Geschiedenis samenvatting- hoofdstuk 5 veranderend wereldbeeld

Welke tegenstelling bestaat er tussen het Middeleeuwse en het Renaissance-denken?

Het verschil tussen het memento mori (gedenk te sterven) en carpe diem (geniet van het
leven).

Welke veranderingen vonden er plaats in de mentaliteit van de Renaissance-mens?

Middeleeuwen
→ relatie met god
→ geloof voorop
Renaissance
→ de mens zelf centraal!
→ streven naar de uomo universale → volledig
v.b. Leonardo da Vinci

Wat wordt er bedoeld met het humanisme?

Belangstelling voor antieke literatuur, poëzie en geschiedenis
→ bestuderen om wijsheid en kennis te krijgen om zo het leven op aarde te verbeteren

Welke gevolgen had de Renaissance voor het Middeleeuwse denken?

Verdween niet →
Men probeerde middeleeuws en renaissance denken met elkaar te verbinden!

Noem drie oorzaken van de Renaissance:

1. Culturele elite ontstaan als gevolg van nijverheid en handel (sociaal- economisch)
2. Mensen werden geïnspireerd door de overblijfselen uit de (culturele oudheid)
3. Beschikbaarheid van klassieke teksten

Welke invloed hadden de kruistochten op de sociaaleconomische oorzaken van de

Renaissance?
Als gevolg van de kruistochten nam de handel toe tussen de Italiaanse stadstaten en het
Midden-Oosten!
→ ontstaan rijke elite
→ vormt ook de culturele elite
→ opdrachten voor schilderijen en gebouwen

Welke invloed had de oudheid op de culturele oorzaak van de Renaissance?

Mensen werden geïnspireerd door de overblijfselen uit de culturele oudheid

Welke invloed hadden de kruistochten op de belangstelling voor de klassieke auteurs?

Als gevolg van de kruistochten nam de uitwisseling van ‘oude’ kennis toe
→ vertaald en bestudeerd

Wat maakte een snelle verspreiding van de Renaissance mogelijk?

De boekdrukkunsten → kennis sneller verspreid

Hoe veranderden humanisme en de Renaissance de kijk op de kerk en haar organisatie?

 - Door bestudering en vertaling van de Bijbel kwamen humanisten erachter dat de
kerk nogal afweek van oorspronkelijke leer → ontstaan van kritiek
- Ook het gedrag van de geestelijke week af van Jezus idealen zoals beschreven in de
bijbel → kritiek

Waardoor was de route naar Azië over land minder toegankelijk geworden voor de
Europeanen?
1. Einde van de pax Mongolica
2. Pestepidemie
3. Handelsbelemmeringen van de Arabieren

Welke invloed hadden de kruistochten op de oorzaken van de ontdekkingsreizen?

→ contact met Arabieren als gevolg van de kruistochten
→ uitwisseling van kennis en technische uitvindingen → bv. het kompas

Welke rol speelde de geloofsverspreiding bij de ontdekkingsreizen?

Christelijke vorsten vonden verspreiding van het geloof erg belangrijk → geestelijke mee op
de schepen

Welke oorzaken zijn er te noemen voor de ontdekkingsreizen?

1. Toegankelijkheid van handelsroutes over land
2. Technische mogelijk
3. Verspreiding van het geloof

Welke gevolgen zijn er te noemen van de ontdekkingsreizen?

1. Ontdekkingen:
- Amerika
- Zeeweg naar Azië
1. Rijkdom
2. Kennis
Maar ook negatieve gevolgen voor oorspronkelijke bevolking

Welke gevolgen hadden de ontdekkingsreizen voor het Europese wereldbeeld?

1. → wereld is anders dan gedacht
2. → wereld bleek groter dan gedacht bv. Amerika en Australië

Hoe reageerde de Europeanen bij het contact met andere beschavingen?

