrioki sivrceebis zRvarze davdivar,
Cemi sxeuli iwvis, rogorc uflis sanTeli.
0005
Cems erT arsebad rom iqceva sivrce mravali,
Cemi sikeTe mze gaxdeba amomavali;
siyvarulis gzas sanTeliviT mitom vanaTeb,
rom erT drod iqces namyo, awmyo da momavali.
0011
Tavs dagvaRamda... zecis WiSkars wyvdiadi aRebs,
Cven Sua zRvidan vxedavT mxolod zeciur TaRebs;
gemiT da zRviT da martoobiT vebrZviT sawuTros
da RvTis wyalobis imediTRa mivapobT talRebs.
0016
cremlad rom moqris Sensken, iqneb cremli verc aris...
ras uzams Sens baRs da gazafxuls?! _ gana mzec aris...
mxolod Rameebs nu ixseneb, aq xom dRec aris...
nu naRvlob, satrfo Tu Segerqva Sen umecaris.D
0076
sxvis baZviT vcade, mecno erTxans Cemi arseba,
ver vnaxe, Tumca mcemda me xmas Cemi arseba;
Cems SigniT yofniT ver gavige - vin var da ra var,
Cems gareT myofma vicno, me xams, Cemi arseba.
0079
Sens Semxedvares, zecas madli gadahfenia,
rom ar miyvarde, aba, me sxva ra damrCenia?!
sanam varsebob, Seni mona unda viyo da
Sen gind mixme da gind nu mixmob, neba Senia.

54
0085
dards da sevdas iq ver naxav, sadac lxinis jalabia,
sadac bevri Rvinoa da rubabi da qababia;
sjobs, ilxendes mgosania Tu swavluli arabia,
vardis bages ver akocos, visac Tavi ar abia.
0115
netavi imas, vinc ar Civis qona-arqonas,
arc Ratakia, arc miwaSi oqros ar qolavs,
sakuTar TavTan aris, magram ar aris masTan,
qveynis dardidan da qveynidan natrobs gaqrobas.
0163
aq viRac rokavs... mocekvavis xelis Crdilebma
daCrdiles yvela srulyofilis srulyofileba;
Sen Tu ver xedav _ mocekvave raa qmnileba,
gulSi SeiZel sxivmosili mTvaris mxileba.
0166
amaRam isev mestumreba satrfos zmaneba,
vinc Cems guls eZebs da Tvis samyofs Tavi aneba;
guls rom moZebnis igi umal xanjals iSiSvlebs
da ise damkravs, wamiTac ar daenaneba.
0170
amaRam kvlavac msurs samyofi movZebno visi?!
Cemi satrfosi, mxolod misi da ara sxvisi;
dilamde vivli da Tu Sesma isurva Rvinis,
Cemi sxeuli, dae, gaxdes sasmisi misi.
0173
safiqralma Tavisi qna, raRac sevda hpova kidev,
sxva sivrceTa satrfosaken gza mepova, mTxova kidev;
vah, rom trfobac, arsic misi, ar yofila sakmarisi _
Semodgomis Semdeg CvenTvis gazafxuli mova kidev.
0176
Sens Rawvze rom cremli goravs, ukvdavebis wyaro hqvia,
SenTa RawvTa sinatife cas Camohxvew-Camohqnia...
RamiT mavals Tuki gzad me melandeba mTvare sadme,
isic Seni saxea da Rame zilfad Camohyria.
0235
vkiTxe salamurs: „nuTu vinmem agavso wyeniT _
arc rame gtkiva da sul kvnesi ueno eniT?!“
miTxra: “me satrfos tkbil bageebs momaSores da
rom ar vikvneso, davmunjdebi amdeni TmeniT“.

55
0402
Cven am eniT Tqmulis garda, sxva saTqmelic gvavalia,
samoTxis da jojoxeTis msurveli Tu mravalia,
Cveni ltolva sxvagvaria, sxva Tavgadasavalia,
sxva wiaRTa bilikebi Cveni gza-da-savalia.
0543
Sen SegiZlia Cems gasaWirs ewvio Svelad,
Cems irgvliv yvela moavlino Semwed da qvelad...
vards Troba unda, ekals tanjavs nabaxusevi...
dagvisxi Rvino, rom erTgvarad getrfodeT yvela.
0685
derviSi hqvia, vinc sawuTros guli aCuqa
da uangarod TviT sicocxle sruli aCuqa;
derviSi puris saTxovnelad xels ar gaiwvdens,
derviSi is ars, vinc samyaros suli aCuqa.
0772
sevda ra aris? xalxis wuxils raisgan agebs?!
ras uzams kacTa modgmas wyliT da TixiT anagebs?!
adamianis gulSi RmerTi ise, viT zRvaa,
romlis talRebi cis TaRebis brunvas ganagebs.
1020
guls vuTxar - sevdis Taiguli da gala nu xar,
wadi, malamod eqmen tkivils, samsala nu xar,
Tu eridebi sxvebis TvalSi avis danaxvas,
Sen avzniani, avsityva da avTvala nu xar.
1081
dRes rom varsebobT xalxiT savse cxovrebis zRvaSi,
sikeTe ar Cans arc ndobaSi da arc ram sxvaSi;
sjobs davemaloT kacTa modgmis Tvalsa da mzeras
ise, viT siTxe rkinaSi da viT cecxli qvaSi.
1145
dRes Rvinos davlev, minda isev mTvralma viaro,
jamis cecxlidan danTebulma alma viaro...
Wkvian kacs veZeb am qalaqSi, rom davaTro da
isic gagiJdes... gana ase calma viaro...
1266
mTeli cxovreba erTurTs vumzerT naTeli TvaliT,
Tumca CavaqreT dRes Cven mzeris sanTeli TvaliT;
rom ar gaego Cveni gulis wadili rayifs,
warbiT vTqviT sityva da gavigeT saTqmeli TvaliT.

