Οδυσσεας Γκιλής. ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΗ.αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. Θεσσαλονίκη. 2020

1
Οδυσσέας Γκιλής
Επιμέλεια
ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΗ
Αποσπάσματα από αρχαία, Βυζαντινά και θεολογικά
κείμενα
Θεσσαλονίκη 2020
2
3
Περιεχόμενα
Λεξικόν Δημητράκου τόμος Θ΄. Σελ. 4606................................................................................4

Χρονολογική κατάταξη αποσπάσματων...................................................................................5
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.......................................................................................14
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ λεξεων-εννοιών-ονομάτων συγγραφέων........................................................210
Υπάρχει και άλλη εργασία μου με τον τίτλο ΔΙΑΔΟΣΙΣ ΜΑΤΑΔΟΣΙΣ

4
Λεξικόν Δημητράκου τόμος Θ΄. Σελ. 4606

5
Χρονολογική κατάταξη αποσπάσματων
 1. Ξενοφών. Cyropaedia (5-4 B.C.) Book 7 ch.5 section 79 line 2

 μεταδιδόντας γε μέντοι πειρᾶσθαι δεῖ ἐν τούτοις πρῶτον
(79) βελτίονας αὐτῶν φαίνεσθαι. πολεμικῆς δ’ ἐπιστήμης καὶ
μελέτης παντάπασιν οὐ μεταδοτέον τούτοις, οὕστινας ἐργάτας
ἡμετέρους καὶ δασμοφόρους βουλόμεθα καταστήσασθαι, ἀλλ’
αὐτοὺς δεῖ τούτοις τοῖς ἀσκήμασι πλεονεκτεῖν, γιγνώσκοντας

 2. Πλάτων. Lysis (5-4 B.C.) Stephanus page 211 section d line 2

 ἔφη ὁ Κτήσιππος, αὐτὼ μόνω ἑστιᾶσθον, ἡμῖν δὲ οὐ
(d) μεταδίδοτον τῶν λόγων;
Ἀλλὰ μήν, ἦν δ’ ἐγώ, μεταδοτέον. ὅδε γάρ τι ὧν λέγω
οὐ μανθάνει, ἀλλά φησιν οἴεσθαι Μενέξενον εἰδέναι, καὶ
κελεύει τοῦτον ἐρωτᾶν.

 3. TESTAMENTA XII PATRIARCHARUM Hagiogr. et

Pseudepigr. Testamenta xii patriarcharum {1700.001} (2
B.C./A.D. 3) Testamentum 7 ch.6 section 9 line 2
6
 ἀπορρίψατε τὸν θυμὸν καὶ πᾶν ψεῦδος, καὶ ἀγαπήσατε τὴν

ἀλήθειαν καὶ τὴν μακροθυμίαν, (9) καὶ ἃ ἠκούσατε παρὰ τοῦ
πατρὸς ὑμῶν, μετάδοτε καὶ ὑμεῖς τοῖς τέκνοις ὑμῶν, ἵνα
δέξηται ὑμᾶς ὁ πατὴρ τῶν ἐθνῶν· ἔστι γὰρ ἀληθὴς καὶ
μακρόθυμος, πρᾷος καὶ ταπεινός, καὶ ἐκδιδάσκων διὰ τῶν

 4. Βέττιος Βάλενς. Anthologiarum libri ix {1764.001} (A.D. 2)

Page 19 line 2
 θεοι εὔκρατοι. αἱ δὲ θʹ Ἄρεως εἰσὶ πρακτικαὶ θαλασσομάχοι (35)
(19) ἀφηγηταὶ καὶ εὐψυχεῖς, περὶ τὰ ἄρρητα ποιητικαί, ἁρπακτικαὶ
καὶ πάλιν μεταδοτικαί, ποικίλαι οὐκ ἰδιοθάνατοι. αἱ δ’ ἐπὶ πᾶσι
βʹ Κρόνου σινωτικαὶ κάθυγροι σπασματώδεις, περὶ πάντα ἀτυχεῖς.
Ἐκθέμενοι οὖν διδασκαλικῶς περὶ ἑκάστης μόνης μοίρας τί


Page 48 line 15
 ἐπιψόγους δέ. Ἑρμῆς Σελήνη Ἀφροδίτη ἀγαθούς, εὐσυμβιώτους,
ἁπλοῦς, μεταδοτικούς, φιλογέλωτας, πολιτικούς, παιδείας ἢ
ῥυθμῶν μετόχους, μηχανικούς, πολυπείρους, κοσμίους, καθαρίους,
εὐφυεῖς, μυστικῶν πραγμάτων συνίστορας, ὑπηρετικούς,
ζηλουμένους καὶ


Page 88 line 30
 θήσεται ἢ ἀπαγωγῆς ἢ φυγαδείας πεῖραν λήψεται. ἐὰν δὲ ὁ
κύριος τῷ δαίμονι συμπαρῇ ἀνατολικὸς σὺν τῇ Σελήνῃ, εὐτυχὴς ὁ
τοιοῦτος καὶ πλούσιος καὶ μεταδοτικός. ἐὰν ὁ Ἥλιος ἐπῇ τῷ
(30)
δαίμονι τῆς οἰκείας αἱρέσεως ὑπάρχων τοῦ οἰκοδεσπότου ἰδιοτο-
ποῦντος, ἔνδοξος εὐσχήμων πολύφιλος· ἐὰν δὲ ἀλλοτρίας, ἐξ ὑ-

 7. Ωριγένης. . Scholia in Lucam (fragmenta e cod. Venet. 28)

{2042.078} (A.D. 2-3) Vol. 17 page 328 line 43n
 (328) Τί οὖν ποιήσομεν; (41n)
Στίχ. ιαʹ. Ἀποκριθεὶς δὲ λέγει αὐτοῖς· Ὁ ἔχων (42n)
δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι. (43n)
Ὃ λέγουσι, τοιοῦτόν ἐστι· Τὰ δεδομένα ἡμῖν ἐκ (44)
Μωϋσέως καὶ τῶν πατέρων ἔθη περὶ θυσιῶν, ἃ περὶ (45)

7
 8. Γρηγόριος Νϋσσης. . De oratione dominica orationes v

{2017.047} (A.D. 4) Page 292 line 9
 ἀγαθῷ ἀγαθὸς, ὁ τῷ δικαίῳ δίκαιος, ἀνεξίκακός τε τῷ
ἀνεξικακῷ, καὶ τῷ φιλανθρώπῳ φιλάνθρωπος, καὶ τὰ
ἄλλα πάντα ὡςαύτως τῷ χρηστῷ τε καὶ ἐπιεικεῖ καὶ μεταδοτικῷ
τῶν ἀγαθῶν, καὶ παντὶ τὸν ἔλεον νέμοντι, καὶ (10)
εἴ τι περὶ τὸ θεῖον ὁρᾶται, πρὸς ἕκαστον διὰ τῆς προαι-
ρέσεως ὁμοιούμενος, οὕτως ἑαυτῷ τὴν τῆς προςευχῆς παῤ-

 9. Γρηγόριος Νϋσσης. . Orationes viii de beatitudinibus

{2017.053} (A.D. 4) Vol. 44 page 1292 line 56
 κρίνας, προσκαλεῖται πρὸς τὴν τῶν οὐρανῶν βασι-
λείαν, ἄλλας τῆς τοιαύτης τιμῆς τὰς αἰτίας λέγων; (55)
Τὸ γὰρ συμπαθές τε καὶ μεταδοτικὸν καὶ φιλάλληλον
ἐκεῖ προφέρων, οὐδαμοῦ μέμνηται οὔτε τῆς πνευμα-
(1293) τικῆς πτωχείας, οὔτε τῆς ἕνεκεν ἐκείνου διώξεως·

 10. Γρηγόριος Νϋσσης. . Ad imaginem dei et ad similitudinem

[Sp.] {2017.055} (A.D. 4) Vol. 44 page 1345 line 29
 Θεοῦ Λόγου καθ’ ὑπόστασιν ἑνώσεως ἐν αὐτῷ μεῖζόν
τι γεγένηται· ὁ γάρ ποτε κατ’ εἰκόνα Θεοῦ νῦν γέ-
γονε τὸ ἅμα Θεῷ· καὶ ὁ πρὶν μεταληπτικὸς τῆς εἰκό-
νος Θεοῦ γέγονε μεταδοτικὸς τῆς ἑαυτοῦ εἰκόνος·
αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. (30)

 11. Γρηγόριος Νϋσσης. . De opificio hominis {2017.079} (A.D. 4)

Page 173 line 33
 πολλοῖς τὰ ἐνύπνια. Ἄλλα τοῦ ἀνδρείου, καὶ ἄλλα τοῦ
δειλοῦ τὰ φαντάσματα· ἄλλοι τοῦ ἀκολάστου ὄνειροι,
καὶ ἄλλοι τοῦ σώφρονος· ἐν ἑτέροις ὁ μεταδοτικὸς,
καὶ ἐν ἑτέροις φαντασιοῦται ὁ ἄπληστος, οὐδαμοῦ
τῆς διανοίας, ἀλλὰ τῆς ἀλογωτέρας διαθέσεως ἐν τῇ (35)

 12. Ευσέβιος. . Commentaria in Psalmos {2018.034} (A.D. 4)

Vol. 23 page 364 line 10
 πίας καὶ φιλοπτωχίας. Προσήκει γὰρ ἐπὶ τῶν κοινό-
τερον λεγομένων πτωχῶν συμπαθητικοὺς εἶναι καὶ
μεταδοτικοὺς, συνιέντας, ὡς ὁ κρίνων αὐτοὺς πτω- (10)
χεύειν Θεὸς εἰς ταύτην αὐτοὺς ἤγαγε τὴν κατάστασιν·
8
ὁμοῦ μὲν καὶ αὐτοὺς γυμνάζων διὰ τῆς πτωχείας,

 13. Γρηγόριος Ναζιανζηνός. In sancta lumina (orat. 39)

{2022.047} (A.D. 4) Vol. 36 page 357 line 32
 ὑμῶν εἰπεῖν τολμήσῃ, μηδὲ εἰ λίαν ἑαυτῷ τεθάῤῥηκε· (30)
Μή μου ἅπτου, καθαρὸς γάρ εἰμι, καὶ τίς οὕτως ὥσπερ
ἐγώ; μετάδοτε καὶ ἡμῖν τῆς λαμπρότητος. Ἀλλ’ οὐ
πείθομεν; καὶ ὑπὲρ ὑμῶν δακρύσομεν. Οὗτοι
μὲν οὖν, εἰ μὲν βούλοιντο, τὴν ἡμετέραν ὁδὸν

 14. Αθανάσιος θεολόγος. . Sermo contra Latinos [Sp.] {2035.083}

(A.D. 4) Vol. 28 page 832 line 24
 χύσεις ἐμυήθην ἐπὶ τοῦ Πνεύματος· μίαν μὲν
τὴν ἐκπορευτικὴν καὶ ὑπὲρ χρόνον, καὶ μίαν τὴν
μεταδοτικὴν ἀγαθότητος. Ἀλλὰ τῆς πρώτης γεν-
νήσεως τοῦ Υἱοῦ, καὶ τῆς πρώτης τοῦ Πνεύ- (25)
ματος ἐκπορεύσεως, ὁ Πατὴρ μόνος αἴτιος. Τῆς

 15. Αθανάσιος θεολόγος. . Sermo contra Latinos [Sp.] {2035.083}

(A.D. 4) Vol. 28 page 832 line 28
 ματος ἐκπορεύσεως, ὁ Πατὴρ μόνος αἴτιος. Τῆς
δὲ ἄλλης γεννήσεως τῆς ὑπὸ χρόνον, καὶ τῆς ἄλλης
προχύσεως τῆς μεταδοτικῆς, οὐ μόνος αἴτιος ὁ Πα-
τὴρ, ἀλλὰ καὶ ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Ἐξ
ἀμφοῖν τοιγαροῦν τὸ Πνεῦμα, Πατρὸς καὶ Υἱοῦ, πρὸς (30)

 16.Βασίλειος Καισαρείας. Homiliae super Psalmos {2040.018}

(A.D. 4) Vol. 29 page 300 line 26
 λέγεται ὁ ἅγιος διὰ τὸ μετεωροπόρον, καὶ διὰ τὸ
διηρμένον ἀπὸ γῆς ἐπὶ πλεῖον· καὶ ὡς πρόβατον διὰ (25)
τὸ ἥμερον καὶ μεταδοτικὸν ὧν ἔχει· καὶ κριὸς διὰ τὸ
ἡγεμονικόν· καὶ περιστερὰ διὰ τὸ ἄκακον· οὕτω καὶ
ἔλαφος διὰ τὴν πρὸς τὰ πονηρὰ ἐναντίωσιν. Διὸ καὶ ὁ

 17.Βασίλειος Καισαρείας. Regulae morales {2040.051} (A.D. 4)

Vol. 31 page 768 line 47
 δεδωκότος ἃ ἔχομεν. (45)Κεφάλ. Βʹ.
ΛΟΥΚΑΣ. Ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ
9
μὴ ἔχοντι· καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω.

