TS en Iso 12100 PDF

TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 12100
Nisan 2011
TS EN ISO 12100-1:2007, TS EN ISO 12100-2:2006, TS

EN ISO 12100-1/A1:2010, TS EN ISO 12100-2/A1:2010,
TS EN ISO 14121-1:2010 yerine
ICS 13.110
Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Riskin

değerlendirilmesi ve azaltılması
(ISO 12100:2010)
Safety of machinery - General principles for design - Risk assessment and risk reduction
(ISO 12100:2010)
Sécurité des machines - Principes généraux de Sicherheit von Maschinen - Allgemeine

conception - Appréciation du risque et réduction du Gestaltungsleitsätze - Risikobewertung und
risque Risikominderung
(ISO 12100:2010) (ISO 12100:2010)
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No: 112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YASANUR DASDEMiR KARACA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 19.12.2016
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Milli Önsöz
 Bu standard; kaynağı EN ISO 12100:2010 standardı olan TS EN ISO 12100:2011 Türk standardının
Makine İhtisas Kurulu’na bağlı TK20 Makine Güvenliği Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan Türkçe
tercümesidir.
 Bu standard TS EN ISO 12100-1:2007, TS EN ISO 12100-2:2006, TS EN ISO 12100-1/A1:2010, TS EN

ISO 12100-2/A1:2010, TS EN ISO 14121-1:2010 standardlarının yerini alır.
 CEN resmi dillerinde yayımlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.
 Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
 Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
IEC 60204- Safety of machinery — Electrical TS EN 60204-1 Makinalarda güvenlik - Makinaların
1:2005 equipment of machines — Part elektrik donanımı - Bölüm 1: Genel
1: General requirements kurallar
TS EN ISO 12100:2011-04 standardı, EN ISO 12100:2010 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (CEN,
Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
ICS 13.110

(ISO 12100:2010)
Safety of machinery - General principles for design - Risk assessment and risk reduction
(ISO 12100:2010)
Sécurité des machines - Principes généraux de Sicherheit von Maschinen - Allgemeine

conception - Appréciation du risque et réduction du Gestaltungsleitsätze - Risikobewertung und
risque (ISO 12100:2010) Risikominderung (ISO 12100:2010)
Bu Avrupa Standardı CEN tarafından 9 Ekim 2010 tarihinde kabul edilmiştir.
CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları
öngören CEN/CENELEC İç Yönetmeleri’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel listeler
ve bibliyografik atıflar, CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak elde
edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayımlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN-CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Letonya,
Litvanya, Lüksemburg, Kıbrıs, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya
ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2010 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım
hakları CEN ulusal Üyelerine aittir. Ref. No. EN ISO 12100:2010 E
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
İçindekiler
Sayfa
Önsöz ................................................................................................................................................................ 3
Ek ZA (Bilgi için) Bu Avrupa standardıyla 2006/42/EC sayılı EC Direktifinin temel gerekleri arasındaki
ilişki ................................................................................................................................................................... 4
2
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Önsöz
Bu standard (EN ISO 12100:2010), sekreteryası DIN kuruluşu tarafından yürütülen CEN/TC 114 sayılı “Safety
of machinery - Makinaların güvenliği” teknik komitesinin işbirliği ile ISO/TC 199 sayılı “Safety of machinery -
Makinaların güvenliği” teknik komitesi tarafından hazırlanmıştır.
Bu Avrupa Standardına, benzer bir metin yayımlayarak veya en geç Mayıs 2011 tarihine kadar imzalayarak
ulusal bir standard statüsü verilecektir. Aykırı olan ulusal standardlar en geç Mayıs 2013 tarihine kadar iptal
edilecektir.
Bu belgenin bazı bölümlerinin patent haklarına konu olması ihtimaline dikkat çekilir. CEN [ve/veya CENELEC]
söz konusu patent haklarının tamamını veya herhangi bir bölümünü belirlemekten sorumlu tutulmayacaktır.
Bu belge EN ISO 12100-1:2003, EN ISO 12100-2:2003, EN ISO 14121-1:2007 sayılı standardların yerine
geçer.
Bu ikinci baskı, teknik değişiklikler yapmadan ISO 12100-1:2003, ISO 12100-1:2003/Tadil 1:2009, ISO 12100-
2:2003, ISO 12100-2:2003/Tadil 1: 2009 ve ISO 14121-1:2007 standardlarının birleşmiş halinden
hazırlanmıştır ve bu standardları iptal eder ve yerini alır. Yerini aldığı standardları esas alan bu standardın
(örneğin risk değerlendirmesi ve C tipi standardlar), güncelleştirilmesi veya revizyonu gerekli değildir.
Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliğinin CEN’ye verdiği talimatla hazırlanmış olup,
AB Direktiflerinin başlıca hükümlerini desteklemektedir.
AB direktifleriyle ilişkisi için, bu standardın ayrılmaz bir parçası olan Ek ZA’ya bilgi için bakılmalıdır.
CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardını aşağıda belirtilen ülkelerin uulusal

standardlar kuruluşları uygulamakla yükümlüdür: Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan,
Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan (1 Ocak 2010), Hollanda, İrlanda,
İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Kıbrıs, Macaristan, Malta, Norveç,
Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’dır.
Onay bilgisi
ISO 12100:2010 sayılı standardın metni, CEN tarafından herhangi bir değişiklik olmadan EN ISO 12100:2010
sayılı bir standard olarak onaylanmıştır.
3
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Ek ZA
(Bilgi için)
Bu Avrupa Standardıyla 2006/42/EC sayılı EC Direktifinin Temel

Gerekleri arasındaki ilişki
Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN‘e verilen talimatlara göre
makina konusunda 2006/42/EC Yeni Yaklaşım Direktifi’nin Temel Gereklerine uyumu sağlamak için
hazırlanmıştır.
Bu standard, yukarıdaki direktif kapsamında Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesinde bir kez yer aldığında ve
en az bir üye ülkede ulusal standard olarak yayımlandığında, bu standardın kurala uygun maddeleri ile uyumu,
bu standardın kapsam sınırları içinde, bu Direktif ve ilgili EFTA düzenlemelerinin ilgili esas kuralları ile
uyumunu varsayar.
UYARI: Diğer kurallar ve diğer Avrupa Birliği Direktifleri, bu standard kapsamına giren
mamul/mamullere uygulanabilir.
4
ULUSLARARASI ISO
STANDARD 12100
INTERNATIONAL
STANDARD
Birinci Baskı
01.11.2010
Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler -

Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması (ISO
12100:2010)
Safety of machinery - General principles for design - Risk

assessment and risk reduction
(ISO 12100:2010)
Sécurité des machines - Principes généraux de conception -

Appréciation du risque et réduction du risque
(ISO 12100:2010)
Referans numarası
ISO 12100:2010(E)
TELİF HAKKI KORUMALI DOKÜMAN
© ISO 2010
Bütün hakları saklıdır. Aksi belirtilmedikçe, bu yayının hiçbir bölümü fotokopi ve mikrofilm dâhil olmak üzere
aşağıda belirtilen adresteki ISO’dan veya talep eden kişinin ülkesindeki ISO’ya üye kuruluşun önceden yazılı
iznini almadan elektronik veya mekanik olarak herhangi bir şekilde ve araçla çoğaltılamaz veya kullanılamaz.
ISO telif hakkı dairesi

Case postale 56 • CH-1211 Geneva 20
Tel. + 41 22 749 01 11
Fax + 41 22 749 09 47
E-mail copyright@iso.org
İnternet adresi: www.iso.org
İsviçre’de yayınlanmıştır.
ii
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
İçindekiler
Sayfa
Önsöz ................................................................................................................................................................ v
Giriş .................................................................................................................................................................. vi
1 Kapsam ...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standardlar ........................................................................................................................... 1
3 Terimleri ve tarifleri .................................................................................................................................. 1
4 Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması için strateji ............................................................................. 8
5 Risk değerlendirme ................................................................................................................................ 11
5.1 Genel .................................................................................................................................................. 11
5.2 Risk değerlendirmesine dair bilgiler .................................................................................................... 11
5.3 Makinaların sınırlarının belirlenmesi ................................................................................................... 12
5.3.1 Genel .............................................................................................................................................. 12
5.3.2 Kullanım sınırları ............................................................................................................................ 12
5.3.3 Yer sınırlamaları ............................................................................................................................. 13
5.3.4 Zaman sınırlamaları ....................................................................................................................... 13
5.3.5 Diğer sınırlamalar ........................................................................................................................... 13
5.4 Tehlike belirleme................................................................................................................................. 13
5.5 Risk tahmini ........................................................................................................................................ 15
5.5.1 Genel .............................................................................................................................................. 15
5.5.2 Risk unsurları ................................................................................................................................. 15
5.5.3 Risk tespiti esnasında hesaba katılması gerekli olan hususlar ...................................................... 17
5.6 Risk hesaplama .................................................................................................................................. 19
5.6.1 Genel .............................................................................................................................................. 19
5.6.2 Yeterli risk azaltma ......................................................................................................................... 19
5.6.3 Risklerin karşılaştırılması ............................................................................................................... 20
6 Risk azaltma ............................................................................................................................................ 20
6.1 Genel .................................................................................................................................................. 20
6.2 Doğal olarak güvenli tasarım tedbirleri ............................................................................................... 21
6.2.1 Genel .............................................................................................................................................. 21
6.2.2 Geometrik faktörler ve fiziksel hususların hesaba katılması .......................................................... 21
6.2.3 Makinanın tasarımıyla ilgili genel teknik bilgilerin hesaba katılması .............................................. 22
6.2.4 Uygun teknoloji seçimi.................................................................................................................... 23
6.2.5 Pozitif (sürtünmesiz) mekanik hareket prensibi uygulama ............................................................. 23
6.2.6 Kararlılık şartları ............................................................................................................................. 23
6.2.7 Bakım kolaylığıyla ilgili hükümler ................................................................................................... 24
6.2.8 Ergonomik prensiplerin takip edilmesi ............................................................................................ 24
6.2.9 Elektriksel tehlikeler ........................................................................................................................ 25
6.2.10Pnömatik ve hidrolik tehlikeler ........................................................................................................ 25
6.2.11Doğal olarak güvenli tasarım tedbirlerinin kumanda sistemlerine uygulanması ............................ 26
6.2.12Güvenlik fonksiyonlarının arızalanma ihtimalini en aza indirme .................................................... 30
6.2.13Donanımların güvenilirliği sayesinde tehlikelere maruz kalmanın sınırlandırılması....................... 31
6.2.14Yükleme (besleme)/yükün indirilmesi (boşaltma) işlemlerinin mekanik yolla veya otomatik olarak
yapılması sayesinde tehlikelere maruz kalmanın sınırlandırılması .......................................................... 31
6.2.15Ayarlama ve bakım noktalarının tehlike bölgelerinin dışına yerleştirilmesi sayesinde tehlikelere
maruz kalmanın sınırlandırılması ............................................................................................................. 32
6.3 Güvenli koruma ve tamamlayıcı koruyucu önlemler ........................................................................... 32
6.3.1 Genel .............................................................................................................................................. 32
6.3.2 Koruyucular ve koruyucu tertibatın seçilmesi ve uygulanması ...................................................... 32
6.3.3 Koruyucular ve koruyucu cihazların tasarımıyla ilgili şartlar .......................................................... 37
6.3.4 Emisyonları azaltacak güvenli koruma ........................................................................................... 39
6.3.5 Tamamlayıcı koruyucu önlemler ..................................................................................................... 40
6.4 Kullanma bilgileri................................................................................................................................. 42
6.4.1 Genel şartlar .................................................................................................................................... 42
6.4.2 Kullanma bilgilerinin yeri ve niteliği ................................................................................................. 42
6.4.3 Sinyaller ve uyarı cihazları .............................................................................................................. 42
6.4.4 İşaretlemeler, işaretler (resimler) ve yazılı uyarılar ......................................................................... 43
6.4.5 Ek belgeler (özellikle - kullanım kılavuzu) ....................................................................................... 44
7 Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması ile ilgili belgeler ................................................................... 46
iii
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Ek A (Bilgi için) Bir makinanın şematik sunumu ........................................................................................ 47

Ek B (Bilgi için) Tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli olayların örnekleri ......................................... 48
Ek C (Bilgi için) ISO 12100’de kullanılan özel terim ve ifadelerin dört dildeki karşılıkları ve indeksi ... 59
Yararlanılan kaynaklar................................................................................................................................... 74
iv
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Önsöz
ISO (Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu) ulusal standard kuruluşlarının (ISO ülke kuruluşları) dünya
çapında federasyonudur. Uluslararası Standard hazırlama çalışması genelde ISO teknik komiteleri aracılığı ile
yapılır. Teknik komitenin hazırlamış olduğu konu ile ilgilenen her bir kuruluşun, o teknik komitede temsil edilme
hakkı vardır. ISO ile işbirliği içindeki resmi ya da sivil uluslararası kuruluşlar da, çalışmalarda yer alabilir. ISO,
elektroteknik standardizasyonla ilgili tüm konularında Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) ile yakın
işbirliği içinde çalışır.
Uluslararası Standardlar, ISO/IEC Direktifleri Bölüm 2’de verilen kurallara uygun olarak hazırlanmıştır.
Teknik komitelerin ana görevi Uluslararası standard hazırlamaktır. Teknik komitelerin kabul ettiği Uluslararası
Taslak Standardlar, oylama için üye ülke kuruluşlarına gönderilir. Bir Uluslararası Standard olarak
yayınlanması, oy veren üye ülkelerin en az %75’inin onayını gerektirir.
Bu standardın bazı unsurları, patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda
ISO sorumlu tutulamaz.
ISO 12100, ISO/TC 199 sayılı “Safety of machinery - Makinaların güvenliği” teknik komitesi tarafından
hazırlanmıştır.
ISO 12100 standardının birinci baskısı teknik değişiklikler yapmadan, ISO 12100-1:2003, ISO 12100-2:2003
ve ISO 14121-1:2007 standardlarının birleşmiş halinden hazırlanmıştır ve bu standardları iptal eder ve yerini
alır. Ayrıca bu standard, ISO 12100-1:2003/Tadil 1:2009 ve ISO 12100-2:2003/Tadil 1:2009’u da içerir. Yerini
aldığı standardları esas alan bu standardın (örneğin risk değerlendirmesi ve C tipi standardlar)
güncelleştirilmesi veya revizyonu gerekli değildir.
v
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Giriş
Bu standardın temel amacı, tasarlanmış kullanımları için, güvenli makinalar tasarlama imkânı sağlamak
amacıyla makinaların geliştirilme çalışmalarında, verilecek kararlarda tasarımcılara kapsamlı bir çerçeve ve
rehber oluşturmaktır. Aynı zamanda bu standard, tasarımcılara standard bir yöntem sağlar ve uygun B ve C
tipi standardların hazırlanmasına yardım eder.
Makinalarda güvenlik kavramı, makinaların yeterince riskinin azaltıldığı kullanım ömrü boyunca amaçlanan
fonksiyonlarını yerine getirme özelliğini kapsar.
Bu standard, aşağıda belirtilen standard serisinin temelini oluşturur:
— A tipi standardlar (temel güvenlik standardları), temel kavramları, tasarım için prensipleri ve bütün
makinalara uygulanabilecek genel hususları sağlar.
— B tipi standardlar (özel güvenlik standardları), geniş çapta kullanılan ve aşağıda verilen güvenli koruma
ile ilgili makina standardlarının güvenlik unsuru veya bir koruma tipi ile ilgilidir:
— B1 tipi standardlar, belirli bir güvenlik unsuru ile ilgilidir (örneğin; güvenlik mesafeleri, yüzey sıcaklığı,
gürültü),
— B2 tipi standardlar, güvenli koruyucular ile ilgilidir (örneğin; iki elle kumanda, ara kilitleme cihazları,
basınca hassas cihazlar, koruyucular),
— C tipi standardlar (makina güvenlik standardları), belirli bir makina veya makina grubunun ayrıntılı güvenlik
şartlarını ele alır.
Bu standard, A tipi bir standarddır.
Bir C tipi standardın hükümleri, bu standardın veya bir B tipi standardın bir veya daha fazla teknik
hükümlerinden sapması durumunda, C tipi standardın hükümleri uygulanır.
Temel terminolojinin ve genel tasarım yöntemlerinin tasarımcılara iletilmesi için, bu standardın eğitim amaçlı
kurs programlarına ve el kitaplarına atıf yapması kabul edilebilir.
Bu standard hazırlanırken ISO/IEC Kılavuz 51, mümkün olduğu ölçüde dikkate alınmıştır.
vi
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
______________________________________________________________________________________
ULUSLARARASI STANDARD ISO 12100:2010

1 Kapsam
Bu standard, makinaların tasarımında güvenliği sağlayan temel terminolojiyi, prensipleri ve yöntemleri kapsar.
Bu amacı sağlamada tasarımcılara yardım etmek için bu standard, risk değerlendirmenin ve risk azaltmanın
kurallarını belirtir. Bu prensipler; tasarım bilgisine ve tecrübesine, makinalar ile ilgili kullanılma, olaylara,
kazalara ve risklerine dayanır. Makinanın yaşam döngüsünün ilgili aşamalarında, tehlikeleri belirleme, riskleri
tahmin etme ve değerlendirme ile tehlikeleri ortadan kaldırma veya riskleri yeterince azaltma ile ilgili
prosedürler tanımlanmıştır. Risk analizi ve risk azaltma süreçlerinin doğrulanması ve dokümantasyonu
konusunda kılavuz bilgi vermektedir.
Bu standardda, B veya C tipi güvenlik standardlarının hazırlanmasında bir temel olarak kullanılması da
amaçlanmıştır.
Bu standardda, ev hayvanları, eşya veya çevreyle ilgili risk ve/veya hasarlar ele alınmamıştır.
Not 1 - Ek B’de, bu kavramları açıklamak ve tehlike tanımlama sürecinde tasarımcıya yardım etmek için
tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli olaylar ile ilgili örnekler, ayrı ayrı çizelgeler halinde
verilmektedir.
Not 2 - Her risk değerlendirmesinin her bir aşamasına ilişkin birçok yöntemlerin pratik kullanımı, ISO/TR
14121-2 standardında tarif edilmiştir.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Aşağıda belirtilen belgeler bu belgenin uygulanması için gereklidir. Tarihli referanslar için yalnızca belirtilen
yayına başvurulur. Tarihsiz referanslar için, atfedilen belgenin en son sayısına (değişiklikler dâhil olmak üzere)
başvurulur.
IEC 60204-1:2005, Safety of machinery — Electrical equipment of machines — Part 1: General requirements
– (Makinalarda güvenlik - Makinaların elektrik donanımı — Bölüm 1: Genel kurallar)
3 Terimleri ve tarifleri
Bu standardın amaçları bakımından, aşağıda belirtilen terimler ve tarifler uygulanır.
3.1 Makina/makinalar
En az biri hareket eden ve belli bir uygulama için birbirine birleştirilmiş olan bağlı parçalar veya bileşenleri
içeren bir tahrik sistemine monte edilen veya monte edilmesi amaçlanan donanım.
Not 1 - Ayrıca “Makinalar” terimi, aynı sonuca ulaşmak için bir bütünün ayrılmaz bir parçası olarak çalışacak
şekilde düzenlenen ve kontrol edilen makinaların bir donanımını kapsar.
Not 2 - Ek A’da, bir makinanın genel şematik bir temsili verilmektedir.
3.2 Güvenilirlik
Bir makina veya elemanının veya donanımının belirli şartlar altında ve verilen bir zaman süresi içerisinde
arızalanmaksızın istenen bir fonksiyonu yerine getirebilme yeteneği.
3.3 Sürdürülebilirlik
Amaçlanmış kullanım şartlarında makinanın çalışmasını sağlayabilme durumunu koruyacak veya belirli
vasıtaları kullanarak ve belirli uygulamalara göre (bakım gibi) gerekli işlemleri gerçekleştirerek bu tür konumu
yeniden sağlayacak makinanın yeteneği.
1
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
3.4 Kullanılabilirlik
Kolaylıkla anlaşılabilecek şekilde işlev/işlevlerine imkân veren özellikler ve karakteristikleri sayesinde,
diğerlerine göre makinanın kolayca kullanılabilme yeteneği.
3.5 Hasar
Fiziksel yaralanma veya sağlık yönünden zarar görme.
3.6 Tehlike
Muhtemel hasar kaynağı.
Not 1 - “Tehlike” terimi, kökenine göre (örneğin, mekanik tehlike, elektrik tehlikesi) veya muhtemel hasarın
doğasına göre (örneğin elektrik çarpması tehlikesi, kesme tehlikesi, zehirlenme tehlikesi, yangın
tehlikesi) nitelenebilir.
Not 2 - Yapılan bu tanımlama ile öngörülen tehlike;
— Makinanın amaçlanan kullanımı esnasında sürekli mevcuttur (örneğin, hareketli tehlikeli parçaların
hareketi, bir kaynak işlemi sırasında oluşan elektrik arkı, sağlıksız duruş, gürültü emisyonu, yüksek
sıcaklık) veya
— Beklenmedik şekilde ortaya çıkabilir (örneğin, patlama, kasti olmayan/beklenilmeyen bir çalışma
sonucunda meydana gelen çarpma tehlikesi, bir kırılma sonucu oluşan fırlama, yavaşlama veya hızlanma
sonucunda düşme).
Not 3 - Fransızca “phénomène dangereux” terimi, geçmişte bazen bu terim yerine kullanılmış olan “risque”
terimiyle karıştırılmamalıdır.
3.7 İlgili tehlike

Makinada mevcut veya makina ile ilişkili olarak tespit edilen tehlike.
Not 1 - İlgili bir tehlike, Madde 5’te tarif edilen sürecin bir aşamasının sonucu olarak tanımlanır.
Not 2 - Bu terim, B ve C tipi standardların temel terminolojisi olarak dâhil edilmiştir.
3.8 Önemli tehlike

İlgili olarak tanımlanmış ve tasarımcının risk değerlendirmesine göre riski ortadan kaldırmak veya azaltmak
için özel işlem yapmasını gerektiren tehlike.
Not - Bu terim, B ve C tipi standardların temel terminolojisi olarak dâhil edilmiştir.
3.9 Tehlikeli olay

Hasara neden olabilecek olay.
Not - Tehlikeli bir olay, kısa bir zaman diliminde veya uzun bir zaman diliminde meydana gelebilir.
3.10 Tehlikeli durum

Bir kişinin en az bir tehlikeye maruz kaldığı durum.
Not - Tehlikeye maruz kalma, hemen veya belli bir zaman diliminde hasara yol açabilir.
3.11 Tehlike bölgesi (tehlikeli bölge)

Makinanın içinde veya etrafında bir kişinin bir tehlikeye maruz kalabileceği herhangi bir yer.
3.12 Risk
Hasarın şiddeti ve o hasarın meydana gelme ihtimalinin bileşimi.
3.13 Artık risk

Koruyucu tedbirler uygulandıktan sonra kalan risk.
2
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Not 1 - Bu standard aşağıda verilenleri birbirinden ayırır:
— Tasarımcı tarafından konulan koruyucu tedbirlerin uygulanmasından sonraki artık risk,
— Bütün koruyucu tedbirlerin uygulanmasından sonra kalan artık risk.
Not 2 - Ayrıca Şekil 2’ye bakılmalıdır.
3.14 Risk tahmini

Hasarın muhtemel şiddetini ve bunun meydana gelme ihtimalini tanımlar.
3.15 Risk analizi

Makina sınırlarının şartları, tehlike belirleme ve risk tahminin birleşimi.
3.16 Risk hesaplama

Risk analiz esaslarına göre riski azaltma amaçlarına ulaşılıp ulaşılmadığına dair verilen karar.
3.17 Risk değerlendirilmesi

Bir risk analizini ve risk hesaplamayı kapsayan sürecin tamamı.
3.18 Yeterli risk azaltma

Mevcut en son teknolojiyi dikkate alarak, en azından yasal şartlara uygun olan risk azaltma.
Not - Yeterli risk azaltmanın ne zaman sağlandığını belirleyen kriterler Madde 5.6.2’de verilmiştir.
3.19 Koruyucu önlem

Risk azaltılması ve uygulanmasını sağlamak için tasarlanmış önlem:
— Tasarımcı tarafından (doğal olarak güvenli tasarım, güvenli koruma ve tamamlayıcı koruyucu önlemler,
kullanım bilgileri) ve/veya
— Kullanıcı tarafından (organizasyon: Güvenli çalışma prosedürleri ve denetim, çalışma izni sistemleri; ilave
güvenli koruyucuların tedariki ve kullanımı; kişisel koruyucu donanımlarının kullanımı, eğitimi).
Not - Şekil 2’ye bakılmalıdır.
3.20 Doğal olarak güvenli tasarım önlemi

Makinanın tasarım veya çalışma karakteristiklerini koruyucu veya koruyucu tertibat kullanmadan değiştirerek
oluşan tehlikelerle ilgili riskleri azaltan veya tehlikeleri ortadan kaldıran koruyucu önlem.
Not - Madde 6.2’ye bakılmalıdır.
3.21 Güvenli koruma

Makul şekilde ortadan kaldırılamayan tehlikelerden veya yapısal güvenli tasarım tedbirleriyle yeterince
azaltılamayan risklerden kişileri korumak amacıyla güvenli koruyucuları kullanan koruyucu önlem.
Not - Madde 6.3’e bakılmalıdır.
3.22 Kullanma bilgileri

Kullanıcıya bilgiler aktarmak için ayrı ayrı veya birlikte kullanılan haberleşme bağlantılarından oluşan (örneğin;
metin, sözcükler, işaretler, sinyaller, semboller, diyagramlar) koruyucu tedbir.
Not - Madde 6.4’e bakılmalıdır.
3.23 Amaçlanan kullanım

Talimatlarda verilen kullanma bilgilerine uygun olarak bir makinanın kullanılması.
3
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
3.24 Makul bir şekilde tahmin edilebilen yanlış kullanım

Tasarımcısı tarafından amaçlanmamış ancak insanın kolayca tahmin edilebilen davranışından
kaynaklanabilecek şekilde makinanın kullanılması.
3.25 Görev
Makinanın, ömrü boyunca üzerinde veya çevresinde bir veya birden fazla kişinin gerçekleştirdiği özel çalışma.
3.26 Güvenli koruyucu

Koruyucu veya koruma tertibatı.
3.27 Koruyucu
Koruma sağlamak amacıyla makinanın bir parçası olarak tasarlanan fiziksel engel.
Not 1 - Bir koruyucu aşağıdaki herhangi bir konumda etkili olabilir,
— Tek başına, sadece “kapalı” olduğunda (hareketli bir koruyucu için) veya “güvenli şekilde sabitlenerek
tutulduğunda” (sabit bir koruyucu için) etkili olması durumunda veya
— Koruyucu kilitli veya kilitsiz bir ara kilitleme tertibatıyla birlikte, koruyucu pozisyonu ne olursa olsun koruma
sağlanması durumunda.
Not 2 - Bir koruyucu, yapısına bağlı olarak örneğin; gövde (kasa), koruyucu, kapak, perde, kapı, kapanan
koruyucu vb. isimler alabilir.
Not 3 - Koruyucu tiplerinin terimleri, Madde 3.27.1 ila Madde 3.27.6’da tanımlanmaktadır. Ayrıca koruyucu
çeşitleri ve bunların gerekleri için, Madde 6.3.3.2’ye ve ISO 14120’ye bakılmalıdır.
3.27.1 Sabit koruyucu

Sadece aletler kullanarak açılabilecek veya çıkarılabilecek şekilde veya tutturma vasıtalarının kırılmasıyla
takılan (örneğin vidalarla, somunlarla, kaynakla) koruyucu.
3.27.2 Hareketli koruyucu

Alet kullanmadan açılabilen koruyucu.
3.27.3 Ayarlanabilen koruyucu

Bir bütün olarak ayarlanabilen veya ayarlanabilen parçalardan oluşan sabit veya hareketli koruyucu.
3.27.4 Ara kilitlemeli koruyucu

Bir ara kilitleme tertibatı ile birlikte çalışan koruyucuda, aşağıda belirtilen koruma fonksiyonları yerine
getirilmelidir:
— Koruyucu tarafından korunan tehlikeli fonksiyonlu makina, koruyucu kapanıncaya kadar çalışmamalı,
— Tehlikeli fonksiyonlu makina çalışırken koruyucu açılmışsa, durdurma komutu verilmeli ve
— Koruyucu kapalı olduğunda, koruyucu tarafından korunan tehlikeli fonksiyonlu makina çalışabilir
(koruyucunun kapanması, tehlikeli fonksiyonlu makinayı kendiliğinden çalıştırmamalıdır).
Not - ISO 14119 standardı, ayrıntılı şartları verir.
3.27.5 Koruyucu kilidi olan ara kilitlemeli koruyucu

Aşağıda belirtilen amaçları sağlamak amacıyla bir ara kilitleme tertibatı ve koruyucu kilitleme tertibatı ile birlikte
çalışan kilitlemeli bir koruyucu:
— Koruyucu tarafından koruması sağlanan makinanın tehlikeli fonksiyonları, koruyucu kapatılana ve

kitlenene kadar çalışmamalı,
— Makinanın tehlikeli fonksiyonundan kaynaklanan riskin kaybolmasına kadar koruyucu kapalı ve kilitli
kalmalı,
4
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Koruyucu kapalı ve kilitli olduğunda, koruyucu tarafından koruması sağlanan makinanın tehlikeli
fonksiyonları çalışmalı, (koruyucunun kapanması ve kilitlenmesi, makinanın tehlikeli fonksiyonlarını
kendiliğinden çalışmasını başlatmamalıdır).
Not - ISO 14119 standardı, ayrıntılı şartları verir.
3.27.6 Başlatma fonksiyonlu ara kilitlemeli koruyucu (kumanda koruyucusu)

Kapalı konumuna ulaştığında, ayrı bir başlatma kumandası kullanmadan makinanın tehlikeli
fonksiyonunu/fonksiyonlarını başlatmak için bir komut veren, ara kilitlemeli koruyucunun özel bir biçimi.
Not - Kullanma şartlarıyla ilgili ayrıntılı hükümler için, Madde 6.3.3.2.5’e bakılmalıdır.
3.28 Koruyucu tertibat

Bir koruyucu haricindeki diğer güvenli koruyucu.
Not - Koruyucu tertibat çeşitlerinin örnekleri Madde 3.28.1 ila Madde 3.28.9’da verilmektedir.
3.28.1 Ara kilitlemeli tertibat

Belirli şartlarda (genellikle koruyucu kapalı olmadığı sürece) makinanın tehlikeli fonksiyonlarının çalışmasını
engellemek amacına sahip mekanik, elektrik veya başka bir tipteki tertibat.
3.28.2 Takviyeli kumanda tertibatı

Bir başlatma kumandasıyla birlikte kullanılan ve bir makinanın fonksiyonunu icra etmesine, sürekli tahrik
edildiği sürece izin veren elle çalıştırılan kumanda tertibatı.
3.28.3 Bas çalıştır (kendiliğinden ilk konumunu alan) kumanda tertibatı

