ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ

Κείμενο 1

Εισαγωγικό σημείωμα
Πρόκειται για άρθρο που έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα των Συντακτών και παρουσιάζει τα
βασικά σημεία μιας έρευνας σχετικά με τη βία εις βάρος των κοριτσιών που πραγματοποιήθηκε
από τη φιλανθρωπική ΜΚΟ Plan International σε τρεις χώρες –Ισπανία, Κολομβία και Ουγκάντα.

Να αντικρούσουμε την αντίληψη ότι τα κορίτσια αξίζουν λιγότερο

Μεγά λη έρευνα που πραγματοποιή θηκε σε τρεις χώ ρες –Ισπανία, Κολομβία και
Ουγκά ντα– από τη φιλανθρωπική ΜΚΟ Plan International, που έχει έδρα το Λονδίνο,
αποδεικνύ ει ό τι η βία εις βά ρος των κοριτσιώ ν θεωρείται «αποδεκτή » αλλά και
«δεδομένη» λό γω φύ λου.
Η έρευνα που πραγματοποιή θηκε με συνεντεύ ξεις 301 αγοριώ ν και κοριτσιώ ν
στις παραπά νω χώ ρες, φέρνει ξανά στο φως πρακτικές ό πως: κορίτσια που
εξαναγκά ζονται να έχουν ερωτικές συνευρέσεις με αντά λλαγμα σχολικά βιβλία,
ανή λικες που υποχρεώ νονται να παντρευτού ν χωρίς να το θέλουν, βιασμού ς κ.λπ.
Η επικεφαλή ς της Plan International Αν-Μπριγκίτε Άλμπρεκτσεν, αναφέρει ό τι
«οι τρομακτικές μαρτυρίες των κοριτσιώ ν αποκαλύ πτουν ό τι σχεδό ν η κά θε εμπειρία
τους –είτε στο σπίτι, είτε στο σχολείο, είτε στα δημό σια μέσα μεταφορά ς ή στα μέσα
κοινωνική ς δικτύ ωσης– τους υπενθυμίζει ό τι είναι κατώ τερα των αγοριώ ν». «Η βία,
συγκεκριμένα, κρίνεται τό σο φυσιολογική ώ στε κά ποια κορίτσια να τη θεωρού ν
συνοδευτικό του φύ λου τους», αναφέρει. Βά σει στοιχείων των Ηνωμένων Εθνώ ν, ένα
τρίτο ό λων των γυναικώ ν υφίστανται σωματική ή σεξουαλική βία κά ποια στιγμή στη
ζωή τους. Μια στις πέντε θα πέσει θύ μα βιασμού ή από πειρας βιασμού , ενώ τα υψηλά
ποσοστά δολοφονιώ ν και ενδοοικογενειακή ς βίας μαστίζουν πολλές χώ ρες. Όπως
διαπιστώ νεται στη μελέτη της Plan International, οι διακρίσεις με βά ση το φύ λο
ξεκινού ν από το σπίτι, ό που οι προσδοκίες για τη συμπεριφορά των κοριτσιώ ν
ενισχύ ονται από τους γονείς τους, τους αδελφού ς τους και τον ευρύ τερο οικογενειακό
κύ κλο. Πρά γμα που σημαίνει ό τι τα κορίτσια είναι υπεύ θυνα για τις περισσό τερες
οικιακές εργασίες και για τη φροντίδα, ενώ η βία, περιλαμβανομένης της σεξουαλική ς
βίας, παραβλέπεται. Όπως τονίζεται, η ανισό τητα των φύ λων βασίζεται σε
παραδοσιακές από ψεις μισογυνισμού , σύ μφωνα με τις οποίες τα κορίτσια είναι
κατώ τερα και λιγό τερο ικανά από τα αγό ρια και στις τρεις χώ ρες ό που
πραγματοποιή θηκε η έρευνα. «Αυτή η βαθιά ριζωμένη προκατά ληψη που θέλει τις

