AKÜ ŞARJ

ALANLARINDA İŞ
SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ
 İÇİNDEKİLER
GİRİŞ..........................................................................................................................................2

1. GÜVENLİ ŞARJ ve BAKIM TALİMATI..........................................................................2

2. GÜVENLİK İŞARETLERİ.................................................................................................2

3. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR.......................................................................... 2

4. SABİT & SEYYAR GÖZ DUŞU....................................................................................... 3

5. YANGIN............................................................................................................................. 4

6. TEMİZLİK VE BAKIM......................................................................................................4

7. YERLEŞİM PLANI............................................................................................................ 6

8. HAVALANDIRMA (GENEL)........................................................................................... 6

9. TEKLİ ŞARJ İSTASYONUNDA ŞARJ.............................................................................7

Havalandırma..........................................................................................................................7
Ortam Sıcaklığı.......................................................................................................................7

10. ÇOKLU ŞARJ................................................................................................................. 7

Havalandırma Hesapları.........................................................................................................7
Doğal Havalandırma...............................................................................................................8
Cebri Havalandırma................................................................................................................9

11. AKÜ ŞARJ ODASI İÇİN HAVALANDIRMA HESABI ÖRNEĞİ.............................. 9

12. KAYNAKLAR.............................................................................................................. 10

1
GİRİŞ
Akü şarj alanında patlayıcı hidrojen gazının birikmesi, aküde bulunan kimyasallara maruziyet,
elektrik vb. riskler bulunmaktadır. Bu risklerin ortadan kaldırılması ya da azaltılması için çeşitli
tedbirlerin alınması gerekmektedir. Çeşitli akü üreticilerinin internet sayfasında aküler ile
yapılmış olan uyarılara bakıldığında bunlar eski mevzuat maddeleri ve yurtdışı kaynaklardaki
gereklilikler ile örtüşmektedir. Bu uyarılar, yurtiçi-yurtdışı kaynaklar ve ilgili standartlardaki
bilgilerden faydalanılarak hazırlanmış olan gereklilikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

1. GÜVENLİ ŞARJ ve BAKIM TALİMATI

Redresör imalatçısının belirtmiş olduğu gereklilikler ve iş güvenliği gereklilikleri göz önünde
bulundurularak güvenli şarj ve bakım talimatı hazırlanmalıdır.

2. GÜVENLİK İŞARETLERİ
Akü şarj alanları sınırlarının sarı-siyah zebra çizgileriyle belirlenmesi ve şarj alanlarına
aşağıdaki güvenlik işaretleri ile şarj ve bakım talimatlarının konulması önerilir.

3. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR

Aküler asidik elektrolit çözeltisi içermektedir. Akülerle ya da akülerin yakınında çalışırken
uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılması gerekmektedir. Standartlara uygun ve
gereksinimleri karşılayacak (aside dayanıklı) el, yüz, göz, vücut, solunum ile ilgili kişisel
koruyucu donanımlar temin edilmelidir. Ayrıca kısa devreye sebep olabilecek saat-yüzük-
bilezik vb. metal eşya kullanmamalıdır.

2
4. SABİT & SEYYAR GÖZ DUŞU
Göze asidik özellikli elektrolitik sıvı sıçraması riskine karşı sabit seyyar göz duşu sistemleri
bulunmalıdır.

Seyyar göz duşu solüsyonları ve kullanımının görünümü

Sabit göz duşu sisteminin ve kullanımının görünümü

3
5. YANGIN
Yangın riskine karşı şarj bölgesinde uygun yangın söndürme tüpü / tüpleri veya yangın
söndürme sistemleri bulundurulmalıdır.

Akü şarj alanında bulunan ve yangın söndürme tüpü ile

beraber taşınabilir göz temizleme solüsyonu, kişisel
koruyucu donanımların bulunduğu emniyet standının
görünümü.

6. TEMİZLİK VE BAKIM

1. Akümülatörler, tiner gibi organik çözücüler, alkol, yağ ve pas gidericiler veya deterjanlar
gibi yüzey aktif maddelerle temas ettirilmemelidir.

2. Aşırı ısınan aküden gaz deşarjı artacağından fazla ısınmaya izin verilmemelidir. Isınma
akünün ömrünü tamamladığına veya redresörde bir soruna işaret edebilir.

3. Kirlenmesi durumunda kutup başları temiz ve kuru bir bezle silinmelidir. Plastik kapak
yüzeylerinin temizliğinde yalnızca nemli bez kullanılabilir ancak deterjan kullanılmaz.

4. Temizlik, kontrol ve su ilavesi durumunda uygun kişisel koruyucu donanımlar (gözlük,

eldiven ve önlük) kullanılmalıdır.