Bir makina elemanının çalışmasını başlatan ve çalışır durumda tutmayı, ancak elle yapılan tahrik devam ettiği
sürece sağlayan kumanda tertibatı.
3.28.4 İki el kumanda tertibatı

Makinanın tehlikeli fonksiyonlarını başlatmak ve devam ettirmek için iki elle aynı anda çalıştırılması gereken
ve bu sayede çalıştıran kişi için koruyucu bir tedbir sağlayan kumanda tertibatı.
Not - ISO 13851 standardında ayrıntılı hükümler verilmektedir.
3.28.5 Hassas koruyucu donanım (HKD)

Kişi veya kişilerin uzuvlarını tespit eden ve tespit edilen kişilere yönelik riski azaltmak için kontrol sistemine
uygun bir sinyal gönderen donanım.
Not - Bir kişi veya bir kişinin bir uzvu önceden belirlenen bir sınırı aştığında — örneğin, bir tehlike bölgesine
girildiğinde — (sendeleyerek) veya bir kişi önceden belirlenen bir bölgede tespit edildiğinde (mevcudiyeti
algılandığında) veya her iki durumda da sinyal verilebilir.
3.28.6 Aktif optoelektronik koruyucu tertibat (AOKT)

Algılama fonksiyonunu, belirtilen algılama bölgesinde bulunan ışık geçirmeyen bir cisim nedeniyle, tertibatın
içinde oluşturulan optik radyasyonun kesilmesini algılayan optoelektronik yayıcı ve alıcı elemanlarla
gerçekleştiren tertibat.
Not - IEC 61496 sayılı standardda ayrıntılı hükümler verilmektedir.
3.28.7 Mekanik engelleme tertibatı

Bir mekanizmaya giren mekanik bir engel olup (örneğin, kama, mil, saplama, vida, takoz vb.) kendi dayanımı
ile herhangi bir tehlikeli hareketi önleyen bir tertibattır.
3.28.8 Sınırlama tertibatı

Bir makinanın veya tehlikeli makina şartının/şartlarının tasarlanan bir sınırı aşmasını (boşluk sınırı, basınç
sınırı, yük moment sınırı vb.) engelleyen tertibat.
5
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
3.28.9 Sınırlı hareket kumanda tertibatı

Makinanın kontrol sistemiyle birlikte, sadece makinanın bir parçasının sınırlı miktardaki tek bir hareketine
müsaade eden kontrol tertibatı.
3.29 Engelleme tertibatı

Bir tehlike bölgesine erişimi tamamen engellemeden serbest erişime bir engel koyarak bu bölgeye erişim
ihtimalini azaltan herhangi bir fiziksel engel (alçak bariyer, korkuluk vb.).
3.30 Güvenlik fonksiyonu

Arızalanması halinde risk/risklerin hemen artmasına yol açabilen, bir makinanın fonksiyonu.
3.31 Beklenmedik başlama (istemeden başlatma)

Beklenmediğinden dolayı kişiler için bir risk oluşturan herhangi bir başlama.
Not 1 - Buna örneğin, aşağıdakiler sebep olabilir:
— Kumanda sistemindeki bir arızanın veya kumanda sisteminin üzerindeki bir dış tesirin sonucu olan bir
başlama komutu,
— Bir sensör veya güç kontrol elemanı gibi makinanın bir başlatma düğmesi veya diğer parçalarının
üzerindeki uygunsuz işlemin sonucu oluşan bir başlama komutu,
— Bir kesinti sonrası, güç kaynağının tekrar devreye girmesi,
— Makinanın parçaları üzerindeki dış/iç tesirler (yerçekimi, rüzgâr, içten yanmalı motorlarda otomatik
ateşleme vb.).
Not 2 - Otomatik bir çevrimin normal sıralı çalışması sırasında makinanın çalışmaya başlaması
amaçlanmıştır. Ancak bu, operatör tarafından beklenmeyen bir olay olarak kabul edilebilir. Bu durumda
kazaların engellenmesi ve güvenli koruma önlemlerinin uygulanması gerekir (bk. Madde 6.3).
Not 3 - Bu tarif, ISO 14118:2000, Madde 3.2’den alınmıştır.
3.32 Tehlikeye yol açan arıza

Makinada veya güç kaynağında riski artırabilen herhangi bir arıza.
3.33 Hata
Dış kaynakların kesintisi nedeniyle veya önleyici bakım veya diğer planlı işlemler esnasında yetersizlik hariç
olmak üzere, istenen bir fonksiyonun gerçekleştirilememesi ile karakterize edilen durum.
[IEV 191-05-01]
Not 1 - Hata, genellikle makinanın kendisinde meydana gelen bir arızanın sonucudur, ancak önceden
meydana gelen arıza olmadan da oluşabilir.
Not 2 - Makina alanında “arıza” terimi genellikle IEV 191-05-01 sayılı standarddaki tanıma uygun olarak
kullanılır. Fransızca “défaut” terimi ve Almanca “Fehler” terimi bu tanımla IEV standardında görünen
“panne” ve “Fehlzustand” terimlerin yerine kullanılır.
Not 3 - Uygulamada “hata” ve “arıza” terimleri genellikle eş anlamlı olarak kullanılır.
3.34 Arıza
Bir makinanın istenilen fonksiyonu yerine getirebilme yeteneğinin son bulması.
Not 1 - Arızadan sonra makinada bir hata oluşur.
Not 2 - “Arıza” bir olaydır, “hata”dan ayrı olan bir durumdur.
Not 3 - Tanımlanmış kapsam sadece yazılımdan ibaret olan makinalara uygulanmaz.

[IEV 191-04-01]
6
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
3.35 Ortak nedenli arızalar

Münferit bir olaya dayanan, meydana geldiği yerde birbirlerinin sonucu olmayan farklı makinaların arızaları.
Not - Ortak nedenli arızalar ortak modlu arızalarla karıştırılmamalıdır.
[IEV 191-04-23]
3.36 Ortak modlu arızalar

Aynı arıza moduyla karakterize edilen makina/parça/kısım arızaları.
Not - Farklı nedenlerden kaynaklanabilmelerinden dolayı ortak modlu arızalar, ortak nedenli arızalarla
karıştırılmamalıdır.
[IEV 191-04-24]
3.37 Bozukluk
Bir makinanın amaçlanan fonksiyonunu yerine getirmemesine sebep olan hata.
Not - Örnekler için, Madde 5.4, b) 2)’ye bakınız.
3.38 Acil durum

Acilen sona erdirilmesi veya engellenmesi ihtiyacı duyulan tehlikeli durum.
Not - Bir acil durum aşağıdakilerden kaynaklanabilir:
— Makinanın normal çalışması esnasında (örneğin insanla olan etkileşiminden dolayı veya dış etkilerin bir
sonucu olarak) veya
— Makinanın herhangi bir parçasının bozukluğu veya arızası sonucunda.
3.39 Acil durum faaliyeti

Bir acil durumu sona erdirmek veya engellemek için planlanan bütün müdahale ve işlemler.
3.40 Acil durdurma/acil durdurma fonksiyonu

Bir fonksiyon olup;
— Çalışma esnasında, insanlara yönelik mevcut tehlikelerin, iş parçasına veya makinaya yönelik muhtemel
hasarların azaltılması veya nedenlerinin bertaraf edilmesi ve
— İnsanın tek bir hareketiyle başlatılması,
için tasarımlanmıştır.
Not - ISO 13850, ayrıntılı hükümler vermektedir.
3.41 Emisyon değeri

Bir makina tarafından oluşturulan bir emisyonu ifade eden sayısal değer (örneğin gürültü, titreşim, tehlikeli
maddeler, radyasyon).
Not 1 - Emisyon değerleri bir makinanın özellikleriyle ilgili bilgilerin bir parçasıdır ve risk değerlendirmesinin
bir dayanağı olarak kullanılır.
Not 2 - “Emisyon değeri” terimi, makina kullanıldığı zaman insanların emisyona maruz kalmasını ölçen
“maruz kalma değeri” ile karıştırılmamalıdır. Maruz kalma değerleri, emisyon değerlerini kullanarak
hesaplanabilir.
Not 3 - Emisyon değerleri tercihen ölçülür ve bunlarla bağlantılı belirsizlikler standartlaştırılmış yöntemler
yardımıyla belirlenir (örneğin benzer Makinalar arasında karşılaştırma yapmak için).
7
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
3.42 Karşılaştırmalı emisyon verileri

Karşılaştırma amacıyla benzer makinalardan toplanan emisyon değerlerinin serisi.
Not - Gürültü karşılaştırması için, ISO 11689’a bakılmalıdır.
4 Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması için strateji

Tasarımcı, risk değerlendirmesi ve risk azaltma çalışması gerçekleştirmek için verilen sıraya göre aşağıda
belirtilen işlemleri yapmalıdır (bk. Şekil 1):
a) Makinaların planlanan kullanımı ve makul şekilde önceden tahmin edilebilen yanlış kullanımı dâhil olmak
üzere makinaların sınırlarını belirlemeli,
b) Tehlikeler ve buna bağlı tehlikeli durumları tespit etmeli,
c) Tespit edilen her tehlike ve tehlikeli durumun riskini tahmin etmeli,
d) Tespit edilen riskler değerlendirilmeli ve riski azaltma ihtiyacıyla ilgili kararları almalı,
e) Tehlikeleri ortadan kaldırmalı veya koruyucu tedbirler yardımıyla tehlikelerle ilgili riskleri azaltmalı.
a) ila d)’de belirtilen işlemler risk değerlendirmesi ile e)’de belirtilen işlem ise riskin azaltılmasıyla ilgilidir.
Risk değerlendirmesi, makinalarla bağlantılı olan risklerin analizine ve değerlendirilmesine sistematik bir
şekilde imkân sağlayacak bir dizi mantıksal aşamadır.
Gerekli olduğunda risk değerlendirmesi, risk azaltma işlemini müteakiben yapılır. Bu sürecin tekrarlanması
tehlikeleri mümkün olduğu kadar ortadan kaldırmak ve koruyucu önlemler uygulayarak riskleri yeterince
azaltmak için gerekli olabilir.
Makinalarda mevcut olması durumunda, hiçbir koruyucu tedbir veya tedbirlerin uygulanmaması halinde bir
tehlikenin er veya geç hasara yol açacağı varsayılır. Tehlikelerin örnekleri Ek B’de verilmektedir.
Koruyucu tedbirler; tasarımcı ve kullanıcı tarafından Şekil 2’ye uygun olarak tatbik edilen tedbirlerin birleşimidir.
Tasarım aşamasında dâhil edilebilen tedbirler kullanıcının uyguladığı tedbirlerin yerine tercih edilebilir ve
genellikle daha etkilidir.
Yerine getirilecek amaç, aşağıda belirtilen dört husus hesaba katılarak yapılan en büyük risk azaltmadır. Bu
maddede tanımlanan strateji Şekil 1’de akış şemasıyla gösterilmektedir. Süreç kendi başına tekrarlanabilir bir
süreçtir ve riski azaltmak için mevcut teknolojiden en iyi şekilde yararlanarak, birbirini izleyen birden fazla
uygulama gerekli olabilir. Bu süreci yerine getirirken, aşağıda önerilen sıraya göre bu dört faktörü hesaba
katmak gereklidir:
— Makinanın ömrünün bütün aşamaları boyunca makina güvenliği,
— Makinanın fonksiyonunu yerine getirebilmesi için makinanın yeteneği,
— Makinanın kullanılabilirliği,
— Makinanın imalat, işletme ve sökme maliyetleri.
Not 1 - Bu kuralların ideal uygulaması; makinanın kullanılması, kaza geçmişi ve sağlık kayıtları bilgisine,
mevcut risk azaltma tekniklerine ve kullanılan makina ile ilgili yasal çerçeveye ihtiyaç duyar.
Not 2 - Belirli bir zamanda kabul edilen bir makina tasarımı, teknolojik gelişmenin daha düşük riske sahip
eşdeğer bir makinanın tasarımına izin verdiğinde, bundan itibaren geçerli olmaz.
8
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
a Soru ilk kez sorulduğunda, başlangıçtaki risk değerlendirmesinin sonucuna göre cevap verilir.
Şekil 1 - Tekrarlanan üç aşamalı yöntem dâhil olmak üzere risk azaltma sürecinin şematik gösterimi
9
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
a Kullanım amacına uygun bilgilerinin verilmesi, tasarımcının risk azaltmaya katkısının bir parçasıdır, ancak
yalnızca kullanıcı tarafından uygulandığı zaman ilgili koruyucu tedbirler etkilidir.
b Kullanıcı girişi tasarımcı tarafından, genellikle makinanın planlanan kullanımıyla ilgili olarak, kullanıcı
topluluğundan veya belli bir kullanıcıdan alınan bilgilerdir.
c Kullanıcının uyguladığı çeşitli koruyucu tedbirler arasında hiçbir hiyerarşi yoktur. Bu koruyucu tedbirler bu
standardın kapsamı dışındadır.
d Bunlar, makinanın planlanan kullanımında öngörülmeyen belli bir süreç veya süreçlerden dolayı veya
tasarımcı tarafından kontrol edilemeyen özel montaj şartlarından dolayı istenen koruyucu tedbirlerdir.
Şekil 2 - Tasarımcının bakış açısına göre risk azaltma süreci
10
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
5 Risk değerlendirme
5.1 Genel
Risk değerlendirme (bk. Şekil 1),
— Risk analizini;
1) Makinanın sınırlarının belirlenmesini (bk. Madde 5.3),
2) Tehlike belirlenmesini (bk. Madde 5.4 ve Ek B),
3) Risk tahminini (bk. Madde 5.5) içeren risk analizini içerir.
— Risk hesaplamayı içerir (bk. Madde 5.6).
Risk analizi, risk hesaplama için riskin azaltılmasının gerekli olup olmadığı konusunda kararlar alınmasına izin
veren istenen bilgileri sağlar.
Bu kararlar, makinanın üzerinde mevcut olan tehlikelerle bağlantılı olan riskin niteliği veya uygun olduğunda
sayısal tahmin ile desteklenmiş olmalıdır.
Not - Yararlı bilgiler mevcut olduğu zaman, sayısal bir yaklaşım uygun olabilir. Bununla birlikte, bir sayısal
yaklaşım mevcut olan yararlı bilgilerle ve/veya risk değerlendirmesini yapan kişilerin sınırlı kaynaklarıyla
kısıtlanır. Dolayısıyla, bazı uygulamalarda yalnızca nitelikli risk tespiti mümkün olmaktadır.
Risk tespiti Madde 7’ye göre belgelenmiş olmalıdır.
5.2 Risk değerlendirmesine dair bilgiler

Risk değerlendirmesine yönelik bilgiler aşağıdakilerini içermelidir:
a) Makina tanımıyla ilgili bilgiler:
1) Kullanıcı şartnameleri,
2) Aşağıdakilerini içeren beklenilen makina şartnameleri,
i) Makinanın bütün ömrünün çeşitli aşamalarının bir açıklaması,
ii) Makinanın özelliğini gösteren tasarım çizimleri veya diğer araçlar ve
iii) Gerekli enerji kaynakları ve bunların temin edilme şekli,
3) İlgili olması halinde, benzer makinaların önceki tasarımlarıyla ilgili belgeler,
4) Mümkünse, makinaların kullanılmasıyla ilgili bilgiler.
b) Mevzuat, standardlar ve uygulanacak diğer belgelerle ilgili bilgiler:
1) Uygulanacak mevzuat,
2) İlgili standardlar,
3) İlgili teknik şartnameler,
4) İlgili güvenlik veri formları.
c) Kullanma deneyimiyle ilgili bilgiler:
1) Mevcut veya benzer makinaların herhangi bir kaza, olay veya arıza geçmişi,
11
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
2) Örneğin emisyonlardan (gürültü, titreşim, toz, duman vb.), kullanılan kimyasal maddelerden veya
makinayla işlenen maddelerden kaynaklanan sağlığa yönelik zararın geçmişi,
3) Benzer makinaların kullanıcılarının deneyimi ve mümkün olduğu durumlarda potansiyel kullanıcılarla

yapılan bilgi alışverişi.
Not - Meydana gelen ve zarara yol açan bir olay “kaza” olarak ifade edilebilir. Bununla birlikte meydana gelen
ve zarara yol açmayan bir olay “zararsız kaza” veya “tehlike oluşumu” olarak ifade edilebilir.
d) İlgili ergonomik prensipler
Tasarımı geliştikçe ve makinada değişiklikler yapılması istendiğinde, bilgiler güncelleştirilmelidir.
Farklı makina çeşitleriyle bağlantılı olan benzer tehlikeli durumlar arasındaki kıyaslamalar genellikle, bu
durumdaki tehlikeler ve kaza şartlarıyla ilgili yeterli bilgilerin mevcut olması şartıyla mümkündür.
Not- Bir kaza geçmişinin olmaması, az sayıdaki kazalar veya düşük şiddetli kazalar, düşük bir risk varsayımı
olarak alınmalıdır.
Verilerin uygunluğu konusunda gizlilik olması şartıyla, veri tabanlarından, kılavuzlardan, laboratuvarlardan ve
imalatçıların şartnamelerinden alınan veriler sayısal analiz için kullanılabilir. Bu verilerle ilgili belirsizlik
belgelerde gösterilmelidir (bk. Madde 7).
5.3 Makinaların sınırlarının belirlenmesi
5.3.1 Genel
Risk değerlendirmesi, makinaların ömrünün bütün aşamalarını hesaba katarak makinaların sınırlarının
belirlenmesiyle başlar. Bu tespit, bütünleşik bir yapıdaki makina veya bir dizi makinanın özellik ve
performansları ile insanlarla, çevreyle ve mamullerle ilgili, Madde 5.3.2 ila Madde 5.3.5’te verildiği gibi
makinaların sınırlarına göre belirlenmesi gerektiği anlamına gelir.
5.3.2 Kullanım sınırları

Kullanım sınırları, planlanan kullanımı ve makul şekilde tahmin edilebilen yanlış kullanımı içerir. Hesaba
katılacak hususlar aşağıda belirtilmiştir:
a) Makinanın arızalanması nedeniyle gerekli olan müdahaleler dâhil olmak üzere, kullanıcılar için farklı
makina çalıştırma modları ve farklı müdahale prosedürleri,
b) Cinsiyet, yaş, en çok kullandığı el veya sınırlayıcı fiziksel özelliklerine (görme veya işitme engeli, boy,
dayanıklılık vs.) göre belirlenen kişiler tarafından makinaların (örneğin, sanayi, sanayi dışı ve konutlarda)
kullanılması,
c) Aşağıda belirtilen kullanıcıların eğitim seviyeleri, deneyimi veya kabiliyetleri:
1) Operatörler,
2) Bakım personeli ve teknik elemanlar,
3) Kursiyerler ve çıraklar,
4) Genel halk,
d) Makul şekilde tahmin edilebilmesi durumunda, diğer kişilerin makinalarla ilgili tehlikelere maruz kalması:
1) Yakındaki makinaların operatörleri gibi muhtemelen özel tehlikelere karşı farkındalığı yüksek olan
kişiler,
2) Yönetim personeli gibi özel tehlikelere karşı farkındalığı az olan ancak, muhtemelen saha güvenliği
prosedürlerini, yetkilendirilmiş yollar vb. konusunda farkındalığı yüksek olan kişiler,
12
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
3) Çocuklar dâhil olmak üzere ziyaretçiler veya genel halk gibi muhtemelen makina tehlikeleri veya saha
güvenliği prosedürleri hakkında farkındalığı çok az olan kişiler.
Yukarıda b) şıkkıyla ilgili özel bilgilerin bulunmaması halinde, imalatçı planlanan kullanıcı nüfusuyla ilgili genel
bilgileri hesaba katmalıdır (örneğin uygun antropometrik veriler).
5.3.3 Yer sınırlamaları

Hesaba katılacak yer sınırlamalarıyla ilgili hususlar, aşağıdakileri içerir:
a) Hareket alanı,
b) Çalıştırma ve bakım esnasında olduğu gibi makinayla etkileşimi olan kişiler ile ilgili yer ihtiyaçları,
c) Operatör-makina arayüzü gibi insan etkilenmesi ve
d) Makina-güç kaynağı arayüzü.
5.3.4 Zaman sınırlamaları

Hesaba katılacak zaman sınırlamalarıyla ilgili hususlar aşağıdakileri içerir:
a) Makinanın planlanan kullanımını ve makul şekilde tahmin edilebilen yanlış kullanımını hesaba katarak
makina ve/veya makinanın bileşenlerinden bazılarının ömür sınırı (aletler, aşınabilen parçalar,
elektromekanik bileşenler vb.) ve
b) Tavsiye edilen servis aralıkları.
5.3.5 Diğer sınırlamalar

Diğer sınırlamalara ait örnekler aşağıdakilerini içerir:
a) İşleme tabi tutulacak malzemenin/malzemelerin özellikleri,
b) Bakım ve temizlik - gerekli olan temizlik seviyesi ve
c) Çevre şartları - makina kapalı veya açık mekânlarda, kuru veya nemli havalarda, doğrudan doğruya güneş
altında, toza ve neme karşı tolerans vb. çalışılıp çalışmadığına bakılmaksızın, tavsiye edilen asgari ve
azami sıcaklıklar.
5.4 Tehlike belirleme

Makinanın sınırları belirlendikten sonra, makinanın ömür döngüsü içindeki tüm aşamaların gerçekleşmesi
esnasında, makinanın herhangi bir risk değerlendirmesindeki tüm aşamalar makul şekilde tahmin edilebilen
tehlikelerin (kalıcı tehlikeler ve beklenmedik şekilde ortaya çıkabilen tehlikeler), tehlikeli durumlar ve/veya
olaylar:
— Nakliye, montaj ve yerleştirme,
— İşletmeye alma,
— Kullanma,
— Sökme, devreden çıkarma ve hurdaya çıkarma.
Sadece tehlikeler belirlendiği zaman, bunları ortadan kaldıracak veya azaltacak adımlar atılabilir. Bu tehlike
belirleme işlemini gerçekleştirmek için makinanın farklı parçalarını, mekanizmalarını veya fonksiyonlarını varsa
işleme tabi tutulacak malzemeleri ve makinanın kullanılabildiği ortamı hesaba katarak makinayla yapılacak
olan işlemleri ve makinayla çalışan kişilerin yerine getireceği görevleri belirlemek gerekir.
Tasarımcı, aşağıda belirtilen hususları hesaba katarak tehlikeleri belirlemelidir:
13
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
a) Makinanın bütün ömrü boyunca insanlarla etkileşimi
Görev tespitinde yukarıda belirtildiği gibi makinanın ömür döngüsü içindeki tüm aşamalarıyla ilgili bütün
görevler hesaba katılmalıdır. Görev tespitinde aynı zamanda aşağıda belirtilen görev kategorileri de hesaba
katılmalı, ancak bunlarla sınırlı olmamalıdır:
— Ayarlama,
— Deneye tabi tutma,
— Eğitim/programlama,
— Süreç/takım değiştirme,
— Başlatma,
— Bütün çalışma modları,
— Malzeme besleme,
— Ürünün makinadan çıkarılması,
— Makinanın durdurulması,
— Acil durumda makinanın durdurulması,
— Sıkışma veya tıkanmadan sonra işlemin düzeltilmesi,
— Plansız şekilde durduktan sonra yeniden başlatma,
— Arıza bulma/sorun giderme (operatörün müdahalesi),
— Temizlik ve bakım,
— Önleyici bakım,
— Düzeltici bakım.
Çeşitli görevlerle bağlantılı olan makul şekilde önceden tahmin edilebilen bütün tehlikeler, tehlikeli durumlar
veya tehlikeli olaylar daha sonra belirlenmelidir. Ek B’de bu sürece yardım edecek tehlikeler, tehlikeli durumlar
ve tehlikeli olayların örnekleri verilmektedir. Tehlikeleri sistematik olarak belirlemek için bazı yöntemler
mevcuttur. Ayrıca ISO/TR 14121-2’ye bakılmalıdır.
İlave olarak, görevlerle doğrudan ilgisi olmayan önceden tahmin edilebilen bütün tehlikeler, tehlikeli durumlar
veya tehlikeli olaylar belirlenmelidir.
Örnek: Deprem olayları, yıldırım, aşırı kar yükleri, gürültü, makinaların parçalanması, hidrolik hortumun
patlaması.
b) Makinanın mümkün olan durumları
Bunlar aşağıda belirtilmiştir:
1) Makina planlanmış fonksiyonunu yerine getiriyor (makina normal çalışıyor),
2) Makina aşağıda belirtilen çeşitli nedenlerden dolayı planlanan fonksiyonu yerine getiremiyor
(arızalanıyor):
— İşlemden geçirilen malzeme veya iş parçasının bir özelliği veya bir ebadın değişmesi,
— Makinanın bileşeni olan parça veya hizmetlerinden biri veya birden fazlasının arızalanması,
14
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Dış etkilerden kaynaklanan arızalanma (örneğin darbeler, titreşim, elektromanyetik girişim),
— Tasarım hatası veya eksikliği (örneğin yazılım hataları),
— Güç kaynağının bozulması ve
— Bulunduğu yerleşim şartları (örneğin hasarlı zemin yüzeyleri).
c) Operatörün kasıtlı olmayan davranışı veya makinanın makul şekilde önceden tahmin edilebilen
yanlış kullanımı
Örnekler aşağıdakileri içerir:
— Operatör tarafından makina kontrolünün kaybedilmesi (özellikle elde kullanılan veya seyyar Makinalar
için),
— Makina kullanılırken bozulma, kaza veya arıza durumunda bir kişinin refleksi,
— Konsantrasyon kaybı veya dikkatsizlikten kaynaklanan davranış,
— Bir görevi yerine getirirken “en az dayanıklılık hattının” karşılaşılması sonucu oluşan davranış,
— Makinayı bütün şartlarda çalıştırmaya devam etme baskısından kaynaklanan davranış ve
— Bazı kişilerin davranışı (örneğin çocuklar, engelliler).
Not - Mevcut tasarım dokümanlarının incelenmesi, motorlar veya hidrolik silindirler gibi hareketli teçhizatla ilgili
olanlar başta olmak üzere makinaya ilişkin tehlikeleri belirlemek için yararlı bir yöntem olabilir.
5.5 Risk tahmini
5.5.1 Genel
Tehlikelerin tespitinden sonra, her bir tehlikeli durum için Madde 5.5.2’de verilen risk unsurlarını belirleyerek
risk tahmini yapılabilir. Bu unsurlar belirlendiğinde, Madde 5.5.3’te belirtilen hususları hesaba katmak
gereklidir.
Bir emisyon için standardlaşmış (veya başka uygun) ölçme yöntemlerinin mevcut olması halinde, bunlar
emisyon değerlerini ve karşılaştırmalı emisyon verilerini belirlemek için mevcut makina veya prototiplerle
birlikte kullanılmalıdır. Bu, tasarımcıya aşağıdakileri mümkün kılar:
— Emisyonlarla ilgili risk tahminini,
— Tasarım aşamasında yapılan koruyucu tedbirlerin etkisini değerlendirmesini,
— Muhtemel müşterilere, teknik belgelerde emisyonlarla ilgili nicel bilgiler vermesini ve
— Kullanıcılara, kullanma bilgilerinde emisyonlarla ilgili nicel bilgiler vermesini.
Ölçülebilen parametrelerle tanımlanan emisyon dışındaki tehlikeler benzer bir şekilde ele alınabilir.
5.5.2 Risk unsurları
5.5.2.1 Genel
Belirli bir tehlike durumuna bağlı risk aşağıda belirtilen unsurlara bağımlıdır:
a) Hasarın şiddeti,
b) Şiddeti belirli olan hasarın oluşma ihtimali, bu ihtimal aşağıdakilerin bir fonksiyonudur:
1) İnsanın/insanların tehlikeye maruz kalmaları,
15
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
2) Tehlikeli bir durum meydana gelmesi ve
3) Söz konusu hasarı önlemek ve sınırlandırmak için teknik ve insani ihtimaller.
Risk unsurları Şekil 3’te gösterilmektedir. İlave detaylar, Madde 5.5.2.2, Madde 5.5.2.3 ve Madde 5.5.3’te
verilmektedir.
’nin ’nin
Şekil 3 - Risk unsurları
5.5.2.2 Hasar şiddeti

Şiddet, aşağıda belirtilen hususları hesaba katarak tahmin edilebilir:
a) Yaralanma veya sağlıkla ilgili zararın şiddeti, örneğin;
— Hafif,
— Ciddi,
— Ölümcül.
b) Hasarın kapsamı:
— Bir kişi,
— Birçok kişi.
Bir risk değerlendirilmesi yapılırken, belirlenmiş her bir tehlikeden kaynaklanan muhtemel hasarın en yüksek
ihtimale dayalı şiddeti hesaba katılmalıdır. Ancak böyle bir olayın olma ihtimali yüksek olmasa bile, önceden
tahmin edilebilen en yüksek şiddet ayrıca hesaba katılmalıdır.
5.5.2.3 Hasarın meydana gelme ihtimali
5.5.2.3.1 İnsanların tehlikeye maruz kalması

Bir kişinin tehlikeye maruz kalması hasarın meydana gelme ihtimalini etkiler. Diğerleri arasında tehlikeye
maruz kalma durumu tahmin edildiği zaman hesaba katılacak olan faktörler şunlardır:
a) Tehlike bölgesine girme ihtiyacı (normal çalışması, arızanın düzeltilmesi, bakım veya onarım vb. için),
b) Yapısı gereği erişim (örneğin malzemelerin elle verilmesi),
c) Tehlike bölgesinde harcanan zaman,
d) Girmesi gereken kişilerin sayısı ve
16
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
e) Erişim sıklığı.
5.5.2.3.2 Tehlikeli bir olayın meydana gelmesi

Tehlikeli bir olayın meydana gelmesi hasar meydana gelme ihtimalini etkiler. Diğerleri arasında tehlikeli bir
olayın meydana gelmesi tahmin edildiği zaman hesaba katılacak olan faktörler şunlardır:
a) Güvenilirlik ve diğer istatistiksel veriler,
b) Kaza geçmişi,
c) Sağlıkla ilgili zararın geçmişi ve
d) Risklerin karşılaştırılması (bk. Madde 5.6.3).
Not - Tehlikeli bir olayın meydana gelmesi, teknik veya insan kökenli olabilir.
5.5.2.3.3 Hasarın önlenmesi veya sınırlandırılması ihtimali

Hasarın önlenmesi veya sınırlandırılması ihtimali hasar meydana gelme ihtimalini etkiler. Diğerleri arasında
hasarın önlenmesi veya sınırlandırılması ihtimali tahmin edildiği zaman hesaba katılacak olan faktörler
şunlardır:
a) Tehlikelere maruz kalabilen farklı kişiler, örneğin;
— Usta,
— Acemi,
b) Tehlikeli durum hasara ne kadar çabuk neden olabilir, örneğin;
— Aniden,
— Hızlı,
— Yavaş,
c) Herhangi bir riskin öğrenilmesi, örneğin;
— Kullanma bilgileri başta olmak üzere genel bilgilerle,
— Doğrudan gözlemle,
— Özellikle makina üzerindeki uyarı işaretleri ve gösterge tertibatıyla,
d) İnsanların hasarı önleme veya sınırlandırma becerisi (örneğin refleks, çeviklik, kaçma ihtimali),
e) Uygulama deneyimi ve bilgisi, örneğin;
— Makinalarla ilgili uygulama deneyimi ve bilgisi,
— Benzer Makinalarla ilgili uygulama deneyimi ve bilgisi,
— Deneyim olmaması.
5.5.3 Risk tespiti esnasında hesaba katılması gerekli olan hususlar
5.5.3.1 Maruz kalan kişiler

