Medikal Gaz Tesisatı Eğitim Sunumu

23.09.
2017
tmmob
makina mühendisleri odası
kayseri şubesi
MEDİKAL GAZ TESİSATI

MÜHENDİS
YETKİLENDİRME
KURSU
Sürüm: MMGT 2017 / V1.0
Mak. Müh. Hakan YAVUZ -
egthakan@hotmail.com
Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Eğitimin Amacı:
Ülke ve toplum yararları doğrultusunda kaliteli, sağlıklı,
konforlu, güvenli ve ekonomik sağlık yapılarının
gerçekleştirilmesi amacıyla, mekanik tesisat konularından
Medikal Gaz Tesisatı hizmetlerinin projelendirilmesinde,
üretilmesinde ve denetlenmesinde görev alacak üyelerimizin
bilgi birikimlerinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve
belgelendirilmelerini sağlamaktır.

1
23.09.2017
NEDİR ?
AMAÇ
Meslek alanları ile ilgili olarak meslektaşlarımızı
uzmanlaştırmaya yönelik, verilecek kurs ve seminerlerin
merkezi koordinasyonu için meslek içi eğitim merkezi
kurulmuştur.
MİEM KAPSAMI
Meslektaşlarımızın meslek alanlarında uzmanlaşmasına
yönelik her türlü konuda kurs ve seminer düzenlemek, kurs ve
seminer notları hazırlamak.

DİP NOT….
Bir Sağlık Tesisinde ve/veya Medikal Gaz Tesisatlarının

tasarımında;
Akışkanlar mekaniği, borulama, kaynak teknolojisi,
mukavemet, otomatik kontrol gibi bir çok alt konu ve disiplini
kapsayan bir süreçtir.
• Üniversitelerde Makine mühendisliği bölümlerinde 1 veya 2
sömestrelik ders olarak okutularak öğrenilmesi mümkün
değildir.
• Yeni mezun mühendislerin mekanik tesisat tasarımını
öğrenmeleri için uzun yıllar sektörde kendilerini geliştirmeleri
beklenilmemelidir.
• Bu nedenle MİEM kapsamında daha uzun süreli eğitimler ve
seminerler ile meslektaşlarımızın takviye edilmesi ciddi bir
zorunluluktur.
Eğitimin İçeriği:
1. Giriş
2. Medikal Gaz Boru Tesisatı
3. Oksijen Prizleri
4. Bölge Servis Üniteleri
5. Duvar Üniteleri
6. Asma Tip ve Dikey Yoğun Bakım Üniteleri
7. Pendantlar
8. Santraller
9. Gaz Akışı
10. Boru Çapı Hesaplama
11. Test ve Devreye Alma

2
23.09.2017
İlgili Şartname ve Dokümanlar:

1- Health Technical Memorandum 02-01: Medical Gas
Pipeline
2- TS EN ISO 7396-1 Tıbbi Gaz Boru Sistemleri - Bölüm 1:
Sıkıştırılmış Tıbbi Gazlar ve Vakum İçin Boru Sistemleri
3- T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Yapıları Asgari
Tasarım Standartları Kılavuzu – 2010
TANIŞMA
HAKAN YAVUZ
1969 – Samsun doğumlu.

1987 – İstanbul Ataköy Lisesi Mezunu
1987 ~ 1992 : İ.T.Ü. Mak. Fak. Makina Mühendisliği Bölümü
1992 ~ 1992 : Meltem Soğutma A.Ş. Üretim Mühendisi
1993 ~ 1997 : Enercon Ltd.Şti. Makine Dept. Baş Mühendisi
1997 ~ 1997 : İpragaz A.Ş. Ege Bölgesi Dökmegaz Mühendisi
1997 ~ 2010 : EGT Ltd. Şti. Kurucusu ve Şirket Müdürü
MMO Üyesi ve Sanayi Enerji Yöneticisi, Doğalgaz, LPG Eğitmeni.
2006 ~2008 : MMO İzmir Şubesi Yedek Yönetim Kurulu Üyeliği


3
23.09.2017
DAHA İYİ ÖĞRENME İÇİN….
ANLAYIŞINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…

GİRİŞ
Sağlık tesislerinde; hastalarda tanı, tedavi, terapi, uyutma
gibi işlemler için ve operasyon odalarında cerrahi aletleri
çalıştırmak için kullanılan gazlara ”Medikal Gaz”
denilmektedir.
Bu gazları kullanım noktaları olan uç birimlere kadar dağıtan

borulama sistemine “Medikal Gaz Tesisatı”, bu noktalarda
vakum sağlamak için yapılan sisteme “Medikal Vakum
Tesisatı” ve operasyon odaları ile uyutma, uyanma
odalarında anestezi gazlarını uzaklaştırmak için yapılan
sisteme “Anestetik Atık Gaz Tesisatı” denilmektedir.

4
23.09.2017
GİRİŞ
Medikal gazlar ve sistemleri aşağıda listelenmiştir:
1. Oksijen (O2) ve tesisatı
2. Azot protoksit (N2O) ve tesisatı
3. Medikal hava (4 bar) ve tesisatı
4. Cerrahi hava (7 bar) ve tesisatı
5. Karbondioksit (CO2) ve tesisatı
6. Karışım gazlar (O2 / N2O) ve tesisatı
7. Azot (N2) ve tesisatı
8. Vakum tesisatı
9. Anestetik atık gaz (AGSS) tesisatı

GİRİŞ
Yukarıda listelenen medikal gazlar şu amaçlar için kullanılmaktadır:
1. Oksijen :Solunum, anestezi ve oksijen terapisi

2. Azotprotoksit :Anestezi (uyutma)
3. Medikal Hava (4 Bar) :Solunum destekleyici gaz, anestezi
ve solunum aparatı, buhar aracılığıyla
ilaç verme ve enjektörle çekme
4. Cerrahi Hava (7 Bar) :Cerrahi aletleri çalıştırma
5. Karbondioksit :Fiziksel tedavi, inkübatörler, laminar
flow çalışma kabinlerinde ve
doğumhanelerde şişirmek için

GİRİŞ
6. Karışım Gazlar :İnkübatörler, çalışma kabinlerinde
ve tüp bebek merkezlerinde
7. Saf Azot :Cerrahi aletleri çalıştırma ve test
işlemleri nde ve tüp bebek
merkezlerinde
8. Vakum Tesisatı :Bronşiyal emme, sabit drenaj,
ameliyat sırasında emme
9. Anestetik Atık Gaz Tesisatı :Uyutma, uyandırma ve operasyon
odalarından anestezi gazlarını
uzaklaştırma

5
23.09.2017
GİRİŞ
Medikal hava daha çok O2’ inceltmek için kullanılır.
SDL (Sancı Doğum Lohusa): Hem doğum hem de konaklama

yapılan odaları olup lohusa odası da denilir. O2/N2O genellikle
doğumhanelerde anneyi rahatlatmak için kullanılır. Yurtdışı
projelerde genellikle vardır. Türkiye’ de pek sık yok. Ama özel
kadın doğum hastanelerinde kullanılıyor.
CO2 / Karışım / Azot pek kullanılmıyor. He/O2 ise bazı

laboratuarlarda kullanılır. Türkiye’ de pek kullanılmıyor.
N2-H2-SO2 Gibi gazlar laboratuarlarda kullanılır. Ayrı standartlara

(HTM 09-01) sahiptir. Solunmamalıdır ve tüpler dışarıda
olmalıdır.
Narkoz gazı (Azotprotoksit) olan yerlerde atık gaz tesisatı da
mutlaka olmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
GİRİŞ

GİRİŞ
Santral odaları gerek İSG gerekse de Sağlık Bakanlığı
Yönetmeliklerine göre emniyet mesafelerine uyulmalıdır. Tüpler
bina dışında min. 20 metre mesafeye yerleştirilmelidir.
Santral odalarında dikkat edilmesi gerekenler:

1-Boş ve dolu tüpler ayrı ayrı stoklanmalıdır
2-Tüp sayıları belirlenmelidir.
3-Kazan yakınlarında tüp odası var ise oda sıcaklığı 50°C’yi
aşmamasına özen gösterilmelidir.
Santral odasından itibaren kullanım noktalarına kadar bakır boru

tesisatı yapılır. Bakır boru; antibakteriyel, ısıya dayanıklı, iç
yüzeylerinin pürüzsüz olmasında dolayı basınç kayıpları azdır,
buda daha küçük çap anlamına gelir.
6
23.09.2017
GİRİŞ
Paslanmaz boru; bakır boruya göre daha pahalıdır ve argon
kaynağı ile birleştirilmelidir yani işçiliği pahalıdır.
Agss; Ventüri tip ve Blower tip olabilir. Agss tesisatında prizler var.
Venturi jakı takınca, blower (pompa) ise, prizlerin yanında ki
butona basıldığında sistem çalışır.
Agss borularının bakır boru olma zorunluluğu olmamakla birlikte

karışıklığı önlemek ve tek malzeme olması açısından farklı boru
malzemesi önerilmez.
Agss (Anestezik atık gaz tesisatı)=Anestezik Gas Shaeving Systems

GİRİŞ
Kat girişlerinde şaft sonrasında veya yoğun bakım ünitelerinin
girişinde “Bölge Servis Ünitesi” kullanılır. Minimum ve maksimum
basınçlarda sesli, ve ışıklı alarm veren gaz alarmları Bölge Servis
Ünitelerinden ayrı da olabilir.
Hasta başlarına bakır boru ile geldikten sonra prizlere boru ile
bağlanabildiği gibi gaza uygun esnek bağlantı elemanları ile
bağlanabilir.
O2 Flowmetrelerinin kendi nemlendirmeleri ve filtreleri vardır.

Maske ile hastaya verilir. 134°C’ye kadar steril edilmelidir. Tek
kullanımlık olanları da var. O2 yetmiyor ise kaçak olabilir veya açık
unutulmuş olabilir.

GİRİŞ
Regülatörler basınçta dalgalanma olmaması için kullanılır. Proje
aşamasında regülatör olmasa da daha sonra tedarik edilebilir.
Jaklar veya pendantlar kullanılabilir. Pendant ünitesi ise gazların

servis edildiği ünitelerdir.
Jaklar pendantlarda kullanılabilir. Jaklarda manometre yok, takar

takmaz akış direkt başlar. Oysa pendantlarda manometre
bulunur.
Prizlerde basınç; minimum 3,8 - maksimum 4 bar olmalıdır.

7
23.09.2017
GİRİŞ
Medikal gaz tesisatlarının projelendirilmesinde;
-Yatak başlarına her gaz için ayrı ayrı vana konulur

-Her oda ayrı ayrı hatlar ile beslenebilir. Ancak sırt sırta odalar tek
bir hat üzerinden beslenebilir.
-WC vb. Havalandırma boşlukları şaft olarak kullanılabilir. !!!
-Hasta odalarında HTM 02-01’e göre gaz, hava ve vakum
getirilmelidir.
-Rezerv odalarının belirli bir kullanım amaçları olmamakla birlikte
zaman zaman O2 ve vakum istenebilir.
-Bölge servis üniteleri her ameliyathane için ayrı ayrı olmalıdır.
-1. ve 2. Kaynaklar projelendirilmelidir. 3. Kaynak atıl kalabileceği
için projelendirmede düşünülmeyebilir, işletmenin insiyatifine
bırakılabilir. (Irak projelerinde genellikle O2 jeneratörü tercih
edilir.)
2- MEDİKAL GAZ BORU

TESİSATLARI
(MGBT)

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Borular
Borular
Boru malzemeleri, oksijensiz, fosfor ve arseniksiz bakırdan
imal edilmiş;
54 mm çapına kadar olan bakır borular, BS EN 13348:2001-

R250 (yarı sert)
54 mm’ den daha büyük çaplar için ise: BS EN 13348:2001-

R220 (tavlanmış)
standardında olmalıdır.

8
23.09.2017

Borular
Bağlantı Elemanları
Boru malzemesi ile aynı özellikte fittingsler kullanılmalıdır.


Borular
Borular
Mekanik bağlantılar hariç sadece bakır-bakır birleştirmelerine
şantiyede müsaade edilir. Böylesi birleştirmeler, kaynak tozu
olmadan lehim doldurma çubuğuyla yapılır ve oksitlerin
oluşmasını önlemek için gümüş kaynağı prosesi esnasında
boru tesisatının içine azot gazı üflenir. Karbondioksit, asal gaz
kalkanı olarak kullanılmamalıdır. Bu metot, boru içinde oksit
oluşumuna engel olur. Kaynak noktalarında bazen ince bir cila
görülebilir. Bu aşamada, gümüş kaynağıyla birleşmemiş
tanecikli yapılardan ve boru içi kalkan gazından kurtulmak için
temizlik hala gereklidir.


Boruların Kurulumu
Boruların Kurulumu
Genellikle MGBT aşağıdakilerden herhangi birine maruz
kalabilecekleri ortamlardan uzak tutulmalıdır:
a) Mekanik hasar
b) Kimyasal hasar
c) Aşırı ısı
d) Sıçratma, damlamalar veya yağ, gres yada ziftli bileşiklerle
sürekli temas, elektrik kıvılcımları vs.

9
23.09.2017

Boruların Kurulumu
Boruların Kurulumu
Korunmasız boru tesisatları, asansör şaftlarına, mutfaklara,
çamaşırhanelere, kazan dairelerine, jeneratör odalarına,
yanabilir maddeleri barındırmak için dizayn edilmiş odalara
veya başka herhangi bir yanma riski olan alanlara
döşenmemelidir.
Mümkünse her tertibat arasında en az 25 mm boşluk

bırakmalıdır ve medikal gaz boru tesisatı ile ısıtma, sıcak su
servisi ile buhar boru tesisatları arasında en az 150 mm boşluk
bırakılmalıdır.
Elektrik tesisatında kullanılan kablolar halojen free olmalıdır.

Bursa İKK Şevket Yılmaz Devlet Hast. meydana gelen yangın

olayında yapılan incelemelerde;
(26 MAYIS 2009 saat 02.00)
• Yangın çıkan bölümde mimari projeye uymayan mekanlar ve
fonksiyonlar sonradan oluşturulduğu,
• İnşaat izni ruhsatı olmadığı halde asansör işletme ruhsatı verildiği,
• Yönetmeliğe göre olması gereken (kat alanı 1250 m2 geçmeyecek
şekilde) yangın kompartımanı olmadığından bloklar arası yangın ve
dumanın yayılmasının engellenemediği,
• Kablo bacasından hem elektrik tesisatı hem de yanmayı hızlandıran
oksijen gazı gibi yakıcı gaz hatlarının geçirildiği, ki bu mahal yoğun
bakım ünitesinin altıdır!!!
YANGININ ÇIKIŞ NEDENİ !!!

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE TEDAVİ GÖRMEKTE OLAN
9 VATANDAŞIMIZ
DUMANDAN ZEHİRLENEREK HAYATINI KAYBETMİŞTİR.

10
23.09.2017

Bağlantı Metotları
Mekanik (dişli yada flanşlı) bağlantılar, boru tesisatlarının
valflere ve kontrol cihazlarına bağlandığı yerlere yapılabilir.
76 mm veya daha fazla çaplı vakum boru tesisatları için dişli ya

da flanşlı kompresyon bağlantı elemanları kullanılabilir.
Mekanik bağlantılar başka yerlerde genel boru montajları için
kullanılmamalıdır.


Kaynak yapılacak boru tesisatının havadan kurtulması için
önce basınçlı su ile temizlenmesi gerekir. Bu kaynak yapma
işlemi sırasında havanın girmesini önlemek için duruma göre
sürekli veya aralıklı olarak yapılabilir. N2’nin boru parçalarına
ya da kaynak bölümlerine yönlendirilmesi isteniyorsa boru
uçları kapatılabilir.
Gerekirse çevrede ki havanın oksijen içeriği denetlenmelidir.


Birleştimelerde;
-Bakır-pirinç/tunç/bronz kaynağı
-Bakır-bakır kaynağı kullanılabilir.

11
23.09.2017

Boru Hazırlama
Boru hazırlama
Boru sonları keskin tekerlekli kesicilerle (Boru kesme
makasları ile) kesiklerden ve serbest çapaklardan
temizlenerek boru eksenine dik olarak kesilmelidir. Borunun
kesildiği yerde gazın akışını önemli ölçüde engelleyecek bir
deformasyon ya da çapak varsa yeniden çapak alma işlemi
gerekir.


Kaynak Kontrolü
Kaynakların Kontrolü
Kaynaklanmış bağlantılar aşağıdaki prosedüre uygun olarak
kontrol edilmelidir:
1-Basınç testinden önce, şantiye mühendisi bitmiş bağlantının

kalitesini görmek için birkaç bağlantı elemanının muayene için
kesilmesini sağlamalıdır.
Kesileceklerin tam sayısı montajın büyüklüğüne göre değişir

ama kılavuz bir oran olarak 200 montajda 1 bağlantı elemanı
kesilmelidir.
Herhangi bir olayda muayene için en az iki ve normalde 5’ten
fazla olmayan sayıda bağlantı elemanı kesilmelidir.

Kaynak Kontrolü
2-Kesilen bağlantı elemanı açık (uzunlamasına çeyrek kesilmiş)
kesilmeli ve muayene edilmelidir. Kabul edilemez bağlantılar
bulunursa, herhangi bir hatalı işçilik kanıtlanana kadar
yakınındaki bağlantı elemanları kesilebilir.
Bakır boru boylamasına kesilip, kontrol edildiğinde iç
yüzeyden N2 geçmiş ise, yüzey parlaktır.

12
23.09.2017

Kaynak Kontrolü
3-Boru tesisatı iyi yapılmış olmalıdır.
4-Boru, bağlantı elemanının son noktasına kadar

yerleştirilmelidir.


Boru Askıları
Boru Askıları
Boru tesisatı, eğilip bükülmeyi ya da şekil değiştirmeyi
engellemek için yeterli aralıklarla aşağıdaki tabloya uygun bir
biçimde desteklenmelidir.
Boru Dış Çapı Maksimum Destek Mesafesi
(mm) (m)
15 ve aşağısı 1,5
22–28 2,0
35–54 2,5
>54 3,0
Farklı çaplar olması halinde en küçük çapa göre

konsollanmalıdır.

Boru Askıları
Boru Askıları
Yüzeye monte edilen boru tesisatının destekleri yüzeyin
boyanmasına müsaade edecek kadar boşluk bırakılarak
yapılmalıdır.

13
23.09.2017
Boru tesisatı asma tavanların altından geçebileceği gibi, asma

tavan mesafesi yeterli ise asma tavan arasından da geçebilir.

Boru Askıları
Boru Askıları
Boru tesisatının elektrik kablolarını ya da elektrik borularını
geçmesi gerektiği durumlarda, kablolara ya da borulara
dokunmalarını engellemek için geçtikleri yerin iki yanından
desteklenmelidir.
Destekler, uygun bir malzemeden olmalı ya da korozyonu

minimize etmek için uygun bir şekilde işlenmelidir ve
borularla destekler arasındaki elektrolitik reaksiyonu
engellemelidir.
Boru tesisatları eğimli döşenmemelidir.


Boru Tesisatının Tanımlanması
Boru tesisatının tanımlaması
Boru tesisatları BS 1710 standardına
uyumlu tanımlanmalıdır ve boru
tesisatları için santral odalarının
dışında renk şeridi kullanılmalıdır.
Renk şeridi tanımları valflere,
bağlantılara, duvarlara vs. yakın
uygulanmalıdır. Her gaz cinsi; 3
metrede bir 6 mm’lik harflerle
tanımlanmalıdır.

14
23.09.2017

Boru Tesisatının Tanımlanması

3- MEDİKAL GAZ PRİZLERİ

MEDİKAL GAZ PRİZLERİ

•Medikal gaz prizleri; ilgili medikal gazın, bakır borular ile
kullanılacağı mekana getirildikten sonra, hastaya yada
cihaza verilmesini sağlayan uç birimlerdir. (Terminal
Üniteleri)

15
23.09.2017

•Medikal gaz prizleri, sıva üstü veya sıva altına ankastre
olarak monte edilebilirler.
•Prizlerin karşılıkları ise jak olarak adlandırılır. Vakum için

çok sıkıntı olmasa bile diğer prizlerde uyum açısından priz
ile aynı marka jak kullanmakta fayda var. Aksi halde jak
atabiliyor. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

•Medikal gaz prizleri EN 9170-1:2010 standardına göre
üretilmektedir.
•BS-(İngiliz), DIN-(Alman), AFNOR-(Fransız) ve DIAMOD-

(Amerikan) gibi farklı standartlara göre jak giriş ebatları
değişmektedir.
•Hijyen açısından gazın
geçtiği bölümün malzemesi
önemlidir. Bu bölüm pirinç
veya paslanmaz çelik
olabilir. Dış malzeme ise
plastik olabilir.

•Çin standartları da olmak ile birlikte Türkiye’ de BS veya
DIN standartları kullanılmaktadır.
MEDİKAL PRİZ CİNSİ ETİKET RENKLERİ

Oksijen BEYAZ
Azot protoksit MAVİ
B.Hava 4bar SİYAH-BEYAZ
B.Hava 7bar SİYAH-BEYAZ
Vakum SARI
Mak. Müh. Hakan YAVUZ egthakan@hotmail.com
16
23.09.2017
Tıbbi Gaz prizleri, bir yere sıralı monte edilecekleri zaman,

aşağıdaki şekillerde düzenlenmelidirler. Yerleşim ve sıralama
önemlidir. Projelerde renkli çizilmesinde fayda var.
Yatay Düzen: Hasta yatak başı ünitesi, yatay yoğun bakım ünitesi
ve modüllerde;

Düşey Düzen: Hasta yatak başı ünitesi, yoğun bakım ünitesi

ve modüllerde;

Dairesel Düzen: Kolon tipi ameliyathane pendant

ünitelerinde, alttan bakıldığında saat yönünde dizilecek
şekilde yatay düzen sıralamasını takip etmelidir. AGT prizi,
böyle durumlarda merkezde monte edilir. Yurtdışında
genellikle sarkık tip pendantlar kullanılır.

17
23.09.2017

Tıbbi gaz prizleri için montaj yükseklikleri, duvarlar veya
benzer dikey zeminlere kurulduğunda bitmiş zemin
seviyesinin üstünde ve 900 mm ile 1600 mm arasında
olmalıdır.
Medikal gaz sistemi kullanıcıları için optimum yükseklik 1400

mm’ dir.
Duvara monte edilmesi gereken tıbbi gaz prizleri şu şekilde

yerleştirilmelidir:
- Bitişik yatay gaz prizlerinin merkezleri arasındaki uzaklık;
Üç veya daha fazla gaz prizi için 135 ± 2,5 mm
Sadece iki gaz prizi için 150 ± 2,5 mm

Tıbbi gaz prizlerinin merkeziyle her iki taraftaki set arasındaki
uzaklık iki tarafta da en az 200 mm olmalıdır
Elektrik soketleri, havalandırma kapaklarına göre yerleşen

tıbbi gaz prizlerine özellikle dikkat edilmelidir. Bu parçalardan
en az 200 mm radyal açıklık verilmesi önerilir fakat bu bağlı
olan ekipmana göre değiştirilebilir.

3 veya daha fazla priz için

Sadece 2 priz var ise 150 mm ± 2,5
Net uzaklık ± 2,5 mm olmamalı
Sabit üniteler için mesafe tüm

prizler için ölçülür.
Altlı üstlü montajlarda O2

altındaki prizler O2 nemlendirme
(Optimum mesafe 1400 mm.)
kabından uzun olmalıdır.
Firma üretimine göre
(çapa bağlı olarak) uzunluk
Medikal Gaz Prizleri Montaj Yüksekliği değişmekle birlikte yaklaşık
egthakan@hotmail.com 35 cm mesafe olmalıdır.
18
23.09.2017

Gaz Prizi, Bölge Servis Ünitesi ve Alarmı Yerleşimleri
(Proje çizerken yerleştirilecek priz sayıları) (Bölge Servis
(Hava) Ünitesi)
Departman O2 N2O N2O/O2 MA4 SA7 VAC AGSS He/O2 AVSU Alarm
Acil Servis 1 set 1 set
Her bir tekerlekli sedye için 2 sets
resüsitasyon odası (Acil Müdahale 2 2 – 2 – 2 2 –
Odası) (Yedekli) (8 Kullanıcı için
(Projeci 1 Böl. Serv. Ün.)
Her bir tekerlekli sedye
Opsiyonu) 2. set/8
için tedavi odası (Mua. Odası) 1 1 1p 1 1p 1 1 – TUs
Her bir tekerlekli sedye için anestezi 2 – – 2 – 2 – – 3. sets*
sonrası uyanma (Yoğ. Bak. Gibi)
1 – – – – 1 – – 1 set/8
Tedavi odası TUs


Gaz Prizi, Bölge Servis Ünitesi ve Alarmı Yerleşimleri
Ameliyathane 1 set
Tüm anestezi odaları 1 1 – 1 – 1 1 –
(Her ameliyathane için
Ortopedik
içerden geçişli kendi 1 set 1
ameliyathane 2 1 – 2 2 1 – set
anestezi odası olabilir.) –
Anestezist için –
– – – – 2 – –
–
4
Cerrah için
Not: Ortopedik cerrahi, normalde
ultra-temiz sistemler ile sağlanan (7 Bar ortopedik aletler için
ameliyathanelerde yapılır. Bu
sistemler, kısmi duvarlar çok kullanılır.)
sağlandığında hava akışı açısından
daha etkilidir. Bu duvarlar, sert boru
hatları ile tedarik edilebilen gaz
prizilerini içermek için etkili bir şekilde
kullanılabilir. Yüksek akışlarda cerrahi
havaya ihtiyaç duyulduğunda, bu gibi
tesisatlarda aşırı basınç kaybı
yaşanmaz.
Ameliyathane
1 set 1
nörosururji 2 1 – 2 – 2 1 – set
Anestezist için – – – – 2 2 – –
Cerrah için
Not: Çok amaçlı pendantlar
kullanılıyorsa, delikli kısıtlamalar ve
esnek bağlantı tertibatlarının mafsallı
derzlerde konvolüsyonu nedeniyle

Ameliyathane cerrahi vb.

