Professional Documents
Culture Documents
Οδυσσέας Γκιλής. ΕΥΑΛΩΤΟΣ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020
Οδυσσέας Γκιλής. ΕΥΑΛΩΤΟΣ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020
Οδυσσέας Γκιλής. ΕΥΑΛΩΤΟΣ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020
Οδυσσέας Γκιλής
Επιμέλεια
ΕΥΑΛΩΤΟΣ
Θεσσαλονίκη 2020
2
3
Περιεχόμενα
ευάλωτος, ορισμός...................................................................................................................3
Λεξικό της κοινής νεοελληνικής...............................................................................................4
Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη...........................................................................................................4
Ετυμολογικόν λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη....................................................................................4
Λεξικόν Δημητράκου τόμος ΣΤ΄. Σελ. 3016...............................................................................4
Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων...................................................................................5
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.......................................................................................27
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ.........................................................................................................................278
ευάλωτος, ορισμός
Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη
Ευάλωτος. < αρχ. εύάλωτος [ήδη τον 5ο αι. π.Χ. σε Πλάτωνα και
Ξενοφώντα], αρχική σημ. ≪αυτός που συλλαμβάνεται ή χειραγωγείται
εύκολα≫ < εύ- (< επίρρ. εύ, βλ.λ.) +όλωτός, ρπματ. επίθ. τού άλίσκομσι
≪συλλαμβάνω, κυριεύω≫ (βλ.λ. άλωση).
ΚΕΦΑΛ. Βʹ.
ἔφθασεν
ἐπαμπεχομένην λογισμῷ διὰ τὴν ἀνάγκην. ἐμοὶ δ' ἀρετὴν μὲν εἰλικρινῆ
καὶ κατὰ λόγον συνεστῶσαν οὐκ ἄν ποτε δοκεῖ τύχη τις ἐκστῆσαι πρὸς
τοὐναντίον· ἄλλως δὲ προαιρέσεις καὶ φύσεις χρηστὰς ὑπὸ συμφορῶν
Ἀρτέμιδος δῶρον τὴν ἔλαφον εἶναι, καὶ πολλὰ τῶν ἀδήλων ἐπεφήμιζεν
αὐτῷ δηλοῦν, γινώσκων εὐάλωτον εἰς δεισιδαιμονίαν εἶναι φύσει τὸ
βαρβαρικόν. ὁ δὲ καὶ προσετεχνᾶτο τοιάδε· γνοὺς γὰρ ἂν κρύφα τοὺς
πολεμίους ἐμβεβληκότας ποι τῆς ὑπ' αὐτὸν χώρας ἢ πόλιν ἀφιστάντας,
προσεποιεῖτο τὴν ἔλαφον αὐτῷ κατὰ τοὺς ὕπνους διειλέχθαι, κελεύουσαν
ἐν ἑτοίμῳ τὰς δυνάμεις ἔχειν. αὖθις δὲ νίκην τινὰ τῶν ἑαυτοῦ στρατηγῶν
ἀκούσας, τὸν μὲν ἄγγελον ἔκρυπτε, τὴν δ' ἔλαφον ἐστεφανωμένην ἐπ'
εὐαγγελίοις προῆγεν, εὐθυμεῖσθαι παρακαλῶν καὶ τοῖς θεοῖς θύειν, ὡς
30
ἀγαθόν τι πευσομένους.
Φίλων Ιουδαίος. Legum allegoriarum libri i-iii Book 1, section 86, line 4
γὰρ οἱ ἐν ἀσκήσει διά τε τὸν τρύχοντα πόνον καὶ διὰ δέος τοῦ μὴ τυ-
χεῖν ἂν ἴσως τοῦ κατ' εὐχὴν τέλους.
Ἄξιον δὲ διαπορῆσαι, διὰ τί οἱ μὲν δύο ποταμοὶ ὁ Φεισὼν
καὶ ὁ Γηὼν κυκλοῦσι χώρας, ὁ μὲν τὴν Εὐιλάτ, ὁ δὲ τὴν Αἰθιοπίαν,
τῶν δὲ λοιπῶν οὐδέτερος, ἀλλ' ὁ μὲν Τίγρις κατέναντι Ἀσσυρίων λέγε-
ται εἶναι, ὁ δὲ Εὐφράτης οὐδενός· καίτοι γε πρὸς τὸ ἀληθὲς ὁ Εὐφράτης
καὶ περιρρεῖ τινας χώρας καὶ ἀντικρὺς ἔχει πολλάς. ἀλλ' οὐκ ἔστι περὶ
τοῦ ποταμοῦ ὁ λόγος, ἀλλὰ περὶ ἤθους ἐπανορθώσεως. λεκτέον οὖν
ὅτι ἡ μὲν φρόνησις καὶ ἡ ἀνδρεία δύνανται κύκλον καὶ τεῖχος βαλέσθαι
κατὰ τῶν ἐναντίων κακιῶν, ἀφροσύνης τε καὶ δειλίας, καὶ ἑλεῖν αὐτάς·
ἀσθενεῖς γὰρ καὶ εὐάλωτοι ἀμφότεραι, καὶ γὰρ ὁ ἄφρων εὔληπτος τῷ
φρονίμῳ καὶ ὁ δειλὸς ὑποπέπτωκε τῷ ἀνδρείῳ· ἡ δὲ σωφροσύνη ἀδυνατεῖ
δίδοται· “τὰ γὰρ δῶρά μου, δόματά μου, καρπώματά μου” φησί
“διατηρήσατε προσφέρειν ἐμοί” (Num. 28, 2). τοῦτ' ἐστὶ τὸ
τέλος τῆς ὁδοῦ τῶν ἑπομένων λόγοις καὶ προστάξεσι νομίμοις καὶ ταύτῃ
βαδιζόντων, ᾗ ἂν ὁ θεὸς ἀφηγῆται· ὁ δὲ ὑπενδοὺς ὑπὸ τοῦ πεινῶντος
ἡδονῆς καὶ λίχνου παθῶν, ὄνομα Ἀμαλὴκ – ἑρμηνεύεται γὰρ λαὸς
ἐκλείχων – , ἐκτετμήσεται. μηνύουσι δὲ οἱ χρησμοὶ ὅτι λοχῶν ὁ
τρόπος οὗτος, ἐπειδὰν τὸ ἐρρωμενέστερον τῆς ψυχικῆς δυνάμεως κατίδῃ
περαιωθέν, ὑπανιστάμενος τῆς ἐνέδρας τὸ κεκμηκὸς μέρος ὡς “οὐραγίαν
κόπτει” (Deut. 25, 17. 18). κάματος δ' ὁ μέν ἐστιν εὐένδοτος ἀσθέ-
νεια λογισμοῦ μὴ δυναμένου τοὺς ὑπὲρ ἀρετῆς ἀχθοφορῆσαι πόνους,
ἐν ἐσχατιαῖς οὗτος εὑρισκόμενος εὐαλωτότατος, ὁ δέ ἐστιν ὑπομονὴ
τῶν καλῶν, τὰ μὲν καλὰ ἀθρόα ἐρρωμένως ἀναδεχομένος, μηδὲν δὲ
τῶν φαύλων, κἂν εἰ κουφότατον εἴη, βαστάσαι δικαιῶν, ἀλλ' ὡς βαρύ-
τατον ἄχθος ἀπορρίπτων. διὸ καὶ τὴν ἀρετὴν ὁ νόμος εὐθυβόλῳ
προσεῖπεν ὀνόματι Λείαν, ἥτις ἑρμηνευθεῖσα λέγεται κοπιῶσα· τὸν γὰρ
τῶν φαύλων βίον ἐπαχθῆ καὶ βαρὺν ὄντα φύσει κοπώδη προσηκόντως
αὕτη νενόμικε καὶ οὐδὲ προσιδεῖν ἀξιοῖ, τὰς ὄψεις πρὸς μόνον τὸ καλὸν
ἀποκλίνουσα. σπουδαζέτω δ' ὁ νοῦς μὴ μόνον ἀνενδότως καὶ εὐτό-
νως ἕπεσθαι θεῷ, ἀλλὰ καὶ τὴν εὐθεῖαν ἀτραπὸν ἰέναι πρὸς μηδέτερα
νεύων, μήτε τὰ δεξιὰ μήτε τὰ εὐώνυμα, οἷς ὁ γήινος Ἐδὼμ ἐμπεφώ-
λευκε, τοτὲ μὲν ὑπερβολαῖς καὶ περιουσίαις, τοτὲ δὲ ἐλλείψεσι καὶ
γέγηθεν οὐ μετρίως | καί φησι· μὴ γὰρ οὐ δι' εὐχῆς ἐστί μοι τὴν
διάνοιαν ἀστείαν τε καὶ ἀστὴν ὡς ἀληθῶς εἶναι, κοσμιότητι καὶ σωφρο-
39
σύνῃ καὶ ταῖς ἄλλαις διαπρέπουσαν ἀρεταῖς, ἑνὶ προσέχουσαν ἀνδρὶ καὶ
τὴν ἑνὸς οἰκουρίαν ἀγαπῶσαν καὶ μοναρχίᾳ χαίρουσαν. εἰ δὴ τοιαύτη
τίς ἐστιν, ἐχέτω τὰ δεδομένα, καὶ τὴν παιδείαν καὶ τὸν εἱρμὸν λόγου
πρὸς βίον καὶ βίου πρὸς λόγον καὶ τὸ ἀναγκαιότατον, βεβαιότητα καὶ
πίστιν. ἀλλὰ μή ποτε γελασθῶμεν ἀνάξια κεχαρίσθαι δόξαντες, καίτοι
γ' ὑπολαβόντες ἐπιτηδειότατα τῇ ψυχῇ δεδωρῆσθαι. ἀλλὰ γὰρ ἐγὼ
μέν, ὅπερ εἰκὸς ἦν ἐργάσασθαι τὸν βουλόμενον τρόπου βάσανον καὶ
δοκιμασίαν λαβεῖν, πεποίηκα, δέλεαρ καθεὶς καὶ διαπεμψάμενος, ὁ δὲ
ἐπεδείξατο τὴν ἑαυτοῦ φύσιν οὐκ εὐάλωτον. δῆλον δὲ ἐμοὶ τὸ διὰ
τί οὐκ εὐάλωτος· μυρίους γὰρ εἶδον τῶν ἄγαν φαύλων τὰ αὐτὰ δρῶντας
ἔσθ' ὅτε τοῖς λίαν ἀγαθοῖς, ἀλλ' οὐκ ἀπὸ διανοίας τῆς αὐτῆς, ἐπειδὴ
τοῖς μὲν ἀλήθεια, τοῖς δὲ ὑπόκρισις ἀσκεῖται· χαλεπὴ δ' ἡ διάγνωσις
ἀμφοῖν· πολλάκις γὰρ ὑπὸ τοῦ δοκεῖν παρευημερήθη τὸ εἶναι.
καὶ τὸν χίμαρον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας ὁ φιλάρετος ζητεῖ μέν,
οὐχ εὑρίσκει δέ· ἤδη γὰρ, ὡς δηλοῖ τὸ λόγιον, ἐνεπέπρηστο (Lev. 10,
16). τί δ' αἰνίττεται, σκεπτέον· τὸ μὲν μηδὲν ἁμαρτεῖν ἴδιον θεοῦ,
τὸ δὲ μετανοεῖν σοφοῦ· παγχάλεπον δὲ καὶ δυσεύρετον τοῦτό γε.
φησὶν οὖν ὁ χρησμός, ὅτι “ζητῶν ἐξεζήτησε Μωυσῆς” ἐν τῷ θνητῷ
βίῳ τὸν περὶ ἁμαρτημάτων μετανοίας λόγον. ἐσπούδαζε γὰρ ἀνευρεῖν
Φίλων Ιουδαίος. De vita Mosis (lib. i-ii) Book 1, section 296, line 3
τῆς ἐμῆς εἰκασίαι.” καὶ τῆς δεξιᾶς λαβόμενος μόνος μόνῳ συνεβούλευε,
δι' ὧν, ὡς ἂν οἷόν τε ᾖ, φυλάξεται τὸν ἀντίπαλον στρατόν, ἀσέβημα
κατηγορῶν αὑτοῦ μέγιστον· τί γάρ, εἴποι τις ἄν, ἰδιάζεις καὶ συμβου-
λεύεις τὰ ἐναντία τοῖς χρησμοῖς ὑποτιθέμενος, εἰ μὴ ἄρα τῶν λογίων
αἱ σαὶ βουλαὶ δυνατώτεραι; φέρε δ' οὖν καὶ τὰς καλὰς αὐτοῦ
παραινέσεις ἐξετάσωμεν, ὡς τετεχνιτευμέναι πρὸς ὁμολογουμένην ἧτταν
τῶν ἀεὶ νικᾶν δυναμένων. εἰδὼς γὰρ Ἑβραίοις μίαν ὁδὸν ἁλώσεως
παρανομίαν, διὰ λαγνείας καὶ ἀκολασίας, μεγάλου κακοῦ, πρὸς μεῖζον
κακόν, ἀσέβειαν, ἄγειν αὐτοὺς ἐσπούδασεν ἡδονὴν δέλεαρ προθείς.
“εἰσὶ”
γὰρ εἶπεν “αἱ ἐγχώριοι γυναῖκες, ὦ βασιλεῦ, διαφέρουσαι τὴν ὄψιν ἑτέ-
ρων· ἀνὴρ δ' οὐδενὶ μᾶλλον εὐάλωτος ἢ γυναικὸς εὐμορφίᾳ. ταῖς οὖν
41
Φίλων Ιουδαίος. De vita Mosis (lib. i-ii) Book 1, section 325, line 7
νόμων, ἄλλα μυρία, ὧν ἕκαστον τὴν οἰκειότητα συνδεῖ καὶ πρὸς εὔνοιαν
ἁρμόζεται. διὰ τί δὴ τῶν ἴσων ἐν τοῖς μεγίστοις καὶ ἀναγκαιοτάτοις
ἀξιωθέντες ἐν ταῖς διανομαῖς πλεονεκτήσετε, ὡς ἢ ἄρχοντες ὑπηκόων ἢ
δεσπόται δούλων καταφρονήσαντες; ἔδει μὲν ὑμᾶς ταῖς ἑτέρων πληγαῖς
πεπαιδεῦσθαι· φρονίμων γὰρ ἀνδρῶν μὴ ἀναμένειν, ἄχρις ἂν ἐπ' αὐτοὺς
ἔλθῃ τὰ δεινά· νυνὶ δὲ παραδείγματ' ἔχοντες οἰκεῖα τοὺς πατέρας, οἳ
κατεσκέψαντο τήνδε τὴν χώραν, καὶ τὰς ἐκείνων συμφορὰς καὶ τῶν
συναπονοηθέντων – ἅπαντες γὰρ ἔξω δυοῖν ἀπώλοντο – , δέον μηδενὶ
τῶν ὁμοίων συνεπιγράφεσθαι, δειλίαν, ὦ κενοὶ φρενῶν, ζηλοῦτε ὡς οὐκ
εὐαλωτότεροι γενησόμενοι καὶ τὰς προθυμίας ὑποσκελίζετε τῶν
ἀνδραγα-
θίζεσθαι προαιρουμένων ἐκλύοντες καὶ παριέντες αὐτῶν τὰ φρονήματα.