1
γυναίκες και τα κορίτσια να θεωρού νται κατώ τερα είναι το μεγαλύ τερο εμπό διο για τον
τερματισμό της ανισό τητας», αναφέρει η έκθεση. Ως συνέπεια, πολύ συχνά τα κορίτσια
έχουν ελά χιστο ή καθό λου λό γο στο πό τε και με ποιον θα παντρευτού ν ή στο αν θα
πά νε στο σχολείο, ενώ τα σώ ματά τους και η σεξουαλικό τητά τους τυγχά νουν
μεταχείρισης «προϊό ντων προς ανταλλαγή ». Στην Ουγκά ντα η ανέχεια μπορεί να
οδηγή σει τα κορίτσια στο σεξ με μεγαλύ τερα αγό ρια και αντά λλαγμα βασικά είδη
καθημερινή ς χρή σης: από προϊό ντα προσωπική ς υγιεινή ς έως τα δίδακτρα του
σχολείου, ώ στε να μπορέσουν να συνεχίσουν τα μαθή ματα. Σύ μφωνα με τους
συντά κτες της έκθεσης, «το κλειδί της ισό τητας είναι να αντικρού σουμε την ευρεία
αντίληψη ό τι τα κορίτσια αξίζουν λιγό τερο από τα αγό ρια», αναφέρεται. Ωστό σο,
διαπιστώ νεται ό τι στην Ουγκά ντα και την Κολομβία τα κορίτσια δεν θεωρού ν πλέον
τους εαυτού ς τους αποκλειστικά υπεύ θυνους για την προώ θηση της ισό τητας των
φύ λων. Όλο και συχνό τερα αναζητού ν «συμμά χους», ό πως αρχηγού ς της κοινό τητας,
δημά ρχους, δασκά λους και αγό ρια για να αλλά ξουν τις κοινωνικές νό ρμες. «Αυτή είναι
μια σαφή ς αλλαγή σε σχέση με αποδείξεις που συλλέχθηκαν σε προηγού μενη έρευνα
ό ταν είχε θεωρηθεί ό τι η αλλαγή ή ταν κατά πολύ ευθύ νη των κοριτσιώ ν και των
μητέρων τους», τονίζεται.
efsyn.gr (02.10.2017). «Να αντικρούσουμε την αντίληψη ότι τα κορίτσια αξίζουν λιγότερο». Η
Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε από http://www.efsyn.gr/arthro/naantikroysoyme-tin-
antilipsi-oti-ta-koritsia-axizoyn-ligotero στις 10/04/2019

2
Κείμενο 2

3
Κείμενο 3

Τζέημς Τζόυς  

Η ΕΒΕΛΙΝ

Η «Έβελιν» είναι ένα από τα δεκαπέντε διηγήματα που συνθέτουν το πρώιμο έργο του Τζόυς
Δουβλινέζοι. Γραμμένο ανάμεσα στο 1903 και το 1906, το βιβλίο τυπώθηκε τελικώς ύστερα
από αλλεπάλληλες περιπέτειες στην Αγγλία το 1914. «Η Έβελιν» εστιάζεται στην ταραγμένη
συνείδηση μιας νέας γυναίκας, αποφασισμένης να εγκαταλείψει το ασφυκτικό περιβάλλον (της
πόλης, του σπιτιού, της οικογένειας) που την έχει πρόωρα γεράσει και να αναζητήσει την
ευτυχία σε μακρινούς τόπους, στο πλάι του άντρα που αγαπάει. Οι αντιφάσεις ανάμεσα στον
πόθο της φυγής και τις ενοχές που προκαλεί στην καταπιεσμένη ψυχή της γυναίκας η απάρνηση
του καθήκοντος (και της δυστυχισμένης αλλά γνώριμης ζωής που αυτό κατοχυρώνει)
κορυφώνονται στην κατάληξη του διηγήματος, όταν ο φόβος (του αγνώστου, της ευτυχίας, της
ελευθερίας) υπερισχύει και ο δρόμος της απελευθέρωσης ξαφνικά μεταβάλλεται, στη συνείδηση
της παγιδευμένης γυναίκας, σε τρομερή απειλή θανάτου.

ΚΑΘΟΤΑΝ ΤΩΡΑ μπροστά στο παρά θυρο, παρακολουθώ ντας τη νύ χτα που απλωνό ταν
σιγά σιγά σ’ ό λη τη λεωφό ρο. Το κεφά λι της ακουμπού σε πά νω στις κουρτίνες του
παραθυριού και στα ρουθού νια της ανέβαινε η μυρωδιά του σκονισμένου κρετό ν. Ήταν
κουρασμένη.