Anestezi/Cerrahi (Genel işlem (Opsiyonel ancak
ameliyathaneleri) kullanılmasında fayda var.)
2 2 – 2 2p 2 2 – 1 set 1 set
Not: Ortopedi ameliyathanelerinde
çeşitli pendantlar üzerindeki gaz prizileri
p=proje opsiyonunda olabilir.
Her bir yatak için anestezi sonrası

uyanma (Yoğun bakım vb.) Her iki
2 – – 2 – 2 – – 2 sets AVSU
için 1set
(Hasta hazırlık odası var ise uyanma ile aynı alınabilir.)
Her atölye için ekipman servis odası 1 1 – 1 1 1 1 – 1 set 1 set

19
23.09.2017

Doğum 1 set 1 set
(Sezaryan ise gerekli)
SDL odası (Sancı-Doğum-Lohusa) (İngilizcesi LRDP)

Anne 1 – 1 – 2 – – – 1 set
Bebek (Yeni doğan Ün. Olduğu için1hava–var.) – – 1 1 – –
Ameliyathane
Anestezist için 1 1 – 1 – 1 1 –
Doğum uzmanı – – – – – 2 – – 1 set 1 set
Pediatri uzmanı (Bebek için gerekli) 1 – – 1 – 1 – –
Her bir yatak için anestezi sonrası 1 – – 1 – 1 – – 1 set 1 set
uyanma
Her atölye için ekipman servis odası 1 1(O kat1için kontrol
1 –odası.
1 1 – 1 set 1 set
Yenidoğan ünitesi (Yoğun bakım) Her
Not: Biri, sabit alana monte ediliyorsa, Basınç kontrolü için iki
yatak alanının her iki yanını ayarlanmalı 2 –sadece– teknisyenler
2 – için
2 – – 2 sets AVSU
ya da her ikisi de, yatak alanının her iki için
yanına yerleştirilebilen, pendant tipi yapılır) 1set
yoğun bakım ünitesine yerleştirilir.
Equipment service room** per work 1 – – 1 – 1 – – 1 set 1 set
space
Yatılı
konaklama 1 – – – – 1 – –
Tek kişilik yatak odası 1 set 1 set
1 – – – – 1 – –
Çoklu yatak odası
Çocuk odası 1 Mak.–Müh. Hakan
– YAVUZ
– – 1 – –
Teşhis departmanları (Muayene odaları) 1 set 1 set

Özel prosedür odası 1 1 – 1 – 1 1 – 1 set 1 set
Anestezi odası 1 1 – 1 – 1 1 – 1 set
Canlanma 1 – – 1p – 1 – – 1 set
Ultrason 1 – – – – 1 – – 1 set
Floroskopi 1 – – – – 1 – – 1 set
Urografi 1
(Her
–
odaya
–
1 adet
–
değil,
–
bölümün
1 – – 1 set
tamamına 1 adet)
Tomografi 1 – – – – 1 – – 1 set
Manyetik rezonans(MR) 1 1 – 1 – 1 1 – 1 set 1 set
CAT odası 1 1 – 1 – 1 1 – 1 set 1 set
Anjiyografi 1 1 – 1 – 1 1 – 1 set 1 set
Endoskobi 1 1 – 1 – 1 1 – 1 set 1 set
Linac bunker 1 1 – 1 – 1 1 – 1 set 1 set
Genel amaçlı odalar 1 – – – – 1 – –


Yatılı Konaklama (Hasta odaları) 1 set
Tek kişilik oda 1 – – 1 (Zaman
– 1zaman,
– örn.–Şehir 1 set
1 – – 1 hastanelerinde
– 1 – istenebiliyor.
–
Çok yataklı oda 1 – – 1 – 1 – –
Tedavi odaları Yurtdışı projelerde mutlaka kullanılıyor.)
1 – – 1 – 1 – –
Diyaliz
Her diyaliz ünitesi 1 – – 1 – 1 – –
Her yatak başına 1 – – 1 – 1 – –
Kritik bakım alanları (Yoğun bakım ünitesi) 1 set 1 set
Her yatak başına 4 2p 2p 4 4 2p 2p 2 sets
Not: Biri, sabit alana monte
ediliyorsa, yatak alanının her iki
yanını ayarlanmalı ya da her ikisi
de, yatak alanının her iki yanına
yerleştirilebilen, pendant tipi
yoğun bakım ünitesine yerleştirilir. (Opsiyonel) 1 set 1 set
Her atölye için ekipman servis odası 1 1p 1p 1 1 1p
Koroner
2 sets Her iki
yoğun bakım 4 4 4 AVSU
için
(CCU) He 1set
yatakbaşı için

20
23.09.2017

Yüksek bağımlılık
2 sets Her iki
birimi (HDU) 4 4 4 AVSU
için
Her yatak başına 1set
Yanık ünitesi 2 2p 2p 2 2 2p 2 sets Her iki
AVSU
için
1set
Yetişkin akıl hastalıkları birimi 1 set
Elektrokonvülsif tedavi (EKT) odası 1 1 1 1 1 1 set 1 set
Her bir yatak için anestezi sonrası 1 1 1 1 set 1 set
uyanma
Yetişkin akut gündüz bakım 1 set
Tedavi odası
Anestezist 1 1p 1p 1 1p 1 set 1 set
Cerrah
2
Her bir yatak için anestezi sonrası 1 1p 1 1 set 1 set
uyanma
Günübirlik Hastan Konaklama 1 set
Tek kişilik oda 1 1 1 set 1 set
Çok yataklı oda 1 1
Tedavi odası 1 1
1p
Endoskopi odası 1 1p 1p 1 1p 1 set 1 set
Kırık Kliniği Mak. Müh. Hakan YAVUZ
Sargı odası (Alçı odası) 1 1 1p
egthakan@hotmail.com 1p 1 1 1 set 1 set

Ağız Cerrahisi Ortodonti 1 set 1 set
Tedavi odası tip 1 1 1p 1 Denta Dent 1p 1 set/4–6
l hava al rooms
Tedavi odası tip 2 ve3 1 1 vaku 1 set/4–6
m rooms
Uyanma odası 1 1 1 1 set

1 set
Laboratuvar 1 1p 1 1 1 1p 1 set
Dış hasta departmanı
Tedavi odası 1 1p 1p 1 1p 1 set 1 set
Projelerde HTM 02-01 standartında olduğu gibi çok oda ismi

yok. Benzer amaçlı odalar veya isimleri benzer olan odalar
benzetilebilir.
HTM 02-01 standardı, Sağlık Bakanlığı Asgari Tasarım Kriterleri

– 2010 göre çok fazla priz istiyor.
(Sağlık Bakanlığı tebliğ de var.) Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Steril olmayan odalarda ameliyat yapılamaz.
Her katta 2 servis var ise ayrı ayrı AVSU kullanılabilir. Bölge
servis üniteleri yerleştirilirken hemşire desklerine yakın
olmasına dikkat edilmelidir. Sayı ve teknik servise hemşireler
haber vereceği için.
Tamirat kolaylığı sağlamak amacı ile gaz tesisatları üzerlerinde

şafttan bütün bölümün gazını komple kesmemek için her
hasta oda girişlerinde vana kullanılmasında çok büyük fayda
var.

21
23.09.2017
4- BÖLGE SERVİS ÜNİTELERİ

BÖLGE SERVİS ÜNİTELERİ
Bölüm kesme vana kutularının

genel amacı servislerde
oluşabilecek herhangi bir arıza
durumunda medikal gaz tesisatı
lokal olarak kontrol altına
alınmasını sağlamasıdır.

Alarm üniteleri ise,

Hastane merkezi gaz
tesisatındaki basıncı 24
saat elektronik olarak
basınç sensörleri
aracılığıyla sürekli
gözleyen ve herhangi bir
problem (Düşük veya
yüksek basınç vb.)
esnasında sesli ve görsel
olarak alarm veren
ünitelerdir.
22
23.09.2017
Bölge servis üniteleri, personel tarafından rahatlıkla

çalıştırabilmesi/müdahale edebilmesi için 1 m ila 1,8 m
arasında uygun bir yükseklikte monte edilmelidir. Gaz
sıralaması gaz prizleri sıralamaları ile aynı olmalıdır.

5- DUVAR ÜNİTELERİ

DUVAR ÜNİTELERİ
Hasta Yatak Başı Üniteleri
Hasta yatakbaşı üniteleri; medikal

gaz prizleri, elektrik prizleri,
telefon prizleri, hemşire çağrı
butonu, okuma ve aydınlatma
lambaları gibi bir hastanın ihtiyaç
duyabileceği tüm işlevleri taşıyıcı
bir görev yapar.

23
23.09.2017
DUVAR ÜNİTELERİ
Hasta Yatak Başı Üniteleri
Hasta yatakbaşı üniteleri, hastane
isteğine, oda dekorasyonuna ve
mimarisine uygun renk (RAL
katoloğu) ve ölçülerde (tek kişilik
standart boy 150-180 cm.) imal
edilirler. 100 yatak üzerinde tablolu
VIP hastabaşları da kullanlıyor.

DUVAR ÜNİTELERİ
Duvar Modülleri
Duvar modülleri radyoloji servisi, kan alma, sterilizasyon
ünitesi, müdahale odaları, muayene odaları ve
ameliyathanelerde kullanılmaktadır. Ameliyathanelerde
paslanmaz, diğer mahallerde ekstrüzyonla çekilmiş
alüminyum profilden ya da DKP sacdan boyalı olarak imal
edilmiş olmalıdır.

DUVAR ÜNİTELERİ
Duvar Modülleri
Üniteler üzerine medikal gaz prizleri monte edilebildiği gibi
elektrik prizleri de monte edilebilirdir.
Duvar modülleri daha çok yatak yerine sedye var ise

kullanılırlar. Ameliyathanelerde yedek olarak kullanılırlar. Tip
projeyi çizenin tercihinde olup, diğer tiplere göre daha
ucuzdurlar.

24
23.09.2017
DUVAR ÜNİTELERİ
Duvar Tipi Yoğun Bakım Ünitesi
Yoğun bakım yatakbaşı ünitelerinde, medikal gaz
prizleri, elektrik prizi, topraklama nodu, göz lambası,
sigorta, infizyon pompa taşıyıcı ve serum askısı,
monitör sehpası, toplama kavanozu, aksesuar rayı
standart olarak sunulmakta, hastane tercihine bağlı
olarak telefon prizi, hemşire çağrı el seti, gibi
ekipmanlarda ilave edilebilmektedir.
Duvar tipi yoğun bakım yatakbaşı üniteleri, yoğun

bakım servisleri, hasta uyanma, hasta hazırlık ve
bebek yoğun bakım odaları için tercih edilmektedir.

DUVAR ÜNİTELERİ
Duvar Tipi Yoğun Bakım Ünitesi
Not: Hastabaşı ödemeleri BBF’ de elektrik pozlarından

yapılıyor.
DİKEY ve ASMA TİP ÜNİTELER

Asma Tip Yoğun Bakım Yatak Başı Ünitesi
Asma tip ve dikey yoğun bakım üniteleri pencere önü,
düz duvar olmayan mahallerde tercih edilir. Asma tip
yoğun bakım üniteleri, yoğun bakım üniteleri tavana
monte edebilmek amacı ile kullanılan profiller ile
asılarak kullanılmaktadır.

25
23.09.2017

Yatay Yoğun Bakım Ünitesi
Raylı olan tiplerde; yoğun bakım hastalarının ihtiyaçlarına

göre istenen ekipman eklenebilir.

Kolon Tipi Yoğun Bakım Ünitesi
Tas Monitör Sehpası

Serum Askısı
Gaz Prizleri
Vakum Kavanaozu
Alet Sepeti
Duvar tiplerine göre tek farkı tavana monte edilmesini

sağlayan kolonlardır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
6- DİKEY ve ASMA TİP ÜNİTELER

26
23.09.2017

Kolon tipi yoğun bakım üniteleri, yoğun bakım servisleri

için tercih edilmektedir.
Kolon tipi yoğun bakım ünitelerinde, medikal gaz prizleri,

elektrik prizi, topraklama nodu, sigorta kutusu, infizyon
pompa taşıyıcı ve serum askısı, monitör sehpası, toplama
kavanozu, aksesuar rayı, akrobat lamba, dijital saat ve
tarih, nem ölçer standart olarak sunulmaktadır.


Saat, Tarih vb. Ekranlar Olabilir.
Sol tarafta da
Elektrik Prizleri Konulabilir. Sigorta Kutusu



27
23.09.2017
7- PENDANTLAR

PENDANTLAR
Pendant Tipi Yoğun Bakım Ünitesi
Pendant tipi yoğun bakım üniteleri

yoğunluk olarak küvez, yeni doğan
yoğun bakım ve yetişkin yoğun
bakımlarında kullanılmaktadır.
Pendant tipi yoğun bakım ünitelerinde,

medikal gaz prizleri, elektrik prizi,
topraklama nodu, sigorta kutusu,
infizyon pompa taşıyıcı ve serum askısı,
monitör sehpası, toplama kavanozu,
aksesuar rayı, akrobat lamba ve alet
sepeti standart olarak sunulmaktadır.
PENDANTLAR
Yoğun bakım üniteleri seçilirken

Sağlık Bakanlığı güncel tebliğlerine
dikkat etmek gerekmektedir. Sağlık
Bakanlığı tebliğlerine göre yeni
doğan yoğun bakımları ve genel
yoğun bakım mahallerinde pendant
tipi yoğun bakım üniteleri
kullanılmaktadır.

28
23.09.2017
PENDANTLAR
Islak ve kuru olarak ayrım yapıldığı zaman köprü tipi

pendant diğer bir adı ile kayar tipi pendant ya da çift
mafsallı çift gövdeli pendant modelleri kullanılmalıdır.
Yurtdışında ıslak ve kuru kısım aynı anda kullanılmıyor.

PENDANTLAR
Islak ve kuru kısım ayrı ayrı olan tiplere Küvez Tipide

denilir.
Yurt dışında ıslak ve kuru kısım aynı anda kullanılmıyor.
PENDANTLAR

29
23.09.2017
PENDANTLAR
Köprü Tipi Yoğun Bakım Ünitesi

PENDANTLAR
Ameliyathane Pendantı
Ameliyathane pendantları;
ameliyathanelerde anestezi ve
cerrahi amaçla ihtiyaç duyulan,
bütün ekipmanları tavandan asılı
olmak sureti ile ameliyat
masasının yanına getiren
sistemdir.

PENDANTLAR
Ameliyathane Pendantı
Pendantlar üzerinde, medikal gaz prizleri, elektrik prizleri,
topraklama nodu, askı rayları, monitör sehpası, çekmece,
raflar ile gaz basıncını gösteren manometre ve vakummetre
gibi cihazlar bulunmaktadır.
30
23.09.2017
PENDANTLAR
Tek kollu asma tip yoğun bakım pendantlarının özellikleri:
- YBP 60-80 cm arası tek kollu, çift mafsallı ve 120 kg taşıma

kapasiteli 340° yatay hareket kabiliyetine sahip olmalıdır.
- YBP hareket fren sistemi ön kısımdan kontrol edilebilen
pnömatik veya elektrikli fren sistemi olmalıdır.
- YBP tavan bağlantısı asma tavan üzerinde bir kapakla
kapatılmalıdır.
- YBP yüksekliği ayarlanabilen 1 tanesi çekmeceli en az 2
raftan oluşmalıdır. Raf yan kısımlarında her raf için 2’şer adet
paslanmaz ya da alüminyum aksesuar taşıyıcı ray
bulunmalıdır.
- YBP Alüminyum iskelet üzerine tamamen elektrostatik boyalı
Alüminyum plaka ve profiller ile kaplı olmalıdır.
PENDANTLAR
- Tıbbi Gaz Prizlerinin tesisata bağlanması için 3 gazlı Vana ve
elektrik bağlantıları için sigorta Kutusu bulunmalıdır.
- YBP üzerinde bulunan tüm köşeler keskinliği önlemek için
radyüslü olmalı yada plastik kapaklarla kapatılmalıdır
- Ünite alt arka kısmında en az 25×10mm kesitinde alet sepeti
bağlantısı için bir taşıyıcı ray bulunmalıdır.
- Gaz prizleri ve elektrik bileşenleri ünitenin farklı kısmında
bulunmalıdır.

PENDANTLAR
Projelerde aksi belirtilmedikçe Yoğun Bakım Pendantlarında
aşağıdaki özellikler olmalıdır:
- 3 ad. Oksijen prizi,

- 3 ad. Medikal hava 4 bar prizi
- 3 ad. Medikal Vakum prizi,
- En az 12 adet topraklı elektrik prizi ve 6 adet topraklama nodu
- 1 adet çiftli data prizi
- 1 adet çekmeceli raf
- En az 2 adet monitör rafı
- 2 adet çift eklemli, 1er eklemi hareketli aksesuar taşıyıcı kol
- 2 adet serum askısı

31
23.09.2017
PENDANTLAR
Köprü tipi yoğun bakım pendantlarında aşağıdaki
özellikler olmalıdır:
- KTY paneli, hastabaşı monitörü, respiratör, aspiratör,

defibrilatör, infüzyon pompası gibi cihazları ve serum askısını
komple taşıyacak özellikte olmalıdır.
- KTY askı paneli, tavan askı sistemi, yatay besleme barı, sağ ve
sol taşıyıcı sistemden oluşmalıdır. Yatay besleme barının alt
tarafında cihaz taşıyıcı sistemlerin hareket ettirileceği ray
sistemi bulunmalıdır.
- Sistemde kolların bağlı olduğu köprü ana bölme 2500 - 2800
mm arasında ve 2 noktadan tavan bağlantısına sahip olmalıdır.
- Ana taşıyıcı köprü gövdenin yapısı ekstrüzyonla çekilmiş ısıl
işleme tabi tutulmuş birinci kalite alüminyumdan üretilmelidir.
PENDANTLAR
- Ana gövde üzerinde bir adet aydınlatma lambası
bulunmalıdır.
- Sistem çift eklem tek kollu infüzyon standı, tek eklemli
monitör-ventilatör standından oluşmalıdır.
- İnfüzyon standının her köşesinde üç ayrı alüminyum kanal
mevcut olmalıdır. Bu kanallar gerektiğinde başka aksesuarların
takılabilmesine olanak sağlamalıdır.
- İnfüzyon standı ve monitör-ventilatör standının yük
kapasiteleri en az 80 kg olmalıdır.
- İnfüzyon standı ve monitör-ventilatör standının ana yapısı
ekstrüzyonla çekilmiş alüminyum profillerden oluşmalıdır.
- İnfüzyon standı ve monitör-ventilatör standının dış yüzeyi
elektrostatik toz boyalı olmalıdır.

PENDANTLAR
- İnfüzyon standı ve monitör-ventilatör standının elektrik ve
gaz bağlantıları harekete dayanıklı flexible hortum ve kablo
sistemiyle taşıyıcı üniteye bağlanmalı 80-100 cm arası sağa ve
sola hareket kabiliyeti olmalıdır. Yatay hareket pnömatik fren
sistemli yada elektrik motorlu olmalıdır.
- Taşıyıcı kollar döner aks etrafında en az 340˚ dönebilir
olmalıdır. Mafsallar sık ayar ve bakım gerektirmeyecek şekilde
uzun ömürlü olmalıdır.
- Tüm elektrik kabloları, iletişim hatları ve gaz boruları
dışarıdan görülmeyecek ve hasara uğramayacak şekilde
monte edilmiş olmalıdır.
- Sistemde gaz tesisatı ve elektrik kabloları birbirinden izole
edilmiş olmalıdır.

32
23.09.2017
PENDANTLAR
- Sistemdeki hortumlar pnömatik basınca dayanıklı olmalıdır.
- KTY üzerinde bulunan tüm köşeler keskinliği önlemek için
radyüslü olmalı yada plastik kapaklarla kapatılmalıdır.
- Sistemde bulunan tüm hareketler (eksenel dönüşler, sağ-sol
kayma hareketleri) pnömatik fren sistemi veya elektrik
motoru ile kumanda edilmelidir. Fren kumandası kol üzerinde
her 2 kafada monte edilmelidir.
- İnfizyon ve monitör standı projelerde aksi belirtilmediği
zaman aşağıdaki kompanentleri içermelidir.

PENDANTLAR
Monitör Standı:
- Tek eklemli 340° yatay dönüş özelliği

- 80 kg taşıma kapasitesi
- 2 adet yükseklik ayarlı monitör rafı
- 2 adet en az 10×25 mm aksesuar taşıyıcı ray
- 1 adet çekmeceli raf 1 adet alet sepeti
- 10 adet topraklı priz yan kanal üzerinde
- 4 adet topraklama nodu yan kanal üzerinde
- 1 adet çiftli data prizi
- 1 O2, 1 Vakum ve 1 Hava4 gaz prizi ana taşıyıcı üzerinde

PENDANTLAR
Ventilatör Standı:
- Çift eklem Tek kollu 340° yatay dönüş özelliği

- 3 kanallı alüminyum direkler
- 2 adet Çift eklemli aksesuar taşıyıcı kol ve 2 adet 4
kancalı serum askılığı
- 10 adet topraklı priz
- 4 adet topraklama nodu
- 1 adet çekmeceli raf ve 1 adet monitör rafı
- 2 adet O2 Prizi
- 2 adet Vakum Prizi
- 2 adet Basınçlı Hava 4 Bar Prizi

33
23.09.2017
PENDANTLAR
Pendantların diğer bir kullanıldığı alanlar ise
ameliyathanelerdir. Burada kullanılan pendantlar anestezi ve
cerrahi olarak ikiye ayrılmaktadır. İki pendant üzerindeki fark
sadece gaz prizi çeşidinden kaynaklanmaktadır.
Cerrahi Pendantlar Anestezik Pendantlar

2 ad. Oksijen prizi 2 ad. Oksijen prizi
1 ad. Medikal hava 4 bar prizi 1 ad. Azotprotoksit prizi (N2O)
1 ad. Medikal hava 7 bar prizi 1 ad. Medikal hava 4 bar prizi
2 ad Medikal Vakum prizi 2 ad Medikal Vakum prizi
1 ad Anestezi Gazı atık prizi
Anestezik pendantlarda cerrahi hava yok ancak, N2O var. Operatörler

alan daralttığı için pendant yerine sehpayı tercih ederler.
PENDANTLAR
Pendantlar 2 kollu da olabilir, ancak çok büyük

ameliyathanelerde kullanılırlar. HTM standartında nöroloji ve
ortopedi ameliyathanelerinde 2 pendant ister ancak böyle bir
zorunluluk yok.
Motorlu olmak zorundadırlar. egthakan@hotmail.com
PENDANTLAR
Genel olarak pendant aşağıdaki özellikleri sağlamalıdır:
- Hareketli pendant kolu elektrikli motorla aşağı yukarı 600 mm

hareket ettirilmeli ve istenildiği noktada park ettirilebilmelidir.
-Hareketli pendant kolu 90 kg. Ağırlık taşıyabilecek kapasitede
olmalıdır.
-Hareketli pendant kolu kendi ekseni etrafında
340°dönebilmelidir.
- Hareketli Pendant Kol tavana flanş ile tutturulmalıdır.
-Hareketli pendant üzerinde biri çekmeceli olmak üzere 2 adet
cihazların konumlandırılabilmesi için gerekli sehpa bulunmalıdır.

34
23.09.2017
8- BESLEME KAYNAKLARI
(SANTRALLER)

BESLEME KAYNAKLARI (SANTRALLER)

Sistem Bileşenleri
Sistem Bileşenleri
Cerrahi aletleri çalıştırmak için kullanılan hava veya azot
bulunan besleme sistemleri hariç, her bir besleme sistemi,
aşağıdaki sistemlerin birlikteliği olabilecek en az üç bağımsız
besleme kaynağından oluşmalıdır:
Ancak cerrahi cihazları çalıştırmak için N2 pek tercih edilmez.
TS 7396 Sıkıştırılmış Tıbbi Gazlar Standartı.


Sistem Bileşenleri
Sistem Bileşenleri
Bağımsız besleme kaynakları:
a. Tüpler veya tüp demetleri (paletler) içindeki gaz,

b. Tüp içinde kriyojenik olmayan sıvı,
c. Taşınabilir kaplarda kriyojenik veya kriyojenik olmayan sıvı,
d. Sabit kaplarda kriyojenik veya kriyojenik olmayan sıvı,
e. Bir hava kompresör sistemi,
f. Oranlı karıştırma sistemi,
g. Oksijen zenginleştirme sistemi (ISO 10083) (O2 Jeneratörü)
Genellikle; Paletler, Kriyojenik sıvı tanklar ve kompresör

sistemleri kullanılır. OranlıMak.
Karıştırma
Müh. Hakan YAVUZ pek tercih edilmez.
35
23.09.2017

Sistem Bileşenleri
Sistem Bileşenleri
Cerrahi aletleri çalıştırmak için kullanılan hava veya azot
içeren bir besleme sistemi en az iki besleme kaynağından
oluşmalıdır. Vakum besleme sistemi en az üç vakum pompası
içermelidir.


Sistem Bileşenleri
Birincil Besleme Kaynağı
Birincil besleme kaynağı kalıcı olarak bağlı olmalı ve tıbbi gaz
borusuna giden ana besleme kaynağı olmalıdır. Tam kapasite
de seçilmelidir.
İkincil Besleme Kaynağı

İkincil besleme kaynağı kalıcı olarak bağlı olmalı birincil
besleme kaynağının boru hattını besleyemediği durumda
otomatik olarak boru hattını beslemelidir.
O2’ de 1. kaynak tüp ise 2. kaynak 4 saatlik kapasiteye göre

seçilmelidir.