καῖον αὐτίκα τεθνάναι, καὶ τοῦτ' οὐδεὶς ἀγνοεῖ. τίς οὖν ἂν ἕλοιτο
νοῦν ἔχων καὶ μὴ παντάπασιν ἄγριος ὢν καὶ Σκύθης εἰς τὴν τοιαύ-
την πεῖραν ἀγαγεῖν αὑτοῦ τὸ παιδίον, ἐν ᾗ θάνατός ἐστιν ἡ ἀποτυ-
χία, καὶ ταῦτα μηδὲν μέγα τι μέλλων ἐκ τῆς πείρας κερδανεῖν; ὄνῳ
μὲν γὰρ ἴσως ἤ τινι τῶν ἀλόγων ζῴων ἀγαθὸν ἂν εἴη μέγιστον, οὕτω
πυκνὸν καὶ σκληρὸν ἔχειν δέρμα, ὡς ἀλύπως φέρειν τὸ κρύος· ἀν-
θρώπῳ δέ, λογικῷ ζῴῳ, τί ἂν εἴη μέγα τὸ τοιοῦτον; οὐδὲ γὰρ εἰς
ὑγείαν ἁπλῶς οὑτωσὶ λέγων ἄν τις ἐπιτήδειον ὑπάρχειν τὸ πυκνότα-
τον καὶ σκληρότατον δέρμα δεόντως ἂν εἴποι. διττῆς γὰρ οὔσης βλά-
βης τοῖς τῶν ζῴων σώμασιν, ἑτέρας μὲν ἀπὸ τῶν ἔξωθεν αἰτίων, ἑτέ-
ρας δὲ ἀπὸ τῶν ἔνδοθεν, εὐάλωτόν ἐστι τοῖς μὲν ἔξωθεν πᾶσιν, ὧν
μαλακόν ἐστι καὶ ἀραιὸν | τὸ δέρμα, τοῖς δὲ ἔνδοθεν, ὧν πυκνόν τε
καὶ σκληρόν. καὶ διὰ τοῦθ' Ἱπποκράτης περὶ τῶν ἀπὸ τροφῆς ἐν
ἡμῖν ἐπ' ὠφελείᾳ τε καὶ βλάβῃ γινομένων διδάσκων ἐπ' ἄλλοις πολ-
λοῖς καὶ τοῦτ' ἔγραψεν· «ἀραιότης σώματος ἐς διαπνοήν, οἷσι πλέον
ἀφαιρέεται, ὑγιεινότερον, οἷσι δ' ἔλασσον, νοσερώτερον.» βέλτιον οὖν
ἑκατέρας πεφυλάχθαι τὰς ὑπερβολὰς καὶ μήτ' εἰς τοσοῦτον πυκνὸν τὸ
δέρμα παρασκευάζειν, ὡς κωλύειν διαπνεῖσθαι καλῶς, μήθ' οὕτως
ἀραιόν,
ὡς ὑπὸ παντὸς αἰτίου τῶν ἔξωθεν αὐτῷ προσπιπτόντων ἑτοίμως βλά-
πτεσθαι. τοιοῦτον δὲ καὶ φύσει ἐστὶ τὸ σῶμα τοῦ νῦν ἡμῖν προκειμένου
τῷ λόγῳ παιδίου, μέσον ἁπασῶν τῶν ὑπερβολῶν. οὕτως οὖν αὐτὸ
σας δριμύ· πολέμιον δ' αὐτοῖς καὶ τὸ ἡλιοῦσθαι καὶ τὸ θυμοῦσθαι καὶ
τὸ φροντίζειν πολλά. ταῖς δ' ἐναντίαις ἢ κατὰ τούσδε φύσεσι (εἰσὶ δ' |
οὗτοι ψυχροὶ καὶ ὑγροὶ τὴν κρᾶσιν) ἰσχυροτέρων τε κινήσεων χρεία
καὶ διαίτης πλέον ἐχούσης τὸ λεπτόν· εἴρηται δ', ἥτις ἐστὶν ἡ τοιαύτη,
δι' ἑνὸς ὑπομνήματος· οὐ μὴν οὐδ' ἐν ἡλίῳ γυμναζόμενοι βλάπτονται,
καθάπερ οὐδ' ἀλουτοῦντες. μεγίστη μὲν οὖν διαφορὰ ταῖς εἰρημέναις
ἐστὶ φύσεσι πρὸς ἀλλήλας· ἐναντιωτάτη γὰρ ἡ ὑγρὰ καὶ ψυχρὰ κρᾶσις
τῇ θερμῇ καὶ ξηρᾷ· μεγίστη δὲ τῇ θερμῇ καὶ ὑγρᾷ πρὸς τὴν ψυχρὰν
καὶ ξηράν. ἔστι δὲ ἡ μὲν ψυχρὰ καὶ ξηρὰ τῇ τῶν γερόντων ὁμοία·
διὸ καὶ ταχέως γηρᾷ τὰ τοιαῦτα σώματα, καὶ λέλεκται περὶ αὐτῶν
αὐτάρκως ἔμπροσθεν. ἡ δ' ὑγρὰ καὶ θερμὴ τοῖς ῥευματικοῖς εὐάλωτος
πάθεσι. τό γε μὴν κοινὸν ἐπὶ πασῶν τῶν δυσκράτων φύσεων ἄμεινόν
ἐστι κἀπὶ τῆσδε πράττειν. ἔστι δὲ τοῦτο κολάζειν μὲν αὐτὴν διὰ τῶν
46
ἅπασι τοῖς μέρεσι τοῦ σώματος ποιησάμενοι λέγωμεν ἤδη περὶ τῆς
θερμοτέρας κράσεως, οὐ μὴν ἐν τῇ καθ' ὑγρότητα καὶ ξηρότητα συμ-
μετρίᾳ μεμπτῆς. εὐθὺς μὲν οὖν ἀπ' ἀρχῆς ἡ τοιαύτη φύσις τοῦ σώ-
ματος ὑγιεινοτέρα φαίνεται τῆς κατ' ἀμφοτέρας τὰς ἀντιθέσεις δυς-
κράτου· λέγω δ' ἀμφοτέρας τῆς τε κατὰ θερμότητα | καὶ ψυχρότητα
καὶ τῆς καθ' ὑγρότητα καὶ ξηρότητα. καὶ τούς τε ὀδόντας φύσει θᾶτ-
τον καὶ φθέγξεται διηρθρωμένην φωνὴν καὶ βαδιεῖται θᾶττον αὐξη-
θήσεταί τε κατὰ τὴν ἀναλογίαν ἑκάστοτε τῶν ἐτῶν. ἐπειδὰν δὲ τὴν
τῶν μειρακίων ἡλικίαν διεξέλθῃ, τὸ μεταξὺ πᾶν ἄχρι τῆς παρακμῆς
σαφοῦς πλέον ἤδη φανεῖται θερμόν, ὡς τοῖς ἀπὸ ξανθῆς χολῆς νοσή-
μασί τε καὶ συμπτώμασιν εὐάλωτον ὑπάρχειν. ἡ γάρ τοι πολλὴ θερ-
μότης ἐκδαπανῶσα τὴν ὑγρότητα ξηροτέραν ἐργάζεται τὴν κρᾶσιν.
οὔσης δὲ τῆς τῶν ἀκμαζόντων ἡλικίας θερμῆς ἡ συζυγία τῶν κράσεων
αὐτῶν ἔσται θερμή τε ἅμα καὶ ξηρά· χολὴ δὲ ἐν ταῖς τοιαύταις κρά-
σεσιν ἡ ὠχρά τε καὶ ξανθὴ πλεονάζει. τοὺς οὖν οὕτω πεφυκότας ἄχρι
μὲν τῆς τῶν μειρακίων ἡλικίας ὁμοίως χρὴ τοῖς ἄριστα πεφυκόσι διαι-
τᾶν, ὑπὲρ ὧν εἴρηται κατὰ τὸν ἔμπροσθεν λόγον· ἐπειδὰν δὲ τέλειον
αὐτῶν ᾖ τὸ σῶμα, διασκέψασθαι προσήκει, πότερον ὑπέρχεται τὸ πε-
ριττὸν τῆς χολῆς αὐτοῖς ἅμα τοῖς διαχωρήμασιν ἢ πρὸς τὴν ἄνω κοι-
λίαν ὁρμᾷ. κάτω μὲν ὑπιόντος αὐτοῦ πρόδηλον, ὡς οὐδὲν χρὴ |
ὦσι μόναι καθ' ἑκάστην ἡμέραν γινόμεναι, καί ποτ' ἀμφοῖν ἅμα συν-
ελθόντων. ἔχεις δὲ αὐτῶν πάντων παραδείγματα γεγραμμένα κατὰ
τὰ τῶν Ἐπιδημιῶν βιβλία, τοῦ μὲν πρώτου τρόπου τὴν κατάστασιν,
ἧς ἄρχεται τόνδε τὸν τρόπον· “ἐν Θάσῳ πρὸ ἀρκτούρου ὀλίγον
Τούτων ἕκαστον τῶν παθῶν γίγνεται μὲν καὶ συνήθως ἄνευ
κακοηθείας, ὡς ἐπὶ τῶν ἐρυσιπελάτων ὀλίγον ἔμπροσθεν εἴρηται, γίνε-
ται δὲ καὶ κακοήθως ὥσπερ νῦν, | ἐπεὶ σηπεδονώδης ἦν ὁ πλεονάζων
χυμός. ἐπὶ πάντων οὖν ὧν καταλέγει νοσημάτων ἀεὶ τούτου μοι μέ-
μνησο, καὶ μήτ' ἄφθας ἄκουε γεγονέναι τοῖς πάσχουσι μήτ' ἄλλο τι
πάθημα κατὰ τὸν συνήθη τρόπον, ἀλλὰ μετὰ τοῦ σήπεσθαι τὰ μόρια.
μέμνησο δὲ καὶ τοῦ κοινοῦ λόγου τοῦδε, τὸν σηπεδονώδη χυμὸν ὑπὸ
τῆς αὐτῆς καταστάσεως ἅπασι γεννηθέντα καταλαμβάνειν οὐ ταὐτὰ
μόρια διὰ τὸ μηδὲ φύσει πᾶσιν ὡσαύτως ἔχειν ἐν τῇ τοιαύτῃ διαθέσει
[τὸ] πᾶν, ἀλλ' ἄλλων ἄλλο καὶ πάντων εὐαλωτότατον εἶναι τῇ κα-
κώσει τὸ ἀσθενέστατον.
αἱ μὲν οὖν ἄφθαι κατὰ τὸ στόμα γίγνονται συνεχῶς τοῖς παι-
δίοις, ἑλκώσεις ἐπιπολῆς οὖσαι, διότι τε μαλακώτατα τὰ μόρια πάντ'
ἐστὶν αὐτοῖς ἔτι καὶ οἷον βρυώδη καὶ πρὸς τούτοις ἔτι τὸ στόμα
παντάπασιν ἄηθες ὁμιλίας ἐδεσμάτων τε καὶ πομάτων. ὅταν οὖν τὸ
γάλα τῆς τιτθῆς ἔχῃ τινὰ δριμύτητα, τὰς ἄφθας ἐργάζεται παυομένας
ῥᾳδίως, ἐὰν μετρίως στύφῃ τις τὸ στόμα τοῦ βρέφους. ὅταν δέ τις
ἐπιρρυῇ μοχθηρὸς χυμός, ἀεὶ κακοήθεις ἄφθαι συνίστανται.
τὸ δὲ τῶν ἀνθράκων πάθος ἀεὶ κινδυνῶδές ἐστιν, ὡς ἂν ὑπὸ
μοχθηρῶν γινόμενον χυ|μῶν, ὥστε καὶ νῦν εὔλογον ἦν ὀλεθριώτατον
– – –
Ῥίγος πᾶν ἄρχεται μὲν μετά τινος αἰσθητῆς ψύξεως.
ἑτοιμότερα δ' οὐ ψυγῆναι μόνον, ἀλλὰ καὶ τῆς ψύξεως αἰ-
σθάνεσθαι τὰ κατὰ νῶτον, ὥστ' εἰκότως ἐντεῦθεν ἄρχεται
τὰ ῥίγη καὶ θᾶττόν γε ταῖς γυναιξὶ γίνεται ταυτὶ, διότι
καὶ ψυχρότερόν ἐστι τὸ θῆλυ φύσει καὶ ἀσθενέστερον. ἀνα-
θεῖ δ' ἐντεῦθεν ἀρξάμενον τὸ ῥῖγος ἐπὶ τὴν ἀρχὴν τῶν
νεύρων, τὴν κεφαλὴν, τάχιστα γιγνομένης διὰ τοῦ νωτιαίου
τῆς συμπαθείας. ἐπειδὴ καὶ οὗτος ὁμοίως ἐγκεφάλου ψυ-
χρός ἐστι φύσει καὶ διὰ τὴν μαλακότητα τῆς οὐσίας ὁμοίως
εὐάλωτος. ἐκ δὲ τῶν πρόσω μερῶν οὐκ ἄρχεται τὰ ῥίγη,
διότι θερμότερα τῶν ὀπίσω τὴν κρᾶσιν ἐστὶ καὶ τούτων
γνώρισμα τίθεται τὴν ἀραιότητα τοῦ δέρματος, αὐτῆς δὲ
πάλιν ταύτης τὸ πλῆθος τῶν τριχῶν. εἴρηται δέ μοι περὶ
τριχῶν γενέσεως αὐτάρκως ἐν τοῖς περὶ κράσεων ὑπομνή-
μασιν.
– – –
οʹ.
Οἱ ὑπὸ τεταρταίων ἁλισκόμενοι οὐ πάνυ τοι ὑπὸ σπασμῶν
ἁλίσκονται. ἢν δὲ ἁλίσκωνται πρότερον, εἶτα καὶ ἐπιγέ-
νηται τεταρταῖος, παύονται.
ΓΕΩΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΣ
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκη ιστορία. Book 40, chapter 12, section 2, line 1
σαν ἐπὶ τὸν Λαβιῆνον τὸν Τίτον ἐν Ῥημοῖς ὄντα, καὶ ἐπεξελθόν-
των σφίσι παρὰ δόξαν τῶν Ῥωμαίων ἐφθάρησαν.
ταῦτα μὲν ἐν τῇ Γαλατίᾳ ἐγένετο, καὶ ἐν αὐτῇ καὶ ὁ Καῖσαρ ἐχεί-
μασεν ὡς καὶ ἀκριβῶς σφας καταστήσασθαι δυνησόμενος. ὁ δὲ δὴ
Κράσσος ἐπιθυμήσας τι καὶ αὐτὸς δόξης τε ἅμα καὶ κέρδους ἐχό-
μενον πρᾶξαι, ἔπειτ' ἐπειδὴ μηδὲν ἐν τῇ Συρίᾳ τοιοῦτό τι εἶδεν ὄν
(αὐτοί τε γὰρ ἡσύχαζον, καὶ οἱ πρόσθε προσπολεμήσαντές σφισιν
οὐδὲν ὑπ' ἀδυνασίας παρεκίνουν), ἐπὶ τοὺς Πάρθους ἐπεστράτευσε,
μήτε ἔγκλημά τι αὐτοῖς ἐπιφέρων μήτε τοῦ πολέμου οἱ ἐψηφισμένου·
αὐτούς τε γὰρ παμπλουσίους ἤκουεν ὄντας, καὶ τὸν Ὀρώδην εὐάλω-
τον ἅτε καὶ νεοκατάστατον εἶναι προσεδόκησε. τόν τε οὖν Εὐφράτην
ἐπεραιώθη, καὶ προῆλθεν ἐπὶ πολὺ τῆς Μεσοποταμίας, φέρων τε
αὐτὴν καὶ πορθῶν· τῆς γὰρ διαβάσεως αὐτοῦ ἀδοκήτου τοῖς βαρ-
βάροις γενομένης οὐδεμία ἀκριβὴς φυλακὴ αὐτῆς καθειστήκει, ὥστε
ταχὺ μὲν ὁ Σιλάκης ὁ τότε τῆς χώρας ἐκείνης σατραπεύων ἡττήθη
τε περὶ Ἰχνίας, τεῖχός τι οὕτω καλούμενον, ἱππεῦσιν ὀλίγοις μαχε-
σάμενος, καὶ τρωθεὶς ἀπεχώρησεν αὐτάγγελος τῷ βασιλεῖ τῆς ἐπι-
στρατείας αὐτοῦ γενησόμενος, ταχὺ δὲ καὶ ὁ Κράσσος τά τε φρού-
ρια καὶ τὰς πόλεις τὰς Ἑλληνίδας μάλιστα, τάς τε ἄλλας καὶ τὸ
Νικηφόριον ὠνομασμένον, προσεποιήσατο· τῶν γὰρ Μακεδόνων
καὶ τῶν ἄλλων τῶν συστρατευσάντων σφίσιν Ἑλλήνων ἄποικοι
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκη ιστορία. Book 44, chapter 16, section 1, line 3
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκη ιστορία. Book 56, chapter 19, section 4, line 1
ΣΙΚΕΛΙΑ
ΑΔΗΛΩΝ ΔΡΑΜΑΤΩΝ
Φλάβιος Ιώσηπος. De bello Judaico libri vii Book 2, section 439, line 2
Φλάβιος Ιώσηπος. De bello Judaico libri vii Book 2, section 588, line 1
Φλάβιος Ιώσηπος. De bello Judaico libri vii Book 3, section 76, line 1
Φλάβιος Ιώσηπος. De bello Judaico libri vii Book 3, section 151, line 4
Παύλος ιατρός. Epitomae medicae libri septem Book 1, chapter 63,
section 1, line 48
section 2, line 1
ἐστιν ἡ τῶν οὔρων πέψις ἐν τῇ πρώτῃ τῶν ἡμερῶν καὶ τὸ τῆς θερ-
μασίας ἡδύ. μετὰ δὲ τὴν παῦλαν τοῦ παροξυσμοῦ πιστοτέραν ἕξεις τὴν
διάγνωσιν. ἥ τε γὰρ τῶν ἀρτηριῶν κίνησις κατὰ πάντα ἐξομοιοῦται τῇ
τῶν ὑγιαινόντων, ὅπερ οὐδενὶ τῶν ἄλλων πυρετῶν πρόσεστι, καὶ ἡ τοῦ
κάμνοντος δὲ εὐφορία μέγιστον καὶ αὐτὴ σημεῖον ἀπαλλαγῆς ἐστι καὶ
τὰ οὖρα πολὺ βελτίω μετὰ τὸν παροξυσμὸν τὸν κατὰ τὴν ἀρχὴν τοῦ
87
πυρετοῦ φανεῖταί σοι. καὶ εἰ λουομένοις δὲ αὐτοῖς μήτε φρίκη τις ἀή-
θης γένοιτο μήτε ἄλλη τις ἀηδία καὶ εἰ μετὰ τὸ λουτρὸν ἐφεξῆς ἡ
εὐφορία μένοι, θαρρῶν τρέφοις τε ἂν αὐτοὺς καὶ οἴνου παρέχοις
ἀδεῶς πίνειν ὅσον τοῖς παροῦσι μέτριον. εὐάλωτοι δὲ τοῖς τοιούτοις
πυρετοῖς εἰσιν ἐφ' ὧν αἱ ἀπόρροιαι τοῦ σώματος οὐκ ἀτμῶδες ἀλλὰ
δριμύ τε καὶ καπνῶδες ἔχουσιν, ὥστε, εἴ ποτε ἐπισχεθῶσι τὸ ἀθροιζό-
μενον ἐξ αὐτῶν θερμόν, πυρετῶδες γενέσθαι· προκατάρχουσι δὲ αὐτῶν
αἰτίαι· κόποι ψῦξις ἀγρυπνία φροντίδες λύπαι θυμοὶ ῥῖγος ἔγκαυσις
ἀπεψία καὶ πύκνωσις τοῦ δέρματος, ὥστε δυσδιάπνευστον αὐτοῖς
γίγνεσθαι.