Λίγοι ά νθρωποι περνού σαν. Ο κά τοικος του κτιρίου, που ή ταν στο τέλος του
δρό μου, πέρασε πηγαίνοντας σπίτι του. Άκουσε τα βή ματά του να χτυπού ν το σκληρό
λιθό στρωτο και πιο κά τω να συνθλίβουν τη λιγνιτό σκονη που ’χαν ρίξει για το χιό νι
πά νω στο μονοπά τι που οδηγού σε στα κό κκινα σπίτια. Εκεί ή ταν παλιά ένα χωρά φι
που παίζαν τα παιδιά της γειτονιά ς· έπειτα ένας ά νθρωπος από το Μπέλφαστ, αγό ρασε
το χωρά φι κι έχτισε σπίτια· ό χι σπίτια σαν τα δικά τους, καφετιά και μικρά , αλλά σπίτια
μεγά λα με τού βλα και στέγες που γυαλίζανε. Όλα τα παιδιά απ’ τη λεωφό ρο συνή θιζαν
να παίζουν στο χωρά φι. Οι Ντιβά ιν και οι Γουώ τερ και οι Νταν και ο μικρό ς κουτσό ς
Κή ω, τ’ αδέλφια της, αυτή η ίδια, οι αδελφές της. Μό νο ο Έρνεστ δεν έπαιζε ποτέ. Αυτό ς
ή ταν μεγά λος. Ο πατέρας συχνά τους έδιωχνε απ’ το χωρά φι, κυνηγώ ντας τους με τη
μαγκού ρα που ’χε μαύ ρους σκληρού ς ρό ζους· ό μως ο μικρό ς Κή ω, που φύ λαγε σκοπό ς,
φώ ναζε ένα «κό νιδα», μό λις έβλεπε το γέρο και ό λοι το ’βαζαν στα πό δια. Τό τε,
τουλά χιστον, ό λοι έμοιαζαν ευχαριστημένοι. Ο πατέρας δεν είχε γίνει ακό μα τό σο κακό ς
και, το πιο σπουδαίο, ζού σε η μητέρα της. Από τό τε είχαν περά σει πολλά χρό νια· τ’
αδέλφια της κι οι αδελφές της είχαν μεγαλώ σει, η μητέρα της είχε πεθά νει και ο Τίζη
Νταν είχε επίσης πεθά νει, και οι Γουώ τερ είχαν ξαναγυρίσει στην Αγγλία. Όλα είχαν
αλλά ξει. Τώ ρα κι αυτή θα ’φευγε ό πως και οι ά λλοι. Θα ’φευγε απ’ το σπίτι.
Το σπίτι της! Κοίταξε γύ ρω της το δωμά τιο, παρατηρώ ντας ό λα τα αντικείμενα,
που τα ξεσκό νιζε και τα γυά λιζε μια φορά την εβδομά δα, χρό νια τώ ρα, και κά θε φορά
αναρωτιό ταν, πώ ς στην ευχή μαζεύ εται αυτή η σκό νη. Ίσως δε θα τα ξανά βλεπε ποτέ
πια αυτά τα πρά γματα που ως τό τε δεν είχε σκεφτεί να τ’ αποχωριστεί. Εντού τοις ό λα
αυτά τα χρό νια που τα καθά ριζε αυτά τα πρά γματα, δεν είχε ακό μα μά θει το ό νομα
εκείνου του παπά , που η φωτογραφία του, κιτρινισμένη, κρεμό ταν στον τοίχο, πά νω
απ’ το σπασμένο αρμό νιο και πλά ι στη χρωματιστή λιθογραφία που παρίστανε το

4
κείμενο με τις υποσχέσεις που δό θηκαν στην «Υπερευλογημένη Μαργαρίτα Μαρία
Αλακό κ». Ο παπά ς της φωτογραφίας ή ταν συμμαθητή ς του πατέρα της και κά θε φορά
που τον έδειχνε σ’ έναν επισκέπτη, πρό σθετε δή θεν τυχαία:
«Ε, τώ ρα αυτό ς είναι στη Μελβού ρνη...»
Όμως αυτή είχε πά ρει την από φαση να φύ γει. Ήταν σωστό ; Ζύ γιαζε τα υπέρ και
τα κατά · ναι, στο σπίτι είχε οπωσδή ποτε εξασφαλισμένη στέγη και τροφή , και επιπλέον
ό λους εκείνους που την γνώ ριζαν ό λη της τη ζωή . Βέβαια, δού λευε σκληρά και στο
μαγαζί και στο σπίτι. Τι θα ’λεγαν αλή θεια στο μαγαζί αν μά θαιναν πως το ’σκασε με
κά ποιον; Πως ή ταν μια ανό ητη; Ίσως. Έπειτα, με μια αγγελία στις εφημερίδες θα
’βρισκαν την αντικαταστά τρια. Η δις Γκά βαν θα ’ταν επιτέλους ευχαριστημένη. Ποτέ
της δεν την χώ νεψε. Πά ντα είχε να της κά νει κά ποια παρατή ρηση, ιδίως ό ταν
βρίσκονταν πελά τες μπροστά και την ά κουγαν.
«Δις Χιλ, δε βλέπετε πως οι κυρίες περιμένουν;»
«Με πιο ευγένεια παρακαλώ , δις Χιλ. Παρακαλώ ».
Δε θα ’κλαιγε αφή νοντας το μαγαζί. Στο νέο τό πο που θα πή γαινε, σ’ αυτή τη
μακρινή χώ ρα, δε θα ’ταν το ίδιο. Έπειτα θα παντρευό ταν. Ναι, αυτή η Έβελιν. Και ο
κό σμος θα της φερό ταν με σεβασμό . Δε θα της φερό ταν ό πως στη μητέρα της. Δηλαδή
ό πως ο πατέρας της φερό ταν στη μητέρα της. Ακό μα και τώ ρα που η ίδια είχε κλείσει τα
δεκαεννιά , ένιωθε ακό μα να κινδυνεύ ει από το θυμό του πατέρα της. Σ’ αυτό ν δεν
χρωστού σε τις ταχυπαλμίες της; Το περίεργο είναι πως ό ταν ή τανε παιδιά δεν την είχε
ποτέ χτυπή σει, ό πως συνή θιζε να κά νει με τον Χά ρη και τον Ερνέστο. Γιατί αυτή ή ταν
κορίτσι· καλά ! Όμως τελευταία, ά ρχισε να την φοβερίζει και να της λέει πως αν δεν ή ταν
για χά ρη της πεθαμένης μά νας της, ή ξερε αυτό ς να τη συγυρίσει. Αυτή δεν είχε κανένα
να πά ρει το μέρος της. Ο Ερνέστος είχε πεθά νει και ο Χά ρης, που δού λευε στη
διακό σμηση των εκκλησιώ ν, έλειπε πά ντα στην επαρχία· έτσι ή ταν ολομό ναχη να
αντιμετωπίζει το θυμό του. Κι από πά νω αυτοί οι ατέλειωτοι καβγά δες για τα λεφτά ,
κά θε σαββατό βραδο, ά ρχισαν πολύ να τη βασανίζουν. Πά ντα έδινε ό λο το βδομαδιά τικο
της — εφτά σελίνια— και ο Χά ρης πά ντα έστελνε ό ,τι μπορού σε, ό μως η δυσκολία ή ταν
να δώ σει λίγα λεφτά κι ο πατέρας της. Της έλεγε πως σπαταλού σε τα λεφτά , πως δεν
είχε κουκού τσι μυαλό να νομίζει πως αυτό ς θα της εμπιστευό ταν το χρή μα του που το
κέρδισε με τον ιδρώ τα του, για να το σπαταλή σει αυτή η σπά ταλη, κι έλεγε, έλεγε, κά θε
σαββατό βραδο και πιο γκρινιά ρης και κακορίζικος από το προηγού μενο. Στο τέλος με
τα πολλά της έδινε κά τι πενταροδεκά ρες και ακό μα πιο θυμωμένα τη ρωτού σε αν είχε
σκοπό ν’ αγορά σει να φά νε κι αυτοί κά τι την Κυριακή . Τό τε αυτή έπρεπε να τρέξει ό σο
πιο γρή γορα μπορού σε να προλά βει να ψωνίσει, κρατώ ντας σφιχτά το μαύ ρο
δερμά τινο πορτοφολά κι, ανοίγοντας δρό μο με τους αγκώ νες, σπρώ χνοντας το πλή θος·
να γυρίσει έπειτα αργά στο σπίτι φορτωμένη και τσακισμένη απ’ την κού ραση.
Δύ σκολο να κρατά το σπίτι, να φροντίζει τα δυο μικρά παιδιά να τρώ νε καθημερινά και
να πηγαίνουν τακτικά στο σχολείο, να τρέχει στο μαγαζί κι από πά νω να τη βρίζουν, ως
πό τε, ως πό τε αυτή η σκληρή δουλειά , αυτή η πικρή ζωή ... ό μως τώ ρα που ή ταν έτοιμη
να τα αφή σει ό λα πίσω της, να τα πετά ξει ό λα, τώ ρα δεν έβρισκε τη ζωή της τό σο
δύ σκολη, ό χι και τό σο ανεπιθύ μητη.
Ναι, ή ταν έτοιμη ν’ αρχίσει μια ά λλη ζωή με τον Φρανκ. Ο Φρανκ ή ταν πολύ
καλό ς, ή ταν σωστό ς ά νδρας και ανοιχτό καρδος. Από ψε αυτή και ο Φρανκ θα ’φευγαν οι
δυο τους με το βαπό ρι που ’φευγε από ψε, θα γινό ταν γυναίκα του και θα ζού σαν στο
σπίτι του Φρανκ, στο Μπουένος Άυρες. Θυμό ταν σαν να ’ταν χτες την πρώ τη φορά που
τον συνά ντησε. Εκείνος έμενε σ’ ένα σπίτι απά νω στο μεγά λο δρό μο, η Έβελιν είχε
γνωστού ς σ’ αυτό το σπίτι. Ήταν πριν λίγες βδομά δες. Ο Φρανκ στεκό ταν ό ρθιος στην
εξώ πορτα με το κασκέτο του λίγο σπρωγμένο προς τα πίσω, τα μαλλιά του που ’πεφταν
ακατά στατα πά νω στο ηλιοκαμένο του μέτωπο. Έτσι γνωρίστηκαν από κείνο το βρά δυ
ερχό ταν και την περίμενε μπροστά στο μαγαζί και τη συνό δευε σπίτι της. Πή γανε στο
θέατρο και είδανε την Μποέμ και αισθά νθηκε πολύ περή φανη που πή ρανε τό σο καλές
και ακριβές θέσεις. Ο Φρανκ λά τρευε τη μουσική και τραγουδού σε και κανένα