56
1275
gTxov, mapatio, Tuki zeca avikel kvnesiT,
mindori cremliT Tu davname me uwmindesiT,
Sen, Cemo sulo, mapatie, kvalSi rom mogdev,
Tumc Cems sxeulSi unda iyo gangebis wesiT.
1324
xan farulni varT, xan vcxaddebiT Cven TvalTa wina,
gvamsgavseT qristes, Tund muhameds, iudas gina....
davexetebiT Cven yoveldRe sxvadasxva saxiT,
raTa Cven Soris yvela gulma daidos bina.
1426
Cemi cxovrebis megobaro, uCemod sad xar?
mwuxris avdarSi mzev da daro, uCemod sad xar?!
viT Semodgomas, gamiyviTlda uSenod saxe,
Sen, gazafxulis Sesadaro, uCemod sad xar?
1457
guls nu moiklav sixarbis da siZunwis SxamiT,
Svela ram naxe, sxva sazrunavs mienda ramiT;
rasac damalav, misgan zians miiReb mxolod
da rasac gascem, Sen sargebels miiReb amiT.
1492
momeci niWi _ moyvass vyavde moyvrad da Zmad me...
momeci Wkua, rom gaveqce siyvaruls sadme,
momeci xeli, bedisweras rom vdio brmad me,
momeci fexi, gasaqcevad rom viyo mzad me.
1499
Sensken savali gzebi brZoliT Tu gadavlaxe,
Cems beds CiviliT erTxel mainc Tu ar gavZaxe,
gnaxav da Cemi tkivilebiT wuTisoflidan
RimiliT waval, Tund erTxel xom movel da gnaxe.
1546
gulo, Cems sevdas Tu ver uZleb, aqedan wadi!
marto damtove siyvarulTan aq me da wadi!
Sen modi, sulo, Tu ar SekrTi trfialiT da Tu
Senc SekrTi, CemTan ar gqonia saqme da wadi!
1554
me RrubeliviT cremliani vCanvar uSenod,
ganSorebisgan Tan marto var, Tan var uSenod,
sakuTar TavTan xan ara var, xan var uSenod,
an mkvdari var da an cocxali, an var uSenod.

57
1577
Tu yvela wava, Sen, mzisdaro, arsad waxvide,
Cemo erTgulo megobaro, arsad waxvide;
jami Semivse, bagetkbili RimiliT damxvdi,
mwdeo, umwdesi mwde rom xaro... arsad waxvide.
1688
TavSi Tuki maqvs goneba anda goni, es Sena xar,
rac kargi vTqvi anda cudad gasagoni, es Sena xar;
Cems Tav radgan versad vxedav, mis Zebnasac veRar vbedav,
rac ki ram var, me ar var da Sen xar, mgoni... es Sena xar.
1781
modi, lxinad moqceuli sivaglaxe kvlav rom vnaxo,
es uZilo Rameebi Senc rom naxe, kvlav rom vnaxo;
vici, vici sivrcis mier vtyuvdebi da Sors xar Zlier...
es sicocxle ar maRirsebs Seni saxe kvlav rom vnaxo.
1788
Cems fiqrSi Ramis gaTeva gsurs da moxvel isev
RimiliT vnebis gaTelva gsurs da moxvel isev;
im dRes xom guli waritace Cemi mkerdidan,
dRes, albaT, sulis warTmeva gsurs da moxvel isev.
1793
mJaved meCvena, rom vixile satrfos saxe da
mainc vTqvi _ masze tkbili qveynad vervin vnaxe da
Tavad Saqarma misi mJave saxe rom naxa
Tavisi sitkbo mohbezrda da simwriT gaxevda.
1796
siaves iqm da gsurs sikeTe ise nacvali,
avis sazRaurs rom ar gTxovdnen, gqondes arc vali;
ufali aris keTili da mowyale, magram
xorbals nu eli, Tu daTese qeris marcvali.
1843
ar vityvi SenSi me mTvaris msgavss rom mivageni
an sarosi gaqvs mimoxvrani dasadageni;
sada aqvs saros Seni msgavsi haerovneba?
anda SensaviT sad aqvs mTvares lalis bageni?
1872
satrfo RiRinebs da zRapruli ifrqveva hangi,
gonebas gvimRvrevs es xmatkbili da piriT mangi;
o, sanatrelo! netav aseT RiRins ra hqvia,
rom qvis gulsac ki moeZala misagan bangi.

58
1878
guSin rom waxvel, nuTu Zili naxa mag Tvalma?!
veRarc dRes mpova sityvam Senma SemonaTvalma;
me roca giTxar, rom Cemi xar gankiTxvis dRemde...
ra mi pasuxe, aRar gaxsovs, trfialiT mTvralma?!
1880
guSin is iyo, rom siame sulSi gveria,
dRes ki amqveynad TiTqos yvela bednieria,
afsus, rom uflis ganCinebiT am Cvens davTarSi
“guSin” sxva gverdze, “dRes” ki sul sxva gverdze weria.
1884
mivel satrfosTan, movixelTe igi Zlivs Sin da
miTxra _ mTvrali xar! aRar damxvde aseTi win da
vuTxar _ ara var mTvrali! me vin da mTvrali vin da...
miTxra _ wadio! gamSordi da iyav, vinc ginda.
1900
erTmaneTs rom gadaebas fiqris asi dRe da Rame,
uSenobiT versad vpovo me saSveli mainc rame...
Sen brZeniviT iRimebi, Seni yofnis ra vTqva sxva me?!
Sen Smag mijnurs ras gaugeb, Tuki trfobiT ar ewame.
1912
Cvens saidumlos Tu inaxav, gana ra maSin?! _
raRac garTobas unda sWvretde viTom amaSi?!
erqvas garToba, Tumca namdvili cecxli Rvivis da
bevr Seyvarebuls uRebs bolos TamaS-TamaSiT.
1922
rom ar miyvarde, rom ar mZlevdnen Senze fiqrebi,
Sens karwin mdgomi dRe-da-Rame gana viqnebi?!
Sen miTxar: “veRar iqnebio aq!... wadi!... wadi!...”
Tu ver viqnebi, me xom gvamad gardaviqmnebi.
1924
rom SemeZlos me Secnoba Cemi Tavis, arsis da mis
SecnobiT Tu viqnebodi SemZle kidev erTi ramis,
rom gavclodi dros da sxeuls, viT zmaneba dRis Tu Ramis,
davi pyrobdi wamierad Svids Tu rvas Tu cxra cas lamis.
1956
me Sengan mqondes gzneba cecxlis alTa, rodemde?
sul Sors iwevdes Cemgan Seni kalTa rodemde?!
Cems mtrebs rodemde vaxarebde unda am yofiT?!
sul SenTvis krTodes natvra CemTa TvalTa rodemde?!