Risk tespitinde tehlikeye maruz kalması makul şekilde önceden tahmin edilebilen bütün kişiler (operatörler ve
diğerleri dâhil) hesaba katılmalıdır.
17
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
5.5.3.2 Maruz kalmanın türü, sıklığı ve süresi

Gözden geçirilmekte olan tehlikeye maruz kalmanın (sağlıkla ilgili uzun süreli zarar dâhil olmak üzere) tahmini
makinanın bütün çalışma modlarının ve çalışma yöntemlerinin analizini gerektirir ve bunlar hesaba katılmalıdır.
Özellikle, analiz yükleme/boşaltma, ayarlama, öğrenim, süreç değiştirme veya düzeltme, temizlik, arıza bulma
ve bakım esnasında giriş ihtiyaçlarını hesaba katmalıdır.
Risk tespitinde aynı zamanda koruyucu tedbirleri askıya almak için gerekli olan görevler de hesaba katılmalıdır.
5.5.3.3 Maruz kalma ile etkileri arasındaki ilişki

Bir tehlikeye maruz kalma ile bunun etkileri arasındaki ilişkide düşünülen her tehlikeli durum hesaba
katılmalıdır. Aynı zamanda birikmiş maruz kalma etkileri ve tehlikelerin kombinasyonları da hesaba katılmalıdır.
Bu etkiler düşüldüğünde, risk tespitinde uygun onaylı veriler mümkün olduğu kadar esas alınmalıdır.
Not 1 - Kaza verileri belli bir makina modelinin belli bir koruyucu tedbirle kullanılmasıyla bağlantılı olan
yaralanma ihtimali ve şiddetinin belirlenmesine yardım edebilir.
Not 2 - Bununla birlikte, sıfır kaza verileri düşük bir yaralanma ihtimali ve şiddetinin garantisi değildir.
5.5.3.4 İnsan faktörleri

İnsan faktörleri riski etkileyebilir. Risk tespitinde hesaba katılmalıdır. Örneğin, bu faktörler aşağıdakileri içerir:
a) Arızanın düzeltilmesi dâhil olmak üzere insanın/insanların makinalardan etkilenmesi,
b) İnsanlar arasındaki etkileşim,
c) Stresle ilgili hususlar,
d) Ergonomik hususlar,
e) İnsanların eğitimlerine, tecrübesine ve becerisine bağlı olarak verilen bir durumda risklerin farkına varma
kapasitesi,
f) Yorgunluk hususları ve
g) Sınırlı yetenek özellikleri (sakatlık, yaş vb. nedenlerle).
Eğitim, deneyim ve kabiliyet riski etkileyebilir. Bununla birlikte, bu koruyucu tedbirlerin pratik olarak
uygulanabildiği yerlerde bu faktörlerden hiçbiri, tehlikeyi ortadan kaldırmak için, doğal olarak güvenli tasarım
önlemi veya güvenli koruma riskin azaltılması için kullanılmamalıdır.
5.5.3.5 Koruyucu tedbirlerin uygunluğu

Risk tespiti, koruyucu tedbirlerin uygunluğunu hesaba katmalı ve
a) Hasara yol açan durumları belirlemeli,
b) Uygun durumlarda, alternatif koruyucu tedbirleri karşılaştırmak için nicel yöntemler kullanılarak yapılmalı
(bk. ISO/TR 14121-2) ve
c) Uygun koruyucu tedbirlerin seçilmesine yardım edebilen bilgileri vermelidir.
Risk tahmini yapılırken arıza durumunda riski hemen arttıran olarak belirlenmiş bu bileşenlere ve sistemlere,
özel dikkat gerektirir.
Koruyucu tedbirler çalışma organizasyonu, doğru davranışı, dikkati, kişisel koruyucu donanımların (PPE)
kullanılması, beceri veya eğitimi içerdiğinde, kanıtlanmış teknik koruyucu tedbirlerle karşılaştırılan söz konusu
tedbirlerin son derece düşük güvenilirliği risk tahmininde hesaba katılmalıdır.
18
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
5.5.3.6 Koruyucu tedbirleri devreden çıkarma veya atlama ihtimali

Bir makinanın sürekli güvenli çalışması için, koruyucu tedbirlerin makinanın kolayca kullanılmasına izin
vermesi ve planlanan kullanımını engellememesi önemlidir. Aksi takdirde, makinadan azami düzeyde
yararlanmak için koruyucu tedbirlerin atlanması ihtimali söz konusudur.
Risk tahmininde, koruyucu tedbirlerin devreden çıkarılma veya atlanma ihtimali hesaba katılmalıdır. Aynı
zamanda koruyucu tedbirleri devreden çıkarma veya atlamayı özendirecek hususlar hesaba katılmalıdır,
örneğin:
a) Koruyucu tedbir üretimi yavaşlattığı zaman veya kullanıcının başka bir faaliyetini veya tercihini
engellediğinde,
b) Koruyucu önlemin uygulanması zor olduğunda,
c) Operatör dışındaki kişiler müdahale ettiklerinde veya
d) Koruyucu tedbir kullanıcı tarafından onaylanmadığı zaman veya fonksiyonuna uygun olduğu kabul
edilmediğinde.
Koruyucu bir tedbirin engellenip engellenememesi, ayarlanabilen bir koruyucu veya programlanabilen algılama
tertibatı gibi koruyucu önlem türüne ve bunun tasarım detaylarına bağlıdır.
Programlanabilen elektronik sistemler kullanan koruyucu tedbirler, güvenlikle ilgili yazılım programının tasarım
ve denetleme yöntemleriyle uygun şekilde kısıtlanmaması halinde ek engelleme veya geçiştirme ihtimallerini
barındırmalıdır. Risk tahmini, güvenlikle ilgili fonksiyonların diğer makina fonksiyonlarından ayrılmadığının
yerleri tanımlanmalı ve erişimin mümkün olduğu sınırı belirlemelidir. Bu durum, teşhis veya süreç doğrulama
amaçları doğrultusunda uzaktan erişim gerektirdiği zaman özellikle önemlidir.
5.5.3.7 Koruyucu tedbirleri devam ettirme kabiliyeti

Risk tahmininde koruyucu tedbirlerin istenen koruma seviyesini sağlamak için gerekli olan durumda devam
ettirilip ettirilememesi hesaba katılmalıdır.
Not - Koruyucu tedbir doğru çalışma düzeninde kolayca sürdürülemediğinde, bu durum makinanın sürekli
kullanılmasına izin vermek için koruma tedbirinin engellenmesini veya geçiştirilmesini teşvik edebilir.
5.5.3.8 Kullanma bilgileri

Risk tahmininde mevcut kullanma bilgileri hesaba katılmalıdır. Aynı zamanda Madde 6.4’e bakınız.
5.6 Risk hesaplama
5.6.1 Genel
Risk tahmini tamamlandıktan sonra, riskin azaltılmasının gerekip gerekmediğini belirlemek için risk
hesaplaması yapılmalıdır. Riskin azaltılması gerekirse, bu durumda uygun koruyucu tedbirler seçilip
uygulanmalıdır (bk. Madde 6). Şekil 1’de gösterildiği gibi, risk azaltmanın yeterliliği Madde 6’da anlatılan üç
adet risk azaltma aşamasından her birini uyguladıktan sonra belirlenmelidir. Bu sezgisel sürecin bir parçası
olarak tasarımcı, aynı zamanda yeni koruyucu tedbirler uygulandığı zaman ek tehlikeler söz konusu olup
olmadığını veya diğer risklerin artıp artmadığını ayrıca kontrol etmelidir. İlave tehlikeler meydana gelmesi
halinde, bunlar belirlenen tehlikeler listesine eklenmeli ve uygun koruyucu tedbirlerin bu tehlikeleri önlemesi
için belirlenmiş olması gerekir.
Uygulanabildiği durumlarda risk azaltma amaçlarına ve uygun bir risk karşılaştırma sonucuna ulaşmak riskin
yeterince azaltıldığına dair güven verir.
5.6.2 Yeterli risk azaltma

Madde 6.1’de anlatılan üç aşamalı yöntemin uygulanması yeterince risk azaltma elde etmek için gereklidir.
Üç aşamalı yöntem uygulandıktan sonra, yeterli risk azaltma aşağıdaki durumlarda sağlanır;
— Bütün çalışma şartları ve bütün müdahale prosedürleri hesaba katıldığında,
19
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Tehlikeler ortadan kaldırıldığında veya riskler mümkün olan en düşük seviyeye kadar düşürüldüğünde,
— Koruyucu tedbirler ile tanımlanmış tüm yeni tehlikeler dikkate alındığında,
— Kullanıcılar yeterince bilgilendirilip kalan riskler hakkında uyarıldığında (bk. Madde 6.1, Aşama 3),
— Koruyucu tedbirler birbirleriyle uyumlu olduğunda,
— Profesyonel olarak veya sanayide kullanmak amacıyla tasarlanan bir makinanın profesyonel olmayan
veya sanayi dışında kullanılmasından doğabilen sonuçlara yeterince önem verildiğinde ve
— Koruyucu tedbirler operatörün çalışma koşullarını veya makinanın kullanımını olumsuz olarak
etkilemediğinde.
5.6.3 Risklerin karşılaştırılması

Risk hesaplama sürecinin bir parçası olarak, makina veya makinanın parçalarıyla ilgili riskler, aşağıda belirtilen
kriterlerin uygulanması şartlarıyla, benzer makina veya makina parçalarıyla ilgili risklerin karşılaştırılması ile
sağlanır:
— Benzer Makinalar, ilgili C tipi standard/standardlara uygun olduğunda,
— Tasarlanmış kullanım, makul şekilde önceden tahmin edilebilen yanlış kullanım ve her iki makinanın de
tasarlanıp yapılma şekli karşılaştırılabilir,
— Tehlikeler ve risk unsurları karşılaştırılabilir,
— Teknik şartnameler karşılaştırılabilir,
— Kullanma şartları karşılaştırılabilir.
Bu karşılaştırma yönteminin kullanılması bu standardda bazı kullanma şartları için belirtilen risk değerlendirme
sürecini uygulama ihtiyacını ortadan kaldırır. Örneğin; et kesmek için kullanılan şeritli bir testere ahşap kesmek
için kullanılan şeritli testereyle karşılaştırıldığında, farklı malzemeyle ilgili riskler değerlendirilmelidir.
6 Risk azaltma
6.1 Genel
Risk azaltma amacına, tehlikeleri ortadan kaldırarak veya aşağıda verilen ilgili riski belirleyen iki unsurdan birini
ayrı ayrı veya aynı zamanda azaltarak ulaşılabilir:
— Gözden geçirilmekte olan tehlikeden dolayı hasar şiddeti,
— Bu hasarın meydana gelme ihtimali.
Bu amaca ulaşmak için düşünülen bütün koruyucu tedbirler üç aşamalı yöntemde belirtilen ve aşağıda
gösterilen sıraya göre uygulanmalıdır (aynı zamanda bk. Şekil 1 ve Şekil 2).
Aşama 1: Doğal olarak güvenli tasarım tedbirleri

Doğal olarak güvenli tasarım tedbirleri tehlikeleri ortadan kaldırır veya ilgili riskler, makinanın kendisinin tasarım
özeliklerinin uygun bir seçimiyle ve/veya tehlikeye maruz kalan kişiler ile makina arasındaki etkileşimle
azaltılmalıdır. Madde 6.2’ye bakılmalıdır.
Not 1 - Bu aşama yalnızca tehlikelerin ortadan kaldırılabildiği ve böylece güvenli koruma veya tamamlayıcı
koruyucu önlemler gibi ek koruyucu önlemlere olan ihtiyacı ortadan kaldırabilen bir aşamadır.
Aşama 2: Güvenli koruma ve/veya tamamlayıcı koruyucu önlemler

Doğal olarak güvenli olan tasarım tedbirlerini kullanarak bir tehlikeyi azaltmak veya bununla ilgili riski yeterince
azaltmanın mümkün olmaması durumunda, tasarlanan kullanım ve makul şekilde önceden tahmin edilebilen
yanlış kullanımı hesaba katarak uygun şekilde seçilen güvenli koruma ve tamamlayıcı koruma önlemleri
kullanılabilir. Madde 6.3’e bakılmalıdır.
20
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Aşama 3: Kullanma bilgisi

Doğal olarak güvenli tasarım risklerine, güvenli koruma ve tamamlayıcı koruyucu önlemlerin benimsenmesine
rağmen risklerin kaldığı yerlerde, kalan riskler kullanma bilgilerinde belirtilmelidir. Kullanma bilgilerinde aşağıda
belirtilen hususlar yer almalı, ancak bunlarla sınırlı olmamalıdır:
— Makinaları kullanan personelin veya makinalarla ilgili tehlikelere maruz kalabilen diğer kişilerin beklenen
kabiliyetiyle uyumlu olan, makinaların kullanılmasıyla ilgili çalışma prosedürleri,
— Makinaların kullanılması ve yeterince anlatılan eğitim ihtiyaçları için tavsiye edilen güvenli çalışma
uygulamaları,
— Makinaların ömrünün farklı aşamaları için kalan riskler hakkında uyarılması dâhil olmak üzere yeterli
bilgiler,
— Tavsiye edilen özel koruyucu ekipmanın kullanılması için gerekli olan eğitimin yanı sıra bunlara olan
ihtiyaca göre ayrıntılı bilgiler dâhil olmak üzere bu ekipmanın açıklaması.
Kullanma bilgileri doğal olarak güvenli tasarım tedbirlerinin, güvenli koruma veya tamamlayıcı koruyucu
önlemlerin doğru olarak uygulanmasının yerini almamalıdır.
Not 2 - Çalışma yöntemleri ve müdahale işlemlerinden her biriyle ilgili uygun koruyucu tedbirler operatörlerin
teknik zorluklarda tehlikeli müdahale tekniklerini kullanma ihtimalini azaltır.
6.2 Doğal olarak güvenli tasarım tedbirleri
6.2.1 Genel
Doğal olarak güvenli tasarım tedbirleri risk azaltma sürecinin birinci ve en önemli aşamasıdır. Bunun nedeni
makinanın özellikleri açısından doğal olan koruyucu tedbirlerin muhtemelen etkin kalmasıdır. Bununla birlikte,
elde edilen deneyimler, iyi tasarımlanmış güvenli korumanın bile başarısız olabildiğini veya ihlal edildiğini ve
kullanım bilgilerinin uygulanamadığını göstermiştir.
Doğal olarak güvenli tasarım tedbirleri, makinanın kendisine veya maruz kalan kişilerle makina arasındaki
etkileşime uygun tasarım özelliklerini seçmek suretiyle tehlikeleri önleyerek veya risklerden kaçınılarak
gerçekleştirilir.
Not - Doğal olarak güvenli tasarım önlemlerinin yeterli olmaması (üç aşamalı yöntem için Madde 6.1’e
bakılmalıdır) durumunda risk azaltma amaçlarına ulaşmak amacıyla kullanılabilen güvenli koruma ve
tamamlayıcı önlemler için Madde 6.3’e bakılmalıdır.
6.2.2 Geometrik faktörler ve fiziksel hususların hesaba katılması
6.2.2.1 Geometrik faktörler

Bu faktörler aşağıda belirtilmektedir:
a) Makinanın yapısı; kontrol konumundan itibaren kör noktaların azaltılması (örneğin, özellikle güvenli
çalışma, operatör tarafından sürekli doğrudan kontrol gerektirdiğinde, insan görüş mesafesi özelliklerinin
hesaba katılması, gerekli olduğu yerlerde bölgesel doğrudan görüş vasıtalarının (ayna vb.) yerleştirilmesi
ve seçimi) ve çalışma alanları ve tehlikeli bölgelerin doğrudan görülebilirliğinin azami bir seviyeye getirecek
şekilde tasarımlanmalıdır, örneğin;
— Seyyar makinaların hareket halinde bulunduğu veya çalıştığı alan,
— Yukarı kaldırılmış yüklerin hareket alanı veya insanların taşınmasına yönelik taşıyıcı makinaların
hareket alanı,
— Elle tutulan veya elle yönetilen bir makinanın aletinin işlenmekte olan malzemeyle temas alanı
Makinanın tasarımı, operatörün ana denetim pozisyonundan itibaren tehlikeli bölgelerde hiç kimse
olmadığından emin olabilecek şekilde olmalıdır.
21
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
b) Mekanik bileşen parçalarının şekli ve ilgili yerleri: Örneğin, hareketli parçalar arasındaki asgari boşluğun,
vücudun dikkate alınan kısmının bu boşluğa girebilecek şekilde artırılmasıyla veya bu boşluğa vücudun
hiçbir bölümü giremeyecek şekilde azaltılmasıyla ezme ve kesme tehlikelerinden kaçınılmış olunur (bk. ISO
13854 ve ISO 13857).
c) Keskin kenar ve köşelerden, çıkıntılı kısımlardan kaçınma: Amaçları izin verdiği kadarıyla, makinaların
ulaşılabilir parçalarında muhtemelen yaralanmaya neden olacak keskin kenarlar, keskin köşeler, pürüzlü
yüzeyler ve çıkıntılı kısımlar olmamalı ve vücut veya giysinin bölümlerini sıkıştırabilen açıklıklar
olmamalıdır. Özellikle, sac metal kenarlardaki çapaklar alınmalı, flanşlı yapılmalı veya pahlanmalı ve bir
“kapmaya” neden olabilen tüplerin açık uçları kapatılmalıdır.
d) Makinanın yapısı, uygun bir çalışma pozisyonu elde edecek ve erişilebilen el kontrollerini (aktüatörlerini)
sağlayacak şekilde tasarlanır.
6.2.2.2 Fiziksel hususlar

Bu hususlar aşağıdakileri içerir:
a) Çalıştırılan parçanın mekanik bir tehlike oluşturmayacak şekilde çalıştırma kuvvetini yeterince düşük bir
değerle sınırlandırması,
b) Hareketli parçaların kütlesini ve/veya hızını ve dolayısıyla kinetik enerjisini sınırlandırması,
c) Aşağıda verilen emisyonları azaltmak için tedbirlerin uygulandığı kaynağının özellikleri üzerindeki etkisiyle
emisyonları sınırlandırması.
1) Kaynaktaki gürültü emisyonu (bk. ISO/TR 11688-1),
2) Kütlenin yeniden dağıtılması veya kütle ekleme ve süreç parametrelerinin değişiklikleri [örneğin hareket
sıklığı ve/veya büyüklüğü (elle tutulan ve elle yönetilen makinalar için, bk. CR 1030-1)] gibi kaynaktaki
titreşim emisyonu,
3) Daha az tehlikeli maddelerin kullanımı veya toz azaltma süreçlerinin kullanılması dâhil olmak üzere
tehlikeli maddelerin emisyonu (toz yerine granüller, taşlama yerine frezeleme) ve
4) Radyasyon emisyonları; örneğin, tehlikeli radyasyon kaynakları kullanmaktan kaçınılması, radyasyon

gücünün, makinanın doğru çalışmasına uygun olan en düşük seviyeyle sınırlandırılması, ışınların hedef
üzerinde yoğunlaşacağı şekilde kaynağın tasarlanması, kaynakla operatör arasındaki mesafenin
arttırılması veya makinaların uzaktan çalışmasının sağlanması [iyonize olmayan radyasyonun
emisyonunu azaltan tedbirler Madde 6.3.4.5’te verilmektedir (aynı zamanda bk. EN 12198-1 ve EN
12198-3)]
6.2.3 Makinanın tasarımıyla ilgili genel teknik bilgilerin hesaba katılması

Bu genel teknik bilgiler, aşağıda belirtilen özellikleri kapsayacak şekilde kullanılması gereken teknik tasarım
şartnamelerinden (standardlar, tasarım kodları, hesaplama kuralları vb.) alınabilir:
a) Mekanik gerilme, örneğin:
— Doğru hesaplama, yapım ve montaj yöntemlerini (örneğin, cıvatalı donanımlar ve kaynaklı donanımlar
gibi) uygulayarak gerilmenin sınırlandırılması,
— Aşırı yükü engelleyerek gerilmenin sınırlandırılması (patlama diski, basınç sınırlandırma vanaları,
kırılma noktaları, tork sınırlandırma tertibatı vb.),
— Değişken gerilmeler (özellikle döngüsel gerilimler) altındaki parçalarda metal yorulmasını önleme ve
— Dönen parçaların statik ve dinamik balanslanması.
b) Malzemeler ve özellikleri, örneğin:

— Korozyon, yaşlanma, aşınma ve yıpranmaya karşı direnç,
— Sertlik, süneklik, kırılganlık,

22
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Homojenlik,
— Zehirlilik,
— Yanıcılık ve
c) Emisyon değerleri:
— Gürültü,
— Titreşim,
— Tehlikeli maddeler ve
— Radyasyon.
Bazı bileşen veya donanımların güvenilirliği, güvenlik açısından çok önemli olduğu zaman (örneğin, yük veya
insanları kaldırmak için halatlar, zincirler, kaldırma aksesuarları) gerilim sınırları uygun çalışma katsayılarıyla
çarpılmalıdır.
6.2.4 Uygun teknoloji seçimi

Aşağıda belirtilen bazı uygulamalarda kullanılacak teknolojinin seçimi ile bir veya birden fazla tehlike ortadan
kaldırılabilir veya riskler azaltılabilir:
a) Patlayıcı ortamlarda kullanılması için tasarımlanan makinalarda,
— Uygun şekilde seçilen pnömatik veya hidrolik kontrol sistemi ve makina aktüatörleri kullanarak,
— Doğal olarak güvenli elektrikli teçhizatlar kullanarak (bk. IEC 60079-11),
b) Bazı ürünlerin işlenmesi için (örneğin bir çözücüyle), sıcaklıkların parlama noktasının çok altında kalmasını
sağlayan teçhizatlar kullanarak,
c) Yüksek gürültü seviyelerini önlemek için aşağıda belirtilen alternatif teçhizatların kullanılması:
— Pnömatik teçhizatlar yerine elektrikli teçhizatlar gibi,
— Bazı durumlarda, mekanik teçhizatlar yerine sulu kesme teçhizatları gibi.
6.2.5 Pozitif (sürtünmesiz) mekanik hareket prensibi uygulama

Hareket eden mekanik bileşen, başka bir bileşeni doğrudan temas ederek veya rijit parçalarla kendisiyle birlikte
kaçınılmaz şekilde hareket ettirdiğinde, pozitif mekanik hareket elde edilir. Bunun bir örneği bir elektrik
devresindeki anahtarlama tertibatının pozitif açma işlemidir (bk. IEC 60947-5-1 ve ISO 14119).
Not - Mekanik bir bileşenin hareket etmesi ve böylece ikinci bir bileşenin serbestçe hareket etmesine (örneğin
yerçekimiyle veya yay kuvvetiyle) izin vermesi durumunda, birinci bileşenin ikinci bileşen üzerinde pozitif
mekanik hareketi yoktur.
6.2.6 Kararlılık şartları

Makinalar, belirtilen kullanma koşullarında güvenli şekilde kullanılmasına izin vermek amacıyla yeterli
kararlılığa sahip olacak şekilde tasarlanmalıdır. Hesaba katılacak faktörler şunlardır:
— Temel biçimin geometrisi,
— Yükler dâhil olmak üzere ağırlık dağılımı,
— Makinanın parçaları, makina veya makinanın sahip olduğu bütün elemanların bir devrilme momentine yol
açabilen hareketlerinden kaynaklanan dinamik kuvvetler,
— Titreşim,
23
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Ağırlık merkezinin salınımları,
— Farklı sahalara hareket veya montaj durumunda (zemin koşulları, bayır vb.) destek yüzeyinin özellikleri
ve
— Rüzgâr basıncı ve elden kaynaklanan kuvvetler gibi dış kuvvetler.
Makinanın ömrünün taşıma, nakliye, montaj, kullanma, sökme, devreden çıkarma ve hurdaya çıkarma dâhil
olmak üzere bütün aşamalarında kararlılık göz önünde bulundurulmalıdır.
Kararlılık için güvenli koruma ile ilgili diğer koruyucu önlemler Madde 6.3.2.6’da verilmiştir.
6.2.7 Bakım kolaylığıyla ilgili hükümler

Bir makina tasarlandığında, makinanın bakımını sağlamak için aşağıda belirtilen bakım kolaylığı faktörleri
hesaba katılmalıdır:
— Kullanılan çalışma giysileri ve aletlerin büyüklükleri dâhil olmak üzere çevre ve insanın vücut ölçülerini
hesaba katan erişim kolaylığı,
— İnsanların kapasitelerini hesaba katarak taşıma kolaylığı,
— Özel alet ve teçhizatların sayısının sınırlandırılması.
6.2.8 Ergonomik prensiplerin takip edilmesi

Makinalarin tasarlanmasında operatörün zihinsel veya fiziksel gerilmeyi ve üzerindeki baskıyı azaltacak
şekilde ergonomik kurallar hesaba katılmalıdır. Temel tasarımda operatöre ve makinaya fonksiyonlar
verildiğinde (otomasyon derecesi), bu kurallar hesaba katılmalıdır.
Not - Aynı zamanda çalışma performansı ve güvenilirliği ile makinanın kullanımının bütün aşamalarında hata
ihtimalinin azaltılması sağlanmıştır.
Tasarımlanmış kullanıcı topluluğunda bulunması muhtemel vücut ölçüleri, dayanıklılığı ve duruşları, hareket
büyüklükleri, tekrarlanan hareketlerin sıklığı hesaba katılmalıdır (bk. ISO 10075 ve ISO 10075-2).
Kumandalar, sinyalizasyon ve veri gösterge cihazları gibi operatör-makina arayüzünün bütün parçaları kolayca
anlaşılacak ve operatörle makina arasındaki açık ve belirgin etkileşim mümkün olacak şekilde tasarlanmalıdır
(bk. EN 614-1, EN 13861 ve IEC 61310-1).
Tasarımcının dikkati, özellikle makina tasarımının aşağıda belirtilen ergonomik özelliklerine çekilir:
a) Makina kullanılırken stresli duruş ve hareket gerekliliğini ortadan kaldırmak (örneğin, makinayi çeşitli
operatörlere uygun şekilde ayarlamak için hizmetler temin etmek),
b) İnsan gücünü, kumandaların çalışmasını, el, kol ve bacak anatomisini hesaba katarak, elle tutulan ve
seyyar makinalar başta olmak üzere makinaların kolayca çalıştırılmasına imkân verecek şekilde
tasarlamak,
c) Gürültüyü, sarsıntıyı ve aşırı sıcaklıklar gibi ısıl etkileri mümkün olduğu kadar sınırlandırmak,
d) Operatörün çalışma ritminin otomatik bir devir zincirine bağlanmasını önlemek,
e) Makinanın ve/veya koruyucuların tasarım özellikleri, ortamın aydınlatmasını yetersiz hale getirdiğinde,
çalışma alanının ve ayar, kurulum ve sık bakım bölgelerinin aydınlatılması için makinanın üzerinde veya
içinde lokal aydınlatmayı sağlamak. Titreşim, yansıma, gölgeler ve stroboskopik etkilerin bir riske neden
olması halinde, bunlardan kaçınılmalıdır. Pozisyon veya aydınlatma kaynağının ayarlanması gerekirse,
bunun yeri ayarı yapan kişiler için herhangi bir riske neden olmayacak şekilde olmalıdır,
f) Otomatik kumandalar (aktüatörler) yerleştirilmesi ve belirlenmesi, seçimi:
— Açıkça görülüp tespit edilebilecek ve gerekli yerleri uygun işaretlenecek şekilde (bk. Madde 6.4.4),
24
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Çekinmeden veya zaman kaybı ve belirsizlik olmadan güvenli çalıştırılabilecek şekilde (örneğin bir
operatör bir makinadan çalışma düzeni aynı olan benzer modelde başka makinaya geçtiğinde,
kontrollerin benzer bir planı hata ihtimalini azaltır),
— Bunların yerleri (basma butonları için) ve hareketleri (manivela ve el çarkı için) etkileriyle uyumlu olacak
şekilde (bk. IEC 61310-3) ve
— Çalışmaları ek riske neden olamayacak şekilde olmalıdır.
Aynı zamanda ISO 9355-3’e bakılmalıdır.
Birden fazla farklı işlem yapmak için bir düğme tasarlanıp yapılması durumunda — yani birebir yazışma
olmaması (örneğin klavyeler) — yapılacak işlem, ekranda açıkça gösterilmeli ve gerekli durumlarda
doğrulamaya tabi tutulmalıdır.
Kumandalar, ergonomik kuraları hesaba katarak yerleri, hareketleri ve çalışma dirençleri yapılacak işlemle
uyumlu olacak şekilde düzenlenmelidir. Özel koruyucu ekipmanın (ayakkabı, eldiven gibi) gerekli veya
önceden tahmin edilebilen kullanımından kaynaklanan kısıtlamalar hesaba katılmalıdır.
g) Göstergeler, ibreler ve görsel ekran ünitelerinin seçimi, tasarımı ve yerleşimi:
— İnsanların algı özellikleri ve parametreleri içinde kalacak şekilde,
— Ekranda gösterilen bilgiler uygun şekilde tespit edilebilecek, belirlenebilecek ve yorumlanabilecek

şekilde, başka bir deyişle operatörün ihtiyaçları ve planlanan kullanımı bakımından uzun süreli, açık,
net ve anlaşılabilir olacak şekilde ve
— Operatör, kontrol pozisyonunda iken bu üniteleri algılayabilecek şekilde olmalıdır.
6.2.9 Elektriksel tehlikeler

IEC 60204-1 standardı, makinaların elektrikli teçhizatlarının tasarımı için elektrik devrelerinin bağlantılarının
kesilmesi ve anahtarlanması, elektrik çarpmasına karşı korunma konularında genel hükümler vermektedir.
Bazı makinalarla ilgili şartlar için, ilgili IEC standardlarına (örneğin IEC 61029, IEC 60745 veya IEC 60335)
bakılmalıdır.
6.2.10 Pnömatik ve hidrolik tehlikeler