ΠΡΟΣ ΚΟΡ. αʹ. Τί γὰρ ἔχεις, ὃ οὐκ ἔλαβες; ΠΡΟΣ

 18. Σωκράτης Σχολαστικός. Historia ecclesiastica {2057.001}

(A.D. 4-5) Book 7 ch.25 line 9
 Ἰωάννου ἐν ταῖς εὐχαῖς ἐκέλευσε ποιεῖσθαι, ὡς καὶ τῶν ἄλλων
ἐπισκόπων τῶν κεκοιμημένων εἰώθει γίνεσθαι, διὰ τοῦτο πολλοὺς
ἐπανελθεῖν εἰς τὴν ἐκκλησίαν ἐλπίσας. Οὕτω δὲ ἦν μεταδοτικὸς,
ὡς μὴ μόνον τῶν ἐν ταῖς αὐτοῦ παροικίαις πτωχῶν προνοεῖν, ἀλλὰ
(10)
καὶ ταῖς ἀστυγείτοσι τῶν πόλεων χρήματα πέμπειν πρὸς
παραμυθίαν

 19. Ιωάννης Χρυσόστομος. In epistulam i ad Corinthios

(homiliae 1-44) {2062.156} (A.D. 4-5) Vol. 61 page 234 line 60
 λαμβάνειν. Εἰ δὲ τὸ μὴ μεταδοῦναι τῶν ὄντων εἴργει
τῆς τραπέζης ἐκείνης, πολλῷ μᾶλλον τὸ ἁρπάζειν.
Καὶ οὐκ εἶπεν, Ὥστε συνερχόμενοι μετάδοτε τοῖς (60)
δεομένοις, ἀλλ’ ὃ σεμνότερον ἦν, Ἀλλήλους ἐκδέ-
χεσθε. Τοῦτο γὰρ καὶ ἐκεῖνο κατεσκεύαζε καὶ ᾐνίτ-

 20. Ιωάννης Χρυσόστομος. Contra ludos et theatra {2062.175}

(A.D. 4-5) Vol. 56 page 269 line 27
 ὑπακούσῃ τῷ λόγῳ ἡμῶν διὰ τῆς ἐπιστολῆς, τοῦτον (25)
σημειοῦσθε, καὶ μὴ συναναμίγνυσθε αὐτῷ. Τοῦτο δὲ
ποιήσατε· μήτε λόγου μετάδοτε, μήτε εἰς οἰκίαν δέξησθε,
μήτε τραπέζης κοινωνήσητε, μήτε εἰσόδου, μήτε ἐξόδου,
μήτε ἀγορᾶς· καὶ οὕτω ῥᾳδίως αὐτοὺς ἀνακτησόμεθα.

 21. Θεοδώρετος. Interpretatio in xii prophetas minores

{4089.029} (A.D. 4-5) Vol. 81 page 1580 line 21
 τὰς ὑπ’ ἐμοῦ προσφερομένας ὑμῖν παιδείας· κατα-
λάβετε τοὺς ὑψηλοτάτους βουνοὺς, ἐν οἷς πᾶσαν τοῖς (20)
εἰδώλοις προσεφέρετε θεραπείαν· μεταδότωσαν ὑμῖν
εἰς καιρὸν τῆς οἰκείας ἐπικουρίας. Εἰκότως δὲ καὶ
τοῦ Βενιαμὶν ἐμνημόνευσεν, ἐπειδὴ συνάπτει καὶ τοῦ

10
 22. Κύριλλος Αλεξανδρινός. De sancta trinitate [Sp.] {4090.123}

(A.D. 4-5) Vol. 77 page 1164 line 39
 γεννητῶς, καὶ οὐ δημιουργικῶς, ὡς τὸ, «Ἐγὼ ἐκ
τοῦ Πατρὸς ἐξῆλθον·» καὶ, «Ἐγὼ ζῶ διὰ τὸν Πατέρα.»
Πάντα δὲ ὅσα ἔχει οὐ μεταδοτικῶς, οὔτε διδακτικῶς,
ἀλλ’ ὡς ἐξ αἰτίου, ὡς τὸ, «Οὐ δύναται ὁ Υἱὸς ποιεῖν (40)
ἀφ’ ἑαυτοῦ οὐδὲν, ἐὰν μήτι βλέπῃ τὸν Πατέρα ποι-

 23. Ερμίας. In Platonis Phaedrum scholia {2317.001} (A.D. 5)

Page 256 line 8
 Αἰγυπτίοις Ἄμμων καλεῖται ἀπὸ τοῦ ἀφανοῦς εἰς τὸ ἐμφανὲς πάντα
φέρων.
σξαʹ Τὰς τέχνας ἐπέδειξε 274d
Καὶ τὸ ἄφθονον καὶ μεταδοτικὸν τῆς θείας ἐνεργείας διὰ τούτου
ἐνδεικνύ-
μενος καὶ διδάσκων ὅτι οὐ χρὴ ἄχρι τοῦ εὑρόντος ἑστάναι τὴν
εὕρεσιν τῶν
λόγων, ἀλλ’ ἀφθόνως μεταδιδόναι τοῖς πᾶσιν. (10)

 24. Προκόπιος. Commentarii in Isaiam {2598.004} (A.D. 5-6)

Page 2072 line 17
 νεται, μηδεμιᾶς πρὸς τὸν θόρυβον ἀρκούσης φωνῆς. (15)
Καὶ ἄλλως δὲ, ὁ τὴν παράκλησιν τοῖς θλιβομένοις
δι’ ἀγαθῶν ἔργων προσφέρων, τῇ μεταδοτικῇ χειρὶ
τὴν πενίαν παρεμυθήσατο. Διδοὺς γὰρ μᾶλλον παρα-
καλέσει, λόγῳ παραινῶν τὴν πενίαν γενναίως ὑφί-

 25. Ιωάννης Μαλαλάς. Chronographia {2871.001} (A.D. 5-6)

Page 450 line 11
 πλησίον τῶν Ῥωμαϊκῶν γενόμενοι τοὺς ἐν μέσῳ μηδὲν ἁμαρτή-
σαντας προφάσει τῆς ἐκείνων ἀπειθείας ἀπολέσαι. ἀλλ’, ὡς (10)
χριστιανοὶ καὶ εὐσεβεῖς, φείσασθε ψυχῶν καὶ σωμάτων, καὶ με-
τάδοτε ἡμῖν χρυσίου· εἰ δὲ μὴ τοῦτο ποιεῖτε, εὐτρεπίσατε ἑαυ-
τοὺς πρὸς πόλεμον, προθεσμίαν ἔχοντες ὅλου τοῦ ἐνιαυτοῦ, ἵνα
μὴ νομισθῶμεν κλέπτειν τὴν νίκην καὶ δόλῳ περιγίνεσθαι τοῦ

 26.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum

alphabeti litteras dispositae, quae tres libros conflant) (fragmenta
11
e cod. Vat. gr. 1236) {2934.018} (A.D. 7-8) Vol. 95 page 1060 line
34
 Περὶ μοχθηρῶν· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ φ στοιχείῳ
τῆς Ηʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ φίλων τραπέζης.
Περὶ Μεταδοτικῶν· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ φ στοιχείῳ
τῆς Θʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ φιλοτιμουμένων. (35)Στοιχεῖον Ν.
27.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones

secundum alphabeti litteras dispositae, quae tres libros conflant)
(fragmenta e cod. Vat. gr. 1236) {2934.018} (A.D. 7-8) Vol. 95
page 1068 line 34
 Ζʹ. Περὶ φίλων χρηστῶν.

Ηʹ. Περὶ φίλων τραπέζης, καὶ μοχθηρῶν.
Θʹ. Περὶ φιλοτιμουμένων, καὶ Μεταδοτικῶν· καὶ
ὅτι φιλοτιμία σωτηρίαν προξενεῖ. (35)
Ιʹ. Περὶ φειδωλῶν καὶ ἀμεταδότων· καὶ ὅτι οἱ φει-


44
 μὲν πρῶτον καὶ ἄριστον, τὸ κατ’ ἀρετήν· στεῤῥὰ
γὰρ ἡ ἐκ λόγου ἀγάπη· τὸ δὲ δεύτερον καὶ μέσον,
τὸ κατ’ ἀμοιβήν· κοινωνικὸν τοῦτο, καὶ μεταδοτικὸν,
καὶ βιωφελές· κοινὴ γὰρ ἡ εὐχάριστος φιλία. Τὸ δὲ (45)
ὕστατον καὶ τρίτον, ἡμεῖς μὲν τὸ ἐκ συνηθείας φα-


40
 ὑμῖν, οὐ μὴ ἀπολέσῃ τὸν μισθὸν αὐτοῦ.»
«Ἀποκριθεὶς ὁ Ἰωάννης λέγει αὐτοῖς· Ὁ ἔχων
δύο χιτῶνας, μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι, καὶ ὁ ἔχων (40)
βρώματα, οὕτως ποιείτω.»
«Εἶπεν αὐτοῖς ὁ Κύριος· Νῦν ὑμεῖς οἱ Φαρισαῖοι

12

31
 μὲν πρῶτον καὶ ἄριστον, τὸ κατ’ ἀρετήν. Στεῤῥὰ
γὰρ ἡ ἐκ λόγου ἀγάπη. Τὸ δὲ δεύτερον καὶ μέσον, (30)
τὸ κατ’ ἀμοιβὴν, κοινωνικὸν τοῦτο καὶ μεταδοτικὸν,
καὶ βιωφελές. Κοινὴ γὰρ ἡ εὐχάριστος φιλία. Τὸ δὲ
ὕστατον καὶ τρίτον, τὸ ἐκ συνηθείας φαμὲν, πρὸς


