Ai BO GIAO DUC VA BAO TAO _
SL Re Cm UVM ULE SO eh |
Precoecr
GIAO TRINH
TEU aL
PON ereael een Gta eRe OL)BO GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG DAI HQC SU’ PHAM KY THUAT
THANH PHO HO CHi MINH
oeteisksedeioiotetoksed bobo
PGS. TS. NGUYEN TRUONG THINH
GIAO TRINH
KY THUAT ROBOT
NHA XUAT BAN DAI HQC QUOC GIA
THANH PHO HO CHi MINH — 2014LOI NOI DAU
Trong “Chién luge phat trién khoa hoc va céng nghé Viét Nam‘
luén khang dinh Co di¢n tir 1a mot trong nhitng hu6éng c6ng nghé trong
diém phye vy phat trién kinh té xa hoi. Trén thé gidi, Cor dign tr 1a mot
trong nhitng linh vy chién luge d6ng vai trd quan trong cia cdc nén kinh
té phat trién. K¥ thuat Co dién tir 1a m6t linh vue khoa hoc céng nghé
duge hinh thanh tir sy cOng nang cia ba nginh Khoa hgc Cong nghé cha
yeu la Co khi, Dign tir va Cong nghé thong tin nham hoan thién, linh hoat
héa, théng minh héa eée thiét bj may méc phye vu con ngudi. Va khi
nhac dén Co dién tit, ching ta khong thé quén ring robot chinh 1a san
pham dic trung cia nganh co dién tir. Trong nhitng nim vira qua cing
véi sy Ién manh cia khoa hoc céng nghé, ky thudt robot cing khong
ngimg phat trién. Cudn gido trin! nay hy vong gitp cho ngudi yéu thich
va quan tim dén robot cé thé hiéu vé robot, biét vé ky thuat robot duge
sir dung hién nay trén thé gidi,
Cuén gido trinh nay cing khéng co tham vong dua ra tat ca cic
kién thite vé robot, ma chi giup cho ngui doc c6 cai nhin toan dién va cu
thé cho timg phan cdu tric hinh thanh nén robot. Gido trinh “K¥ Thuat
Robot” duge bién soan cho cdc déi tugng hgc vién cao hoe, sinh vién dai
hoc ciia cdc trudng Dai hoc Su pham KY thudt, Dai hoc K¥ thuat, cdc
trudng Cao ding KY thuat, cdc ky su va gido vién day nghé... Giéo trinh
duge chia lim hai tap: Tap 1, gi6i thigu nhimg kién thite co ban va nén
tang cia Ky thuat robot; Tap 2, tap trung cdc chuong viét vé cau tric
nang cao cia ky thuft robot, phurong phap thi robot céng nghigp,
robot bién hinh, robot phéng sinh. Trong cuén giao trinh tp 1 nay gom
c6 10 chuong, trinh bay mét cach hé théng céc kién thite vé ky thuat
robot ciing nhur robot céng nghiép tir cc phan co ban vé cau trac chung
va céc thinh phin céu tao ciia robot, phin tich dng hgc robot cho dén
phan phan tich dong hgc van téc, dng hire hoc, phuong php lap quy dao
chuyén dong va cae céng nghé tién tién tich hop én robot nhu cdc, cm
bién, thj giée may va cée co cdu truyén d6ng va co cau chp hanh cudi.
Dé hoan thanh “Gido trinh Ky thuat Robot”, téc gid da lam vige véi
mét tinh than trach nhiém cao, song qua trinh bién soan khéng tranh khoi
nhitng thiéu sét, mong nhan duge y kién phan hdi tir cdc doc gid dé hoan
chinh gido trinh nay trong lan xudt ban tiép theo.Thu gop ¥ xin giri vé BO mén Co dign tir - Khoa Co khi Ché tao
May, Truéng Dai hoc Su pham K¥ thuat TP. Hd Chi Minh hodc théng
qua dja chi email: thinhnt@hcmute.edu.vn
TP. Hé Chi Minh, ngay 2 thang 7 nim 2014
Tae gid
PGS. TS. Nguyén Trudng ThinhMUC LUC
LOI NOI DAU...