Sistem Bileşenleri
Rezerv Besleme Kaynağı
Rezerv besleme kaynağı kalıcı olarak bağlanmalıdır. Birincil ve
ikincil besleme kaynaklarının boru hattını besleyemediği
durumlarda veya bakım için rezerv beslemesi otomatik
olarak veya manuel olarak aktif hale getirilebilmelidir.
Bir rezerv besleme kaynağı cerrahi aletleri çalıştırmada

kullanılan hava veya azot için de gerekebilir.
İmalatçı ve sağlık kuruluşu yönetimi ile birlikte bütün boru

sistemini idare edecek rezerv besleme kaynağı veya
kaynaklarının yerini tayin etmelidir.
Seyyar O2 kaynağı olmalıdır.
36
23.09.2017

Sistem Bileşenleri
Basınç Düzenleyiciler
Tek kademeli boru hattı dağıtım sistemlerinde, besleme
sistemi içerisindeki basınç düzenleyiciler boru hattı
basıncını standarda uygun seviyelerde kontrol
edebilmelidir.
Medikal gazlar……………… 400 kPa / +100 kPa , - 0 kPa

Cerrahi hava / N2…………. 800 kPa / +200 kPa, -100 kPa
Vakum…………………………. 60 kPa / -20 kPa


Tüpler ve Tüp Demetleri ile Besleme Sistemleri
8.1 TÜPLER VEYA TÜP DEMETLERİ İLE BİRLİKTE BESLEME
SİSTEMLERİ
Tüpler veya tüp demetleri ile birlikte bir besleme sistemi
aşağıdakileri içermelidir:
a. Boru hattını besleyen bir birincil besleme kaynağı,

b. Birincil besleme kaynağı tükendiğinde veya arızalandığında
boru hattını otomatik olarak besleyen ikinci bir besleme
kaynağı,
c. Bir rezerv besleme kaynağı (Cerrahi hava ve azot haricinde)


8.1 TÜPLER VEYA TÜP DEMETLERİ İLE BİRLİKTE BESLEME
SİSTEMLERİ
Tüplü besleme sistemleri, beslemenin sürekliliği kuralına
uymalıdır.
Tüplü manifold sistemlerinde birincil kaynak seçilirken her bir

manifold 2 günlük kapasite için seçilmelidir. (Sağ tarafta, sol
tarafta 2 günlük kapasitede olmalıdır.) İkinci banko değişimi
yapılabilmesi için yeterli sayıda tüp stoku tutulmalıdır.
İkincil kaynak, birinci sistemin tasarım akışına göre

tasarlanmalı ve boru hattının en az 4 saat sürede tedarik
etmeye yetecek kapasitede olmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
Acil kaynak da ise 2 tüp yeterli olacaktır. egthakan@hotmail.com
37
23.09.2017

Stok hacimleri belirlenirken hastane tedarik kaynaklarının
bölge mesafeleri de önemlidir. Bu durum aşağıdaki tabloda
açıklanmaktadır. Hastane stok miktarları işletme durumuna
göre de değişiklik gösterebilmektedir.
Gaz Tedarikçisi
Uzaktan İzlemesiz Uzaktan İzleme ile
Mesafesi
(Günlük Stok Sayısı) (Günlük Stok Sayısı)
(km)
75’ e kadar 5 3
75 - 150 6 4
150 - 300 7 5
300’den fazla 8 6

Merkezi Oksijen Sistemleri
Merkezi Oksijen Sistemleri güncel olarak 3 şekilde

kullanılmaktadır.
 Tüplü Sistemler
 Likit Oksijen Sistemleri
 Oksijen Üretim Sistemleri


Merkezi Oksijen – Azotprotoksit Santrali
Medikal Oksijen (O2) ve Azotprotoksit (N2O) santralleri,
hastanelerin bu gazlara olan ihtiyaçlarını tek merkezden
temin etmek için kullanılır.
Çalışma prensipleri hemen hemen aynı olan bu iki santral,
yüksek basınç altında tüplere sıkıştırılmış gazların, kullanım
basıncına düşürülerek ameliyathaneler, yoğun bakım
üniteleri, acil servisler ve hasta odaları gibi yerlerde
kullanımına imkan tanır.
2×10 Adetten daha fazla tüp sayısı çıkıyorsa tüplü sisteme
tank konulabilir. Likit O2 kapasitesi 14 gün yetecek şekil de
seçilmelidir. O2 jeneratörü ise hem ilk yatırım hem de işletme
ve bakım maliyetleri açısından pahalıdır. 1’ e 1 yedeklenebilir
ancak saf O2 için yerli jeneratör yok. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
38
23.09.2017

Sistem EN 7396-1 standartlarına göre tasarlanmış olmalı ve

birinci tedarik kaynağı olarak sabit kriyojenik likit oksijen
tankı, ikinci ve üçüncü tedarik kaynağı olarak da tüp manifold
sisteminden oluşmalıdır.
Manuel Tahliye
Manuel Tahliye
Tesisata
Gidiş

Tam Otomatik Yüksek Basınç Düşürücü Ünite; Gaz
tüplerine bağlı kollektörler vasıtasıyla yüksek basınçta
gelen (150 bar) medikal gazların belirli bir basınç değerine
düşürülüp (Genellikle 4-7 Bar) bu basınç değerinde servise
sunulması (Hastaya ve/veya cihazlara verilmesi) amacıyla
kullanılmaktadır.


EN 7396–1 normlarına uygun olan ünite aşağıdakileri

içermelidir:
• İki adet EN ISO 10524–2 normuna uygun, 200 bar giriş
basıncını 20 bar ara basıncına ayarlayıcı birincil şebeke
basınç düşürücüleri,
• İki adet EN ISO 10524–2 normuna uygun, 20 bar giriş
basıncını 4 bar besleme basıncına ayarlayıcı ikinci basınç
düşürücüleri,
• İki adet yüksek basınç gaz kesme vanası,
• EN 837-1’e uygun şekilde bir adet alçak basınç ve iki adet
yüksek basınç manometresi,
• Yüksek basınç presostatı (20 bar ayarlı),
• Bir adet rampa değiştirici sistem, (change over)
39
23.09.2017

150 bar 1. Giriş 150 bar Giriş
20 bar 20 bar
Otomatik Change Over

4 bar 2. Giriş
Gaz Alım İçin Gaz Prizi

Çıkış (Tesisata Gidiş)

Kollektör; Tüplerin tij borular ile santrale bağlantısını
sağlayan ürünlerdir.
Sistemde olası arızalara karşı tahliye sistemi

bulunmalıdır.
Tahliye Vanası Takılır.
Paletler 12, 16’lı olabilir. Sağlam olmak kaydıyla sırt sırta

bağlanabilir. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Tij Borular; kollektör ve

medikal tüpler arasındaki
bağlantı ekipmanlarıdır.
Yüksek Basınç Tahliye Vanası;

tüp bağlantı rampasının
sonuna ikinci bir rampa veya
yüksek basınç tahliye vanası
bağlanabilmelidir.

40
23.09.2017

Likit Oksijen Sistemleri
Kriyojenik Tanklar; içerisinde
sıvı fazla bulunan gazları
taşımak ve korumak amacıyla
üretilmektedir. Tanklar,
içlerinde bulunan gazın -183°C
ve daha düşük sıcaklıkları
muhafaza etmeye yönelik
dizayn edildiklerinden, farklı
tasarımlara sahiptir.
İçteki tank paslanmaz çelikten

imal ediliyor, cidarda
vakumlanmış perlit var. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Kreyojenik tankta 8-12 bar

arasında likit fazında
tutulan oksijen, evaparatör
(buharlaştırıcı) yardımı ile
gaz fazına dönüştürülerek
likit oksijen çevrim panoları
ya da yedekli regülatörler
yardımı ile regülasyonu
sağlanarak 4-7 bar arasında
tesisata gönderilmektedir.

Likit Oksijen Tüp Çevrim

Ünitesi; Likit Oksijen
Sistemlerine yedek olarak tüp
sistemlerin kullanılması
durumunda otomatik geçişin
sağlanması amacı ile likit
tanklarda herhangi bir problem
olması durumunda yedek
sistemi pnömatik olarak
devreye alan sistemdir. Gaz
kesintisini ortadan
kaldırmaktadır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
41
23.09.2017

Oksijen Üretim Sistemleri


Kompresörde basınçlandırılmış hava, kurutucu ve özel

filtrelerden geçerek bir hava tankında depolanır. Depolanan
hava bir regülatörden geçirilerek sabit basınç ve debide
oksijen Jeneratörüne girer. PSA oksijen jeneratöründe elde
edilen saf oksijen gazı zeolit yardımı ile ayrıştırıldıktan sonra
direkt hastaya verilebileceği gibi ilave kompresör yardımı ile
tüp dolumu da yapılabilir. Kullanıma hazır halde paslanmaz
oksijen tankında depolanır ve istenilen saflık, basınç ve
debide kullanıma sunulur.
PSA: (Pressure Swing Adsorption)
Basınç Salınımlı Adsorpsiyon Sistemi

Kompresörde basınçlandırılmış hava, kurutucu ve özel

filtrelerden geçerek bir hava tankında depolanır. Depolanan
hava bir regülatörden geçirilerek sabit basınç ve debide
oksijen Jeneratörüne girer. PSA oksijen jeneratöründe elde
edilen saf oksijen gazı kullanıma hazır halde paslanmaz
oksijen tankında depolanır ve istenilen saflık, basınç ve
debide kullanıma sunulur.
PSA: (Pressure Swing Adsorption)

Basınç Salınımlı Adsorpsiyon Sistemi

42
23.09.2017

Oksijen jeneratörü, içerisinde zeolit bulunduran iki adet

tanktan oluşmaktadır. Hava şartlandırma ekipmanlarından
geçerek basınçlandırılan hava oksijen jeneratörü birinci
tankının altından girip tank içerisindeki tüm zeolitden
geçerek jeneratörün üzerinden oksijen stok tankına saf halde
gönderilir. Bu esnada Zeolit tarafından tutulan azot, argon,
karbonmonoksit ve diğer gazlar egzoz yoluyla atmosfere
bırakılır veya ayrı tanklarda depolanabilir.


Azot Protoksit Santrali (Tüplü)
Aynı santraller CO2 ve karışım gazları içinde kullanılabilir.


Basınçlı Hava Santrali
Basınçlı Hava Santrali, basınçlı hava tanklarına belli bir

basınçla havanın depolanması ve bu tanklardaki yüksek
basınçlı havanın basıncının düşürülüp, filtrelerden geçirilerek
bakterilerden arındırılıp hastanenin/sağlık merkezinin
medikal hava tesisatına verilmesi amacıyla kullanılan
ünitelerdir.
Basınçlı hava direkt (5 kullanıcıya kadar) beslenebilmekle

birlikte, kompresör kullanımı daha ekonomiktir.

43
23.09.2017

Filtre
Kurutucu
(Arkada)
Hava
Kompresör
Tankları


HTM 02-01 ve ISO 7396
standardına göre
santrallerde medikal
havada en az 3 kompresör
ve cerrahi havada en az 2
kompresör bulunması
gerekmektedir.
Sistemler asıl, yedek ve yedeğin yedeği şeklinde

çalışmaktadır. Kompresör kaynağının yanında yedek olarak
tüp sistemler de seçilebilmektedir.



44
23.09.2017

Basınçlı Hava Kompresörleri:

Basit tabiriyle bir gazın
basıncını, hacmini düşürme
veya hızını arttırma yoluyla
yükselten mekanik ünitedir.
Hastane ihtiyacına uygun
kapasitede ve teknik özellikte
yağlı ve yağsız tip, vidalı ve
pistonlu tip farklı modelleri
mevcuttur.


Yağlı Vidalı Tip Kompresörler:

Vida bloğu ile aldığı havayı
sıkıştırarak yağ enjeksiyonlu
olarak basınçlandırma yapan
makinelerdir.
Günümüz projelerinde en çok
tercih edilen kompresör
çeşididir.
İSG açısından dönel kısımlı
ekipman var ise tüpler ile aynı
ortamda olmaması istenir. Yağ
ve O2 aynı ortamda olmaması Mak. Müh. Hakan YAVUZ
için. 70-75 dB .

Yağsız Scroll Tip Kompresörler:

Sürekli yağsız hava üretmek için
tasarlanmıştır. Bu kompresörler
sessiz ve kompakt ünitedirler.
Elektronik kontrol sayesinde

oldukça düşük enerji tüketimi ile
çalışırlar. Bakımları oldukça kolay
ve düşük maliyetlidir.
Kesintisiz sürekli çalışma uygundurlar.
İlk yatırım maliyeti vidalı kompresörlere göre 3-3,5 kat
civarında pahalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
45
23.09.2017

Yağsız Scroll Tip Kompresörün Medikal Uygulamadaki
Avantajları:
•Tamamen temiz, yağsız steril (ünite çıkışı 160°C üstü) hava
tedarik edilmesini sağlar. Sistemden sıcak olarak çıkan hava
soğutucu ile ortam sıcaklığına bağlı olarak 25-30°C sisteme
verilmektedir.
• Son derece sessiz çalışma imkanı (50-55 dB)
• Sürekli çalışabilme özelliği ile kesintisiz hava tedariki
• Çoklu ünitelerdeki kademeli çalışma imkanı ile enerji
tasarrufu
• Çok düşük bakım maliyetleri ve uzun ömür egthakan@hotmail.com

Yağsız Su Akışlı Vidalı Hava
Kompresörü:
Seramik vida grubu ile su (filtre
edilmiş şebeke suyu) enjeksiyonlu
olarak havayı yağsız
basınçlandıran makinelerdir.
Çıkış hava sıcaklığı, basınç artışı esnasında 15-20°C‘den fazla

olmadığı için basınçlı havanın tekrar soğutulması amacıyla
soğutucuya girme gereksinimi ortadan kalkar. Bu sebepten
dolayı basınç düşümü azalır. Diğer yağsız çalışan vida
gruplarına göre daha yüksek bir özgül güç değerine
ulaşılmaktadır. egthakan@hotmail.com

Yağsız Piston Tipi Kompresörlerin Medikal Uygulamadaki
Avantajları:
•Tamamen temiz, yağsız steril (ünite çıkışı 160°C üstü) hava
tedarik edilmesini sağlar. Ekstra filtrelemeye gerek yoktur.
Sistemden sıcak olarak çıkan hava soğutucu ile ortam
sıcaklığına bağlı olarak 25-30°C sisteme verilmektedir.
• Son derece sessiz çalışma imkanı
• Sürekli çalışabilme özelliği ile kesintisiz hava tedariki
• Çoklu ünitelerdeki kademeli çalışma imkanı ile enerji
tasarrufu
• Çok düşük bakım maliyetleri ve uzun ömür egthakan@hotmail.com
46
23.09.2017

Hava Kurutucu:
Kompresörlerden çıkan hava sıcak
ve nemlidir. Bu yüzden medikal
kullanıma uygun değildir. Hava
kurutucu, kompresör tarafından
üretilmiş sıcak havanın, soğutulması
ve kurutulmasını gerçekleştirir.
Kimyasal tip veya soğutmalı tip

olarak,hastane ihtiyacına ve
kapasitesine uygun ürün seçilir.

Basınçlı Hava Tankı:
Tesisata verilecek olan medikal ve
cerrahi havayı depolamak amacı
ile kullanılmaktadır.
Basınçlı hava tankları yatay veya
dikey olarak 50-890 litre arasında
AB-Basit Basınçlı Kaplar
Yönetmeliği 2009/105/AT’ye göre;
1000-10.000 litre arasında olanlar
ise AB-Basınçlı Ekipmanlar
Yönetmeliği 97/23/AT’ye göre
uygun olarak üretilmektedir.

Basınçlı Hava Tankı:
Basınçlı hava tanklarında
malzeme seçimi, tasarımı,
üretimi, kontrol ve deneyleri
DIN EN 13445-1-5
standartlarına göre
yapılmaktadır. Kaynaklı imalatı
tankların kaynak yerleri
tahribatlı ve tahribatsız testleri
yapılmaktadır.
Genellikle 300-500-1000 litre hacminde kullanılıyor ve 16
bar basınçta test ediliyorlar.
47
23.09.2017

Filtre Grubu: Doluluk Kirlilik

Hava deposunda depolanan Göstergesi
basınçlı hava;
1.Kademe P filtrasyon
işleminden geçtikten sonra;
Kurutucuda kurutulan basınçlı Yedek Hat
hava tesisata verilmeden önce
2.Kademe X-Y-A filtrasyon

işleminden geçirilerek hastane
tesisatına verilmelidir.

P Filtre: Hava tankında depolanan basınçlı hava

1.kademe filtrasyon ünitesinde 1 mikrona kadar
filtrelenerek kaba partiküllerden arındırılır.
Filtrelerde oluşan su, filtrenin alt tarafından
otomatik olarak tahliye edilir.
X Filtre: Özel olarak dizayn edilmiş 0,5

mikronluk ön filtreleme elemanıdır. 0,5 mikrona
kadar katı veya sıvı partiküllerin uzaklaştırılması
gerektiği için kullanılmalıdır .


Y Filtre: Bu seviyedeki eleman, çok yüksek kalitede basınçlı
hava ihtiyacında kullanılmalıdır.
Yağ konsantrasyonu, 0,01 ppm seviyelerine düşürebilmek için
en iyi sınıf mikrofiber malzemeden üretilmiştir.

48
23.09.2017

A Filtre: Koku veya yağ buharı partiküllerini 0,003
ppm seviyelerine indirmek için aktive edilmiş karbon
granürlerinden imal edilmiştir. Bu yüksek verimli
elementler, medikal sistemler için kullanılmalıdır.
Hastane tesisatına verilecek basınçlı hava gazının
solunabilir özellikte olabilmesi için ISO 8573
Class1.2.1 standardına uygun olması gerekmektedir.
ISO 8573 gereği; direkt hastaya verilen hava temiz ve steril
olması gerekir. Oysa cerrahi hava cihazların çalıştırılması için
kullanılır. Bu yüzden hassas filtrelemeye gerek yoktur.
Ağız ve diş sağlığı merkezlerinde medikal hava kullanılır.

4-7 Bar Regülatör Grubu:

Kompresörden 8 bar olarak çıkan
hava, regülatör grubunda 4-7 bar
olarak regüle edilir.
4 bar basınçlı medikal hava,

solunum cihazı,anestezi cihazı gibi
cihazlarda, 7 bar ise basınçlı
cerrahi hava ise pnömatik basınçla
çalışan cihazlarda, sterilizasyon
merkezlerinde ve pendant
ünitelerinde kullanılır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Solunabilir Hava Ünitesi:

Solunabilir hava ünitesi
komple bir set şeklinde
olmalı ve Avrupa
Farmakopyası niteliklere
uygun kalitede hava
sağlamak amacı ile gerekli
tüm kurutma, filtreleme ve
adsorpsiyon aşamaları içeren
entegre bir yapıya sahip
olmalıdır.

49
23.09.2017

Hava kompresörü ile birlikte bir besleme sistemi tarafından
sağlanan tıbbi hava ile ilgili bölgesel veya ulusal mevzuatlar
bulunabilir.
Bu gibi mevzuatların bulunmadığı yerde tıbbi hava aşağıdaki
parametrelere uygun olmalıdır:
a) Oksijen konsantrasyonu ≥ %20,4 (hacim kesri) ve ≤ %21,4
(hacim kesri)
b) Toplam yağ konsantrasyonu ≤ 0,1 mg/m3 ortam basıncında
ölçülen
c) Karbon monoksit konsantrasyonu ≤ 5 ml/m3
d) Su buharı içeriği ≤ 500 ml/m3
e) Kükürt dioksit konsantrasyonu ≤ 1 ml/m3
f) NO + NO2 konsantrasyonu ≤ 2Hakan
ml/m 3
Mak. Müh. YAVUZ

Not.1: Yağ sıvı, buhar ve aerosol şeklinde bulunabilir. Bu
değerleri sağlanması için senede 1 kez satıcı veya imalatçı
firma tarafından kalibre edilmelidir.
Hava kompresörünün bu şatları sağlayamaması durumunda

“Solunabilir Hava Filtre Grubu” kullanılması gerekir.
Solunabilir hava filtre grubunda kimyasal kurutma ve

filtreleme içinde sıcak kurutma yapılmalıdır.


Aftercooler:
Aftercooler isteğe bağlı olarak
kullanılmaktadır. Kompresörde
sıkıştırma işlemine maruz kalan
havanın ısısı dolayısı ile nem taşıma
kapasitesi artar.
Özellikle sıcak iklime sahip bölgelerde, basınçlı hava çok

yüksek sıcaklıklara ulaşmakta ve kullanım noktasına bağlı
olarak soğutulması gerekmektedir. Böylece sistemin daha
verimli çalışmasını sağlanmış olur.
50
23.09.2017

Aftercooler:
Aftercoolerlar vasıtasıyla, daha
verimli olarak kullanılacağı
sıcaklıklara düşürülen basınçlı hava,
bu soğutma işlemi sırasında %80'e
varan oranda bünyesindeki
kondensten ayrıştırılmış olur.
Aynı prensip ile çalışan su veya hava soğutmalı modelleri
mevcuttur.


Avrupa Farmakopisi tıbbi gazlar için kalite spesifikasyonları
Gaz ve NO ve
Yağ Su CO CO2 NO2 SO2 Koku/Tat
Kaynak
Dökme Likit ya ≤67 vpm (≤0.05
da Tüplerden – mg/L, ≤5 mg/m3; ≤300 ppm – – Yok
Gelen Oksijen –46°C atmosferik ≤5 ppm v/v v/v
çiğ noktasında)
≤67 vpm (≤0.05
PSA santralinden 0.1 mg/L, ≤5 mg/m3; ≤300 ppm ≤2 ppm ≤1 ppm v/v Yok
Oksijen mg/m3 –46°C atmosferik çiğ ≤5 ppm v/v v/v v/v
noktasında)
≤67 vpm (≤0.05
Azotprotoksit – mg/L, ≤5 mg/m3; ≤300 ppm ≤2 ppm – N/A
–46°C atmosferik çiğ ≤5 ppm v/v v/v v/v
noktasında)
≤67 vpm (≤0.05
Azotprotoksit – mg/L, ≤5 mg/m3; ≤300 ppm ≤2 ppm – N/A
/Oksijen Karışımı –46°C atmosferik çiğ ≤5 ppm v/v v/v v/v
noktasında)
≤67 vpm (≤0.05 ≤900 mg/m3;
Medikal ve 0.1 mg/L, ≤5 mg/m3; ≤2 ppm ≤1 ppm v/v Yok
Cerrahi Hava mg/m3 –46°C atmosferik çiğ ≤5 ppm v/v ≤500 ppm v/v
noktasında) v/v
≤67 vpm (≤0.05
Sentetik hava – mg/L, – – – – Yok
–46°C atmosferik çiğ
noktasında)
Helyum/Oksijen ≤67 vpm (≤0.05
– mg/L, ≤5 mg/m3; ≤300 ppm ≤2 ppm – Yok
karışımı –46°C atmosferik çiğ ≤5 ppm v/v v/v v/v
O2, <30% noktasında)
PSA: O2 Üretim santrali, içinde egthakan@hotmail.com
kompresör var dolayısı ile 0,1 mg/m 3 yağa izin veriliyor.

Vakum Santralleri
Son noktada yapılan testlerde özel cihazlar ile bu mertebeler

ölçülmelidir.
Medikal gaz test kiti diye satılan her firma için özel cihazları,
var. Türkiye’ de genellikle sadece prizlerde ki debiler kontrol
ediliyor.

51
23.09.2017

Vakum Santralleri
Vakum Santrali; hastanelerde

devamlı bir suretle vakum
ihtiyacını karşılamak için kurulan
sistemlerdir.
Vakum sistemi; ameliyathaneler,

yoğun bakım üniteleri, acil
servisler, doğum salonları, hasta
odaları gibi yerlerde kullanılır.
Sistemler en az 3 vakum
pompasından oluşmalıdır.

Medikal Vakum Santrali
Vakum Pompaları:
Vakum pompaları, hastanelerin
ihtiyacı olan vakumu üretmek için
kullanılan cihazlardır. Hastane
ihtiyacına uygun kapasitede ve
teknik özellikte (hava soğutmalı
yağlı tip, hava soğutmalı kapalı
devre su halkalı) farklı modeller
mevcuttur.
Yağlı ve yağsız tipleri olup, yağlı tip vakum pompaları tercih
ediliyor.
Vakum Tankı:
Vakum pompaları tarafından üretilen vakum, vakum tankında
depolanır. egthakan@hotmail.com

Bakteri Filtre Grubu ve Güvenlik Kavanozu; Bakteri filtre
grubu ve güvenlik kavanozu, bakteriler ve de tesisata emiş
esnasında kaçırılmış yabancı cisimlerin vakum tankına ve
vakum pompalarına ulaşmasını engeller.
Filtrelerin arızalanması durumunda yedek olarak by pass hattı
bulunmalıdır. Sistemde kullanılan filtre 0,03 mikrona kadar
mikro-organizmaları tutabilecek kabiliyette olmalıdır. Filtreden
önce emniyet açısından bir biriktirme kavanozu kullanılmalıdır.

52
23.09.2017

Vakum Kavanozu
Filtre
Otomasyona bağlanarak, uzaktan ölçüm yapılabilen özel filtre

grupları da var.


Atık Gaz Tahliye Sistemleri (AGSS)
Anestezi gazı atık sistemi,

ameliyathanelerde kullanılan
anestezi gazının atmosfere
tahliyesi için kullanılır.
AGSS sisteminde, radyal

blower tip, düşük basınçlı
yüksek debili pompalar
kullanılabildiği gibi daha küçük
hastanelerde ventüri tip AGSS
sistemleri de kullanılabilir.

Besleme Sistemlerinin Yeri
Gaz ve kriyojenik olmayan sıvı tüp sistemleri; tıbbi hava
kompresörleri, vakum besleme sistemleri, oksijen
konsantratörleri ile aynı hacme yerleştirilmemelidir.
Besleme sistemleri yerleştirilirken, diğer donanımların ve diğer

besleme sistemlerinin aynı oda içerisindeki yerlerinden
kaynaklanan kontaminasyon, yangın gibi potansiyel tehlikeler
göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yerler boşaltma araçları da
düşünülerek tasarlanmalıdır.