49
 Οὐκ ἂν εἴποι τις ἑταῖρον τὸν κόλακα. Νόσος γὰρ
φιλίας ἡ κολακεία
ΤΙΤΛ. Θʹ. —Περὶ φιλοτιμουμένων καὶ μεταδο-
τικῶν· καὶ ὅτι ἡ φιλοτιμία σωτηρίαν προξε- (50)
νεῖ.
«Εἶδεν Ἀβιγαιὰ τὸν Δαβὶδ, καὶ ἔπεσεν, καὶ κατ-


e cod. Berol. B.N. gr. 46 [= parallela Rupefucaldina]) {2934.019}
(A.D. 7-8) Vol. 96 page 465 line 57
 ΙΕʹ. Περὶ φίλων χρηστῶν. (55)
Ιϛʹ. Περὶ φίλων μοχθηρῶν.
ΙΖʹ. Περὶ φιλοτιμουμένων καὶ Μεταδοτικῶν· καὶ ὅτι
ἡ φιλοτιμία σωτηρίαν προξενεῖ.
ΙΗʹ. Περὶ φειδωλῶν, καὶ ἀμεταδότων, καὶ κνιπῶν·

 33.Ιωάννης Δαμασκηνός. De sancta trinitate (fragmentum)

[Dub.] {2934.035} (A.D. 7-8) Vol. 95 page 16 line 21
 Τί ἐστιν ἕνωσις; Ἀπόκρ. Τὸ καθ’ ὑπόστασιν,
καὶ τὸ ἐκ διαφόρων φύσεων ὑφεστὼς πρᾶγμα. (20)
Ἐρώτ. Μεταδοτική ἐστιν ἡ θεία φύσις, ἢ με-
ταληπτική; Ἀπόκρ. Μεταδοτική. Ἐρώτ. Τί ἐστι
συναλοιφή; Ἀπόκρ. Ἡ σύγχυσις. Ἐρώτ. Ποίοις

13
 34.Ιωάννης Δαμασκηνός. De sancta trinitate (fragmentum)

[Dub.] {2934.035} (A.D. 7-8) Vol. 95 page 16 line 22
 καὶ τὸ ἐκ διαφόρων φύσεων ὑφεστὼς πρᾶγμα. (20)
ταληπτική; Ἀπόκρ. Μεταδοτική. Ἐρώτ. Τί ἐστι
συναλοιφή; Ἀπόκρ. Ἡ σύγχυσις. Ἐρώτ. Ποίοις
ὀνόμασι τιμᾶται ὁ Πατὴρ, καὶ κατὰ τί εἴρηται Πα-

 35.Ιωάννης Δαμασκηνός. De virtutibus et vitiis (fragmenta) [Sp.]

{2934.037} (A.D. 7-8) Vol. 95 page 85 line 24
 κριτον, τὸ ἄτυφον, τὸ ἀνυπερήφανον, τὸ ἄφθονον,
τὸ ἄδολον, τὸ ἀφιλάργυρον, τὸ συμπαθὲς, τὸ ἐλεημο-
νητικὸν, τὸ μεταδοτικὸν, τὸ ἄφοβον, τὸ ἄλυπον, τὸ
κατανυκτικὸν, τὸ αἰδεστικὸν, ἡ εὐλάβεια, ἡ τῶν μελ- (25)
λόντων ἀγαθῶν ἔφεσις, ἡ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ

 36. Εφραίμ ΑινειανόςChronicon imperatorum Romanorum

{3170.001} (A.D. 13-14) Line 5651
 οἴκτῳ πενήτων καὶ φιλευσπλάγχνοις τρόποις
εὐποιίᾳ τε τὴν ψυχὴν κεκασμένος, (5650)
μεταδοτικὸς συμπαθὴς στερουμένοις,
εὐεργετῶν ἅπαντας ἀπορουμένους,
πτωχοὺς πένητας ὀρφανοὺς χήρας ξένους.


{3170.001} (A.D. 13-14) Line 5664
 τράπεζαν ἀεὶ Σολομώντειον φέρων
καὶ καινοφανεῖς στολὰς καθ’ ἡμέραν,
μεταδοτικὸς βρωμάτων διακόνοις.
ἐχρῆτο λουτροῖς ἑβδομάδος πολλάκις, (5665)
ὠσφραίνετ’ ἀεὶ καὶ μύρων εὐωδίας,


{3170.001} (A.D. 13-14) Line 6330
 μείλιχος, ἡσύχιος, ἠπία φύσις,
ἱλαρὸν εὐέντευκτον ἦθος εὖ φέρων,
μεταδοτικὸς καὶ φιλοικτίρμων πλέον, (6330)
πᾶσι προσιτός, εὐμενὴς ὑπηκόοις,
14
ἡδύς, χαρίεις, εὐπρεπὴς ὄψιν ἄγαν,


{3170.001} (A.D. 13-14) Line 7494
 ὅπλοις στρατηγίαις τε καὶ μάχης νόμῳ,
φίλοικτος, εὐέντευκτος, εὔσπλαγχνος πάνυ,
μεταδοτικός, φιλοδωρίας χάρις,
καθειμένον γένειον εἰς μέγα φέρων, (7495)
φοξός, μελάγχρους μετρίως, οὐ πρὸς βάθος,

 40. ANONYMI MEDICI Med. Διάγνωσις περὶ τῶν ὀξέων καὶ

χρονίων νοσημάτων {0721.026} (Varia) Section 10 line 32
 βόλαια καὶ τὰ ὑποστρώματα καὶ τὰ ἐνδύματα ἐλαφρά τε (30)
καὶ τετριμμένα καὶ τῷ ἐδάφει κατερράνθω καὶ φύλλοις κα-
τεστρώσθω. μεταδοτέον δὲ αὐτοὺς ἀέρος ψυχροῦ εἰσόδῳ καὶ
τοῖς δι’ ὀξυκράτου ἀποσπογγισμοῖς καὶ διακλύσμασι καὶ
ἐμβροχαῖς ψυχροῦ καὶ ὀσφραντοῖς ποικίλοις κα
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα
Πλούταρχος. De cupiditate divitiarum (523c-528b)

Stephanus page 525, section C, line 9
μὲν πόνους ὑπομένουσι τὰς δ' ἡδονὰς οὐκ ἔχουσιν. ὁ γοῦν

Δημάδης ἐπιστὰς ἀριστῶντί ποτε Φωκίωνι καὶ θεασά-
μενος αὐτοῦ τὴν τράπεζαν αὐστηρὰν καὶ λιτὴν ‘θαυμάζω
σ' ὦ Φωκίων’ εἶπεν ‘ὅτι οὕτως ἀριστᾶν δυνάμενος πολιτεύῃ’
(αὐτὸς γὰρ εἰς τὴν γαστέρα ἐδημαγώγει, καὶ τὰς Ἀθήνας
μικρὸν ἡγούμενος τῆς ἀσωτίας ἐφόδιον ἐκ τῆς Μακεδονίας
ἐπεσιτίζετο· καὶ διὰ τοῦτ' Ἀντίπατρος εἶπε θεασάμενος
αὐτὸν γέροντα ‘καθάπερ ἱερείου διαπεπραγμένου μηδὲν
ἔτι λοιπὸν ἢ τὴν γλῶσσαν εἶναι καὶ τὴν κοιλίαν’)· σὲ δ'
οὐκ ἄν τις, ὦ κακόδαιμον, θαυμάσειεν, εἰ δυνάμενος οὕτω
ζῆν ἀνελευθέρως καὶ ἀπανθρώπως καὶ ἀμεταδότως καὶ
πρὸς φίλους ἀπηνῶς καὶ πρὸς πόλιν ἀφιλοτίμως κακοπα-
θεῖς καὶ ἀγρυπνεῖς καὶ ἐργολαβεῖς καὶ κληρονομεῖς καὶ
ὑποπίπτεις τηλικοῦτον ἔχων τῆς ἀπραγμοσύνης ἐφόδιον,
τὴν ἀνελευθερίαν; Βυζάντιόν τινα λέγουσιν ἐπὶ δυσμόρφῳ
γυναικὶ μοιχὸν εὑρόντ' εἰπεῖν, ‘ὦ ταλαίπωρε, τίς ἀνάγκα;
15
σαπρὰ γὰρ ἁ τρύξ’. ἄγε σὺ κυκᾷς ὑφάπτεις, ὦ πόνηρε,

τοὺς βασιλεῖςἔαπορίζεσθαι τοὺς ἐπιτρόπους τῶν βασι-
λέων τοὺς ἐν ταῖς πόλεσι πρωτεύειν καὶ ἄρχειν ἐθέλοντας,
ἐκείνοις ἀνάγκη διὰ τὴν φιλοτιμίαν καὶ τὴν ἀλαζονείαν καὶ
τὴν κενὴν δόξαν ἑστιῶσιν χαριζομένοις δορυφοροῦσιν δῶρα
Φίλων Ιουδαίος. De fuga et inventione Section 84, line 2
τε δικαιότατος, καὶ οὐκ ἔστιν αὐτῷ ὁμοιότερον οὐδὲν ἢ ὃς ἂν ἡμῶν αὖ

γένηται ὅτι δικαιότατος. περὶ τοῦτον καὶ ἡ ὡς ἀληθῶς δεινότης ἀνδρὸς
καὶ οὐδενία τε καὶ ἀνανδρία. ἡ μὲν γὰρ τούτου γνῶσις σοφία καὶ ἀρετὴ
ἀληθινή, ἡ δὲ ἄγνοια ἀμαθία τε καὶ κακία ἐναργής. αἱ δὲ ἄλλαι δεινό-
τητες δοκοῦσαι καὶ σοφίαι ἐν μὲν πολιτικαῖς δυναστείαις γιγνόμεναι φορ-
τικαί, ἐν δὲ τέχναις βάναυσοι.” προστάξας οὖν ἀπάγεσθαι τὸν
ἀνίερον καὶ κακήγορον τῶν θείων ἀπὸ τῶν ἱερωτάτων καὶ ἐκδίδοσθαι
ἐπὶ τιμωρίᾳ φησὶν ἑξῆς· “ὃς τύπτει πατέρα ἢ μητέρα, τελευτάτω” καὶ
ὁμοίως “ὁ κακηγορῶν πατέρα καὶ μητέρα τελευτάτω” (Exod. 21, 15. 16).
μονονοὺ γὰρ βοᾷ καὶ κέκραγεν, ὅτι τῶν εἰς τὸ θεῖον βλασφημούντων
οὐδενὶ συγγνώμης μεταδοτέον. εἰ γὰρ οἱ τοὺς θνητοὺς κακηγορήσαντες
γονεῖς ἀπάγονται τὴν ἐπὶ θανάτῳ, τίνος ἀξίους χρὴ νομίζειν τιμωρίας
τοὺς τὸν τῶν ὅλων πατέρα καὶ ποιητὴν βλασφημεῖν ὑπομένοντας; τίς
δ' ἂν γένοιτο αἰσχίων κακηγορία ἢ τὸ φάσκειν μὴ παρ' ἡμᾶς, ἀλλὰ
παρὰ θεὸν γένεσιν εἶναι τῶν κακῶν; ἐλαύνετε οὖν, ἐλαύνετε, ὦ μύσται
καὶ
ἱεροφάνται θείων ὀργίων, τὰς μιγάδας καὶ σύγκλυδας καὶ πεφυρμένας,
δυσκαθάρτους καὶ δυσεκπλύτους ψυχάς, αἳ ἄκλειστα μὲν ὦτα, ἄθυρον δὲ
γλῶτταν, ὄργανα τῆς ἑαυτῶν βαρυδαιμονίας εὐτρεπῆ, περιφέρουσιν, ἵνα
καὶ πάντων καὶ ὧν μὴ θέμις ἀκούωσι καὶ πάντα καὶ ὅσα μὴ χρεὼν
ἐκλαλῶσιν. ὅσοι δὲ διαφορὰν ἑκουσίων καὶ ἀκουσίων ἐπαιδεύθησαν καὶ
εὔφημον στόμα ἀντὶ κακηγόρου γλώττης ἔλαχον, κατορθοῦντες
Φίλων Ιουδαίος. De specialibus legibus (lib. i-iv) Book 1, section 120,