Eerste reactie → verwondering
→ oordelen van eigen perspectief
→ leken daardoor minder ontwikkeld
→ “beschaven” → bekeren tot christendom
→ goed bedoeld maar met geweld
Welke verschillende houdingen namen de Europeanen aan tegenover de indianen?
1. Gewelddadige houding
2. Bewonderende houding
3. Meelevende houding
→ opnemen voor indianen
→ zonder geweld beschaven

Wat waren de religieuze, economische en demografische gevolgen van de

ontdekkingsreizen?
- Verspreiding van het christendom over de hele wereld
- Ontstaan van de wereldeconomie
- Er verdwenen hele koninkrijken en volken door geweld en ziektes
- Verplaatsing van Afrika naar Amerika om te werken als slaaf

Hoe kwam Luther tot het opstellen van de 95 stellingen?

Luther komt in actie als gevolg van de aflaathandel → aflaten voor reeds begane en
toekomstige zonden berouw was niet meer nodig
Luther “dit klopt niet”
→ 95 stellingen die fout waren in de kerk

Op welke vier aspecten had Luther kritiek?

- De aflaathandel
- De heiligenverering
- Een aantal sacramenten
- Organisatie kerk

Welke kritiek had Luther op de aflaatbrief?

1. Berouw is noodzakelijk voor vergeving van de zonden
→ bij aflaathandel niet nodig dus was fout
2. Kerk verrijkte zich met de aflaathandel

Waarom keerde Luther zich tegen de heiligenverering?

In de bijbel staat niets over de heiligenverering
→ geen beelden aanbidden!
→ niemand anders aanbidden dan god

Waarom bleven slechts enkele sacramenten bestaan bij Luther?

Veel sacramenten hadden niets te maken met verkrijgen van vergeving van zonde → dus
niet ‘belangrijk’
Alleen doop, avondmaal en biecht blijven over

Waarom was Luther een voorstander van het vertalen van de Bijbel?
Luther heeft problemen met de Paus. De paus zou dingen doen die alleen god zou kunnen →
vergeving van zonden
Verder zonder paus → gelovige moest zelf tot geloof komen door middel van de Bijbel →
bijbel vertalen zodat iedereen hem zelf kon lezen en tot geloof kan komen.
Hoe ontstonden verschillende protestantse stromingen?
- doel van luthers kritiek was het veranderen van de kerk van binnenuit
→ katholieken kerk reageerde afwijzend vervolgen van hervormers
→ verschillende protestantse kerken ontstaan
- Luther
- Calvinistisch

Er zijn twee stromingen in het christendom

- Protestantisme
 Lutheralisme
 Calvinisme en anglicantisme
- Katholisisme

Welke beslissingen werden er genomen tijdens het Concilie van Trente?

- Verbod op de aflaathandel
- Beperking van heiligenverering
- Oplichting rechtbank van inquisitie
→ hard aanpakken van ketters

Welke gevolgen had de Reformatie op religieus en bestuurlijk gebied?

Religieus:
Verandering dagelijks bestaan door religieuze keuzes
Bestuurlijk:
Ontstaan van bestuurlijke problemen → Lutheraan gaat niet luisteren naar bisschop als
leenman

Hoe raakte Europa verdeeld als gevolg van de Reformatie?

Katholiek:
- Spanje
- Frankrijk
Luthers
- Scandinavië
Calvinisme:
- Noordelijke Nederlanden
(geen vervolging van andere geloven)
Bijzonderheden:
- Duitse Rijk, want niet de keizer maar de vorsten kiezen het geloof in hun vorstendom
→ lappendeken van verschillende religieuze gebieden
→ Cuius regio, eius religio (wiens gebied, diens geloof): Vrede van Augsburg (1555)
Bijzonderheid 2:
- England
Hendrik VII begint eigen kerk
→ zelf hoofd van de kerk de anglicaanse kerk
Waarom ontstonden er godsdienstoorlogen?
Heersende vorsten waren het niet altijd eens met de keuzes van het volk
→ dit was ook andersom

Hoofdstuk 6- Een nieuwe republiek in Europa

Hoe kwam er een einde aan de godsdiensttwisten in Frankrijk?

Frankrijk→ strijd tussen katholieken en protestanten adel
→beëindigd met het Edict van Nantes
→beperkte godsdienstvrijheid voor de hugenoten (Franse protestanten)

Wat werd er afgesproken bij de Vrede van Augsburg?

Duitse Rijk→ aantal Duitse vorsten hadden gekozen voor protestantisme
→ontstaan van godsdienstoorlogen tussen vorsten en de katholieken keizer
→1555 Vrede van Augsburg cuius regio, eius religio (wiens gebied, diens geloof) + beperking
politieke macht

Waarom streefde ook katholieken vorsten tegen de keizer in de Dertigjarige oorlog?

Dertig jarige oorlog
- Geloof
- Centralisatie
Duitse vorsten streden tegen de Duitse keizer ook katholieken vorsten→ tegen centralisatie

Welk gevolg had de vrede van Westfalen voor het Duitse Rijk?
Vrede van Westfalen
1. Vorsten krijgen het voor het zeggen in het Duitse Rijk→ geen centralisatie, maar een
lappendeken
2. Vorsten mochten het geloof bepalen in hun gebied→ maar geen vervolgingen meer

Waarom was et Calvinisme onverteerbaar voor de katholieken van de Nederlanden?

Volgens de koningen van het Rijk kon je maar één godsdienst hebben → namelijk
katholicisme
→ zagen het belijden van een ander geloof als majesteitsschennis

Welk gevolg had de centralisatiepolitiek voor de Nederlandse adel?

Adel werd vervangen door geschoolde ambtenaren
→ verloren invloed en privileges
→koning had adel nog wel steeds nodig voor het innen van belastingen

Hoe wilde Willem van Oranje het conflict in de Nederlanden oplossen?

Een compromis→ meer godsdienstvrijheid
→ meer vrijheid om Nederlanden naar eigen inzicht te besturen
Welke gevolgen had de opstand voor de Nederlanden?
1579 Unie van Utrecht scheiding van Noord en Zuid
1581 Plakkaat van Verlatinghe koning Filips II wordt afgezet
1588 stichting van de Republiek geen koning → zelf besturen
Calvinisme hoofdgodsdienst, maar gewetensvrijheid

Welk verschil in uitkomst is er tussen de Nederlanden en andere Europese landen?

Nederland werd een Republiek → een staat zonder vorst

Waar lag de soevereiniteit in de Republiek?

Voor 1581 koning had hoogste macht en streeft naar centralisatie
Na 1588 hoogste macht ligt bij de staten/gewesten elk gewest hield zijn eigen privileges en
bestuurd zichzelf in een gewestelijke staatsvergadering

Wat was de functie van de Staten generaal in de Republiek?

1. Buitenlandse politiek
2. Defensie
3. Bepaalde belastingen (om opstand/oorlog) te kunnen financieren
4. Onderlinge geschillen (conflicten) bespreken
5. Besturen van de Generaliteitslanden

Hoe was de macht in de Gewesten verdeeld?

Stedelijke Gewesten
+vooral de regenten (stedelijke elite van handelaren)
-adel
Agrarische gewesten
+adel
-stedelijke elite

Wat is het verschil tussen stedelijke- en agrarische gewesten?

Hoe waren de machtsverhoudingen in de Republiek in vergelijking met andere Europese

staten?
Nederland de Republiek
+veel macht voor steden en gewesten
+géén koning (ze waren er trots op)
England
-wel een koning
-macht van de koning was beperkt door het parlement

Wat maakte het bedrijven van politiek in de republiek zo ingewikkeld?

Je moest lid zijn van een factie
- Toetreden tot het netwerk van de belangrijkste regenten families
- Maar families probeerde uitbreiding tegen te gaan
Wat waren de taken van de raadspensionaris en de stadhouder?
Raadspensionaris
- Belangrijkste ambtenaar van het gewest Holland
- Hollands machtigste gewest → dus raadspensionaris van Holland was machtigste van
de Republiek
- Voorzitten van staten
- Voerde alle correspondentie
- Vertegenwoordiger van invloedrijke gewest
Stadhouder;
- Aanvoerder van het leger; één voor elk gewest → maar in principe kozen ‘alle’
gewesten de stadhouder van Holland als stadhouder
→ legeraanvoerder dus ze waren machtig

Welk gevolg hadden de tegengestelde belangen van de raadspensionaris en de

stadhouder?
Raadspensionaris
- Belangen machtige regenten families (handel)
- Achterban regenten
- Positie stadhouder zagen hem als ambtenaar
Stadhouder
- Eigen belang
- Positie vorst
Strijd tussen prinsgezinde en stadsgezinde

Leg uit wat de achterliggende reden was voor de moord op Johan de Witt?
- Het rampjaar 1672
Republiek wordt aangevallen door Frankrijk, England en restjes van Duitsland
- Raadspensionaris krijgt hier de schuld van
- Stadhouder had het kunnen voorkomen

Welke factoren hebben bijgedragen aan de bloei van de Republiek?

1. Val van Antwerpen
2. Oostzeehandel → hout, graan en (zout)
3. Technische bindingen → fluitschip, haringbuis en houtzaagmolen
4. Hoge specialisatiegraad

Hoe zorgden Antwerpse vluchtelingen voor een impuls van de economie?

→Antwerpenaren vluchtte naar Republiek en nemen handel, kapitaal en contacten mee

Waarom was de graanhandel zo belangrijk voor de Republiek?

→ zorgt voor goedkoop voedsel + boeren kunnen iets anders gaan doen (specialiseren)

Welke vindingen waren belangrijk voor de ontwikkeling van de economie van de

Republiek?
Stijging van de arbeidsproductiviteit met minder mensen meer bereiken
Welke gevolgen had de specialisatie in de Republiek?
→ groei van de veeteelt
→ arbeidsextensief; weinig mensen nodig
→ meer specialisatie
- Handel
- Visserij
- Textiel
- Bierbrouwerij

Hoe groot was de bijdrage van de VOC en WIC aan de bloei van de Republiek?
Die was erg beperkt

VOC
- Monopolie op de handel met Azië
- Gefinancierd met aandelen
WIC
- Handelsmonopolie op de handel met Afrika en Amerika
- Kaapvaart (piraterij)
- Slavenhandel

Wat waren de kenmerken van het handelskapitalisme?

Investeren in producten en schepen (voor vervoer)
→ winst maken met doorverkoop van goederen (soms bewerkt)

Hoe kregen de Nederlanders het handelsmonopolie in handen?

Verjagen Zuid-Europeanen (met geweld)

Hoe wist England de Republiek te overvleugelen?

East India Company
→ leek wel een zelfstandige natie
- Eigen munt
- Eigen leger
- Groot succes!! Te grote concurrentie voor de Republiek

Hoe probeerde Frankrijk een positie in de wereldmacht te veroveren?

La Company wordt opgericht
→koning Lodewijk XIV (met minister Olbert) investeren in de handel
→om staatskas te spekken met winstgevende handel geen succes!
Hoofdstuk 7- Koningen, heren en denkers

Welke problemen kende de Franse vorst in zijn streven naar alle macht?
Frans koningen waren niet almachtig
- Er ontstond een opstand van adel (1648-1653)
- Er waren allerlei overlegorganen die het beleid konden dwarsbomen
o Toestemming belasting heffen van Staten-Generaal
o Adel, geestelijkheid en burgerij konden invloed uitoefenen

Op welke manier trok de Franse koning de macht naar zich toe?

De Franse koning had genoeg van overleg
- wilde hun macht gaan uitbreiden.
- wilde versterking van centraal
- vanaf 1614 riepen ze geen vergadering van de Staten-Generaal meer bijeen
Dit alles hield stand tot 1789.
Hij beperkte de macht van de adel
- hij breide het ambtenarenapparaat uit
- rechtstreekse heffing van de belasting
Lodewijk XIV zet centralisatieproces voort
- legt wil op resterende overlegorganen
 ontstaan absolutisme

Welke gevolgen had het absolutisme voor de vrijheid van meningsuiting?