53
23.09.2017

Besleme sistemleri için odalardaki ortam sıcaklığı 10 ila 40°C
arasında olmalıdır. Yeteri miktarda temiz hava sirkülasyonu
olan, panjurlu kapıları ve havalandırmalı vb. yerler tercih
edilmelidir. Çünkü kompresör mahalleri çok ısınıyor.
Tüp ve besleme sistemleri; üstü kapalı olacak şekilde hava

şartlarına karşı korunmuş, etrafı çevrilerek yetkisiz kişilerin
erişimini önlemek şartıyla açık havada bir alan içine konulabilir.
Ancak tüpler direkt güneş ışığı almamalıdır. Hastanede yer yok
ise, konteyner ile beslenebilir.
Tüplerin güvenli indirilmesi ve kullanılması için yeterli olanak ve

araçlar sağlanmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Tüpler bina içinde taşınmamalıdır. ve besleme sistemleri; üstü
kapalı olacak şekilde hava şartlarına karşı korunmuş, etrafı
çevrilerek yetkisiz kişilerin erişimini önlemek şartıyla açık
havada bir alan içine konulabilir


Sabit Kriyojenik Kapların Yeri:
Sabit kriyojenik kapların yeri ilgili kuruluş ve gaz tedarikçisi ile
birlikte, ulusal standartlara uygun olarak tanımlanmalıdır.
Genellikle 3,5,10 ton kapasiteli tanklar tercih ediliyor.
Kriyojenik veya kriyojenik olmayan sıvı içeren sabit kaplar; yer
altı depoları, bodrum katı ve toprak altı yapıların üzerine
kurulmamalı ve çukurlardan, yer altı yapılarından, kanalizasyon
kapaklarından, toplu ulaşım yollarından en az 5 metre uzakta
olmalıdır.
Kriyojenik ve kriyojenik olmayan sıvı içeren sabit kaplar havaya
açık konumda ancak bir binanın çatısına değil zemin seviyesinde
olmalıdır. Kontrol donanımları hava şartlarından korunmalı ve
yetkisiz kişilerin erişimini önlemek amacıyla etrafı çevrilmelidir.
54
23.09.2017

Güvenlik Mesafeleri
Oksijen kaçağı yada dökülmesinden kaynaklı maruz kalmalardan dolayı 20 tona kadar 20 tondan fazla
tank/nokta güvenlik mesafeleri (metre) (metre)
Açık alev ya da sigara içmeye izin verilen alanlar 5 8
Kamu toplanma yerleri 10 15
Ofisler, kantin ve oturma alanları 5 8
Çukurlar, kanallar, yüzey suyu dreni (hapsedilmemiş) 5 8
Yer altı sistemlerine açılışlar 5 8
Mülkiyet sınırları 5 8
Kamu yolları 5 8
Tren rayları 10 15
Araç park alanları (diğer yetkili hariç) 5 8
Büyük ahşap yapılar 15 15
Yanıcı maddelerin küçük miktarlarda stokları, şantiye kulübeleri vb 5 8
Proses ekipmanları (yükleme parçası değil) 5 8
Yanıcı gaz boru hattı sürekli bölümleri 3 3
Yanıcı gaz boru hatları Flanşlar (aşırı 50mm) 15 15
Yakıt gaz havalandırma boruları 5 8
Kompresör / havalandırma hava girişleri 5 8
Yakıt gaz silindirleri (70 m3 e kadar) 5 5
LPG depolama tankları (4 tona kadar) 7.5 7.5
LPG depolama tankları (60 tona kadar) 15 15
Dökme yanıcı sıvı depolama tankları (7,8 m3 e kadar) 7.5 7.5
Dökme yanıcı sıvı depolama tankları (117 m3 e kadar)
Mak. Müh. Hakan YAVUZ 15 15
Şebeke gerilimi ya da yüksek gerilimelektrik trafosu
egthakan@hotmail.com 5 8

Santral Odalarında Dikkat Edilmesi
Gerekenler:
•Gaz santrallerinin bulunduğu odalar veya bölgelerde,
atılmak için bekleyen, santrallerden ayrılmış boş tüpler
hariç, borular vasıtasıyla dağıtılacak gazları içeren teçhizat
dışında bir şey bulunmamalıdır. Boş silindirler için ayrı bir
depo sahası sağlanmalıdır.
•Yağ ile çalışan vakum pompaları ve kompresör gibi

makinelerin olduğu mahal ile tüplerin olduğu mahaller
birbirinden kesinlikle ayrılmalıdır.
•Hastaneler dışında laboratuvarlarda farklı gazlar

kullanılmaktadır. Bu gibi durumlara gazların cinsine göre
birbiri ile depolanabilir olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Gerekenler:
•Bu bölgelerde yanabilir gazlar veya sıvılarla herhangi bir
işlem yapılmamalıdır.
•Bu mahaller, açık havayla iyi havalandırılmalıdır; bu

havalandırma kanalları başka binaların havalandırma
kanallarına bağlanmamalıdır.
•Kapalı alanlar ocak, yakma odaları veya kazan dairesi gibi

sıcaklık kaynaklarının yakınlarındalarsa, yapı ve tüplerin
sıcaklığının 50°C'u aşmasına engel olmalıdır.
•3 m'den daha yakında açık elektrik ileticileri veya

transformatörler olmamalıdır.
55
23.09.2017

Gerekenler:
•Yerel bina kodlarına uygun olmalıdırlar. Bina dışına açılır
kapıları olmalıdır. Kapalı alanlar, tüplerin veya sıvılaştırılmış
gaz dağıtımı yapan araçların kolayca ulaşabileceği yerde ve
kullanılan boşaltım metoduna göre toprak seviyesinde veya
taşıt yüksekliğinde olmalıdır
•Zeminleri beton olmalıdır.


İzleme ve Alarm Sistemleri
Merkezi otomasyon sistemine de bağlanabilen, izleme ve

alarm sistemlerinin çalışma alarmları, acil çalışma alarmları,
acil klinik alarmları ve bilgi sinyallerinden oluşan dört farklı
amacı vardır:
1. Çalışma alarmlarının amacı, teknik personele bir besleme
sistemi içerisindeki bir veya daha fazla besleme kaynağının
artık mevcut olmadığını ve önlem alınması gerektiğini
göstermektedir.
2. Acil çalışma alarmları bir boru hattı içerisindeki anormal

basıncı gösterir ve teknik personel tarafından hızlı cevap
verilmesini gerektirebilir.

3. Acil klinik alarmlar bir boru hattı içerisindeki anormal

basıncı gösterir ve teknik personel ile klinik personel
tarafından hızlı cevap verilmesini gerektirebilir.
4. Bilgi sinyallerinin amacı normal durumu göstermektir.

56
23.09.2017

Santral Odalarında Elektrik Kablolaması:
Bu odalardaki, tüm elektrik kablolaması, mekanik hasarlara
karşı yeterli koruması bulunan, ya MICS kablosu veya IEE
Regülasyon 523-17’ de belirtilen tip kablo kullanılmalıdır.
Elektrik projelerinde cihaz güçleri verilmelidir. UPS

bağlanmalıdır.
BS 6387’ye uygun, yanmaya dayanıklı kablo, PVC zırhlı kablolar,

ve elektrik borusu içerisinde tekli izoleli kablolarda
kullanılabilir.


Bu odalardaki, tüm elektrik kablolaması, mekanik hasarlara her
bir kompresör, vakum pompası ve manifold ayrı bir linyeden
beslenmeli ve ayrı sigortaları olmalıdır.
Santral odalarında metal yüzlü priz, bağlantı buatları ve

anahtarlar kullanılmalıdır. Plastik bağlantılar uygun değildir.


Bu odalardaki, tüm elektrik kablolaması, mekanik hasarlara
karşı yeterli koruması bulunan, ya MICS kablosu veya IEE
Regülasyon 523-17’ de belirtilen tip kablo kullanılmalıdır.
BS 6387’ye uygun, yanmaya dayanıklı kablo, PVC zırhlı kablolar,

ve elektrik borusu içerisinde tekli izoleli kablolarda
kullanılabilir.
Her bir kompresör, vakum pompası ve manifold ayrı bir

linyeden beslenmeli ve ayrı sigortaları olmalıdır.
Santral odalarında metal yüzlü priz, bağlantı buatları ve

anahtarlar kullanılmalıdır. egthakan@hotmail.com
Plastik bağlantılar uygun değildir.
57
23.09.2017

Boru Dağıtım Sistemleri
Mekanik Direnç:
Sıkıştırılmış tıbbi gazlar için boru hattı dağıtım sistemlerinin
bütün bölümleri, tek hata durumunda ilgili bölüme
uygulanabilen en yüksek basıncın 1,20 katı basınca
dayanmalıdır.
Ø10 – 108 mm’ye kadar çaplar kullanılıyor. Tüm bu çaplar bu

basınçlara dayanıklıdırlar ancak yine de kontrol edilmelidir.
Vana ve regülatörler içinde aynı kontroller söz konusudur.


Boru Dağıtım Sistemleri
Dağıtım Basıncı:
Dağıtım basıncı aşağıda verilen aralıklarda olmalıdır. Farklı
anma dağıtım basınçlarında farklı gazlar verilebilir. Gaz
karıştırıcıları veya diğer donanım kullanıldığında azot oksit
akışının oksijen boru hattına akışını engellemek amacıyla azot
oksit oksijenden daha düşük bir anma basıncında verilebilir.
Tıbbi Gazlar 400 kPa
Medikal Hava 400 kPa
Cerrahi Hava 700 kPa
Vakum < 60 kPa


Düşük Basınçlı Hortum Takımları ve
Düşük Basınçlı Esnek Bağlantılar
Düşük basınçlı hortum takımları kullanılmış veya kullanılmak
zorunda ise ISO 5359’a uygun olmalıdır. Boru dağıtım
sistemlerindeki düşük basınçlı hortum takımları, normalde
gazın bir boru hattına acil verilmesi için veya donanımının
kılavuz, pendantlar ve pendant rayları gibi kalıcı şekilde bağlı
bir parçası olarak kullanılır.

58
23.09.2017

Düşük Basınçlı Hortum Takımları ve
Düşük Basınçlı Esnek Bağlantılar
Düşük basınçlı esnek bağlantı boru hattının bir parçası ise,
örneğin titreşim yalıtılması, yapı hareketi ve boru hatlarının
buna bağlı hareketi için kullanıldığında ve kullanım süresince
değiştirilmesi tasarlanmadığında boru takımının gaza özel
olması gerekmez.


Kapama Vanaları
Bakım, tamir, gelecekte planlanan ilaveler ve periyodik
olarak deneye tabi tutmayı kolaylaştırmak için boru hattı
dağıtım sisteminin bölümlerini ayırmak amacıyla kapama
vanaları kullanılmalıdır.
Normal genel amaçlı küresel vanalar AGSS ve vakumda

kullanılabilir. Pirinç küresel vanalarda kürenin etrafında yağ
vardır. Dolayısı ile kullanılacak vanaların medikal tesisatta
kullanılabilir olması gerekir.


Kapama Vanaları
Kapama vanaları aşağıdaki şekilde adlandırılmaktadır:
a. Kaynak kapama vanaları
b. Çıkan boru kapama vanası (Şaft sonrası vanalar)
c. Kol kapama vanası (Şafttan sonra çıkan her vana)
d. Alan Kapama vanası
e. Halka kapama vanası
f. Bakım kapama vanası
g. Giriş kapama vanası
Not: Tüm vanalar küresel vana olup, kullanım yerlerine göre

adlandırılmışlardır.
(Bu kadar çok vana kullanılmıyor!!)
59
23.09.2017

Oksijen Flowmetresi
Oksijen Flowmetresi; oksijen
gazının medikal gaz prizinden
alınarak burun memesi veya
maske aracılığıyla
nemlendirilmiş şekilde hastaya
verilmesinde kullanılır.
Skala göstergesi ve suluk
kabı, polikarbon
malzemeden yapılmış olup
kırılmaya dayanıklıdır ve
134oC otoklavda steril
egthakan@hotmail.com edilebilir olmalıdır.

Düşük Basınçlı Gaz Regülatörleri ve
Vakum Regülatörleri
Basınçlı gaz regülatörleri

(O2-N2O-MA4-SA7) gazları
için kullanılırlar.
Kullanım amacı, basınç

değerini ölçmektir.
Üzerinde basınç değerinin
okunabileceği bir adet
manometre bulunmalıdır.


Düşük Basınçlı Gaz Regülatörleri ve
Vakum Regülatörleri
Regülâtörler, bina medikal
gaz hattından gelen alçak
basınçlı gazların (0-16 bar),
vakum için 0-760 mmHg,
gaz prizlerinden çıkışı
esnasında kullanıcının
isteği doğrultusunda belirli
seviyelere ayarlanmasını
amacı ile kullanılır.

60
23.09.2017

Jaklar – Vakum Kavanozu
Problar (Jaklar):
İhtiyaç duyulan medikal gazı, gaz prizinden alıp
basınçlı hortumlar vasıtası ile herhangi bir basınç
düşürme işlemine tabi tutmadan bir cihaza
sağlamaya yarar.


Jaklar – Vakum Kavanozu
Vakum kavanozları:
Tek kullanımlık ve sürekli kullanımlık olmak üzere 2 tiptir.
Vakum kavanozları atık toplama amacıyla kullanılır .
•Plastik enjeksiyon yolu ile imal edilmiş olan kavanozlar,
otoklavda 121oC’ye kadar steril edilebilirler.
•Vakum kavanozları şamandıra sistemine sahip olmalıdır.
9- GAZ AKIŞI

61
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Gaz prizlerinin kaçar adet olacağı, hangi cihazlar

olduğu önemlidir. Tasarım akışı boru çapı hesabında
kullanılır.
Örneğin; ameliyathanelerde tam müdahale sırasında

100 lt/dk, uyandırma sırasında sie 20 lt/dk debi
istenir.

GAZ AKIŞI
Boru Tesisatı Dağıtım Sistemi Tasarımı
Boru Tesisatı Dağıtım Sistemi Tasarımı

Aşağıdaki genel bilgiler bir MGBT tasarımı yapmak için
gereklidir:
• Tıbbi Gaz prizleri dağıtım listesi
• Her bir Tıbbi Gaz prizindeki tasarım akış oranı ve basınç
gereksinimleri
• Bakır Boru şebekesinin her bölümü için kullanım faktörü
ile hesaplanan akış oranları
• Toplam akış oranı

GAZ AKIŞI
Gaz Akışı:
Boru hattı dağıtım sisteminin tasarımı sırasında gaz akışının
dikkate alınması gereken üç yönü bulunmaktadır:
 Her bir gaz prizinde gerekebilecek akış,

 Dağıtım sisteminin her bir kolunda gerekebilecek akış,
 Toplam akış, örn. her bir koldaki akışların toplamı.

62
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Boru hattı sistemi, her bir gaz prizinde Tablo 3’de verilen
tasarım akışları elde edilecek şekilde tasarlanmalıdır. Tüm
gaz prizleri aynı anda kullanılsaydı, aşırı geniş boru hatları ve
santral gerekli olacaktır.
Ancak, tüm gaz priziler aynı anda kullanılmadığından

gerçekçi bir tasarım akışı elde etmek için, sistemin her bir
kolundaki akışa çeşitlilik faktörünü uygulamak gerekir.
Kullanılan çeşitlilik faktörleri, tipik hastanelerdeki gerçek gaz
kullanım araştırmalarının sonuçlarından elde edilmiştir.

GAZ AKIŞI
Sistem için toplam akış, her bir bölüme giden
çeşitlendirilmiş akışların toplamıdır. Tasarım mühendisi her
zaman, belli bir departmanın belirtilen kullanımı için
gereken dikkati göstermelidir.
Örneğin, koğuş alanları için kullanımda olan gaz prizi sayısı

dahiliye kliniği için yeterli olabilir fakat göğüs uzmanlığı
departmanı için bu sayının artırılması gerekebilir. Ancak, aynı
andaki en yüksek talebi karşılamak için boru hattı ve uygun
şekilde tasarlanması gerekir.

GAZ AKIŞI
Daha düşük süreklilikte akış sağlamak için genellikle
besleme kaynağı gereklidir.
Boru ebadı çeşitliliğinin sınırlı olduğu ve akış gereksinimleri

ile ilgili şüphe duyulduğunda, her zaman daha büyük ebatta
boru seçilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Aksi
belirtilmedikçe tüm akışlar dakika başına normal litredir
(l/dak).

63
23.09.2017
1’ den fazla mahal

GAZ AKIŞI olduğunda kabul
Gaz Akışı - Gaz Prizlerde Gereken Akışlar edilebilir akış
Tasarı
Nominal Gerekli Test
m akışı
Servis Lokasyon Basınç Akış akışı
(L/min
(kPa) (L/min) (L/min)
)
Oksijen Ameliyathaneler ve anestezi odaları 400 100(1) 20 100
(Tam operasyon sırasında 100 l/dk debi olmalı)
Diğer Alanlar 400 10 6 40
Azot Protoksit Tüm alanlar 400 15 6 40
Azotprotoksit oksijen karışımı SDL, Doğum, Sancı Odaları 310(2) 275 20 275
Oksijen karışımı
Diğer Alanlar 400 20 15 40
Medical air Ameliyathaneler, yoğun bakım 400 40(3) 40 80
alanları, yeni doğan yoğun bakımlar
(Yoğun Bakım)
400 kPa 400 80(3) 80 80
Diğer Alanlar
(Ameliyathane) 400 20 10(3) 80
Cerrahi hava/ nitrojen Ortopedik ve nöroloji operasyon 700 350(4) 350 350
odaları
Vakum Tüm alanlar 40 (300 mm 40 40 40
Hg
atmosfer
basıncında
Mak. Müh. Hakan YAVUZ )
Helyum oksijen karışımı Yoğun bakım alanları, 400 100 40 80
(He – O2 Laboratuarlarda kullanılır, Türkiye’ de pek kullanılmıyor)
GAZ AKIŞI
Gaz Akışı - Gaz Prizlerde Gereken Akışlar
1. Ameliyat ve anestezi odalarında oksijen boşalması
sırasında
2. 275 litre/dk’daki minimum basınç
3. Bu akışlar özel ameliyat koşullarındaki belirli gaz-tahrikli
vantilatörler ve nebülizatör, vb. içindir.
4. Boru hattında değil, gaz prizde gereken basınç
Nebülizatör: Ses dalgalarıyla (ultrasonik nebülizatör) veya

basınçlı hava (jet nebülizatör) ile sıvı haldeki ilaçları buhar
haline getiren solunum yoluyla alınabilmesini sağlayan bir
cihazdır.

GAZ AKIŞI
Oksijen:
Oksijen, tipik 5-6 litre/dk akış ile kullanılır. Ancak,
nebulizatör veya diğer solunum ekipmanı kullanıldığında,
her gaz prizi tablo 4’ de gösterilen şekilde 400 kPa (nominal)
besleme basıncında, 10 litre/dk geçiş kapasitesine sahip
olmalıdır. Tablo.5’te verilen formüllere ve departmanlara
göre tasarım akışı hesaplanmaktadır. Yoğun bakım üniteleri
ve ameliyathane mahallerinde oksijen prizi sayısı fazla
olmasından dolayı bu mahallerde yatak sayısı baz
alınmalıdır.

64
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.5- Oksijen Çeşitlendirilmiş Akışlar (n: Gaz Prizi Sayısı = Yatak Sayısı)
Gaz prizi için tasarım

Çeşitlendirilmiş akış
Departman akışı Q (L/dk)
(L/dk)
Yataklı hasta konaklama(duvar ünitesi)

4 tek yataklı oda ve tedavi odası 10 Qw = 10 + [(n – 1)6/4]
Duvar ünitesi/departman 10 Qd = Qw[1 + (nW – 1)/2]
Kaza & acil:
Resüsitasyon 100 Q = 100 + [(n – 1)6/4] (*)
Tedavi ve Alçı odası 10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
Anestezi sonrarı uyanma odası 10 Q = 10 + [(n – 1)6/8]
Küçük tedavi odası 10 Q = 10 + [(n – 1)6/10]
Ameliyathane
Anestezi odası 100 Q = no addition made
Operasyon odası 100 Q = 100 + (nT – 1)10
Anestezi sonrarı uyanma odası Q = 10 + (n – 1)6
Doğum
SDL odası
Anne
10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
Bebek 10 Q = 10 + [(n – 1)3/2]
Not: Tablonun tamamı ders notlarında bulunmaktadır.
GAZ AKIŞI
Gaz prizi
için tasarım Çeşitlendirilmiş akış
Departman
akışı Q (L/dk)
(L/dk)
Yataklı hasta konaklama (Duvar ünitesi)
4 tek yataklı oda ve tedavi odası 10 Qw = 10 + [(n – 1)6/4] (*)
Kaza & acil:
Resüsitasyon (Müdahale Odası) 100 Q = 100 + [(n – 1)6/4] (*)
Küçük tedavi odası (Acil girişindeki triaj odası veya 10 Q = 10 + [(n – 1)6/10]
Ameliyathane muayene odası)
Anestezi odası 100 Q = no addition made
Operasyon odası (nT = Ameliyathane × 2) 100 Q = 100 + (nT – 1)10 (*)
Anestezi sonrarı uyanma odası Q = 10 + (n – 1)6

GAZ AKIŞI
Gaz prizi
Departman
akışı Q (L/dk)
(L/dk)
Doğum
SDL odası 10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
Anne
Bebek 10 Q = 10 + [(n – 1)3/2]
Ameliyathane
Anestezist (nS = Ameliyathane × 2) 100 Q = 100 + (nS – 1)6
Çocuk doktoru 10 Q = 10 + (n – 1)3
Yatılı konaklama
Hasta yatak odası 10 Q = 10 + [(n – 1)6/6]
Küvez 10 Q = 10 + [(n – 1)3/2]
Yenidoğan yoğun bakım (Hava Önemli) 10 Q = 10 + (n – 1)6

65
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Gaz prizi
Departman
akışı Q (L/dk)
(L/dk)
Radyoloji: 100 Q = 10 + [(n – 1)6/3]
Tüm anestezi ve prosedür odaları.
Yoğun bakım alanları (Genel Yoğ. Bak. Gibi alınır.) 10 Q = 10 + [(n – 1)6]3/4
Koroner yoğun bakım (CCU) 10 Q = 10 + [(n – 1)6]3/4
Yüksek bağımlılık ünitesi (HDU) 10 Q = 10 + [(n – 1)6]3/4
Diyaliz 10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
CPAP ventilasyon (Türkiye’ de kullanılmıyor) 75 Q = 75n × 75%
Yetişkin rehabilitasyon
ECT terapi odası 10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
Yetişikin akut günlük bakım
Tedavi odaları 10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]

GAZ AKIŞI
Tablo.5- Oksijen Çeşitlendirilmiş Akışlar
Tüm tabloların anlamı:

Q = Çeşitlendirilmiş akış
Qw = Duvar ünitelerindeki çeşitlendirilmiş akış
Qd = Bir bölüme sağlanan çeşitlendirilmiş akış
n = Priz/yatak sayısı
nS = Ameliyathane ya da anestezi odası ekipman sayısı
Nw = Duvar ünitesi sayısı
nT = Ameliyathane sayısı

GAZ AKIŞI
Azotprotoksit:
Azotprotoksit çoğunlukla anestezi amaçlı (narkoz gazı),
bazen de analjezik amaçlı kullanılır. Her durumda her bir
gaz prizi 15 litre/dk geçiş kapasitesine sahip olmalıdır,
fakat uygulamada akışın 6 litre/dk’yı aşması olası değildir.
Bu yüzden, ameliyat odaları ve anestezi odalarında; ilki için
15 litre/dk’ya, geri kalan için de 6 litre/dk’ya izin verilir.

66
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Azotprotoksit:
Azotprotoksit gaz prizlerinin sağlandığı durumlarda
hepsinin aynı anda kullanılabileceği varsayılmalıdır.
Azotprotoksit için tasarım ve çeşitlendirilmiş akışlar
Tablo.6’da verilmiştir. Ameliyathanelerde fazla
azotprotoksit prizi olacağından ameliyathane sayısı baz
alınarak hesaplama yapılması önerilir.
Not: Bazı hasta çabuk uyur, bazı hasta zor uyur, dolayısı ile
kapasite değişebilir.

GAZ AKIŞI
Tablo.6 Azotprotoksit Çeşitlendirilmiş Akışlar
Gaz prizi için

tasarım akışı Çeşitlendirilmiş akış
Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Acil müdehale resüsistasyon 10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
Ameliyathane 15 Q = 15 + (nT – 1)6
Doğum: ameliyathane 15 Q = 15 + (nS – 1)6
Radyoloji: tüm prosedür ve anestezi odaları 15 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
Yoğun bakım alanları 15 Q = 10 + [(n – 1)6/4]

Ağız çene cerrahisi ortodonti muayene 10 Q = 10 + [(n – 1)6/4]
Diğer departmanlaro 10 İlave akış dahil değildir.
Ekipman servis odaları 15 İlave akış dahil değildir.
n = yatak alanı sayısı veya uygun olduğunda oda sayısı

GAZ AKIŞI
Azotprotoksit / Oksijen Karışımı:

Tüm gaz prizleri, hastanın soluk alıp vermesini sağlamak için
çok kısa bir süre içinde 275 litre/dk geçiş ve 20 litre/dk’lık
sürekli akış kapasitesine sahip olmalıdır. Yoğun bakım ve
koroner bakım ünitelerindeki çeşitlendirilmiş akış,
Azotprotoksit/oksijen karışımlarının tüm yataklarda
sağlanması mümkün olduğundan, ilk yatak için 20 litre/dk’ ya
ve geri kalan her biri için 15 litre/dk’ya dayanır. Doğum
odalarındaki çeşitlendirilmiş akış, ilk yatak alanı için
275 litre/dk’ya ve geri kalan her biri için 20 litre/dk’ya dayanır,
bunların %50’ si aynı anda kullanılır. Azotprotoksit /oksijen
karışımları için tasarım ve çeşitlendirilmiş akışlar Tablo.7’ de
verilmiştir. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
67
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.7 Azotprotoksit /Oksijen Karışımları Tasarım ve Çeşitlendirilmiş Akışlar
Gaz prizi için tasarım

akışı Çeşitlendirilmiş akış
Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Doğum: 275 (Doğumhane için)

<12 SDL odaları, anne (Prizde 20 l/dk) Q = 275 + [(n – 1)6/2]
>12 SDL odaları Q = 275 x 2 + [(n – 1)6/2]
Diğer alanlar 20 Q = 20 + [(n – 1)10/4]
Ekipman servis odaları (Türkiye’ de pek yok) 275 İlave akış dahil değildir.

GAZ AKIŞI
Tıbbi Hava 400 kPa:

Tıbbi havanın, özellikle solunum amacıyla kullanımı son
yıllarda fark edilir derecede artmıştır. Hava ile çalışan
ventilatörler besleme eksikliği nedeniyle çalışmaya son
verdiğinden dolayı, bu servis, tıbbi gaz servislerinin en kritik
olanıdır. Tıbbi hava aynı zamanda havalandırma sırasında
hastalarca doğrudan teneffüs edilir ve saf oksijenin potansiyel
zehirleme etkisinden dolayı, hastalara verilmeden önce
oksijeni seyreltmekte de kullanılır. Tıbbi hava 400 kPa için
besleme sistemi; bir manifold sistemi, kompresör sistemi veya
oranlayıcı bir sistem (suni hava) olabilir ve acil durum/yedek
manifoldu içerir. Kompresör santrali, hava-tahrikli
vantilatörlerin kullanılacağı yerlerde daima belirtilmelidir.
GAZ AKIŞI
Tıbbi havanın ana kullanım alanlarından biri de hasta
ventilatörleridir. Hasta ventilatörleri iki ana kategoriye ayrılır-
anestezi sırasında kullanılanlar ve yoğun bakımda
kullanılanlar. Hava tahrikli vantilatörler 80 litre/dk’ ya kadar
serbest havayı sürekli kullanır. Tam akış gereksinimleri
vantilatörün tasarımına bağlıdır. Bazı tipik vantilatörler için
akış ve basınç gereksinimleri Tablo 9’ da verilmiştir. Anestezi
ventilatörlerinin son modelleri yoğun bakım modellerine çok
benzer ve 80 litre/dk’ ya kadar en yüksek akış, 20 litre/dk’ ya
kadar ortalama akış gerektirebilirler. Neredeyse bu ünitelerin
hepsi hava tahrikli ve elektronik kontrollüdür.