5
τραγουδά κι. Οι ά νθρωποι γύ ρω τους κατά λαβαν πως ή τανε ερωτευμένοι οι δυο τους. Κι
ό ταν, ακολουθώ ντας την ορχή στρα, ά ρχισε να σιγοτραγουδά ει εκείνο το τραγού δι για
το κορίτσι που αγά πησε ένα ναύ τη, εκείνη κοίταξε γύ ρω της κι αισθά νθηκε πολύ
ευχά ριστα ταραγμένη. Την πείραζε, φωνά ζοντά ς την Παπαρού να. Στην αρχή ό ταν τον
πρωτογνώ ρισε, ή ταν πολύ ευχαριστημένη που είχε κι αυτή φίλο· έπειτα ά ρχισε να τον
αγαπά ει. Της είχε πει ιστορίες για μακρινές χώ ρες. Είχε αρχίσει σαν μού τσος με μια λίρα
το μή να, σ’ ένα καρά βι της Άλλαν Λά ιν που πή γαινε στον Καναδά . Της έλεγε τα ονό ματα
των καραβιώ ν και τις εταιρείες που δού λεψε. Ο ίδιος είχε περά σει το στενό του
Μαγγελά νου και της διηγή θηκε τρομερές ιστορίες για τους Παταγό νες. Τέλος είχε βρει
μια καλή δουλειά στο Μπουένος Αύ ρες, και τώ ρα είχε γυρίσει στην πατρίδα για
διακοπές... Βέβαια μό λις ο πατέρας της ανακά λυψε την ιστορία τους, της απαγό ρευσε
να του ξαναμιλή σει αυτού του...
«Τους ξέρω εγώ αυτού ς τους ναυτικού ς...»