59
1957
me qari var, Sen _ foToli, rom ar TrTode, sxvas ras izam?!
Cemi frTebiT aqeT-iqiT, rom ar qrode, sxvas ras izam?!
doqi Tu xar gasatexi, Tavs dagatyde, rogorc mexi...
as zRvasa da as margalits rom ar sjobde, sxvas ras izam?!
1975
arc me var me da arc Sen xar Sen, arca xar Sen me,
Tan me var me da Tan Sen xar Sen, Tanac xar Sen me,
ise var SenTan, uturfeso xataelTagan,
ar mesmis ukve _ me var Sen Tu kvlavac xar Sen me?!
1992
me erTi kocna SegTxove da Sen eqvsiT damxvdi,
Segirdi gerqva, dRes ki Turme ostati gaxdi;
yvela sikeTe-siqveleSi gverdiT rom gvaxldi,
Seni silaRiT aTasobiT gulSi Casaxldi.

60
naU-name (salamuris wigni)

yuri davugdoT _ salamuris Civili mesmis,


ganSorebaTa ambebs yveba hangebiT dRes is:

“sanam momWridnen, viyavio me na1 rxeuli,


axla ki xalxis kvnesad iqca Cemi sxeuli.

aw nafleTebad miqcevs mkerds me ganSoreba da


giambobT gulis sadardebels, rac ram mebada:

yoveli arsi Tavis fesvebs moswydeba odes,


mas dabrunebis sawadeli sul unda hqondes.

yvelas, qals Tu kacs, vuCvenebdi mkvnesars me iers,


mewyviled vyavdi zogs ubedurs, zogsac _ bedniers.

yvelam Tavisi safiqraliT damimegobra


da me rom vflobdi saidumlos, arvis egona.

is saidumlo Sors ar aris Cemi kvnesisgan,


sxvisi Tval-yuri Tumc ver arCevs erTmaneTisgan.

sulsa da sxeuls aqvT Tanxmoba erTurTTan sruli,


Tumc arvis ZaluZs, dainaxos sxeulSi suli.

am Cems hangebSi aris cecxli, gana qaria,


visac aseTi cecxli ar aqvs, Tqvas, rom mkvdaria.

siyvarulia, riTac iwvis Cemi sxeuli,


rogorc Rvinidan vneba, trfobiT amofrqveuli.

var megobari ganSorebiT yvela mkvnesaris,


gulis hangs miswvdes, Cemi hangis vali es aris”.

61
salamuriviT vis unaxavs snebac da Svebac?!
an vis hqonia ganSorebac da Seyris gznebac?!

sisxlian gzas rom hangiT kvalavs, swydeba mis bages,


gvaxsenebs trfobas majnunisas da mis siSmages.

trfialis gonis msmenelia ugnuris2 smena,


yuri iyidis mxolod, rasac gayidis ena.

Cveni wuxiliT dro ulmoblad gaiwela da


dro mogvdevs kvalSi xan mawyevrad, xanac mwvelada.

is, rac wavida, mas nu naRvlob Cemo batono,


Sen xom aq darCi, uwmindesi sulis patrono!

Tevzi xom ar xar, rom sul wyalSi iyo gangebiT?!


bangi Tu ar gvaqvs, bangiT rogor davibangebiT?!

ar esmis azri simwifisa mas, vinc mkvaxea,


grZlad saubari mxolod Wkuis sivaglaxea.

gaSordiT xundebs, Tu xarT laRi sulis mqonebi,


rodemde unda viyoT oqro-vercxlis monebi?

zRvas Tu Caasxam Sen erT doqSi, imdens Caatev,


rasac erT dReSi dalev anda Rames gaaTev...

arcnoba doqis avsebis ars xarbis Tviseba,


Tavs Tu ar swiravs TviT sadafi, is ar ivseba.

vinc Tavis gulSi siyvarulis akvans ar arwevs,


sixarbesa da mzakvrul grZnobebs Tavs ver daaRwevs.

Sen gaixare, siyvarulo, Zalav vnebisa,


mkurnalo yvela miwieri sneulebisa!

Sen xar salbuni yvelafrisa, ganurCeveli,


xar platonis3 da galenosis4 msgavsi mrCeveli.

62
cas miswvda trfobiT TviT sxeuli, miwiT nagebi,
mTebic acekvdnen, rokviT gaxdnen amxanagebi.

TviT Turis mTamac scno trfialSi SegrZneba Relvis,


Turi gabruvda, moses esma gruxuni elvis5.

Tu gulissworTan dawyvildeba Cemi bageni,


viT salamuri, vityvi _ saTqmels mec mivageni.

Tanamoenis siSoriT Tu gabruebs bangi,


dakargav enas da SegrCeba asobiT hangi.

Tu vardi daWkna da gaSorda sabaRnarosa,


bulbulis stvenam veRaravin gaaxarosa.

satrfoa yvelgan, Cven varT misi arsebis farda,


satrfo sul cocxlobs, Cven gza ar gvaqvs, sikvdilis garda.

yofna-aryofnis Sua metrfes aqvs mxolod trfoba,


visac es ar aqvs, tanjavs yofna, viT Cits ufrToba.

Wkua ver ganWvrets wuTisofels ukan-winada,


Tu win da ukan satrfos saxem arsad gaminaTa.

trfobas swadia _ misi sityva iyos Sens miRma...


sarkemAarekvla Tu ver SeZlo, sarked ver iqmna.

Tu Sens sarkeSi areklili verara naxe,


maS, SenTvis aRar ganirCeva Jangi da saxe.

63
igavebi
ambavi baralisa da TuTiyuSisa da
duqanSi daRvrili vardis zeTisa

erT bayals hyavda TuTiyuSi enawyliani,


mwvane ferebiT morTuli da erTob Wkviani.

igi sabaylos darajobda, ijda karTan da


yvela vaWarTan vaWrul sityva-pasuxs marTavda.

arvis tovebda upasuxod, yvelas arTobda,


TuTiyuSuri ostatobiT maslaaTobda.

erTxel sabaylos mepatrone wavida saxlSi


da TuTiyuSi duqnis mcvelad datova daxlSi.

uceb duqanSi Sei para kata cbieri,


is Tagvs misdevda, TuTyuSs ki SiSi Zlieri

hqonda katisa... aiqnia frTebi, ayara


da vardis zeTi TuTiyuSma dabla daRvara.

male dabrunda, udardelad dajda bayali,


Tumc suni eca da atexa ayal-mayali.

daRvrili zeTi naxa iq da rom ar eloda,


Cits dahkra Tavze... gaputa da gaamelota.

hoda, frinveli mTlad damunjda, ena daeba


da sinanuliT im bayalma morTo vaeba.

simwriT iglejda wvers: "wavarTvi Cems Cits enao,


Cemi mze TiTqos Sav RrublebSi Caesvenao.

64
Cemi sikeTe rad gavcvale cudze da avze?!
ratom es xeli ar gamixma, rom davkar Tavze?!"

derviSebs sTxovda daxmarebas: "ra meSveleba,


Tu TuTiyuSma kvlav ver SeZlo ametyveleba?!"

da ai ase sami dRe-da-Rame Cioda,


uimedoba gulSi sazRvrebs gadadioda.

frinvels aCvena nairgvari saTamaSo da


scada saubris saRerReli kvlav rom aSloda...

da ai, erTma daZonZilma, sul mTlad melotma


iq Caiara kacma da rom arvin eloda,

alaparakda TuTiyuSi mTlad uneburad


da Tavmotvlepil kacs gasZaxa winandeburad:

"ei, qaCalo! rad varT msgavsni Cven erTmaneTis?


mizezi Seni sasjelisac daRvraa zeTis?!"

am SedarebiT xalxma Zlier bevri icina -


naxeTo, Citma ra gumani gamoiCina!

garsiT msgavseba xSirad xdeba arsisTvis Wiri:


rZec aris "Siri", roca dawer, da lomic - "Siri"1.

mTeli qveyana dRes garegnul msgavsebas misdevs


da, WeSmarit gzas acdenili, did codvas idebs.

65
ambavi gramatikosisa da menavisa

navSi Caujda erT menaves gramatikosi,


amayad hkiTxa, TiTqos iyo msgavsi kikosi:

`sintaqsi ici?” - uTxra: `ara, eg ra ario?!”.


`ara?! sicocxle dagikargavs naxevario”.

menaves daswyda amiT guli, TumcaRa wyena


ar SeimCnia, daaduma umalve ena

da uceb qari amovarda zRvaze Zlieri,


menavem hkiTxa gramatikoss mkacri ieriT:

`curva Tu ici sintaqsiviT?! miTxari Cqara!”


pasuxi iyo: `ara! curva ar vici, ara!”

`ara?! maS, Zmao, Sen dakarge sicocxle mTeli...


viZirebiT da gadarCenas nuRarsad eli”.

dava oTxi adamianisa yurZnis gamo, rodesac


yoveli maTgani sxva saxeliT moixseniebda mas

oTx kacs aCuqes erTi drahma... vin iyo vin da?


erTi - sparseli, romelmac Tqva: "anguri minda"

ar daeTanxma mas, vinc oTxSi iyo arabi:


"ara! am fuliT viyidoTo unda anabi".

mesamem, Turqma morTo braziT wuwun-buzRuni:


"angurs da anabs me ar vWamo, minda uzumi".

bolos meoTxem, berZenmac, Tqva: "Tqven Tvalebs dagTxriT,


me Tu stafili ar miyideT am erTi drahmiT".

lanZRva dauwyo Turqs sparselma, berZens arabma,


yurZnis saxelis gamo Seqmnes davidaraba.

muStebs urtyamdnen gamalebiT erTurTs briyvebi,

66
jer iCxubon da mere ambis denas mivyvebiT...

am oTxi briyvis mxolod erT kacs SeeZlo Svela,


vinc asi enis saidumlo icoda yvela.

igi etyoda: “mogaxsenebT me saTqmels namdvils


da erTi drahmiT agisrulebT oTxives wadils.”

Tu gonivrulad da gulwrfelad mendobiT aq me,


am erTi drahmiT gakeTdeba oTxives saqme.

drahma ra aris?! miT qveyana rad davaqcioT?!


sjobs, oTxi mteri erT megobrul gundad vaqcioT.

Tqven ucxo sityvebs ambobT da Cxubs iwyebT Smagebi,


Cemi sityviT ki kvlav iqnebiT amxanagebi.

ase damSvidda da dadumda oTxiv maTgani,


maTi sikeTis wyaro gaxda sityvis Targmani.

ambavi mqadageblisa, romelic yoveli qadagebis win


loculobda moZaladeebis, gulqvebis da religiur rwmenaTa
moklebuli adamianTa Sesaxeb

erT mqadagebels, ecemoda qadagad roca,


amosdioda sul yaCaRTa piridan locva.

“Seewieo _ RaRadebda _ o, dido RmerTo,


avs, urCs da borots mowyalebiT, gvedri da SegTxov!

is daloceo, sxvis sikeTes dascinis vinac,


an urwmunobiT sxvebs Tavs esxmis gareT da Sinac....”

erTxelac arsad axsenebda kargs da znekeTils


da ukeTurTa locvebs Txzavda TiTqos SekveTils.

mas hkiTxes _ “Wkuam da gonebam zurgi gaqcies,


gzaabneulebs rom uwoneb borot saqciels?!”

67
da uTxra: “me maTs siaveSi kargic minaxavs,
mitomac rCeul locvebs mxolod maTTvis vinaxav.

imdeni cudi vnaxe maTgan... imdeni Wiri,


rom mivxvdi, unda sikeTisken vibruno piri.

roca visurve, rom Semecno me es qveyana,


maTgan me bevri satkivari Semomeyara.

msurda gaqceva... ar visurve codvasTan Sebma,


Tumca maCvenes simarTlis gza Tavad im mglebma.

sawyisi Cemi sikeTisa gaxda siave,


mitomac maTTvis locva cisken avaniave”.

***

monas simarTlis gzas aCvenebs didi tkivili,


mas dardis gamo aRmohxdeba RvTisken Civili.

WeSmariteba RaRadebs, rom dardma da urvam


SenSi sicruis Tqma moToka da daiurva.

keTildReoba dagme, radgan mSvidi cxovreba


gaSorebs saR azrs da sicrue gemaTxovreba.

yoveli mteri wamalia SenTvis, icode!


Zalas da xaliss maTgan iZens Seni sicocxle.

mtrisgan gaqceviT rom gsurs iyo Tavisufali,


mxsnelad da Semwed gevlineba mudam ufali.

mtrobas giweven megobrebi eniT Tu TvaliT,


roca uflis madls gaSoreben simarTlis malviT.

yvelas ginaxavT _ cxovelia _ “zRarbi” saxelad,


joxs rom daartyam, ikumSeba qvasaviT xelad.

rac mets daartyam, amiT TiTqos ufro magrdeba,


TiTqos izrdeba zomaSi da metad qvavdeba.

68
morwmunis sulic im zRarbs mohgavs... tkivils da snebas
meti simtkice moaqvs misTvis da meti gzneba.

albaT, mociquls mitomac aqvs gza ekliani,


rasac ver uZlebs sxva ubralo adamiani,

raTa ganmtkicdes suli kacis, gaxdes Zlieri,


did tkivils itans arsi igi, uflismieri.

tyavs Tu mTrimlavi sacxi rame ar wascxe mravlad,


mas ver gardaqmni Sen unazes taifis1 tyavad.

Tu ar waacxe tyavs wamali mware da mwveli,


is gafuWdeba da sikeTes misgan nu eli.

damuSaveba kacsac unda im tyavis msgavsad,


uzrunvelobiT rom ar iqces is mavne arsad.

mware da mwveli sacxiT kacsac sWirdeba zela,


sikeTis gzaze, rom moSordes augi yvela.

da Tu ar ZalgiZs aitano tanjva Zlieri,


miiRe, rasac mogcems Zala uflismieri.

megobrisagan gagonili mware simarTliT


Seni goneba aRivseba meti sinaTliT.

kargis lodinSi gaviwydeba siave mTeli,


wamlis sitkbos grZnob, gankurnebas misgan rom eli.

69
gansja imis Sesaxeb, rom pasuxze uaris Tqma Tavad pasuxia
aixsneba imiTac, rom briyvisadmi gasacemi pasuxi dumilia, am
orives ganmarteba ki am arakSia, romelsac axla mogaxsenebT

iyo Sahi da hyavda mona... oriod sityviT _


vnebiT cocxali, WkuiT mkvdari... ase vTqvaT, briyvi.

ar akeTebda patiosnad is Tavis saqmes,


maszed ambobdnen - cudad Seqmnils sikeTes arqmevs.

`SeumcireTo mas saWmeli” _ Tqva Sahma braziT _


da Tu ayvirda, gadausviT saerTod xazi”.

sixarbe didi rom hqonda da Wkua naklebi,


mTlad gajiutda, rom moakles im briyvs sakvebi.

hoda, monas rom meti Wkua hqonoda TavSi,


dasjis sanacvlod patiebas iTxovda maSin.

virs Tu erT fexze xundi adevs da mainc oCnobs,


orive fexiT daabamen im sulel CoCors...

maS, viris Civils _ `ors rad mibam, erTi xom eba?!”,


yurs nu daugdeb, Tu sasjelis mizezs ver xvdeba.

ambavi maxeSi gabmuli Citisa, romelic rCevas aZlevda kacs


imis Sesaxeb, rom ar unda inaRvlos warsulze, unda ifiqros
imaze, rac dRes sWirdeba da dro sinanulSi ar gaflangos

Citi gaaba kacma, rawams daugo maxe


da Citma uTxra: `Rirseul kacs migigavs saxe!

Sen SeWmuli gyavs, albaT, bevri Zroxa da cxvari,


bevri aqlemic Segiwiravs msxverplad an xari...

Tu ver gaZexi, roca Wamdi Sen am yvelafers,


mec rom SemWamo, Seni kuWi igrZnobs verafers.