MUCLUC..
Chuong 1: GIOI THIEU VE KY THUAT ROBOT...
1.1. GIGI THIEU..
1,2, PHAN LOAI ROBOT ..
1.2.1. Robot cng nghigp .
1.2.2. Robot dich vu
1,3. UU VA NHUGC DIEM CUA ROBO!
1.3.1. Uu diém.
1.3.2. Nhuge diém
1.4, CAU TRUC CUA MOT HE THONG ROBOT...
1.4.1. Phan cimg..
1.4.2. Phin mém..
1,5, TUONG LAI CUA ROBOT .
1.6. KET LUAN...
Chong 2: NEN TANG ROBOT...
2.1. GIGI THIEU..
2.2. CAU TRUC TAY MAY ROBOT......
2.2.1. Khau..
2.2.2. Khép
2.2.3. Cac co cdu trong robot ...
2.2.4. Cau tric khéng gian hoat d6ng ...
2.3. CAC THANH PHAN ROBOT.
2.3.2. Tay gap (Co cau cl2.3.3. Co cdu chap hanh
2.3.4. Cam bién ..
2.4. MOT SO BIEN THE CUA CANH TAY ROBOT...
2.4.1. Robot bic ty do thira (siéu tinh)...
2.4.2. Robot v6i cdc phan tir linh hoat....
2.4.3. Ban tay robot...
2.5. ROBOT DI BONG
2.5.1. Robot c6 banh xe...
2.5.2. Robot banh xich ...
2.5.3. Robot c6 chan
2.5.4. Robot nhay
2.5.5. Robot rin
2.5.6. Robot di chuyén dui nus
2.5.7. Robot bay ..
2.5.8. Robot treo.
2:4.0 Robot tele iith vscsncssnnseansmmmmnennmnammen TS
2.6. THIET KE HE THONG ROBOT.
2.6.1. Qua trinh thiét ké.....
2.6.2. Dac diém anh hung dén qua trinh thiét ké ..
2.7. KET LUAN....
Chwong 3: BIEU DIEN HUONG VA VI TRE
3.1. GIO THIEU..
3.2. BIEU DIEN MA TRAN
3.2.1. Biéu dign mét diém trong khong gian bing ma tran...
3.2.2. Biéu dién m6t vector trong khong gian.
3.23. Biéu dign mét hé true toa d6 tai géc hé truc tham chiéu
cé dinh..
dign mét hé truc trong hé truc tham chiéu cé dink
3.2.5. Biéu dién mét vat rin...3.3. MA TRAN CHUYEN VI THUAN NHAT
3.4. BIEU DIEN SU’ CHUYEN VI...
3.4.1, Biéu din sy chuyén dong tinh tién
3.4.2. Ma tran biéu dién sy quay quanh m6t truc....
3.4.3. Biéu dign sy chuyén vj két hop...
3.5. NGHICH DAO CUA MA TRAN CHUYEN VI
3.6. PHEP QUAY THEO BA GOC EULER.
3.7. PHEP QUAY ROLL-PITCH-Y AW (RPY)
Chong 4: BONG HQC ROBOT .....
4.1. GIGI THIBU..
4.2. BIEU DIEN DENAVIT — HARTENBERG CUA BAI TOAN
DONG HOC ROBOT...
4.3. BONG HQC THUAN ..
4.4. DONG HOC NGHICH....
4.5. DONG HOC CUA ROBOT 3R TONG QUAT....
4.6. BONG HOC CO CAU CHAP HANH CUOI....
4.6.1. Khép cé tay...
4.6.2. Két néi dong hoc ..
4.7. KHONG GIAN KHGP, KHONG GIAN DESCARTES,
KHONG GIAN NHIEM VU.