Περὶ τῶν ἐπὶ κόποις ἐφημέρων πυρετῶν. τῶν μὲν οὖν ἐπὶ κόποις
πυρεξάντων τό τε δέρμα ξηρότερον ἤπερ ἄλλῳ τινὶ τῶν ἐφημέρων
πυρετῶν ἐστι (μάλιστα δὲ τοῦτο συμβαίνει τοῖς ψυγεῖσιν ἅμα πλείονι
κόπῳ, ὥστε καὶ μετὰ τὴν ἀκμὴν τοῦ πυρετοῦ παραμένειν αὐτοῖς τὴν
ξηρότητα) καὶ οἱ σφυγμοὶ τούτοις μικροὶ γίγνονται.
Περὶ ἐπαφαιρέσεως.
εἰσιν. αἱ ψυχραὶ δ' ἅμα καὶ ξηραὶ κράσεις ἐγκεφάλου ψυχρὰν καὶ
ἄχρουν ἀποτελοῦσι τὴν κεφαλήν· εἰσὶ δ' αἱ τοιαῦται κράσεις καὶ
ἄφλεβοι τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ὑπὸ τῶν ψυχρῶν αἰτίων ἑτοίμως βλά-
πτονται· διὸ καὶ ἀνωμάλως ὑγιαίνουσιν. αἱ δ' αἰσθήσεις αὐτοῖς ἐν
νεότητι μὲν ἀκριβεῖς εἰσι καὶ ἄμεμπτοι τὰ πάντα, προϊοῦσι δ' ἀπο-
μαραίνονταί τε ταχέως καὶ συλλήβδην εἰπεῖν ταχύγηροι τὰ περὶ τὴν
κεφαλὴν ἅπαντά εἰσιν· αἱ τρίχες δ' αὐτοῖς γενηθεῖσι μὲν ἀνέρχονται
μόγις, ἄτροφοι δὲ καὶ πυρραί. αἱ δ' ὑγραὶ καὶ ψυχραὶ κράσεις ἐγκε-
φάλου κωματώδεις ἐργάζονται καὶ ὑπνηλοὺς καὶ φαύλους ταῖς αἰσθή-
σεσι καὶ περιττωματικοὺς εὐψύκτους τε καὶ εὐπληρώτους τὴν κεφαλὴν
εὐαλώτους τε κατάρροις καὶ κορύζαις· οὐ μὴν φαλακροῦνταί γε οἱ
τοιοῦτοι.
περικρανίου ὑμένος ἢ τῶν μηνίγγων, καὶ δι' ἔμφραξιν δὲ καὶ διὰ πλῆθος
ὠμοτέρων καὶ παχυτέρων χυμῶν, ἔσθ' ὅτε δὲ καὶ διὰ πολλὴν δριμύτητα
χυμῶν ἐγκειμένων ἐν τῷ βάθει· πολλάκις δὲ καὶ διὰ δυσκρασίαν θερμὴν
ἐπιγίνεται τὸ πάθος ἀσθενεστέρας γενομένης τῆς κεφαλῆς ὑπὸ τοῦ
χρόνου
καὶ διὰ τοῦτο ἑτοίμως δεχομένης, ἔσθ' ὅτε δὲ ἑλκούσης ἐκ τῶν κάτω
δίκην σικύας τὰ εὑρισκόμενα περιττά. προσέχειν οὖν ἀκριβῶς δεῖ ταῖς
διαγνώσεσιν, ὡς καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων παθῶν, ὑπὸ τίνος αἰτίας γίνεται καὶ
τὴν ἀρχὴν λαμβάνει τῆς γενέσεως, οἷον πότερον διὰ πλῆθος ἢ διὰ
φλεγμονήν τινα τῶν ἐν ἐγκεφάλῳ μορίων ἢ ἔμφραξιν ἢ χρόνιον
δριμύτητα. οὕτω γὰρ ἔσται τὸ νόσημα, ἂν ἴδῃς τρόπον ἢ χρόνον
ὑπὸ τῆς τέχνης εὐάλωτον.
περιβόητος ἐγένετο παρὰ τοῖς πλήθεσι, καὶ ἡγεμὼν αὐτοῖς ᾑρέθη, καὶ
ταχὺ σύστημα περὶ ἑαυτὸν λῃστῶν ἤθροισε. καὶ προκόπτων ἐν τοῖς
πολέμοις οὐ μόνον ἐθαυμαστώθη δι' ἀλκήν, ἀλλὰ καὶ στρατηγεῖν ἔδοξε
παίδων τῷ λῃστρικῷ βίῳ, καὶ κατὰ τὴν Σικελίαν νομεὺς γεγονὼς ἱππο-
φορβίων, οὐ διέλιπεν ὁδοιδοκῶν καὶ παντοδαποὺς φόνους ἐπιτελούμενος.
ὃς πυθόμενος τὴν κατὰ τὸν Εὔνουν προκοπὴν καὶ τὰς τῶν μετ' αὐτοῦ
δραπετῶν εὐημερίας ἀποστάτης ἐγένετο, καί τινας τῶν πλησίον οἰκετῶν
πείσας συναπονοήσασθαι κατέτρεχε τὴν πόλιν τῶν Ἀκραγαντίνων καὶ
τὴν
πλησιόχωρον πᾶσαν. (Const. Exc. 2(1),305)
Diodor 34/35,2,44 – 48
Ὅτι ἡ κατεπείγουσα χρεία καὶ σπάνις ἠνάγκαζε πάντα δοκιμάζειν τοὺς
ἀποστάτας δούλους, οὐ διδοῦσα τὴν τῶν κρειττόνων ἐκλογήν.
Ὅτι ὑπῆρχεν οὐ διοσημίας δεόμενον τὸ συλλογίσασθαι τῆς πόλεως τὸ
εὐάλωτον· φανερὸν γὰρ ἦν καὶ τοῖς εὐηθεστάτοις ὅτι τῶν τειχῶν διὰ τὴν
πολυχρόνιον εἰρήνην κατερρυηκότων, καὶ πολλῶν ἐξ αὐτῆς στρατιωτῶν
ἀπολωλότων, ἔσται τῆς πόλεως εὐκατόρθωτος ἡ πολιορκία.
Ὅτι ὁ Εὔνους ἐκτὸς βέλους ἐπιστήσας τὴν δύναμιν ἐβλασφήμει τοὺς
Ῥωμαίους, ἀποφαινόμενος οὐχ ἑαυτούς, ἀλλ' ἐκείνους εἶναι δραπέτας
τῶν κινδύνων. μίμους δὲ ἐξ ἀποστάσεως τοῖς ἔνδον ἐπεδείκνυτο, δι' ὧν
οἱ δοῦλοι τὰς ἀπὸ τῶν ἰδίων κυρίων ἀποστασίας ἐξεθεάτριζον, ὀνειδί-
ζοντες αὐτῶν τὴν ὑπερηφανίαν καὶ τὴν ὑπερβολὴν τῆς εἰς τὸν ὄλεθρον
προαγούσης ὕβρεως.
πρὸ τοῦ τὴν ἐπιθυμίαν ἐπακμάσαι γάμῳ τὸ φυσικὸν τῆς ἡλικίας πληρο-
φορεῖν πάθος, πρότερον πείσαντας εἰς εἶδος ἑτέρας γυναικὸς μὴ ἀτενί-
ζειν. ὁ γὰρ νοῦς ἡμῶν, ὁπόταν τὰ πρῶτα τῇ τέρψει τὸ εἶδος τῆς ἐρωμέ-
νης ἀπομάξηται, ὥσπερ ἐν κατόπτρῳ ἐνορῶν ἀεὶ τὴν μορφὴν διὰ τῆς
μνήμης
βασανίζεται· καὶ μὴ τυγχάνων μὲν τῆς ἐπιθυμίας, τῆς ἐπιτυχίας μελετᾷ
τὰς ὁδούς, ἐπιτυχὼν δὲ μᾶλλον αὔξεται, ὥσπερ τὸ πῦρ τῆς ὕλης εὐπο-
ροῦν, καὶ μάλισθ' ὅταν τῇ ψυχῇ τοῦ ἐρῶντος πρὸ τοῦ πάθους προεν-
τετυπωμένος μὴ προϋπάρξῃ φόβος. ὡς γὰρ ὕδωρ πῦρ κατασβέννυσιν,
οὕτως καὶ φόβος τῆς ἀλόγου ἐπιθυμίας ἐστὶ σβεστήριος. ὅθεν ἐγὼ ἔκ
τινος Ἰουδαίου τὰ θεῷ πρέποντα καὶ νοεῖν καὶ ποιεῖν ἐκμαθοῦσα, εὐ-
άλωτος πρὸς μοιχείαν ὑπὸ ψευδῶν μύθων οὐ γίνομαι. θέλοντι δέ σοι
καὶ σπουδάζοντι σωφρονεῖν, φλεγμαινούσῃ ψυχῇ πρὸς ἔρωτα βοηθοίη
θεὸς καὶ τὴν ἴασιν παράσχοι.
Ἐπακούσας δὲ ὁ Ἀππίων τῆς ὑποκρίτου ἀντιγραφῆς ἔφη· Μήτι
ἀλόγως Ἰουδαίους μισῶ; νῦν γοῦν ταύτην τίς ποτε συντυχὼν Ἰουδαῖος
καὶ εἰς τὴν θρησκείαν μεταγαγὼν ἀνέπεισε σωφρονεῖν, καὶ ἀδύνατόν
ἐστιν
τοῦ λοιποῦ αὐτὴν εἰς κοινωνίαν ἑτέρου τινὸς συνελθεῖν, ὅτι οἱ τοιοῦτοι
τὸν θεὸν ὡς παντεπόπτην τῶν πράξεων προθέμενοι σφόδρα σωφρονεῖν
ἐνκαρτεροῦσιν ὡς λαθεῖν μὴ δυνάμενοι. ταῦτα ἀκούσας ἔφην τῷ
Ἀππίωνι·
Κανδαύλης· ‘ἀλλ' ἐμοῦ οὗτος σωτὴρ ἐγένετο καὶ τῆς γυναικὸς καὶ δεῖ με
98
Καὶ δὴ τὴν πόλιν καταλαβόντες θόρυβος καὶ βοὴ ἐγένετο
καὶ προϋπαντῶσιν Ἀλέξανδρον καὶ τὰ συμβάντα διηγοῦνται.
τὰ δὲ συμβάντα τάδε ἦν· ὡς Ἀνάξαρχος ὁ Θεσσαλονικέων τύ-
ραννός ποτε παριὼν ἐξενίζετο παρὰ Φιλίππου, καὶ ξενισθεὶς
θεωρεῖ Ὀλυμπιάδα, καὶ ἔκτοτε φιλικῶς εἶχε πρὸς αὐτήν. μα-
θὼν δὲ τὴν τῶν Σκυθῶν κατὰ Μακεδόνων ἔφοδον ὡσεὶ δώ-
δεκα χιλιάδας ἀνδρῶν μεθ' ἑαυτοῦ λαβὼν φθάνει Μακεδονίαν,
τοιόνδε τρόπον ἔχων ἐν ἑαυτῷ· χάριν συμμαχίας ἐλθεῖν καὶ εἰ
μὲν δυνηθῇ ἁρπάξαι Ὀλυμπιάδα, εἰ δὲ μὴ δυνηθῇ ὡς σύμμα-
χος πάλιν ἀντιστραφήσεται λογισθείς. ἡ δὲ τύχη εὐάλωτον
δίδωσιν Ὀλυμπιάδα. μαθὼν γὰρ ὁ Φίλιππος τὴν Ἀλεξάνδρου
πρὸς Σκύθας νίκην καὶ ὅτι ἐγκρατὴς αὐτῶν γίνεται, λαβὼν
Ὀλυμπιάδα ἐξέρχεται εἰς ἀπάντησιν Ἀλεξάνδρου. καταλιπὼν
δὲ αὐτὴν ἔν τινι προαστείῳ, ἐκεῖνος μεθ' οὗ ἐπεφέρετο στρατοῦ
ἐξῆλθε τοῦ μετεωρισθῆναι. Ἀνάξαρχος δὲ ταῦτα μαθὼν ἐπεις-
έρχεται καὶ ἁρπάζει Ὀλυμπιάδα καὶ ἀνθυποστρέφει. Φίλιπ-
πος δὲ μαθὼν καταδιώκει αὐτὸν μεθ' οὗ ἐπεφέρετο ὀλιγοστοῦ
στρατοῦ.
ἐστι περὶ ἃ τὴν σπουδὴν ἔχει, καὶ ἔγνω πῶς ἄν τις μάλιστα
τοὺς ἐμπαθεστέρους τῶν ἀνθρώπων προσοικειώσαιτο. ἐπειδὴ
γὰρ εὐάλωτόν ἐστιν ὡς τὰ πολλὰ δι' ἡδονῆς τὸ ἀνθρώπινον,
καὶ πολλὴ πρὸς τὸ πάθος τοῦτο τῆς φύσεώς ἐστιν ἡ εὐκολία,
ἐκ τῶν τραχυτέρων ἐπιτηδευμάτων πρὸς τὸ τῆς ἡδονῆς λεῖον
ἑτοίμως καταπιπτούσης, ὡς ἂν μάλιστα κοινωνοὺς ἑαυτῷ
πολλοὺς τῆς νόσου τῶν δογμάτων προσεταιρίσαιτο. τούτου
χάριν ἡδὺς γίνεται τοῖς ὑπ' αὐτοῦ τελουμένοις, τὸ πρόσαντες
καὶ ἐπίπονον τῆς ἀρετῆς ὡς ἀπίθανον εἰς τὴν τοῦ μυστη-
ρίου παραδοχὴν ἀποβάλλων. καὶ οἷα μὲν διδάσκουσιν ἐν
ἀπορρήτοις καὶ ὅσα ἐκλαλοῦσιν καὶ εἰς τὸ ἐμφανὲς ἄγουσιν
οἱ δι' ἀπάτης παραδεδεγμένοι τὸ μίασμα, τήν τε ἀπόρρητον
ἐκείνην μυσταγωγίαν καὶ οἷα παρὰ τοῦ σεμνοῦ
τοξότην ἐποίησεν.
Οὔτε γὰρ ἐνέπεσεν αὐτῷ ἡ ἀμυντικὴ
κατὰ τῶν λελυπηκότων ὁρμή, οὔτε καταδικασθέντων αὐτῶν
παρὰ τῆς ἀδεκάστου κρίσεως τὸ πρὸς τὴν φύσιν ἠγνόησε
δίκαιον, ἀλλ' ἱκέτης ἐγένετο τοῦ Θεοῦ ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν.
Ὅπερ οὐκ ἂν ἐποίησεν, εἰ μὴ κατόπιν τοῦ Θεοῦ ἦν, τοῦ τὰ
ὄπισθεν αὐτῷ πρὸς τὴν ἀσφαλῆ τῆς ἀρετῆς ὁδηγίαν προδεί-
ξαντος.
Καὶ τὰ ἄλλα δὲ ἐφεξῆς τοιαῦτα. Ἐπειδὴ γὰρ οὐκ
ἔσχε κατ' αὐτοῦ χώραν εἰς βλάβην, ὁ τῇ φύσει τῶν ἀνθρώπων
πολέμιος τρέπει κατὰ τῶν εὐαλωτοτέρων τὸν πόλεμον. Καὶ
καθάπερ τι βέλος τὸ τῆς γαστριμαργίας πάθος ἐπαφεὶς τῷ
λαῷ, αἰγυπτιάζειν κατὰ τὴν ὄρεξιν αὐτοὺς παρεσκεύασε,
προτιθέντας τῆς οὐρανίας ἐκείνης τροφῆς τὴν παρ' Αἰγυπτίοις
σαρκοβορίαν.