line 5
πραι τινὸς ἐξανθήσασαι κατάσχωσιν ἢ καὶ γονορρυής τις γένηται τῶν

ἱερέων, μήτε τραπέζης ἱερᾶς ψαυέτω μήτε τῶν προκειμένων ἄθλων τῷ
γένει, μέχρις ἂν ἥ τε ῥύσις ἐπίσχῃ καὶ ἡ λέπρα μεταβαλοῦσα τῷ τῆς
ὑγιοῦς σαρκὸς ἐξομοιωθῇ χρώματι. κἂν προσάψηται μέντοι τις ὅτου
δήποτε τῶν | ἀκαθάρτων ἱερεὺς ἢ καὶ νύκτωρ, οἷα φιλεῖ πολλάκις,
ὀνειρώξῃ, τὴν ἡμέραν ἐκείνην μηδὲν προσφερέσθω τῶν καθιερωθέντων,
λουσάμενος δ' ἐπιγενομένης ἑσπέρας χρῆσθαι μὴ κεκωλύσθω. πάροικος
δ' ἱερέως καὶ μισθωτὸς εἰργέσθω τῶν ἀπαρχῶν, ὁ μὲν πάροικος, ἐπειδὴ
16
γείτονες τὰ πολλὰ συνέστιοι καὶ ὁμοτράπεζοι· δέος γάρ, μὴ προῆταί τις

τὰ καθιερωθέντα προφάσει καταχρησάμενος εἰς ἀσέβειαν ἀκαίρῳ φιλαν-
θρωπίᾳ· μεταδοτέον γὰρ οὐ πᾶσι πάντων, ἀλλὰ τῶν ἐφαρμοζόντων τοῖς
ληψομένοις· εἰ δὲ μή, τὸ κάλλιστον καὶ λυσιτελέστατον τῶν ἐν τῷ βίῳ,
τάξις, ἀναιρεθήσεται ὑπὸ τοῦ βλαβερωτάτου παρευημερηθεῖσα,
συγχύσεως.
εἰ γὰρ ἴσον μὲν μέρος ἐν ὁλκάσιν οἴσονται ναῦται κυβερνήταις, ἴσον δὲ
ἐν ταῖς μακραῖς τριήρεσι τριηράρχοις καὶ ναυάρχοις ἐρέται καὶ τὸ ἐπι-
βατικόν, ἐν δὲ στρατοπέδοις ἴσον ἱππεῖς μὲν ἱππάρχοις, ὁπλῖται δὲ
ταξιάρχοις, λοχαγοὶ δὲ στρατηγοῖς, ἐν δὲ πόλεσι κρινόμενοι δικασταῖς
καὶ βουλευταὶ προβούλοις καὶ συνόλως ἄρχουσιν ἰδιῶται, ταραχαὶ καὶ
στάσεις γενήσονται καὶ ἡδιὰλόγων ἰσότης τὴν δι' ἔργων ἀνισότητα
γεννήσει· τὸ γὰρ τοῖς τὰς ἀξίας ἀνομοίοις ὅμοια ἀπονέμειν ἄνισον,
τὸ δ' ἄνισον πηγὴ κακῶν.
Φίλων Ιουδαίος. De specialibus legibus (lib. i-iv) Book 2, section 89,

line 4
καινῷ καὶ ξένῳ δυσχεραίνων ἀθυμήσῃς. εἰσὶ γὰρ τῶν πλουσίων οὕτως
ἀτυχεῖς τὰς γνώμας τινές, ὥστε ἀπορίας ἐπισχούσης στένουσι καὶ κατη-
φοῦσιν οὐδὲν ἧττον ἢ εἰ πᾶσαν ἀφῃρέθησαν τὴν οὐσίαν. ἀλλὰ τῶν
Μωυσέως ὁμιλητῶν ὅσοι φοιτηταὶ γνήσιοι καλοῖς ἐνασκούμενοι νομίμοις
ἐκ πρώτης ἡλικίας ἐθίζονται τὰς ἐνδείας εὐμαρῶς ὑπομένειν διὰ τοῦ καὶ
τὴν ἀρετῶσαν χώραν ἐᾶν ἀργήν, ἅμα καὶ μεγαλοφροσύνην
ἀναδιδασκόμενοι
καὶ τὰς ὁμολογουμένας προσόδους μόνον οὐκ ἐκ τῶν χειρῶν ἑκουσίῳ
γνώμῃ μεθιέναι. τρίτον κἀκεῖνο αἰνίττεσθαί μοι δοκεῖ, τὸ μηδενὶ προς-
ήκειν τὸ | παράπαν ἀνθρώπους ἄχθει βαρύνειν καὶ πιέζειν· εἰ γὰρ τοῖς
μέρεσι τῆς γῆς, ἃ μήτε ἡδονῆς μήτε ἀλγηδόνος πέφυκε κοινωνεῖν, μετα-
δοτέον ἀναπαύλης, πῶς οὐχὶ μᾶλλον ἀνθρώποις, οἷς οὐ μόνον αἴσθησις
πρόσεστιν ἡ κοινὴ καὶ τῶν ἀλόγων ζῴων, ἀλλὰ καὶ λογισμὸς ἐξαίρετος,
ᾧ τὰ ἐκ πόνων καὶ καμάτων ὀδυνηρὰ τρανοτέραις φαντασίαις
ἐντυποῦται;
παυσάσθωσαν οὖν οἱ λεγόμενοι δεσπόται τῶν ἐπὶ δούλοις σφοδρῶν καὶ
δυσυπομονήτων ἐπιταγμάτων, ἃ καὶ τὰ σώματα κατακλᾷ βιαζόμενα καὶ
τὰς ψυχὰς πρὸ τῶν σωμάτων ἀπαγορεύειν ἀναγκάζει. φθόνος γὰρ οὐδεὶς
προστάττειν τὰ μέτρια, δι' ὧν καὶ ὑμεῖς τῆς προσηκούσης ὑπηρεσίας
ἀπολαύσετε καὶ οἱ θεράποντες εὐφόρως τὰ κελευσθέντα δράσουσι καὶ
τὰς διακονίας οὐ πρὸς ὀλίγον ἅτε προκαμόντες καὶ (εἰ δεῖ τἀληθὲς εἰπεῖν)
ἐν τοῖς πόνοις προγηράσαντες ὑπομενοῦσιν, ἀλλὰ πρὸς μήκιστον

17
ἀθλητῶν
Φίλων Ιουδαίος. De virtutibus Section 226, line 1
οἱ δ' ἐκ τούτων νόθοι παῖδες γνησίων οὐδὲν διήνεγκαν, οὐ μόνον

παρὰ τῷ γεννήσαντι – θαυμαστὸν γὰρ οὐδέν, εἰ τοῖς μὴ ὁμογαστρίοις
ὁ πάντων κοινὸς πατὴρ τὴν αὐτὴν εὔνοιαν παρεῖχεν – , ἀλλὰ καὶ παρὰ
ταῖς μητρυιαῖς· αἱ μὲν γὰρ τὸπρὸςπρογονοὺς μῖσος ἀναιρούμεναι
εἰς ἄλεκτον μεθηρμόσαντο κηδεμονίαν· οἱ δὲ προγονοὶ τῇ κατ' ἀντί-
δοσιν εὐνοίᾳ τὰς μητρυιὰς ὡς φύσει μητέρας ἐξετίμησαν· ἀδελφοί τε
μέρει ἡμίσει τοῦ γένους νομισθέντες οὐκ ἐφ' ἡμισείᾳ στέργειν ἀλλήλους
ἠξίωσαν, ἀλλ' εἰς τὸ διπλάσιον τὸ τοῦ φιλεῖν καὶ ἀντιφιλεῖσθαι πάθος
συναυξήσαντες καὶ τὸ δοκοῦν ὑστερίζειν προσανεπλήρωσαν τοῖς ἐξ
ἀμφοῖν
γεγονόσιν εἰς ἁρμονίαν καὶ κρᾶσιν ἠθῶν συνδραμεῖν σπουδάσαντες.
Τί τοίνυν μεταδοτέον τοῖς ὡς ἴδιον ἀγαθὸν τὸ ἀλλότριον,
εὐγένειαν, ὑποδυομένοις; οἳ δίχα τῶν εἰρημένων ἐχθροὶ δικαίωςἂν
νομισθεῖεν καὶ τοῦ τῶν Ἰουδαίων ἔθνους καὶ τῶν πανταχοῦ πάντων,
τοῦ μὲν ὅτι διδόασι τοῖς ὁμοφύλοις ἐκεχειρίαν ὀλιγωρεῖν ὑγιαίνοντος
βίου καὶβεβαίου πεποιθήσει προγονικῆς ἀρετῆς, τῶν δ' ὅτι, κἂν ἐπ'
αὐτὴν φθάσωσιν ἀκρότητα καλοκἀγαθίας, οὐδὲν ὠφεληθήσονται διὰ τὸ
μὴ τυχεῖν γονέων καὶ πάππων ἀνεπιλήπτων. ἧς οὐκ οἶδ' εἴ τις
βλαβερωτέρα γένοιτ' ἂν εἰσήγησις, εἰ μήτε τοῖς ἐξ ἀγαθῶν πονηρευο-
μένοις ἐπακολουθήσει τιμωρὸς δίκη μήτε τοῖς ἐκ πονηρῶν ἀγαθοῖς
ἕψεται τιμή, τοῦ νόμου δοκιμάζοντος ἕκαστον αὐτὸν ἐφ' ἑαυτοῦ καὶ
μὴ συγγενῶν ἀρεταῖς ἢ κακίαις ἐπαινοῦντος ἢ κολάζοντος.
Καινή Διαθήκη. Evangelium secundum Lucam Ch.3, section 11, line 2
ποιήσατε οὖν καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας· καὶ μὴ ἄρξησθε λέγειν
ἐν ἑαυτοῖς, Πατέρα ἔχομεν τὸν Ἀβραάμ, λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι δύναται
ὁ θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ Ἀβραάμ.
ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ῥίζαν τῶν δένδρων κεῖται·
πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται
καὶ εἰς πῦρ βάλλεται.
Καὶ ἐπηρώτων αὐτὸν οἱ ὄχλοι
λέγοντες, Τί οὖν ποιήσωμεν;
ἀποκριθεὶς δὲ ἔλεγεν
αὐτοῖς, Ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι,
18
καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω.

ἦλθον δὲ καὶ
τελῶναι βαπτισθῆναι καὶ εἶπαν πρὸς αὐτόν, Διδάσκαλε,
τί ποιήσωμεν;
ὁ δὲ εἶπεν πρὸς αὐτούς, Μηδὲν πλέον
παρὰ τὸ διατεταγμένον ὑμῖν πράσσετε.
ἐπηρώτων δὲ
αὐτὸν καὶ στρατευόμενοι λέγοντες, Τί ποιήσωμεν καὶ
ἡμεῖς; καὶ εἶπεν αὐτοῖς, Μηδένα διασείσητε μηδὲ συκο-
φαντήσητε, καὶ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν.
Καινή Διαθήκη. Epistula Pauli ad Timotheum i Ch.6, section 18, line 2
τῶν βασιλευόντων καὶ κύριος τῶν κυριευόντων,

ὁ μόνος ἔχων ἀθανασίαν, φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον, ὃν εἶδεν
οὐδεὶς ἀνθρώπων οὐδὲ ἰδεῖν δύναται· ᾧ τιμὴ καὶ κράτος
αἰώνιον· ἀμήν.
Τοῖς πλουσίοις ἐν τῷ νῦν αἰῶνι παράγγελλε μὴ
ὑψηλοφρονεῖν μηδὲ ἠλπικέναι ἐπὶ πλούτου ἀδηλότητι,
ἀλλ' ἐπὶ θεῷ τῷ παρέχοντι ἡμῖν πάντα πλουσίως εἰς
ἀπόλαυσιν,
ἀγαθοεργεῖν, πλουτεῖν ἐν ἔργοις καλοῖς,
εὐμεταδότους εἶναι, κοινωνικούς,
ἀποθησαυρίζοντας
ἑαυτοῖς θεμέλιον καλὸν εἰς τὸ μέλλον, ἵνα ἐπιλάβωνται
τῆς ὄντως ζωῆς.
Ὦ Τιμόθεε, τὴν παραθήκην φύλαξον, ἐκτρεπόμενος
τὰς βεβήλους κενοφωνίας καὶ ἀντιθέσεις τῆς ψευδωνύμου
γνώσεως,
Ξενοφών. , Cyropaedia Book 7, ch.5, section 79, line 2
πολέμιοι γίγνονται, ἄλλως τε κἂν παρ' ἀκόντων τά τε κτή-

ματα καὶ τὴν θεραπείαν ὥσπερ ἡμεῖς ἔχῃ. τοὺς μὲν οὖν
θεοὺς οἴεσθαι χρὴ σὺν ἡμῖν ἔσεσθαι· οὐ γὰρ ἐπιβουλεύσαντες
ἀδίκως ἔχομεν, ἀλλ' ἐπιβουλευθέντες ἐτιμωρησάμεθα. τὸ
μέντοι μετὰ τοῦτο κράτιστον ἡμῖν αὐτοῖς παρασκευαστέον·
τοῦτο δ' ἐστὶ τὸ βελτίονας ὄντας τῶν ἀρχομένων ἄρχειν
ἀξιοῦν. θάλπους μὲν οὖν καὶ ψύχους καὶ σίτων καὶ ποτῶν
καὶ πόνων καὶ ὕπνου ἀνάγκη καὶ τοῖς δούλοις μεταδιδόναι·
μεταδιδόντας γε μέντοι πειρᾶσθαι δεῖ ἐν τούτοις πρῶτον
19
βελτίονας αὐτῶν φαίνεσθαι. πολεμικῆς δ' ἐπιστήμης καὶ

μελέτης παντάπασιν οὐ μεταδοτέον τούτοις, οὕστινας ἐργάτας
ἡμετέρους καὶ δασμοφόρους βουλόμεθα καταστήσασθαι, ἀλλ'
αὐτοὺς δεῖ τούτοις τοῖς ἀσκήμασι πλεονεκτεῖν, γιγνώσκοντας
ὅτι ἐλευθερίας ταῦτα ὄργανα καὶ εὐδαιμονίας οἱ θεοὶ τοῖς
ἀνθρώποις ἀπέδειξαν· καὶ ὥσπερ γε ἐκείνους τὰ ὅπλα
ἀφῃρήμεθα, οὕτως ἡμᾶς αὐτοὺς δεῖ μήποτ' ἐρήμους ὅπλων
γίγνεσθαι, εὖ εἰδότας ὅτι τοῖς ἀεὶ ἐγγυτάτω τῶν ὅπλων
οὖσι τούτοις καὶ οἰκειότατά ἐστιν ἃ ἂν βούλωνται. εἰ δέ
τις τοιαῦτα ἐννοεῖται, τί δῆτα ἡμῖν ὄφελος καταπρᾶξαι ἃ
ἐπεθυμοῦμεν, εἰ ἔτι δεήσει καρτερεῖν καὶ πεινῶντας καὶ
Γαληνός Ιατρός. De placitis Hippocratis et Platonis Book 9, ch.3, section

5, line 3
ἔφη, πάντα· πλὴν ὡς ἀσθενεστέραις χρώμεθα, τοῖς δ' ὡς

ἰσχυροτέροις. οἷόν τ' οὖν, ἔφην ἐγώ, ἐπὶ τὰ αὐτὰ χρῆσθαί
τινι ζῴῳ, ἐὰν μὴ τὴν αὐτὴν τροφήν τε καὶ παιδείαν ἀπο-
διδῷς; οὐχ οἷόν τε.
εἰ ἄρα ταῖς γυναιξὶν ἐπὶ τὰ αὐτὰ χρη-
σόμεθα καὶ τοῖς ἀνδράσι, τὰ αὐτὰ καὶ διδακτέον αὐτάς. ναί.
μουσικὴ μὲν ἐκείνοις καὶ γυμναστικὴ ἐδόθη. ναί. καὶ
ταῖς γυναιξὶν ἄρα τούτω τὼ τέχνα καὶ τὰ περὶ τὸν πόλεμον
ἀποδοτέον τε καὶ χρηστέον κατὰ ταὐτά.” ἐν τούτοις
καθόλου προειπὼν ὁ Πλάτων ὅτι τῶν αὐτῶν ἁπάντων
ἐστὶ μεταδοτέον τῷ θήλει γένει, μετὰ ταῦτα καὶ περὶ γυ-
μνασίων ὅσα γυμνοὶ γυμναζόμεθα, καὶ περὶ τῆς ἐπὶ τῶν
ἵππων ὀχήσεως ὅσα τε πολέμων ἕνεκα διδάσκεται καὶ ἀσκεῖ-
ται, μετέχειν ἀξιοῖ καὶ τὰς γυναῖκας, ἐπ' αὐτῶν δ' ἀντι-
λαβόμενος τοῦ λόγου τάδε φησί·
“βούλει οὖν, ἦν δ' ἐγώ,
ἡμεῖς πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὑπὲρ τῶν ἄλλων ἀμφισβητήσωμεν,
ἵνα μὴ ἔρημα τὰ τοῦ ἑτέρου λόγου πολιορκῆται; οὐδέν,
ἔφη, κωλύει. λέγομεν δὴ ὑπὲρ αὐτῶν ὅτι ὦ Σώκρατές τε
καὶ Γλαύκων, οὐδὲν δεῖ ὑμῖν ἄλλους ἀμφισβητεῖν· αὐτοὶ γὰρ
ἐν ἀρχῇ τῆς κατοικίσεως ἣν ᾠκίζετε πόλιν,
Πλάτων. Alcibiades i [Sp.] Stephanus page 134, section c, line 1
{ΣΩ.} Οἱ ἄρα κακοὶ τῶν ἀνθρώπων ἄθλιοι.

{ΑΛ.} Σφόδρα γε.
20
{ΣΩ.} Οὐκ ἄρα οὐδ' ὁ πλουτήσας ἀθλιότητος ἀπαλλάττεται,

ἀλλ' ὁ σωφρονήσας.
{ΑΛ.} Φαίνεται.
{ΣΩ.} Οὐκ ἄρα τειχῶν οὐδὲ τριήρων οὐδὲ νεωρίων δέονται
αἱ πόλεις, ὦ Ἀλκιβιάδη, εἰ μέλλουσιν εὐδαιμονήσειν, οὐδὲ
πλήθους οὐδὲ μεγέθους ἄνευ ἀρετῆς.
{ΑΛ.} Οὐ μέντοι.
{ΣΩ.} Εἰ δὴ μέλλεις τὰ τῆς πόλεως πράξειν ὀρθῶς καὶ
καλῶς, ἀρετῆς σοι μεταδοτέον τοῖς πολίταις.
{ΑΛ.} Πῶς γὰρ οὔ;
{ΣΩ.} Δύναιτο δ' ἄν τις μεταδιδόναι ὃ μὴ ἔχοι;
{ΑΛ.} Καὶ πῶς;
{ΣΩ.} Αὐτῷ ἄρα σοὶ πρῶτον κτητέον ἀρετήν, καὶ ἄλλῳ ὃς
μέλλει μὴ ἰδίᾳ μόνον αὑτοῦ τε καὶ τῶν αὑτοῦ ἄρξειν καὶ
ἐπιμελήσεσθαι, ἀλλὰ πόλεως καὶ τῶν τῆς πόλεως.
{ΑΛ.} Ἀληθῆ λέγεις.
{ΣΩ.} Οὐκ ἄρα ἐξουσίαν σοι οὐδ' ἀρχὴν παρασκευαστέον
σαυτῷ ποιεῖν ὅτι ἂν βούλῃ, οὐδὲ τῇ πόλει, ἀλλὰ δικαιοσύνην
καὶ σωφροσύνην.
Πλάτων. Lysis Stephanus page 211, section d, line 2
Οὐ μὰ Δία, ἔφη, ἀλλ' ἵνα αὐτὸν κολάσῃς.

Πόθεν; ἦν δ' ἐγώ. οὐ ῥᾴδιον· δεινὸς γὰρ ὁ ἄνθρωπος,
Κτησίππου μαθητής. πάρεστι δέ τοι αὐτός – οὐχ ὁρᾷς; –
Κτήσιππος.
Μηδενός σοι, ἔφη, μελέτω, ὦ Σώκρατες, ἀλλ' ἴθι
διαλέγου αὐτῷ.
Διαλεκτέον, ἦν δ' ἐγώ.
Ταῦτα οὖν ἡμῶν λεγόντων πρὸς ἡμᾶς αὐτούς, Τί ὑμεῖς,
ἔφη ὁ Κτήσιππος, αὐτὼ μόνω ἑστιᾶσθον, ἡμῖν δὲ οὐ
μεταδίδοτον τῶν λόγων;
Ἀλλὰ μήν, ἦν δ' ἐγώ, μεταδοτέον. ὅδε γάρ τι ὧν λέγω
οὐ μανθάνει, ἀλλά φησιν οἴεσθαι Μενέξενον εἰδέναι, καὶ
κελεύει τοῦτον ἐρωτᾶν.
Τί οὖν, ἦ δ' ὅς, οὐκ ἐρωτᾷς;
Ἀλλ' ἐρήσομαι, ἦν δ' ἐγώ. καί μοι εἰπέ, ὦ Μενέξενε,
ὃ ἄν σε ἔρωμαι. τυγχάνω γὰρ ἐκ παιδὸς ἐπιθυμῶν κτή-
ματός του, ὥσπερ ἄλλος ἄλλου. ὁ μὲν γάρ τις ἵππους
ἐπιθυμεῖ κτᾶσθαι, ὁ δὲ κύνας, ὁ δὲ χρυσίον, ὁ δὲ τιμάς·
ἐγὼ δὲ πρὸς μὲν ταῦτα πρᾴως ἔχω, πρὸς δὲ τὴν τῶν φίλων
21
κτῆσιν πάνυ ἐρωτικῶς, καὶ βουλοίμην ἄν μοι φίλον ἀγαθὸν

γενέσθαι μᾶλλον ἢ τὸν ἄριστον ἐν ἀνθρώποις ὄρτυγα ἢ
Διόδωρος Σικελός Ιστορική βιβλιοθήκη. (lib. 1-20)

Book 1, ch.70, section 6, line 6
θῦσαι τοῖς θεοῖς. τῷ τε βωμῷ προσαχθέντων τῶν

θυμάτων ἔθος ἦν τὸν ἀρχιερέα στάντα πλησίον τοῦ
βασιλέως εὔχεσθαι μεγάλῃ τῇ φωνῇ, περιεστῶτος
τοῦ πλήθους τῶν Αἰγυπτίων, δοῦναι τήν τε ὑγίειαν
καὶ τἄλλα ἀγαθὰ πάντα τῷ βασιλεῖ διατηροῦντι τὰ
πρὸς τοὺς ὑποτεταγμένους δίκαια. ἀνθομολογεῖσθαι
δ' ἦν ἀναγκαῖον καὶ τὰς κατὰ μέρος ἀρετὰς αὐτοῦ,
λέγοντα διότι πρός τε τοὺς θεοὺς εὐσεβῶς καὶ πρὸς
τοὺς ἀνθρώπους ἡμερώτατα διάκειται· ἐγκρατής τε
γάρ ἐστι καὶ δίκαιος καὶ μεγαλόψυχος, ἔτι δ' ἀψευ-
δὴς καὶ μεταδοτικὸς τῶν ἀγαθῶν καὶ καθόλου πάσης
ἐπιθυμίας κρείττων, καὶ τὰς μὲν τιμωρίας ἐλάττους
τῆς ἀξίας ἐπιτιθεὶς τοῖς ἁμαρτήμασι, τὰς δὲ χάριτας
μείζονας τῆς εὐεργεσίας ἀποδιδοὺς τοῖς εὐεργετή-
σασι. πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα παραπλήσια τούτοις διελ-
θὼν ὁ κατευχόμενος τὸ τελευταῖον ὑπὲρ τῶν ἀγνο-
ουμένων ἀρὰν ἐποιεῖτο, τὸν μὲν βασιλέα τῶν ἐγκλη-
μάτων ἐξαιρούμενος, εἰς δὲ τοὺς ὑπηρετοῦντας καὶ
διδάξαντας τὰ φαῦλα καὶ τὴν βλάβην καὶ τὴν
τιμωρίαν ἀξιῶν ἀποσκῆψαι. ταῦτα δ' ἔπραττεν
ἅμα μὲν εἰς δεισιδαιμονίαν καὶ θεοφιλῆ βίον τὸν
Flavius Arrianus Hist., Phil., Cynegeticus Ch.5, section 4, line 8
φομένη, ὡς καταμανθάνειν μή πη ἄρα ἐξετράπην τῆς

ὁδοῦ· ἰδοῦσα δὲ καὶ ἐπιμειδιάσασα αὖθις αὖ πρόεισιν.
εἰ δὲ ἐπί τι ἔργον πολιτικὸν ἴοιμι, ἣ δὲ τῷ ἑταίρῳ τῷ
ἐμῷ ξύνεστιν, καὶ πρὸς ἐκεῖνον τὰ αὐτὰ ταῦτα δρᾷ.
ὁπότερος δὲ ἡμῶν κάμνοι τὸ σῶμα, ἐκείνου αὖ οὐκ ἀπαλ-
λάσσεται. εἰ δὲ καὶ δι' ὀλίγου χρόνου ἴδοι, ἐπιπηδᾷ ἀτρέ-
μα, ὥσπερ ἀσπαζομένη, καὶ τῷ ἀσπασμῷ ἐπιφθέγγεται,
οἷα φιλοφρονουμένη. καὶ δειπνοῦντι ξυνοῦσα ἐφάπτεται
ἄλλοτε ἄλλῳ τοῖν ποδοῖν, ὑπομιμνήσκουσα ὅτι καὶ αὐτῇ
ἄρα μεταδοτέον εἴη τῶν σιτίων. καὶ μὴν πολύφθογγός
22
ἐστιν, ὡς οὔπω ἐγὼ ἰδεῖν μοι δοκῶ ἄλλην κύνα· καὶ

ὅσων δεῖται τῇ φωνῇ σημαίνει. καὶ ὅτι σκυλακευομένη
μάστιγι ἐκολάζετο, εἴ τις εἰς τοῦτο ἔτι μάστιγα ὀνομάσειεν,
πρόσεισιν τῷ ὀνομάσαντι, καὶ ὑποπτήξασα λιπαρεῖ, καὶ τὸ
στόμα ἐφαρμόζει τῷ στόματι ὡς φιλοῦσα, καὶ ἐπιπηδή-
σασα ἐκκρέμαται τοῦ αὐχένος, καὶ οὐ πρόσθεν ἀνίησιν
πρὶν τῆς ἀπειλῆς ἀποπαῦσαι τὸν θυμούμενον. ὥστε οὐκ
ἂν ὀκνῆσαί μοι δοκῶ καὶ τὸ ὄνομα ἀναγράψαι τῆς κυνός,
ὡς καὶ ἐς ὕστερον ἀπολελεῖφθαι αὐτῆς, ὅτι ἦν ἄρα Ξενο-
φῶντι τῷ Ἀθηναίῳ κύων, Ὁρμὴ ὄνομα,
Αριστοτέλης. Analytica priora et posteriora Bekker page 70b, line 27
μεγάλα τὰ ἀκρωτήρια ἔχειν· ὃ καὶ ἄλλοις ὑπάρχειν γέ-

νεσι μὴ ὅλοις ἐνδέχεται. τὸ γὰρ σημεῖον οὕτως ἴδιόν ἐστιν,
ὅτι ὅλου γένους ἴδιόν ἐστι [πάθος], καὶ οὐ μόνου ἴδιον,
ὥσπερ εἰώθαμεν λέγειν. ὑπάρξει δὴ καὶ ἐν ἄλλῳ γένει
τοῦτο, καὶ ἔσται ἀνδρεῖος [ὁ] ἄνθρωπος καὶ ἄλλο τι ζῷον.
ἕξει ἄρα τὸ σημεῖον· ἓν γὰρ ἑνὸς ἦν. εἰ τοίνυν ταῦτ' ἐστί,
καὶ δυνησόμεθα τοιαῦτα σημεῖα συλλέξαι ἐπὶ τούτων τῶν
ζῴων ἃ μόνον ἓν πάθος ἔχει τι ἴδιον, ἕκαστον δ' ἔχει ση-
μεῖον, ἐπείπερ ἓν ἔχειν ἀνάγκη, δυνησόμεθα φυσιογνωμο-
νεῖν. εἰ δὲ δύο ἔχει ἴδια ὅλον τὸ γένος, οἷον ὁ λέων ἀνδρεῖον
καὶ μεταδοτικόν, πῶς γνωσόμεθα πότερον ποτέρου σημεῖον
τῶν ἰδίᾳ ἀκολουθούντων σημείων; ἢ εἰ ἄλλῳ τινὶ μὴ ὅλῳ
ἄμφω, καὶ ἐν οἷς μὴ ὅλοις ἑκάτερον, ὅταν τὸ μὲν ἔχῃ τὸ
δὲ μή· εἰ γὰρ ἀνδρεῖος μὲν ἐλευθέριος δὲ μή, ἔχει δὲ τῶν
δύο τοδί, δῆλον ὅτι καὶ ἐπὶ τοῦ λέοντος τοῦτο σημεῖον τῆς
ἀνδρείας.
Ἔστι δὴ τὸ φυσιογνωμονεῖν τῷ ἐν τῷ πρώτῳ σχή-
ματι τὸ μέσον τῷ μὲν πρώτῳ ἄκρῳ ἀντιστρέφειν, τοῦ δὲ τρί-
του ὑπερτείνειν καὶ μὴ ἀντιστρέφειν, οἷον ἀνδρεία τὸ Α, τὰ
ἀκρωτήρια μεγάλα ἐφ' οὗ Β, τὸ δὲ Γ λέων. ᾧ δὴ τὸ Γ,
τὸ Β παντί, ἀλλὰ καὶ ἄλλοις
Αριστοτέλης. Οικονομικός. Bekker page 1344a, line 34
δεῖ πρῶτον δούλους παρασκευάζεσθαι σπουδαίους. Δούλων

δὲ εἴδη δύο, ἐπίτροπος καὶ ἐργάτης. Ἐπεὶ δὲ ὁρῶμεν ὅτι
αἱ παιδεῖαι ποιούς τινας ποιοῦσι τοὺς νέους, ἀναγκαῖον καὶ
παρασκευασάμενον τρέφειν οἷς τὰ ἐλευθέρια τῶν ἔργων
προστακτέον.
23
Ὁμιλία δὲ πρὸς δούλους ὡς μήτε ὑβρίζειν ἐᾶν

μήτε ἀνιέναι· καὶ τοῖς μὲν ἐλευθεριωτέροις τιμῆς μεταδι-
δόναι, τοῖς δ' ἐργάταις τροφῆς πλῆθος. Καὶ ἐπειδὴ ἡ τοῦ
οἴνου πόσις καὶ τοὺς ἐλευθέρους ὑβριστὰς ποιεῖ, καὶ πολλὰ
ἔθνη ἀπέχεται καὶ τῶν ἐλευθέρων, οἷον Καρχηδόνιοι ἐπὶ
στρατιᾶς, φανερὸν ὅτι τούτου ἢ μηδὲν ἢ ὀλιγάκις μεταδοτέον.
Ὄντων δὲ τριῶν, ἔργου καὶ κολάσεως καὶ τροφῆς, τὸ μὲν
μήτε κολάζεσθαι, μήτ' ἐργάζεσθαι, τροφὴν δ' ἔχειν ὕβριν
ἐμποιεῖ· τὸ δὲ ἔργα μὲν ἔχειν καὶ κολάσεις, τροφὴν δὲ
μή, βίαιον καὶ ἀδυναμίαν ποιεῖ. Λείπεται δὴ ἔργα παρ-
έχειν καὶ τροφὴν ἱκανήν· ἀμίσθων γὰρ οὐχ οἷόν τε ἄρ-
χειν, δούλῳ δὲ μισθὸς τροφή. Ὥσπερ δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις
ὅταν μὴ γίγνηται τοῖς βελτίοσι βέλτιον μηδὲ ἆθλα ᾖ
ἀρετῆς καὶ κακίας, γίγνονται χείρους, οὕτω καὶ περὶ οἰκέτας.
Διόπερ δεῖ ποιεῖσθαι σκέψιν καὶ διανέμειν τε καὶ ἀνιέναι
κατ' ἀξίαν ἕκαστα, καὶ τροφὴν καὶ ἐσθῆτα καὶ ἀργίαν
Στράβων Γεωγραφικά. Geographica Book 17, ch.1, section 29, line 18
περὶ τὰ ἱερά. παρηκολούθει δέ τις ἐξ Ἀλεξανδρείας

ἀναπλέοντι εἰς τὴν Αἴγυπτον Αἰλίῳ Γάλλῳ τῷ ἡγε-
μόνι Χαιρήμων τοὔνομα, προσποιούμενος τοιαύτην
τινὰ ἐπιστήμην, γελώμενος δὲ τὸ πλέον ὡς ἀλαζὼν
καὶ ἰδιώτης· ἐκεῖ δ' οὖν ἐδείκνυντο οἵ τε τῶν ἱερέων
οἶκοι καὶ Πλάτωνος καὶ Εὐδόξου διατριβαί. συνανέβη
γὰρ δὴ τῷ Πλάτωνι ὁ Εὔδοξος δεῦρο, καὶ συνδιέτρι-
ψαν τοῖς ἱερεῦσιν ἐνταῦθα ἐκεῖνοι τρισκαίδεκα ἔτη,
ὡς εἴρηταί τισι· περιττοὺς γὰρ ὄντας κατὰ τὴν ἐπι-
στήμην τῶν οὐρανίων, μυστικοὺς δὲ καὶ δυσμεταδότους, τῷ χρόνῳ καὶ
ταῖς θεραπείαις ἐξελιπάρησαν
ὥστε τινὰ τῶν θεωρημάτων ἱστορῆσαι· τὰ πολλὰ δὲ
ἀπεκρύψαντο οἱ βάρβαροι. οὗτοι δὲ τὰ ἐπιτρέχοντα
τῆς ἡμέρας καὶ τῆς νυκτὸς μόρια ταῖς τριακοσίαις ἑξή-
κοντα πέντε ἡμέραις εἰς τὴν ἐκπλήρωσιν τοῦ ἐνιαυ-
σίου χρόνου παρέδοσαν· ἀλλ' ἠγνοεῖτο τέως ὁ ἐνιαυ-
τὸς παρὰ τοῖς Ἕλλησιν ὡς καὶ ἄλλα πλείω, ἕως οἱ νεώ-
τεροι ἀστρολόγοι παρέλαβον παρὰ τῶν μεθερμηνευ-
σάντων εἰς τὸ Ἑλληνικὸν τὰ τῶν ἱερέων ὑπομνήματα·
καὶ ἔτι νῦν παραλαμβάνουσι τὰ ἀπ' ἐκείνων, ὁμοίως
καὶ τὰ τῶν Χαλδαίων.
24
Κλαύδιος Πτολεμαίος. Apotelesmatica (= Tetrabiblos)

φιλοχρημάτους, βιαίους, θησαυριστικούς, φθονερούς,

ἐναντίως δὲ καὶ ἀδόξως κείμενος ῥυπαρούς, μικρολόγους,
μικροψύχους, ἀδιαφόρους, κακογνώμονας, βασκάνους,
δειλούς, ἀνακεχωρηκότας, κακολόγους, φιλερήμους, φιλο-
θρήνους, ἀναιδεῖς, δεισιδαίμονας, φιλομόχθους, ἀστόρ-
γους, ἐπιβουλευτικοὺς τῶν οἰκείων, ἀνευφράντους, μισο-
σωμάτους· τῷ δὲ τοῦΔιὸςκατὰ τὸν ἐκκείμενον τρό-
πον συνοικειωθεὶς ἐπὶ μὲν ἐνδόξων πάλιν διαθέσεων
ποιεῖ ἀγαθούς, τιμητικοὺς τῶν πρεσβυτέρων, καθεστῶ-
τας, καλογνώμονας, ἐπικούρους, κριτικούς, φιλοκτήμο-
νας, μεγαλοψύχους, μεταδοτικούς, εὐπροαιρέτους, φιλοι-
κείους, πρᾴους, συνετούς, ἀνεκτικούς, ἐμφιλοσόφους, ἐπὶ
δὲ τῶν ἐναντίων ἀπειροκάλους, μανιώδεις, ψοφοδεεῖς,
δεισιδαίμονας, ἱεροφοιτοῦντας, ἐξαγορευτάς, ὑπόπτους,
μισοτέκνους, ἀφίλους, ἐνδομύχους, ἀκρίτους, ἀπίστους,
μωροκάκους, ἰώδεις, ὑποκριτικούς, ἀδρανεῖς, ἀφιλοτί-
μους, μεταμελητικούς, αὐστηρούς, δυσεντεύκτους, δυσπρο-
σίτους, εὐλαβητικούς, εὐήθεις δὲ ὁμοίως καὶ ἀνεξικάκους·
τῷ δὲ τοῦἌρεωςσυνοικειωθεὶς ἐπὶ μὲν ἐνδόξων δια-
θέσεων ποιεῖ ἀδιαφόρους, ἐπιπόνους, παρρησιαστικούς,
ὀχληρούς, θρασυδείλους, αὐστηροπράκτους, ἀνελεήμονας,
Κλαύδιος Πτολεμαίος. Apotelesmatica (= Tetrabiblos)

ἅρπαγας, ταχυμεταβόλους, κούφους, μεταμελητικούς,

ἀστάτους, προπετεῖς, ἀπίστους, ἀκρίτους, ἀγνώμονας,
ἐκστατικούς, ἐμπατάκτους, μεμψιμοίρους, ἀσώτους, ληρώ-
δεις καὶ ὅλως ἀνωμάλους καὶ παρακεκινημένους. τῷ δὲ
τῆςἈφροδίτηςσυνοικειωθεὶς ἐπὶ μὲν ἐνδόξων διαθέ-
σεων ποιεῖ καθαρίους, ἀπολαυστικούς, φιλοκάλους, φιλο-
τέκνους, φιλοθεώρους, φιλομούσους, ᾠδικούς, φιλοτρό-
φους, εὐήθεις, εὐεργετικούς, ἐλεητικούς, ἀκάκους, φιλο-
θέους, ἀσκητάς, φιλαγωνιστάς, φρονίμους, φιλητικούς,
ἐπαφροδίτους ἐν τῷ σεμνῷ, λαμπροψύχους, εὐγνώμονας,
μεταδοτικούς, φιλογραμμάτους, κριτικούς, συμμέτρους
καὶ εὐσχήμονας πρὸς τὰ ἀφροδίσια, φιλοικείους, εὐσε-
βεῖς, φιλοδικαίους, φιλοκώμους, φιλοδόξους καὶ ὅλως
καλούς τε καὶ ἀγαθούς, ἐπὶ δὲ τῶν ἐναντίων τρυφητάς,
25
ἡδυβίους, θηλυψύχους, ὀρχηστικούς, γυναικοθύμους, δα-

πάνους, καταγυναίους, ἐρωτικούς, λάγνους, καταφερεῖς,
μοιχούς, φιλοκόσμους, ὑπομαλάκους, ῥᾳθύμους, ἀσώτους,
ἐπιμώμους, ἐμπαθεῖς, καλλωπιστάς, γυναικονοήμονας,
ἱερῶν ἐγκατόχους, προαγωγικούς, μυστηριακούς, πιστοὺς
μέντοι καὶ ἀπονήρους καὶ ἐπιχαρίτους καὶ εὐπροσίτους
καὶ εὐδιαγώγους καὶ πρὸς τὰς συμφορὰς ἐλευθεριω
Arius Didymus Doxogr., Liber de philosophorum sectis (epitome ap.

Stobaeum) Pagëcolumn 69,1, line 1
θισμένων· ἑταιρίαν δέ, φιλίαν καθ' αἵρεσιν, ὡς ἂν ὁμη-

λίκων· ξενίαν δέ, φιλίαν ἀλλοδαπῶν. Εἶναι δὲ καὶ
συγγενικήν τινα φιλίαν, ἐκ συγγενῶν· καὶ ἐρωτικήν,
ἐξ ἔρωτος. Ἔτι δὲ τῶν ἀγαθῶν τὰ μὲν εἶναι ἄμικτα,
οἷον ἐπιστήμην, τὰ δὲ μεμιγμένα, οἷον εὐτεκνίαν, εὐ-
γηρίαν, εὐζωΐαν. Ἔστι δ' ἡ μὲν εὐτεκνία χρῆσις
τέκνων κατὰ φύσιν ἔχουσα, σπουδαία· ἡ δ' εὐγηρία,
χρῆσις σπουδαία γήρως, κατὰ φύσιν ἔχουσα, καὶ
ὁμοίως ἡ εὐζωΐα. Ἀλυπίαν δὲ καὶ εὐταξίαν τὰς αὐτὰς
εἶναι τῇ σωφροσύνῃ, νοῦν δὲ καὶ φρένας φρονήσει, με-
ταδοτικὴν δὲ καὶ ἐπιδοτικὴν χρηστότητι. Τὸ μέντοι
γε πρός τί πως ἔχειν ὠνομάσθησαν, ὅπερ καθήκει καὶ
ἐπὶ τῶν ἄλλων ἀρετῶν παρατηρεῖν. Φανερὸν δ' ἔσται
ἐκ τούτων, ὅτι καὶ τῶν κακῶν αἱ ὅμοιαι διαιρέσεις
ἔσονται. Διαφέρειν δὲ λέγουσιν αἱρετὸν καὶ ληπτόν.
Αἱρετὸν μὲν γὰρ εἶναι τὸ ὁρμῆς αὐτοτελοῦς κινητικόν·
ληπτὸν δὲ τὸ ἀξίαν ἔχον. Ὅσῳ δὲ διαφέρει τὸ
αἱρετὸν τοῦ ληπτοῦ, τοσούτῳ καὶ τὸ αὐθαίρετον τοῦ
καθ' αὑτὸ ληπτοῦ, καὶ καθόλου τὸ ἀγαθὸν τοῦ ἀξίαν
ἔχοντος. Τοῦ δ' ἀνθρώπου ὄντος ζῴου λογικοῦ θνητοῦ,
φύσει πολιτικοῦ, φασὶ καὶ τὴν ἀρετὴν πᾶσαν τὴν περὶ
Achilles Tatius Scr. Erot., Leucippe et Clitophon Book 4, ch.7, section 8,

line 3
καὶ ὁ Χαρμίδης,

“Ἀλλὰ τοῦτό γε ῥᾴδιον,” ἔφη, “τὸν Κλειτοφῶντα ἀποφορτίσασθαι.”
ὁρῶν οὖν ὁ Μενέλαος τοῦ Χαρμίδου τὴν σπουδὴν καὶ φοβηθεὶς περὶ
ἐμοῦ, ταχύ τι σκήπτεται πιθανὸν καὶ λέγει·
“Βούλει τὴν ἀλή-
26
θειαν ἀκοῦσαι τῆς ἀναβολῆς; ἦ γὰρ αὕτη χθὲς ἀφῆκε τὰ ἔμμηνα, καὶ
ἀνδρὶ συνελθεῖν οὐ θέμις.” “Οὐκοῦν ἀναμενοῦμεν,” ὁ Χαρμίδης
εἶπεν, “ἐνταῦθα τρεῖς ἡμέρας ἢ τέτταρας, αὗται γὰρ ἱκαναί.
ὃ δὲ
ἔξεστιν αἰτῶ παρ' αὐτῆς· εἰς ὀφθαλμοὺς ἡκέτω τοὺς ἐμοὺς καὶ
λόγων μεταδότω· ἀκοῦσαι θέλω φωνῆς, χειρὸς θιγεῖν, ψαῦσαι σώμα-
τος· αὗται γὰρ ἐρώντων παραμυθίαι. ἔξεστι δὲ αὐτὴν καὶ φιλῆσαι·
τοῦτο γὰρ οὐ κεκώλυκεν ἡ γαστήρ.”
Ὡς οὖν ταῦτα ὁ Μενέλαος ἐλθὼν ἀπαγγέλλει μοι, πρὸς τοῦτο
ἀνεβόησα, ὡς θᾶττον ἂν ἀποθάνοιμι ἢ περιΐδω Λευκίππης φίλημα
ἀλλοτριούμενον. “Οὗ τί γάρ,” ἔφην, “ἐστὶ γλυκύτερον;
τὸ μὲν γὰρ ἔργον τῆς Ἀφροδίτης καὶ ὅρον ἔχει καὶ κόρον, καὶ οὐδέν
ἐστιν, ἐὰν ἐξέλῃς αὐτοῦ τὰ φιλήματα· φίλημα δὲ καὶ ἀόριστόν ἐστι καὶ
ἀκόρεστον καὶ καινὸν ἀεί. τρία γὰρ τὰ κάλλιστα ἀπὸ τοῦ στόματος
Κλήμης Αλεξανδρινός. Παιδαγωγός. Book 2, ch.1, subch.6, section 2,

line 1
οὐδέποτε πίπτει.» «Μακάριος ὃς φάγεται ἄρτον ἐν τῇ βασιλείᾳ

τοῦ θεοῦ.» Χαλεπώτατον δὲ πάντων πτωμάτων τὴν ἄπτωτον
ἀγάπην ἄνωθεν ἐξ οὐρανῶν ἐπὶ τοὺς ζωμοὺς ῥίπτεσθαι χαμαί.
Κᾷτ' οἴει με δεῖπνον ἡγεῖσθαι τὸ καταργούμενον; «Ἐὰν γάρ»,
φησί, «διαδῶ τὰ ὑπάρχοντά μου, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι.»
Ταύτης ὅλος ἀπήρτηται τῆς ἀγάπης ὁ νόμος καὶ ὁ λόγος· κἂν
ἀγαπήσῃς κύριον τὸν θεόν σου καὶ τὸν πλησίον σου, ἐν οὐρανοῖς
ἐστιν αὕτη ἡ ἐπουράνιος εὐωχία, ἡ δὲ ἐπίγειος δεῖπνον κέκληται, ὡς
ἐκ τῆς γραφῆς ἀποδέδεικται, δι' ἀγάπην μὲν γινόμενον τὸ δεῖπνον,
ἀλλ' οὐκ ἀγάπη τὸ δεῖπνον, δεῖγμα δὲ εὐνοίας κοινωνικῆς καὶ εὐμε-
ταδότου. «Μὴ βλασφημείσθω οὖν ἡμῶν τὸ ἀγαθόν. Οὐ γάρ ἐστιν ἡ
βασιλεία τοῦ θεοῦ βρῶσις καὶ πόσις», φησὶν ὁ ἀπόστολος, ἵνα τὸ
ἐφήμερον ἄριστον νοηθῇ, «ἀλλὰ δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη καὶ χαρὰ ἐν
πνεύματι ἁγίῳ.» Τούτου ὁ φαγὼν τοῦ ἀρίστου τὸ ἄριστον τῶν
ὄντων, τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ, κτήσεται, μελετήσας ἐνθένδε ἁγίαν
συνήλυσιν ἀγάπης, οὐράνιον ἐκκλησίαν. Ἀγάπη μὲν οὖν χρῆμα
καθαρὸν καὶ τοῦ θεοῦ ἄξιον, ἔργον δὲ αὐτῆς ἡ μετάδοσις. «Φροντὶς
δὲ παιδείας ἀγάπη», ἡ σοφία λέγει, «ἀγάπη δὲ τήρησις νόμων
αὐτῆς.» Αἱ δὲ εὐφροσύναι αὗται ἔναυσμά τι ἀγάπης ἔχουσιν ἐκ
τῆς πανδήμου τροφῆς συνεθιζόμενον εἰς ἀίδιον τροφήν. Ἀγάπη
μὲν οὖν δεῖπνον οὐκ ἔστιν, ἡ δ' ἑστίασις ἀγάπης ἠρτήσθω.
Κλήμης Αλεξανδρινός. Παιδαγωγός. Book 2, ch.1, subch.15, section

2, line 1
27
καὶ θεῷ οἰκειότεροι, ὅσῳ σωφρονέστεροι. Γεγόναμεν δὲ οὐχ ἵνα

ἐσθίωμεν καὶ πίνωμεν, ἀλλ' ἵνα ὦμεν εἰς ἐπίγνωσιν γεγονότες τοῦ
θεοῦ. «Δίκαιος γάρ», φησίν, «ἐσθίων ἐμπίμπλαται τῇ ψυχῇ, κοιλίαι
δὲ ἀσεβῶν ἐνδεεῖς», ἀκαταπαύστου λιχνείας ὀρεγόμεναι. Πολυτέλεια
δὲ οὐκ εἰς ἀπόλαυσιν ἔρημον, ἀλλ' εἰς μετάδοσιν κοινωνικὴν ἐπι-
τήδειος.
Διὸ παραφυλακτέον τῶν βρωμάτων ἃ μὴ πεινῶντας ἡμᾶς ἐσθίειν
ἀναπείθει γοητεύοντα τὰς ὀρέξεις. Μὴ γὰρ οὐκ ἔνεστι καὶ ἐν εὐτελείᾳ
σώφρονι πολυειδία ἐδεσμάτων ὑγιεινή; βολβοί, ἐλαῖαι, λαχάνων
ἔνια, γάλα, τυρὸς τά τε ὡραῖα ἑψήματά τε παντοδαπὰ ζωμῶν
ἄνευ. Κἂν ὀπτοῦ δέῃ κρέως ἢ ἑφθοῦ, μεταδοτέον. «Ἔχετέ τι βρώσιμον
ἐνθάδε;» εἶπεν ὁ κύριος πρὸς τοὺς μαθητὰς μετὰ τὴν ἀνάστασιν.
»Οἳ δέ» – ἅτε ὑπ' αὐτοῦ εὐτέλειαν ἀσκεῖν δεδιδαγμένοι – »ἐπέδωκαν
αὐτῷ ἰχθύος ὀπτοῦ μέρος· καὶ φαγὼν ἐνώπιον αὐτῶν εἶπεν αὐτοῖς»,
φησὶν ὁ Λουκᾶς, ὅσα εἶπεν. Πρὸς τούτοις οὐδὲ τραγημάτων καὶ
κηρίων ἀμοίρους περιορατέον τοὺς δειπνοῦντας κατὰ λόγον. Τῶν
γάρ τοι βρωμάτων ἐπιτηδειότατα οἷς αὐτόθεν χρῆσθαι ὑπάρχει
δίχα πυρός, ἐπεὶ καὶ ἑτοιμότερα, δεύτερα δὲ τὰ εὐτελέστερα, ὡς
προειρήκαμεν. Τῶν δὲ ἀμφὶ τὰς φλεγμαινούσας κυπταζόντων
τραπέζας, τὰ σφέτερα τιθηνουμένων πάθη, δαίμων καθηγεῖται
λιχνότατος, ὃν ἔγωγε οὐκ ἂν αἰσχυνθείην «κοιλιοδαίμονα»

2, line 2
τό τε ἀνήκουστον πρὸς τοὺς πέλας φθέγγεσθαι ἀναισθήτου· οὐ

γὰρ ἀκούσονται. Καὶ τὸ μὲν ἀγεννείας, τὸ δὲ αὐθαδείας τεκμήριον.
Ἀπέστω δὲ καὶ ἡ φιλονεικία κενῆς νίκης ἕνεκεν λόγων, ἐπεὶ τέλος
ἡμῖν ἡ ἀταραξία, καὶ τοῦτο ἄρα ἐστὶν τὸ «εἰρήνη σοι»· «πρίν
τε ἀκοῦσαί σε μὴ ἀποκρίνου ῥῆμα.»
Ἀλλὰ καὶ τὸ τεθρυμμένον τῆς φωνῆς θηλυδρίου, σώφρονος δὲ
καὶ τὸ ἐν τῇ φωνῇ μεμετρημένον, μεγέθους τε ἅμα καὶ μήκους καὶ
τάχους καὶ πλήθους εἴργοντος τὸ φθέγμα τὸ αὐτοῦ. Οὔτε γὰρ
μακρολογητέον ποτὲ οὔτε πολυλογητέον οὔτε ἀδολεσχητέον, ἀλλ'
οὐδὲ τροχαλῶς καὶ συνδιωκομένως ὁμιλητέον. Καὶ γὰρ αὐτῇ τῇ
φωνῇ, ὡς ἔπος εἰπεῖν, δικαιοσύνης μεταδοτέον τούς τε ἀκαιροβόας
καὶ τοὺς κεκράκτας ἐπιστομιστέον. Ταύτῃ γὰρ αὖ τὸν Θερσίτην
πληγαῖς ᾐκίσατο ὁ σώφρων Ὀδυσσεύς, ὅτι μόνος
ἀμετροεπὴς ἐκολῴα,
ὅς ῥ' ἔπεα φρεσὶν ᾗσιν ἄκοσμά τε πολλά τε ᾔδει,
μάψ, ἀτὰρ οὐ κατὰ κόσμον.
28
»Φοβερὸς ἐν πόλει αὐτοῦ ἀνὴρ γλωσσώδης.» Τῶν γοῦν φλυάρων

καθάπερ τῶν παλαιῶν ὑποδημάτων, τὰ μὲν ἄλλα ὑπὸ τῆς κακίας
κατατέτριπται, μόνη δὲ ἡ γλῶττα περιλείπεται εἰς βλάβην. Ταύτῃ
τοι βιωφελέστατα ἡ σοφία παραινεῖ «μὴ ἀδολεσχεῖν ἐν πλήθει
πρεσβυτέρων», ἄνωθεν δὲ ἡμῶν τὴν φλυαρίαν ἐκκόπτουσα,
Κλήμης Αλεξανδρινός. Παιδαγωγός. Book 2, ch.12, subch.129,
section 1, line 2
νεξίας καὶ διὰ τῶν τυχόντων τὴν ἀπὸ τῶν περιττῶν κομιζομένη
χρείαν. Τὸ γὰρ λιτόν, ᾗ καὶ τοὔνομα ἐμφαίνει, οὐκ ἐξέχει οὐδὲ κατά
τι ὀγκοῦται ἢ τυφοῦται, ὁμαλὸν δὲ ὅλον καὶ λεῖον καὶ ἴσον καὶ ἀπέ-
ριττον καὶ ταύτῃ ἱκανόν ἐστιν. Ἱκανότης δὲ ἕξις ἐστὶν ἐξικνουμένη
πρὸς τὸ οἰκεῖον πέρας ἀνελλιπῶς καὶ ἀπερίττως· μήτηρ δὲ αὐτῶν
ἡ δικαιοσύνη, τιθηνὴ δὲ ἡ αὐτάρκεια. Αὕτη γοῦν τοι ἕξις ἐστὶν ἀρκου-
μένη οἷς δεῖ καὶ δι' αὑτῆς ποριστικὴ τῶν πρὸς τὸν μακάριον συντε-
λούντων βίον.

Ἔστω οὖν ἐπὶ μὲν καρποῖς τῶν χειρῶν ὑμῶν κόσμος ἅγιος, εὐμετάδοτος
κοινωνία καὶ ἔργα οἰκουρίας. «Ὁ γὰρ διδοὺς πτωχῷ
δανείζει θεῷ», καὶ «χεῖρες ἀνδρείων πλουτίζουσιν.» Ἀνδρείους τοὺς
καταφρονοῦντας χρημάτων καὶ περὶ τὰς μεταδόσεις εὐκόλους εἴρηκεν.
Ἐπὶ δὲ τῶν ποδῶν ἡ ἄοκνος πρὸς εὐποιίαν ