28.02.

2020

Ćwiczenia
bierne

Są to ćwiczenia wykonywane
przez kinezyterapeutę bez
współudziału pacjenta.

Cel ćwiczeń:
 Zachowanie pełnego zakresu ruchu w
stawach oraz pełnej długości i elastyczności
mięśni
 Niedopuszczenie do wytworzenia się
zrostów w stawach, przykurczów torebki
stawowej, mięśni, ścięgien
 Ułatwienie krążenia krwi i chłonki,
zapobieganie odleżynom
 Zachowanie czucia prioprioceptywnego i
pamięci ruchowej

1
 28.02.2020

Wskazania
 Porażenia i niedowłady mięśni spastyczne i wiotkie,
 Stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny,
 Nie utrwalone ograniczenia ruchomości w stawach,
 Zła trofika tkanek miękkich
 Początkowy okres uruchomienia stawu po zabiegu
operacyjnym,
 Choroby układu krążenia, w którym wysiłek
związany z samodzielnym wykonywaniem ćwiczeń
nie jest jeszcze wskazany
/ np. wczesny okres zawału mięśnia sercowego/

Przeciwwskazania
 Ostry stan zapalny stawu i tkanek okołostawowych,
 Ostry stan zapalny żył,
 Przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem,
 Stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach
stawowych,
 Znacznie podwyższona temperatura ciała,
 Rany skóry, mięśni, tkanek miękkich i stany po zabiegach
operacyjnych przed wyjęciem szwów
 Ciężki ogólny stan chorego. Jednak w przypadku rozległych
porażeń mięśni, stan podgorączkowy, zwłaszcza utrzymujący
się przez dłuższy czas nie są przeciwwskazaniem do
wykonywania ćwiczeń biernych. Należy bowiem podkreślić, że
kilkudniowy brak ruchu i bezwładne ułożenie kończyn mogą
doprowadzić do ograniczenia ruchu w stawach i do
zniekształceń.

2
 28.02.2020

Wykonanie

 Ruch w stawach wykonuje

kinezyterapeuta. Dla ułatwienia pracy
może on podwiesić ćwiczone części
ciała chorego, np. ciężką kończynę
dolną przy ruchach przywodzenia i
odwodzenia uda.

Pozycja wyjściowa
dla ćwiczeń biernych ruchów w stawach
kończyn górnych

 pozycja siedząca na krześle z wygodnym oparciem

dla tułowia sprzyjająca rozluźnieniu mięśni. Oparcie
krzesła nie może być zbyt szerokie ponieważ
utrudniałoby to niektóre ruchy w stawach zespołu
barkowego
 pozycja leżąca, gdy chory nie potrafi siedzieć lub
gdy pozycja siedząca nie jest dla niego wskazana.
Przy wykonywaniu ruchów biernych w stawach
zespołu barkowego pacjent leży w ten sposób aby
ramię kończyny górnej ćwiczonej znajdowało się
poza brzegiem podłoża.

3
 28.02.2020

Przykłady ćwiczeń biernych

kończyny górnej

Pozycja wyjściowa
dla ćwiczeń biernych ruchów w stawach
kończyn dolnych i tułowia

Ćwiczenia wykonuje się w pozycji leżącej.

Najwygodniej jest wykonywać je na stole mającym
uchwyty, a niekiedy otwory do zamocowania pasów
stabilizacyjnych. Gdy nie ma takiego stołu,
ćwiczenia bierne wykonuje się na kozetce
lekarskiej. U chorych, których stan zdrowia stanowi
przeciwwskazanie do opuszczania łóżka , ćwiczenia
bierne wykonuje się w łóżku, w pozycji leżącej lub
półsiedzącej z wygodnym oparciem dla tułowia i
głowy, sprzyjającej rozluźnieniu mięśni.

4
 28.02.2020

Przykłady ćwiczeń biernych w stawach

kończyn dolnych i tułowia

10

5
 28.02.2020

Zasady wykonywania
ćwiczeń biernych
 Odcinek bliższy ćwiczonego stawu musi być
ustabilizowany tak, aby ruch odbywał się tylko w
tym stawie i nie był wspomagany przez ruch w
innych stawach,
 Stabilizację uzyskuje się przez odpowiednio dobraną
pozycję wyjściową lub przez zastosowanie pasów
stabilizacyjnych,
 Chwyt stosowany przy ćwiczeniach musi być pewny
– nie może jednak sprawiać choremu bólu,
 Ruch należy wykonywać płynnie we właściwej
płaszczyźnie i wokół fizjologicznej osi stawu

11

Zasady wykonywania ćwiczeń:

 Należy ćwiczyć wszystkie ruchy w stawie w pełnym

zakresie, jeżeli jest to możliwe,
 W stawach bolesnych nie należy przekraczać
granicy bólu,
 W czasie ruchu biernego należy odciągać
powierzchnie stawowe celem zmniejszenia tarcia
powierzchni stawowych o siebie,
 W czasie jednego zabiegu każdy ruch powtarza się
od 20 do 30 razy, z uwzględnieniem fazy ruchu,
powrotu do pozycji wyjściowej i krótkiej przerwy,
 Tempo ćwiczeń jest wolne i rytmiczne
 Ćwiczenia bierne wykonuje się 1 – 2 razy dziennie.

12

6
 28.02.2020

W czasie wykonywania ćwiczeń biernych obowiązuje

„zasada bezpośredniego oddziaływania”.
Jeżeli ma być np. aktywizowany staw biodrowy, to
kontakt kinezyterapeuty z ćwiczoną kończyną musi być
umiejscowiony na udzie. Położenie ręki w tej sytuacji na
goleni jest niewłaściwe. Pozbawiony ochronnego napięcia
mięśniowego staw kolanowy może ulec podczas ćwiczeń
deformacji.

13

Ciągły ruch bierny

(CPM - continuos passive motion)

CPM ma zastosowanie szczególnie w zapobieganiu

zesztywnienia stawów wynikającego z urazu lub zabiegu
operacyjnego.
CPM stosuje się w ciągu kilku pierwszych dni po urazie lub
zabiegu aby zminimalizować ilości krwi w obrębie stawu i
zmniejszyć obrzęk wokół niego. Sinusoidalna oscylacja
ciśnienia wewnątrz stawu zachodząca w czasie ruchu
zapobiega dalszemu gromadzeniu się płynu w tkankach
miękkich wokół stawu.

14

7
 28.02.2020

15

Szyna do ciągłego ruchu biernego umożliwia precyzyjne

dobranie wszystkich parametrów zabiegu (szybkość ruchu,
zakres kątowy, tzw przeciąganie) oraz pełną kontrolę
pacjenta nad pracą urządzenia. W razie wystąpienia
dolegliwości bólowych szyna automatycznie zatrzymuje się
i wycofuje z bólowego zakresu ruchu co czyni zabieg
jeszcze bezpieczniejszym. Dodatkowo istnieje możliwość
rozgrzewki oraz wybiórczej elektrostymulacji
wzmacniającej np. części skośnej mięśnia obszernego
przyśrodkowego lub elektrostymulacji przeciwobrzękowej.

16