Ὁ δὲ ὑψηλὸς τὴν ψυχὴν ἄνω τοῦ τοιούτου
πάθους ὑπερπετόμενος ὅλος ἦν τῆς μελλούσης κληρονομίας
τῆς ἐπηγγελμένης παρὰ τοῦ Θεοῦ τοῖς μεθισταμένοις ἐκ
τῆς νοηθείσης Αἰγύπτου καὶ ἐπὶ τὴν γῆν ἐκείνην ὁδοι-
ποροῦσιν, ἐν ᾗ βρύει τὸ γάλα συναναμεμιγμένον τῷ μέλιτι.
καθ-
ῄρητο γὰρ ὑπὸ τοῦ φήσαντος· «καθελῶ τὸν φραγμὸν αὐτοῦ καὶ ἔσται εἰς
διαρ-
παγήν, καὶ καθελῶ τὸν τοῖχον αὐτοῦ καὶ ἔσται εἰς καταπάτημα».
Ὅμως δ' οὖν, εἰ καὶ ταῦτα πέπονθε, διαθέσει τῇ πρὸς αὐτοὺς ὁ
προφήτης ἑξῆς ἐπάγει λέγων· τίς με θήσει φυλάσσειν καλάμην ἐν ἀγρῷ;
εἰ
γὰρ καὶ «ἀντὶ σταφυλῆς ἀκάνθας ἤνεγκε» καὶ γέγονε «χέρσος«, ὡς μηδὲν
πλέον
ἔχειν καλάμης, ὅμως δ' οὖν ἠγάπα καὶ οὕτως ἔχουσαν αὐτὴν φυλάττειν.
κατὰ
δὲ τὸν 8Σύμμαχον εἴρηται· τίς δώσει με χέρσον καὶ ἀφειμένον ἐν
πολέμῳ;
ἑαυτῶν γῆς καὶ διεσκορπίσθησαν εἰς τὰ ἔθνη.⌉ ἀντὶ δὲ τοῦ· ἀπὸ τοῦ
φόβου
σου, ὁ 8Σύμμαχος ἀπὸ τοῦ ὑψωθῆναί σε διεσπάρησαν εἴρηκεν, ὁ δὲ
8Ἀκύλας
καὶ ὁ 8Θεοδοτίων· ἀπὸ ὑψώσεώς σου διεσκορπίσθησαν. εἶτα ὡς πρὸς
αὐτοὺς διασκορπισθέντας εἰς τὰ ἔθνη ἐπιλέγει· νῦν δὲ συναχθήσεται τὰ
σκῦλα ὑμῶν μικροῦ καὶ μεγάλου· ὃν τρόπον ἐάν τις συναγάγῃ ἀκρίδας,
οὕτως ἐμπαίξουσιν ὑμῖν, ⌈τὸ εὐχείρωτον καὶ εὐάλωτον τοῦ Ἰουδαίων
ἔθνους
παριστάς, τό τε πλῆθος αὐτῶν ἀκρίσι παραβάλλων.⌉ ἀλλὰ καὶ
ἐμπαίξουσιν
ὑμῖν πρὸς αὐτοὺς λεγόμενον ⌈σημαίνει ὡς οἱ πολέμιοι ἀντὶ παιγνίας
αὐτοὺς
ἕξουσιν οὐ μόνον τὰ σκῦλα αὐτῶν διαρπάσαντες μικροῦ καὶ μεγάλου,
ἀλλὰ καὶ
αὐτοῖς ἐμπαίξοντες.⌉
⌈Ταῦτα περὶ τούτων εἰπὼν μεταβαίνει ἐπὶ τὸ τάγμα τῆς τοῦ θεοῦ
ἐκκλησίας, ἐφ' ᾧ καὶ δοξάζει τὸν θεὸν λέγων· ἅγιος ὁ θεὸς ὁ κατοικῶν ἐν
112
δαίων αὐτοὺς ὄντας Ἰησοῦν κηρύσσειν εἶναι τὸν Χριστόν, ὅπερ ἐστὶν
ἐναντίον πρὸς τοὺς ἔτι Ἰουδαίους, τοὺς τὸν Ἰησοῦν μὴ δεξαμένους.
ἔχουσι δὲ τὸ κατὰ Ματθαῖον εὐαγγέλιον πληρέστατον Ἑβραϊστί. παρ'
Επιφάνιος. Panarion (= Adversus haereses) Vol. 2, p. 202, line 16
πάλιν καὶ ὀρθόδοξον καὶ τοῦτο διαλάβωμεν λογισμόν. τοῖς μὲν γὰρ
ἀπὸ τῆς εἰσπνοῆς τοῦ κατὰ τὸν ἀέρα πνεύματος τὸ ἐμψυχῶσθαι ἐδόθη
καὶ ζῆν, τῷ δὲ ἐξ αὐτῆς τῆς ἀθανάτου καὶ διαφερούσης οὐσίας. «ἐνεφύ-
σησε γὰρ ὁ θεὸς εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς καὶ ἐγένετο ὁ ἄν-
θρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν». καὶ τοῖς μὲν δουλεύειν καὶ ἄρχεσθαι προσε-
τάγη, τῷ δὲ ἄρχειν καὶ δεσπόζειν. καὶ τοῖς μὲν διάφορα σχήματα φύσεως
ἕλμιγγα
ἤτοι γῆς ἐντεριώνην, καταλείψω. ἤδη γὰρ καὶ διεσκεδάσθη εἰς ὀλίγον
χρόνον ἡ τούτου τοῦ ἠπατημένου αἵρεσις. ἐπὶ δὲ τὰς ἑξῆς συνήθως
θεὸν ἐπικαλούμενος προελεύσομαι.
ἔκθεσις.
27. Οἱ νουνεχεῖς ταύτην καὶ τὰς ἄλλας διελθόντες, γνῶτε πῶς ῥᾳ-
διουργόν ἐστι τὸ ἐπιχείρημα θατέρου αὐτῶν τοῦ συστήματος καὶ οὐδὲν
ὀρθόν, οὐδὲ βραχὺ μετέχον τῆς κατὰ θεὸν ὁμολογίας. φάσκει γὰρ ὁ
κύριος
λέγων, «ὃ εἰς τὸ οὖς ἠκούσατε, ἐπὶ τῶν δωμάτων κηρύξατε»· καὶ καθὼς
ὁ ἅγιος ἀπόστολός φησιν, «ἀλήθειαν λαλείτω ἕκαστος μετὰ τοῦ πλησίον
αὐτοῦ», ὁ δὲ προφήτης τὴν τούτων κακόνοιαν διελέγχων ἐκφωνεῖ λέγων
»μετὰ τοῦ πλησίον αὐτοῦ λαλεῖ εἰρηνικά, ἐν δὲ τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ἔχει
τὴν ἔχθραν», [εἴτ' οὖν κακίαν], οὕτω καὶ οὗτοι οἱ περὶ Ἀκάκιον, ἐκ
τῶν περὶ Βασίλειον [δὲ] διῃρημένοι, βουλόμενοι λῦσαι τὸν σύνδεσμον
τῆς ἀληθινῆς ὁμολογίας, νόθον τινὰ καὶ εὐάλωτον ἐκ πανταχόθεν
ἀπατηλὴν
ἔθεντο ἔκθεσιν, εἰς τὸ δύνασθαι αὐτοὺς ἀπὸ τούτων τῶν εἰρημένων, εἰ
μὲν
θέλοιέν τινας ἀπατᾶν, [δύνασθαι] ὁμολογεῖν τὸ δίκαιον· εἰ δὲ θελήσαιεν
τῆς ἑαυτῶν κακοδοξίας ἐκφᾶναι τὸ δηλητήριον, ἔσται αὐτοῖς αὕτη ἡ
ἔκθεσις ἐπαμφοτερίζουσα πρὸς τὰς δύο σχέσεις καὶ δυναμένη ποιεῖν
ἑκάστης αὐτῶν ποιήσεως τὴν ὁμολογίαν. ἀλλ' ἐπειδήπερ ἐν τῇ κατὰ
τὸν Ἀκάκιον ταύτῃ τῇ ἀπὸ τῶν ἄλλων δύο συνόδων διαιρεθείσῃ συνόδῳ
– ἔφημεν γὰρ πῶς εἰς τρία τάγματα ἡ τῶν Ἀρειανῶν διῃρέθη τάξις, ὡς
ὁ μὲν Εὐδόξιος καὶ Γερμανός, Γεώργιός τε ὁ Ἀλεξανδρεύς, Εὐζώϊός
τε Ἀντιοχείας εἰς ἓν τάγμα ἀπεσχίσθησαν, Βασίλειός τε καὶ Ἐλεύσιος,
Εὐστάθιος καὶ Γεώργιος ὁ Λαοδικείας, Σιλουανός τε ὁ Ταρσοῦ,
ΠΕΡΙ ΚΑΚΙΑΣ.
ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΣΞΔʹ.
Βασίλειος θεολόγος. Adversus eos qui per calumniam dicunt dici a nobis
tres deos Vol. 31, p. 1492, line 21
λισον. τοῦτο γάρ μοι λυσιτελές, εἴγε μετ' αὐτοὺς τελείως σωθέντας
κἀγὼ κατὰ τὴν σήν, ὦ κύριε, κρίσιν τεύξομαι σωτηρίας· οὓς ὁρῶσα
λελύπημαί τε σφόδρα καὶ κατέγνων ἐμαυτῆς, τῆς ἐπισκοπῆς τῆς
παρὰ σοῦ δεομένη.
134
Ωριγένης. Fragmenta in Psalmos 1-150 [Dub.] Psalm 118, verse 122, line
5
Ps 103,13
Ὑπερῷα θεοῦ τὸν ἀέρα καλεῖ καθάπερ ἐπὶ μιᾶς οἰκίας τοῦ παντὸς
κόσμου.
ἔργον δὲ τοῦ υἱοῦ λέγει τὸν ὑετὸν ἀφ' οὗ καρποῦται πλησμονὴν ἡ γῆ.
157
ἔργον
δὲ τὴν ἐκ θαλάσσης ἀναγωγὴν τῶν ὑδάτων ἂν λέγοι.
Ps 103,17b
Ps 103,26b
Ps 103,27.28
Ps 103,29.30
Τοῦτο ἔργον Χριστοῦ ὃς καί φησιν ἀνάστασιν εἶναι καὶ ζωὴν καὶ
ἀναστήσειν πάντας ἐπήγγελται καί, ὅτε παρῆν, ἐζωοποίησεν οὓς
ἐβούλετο,
ὥστε τὰ λεγόμενα πατρὸς μέν ἐστιν ἀρχικῶς, υἱοῦ δὲ ἐξεργαστικῶς καὶ
πνεύματος δὲ μετοχικῶς αὐτοῦ μετεχομένου καὶ οἷον ἐμβιβαζομένου δι'
υἱοῦ
ἐπι̣λα[μβανομ]ένου δὲ αὐτοῦ οὐ μὴ ὑ-
πομεί[νῃ. ⌊ῥ]ᾷστα γὰρ ἡ τῶν φαύλω(ν)
ἐπίνοια [σκη]νὴ ὀνομαζομένη κα-
ταπίπτ[ους]α εὐάλωτός ἐστιν οὕτως,
ὡς μηδ[ὲ δ]οκεῖν γεγονέναι ποτέ.⌋
ὑγρὸς γάρ ἐστιν ὑπὸ ἡλίου, καὶ ἐκ σαπρί-
ας αὐτοῦ ὁ ῥάδαμνος αὐτοῦ ἐξελεύ-
σεται. ὑπ[οτ]ίθεται χαῦνόν τινα
εἶναι τὸν βίον τοῦ ἀσεβοῦς ὡς ὑπὸ
θέρμης βραχείας διαλυόμενον. οὐ
ξενιστέον δέ, εἰ “ὑγρὸς ὑπὸ ἡλίου”
λέγεται εἶναι· ἔστιν γάρ, ἃ διαλύε-
ται ὑπὸ ἡλίου ὡς κηρός, ἐπεὶ καὶ ὑ-
πὸ πυρός. οὕτως οὖν ἔσται ὁ ἀσεβής.
Δίδυμος Καίκος. , Commentarii in Job (in catenis) Vol. 39, p. 1140, line
54
Δίδυμος Καίκος. , De trinitate (lib. 2.8-27) [Sp.] Vol. 39, p. 717, line 16
ΚΕΦ. ΙΕʹ.
τοῦ Χρυσοστόμου.
Ἱππολύτου.
ράνιον στρατείαν.
»Ἀσκαλαβώτης χερσὶν ἐρειδόμενος καὶ εὐάλωτος ὤν, οὗτος
οἰκεῖ ἐν ὀχυρώμασι βασιλέων». Ὁ λῃστὴς ἐν τῇ ἐκτάσει τῶν
χειρῶν τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ ἐπερειδόμενος οἰκεῖ ἐν τῷ παρα-
δείσῳ, τῷ ὀχυρώματι τῶν δύο βασιλέων [πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ
ἁγίου πνεύματος].
»Τρία ἐστὶν ἃ εὐόδως πορεύεται καὶ τὸ τέταρτον ὃ καλῶς
διαβαίνει». Ἄγγελοι ἐν οὐρανοῖς, ἅγιοι ἐπὶ τῆς γῆς, ψυχαὶ δικαίων
ὑπὸ γῆν. »Καὶ τὸ τέταρτον», ὁ θεὸς λόγος σαρκωθείς· διέβη καλῶς
μήτραν παρθένου, ἀνάπλασιν τοῦ Ἀδὰμ ποιούμενος·
τοῦτο δὲ φείδομαι τῆς τοῦ μείζονος φωνῆς μόνον, ἀλλ' ὅτι καὶ σὺ ὁ
ἀκροα-
τὴς ἀμαθὴς εἶ περὶ τὴν τῶν ὀνομάτων προχείρισιν καὶ μίαν φωνὴν λαβὼν
πᾶσιν ὁμοίως ἐφαρμόττεις πράγμασι. δέδοικα γοῦν μὴ τὸ μεῖζον ἀκούσας
καὶ ὑπὸ χρόνον ποιήσῃς καὶ ἧττον ἀξιωματικά. φοβοῦμαι μὴ καὶ ἀμαθίᾳ
τὸν μὲν πατέρα μείζονα ποιήσῃς κατὰ τὴν φύσιν, ἐκεῖνα δὲ κατὰ ταύτην
ἐλάττονα.
Διὰ ταῦτα πάντα ὀκνῶ τοῦ μείζονος τὴν φωνήν, σὲ μᾶλλον ἢ τὸν λόγον
οἰκονομῶν. ὁ μὲν γὰρ λόγος ἀσφαλής, πάντῃ τῷ ὑπερέχοντι τοῦ αἰτίου
περιφρουρούμενος· σὺ δὲ εὐπολιόρκητος καὶ εὐάλωτος, Σπαρτιάτης
ἀτεχ-
νῶς τὴν ἀμαθίαν τυγχάνων καὶ οὐδ' ἀσπίδι τὸ σῶμα φρουρῶν, ἀλλὰ σο-
βαρὸν τὸ ἦθος τοῖς ἐναντίοις ἐπιδεικνύς. πῶς γὰρ οὐκ ἀμαθής, διχοτομῶν
Βασσιανῷ τέκνῳ
Manuel Philes Poeta, Scr. Rerum Nat., Carmina Chapter 2, poem 198,
line 212
ἁμαρτίας, συνουσίας·
κἂν γὰρ γεγένημαι ἄνθρωπος, ὡς ἠθέλησα,
παρθενικὴ ἀπεκύησε γαστὴρ τὸν ἀναμάρτητον,
καὶ τὸ αἷμά μου τῷ γεννήσαντι ὑπὲρ πάντων δέδωκα,
ἔργα κύκλῳ ὄντα τοῦ παλατίου, εἰς κάλλος καὶ μέγεθος ἐξειρ-
γασμένα, καταστρεψάμενος ἀκρόπολιν καὶ τυραννεῖον κατὰ τῶν
ἀθλίων πολιτῶν ἀπειργάσατο, ἀποθήκας καὶ σιτοβολῶνας ἔνδο-
θεν καὶ ἰπνοὺς καὶ κλιβάνους ἐργασάμενος καὶ πληρώσας εἰδῶν.