68
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tıbbi hava 400 kPa aynı zamanda anestezi gaz karıştırıcılar,
hava nemlendiriciler ve nebulizatörler gibi diğer ekipmanlar
için de kullanılabilir. Normalde gereken akış oranları 10
litre/dk’yı geçmez ve bu akış her zaman emilen gerçek
hacimden fazladır.
Yurtdışında santralden 10 bar çıkıyor. Her kat girişinde 2 ayrı

regülatör ile 4 ve 7 bar basınca düşürülüyor. 4 ve 7 bar için
ayrı ayrı hat çekilmiyor.

GAZ AKIŞI
Tablo.8 Tıbbi Hava 400 kPa Tasarımı ve Çeşitlendirilmiş Akışlar
Gaz prizi için
Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Yataklı hasta konaklama(duvar ünitesi)
Tek yataklı oda ve tedavi odası (*) 20 Qw = 20 + [(n – 1)10/4]
Kaza & acil:
Resüsitasyon 40 Q = 40 + [(n – 1)20/4]
Anestezi sonrası uyanma odası 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]
Ameliyathane
Aneztesi odası 40 No additional flow included
Operasyon odaları 40 Q = 40 + [(nT – 1)40/4]

GAZ AKIŞI
Gaz prizi için
Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Doğum
SDL odaları 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]
Bebek 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]
Ameliyathane
Anestezist 40 Q = 40 + [(nS – 1)10/4]
Yenidoğan yoğun bakım ünitesi 40 Q = 40n
Rasyoloji
Tüm anestezi ve prosedür odaları 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]

69
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Gaz prizi için

Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Yoğun bakım alanları 80 Q = 80 + [(n – 1)80/2]
Yüksek bağımlılık ünitesi 80 Q = 80 + [(n – 1)80/2]
Diyaliz 20 Q = 20 + [(n – 1)10/4]
Ağız Çene Cerrahisi Ortodonti
Ağız cerrahisi odaları 40 Q = 40 + [(n – 1)40/2]
Tüm diper departmanlar 40 Ek akış hesaplanmaz
Ekipman servis odaları 40 İlave akış dahil değildir.

GAZ AKIŞI
Cerrahi Hava 700 kPa:

Pendantlar pnömatik ise, ameliyathane masası hareketleri
için ve cerrahi aletleri çalıştırmak için kullanılır.
Cerrahi aletlerin basınç gereksinimleri 600 ile 700 kPa

arasındadır ve akışlar 200 ile 350 litre/dk arasında
değişebilir. Çoğu cerrahi alet bu basınç aralığında çalışacak
şekilde tasarlanır.

GAZ AKIŞI

Daha yüksek basınçta aletlerin zarar görmesi muhtemeldir.
Ancak, yetersiz alet performansı da belirlenen basınçta
akışın olmaması ile sonuçlanabilir. Sentetik havanın tanıtımı
(oksijen ve nitrojenin çalışma yerinde karıştırılmasından)
nitrojenin cerrahi aletler için güç kaynağı olarak kullanılması
olasılığına götürür. Boru hattı sistemleri, gaz prizde 700 kPa’
da 350 litre/dk akış sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.

70
23.09.2017
GAZ AKIŞI

Cerrahi hava 700 kPa’ya yalnızca cerrahi aletler
kullanılacağında ihtiyaç duyulur. Bu, tipik olarak ortopedik,
nöro-cerrahi ameliyathaneler, ve belki alçı odaları olabilir.
Ancak, maksimum esnekliği hızlandırmak için tüm
ameliyathanelerde cerrahi havanın sağlanması gereklidir.
Çeşitlendirilmiş akış, ilk ameliyathane ve geri kalanın %25’i

için 350 litre/dk varsayımına Cerrahi aletler yalnızca belirli
uygulamalar için kullanıldığından, gerçekte, çeşitli
ameliyathanelerden oluşan büyük ameliyat odalarında bile
herhangi bir zamanda birden fazla aletin kullanılması olası
değildir. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
GAZ AKIŞI

Cerrahi hava sürekli kullanımda bulunmadığından 15
dakikalık bir periyotta maksimum 5 dakika kullanılmaktadır.
Bu durum tasarım akışı hesaplanırken dikkate alınmalıdır.
Yani eş zaman faktörü 1/3 gibi düşünülebilir. Oysaki medikal
hava tam kapasite düşünülmelidir.

GAZ AKIŞI
Tablo.9 Cerrahi Aletler İçin Tipik Basınç ve Akış Gereksinimleri
Alet tipi Basınç kPa Akış l/dak
Küçük hava manevrası 600-700 200
Öz delme makinası 600-700 350 (Genellikle 350

l/dk alınabilir.)
Salınımlı kemik testeresi 600-700 300
Üniversal manevra 600-700 300
Kraniotom 620-750 300

71
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.10 Cerrahi Hava 700 kPa Tasarım ve Çeşitlendirilmiş Akışlar
Gaz prizi için

Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Ameliyathane
<4 ameliyathane 350 Q = 350 + [(n – 1)350/2]
>4 ameliyathane
350 Q = 350 + [(n – 1)350/4]
Diğer departmanlar atölyeler
laboratuvarlar vs. 350 Q = 350 (Direkt akış, tek
debi alınır.)
Ekipman servis odaları 350 Ek akış dahil değildir.

GAZ AKIŞI
Vakum:
Vakum gaz prizlerinin koğuş alanlarında beslendiği
yerlerde, (bir veya çok yataklı) bir odada birden fazla gaz
prizinin kullanılması olası değildir. Bu yüzden, her bir gaz
prizi 40 litre/dk geçiş kapasitesine sahip olsa bile,
çeşitlendirilmiş akış QW, 28 yataklı koğuş ünitesi başına 40
litre/dk esas alınarak hesaplanmalıdır.

GAZ AKIŞI
Ameliyathaneler
Cerrahi ekip ve anestezi uzmanı için temin edilen vakum aynı
zamanda anestezi ve iyileşme odasında da temin edilir.
Her bir ameliyathanede iki gaz prizi sağlanır.

Ameliyathanedeki her iki gaz prizinin de aynı anda
kullanımı mümkün olduğu için her bir ameliyat odası 80
litre/dk’ya ihtiyaç duyacak ve her bir gaz prizi 40 litre/dk
geçiş kapasitesine sahip olacaktır.

72
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.11 Vakum Tasarımı ve Çeşitlendirilmiş Akış
Gaz Prizi İçin

Departman Tasarım Akışı Çeşitlendirilmiş Akış
Q (L/dk)
(L/dk)
Yataklı Hasta
Duvar Ünitesi 40 Q = 40
Çoklu duvar ünitesi 40 Qd = 40 + [(n – 1)40/4] (*)
Kaza & Acil:
Resüsitasyon odası 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]
Tedavi ve alçı odası 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]
Küçük tedavi odaları 40 Q = 40 + [(n – 1)40/8]

GAZ AKIŞI
Gaz Prizi İçin

Tasarım Akışı Çeşitlendirilmiş Akış
Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Ameliyathane
Anestezi odaları 40 Ek akış dahil değildir.
Oprasyon odalarıı
Anestezist 40 Q = 40
Cerrah 40 Q = 40
(nS = Ameliyathane × 2)
Operasyon alanları (Ameliyathane) 40 Qs = 80 + [(nS – 1)80/2]
Anestezi sonrası uyanma odası (= Hasta 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]
Hazırlama)
GAZ AKIŞI
Gaz Prizi İçin

Tasarım Akışı Çeşitlendirilmiş Akış
Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Doğum:
SDL odaları
Anne 40 Q = 40 + [(n – 1)40]/4
Bebek (Vakumda bebek için gerekli değil) 40 Ek akış dahil değildir.
Oprasyon odalarıı
Anestezist 40 Q = 40
Doğum uzmanı 40 Q = 40
Operasyon odaları Qs = 80 + [(nS – 1)80/2] (*)
Yatılı konaklama
Tekli ve çoklu yataklı tedavi odaları 40 Q = 40
Çoklu duvar üniteleri 40 Q = 40 + [(n – 1)40/2]
Bebek 40 Ek akış dahil değildir.
Yenidoğan yoğun bakım 40 Q = 40 + [(n – 1)40/4]
Not: Kritik bakım alanı = Genel Yoğun Bakım gibi Mak. Müh. Hakan YAVUZ
alınır.
73
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Agss:
Anestezik gaz tahliye sistemleri ventüri tip yada
elektropompalı tip olabilir. Ameliyathane 2 tane varsa
pompalı tip seçilebilir. Ventüri tip olduğu zaman emiş
ihtiyacı havadan ters basınç yaparak sağlar.
Elektropompalı tipte ise tek kademeli blower tip pompalar

aracılığı ile olmaktadır. Her bir gaz prizinden emiş 130
litre/dk’ya da 80 litre/dk alınarak Tablo.12’de gösterildiği
kapasite hesaplanabilmektedir.

GAZ AKIŞI
Agss:
Gaz Prizi İçin
Tasarım Akışı Çeşitlendirilmiş akış
Departman Q (L/dk)
(L/dk)
Acil müdahale odası (130 l/dk alınır.)V(1) Q = V + [(n – 1)V/4]
Ameliyathane V Q = V + (nT– 1)V (*)
Doğum V Q = V + (nS – 1)V
Radyoloji (tüm anestezi ve prosedür Q = V + [(n – 1)V/4]
odaları) V
Ağız çene cerrahisi muayene odası tip 1 V Q = V + [(n – 1)V/4]
Diğer departmanlar V Q = V + [(n – 1)V/8]
Besleme kaynakları kapasiteleri yukarıda gösterilen tablolar

aracılığı ile aşağıdaki tablolarda gösterilen birincil ve ikinci
kaynak seçimine göre değerlendirilerek hesaplanmaktadır.
GAZ AKIŞI
Tablo.13 Manifold kullanımlarında tüplerin gaz kapasiteleri
Nominal
Gaz kapasite (L) Kullanılabilir Kapasite (L)
137 bar da
OksijenJ-size 6,800 6,540
Azotprotoksit
J-size 18,000 –
G-size 9,000 8,900
Azotprotoksit / Oksijen karışımı G-size 5,000 4,740
Medikal hava J-size 6,400 6,220
5,550
Helyum/Oksijen karışımı K-size – 7000 nominal
(Hesaplamalarda kullanılacak kapasite 7’den 4 bara çevrilmelidir.)
Not: Tüpten 7 bara sabitlenmiş bir regülatörden geçen akış miktarı 2. sütun.
Örneğin O2 için 6540 lt.
Not: Kapasitelerde CO2 yok. Standartta da yok. O2 gibi alınabilir. O2 ve CO2 7
bar yoğunluklarına göre oranlanabilir. O2 tüpünü hacmi (lt) ise
tedarikçilerden öğrenilebilinir.. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
74
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.14 Basınçlı Gaz ( He, N2, vb tüm gazlar) Tüpleri Manifold Sistemleri
(Azot Protoksit İçinde Kullanılır.)
Birincil Kaynak İkincil Kaynak Rezerv (Üçücül) Kaynak
Tam Otomatik Manifold Manuel acil rezerv manifoldu. Oto./Manuel malifold sist.
Sistem tasarımına dayalı Otomatik change over sistemli. Oksijen terapi cihazı
tüp sayısı Ortalama kullanımda 4 saatlik tüp. Regülatörlü seyyar tüp
(2 Günlük Kapasite)

GAZ AKIŞI
Tablo.15 Likit oksijen sistemleri
Likit oksijen sistemi Otomatik manifold sistemi Manuel malifold sistemi

(Tek tanklı Tüm hatta gaz verebilecek Oksijen terapi cihazı
evapatörlü) kapasitede. Regülatörlü seyyar tüp
(Tam kapasite 2 Günlük) (Manuel Yeterli)
Not: Oksijen terapi cihazı; flowmetrenin direkt tüpe

bağlanan modelidir.
Otomatik manifold sistemi. Yüksek
Likit oksijen sistemi Likit oksijen sistemi (Tek tanklı bağımlılık alanlarını veya tüm
(Tek tanklı evapatörlü) evapatörlü) kapasiteyi desteklemek için
kullanılabilir
Yoğun bakımı ayırıp,
yoğun bakımı
besleyebilecek bir
kaynak olmalı
GAZ AKIŞI
Tablo.15 Likit oksijen sistemleri
Likit oksijen sistemi Dubleks VIE sisteminin ikinci Risk değerlendirmesi ile
(Tek tanklı evapatörlü) gemisi Öncelikli bölünmüş alan belirlenecek arzın tipi ve
sistemleri, öncelikle, risk kapasitesi.Boru hattı dağıtım
değerlendirmesinin, birincil sistemi ana hattı veya diğer ikili
tedarik alanının kısıtlı olduğu tedarik sağlandığında gerekli
veya aynı bölgede her iki olmayabilir.
tankın olması riski çok yüksek
olduğu tespit ettiği sistemlere
yöneliktir. Bu arz Bir tankın /
sistemin arızalanması
durumunda gaz kaybını
önlemek için sistemlere uygun
geri dönüşsüz valf bağlantıları
takılmalıdır.

75
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.16 Likit silindir sistemleri Türkiye’ de çok kullanımda değildir. Belki
istenebilir.
Likit silindir manifold Otomatik manifold sistemi Manuel malifold sistemi

sistemi Tasarım akışının tamamını Oksijen terapi cihazı
Not: Tüm silindir aynı sağlamalı Regülatörlü seyyar tüp
anda çalışacaktır.
Önemli

GAZ AKIŞI
Tablo.17 Oksijen jeneratörü santrali
İkili kompresörler ve Otomatik manifold Risk değerlendirmesi ile

kurutucular. sistemi.Tesisin arızalanması belirlenecek arzın tipi ve
durumunda on-line olarak kapasitesi.
(Önemli kompresör +
gelmek.Üçüncü taraf silindirleri (3. Kaynak işletmenin
Kurutucular takılabilir veya ana fabrikanın insiyatifindedir.
yedeklidir) kompresöründen doldurulabilir.
Ortalama kullanımda 4 saatlik
Projede olmayabilir.)
tedarik imkânı temelinde silindir
sayısı. Yerel olarak dolu silindirler
veya gaz tedarikçileri silindirleri
kullanılabilir
(Kendi dolumu
yapılabilir.)

GAZ AKIŞI
Tablo.18 Kompresörlü Medikal Hava Sistemleri
İkili kompresör sistemi Otomatik manifold

Otomatik manifold sistemi.
(Kompresörler eş yaşlandırmalı)
sistemi.Fabrika arızasında
(Yedekli) otomatik olarak on-line olarak Yüksek bağımlılık alanlarını
gelmek.Ortalama kullanımda 4 veya tüm siteyi desteklemek
saatlik tedarik imkânı temelinde için kullanılabilir regülatörlü
tüpsayısı. tüpler.
(Sadece ameliyathane
ve yoğun bakım
kapasitesini
karşılamalı)
Üçlü sistemin iki kompresörü
Üçlü sistemin üçüncü kompresörü Otomatik manifold sistemi
Tüm hastaneyi beslemek için
Dörtlü sistemin iki kompresörü

Dörtlü sistemin diğer iki Otomatik manifold sistemi
kompresörü
Mak. Müh. Hakan YAVUZ Tüm hastaneyi beslemek için
76
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.19 Sentetik Hava Santrali Çok kullanılmayan bir sistem, önemli değil.
Birincil oksijen ve likit azot İkincil oksijen ve likit azot Risk değerlendirmesi ile
tankı ve karıştırıcı ünitesi. tankı ve karıştırıcı ünitesi. belirlenecek arzın tipi ve
kapasitesi.

GAZ AKIŞI
Tablo.20 Kombine Medikal Hava/Cerrahi Hava Santrali
İkili kompresör sistemi İki otomatk manifold sistemi Otomatik manifold sistemi.
Biri medikal hava diğeri Yüksek bağımlılık alanlarını
cerrahi hava için çalışmalı. veya tüm siteyi desteklemek
Ortalama kullanımda 4 saatlik için kullanılabilir regülatörlü
tedarik imkânı temelinde tüp tüpler.
sayısı.
Üçlü sistemin iki kompresörü Üçlü sistemin üçüncü kompresörü Otomatik manifold sistemi
Tüm hastaneyi beslemek için
Dörtlü sistemin iki kompresörü Dörtlü sistemin diğer iki Otomatik manifold sistemi
kompresörü Tüm hastaneyi beslemek için
(Not: Medikal Hava ve Cerrahi Havanın birlikte kullanılması halinde kullanılır.)

GAZ AKIŞI
Tablo.21 Kompresörlü Cerrahi Hava Sistemleri
Birincil
İkincil Kaynak Rezerv (Üçücül) Kaynak
Kaynak
Simpleks kompresör Otomatik manifold sistemi.Santral Regülatör bağlantılı seyyar

ünitesi arızasında otomatik olarak on-line olarak tüpler
gelmek.Ortalama kullanımda 4 saatlik
tedarik imkânı temelinde tüpsayısı.
İkili sistemin birinci İkili kompresör sisteminin ikinci Otomatik manifold sistemi
kompresörü kompresörü
(Not: Medikal Hava ayrı bir sistem ise kullanılır.)

77
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Tablo.22 Merkezi Medikal Vakum Sistemleri
Üçlü sistemde iki vakum Üçlü sistemde üçüncü vakum Seyyar Vakum arabası
pompası pompası
Dörtlü sistemde iki vakum Dörtlü sistemde diğer iki Seyyar Vakum arabası
pompası. vakum pompası

GAZ AKIŞI
Tablo.23 Gaz Kaynakları için Önerilen Kapasiteler (HTM 02-01 e göre)
Kaynak Gaz Tüp Sayısı Tüp ölçüsü Notlar
Oksijen 2 x 10 J Kriyojenik sistem / PSA
santrali için tek başına
(20 Tüp çıkmış ise 2×20 olmalı ancak bir manifold veya
standart dahi 2×10’ lu 2 grup istiyor.) destek olarak kullanılır
Otomatik Kompresör tesisatı için

Medikal hava 2 x 10 J
manifold tek başına bir manifold
veya destek olarak
kullanılır
Cerrahi hava 2x6 J
Tüp Standart
Oksijen/azot 2x8 G
protoksit karışımı
Azotprotoksit 2x6 G
Karbondioksit 2x4 VF
Helyum/oksijen 2x4 H
Nitrojen 2x6 W

GAZ AKIŞI
2 Günlük kapasite 40 tüp çıkmış ise;
Standart gereği; 20 + 20 = 40 tüp yapılamaz.

Kollektörler; 2,3,4 ve 5’li olabilir. Tüp bağlantılarında kangal bakır
boru kullanılır. Kollektörler paslanmaz ve 4 bara dayanıklı olmalıdır.
78
23.09.2017
GAZ AKIŞI
Kaynak Gaz Tüp Sayısı Tüp ölçüsü Notlar
Osijen 2x2 J
Medikal hava 2x2 J
Cerrahi hava 2x1 J

Manual Otomatik manifold
sistemleri için ikincil
manifold Oksijen/azotproto 2x2 G kaynak olarak
seçilebilir.
ksit karışımı
Azotprotoksit 2x2 G
Karbondioksit 2x1 VF
Helyum/oksijen 2x1 H
Nitrojen 2x2 W

GAZ AKIŞI
ÖNEMLİ
Kaynak Servis Santral Kapasitesi Notlar
Medikal Her kompresör tam tasarım akışı
İkili Kompresör Sistemi Hava kapasitesinde seçilir.
Tank kompresör
Medikal Her kompresör tam tasarım akışı kapasitesinde 1
Üçlü Kompresör Hava kapasitesinde seçilir. dakikada geşen
havanın %50 su
Sistemi hacminde
seçilmelidir.
Medikal Her kompresör yarım tasarım akışı
Dörtlü Kompresör Hava kapasitesinde seçilir.
Sistemi
Cerrahi Hava Her kompresör 1/3 tasarım akışı
Simpleks Kompresör kapasitesinde seçilir.
1 dakikada
Sistemi 2xtasarım akışının su
hacminde kapasite
Cerrahi Hava Her kompresör 1/3 tasarım akışı tank seçilmelidir.
İkili Kompresör Sistemi kapasitesinde seçilir.
Medikal Her pompa tam tasarım akışı
Üçlü Vakum Sistemi Vakum kapasitesinde seçilir. 1 dakikadaki tasarım
akışında su hacminde
tank seçilmelidir.
Medikal Her pompa yarım tasarım akışı
Dörtlü Vakum Sistemi Vakum kapasitesinde seçilir.
Not: Kombine hava kullanılıyor ise medikal hava önemli olduğu için medikal
havaya göre seçim yapılabilir.
GAZ AKIŞI
Tüp Basınçları
40-50 lt hacminde tüpler mevcut. Türkiye’ de 135-137 bar
basınçta kullanılıyor. Yurt dışında ise 230 bar basınç
kullanılıyor.
Örneğin; Irak’ ta kullanılan tüpler 200 bar basınçtadır. Basınç
biraz da hastane kullanımı ile alakalıdır. (Kocaeli’ de Seka
Devlet Hastanesi 200 bar kullanıyor.)
Likit O2 tankının yedeği tüplü sistem de olabilir. Tankta

olabilir.

79
23.09.2017
10 – BORU ÇAPI HESABI

BORU ÇAPI HESAPLAMA
Medikal gaz tesisatı boru çapları HTM 02-01 EK.G’de

belirtilen hesap yönteminde ve tablolarda belirtilen basınç
kaybı hesabına göre seçilir.
Boru çapı hesaplaması aşağıdaki formülasyon ile

hesaplanabilir:

Örnek: 15 mm boru çapı için, 12 metre boru uzunluğunda,

800 litre/dk tasarım akışındaki medikal gaz tesisatının
basınç kaybını hesaplayarak boru çapını bulunuz.
21 bar basınç kaybından seçilen tasarım akışına göre 21,3

kPa basınç kaybı fazla çıktığından bir üst çap olan 22 mm’ye
geçilmelidir.