Makinaların pnömatik ve hidrolik teçhizatları:
— Azami anma basınç, tesisatta aşılamayacak (örneğin basınç sınırlama tertibatı kullanılarak),
— Basınç değişiklikleri veya artışlarından dolayı veya basınç veya vakum kaybından dolayı hiçbir tehlike
olmayacak,
— Sızıntı veya bileşen arızalarından dolayı hortumda meydana gelen tehlikeli sıvı püskürmesi (kırbaç
vuruşu) veya ani tehlikeli hareket olmayacak,
— Hava alıcıları, hava depoları veya benzeri kaplar (gaz yüklü akümülatörlerde olduğu gibi) bu parçalar için
uygulanabilir standard veya yönetmeliklere uygun olacak,
— Boru ve hortumlar başta olmak üzere teçhizatların bütün parçaları zararlı dış etkilere karşı korunacak,
— Depolar ve benzeri kaplardaki (örneğin gaz yüklü akümülatörler) basınç, makina güç kaynağından
ayrıldığında (bk. Madde 6.3.5.4) otomatik olarak mümkün olduğu kadar düşürülecek ve bunun mümkün
olmaması halinde, izolasyonu, lokal basınç düşüşü ve basınç gösterge araçları temin edilerek
düşürülecek (aynı zamanda bk. ISO 14118:2000, Madde 5) ve
— Makina güç kaynağından ayrıldıktan sonra basınç altında kalan bütün parçalara açıkça belirlenmiş egzoz
cihazları temin edilecek şekilde ve makinanın üzerindeki herhangi bir ayar veya bakım çalışmasından
önce bu parçalarda basıncın düşürülmesi gerektiğine dikkat çeken bir uyarı etiketi olacak
şekilde tasarımlanmalıdır.
25
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Not - Aynı zamanda ISO 4413 ve ISO 4414’e bakılmalıdır.
6.2.11 Doğal olarak güvenli tasarım tedbirlerinin kumanda sistemlerine uygulanması
6.2.11.1 Genel
Kontrol sisteminin tasarım tedbiri; güvenlikle ilgili performans, yeterli miktarda risk azalması sağlayacak şekilde
seçilmelidir (bk. ISO 13849-1 veya IEC 62061).
Makina kontrol sistemlerinin doğru tasarımı, makinanın önceden tahmin edilemeyen ve potansiyel tehlikeli
hareketlerini önleyebilir.
Makinanın tehlikeli hareketlerinin tipik nedenleri:
— Kumanda sisteminin mantık devresinin uygun olmayan bir tasarımı veya modifikasyonu (kasıtlı veya
kasıtsız),
— Kumanda sisteminin bir veya birden fazla bileşeninin geçici veya kalıcı kusuru veya arızası,
— Kumanda sisteminin güç kaynağındaki bir değişiklik veya bir arıza ve
— Kumanda tertibatının uygunsuz seçimi, tasarımı ve yeri.
Makinanın tehlikeli hareketlerinin tipik örnekleri:
— Beklenmedik başlatma (bk. ISO 14118),
— Kontrolsüz hız değişikliği,
— Hareketli parçaların durdurulma arızası,
— Makinanın parçası veya makinaya bağlanmış bir iş parçasının yere düşmesi veya fırlaması ve
— Koruyucu tertibatın tutukluluğundan (engellenme veya arıza) kaynaklanan makina hareketi.
Makinanın tehlikeli hareketini engellemek ve güvenlik fonksiyonlarını gerçekleştirmek için, kumanda

sistemlerinin tasarımı Madde 6.2.11’de ve Madde 6.2.12’de belirtilen prensip ve yöntemlere uygun olmalıdır.
Bu prensip ve yöntemler, şartlara uygun şekilde ayrı ayrı veya birlikte uygulanmalıdır (bk. ISO 13849-1, IEC
60204-1 ve IEC 62061).
Kumanda sistemleri, operatörün makinayla güvenli şekilde ve kolayca etkileşim sağlamasına imkân
sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu husus aşağıda belirtilen çözümlerin bir veya birden fazlasını gerektirir:
— Başlatma ve durdurma şartlarının sistematik analizi,
— Özel çalışma modları için şart (örneğin normal durdurduktan sonra başlatma, çevrim kesildikten sonra
veya acil durdurduktan sonra yeniden başlatma, makinada bulunan iş parçalarının çıkarılması, bir makina
bileşeninin arızalanması durumunda bir makina parçasının çalıştırılması),
— Arızaların ekranda açıkça gösterilmesi,
— Makinanın muhtemelen tehlikeli hareketine neden olacak beklenmedik başlatma komutlarının kazayla
oluşmasını engelleme tedbirleri (örneğin gizli başlatma tertibatı) (bk. ISO 14118:2000, Şekil 1),
— Makinanın tehlikeli hareketine yol açabilen yeniden başlatmayı engellemek için sürekli durdurma
komutları (örneğin ara kilitleme) (bk. ISO 14118:2000, Şekil 1).
Makinaların donanımı; acil durdurma, koruyucu tertibatla durdurma ve/veya yalıtım ve enerji kaybı yönünden
birden fazla bölgeye ayrılabilir. Farklı bölgeler açıkça tanımlanmalı ve makinanın hangi parçalarının hangi
bölgeye ait olduğu açıkça belirlenmelidir. Ayrıca hangi kumanda tertibatının (örneğin acil durdurma tertibatı,
enerji kesme tertibatı) ve/veya koruyucu tertibatın hangi bölgeye ait olduğu açıkça gösterilmelidir. Bölgeler
26
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
arasındaki arayüzler, bir müdahale için durdurulan bir bölgedeki fonksiyon başka bir bölgede tehlike
oluşturmayacak şekilde tasarlanmalıdır.
Kumanda sistemleri; güvenli tasarım parametrelerine göre makinanın tuttuğu iş parçalarını ve/veya yüklerini
(örneğin; alan, hız, hızlanma, yavaşlama, yük kapasitesi) veya makinanın kendisini, makinanın parçalarının
hareketlerini sınırlandıracak şekilde tasarlanmalıdır. Dinamik etkiler için tolerans bırakılmalıdır (yüklerin
salınımı vb.).
Örneğin:
— Uzaktan kumandalı makina dışında seyyar yaya kontrollü makinanın hareket hızı yürüme hızıyla uyumlu
olmalıdır,
— İnsanları kaldırmaya yönelik insan taşıyıcı ve taşıma aracının hareket alanı, hızı, hızlanma ve
yavaşlaması, operatör ve makinanın toplam tepki süresini hesaba katarak tehlikeli olmayan değerlere
göre sınırlandırılmalıdır.
— Yükleri kaldırmak için makinaların parçalarının hareket alanı, belirtilen sınırlar içinde tutulmalıdır.
Makinaların içinde bağımsız olarak çalıştırabilen çeşitli parçalar olduğunda kontrol sistemi, koordinasyon
eksikliğinden kaynaklanan riskleri engelleyecek şekilde tasarlanmalıdır (örneğin çarpmayı önleme sistemi).
6.2.11.2 Bir dâhili güç kaynağının başlatılması/bir harici güç kaynağının açılması
Bir dâhili güç kaynağının başlatılması veya bir harici güç kaynağının açılması, tehlikeli bir duruma yol
açmamalıdır.
Örneğin:
— İçten yanmalı motorun çalıştırılması bir seyyar makinanın hareket etmesine yol açmamalıdır,
— Ana elektrik kaynağının bağlanması bir makinanın çalışan parçalarının hareket etmesine yol açmamalıdır.
IEC 60204-1:2005, 7.5 (aynı zamanda bk. Ek A ve Ek B) bakılmalıdır.
6.2.11.3 Bir mekanizmanın harekete başlatılması/durdurulması

Bir mekanizmanın hareketini başlatmak veya hızlandırmak için esas işlem, gerilim veya sıvı basıncı
uygulayarak veya arttırarak veya — ikili mantık elemanlarının kullanılması halinde — 0 durumundan 1
durumuna geçerek yapılmalıdır (burada 1 durumu en yüksek enerji durumunu gösterir).
Durdurmak veya yavaşlatmak için esas işlem, gerilim veya sıvı basıncı azaltarak veya — ikili mantık
elemanlarının hesaba katılması halinde — 1 durumundan 0 durumuna geçerek yapılmalıdır (burada 1 durumu
en yüksek enerji durumunu gösterir).
Yüksek gerilim şalter tertibatı gibi belirli uygulamalarda, bu prensip uygulanamaz. Bu durumda, durdurmak
veya yavaşlatmak amacıyla aynı güven seviyesine ulaşmak için başka tedbirler uygulanmalıdır.
Operatörün sürekli yavaşlama kontrolünü devam ettirmesi için bu prensibe riayet edilmediğinde (örneğin
kendinden tahrikli seyyar bir makinanın bir hidrolik frenleme tertibatı), ana frenleme sisteminin arızalanması
durumunda bir yavaşlatma ve durdurma vasıtasıyla donatılmalıdır.
6.2.11.4 Elektrik kesintisinden sonra yeniden harekete başlatma

Bir tehlike oluşma ihtimaline karşı, elektrik kesildikten sonra bir makinaya tekrar enerji verildiğinde makinanın
kendiliğinden yeniden harekete başlaması engellenmelidir (örneğin kendiliğinden devam eden bir röle,
kontaktör veya vana kullanarak).
6.2.11.5 Güç kaynağının kesilmesi

Makinalar, güç kaynağının kesilmesi veya aşırı değişiminden kaynaklanan tehlikeli durumları engelleyecek
şekilde tasarlanmalıdır. En azından aşağıda belirtilen şartlar yerine getirilmelidir:
27
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Makinalar durdurma fonksiyonunda kalmalıdır,
— Güvenlik için sürekli çalışması gereken bütün tertibat, güvenliği muhafaza etmek amacıyla etkili bir şekilde
çalışmalıdır (örneğin kilitleme, kenetleme tertibatı, soğutma veya ısıtma tertibatı, kendinden tahrikli seyyar
makinanın hidrolik direksiyonu),
— Potansiyel enerji sonucunda hareketle ilgili makina parçaları veya makina tarafından tutulan iş parçaları
ve/veya yükler, tuttuğu yüklerin güvenli şekilde indirilmelerine izin vermek için gerekli olan süre kadar
tutulmalıdır.
6.2.11.6 Otomatik izlemenin kullanılması

Otomatik izleme, bir bileşenin veya bir elemanın fonksiyonunu yerine getirme becerisi azaltılmışsa veya işlem
şartları tehlike meydana getirecek şekilde değiştirilmişse, koruyucu bir tedbirle gerçekleştirilen bir fonksiyonun
veya güvenlik fonksiyonlarının gerçekleşmesi için arızalanmamasını sağlamak üzere tasarımlanmıştır.
Otomatik izleme, bir hatayı hemen belirler veya güvenlik fonksiyonu konusunda gelecek talepten önce bir hata
tespit edilecek şekilde periyodik kontroller yapar. Her durumda, koruyucu tedbir hemen başlatılabilir veya belli
bir olay meydana gelene kadar ertelenebilir (örneğin makina çevriminin başlaması gibi).
Koruyucu tedbir, örneğin:
— Tehlikeli işlemin durdurulması,
— Arızayı takip eden ilk durdurmadan sonra bu işlemin yeniden başlatılmasının engellenmesi veya
— Bir alarmın çalıştırılması şeklinde olabilir.
6.2.11.7 Programlanabilen elektronik kontrol sistemleriyle gerçekleştirilen güvenlik

fonksiyonlar
6.2.11.7.1 Genel
Programlanabilen elektronik teçhizatları (örneğin programlanabilen kumandalar) bulunan kontrol sistemi,
uygun durumlarda makinada güvenlik fonksiyonlarını gerçekleştirmek için kullanılabilir. Programlanabilen bir
elektronik kontrol sistemi kullanılması durumunda, güvenlik fonksiyonlarıyla ilgili bu sistemin performans
ihtiyaçlarını hesaba katmak gerekir. Programlanabilen elektronik kontrol sisteminin tasarımı, rastgele donanım
arıza ihtimallerini veya güvenlikle ilgili kontrol fonksiyon/fonksiyonlarının performansını olumsuz olarak
etkileyebilen sistematik arıza ihtimallerini yeterince azaltacak şekilde olmalıdır. Programlanabilen bir elektronik
kontrol sisteminin bir izleme fonksiyonu gerçekleştirmesi durumunda, bir arıza tespitinde sistemin hareket şekli
hesaba katılmalıdır (aynı zamanda daha fazla bilgi için bk. IEC 61508).
Not - Makinanın güvenliğine özgü olan ISO 13849-1 ve IEC 62061 standardları, programlanabilen elektronik
kontrol sistemlerine uygun kılavuz bilgileri sağlar.
Her güvenlik fonksiyonu için belirtilen performansa [örneğin; IEC 61508 standardında belirtilen güvenlik
bütünlük seviyesi (SIL)] ulaşılmasını sağlamak için programlanan elektronik kontrol sistemi kurulmalı ve
doğrulanmalıdır. Doğrulama işlemi, bütün parçaların güvenlik fonksiyonunu gerçekleştirmek amacıyla doğru
olarak etkileşimde bulunduklarını ve planlanmayan fonksiyonların gerçekleşmediğini göstermek için deney ve
analizlerden oluşur (örneğin statik, dinamik veya arıza analizi).
6.2.11.7.2 Donanım özellikleri

Donanım (örneğin sensörler, aktüatörler ve mantık çözücüleri dâhil olmak üzere), özellikle aşağıda verilenler
yardımıyla güvenlik fonksiyon/fonksiyonlarının performans gereklerini yerine getirmek için seçilmiş olmalı
ve/veya tasarlanmış ve kurulmuş olmalıdır:
— Yapısal kısıtlamalar yardımıyla (sistemin konfigürasyonu, hataları tolere edebilmesi, bir hatanın
tespitindeki hareket tarzı vb.),
— Rastgele donanımın tehlikeli arızasının ihtimaline uygun teçhizat ve tertibat, seçilmesi ve/veya tasarımıyla
ve
— Sistematik arızaları ve sistematik kontrol hatalarını önlemek için tedbir ve tekniklerin donanıma dâhil
edilmesi.
28
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
6.2.11.7.3 Yazılım özellikleri

İç işletme yazılımı ve (veya sistem yazılımı) uygulama yazılımı dâhil olmak üzere yazılım, güvenlik
fonksiyonlarıyla ilgili performans şartnamesini yerini getirecek şekilde tasarlanmalıdır (aynı zamanda bk. IEC
61508-3).
Uygulama yazılım programı kullanıcı tarafından yeniden programlanabilir şekilde olmamalıdır. Bu da yeniden
programlanamayan bellekte gömülü yazılım programını kullanarak sağlanabilir [örneğin mikro kontrolör,
uygulamaya özgü entegre devre (ASIC)].
Uygulama, kullanıcı tarafından yeniden programlanmayı gerektirdiğinde, güvenlik fonksiyonları ile ilgili yazılım
programına erişim engellenmelidir (örneğin yetkili kişiler için kilit veya şifrelerle).
6.2.11.8 El kumandası ile ilgili prensipler

Bu prensipler aşağıda belirtilmektedir:
a) El kumanda tertibatı, Madde 6.2.8, şık f’de verilen ilgili ergonomik prensiplere göre tasarlanmalı ve
yerleştirilmelidir.
b) Her başlatma kumanda tertibatının yanına bir durdurma kumanda tertibatı yerleştirilmelidir.
Başlatma/durdurma fonksiyonunun bas çalıştır kumanda tertibatı vasıtasıyla gerçekleştirilmesi durumunda,
serbest bırakıldığında bas çalıştır kumanda tertibatının durdurma komutu verme arızası nedeniyle bir risk
meydana geldiğinde, ayrı bir durdurma kumanda tertibatı sağlanmalıdır.
c) El kumandaları, acil durdurma veya el kumandası gibi tehlikeli bir bölgede bulunmaları durumundaki belirli
kumandalar dışında tehlikeli bölgelerden uzakta bulunmalıdır (bk. IEC 61310-3).
d) Mümkün olduğunda kumanda tertibatı ve kumanda pozisyonları, operatörün çalışma alanına veya tehlike
bölgesine bakabileceği şekilde yerleştirilmelidir.
1) Diğer pozisyonlardan daha güvenli şekilde kontrol edilebilen fonksiyonlar hariç olmak üzere oturaklı
seyyar bir makinanın kullanıcısı, kullanma pozisyonunda olan makinayı çalıştırmak için gereken bütün
kumanda tertibatını devreye sokabilmelidir.
2) İnsanları kaldırmak için tasarımlanan makinalarda, taşıma aracını kaldırıp indirmek ve uygun olması
halinde hareket ettirmek için kullanılan kumandalar, genellikle taşıyıcının üzerinde bulunmalıdır.
Güvenli çalışma, kumandaların taşıyıcının dışında bulunmasını gerektirmesi halinde, taşıyıcıdaki
operatör için tehlikeli hareketleri engelleyen vasıtalar temin edilmelidir.
e) Aynı tehlikeli elemanın birden fazla kumandayla başlatılmasının mümkün olması halinde, kontrol devresi
bir defada sadece bir tane kumandanın çalışmasını sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Özellikle bu husus,
operatörün tehlike bölgelerine girebildiği ile birlikte diğerlerinin yanı sıra taşınabilen bir kumanda ünitesi (el
kumandası gibi) vasıtasıyla elle kontrol edilebilen makinalara uygulanır.
f) Risk söz konusu olan yerlerde kontrol aktüatörleri; etkileri, kasıtsız çalışma meydana getirmeyecek şekilde
tasarımlanmalı veya korunmaya alınmalıdır (bk. ISO 9355-1, ISO 9355-3 ve ISO 447).
g) Operatörün kalıcı, doğrudan kontrolüne bağlı çalışma güvenliği ile ilgili makina fonksiyonları için, operatörün
kontrol konumunda olmasını sağlayacak tedbirler uygulanmalıdır (örneğin kumanda tertibatı tasarlanması
ve yerleştirilmesi ile).
h) Kablosuz kontrol için, haberleşme kaybı dâhil olmak üzere doğru kontrol sinyalleri alınmadığı zaman
otomatik bir durdurma işlemi gerçekleştirilmelidir (bk. IEC 60204-1).
6.2.11.9 Ayarlama, eğitim, süreç değiştirme, hata bulma, temizleme veya bakım için kontrol
modu
Makina ile ilgili ayarlama, eğitimi, süreç değişimi, hata bulma, temizlik veya bakımı için, bir koruyucu yerinin
değiştirilmesi veya çıkarılması durumunda ve/veya bir koruyucu tertibatın devreden çıkarılmasının gerekmesi
ve bu amaçlar doğrultusunda makina veya makinanın işletmeye alınacak olan parçası için, operatörün
güvenliğinin gerekli olduğu yerlerde, operatörün güvenliği, belli bir kontrol modu aynı anda kullanılarak
sağlanmalıdır:
29
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
a) Diğer bütün kontrol yöntemleri devreden çıkarılarak,
b) Sadece, bir takviyeli kumanda tertibatı, iki elle kullanılan bir kumanda tertibatı veya bir bas çalıştır kumanda
tertibatının sürekli tahriki ile tehlikeli elemanların çalışmasına izin vererek,
c) Sadece azaltılmış riskli şartlarda (örneğin azaltılmış hız, azaltılmış güç/kuvvet, adım adım, örneğin sınırlı
bir hareket kumanda tertibatıyla) tehlikeli elemanların çalışmasına izin vererek,
d) Makina sensörlerinin üzerinde isteyerek veya istemeden yapılan işlemle tehlikeli fonksiyonların çalışması
engellenerek,
Not - Bazı özel makinalar için diğer koruyucu tedbirler uygun olabilir.
Bu kontrol modu aşağıda belirtilen tedbirlerden bir veya birden fazlasıyla bağlantılı olmalıdır:
— Tehlike bölgesine mümkün olduğu kadar giriş kısıtlaması ile,
— Operatörün hemen ulaşabileceği yerde acil durdurma düğmesi ile,
— Taşınabilen kumanda ünitesi (el kumandası) ve/veya lokal düğmeler ile (kontrol elemanlarının
görülmesine izin veren).
IEC 60204-1’e bakılmalıdır.
6.2.11.10 Kontrol ve çalışma modlarının seçilmesi

Makinalar, farklı koruyucu tedbirler ve/veya çalışma prosedürleri gerektiren birden fazla rol veya çalışma
modunda kullanılmalarına izin verilecek şekilde (örneğin ayar, bakım ve kontrole izin verecek şekilde)
tasarlanmış ve imal edilmişse, makinalara her pozisyonda kilitlenebilen seçici bir mod takılmalıdır. Seçicinin
her pozisyonu, açıkça okunur ve anlaşılır olmalı ve özellikle bir tane kontrol veya çalışma moduna izin
vermelidir.
Mod seçicisi, operatörlerin bazı kategorilerine göre makinanın belli fonksiyonlarının kullanımını sınırlandıran
başka bir seçme vasıtası ile değiştirilebilir (örneğin, sayısal olarak kontrol edilen belli fonksiyonlar için erişim
kodları).
6.2.11.11 Elektromanyetik uyumluluk (EMC) sağlayacak tedbirlerin uygulaması

Elektromanyetik uyumlulukla ilgili ayrıntılı bilgi için IEC 60204-1 ve IEC 61000-6’ya bakılmalıdır.
6.2.11.12 Hata bulmaya yardım edecek teşhis sistemlerinin şartları

Kontrol sisteminde, hata bulmaya yardım edecek teşhis sistemleri bulunmalıdır. Böylece herhangi bir koruyucu
tedbirin devre dışı bırakılmasına gerek kalmaz.
Not - Bu sistemler makinaların yalnızca kolayca temin edilmesini ve bakım kolaylığını arttırmakla kalmaz, aynı
zamanda bakım personelinin tehlikelere maruz kalmasını da azaltır.
6.2.12 Güvenlik fonksiyonlarının arızalanma ihtimalini en aza indirme
6.2.12.1 Genel
Makinaların güvenliği yalnızca kontrol sistemlerinin güvenilirliğine bağlı olmayıp, ayrıca makinanın bütün
parçalarının güvenilirliğine de bağlıdır.
Makinanın güvenli şekilde kullanılması için güvenlik fonksiyonlarının sürekli çalıştırılması şarttır. Bu da Madde
6.2.12.2, Madde 6.2.12.3 ve Madde 6.2.12.4’te verilen tedbirlerle elde edilebilir.
6.2.12.2 Güvenilir bileşenlerin kullanılması

“Güvenilir bileşenler”; makinanın tehlikeli bir arızasının oluşmasına meydan verecek küçük bir arıza ihtimaline
sahip olan sabit kullanıma yönelik çalışma sayısı veya zaman periyodu için tasarımlanan kullanım şartlarında
(çevre şartları dâhil olmak üzere) donanımların kullanımıyla ilgili tüm bozukluklar ve baskılara dayanabilme
kapasitesi olan bileşenlerdir. Bileşenler yukarıda belirtilen bütün faktörler hesaba katılarak seçilmelidir (aynı
zamanda bk. Madde 6.2.13).
30
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Not 1 - “Güvenilir bileşenler”, “denenmiş bileşenler” ile eşanlamlı değildir (bk. ISO 13849-1:2006, Madde
6.2.4).
Not 2 - Hesaba katılan çevre şartları; darbe, titreşim, soğuk, ısı, nem, toz, korozif ve/veya aşındırıcı maddeler,
statik elektrik, manyetik ve elektrik alanlarını içerir. Bu şartların yol açabildiği bozukluklar, izolasyon
arızaları ve kontrol sisteminin bileşenlerinin çalışmasındaki geçici veya kalıcı arızaları içerir.
6.2.12.3 “Yönlendirilmiş arıza modu” bileşenlerinin kullanılması

“Yönlendirilmiş arıza modu”, önceden bilinen baskın arıza modu ve böyle bir arızanın makina fonksiyonu
üzerindeki etkisi tahmin edilebilir olacak şekilde kullanılabilen bileşen veya sistemlerdir.
Not - Bazı durumlarda, böyle bir arızanın olumsuz etkilerini sınırlandırmak için ilave tedbirler alınması gerekli
olabilir.
Söz konusu bileşenlerin kullanılması, özelikle fazlalığın (bk. Madde 6.2.12.4) kullanılmadığı durumlarda her
zaman hesaba katılmalıdır.
6.2.12.4 Bileşen veya alt sistemlerin çoğaltılması (veya yedeklenmesi)

Makinanın güvenlikle ilgili parçalarının tasarımında, bir bileşenin arızalanması halinde başka bir bileşen veya
bileşenlerin ilgili fonksiyonlarını yerine getirerek güvenlik fonksiyonunun devam etmesini sağlayacak şekilde
bileşenlerin çoğaltılması (veya yedeklenmesi) kullanılabilir.
Uygun işlem başlatılmasına izin vermek amacıyla bileşendeki arıza, muayene aralık süresinin bileşenlerin
beklenen ömründen daha kısa olması şartıyla otomatik denetlemeyle (bk. Madde 6.2.11.6) veya bazı
durumlarda düzenli muayeneyle tespit edilmelidir.
Tasarım ve/veya teknoloji çeşitliliği, ortak nedenli arızaları (örneğin elektromanyetik bozulmadan) veya ortak
mod arızalarını önlemek için kullanılabilir.
6.2.13 Donanımların güvenilirliği sayesinde tehlikelere maruz kalmanın sınırlandırılması

Makinaların bütün bileşen ve parçalarının artırılmış güvenilirliği, müdahaleyi gerektiren kazaların sıklığını
azaltır ve böylece tehlikelere maruz kalmayı azaltır.
Bu, kontrol sistemlerinin yanı sıra güç sistemlerine (çalışan parça, bk. Ek A) ve makinaların diğer
fonksiyonlarının yanı sıra güvenlik fonksiyonuna uygulanır.
Güvenilirliği bilinen güvenlikle ilgili bileşenler (örneğin, bazı sensörler) kullanılmalıdır.
Koruyuculara ve koruyucu tertibatına ait parçaların arızalanması insanları tehlikelere maruz

bırakabileceğinden ve aynı zamanda yetersiz güvenilirlikleri bunlara zarar verecek girişimleri teşvik
edeceğinden dolayı, özellikle koruyuculara ve koruyucu tertibatına ait parçalar güvenilir olmalıdır.
6.2.14 Yükleme (besleme)/yükün indirilmesi (boşaltma) işlemlerinin mekanik yolla veya

otomatik olarak yapılması sayesinde tehlikelere maruz kalmanın sınırlandırılması
Makina yükleme/boşaltma işlemlerinin ve daha genel olarak — iş parçaları, malzemeler veya maddelerin —
taşıma işlemlerinin mekanikleşmesi veya otomatik hale gelmesi, çalışma noktalarında insanların tehlikelere
maruz kalmalarını azaltması nedeniyle bu çalışmalarda mevcut olan riski sınırlandırır.
Otomasyon, örneğin robotlarla, taşıma tertibatıyla, aktarma mekanizmalarıyla ve hava üfleme teçhizatlarıyla
sağlanabilir. Mekanikleşme örneğin besleme kızaklarıyla, itme çubuklarıyla ve elle çalıştırılan ayarlama
panolarıyla sağlanabilir.
Otomatik besleme ve çıkarma tertibatı, makina operatörlerine yönelik karşılaştıkları kazaların önlenmesinde
çok etkili olurken, arızalar düzeltildiği zaman tehlike oluşturabilirler. Bu tertibatın kullanılması durumunda,
tertibat ile makinanın parçaları veya işlenmekte olan iş parçaları veya malzemeler arasında kalma veya ezilme
gibi başka tehlikelere yol açmamasına dikkat edilmelidir. Bunun sağlanamaması halinde, uygun güvenli
koruyucular (bk. Madde 6.3) temin edilmelidir.
31
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Kendi kontrol sistemleri olan otomatik besleme tertibatı ve ilgili makinanın kontrol sistemi, bütün güvenlik
fonksiyonlarının, bütün teçhizatın bütün kontrol ve çalışma modlarında nasıl gerçekleştirildiğine dair titiz bir
çalışmadan sonra birbirine bağlanmalıdır.
6.2.15 Ayarlama ve bakım noktalarının tehlike bölgelerinin dışına yerleştirilmesi sayesinde

tehlikelere maruz kalmanın sınırlandırılması
Tehlike bölgelerine girme gereği; bakım, yağlama ve ayarlama noktalarını bu bölgelerin dışına yerleştirilmesi
ile en aza indirilmelidir.
6.3 Güvenli koruma ve tamamlayıcı koruyucu önlemler
6.3.1 Genel
Koruyucular ve koruyucu tertibat, doğal olarak güvenli tasarım tedbirinin tehlikeleri ortadan kaldırmayı veya
riskleri yeterince azaltmayı makul şekilde mümkün hale getirmemesi durumunda insanları korumak için
kullanılmalıdır. Ek teçhizatlar (örneğin acil durdurma donanımları) gerektiren tamamlayıcı koruyucu tedbirler
uygulanması gerekebilir.
Not - Koruyucu ve koruyucu tertibatın farklı çeşitleri Madde 3.27 ve Madde 3.28’de tanımlanmıştır.
Birden fazla tehlikeyi önlemek için bazı güvenli koruyucular kullanılmalıdır.
Örnek: Gürültü seviyelerini azaltmak ve zehirli emisyonları toplamak için mekanik bir tehlikenin mevcut olduğu
bir bölgeye girişi engelleyen bir sabit koruyucu.
6.3.2 Koruyucular ve koruyucu tertibatın seçilmesi ve uygulanması
6.3.2.1 Genel
Bu maddede, bu parçaların özelliğine (bk. Şekil 4) ve tehlike bölgelerine girme ihtiyacına göre, esas işlevi
hareket eden parçaların yol açtığı tehlikelere karşı insanları korumak olan koruyucuların ve koruyucu tertibatın
seçilmesi ve uygulanmasıyla ilgili kurallar verilmektedir.
Belli bir makina için bir güvenli koruyucunun doğru seçimi o makinayla ilgili risk değerlendirmesine göre
yapılmalıdır.
Belli bir makina çeşidine veya tehlike bölgesine göre uygun bir güvenli koruyucu seçilirken, bir sabit
koruyucunun basit olduğu ve makinanın normal çalışması (bozulmadan çalışması) esnasında bir operatörün
bir tehlike bölgesine girmesi istenmediği yerlerde kullanılacağı akıldan çıkarılmamalıdır.
Giriş sıklığı gereği arttıkça bu durum kaçınılmaz şekilde, sabit koruyucunun değiştirilememesine neden olur.
Bu da alternatif bir koruyucu tedbirin uygulanmasını gerektirir (hareketli ara kilitleme koruyucusu, hassas
koruyucu donanımlar).
Bazen güvenli koruyucuların bir kombinasyonu gerekli olabilir. Örneğin; bir iş parçasını bir makina içine
göndermek için sabit bir koruyucuyla birlikte mekanik bir yükleme (besleme) tertibatı kullanılarak ana tehlike
bölgesine girme ihtiyacının ortadan kaldırılması durumunda, ulaşılabildiğinde mekanik yükleme (besleme)
tertibatıyla sabit koruyucu arasındaki ikinci derecedeki içine çekme veya kesme tehlikesine karşı korumak için
bir engel tertibatı gerekli olabilir.
Aşağıda belirtilen tehlikeler dâhil olmak üzere, bazı tehlikelere karşı müşterek koruma sağlamak için mahfaza
pozisyonlarının veya müdahale bölgelerinin kapatılmasına önem verilmelidir:
a) Örneğin düşen nesnelere karşı korunma (FOPS) çerçevesi şeklindeki koruyucu kullanılarak yere düşen
veya fırlayan nesnelerden kaynaklanan tehlikeler,
b) Emisyon tehlikeleri (gürültü, titreşim, radyasyon, sağlık açısından tehlikeli maddeler vb.),
c) Çevreden kaynaklanan tehlikeler (ısıya, soğuğa ve kötü hava şartlarına karşı korunma),
d) Örneğin devrilme veya takılıp düşmeye karşı koruyan yapılar (ROPS ve TOPS) şeklindeki koruyucu
kullanılarak takılıp düşme veya makinaların düşmesinden kaynaklanan tehlikeler.
32
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Kabin ve dolaplar gibi kapalı çalışma istasyonlarının tasarımında görüş mesafesi, aydınlatma, hava şartları,
giriş ve duruşla ilgili kurallar hesaba katılmalıdır.
Şekil 4 - Hareket eden parçaların yol açtığı tehlikelere karşı koruyucuları seçmek için kılavuz bilgiler
6.3.2.2 Makinalar normal çalışırken tehlike bölgesine girilmesi gerekmediğinde