Yere elektrolit dökülmesi durumunda zeminin aside dayanıklı olması gerekmektedir. Yere
dökülen elektrolit uygun malzemeler kullanılarak mümkün olan en kısa zaman içinde
nötralize edilerek zeminden uzaklaştırılmalıdır. Ya da uygun absorban malzemeler
kullanılarak uzaklaştırılmalıdır.

4
Bu malzemeler ile ilgili örnekler aşağıdaki gibidir:
Dökülen asitler için absorbent ve temizlik kiti kullanılması

Dökülen asitler için absorbent ve nötralizer kullanılması

5
7. YERLEŞİM PLANI
Fabrika içi taşıma araçlarının güvenli şarj edilebilmesi için önerilen akü şarj alanı yerleşim
planı aşağıda gösterilmiştir. Akü şarj alanının yer seçimi yapılırken şekildeki mesafelere
dikkat edilmeli, alan sınırları işaretlenmeli ve gerekli güvenlik işaretleri konulmalıdır. Bir
güvenli şarj ve bakım talimatı hazırlanırken yerleşim planı gereklilikleri de mutlaka göz
önünde bulundurulmalıdır.

Resim 1

8. HAVALANDIRMA (GENEL)
Şarj alanları yer seçimi için; geniş bir hol içinde ayrılacak bir alan, açık havada yapılan bir
sundurma veya işletmenin diğer kısımlarından ayrılmış bir şarj odası tercih edilebilir.
Bunların hepsi için yukardaki mesafelere uyumluluk ve “yeterli” havalandırma gereklidir.

Aküler şarj esnasında hidrojen gazı çıkarır ve hidrojenin alt patlama sınırı hacimsel olarak
%4’dür. Uygun havalandırma ile havadaki hidrojen konsantrasyonu bu değerin yeterince
altına düşürülmelidir.

Ayrıca;
Şarj alanlarının zemini ve duvarları asitlere karşı dayanıklı olmalıdır.
Şarj cihazlarının seviyesi akülerin seviyesine eşit veya daha alçakta olmalıdır.
Şarj edilen akülerin altında kimyasal dökülmesine karşı dayanıklı taşma tavası
bulunmalıdır.

6
9. TEKLİ ŞARJ İSTASYONUNDA ŞARJ
Havalandırma
Bir işletmede aküler tek tek ve farklı yerlerde şarj edilecekse tekli şarj alanları yeterli
olacaktır. EN 50272-3 Standardı geniş bir hol içinde veya açık havada yapılacak şarj alanları
için 0,1 m/s hızındaki bir hava akımının yeterli olacağını öngörmektedir.

0,1 m/s lik hız engellenmemiş ve serbest hava akımı olan iç mekanlarda ve açık alanlarda
doğal olarak sağlanabilen bir hava hızıdır. Kapalı garaj, merdiven altı gibi kuytu veya hava
akımı kısıtlanmış alanlar şarj alanı olarak tercih edilmez.

Ortam Sıcaklığı
Havalandırma ile ilgili herhangi bir şüphe durumunda hava hızı ölçümü yapılabilir. Bu
ölçümün mekandaki en kötü koşullar dikkate alınarak (tüm kapı ve pencereler kapalı)
yapılması önerilir. Özellikle açık alanlara veya işletme dışındaki sundurmaya yapılacak şarj
alanları için dikkat edilecek nokta ise ortam sıcaklığıdır. Çevresel sıcaklık akünün donma
sıcaklığının üzerinde olmalı, akünün performans kaybına neden olabilecek kadar da yüksek
olmamalıdır. Kurşun-asitli aküler kolay donmaz ve genellikle donma sıcaklıkları -40 ºC’nin
altındadır. Ancak 25 ºC’nin üzerinde kendi kendilerine şarj kaybetmeye başlarlar. Bazı üretici
verilerine göre 25 ºC’nin üzerinde her 10 ºC’lik sıcaklık artışında akü performansı %50
azalmaktadır. Ayrıca akü şarj cihazlarının (redresörler) tavsiye edilen çalışma sıcaklıklarının
da 0 - 40 ºC aralığında olduğu da dikkate alınmalıdır. Özetle akü şarj alanı için ideal çalışma
sıcaklığı 10 ila 25 ºC önerilmektedir.

10. ÇOKLU ŞARJ

Birden fazla akü düzenli olarak şarj edilecekse bu işlemin ayrı bir akü odasında yapılması
gerekir.

Bu odanın işletmenin diğer kısımlarından yangına dayanıklı yapı malzemeleriyle izole

edilmesi ve atmosfere açılan bir bölümünün olması tercih edilmelidir.