80
23.09.2017

Tablo.24 Boru Hattı Basınç Kaybı: 400 kPa (4 bar)
British Standard SizeTube BSEN Distancefromsource(m)at400kPafor7,14,21kPa(1,2,3psi)pressureloss
1057:R250, TableX
Outside Pressure loss 8 15 30 61 91 122 152 183 213 244 274 305 335 366 396 427 457
Diameter (kPa)
(mm) Free airflow rate (L/min)
12 7 311 209 141 95 75 64 56 50 46 43 40 37 35 34 32 31 30
14 455 307 207 139 110 94 82 74 68 63 59 55 52 50 47 45 44
21 564 382 258 174 138 117 103 93 85 78 73 69 65 62 59 57 55
15 7 579 391 263 177 140 119 105 94 86 80 75 70 66 63 60 58 56
14 845 572 386 260 207 175 154 139 127 118 110 104 98 93 89 85 82
21 1038 711 481 325 258 219 192 173 159 147 137 129 122 117 111 107 102
22 7 1677 1135 768 518 411 349 307 277 254 235 220 207 196 186 178 170 164
14 2441 1656 1123 759 604 513 451 407 373 345 323 304 288 274 262 251 241
21 3023 2053 1395 945 751 638 562 507 465 431 403 379 359 342 326 313 301
28 7 3363 2283 1547 1047 832 706 622 560 514 476 445 419 397 378 361 346 332
14 4881 3320 2257 1530 1218 1035 912 823 754 699 653 615 583 555 530 508 488
21 6034 4109 2800 1901 1514 1287 1135 1024 938 870 814 767 726 691 660 633 609
35 7 6023 4096 2783 1886 1500 1275 1124 1013 928 861 805 758 718 683 653 626 602
14 8720 5943 4051 2752 2192 1865 1644 1483 1360 1261 1180 1111 1053 1002 957 918 883
21 10758 7344 5018 3415 2723 2317 2044 1845 1692 1569 1468 1383 1310 1248 1192 1143 1099
42 7 10103 6883 4685 3180 2533 2154 1899 1713 1570 1456 1362 1283 1215 1157 1105 1060 1019
14 14587 9963 6806 4633 3694 3145 2775 2504 2296 2130 1993 1878 1780 1694 1619 1553 1493
21 17963 12290 8421 5743 4584 3904 3446 3112 2855 2648 2478 2335 2213 2107 2014 1932 1858
54 7 14974 10588 7487 5294 4323 3743 3348 3056 2830 2647 2496 2368 2257 2161 2076 2001 1933
14 21176 14974 10588 7487 6113 5294 4735 4323 4002 3743 3529 3348 3192 3056 2937 2830 2734
21 25935 18339 12968 9169 7487 6484 5799 5294 4901 4585 4323 4101 3910 3743 3597 3466 3348
76 7 37754 26696 18877 13348 10899 9438 8442 7706 7135 6674 6292 5969 5692 5449 5236 5045 4874
14 53392 37754 26696 18877 Mak.
15413 Müh.11939
13348 Hakan YAVUZ
10899 10090 9438 8899 8442 8049 7706 7404 7135 6893
21 65392 46239 32696 23119 18877egthakan@hotmail.com
16348 14622 13348 12358 11560 10899 10339 9858 9438 9068 8738 8442

Tablo.25 Boru Hattı Basınç Kaybı: 700 kPa (7 bar) CERRAHİ HAVA
Bri ti sh Standard Size
TubeBS EN 1057: Di stancefromsource(m) at700kPa for7,14,34kPa (1,2,5psi) pressureloss
R250,Ta bleX
Outs ide Pres sure 8 15 30 61 91 122 152 183 213 244 274 305 335 366 396 427 457
Di ameter l oss (kPa) Free air flow rate(L/min)
(mm)
12 7 408 276 186 125 99 84 74 67 61 56 53 50 47 45 43 41 39
14 599 405 274 185 147 124 109 99 90 84 78 74 70 66 63 61 58
34 979 664 450 304 242 205 181 163 149 138 129 122 115 110 105 100 96
15 7 759 514 347 234 186 158 139 125 114 106 99 93 88 84 80 77 74
14 1112 754 510 345 274 232 205 184 169 156 146 138 130 124 118 114 109
34 1811 1231 836 566 450 383 337 304 279 258 242 227 215 205 196 188 180
22 7 2192 1488 1009 682 542 460 406 366 335 310 290 273 259 246 235 225 217
14 3198 2175 1478 1001 797 677 597 538 493 457 428 403 381 363 347 332 320
34 5180 3533 2410 1638 1306 1111 980 884 811 752 704 663 628 598 571 548 527
28 7 4387 2984 2027 1374 1093 929 819 739 677 628 587 553 524 498 476 456 439
14 6382 4351 2963 2013 1604 1364 1203 1086 995 923 863 813 771 734 701 672 646
34 10290 7038 4816 3283 2620 2232 1970 1779 1632 1514 1417 1335 1266 1205 1152 1105 1063
35 7 7841 5345 3638 2470 1968 1674 1476 1332 1221 1132 1059 998 945 900 860 825 793
14 11380 7775 5307 3612 2881 2453 2165 1954 1792 1662 1556 1466 1389 1323 1264 1212 1166
34 18271 12528 8599 5876 4696 4003 3536 3194 2931 2720 2547 2401 2276 2168 2073 1988 1912
42 7 13128 8964 6113 4159 3316 2823 2490 2248 2061 1912 1789 1686 1598 1521 1454 1394 1341
14 19010 13012 8901 6070 4847 4129 3646 3293 3021 2803 2624 2473 2344 2232 2134 2047 1969
34 30392 20892 14381 9849 7881 6723 5942 5371 4930 4577 4286 4042 3833 3651 3491 3349 3223


Tablo.26 Boru Hattı Basınç Kaybı: 1100 kPa (11 bar) (Yurt Dışı Projelerde
Kullanılıyor.)
Bri ti sh Standard Size
TubeBS EN 1057: Di stancefromsource(m)at1100kPa for7, 14,34kPa (1,2, 5psi) pressure loss
R250, Ta ble X
Outs ide Pres sure 8 15 30 61 91 122 152 183 213 244 274 305 335 366 396 427 457
Di ameter l oss (kPa) Free air flow rate(L/min)
(mm)
12 7 487 356 252 177 144 124 112 102 94 88 84 79 75 72 69 67 65
14 689 503 355 249 204 177 158 144 133 124 118 111 106 102 98 94 91
34 1084 791 560 392 321 277 249 227 210 197 185 176 167 161 154 148 143
15 7 867 634 448 314 257 222 199 181 168 157 148 141 134 128 124 119 115
14 1226 895 633 444 363 314 281 257 238 222 209 199 189 181 174 168 162
34 1929 1409 996 698 572 494 443 403 373 350 330 313 298 285 275 264 256
22 7 2332 1703 1205 845 692 598 535 487 452 423 399 378 360 345 332 319 309
14 3294 2405 1701 1193 977 844 755 689 638 597 562 534 509 487 468 451 436
34 5185 3787 2678 1878 1537 1328 1189 1084 1005 939 886 840 801 767 737 710 686
28 7 4469 3263 2308 1618 1325 1145 1025 935 866 809 764 724 691 660 636 612 591
14 6311 4608 3259 2286 1872 1616 1448 1320 1223 1143 1078 1022 976 933 897 864 835
34 9935 7255 5130 3598 2946 2544 2279 2077 1926 1799 1698 1609 1535 1469 1412 1359 1315
35 7 7718 5636 3985 2795 2289 1976 1771 1614 1495 1397 1319 1250 1192 1141 1097 1056 1021
14 10898 7959 5628 3947 3231 2791 2500 2279 2112 1973 1862 1765 1684 1611 1549 1492 1442
34 17157 12530 8860 6213 5087 4394 3936 3587 3325 3107 2932 2779 2651 2537 2439 2348 2271
42 7 12550 9166 6481 4545 3721 3214 2879 2624 2432 2272 2144 2033 1940 1855 1784 1718 1661
14 17724 12944 9152 6418 5255 4538 4066 3706 3435 3209 3029 2871 2739 2620 2519 2426 2345
34 27902 20377 14409 10104 8273 7145 6401 5834 5407 5052 4768 4519 4312 4125 3966 3819 3692

81
23.09.2017

Tablo.27 Boru Hattı Basınç Kaybı (Vakum)
British Standard SizeTubeBSEN
1057: R250, Table X Distance fromsource (m)at 59 kPa(450 mmHg)for 1.3, 2.6, 3.9,6.5 kPa(10, 20, 30, 50mmHg)pressure loss
Outside Pressure loss 8 15 30 61 91 122 152 183 213 244 274 305 335 366 396 427 457
Diameter (kPa) Free air flowrate (L/min)
(mm)
12 1.3 – – – – – – – – – – – – – – – – –
2.6 47 – – – – – – – – – – – – – – – –
3.9 60 40 – – – – – – – – – – – – – – –
6.5 82 55 – – – – – – – – – – – – – – –
15 1.3 59 – – – – – – – – – – – – – – – –
2.6 89 59 40 – – – – – – – – – – – – – –
3.9 113 76 51 – – – – – – – – – – – – – –
6.5 153 103 69 46 – – – – – – – – – – – – –
22 1.3 173 116 78 52 41 – – – – – – – – – – – –
2.6 260 174 117 79 62 53 46 42 – – – – – – – – –
3.9 330 222 149 100 79 67 59 53 49 45 42 40 – – – – –
6.5 445 301 203 137 108 92 81 73 67 62 57 54 51 49 46 45 43
28 1.3 350 236 159 106 84 71 63 56 51 48 44 42 40 – – – –
2.6 525 353 238 160 127 107 94 85 78 72 67 63 60 57 54 52 50
3.9 666 448 303 204 161 137 120 108 99 92 86 81 76 73 69 66 64
6.5 900 607 412 278 220 187 164 148 135 125 117 110 104 99 95 91 87
35 1.3 637 427 288 193 153 130 114 102 94 87 81 76 72 69 65 63 60
2.6 947 638 431 290 230 195 171 154 141 131 122 115 109 103 99 95 91
3.9 1198 808 548 369 293 248 218 197 180 167 156 147 139 132 126 121 116
6.5 1614 1091 743 503 399 339 298 269 246 228 213 200 190 180 172 165 158
42 1.3 1074 724 488 328 260 220 194 174 160 148 138 130 123 117 111 107 103
2.6 1598 1079 731 493 391 331 291 262 240 222 208 196 185 176 168 161 155
3.9 2016 1363 926 626 497 422 371 334 306 283 265 249 236 224 214 205 197
6.5 2706 1833 1254 851 677 574 506 456 417 387 361 340 322 306 293 280 270
54 1.3 2191 1480 1001 674 535 453 399 359 329 304 284 268 253 241 230 220 212
2.6 3246 2196 1493 1010 802 681 599 540 494 458 428 403 381 363 346 332 319
3.9 4083 2766 1889 1281 1019 865 762 687 629 582 545 513 485 462 441 423 406
6.5 5448 3699 2549 1737 1384 1176 1037 935 856 794 742 699 662 630 601 576 554
76 1.3 5521 3773 2563 1733 1377 1169 1029 927 849 786 735 692 655 623 595 570 548
2.6 8070 5563 3807 2586 2058 1749 1541 1389 1273 1179 1103 1038 983 936 894 857 823
3.9 10041 6968 4801 3274 2609 2219 1957 1765 1617 1499 1402 1320 1250 1190 1137 1090 1048
6.5 13166 9233 6439 4421 3533 3009 2655 2396 2197 2037 1906 1796 1701 1619 1547 1483 1426
108 1.3 12874 9140 6543 4552 3732 3280 2879 2628 2433 2276 1919 2036 1941 1858 1785 1712 1641
2.6 18207 12874 9235 6578 5274 4552 4071 3716 3441 3219 3035 2879 2745 2628 2525 2422 2325
3.9 22494 15905 11374 8114 6509 5657 5030 4592 4251 3976 3750 3557 3391 3247 3119 2992 2870
6.5 29238 20675 14708 10520 8445 7343 6538 5968 5526 5169 4873 4623 4408 4220 4055 3889 3730
BORU ÇAPI HESAPLAMA - Uygulama

Hava – 4 Bar
Örnek: Aşağıda şeması verilen boru tesisatının çaplarını
belirleyiniz.


Hava – 4 Bar
Çözüm:
60 lt/dk. 50 lt/dk. 40 lt/dk. 30 lt/dk. 20 lt/dk. 10 lt/dk.
6 5 4 3 2 1
5 m. 5 m. 5 m. 5 m. 5 m. 5 m.
5 m.

82
23.09.2017

Çözüm: Hava – 4 Bar
Aşağıda şeması verilen boru tesisatının çaplarını belirleyiniz.
1 No’lu Boru:
10 m. Uzunluğa en yakın üst değer.
10 lt/dk debiye en yakın debi değeri

Seçilen Çap

Hava – 4 Bar
Çözüm:
1 No’lu Boru:
10 m 10 lt/dk 2
∆P =
15 m
x
( 209 lt/dk
) x 7 kPa
∆P = 0,01068 kPa < 7 kPa için Ø12 Çap

UYGUNDUR
Not: Sonuç mutlaka “ < “ olmalı; “ ≤ “ değil.

Hava – 4 Bar
Çözüm:
2 No’lu Boru:

6 5 4 3 2 1
5 m. 5 m. 5 m. 5 m. 5 m. 5 m.
5 m.
2 No’lu Boru için: L = 15 m

Q = 20 lt/dk; alınmalı.

83
23.09.2017

Çözüm: Hava – 4 Bar
2 No’lu Boru:
15 m. Uzunluğa en yakın üst değer.
20 lt/dk debiye en yakın debi değeri

Seçilen Çap

Hava – 4 Bar
Çözüm:
2 No’lu Boru:
15 m 20 lt/dk 2
∆P =
15 m
x
( 209 lt/dk
) x 7 kPa
∆P = 0,0641 kPa < 7 kPa için Ø12 Çap

UYGUNDUR


Vakum
Örnek: 800 lt/dk debiye sahip 200 metre uzunluğundaki
vakum tesisatının boru çapını belirleyiniz.
200 m. Uzunluğa
en yakın üst değer.
Seçilen Çap
84
23.09.2017

Vakum
Çözüm:
200 m 800 lt/dk 2

∆P =
213 m
x
( 329 lt/dk
) x 1,3 kPa
∆P = 7,21 kPa > 1,3 kPa için Ø54 Çap

UYGUN DEĞİL


Vakum
200 m. Uzunluğa
Seçilen Çap

Vakum
Çözüm:
200 m 800 lt/dk 2

∆P =
213 m
x
( 856 lt/dk
) x 6,5 kPa
∆P = 5,33 kPa < 6,5 kPa için Ø54 Çap

UYGUN !!!
Not: Ø54 çap için 856 lt/dk debide 6,5 kPa basınç kaybı üst
değer (Sınır). Bu yüzden çapı Ø76 seçmek daha emniyetli.
85
23.09.2017

Vakum
200 m. Uzunluğa
Seçilen Çap

Vakum
Çözüm:
200 m 800 lt/dk 2

∆P =
213 m
x
( 849 lt/dk
) x 1,3 kPa
∆P = 1,03 kPa < 1,3 kPa için Ø76 Çap

UYGUN

KAPASİTE HESABI - Uygulama

Örnek: 10 adet hasta yatak odası, 2 yataklı yeni doğan yoğun
bakım ünitesi, 3 ameliyathanesi ve 5 yataklı genel yoğun
bakım ünitesi olan bir sağlık tesisi için;
 O2
 Vakum
 Medikal Hava (4 Bar)
 Cerrahi Hava (7 Bar)
 Agss
Kapasitelerini belirleyerek, alternatifli olarak santral

seçimlerini yapınız.

86
23.09.2017

Oksijen
Hasta Yatak Odası Q = 10 + [ (n-1) × 6/4 ]
(Sayfa.57 Tablo.5)
Q = 10 + (10-1) × 6/4 = 23,5 lt/dk
Y.Doğan Y. Bakım Q = 10 + (n-1) × 6

(Sayfa.57 Tablo.5)
Q = 10 + (2-1) × 6 = 16,0 lt/dk
Ameliyathane Q = 100 + (nT-1) × 10

(Sayfa.57 Tablo.5)
Q = 100 + (3×2-1) × 10 = 150 lt/dk
Gen. Yoğ. Bakım Q = 10 + [ (n-1) × 6] × 3/4

(Sayfa.57 Tablo.5)
Q = 10 + (5-1) × 6 × 3/4 = 28,0 lt/dk
TOPLAM: 217 lt/dk - (4 bar)

Sayfa.
KAPASİTE HESABI - Uygulama Tablo.14
Oksijen
Oksijen 2 günlük kapasite için hesaplanmalıdır.
1 Gün için Çalışma saatleri: 8:00-18:00 ise ~ 10 saat/gün
217 lt/dk × 60 dk/saat × 10 saat/gün= 130.500 lt/gün - (4 Bar)
130.500 × (4/7) = 74.571 lt/gün - (7 bar için)
74.571 lt/gün / 6540 = 11,4 tüp/gün (~ 12 tüp) × 2 gün = 24 tüp

(Sayfa.63 Tablo.13) – Bir tüp için 7 bar
basınçta kapasite
20 tüpten fazla olduğu için likit oksijen tankı kurulmalı, ancak bu

adetler aslında çok fazla.
Sayfa.
Oksijen
Likit Oksijen Tankı Seçilir ise;
Hastaneler 14 günlük kapasiteyi tutma zorundalar. Bazı
hastaneler 20 günlük kapasiteyi tutuyorlar. (14 günlük kapasite
bile oldukça emniyetli)
Gazın genleşmesi ile hesaplanmış (1 bar için):

1 litre likit oksijen 860 litre gaz oksijendir. (KABUL)
1 litre likit 860 litre – 1 bar’da
215 litre - 4 bar’da
Not: Bu değerler çok büyük. Tecrübesel olarak eşdeğer hastane
tüketimlerine göre kapasite seçilebilir. 14 gün sonra likit oksijen
otomatik olarak gaz fazına geçer ve tahliye olur. Bu da sarfiyatı
artırır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ egthakan@hotmail.com
87
23.09.2017

Oksijen
1 4 Gün × 130.500 lt/gün (4 bar) = 1.827.000 lt
1.827.000 lt /215 lt = 8.497 litre hacminde tank gerekir.
Bu 1.kaynak, 2. kaynak ise aynı kapasitede tüp veya aynı

kapasitede 2. likit oksijen tankı olmalıdır.
Likit oksijen tankları 3-5-10 m3 hacmindedir.

Oksijen
1.kaynak tüp ise 2 kaynak 4 saatlik kapasite olmalıdır.
11.4 tüp × (4/10 saat) =4,56 Tüp = 5 tüp

4 saatlik 5 tüp; 2 × 3 tüp olabilir.

Oksijen
Özetle;
1.Kaynak 10 m3 likit tankı
2.Kaynak 2×10 tüplü O2 santralinden 2 adet
3.Kaynak Portatif veya 2 tüp manuel manifolt

3.Kaynak Portatif veya 2 tüp manuel manifolt
88
23.09.2017

Vakum
Hasta Yatak Odası Q = 40 + [(n-1) × 40/4 ]
(Çoklu Duvar Ünitesi) Q = 40 + (10-1) × 40/4 = 130 lt/dk
(Sayfa.62 Tablo.11)
Y.Doğan Y. Bakım Q = 40 + [(n-1) × 40/4]

(Sayfa.62 Tablo.11)
Q = 40 + (2-1) × 40/4 = 50 lt/dk
Ameliyathane Q = 80 + [(nS-1) × 80/2]

(Sayfa.62 Tablo.11) Q = 80 + (3×2-1) × 80/2 = 280 lt/dk
Gen. Yoğ. Bakım Q = 40 + [(n-1) × 40/4 ]

(Sayfa.62 Tablo.11) Q = 40 + (5-1) × 40/4 = 80 lt/dk
TOPLAM: 540 lt/dk
Mak. Müh. Hakan YAVUZ egthakan@hotmail.com TOPLAM: 32,4 m3/h
Sayfa.
Vakum
Vakumda besleme kaynağı seçilirken tam kapasitede en az 3 adet
pompa seçilir.
32.4 m3/h için en yakın: 3×40 m3/h
Standart üretimler BBF’ den bakılabilir: 40, 60 100, 160, 250 m3/h
vb. farklı kapasitelerde özel fiyat alınmalıdır.
1.Kaynak 2×40 m3/h vakum santrali

2.Kaynak 40 m3/h vakum santrali
3.Kaynak Seyyar vakum arabası
Not: Seyyar vakum arabalarında vakum kavanozları ve küçük

bir vakum pompası bulunur.

Vakum
3 yerine 4 pompalı seçilir ise toplam debinin %50’ si alınır.
32,4 m3/h / 2 = 16,2 m3/h ( 20 m3/h pompa)

˷

3.Kaynak Seyyar vakum arabası
Not: BBF’ de 4×… yok. Ancak 600 m3/h çıkıyor ise, 600 m3/h’
lik pompa ithal ve pahalı. Onun yerine 300 m3/h × 4’ lü bir
sistem seçilebilir.
89
23.09.2017

Medikal Hava
Hasta Yatak Odası Q = 20 + [(n-1) × 10/4 ]
(Tek Yat. Oda ve Ted. Oda)Q = 20 + (10-1) × 10/4 = 42,5 lt/dk
(Sayfa.60 Tablo.8)
Y.Doğan Y. Bakım Q = 40 × n
(Sayfa.60 Tablo.8)
Q = 40 × 2 = 80 lt/dk
Ameliyathane Q = 40 + [(nT-1) × 40/4]

(Sayfa.60 Tablo.8)
Q = 40 + (3×2-1) × 40/4 = 90 lt/dk
Gen. Yoğ. Bakım Q = 80 + [(n-1) × 80/2 ]

(Sayfa.60 Tablo.5)
Q = 80 + (5-1) × 80/2 = 240 lt/dk
TOPLAM: 542,50 lt/dk
TOPLAM:˷ 27,15
3
m3/h
Mak. Müh. Hakan YAVUZ egthakan@hotmail.com (4 bar ve 30 m /h seçilir)
Sayfa.
Medikal Hava
Medikal Hava İçin 3’lü sistem seçilmiş ise;
1.Kaynak 2×30 m3/h

2.Kaynak 1×30 m3/h
3.Kaynak Seyyar veya otomatik manifold

Cerrahi Hava
Ameliyathane Q = 350 + (n-1) × 350/2
(Sayfa.61 Tablo.10) Q = 350 + (3-1) × 350/2 = 700 lt/dk
TOPLAM: 700 lt/dk

TOPLAM: 42 m3/h – 7 bar
Tank Hacimleri BBF’ ye göre seçilebilir. Tanklar Sayfa. Tablo.23

notlarına göre seçilmelidir.
90
23.09.2017
Sayfa.
Cerrahi Hava
Cerrahi Hava İçin 15 dk’ da 5 dk. Çalışır dolayısı ile 1/3
kullanım söz konusu.
42 m3/h /3 = 14 m3/h – 7 bar‘ lık bir sistem seçilebilir.
Medikal hava ve cerrahi hava ayrı ayrı tesis edilebilir. Aynı

zamanda kombine santralde seçilebilir.
4 barda 27,15m3/h debi 7 barda 27,15×(4/7) = 15,5 m3/h Medikal

14 m3/h Cerrahi
29,5 m3/h (7 bar)
BBF’ de minimum 35 m3/h var. 3× 35 m3/h seçilebilir.


Azotprotoksit
Hasta Yatak Odası Q = 15 + (nT-1) × 6
(Sayfa. Tablo.6)
Q = 15 + (3-1) × 6 = 27 lt/dk
Not: Kullanım çok olmadığı için ameliyathane 2 ile çarpılmaz.
Bazı projelerde azotprotoksit isteniyor. Azotprotoksit varsa

Agss’ de olmalı.
Q = 27 lt/dk (4 bar)
Q = 15,42 lt/dk (7 bar) Tüp seçimi için.
15,42 lt/dk × 60 dk/saat × 10 saat/gün = 9.252 lt/gün

(Sayfa. 9.252 / 8900 = 1 Adet tüp
Tablo.13) 2 Adet 2 gün Mak. Müh. Hakan YAVUZ egthakan@hotmail.com
Sayfa.
Azotprotoksit
1. Kaynak
2.Kaynak (4 Saat kapasite) 2×1 Tüplü N20 Santrali

3.Kaynak Seyyar
91
23.09.2017

Agss
Ameliyathane Q = V + (nT-1) × V
(Sayfa.63 Tablo.12) Q = 130 + (3-1) × 130 = 390 lt/dk
TOPLAM: 390 lt/dk

TOPLAM: 23,4 m3/h
130 lt/dk prizden istenen emiş miktarıdır.

2 × 30 m3/h Agss seçilir.
(1. ve 2. Kaynak Yok)
N20 yoğunluğu hava ile hemen hemen aynı. Ameliyathane

havalandırması ile çekiliyor. Agss’ yi pek kullanılmıyor bile. Aksi
halde herkes bayılır.
11 – TEST ve DEVREYE ALMA

TEST ve DEVREYE ALMA

Anestezik gaz tahliye sistemleri ventüri tip ya da
elektropompalı tip olabilir. Ventüri tip olduğu zaman emiş
ihtiyacı havadan ters basınç yaparak sağlar.
Medikal gaz tesisatı kurulum aşamasında ve sonlandırma

noktasında HTM-02-01 ve TS EN ISO 7396 standartlarına
uygun olarak testler yapılması gerekmektedir.
Kurulum aşamasında her iki standarttan da yardım alındığı

gibi test aşamasında da bu standartlar yardım alınmaktadır.

92
23.09.2017

Kimyasal kurutmada (HTM’de) -46°C’ de çiğlenme isteniyor.
Bu gaz soğutmalı kurutma ile sağlanamaz. O yüzden
kimyasal kurutma yapılmalıdır. Ancak özel solunabilir hava
filtresi var ise, onların içinde kimyasal kurutma var. O zaman
gaz soğutmalı kurutucu kullanılabilir.


Firmaların Standart içeriğinde bulunan tabloları kendilerine
göre düzenleyerek test işlemlerini tamamlayabilirler.
Kısaca hangi testlerin yapılması gerektiğini standarda göre

bahsedecek olursa aşağıdaki gibi;
1- 1.Aşama - İskelet testi

(Asma tavan kapatılmadan yapılmalıdır.) 1.Aşama
2- 2. Aşama - Sistem testi olarak iki kısımda incelenebilir.
Bu testler için gereken personel ve test ekipmanı, test

gereklilikleri ile birlikte Tablo.27’de gösterilmiştir.


Bazı durumlarda bir medikal gaz sistemleri inşaattan hemen
sonra kullanıma alınmayabilir ve tıbbi hava ile dolu kalabilir.
Bu koşullar altında; partikül kirliliği ve koku/tat testleri
çalışma gazı ile temizleme ve doldurmadan önce yapılabilir.
Elektropompalı tipte ise tek kademeli blower tip pompalar

aracılığı ile olmaktadır. Her bir gaz prizinden emiş 130
litre/dk’ya da 80 litre/dk alınarak Tablo.12’e gösterildiği
kapasite hesaplanabilmektedir.

93
23.09.2017

Tablo.27 Personel ve Test Ekipmanları Gereklilikleri
Kısım Test Personel Ekipman
İskelet Testi Etiketleme ve işaretleme CSO ve CR Görsel
(1.AŞAMA) Kaplama ve destekler CSO ve CR Görsel ve Kayıt
Sızıntı CSO ve CR Basınç ölçüm cihazı

Çapraz Bağlantı CSO ve CR Basınç ölçüm cihazı


Sistem Testi Sızıntı CSO, CR ve AP Basınç ölçüm cihazı
AVSU ve LVA Kapatma CSO, CR ve AP Basınç ölçüm cihazı
AVSU ve Gaz prizlerinin Açık problar ya da
CSO, CR ve AP
Bölgelendirilmesi özel test cihazı
Açık problar ya da
Tek tek Çapraz Bağlantı CSO, CR ve AP
özel test cihazı
gaz prizi Bireysel gaz prizilerinde CSO, CR ve AP Özel test cihazı,
kontrolü akış ve basınç kaybı sertifikalı problar
ve mekanik (Q-RP Kontrolü)
fonksiyonda doğru kurulum
(Hesaplamaların Kontrolü)
Nist konnektörler CSO, CR ve AP Nist problar ve somunu
(Hortumlar ile yapılan bağlantılar, esnek bağlantı, yatak başı vb.
kontrolü
Ölçülü kaçaklar ve
Sistem performansı CSO, CR ve AP
özel test cihazı
Kaynak Sistemleri CSO, CR ve AP Görsel
Basınç güvenlik valfleri CSO, CR ve AP Görsel
Uyarı ve alarm sistemleri
Mak. Müh. HakanCSO,
YAVUZ CR ve AP Görsel

Sistem Testi
Çizimlerin Doğrulanması CSO ve AP Görsel
(Projelerin kontrolü)
Gaz kaynağı ve
Temizleme ve Dolum CSO ve CR
teslim ekipmanları
Parçacık kontaminasyonu CSO, CR, AP ve Partikül Madde Test
(Bütün gazlar içi yapılmalıdır.)QC (MGPS) Cihazı
Gaz kalitesi CR, QC (MGPS) PMTC, yağ, nem, CO,

(Özel cihazlar ile yapılır.) ve AP CO2, SO2 ve N2 oksit
ölçüm cihazı, oksijen ve
azotprotoksit analizörü
Gazın Belirlenmesi CR, QC (MGPS) Oksijen ve
ve AP azotprotoksit analizörü
(Önemli. Mutlaka
kontrol edilmelidir.)
Anestezik gaz Ölçülü kaçaklar ve
CR ve AP
tahliye sistemleri AGS test cihazı
İŞLETMEYE ALMA
94
23.09.2017

Anahtar Sözcükler:
CR : Müteahhit firma temsilcisi
AP : Yetkili kişi (MGPS)
CSO : Sözleşme denetçisi yetkili
QC : Kalite Kontrolörü
Not: Bu testi Kalite Kontrolörü yürütebilir.