Makinalar normal çalışırken tehlike bölgesine girilmesi gerekmediğinde, aşağıda belirtilen güvenli
koruyuculardan seçilmelidir:
a) Sabit koruyucular (aynı zamanda bk. ISO 14120),
b) Koruyucu kilidi olan veya olmayan arakilitlemeli koruyucular (aynı zamanda bk. Madde 6.3.3.2.3, ISO 14119
ve ISO 14120),
c) Kendinden kilitlenen koruyucular (bk. ISO 14120:2002, Madde 3.3.2),
d) Elektronik hassas koruyucu donanımlar (bk. IEC 61496) veya basınca karşı hassas koruyucu tertibat (bk.
ISO 13856) gibi hassas koruyucu tertibat.
6.3.2.3 Makinalar normal çalışırken tehlike bölgesine girilmesi gerektiğinde

Makinalar normal çalışırken tehlike bölgesine girilmesi gerektiğinde, aşağıda belirtilen güvenli koruyuculardan
seçilmelidir:
33
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
a) Koruyucu kilidi olan veya olmayan arakilitlemeli koruyucular (aynı zamanda bk. ISO 14119, ISO 14120 ve
bu standardın Madde 6.3.3.2.3’üne bakılmalıdır.),
b) Elektronik hassas koruyucu donanımlar gibi hassas koruyucu tertibat (bk. IEC 61496),
c) Ayarlanabilen koruyucular,
d) Kendinden kilitlenen koruyucular (bk. ISO 14120:2002, Madde 3.3.2),
e) İki elle kullanılan kumanda tertibatı (bk. ISO 13851),
f) Bir başlatma fonksiyonu olan arakilitleme koruyucular (kumanda koruyucuları) (bk. Madde 6.3.3.2.5).
6.3.2.4 Makinayı ayarlama, eğitim, işlem değiştirme, arıza bulma, temizlik ve bakım için tehlike
bölgesine girilmesi gerektiğinde
Makinalar mümkün olduğu kadar üretim operatörünün korunması için temin edilen güvenli koruyucuların aynı
zamanda ayarlama, eğitim, işlem değiştirme, arıza bulma, temizlik veya bakım işlerini yerine getiren personelin
görevlerini yapmalarını engellemeden korunmasını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu görevler, risk
değerlendirmesinde makinanın kullanım parçaları olarak belirlenmeli ve düşünülmelidir (bk. Madde 5.2).
Not - Makinanın kapatılması için izolasyon ve enerji dağılımı (bk. Madde 6.3.5.4 ve aynı zamanda bk. ISO
14118:2000, 4.1 ve Madde 5) makinanın güç kaynağına bağlı kalmasını gerektiren görevleri yaparken
(özellikle bakım ve onarım görevleri) en yüksek seviyede güvenlik sağlar.
6.3.2.5 Hassas koruyucu seçilmesi ve kullanılması1
6.3.2.5.1 Seçim
Bunlara ait tespit fonksiyonlarının dayandığı çok çeşitli teknolojilerden dolayı, hassas koruyucu donanımların
bütün çeşitleri, güvenlik uygulamalarına tam uygun olmaktan çok uzaktır. Aşağıda belirtilen hükümler,
tasarımcıya her uygulama için en uygun cihaz/cihazları seçme kriteri verecek şekilde tasarlanmıştır.
Hassas koruyucu donanımların çeşitleri şunlardır:
— Işık (ışın) perdeleri,
— Tarama cihazları, örneğin lazer tarayıcılar,
— Basınca duyarlı tamponlar ve

— Hassas algılama çubukları, hassas algılama kabloları.
Hassas koruyucu donanımlar, aşağıdakileri tespit için kullanılabilir:
— Algılayıp durdurmak amacıyla,
— Mevcudiyeti algılamak için,
— Hem algılayıp durdurmak hem de mevcudiyeti algılamak için veya
— Makinanın çalışmasını yeniden başlatmak için — zor şartlara tabi tutulan bir uygulama.
Not - Hassas koruyucu donanımların bazı modelleri, cisim algılama veya arıza bulma amacına uygun
olmayabilir.
Diğerleri arasında makinaların aşağıda belirtilen karakteristikleri, hassas koruyucu donanımların tek başına
kullanılmasını engelleyebilir:
— Makinaların malzeme veya bileşen parçalarını fırlatma eğilimi,
1 Ayrıntılı bilgiler IEC/TS 62046 standardında verilmektedir.
34
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Emisyonlara karşı koruma gerekliliği (gürültü, radyasyon, toz vb.),
— Düzensiz veya aşırı makina durdurma zamanı,
— Bir makinanın bir devir boyunca kısmen duramaması.
6.3.2.5.2 Uygulama
Aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmelidir:
a) Tespit bölgesinin büyüklüğü, özellikleri ve konumu (bk. hassas koruyucu donanımların bazı modellerinin
konumları ile ilgili olan ISO 13855 standardı),
b) Cihazın arıza durumlarına karşı tepkisi (elektronik hassas koruyucu donanımlar için, bk. IEC 61496),
c) Önleme ihtimali ve
d) Tespit özelliği ve zamanla değişimi (örneğin yansıtma yüzeylerinin bulunması, diğer yapay ışık kaynakları
ve güneş ışığı veya havadaki kirleticiler gibi) farklı çevre şartlarında hassasiyetinin bir sonucu olarak).
Not 1 - IEC 61496 standardında elektronik hassas koruyucu donanımları tespit etme yeteneği belirtilmektedir.
Hassas koruyucu donanımlar çalışır durumda bütünleşik olmalıdır ve;
— Bir kişi veya bir kişinin vücudunun bir kısmı tespit edilir edilmez bir komut verecek şekilde,
— Tespit edilen bir kişi veya vücudunun bir kısmının geri çekilmesi makinanın tehlikeli fonksiyonlarını
yeniden başlatacak ve dolayısıyla hassas koruyucu donanımların verdiği komut yeni bir komut daha
verilene kadar muhafaza edilecek şekilde,
— Operatörün tehlike bölgesini izleyememesi durumunda, makinanın tehlikeli fonksiyonlarının yeniden

başlatılması operatörün tehlike bölgesinin dışında bulunan bir kontrol tertibatını isteyerek
çalıştırmasından kaynaklanacak şekilde,
— Makinanın geçici durma aşamaları dışında hassas koruyucu donanımların tespit fonksiyonunun durması
esnasında çalışamayacağı şekilde ve
— Tespit alanının yeri ve şekli, muhtemelen sabit koruyucularla birlikte bir kişinin veya bir kişinin vücudunun
bir kısmının tespit edilmeden tehlike bölgesine girmesini veya tehlike bölgesinde bulunmasını
engelleyecek şekilde.
Not 2 - Geçici durma, güvenlik fonksiyonlarının kontrol sisteminin güvenlikle ilgili bölümleriyle geçici otomatik
olarak askıya alınmasıdır (bk. ISO 13849-1).
Örneğin; aktif optoelektronik koruyucu cihazları ayrıntılı olarak ele almak için, IEC 61496 standardı dikkate
alınmalıdır.
6.3.2.5.3 Bir çevrim başlatmak için kullanıldığında, hassas koruyucu donanımlarla ilgili ek
şartlar
Bu istisnai uygulamada makina yeni bir çevrim başlangıcı, herhangi bir başlatma komutu olmadan bir kişinin
veya bir kişinin vücudunun tespit edilen kısmının hassas koruyucu donanımların algılama alanından geri
çekilmesiyle, böylece yukarıda Madde 6.3.2.5.2’deki listenin ikinci şıkkında verilen genel şarttan saparak
başlatılır. Güç kaynağını açtıktan sonra veya makina hassas koruyucu donanım engelleme fonksiyonuyla
durdurulduğu zaman, makina devri yalnızca bir başlatma düğmesine basılarak başlatılmalıdır.
Hassas koruyucu donanımlarla çevrim başlatma işlemi aşağıda belirtilen şartlara tabi olmalıdır:
a) Sadece IEC 61496 serisine uygun olan aktif optoelektronik koruyucu cihazlar (AOPD) kullanılmalıdır,
b) Bir aktif optoelektronik koruyucu cihazın engelleme ve cisim algılama cihazı olarak kullanılmasının şartları
(bk. IEC 61496) yerine getirilir — özellikle kontrol ve frenleme sistemlerinin yeri, asgari mesafe (bk. ISO
13855) tespit özelliği, güvenilirliği ve denetimi,
35
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
c) Makinanın devir süresi kısadır ve algılama alanını temizledikten sonra makinayı yeniden başlatma imkânı
tek bir normal çevrime eşit olan bir süreyle sınırlandırılır,
d) Sadece aktif optoelektronik koruyucu cihazın/cihazların (AOPD) algılama alanına girme veya arakilitleme
koruyucularını açma, tehlike bölgesine girmenin yoludur,
e) Makinayı koruyan birden fazla aktif optoelektronik güvenli koruma cihazının bulunması durumunda, aktif
optoelektronik güvenli koruyucu cihazlardan sadece biri çevrimi yeniden başlatabilir,
f) Çevrimin otomatik olarak başlatılmasından kaynaklanan daha yüksek riskle ilgili olarak, aktif optoelektronik
koruyucu cihaz ve bağlı kontrol sistemi normal şartlardan daha yüksek bir güvenlikle ilgili performansa
uygundur.
Not 1 - d) şıkkında belirtilen tehlike bölgesi, tehlikeli fonksiyonun (yardımcı teçhizatlar ve transmisyon
elemanları dâhil) algılama alanının temizlenmesiyle başlatıldığı herhangi bir bölgedir.
Not 2 - Aynı zamanda bk. IEC/TS 62046.
6.3.2.6 Kararlılıkla ilgili koruyucu tedbirler

Ağırlığın dağıtılması gibi doğal olarak güvenli tasarım tedbirleriyle sağlanamaması halinde (bk. Madde 6.2.6)
kararlılık, özellikle aşağıda belirtilen koruyucu tedbirleri uygulayarak muhafaza edilmelidir:
— Ankarajlama cıvataları,
— Kilitleme tertibatı,
— Hareket sınırlayıcılar veya mekanik durdurucular,
— Hızlanma veya yavaşlama sınırlayıcıları,
— Yük sınırlayıcıları ve
— Kararlılık veya devrilme sınırlarına yaklaşıldığı zaman uyaran alarmlar.
6.3.2.7 Diğer koruyucu tertibatlar

Bir makina, operatörün sürekli kontrol etmesini gerektirdiğinde (örneğin seyyar makinalar, vinçler) ve operatörün
bir hatası tehlikeli bir duruma neden olabildiği zaman, belirtilen sınırlar içinde kalmasına imkân sağlamak için
özellikle aşağıdaki durumlarda bu makina gerekli tertibatla donatılmalıdır.
— Operatörün tehlikeli bölgeyi görme mesafesi yetersiz olduğunda,
— Operatör güvenlikle ilgili bir parametrenin (mesafe, hız, kütle, açı vb.) gerçek değerini bilmediğinde ve
— Tehlikeler operatörün kontrolü dışındaki işlemlerden kaynaklanabildiğinde,
Gerekli cihazlar, aşağıdakileri içerir:
a) Hareket parametrelerini (mesafe, açı, hız, ivme) sınırlandırma tertibatını,
b) Aşırı yükleme ve moment sınırlandırma tertibatını,
c) Başka makinalarla çarpışmasını veya girişimini engelleme tertibatını,
d) Seyyar makinaların yaya operatörleri veya diğer yayaların maruz kalacağı tehlikeleri önleme tertibatını,
e) Tork sınırlandırma tertibatı ile bileşen ve donanımların fazla gerilimini engelleyecek kırılma noktalarını,
f) Basınç veya sıcaklık sınırlandırma cihazlarını,
g) Emisyonları izleme cihazlarını,
36
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
h) Kontrol pozisyonunda operatör olmadığı zaman işlemi engelleme tertibatını,
i) Dengeleyiciler yerleştirilmedikçe, kaldırma işlemlerini engelleme tertibatını,
j) Bir eğimli bir alanda makinanın eğimini sınırlandırma tertibatını ve
k) Harekete başlamadan önce bileşenlerin güvenli bir pozisyonda olmasını sağlama tertibatını.
Bu tür cihazların başlattığı otomatik koruyucu tedbirler, operatörün kontrolü dışında Makinaların çalışmasında
(örneğin, tehlikeli hareketin otomatik olarak durdurulması) uygulanmalı veya operatörün uygun tedbir almasına
imkân sağlamak için bir uyarı sinyali vermelidir (bk. Madde 6.4.3).
6.3.3 Koruyucular ve koruyucu cihazların tasarımıyla ilgili şartlar
6.3.3.1 Genel şartlar

Koruyucular ve koruyucu cihazlar, mekanik ve diğer tehlikeleri hesaba katarak tasarımlanan kullanıma uygun
olacak şekilde tasarlanmalıdır. Koruyucular ve koruyucu cihazlar makinanın çalışma ortamıyla uyumlu olacak
ve kolayca bozulmayacak şekilde tasarlanmalıdır. Koruyucular ve koruyucu cihazlar, bunları bozacak herhangi
bir faktörü azaltmak için makinanın çalışması esnasında ve diğer aşamalarda çalışmalara mümkün olan en az
müdahalede bulunmalıdır.
Not - Ek bilgiler için, ISO 14120, ISO 13849-1, ISO 13851, ISO 14119, ISO 13856, IEC 61496 ve IEC 62061’e
bakılmalıdır.
Koruyucular ve koruyucu cihazlar;
a) Sağlam yapıda olmalı,
b) Herhangi bir ek tehlikeye neden olmamalı,
c) Atlanılması veya devre dışı bırakılması kolay olmamalı,
d) Tehlikeli bölgeden yeterli mesafede olmalı (bk. ISO 13855 ve ISO 13857),
e) İmalat sürecini görmek için asgari seviyede engele neden olmalı ve
f) Mümkünse, koruyucu sökülmeden veya koruyucu cihazı devreden çıkarmak zorunda kalmadan — yalnızca
işin yapılacağı alana girilmesine izin vererek aletlerin takılması ve/veya değiştirilmesi ve bakım için gerekli
işin yapılmasına imkân sağlamalıdır.
Koruyuculardaki açıklıklar için, ISO 13857’ye bakılmalıdır.
6.3.3.2 Koruyucular ile ilgili şartlar
6.3.3.2.1 Koruyucuların fonksiyonları

Koruyucuların gerçekleştirebildiği fonksiyonlar şunlardır:
— Koruyucuların kapattığı yere girişin engellenmesi ve/veya
— Makinadan çıkabilen veya yere düşebilen malzemelerin, iş parçalarının, yongaların ve sıvıların tutulması
veya zapt edilmesi ve makinanın yol açabildiği emisyonların azaltılması (gürültü, radyasyon, toz, duman,
gaz gibi tehlikeli maddeler).
İlave olarak elektrik, sıcaklık, yangın, patlama, titreşim, görüş mesafesi (bk. ISO 14120) ve operatörün
konumunun ergonomisiyle (örneğin, kullanılabilirlik, operatörün hareketleri, duruşları, tekrarlanan hareketleri)
ilgili bazı özelliklere sahip olmaları gerekebilir.
6.3.3.2.2 Sabit koruyucularla ilgili şartlar

Sabit koruyucular;
— Kalıcı olarak (örneğin kaynak yaparak) veya
37
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Aletler kullanmadan çıkarmayı veya açmayı imkânsız hale getiren tutturucular (vidalar, somunlar)
yardımıyla sıkıca yerinde tutulmalıdır. Bunlar tutturucular olmadan kapalı kalmamalıdır (bk. ISO 14120).
Not - Sabit bir koruyucu, açılmasını kolaylaştırmak için menteşeli olabilir.
6.3.3.2.3 Hareketli koruyucularla ilgili şartlar

Hareket iletim parçalarıyla oluşan tehlikelere karşı koruma sağlayan hareketli koruyucular:
a) Açık olduğu zaman makinalara veya başka bir yapıya (genellikle menteşeler veya kılavuzlar yardımıyla)
takılı kalmalı ve
b) Ara kilitleme olmalıdır (gerektiğinde koruyucu kilidiyle) (bk. ISO 14119).
Şekil 4’e bakılmalıdır.
İletim sağlamayan hareketli parçaların oluşturduğu tehlikelere karşı hareketli koruyucular, aşağıdakileri
sağlayacak şekilde makinanın kontrol sistemi ile ilgili olmalı ve tasarlanmalıdır:
— Gerektiğinde koruyucu kilidi veya arakilitlemeli koruyucular ile hareketli parçalar operatörün ulaşabileceği
bir yerdeyken çalıştırılamamalı ve operatör hareketli parçalar çalıştığında da bunlara ulaşamamalıdır,
— Yalnızca bir alet veya bir anahtar kullanılması gibi kasıtlı bir hareketle ayarlanabilecek şekilde,
— Parçalarından birinin bulunmaması veya arızalanması hareketli parçaların başlamasını engelleyecek

veya bu parçaları durduracak şekilde (bununla otomatik denetim yaparak sağlanabilir) (bk. Madde
6.2.11.6).
Şekil 4’e ve ISO 14119’a bakılmalıdır.
6.3.3.2.4 Ayarlanabilen koruyucularla ilgili hükümler

Ayarlanabilen koruyucular yalnızca tehlike bölgesinin işletme nedeniyle tamamen kapatılamaması durumunda
kullanılabilir.
Elle ayarlanabilen koruyucular:
— Ayarı verilen bir işlem esnasında sabit kalacak şekilde tasarlanmalı ve
— Aletler kullanmadan kolayca ayarlanabilmelidir.

6.3.3.2.5 Bir başlatma fonksiyonu olan arakilitlemeli koruyucularla (kumanda koruyucularıyla)
ilgili şartlar
Sadece başlatma fonksiyonu olan bir arakilitlemeli koruyucu, aşağıda verilen şartlarla kullanılabilir:
a) Arakilitlemeli koruyucularla ilgili bütün şartların yerine getirilmesi şartıyla (bk. ISO 14119),
b) Makinanın çevrim süresinin kısa olması,
c) Koruyucunun azami açılma süresinin düşük bir değere (örneğin devir süresine eşit) önceden ayarlanması
şartıyla ve bu süre aşıldığında, tehlikeli fonksiyonun/fonksiyonların arakilitleme koruyucusunun
kapatılmasıyla yeniden başlatılamaması ve makinayı yeniden başlatmadan önce başlangıç durumuna
getirmek şartıyla,
d) Makinanın ebatları veya şeklinin bir kişinin veya vücudunun bir kısmının koruyucu kapalıyken tehlike
bölgesinde veya tehlike bölgesiyle koruyucu arasında kalmasına izin vermemesi şartıyla (bk. ISO 14120),
e) Sabit (çıkarılabilir tip) veya hareketli olan diğer bütün koruyucuların ara kilitleme koruyucusu olmaları
şartıyla,
f) Bir başlatma fonksiyonu olan arakilitleme koruyucusuna bağlı olan arakilitleme tertibatının - örneğin konum
detektörleriyle ve otomatik denetimle (bk. Madde 6.2.11.6) - arızalanması planlanmamış veya beklenmemiş
bir başlatmaya yol açmayacak şekilde tasarlanması şartıyla,
38
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
g) Koruyucu kendi ağırlığıyla düşerken bir başlatmaya yol açamayacak şekilde sıkıca (örneğin bir yayla veya
karşı ağırlıkla) açık tutulması şartıyla.
6.3.3.2.6 Koruyuculardan kaynaklanan tehlikeler

Aşağıdakiler nedeni ile oluşabilen tehlikeleri engellemek için önlemler alınmalıdır:
— Koruyucunun yapısı (keskin kenar veya köşeler, malzeme, gürültü emisyonu vb.),
— Koruyucuların hareketiyle (kesme veya ezilme bölgelerinin elektrikle çalışan koruyuculardan

kaynaklanması ve ağır koruyucuların yere düşme eğilimi nedeniyle)
6.3.3.3 Koruyucu tertibatların teknik özellikleri

Koruyucu tertibat, güvenlik fonksiyonlarının doğru uygulanmasını sağlayacak şekilde seçilmeli veya
tasarlanmalı ve kontrol sistemine bağlanmalıdır.
Koruyucu tertibat, uygun ürün standardının (örneğin aktif optoelektronik koruyucu cihazlar için IEC 61496)
yerine getirilmesine göre seçilmeli veya ISO 13849-1 veya IEC 62061 sayılı standardda belirtilen kurallardan
bir veya birden fazlasına göre tasarlanmalıdır.
Koruyucu tertibat, kolayca bozulmayacak şekilde takılmalı ve kontrol sistemine bağlanmalıdır.
6.3.3.4 Alternatif güvenli koruyucu tiplerinin şartları

Yapılacak olan işin kapsamından dolayı koruyucuların değiştirilmesi gerekeceği bilinmesi durumunda şartlar,
alternatif güvenli koruyucuların takılmasını kolaylaştırmalıdır.
6.3.4 Emisyonları azaltacak güvenli koruma
6.3.4.1 Genel
Madde 6.2.2.2’de belirtilen kaynaktaki emisyonların azaltılmasıyla ilgili tedbirlerin yeterli olmaması halinde
makinaya ilave koruyucu tedbirler temin edilmelidir (bk. Madde 6.3.4.2 ila Madde 6.3.4.5).
6.3.4.2 Gürültü
Gürültüye karşı ilave koruyucu tedbirler şunlardır:
— Mahfazalar (bk. ISO 15667),
— Makinaya takılan perdeler ve
— Susturucular (bk. ISO 14163).
6.3.4.3 Titreşim
Titreşime karşı ilave koruyucu tedbirler aşağıdakileri içerir:
— Kaynak ile maruz kalan kişi arasına yerleştirilen sönümleme cihazları gibi titreşim izolatörleri,
— Esnek montaj ve
— Asılı koltuklar.
Hareketsiz sanayi makinalarının titreşim izolasyonuyla ilgili tedbirler için EN 1299 standardına bakılmalıdır.
6.3.4.4 Tehlikeli maddeler

Tehlikeli maddelere karşı ilave koruyucu tedbirler aşağıdakileri içerir:
— Makinanın kapsül içine alınması (negatif basınçlı mahfaza),
— Filtrelemeli lokal egzoz havalandırması,
— Sıvılarla ıslatma ve
39
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
— Makinanın bulunduğu alanda özel havalandırma (hava perdeleri, operatörler için dolaplar).
ISO 14123-1E bakınız.
6.3.4.5 Radyasyon
Radyasyona karşı ilave koruyucu tedbirler aşağıdakileri içerir:
— Filtreleme ve absorpsiyon uygulanması ve
— Hafifletici perdelerin veya koruyucuların kullanılması.
6.3.5 Tamamlayıcı koruyucu önlemler
6.3.5.1 Genel
Doğal olarak güvenli tasarım önlemleri için, güvenli koruma (koruyucu ve/veya koruyucu cihazlar kullanılması)
veya kullanma bilgileri olmayan koruyucu önlemlerin, makinanın amaçlanmış kullanımıyla ve makul şekilde
önceden tahmin edilebilen yanlış kullanımıyla ilgili kullanım bilgisinin sağlanması gerekebilir. Söz konusu
tedbirlere Madde 6.3.5.2 ila Madde 6.3.5.6’da belirtilen tedbirler dâhildir, ancak bunlarla sınırlı değildir.
6.3.5.2 Acil durdurma fonksiyonunu gerçekleştirmek için bileşen ve parçalar

Bir risk değerlendirmesinden sonra bir makinaya, mevcut veya sonradan gerçekleşecek acil durumların
engellenmesine imkân sağlamak amacıyla bir acil durdurma fonksiyonu gerçekleştirmek için bileşen ve
parçalar takılması gerektiğinde, aşağıda belirtilen şartlar uygulanır:
— Aktüatörler kolayca belirlenebilir, kolayca görülebilir ve kolayca ulaşılabilir olmalıdır,
— Tehlikeli işlem ek tehlikeler yaratmadan mümkün olduğu kadar çabuk durdurulmalı, ancak bunun mümkün
olmaması veya riskin azaltılamaması halinde, bir acil durdurma fonksiyonunun uygulanmasının en iyi
çözüm olup olmadığı sorulmalıdır,
— Acil durdurma düğmesi gerektiğinde, bazı güvenli koruma hareketlerini başlatmalı veya başlatılmasına
izin vermelidir.
Not - Daha ayrıntılı bilgi için ISO 13850’ye bakılmalıdır.
Acil durdurma cihazının aktif olarak çalışması bir acil durdurma komutundan sonra durduğunda, cihaz
başlangıç konumuna gelene kadar bu komutun etkisi devam etmelidir. Bu başlangıç konumuna getirme işlemi
yalnızca acil durdurma komutunun başlatıldığı yerde mümkün olmalıdır. Cihaz başlangıç konumuna
getirildiğinde makina yeniden başlamamalı, ancak yeniden başlamasına izin verilmelidir.
Acil durdurma fonksiyonu elde etmek için elektrikli bileşen ve parçaların tasarımı ve seçilmesiyle ilgili daha
ayrıntılı bilgi IEC 60204 standardında verilmiştir.
6.3.5.3 Kapılmış kişilerin kaçıp kurtulmasıyla ilgili tedbirler

Kapılmış kişilerin kaçıp kurtulmasıyla ilgili tedbirler, diğerlerine ilave olarak, aşağıdakilerden oluşabilir:
— Operatörün tehlikelere kapılmasına meydan veren kurulumlarda kaçış yolları ve koruyucular
— Bir acil durdurmadan sonra bazı parçaların elle hareket ettirilmesiyle ilgili düzenlemeler,
— Bazı parçaların hareketinin ters çevrilmesiyle ilgili düzenlemeler,
— İndirme cihazları için bağlantı (ankastre) noktaları,
— Kapılan operatörlerin yardım çağırmasına imkân vermek için haberleşme araçları.
6.3.5.4 İzolasyon ve enerji dağılımıyla ilgili tedbirler

Makinalar, aşağıda belirtilen işlemler yardımıyla, güç kaynaklarından ayırmak için ve saklanan enerjinin
dağıtılmasını temin etmek için teknik vasıtalarla donatılmalıdır:
40
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
a) Makinanın (veya makinanın tanımlanan parçalarının) güç kaynaklarından ayrılması (bağlantısının

kesilmesi),
b) Ayrılma konumunda bütün ayırma ünitelerinin kilitlenmesi (veya başka türlü emniyete alınması),
c) Alıkonulması (tutulma), bunun mümkün olmaması veya uygulanamaması halinde, bir tehlikeye neden
olabilen saklanan herhangi bir enerjinin dağıtılması veya
d) Güvenli çalışma prosedürleri yardımıyla yukarıda a), b) ve c) şıklarına göre yapılan işlemlerin istenen
sonucu verdiğinin doğrulanması.
ISO 14118:2000, Madde 5 ve IEC 60204-1:2005, Madde 5.5 ve Madde 5.6’ya bakınız.
6.3.5.5 Makinaların, ağır bileşen ve parçaların kolay ve güvenli taşınmasıyla ilgili hususlar
Elle hareket ettirilemeyen veya taşınamayan Makinalara ve bunların bileşen ve parçalarına kaldırma tertibatı
yardımıyla taşımaya uygun bağlantı parçaları temin edilmeli veya temin edilebilmelidir.
Bu bağlantı parçaları, diğerlerinin yanı sıra;
— Cihazı takmak için askı, kanca, mapa veya dişli delikleri olan standartlaşmış kaldırma aletleri,
— Yerden bağlamanın mümkün olmaması durumunda, bir kaldırma kancasıyla otomatik kavrama aletleri,
— Makinaların bir istifleme aracıyla taşınması için çatal yerleştirme cihazları,
— Makinanın içine entegre edilen kaldırma ve istifleme tertibatı ve aletleri olabilir.
Makinaların işletmede elle çıkarılabilen parçalarına, güvenli çıkarmak ve yer değiştirmek için araçlar temin
edilmelidir.
Aynı zamanda Madde 6.4.4 c) ve 3)’e bakılmalıdır.
6.3.5.6 Makinalara güvenli şekilde girmek için tedbirler