Politieke aspect
- koning neemt alle beslissingen zelf en duldde daarbij geen tegen spraak (hij probeert
alle overlegorganen weg te werken)
- Hij stelde ambtenaren aan die rechtstreeks aan hem rapporteerde
- kondigde nieuwe wetten af
- voerde censuur in
Door het laatste werd het heel moeilijk om openlijk kritiek te leveren

Welke gevolgen had het absolutisme voor het leger?

Militaire aspect
o Veel aandacht voor opbouw van staand leger van beroepssoldaten
o Professionalisering van het leger
- trainingen
- uitrusting
- betaling
o Rang naar geschiktheid, het gaat niet meer om status maar om het talent
De gevolgen waren dat de vorming een betrouwbaar instrument was en het had
inperking op de macht van de adel
Wat was het principe achter het mercantilisme?
Economische aspect
Het mercantilisme (=de economische leer volgens welke de staat de eigen economie kan
stimuleren door de export te bevorderen en de import te beperken) moest zorgen voor
voldoende reserves:
- Buitenlandse avonturen
- Leger
- Pracht en praal
Het principe van het mercantilisme was grote goud- en zilvervoorraad door bevorderen
export en beperken van import

Leg uit welk gevolg het absolutisme had voor de Franse protestanten?
Religieuze aspect
Lodewijk streefde naar eenvormigheid (:iedereen hetzelfde geloof)
- Katholieken geloof
- Gesteund door kardinalen en bisschopen
De gevolgen daarvan waren:
- Hij herriep het Edict van Nantes → einde van de godsdienstvrijheid voor de
hugenoten
- Hugenoten moesten daardoor vluchten → vele van hen vluchtte naar de Republiek

Wat wordt er bedoeld met de leer van het ‘droit divin’?

Lodewijk rechtvaardigde zijn almacht met leer van het droit divin → het goddelijk recht
Koningen hadden hun recht om op aarde te regeren dat hadden ze gekregen van god
- Koning was plaatsvervanger van god
- God stond boven de wet dus de koning ook

Op welke wijze streefden de Romanovs naar absolute macht?

Rusland;
Ramanovs kregen absolute macht in Rusland
- Beperkten zeggenschap van adel en geestelijkheid
- Schaften allerlei vormen van lokalen bestuur af
- Trokken militaire en administratieve taken naar zich toe
De gevolgen daarvan waren;
- Kerk werd instrument in handen van de staat
- Leger wordt georganiseerd tot modern, gedrild apparaat
De leidende rol voor Tsaar Peter de Grote, de achterstand op West-Europa inlopen
Welk verschil is er tussen veel absolute monarchieën en Pruisen?
Pruisen
Keurvorst Frederik Willem legde basis voor groei van Pruisen tot grootmacht
- Modernisering leger
- Modernisering ambtenarij
‘soldatenkoning’ Frederik Willem I
- Maakte leger tot modernste en sterkste van Europa
- Vernieuwde belastingstelsel
Betere betaling voor leger en ambtenarij
Pruisen stelde grenzen open voor vervolgde gelovigen → met zekere mate van
geloofsvrijheid

In welk opzicht was de situatie in de Republiek uitzonderlijk?

De Republiek
Elders in Europa kon de vorst niet de absolute macht uitoefenen
Republiek was het meest uitzonderlijk
- Geen vorst!!
- Republiek had zich vrijgevochten van Spanje
o Tegen centralisatie van belastingen en bestuur
o Tegen het opleggen van één geloof
Stadshouders deden wel pogingen om macht uit te breiden → ze hadden wel veel invloed
maar geen koningschap

Waardoor mislukte de vestiging van een absoluut koningschap in England?

England → wel een vorst maar die had weinig macht
In England mislukte de vestiging van een absoluut koningschap
Het parlement wist macht uit te breiden
- Burgerij en lage adel slaagden erin de macht van het parlement te vergroten
- Hoge adel kiest de kant van de koning
Wordt verslagen in burgeroorlog; koning Karel I wordt onthoofd
Er ontstonden nieuwe problemen tussen koning en parlement zorgeden voor ‘Glorius
Revolution’
Stadshouder Willem III verjoeg de koning
- Nam zelf plaats op de troon
- Erkende de rechten van het parlement

In hoeverre waren de burgers in de Republiek aan elkaar gelijk?