μτφρ. Μαντώ Αραβαντινού

ένας άνθρωπος από το Μπέλφαστ: δηλ. ένας προτεστάντης

Μαργαρίτα Μαρία Αλακόκ: μοναχή του 17ου αι., που συνέθεσε μουσική για
εκκλησιαστικό όργανο.
Μποέμ: όπερα του Τζιάκομο Πουτσίνι.
Παταγόνες: κάτοικοι της Παταγονίας, περιοχής που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της
αμερικανικής ηπείρου.

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ Α (μονάδες 15)

1. Να αναφερθείτε συνοπτικά στα αποτελέσματα της έρευνας (κείμενο 1) σε ένα

κείμενο έκτασης 60-70 λέξεων.

ΘΕΜΑ Β (Μονάδες 45)

Β1. «Αυτή η βαθιά ριζωμένη προκατά ληψη που θέλει τις γυναίκες και τα κορίτσια να
θεωρού νται κατώ τερα είναι το μεγαλύ τερο εμπό διο για τον τερματισμό της
ανισό τητας», αναφέρει η έκθεση.

Να σχολιά σετε την παραπά νω αναφορά της έκθεσης (κείμενο 1) σε μία παρά γραφο 80-
100 λέξεων.

Β2. Να αιτιολογή σετε τη χρή ση των εισαγωγικώ ν στις ακό λουθες περιπτώ σεις του
κειμένου 1:
«αποδεκτή », «δεδομένη», «προϊό ντων προς ανταλλαγή »,
«Η βία, συγκεκριμένα, κρίνεται τό σο φυσιολογική ώ στε κά ποια κορίτσια να τη
θεωρού ν συνοδευτικό του φύ λου τους», «συμμά χους».

Β3. …ενώ τα υψηλά ποσοστά δολοφονιώ ν και ενδοοικογενειακή ς βίας μαστίζουν

πολλές χώ ρες…

…η ανισό τητα των φύ λων βασίζεται σε παραδοσιακές από ψεις μισογυνισμού …

6
…ενώ η βία, περιλαμβανομένης της σεξουαλική ς βίας, παραβλέπεται…

…τους υπενθυμίζει ό τι είναι κατώτερα των αγοριώ ν…

Να βρεθού ν συνώ νυμες λέξεις για τις παραπά νω υπογραμμισμένες λέξεις.

Β4. Πώ ς συνδέεται ο τίτλος του κειμένου 1 με το περιεχό μενό του; Ποια έγκλιση
χρησιμοποιείται και για ποιο λό γο;

Β5. Να χωρίσετε την τελευταία παρά γραφο του κειμένου 1 σε επιμέρους παραγρά φους
και να αιτιολογή σετε την επιλογή σας.

Β6. Ποιος πιστεύ ετε ό τι είναι ο στό χος του σκιτσογρά φου (κείμενο 2);Ποια πιστεύ ετε
ό τι θα είναι η αντίδραση του κοινού ; Να αναπτύ ξετε την απά ντησή σας σε ένα κείμενο
60-80 λέξεων.

ΘΕΜΑ Γ (μονάδες 15)

Ποιο είναι το βασικό θέμα του αποσπά σματος (κείμενο 3); Θεωρείτε ό τι είναι εύ κολο
για μια νέα γυναίκα να ξεπερά σει τις αντιξοό τητες που θέτει ο κοινωνικό ς περίγυρος;

ΘΕΜΑ Δ (μονάδες 30)

Παρά την νομοθετική κατοχύ ρωση της ισό τητας των δύ ο φύ λων, τα περιστατικά
έμφυλης βίας εξακολουθού ν να υφίστανται. Ποιοι παρά γοντες την προκαλού ν και ποιος
είναι ο ρό λος του σχολείου στην αντιμετώ πιση τέτοιων φαινομένων; Υποθέστε ό τι
εκφωνείτε ομιλία στα πλαίσια εκδή λωσης για την Παγκό σμια Ημέρα της Βίας κατά των
Γυναικώ ν (350-400 λέξεις).