4.7.1. Khong gian khép.
4.7.2. Khéng gian Descart
4.7.3. Khong gian nhigm vu
4.74. Sr suy bién, ky dj va tinh linh hoat (Degeneracy &
Dexterity)... e
4.8. KET LUAN....
Chuong 5: JACOBI VA DONG HQC VAN TOC.
5.1. GIGI THIEU5.2. VAN TOC TRONG HE TRUC DESCARTES VA VAN TOC
GO
5.3. MA TRAN JACOBI CUA ROBOT
5.4. VAN TOC DAI CUA CG CAU CHAP HANH CUOI....
5.4.1, Van téc tao ra do khép quay
5.4.2. Tinh tién van téc trong cdc khép..
5.5. VAN TOC GOC CUA CO CAU CUO!
5.6. TINH TOAN JACOBI.
5.6.1. Jacobi cita robot 6 khép. see
5.6.2. Jacobi trong nhimg doan cé tay robot ..
5.6.3. Jacobi ciia robot 6 khép trong hé toa 4 Descartes
5.6.4. Ma trin Jacobi trong robot Puma 560...
5.6.5. Biéu dién ma tran Jacobi
PHEP TINH VI PHAN TRONG BAI TOAN BONG HOC
NGHICH.. a
5.8. HUGNG VA VAN TOC GOC.
5.9. VAN TOC KHAU.....
5.10. BONG HOC VAN TOC NGHICH
5.11. TOM TAT...
5.7.
g
Chyong 6: BONG LUC HQC ROBOT..
6.1, GIGI THIEU..
6.2. BONG LUC HOC LAGRANGE ~ EULER
6.2.1. Lure, quan tinh va ning lugng..
6.2.2. Phuong trinh chuyén d6ng Lagrange.....
6.3. MOMENT QUAN TINH ..
6.4. PHUONG TRINH DONG LUC HOC DANH CHO ROBOT
NHIEU BAC TY DO... a!
6.4.1. Dong ning
6.4.2. Cau tric va tinh chat cia phuong trinh dong lye hoc robot.
6.5. KET LUAN ....Chwong 7: BO DIEU KHIEN ROBOT
7.1. MOT SO KHAI NIEM VE DIEU KHIEN TU DONG TRONG
ROBOT
7.2. NGUYEN LY THIET KE BO DIEU KHIEN ROBOT
7.2.1. Thiét ké hé théng diéu khién vj tri vong kin d2
robot..
7.2.2. BO diéu khién PID
7.3, DIEU KHIEN CAU TRUC NHIEU KHAU..
7.4, KHONG GIAN TRANG THAL.
7.4.1. M6 hinh khéng gian trang thai
7.4.2. M6 hinh héa ..
7.4.3. Thiét ké b6 diéu khién PID
7.4.4. Ap dung cho diéu khién vi tri
7.4.5. Ap dung cho diéu khién van
7.5. DIEU KHIEN ROBOT PHI TUYEN..
7.5.1. Tuyén tinh héa...
cho
7.5.2. Diéu khién thich nghi va cdc huéng khdc
7.6. DIEU KHIEN KHONG SU’ DUNG MO HINH.
7.6.1. Didu khién logic mv.
7.6.2. Mang than kinh nhan tao...
7.7. HOC VOI MANG NHIEU LOP...
7.8. BIEU DIEN NEURON RIENG LE..
7.9. HE THONG DIEU KHIEN LOGIC MO KET HOP MANG
THAN KINH NHAN TAO.. .
7.10. DIBU KHIEN PID/DIEU KHIEN TRUYEN THANG.
7.10.1. Vong diéu khién ciia khép robot
7.10.2. Vong diéu khién dong .
7.10.3. Vong diéu khién van téc vi tri
7.11. DIEU KHIEN QUA MANG....
7.11.1. Thuan Igi cia viée digu khién qua mang va img dung7.11.2. Cée thanh phan cia NCS
7.12. KET LUAN ..
318
320
Chuong 8: TAO QUY DAO CHUYEN DONG ROBOT...
8.1, GIGI THIEU..