In de Republiek was burgerlijke cultuur opvallend aanwezig
- Weinig adel, helemaal geen koning
- Veel burgers woonde in steden en steden hadden veel te zeggen in het bestuur
Burgerschap was een wettelijke status, niet iedere stadsbewoner had het maar in principe
waren alle burgers gelijk aan elkaar
Burgers konden deelnemen aan het stadsbestuur
- In praktijk was gelijkwaardigheid beperkt
- Macht lag bij een aantal machtige regentenfamilies → patriciërs
Je had twee verschillende burgers, er was dus wel ongelijkheid tussen de burgers
Burgerschap en burgerschap met recht
Op welke manieren gaf het Amsterdamse stadhuis uitging aan de trots van de
Amsterdamse burgerij?
Het Amsterdamse stadhuis getuigde van trots van Amsterdamse burgerij
- Vloer met continenten
Wereld lag aan de voeten en Amsterdam was het centrum
- Schilderkunsten en beeldhouwwerken
Wezen een mens op deugden en zonden en was geïnspireerd op bijbel en klassieke oudheid
Regenten voelde zich sterk verbonden met de romeinse republiek → alleen vrij en gelijk
zonder onderdrukkende koning
Vergelijkbare thema’s terug te vinden in andere steden

Weke thema’s speelde een belangrijke rol in de burgerlijke schilderkunst?

Schilderkunst is een belangrijk aspect in de burgerlijke cultuur
Wat je veel terug zag in de kunst was wat de mensen in die tijd interessant, mooi of
belangrijk vonden → verpakt in symboliek
Thema’s;
- Scenes uit de bijbel of klassieke mythologie en historische gebeurtenissen
- Landschapen en stillevens→ heel veel symboliek
- (groeps) portretten (allerlei mensen die belangrijk waren in de stad)
Schilders; werkten in opdracht of naar smaak van breed publiek

Met welke redenen was de Republiek aantrekkelijk voor immigranten?

Aantrekkingskracht republiek!!!
De kunst en cultuur kreeg een impuls mede door vele immigranten → immigranten brachten
namelijk kennis, arbeidskracht en geld mee
Republiek was zo aantrekkelijk voor immigrante door:
- Welvaart
- Werkgelegenheid
- Tolerantie→ Andere geloven dan calvinisme werden niet vervolgd; Joden waren rijk
en konden ongestoord leven
- Vrij van vervolging → Franse hugenoten en calvinisten uit zuidelijke Nederlanden
- Vrijheid van drukpers→ al kenden regenten en calvinistische kerken hun grenzen
De Franse hugenoten en de calvinisten kwamen naar de Republiek als immigranten!

Wat was de functie van het paleis van Versailles?

o Het was een enorm kasteel met grote tuinen eromheen
o Het was gebouwd door Lodewijk XIV als teken van absolute macht → alle edelen
moesten hier ook een gedeelte van het jaar verblijven
o Paleis werd het politiek en cultureel centrum → feitelijk was het een samenleving op
zich
Welke zaken waren belangrijk voor de edelen aan het hof van Versailles?
Er waren andere zaken belangrijk dan in de burgerlijke cultuur
Edelen…
- Moesten kennis hebben van literatuur, theater en muziek
- Moesten zich tonen in de laatste mode
- Moesten beschikken over een goede smaak en goede manieren
- Moesten kunnen schermen
- Moesten kunnen dansen → speciale betekenis aan het hof, dans was als bevestiging
van absolute macht van de koning

Welke invloed hadden de koning en de adel op de kunst?

Kunst werd gefinancierd door de koning en adel → speciale academies voor opleiding en
opdrachten
Koning en adel;
o Eisten dat kunst op hun afstraalde
o Bepaalden de thema’s
o Bepaalden de stijl
Naast koning en adel was de katholieken kerk een belangrijke opdrachtgever → geen
schilderijen van god
Katholieken kerken: veel schilderijen en veel goud
Protestanten kerken hadden dit alles niet

Op welke gebieden verschilden Frankrijk en de Republiek met elkaar?