Makinalar, ayar ve/veya bakımla ilgili işletme ve bütün rutin bakım işlerinin yer seviyesinde kalan bir kişi
tarafından yapılmasına mümkün olduğu kadar imkân sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.
Bunun mümkün olmaması durumunda makinalarda, bu görevlere güvenli şekilde giriş sağlamak için gömme
platformlar, merdivenler veya diğer imkânlar bulunmalıdır. Bununla birlikte, söz konusu platform veya
merdivenlerin makinaların tehlike bölgelerine giriş sağlamamasına dikkat edilmelidir.
Yürüme alanları çalışma şartlarında mümkün olduğu kadar kaymaya dayanıklı malzemelerden yapılmalı ve
yerden yüksekliğe bağlı olarak uygun koruyucu korkuluklar yerleştirilmelidir (bk. ISO 14122-3).
Büyük otomatikleşmiş tesisatlarda; yaya yolları, konveyör köprüleri veya geçit noktaları gibi güvenli erişim
yollarına özellikle dikkat edilmelidir.
Yüksekte bulunan makina parçalarına erişim yollarına, yere düşmeye karşı kolektif koruma vasıtaları temin
edilmelidir (örneğin merdiven, seyyar merdiven ve platformlar için uygun koruyucu korkuluklar ve el
merdivenleri için güvenlik kafesleri). Gerektiğinde yüksekten düşmelere karşı özel koruyucu donanımlar için
dayanak noktaları da temin edilmelidir (örneğin insanları kaldırmak için veya kaldırma kontrol istasyonları olan
makina taşıma araçlarında).
Açıklıklar söz konusu olduğunda, güvenli bir yere doğru açılmalıdır. Bunlar, istenmeden açılma durumunda
meydana gelebilecek tehlikeleri engellemek için tasarlanmıştır.
Gerekli erişim araçları temin edilmelidir (basamaklar, tutamaçlar vb.). Kontrol cihazları erişim aracı olarak
kullanılmalarını engelleyecek şekilde tasarlanmış olmalı ve yerleştirilmelidir.
Eşya ve/veya insan kaldırmak için kullanılan makinalarda belirlenen seviyelerde inişler bulunduğunda, bunlar
platformun bir seviyede bulunmaması durumunda yere düşmeleri engellemek için ara kilitlemeli koruyucularla
donatılmalıdır. Koruyucular açıkken kaldırma platformunun hareket etmesi engellenmelidir.
41
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Ayrıntılı hükümler için, ISO 14122’e bakılmalıdır.
6.4 Kullanma bilgileri
6.4.1 Genel şartlar
6.4.1.1 Kullanma bilgilerinin hazırlanması bir makinanın tasarımının tamamlayıcı bir parçasıdır (bk. Şekil 2).
Kullanma bilgileri, kullanıcıya bilgiler aktarmak için ayrı ayrı veya birlikte kullanılan metin, sözcük, işaret, sinyal,
sembol veya şemalar gibi iletişim araçlarından oluşur. Kullanma bilgileri profesyonel ve/veya profesyonel
olmayan kullanıcılar için planlanmıştır.
Not - Kullanma bilgilerinin hazırlanıp sunulmasıyla ilgili bilgileri edinmek için, aynı zamanda IEC 62079’a
bakılmalıdır.
6.4.1.2 Kullanıcıya makinanın amaçlanan bütün çalışma modlarında kullanımı hakkında bilgiler verilmelidir.
Bilgiler makinanın güvenli ve doğru kullanılmasını sağlamak için bütün talimatları içermelidir. Bu amaçla
kullanıcıya kalan risk bildirilmeli ve uyarılmalıdır.
Bilgiler uygun olduğunda;
— Eğitim ihtiyacını,
— Özel koruyucu tertibata olan ihtiyacı ve
— İlave koruyucu ve koruyucu cihazlara olan muhtemel ihtiyacı göstermelidir (bk. Şekil 2, dipnot d).
Gösterimi ve tariften sonra makul şekilde beklenebilen makinanın kullanımları hariç tutmamalı ve özellikle
makul şekilde önceden tahmin edilebilen yanlış kullanımları hesaba katarak bilgilerde anlatılanlar dışında
başka yollarla ortaya çıkacak risk hakkında da uyarıda bulunulmalıdır.
6.4.1.3 Kullanma bilgileri ayrı ayrı veya birlikte makinanın taşınmasını, montajını ve kurulmasını, işletmeye
alınmasını, kullanılmasını (ayarlama, eğitim/programlama ve süreç değiştirme, çalıştırma, temizlik, arıza
bulma ve bakım) ve gerekirse sökülmesini, devreden çıkarılmasını ve atılmasını kapsamalıdır.
6.4.2 Kullanma bilgilerinin yeri ve niteliği
Riske ve bilgilerin kullanıcı tarafından ve makina tasarımına göre ihtiyaç duyulduğu zamana bağlı olarak,
bilgilerin — veya bir kısmının — aşağıdaki şekilde verilip verilmeyeceğine karar verilmelidir:
a) Makinanın içinde veya üzerinde (bk. Madde 6.4.3 ve Madde 6.4.4),
b) İlişikteki belgelerde (özellikle kullanım kılavuzunda, bk. Madde 6.4.5),
c) Ambalajın üzerinde,
d) Makinanın dışında sinyal ve uyarı gibi başka yollarla.
Uyarı gibi önemli mesajlar verildiği yerlerde standardlaşmış ifadeler düşünülmelidir (aynı zamanda bk. IEC
62079).
6.4.3 Sinyaller ve uyarı cihazları

Yanıp sönen ışıklar gibi görüntülü sinyaller ve siren gibi sesli sinyaller makinanın başlatılması veya aşırı hız
gibi yakında meydana gelebilecek tehlikeli bir olayı uyarmak için kullanılabilir. Bu sinyaller aynı zamanda
otomatik koruyucu tedbirler uygulanmadan önce operatörü uyarmak amacıyla da kullanılabilir (bk. Madde
6.3.2.7).
Bu sinyallerin aşağıdaki şekilde olması esastır:
a) Tehlikeli durum meydana gelmeden önce verilmesi,
b) Açık olması,
42
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
c) Kullanılan diğer bütün sinyallerden açıkça algılanıp ayrılması ve
d) Operatör ve diğer insanlar tarafından açıkça tanınması.
Uyarı sinyallerinin kontrolünün yapılması kolay olacak bir şekilde tasarlanmalı ve yerleştirilmelidir. Kullanım
bilgileri, uyarı cihazlarının düzenli olarak kontrol edilmesini öngörülmelidir.
Tasarımcılar, çok fazla görüntülü ve/veya sesli sinyallerden kaynaklanabilen ve aynı zamanda uyarı
cihazlarının bozulmasına da yol açabilen “duyusal doyma” ihtimaline dikkat etmelidir.
Not - Genellikle kullanıcının bu konudaki görüşü gereklidir.
6.4.4 İşaretlemeler, işaretler (resimler) ve yazılı uyarılar

Makinalar, gerekli olan aşağıdaki bütün işaretleri taşımalıdır:
a) En azından aşağıda belirtilen bilgiler dâhil olmak üzere açık kimliği için
1) İmalatçının adı ve adresi,
2) Seri veya model adı ve
3) Varsa seri numarası,
b) Aşağıda belirtilen hususlardan oluşan zorunlu koşullara uygun olduğunu göstermek için:
1) İşaretler,
2) İmalatçının yetkili temsilcisi, makinanın adı, yapım yılı ve potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda
tasarımlanan kullanımı gibi yazılı ifadeler,
c) Güvenli kullanım için
1) Dönen parçaların azami hızı,
2) Aletlerin azami çapı,
3) Makinanın ve/veya takıp çıkarılabilen parçaların kütlesi (kilogram),
4) Azami çalışma yükü,
5) Özel koruyucu donanımların kullanım gerekliliği,
6) Koruyucu ayar verileri ve
7) Kontrol sıklığı gibi.
Doğrudan doğruya makinanın üzerine basılan bilgiler makinanın beklenen ömrü boyunca kalıcı olmalı ve
okunaklı kalmalıdır.
Yalnızca “tehlikeyi” gösteren işaretler veya yazılı uyarılar kullanılmamalıdır.
İşaretlemeler, işaretler ve yazılı uyarılar özellikle makinanın fonksiyonlarının ilgili olduğu parçasına göre
kolayca anlaşılabilir ve açık olmalıdır. Yazılı uyarılardan ziyade tercihen kolayca anlaşılabilen işaretler
(resimler) kullanılmalıdır.
İşaret ve resimler yalnızca makinanın kullanılacağı ortamlarda anlaşılmalarını sağlıyorsa kullanılmalıdır.
Yazılı uyarılar, makinanın ilk kez kullanılacağı ülkenin dil veya dillerinde ve isteğe göre operatörün anladığı dil
veya dillerde hazırlanmalıdır.
Not - Bazı ülkelerde bazı dillerin kullanılması yasal yönetmelikler kapsamındadır.

43
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
İşaretler, kabul edilen standardlara uygun olmalıdır (örneğin özellikle resimler, semboller ve renkler için ISO
2972 veya ISO 7000).
Elektrikli teçhizatların işaretleri için, IEC 60204-1’e bakılmalıdır.
Hidrolik ve pnömatik teçhizatlar için, ISO 4413’e ve ISO 4414’bakılmalıdır.
6.4.5 Ek belgeler (özellikle - kullanım kılavuzu)
6.4.5.1 İçerik
Kullanma kılavuzunda veya diğer yazılı talimatlarda (örneğin ambalajın üzerinde) diğerleri ile birlikte aşağıda
belirtilen bilgiler bulunmalıdır:
a) Makinanın nakledilmesi, taşınması ve depolanmasıyla ilgili bilgiler:
1) Makinanın depolama şartları,
2) Ebatlar, kütle değerleri, ağırlık merkezlerinin yeri ve
3) Taşıma göstergeleri (örneğin kaldırma teçhizatları için uygulama noktalarını gösteren çizimler).
b) Makinanın kurulması ve işletmeye alınmasıyla ilgili bilgiler:
1) Takma/sabitleme, gürültü ve titreşim koşullarının engellenmesi,
2) Montaj şartları,
3) Kullanma ve bakım için gerekli alan,
4) İzin verilebilen çevre şartları (örneğin sıcaklık, nem, titreşim, elektromanyetik radyasyon),
5) Makinayı güç kaynağına bağlamak için talimatlar (özellikle aşırı elektrik yüklemesine karşı korunma
konusunda),
6) Çöpe atma/bertaraf etme ile ilgili tavsiyeler ve
7) Gerekirse kullanıcının uygulamak zorunda olduğu koruyucu tedbirlerle ilgili tavsiyeler — örneğin ilave
güvenli koruyucular (bk. Şekil 2, dipnot d), güvenlik mesafeleri, güvenlik işaretleri ve sinyalleri.
c) Makinanın kendisiyle ilgili bilgiler:
1) Makinanın, bağlantı elemanlarının, koruyucuların ve/veya koruyucu tertibatın ayrıntılı açıklaması,
2) Varsa, orijinal makinadaki değişiklikleri hesaba katarak, yasaklanan kullanımlar dâhil olmak üzere
makinanın tasarımlandığı kapsamlı uygulamalar,
3) Şemalar (özellikle güvenlik fonksiyonlarının şematik sunumu),
4) Makinanın oluşturduğu gürültü ve titreşim ile uygulanan ölçme yöntemlerine (ölçme belirsizlikleri dâhil
olmak üzere) göre makinanın yaydığı radyasyon, gazlar, buharlar ve tozla ilgili veriler,
5) Elektrikli teçhizatların teknik belgeleri (bk. Madde IEC 60204) ve
6) Makinanın yasal yönetmeliklere uygun olduğunu tasdik eden belgeler.
d) Aşağıda belirtilen hususlarla ilgili olan ve bunları açıklayan bilgiler dâhil olmak üzere makinanın
kullanılmasıyla ilgili bilgiler:
1) Tasarımlanan kullanım,
2) El kumandaları (aktüatörler),
44
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
3) Ayar ve ayarlama,
4) Durdurma yöntemleri ve yolları (özellikle acil durdurma),
5) Tasarımcının uyguladığı koruyucu tedbirlerle ortadan kaldırılamayan riskler,
6) Bazı uygulamalarla, belirli bağlantı elemanlarının kullanılması ve söz konusu uygulamalar için gereken
bazı güvenli koruyucular nedeniyle oluşabilecek özel riskler,
7) Makul şekilde önceden tahmin edilebilen yanlış kullanım ve yasaklanmış uygulamalar,
8) Tamir etmek ve bir müdahaleden sonra yeniden başlatmak için arıza tespit etme ve yerini belirleme,
9) Kullanılması gereken özel koruyucu ekipman ve gerekli eğitim.
e) Bakım bilgileri:
1) Güvenlik fonksiyonlarıyla ilgili kontrollerin niteliği ve sıklığı,
2) Operatörlerin sağlığını ve güvenliğini etkileyebilmesi durumunda, kullanılacak yedek parçaların teknik

özellikleri,
3) Belli bir teknik bilgi ve belirli özellikler gerektiren ve bu nedenle yalızca uzman kişiler (örneğin bakım
personeli, uzmanlar) tarafından yapılabilen bakım çalışmalarıyla ilgili talimatlar,
4) Özel beceriler gerektirmeyen ve bu yüzden kullanıcılar (örneğin operatörler) tarafından yapılabilen

bakım işlemleriyle ilgili talimatlar (parçaların yenilenmesi vb.) ve
5) Bakım personelinin görevlerini (özellikle arıza bulma görevlerini) rasyonel olarak yapmalarına imkân
sağlayan çizim ve şemalar,
f) Sökme, devreden çıkarma ve hurdaya atma bilgileri.
g) Acil durumlarla ilgili bilgiler:
1) Kaza veya arıza durumunda uygulanacak çalıştırma yöntemi,
2) Kullanılacak yangın söndürme teçhizatının çeşidi ve
3) Tehlikeli maddelerin muhtemel emisyonu veya sızıntısıyla ilgili bir uyarı ve mümkünse bunların
etkileriyle mücadele etme yollarının gösterilmesi,
h) Uzman kişiler için verilen bakım talimatları [yukarıda Madde e) 3)] ve birbirinden açıkça ayırmayı göstermek
için gerekli olan, uzman olmayan kişilere yönelik bakım talimatları.
6.4.5.2 Kullanım kılavuzunun hazırlanması

Aşağıda belirtilen hususlar, kullanma kılavuzunun hazırlanıp sunulmasında uygulanır:
a) Yazı fontu ve yazı büyüklüğü mümkün olduğu kadar okunaklı olmalıdır. Güvenlik uyarıları ve/veya ikazları
renkler, semboller ve/veya büyük yazıyla vurgulanmalıdır.
b) Kullanma bilgileri, makinanın ilk kez orijinal modeliyle kullanılacağı ülkenin dili veya dillerinde verilmelidir.
Birden fazla dil kullanılması halinde, her dil diğerinden kolayca ayırt edilmeli ve tercüme edilen metin ile
bununla ilgili resmi bir arada tutmaya çalışılmalıdır.
Not - Bazı ülkelerde bazı dillerin kullanılması yasal yönetmelikler kapsamındadır.
c) Anlaşılmasına yardım etmek için, metin resimlerle desteklenmelidir. Bu resimlere örneğin; el

kumandalarının (aktüatörler) tespit edilmesine ve yerlerinin belirlenmesine imkân sağlayan yazılı detaylar
eklenmelidir. Bunlar beraberindeki metinden ayrılmamalı ve sıralı işlemleri takip etmelidir.
45
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
d) Anlaşılmasına yardım edeceği yerlerde, bilgileri çizelge şeklinde sunmaya önem verilmelidir. Çizelgeler ilgili
metnin yanında olmalıdır.
e) Renklerin kullanılması, özellikle çabuk tanınması gereken bileşenlerle ilgili olarak düşünülmelidir.
f) Kullanma bilgileri çok uzun olduğunda, içindekiler ve/veya indeks verilmelidir.
g) Acil müdahaleyi gerektiren güvenlikle ilgili talimatlar operatörün kolayca temin edebileceği bir şekilde
verilmelidir.
6.4.5.3 Kullanma bilgilerinin hazırlanması ve yazılması

Aşağıda belirtilen hususlar kullanma bilgilerinin hazırlanmasına ve yazılmasına uygulanır:
a) Modelle ilişkisi: Bilgiler açıkça makinanın belli bir modeliyle ilgili olmalı ve gerekirse başka uygun kimlik
bilgileri (örneğin seri numarası) yer almalıdır.
b) Haberleşme kuralları: Kullanma bilgileri hazırlandığında, azami sonuç elde etmek için “gör – düşün – kullan”
haberleşme süreci uygulanmalı ve sıralı işlemler gerçekleştirilmelidir “Nasıl?” ve “Neden?” soruları
beklenmeli ve cevaplar temin edilmelidir.
c) Kullanma bilgileri mümkün olduğu kadar basit ve kısa olmalı, uygun terim ve birimlerle olağan olmayan
teknik terimlerin net bir açıklamasıyla ifade edilmelidir.
d) Makinanın profesyonel olmayan bir kişi tarafından kullanılması öngörüldüğünde, talimatlar profesyonel
olmayan kullanıcının kolayca anlayabileceği bir şekilde yazılmalıdır. Makinanın güvenli kullanılması için
özel koruyucu donanımlara ihtiyaç duyulması halinde, bu bilgiler satış noktasında belirgin görülebilecek
şekilde makinanın yanı sıra örneğin ambalaj üzerinde de verilmelidir.
e) Belgelerin dayanıklılığı ve mevcudiyeti: Kullanma talimatlarını içeren belgeler dayanıklı şekilde

hazırlanmalıdır (yani kullanıcının sık sık kullanacağı şekilde dayanıklı olmalıdır). Bu belgeleri “ileride tekrar
bakmak için muhafaza edin” şeklinde etiketlemek yararlı olabilir. Kullanma bilgilerinin elektronik şekilde
muhafaza edilmesi durumunda (CD, DVD, teyp, hard disk vb.), güvenlikle ilgili hususların yer aldığı bilgiler
her zaman kolayca temin edilen kâğıda basılı bir şekilde yedeklenmelidir.
7 Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması ile ilgili belgeler
Belgeler uygulanmakta olan prosedürü ve elde edilen sonuçları göstermelidir. Buna, ilgili olması durumunda
aşağıdaki belgeler dâhildir:
a) Risk değerlendirilmesi yapılmış olan makina (örneğin teknik özellikleri, sınırlar, planlanan kullanım),
b) Yapılmış olan konuyla ilgili varsayımlar (yükler, mukavemetler, güvenlik faktörleri vb.),
c) Tehlikeler ve tespit edilen tehlikeli durumlar, riskin değerlendirilmesinde dikkate alınan tehlikeli olaylar,
d) Risk değerlendirmesinin dayandığı bilgiler (bk. Madde 5.2):
1) Kullanılan kaynaklar (geçmiş kazalar, benzer makinalara uygulanan risk azaltma işleminden elde edilen
deneyim vb.),
2) Kullanılan verilerle ilgili belirsizlik ve bunun risk değerlendirmesindeki etkisi,
e) Koruyucu tedbirlerle risk azaltma amaçları,
f) Belirlenen tehlikeleri ortadan kaldırmak veya riski azaltmak için uygulanacak koruyucu tedbirler,
g) Makinayla bağlantılı olan kalan riskler,
h) Risk değerlendirmesinin sonucu (bk. Şekil 1),
i) Risk değerlendirmesi esnasında doldurulan formlar.
Yukarıdaki f) maddesinde belirtilen koruyucu tedbirleri seçmek için, kullanılan standardlara veya diğer
şartnamelere başvurulmalıdır.
Not - Bu standardda risk değerlendirme belgelerinin makinayla birlikte teslim edileceğine dair hiçbir hüküm
bulunmamaktadır. Belgelerle ilgili bilgi için ISO/TR 14121-2 bakılmalıdır.
46
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Ek A
(Bilgi için)
Bir makinanın şematik sunumu
Şekil A.1’e bakınız.
Şekil A.1 - Bir makinanın şematik gösterimi
47
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Ek B
(Bilgi için)
Tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli olayların örnekleri
B.1 Genel
Bu ek; tehlike, tehlikeli durumlar ve tehlikeli olaylar ile ilgili kavramları açıklar ve tehlike belirleme sürecinde
(bk. Madde 5.4) risk değerlendirmesi yapan kişilere yardım etmek için tehlikeler (bk. Çizelge B.1 ve Çizelge
B.2), tehlikeli durumlar (bk. Çizelge B.3) ve tehlikeli olaylar (bk. Çizelge B.4) örnekleri ile birlikte ayrı çizelgeler
halinde vermektedir.
Bu ekte verilen tehlikelerin, tehlikeli durumların ve tehlikeli olayların listeleri ayrıntılı değildir ve bunlar öncelik
sırasına göre dizilmemiştir. Dolayısıyla, tasarımcı aynı zamanda makinada mevcut olan herhangi bir tehlikeyi,
tehlikeli durumu veya tehlikeli olayı belirlemeli ve belgelendirmelidir.
B.2 Tehlikelerin örnekleri

Çizelge B.1’de tehlikeler, türlerine uygun olarak gruplandırılmıştır (mekanik tehlikeler, elektriksel tehlikeler vs.).
Tehlike türleriyle ilgili daha ayrıntılı bilgi vermek için, tehlikenin kaynağı ve sonuçlarına karşılık gelen iki tane
ek sütun bulunmaktadır.
Çizelge B.1’de sunulan sütunlardan bir veya birden fazlasının kullanılması tespit edilen bir tehlikeyi anlatmak
için gereken detay derecesine bağlıdır. Bazı durumlarda, tehlikeler aynı tehlike bölgesinde olduğu zaman ve
koruyucu tedbirlere göre birlikte gruplandırılabildiği zaman sütunlardan sadece birini kullanmak yeterlidir.
Hangi sütunun kullanılacağı tehlikenin kaynağına veya sonuçların niteliğinin en çok uygun bir koruyucu tedbir
seçildiği zaman yararlı olmasına bağlıdır. Bununla birlikte, tehlikelerle bağlantılı risk başka bir tehlikeyle
bağlantılı riski azaltmak için önerilen koruyucu bir tedbirle yeterince azaltıldığı görülse bile, bütün tehlikeler
belgelendirilmelidir. Aksi takdirde, riski başka bir tehlikenin azaltılmasıyla yeterince azaltılmış olan
belgelendirilmemiş tehlike ihmal edilebilir.
Bir tehlikeyi açıklamak için Çizelge B.1’e gösterilen sütunların birden fazlasının kullanılması durumunda bu
sütunlar satır satır okunmamalıdır. Tehlikeyi en uygun şekilde anlatmak için uygun sözcükler seçilmeli ve bir
araya getirilmelidir. Örneğin:
— Hareket eden parçalardan dolayı ezilme,
— Makinanın veya makinanın parçasının dengesini kaybetmesinden kaynaklanan ezilme,
— Arıza şartlarında elektrik yüklenen elektrikli teçhizattan kaynaklanan elektrik çarpması veya elektrik
çarpmasından dolayı ölümün gerçekleşmesi,
— Parçaların damgalanmasından kaynaklanman gürültüye uzun süre maruz kalındığından dolayı kalıcı
işitme kaybı,
— Zehirli madde teneffüsünden kaynaklanan solunum yolu hastalığı,
— Kötü vücut duruşu ve tekrarlanan aktiviteden dolayı kas-iskelet bozukluğu,
— Yüksek sıcaklıktaki malzemeye temastan kaynaklanan yanık,
— Cildin zehirli maddelere temas etmesinden kaynaklanan cilt rahatsızlığı (dermal maruz kalma).
48
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Çizelge B.1
Tehlike örnekleri
Türü veya Kaynağıa Potansiyel sonuçlarıb Bu standardın
No
grubu maddesi
1 Mekanik — Hızlanma, yavaşlama — Devrilme, 6.2.2.1

tehlikeler — Açısal parçalar — Fırlama, 6.2.2.2
— Hareketli bir parçanın sabit bir — Ezilme, 6.2.3 a)
parçaya yaklaşması — Kesilme veya parçalanma, 6.2.3 b)
— Kesme parçaları, — İçine çekme veya yakalanma, 6.2.6
— Elastik parçalar, — Birbirine dolanma, 6.2.10
— Düşen nesneler, — Sürtünme veya aşınma, 6.3.1
— Yerçekimi, — Darbe, 6.3.2
— Yerden yükseklik, — Enjeksiyon, 6.3.3
— Yüksek basınç, — Kesme, 6.3.5.2
— Dengesizlik, — Kayma, takılma ve düşme, 6.3.5.4
— Kinetik enerji, — Saplanma veya delinme, 6.3.5.5
— Makinanın hareketli olması, — Boğulma. 6.3.5.6
— Hareketli parçalar, 6.4.1
— Dönen parçalar, 6.4.3
— Pürüzlü, kaygan yüzey, 6.4.4
— Keskin kenarlar, 6.4.5
— Saklanan enerji,
— Vakum.
2 Elektriksel — Kıvılcım atlaması, — Yanık, 6.2.9
tehlikeler — Elektromanyetik olaylar, — Kimyasal etkiler, 6.3.2
— Elektrostatik olaylar, — Tıbbi implantlar üzerindeki 6.3.3.2
— Gerilim altındaki parçalar, etkileri, 6.3.5.4
— Yüksek gerilim altındaki — Elektrik çarpmasından dolayı 6.4.4
elektrikli parçalara olan ölme, 6.4.5
mesafe yetersizliği, — Yere düşme, fırlama,
— Aşırı yük, — Yangın,
— Arıza koşullarında elektriksel — Eriyen parçaların fırlaması,
gerilimli hale gelen parçalar, — Elektrik çarpması
— Kısa devre,
— Isı radyasyonu.
3 Isıl — Patlama, — Yanık, 6.2.4 b)

tehlikeler — Parlama, — Vücudun su kaybetmesi, 6.2.8 c)
— Yüksek veya düşük sıcaklıkta — Rahatsızlık, 6.3.2.7
olan nesneler veya — Donma, 6.3.3.2.1
malzemeler, — Isı kaynaklarının 6.3.4.5
— Isı kaynaklarından radyasyon. radyasyonundan kaynaklanan
yaralanmalar,
— Haşlanma.
4 Gürültü — Kavitasyon olayları, — Rahatsızlık, 6.2.2.2
tehlikeleri — Egzoz sistemi, — Şuur kaybı, 6.2.3 c)
— Yüksek hızda gaz sızıntısı, — Denge kaybı, 6.2.4 c)
— İmalat süreci (damgalama, — Kalıcı işitme kaybı, 6.2.8 c)
kesme vb.), — Stres, 6.3.1
— Hareketli parçalar, — Kulak çınlaması, 6.3.2.1 b)
— Hurdaya ayırma yüzeyleri, — Yorgunluk, 6.3.2.5.1
— Dengesiz dönen parçalar, — Sesli haberleşme veya sesli 6.3.3.2.1
— Ses çıkarma, sinyallere karışması 6.3.4.2
— Aşınmış parçalar. sonucunda oluşan diğer 6.4.3
sonuçlar (örneğin mekanik, 6.4.5.1 b) ve c)
elektrik).
49
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Çizelge B.1 (Devamı)
Türü veya Tehlikelerin örnekleri Bu standardın

No
Grubu maddesi
Kaynağıa Potansiyel sonuçlarıb
— Kavitasyon olayları,
— Rahatsızlık, 6.2.2.2
— Hareketli parçaların hizasızlığı,
Titreşim — Bel hastalığı, 6.2.3 c)
— Seyyar teçhizatlar,
5 — Nörolojik rahatsızlık, 6.2.8 c)
tehlikeleri — Hurdaya ayırma yüzeyleri,
— Osteoartiküler rahatsızlık, 6.3.3.2.1
— Dengesiz dönen parçalar,
— Omurga travması, 6.3.4.3
— Titreşim yapan teçhizatlar,
— Vasküler rahatsızlık. 6.4.5.1 c)
— Aşınmış parçalar.
— İyonize edici radyasyon
kaynakları,
— Yanık, 6.2.2.2
— Düşük frekanslı
Radyasyon — Göz ve cildin hasar görmesi, 6.2.3 c)
elektromanyetik radyasyon,
6 — Üreme yeteneğinin üzerindeki 6.3.3.2.1
tehlikeleri — Lazer dâhil optik radyasyon
etkiler, 6.3.4.5
(kızılötesi, görünür ve
— Mutasyon, 6.4.5.1 c)
ultraviyole),
— Baş ağrısı, uykusuzluk vb.
— Radyo frekanslı
elektromanyetik radyasyon.
— Aerosol,
— Solunum güçlükleri, boğulma,
— Biyolojik ve mikrobiyolojik (viral
— Kanser, 6.2.2.2
veya bakteriyel) madde,
— Korozyon, 6.2.3 b)
— Yanıcı,
— Üreme yeteneğinin üzerindeki 6.2.3 c)
Malzeme/ — Toz,
etkiler, 6.2.4 a)
madde — Patlayıcı,
7 — Patlama, 6.2.4 b)
— Elyaf,
tehlikeleri — Yangın, 6.3.1
— Kolay tutuşur,
— Enfeksiyon, 6.3.3.2.1
— Sıvı,
— Mutasyon, 6.3.4.4
— Duman,
— Zehirlenme, 6.4.5.1 c)
— Gaz,
— Hassaslaşma. 6.4.5.1 g)
— Sis,
— Oksitleyici.
— Erişim,
— Göstergeler ve görüntülü ekran
ünitelerinin tasarımı veya
yerleştirilmesi,
— Rahatsızlık,
— Kontrol tertibatının tasarımı, 6.2.2.1
— Halsizlik,
yerleştirilmesi veya 6.2.7
Ergonomik — Kas-iskelet bozukluğu,
tanımlanması 6.2.8
8 — Stres
tehlikeler — Efor, 6.2.11.8
— İnsan hatası sonucunda oluşan
— Titreme, baş dönmesi, 6.3.2.1
diğer sonuçlar (örneğin
kararma, stroboskopik etki, 6.3.3.2.1
mekanik, elektrik).
— Lokal aydınlatma,
— Aşırı/eksik zihin yükü,
— Vücudun duruşu,
— Tekrarlanan aktivite,
— Görüş netliği.
50
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Çizelge B.1 (Devamı)
Türü veya Tehlikelerin örnekleri Bu standardın

No
grubu maddesi
Kökenia Potansiyel sonuçlarıb
9 Makinanın — Toz ve sis, — Yanık, 6.2.6

kullanıldığı — Elektromanyetik bozulma, — Hafif derecedeki hastalık, 6.2.11.11
ortamla — Aydınlatma, — Kayma, yere düşme, 6.3.2.1
ilişkili — Nem, — Boğulma, 6.4.5.1 b)
tehlikeler — Kirlenme, — Makina veya makinanın
— Kar, parçalarının üzerindeki tehlike
— Sıcaklık, kaynaklarının neden olduğu
— Su, etki sonucunda diğer sonuçlar.
— Rüzgâr,
— Oksijen eksikliği
10 Tehlikelerin — Örneğin tekrarlanan aktivite + — Örneğin, vücudun su

—
bileşimi efor + yüksek ortam sıcaklığı kaybetmesi, şuur kaybı, ısı
darbesi
a Bir tehlikenin tek bir kökeninin bazı potansiyel sonuçları olabilir.
b Her tehlike türü veya tehlike grubu için, bazı potansiyel sonuçlar birden fazla tehlike kaynağıyla ilgili olabilir.
51
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Çizelge B.2, Çizelge B.1’in bir alt kümesi olup, tipik tehlikelerin bazı örneklerini içerir. Her bir tehlike kökeni
potansiyel önemli sonuçlarla ilişkilendirilmiştir. Potansiyel sonuçların sırasının herhangi bir önceliği yoktur.
Çizelge B.2
Tehlike Tehlike
Kaynağı Kaynağı
Kesme parçaları Düşen nesneler
Potansiyel sonuçları Potansiyel sonuçları
− Kesilme − Ezilme
− Parçalanma − Darbe
Kaynağı Kaynağı
Hareketli parçalar Hareketli parçalar
(üç örnek)
Potansiyel sonuçları
− Ezilme
− İçine çekme
− Darbe
− Sürtünme, aşınma
− Kesme
− Darbe
Kaynağı Kaynağı
Yerçekimi, dengelilik Hareket eden bir
parçanın sabit bir
parçaya yaklaşması
− Ezilme Potansiyel sonuçları
− Takılma − Ezilme
− Darbe
Kaynağı Kaynağı
Dönen veya hareket Hareketli parçalar
eden parçalar
(üç örnek)
Potansiyel sonuçları − Ezilme
− Parçalanma − Sürtünme, aşınma
− Birbirine dolanma − Darbe
− Parçalanma
Kaynağı Kaynağı
İçinden elektrik geçen Yüksek veya düşük
sıcaklıklı nesne veya
elektrikli parçalar
malzemeler
− Elektrik çarpması − Yanık
− Yanık
− Delinme
− Haşlanma
52
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Çizelge B.2 (devam)
Tehlike Tehlike
Kökeni Kökeni
Titreşim yapan Gürültülü imalat
teçhizat süreci
− Orsteoartiküler
düzensizlik − Halsizlik
− İşitme sorunu
− Vasküler düzensizlik
− Şuur kaybı
− Stres
Kökeni Kökeni
Lazer ışınları Toz (emisyonlar)
− Yanık − Solunum güçlüğü
− Göz ve cilt hasarı − Patlama
− Görme kaybı
Kökeni Kökeni
Vücut duruşu Duman
− Rahatsızlık − Solunum güçlüğü
− Halsizlik − Tahriş
− Kas-iskelet rahatsız- − Zehirlenme
lığı
Kökeni Kökeni
Kontrol cihazlarının Yer çekimi (katılaşan
yerleştirilmesi dökme malzeme)

