Professional Documents
Culture Documents
TS en Iso 8501-2 PDF
TS en Iso 8501-2 PDF
TURKISH STANDARD
TS EN ISO 8501-2
(Eski no: TS ISO 8501-2)
Nisan 1999
ICS 25.220.10
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
ÖN SÖZ
− Bu standart, ISO tarafından kabul edilen ISO 8501-2 (1996) standardı esas alınarak, TSE
Metalürji Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 8 Nisan 1999 tarihli
toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
İÇİNDEKİLER
0 - GİRİŞ..................................................................................................................... 1
1 - KAPSAM............................................................................................................... 2
2 - ATIF YAPILAN STANDARTLAR.......................................................................... 2
3 - TEMİZLENECEK BOYALI YÜZEYİN DURUMU................................................... 3
4 - HAZIRLAMA DERECELERİ ................................................................................. 4
4.1 - GENEL .........................................................................................................................4
4.2 - ÖNCEDEN KAPLANMIŞ YÜZEYLERİN BAZI KISIMLARINI BASINÇLI HAVA İLE
KUM PÜSKÜRTEREK TEMİZLEME, P Sa ..........................................................................4
4.3 - ÖNCEDEN KAPLANMIŞ YÜZEYLERİN BAZI KISIMLARINI ELLE VE MOTOR
TAHRİKLİ ALETLE1) TEMİZLEME, P St ..............................................................................5
4.4 - ÖNCEDEN KAPLANMIŞ YÜZEYLERİN BAZI KISIMLARININ MAKİNEYLE
AŞINDIRILMASI, PMa..........................................................................................................5
4.5 - GERİYE KALAN KAPLAMAYA UYGULANACAK İŞLEMLER .....................................6
5 - FOTOĞRAFLAR ................................................................................................... 6
5.1 - BAZI KISIMLARI BASINÇLI HAVA İLE KUM PÜSKÜRTEREK TAMAMEN
TEMİZLEME İÇİN TİPİK ÖRNEKLER ..................................................................................6
5.1.1 - Demir Oksit (birinci sayfa) ................................................................................................... 6
5.1.2 - Korozyondan Koruma Sistemi (ikinci sayfa)........................................................................ 6
5.2 - BAZI KISIMLARI BASINÇLI HAVA İLE KUM PÜSKÜRTEREK TAMAMEN
TEMİZLEME İÇİN EKSTREM (AŞIRI) ÖRNEKLER.............................................................6
5.2.1 - Tam Kaplama (üçüncü sayfa).............................................................................................. 6
5.2.2 - Uygun Olmayan Kaplama (dördüncü sayfa) ....................................................................... 6
5.3 - KISMEN MAKİNEYLE AŞINDIRMA İÇİN TİPİK ÖRNEK (PMa) ..................................7
5.3.1 - Onarım İşi ............................................................................................................................ 7
5.3.2 - Yeni İnşaat İşi ...................................................................................................................... 7
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
0 - GİRİŞ
Çelik malzemeye uygulanan boya ve ilgili mamullerin koruyucu kaplama olarak performansı, çelik
malzeme yüzeyinin boyamadan hemen önceki durumundan önemli ölçüde etkilenir. Performansı
etkilediği bilinen başlıca faktörler şunlardır:
a) Pas ve hadde curufu bulunması,
b) Tuz, toz, gres ve yağ gibi yüzey kirlerinin bulunması,
c) Yüzey profili.
ISO 8504 Çelik alt malzemeleri temizlemek için, her biri belirli seviyede ulaşılan temizliği gösteren
mevcut hazırlama metotlarına kılavuzluk sağlarken, ISO 8501, ISO 8502, ISO 8503, bu faktörleri
değerlendiren metotları sağlamak için düzenlenmiştir.
Bu standart, çelik malzeme yüzeylerine uygulanan koruyucu kaplama sistemleri ile ilgili öneriler
içermez. Yüzey kalitesi uygulanan koruyucu kaplamanın seçiminden ve performansından doğrudan
etkilenmesine rağmen, özel durumlarda yüzey kalite gerekleri için tavsiyeler içermez. Bu tür tavsiyeler,
ilgili standartlar ve uygulama kılavuzları gibi diğer döküm anlarda bulunur.
Bu dört standart, çelik alt malzemelerin hazırlanması ile ilgili takip edilecek yollar hakkında yukarıdaki
hususları belirtir.
Bu standart, TS ISO 8501-1’in ekidir. Çelik malzeme yüzeylerinin önceki boya kaplamaların kısmen
kaldırılmasından sonra, aşağıdaki yüzey hazırlamalarının gözle belirli temizlik derecelerini tanımlar.
Gözle temizlik seviyelerinin tayini, boyamadan önce kullanılan yüzey temizleme metotlarına geniş
ölçüde bağlıdır.
Hazırlama dereceleri PSa 21/2 ve Pma için fotoğraf örnekleri sırasıyla, DIN 55 928, bölüm 4, Ek
1(Ağustos 1978) ve Ek 2’den alınmıştır.
Bu standardın esası, önceki boya kaplamaların hepsinin tamamen kaldırılmasının daima gerekli
olmadığı tecrübesine dayanmaktadır. Bu yaklaşım, özellikle düzenli aralıklarla yapılan bakım
çalışmaları için geçerlidir. Kısmen kaldırmanın tercih edilmesi için, aşağıdaki şartlar yerine
getirilmelidir:
− Kalan bozulmamış kaplama, yeni korozyondan koruyucu sisteme yararlı ve dayanıklılığı artırıcı
katkı yapmalı ve onunla uyumlu olmalıdır,
1
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
− Kısmen aşınmış kısımların çelik alt yüzeye doğru temizlenmesi esnasında, çevresindeki alanların
kaplamaları tamir edilemeyecek halde veya önemli ölçüde hasar görmüş olmamalıdır,
− Bakım çalışması maliyetlerinde gerçek tasarruf mümkün olmalıdır.
NOT 1 - Bu standart ISO’nun resmi üç dili olan İngilizce, Fransızca ve Rusca, nüshaları olarak
düzenlenmiştir. Bu standart ayrıca, yetkili kuruluşların sorumluluğunda aşağıda gösterilen
lisanlarda, asıl metne denk olarak yayımlanmıştır:
− EK A : İsveçce (SIS),
− EK B : Almanca (DIN),
− EK C : Hollandaca (NNI),
− EK D : İtalyanca (UNI),
− EK E : İspanyolca (AENOR),
− EK F : Portekizce (IPO),
− EK G : Arapça (SASO),
− EK H : Japonca (JISC),
− EK J : Çince (CSBTS),
1 - KAPSAM
Bu standart, çelik malzeme yüzeylerinin, önceki boya kaplamalarının kısmen kaldırılmasından sonraki
hazırlama derecelerinin bir serisini tanımlar. Çeşitli hazırlama dereceleri, TS ISO 8501 - 1’de verilen
temsili fotoğraf örnekleriyle birlikte yazılı açıklamalarla (bakınız Madde 4) tanımlanmıştır. Ayrıca,
hazırlama dereceleri PSa 21/2 ve PMa’yı gösteren fotoğraf örnekleri verilmiştir.
Bu standart, boyamak için basınçlı hava ile kum püskürterek temizleme, elle ve motor tahrikli aletle
temizleme ve makine ile aşındırarak temizleme gibi metotlarla hazırlanan yüzeylere uygulanabilir.
Bu standart, yüzey temizliğinin gözle görünümü ile ilgilidir.
Genel olarak, bu standart yeterlidir. Ancak, kaplamaların suya daldırma ve sürekli yoğunlaştırma
şartları gibi aşırı olumsuz koşullara maruz kalması durumunda, ISO 8502’nın çeşitli bölümlerinin
konusu olan fiziksel ve kimyasal metotlarla, temiz yüzey üzerindeki çözünür tuzlar ve diğer
görünmeyen bulaşıklar için deney yapılmasına dikkat edilmelidir.
2
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
ISO 4628 - 3 Paints and varnishes Evaluation of TS ISO Boyalar ve Vernikler - Boya
degradiation of paint coatings - 4628-3 Kaplamalarının Bozunmasının
Designation of intensity, quantity Değerlendirilmesi - Genel Tipteki
and size of common types of defect Kusurların Yoğunluğu, Miktarı ve
- Part 3: Designation of degree of Boyutunun Gösterimi - Bölüm 3:
rusting Paslanma Derecesinin Gösterimi
ISO 4628 - 4 Paints and varnishes Evaluation of TS ISO Boyalar ve Vernikler - Boya
degradiation of paint coatings - 4628-4 Kaplamalarının Bozunmasının
Designation of intensity, quantity Değerlendirilmesi - Genel Tipteki
and size of common types of defect Kusurların Yoğunluğu, Miktarı ve
- Part 4: Designation degree of Boyutunun Gösterimi - Bölüm 4:
cracking Çatlama Derecesinin Gösterimi
ISO 4628 - 5 Paints and varnishes Evaluation of TS ISO Boyalar ve Vernikler - Boya
degradiation of paint coatings - 4628-5 Kaplamalarının Bozunmasının
Designation of intensity, quantity Değerlendirilmesi - Genel Tipteki
and size of common types of defect Kusurların Yoğunluğu, Miktarı ve
- Part 5: Designation degree of Boyutunun Gösterimi - Bölüm 5:
flaking Soyulma Derecesinin Gösterimi
ISO 4628 - 6 Paints and varnishes Evaluation of TS ISO Boyalar ve Vernikler - Boya
degradiation of paint coatings - 4628-6 Kaplamalarının Bozunmasının
Designation of intensity, quantity Değerlendirilmesi - Genel Tipteki
and size of common types of defect Kusurların Yoğunluğu, Miktarı ve
- Part 6: Rating of degree of Boyutunun Gösterimi - Bölüm 6:
chalking by tape method Tebeşirlenme Derecesinin Yapışkan
Band Metoduyla Değerlendirilmesi
ISO 8501 - 1 Preparation of steel substrates TS ISO Çelik Yüzeylerin Hazırlanması - Boya
before application of paints and 8501-1 ve İlgili Malzemelerin Uygulanmasından
related products - Visual Önce - Yüzey Temizliğinin Gözle
assessment of surface cleanliness - Muayenesi - Bölüm 1: Kaplanmamış
Part 1: Rust grades and preparation Çelik Alt Yüzeylerin Önceki Kaplamanın
grades of uncoated steel substrates Tamamen Kaldırılmasından Sonraki
and steel substrates after overall Pas ve Hazırlama Dereceleri
removal of previous coatings
Mümkünse, önceki kaplamanın tipi, uygulanan kaplamanın sayısı, imalatçının adı, korozif bulaşıklar,
yapışkan ve film kalınlığı ile ilgili tamamlayıcı bilgiler verilmelidir.
3
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
4 - HAZIRLAMA DERECELERİ
4.1 - GENEL
Hazırlama derecelerinin birkaçı, yüzey hazırlama metotlarını ve temizleme derecelerini göstererek
tanımlanmıştır. Hazırlama dereceleri, temizleme işleminden sonra yüzey görünümünün yazılı
açıklamaları ile belirtilmiştir (Bakınız Madde 4.2, Madde 4.3 ve Madde 4.4).
Her bir hazırlama derecesi kullanılan temizleme metotlarının tipini belirtmek için uygun büyük harflerle
“Sa” “St” veya “Ma” gösterilmiştir. Sa, St veya Ma’dan önceki P harfi, sadece önceki boya kaplamanın
kısmen kaldırıldığını gösterir. Harflerden sonra rakam varsa, temizleme derecesinin, hadde curufu,
pas ve önceki kaplamadan mı olduğunu gösterir.
Çeşitli temizleme metotlarının, mukayese edilebilir sonuçlar vermediği göz önünde bulundurulmalıdır.
Temizleme dereceleri, yeniden kaplama için kullanılan kaplamanın genel türü ile uygun olmalıdır.
Madde 4.2 ve Madde 4.3’te hazırlama derecelerinin temsili, fotoğraf örneklerinin bulunduğu TS ISO
8501 - 1’e atıf yapılmıştır.
NOT 2 - Madde 4.2 , Madde 4.3 ve Madde 4.4’de kullanılan “yabancı madde” terimi suda çözünen
tuzlar ve kaynak artıklarını kapsar. Bu kirler, basınçlı hava ile kuru kum püskürterek, elle veya
motor tahrikli alet kullanılarak veya makinayla kaldırarak yapılan temizleme işlemleriyle
tamamen uzaklaştırılamaz, ancak, basınçlı hava ile ıslak kum püskürterek temizleme
kullanılabilir.
NOT 3 - Hadde curufu, pas veya boya kaplama spatül ile kaldırılıp uzaklaştırılabildiği takdirde çok az
yapışmış oldukları kabul edilmelidir.
NOT 4 - Bu standardın ekindeki temsili fotoğraflar, kısmî temizleme öncesi ve sonrası bazı tipik çelik
malzeme örneklerini göstermektedir.
Basınçlı hava ile kum püskürterek temizlemeden önce, herhangi bir kalın pas tabakası yontularak
kaldırılmalıdır. Görünen yağ, gres ve kir de kaldırılmalıdır.
Basınçlı hava ile kum püskürterek temizlemeden sonra, yüzey döküntü ve çöken tozlardan
temizlenmelidir.
NOT 5 - Basınçlı hava ile kum püskürterek temizleme yüzey hazırlama talimatları için önceki ve
sonraki işlemlerde dahil, ISO 8504 - 2’deki kum püskürterek temizleme işlemine
bakılmalıdır.