70
gamiSvi da sam rCevas mogcem... mixvdebi maSin _
raSi var brZeni da briyvulad vmetyveleb raSi.

rCevebs daviwyeb Sens xelSive... pirvels, Tavidan...


meores getyvi Seni qoxis saxuravidan,

mesames getyvi, roca xeze gadavfrindebi,


am sami rCeviT Sen avisgan ganiwmindebi.

ha, pirvels vambob, Sens xelSi var Seni mxlebeli, _


ar daijero arasodes SeuZlebeli.

pirveli rom Tqva, kacma uSva xeli maSin da


saxlis kedelze is Cituna laRad afrinda.

meorec uTxra: `roca nanob, fuWad kargav dros,


is, rac wavida, aRar mova ukan arasdros.”

Semdeg es uTxra: “me sxeuli Tumca Citis maqvs,


aTdramiani1 Sig oboli margaliti maqvs.

es margaliti, tanSi rom maqvs.... naxe, ager, es...


Sen da Sens Svilebs mogitandaT fuls da sargebels.

Sen is dagarge, Seni bedi ara yofila,


imisi msgavsi sxva sadafSi arsad Sobila”.

...da maSin kacma mSobiare qaliviT kvnesa


morTo da es Tqva: “ra ubedurs moveswar dResa?!”

Citma miugo: `nuras nanob, xom dagarige?!


rom warsuls arsad ar abrunebs arsTgamrige.

warsulze dardi rom warsulSi unda datovo...


ed ver gaige Tu dayruvdi, Cemo batono?!

isic xom giTxar _ Tu xar Wkua-gonis mxlebeli,


ar daijero arasodes SeuZlebeli?!

71
me TviTon sami dramic ar var, he. lomis daro,
da aTi drami Cems sxeulSi rogor vataro?!”

kaci damSvidda, SeZlo fuWi grZnobebis Zleva,


Cits uTxra: “miTxar, ra ariso mesame rCeva?”

Citma miugo: “Sen pirvel ors ganudeq xelad


da gsurs mesame giTxra ase _ mTlad uSromelad?!~

rCevis micema briyvisaTvis mgonia eso,


rom mlaSobze an xriok velze xorbali Teso.

dafleTil samoss mxolod nemsiT ver amokemsav


da briyvsac rCeva-darigebiT amaod mwyemsav.

ambavi arabisa, romelsac ZaRli SimSiliT ukvdeboda, Tavad


CanTa sakvebiT hqonda savse da kvnesoda da leqsad moTqvamda
da tiroda da xelebs TavSi iSenda, momakvdavi ZaRlisTvis ki
erTi lukmis micema ki enaneboda.

ZaRli kvdeboda da arabi amas Cioda,


TvalTagan cremli nakadulad gadmosdioda...

erTma gamvlelma Caiara da hkiTxa: Zmao!


rad stiri?! kvnesiT rad aRavse Sen gulisTqmao?!

“eh, mikvdebao ZaRli” _ uTxra kvnesiT rogorRac _


uZaRlod vrCebi... uimedod... umegobrodac.

RamiT mas qurdi gaurboda, dRisiT _ nadiri,


mwevaric iyo da darajic CemTvis namdvili”.

kvlav hkiTxa: “gana sasikvdilo rame aqvs wyluli?!”


uTxra: “sadac ars, aRmoxdeba SimSiliT suli”.

gamvlelma uTxra: “aras gargebs eg cremlisdena,


sjobs iTmino da gwevs sikeTes sanacvlod Tmena”.

da mere hkiTxa: `me rom gxedav naRvlians ase,


isic miTxari, Sen eg CanTa riTi gavs savse?”

72
uTxra: `puri maqvs da sakvebi Tavzesayreli...
me Tu ar vWame, aba, am gzas rogor gavyvebi?!”

hkiTxa: “maS, ratom ZaRls ar aWmev, SimSiliT daRlils?!”


uTxra: “me ar maqvs siyvaruli imdenad ZaRlis,

rom mas vaWamo... me xom fuliT vyidulob sakvebs,


cremli ki Cems Tvals ufasod aqvs... mitomac afrqvevs”.

uTxra: “Sen male Tavsayrelad miwa gergeba,


Tu cremlis fasi Sen odnavac ar gagegeba.

cremlic sisxliviT Zvirfasia, ar ici, briyvo?!


is wylad aqcia im tkivilma, rac gulSi iyo.

es Sen ggonia, TiTqos cremli gaufasurda,


arcerT wveTs misas, fuWad frqveva Tavad ar surda.

cremls gaufrTxildi, wuxilisas gulis saesavs,


is CagiRvara TvalSi wamlad uzenaesma;

TviT zecac tiris, cremls rom afrqvevs mokvdavis Tvali,


tatnobis brunvas ekargeba brunvis gza-kvali.

didsulovnebiT cremlis dena locvas edreba,


mas saswauliT sxva verara ver Seedreba.

xelmocarulTa locvasa da gulwrfel galobas,


gzad erTxel mainc Semoxvdeba uflis wyaloba.

WaSi Cavardnils, Tu surs RvTisken laRad iaros,


cecxlSi Cagdebac, xams, uSiSrad gaiziaros.

vinc morCilebiT sxvis gverdiT dgas Semwed da farad,


mas dideba da gandideba moelis marad.