321
8.2. LAP DUONG DI VA QUY DAO DI CHUYEN CUA ROBOT...322
8.3. KHONG GIAN KHOP VA KHONG GIAN DESCARTES .
8.4. CAC KHAI NIEM CO BAN VE LAP QUY DAO CHUYEN
DONG CUA ROBOT...
8.4.1. Di chuyén khop
8.4.2. Di chuyén thing
8.4.3. Di chuyén theo dung cong ...
8.4.4. Ting téc va giam téc...
8.4.5. Di chuyén lién tue
8.4.6. Diéu khién serv
8.5. LAP QUY DAO KHONG GIAN KHOP..
8.5.1. Lap quy dao 1a da thtte bac 3...
8.5.2. Lap quy dao da thtte bic 5...
8.5.3. Cac doan thing véi c4c doan cong dang Parabol
8.5.4. Doan di chuyén tuyén tinh véi chuyén tiép Parabol
8.5.5. Quy dao thdi gian nho nhat
8.5.6. Quy dao di qua cdc diém
NS ceup | Mech giao ip
BN Truyén thong
Hinh 1.18: Céu tric co ban phan cing ctia mét robot
_ BO diéu khién: may tinh voi kich thudc b9 xir ly tir nhé t6i 1én déu c6
thé lam b@ diéu khién cho robot. Phy thugc vao kich thuée va img dung cila
robot ma hé théng diéu khién cé thé bao gdm mét hay nhidu b6 xir ly.
Mach dién — dién tir: Mach dién — dién tir duge sit dung 46 két ndi
cdc thanh phan dién va co khi cia robot nhu cdc mach giao tiép xtr 1f tin
hiéu cam bién, mach khuéch dai, mach diéu chinh c6ng suat, mach diéu
khién (mach diéu khién d6ng co — motor driver), loc.
Co khi: Dong co, banh ring, truc, dai, khau, khép 1a cdc thanh phan
hinh thanh nén b6 phan co khi cia robot.1.4.2. Phan mém
Phan mém ciia robot bao gém tat ca cdc dir ligu chita trong céc chip
nhé ciia robot, churong trinh cho phép bé@ diéu khién truy cp dit ligu tr
cam bién, chyrong trinh cho phép bé i Iénh t6i cdc co cau
chap hanh ya dua ra quyét dinh cho phép bé diéu khién chuyén ddi thong
tin cam bién thanh Iénh giri t6i céc co cau chap hanh, Phan mém cing
bao gdm tat ca cde chyong trinh xir Iy cin cho robot phan tich méi
trvéng xung quanh dya trén théng tin tir cam bién va chung trinh cho
phép robot phan xa lai céc bién ddi cla méi trudng. Phan mém bao gdm
ng6n ngit lap trinh va mdi trudng robot cé thé m6 ta nhiém vu danh cho
robot. Phin mém ciing 1a thanh phan 1am cho robot tré nén thong minh
hon, 1am cho robot c6 hanh vi phi hgp.
Phan co khi ciia robot bao gém céc khau, khép va cc phan tir cu tric
khde thi duge goi fA tay méy hay cénh tay robot, Cénh tay robot sé tr6 thanh
robot khi khép cé tay va tay gp dugc gin vo va hé thong diéu khién durge
lap trinh. Tuy nhién, trong qué khit va 6 mét sé ti ligu thi tay may va robot
duge xem 1a nur nhau. Co cau co khi g6m c6 cdc khau, céc khép. Ching
hinh thanh cénh tay dé tao nén chuyén dong co ban, cé tay tao nén sy khéo
Iéo linh hogt va tay gip hay bé dung cy dé hoan thanh cdc thao tac trén adi
tung. Co cdu co khi bao gdm mét hé théng céc khau cimg duge néi thong
qua céc khép. Cac khop thudng sir dung 1a khép trugt va khép quay. Khau
cudi cing durge goi la co céu chap hanh cudi (End Effector) boi vi dirge gain
tay gap hay dung cu dé thc hién cong vige nao dé. Co edu tay may e6 thé
chia thanh cu trac ving so 46 d9ng va cu tric dinh huéng. C4u truc ving
bao gdm cdc khép (va cdc khu gitta ching) chite nang chinh IA tao nén vi
tri cua co cdu chap hanh cudi.