Aşağıdaki testler boru hattı kurulumundan sonra fakat
tavanlar kapatılmadan/gizlenmeden önce yapılmalıdır:
a. Boru hattı etiketleme, işaretleme, kaplama ve destek görsel

kontrolü
b. Sızıntı testi
c. Çapraz bağlantı testleri
d. İmar ve sızıntı valf testleri kapatılması


Aşağıdaki testler boru hattının komple kurulumundan önce
yapılmalıdır:
a. Her MGS üzerinde kaçak testleri

b. Kapatılması, doğru hizmet ve alanında terminal birimlerinin
kontrolü için AVSU testleri; bölge referans ve terminal
kontrollü birimler ve akış yönü göstergesi kimlik AVSU doğru
etiketlenmesi için denetler
c. Kapatılması ve tanımlanması için hat vanaları testleri
d. Terminal birimi çapraz bağlantı, akış, basınç düşmesi,
mekanik fonksiyon ve doğru kimlik testler: AVSU ile doğru
etiketleme ve dernek için çek (belirli bir alanda, aynı hizmet
için ayrı devreler olduğunda bu sadece gerekli olduğu,
örneğin) / bölünmüş devreleri
Mak. Müh. ikili
Hakan YAVUZ
95
23.09.2017

e. Mekanik fonksiyon ve NIST konnektörlerinin belirlenmesi
testleri
f. Boru hattı sisteminin performans testleri
g. Tüm besleme sistemlerinin fonksiyonel testler
h. Emniyet vanası belgelendirme kontrolleri
j. Uyarı sistemlerinin testleri
k. Partikül kirliliği/koku/tat için testler: Bunlar, kurulumdan
hemen sonra medikal hava kullanılarak ya da belirtilen
gazlarla boşaltım ve dolum yapıldıktan sonra uygulanabilir.


Kalite kontrollorü çalışma gazı ile doldurulmadan önce, bütün
parçacık kontaminasyonunun temizlenmiş olmasını amaçlar.
Sistem hemen kullanıma alınması gereken değilse, partikül
kontaminasyonu ve koku / tat testleri tıbbi hava ve sonra
basınç altında yapılmalıdır.
Not: Azotptoroksit ve azotprotoksit/oksijen karışımı koku için

test edilmez.l. Anestezik gaz tahliye sistemi için testler


Kullanımdan önce aşağıdaki testler çalışma gazları ile
temizleme ve dolumundan sonra yapılmalıdır:
a. Parçacık kontaminasyon testi
b. Gaz kimlik testleri
c. Gaz kalitesi testleri
Sızıntı testi normal olarak iki aşamada uygulanır. Birincisi

borulama iskeletinde; ikincisi tamamlanmış dağıtım
sisteminde gaz prizleri ve medikal besleme kaynakları uygun
bir şekilde dahil olarak.

96
23.09.2017

Tıbbi hava veya kullanılan özel gazlar için kullanılan testler
hariç, temizleme ve test işlemleri temiz, yağsız, kuru hava
veya nitrojenle yürütülmelidir.
Tüm test gazları partikül kontaminasyon gereksinimlerini

sağlamalıdır. Medikal hava tüpleri, normalde oksijen,
azotprotoksit, azotprotoksit/oksijen karışımı ve
helyum/oksijen karışımı sistemlerinde yağ ile kirlenmesinden
dolayı kullanılmayabilir.
Bununla birlikte büyük sistemlerde mesela yeni binalarda

tüpler ile test yapmak pratik olmayacaktır.
Bu durumda Tablo. 30’da ki kriterleri sağlayan medikal hava
kompresörü ile test yapılabilir.

Medikal olmayan kompresörler kullanım için uygun değildir.
Kullanımdan önce ve çalıştıktan sonra da Kalite Kontrolörün
kompresörleri kontrol etmesi gerekmektedir. İsteğe bağlı
olarak hatta ciğleşme noktası göstergesi takılabilir.
Testte medikal kompresör kullanılıyorsa eğer kurutucu

kapasitesi akış kapasitesinin %75 ini geçmemelidir.
Test aşamasında test yapılan hatlara veya terminallere

“KULLANMAYINIZ” etiketi asılmalıdır. Etiketler yetkili
tarafından kullanım aşamasında kaldırılmalıdır.


Test aşamasında TS EN 7396 VE HTM 02-01 standartlarında
bulunan test formlarından biri doldurulmalıdır. Test yapılan
bütün cihazların kalibrasyonları yapılmış olmalıdır.
Mevcut bir tesisatın olduğu yerde çalışma yapılıyor ise mevcut

sistem ve yeni sistemin testinin ayrı ayrı yapılması tavsiye
edilir.
Sızıntı testinin amacı; tesisatta kaçak olmamasını sağlamaktır.

Her hattın testi ayrı ayrı yapılmalıdır. Sızıntı veya çapraz
bağlantı olma ihtimalini düşünerek azot gazı ile test yapmak
avantajlı olabilir. Birlikte sistemleri bağlayarak test yapılırken
ventüri etkisi yaratacağından vakum hattı testi ayrı
yapılmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
97
23.09.2017

İskelet Testi
İskelet Testi
Etiketleme ve İşaretleme
Sözleşme koşullarına bağlı kalarak boru hatlarının
etiketlemesi işaretlemesi; BS EN 737-1 standardına göre gaz
prizlerinin etiketlemeleri ve aşağıdaki renklere göre boru
hattı etiketlemeleri kontrol edilerek B1 formuna kayıt altına
alınmalıdır.
Her 3 metrede bir borulara etiket yapıştırılmalıdır.


İskelet Testi
Kaplama ve Destekler
Sözleşme koşullarına bağlı olarak Tablo.28’ya göre destekler
ve kaplamalar kontrol edilerek B1 formuna kayıt altına
alınmalıdır.
Tablo.28 Bakır Boru Destekleri Arasındaki Aralıklar (Yatay ve dikey)

Destekler Arasındaki
Dış Çap
Maksimum Aralık
(mm)
(m)
15’e kadar 1,5
22–28 2,0
35–54 2.,5
>54 3,0
Not: Potansiyel etkiler yaratacak hat vanaların olduğu yerlerde
tork oluşmaması için
destekler yapılmalıdır.

İskelet Testi
Sızıntı Testi
Bu testin amacı medikal gaz borulamasında kaçak olup
olmadığını bulmaktır. Bunu, 1000 kPa’ta 0,2 kPa ve 2000 kPa’
ta 0,5 kPa minimum çözünürlüğe (hassasiyete) sahip
elektronik basınç ölçüm cihazları kullanılarak yapılmalıdır.
Sızıntı testi için bakır boruya zarar vermeyen köpükler ile
kullanılmalıdır. Deterjan oksitlenmeye sebep olur.
İki saatlik bir test süresi boyunca, maksimum basınç kaybı 400
kPa ve vakum sistemlerinde 0,2 kPa; 700 kPa sistemleri için
0,5 kPa olmalıdır.
Sıcaklığa bağlı olarak basınç değişimi hesaplanmalıdır:

(P1/T1=P2/T2)
98
23.09.2017

İskelet Testi
Sistemler, tüm sıkıştırılmış medikal gaz sistemleri için 10 bar
ve bakır boru ile tesis edilen vakum sistemleri için 5 bar
(plastik tesis edilen sistemler için 1 bar) çalışma basıncında
test edilmelidir.
Bu test kat kesme vana kutuları ve hat vanaları açık

konumdayken yapılmalıdır. Test aşamasında basınç
göstergeleri kaldırılarak körlenmelidir. Alınan sonuçlar kayıt
altına alınmalıdır.
1.Kısım testler için hava veya N2 uygundur. Ancak N2 pahalıdır.


İskelet Testi
Çapraz Bağlantı Testi
Gaz çeşitleri karıştırılmamalı mutlaka kontrol edilmelidir.
Vanalar ile kontrol edilir. Örneğin hava vererek tek tek gaz
gelen noktalar kontrol edilmelidir.
Bu testleri yapmadan önce, sistemler arasında herhangi bir

bağlantı olmaması gerekmekte ve tüm boru hatları, tüm kat
kesme vana kutuları ve hat vanaları açık olması
gerekmektedir.
Tek basınç kaynağı test edilen sistemin girişine uygulanmalı,

en azından tüm diğer sistemlerdeki bir terminal bloğu
tamamen açık olmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

İskelet Testi
Test altındaki boru hattı üzerindeki her gaz prizi taban bloğu,
sırayla açılmalı, akışı kontrol edilmeli ve sonra geri
kapatılmalıdır.
Test altındaki boru hattı üzerindeki her gaz prizi taban bloğu,
sırayla açılmalı, akışı kontrol edilmeli ve sonra geri
kapatılmalıdır.
Bir boru hattı test tamamlandığında, basınç kaynağı

kaldırılmalı ve boru hattı atmosfer basıncında açık kalmalıdır.
Diğer sistemler için test aşamaları tekrar edilmeli ve sonuçlar
kayıt altına alınmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
99
23.09.2017

Sistem Testleri
Sistem Testleri
Boru hattı sistemleri arasında bağlantılar olmamalıdır. Basınç
testleri 1000 kPa’ta 0,2 kPa ve 2000 kPa’ta 0,5 kPa minimum
çözünürlüğe sahip elektronik basınç ölçüm cihazları
kullanılarak yapılmalıdır.
Projeye göre gaz prizleri, kat kesme vana kutuları ve hat

vanaları eksikleri tespit edilip kayıt altına alınmalıdır.
(Projenin HTM 02-01 Tablo.11’e göre çizilip çizilmediği

belirtilmelidir.)


Sistem Testleri
Sızıntı Testi
Bu test gaz prizleri, kat kesme vana kutuları, basınç güvenlik
valfleri ve basınç sensörleri tamamlandığından yapılmalıdır.
Medikal gaz santralleri sistemden ayrıldıktan sonra hat test

edilmelidir. Santrallerin şematik çizimleri asılmalıdır.
Test dağıtım basıncında uygulanmalıdır.
İki saatlik bir test süresi boyunca, maksimum basınç kaybı

basınç kaybı 400 kPa ve vakum sistemlerinde 0,2 kPa;
700 kPa sistemleri için 0,5 kPa olmalıdır.

Sistem Testleri
Vakum Sızıntı Testi
Test öncesinde, vakum santrali nemin buharlaşmasını
sağlamak için çalıştırılmalıdır.
Boru hattı dağıtım basıncındaki sistem ve izole edilen kaynak

ile boru hattındaki basınç artışı, 1 saatten sonra 10 kPa’yı
aşmamalıdır. Bu testte sıcaklık ayarı için ek izin yoktur.

100
23.09.2017

Sistem Testleri
Kat Kesme Vana Kutuları ve Hat Vanaları Kapamaları
Basınçlı sistemler için, test altındayken kapalı kat kesme vana
kutusu sistem girişi boru hattı dağıtım basıncı korunmalı ve
sistem çıkışı hat basıncı yaklaşık 100 kPa azaltılmalıdır. Sistem
çıkış basıncı kaydedilmelidir ve 15 dakikalık bir süre boyunca
basınçta herhangi bir değişiklik olmaması gerekmektedir.
Vakum sistemleri için, test altındayken kapalı kat kesme vana

kutusu sistem girişi boru hattı dağıtım basıncı korunmalı ve
gaz prizi kısmı yaklaşık 15 kPa olmalıdır. Sistem girişi (terminal
birimi tarafı) basıncı kaydedilmelidir ve 15 dakikalık bir süre
boyunca, vakumda bir değişiklik olmaması gerekmektedir.

Sistem Testleri
Kat Kesme Vana Kutuları ve Hat Vanaları Kapamaları
Hat vanaları için de benzer test yapılmalıdır. Vakumda
zamana bağlı herhangi bir değişim olmamalıdır.
Alınan sonuçlar B5A ve B5B formuna kayıt altına alınmalıdır.


Sistem Testleri
Kat Kesme Vana Kutuları Bölgelenmesi ve Gaz prizilerinin
Tanımlanması
Bu testte kat kesme vana kutuları ve gaz prizlerinin BS EN 737-1
standardına uygunluğu kontrol edilmelidir.
Test altındaki kat kesme vana kutusu kapatılmalı diğerleri açık

olmalıdır. Gaz prizlerinin çalışma basınçları kontrol edilmelidir.
Kat kesme vana kutuları aynı aşamalarda sırayla kontrol

edilmelidir.
Çapraz bağlantı esnasında da bu testler yapılabilir.

101
23.09.2017

Sistem Testleri
Farklı gazlar ve vakum boru hatları arasında çapraz bağlantı
olmadığı bütün sistemde kontrol edilmelidir.
Testler çalışma gazı ya da test gazı ile de yapılabilir.
Teste bütün borulama tesisatı tamamlanmadan ve santraller

kurulmadan başlanamaz.
Testin ilk aşaması olarak bütün vanalar açık olmalıdır. (Kat

kesme vana kutular, hat vanaları vs.) Oksijen ve vakum
sistemleri için, ana santral izolasyon vanaları (diğer
sistemlerde ana santralMak. Müh.
izolasyon
Hakan YAVUZ
vanaları kapalı kalır)
açılmalıdır. egthakan@hotmail.com

Sistem Testleri
Her oksijen gaz prizinde akışın, her vakum gaz prizinde emişin
olduğu, operasyon basıncının doğruluğu kontrolü yapılmalıdır.
Diğer gazlar için başka bir gaz prizinde hiç akış olmamalıdır.
Bir sonraki aşama için, medikal hava ve cerrahi hava ana

izolasyon vanaları, eğer mevcutsa, açılır. (Atmosfer basıncına
oksijen ve vakum sistemlerini dönmek için gerekli değildir.)
Her medikal hava ve cerrahi gaz prizinde akışın, operasyon
basıncının doğruluğu kontrolü yapılmalıdır. Azotprotoksit ve
azotprotoksit/oksijen karışımı mevcut ise helyum/oksijen
karışımı gaz prizlerinden akış olmamalıdır.

Sistem Testleri
İşlem daha sonra azotprotoksit hattı, mevcut ise
azotprotoksit/oksijen, karbondioksit, helyum/karbondioksit
karışımı hatları için de aynı şekilde tekrarlanmalıdır. Test
yapılan hattan başka hattan kesinlikle akış olmamalıdır.
Tesisatta herhangi bir değişiklik olur ise bu test tamamen
tekrar edilmelidir.

102
23.09.2017

Sistem Testleri
Gaz prizlerinde Akış ve Basınç Kaybı, Mekanik Fonksiyon ve
Doğru Kurulum
Bu testler test altındaki boru hattı için doğru prob ile
aşağıdaki özellikleri sağlayan test cihazları kullanarak
yukarıdaki çapraz bağlantı testlerin bir parçası olarak
yapılabilir.
Basınç kaybı, basınç manometresi ile; akış, akış metre ile

ölçülmelidir.
Bu cihazlarda BS 5682:1998’e göre gaza özel prob,

kalibrasyonlu manometre/orifis/akış metre olmalıdır.

Sistem Testleri
Gaz Prizlerinde Akış ve Basınç Kaybı, Mekanik Fonksiyon ve
Doğru Kurulum
Gövdesine bir açma/kapama valfi eklenebilir.
Test cihazının da testten önce kaçak testi yapılmalıdır.
Akış ölçümünde; vakum altındaki akışın ölçülmesinde,

40 lt/dk akış için düzenlenmiş olan bir bobin akış ölçer
kullanılabilir.


Sistem Testleri
Gaz Prizlerinde Akış ve Basınç Kaybı, Mekanik Fonksiyon ve
Doğru Kurulum
Basınç ölçümünde; uygun bir tam skala okuma kapasiteli
50 mm manometre ve skala aralıkları aşağıda belirtilen
şekilde olmalıdır:
Test Basıncı
Skala Skala Aralığı
(kPa)
400 0–7 bar 0,1 bar
700 0–11 bar 0,5 bar
0–100 kPa 5 kPa
Vakum
(0–760 mm Hg) (50 mm Hg)
1 bar = 100 kPa (Yaklaşık)
Not: Genel olarak 400 kPa, 700kPa ve vakum için 3 ayrı test cihazı
daha fazla kolaylık sağlar.
Basınç belirtilen akışlarda Tablo.29'de verilen değerleri sağlamalıdır.
103
23.09.2017

Sistem Testleri
Tablo.29 Boru Hattı Sistemi Testleri Sırasında Basınç: Geçerlilik ve Doğrulama
Min. tasarım
Nominal Test Akışı
akışında
boru hattı (L/min)
Medikal basınç testi Santral Basıncı
dağıtım (Gaz prizi Test Bölgesi
Gaz göstergesi (kPa)
basıncı çıkışında
üzerinde
(kPa) ölçülen)
ölçülen (kPa)
O2 100 Ameliyathaneler ve
400 10 Anestezi odaları 380 430–490
Diğer gaz prizileri
N2O 400 15 Tüm gaz priziler 380 430–490
Medikal 80 Yoğun bakım alanları,
hava 400 20 Küvezler,
(400 Ameliyathaneler ve 380 430–490
kPa) Anestezi
Diğer gaz prizileri
Cerrahi 700 350 Tüm gaz priziler 350 lt/dk da
hava 700 kPa (akış
(700 olmayan HTM 02-01 Bölüm
kPa) durumlarda 4 e bakınız.
Mak. Müh. Hakan YAVUZ maks. 900
egthakan@hotmail.com kPa)(1)
O2/N2O 275 LDRP odaları 310(2)

Sistem Testleri
Notlar:
1- Gaz prizilerinde ölçülen bölgesel regülatörün sistem çıkışı.
2- 275 litre/dk akışı, 310 kPa minimum basınçta 5 saniye
boyunca sağlanmalıdır. (310 kPa talep regülatörü çalışması
için gereken minimum basınç).
Her gaz prizsi için uygun problar ile test edilip yatayda ya da
düşeyden dönmeyi engelleyen pimin olduğu teyit edilmelidir.
Doğru nist prob takıldığı ve mekanik bağlantı yapıldığı zaman

gaz akışının elde edildiği kontrol edilmelidir. Gaz akış yönüne
doğru belirlenmesi kat kesme vana kutuları için teyit
edilmelidir. Kat kesme vana kutuları ve hat vanaları kontrol
edilirken nist konnektörleriegthakan@hotmail.com
de kontrol edilmelidir.

Sistem Testleri
Notlar:
Personel veya boru hattı basıncının azalmasına maruz
kalmadan söküldüğünde kendinden sızdırmaz cihazı esas
olarak gaz akışını azaltan her nist konnektör için (vakum hariç)
ispat edilmelidir.
Personel bu testi yaparken NIST konnektörü önünde

durmamaya dikkat etmelidir.

104
23.09.2017

Sistem Testleri
Boru Hattı Sisteminde Performans Testi
Ayrı boru hattı sistemlerinin performansı kalibreli ölçüm
aletleri ile ölçülebilir.
(Boru hattı tasarımında Tablo.30’deki değerler esas alınmıştır.)


Sistem Testleri
Tablo.30 Gaz Akışı - Gaz Prizilerinde Gerekli Akışlar
Nominal Tasarım Gerekli Test
Gaz Bölüm Basınç Akışı Akış Akışı
(kPa) (lt/dk) (lt/dk) (lt/dk)
Ameliyathaneler ve
anestezi amaçlı N2O 400 100(1) 20 100
Oksijen
kullanılan odalar
Tüm diğer alanlar 400 10 6 40
Azotprotoksit Tüm alanlar 400 15 6 40
LDRP (sancı, doğum,
Azotprotoksit / canlandırma, doğum 310(2) 275 20 275
Oksijen Karışımı sonrası) odaları
Tüm diğer alanlar 400 20 15 40
Medikal Hava Ameliyathaneler 400 40(3) 40 80
Yoğun bakım alanları,
yeni doğan, yüksek 400 80(3) 80 80
400 kPa
bağımlılık birimleri
Diğer alanlar 400 20 10(3) 80
Ortopedik ve nöroşirürji
Cerrahi Hava/ Azot 700 350(4) 350 350
ameliyathaneleri
egthakan@hotmail.com 40 (300
mm

Sistem Testleri
Notlar:
1- Ameliyathane ve anestezi odalarında oksijen temizleme
boyunca.
2- Minimum basınçta 275 litre/dk
3- Bu akışlar, belirli çalışma koşulları altında gaz odaklı
ventilatörlerin belirli türleri ve nebulizörler vb içindir.
4- Cerrahi hava aynı zamanda turnike için bir güç kaynağı
olarak kullanılır.
Her gaz ve vakum hattının olduğu 28 yataklı bir serviste, AVSU

dan en uzak gaz prizsi ve AVSUya en yakın iki gaz prizini
belirleyip diğer gaz prizlerini kapatarak akış kontrolü
yapılmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ
105
23.09.2017

Sistem Testleri
Notlar:
Ameliyathanelerde her gaz ve vakum için her ameliyathanede
bir gaz prizi ve canlandırmada gaz prizinin %20’si olacaktır.
Ölçülmüş bir sızıntı etiketlenmiş olmalıdır.
Örneğin;
10, 20, 100 ve 275 litre/dk 400 kPa sistemler için ve 700 kPa
sistemleri için 350 275 litre/dk; Testlerin sonuçları B8 formuna
kaydedilmelidir.


Sistem Testleri
Kaynak Sistemleri Fonksiyon Testi
Tüm kaynak sistemleri üretici kullanım kılavuzlarına ve
sözleşme şartnamesine göre normal ve acil operasyonları test
edilmelidir. Sistemler normal ve yedek kaynaklar olarak
bağlanmalıdır. Test sonuçları B9 formuna kaydedilmelidir.


Sistem Testleri
Basınç Güvenlik Valfleri
Basınç güvenlik valfleri test edilemez. Onlar doğru boru hattı
sistemi için sözleşme şartnamesine uygun olup olmadığı
kontrol edilmelidir. Her tahliye basıncını doğrulayan bir test
sertifikası ile sağlanmalıdır.
Emniyet vanası ayrıntıları kayıtları Form B10 üzerinde

belirtilmelidir. Belirtilen basınç emniyet valfleri, hat vanaları
ve geri dönüşsüz vanaların monte edilmiş olduğunu kontrol
ediniz.
Basınç emniyet valfleri sözleşme şartnamesine uygun faaliyet

gösterdiği ve BS EN ISOMak.4126-1 standardına uygunluğunu
Müh. Hakan YAVUZ
kontrol ediniz. egthakan@hotmail.com
106
23.09.2017

Sistem Testleri
Uyarı ve Alarm Sistemleri
İkaz sistemlerinin işleyişi, bir fonksiyon için bir defada ve bir
sistem için bir defada tüm işletme ve acil durumlarda test
edilmelidir.
Aşağıdakilere özellikle dikkat edilmelidir:

1- Tüm sistemler, tüm işletme parametrelerinde ve hata
durumlarında belirlenen izin sınırları içerisinde işlemelidir ve
Tablo.31 ve Tablo.32’te de belirtildiği gibi görülebilmeli ve
duyulabilmelidir.
2- Normal duruma dönüşün ardından sistem doğru tepkime

vermelidir. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Sistem Testleri
3- Tüm paneller ve düğmeler doğru olarak işaretlenmelidir.
4- Bütün istasyonlardaki ikaz fonksiyonları doğru bir şekilde
işlemelidir.
5- İkaz sistemi gerekli tedarik bekleme güç kaynağından

çalışacaktır.


Sistem Testleri
Tüm sistemler hizmet verdikleri alanları gösterecek şekilde
veya sözleşme şartnamesinde belirtildiği şekilde
etiketlenecektir.
Ayrıca aşağıdaki testlerde uygulanmalıdır:

1- Merkezi alarm panelleri için ses kısma düğmesinin, ses
alarmını iptal ettiği ve ışıklı sinyalleri sabit hale getirecek
şekilde çalıştığını kontrol edin;
2- Tekrarlayıcı alarm panelleri için, ses kısma düğmesinin, ses
alarmını iptal ettiği ve sadece merkezi alarm panelleri için
ışıklı sinyalleri sabit hale getirecek şekilde çalıştığını kontrol
edin; Mak. Müh. Hakan YAVUZ
107
23.09.2017

Sistem Testleri
3- Alan alarm panelleri için, ses kısma düğmesinin, sadece ses
alarmını iptal ettiği kontrol edin;
4- Güç kesilmesi halinde devreye girecek kırmızı ‘sistem
hatası’ göstergesinin yandığını ve duyulabilir olduğunu kontrol
edin;
5- Kontak hattı hata verdiğinde, ‘sistem hatası’ göstergesinin,
alarm göstergesinin çalıştığını ve duyulabilir olduğunu kontrol
edin;
6- Merkezi ve tekrarlayıcı alarmlar arasındaki iletişim/kablo
hatalarının ‘sistem hatası’ göstergelerini çalıştırdığını ve
duyulabilir olduğunu kontrol edin;

Sistem Testleri
7- Her alarm paneli için duyulabilir jeneratörü kontrol edin;
8- Sadece gaz servis alarm durumunda, iç bölüme
yerleştirilmiş itiniz-düğmesinin kullanılmasıyla sesin sürekli
olarak kesilebildiğini kontrol edin;
9- Alarm panelleri, “Bölüme Ait” veya tesisat belirleyici
etiketler üzerindeki gaz servislerinin doğru olarak
tanımlandığını kontrol edin.