***
oTx kacs aCuqes erTi drahma... vin iyo vin da?
erTi - sparseli, romelmac Tqva: "anguri minda"

73
ar daeTanxma mas, vinc oTxSi iyo arabi:
"ara! am fuliT viyidoTo unda anabi".

mesamem, Turqma morTo braziT wuwun-buzRuni:


"angurs da anabs me ar vWamo, minda uzumi".

bolos meoTxem, berZenmac, Tqva: "Tqven Tvalebs dagTxriT,


me Tu stafili ar miyideT am erTi drahmiT".

lanZRva dauwyo Turqs sparselma, berZens arabma,


yurZnis saxelis gamo Seqmnes davidaraba.

muStebs urtyamdnen gamalebiT erTurTs briyvebi,


jer iCxubon da mere ambis denas mivyvebiT...

am oTxi briyvis mxolod erT kacs SeeZlo Svela,


vinc asi enis saidumlo icoda yvela.

igi etyoda: “mogaxsenebT me saTqmels namdvils


da erTi drahmiT agisrulebT oTxives wadils.”

Tu gonivrulad da gulwrfelad mendobiT aq me,


am erTi drahmiT gakeTdeba oTxives saqme.

drahma ra aris?! miT qveyana rad davaqcioT?!


sjobs, oTxi mteri erT megobrul gundad vaqcioT.

Tqven ucxo sityvebs ambobT da Cxubs iwyebT Smagebi,


Cemi sityviT ki kvlav iqnebiT amxanagebi.

ase damSvidda da dadumda oTxiv maTgani,


maTi sikeTis wyaro gaxda sityvis Targmani.

74
ambavi im mutribisa, romelmac Turqi emiris lxinSi es yazali
wamoiwyo - `vardi xar Tu sosani Tu saro Tu mTvare, ar vici,
am ugulo aforiaqebulisgan ra ginda, ar vici~ - da amoZaxili
Turqis - ~is Tqvi, rac ici...~ - da mutribis pasuxi emirisadmi

mutribi mReris, Turqs abruebs Troba da bangi,


idumal sityvebs niRabiviT edeba hangi:

“ar vici _ mTvare xar Tu kerpi Tayvansacemi?!


ar vici _ ra gsurs, rom gaigo saTqmeli Cemi?!

ar vici _ ra vqna, gemsaxuro rogor qceviT me?!


mdumare viyo, Tu geaxlo sityvis frqveviT me?!

maocebs _ Cemgan ganuyreli ase rada xar?!


magram ar vici _ me sada var da Sen sada xar?!

ar vici _ sityvebs Cemsas rogor miayurade:


xan mkerdSi mikrav, xan gwadia, sisxlSi vcuravde”.

da ase... xan Tqva siameze, xan gasaWirze


da sul “ar vici” da “ar vici” ekera pirze.

roca mutribma am “ar viciT” daRala ena,


am Cvens Turqs guli mouvida, waerTva Tmena,

xeli dastaca gurzs da mutribs rom mouRera,


lamis esrola da Sewyvita manac simRera.

Tumc Sedga Turqi, moeZala sardals fiqrebi:


“mutribis mokvliT me mtyuani, albaT, viqnebi”.

uTxra: “usazRvrod imeoreb Sen sityvebs ise,


rom Semawuxe... ar SegrCeba Senc sixalise,

gurzs rom Cagartyam, Tu ar ici, gaigeb, briyvo,


rac sul uazrod da umiznod naTqvami iyo.

Tqvi is, rac ici! Tavi mogaqvs, albaT, sulelad,


sul es “ar vici” rom gagidis dausruleblad.

75
rom gkiTxo _ vin xar, sadauri Seni saxeliT?
metyvi - ar varo heraTeli da arc balxeli.

arc baRdads ityvi, arca mosuls da arca Terazs,


ase gaWimav usasrulod “aras” da “veras”.

Tqvi ase - “ me var aqedan” da morCebi saTqmels,


grZeli baasiT kaci mxolod sibriyves afrqvevs.

gkiTxav _ sauzmed gqonda Tundac puris naWeri?


metyvi _ es iyo arc sasmeli da arc saWmeli,

arc wvniani da arc gamxmari, Zveli an norCi...


zustad is miTxar, rac Wame da maslaaTs morCi.

sityvebs rad ReWav?! grZeli sityva, aba, ras izams?!~


mutribma uTxra: ”maTSi vmalav me farul mizans.

Cemgan arTqmuli ver sdevs Seni Secnobis wyurvils,


me vmalav saTqmels, rom Sen sdio Secnobis survils.

arTqmulis Zebna gZens sicocxlis survils Sesafers


da rom mokvdebi, iq sikvdili getyvis yvelafers~.

76
aforizmebi
garegnulad Tumca vercxli TeTria da axalia,
xels da samoss rom aSavebs, cnobilia, raxania.
***
Tumc xmeleTze sasikeTo aTasobiT feri aris,
TevzebisTvis igi mainc saSineli mteri aris.
***
Tu ekali fexs SeerWos, sapovnelad Zneli gaxdes,
Tu ekali guls SeerWos, mZebnels kvali arsad daxvdes.
***
nurvis ukvirs, Tuki orni garegnulad erTurTs hgvanan,
mtknar da mlaSe wyals erTgvari siankare ar aqvT gana?!
***
erTi zRvidan meoreSi rac gadadis neba-neba,
saidanac is wavida, kvlav im adgils ubrundeba.
***
sadac wyali iwyebs denas, mTa-bars faravs mwvane feri,
sadac cremli iwyebs denas, yvela xdeba lmobieri.
***
wyali sikvdils gamoiwvevs, Tu is navSi nadenia,
navis qveS ki wyali mudam saimedo sayrdenia.
***
wyalze naxats Tu ende da Tu eZie masSi Sveba,
is dRec mova, sakuTari xelis kbena mogixdeba.
***
ver gaigeb wiTels, mwvanes anda rux fers ra inaxavs,
sanam Tvali sawuTros mTel sinaTles ar dainaxavs.
***
patiebas Tu gTxovs briyvi, sxva codvisTvis Seiqms amas,
umecarTa patieba mecnierTa saqmes wamlavs.
***
Sens TavSi Tu cxadad naxe zne TviT cudze uaresi,
Sen gaxdebi Seniv mteri _ yvela avze uavesi.
***
galiis Cits radgan laRad arasodes ufrenia,
uvicobiT silaRisken swrafva sul ar gasCenia.

77
***
SeSas sanam ar Seswirav msxverplad cecxls da cecxlis alebs,
misi bneli namcecebi SuqiT vervis daabrmavebs.
***
gazafxulis wvimiT baRs aqvs sargebeli saocari.
Semodgomis wvimiT iqneb aRar darCes ram cocxali.
***
mutribi rom daberdeba da arvin sTxovs mas simReras,
sjobs dasjerdes erTi puris maTxovrobas da miRebas.
***
Seni Wkua Tuki xalxis siaveTa mgvreli aris,
Sen moriels hgavxar amiT, xolo Wkua gveli aris.
***
yvavs Tavisi simaxinjis rom SeeZlos Tavad cnoba,
boRmisgan mouwevda mas TovliviT Cumad dnoba.
***
sadac msmenels yuri smenis wadiliT da ndomiT eba
mkvdar moZRvarsac moesurva misTvis brZnuli qadageba.
***
am sawuTros uangarod brunva arsad ar uyvarda,
Seyvarebul wyvilTa sulis da sxeulis brunvis garda.
***
fexze Tu gaqvs borkilebi, moSorebas misas SeZleb,
xolo sulis borkils SenSi mosaxsnelad fuWad eZeb.
***
visac fiqri eWvebSi da gansacdelSi myofs mosvlia,
is Tavisi TavisaTvis Cumi filosofosia.
***
qariSxals xom SeuZlia xe moTxaros fesviT bevriT,
balaxs ki ar avnebs rames, miva masTan sargebeliT.
***
ragind bulbuls Seedaro da masaviT morTo stvena,
ver gaigeb _ vards rad etrfis da ras galobs misi ena.
***
xalxis omi hgavs bavSvebis mTlad uazro kinklaobas,
rad ibrZvian?! rad Cxuboben?! _ ver xvdebian mis raobas.
***
ganiSore Sen Tviseba _ kargia Tu aris avi,
rom Seicno ganwmendili sakuTari Seni Tavi.

78
***
rogorc mzeSi sidiades ganWvrets metad mWvreti mTvaris,
swored ase brwyinvalebac sinaTleze meti aris.
***
marTalia, Sxamiani gveli cocxlobs Tavis SxamiT,
kacisTvis ki saSiSia da sikvdili moaqvs amiT.
***
zRva baRia mxolod misTvis, vinc SobiTve zRvis Svilia,
xolo miwis SvilebisTvis sikvdili da tkivilia.
***
suls ver xedav, Tumc sxeulma misgan SeZlo moZraoba
da sxeulis moZraobiT unda SevZloT sulis cnoba.
***
Tumca xalxi bazris gzebze erTnairad iareba,
erTs siame daaqvs guliT, sxvas ki dardTan ziareba.
***
roca CvenTvis ucnobia - raa kargi da ra cudi,
saSvelisTvis umal Cndeba aTasobiT varaudi.
***
sanexveze Sobili Tu aris sadRac raRac matli,
mas nu mosTxovT, rom Seicnos surnelebis didi madli.
***
Tanabari Tu ar aris qorwinebis oriv mxare,
meuRleebs sul eqnebaT SfoTi, Cxubi da simware.
***
is siSave naxSirisa cecxlSi aris damaluli,
raic, cecxli roca qreba, aris TvaliT danaxuli.
***
arakaci qonebis da Cinis Sovnas roca SeZlebs,
yvelgan Tvisi naZirlobis gamovlenis mizezs eZebs.
***
briyvs rom Tanamdebobisgan aqvs siSlege da ziani,
msgavs siaves ver moitans asi lomi braziani.
***
ar Seicvlis gzas da savals cis tatnobze mTvare badri,
ragind ZaRlma uyefos da hkadros qceva arsakadri.
***
rkina Tu xar, andamatis saqme aris Seni parva
da Tu Tiva an Cala xar, mogi paravs sadRac qarva.
***

79
mliqvnelobas mZafri Suqi axlavs da rom gaielvebs,
gzad mimavals Tvals ubrmavebs, veRar xedavs fexs da xelebs.
***
lampariT rom ganaTdeba, rac TeTri da Savi aris,
gsurs Tu ar gsurs, gamoCndeba _ mimino Tu yvavi aris.
***
gulwrfel Txovnas sxva hqvia da mliqvnelobas _ sxva saxeli...
mefes mefis gvirgvini aqvs, xolo ofofs _ savarcxeli.
***
`vWame vardis murabao” ar Tqva, roca nivris suni
Sen amogdis piris Rrudan - yvelasagan dasawuni.
***
Sens tans axla raic amkobs, aris mxolod naTxovari,
erT saaTSi gaflangav da ar dagrCeba saxsovari.
***
adamis Zes dasawyisSi sZlevs Zilis da Wamis vneba,
magram bolos amaRlebiT angelozebs utoldeba.
***
xis yviTeli foTlebisken mosakrefad xels nu gaSli,
im foTlebis miRma Zebne, sadac aris mwife vaSli.
***
gonieri ara hqvia, mgels SesTxova vinac dacva,
uadgilo adgilidan _ dacva ara! _ gijobs gacla.
***
Tumca zogi xandazmuli uZlurebiT ZlivsRa dadis,
misi Wkua frTas isxams da danavardobs cidan camdis.
***
nakaduls hgavs adamis Zed wodebuli arsi yvela...
wyali masac Tu aemRvra, mis wiaRSi yvelgan bnela.
***
sxeuls msgavsi sxeulisken rom miafrens didi vneba,
maSin yvela borkili da yvela xundi aiyreba.

80

You might also like