Frankrijk→ hofcultuur
Absolute monarchie en een katholiek land
Republiek→ burgerlijke cultuur
(vrije) republiek en was overwegend protestants
Oranjes hielden er wel een hofcultuur op na, bijv. het Loo ze wilde hun macht graag
uitbreiden
Geen absolute tegenstelling→ wel tegenstelling in relatie tussen makers en opdrachtgevers

Wat waren de kenmerken van een wetenschappelijke revolutie?

Fase in de geschiedenis waarin houding van wetenschappers ingrijpend veranderde
- Opzoek naar de waarheid → niet de bijbel en de wetenschappers
- Niet alleen beroep doen op gezag van anderen
Logisch redeneren, systematisch observeren en experimenteren

Wat was het idee achter het rationalisme?

Idee van Descartes, het verstand en het vermogen tot logisch redenen was bron van kennis
- Veel gebruik van wiskunde→ wiskundige principes op logisch nadenken gebaseerd
(redeneren)

Welk verschil is er tussen het rationalisme en het empirisme?

Empirisme was het idee van Bacon
- Waarneming door middel van zintuigen was bron van kennis (observeren)
Noem twee resultaten van empirisch onderzoek?
Bestaande kennis empirisch onderzoeken, met belangrijke resultaten
o Vesalius (1514-1564) arts
Anatomie van Galenus controleren- tijd van de romeinen
Tegenwerking van kerk en lijken stelen om onderzoek te doen
o Copernicus (1473-1543)
Bestudering van het heelal, conclusie was dat de zon een centrale plaats inneemt hij
durfde dit een lange tijd niet te publiceren omdat hij bang was voor de katholieken
kerk, hun zeiden namelijk dat de aarde een centrale plek innam

Welke invloed heeft de wetenschappelijke revolutie gehad?

- Ontwikkelingen waren al gaande in eerdere eeuwen maar in 17e eeuw ontstonden
nieuwe theorieën over wetenschap
- Stromingen vormen de basis voor moderne wetenschap

Waarom waren de omstandigheden in de republiek gunstig voor wetenschappelijk

onderzoek?
o Vertrouwde waarheden kwamen tot discussie te staan
o Omstandigheden niet altijd even gunstig
Publicatie van wetenschappelijke resultaten in sommige landen waren verboden
Republiek had een gunstige uitzondering
- Religieuze verdraagzaamheid
- Relatieve vrijheid om te publiceren
- Veel ambachtelijke kennis voor maken van waarnemingsinstrumenten
Later elders wetenschappelijke verenigingen → wetenschap kreeg belangrijke plaats in
samenleving

Noem twee ontdekkingen uit de wetenschappelijke revolutie?

o Galilei
Systematische bestudering van hemellichamen
Verdediging van stelling van Copernicus; aarde draait om de zon
o Newton
Gebruikte nieuwe wiskunde voor zijn natuurwetten; bijv. zwaartekracht
Legde grondslag van moderne natuurkunde

Wat wordt er verstaan onder het mechanische wereldbeeld?

- Nieuwe visie op god en de wereld
- Descartes
Wereld als machine die door god in beweging was gezet → zelfstandig functionerend
volgens natuurwetten
Idee ging in tegen oude kerkelijke aanname dat God direct ingreep
- Vooral in de 18e eeuw veel aanhangers→ dankzij uitvindingen van Galilei en Newton
In hoeverre is er sprake van continuïteit gedurende de Wetenschappelijke Revolutie?
- Geen absolute breuk met het verleden → belangrijke vindingen voor deze periode,
wetenschappers stapte niet van het geloof af en wetenschappers waren niet altijd zo
modern als bijdragen suggereren bijv. alchemie en astrologie
- In 17e eeuw nog geen scherpe scheiding tussen geloof, bijgeloof en wetenschap