− İnsan hatası − Çökme, yere düşme
sonucunda diğer − Ezilme
sonuçlar
− Darbe
− Stres − Çökme/sarkma
− Boğulma
− Kamalama/sıkışma
53
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
B.3 Tehlikeli durumlara ait örnekler

Tehlikeli durumlar, bir kişinin en az bir tehlikeye maruz kaldığı durumlardır. Bir kişinin bir tehlikeye maruz
kalması, genellikle makina üzerinde bir iş yapmasının sonucudur.
Tehlikeli durumlara bazı örnekleri:
a) Hareket eden parçaların yanında çalışma,

b) Fırlayan parçalara maruz kalma,
c) Yük altında çalışma,
d) Aşırı sıcaklıktaki nesne veya malzemelerin yanında çalışma ve
e) İşçinin gürültünün yol açtığı tehlikelere maruz kalması.
Uygulamada, tehlikeli durumlar genellikle görevlere göre veya görevlerin işleyişine göre açıklanır (çalışma
parçalarının bir prese elle yüklenmesi ve/veya boşaltılması, elektriksel gerilim altında sorun giderme vb.).
Tehlikeli bir durum açıklandığında, analiz edilen durumun mevcut bilgilerle açıkça tanımlandığından emin
olunmalıdır (yapılan görev, tehlike, tehlikeli alan).
Çizelge B.1’de sunulan tehlikelerin bir veya birden fazlasına maruz kalınması durumunda, Çizelge B.3’te bir
tehlikeye yol açabilen görevlerin bir listesi bulunmaktadır.
54
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Çizelge B.3
Makinanın ömür
Görevlere ait örnekler
aşamaları
Nakliye — Kaldırma
— Yükleme
— Ambalajlama
— Nakliye
— Boşaltma
— Ambalajı açma
Montaj ve kurulum — Makina ve bileşenlerinin ayarları
— Makinanın montajı
İşletmeye alma — Atma sistemine bağlama (örneğin egzoz sistemi, atık su tesisatı)
— Güç kaynağına bağlama (örneğin elektrik güç kaynağı, sıkıştırılmış hava)
— Gösterimi
— Yardımcı sıvıların beslenmesi, doldurulması, yüklenmesi (örneğin yağ, gres,
tutkal)
— Çit duvar
— Sabitleştirme, ankraj
— Tesise ait hazırlıklar (örneğin temeller, deprem izolatörleri)
— Makinayı yüksüz çalıştırma
— Deneye tabi tutma
— Yükle veya maksimum yükle deneye tabi tutma
Ayar — Koruyucu cihazların ve diğer bileşenlerin ayarlanması ve yerleştirilmesi
— Makinanın fonksiyonel parametrelerinin ayarlanması ve kurulması veya
Öğretme/ doğrulanması (örneğin hız, basınç, kuvvet, hareket sınırları)
Programlama ve/veya — Çalışma parçasının bağlanması/sıkıştırılması
süreç değiştirme — Hammaddenin beslenmesi, doldurulması, yüklenmesi
— Fonksiyon testi, deneyleri
— Aletlerin monte edilmesi veya değiştirilmesi, ayarları
— Programlamanın doğrulanması
— Nihai ürünün doğrulanması
Çalıştırma — Çalışma parçasının bağlanması/sıkıştırılması
— Kontrol/denetim
— Makinayı çalıştırma
— Hammaddenin beslenmesi, doldurulması, yüklenmesi
— Elle yükleme/boşaltma
— Makinanın fonksiyonel parametrelerinin küçük ayarları ve kurulması (örneğin hız,
basınç, kuvvet, hareket sınırları)
— Çalışırken küçük müdahaleler (örneğin atık maddenin çıkarılması, sıkışıklıkların
giderilmesi, lokal temizlik)
— El kumandalarının çalıştırılması
— Makinanın durduktan/çalışma arasından sonra yeniden başlatılması
— Denetim
— Nihai ürünün doğrulanması
Temizlik — Ayarlar
— Temizlik, dezenfekte etme
Bakım — Makinanın parçaları, bileşenleri ve cihazlarının sökülmesi/çıkarılması
— Bakım
— İzolasyon ve enerji dağılımı
— Yağlama
— Aletlerin değiştirilmesi
— Aşınan parçaların değiştirilmesi
— Yeniden ayarlama
— Sıvı seviyelerinin eski durumuna getirilmesi
— Makinanın parça, bileşen ve cihazlarının doğrulanması
55
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Çizelge B.3 (Devam)
Makinanın ömür
aşamaları Görevlere ait örnekler
Arıza bulma/ Sorun — Ayarlar

giderme — Makinanın parçaları, bileşenleri ve cihazlarının sökülmesi/çıkarılması
— Arıza bulma
— Makinanın parçaları, bileşenleri ve cihazlarının sökülmesi/çıkarılması
— Kontrol ve koruyucu cihazlarındaki arızayı giderme
— Sıkışmayı giderme
— Tamir etme
— Makinanın parçaları, bileşenleri ve cihazlarının değiştirilmesi
— Tuzağa düşen kişileri kurtarma
— Yeniden ayarlama
— Makinanın parça, bileşen ve cihazlarının doğrulanması
Sökme — Bağlantı kesme ve enerji dağılımı
— Sökme
Devre dışı bırakma — Kaldırma
— Yükleme
— Ambalajlama
— Nakliye
— Boşaltma
Not - Bu görevler makinaya veya makinanın parçalarına uygulanabilir.
56
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
B.4 Tehlikeli olay örnekleri

Çizelge B.4’te makinaların bulunduğu alanda meydana gelebilecek tehlikeli olayların örnekleri verilmektedir.
Tehlikeli bir olayın farklı nedenleri olabilir. Örneğin, beklenmedik başlatmadan dolayı hareket eden parçalara
temas edilmesi bir kontrol cihazının kazayla çalışmasından veya kontrol sistemindeki bir arızadan
kaynaklanabilir.
Her neden başka bir olayın veya olaylar birleşiminin (zincirleme olayların) sonucu olabilir.
Çizelge B.4
Bu standardın
Kaynağı Tehlikeli olay
Maddesi
Makinanın girilebilen parçalarının — Pürüzlü yüzeylere temas etme 6.2.2.1
şekli ve/veya yüzeyin son — Keskin kenar ve köşelere, çıkıntılı parçalara
işlemesi temas etme
Makinanın hareket eden parçaları — Hareket eden parçalara temas etme 6.2.2, 6.2.14, 6.2.15
— Dönen açık uçlara temas etme 6.3.1 ila 6.3.3
6.3.5. ila 6.3.5.4
6.4.3 ila 6.4.5
Makinanın, makinanın parçalarının, — Nesnelerin yere düşmesi veya fırlaması 6.2.3, 6.2.5
aletlerinin ve kullanılan, işlemden 6.2.10 ila 6.2.12
geçirilen ve taşınan malzemelerin 6.3.2.1, 6.3.2.2
potansiyel enerjisi (yerçekimi) 6.3.2.7
ve/veya kinetik enerjisi 6.3.3
6.3.5.2, 6.3.5.4,
6.3.5.5
6.4.4, 6.4.5
Makinanın ve/veya makinanın — Denge kaybı 6.2.3 a) ve 6.2.3 b)
parçalarının denge durumu 6.2.6
6.3.2.6, 6.3.2.7
6.4.3 ila 6.4.5
Makinanın parçalarının, aletlerin vb. — Çalışırken bozulması 6.2.3 a) ve 6.2.3 b)
mekanik mukavemeti 6.2.11, 6.2.13
6.3.2, 6.3.2.7
6.3.3.1 ila 6.3.3.3
6.3.5.2, 6.4.4, 6.4.5
Pnömatik, hidrolik teçhizatlar — Hareket eden parçaların yerinin değiştirilmesi 6.2.3 a) ve 6.2.3 b)
— Yüksek basınçlı sıvıların çıkması 6.2.10, 6.2.13,
— Kontrolsüz hareketler 6.3.2.7
6.3.3.1 ila 6.3.3.3
6.3.5.4, 6.4.4, 6.4.5
Elektrikli teçhizatlar — Doğrudan temas 6.2.4 a)
— Bozulma boşalması 6.2.9, 6.2.12
— Elektrik arkı 6.3.2, 6.3.3, 6.3.5.4
— Yangın 6.4.4, 6.4.5
— Dolaylı temas
— Kısa devre
Kontrol sistemi — Makinanın hareket eden bir parçasının veya 6.2.5
makinayla sıkıştırılan bir çalışma parçasının 6.2.11 ila 6.2.13
yere düşmesi veya fırlaması 6.3.5.2 ila 6.3.5.4
— Hareket eden parçaların durdurulamaması 6.4.3 ila 6.4.5
— Koruyucu parçaların engellenmesinden (hasar
görmesi veya arızalanması) dolayı makinanın
hareket etmesi
— Kontrolsüz hareketler (hız değişikliği dâhil)
— İstemeden/beklenmeden başlama
— Kontrol sisteminin arızaları veya yetersiz
tasarımından kaynaklanan diğer tehlikeli olaylar
Çizelge B.4 (Devam)
57
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Malzeme ve maddeler veya fiziksel — Yüksek veya düşük sıcaklıktaki nesnelerle 6.2.2.2
faktörler (sıcaklık, gürültü, titreşim, temas etme 6.2.3 c)
radyasyon ve çevre) — Tehlikeli olabilen bir maddenin emisyonu 6.2.4
— Tehlikeli olabilen bir gürültü seviyesinin 6.2.8
emisyonu 6.3.1
— Bir sesli haberleşme veya sesli sinyallere 6.3.3.2
karışabilen bir gürültü seviyesinin emisyonu 6.3.4
— Tehlikeli olabilen bir titreşim seviyesinin 6.4.3 ila 6.4.5
emisyonu
— Tehlikeli olabilen radyasyon alanlarının
emisyonu
— Sert çevre koşulları
Çalışma ortamı ve/veya çalışma — Aşırı efor 6.2.2.1
sürecinin tasarımı — İnsan hataları/uygunsuz davranış (tasarımın 6.2.7, 6.2.8
kasıtlı ve/veya kasıtsız olarak neden olduğu) 6.2.11.8
— Çalışma alanının doğrudan görüş 6.3.5.5, 6.3.5.6
mesafesinin kaybedilmesi 6.4.3 ila 6.4.5
— Ağrılı ve yorucu duruşlar
— Yüksek frekansta defalarca taşıma
58
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Ek C
(Bilgi için)
ISO 12100’de kullanılan özel terim ve ifadelerin dört dildeki karşılıkları ve indeksi
Türkçe İngilizce Fransızca Almanca Bu standardın madde/bendi/eki
A
Erişim kodu access code code d'accès Zugangscode 6.2.11.10
Erişim (vasıtası) access (means of) moyens d'accès accès Zugänge 6.3.5.6
Tehlike bölgesine erişim (tehlikeli bölgeye) access to a hazard zone (to a danger accès à une zone dangereuse Zugang zu einemGefährdungsbereich 3.29; 5.5.2.3.1; 6.2.11.9;6.2.15; 6.3.1;
zone) 6.3.2; 6.3.5.6
Erişebilirlik
accessibility accessibilité Zugänglichkeit 6.2.7
Aktif optoelektronik koruma tertibatı active optoelectronic protective device dispositif de protection opto- électronique aktive optoelektronischeSchutzeinrichtung 3.28.6; 6.3.2.5.3; 6.3.3.3
actif
Aktüatör (makina) actuator (machine) actionneur Antriebselement 6.2.4; Ek A
Aktüatör/Elle kontrol actuator/manual control organe de service Stellteil 3.28.3; 6.2.2.1; 6.2.8 g);6.2.11.8; 6.3.5.2;
6.4.5.1 d);6.4.5.2 c); Ek A
Yeterli risk azaltması adequate risk reduction réduction adéquate du risque EntsprechendeRisikominderung 3.18; Madde 4; Şekil 1;5.6.1; 5.6.2
Ayarlanabilir koruyucu adjustable guard protecteur réglable einstellbare trennendeSchutzeinrichtung 3.27.3; 6.3.2.3 c); 6.3.3.2.4; Şekil 2
spitzes Teil Ek B
Açısal parça angular part pièce de forme aiguë
Anschlagpunkt 6.4.5.1 a)
Uygulama noktası application point point de préhension
Montage 5.4; 6.4.1.3; 6.4.5.1 b); Çizelge B.3
Montaj assembly montage
Maschinenanlage 3.1; 6.2.11.1
Makina montajı assembly of machines ensemble de machines
Selbstüberwachung/automatische 6.2.11.6; 6.2.12.4; 6.3.3.2.3,
Otomatik izleme automatic monitoring autosurveillance Überwachung 6.3.3.2.5
Bariyer Barrier Barrière Sperre 3.27; 3.29
Yanık Burn Brûlure Verbrennung Ek B
59
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
C
Ağırlık merkezi centre of gravity centre de gravité Masseschwerpunkt 6.2.6; 6.4.5.1
Kıymık chip copeau Sapan 6.3.3.2.1
Temizleme cleaning nettoyage Reinigung 5.4; 5.5.3.2; 6.2.11.9; 6.3.2.4; Ek B
Renk colour couleur Farbe 6.4.4 c); 6.4.5.2 a); 6.4.5.2 e)
İşletmeye alma commissioning mise en service in Betrieb nehmen 5.4; 6.4.1.3; 6.4.5.1 b); EK B
Ortak nedenli arızalar common cause failures défaillances de cause commune Ausfälle aufgrund gemeinsamer Ursache 3.35; 6.2.12.4
Ortak modlu arızalar common mode failures défaillances de mode commun gleichartige Ausfälle 3.36; 6.2.12.4
Karşılaştırmalı emisyon verisi comparative emission data données comparatives d'émission vergleichende Emissionsdaten 3.42; 5.5.1
Tamamlayıcı koruma önlemleri complementary protective measures mesures de prévention complémentaires Ergänzende Schutzmaßnahmen 3.19; Şekil 1; Şekil 2; 6.1; 6.3.5
Konstrüksiyon construction construction Herstellung 6.2.3 a); 6.3.3.1; 6.4.4
Korunması (malzemenin, vb.) containment (of materials, etc.) rétention (de matériaux, etc.) Kapselung/Fernhaltung (von Stoffen, usw.) 6.3.3.2.1
Korunması (depolanmış enerjinin) containment (of stored energy) rétention (de l'énergie accumulée) Rückhaltung (von gespeicherter Energie) 6.3.5.4
Kumanda tertibatı control device appareil de commande Steuerungseinrichtung 6.2.11.1; 6.2.11.8; 6.3.2.5.2; 6.3.5.6; Ek A;
Ek B
Kumanda modu control mode commande (mode de) Steuerungsart 6.2.11.9
Kumanda sistemi control system commande (système de) Steuerungssystem/ Steuerung 6.2.11; 6.2.12, 6.2.13; 6.2.14; 6.3.2.5.2; Ek
A
Ezilme tehlikesi crushing hazard risque d'écrasement Gefährdung durch Quetschen Ek B
Kesme/kesilme tehlikesi cutting/severing hazard risque de coupure/sectionnement Gefährdung durch Ek B

Schneiden/Abschneiden
Kesme parçaları cutting parts éléments coupants schneidende Teile Ek B
60
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
D
Sağlık için zararlı damage to health atteinte à la santé Gesundheitsschädigung 3.5
Tehlike danger danger Gefahr 6.4.4 c)
Tehlikeli bölge danger zone (see also: hazard zone) zone dangereuse Gefährdungsbereich(Gefahrbereich) 3.11; 3.28.5; 3.29; 5.5.2.3.1;6.2.2.1;
6.2.11.8; 6.3.2;6.3.3.2.4; 6.3.3.2.5
Engellenmesi (bir koruma tertibatının) defeating (of a protective device) neutralisation (d'un dispositif de Umgehen(einer Schutzeinrichtung) 6.2.11.1; Annex B
protection)
Engellenmesi (bir ikaz tertibatının) defeating (of a warning device) neutralisation (d'un dispositif Umgehen(einer Warneinrichtung) 6.4.3
d'avertissement)
Basıncın tahliyesi depressurizing mise à la pression atmosphérique Druckentlastung 6.2.10
Tasarım (bir makinanın) design (of a machine) conception (d'une machine) Konstruktion(einer Maschine) Madde 4; 5.2; 5.5; Madde 6
Tasarım hatası design error erreur de conception Konstruktionsfehler 5.4 b)
Tasarımcı designer concepteur Konstrukteur/Entwickler Giriş; Madde 1; 3.8;3.13; 3.19; 3.24;

Madde 4;Şekil 2; 5.4; 5.5.1; 5.6.1;6.2.8;
6.3.2.5.1; 6.4.3;6.4.5.1 d)
Teşhis sistemi diagnostic system diagnostic (système de) Diagnosesystem 6.2.11.12
Doğrudan temas direct contact contact direct direktes Berühren 6.2.5; Ek A
Devre dışı bırakma disabling mise hors service außer Betrieb nehmen 6.2.6; 6.4.1.3; 6.4.5.1 f);Ek B
Sökülmesi (makinanın) dismantling (of a machine) démontage (d'une machine) Demontage (einer Maschine) Madde 4; 5.4; 6.2.6; 6.4.1.3;6.4.5.1 f)
Gösterim display affichage Anzeige 6.2.8; 6.2.11.1; Ek A
Karışıklık/karışıklıklar disturbance(s) perturbation(s) Störung(en) 5.4 b); 6.2.12.2; 6.2.12.4;Ek B
Kapak door porte Tür 3.27
İçeri çekilme/tutulma tehlikesi drawing-in/trapping hazard risque 'entraînement/d'emprisonnement Gefährdung durch Einziehen/Fangen 6.2.14; 6.3.2.1; 6.3.5.3; Ek B
Toz (ayrıca bk. emisyonlar) dust (see also: emissions) poussière (voir aussi: émissions) Staub (siehe auch: Emissionen) 5.2 c); 5.3.5; 6.2.2.2; 6.3.2.5.1; 6.3.3.2.1;
6.4.5.1 c); Ek B
61
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
E
Kenar (keskin) edge (sharp) arête vive scharfe Kante 6.2.2.1; 6.3.3.2.6; Ek B
Elektrik şoku electric shock choc électrique elektrischer Schlag 3.6; 6.2.9; Ek B
Elektriksel donanım electrical equipment équipement électrique elektrische Ausrüstung 6.2.4; 6.2.9; 6.4.4; 6.4.5.1 c)
Elektriksel tehlike electrical hazard risque électrique elektrische Gefährdung 3.6; 6.2.9; Ek B
Elektriksel aşırı yükleme electrical overloading surcharge (électrique) Überlastung (elektrische) 6.4.5.1 b)
Elektromanyetik uyumluluk electromagnetic compatibility compatibilité électromagnétique Elektromagnetische Verträglichkeit 6.2.11.11
Elektrostatik olay electrostatic phenomena phénomènes électrostatique elektrostatische Vorgänge Çizelge B.1
Acil çalışma emergency operation opération d'urgence Handlung im Notfall 3.39
Acil durum emergency situation situation d'urgence Notfall 3.38; 3.39; 6.3.5.2; 6.4.5.1 g)
Acil durdurma emergency stop (function) arrêt d'urgence (fonction) Stillsetzen im Notfall (Funktion zum) 3.40; 6.2.11.1; 6.2.11.8;6.2.11.9; 6.3.1;
6.3.5.2; 6.3.5.3; 6.3.5.4; 6.4.5.1
Acil durdurma kumandası emergency stop control commande d'arrêt d'urgence Stellteil zum Stillsetzen im Notfall 6.2.11.8 c); 6.2.11.9; 6.3.5.2
Acil durdurma tertibatı emergency stop device arrêt d'urgence (dispositif d') Einrichtung zum Stillsetzen im Notfall 6.2.11.1; 6.2.11.8 c); 6.3.5.2
Emisyon değeri emission value valeur d'émission Emissionswert 3.41; 3.42; 5.5.1; 6.2.3 c)
Emisyonlar emissions émissions Emissionen 3.6; 3.41; 5.2 c); 5.5.1; 6.2.2.2; 6.3.1;
6.3.2.5.1; 6.3.2.7; 6.3.3.2.1; 6.3.4; 6.4.5.1
g)
Takviyeli kumanda tertibatı enabling device validation (dispositif de) Zustimmungseinrichtung 3.28.2; 6.2.11.9
Dolanma tehlikesi entanglement hazard risque de happement Gefährdung durch Erfassen Ek B
Çevre environment environnement Umwelt/Umgebung Madde 1; 6.2.7; 6.3.2.1; 6.3.3.1; 6.4.5.1 b);
Ek B
Çevre şartları environmental conditions conditions liées à l'environnement Umgebungseinflüsse 6.2.12.2; 6.3.2.5.2 a); 6.4.5.1 b), Ek B
Ergonomik prensipler ergonomic principle ergonomique (principe) ergonomischer Grundsatz 5.2 d); 5.5.3.4; 6.2.8; 6.2.11.8; 6.3.2.1
Hata (şahıs) error (human) erreur (humaine) Fehlverhalten (menschliches) Ek B
62
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Kaçış ve kurtarma (bir kişinin) escape and rescue (of a person) dégagement et sauvetage (d'une Befreiung und Rettung (einer Person) 6.3.5.3
personne)
Patlayıcı ortam explosive atmosphere atmosphère explosible Explosionsgefährdete Atmosphäre 6.2.4; 6.4.4 b); Ek B
Tehlikeye maruz kalma exposure to hazard exposition à un phénomène dangereux Gefährdungsexposition/ Aussetzung einer 3.10; 5.5.2.1; 5.5.2.3.1; 5.5.3; 6.2.11.12;
Gefährdung 6.3.1; Ek B
Tehlikeye maruz kalma (sınırı) exposure to hazards (limiting) exposition à un phénomène dangereux Gefährdungsexposition (Begrenzen der) 6.2.13; 6.2.14; 6.2.15
(limitation de l'exposition à un)
Maruz kalma değeri exposure value valeur d'exposition Immissionswert 3.41
Hata Failure défaillance Ausfall 3.30 to 3.34; 3.35 to 3.38; 5.4; 5.5.3.5;
6.2.10; 6.2.11.1; 6.2.11.6; 6.2.11.7.1;
6.2.11.7.2; 6.2.12; 6.3.3.2.3; 6.3.3.2.5 f)
Tehlikeye yol açan arıza failure to danger défaillance dangereuse Gefahr bringender Ausfall 3.32
Düşme tehlikesi falling hazard risque de chute (de personne) Sturzgefährdung Ek B
Hatalı durum fault défaut Fehler 3.33; 3.34; 3.36; 6.2.11.1;6.2.11.6;

6.2.11.7.1; 6.2.11.7.2, 6.2.11.9; 6.2.11.12;
6.2.14; 6.3.2.5.2; 6.4.5.1 d); 6.4.5.1 e)
Hata bulma fault-finding défauts (recherche de) Fehlersuche 5.5.3.2; 6.2.11.9; 6.2.11.12; 6.3.2.4; 6.4.1;
Ek B
Sabit koruyucu fixed guard protecteur fixe feststehende trennende Schutzeinrichtung 3.27.1; 6.3.1; 6.3.2.1; 6.3.2.2 a); 6.3.2.5.2;
6.3.3.2.2
Sürtünme/aşınma tehlikesi friction/abrasion hazard risque de frottement/d'abrasion Gefährdung durch Reibung/Abrieb Ek B
Koruyucu guard protecteur trennende Schutzeinrichtung 3.20; 3.26; 3.27; 3.28.1;6.2.8; 6.2.11.9;
6.2.13; 6.3.1;6.3.2; 6.3.3; 6.3.5.6; 6.4.1.1;
6.4.4 c); 6.4.5.1 c); Ek A
Koruyucu kilitleme tertibat guard locking device dispositif de blocage du protecteur Zuhalteeinrichtung 3.27.5
63
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
H
Tutma handling manutention Handhabung 6.2.6; 6.2.7; 6.2.14; 6.3.5.5; 6.4.5.1;

6.4.5.3
Zarar harm dommage Schaden 3.5; 3.6; 3.9; 3.10; 3.12; 3.14; Madde 4;
5.2; 5.5.2; 6.1
Tehlike hazard phénomène dangereux Gefährdung 3.6; 3.7; 3.8; 3.9 ve çok sayıda olaylar
Tehlike birleşimi/kombinasyonu hazard combination risques (combinaison de) Gefährdungskombination 5.5.3.3; Ek B
Tehlike belirleme hazard identification identification des phénomènes dangereux Identifizierung der Gefährdungen 3.15; 5.1; 5.4; 5.5.1
Tehlike bölgesi (ayrıca bk. tehlikeli bölge) hazard zone (see also: danger zone) zone dangereuse Gefährdungsbereich Gefahrbereich) 3.11; 3.28.5; 3.29; 5.5.2.3.1; 6.2.2.1;
6.2.11.8; 6.3.2; 6.3.3.2.4; 6.3.3.2.5
Tehlikeli olay hazardous event événement dangereux Gefährdungsereignis Giriş; 3.9; 5.4; 5.5.2.1; 5.5.2.3.2; 6.4.3;
Madde 7 c); Ek B
Tehlikeli bozulma hazardous malfunctioning dysfonctionnement dangereux Gefährdung durchFehlfunktion(en) 6.2.12.2
Tehlikeli durum hazardous situation situation dangereuse Gefährdungssituation/gefährdende 3.10; 3.38; Madde 4; 5.2 d); 5.4; 5.5;
Situation 6.2.11.2; 6.2.11.5; 6.3.2.7; Madde 7 c); Ek
B
Tehlikeli malzemeler hazardous substances substances dangereuses Gefahrstoffe/gefährliche Stoffe 3.41; 6.2.3 c); 6.3.3.2.1; 6.3.4.4
Malzeme ve madde tarafından meydana hazards generated by materials and phénomènes dangereux engendrés par Gefährdung durch Materialien und Çizelge B.1.7
getirilen tehlikeler substances des matériaux et des substances Substanzen
Ergonomik prensiplerin ihmali nedeniyle hazards generated by neglecting phénomènes dangereux engendrés par le Gefährdung durch Vernachlässigung Çizelge B.1.8
meydana gelen tehlikeler ergonomic principles non- respect des principes ergonomiques ergonomischer Grundsätze
Gürültü nedeniyle meydana gelen hazards generated by noise phénomènes dangereux engendrés par le Gefährdung durch Lärm Çizelge B.1.4
tehlikeler bruit
Radyasyon nedeniyle meydana gelen hazards generated by radiation phénomènes dangereux engendrés par les Gefährdung durch Strahlung Çizelge B.1.6
tehlikeler rayonnements
Vibrasyon nedeniyle meydana gelen hazards generated by vibration phénomènes dangereux engendrés par les Gefährdung durch Vibration Çizelge B.1.5
tehlikeler vibrations
64
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Isı Heat chaleur Hitze 6.2.12.2; 6.3.2.1; Çizelge B.1.3
Isı kaynağı heat source chaleur (source de) Wärmequelle Çizelge B.1.3
Yüksek basınçlı akışkanın fışkırma high pressure fluid ejection hazard risque d'éjection de fluide sous haute Gefährdung durch Herausspritzen von Çizelge B.1.1; Çizelge B.4
tehlikesi pression Flüssigkeiten unter hohem Druck
Bas çalıştır kumanda cihazı (çalıştırmak hold-to-run control device commande nécessitant une action Steuerungseinrichtung mit selbsttätiger 3.28.3; 6.2.11.8 b)
için basılı tutulan kumanda cihazı) maintenue Rückstellung (Tippschalter)
İnsan davranışı human behaviour comportement humain menschliches Verhalten 3.24; 5.4; 5.5.3.5; Ek B
Hidrolik donanım hydraulic equipment équipement hydraulique hydraulische Ausrüstung 6.2.10; Çizelge B.4
Hidrolik tehlikesi hydraulic hazard risque hydraulique hydraulische Gefährdung 6.2.10
Şok (darbe) impact choc Stoß 6.2.12.2
Şok tehlikesi impact hazard risque de choc Gefährdung durch Stoß Çizelge B.1.1; Çizelge B.2
Engelleme tertibatı impeding device dispositif dissuasif/déflecteur abweisendeSchutzeinrichtung (Barriere) 3.29
İndeks (talimat el kitabının) index (of the instruction handbook) index (de la Notice d'instructions) Stichwortverzeichnis (in der 6.4.5.2
Betriebsanleitung)
Dolaylı temas indirect contact contact indirect indirekte Berührung Çizelge B.4
Kullanımla ilgili bilgiler information for use informations pour l'utilisation Benutzerinformation 3.19; 3.22; 5.2 a); 5.5.1; 5.5.2.3.3 c);
5.5.3.8; 6.1; 6.2.1; 6.4
Kendinden güvenli tasarım önlemi inherently safe design measure mesure de prévention intrinsèque inhärent sichere Konstruktion 3.20; 3.21; 6.1; 6.2; 6.3.5.1
Muayene İnspection inspection Inspektion 6.2.11.10; 6.2.12.4;6.4.5.1 e)
Muayene (sıklığı) İnspection (frequency of) inspections (périodicité des) Inspektion (Häufigkeit der) 6.4.4 c)
Montaj (makinanın) installation (of the machine) installation (de la machine) Installation (der Maschine)/Aufbau/Einbau 5.4; 6.2.6; 6.3.3.1; 6.3.5; 6.4.1.3; 6.4.5.1;
(der Maschine) Çizelge B.3
Talimat el kitabı instruction handbook Notice d'instructions Betriebsanleitung Şekil 2; 6.4.2; 6.4.5
Talimatlar instructions İnstructions Anweisungen 6.4.5.1; 6.4.5.2
Yalıtım bozukluğu insulation failure isolement (défaut d') Versagen der Isolierung 6.2.12.2
65
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Amaçlanan kullanım (bir makinanın) intended use (of a machine) utilisation normale (d'une machine) Bestimmungsgemäße Verwendung Giriş; 3.3; 3.6; 3.23; Madde 4; 5.3.2;
(einer Maschine) 5.3.4;5.5.3.6; 5.6.3; 6.1; 6.2.8 g); 6.2.12.2;
6.3.3.1; 6.3.5.1; 6.4.1.2;6.4.4; 6.4.5.1;
Madde 7 a)
Ara kilitleme tertibatı (arakilitleme) interlocking device (interlock) verrouillage (dispositif de) Verriegelungseinrichtung (Verriegelung) 3.27; 3.27.4; 3.27.5; 3.28.1; 6.3.3.2.5 f)
Ara kilitlemeli koruyucu interlocking guard protecteur avec dispositif de verrouillage verriegelte trennende 3.27.4; 6.3.2.1; 6.3.2.2; 6.3.2.3; 6.3.2.5.3;
Schutzeinrichtung 6.3.3.2.3; 6.3.5.6
Başlama fonksiyonlu ara kilitlemeli interlocking guard with a start function protecteur commandant la mise en marche trennende Schutzeinrichtung mit 3.27.6; 6.3.2.3 f); 6.3.3.2.5
koruyucu (kumanda koruyucusu) (control guard) Startfunktion
Koruyucu kilitlemeli ara kilitleme interlocking guard with guard locking protecteur avec dispositif verriegelte trennende Schutzeinrichtung 3.27.5; 6.3.2.2; 6.3.2.3
koruyucusu d'interverrouillage mit Zuhaltung
Yalıtım ve enerji kaybı isolation and energy dissipation consignation Energietrennung und -ableitung 6.2.11.1; 6.3.2.4; 6.3.5.4; Çizelge B.3
Dil language langue Sprache 6.4.4
Dil (talimat el kitabının) language (of the instruction handbook) langue (de la Notice d'instructions) Sprache (der Betriebsanleitung) 6.4.5.2 b)
Bir makinanın ömrü life limit of a machine durée de vie d'une machine Lebensdauer einer Maschine 5.3.4
Kaldırma ekipmanı lifting equipment levage (équipement de) Hebevorrichtung 6.4.5.1 a)
Kaldırma dişlisi lifting gear levage (appareil de) Hebezeug 6.3.5.5
Aydınlatma lighting éclairage Beleuchtung 6.2.8 e); 6.3.2.1; Çizelge B.1
Sınır limit limite Grenze 3.15; Madde 4; 5.3
Hareket sınırlı kontrol tertibatı limited movement control device commande de marche par à coups Schrittschaltung 3.28.9; 6.2.11.9
(dispositif de)
Sınırlandırma tertibatı limiting device limiteur (dispositif) Begrenzungseinrichtung 3.28.8; 6.2.3 a); 6.2.10; 6.3.2.6; 6.3.2.7
Canlı kısım (bir elektrik ekipmanının) live part (of electrical equipment ) partie active (de l'équipement électrique) spannungsführendes Teil (der elektrischen Çizelge B.1.2
Ausrüstung)
Yük load charge Last 3.28.8; 5.4; 6.2.2.1; 6.2.3; 6.2.11.1 to

6.2.11.5; 6.3.2.6; 6.3.2.7
66
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Yükleme (besleme)/boşaltma (çıkarma) loading (feeding)/unloading (removal) opérations de chargement (alimentation)/ Be-/Entladearbeit (Beschickungs- und Çizelge B.3
işlemleri operations déchargement (évacuation) Entnahmearbeiten)
Yağlama Lubrication graissage Schmierung 6.2.15; Çizelge B.3
Makina/makinalar machine/machinery machine Maschine 3.1
Makina-güç temin arayüzü machine–power supply interface interface “machine-sources d'énergie” Schnittstelle “Maschine- 5.3.3
Energieversorgung”
Sürdürülebilirlik (bir makinanın) maintainability (of a machine) maintenabilité (d'une machine) Wartungsfreundlichkeit (einer Maschine) 3.3; 6.2.7; 6.2.11.12
Bakım/onarım maintenance maintenance Instandhaltung 3.3; 3.33; 5.3.2 c); 5.3.3 b); 5.4; 5.5.2.3.1
a); 5.5.3.2; 6.2.8 e); 6.2.10; 6.2.11.9;
6.2.11.10; 6.2.11.12; 6.3.2.4; 6.3.3.1;
6.3.5.4; 6.3.5.6; 6.4.1.3; 6.4.5.1 b); 6.4.5.1
e); 6.4.5.1 h); Çizelge B.3
Bakım noktası maintenance point maintenance (point de) Wartungsstelle 6.2.15
Bakım personeli maintenance staff maintenance (personnel de) Instandhaltungspersonal 6.2.11.12; 6.4.5.1 e)
Bozulma (arızalanma) malfunction (malfunctioning) dysfonctionnement Fehlfunktion 3.32; 3.37; 3.38; 5.2 c); 5.3.2 a); 5.4;
5.5.2.3.1; 5.5.3.4 a); 6.2.12.2; 6.3.2.1
Elle kumanda (fonksiyonel) manual control (function) commande manuelle (fonction) Handsteuerung 6.2.11.8
Markalama (işaretleme) marking marquage Kennzeichnung 6.4.4
Malzeme material matériau Werkstoff/Material 5.2 c); 5.3.5; 5.4; 5.5.2.3.1; 5.6.3; 6.2.2.1;
6.2.3 b); 6.2.14; 6.3.2.5.1; 6.3.3.2.1;
6.3.3.2.6; 6.3.5.6; Ek B
Dönen parçaların en yüksek hız maximum speed of rotating parts fréquence maximale de rotation des maximale Drehzahl rotierender Teile 6.4.4 c)
parties tournantes
Ölçme yöntemleri measurement methods méthodes de mesurage Messverfahren 5.5.1
Mekanik tehlike mechanical hazard risque mécanique mechanische Gefährdung 3.6; 6.2.2.2; 6.3.1; Ek B
Mekanik caydırma/engel olma tertibatı mechanical restraint device dispositif de retenue mécanique durch Formschluss wirkende 3.28.7
Schutzeinrichtung
67
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Mod anahtarı mode selector sélecteur de mode Betriebsartenschalter 6.2.11.10
Nem moisture humidité Feuchtigkeit 6.2.12.2; 6.4.5.1 b); Çizelge B.1.9
Hareketli elemanlar/parçalar movable elements/parts éléments mobiles bewegliche Elemente/Teile 6.2.2.2; 6.4.4 c)
Hareketli koruyucu movable guard protecteur mobile bewegliche trennende Schutzeinrichtung 3.27; 3.27.2; 3.27.3;6.3.3.2.3
Sessiz evre (aşama) muting phase inhibition (phase d') Sperrphase 6.3.2.5.2 d)
Gürültü (bk. emisyonlara) noise (see also: emissions) bruit (voir aussi: émissions) Lärm/Geräusch (siehe auch: Emissionen) 3.6; 3.41; 3.42; 5.2 c); 5.4; 6.2.2.2; 6.2.3
c); 6.2.4 c); 6.2.8 c); 6.3.1; 6.3.2.1 b);
6.3.2.5.1; 6.3.3.2.1; 6.3.3.2.6; 6.3.4.2;
6.4.5.1 b); 6.4.5.1 c); Ek B
Normal işleme normal operation fonctionnement normal normaler Betrieb 3.38; 5.5.2.3.1 a); 6.3.2.1; 6.3.2.2; 6.3.2.3;
İşleme modları operating modes modes de fonctionnement Betriebsarten 5.3.2 a); 6.1; 6.2.11.1; 6.2.11.10; 6.4.1.2
İşleme operation fonctionnement Betrieb 5.3.3 b); 5.4; 5.5.3.2
İşleme parçası operative part partie opérative Betriebsteil 6.2.13; 6.3.2.5.2; Ek A
Operatör operator opérateur Bediener (Bedienperson)/ Bedienperson 3.31; 5.3.2; 5.4; 5.5.3.1; 5.5.3.6; 5.6.2;
(Bediener) Madde 6’da sayısız tekrar
Operatör-makina arayüzü operator–machine interface interface “opérateur – machine” Schnittstelle “Bedienperson – Maschine” 5.3.3; 6.2.8; Ek A
oder “Mensch – Maschine”
Yönlendirilmiş arıza modu oriented failure mode component composant à défaillance orientée Bauteil mit definiertem Ausfallverhalten 6.2.12.3
Aşırı yük (elektriksel) overloading (electrical) surcharge (électrique) Überlast (elektrische) 6.4.5.1
Aşırı yük (mekanik) overloading (mechanical) surcharge mécanique Überlastung (mechanische) 6.3.2.7
Aşırı hız overspeed survitesse Überdrehzahl 6.4.3
Ambalajlama Packaging emballage Verpackung 6.4.2; 6.4.5.1; 6.4.5.3 d)
Piktogram pictogram pictogramme Piktogramm 6.4.4
68
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Platform platform plate-forme Bühne/Arbeitsbühne 6.3.5.6
Pnömatik donanım pneumatic equipment équipement pneumatique pneumatische Ausrüstung 6.2.4, 6.2.10; Tablo B.4
Pnömatik sebepten tehlike pneumatic hazard risque de pneumatique pneumatische Gefährdung 6.2.10
Taşınabilir kumanda birimi (taşınabilir portable control unit (teach pendant) dispositif de commande portatif (pendant tragbare Steuerungseinheit/tragbares 6.2.11.8 e); 6.2.11.9
kumanda pendandı) d'apprentissage) Steuerungsgerät (Schwenkarmschalttafel)
Pozitif (sürtünmesiz) mekanik hareket positive mechanical action action mécanique positive mechanisch zwangsläufige Wirkung 6.2.5
Güç kontrol elemanı power control element préactionneur Leistungssteuerungselement 3.31; Ek A
Güç kaynağı power supply alimentation en énergie (source d') Energieversorgung/ Energiequelle 3.31; 3.32; 5.3.3; 5.4; 6.2.10; 6.2.11.1;
6.2.11.2; 6.2.11.5; 6.3.2.4; 6.3.2.5.3;
6.3.5.4; 6.4.5.1; Çizelge B.3
Güç iletme/aktarma elemanı power transmission element élément de transmission Energieübertragungselement Ek A
Var olma sensörü presence-sensing détection de presence Anwesenheitsmeldung 3.28.5; 6.3.2.5.1; 6.3.2.5.3
Basınça hassas keçe pressure-sensitive mat tapis sensible Schaltmatte 6.3.2.2; 6.3.2.5.1
Ulaşmanın engellenmesi prevention of access accès (prévention de l') Verhindern des Zugangs 6.3.3.2.1
İşlem aktarılması process changeover processus de fabrication (changement de) Umrüsten 5.5.3.2; 6.2.11.9; 6.3.2.4; 6.4.1.3; Çizelge
B.3
Programlanabir elektronik kumanda programmable electronic control system système de commande électronique programmierbares elektronisches 6.2.11.7
sistemi programmable Steuerungssystem
Yasaklanmış kullanım/uygulama prohibited usage/application utilisation proscrite verbotene Anwendung 6.4.5.1 c); 6.4.5.1 d)
Koruyucu tertibat protective device dispositif de protection nichttrennende Schutzeinrichtung 3.20; 3.26; 3.28; 3.28.6; 6.2.11.1; 6.2.11.9;
6.2.13; 6.3.1; 6.3.2; 6.3.3; 6.3.5.1; 6.4.1.2;
6.4.5.1; Ek A; Çizelge B.3; Çizelge B.4
Koruma önlemi protective measure mesure de prévention Schutzmaßnahme 3.13; 3.19; 3.20; 3.21;.3.22; 3.28.4; Madde
4; 5.5.1; 5.5.3; 5.6.1; 5.6.2; Madde 6 da
sayısız tekrar
Çıkıntılı parça protruding part pièce saillante vorstehendes Teil 6.2.2.1; Çizelge B.4
Radyasyon (bk. emisyonlar) Radiation (see also: emissions) rayonnement(s) (voir aussi: émissions) Strahlung (siehe auch: Emissionen) 3.41;6.2.2.2; 6.2.3; 6.3.2.1; 6.3.2.5.1;
6.3.3.2.1; 6.3.4.5; 6.4.5.1; Ek B
69
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Uygulama kapsamı range of applications utilisations prévues Anwendungsbereich 6.4.5.1 c)
Tahmin edilebilir makul yanlış kullanım reasonably foreseeable misuse mauvais usage raisonnablement prévisible Vernünftigerweise vorhersehbare 3.24; 5.3.2; 5.3.4; 5.4; 5.6.3; 6.1; 6.3.5.1;
Fehlanwendung 6.4.1.2; 6.4.5.1
Hızın azaltılması reduced speed vitesse réduite verminderte Geschwindigkeit 6.2.11.9
Çoğaltma (yedekleme) redundancy redondance Redundanz 6.2.12.2; 6.2.12.4
İlgili tehlike relevant hazard phénomène dangereux pertinent relevante Gefährdung 3.7
Güvenirlik reliability fiabilité Zuverlässigkeit 5.5.2.3.2; 5.5.3.5; 6.2.3; 6.2.8; 6.2.12.1;

6.2.13; 6.3.2.5.3
Güvenirlik (makina) reliability (of a machine) fiabilité (d'une machine) Zuverlässigkeit (einer Maschine) 3.2
Kaçma ve kurtulma (bir kişinin) rescue and escape (of a person) sauvetage et dégagement (d'une vorstehendes Teil 6.3.5.3
personne)
Kalan risk residual risk risque résiduel Restrisiko 3.13; 5.6.2; 6.1 c); 6.4.1.2; Madde 7 g);
Şekil 2
Yeniden başlatma/yeniden başlatılma restart/restarting remise en marche Wiederanlauf 6.2.11.1; 6.2.11.4; 6.3.2.5.2; 6.3.3.2.5;
6.3.5.2
Ulaşımın kısıtlanması restriction of access accès (restriction de l') Zugangsbeschränkung 6.2.11.9
Risk risk risque Risiko 3.12; Çok sayıda olaylar
Risk analizi risk analysis analyse du risque Risikoanalyse 3.15; 3.16; 3.17; 5.1
Risk değerlendirme risk assessment appréciation du risque Risikobeurteilung 3.8; 3.17; 3.41; Madde 4; Madde 5;
6.3.2.1; 6.3.2.4; 6.3.5.2; Madde 7
Risk kıyaslama risk comparison comparaison des risques Risikovergleich 5.5.2.3.2; 5.6.1
Risk tahmini risk estimation estimation du risque Risikoeinschätzung 3.14; 3.15; 5.1; 5.5
Risk hesaplama risk evaluation évaluation du risque Risikobewertung 3.16; 3.17; 5.1; 5.6
Risk azaltma risk reduction réduction du risque Risikominderung 3.7; 3.16; 3.18; 3.19; 3.20; Madde 4; Şekil
1; Şekil 2; 5.1; 5.5.3.4; 5.6.1; 5.6.2; Madde
6
Güvenli koruyucu safeguard moyen de protection Schutzeinrichtung Giriş; 3.19; 3.21;3.26; 3.28; Madde 6
70
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Güvenli koruma safeguarding protection Technische Schutzmaßnahmen 3.19; 3.21; 3.31; 5.5.3.4; Madde 6
Güvenlik fonksiyonu (güvenlikle ilgili safety function (safety-related function) fonction de sécurité (fonction de sécurité Sicherheitsfunktion (sicherheitsrelevante) 3.30; 6.2.11.6; 6.2.11.7.1; 6.2.11.7.2;
fonksiyon) directe) 6.2.12.4; 6.3.2.5.2; 6.3.3.3
Güvenlikle ilgili bileşen safety-related component composant relatif à la sécurité sicherheitsrelevantes Bauteil 6.2.13
Haşlanma scald brûlure (par un liquide chaud) Verbrühung Çizelge B.1.3; Çizelge B.2
Hurdaya ayırma scrapping (of a machine) mise au rebut (d'une machine) Entsorgung (einer Maschine) 5.4; 6.4.1.3; 6.4.5.1 f)
Hassas koruyucu donanım sensitive protective equipment équipement de protection sensible sensitive Schutzeinrichtung 3.28.5; 6.3.2.1; 6.3.2.2; 6.3.2.3; 6.3.2.5
Algılayıcı sensor capteur Sensor/Messfühle 3.31; 6.2.11.7.2; 6.2.13; 6.4.3; Ek A
Ayarlama setting réglage Einrichten/Einstellen 5.4; 5.5.3.2; 6.2.8 c); 6.2.10; 6.2.11.10;
6.3.2.4; 6.3.3.2.5; 6.3.5.6; 6.4.1.3; 6.4.5.1;
Çizelge B.3
Ayarlama (kontrol moduna) setting (control mode for) réglage (mode de commande pour le) Steuerungsart zum Einstellen 6.2.11.9
Ayar noktası setting point réglage (point de) Einricht-/Einstellungspunkt 6.2.15
Parçalanma tehlikesi severing hazard risque de sectionnement Gefährdung durch Abschneiden Ek B
Kesilme tehlikesi shearing hazard risque de cisaillement Gefährdung durch Scheren 6.2.2.1 b); 6.3.2.1; 6.3.3.2.6; Ek B
Sinyal signal signal Signal 3.22; 3.28.5; 6.2.11.8; 6.3.2.7; 6.4.1.1;

6.4.2; 6.4.3; 6.4.5.1
Önemli tehlike significant hazard phénomène dangereux significatif signifikante Gefährdung 3.8
Siren siren Sirène Sirene 6.4.3
Kayma tehlikesi slipping hazard risque de glissade Gefährdung durch Ausrutschen 6.3.5.6; Çizelge B.1
Yazılım software logiciel Software 3.34; 5.4; 5.5.3.6; 6.2.11.7.3
Yazılım (…‘ye erişim) software (access to the) logiciel (accès au) Software (Zugriff auf die) 6.2.11.7.3
Aralık/açıklık sınırı space limit limite dans l'espace räumliche Grenze 3.28.8; 5.3.3
Hız speed vitesse Geschwindigkeit 6.2.11.1; 6.2.11.9; 6.3.2.7; 6.4.4 c); Ek B
Zımbalama/saplama tehlikesi stabbing/puncture hazard risque de perforation/piqûre Gefährdung durch Durchstich/Einstich Çizelge B.1
Kararlılık stability stabilité Standfestigkeit/ Standsicherheit 6.2.6; 6.3.2.6; Ek B
71
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
Merdivenler stairs escaliers Treppen 6.3.5.6
Statik elektrik static electricity électricité statique statische Elektrizität Çizelge B.1.2
Durdurma stopping mise à l'arrêt Stillsetzen 5.4; 6.2.11.1; 6.2.11.3; 6.2.11.5; 6.2.11.6;
6.3.2.5.1; 6.4.5.1
Depolama (bir makinanın) storage (of a machine) stockage (d'une machine) Lagerung (einer Maschine) 6.4.5.1 a)
Zorlama (çevresel) stress (environmental) contrainte d'environnement Umweltbeanspruchung 6.2.12.2
Zorlama (insani) stress (human) stress Stress 5.5.3.4; 6.2.8
Gerilme (mekanik) stress (mechanical) contrainte mécanique Mechanische Beanspruchung 6.2.3 a); 6.3.2.7
Sembol symbol symbole Symbol 3.22; 6.4.1.1; 6.4.4
Sembol (talimat el kitabı) symbol (in the instruction handbook) symbole (dans la Notice d'instructions) Symbol (in der Betriebsanleitung) 6.4.5.2 a)
Görev task tâche Aufgabe 3.25; 5.4; 5.5.3.2; 6.3.2.4; 6.3.5.6; 6.4.5.1
Taşınabilir kumanda pendandı (taşınabilir teach pendant (portable control unit) pendant d'apprentissage (dispositif de Schwenkarmschalttafel (tragbare 6.2.11.8; 6.2.11.9
kumanda birimi) commande portatif) Steuereinheit/ tragbares Steuergerät)
Öğretme (programlama) teaching (programming) apprentissage (programmation) Teachen/Programmieren 5.4; 5.5.3.2; 6.2.11.9; 6.3.2.4; 6.4.1.3
Isı tehlikesi thermal hazard risque thermique thermische Gefährdung Ek B
Eğitim training formation Ausbildung Giriş; 3.19; Şekil 2; 5.3.2; 5.5.3.4; 5.5.3.5;
6.1; 6.4.1.2; 6.4.5.1
Nakliye transport transport Transport 5.4; 6.3.5.5; 6.4.1.3; 6.4.5.1 a); Çizelge B.3
Yakalama/yakalanma tertibatı trip/tripping device dispositif sensible Schutzeinrichtung mit 6.3.2.1

Annäherungsreaktion
Yakalama/yakalanma tehlikesi trip/tripping hazard risque de perte d'équilibre/de Gefährdung durch Stolpern Ek B
trébuchement
Yakalanma (fonksiyonel) tripping (function) détection de franchissement d'une limite Annäherungsreaktion 3.28.5; 6.3.2.5.1; 6.3.2.5.3
commande bimanuelle (dispositif de)

İki elli kumanda tertibatı two-hand control device Zweihandschaltung 3.28.4; 6.2.11.9; 6.3.2.3 e)
72
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010
Devamı
U
Beklenilmeyen/kasti olmayan çalışmaya unexpected/unintended start-up mise en marche nattendue/intempestive unerwarteter/unbeabsichtigter Anlauf 3.6; 3.31; 6.2.11.1; 6.3.3.2.5
başlama
Boşaltma (iş parçasının geri alınması)/ unloading (removal)/loading opérations de déchargement Ent-/Beladearbeit (Entnahme- und 6.2.14; Ek B
yükleme (besleme) (feeding) operations (évacuation)/chargement (alimentation) Beschickungsarbeiten)
Kullanılabilirlik (makinanın) usability (of a machine) commodité d'emploi (d'une machine) Benutzerfreundlichkeit (einer Maschine) 3.4; Madde 4; 5.6.2; 6.3.3.2.1
Kullanımı (makinanın) use (of a machine) utilisation (d'une machine) Verwendung (einer Maschine) Madde 4; 5.2; 5.3.2; 5.4 ve çok sayıda
tekrar
Vana valve distributeur Ventil 6.2.3; 6.2.11.4
Buhar, gaz (bk. Emisyona) vapour, gas (see also: emissions) vapeur, gaz (voir aussi: émissions) Dampf, Gas (siehe auch: Emissionen) 6.4.5.1
Titreşim (bk. Emisyona) vibration (see also: emissions) vibrations (voir aussi: émissions) Vibration(en)/Schwingungen 3.41; 5.2; 5.4; 6.2.2.2; 6.2.3; 6.2.6; 6.2.8 c);
(siehe auch: Emissionen) 6.2.12.2; 6.3.2.1; 6.3.3.2.1; 6.3.4.3;
6.4.5.1; Çizelge B.1.5
Yürüme sahası walking area surface de circulation Gangbereich 6.3.5.6
Yürüme /kedi yolu walkways voie de circulation Fußgängerwege/Laufstege 6.3.5.6
Çalışma bölümü working part élément de travail Arbeitsteil 6.2.11.2; Ek A
Yazılı uyarı written warning avertissement écrit schriftlicher Warnhinweis 6.4.4
Altıçizili çapraz referslar Madde 3’de tanımlanmaktadır.

Bu uluslarası standarttaki önemki hükümler kalın ile çapraz referaslarda belirtilmiştir.
73
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010 (E)
Yararlanılan kaynaklar
[1] ISO/IEC Guide 51, Safety aspects — Guidelines for their inclusion in standards
[2] ISO 447, Machine tools — Direction of operation of controls
[3] ISO 2972, Numerical control of machines — Symbols
[4] ISO 4413, Hydraulic fluid power — General rules relating to systems
[5] ISO 4414, Pneumatic fluid power — General rules relating to systems
[6] ISO 6385, Ergonomic principles in the design of work systems
[7] ISO 7000, Graphical symbols for use on equipment — Index and synopsis
[8] ISO 9355-1, Ergonomic requirements for the design of displays and control actuators — Part 1:
Human interactions with displays and control actuators
[9] ISO 9355-3, Ergonomic requirements for the design of displays and control actuators — Part 3: Control
actuators
[10] ISO 10075, Ergonomic principles related to mental work-load — General terms and definitions
[11] ISO 10075-2, Ergonomic principles related to mental workload — Part 2: Design principles
[12] ISO/TR 11688-1, Acoustics — Recommended practice for the design of low-noise machinery and
equipment — Part 1: Planning
[13] ISO 11689, Acoustics — Procedure for the comparison of noise-emission data for machinery and
equipment
[14] ISO 13849-1:2006, Safety of machinery — Safety-related parts of control systems — Part 1: General
principles for design
[15] ISO 13850, Safety of machinery — Emergency stop — Principles for design
[16] ISO 13851, Safety of machinery — Two-hand control devices — Functional aspects and design
principles
[17] ISO 13854, Safety of machinery — Minimum gaps to avoid crushing of parts of the human body
[18] ISO 13855, Safety of machinery — Positioning of protective equipment with respect to the approach
speeds of parts of the human body
[19] ISO 13856 (all parts), Safety of machinery — Pressure-sensitive protective devices
[20] ISO 13857, Safety of machinery — Safety distances to prevent hazard zones being reached by upper
and lower limbs
[21] ISO 14118:2000, Safety of machinery — Prevention of unexpected start-up
[22] ISO 14119, Safety of machinery — Interlocking devices associated with guards — Principles for
design and selection
[23] ISO 14120:2002, Safety o f m a c h i n e r y — Guards — General r e q u i r e m e n t s f o r t h e

d e s i g n a n d construction of fixed and movable guards
[24] ISO/TR 14121-2, Safety of machinery — Risk assessment — Part 2: Practical guidance and
examples of methods
[25] ISO 14122 (all parts), Safety of machinery — Permanent means of access to machinery
74
ICS 13.110 TS EN ISO 12100:2011-04
EN ISO 12100:2010 (E)
[26] ISO 14122-3, Safety of machinery — Permanent means of access to machinery — Part 3:
Stairs, stepladders and guard-rails
[27] ISO 14123-1, Safety of machinery — Reduction of risks to health from hazardous substances
emitted by machinery — Part 1: Principles and specifications for machinery manufacturers
[28] ISO 14163, Acoustics — Guidelines for noise control by silencers
[29] ISO 15667, Acoustics — Guidelines for noise control by enclosures and cabins
[30] IEC 60079-11, Explosive atmospheres — Part 11: Equipment protection by intrinsic safety “i”
[31] IEC 60204 (all parts), Safety of machinery — Electrical equipment of machines
[32] IEC 60335-1, Household and similar electrical appliances — Safety — Part 1: General requirements
[33] IEC 60745-1, Hand-held motor-operated electric tools — Part 1: General requirements
[34] IEC 60947-5-1, Low-voltage s witc hgear and controlgear — Part 5-1: Control c ircuit dev ices
and switching elements — Electromechanical control circuit devices
[35] IEC 61000-6 (all parts), Electromagnetic compatibility (EMC) — Part 6: Generic standards
[36] IEC 61029 (all parts), Safety of transporTablo motor-operated electric tools
[37] IEC 61310 (all parts), Safety of machinery — Indication, marking and actuation
[38] IEC 61496 (all parts), Safety of machinery — Electro-sensitive protective equipment
[39] IEC 61508 (all parts), Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety-
related systems
[40] IEC/TS 62046, Safety of machinery — Application of protective equipment to detect the presence
of persons
[41] IEC 62061, Safety of mac h in er y — Functional s afety of s afety -related e lec t ric al , electronic
an d programmable electronic control systems
[42] IEC 62079, Preparation of instructions — Structuring, content and presentation
[43] IEV 191 see IEC 60050-191, International Electrotechnical Vocabulary — Chapter 191:
Dependability and quality of service
[44] CR 1030-1, Hand-arm vibration — Guidelines for vibration hazards reduction — Part 1:
Engineering methods by design of machinery
[45] EN 614-1, Safety of machinery — Ergonomic design principles — Part 1: Terminology and
general principles
[46] EN 1299, Mechanical vibration and shock — Vibration isolation of machines — Information for
the application of source isolation
[47] EN 12198-1, Safety of machinery — Assessment and reduction of risks arising from radiation emitted
by machinery — Part 1: General principles
[48] EN 12198-3, Safety of machinery — Assessment and reduction of risks arising from radiation emitted
by machinery — Part 3: Reduction of radiation by attenuation or screening
[49] EN 13861, Safety of machinery — Guidance for the application of ergonomics standards in the design
of machinery
75

TS en Iso 12100 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

TS en Iso 12100 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en Iso 12100 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

TS EN ISO 12100-1:2007, TS EN ISO 12100-2:2006, TS

Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Riskin

Sécurité des machines - Principes généraux de Sicherheit von Maschinen - Allgemeine

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

 Bu standard TS EN ISO 12100-1:2007, TS EN ISO 12100-2:2006, TS EN ISO 12100-1/A1:2010, TS EN

 Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Riskin

Sécurité des machines - Principes généraux de Sicherheit von Maschinen - Allgemeine

Bu Avrupa Standardı CEN tarafından 9 Ekim 2010 tarihinde kabul edilmiştir.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels

CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardını aşağıda belirtilen ülkelerin uulusal

Bu Avrupa Standardıyla 2006/42/EC sayılı EC Direktifinin Temel

Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler -

Safety of machinery - General principles for design - Risk

Sécurité des machines - Principes généraux de conception -

ISO telif hakkı dairesi

Ek A (Bilgi için) Bir makinanın şematik sunumu ........................................................................................ 47

Bu standard, aşağıda belirtilen standard serisinin temelini oluşturur:

Bu standard, A tipi bir standarddır.

Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Riskin

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Not 2 - Ek A’da, bir makinanın genel şematik bir temsili verilmektedir.

Not 2 - Yapılan bu tanımlama ile öngörülen tehlike;

3.7 İlgili tehlike

Not 2 - Bu terim, B ve C tipi standardların temel terminolojisi olarak dâhil edilmiştir.

3.8 Önemli tehlike

Not - Bu terim, B ve C tipi standardların temel terminolojisi olarak dâhil edilmiştir.

3.9 Tehlikeli olay

3.10 Tehlikeli durum

3.11 Tehlike bölgesi (tehlikeli bölge)

3.13 Artık risk

Not 1 - Bu standard aşağıda verilenleri birbirinden ayırır:

— Tasarımcı tarafından konulan koruyucu tedbirlerin uygulanmasından sonraki artık risk,

— Bütün koruyucu tedbirlerin uygulanmasından sonra kalan artık risk.

Not 2 - Ayrıca Şekil 2’ye bakılmalıdır.

3.14 Risk tahmini

3.15 Risk analizi

3.16 Risk hesaplama

3.17 Risk değerlendirilmesi

3.18 Yeterli risk azaltma

3.19 Koruyucu önlem

Not - Şekil 2’ye bakılmalıdır.

3.20 Doğal olarak güvenli tasarım önlemi

Not - Madde 6.2’ye bakılmalıdır.

3.21 Güvenli koruma

Not - Madde 6.3’e bakılmalıdır.

3.22 Kullanma bilgileri

Not - Madde 6.4’e bakılmalıdır.

3.23 Amaçlanan kullanım

3.24 Makul bir şekilde tahmin edilebilen yanlış kullanım

3.26 Güvenli koruyucu

Not 1 - Bir koruyucu aşağıdaki herhangi bir konumda etkili olabilir,

3.27.1 Sabit koruyucu

3.27.2 Hareketli koruyucu

3.27.3 Ayarlanabilen koruyucu