προτεθέσπιστο γὰρ αὐτῷ ἔνδοθεν τοῦ παλατίου ἀποθανεῖν, ἠγνόει
δ', ὡς ἔοικεν, ὡς εἰ μὴ κύριος φυλάξει πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύ-
πνησεν ὁ φυλάσσων. ὅτε γὰρ τὸ τεῖχος τοῦ παλατίου κατεσκευά-
ζετο, μιᾷ τῶν νυκτῶν ἀνὰ τὴν θάλασσαν ὑποπλέων τις ἐξεβόησεν
“ὦ βασιλεῦ, ὑψοῖς τὰ τείχη, κἂν μέχρι πόλου φθάσῃς, ἔνδον τὸ
κακόν, εὐάλωτος ἡ πόλις.” πολλὰ δὲ ἀναζητηθεὶς ὁ τοῦτο εἰπὼν
οὐχ εὑρέθη. τοῦ τείχους γὰρ τελειωθέντος, τότε συνέβη καὶ αὐ-
τὸν κατ' αὐτὴν τὴν ἡμέραν ἀποθανεῖν, ὁπηνίκα τὰς κλεῖς ὁ τὴν
ἐπιμέλειαν ἐπιτετραμμένος φέρων αὐτῷ ἐνεχείρισε.
Προσεγένετο δὲ τοῖς εἰρημένοις καὶ ἕτερον, ὅπερ ἐπὶ πλέον
ἐξῆρε τὸ κατ' αὐτοῦ μῖσος. συμβολῆς γενομένης κατ' αὐτὴν τὴν
ἑορτὴν τοῦ ἁγίου πάσχα μέσον πλωΐμων καὶ Ἀρμενίων πολὺς ἀν-
θρώπων ἐγένετο φθόρος, μικροῦ δ' ἂν ἀπεβίω καὶ ὁ μάγιστρος
Σισίνιος καὶ ἔπαρχος. διεδέδοτο δὲ φήμη ἐκ τούτου ὡς χαλεπαί-
νων τοῖς πολίταις ὁ Νικηφόρος, ὡς αἰτίοις τάχα τῆς ἀταξίας, ἐν
ἡμέρᾳ ἱπποδρομίας μέλλει σαγηνεύσας τὸν δῆμον τιμωρήσασθαι.
βουλόμεθα· πλείονος δέ, εἰ καὶ τὴν κτηθεῖσαν παρὰ τῶν πολεμίων γῆν
φυλάτ-
τειν ἐθέλοιμεν.
Πλείονας ἱππεῖς τῶν πεζῶν ἐχέτω μᾶλλον ὁ στρατηγός· οἱ μὲν γὰρ
πρὸς σταταίαν μάχην εἰσὶν ἐπιτήδειοι, οἱ δὲ καὶ πρὸς τὸ διώκειν εὐκόλως
καὶ
ὑποχωρεῖν εἰσι χρήσιμοι, καὶ κατίοντες τῶν ἵππων εὐκόλως
πεζομαχήσουσιν.
Ἀγαθὸς στρατηγὸς πόλεμον δημόσιον, εἰ μὴ καιρῶν ἢ πραγμάτων κα-
ταλάβῃ περίστασις μεγίστη, πρὸς τοὺς ἐναντίους οὐ τίθεται.
Ἄλλοις μὲν ἐπὶ τῆς παρατάξεως, ἄλλοις δὲ πρὸ τῆς συμπλοκῆς, ἄλλοις
παρὰ τὰς τῶν πολεμίων ἐντάξεις καὶ ἄλλοις σιτούμενος μὲν, ἄλλοις δὲ
καθεύδων
κεχρήσθω σχήμασιν, ὡς ἂν μήτε τοῖς ἐναντίοις, μήτε τοῖς ἄλλως
ἐπιβουλεύουσιν
εὐάλωτος. ἧς ὁ δὲ Καρχηδόνιος Ἀνίβας καὶ κόμῃ προσθετῇ καὶ πώγωνι
δια-
φόρῳ χρώμενος θειοτέρας εἶναι τοῖς βαρβάροις φύσεως ἐνομίζετο.
Οὐ πρὸς τὴν ὅπλισιν μόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὰ ἔθνη τὸν τόπον ἐπι-
λεγόμεθα. Πάρθοι μὲν γὰρ καὶ Γάλλοι πεδιάσιν εἰσὶν ἐπιτήδειοι, Σπάνοι
δὲ
καὶ Λίγουροι ἐν ὄρεσί τε καὶ λόφοις μάχονται κάλλιον, καὶ Βρετανοὶ ἐν
ὕλαις.
Γερμανοὶ δὲ τοῖς ἐλώδεσι χαίρουσι τόποις. Ὁποῖον ἂν τόπον ἐπιλέξηται ὁ
στρα-
τηγός, γνώριμον τοῦτον ποιείτω τοῖς στρατεύμασιν· οὕτως γὰρ ἂν
ἐκφεύξωνται
τῶν τόπων τοὺς δυσχερεῖς καὶ μετὰ θάρσους τοῖς πολεμίοις διὰ τὸ
182
καὶ πολλοὺς τῶν ἔνδον ὑποδικάζει τοῖς ξίφεσι, καὶ πάλαι μὲν ἐνσκολιευ-
όμενος τῇ πόλει καὶ τῇ ταύτης ἐφεδρεύων ἁλώσει καὶ βαρυμηνιῶν τοῖς
οἰκήτορσιν ὡς μηδ' ὅλως αὐτῷ ὑποκύπτουσιν μηδ' ὡς βασιλεῖ προς-
έχουσιν, ἀλλ' ὡς αἱμάτων ἄνδρα ἐκτρεπομένοις, καὶ τότε δὲ πρὸς πλείονα
Μυρωνίδης Δαμάλῳ
ρατον ἢ εὔληπτον.
Εὐαγές. ἁγνόν. εὐσεβές· ὅσιον· θειότατον. γέ-
νους δὲ ἦν εὐαγοῦς.
Εὐαγγέλιον. τὸ τὰ κάλλιστα ἀπαγγέλλον. τὸ
ἀγαθὰς ἀγγελίας [φέρον.] παρὰ τὸ εὖ μόριον
καὶ τὸ ἀγγελία.
Εὐαφές. εὐμάλακτον. εὐψηλάφητον.
Εὐάφορα. εὐθεώρητα. εὔσκοπα. [κολωνὸν ἐπιλε-
ξάμενος, ὑφ' οὗ τά τε ἔμπροσθεν καὶ τὰ κα-
τόπιν εὐάφορα ἦν, λόχον ἐπ' αὐτοῦ ἔστησεν.]
186
πόλεων ἐλθεῖν· ὡς τῶν μὲν ἀπωτέρω τὴν μὲν βλάβην ἥσσονα πα-
ρεχομένων, εὐαλωτοτέρων δέ· τῶν δὲ μετὰ τοῦ μᾶλλον βλάπτειν
καὶ καρτερωτάτων ἀπό τε τῆς τῶν τειχῶν κατασκευῆς καὶ τῆς
ἐγκαθιδρυμένης δυνάμεως οὐσῶν. ἐδόκει δὴ ἐπὶ Ἄπρω ἐλθεῖν
πρῶτον. καὶ ἄραντες ἐκ Διδυμοτείχου, ἐπεὶ πάντα παρεσκεύ-
αστο, καὶ πρὸς τὸ μισθοφορικὸν τὸ χρυσίον διενεμήθη, ἦλθον
ἐπὶ Ἄπρω. στρατοπεδευσαμένων δὲ ἐκεῖ, πέμψας ὁ βασιλεὺς
ἠσπάζετο τοὺς ἐπὶ τῶν τειχῶν, καὶ πρὸς τὸ μάχης χωρὶς αὐ-
τῷ ἐπεχείρει παραδιδόναι τὸ πόλισμα πείθειν, οὔτε ἡμαρτη-
κέναι φάσκων αὐτοὺς οὐδὲν, οὔτε αὐτὸν ὀργίζεσθαι πρὸς αὐ-
τοὺς, ἀλλὰ τὴν αἰτίαν τῆς ἀποστασίας ἐπὶ τὸν βίᾳ κατασχόν-
τα, οὐκ ἐπ' αὐτοὺς εἶναι τοὺς ἠναγκασμένους.
Ιωάννης 6ος Καντακουζηνός. Historiae Vol. 1, p. 144, line 23
ἐν οἷς ὕδωρ ἐστὶ διαρκὲς καὶ τόπος ἐφόμαλος. Ἑτέρους δὲ βλέπειν ἐν οἷς
ἡ ὁδὸς
ἀποτελεῖ στένωμα, ἄλλους δὲ ὅπου ποταμὸς ὑπάρχει δυσπέρατος. Καὶ
τούτων οὕτως
ἀσφαλῶς φυλαττόντων οὐ δυνήσονται οἱ πολέμιοι λάθρα ποιήσασθαι τὴν
ἐξέλευσιν.
Ἀποστέλλειν τε πιστοὺς ἀνθρώπους καὶ ἐμπειροτάτους τοῦ ἐφορᾶν
αὐτούς, εἴγε
καλῶς καὶ ἀγρύπνως τὰ κατατόπια αὐτῶν διαφυλάττουσι.
Καὶ οἱ τυπωθέντες
βιγλάτορες σῷοι τῷ ἀριθμῷ καὶ μὴ ἐλλιπεῖς ἀπέρχωνται, καὶ μὴ
καταλιμπάνωσι
τὰς στάσεις αὐτῶν, ἐν αἷς βλέπειν καὶ φυλάττειν τὰς ὁδοὺς ἐτάχθησαν,
μήτε χρονί-
ζειν ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς στασιδίοις, ἀλλ' ἐναλλάσσειν τοὺς τόπους καὶ
ἀλλαχοῦ μετα-
βαίνειν, ἵνα μὴ ἐπὶ πολὺ χρονίζοντες τοῖς αὐτοῖς τόποις, διαγινωσκόμενοι
εὐάλωτοι
γίνωνται τοῖς ἐχθροῖς.
Προκόπιος. De aedificiis (lib. 1-6) Book 2, chapter 10, section 12, line 3
ἢ ἑψημένῃ.
Μύρμηκες οὐχ ἅπτονται μελιτηροῦ ἀγ-
γείου, κἂν ἀπώμαστον τύχῃ εἶναι τὸ ἀγγεῖον, ἐὰν
λευκῷ ἐρίῳ αὐτὸ περιστέψῃς, ἢ λευκῇ γῇ ἢ μίλτῳ
περιγράψῃς.
τινὲς ὀπὸν ὄξει διέντες τὰ στελέχη
ἐπαλείφουσι, καὶ εἰς τὰς ὀπὰς αὐτῶν ἐγχέουσιν.
ἐὰν
τὰ στελέχη τῶν ἀμπέλων κισσῷ δασεῖ περιδήσωμεν,
εὑρεθήσονται μετ' ὀλίγον οὐ μόνον οἱ μύρμηκες, ἀλλὰ
καὶ οἱ κάνθαροι ὑπὸ τὴν τοῦ κισσοῦ σκιάν, εὐάλωτοι
πρὸς ἀναίρεσιν.
ἀπόλλυνται δὲ παντελῶς οἱ μύρ-
μηκες, τῆς ῥίζης τοῦ ἀγρίου σικύου καπνιζομένης, ἢ
σιλούρου, μάλιστα Ἀλεξανδρίνου, θυμιωμένου μαλακῇ
πυρᾷ. ἑνὸς δὲ ἀναιρεθέντος μύρμηκος, οἱ ἄλλοι
φεύξονται τὸν φωλεόν.
αὐτὸς Γεωγράφος καὶ ὅτι τῆς ἀρχαίας Ἰλίου οὐδὲ ἴχνος σῴζεται, καθὰ ἐν
τῇ
δʹ ῥαψῳδίᾳ εἴρηται πλατύτερον, καὶ ὅτι οἱ ὕστερον οἰκίσαι αὐτὴν
ἐννοησά-
μενοι οἰωνίσαντο ἢ διὰ τὰς ἐκεῖ συμφορὰς ἢ καὶ ὡς τοῦ Ἀγαμέμνονος
ἀρὰς
θεμένου κατὰ τῶν τειχιούντων αὐτήν. διὸ ἀποστάντες ἑτέραν ἐτείχισαν.
Ἐρινεὸς
δὲ κατὰ μέν τινας καὶ ἡ ἀγρία συκῆ καὶ ὁ καρπὸς αὐτῆς, ὥσπερ καὶ ἐλαία
τό τε φυτὸν καὶ ὁ καρπός. Ἀριστοτέλης δὲ ἐρινεοὺς μὲν τὸ φυτὸν ἐν τοῖς
Περὶ
ζῴων, ἐρινοὺς δὲ τὸν καρπόν. ἀφ' οὗ κατὰ Παυσανίαν ἐρινάζειν τὸ
περιάπτειν
ταῖς ἡμέροις συκαῖς ὀλύνθους ἤτοι ἐρινέους φησίν. ἐξ ὧν οἱ λεγόμενοι
ψῆνες
μετεισέρχονται εἰς τὸν τῶν ἡμέρων συκῶν καρπὸν καὶ κρατύνουσιν
αὐτὸν
ὥστε μὴ ἀπορρυῆναι τοῦ δένδρου. (v. 434) Ἐπίδρομον δὲ κατὰ τοὺς
παλαιοὺς
τὸ εὐάλωτον, ὅθεν ἔστιν ἐπιδραμεῖν καὶ ἐπιβῆναι, [ἵνα καὶ τὸ ἐπίδρομον
εἴη
πως ἀμβατόν], περίδρομον δέ γε τεῖχος τὸ στρογγύλον, φασίν, ὥσπερ
ἀμφίδρο-
μον τὸ ἑκατέρωθεν δρόμον ἔχον. (v. 436) Τὸ δὲ «ἀμφ' Αἴαντε δύο καὶ
Ἰδο-
μενέα ἠδ' ἀμφ' Ἀτρείδας καὶ Τυδέος υἱόν» σχῆμά ἐστιν ἐπαναφορᾶς
καλλωπίζον
τὸν λόγον. ἀπὸ γὰρ τῆς ἀμφι προθέσεως οἱ δύο στίχοι ἄρχονται. Κεκό-
λασται δέ πως τὸ σχῆμα καὶ οὐ λίαν καθαρῶς ἐπαναφέρει προηγουμένου
συνδέσμου ἐν τῷ δευτέρῳ στίχῳ, ἐπεὶ οὐδὲ ἔδει τὴν Ἀνδρομάχην
παθαινο-
μένην καλλωπίζειν ἐμφανῶς τὸν λόγον. Ὅρα δὲ καὶ ὅτι τὸν μὲν Ἰδομενέα
φαιρωτήρ· (ς)κύτος
Φαιστός· πόλις Κρήτης
φάκελον· φορτίον εὐάλωτον
φακέλους· φόρτους
φάκελοι· ὁμοίως
φακός· βρύον τὸ ἐν τῇ λίμνῃ. καὶ μέλασμά τι ἐν τῇ ὄψει. καὶ μέρος
τοῦ χαλινοῦ. καὶ ἡ λεπτὴ τῆς μεταλλικῆς λίθου. καὶ ἰατρικὸν σκεῦος
φάκται· ληνοί, σιπύαι, πύελοι
Φακεέ· διάνοιξις
φρακτεῖν· φράττειν. Φρακτός γὰρ ὁ φραγμός. καὶ τὸ μέτρον
χειροτέρη· ἐλάττων
χειρότερον· χείρονα
χειροτονεῖν· καθιστᾶν. ψηφίζειν
χειροτονία· ἐκλογή .....
χειρουργεῖ· χερσὶν ἐργάζεται
Χείρων· Κρόνου καὶ Φιλύρας υἱός
χειρωνάκτας· χειροτέχνας
χειρῶναξ λεώς· ὁ χειροτέχνης
χειρωσάμενοι· καταγωνισάμενοι
χειρώσασθαι· ὑποτάξαι. φονεῦσαι
χειρωτόν· εὐάλωτον. καταγωνίσασθαι
[χειτών· ἔνδυμα, περιβόλαιον]
χείσεται· χωρήσει
χελεῦ χελώνη
χελεύς· κιθάρα
χελεάρ· χελιδών. χελιδονίας. καὶ ἰχθῦς ποιός
χελιδών· τὸ κοῖλον τῆς ὁπλῆς τῶν ἵππων. καὶ τοῦ ἀνθρώπου τὸ
ἄνωθεν τοῦ ἀγκῶνος τὸ κατὰ τὰς καμπάς
χελιδονισταί· οἱ τῇ χελιδόνι ἀγείροντες
χελιδόνος δίκην· τοὺς βαρβάρους χελιδόσιν ἀπεικάζουσι διὰ τὴν
ἀσύνθετον λαλιάν
ἁλόντες ἐδέθησαν.
Ταῦτα προθεσπίσας ὁ προφήτης [ἐπάγει]· 4(Διὰ) τοῦτο
εἶπον· Ἄφετέ με, πικρῶς κλαύσομαι· μὴ κατισχύσητε
παρακαλεῖν με ἐπὶ τὸ (σύν)τρι(μμα τῆ)ς θυγατρὸς τοῦ
γένους μου.
Ἀπαραμύθητά φησι τὰ συμβάντα τῇ πόλει
κακά. Θυγα(τέρα) δὲ γέ(νους) αὐτὴν καλεῖ ὡς ἐξ αὐτῆς καὶ
αὐτὸς κατάγων τὸ γένος. 5Ὅτι ἡμέρα ταραχῆς καὶ ἀπω-
(λείας καὶ κατα)πατήματος καὶ πλανήσεως παρὰ κυρίου
Σαβαώθ· ἐν φάραγγι Σιὼν πλανῶνται, ἀπὸ μικροῦ (ἕως
μεγάλου πλ)ανῶνται ἐπὶ τὰ ὄρη.
Συμφορῶν αὐτοῖς φησιν
ἐπέστη καιρός, διὸ δὴ εὐάλωτοι πᾶσιν [ἐγένοντο οἱ λί]αν
ἀκαταφρόνητ[οι]. Διὰ τοῦτο καὶ τὴν πόλιν καταλιπόντες
εἰς τὰ ὄρη πλανῶνται δρ[ασμῷ περιποιήσεσθ]αι τὴν σωτηρίαν
ἐλπίζοντες.
208
τῆς τοῦ παναγίου πνεύματος ἐνεργείας. ὁ γὰρ τὴν ὄνον ἀνθρωπείᾳ χρή-
σασθαι φωνῇ παρὰ φύσιν κελεύσας, οὗτος καὶ διὰ τῆς γλώττης τοῦ μάν-
τεως τὰ ἐσόμενα προηγόρευσεν. «ἐγένετο, γάρ φησι, πνεῦμα
Θεοῦ ἐν αὐτῷ«. τοῦτο γέγονε καὶ ἐν τῷ παρανόμῳ Σαούλ· ὅθεν
διὰ τὸ παράδοξον καὶ ἡ παροιμία ἐγένετο, «εἰ καὶ Σαοὺλ ἐν
προφήταις«; τοσαύτην μέντοι πεῖραν τοῦ Θεοῦ λαβὼν ὁ ψευδό-
μαντις, ἑτέρας ἐτεκτήνατο κατὰ τοῦ Θεοῦ μηχανάς. συννοήσας γὰρ ὡς
ἄμαχον ἔχουσι δύναμιν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ τειχιζόμενοι, τὴν διὰ τῆς
ἀκολασίας
αὐτοῖς ἀσέβειαν ἐπενόησεν· ἵνα διὰ τὴν ἀσέβειαν τῆς θείας γυμνωθέντες
ἐπικουρίας εὐάλωτοι γένωνται. καὶ τοῖς μαδιανίταις ὑπέθετο, μὴ τοὺς
ἄνδρας κατ' αὐτῶν, ἀλλὰ τὰς γυναῖκας ὁπλίσαι, γενέσθαι δὲ αὐτοῖς ὅπλον
τὴν τοῦ σώματος ὥραν καὶ τῶν λόγων τὸ δέλεαρ, ἵνα δελεασθέντες ὑπὸ
τοῦ
κάλλους, καὶ τοῖς λόγοις καταθελχθέντες, τοῖς ἐκείνων εἰδώλοις
λατρεύσωσι.
καὶ τοῦτο ἡμᾶς ὁ μακάριος ἐδίδαξε Μωϋσῆς, μετὰ τὴν κατὰ τῶν μαδια-
νιτῶν νίκην ἐπιμεμψάμενος τοῖς τὰς γυναῖκας ζωγρήσασιν. ἔφη γὰρ οὕ-
τως· «ἵνα τί ἐζωγρήσατε πᾶν θῆλυ; αὗται γὰρ
ἦσαν τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ, κατὰ τὸ ῥῆμα Βαλαάμ,
τοῦ ἀποστῆναι καὶ ὑπεριδεῖν τὸ ῥῆμα Κυρίου
ἕνεκεν Φογώρ, καὶ ἐγένετο πληγὴ ἐν τῇ συνα-
γωγῇ Κυρίου«.
ΕΡΩΤ. ΚΓʹ.
Τίνος χάριν Ναὰς ὁ Ἀμμανίτης τῶν Ἰσραηλιτῶν
τοὺς δεξιοὺς ἐξέκοπτεν ὀφθαλμούς;
ΚΕΦΑΛ. Βʹ.
τῆρες καὶ φθορεῖς, πρὸς πᾶν τοὐναντίον τὰς τῶν ὑπὸ χεῖρα
μετατρέποντες γνώμας, καὶ Θεοῦ μὲν ἀποφοιτᾶν ἀναπεί-
θοντες, ἐπαγάλλεσθαι δὲ μᾶλλον τοῖς τῆς πλανήσεως τρό-
ποις. ταύτῃτοι Θεῷ προσκρούοντες, καὶ τῆς εἰς αὐτὸν
ἐλπίδος ἀπώλισθον, ἣν εἴπερ ἔχοντες διετέλουν, οὐδὲν τὸ
ἀπεῖργον ἦν καταθλεῖν δύνασθαι τῶν ἐχθρῶν. οὐκοῦν ὡς
ἐπὶ προβάτου φησὶν, ὅτι τὴν δορὰν αὐτοῦ ἐξέδειραν, τοῦ
ἀφελέσθαι ἐλπίδα συντριμμὸν πολέμου. ὅμοιον ὡς εἰ λέγοι
Γυμνὸν ἀποφήναντες τῶν ἐξ ἐλπίδος περιβλημάτων, ἀπαμ-
φιάσαντες δὲ ὥσπερ τῆς παρ' ἐμοῦ φροντίδος καὶ ἐπικουρίας,
εὐπαθῆ καὶ εὐάλωτον ἀποτετελέκασι. παρῄρηται γὰρ αὐτῶν
ἡ εἰς Θεὸν ἐλπὶς, τοῦτο δὲ ἦν αὐτοῖς τοῦ πολέμου τὸ σύν-
τριμμα. ὥσπερ γὰρ τοῖς ἀλόγοις τῶν ζῴων ἀσφαλὲς
ἀμφίον ἡ δορὰ· κομιδῇ γὰρ εὐπαθὲς τὸ γυμνὸν σαρκίον·
οὕτω καὶ ἡμῖν αὐτοῖς ἀσφαλὲς περίβλημα καὶ δορά τις
ὥσπερ, τῆς εἰς Θεὸν ἐλπίδος ἡ δύναμις, ἣν εἴπερ ἔχοιμεν
κατ' οὐδένα τρόπον λυποῦντες Θεὸν, κατευμεγεθήσομεν τῶν
ἐχθρῶν, καὶ περιεσόμεθα μὲν πολέμου παντὸς σαρκικοῦ τε
καὶ νοητοῦ· ἐπιβησόμεθα δὲ καὶ “Ἐπὶ ἀσπίδα καὶ βασι-
“λίσκον, καὶ καταπατήσομεν λέοντα καὶ δράκοντα,” κατὰ
τὸ γεγραμμένον· ἀναμέλψομεν δὲ πεποιθότες “Κύριε ὁ
“δατε γὰρ, φησὶν, ὅτι ναὸς Θεοῦ ἐστε, καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ
“Θεοῦ ἐν ὑμῖν οἰκεῖ;” εἰ δὲ ἐπείπερ ἐν ἡμῖν οἰκεῖ τὸ Πνεῦμα,
ναοὶ γεγόναμεν τοῦ Θεοῦ, πῶς οὐκ ἐκ Θεοῦ τὸ Πνεῦμα, τουτ-
έστιν, ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ, Θεὸν ἐν ἡμῖν οἰκίζον δι' ἑαυτοῦ;
οὐκοῦν οὐκ ἀλλότριον τῆς ἰδίας φύσεως δεικνὺς τὸ Πνεῦμα ὁ
Μονογενὴς, παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπέμπεσθαι τοῖς ἁγίοις εἰπὼν
τὸν Παράκλητον, αὐτὸς ἥξειν ἐπαγγέλλεται καὶ τὴν Πατρὸς
τάξιν αὐτοῖς ἀποπληροῦν, ἵνα μὴ καθάπερ τινὲς ὀρφανοὶ τῆς
τοῦ προεστηκότος ἐπικουρίας ἔρημοι, διά τε τοῦτο λοιπὸν
ταῖς τοῦ διαβόλου παγίσιν εὐάλωτοι καὶ τοῖς ἐν κόσμῳ
σκανδάλοις εὐεπιχείρητοι λίαν εὑρίσκωνται, καίτοι πολλοῖς
οὖσι καὶ ὡς ἐξ ἀνάγκης ἐρχομένοις διὰ τὴν ἀκάθεκτον τῶν
ἐπαγόντων μανίαν. ὅπλον οὖν ἄρα καὶ ἀσφάλειαν ἀῤῥαγῆ
ταῖς ἡμετέραις ψυχαῖς δέδωκεν ὁ Πατὴρ τὸ Πνεῦμα Χριστοῦ,
τὴν αὐτοῦ χάριν τε καὶ παρουσίαν καὶ δύναμιν ἐν ἡμῖν ἀπο-
πληροῦν. ἀμήχανον γὰρ ἀνθρώπου ψυχὴν κατορθῶσαί τι
τῶν ἀγαθῶν ἤγουν τῶν οἰκείων κρατῆσαι παθῶν, ἢ τῆς τοῦ
διαβόλου παγίδος ὀξείας διαδρᾶναι τὸ μέγεθος, μὴ τῇ τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος τετειχισμένην χάριτι, καὶ αὐτὸν ἔχουσαν
ἐν ἑαυτῇ διὰ τοῦτο Χριστόν. καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος ἡμῖν
ἔχειν, καὶ ὅμως οὐκ ἐσωφρονίσθη· καὶ πῶς οὖν προσδοκᾷς δια-
φεύξασθαι τὸ νόσημα, μὴ πολλῇ τῇ προσευχῇ καὶ τῇ ἀναγνώσει,
καὶ τῇ σπουδῇ κεχρημένος; δεινὸν γὰρ, δεινὸν, τὸ τῆς φιλαργυρίας
θηρίον· ἀλλ' ὅμως ἐὰν θέλῃς ῥαδίως νικήσῃς. οὐ γάρ ἐστιν ἡ
ἐπιθυμία αὕτη φυσικὴ,
οὐ γὰρ ταῦτα φύσιν ἔχει τοῦ παθεῖν μετ' αἰσθήσεως ἄψυχα ὄντα· οὐδὲ
γὰρ αἱ
νοηταὶ φύσεις τούτοις ὑπάγονται τοῖς πάθεσιν, ἀλλ' εἴπερ ἔχουσιν ἐξ
ἀμφοτέρων
τὸ εἶναι ἔκ τε νοητοῦ καὶ αἰσθητοῦ, ὅπερ ἐστὶν ὁ ἄνθρωπος.
5,7 ἀλλὰ ἄνθρωπος ἐν κόπῳ γεννᾶται, νεοσσοὶ δὲ γυπῶν τὰ ὑψηλὰ
πέτανται.
ὥσπερ, φησίν, ἄνθρωπος γεννώμενος γεννᾶται κόπῳ, οὕτω καὶ τὰ πρὸς
τὸ ζῆν
μετὰ κόπου πορίζεται ἔργοις προσταλαιπωρούμενος καὶ ποικίλαις
φροντίσιν κατα-
τρυχόμενος. οἱ δὲ τῶν γυπῶν νεοττοὶ ὡς ἂν ἀεροπόροι μετάρσιοι
φερόμενοι ἐκ
τῆς ἄνωθεν περιωπῆς τὰ πόρρωθεν σκοπούμενοι ῥᾴστην ἔχουσι τῆς
ἐνδείας τὴν ἀ-
ναπλήρωσιν καὶ εὐμαρῆ τὴν μετάληψιν τοῦ θεοῦ οὕτω βουληθέντος
κατασκευάσαι τὸ
τῇ φύσει εὐάλωτα εὐκίνητα τοῖς πτεροῖς καὶ τὰ πρὸς ἐργασίαν ἀσθενῆ
πρὸς εὐπο-
ρίαν ζωῆς εὐπετῆ, τὰ δὲ ἐνεργὰ τῶν ζῴων πρὸς ἀποπλήρωσιν τῆς
γαστρὸς νωθέστε-
ρα, ἀλλ' ἱκανώτερα πρὸς τὸ κοποῦσθαι καὶ κάμνειν προθυμεῖσθαι, τὸ μὲν
εἰς
ἄροτρον καὶ ζεύγλην, τὸ δὲ ὑφ' ἡνίας διὰ τάχος δραμεῖν, τὰ δὲ
ἀχθοφορεῖν.
σὺ δὲ ἄνθρωπος ὢν καὶ ταύτην λαχὼν τὴν φύσιν ὥσπερ οὐ ζητεῖς πτῆναι,
ἐπεὶ μὴ
πέφυκέ σοι πτερά, οὕτω μάθε φέρειν γενναίως, ἃ ἔλαχες γνώμῃ τοῦ εἰς
φῶς σε
παραγαγόντος.
5,8 – 10 οὐ μὴν δὲ ἀλλ' ἐγὼ δεηθήσομαι κυρίου, κύριον δὲ τὸν
παντοκράτορα
ἐπικαλέσομαι τὸν ποιοῦντα μεγάλα καὶ ἀνεξιχνίαστα, ἔνδοξά τε καὶ
ἐξαίσια, ὧν
οὐκ ἔστιν ἀριθμός, τὸν διδόντα ὑετὸν ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς, τὸν
ἀποστέλλοντα
6,10α εἴη δέ μοι ἡ πόλις μου τάφος, ἐφ' ἧς ἐπὶ τειχέων ἡλλόμην ἐπ'
αὐτῆς.
ἐὰν δέ μοι τὰ μέλλοντα ὑπάρξῃ εἰς ἀμεριμνίαν, κἂν ἡ πόλις μου τάφος
243
μοι
γενήσεται, οὐδὲν ἔσται μοι πονηρόν.
6,10β οὐ μὴ φείσομαι· οὐ γὰρ ἐψευσάμην ἐν ῥήματι τοῦ ἁγίου θεοῦ μου.
ἀντὶ τοῦ· ποτὲ ἔμπροσθεν γὰρ αὐτοῦ φθέγγομαι καὶ οὐχ οἷόν τε παρ'
αὐτῷ ῥη-
θῆναι ψεῦδος· θεὸς γάρ ἐστιν ἅγιος.
6,11 – 12 τίς γάρ μού ἐστιν ἡ ἰσχὺς ὅτι ὑπομένω; ἢ τίς μου ὁ χρόνος, ὅτι
ἀν-
έχεταί μου ἡ ψυχή; μὴ ἰσχὺς λίθων ἡ ἰσχύς μου ἢ αἱ σάρκες μού εἰσι
χαλκαῖ;
οὔτε γὰρ ἄψυχός εἰμι καὶ αἰσθήσεων ἄμοιρος ὡς χαλκὸς ἢ λίθος,
ὀλιγοχρόνιος
δὲ ἄνθρωπος καὶ μετ' αἰσθήσεως δεχόμενος τὰς ὀδύνας καὶ ἰσχὺν
βραχεῖάν τινα
κεκτημένος ὡς ἂν ἐφήμερός τις καὶ τῇ φθορᾷ εὐάλωτος.
6,13 ἢ οὐκ ἐπ' αὐτῷ ἐπεποίθειν; βοήθεια δὲ ἄπεστιν ἀπ' ἐμοῦ.
ἕως γάρ μοι ἡ παρ' αὐτοῦ ὑπῆρχεν ἐπικουρία, ἕως τότε καὶ ἔνδοξος ἤμην
καὶ
περίβλεπτος τοῖς ὅλοις ὑπῆρχον καὶ ὑμῖν αὐτοῖς αἰδέσιμος, ἵνα μηδὲ εἴπω
φορ-
τικόν.
6,14 – 16α ἀπείπατο δέ με ἔλεος καὶ ἐπισκοπὴ κυρίου ὑπερεῖδέν με· οὐ
προς-
εῖδόν με οἱ ἐγγύτατοί μου. ὥσπερ χειμάρρους ἐκλείπων ἢ ὥσπερ κῦμα
παρῆλθόν με
καὶ μηκέτι ὑπάρχον ἐν τῷ ἐκλελοιπέναι, οἵτινές με ηὐλαβοῦντο, νυνὶ
ἐπιπεπ-
τώκασί μοι.
οἱ γὰρ ἐν τῇ εὐπραγίᾳ εὐλαβούμενοί με νῦν ἐν ταῖς συμφοραῖς
ὑποπιέζουσί με
οὔτε τῆς κοινῆς φύσεως αἰδῶ λαμβάνοντες οὔτε φιλανθρωπίᾳ κοινὸν τὸ
προνοίας.
ἀγγέλους δὲ θανατηφόρους ἢ πονηροὺς ἡ γραφὴ οὐκ ἀπὸ τῆς φύσεως
λέγει, ἀλλ'
ἀπὸ τοῦ προστάγματος ὡς τό· ἀπέστειλεν ἀποστολὴν δι' ἀγγέλων πονη-
ρῶν. ὥσπερ γὰρ οἱ τὰ ἀγαθὰ εὐαγγελιζόμενοι ἢ καὶ φρουροὶ ἀνθρώπων
δεσπότην,
μή πως ἐξαίφνης ἥξῃ καὶ εὕρῃ αὐτὸν ῥᾳθυμοῦντα, καὶ διχοτομήσῃ αὐτόν.
Ὁ
ἔχων φόβον Θεοῦ οὐκ ἀμεριμνᾷ· νήφει γὰρ πάντοτε. Ὁ φοβούμενος ὕπνῳ
ἀμέ-
τρῳ ἑαυτὸν οὐ παραδίδωσι· γρηγορεῖ γὰρ καὶ περιμένει τὴν παρουσίαν
τοῦ Κυ-
ρίου αὑτοῦ. Ὁ φοβούμενος οὐκ ἀδιαφορεῖ, ἵνα μὴ παροξύνῃ τὸν ἑαυτοῦ
Δεσπό-
την. Ὁ φοβούμενος οὐ ῥᾳθυμεῖ· πάντοτε γὰρ ἐπιμελεῖται τοῦ κτήματος,
ἵνα μὴ
καταγνωσθῇ. Ὁ φοβούμενος πάντοτε δοκιμάζει τὰ ἀρέσκοντα τῷ Κυρίῳ
αὑτοῦ·
καὶ ταῦτα ἑτοιμάζει, ἵνα ἐλθὼν ὁ Κύριος αὑτοῦ ἐν πολλοῖς ἐπαινέσῃ
αὐτόν. Ἐν
πολλοῖς οὖν ἀγαθοῖς αἴτιος γίνεται ὁ φόβος τοῦ Κυρίου τοῖς κεκτημένοις
αὐτόν.
Γʹ Περὶ ἀφοβίας
Ὁ μὴ ἔχων τὸν φόβον τοῦ Θεοῦ ἐν ἑαυτῷ, ὁ τοιοῦτος εὐάλωτός ἐστι τοῖς
Ἄθλιος καὶ ταλαίπωρος ὁ τῆς ἀγάπης μακρὰν ὑπάρχων· οὗτος γὰρ ὀνει-
ροπολῶν τὰς ἡμέρας αὑτοῦ παρέρχεται. Καὶ τίς οὐ μὴ πενθήσει τὸν
ἄνθρωπον
ἐκεῖνον, τὸν ἀπὸ τοῦ Θεοῦ μακρὰν ὑπάρχοντα καὶ τοῦ φωτὸς
ἐστερημένον καὶ ἐν
σκότει διάγοντα; Λέγω γὰρ ὑμῖν, ἀδελφοί, ὅτι ὁ μὴ ἔχων τὴν ἀγάπην τοῦ
Χρι-
στοῦ, ἐχθρὸς αὐτοῦ ὑπάρχει. Ἀψευδὴς πάρα ὁ εἰπών, ὅτι ὁ μισῶν τὸν
ἀδελφὸν
αὑτοῦ ἀνθρωποκτόνος ἐστὶ καὶ ἐν τῇ σκοτίᾳ περιπατεῖ, καὶ ἐν πάσῃ
ἁμαρτίᾳ εὐά-
λωτός ἐστιν. Ὁ γὰρ μὴ ἔχων ἀγάπην, ὀξέως θυμοῦται· ὀξέως
παροργίζεται· ὀξέ-
ως εἰς μῖσος συνάπτεται. Ὁ μὴ ἔχων ἀγάπην, χαίρει ἐπὶ ἀδικίᾳ ἑτέρων· οὐ
συμ-
πάσχει τῷ πταίοντι· οὐ χεῖρα ὀρέγει τῷ κειμένῳ· οὐ παραινεῖ τῷ
ἐσφαλμένῳ· οὐ
στηρίζει τὸν σαλευόμενον. Ὁ μὴ ἔχων ἀγάπην, πηρός ἐστι τῇ διανοίᾳ·
φίλος ἐστὶ
τοῦ Διαβόλου· εὑρετής ἐστι πάσης πονηρίας· ποιητικός ἐστι μαχῶν·
λοιδόρων
ἐστὶ φίλος· τῶν καταλαλούντων ἐστὶ συνόμιλος· τῶν ὑβριζόντων
σύμβουλος· τῶν
φθονούντων διορθωτής· τῆς ὑπερηφανίας ἐργάτης· τῆς ἀλαζονείας
σκεῦος. Καὶ
ἁπαξαπλῶς, ὁ μὴ κτησάμενος τὴν ἀγάπην, ὄργανόν ἐστι τοῦ ὑπεναντίου,
καὶ
πλανᾶται ἐν πάσῃ ἀτραπῷ, καὶ οὐκ οἶδεν ὅτι ἐν σκότει διαπορεύεται.
ϛʹ Περὶ μακροθυμίας
τοιοῦ-
τον καὶ ἡ ἁγία Γραφὴ ἐπαινεῖ, λέγουσα· μακρόθυμος ἀνὴρ πολὺς ἐν
φρονήσει. Καὶ
τί πλέον τούτου; Ὁ γὰρ μακρόθυμος πάντοτε ἐν χαρᾷ ἐστιν, ἐν
εὐφροσύνῃ, ἐν
ἀγαλλιάσει· ἐλπίζει γὰρ ἐπὶ Κύριον. Ὁ μακρόθυμος ἐκτὸς ὀργῆς ἐστι·
πάντα γὰρ
ὑπομένει. Ὁ μακρόθυμος ταχέως εἰς ὀργὴν οὐκ ἐξάπτεται· εἰς ὕβριν οὐ
τρέπεται·
λόγοις κενοῖς ῥᾳδίως οὐ κινεῖται· ἀδικούμενος οὐ λυπεῖται· τοῖς
ἀνθισταμένοις
οὐκ ἀνθίσταται· ἐν παντὶ πράγματι στερεὸς ὑπάρχει. Οὐκ ἔστιν εὐάλωτος
ἐν ἀπά-
ταις· οὐκ ἔστιν εὐχερὴς εἰς παροξυσμόν· ἐν θλίψεσι χαίρει· παντὶ ἔργῳ
ἀγαθῷ συν-
αυλίζεται· ἐν πᾶσι τοῖς βασκαίνουσιν ἀσμενίζει. Ἐπιτασσόμενος οὐκ
ἀντιλέγει·
ἐπιπληττόμενος οὐ σκυθρωπάζει· τῇ μακροθυμίᾳ πάντοτε ἑαυτὸν
θεραπεύει.
νήν. Ὄντως γὰρ ὄντως οὐαὶ τῷ μὴ ἔχοντι ὑπομονήν· ῥιπίζεται γὰρ ὥσπερ
φύλ-
λον ὑπὸ ἀνέμου ὁ τοιοῦτος. Ὕβριν οὐ φέρει· ἐν θλίψεσιν ὀλίγωρος
ὑπάρχει. Ὁ
τοιοῦτος εὐάλωτός ἐστιν ἐν μάχαις, ἐν ὑπομονῇ γόγγυσος, καὶ ἐν ὑπακοῇ
ἀντι-
λόγος. Ἐν ταῖς προσευχαῖς ῥᾴθυμος καὶ ἐν ἀγρυπνίαις ἐκλελυμένος· ἐν
νηστείαις
σκυθρωπὸς καὶ ἐν ἐγκρατείᾳ ἀμελής· ἐν ἀποκρίσεσιν ὀκνηρὸς καὶ ἐν τοῖς
ἔργοις
κακεργής· ἐν πονηρίᾳ ἀήττητος καὶ ἐν ἐπιτηδεύμασι δυνάστης· ἐν
λογομαχίαις
ἀνδρεῖος καὶ ἐν ἡσυχίᾳ ἀδύναμος. Ὁ τοιοῦτος τοῖς εὐδοκιμοῦσιν
ἀντίκειται καὶ
τοῖς προκόπτουσι ζηλοτυπεῖ. Ὁ μὴ ἔχων ὑπομονὴν πολλὰς ζημίας
ὑφίσταται,
καὶ ἀρετῆς ἐφάψασθαι ὁ τοιοῦτος ἀδυνατεῖ. Δι' ὑπομονῆς γὰρ τρέχομεν
τὸν προ-
κείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, φησὶν ὁ Ἀπόστολος. Ὁ μὴ ἔχων ὑπομονὴν τῆς
ἐλπίδος
ταύτης ἀλλότριός ἐστι. Διὸ παρακαλῶ, ὅσοι κατ' ἐμὲ ἀνυπομόνητοι
ὑπάρχετε, κτήσασθε ὑπομονήν, ἵνα σωθῆτε.
ἐστι μο-
ναχῷ ὀρέγεσθαι ἀλλότριον βαθμόν. Εὐάλωτος γίνεται μοναχὸς
ἐμπλεκόμενος
ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις. Ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει πραῢς μοναχὸς
καὶ
ἡσύχιος. Ἥλιος καὶ σελήνη καὶ πάντα τὰ ἄστρα χαίρει ἐπὶ τοῖς ὀρθῶς
δουλεύουσι
τῷ Δεσπότῃ Χριστῷ. Θησαυρὸν θησαυρίζει ἑαυτῷ ἐν οὐρανοῖς πᾶς ὁ
ἀγαπῶν τὴν
ἡσυχίαν ἐν ἀγάπῃ. Ἰατρὸς γίνεται τῶν παθῶν ὁ φοβούμενος τὸν Κύριον
ἐν ἀλη-
θείᾳ. Κατάσκοπός ἐστι κατὰ τῶν παθῶν πραῢς μοναχός. Λαοὶ αἰνέσουσι
Κύριον
ἐν ἀνθρώπῳ μὴ ἀμελοῦντι τῆς ἑαυτοῦ σωτηρίας, ἀλλὰ φροντίζοντι τῆς
ἐξόδου
αὐτοῦ καὶ τῆς παραστάσεως τοῦ φοβεροῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ. Μονὴ
γίνεται τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος πᾶς ὁ ἀγαπῶν τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν. Ναὸς Θεοῦ
γίνεται πᾶς
ὁ ἀγαπῶν τὴν σωφροσύνην καὶ ἁγνείαν. Ξίφος ἐστὶ κατὰ τοῦ δαίμονος
τῆς ἀκη-
δίας ἡ τοῦ θανάτου μνεία καὶ τῶν κολάσεων. Οὐ κατακρίνει τὸν πλησίον
φρόνιμος
των ἐν τῷ κελλίῳ τοῖς λογισμοῖς τῶν παθῶν καὶ τῇ σκιᾷ τῶν πραγμάτων
ἀντιστῆναι γενναίως μὴ δυνάμενοι, πῶς οὐχὶ μᾶλλον εὐάλωτοι ἐσόμεθα,
ἐάνπερ ἑαυτοὺς εἰς τὰ σκῦλα τῶν ἀλλοφύλων ἐπιρρίψωμεν; Ἀλλὰ
πολλάκις
βούλει λέγειν, ὅτι κατ' ἐπιτροπὴν τῶν ἡγουμένων, ἐξ ἀνάγκης, τῇ κώμῃ
προσεγγίζομεν. Ἐάνπερ κατ' ἐπιτροπὴν καὶ ὑπακοὴν τοῦτο ποιῇς,
ἀνέγκλη-τος εἶ· ἐὰν τὸ προσταχθέν σοι ποιῇς μετὰ φόβου Θεοῦ. Ἀλλ' εἰσί
τινες, οἳ προφάσει ὑπακοῆς καὶ τὴν ἰδίαν ἐπιθυμίαν βούλονται ἐπιτελεῖν
κατὰ τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον.
θείων εἰς τὰ ὅμοια· μήτε μὴ ἔχοντες σχολὴν τρέψωμεν τοῦ Θεοῦ τὴν λει-
255
Ὅτε χρή, λαλήσωμεν, ἵνα οἴδαμεν τοὺς λαλοῦντας ὅτε μὴ χρή. Ὅτε δεῖ,
σιωπήσωμεν, ὅπως γνῶμεν τῆς ἡσυχίας τὴν ὠφέλειαν. Τὸ ἔργον ἐν τοῖς
πό-
νοις μετρήσωμεν, καὶ γνωσόμεθα τίς αὐτοῦ λυσιτέλεια· τὸ κέρδος πρὸς
τὴν
αὐτάρκειαν φιλοκαλήσωμεν, καὶ εἰσόμεθα τὶς ἡ ὠφέλεια τῆς ἀσκήσεως.
Ἐὰν πονῶμεν ἐπὶ πλείοσι, τῇ ἀπληστίᾳ αἰτίας παρέχομεν· ἐὰν ἐπὶ εὐπορίᾳ
ὁ Ἠλίας θεὸν Ἀκκαρὼν μυῖαν Βάαλ προσηγόρευεν· ἐφιζάνει γὰρ ἐπὶ τὰς
ψυχὰς
τῶν ἀσεβῶν, ὡς ἐπὶ πυορροούσαις νομαῖς, ἐκμυζᾷ τὴν πρᾶξιν αὐτῶν τὴν
ἀκά-
θαρτον, καὶ ἐκ τῶν βρασμῶν τῆς παροινίας αὐτῶν τρέφεται. Ἀνέχεται
Δράκων
γενέσθαι μυῖα, ἵνα τερφθῇ τῷ ἰχῶρι τῆς ἀσεβείας. Ἐν τοῖς πονηροῖς ὡς
δράκων
συνέρχεται, καὶ ἐν τοῖς ἀσώτοις ὡς μυῖα συγγίνεται.
Δῆλον οὖν ἐστιν ὅτι καὶ ἐν τοῖς ἀσφαλέσι κώνωψ γίνεται ἀδικῶν τὰ
257
ζημιούμεθα.
Ἴδωμεν καθεξῆς περὶ τῆς μελίττης καὶ περὶ τῆς περιστερᾶς, εἰ καὶ ἐν
τού-
τοις εὕροιμεν ὁμοιότητα, ὡς παρὰ τῷ ὄφει καὶ τῷ μύρμηκι, ἢ πολλὴ παρ'
ἐκεί-
νοις ἡ ἀκρίβεια. Διὰ τὸν χειμῶνα τῆς μελίττης οἱ πόνοι ἐν εὐθηνίας
γίνονται.
Ἡ περιστερὰ κοινότητα ἀσπάζεται, ὡσαύτως καὶ ἡ μέλιττα. Τῆς μελίττης
ὁ
πόνος ἅπασι χρήσιμος, καὶ τῆς περιστερᾶς τὸ εἶδος πᾶσι
προσφιλέστατον. Ὡς ἡ
μέλιττα, οὔτε περιστερὰ δολιεύεται. Εὐάλωτον περιστερᾶς τὸ εἶδος τοῖς
ὄφεσιν·
ὡσαύτως καὶ τὸ τῆς μελίττης τοῖς ἑρπετοῖς. Ἐκείνοις ἐοίκασιν οἱ μετὰ
διακρί-
σεως βιοῦντες, καὶ τούτοις οἱ μετὰ ἁπλότητος. Διὸ καὶ λέγει ὁ
Ἐκκλησιαστής·
ἐν ἡμέρᾳ ἀγαθῇ, ἴδε ἐν ἀγαθῷ, καί, φύλασσε ἀκακίαν, ἵνα ἴδῃς εὐθύτητα.
Ἀλλὰ πρῶτον εἶπεν ὁ Κύριος, γίνεσθε φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις· εἶθ' οὕτως,
καὶ
ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί· ἕπεται γὰρ μετὰ τὸν πειρασμὸν ἡ ἀνάπαυσις.
Διὸ λέγει ὁ Δαυΐδ· διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος, καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς
εἰς ἀναψυ-χήν.
ἐπιγράψας: ἐπιξέσας.
ἐπιδαψιλευόμενος: [πολυτελῶς διαπραττόμενος.]
ἐπιδεᾶ: ἐνδεᾶ. ἐλλιπῆ.
ἐπιδικάζεται: ἀντιποιεῖται.
ἐπιδήμιος: ἐμφύλιος. κοινός. δημόσιος.
ἐπιδίφρια: τὰ τῷ ἁρματείῳ δίφρῳ ἐπιτιθέμενα.
ἐπίδοξος: ἔνδοξος. ἢ προσδόκιμος· ὡς τό, ἐπίδοξος
γὰρ ἦν αὐταρκῆσαι.
ἐπιδορατίς: ὁ σίδηρος τοῦ ἀκοντίου τὸ ἄνω.
ἐπίδοσις: αὔξησις. προκοπή. προσθήκη.
ἐπίδρομον: ἐπιδρομὴν παρέχοντα. εὐάλωτον.
ἐπιέναι: ἐπελθεῖν.
ἐπιεικές: πρέπον.
ἐπιεικῶς: τὸ ἐπίῤῥημα τοῦτο σημαίνει τὸ πάνυ. ση-
μαίνει καὶ παραδόξως καὶ παρελπίστως, καὶ τὸ μετὰ
ἐπιεικείας καὶ χρηστότητος· σημαίνει καὶ τὸ μετρίως,
ἤτοι συμμέτρως.
φαιδίμων: λαμπρός.
φαιδρός: καθαρός.
φαῖεν: εἴποιεν.
φαιδρωπόν: τὸ τερπνὸν καὶ χαρίεν πρόσωπον.