Sistem Testleri
Tablo.31 Merkezi Alarm Panelleri ve Tekrarlayıcı Paneller için Sinyaller ve
Göstergeler
Sesli
Besleme Sistemleri(1) Alarm Koşulları Gösterge Renk Bölge(2)
Sistem
Otomatik Manifoldlar 1. Asıl rampa boş:Tüpleri değiştir. Sarı Evet AB
yedek rampaTüpleri acilen Sarı Evet AB
çalışıyor değiştir.
2. Yedek rampa
kapasitesi %10
altında
Tek tanklı kriyojenik oksijen Manifold geçişi. Düşük rezerv Sarı Evet AB
sistemi veya likit tüp Her rampadaki
Kurulumu, basınç kontrol edilmez.
otomatik manifoldda basınçlı
tüplerin hizmeti
Hava santraline hizmet Manifold geçişi. Düşük rezerv Sarı Evet AB
eden malifolda bağlı Her rampadaki
basınçlı tüpler basınç kontrol edilmez.
Otomatik manifolda hizmet Rezerv basınç 68 bar ınDüşük rezerv Sarı Opsiyon AB
eden yedek manfiolda bağlı altında el
basınçlı tüpler (<14 bar N2O için)
Medikal Kompresör ve 1. Santral arızası Santral arızası Sarı Evet AB
Cerrahi Kompresör Santrali 2. SantralMak.
acilMüh. HakanSantral
YAVUZ acil Sarı Evet AB
Medikal Vakum Santrali 1. Santralegthakan@hotmail.com
arızası Santral arızası Sarı Evet AB
2. Santral acil Santral acil Sarı Evet AB
108
23.09.2017

Sistem Testleri
Notlar:
1- Likit sistemler için Bölüm 6’ ya bakılmalıdır. (HTM 02-01)
2- A = Merkezi Alarm Paneli - Telefon odası ve/veya taşıyıcı
oda 24 saat kullanımda.
B = Tesis yönetimi ofis resepsiyon


Sistem Testleri
Tablo.32 Bölgesel Alarm Paneli Sembolleri ve Ekranı
İşitme
Alarm Fonksiyonu Sembol Renk
Sinyali
Boru hattında Oksijen, azotprotoksit ve medikal
Yüksek
hava normal değerinin üzerinde yükseldiğini Kırmızı Evet
Basınç
belirtmek için
Her gaz servis bölümüne hizmet veren boru
hattının normal basınç değerinin düştüğünü Düşük Basınç Kırmızı Evet
belirtmek için
Vakum departmanı hizmet veren boru hattı Vakum
Kırmızı Evet
normal değerin üzerine çıktığını belirtmek için Arızası


Sistem Testleri
Çizimlerin Doğrulanması
Sözleşmede verilen çizimler yapılan imalat ile kontrol edilmeli
ve B12 formuna kayıt altına alınmalıdır.
Medikal Hava ile Doldurma

MGS kullanıma alınmadan önce, MGS inşaat sözleşmesinin
tamamlanmasından sonra belirsiz bir süre geçebilir. İnşaat
sözleşmesi böyle bir durum göz önünde tutularak yazılabilir.
Böyle bir durumda, sözleşme; geçici bir tedbir olarak ve de
test gazı olarak medikal havanın kullanılmasıyla, standartta
tanımlanan kirlilik ve koku testlerinin yapılmasını
gerektirmektedir. Bu özellik kirlilik ve koku testlerinin doğru
bir şekilde tamamlanması, inşaat sözleşmesinin de
tamamlandığını gösterir. egthakan@hotmail.com
109
23.09.2017

Sistem Testleri
Belirli bir sözleşmede, bu geçici süre içerisinde, bakım,
bütünlük ve gerekli olabilecek her tür konnektörler için uygun
hükümlerin bulunmasını sağlamak müşterinin
sorumluluğundadır.
Tüm MGS’ler, kullanımdan önce kısa bir süre özel gazla

doldurulana kadar boru hattı basınç seviyesinde tıbbi havayla
doldurulmalıdır. Tıbbi vakum boru hattının vakum altında
bırakılması gerekli değildir.
Bu tür geçici bir süreçte tüm tedarik tesisatının düzenli olarak

çalışması ve bakımı için gerekli hüküm konulmalıdır.

Sistem Testleri
Yapılan işlerin ayrıntıları, ayrıca sistem basınç kayıtları
kaydedilmelidir. Bu bilgiler, sistemin bu geçici süreç içerisinde
yeterli ölçüde bakımının yapıldığını göstermek için gereklidir.
Parça kirlenmesi testleri sistemler özel gazla doldurulduktan
sonra yapılmalıdır. Testlerin kapsamı kalite kontrolörünün
(QC) kararına kalmıştır.
Her gaz prizine “Tehlikelidir - Kullanmayınız” etiketi

iliştirildiğini kontrol ediniz.
İnşaat sözleşmesi bittiğinde, müteahhit tüm özel

konnektörlerin ve tüplerin alandan çıkarıldığını kaydetmelidir.

Sistem Testleri
Özel Gazlarla Doldurma ve Temizleme
Her boru hattı sistemi kullanımdan önce kısa bir süre çalışılan
özel gazla temizlenmelidir.
Bu işlem için gereken koşullar aşağıdaki gibidir:

1- Test gazının tüm kaynakları ayrılmalıdır;
2- Özel konnektörlerin tamamı alandan çıkarılmalıdır;
3- Tüm kat kesme vana kutuları açıkken boru hattı sistemleri
atmosfer basıncında olmalıdır;
4- Her sistem boru hattı dağıtım basıncına kadar tedarik
sisteminden alınacak gazla doldurulmalıdır;

110
23.09.2017

Sistem Testleri
Özel Gazlarla Doldurma ve Temizleme
5- Tedarik sistemi çalışır durumdayken, her gaz prizi, en
azından test edilen boru hattı hacmine eşit hacimde bir gazla,
bilinen bir akım seviyesinde temizlenmelidir;
6- Temizleme sürecinde ortaya çıkan tüm oksijen, nitrik oksit,
oksijen/karbondioksit karışımları, azot oksit ve azot/oksit
karışımları emniyetli bir yerde depolanmalıdır.
Vakum sistemleri için temizleme işlemine gerek yoktur.


Sistem Testleri
Medikal Gaz Sistemleri Kalitesi
Bu testlerin amacı, boru hattının inşa veya modifikasyon
sürecinde kirlenip kirlenmediğinin belirlenmesidir. Parça
kirlenmesi ve koku testleri hariç, bu testler, sistemler
kullanılan özel gazla doldurulduktan sonra yapılacaktır.
Oksijen, helyum/oksijen karışımı, azot protoksit, ve

azotprotokist/oksijen karışımı emniyetli bir yere
boşaltılmalıdır. Bu testler bir vakum sisteminde gerekli
değildir.


Sistem Testleri
Bu test prosedürleri mevcut uygulamalara dayanmaktadır.
Kalite kontrolörünün (QC) parçacıkların filtre üzerinde
görünüp görünmediği konusunda yargıda bulunması
dolayısıyla parça kirlenmesi testi öznel bir testtir.
Yağ, su, karbon monoksit ve karbondioksit, kükürt dioksit ve

azot oksit testleri, detektör tüpleriyle yapılır. Sayısal sonuç
veren tüpler kullanılmalıdır, ancak diğer ekipman doğrulama
amaçlı kullanılırsa eğer, dedektör tüplerine eş değer
tekrarlanabilirlik, çözünürlük ve hassasiyet düzeyini
sağlamalıdır ve standartlara uygun şekilde kalibre edilmelidir.
111
23.09.2017

Sistem Testleri
Su içeriği için elektronik çiğleşme noktası ölçeri kullanılmalıdır.
Detektör tüpleri sayısal sonuç verir ve yeniden kullanılmaz.

Tüpler ajan-özel olmalıdır, ajan-özel olmayan tüpler (çoklu-
test), uçucu inorganik bileşikler gibi farklı ajanlara tepki
verebildiğinden yanlış sonuçlara götürebilir.
Bu testler her sistemdeki gaz prizlerinde temsili bir model

olarak kalite kontrolörünün denetiminde yapılmalıdır. Model,
her birimdeki minimum olarak en uzak gaz prizsini, normalde
test edilecek ilk üniteyi içermelidir.

Sistem Testleri
Testlerin sonuçlarına bağlı olarak, Kalite Kontrolörü test
edilecek ek gaz prizlerinin sayısını ve yerini tespit etmelidir.
Bu testler Tablo.33’te özetlenmiştir.
Tüm kaynak beslemeleri, boru hattı sistemi çalışılan gazla

doldurulmadan önce kalite testinden geçirilmelidir. Bu test
sertifikalı gazların test etmek değildir fakat boru hattı
sistemleri teslim edildiği zaman besleme kaynakları
ekipmanları (manifold, kompresör vs) gaz kalitesini riske
atmamalıdır.
Kalite testleri tesisatta Mak.

uygulandığı
Müh. Hakan YAVUZ
gibi, santrallerde de
uygulanmalıdır. egthakan@hotmail.com

Sistem Testleri
Tablo.33 Tıbbi Gaz Boru Hattı Testleri İçin Kalite Özellikleri (Çalışma Gazları)
NO Poli-test tüpü
Gaz ve Kaynağı Partiküller Yağ Su CO CO2 SO2 Koku
ve NO2 (Opsiyonel)
5 mg/
75 lt numunede görülebilir 0.1 67vpm ( 0.05 mg/L, m3; 300 2 ppm 1 ppm
PSA santralinden Oksijen Renk Değiştirme Yok Yok
parçacıklardan arındırılmış mg/m3 –46°C atmosferik çiğ noktasında) 5 ppm ppm v/v v/v v/v
v/v
75 lt numunede görülebilir 67vpm ( 0.05 mg/L, GÜVENLİ

Azotprotoksit – – – – – Renk Değiştirme Yok
parçacıklardan arındırılmış –46°C atmosferik çiğ noktasında) uygulanmadı
75 lt numunede görülebilir 67vpm ( 0.05 mg/L, GÜVENLİ

Azotprotoksit /Oksijen Karışımı – – – – – Renk Değiştirme Yok
parçacıklardan arındırılmış –46°C atmosferik çiğ noktasında) uygulanmadı
900
75 lt numunede görülebilir 5 mg/ mg/
2 1
parçacıklardan arındırılmış (medikal 0.1 67vpm ( 0.05 mg/L, –46°C m3; m3;
Medikal ve Cerrahi Hava ppm ppm Renk Değiştirme Yok Yok
hava için) ve 175 lt mg/m3 atmosferik çiğ noktasında) 5 ppm 500
v/v v/v
numune (cerrahi hava için) v/v ppm
v/v
900
5 mg/ mg/
1020 vpm m3; 2 1
75 lt numunede görülebilir 0.1 m3;
Dental basınçlı Hava ( 0.78mg/L, ppm ppm Renk Değiştirme Yok Yok
parçacıklardan arındırılmış mg/m3 5 ppm 500
–20°C atmosferik çiğ noktasında) v/v v/v
v/v ppm
v/v
75 lt numunede görülebilir 67vpm ( 0.05 mg/L, –46°C

Sentetik hava – – – – – Renk Değiştirme Yok Yok
parçacıklardan arındırılmış atmosferik çiğ noktasında)
Dökme Likit ya da Tüplerden 75 lt numunede görülebilir 67vpm ( 0.05 mg/L, –46°C

– – – – – Renk Değiştirme Yok Yok
Gelen Oksijen parçacıklardan arındırılmış atmosferik çiğ noktasında)
Helyum/Oksijen karışımı 75 lt numunede görülebilir 67vpm ( 0.05 mg/L, –46°C

O2, <30% parçacıklardan arındırılmış – atmosferik çiğ noktasında) – – – – Renk Değiştirme Yok Yok

112
23.09.2017

Sistem Testleri
Notlar:
Teslim edilen gazların kalitesi, gaz prizilerinde Avrupa
Farmakopisindeki spesifikasyonlara uygun olmalıdır. (Tablo.30’a
bakınız.) Ayrıca, MGPS tarafından ileri sürülen kirlilik,
farmakopi ile sınırlı değildir. Şartname, hastalar için bir tehdit
oluşturabilecek düzeyleri geçmemelidir. Hastaların teslim tıbbi
gazlar için güvenli düzeylerinin sağlıklı bireyler için izin anlamlı
olarak daha düşük olması muhtemeldir akılda tutulmalıdır.
Monografiye ek olarak, genel duyuruların resmi standartlar
bölümü okunmalıdır.


Sistem Testleri
Notlar:
b. Boru hatlarından kaynaklanan kirlenmeler nadir olsa bile,
kaynak beslemeleri kriyojenik sistem ya da tüpler olduğu
zaman yağ, karbon monoksit, karbon dioksit, kükürt dioksit ve
azot oksitleri testleri normalde yapılmaz.
c. Sentetik hava Tablo.30’da gösterildiği gibi test edilmelidir.
Azot için gaz kramatografi testi mümkündür fakat bu da pratik
değildir. Azot bu nedenle genellikle oksijen analizörü test
sonuçlarından çıkarılır.


Sistem Testleri
Notlar:
d. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim kükürt dioksit, azot
monoksit ve azot dioksit için maruz kalma sınırların revize etti.
Nitrik oksit, azot dioksit ve kükürt dioksit için mesleki
maruziyet standartları (OESs) Nisan 2003 Değişiklik
Yapılmasına içinde EH40 çıkarıldı. Zaman ağırlıklı ortalamalar
(TWAs), hem 8 saat TWA OES ve 15 dakika STEL (Kısa süreli
maruz kalma sınırı) için azot monoksit ve azot dioksit için 1
ppm’den daha fazla; kükürt dioksit için 1 ppm’den daha az
maruz kalma limitlerini önermektedir.

113
23.09.2017

Sistem Testleri
Notlar:
Tıbbi gazlar sağlığının çok iyi olmayan kişiler tarafından
kullanılmak üzere tasarlanmasına rağmen, bazı solunum
havası standartları, 8 saat ağırlıklı % 10’tür kirlerin seviyesini
sınırlamaya yöneliktir. Bu nedenle bu özel bileşiklerin test
ederken, önerilen veya herhangi bir kirletici Ph listede yok ise
Eur., OES %10 sınırın teyit edilmesi gerektiğini söyledi.


Sistem Testleri
Gazın Belirlenmesi
Gaz tanımı, tüm MGPS’ler üzerindeki her gaz prizinde test
edilmelidir. Bu, yeni bir tesisat üzerinde veya modifikasyonda
veya eklentide olan tüm gaz prizlerini ve de mevcut sistemde
çalışmadan etkilenebilecek örnek gaz prizlerini kapsayacaktır.
Tüm sistemler özel gazla doldurulmalıdır.
Tüm sıkıştırılmış gazların oluşumu pozitif olarak

tanımlanmalıdır. Oksijen, azot oksit/oksijen ve hava için bir
oksijen analizatörü ve azot oksit için termal iletkenliğe
dayanan bir araç veya alt kırmızı ölçer kullanılarak yapılabilir.


Sistem Testleri
Tablo.34 Avrupa Farmakopisi tıbbi gazlar için kalite spesifikasyonları
Gaz ve Kaynak Yağ Su CO CO2 NO ve NO2 SO2 Koku/Tat
Dökme Likit ya da
67 vpm ( 0.05 mg/L, 5 mg/m3;
Tüplerden Gelen – 300 ppm v/v – – Yok
–46°C atmosferik çiğ noktasında) 5 ppmv/v
Oksijen
PSA santralinden 0.1 67 vpm ( 0.05 mg/L, 5 mg/m3;

300 ppm v/v 2 ppmv/v 1 ppmv/v Yok
Oksijen mg/m3 –46°C atmosferik çiğ noktasında) 5 ppmv/v
67 vpm ( 0.05 mg/L, 5 mg/m3;

Azotprotoksit – 300 ppm v/v 2 ppmv/v – N/A
Azotprotoksit /Oksijen 67 vpm ( 0.05 mg/L, 5 mg/m3;

– 300 ppm v/v 2 ppmv/v – N/A
Karışımı –46°C atmosferik çiğ noktasında) 5 ppmv/v
Medikal ve Cerrahi 0.1 67 vpm ( 0.05 mg/L, 5 mg/m3; 900 mg/m3;

2 ppmv/v 1 ppmv/v Yok
Hava mg/m3 –46°C atmosferik çiğ noktasında) 5 ppmv/v 500 ppm v/v
67 vpm ( 0.05 mg/L,

Sentetik hava – – – – – Yok
–46°C atmosferik çiğ noktasında)
Helyum/Oksijen
67 vpm ( 0.05 mg/L, 5 mg/m3;
karışımı – 300 ppm v/v 2 ppmv/v – Yok
O2, <30%

114
23.09.2017

Sistem Testleri
Gazın Belirlenmesi
Azot oksit ve azot oksit/oksijen karışımı kimliğini kontrol
ederken, gaz kirliliği ve personel riski en aza indirecek şekilde
tahliye edilmelidir.
Helyum/Oksijen karışımı için boru hatları test edilirken,
partikül testi tamamlandıktan sonra ilk test, bağlı azot ile
gerçekleştirilir. Bir oksijen analiz cihazı kullanılır ve terminal
birimleri test edilir. Sıfır okuma elde edildikten sonra, tüpler
bağlanır ve sistem temizlenir. İkinci bir deneyde, bir oksijen
analizörü ile gerçekleştirilir; Oksijen içeriği Tablo 31 de
gösterildiği gibi olmalıdır.
Belirli terminal birimi nominal gaz konsantrasyonu
Tablo.35'de verilmiştir; Mak. Vakum gaz prizinin emiş tespit
Müh. Hakan YAVUZ
edilmelidir. egthakan@hotmail.com

Sistem Testleri
Tablo.35 Tanımlama Amaçlı Gaz Konsantrasyonları
TC metre Karbondioksit
Paramanyetik Oksijen Termal İletkenlik (TC)/Kızılötesi (IR)
Gaz ve Kaynak dedektörü tüp göstergesinde Vakum Probu
Analizörü Değeri Cihaz Değeri
kullanılan
Dökme Likit ya da Tüplerden Minimum 99.5% – – –

Gelen Oksijen
Oksijen Konsantratörden gelen Minimum 94.0% – – –

oksijen
Azotprotoksit –0.2% 100% ± 2.0% (TC), 98% (IR) 300 ppm v/v –
Değerini belirler ya da azotprotoksiti
Azotprotoksit/Oksijen Karışımı 50.0% ± 2.0% 50.0% ± 2.0% – –
Medikal, cerrahi ve medikal 20.9% ± 0.5% – – –

hava
Sentetik hava 95–105% of nominal – – –
value of21.0–22.5%
Vakum – – – Emiş mevcut

Azot koruyucu gazı 0% 0% (IR) – –
Helyum/Oksijen – –
Test 1. 0% 0%
Test 2. 20.9% ± 0.5% 20.9% ± 0.5%


Sistem Testleri
Not:
Ölçüm cihazında ek olarak toleransa izin verilmelidir. Oksijen
üretim sistemi (PSA) için, asgari oksijen konsantrasyonu %94
olmalıdır. Gaz prizinin performansını doğrulamak ve vakum
seviyesinin sayısal değerini almak için bir vakum manometresi
kullanılabilir.

115
23.09.2017

Sistem Testleri
Anestezik Gaz Tahliye Sistemi
Tüm AGSS testlerinin görevlendirme sürecinde yapılması
gerekir, ve bu testlerin her yıl tekrarlanması veya eğer sistem
performansının yeterli olmadığına dair şüphe varsa, daha sık
yapılmalıdır. Ekipmanın tam kapasite veya bir saat boyunca
yeterli oranda çalışmasını sağlamak için tüm ekipmanlar test
edilmelidir.


Sistem Testleri
Elektrikle çalışan tüm ekipmanlar aşağıdaki şekilde test
edilmelidir:
1- Rotasyonun doğru olduğunu kontrol edin.
2- Tam kapasite çalışan elektrikli cihaz akımını kontrol edin.
3- Tüm elektrik teçhizatının yalıtım rezistansını ve topraklama
verimliliğini kontrol edin.
Gaz prizlerinin sayısına bakmaksızın aşağıdaki gerekleri yerine

getirmesini sağlamak için atık sisteminin test edilmesi
gerekmektedir.


Sistem Testleri
Elektrikle çalışan tüm ekipmanlar aşağıdaki şekilde test
edilmelidir:
1- Rotasyonun doğru olduğunu kontrol edin.
2- Tam kapasite çalışan elektrikli cihaz akımını kontrol edin.
3- Tüm elektrik teçhizatının yalıtım rezistansını ve topraklama
verimliliğini kontrol edin.
Gaz prizlerinin sayısına bakmaksızın aşağıdaki gerekleri yerine

getirmesini sağlamak için atık sisteminin test edilmesi
gerekmektedir.

116
23.09.2017

Sistem Testleri
Tahliye Sistemi Standardı
Basınç Kaybı Akış Oranı
BS 6834: ISO DIS BS 6834: ISO DIS
7396-2: 7396-2:
1987 1987
2005 2005
Maksimum 1 kPa 1 kPa 130 L/min 80 L/min
Minimum 4 kPa 2 kPa 80 L/min 50 L/min
Maksimum statik basınç 20 kPa (–ve) 15 kPa (–ve) Akış perfomans testinden önce bu test yapılmalıdır.


Sistem Testleri
Test cihazı, sırayla her terminal birimine yerleştirilir ve 80
litre/dk ve BS sistemleri için litre/dk akım basınç kontrol edilir
ve litre/dk ve 80 litre/dk ISO sistemleri minimum gerekirse
ayarı sonra yapılır.
Test cihazı ve ölçülü sızıntıları bir sayı daha sonra tasarım

akışını çoğaltmak için sisteme yerleştirilir. ölçümler, yukarıda
tekrar edilir. Test sonuçları tatmin edici ise, test cihazı çıkarıldı
ve ölçülü sızıntısı ile ikame edilir.
Diğer terminal birimleri sonra test cihazına dahil olmak üzere

her ölçülü kaçağı test cihazını ikame ederek sırayla test
edilmektedir. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Sistem Testleri
Göstergeler ve alarm sistemleri üzerine kullanıcı kontrollü
anahtarları, operasyon da kontrol edilmelidir.
AGSS gaz prizleri doğru mekanik çalışması için ve çek valf

tatmin edici çalıştığını kontrol edilmelidir.
Bir sistem kullanılmadan önce, görevli kişilerin, bütün test ve

prosedürlerin tamamlandığını ve tüm sistemlerin gereklere
uyduğunu yazılı olarak onaylamaları gerekmektedir. Ayrıca,
sözleşmenin gerektirdiği tüm çizimler ve kılavuzların temin
edildiği ve “model” çizimlerin doğru olduğu konusunda onay
verilmelidir.
117
23.09.2017

Sistem Testleri
Tüm sertifikalar (onaylar) uygun şahitlerce, sözleşme denetim
görevlisi, ve müteahhit firma temsilcisi tarafından imzalanmalı
ve tarih atılmalıdır.
Mevcut sistemlerde yapılacak modifikasyon ve eklentiler için,

çalışılan gaz kullanılarak tamamlanmış sistem üzerinde akış ve
basınç düşürme performans testleri yapılmalıdır. Eğer
performans hazırlanan şartnameye uyuyorsa, diğer tüm
testler tamamlandıktan sonra sistem kullanıma alınabilir.
Tüm testler yeterli bir şekilde tamamlandıktan sonra, gaz

prizlerine takılmış olan etiketler yetkili kişinin yetkisinde
(MGPS) çıkarılmalıdır. Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Sistem Testleri
Tablo 36 Güvenlik Mesafeleri
Oksijen kaçağı yada dökülmesinden kaynaklı maruz kalmalardan dolayı tank/nokta 20 tona kadar 20 tondan fazla
güvenlik mesafeleri (metre) (metre)
Açık alev ya da sigara içmeye izin verilen alanlar 5 8

Kamu toplanma yerleri 10 15
Ofisler, kantin ve oturma alanları 5 8
Çukurlar, kanallar, yüzey suyu dreni (hapsedilmemiş) 5 8
Yer altı sistemlerine açılışlar 5 8
Mülkiyet sınırları 5 8
Kamu yolları 5 8
Tren rayları 10 15
Araç park alanları (diğer yetkili hariç) 5 8
Büyük ahşap yapılar 15 15
Yanıcı maddelerin küçük miktarlarda stokları, 5 8
şantiye kulübeleri vb
Proses ekipmanları (yükleme parçası değil) 5 8
Yanıcı gaz boru hattı sürekli bölümleri 3 3
Yanıcı gaz boru hatları Flanşlar (aşırı 50mm) 15 15
Yakıt gaz havalandırma boruları 5 8
Kompresör / havalandırma hava girişleri 5 8
Yakıt gaz silindirleri (70 m3 e kadar) 5 5
LPG depolama tankları (4 tona kadar) 7,5 7,5
LPG depolama tankları (60 tona kadar) 15 15
Dökme yanıcı sıvı depolama tankları (7,8 m3 e kadar) 7,5 7,5
Dökme yanıcı sıvı depolama tankları (117 m3 e kadar) 15 15
Şebeke gerilimi ya da yüksek gerilim elektrik trafosu 5 8

İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ…

118

Medikal Gaz Tesisatı Eğitim Sunumu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Medikal Gaz Tesisatı Eğitim Sunumu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

23.09.

MEDİKAL GAZ TESİSATI

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Bir Sağlık Tesisinde ve/veya Medikal Gaz Tesisatlarının

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

İlgili Şartname ve Dokümanlar:

1969 – Samsun doğumlu.

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Mak. Müh. Hakan YAVUZ -

DAHA İYİ ÖĞRENME İÇİN….

ANLAYIŞINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…

Bu gazları kullanım noktaları olan uç birimlere kadar dağıtan

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

1. Oksijen :Solunum, anestezi ve oksijen terapisi

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

SDL (Sancı Doğum Lohusa): Hem doğum hem de konaklama

CO2 / Karışım / Azot pek kullanılmıyor. He/O2 ise bazı

N2-H2-SO2 Gibi gazlar laboratuarlarda kullanılır. Ayrı standartlara

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Santral odalarında dikkat edilmesi gerekenler:

Santral odasından itibaren kullanım noktalarına kadar bakır boru

Agss borularının bakır boru olma zorunluluğu olmamakla birlikte

Agss (Anestezik atık gaz tesisatı)=Anestezik Gas Shaeving Systems

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

O2 Flowmetrelerinin kendi nemlendirmeleri ve filtreleri vardır.

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

Jaklar veya pendantlar kullanılabilir. Pendant ünitesi ise gazların

Jaklar pendantlarda kullanılabilir. Jaklarda manometre yok, takar

Prizlerde basınç; minimum 3,8 - maksimum 4 bar olmalıdır.

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

-Yatak başlarına her gaz için ayrı ayrı vana konulur

2- MEDİKAL GAZ BORU

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

54 mm çapına kadar olan bakır borular, BS EN 13348:2001-

54 mm’ den daha büyük çaplar için ise: BS EN 13348:2001-

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Mümkünse her tertibat arasında en az 25 mm boşluk

Elektrik tesisatında kullanılan kablolar halojen free olmalıdır.

Bursa İKK Şevket Yılmaz Devlet Hast. meydana gelen yangın

YANGININ ÇIKIŞ NEDENİ !!!

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

76 mm veya daha fazla çaplı vakum boru tesisatları için dişli ya

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Gerekirse çevrede ki havanın oksijen içeriği denetlenmelidir.

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Mak. Müh. Hakan YAVUZ

MEDİKAL GAZ BORU TESİSATLARI

Mak. Müh. Hakan YAVUZ