PSa2 BAZI KISIMLARI BASINÇLI HAVA İLE KUM PÜSKÜRTEREK TAM TEMİZLEME
Kuvvetle yapışmış boya kaplamalar bozulmamış olmalıdır. Diğer kısımların yüzeyi büyütmeksizin
bakıldığında, görünen yağ, gres, ve kirden, döküntü boya kaplamalardan hadde cürufundan, pas ve
yabancı maddelerden arındırılmış olmalıdır. Herhangi bir artık bulaşıklığı kuvvetle yapışmış olmalıdır
(Bakınız Not 3 ilâ Madde 4.1). Mukayese etmek için, TS ISO 8501-1’de verilen C Sa 2 ve D Sa 2
fotoğraflarına bakılmalıdır. Seçim çukur derecelerine bağlıdır.
4
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
NOT 6 - Hazırlama derecesi P Sa1, boyama için uygun olmayan yüzeye karşılık olduğundan dahil
edilmemiştir.
Elle ve motor tahrikli aletle temizlenmeden önce, kalın pas tabakaları kazıyarak kaldırılmalıdır.
Görünür yağ, gres ve kirde kaldırılmalıdır.
Elle ve motor tahrikli aletle temizlemeden sonra, yüzey döküntü ve çöken tozlardan temizlenmelidir.
NOT 7 - El ve motor tahrikli aletle önceki ve sonraki işlemler de dahil, yüzey temizleme metotlarının
talimatları için, ISO 8504 - 3’e bakılmalıdır.
NOT 8 - P St 2 ve P St 3 hazırlama dereceleri, bazı kısımları elle ve motor tahrikli aletler kullanımı ile
ne şartlar altında olursa olsun benzer değildirler, ancak, sadece temsili fotoğraf örneklerinin
yardımıyla açıklanan hazırlama derecelerinin tanımlarıyla tayin edilir.
NOT 9 - PSt1 hazırlama derecesi, boyama için uygun olmayan yüzeye karşılık olduğu için dahil
değildir.
NOT 10 - Hazırlama derecesi P Ma, kısmen alet kullanımı ile ne şart altında olursa olsun benzer
değildir. Ancak, sadece temsili fotoğraf örneklerinin yardımıyla açıklanan hazırlama derecelerinin
tanımlarıyla tayin edilir.
5
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
Kalan boya kaplamanın yapışkanlığı, ISO 2409’a göre çapraz kesme deneyi ile bir bıçakla, ISO 4624’e
göre yapışkanı deneye tâbi tutmak için çıkaracak portatif bir alet basınçlı hava ile veya diğer uygun
araçla kontrol edilebilir.
Mevcut kaplamanın bitişiğindeki yerleri aşındırmak veya basınçlı hava ile kum püskürterek temizlenen
alanlar, kusursuz ve kuvvetlice yapışmış kenarlar vermesi için, eğik olarak kesilmelidir.
Ayrıca, sonraki kaplamaların önceki kaplama ile uygun olması zorunludur. ISO 4627’de verilen,
uygunluk değerlendirilmesi önerilir.
5 - FOTOĞRAFLAR
Bu standarda verilen temsili fotoğraf örnekleri, yeniden kaplama işleminde, kısmen hazırlama öncesi
ve sonrası bölgelerin, genel görünüm tipleridir (büyütme x 5 ve x 6 arasında). İmâlatta kolaylık için,
yeniden çoğaltılan fotoğraflar üstündeki plâstik yapraklarda sayfa numarası bulunmamaktadır.
Kullanımda kolaylık için, fotoğraflar Şekil 1’de gösterilen sıra ile gösterilmiştir. Her sayfada, yukarıdaki
fotoğraf önceki yüzey şartını, alttaki fotoğraf yüzey hazırlamadan sonraki yüzey şartını gösterir.
Hazırlanmış alanın detaylı açıklamaları Madde 8.1 ilâ Madde 8.3’de verilmektedir.
6
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
Yüzey, buhar jeti ile önceden temizlenmiş olduğu için, kaplama sisteminde fırça izleri ile meydana
gelen değişiklikler üstteki fotoğrafta açıkca görülebilir.
Montajdan önce, bütün dış yüzeyleri, kaynak bağlantı yerleri hariç Sa 21/2 hazırlama derecesine kum
püskürterek temizlenmiştir. Daha sonra, epoksi reçin/çinko kromat (kırmızımsı - kahverengi) esaslı iki
ön kaplama ve bunu takiben epoksi reçine (kırmızı/portakal) esaslı iki ara kaplama ile kaplanmış.
Bir borunun yüzeyi, ileri hazırlama öncesi ve sonrasında görülmektedir (Paslı bölgeler ve kaynak
yerleri makine ile aşındırarak ve bunu takiben fırçalayarak ve herhangi kalan artıklar uzaklaştırılarak
pasların giderilmesi).
7
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
8
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
9
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
10
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
11
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
12
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
13
ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-2/Nisan 1999
14