φαίημεν: εἴποιμεν.
φαινώλης: εἰλητὸν τομάριον μεμβραϊνόν. ἢ γλως-
σόκομον. ἢ χιτώνιον. οἱ δὲ παλαιοί, ἐφεστρίδα.
φαίνων: δεικνύων.
φαιόν: χρῶμα σύνθετον ἐκ μέλανος καὶ λευκοῦ,
ἤγουν μύϊνον.
φάκελον: φορτίον. ἢ εὐάλωτον.
φάκελος: τὸ τῆς κεφαλῆς φόρεμα.
φακῆ: τὸ ἕψημα τοῦ φακοῦ.
φακός: τὸ ὄσπριον ὠμόν.
φαλάγγιον: εἶδος ὄφεως, ὥς φησι Νίκανδρος.
φάλα: κόσμος τῆς περικεφαλαίας.
φάλαγγες: αἱ τάξεις τῶν πολεμιστῶν. ἀριθμοί. ἢ
νούμερα. ἢ ἑκατονταρχίαι.
φάλανθοι: φαλακροί· ἄνθος γὰρ ἡ λευκὴ θρίξ.
φάλαρα: τὰς προμετωπίδας. τοὺς ἀσπιδίσκους. τὴν
κόσμησιν τὴν κατὰ τὸ μέτωπον τῶν ἵππων. ἢ τὰ
ἐκάλεσεν. b (BCE4)
ex. κλαγγή: λέγεται καὶ ἐπὶ ἐμψύχων, ὡς καὶ ἐπὶ Τρώων
(sc. Γ 2). ἐπὶ δὲ ἀνθρωπίνου τόξου ψιλῶς, ὡς τὸ “λίγξε βιός” (Δ 125).
b(BC)T
Hrd. | Or. βιοῖο: Ἀριστάρχειος ὁ τόνος. | παρὰ τὴν βίαν. Aint
Ariston. οὐρῆας: ὅτι οὐκ ὀρθῶς τινες οὐρῆας τοὺς φύλακας·
ἀντιδιαστέλλει γὰρ διὰ τοῦ “αὐτοῖσι” (Α 51). Aim
ex. | ex. | ex. οὐρῆας μὲν πρῶτον ἐπῴχετο καὶ κύνας ἀργούς:
οὐρῆες λέγονται διὰ τὸ ἄγονον, ὡς οὔρια ᾠὰ καλοῦμεν. εὐπαθῆ δὲ τὰ
ζῷα ταῦτα καὶ εὐάλωτα ὑπὸ νόσων· σύμμικτος γὰρ οὖσα ἡ φύσις
αὐτῶν καὶ ἐκ διαφερόντων τοῖς εἴδεσιν, οὐ μεγάλης εἰς τὸ φθείρεσθαι
δεῖται ἀνάγκης, οὐδὲ ἀντέχει μέχρι πολλοῦ βλαπτομένη. οἱ δὲ κύνες
καθαροῦ δέονται τοῦ ἀέρος ὀξυτέρᾳ τῇ ὀσφρήσει χρώμενοι. | ἀργούς
δὲ ἀκουστέον τοὺς λευκούς, ὅτι ἀσθενέστερά ἐστι ταῦτα τὰ σώματα
τῶν ἐναντίως ἐχόντων, ἀραιότερα ὄντα καὶ εὐπαθέστερα. A b (BCE4)
T εἰσὶ δὲ οἱ μὲν πρὸς γεωργίαν, οἱ δὲ πρὸς θήραν χρειώδεις· ὅθεν
μάλιστα τὰς τροφὰς ἐπορίζοντο. | εἰ δὲ καὶ θεὸς ὢν καὶ πολέμιος ἠτι-
μασμένος καιρὸν δίδωσι μετανοίας, τί δεῖ τοὺς ἀνθρώπους ποιεῖν; b
βασιλῆος” (Ν 643, cf. 658); ἔστιν οὖν ὁμωνυμία. καὶ ὁ μὲν ἀρχηγὸς
ὡς “Ἴασος αὖτ' ἀρχὸς μέν” (Ο 337), ὁ δὲ βασιλεύς· διὸ πολλὴ γίνε-
ται περὶ αὐτὸν σπουδὴ τῶν Παφλαγόνων καὶ τοῦ Ἀλεξάνδρου· b
(BCE3E4)T πῶς δὲ ὁ Ἁρπαλίων (cf. Ν 644) ἐνταῦθα οὐκ ἐπή-
μυνε τῷ πατρί, εἰ τούτου ἦν υἱὸς τοῦ Πυλαιμένεος; | Πυλαιμένεα
δὲ ὡς “Διομήδεα” (Δ 365 al.). T
Nic.(?) ὁ δ' ὑπέστρεφε μώνυχας ἵππους: τοῦτο διὰ μέσου. T
ex. χερμαδίῳ ἀγκῶνα: ἐπώδυνος ἡ πληγή· διὸ καὶ τὰς ἡνίας
ἀπέβαλε (cf. Ε 583) καὶ φεύγειν οὐκ ἔχων εὐάλωτος γέγονεν. b(BC
E3E4)T
ex. ἡνία λεύκ' ἐλέφαντι: λείπει τὸ ὥς, ἵν' ᾖ λευκὰ ὡς ἐλέφας.
οἱ δὲ ἐξ ἐλεφαντίνων λελευκασμένα ὀστῶν· ἔχουσι γὰρ αἱ ἡνίαι ἐλε-
φαντίνους ἀστραγάλους ἑκατέρωθεν, δι' ὧν ἕλκουσιν οἱ ἡνίοχοι. b
(BCE3E4)T
ex. ξίφει ἤλασε κόρσην: πῶς ἐπὶ τοῦ ἅρματος ἑστηκὼς τὴν
κεφαλὴν ξίφει πλήττεται; τάχα οὖν τὰς ἡνίας ἀναλαβεῖν ἐθέλων ἢ
ναρκήσας ὑπὸ τῆς πληγῆς κατέκυψεν. b(BCE3E4)T
ex. κύμβαχος: τῆς κυνῆς ὁ λόφος. ἔνιοι τὸ ἐπὶ κεφαλῇ. Til
ex. βρεχμόν: βρεχμὸς λέγεται ἡ τοῦ αὐχένος σπονδυλώδης
μοι ἄφιλος.
ἇς ἔχρῃζε κ. ἑ. ἐφ' ἧς ἤθελε ξένης γῆς
ἀπέθανεν.
τὸ σὸν τουτέστι τὸ παρὰ σὲ ἄχος τηλικοῦ-
τόν ἐστιν.
τὸ ἑξῆς, μὴ ἔχρῃζες ἀντὶ τοῦ μὴ ὤφελες.
ἀλλ' ἔρημος ἔρημος δέ.
μεμονωμένος τῶν συγγενῶν.
272
Ἀκάκητος: ὁ Ἑρμῆς.
Ἀκακία: ἡ ἀγαθωσύνη.
Ἀκάκιος· ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, αἰδέσιμος ἦν ὡς
οὐκ ἄλλος τις. ὀρφανοτρόφος γὰρ γεγονὼς καὶ καλῶς τὰ τῶν ὀρφα-
νῶν διοικῶν πᾶσιν ἐφαίνετο καθ' ἡδονήν. καὶ δὴ καὶ τῷ βασιλεῖ
Λέοντι συνήθης γεγονὼς ὑπερφυῶς ἤρεσκε καὶ τούτῳ πρώτῳ ἀεὶ πάντα
ἀνεκοινοῦτο τά τε κοινὰ καὶ τὰ ἴδια. καὶ ὅτε τὴν βουλὴν ἤθροιζε,
συνεκάλει καὶ τοῦτον καὶ τῆς σκέψεως ἀρχὴν ἐξ αὐτοῦ πάσης ἐτίθετο.
ὃς Ἀκάκιος τὴν τοῦ Λέοντος τοῦ Μακέλλη ὠμότητα συνιδὼν πρὸς
τούς τι λυπήσαντας καὶ τὸ ἦθος ἀκριβῶς τὸ ἐκείνου φωράσας, ὅτι
τοῖς ἐπαινοῦσι μόνον ὑπάρχει εὐάλωτον, ἐπετήδευε πάντα τὰ ἐκείνου
θαυμάζειν. τοιγαροῦν πειθήνιον αὐτὸν εἶχεν ἑτοίμως τόν τε θυμὸν
αὐτοῦ ῥᾳδίως κατέστελλε καὶ πολλοῖς προσκεκρουκόσι τὴν σωτηρίαν
ἐπραγματεύετο καὶ τοὺς ἐξορίαν ἀΐδιον ἔχοντας ἀνεκαλεῖτο πρὸς τὴν
πατρίδα. οὗτος μετὰ θάνατον Γενναδίου, πατριάρχου Κωνσταντινου-
πόλεως, σπουδῇ Ζήνωνος ἱερᾶσθαι προεβλήθη. ὃς ὢν ἀρχικὸς καὶ
πάσας τὰς ἐκκλησίας ὑφ' ἑαυτὸν ποιήσας πεφροντισμένως τῶν ἐν
αὐταῖς κεκληρωμένων ἐποιεῖτο τὴν κηδεμονίαν, οἳ εὐχαριστοῦντες ἐν
γραφαῖς ἀνέθηκαν αὐτὸν κατὰ τοὺς εὐκτηρίους οἴκους. ἐπείπερ οὖν
ἀθρόον ἐν πάσαις ταῖς ἐκκλησίαις ἐδείχθησαν αὐτοῦ εἰκόνες, ᾠήθησάν
τινες κενοδοξοῦντα τὴν ἀνάθεσιν προστεταχέναι οὐ μικρὰν ἔχοντες τῆς
προτοῦ δ' ὑπὸ τῆς πενίας ἅπαντά γ' ἤσθιεν. ἐπὶ τῶν πλουσίων γε-
γονότων ἀπὸ πενήτων. καὶ Φακός, τὸ ὠμὸν ὄσπριον. Φακὸς
ὕδατος, εἶδος ὑδατοδόχου ἀγγείου ἐνοδίου, ὃ ἀγροικικῶς παρ' ἡμῖν
ἀσκοδαῦλα
λέγεται. καὶ ἐπεφέρετο παρὰ τοῦ Σαούλ, ὅτε ἐδίωκε τὸν Δαβίδ. ὅτι Φακᾶς
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ
Αθανάσιος θεολόγος., 9, 118, 119, 120 74, 75, 78, 79, 80, 85, 87, 90, 92, 93, 95,
Αισώπου Μύθοι, 59, 60, 61 97, 98, 100, 107, 111, 113, 114, 115,
Αίτιος ιατρός, 85, 86 116, 117, 119, 124, 132, 139, 141, 146,
Αλέξανδρος ιατρός, 93 147, 148, 149, 150, 154, 156, 159, 160,
Άννα Κομνηνή Αλεξιάς, 26, 170 161, 163, 166, 167, 174, 178, 179, 181,
Αριστοτέλης, 6, 59 182, 184, 186, 189, 192, 193, 194, 195,
Βασίλειος θεολόγος, 123, 124, 125, 126, 198, 199, 200, 201, 202, 205, 206, 218,
127, 129, 130, 131 219, 222, 228, 233, 235, 236, 237, 240,
Γαληνός ιατρός, 42, 43, 45, 46, 47, 48, 252, 259, 260, 273, 274, 277
49, 50, 51, 52, 53, 54, 55 εὐάλωτόν, 7, 8, 18, 32, 44, 51, 52, 67, 75,
Γρηγόριος Ναζιανζηνός, 8, 9, 116, 117 77, 103, 116, 121, 127, 213
Γρηγόριος Νύσσης, 7, 8, 102, 103, 104, Εὐάλωτον. εὐκόλως χειρούμενον, 185
105, 106, 107 ευάλωτος, 3, 4
Δίδυμος Καίκος, 10, 157, 158 εὐάλωτος, 4, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 16,
Διόδωρος Σικελός, 56, 57 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 33,
Δίων Κάσσιος, 62, 63, 64, 65, 66 35, 38, 39, 40, 43, 45, 56, 59, 66, 69, 72,
Δίων Χρυσόστομος, 79 79, 102, 104, 105, 106, 108, 110, 112,
Επιφάνιος, 111, 112, 113, 114 114, 120, 121, 122, 125, 128, 129, 130,
Ετυμολογικόν λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη, 4 131, 132, 134, 140, 141, 142, 143, 146,
εὐάλωτα, 21, 22, 26, 35, 47, 54, 55, 76, 150, 152, 161, 162, 163, 165, 167, 169,
83, 99, 125, 137, 169, 171, 175, 183, 170, 172, 173, 175, 176, 180, 182, 188,
227, 232, 241, 257, 266 192, 197, 205, 208, 209, 210, 211, 212,
εὐάλωτά, 41, 258 213, 217, 219, 221, 223, 229, 230, 232,
εὐάλωται, 68 238, 242, 243, 244, 245, 248, 250, 253,
εὐάλωτοι, 7, 13, 14, 18, 20, 21, 22, 23, 24, 262, 265, 267, 268, 269, 271, 274, 276,
26, 27, 30, 32, 36, 44, 46, 47, 48, 49, 57, 278
60, 61, 62, 67, 70, 73, 76, 81, 82, 84, 86, Εὐάλωτος, 15, 149, 221, 251
87, 88, 91, 94, 109, 112, 134, 135, 144, εὐάλωτός, 10, 11, 16, 153, 155, 157, 158,
145, 147, 155, 162, 166, 171, 172, 174, 196, 246, 249
180, 188, 191, 196, 198, 207, 211, 212, εὐαλωτοτάτην, 65
218, 224, 225, 228, 229, 230, 233, 234, εὐαλωτότατοι, 20, 225, 226
236, 239, 252, 254, 255, 262, 263, 264, εὐαλωτότατον, 53
265, 270, 273, 275 εὐαλωτότατος, 20, 38, 65, 226
εὐάλωτοί, 5, 18, 42, 93, 203, 210, 256 εὐαλωτότερα, 58, 123
εὐαλώτοις, 11, 50, 138, 168, 237 εὐαλωτότεροι, 41, 53, 81, 90
εὐαλώτοιςιν, 50 εὐαλωτότερον, 43, 63, 127, 190
εὐάλωτον, 6, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 17, 21, εὐαλωτότερός, 64
23, 24, 25, 26, 27, 29, 31, 34, 38, 39, 43, εὐαλωτοτέρων, 104, 186
45, 48, 49, 51, 52, 56, 57, 69, 70, 71, 73, εὐαλώτου καὶ εὐεπηρεάστου, 198
280
εὐαλώτους, 6, 12, 16, 20, 30, 42, 54, 68, Κύριλλος., 216, 217, 218, 219, 220, 221,
84, 85, 89, 100, 108, 133, 136, 137, 139, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229,
140, 151, 202, 216, 266 230, 231, 232, 233, 234, 235
εὐαλώτῳ, 33, 165, 177, 261, 276 Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος,
εὐαλώτων, 19, 187, 200, 204, 215, 259 176, 177, 178, 179
Εὐαλώτων, 128, 131 Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη, 4
εὐαλώτως, 37, 96 Λεξικόν Δημητράκου, 4
Εφραίμ Σύρος, 10, 11, 246, 247, 248, Μιχαήλ Ψελλός, 167, 168, 169
249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256 νόσοις, 39, 43, 44, 58, 99
Ησύχιος, 200, 201 Ξενοφών, 5, 41
Θεοδώρετος, 17, 18, 19, 20, 202, 203, Ορειβάσιος ιατρός, 87, 88, 89
204, 205, 206, 207, 208, 209, 211, 212, Παύλος ιατρός, 83, 84
213, 214, 215, 216 Πλάτων, 6, 26, 35, 56, 198
Ιουλιανός εκκλησιαστικός, 241, 242, Πλούταρχος, 6, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33,
244, 245 34
Ιούλιος Πολυδεύκης, 73, 74 Ποσειδώνιος, 94
Ιππιατρικά, 91, 92, 93 Προκόπιος, 24, 165, 166, 167, 188, 189,
Ιππόλυτος, 160, 161, 162, 163 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196
Ιωάννης 6ος Καντακουζηνός, 185, 186, Σούδα, 273, 274, 275, 276, 277
187 συμπτώμασιν, 45, 85, 271
Ιωάννης Δαμασκηνός, 25, 174, 175 Σωράνος ιατρός, 77, 78
Ιωάννης Χρυσόστομος, 11, 12, 13, 14, Φίλων Ιουδαίος, 36, 37, 38, 39, 40, 41
15, 16, 17, 138, 139, 140, 141, 142, 143, Φλάβιος Ιώσηπος, 67, 68, 69, 70, 71
144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, Φλάβιος Φιλόστρατος, 81, 82
152, 153, 154, 155 Φώτιος, 26, 196, 197
Καινή Διαθήκη, 238, 239, 240 Ωριγένης., 132, 133, 134, 135
Κλήμης Αλεξανδρινός, 75
Κύριλλος Αλεξανδρινός, 20, 21, 22, 23,
24