Havalandırma Hesapları
Akü şarj odasında havalandırma doğal yollarla veya cebri olarak sağlanabilir. TS EN 50272-3
Standardına göre hem doğal hem cebri havalandırılan odalar için aşağıdaki hesaplamalar
yapılmalıdır:

1: Akü şarj odası için gerekli hava miktarı (Q) aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

Q: Gerekli hava debisi m3/h

n: Akü hücre sayısı adet
I gaz: H2 gazı üreten şarj
A
akımı (Std.Tablo 1)
Cn: Akü nominal kapasitesi Ah

7
Bu formülasyondaki Igaz değeri için standartta çeşitli tip akü şarj karakteristiklerine karşılık
gelen farklı değerler verilmiştir. Redresörün şarj karakteristiği bilinmediği durumlarda bu
değerlerin en yükseği olan I gaz = 6 A alınırsa güvenli tarafta kalınmış olur.

2: Şarj odasının içindeki net hava hacmi (V0: oda içindeki malzeme-ekipman haricinde kalan
hacim)

V0 (m3) ≥ 2,5 Q olmalıdır.

3: Her bir menfez veya hava kanalı için gerekli açıklık alanı:

A (cm2) = 28 Q olmalıdır.

Doğal Havalandırma
Doğal havalandırma için Resim 2’deki gibi biri zemine yakın, biri yüksekte ve karşılıklı
olacak şekilde minimum iki hava menfezi planlanmalı ve bu menfezlerden yüksek olanı
atmosfere açılmalıdır.

Resim 2

Bu açıklık başka bir iklimlendirme cihazının emiş ağzına yakın olmamalıdır.

Eğer karşılıklı yerleşim mümkün değilse aynı duvara açılacak menfezlerin arasında en az 2 m.
mesafe olmalıdır.

Kapı ve pencereler eğer şarj esnasında sürekli açık tutulacaksa menfez olarak kabul edilebilir.

8
Cebri Havalandırma
Cebri havalandırma yapılacaksa fan kapasitesi minimum Q olacak şekilde seçilmeli ve
sistemde fan arızası durumunda şarj işlemi kesilecek şekilde düzenleme yapılmalıdır.

Emiş havası atmosfere atılmalıdır. Her akü grubu üzerine bir adet davlumbaz gelecek şekilde
hava kanalları tasarlanması önerilir. Cebri havalandırma tüm şarj işlemleri bittikten sonra en
az bir saat süreyle devam etmelidir. Havalandırma fanının akü odası dışına monte edilmesi
önerilir.

Oda içi fan kullanılacaksa Ex II 3 G (Zone 2’ye uygun) ex-proof ekipman kullanılmalıdır.
Resim 2’deki emniyet mesafelerine uymak kaydıyla bunun dışında ex-proof ekipman
kullanımına gerek yoktur.

11. AKÜ ŞARJ ODASI İÇİN HAVALANDIRMA HESABI ÖRNEĞİ

Yapılması planlanan bir şarj odasında 625 Ah anma kapasitesine sahip ve 24 hücreli iki adet
yedek forklift aküsü bulunacağını ve bunların aynı anda ve sürekli şarj olacağını varsayarak
gerekli hava miktarını (Q) bulalım:

n: 24 adet
Cn: 625 Ah
I gaz : 6 A

formülü uygulanırsa;

3
Q = 0,05 x 24 x 6 x 625/100 = 45 m /h,

İki adet akü için;

3
Q toplam = 2 x 45 = 90 m /h gerekli hava debisi bulunur.

Odadaki net hava hacmi:

Vo = 2,5 x 90 = 225 m3

3
Buradan oda hacmini 250 m planlayabiliriz ki bu da yaklaşık LxBxh =14x6x3 m.
boyutlarında bir odaya ihtiyacımız olduğunu gösterir.

Kanal veya menfez için gerekli açıklık alanı ise:

A = 28 Q formülü ile;
A = 28 x 90 = 2520 cm2 bulunur.

Bu da yaklaşık 50 x 50 cm’lik açıklık veya kanal ölçüsü demektir.

12.KAYNAKLAR

http://www.efaaku.com/15-latest-news/11-magna-aliquam-volutpat.html

http://www.mutlu.com.tr/uyarilar

http://bghw.vur.jedermann.de/bghw/xhtml/document.jsf?alias=bghw_sp_b12sp02_s0_

http://www.erkos.com.tr/asit-baz-dokulme-kiti

http://www.labor.com.tr/MERCK-101595-Chemizorb-H-Dokulen-Asitler-Icin-Absorbent-ve-
Notralizer,PR-8376.html

TS EN 62485-3 Güvenlik kuralları- Sekonder akümülatörler ve akümülatör tesisatları için-

Bölüm 3: Cer akümülatörleri (TS EN 50272-3 ün yerine geçen standart)

Fabrika içi taşıma araçları için akü şarj istasyonları, (Batterieladeanlagen für
Flurförderzeuge) BGHW Kılavuzu, 2010

BGI 5017,2010 Araç aküleri için şarj istasyonu, (Ladeeinrichtung für ahrzeugbatterien),
Metal Kaza Sigorta Kurumu Kılavuzu
11