G nhiing cinh tay robot, co edu chap hanh 1a b phan chuyén déi
nang lwong thanh chuyén déng. Robot 6 thé str dung cdc co cau chap
hanh dién, khi nén hodc thiy luc. Ngoai ra cdn 6 cc loai co céu chap
hanh loai méi khdc nhu 4p dién (piezoelectric), tir giao
(magnetostriction), kim logi nhé (shape memory alloy) va polymer.
Robot thudng sir dung cdc d6ng co dién: déng co mét chiéu (DC) hodc
xoay chiéu (AC) do ching hoat d@ng kha ém, sach s, chinh xée hon so
Véi hg théng robot hoat dong véi hé théng truyén dng 1 khi nén va thity
6 téc d9 cao vi thé hop giam tc can
duge sir dung dé giam téc 46. Uu diém cia hop gidm toc ty s6 truyén cao
6 la kha ning ty ham cao khi dng co bj mat dign. Tuy nhién khi yeu
cau kha nang chiu tai 16n va téc 46 cao, dong co dién khng thé so sénh
voi déng co thity luc. Co cau chap hanh thuy lyc thoa man diéu kién téc
46 cao va ty sé gitta moment/khéi lugng hodc cong sudt/khéi long Ibn.Vi vay, robot sir dung hé thong truyén ddng thay lye str dung khi can
nang tai cé khdi Ivong Ién. Nhuge diém ciia hé théng thiy lye sir dung
trén robot 1a dn, gay ré ri dau & hau hét cde thiét bj truyén dong. Robot
biing khi nén thi kha don gin va ré tién nhung khé diéu khién chinh xéc.
Bén canh sy diéu khién chuyén d6ng khéng chinh xdc né cdn cé nhimg
uu va nhuge diém gidng hé théng thay lye. Co cau chap hanh thuong gin
v6i cdc khép ciia robot. Chui ¥ tat cd cdc khép nay c6 thé khong duge
cung cp nang Iugng va mét vai khop 14 khép bi dong.
oi huyu tay
Ee
556 cu chip hanh dann
bi Cho khop khugu tay
O}
Cac khép:
bi dng
Hinh 1.19: So dé déng ctia Tay may Cincinnati Milacron T3
BG phan truyén déng: B6 phan truyén déng tao nén chuyén déng
cho céc khau cia tay may. Nguén dong lye cho cac co céu chap hanh 1a
céc déng co céc loai: dién, thay lye, khi nén hog 1a sy két hop gitta
ching. B6 truyén dong 1 cdc phan tir nim gitta cdc co cu chap hanh va
cc khép cia cdc khau co khi. Ching durge sir dung boi ba ly do sau:
+ Théng thudng tin higu ra ciia co cau chap hanh khong thich hop
hay phi hgp cho viée diéu khién cdc khau robot. Téc 46 cua déng co DC
cao (kho’ing 3000 vong/ph) c6 thé khong phii hop véi robot chay 6 tbe a6
thap. Tuy nhién, voi mot b6 giam tc hay truyén d6ng phi hop, toc 46 6
thé giim xuéng khoang 30 vong/phtit. Thém vio dé moment da duge
khuéch dai 1én 100 1an (Gia sir hiéu suat lam viéc cia hGp gidm téc cao).
+ Tin hiéu ra cia co cdu chap hanh cé thé khac véi di chuyén cia
khép. Véi robot Cincinnati Milacron T3 (hinh 1.19), ching ta c6 thé sir
dung co cdu chap hanh tinh tién lam co céu tao chuyén dgng cho khép
khuyu vai. Vi thé, khau nay bao gém ba khdp va b6 phan truyén dong 1a
truyén tir chuyén dong tinh tién thanh chuyén d6ng quay.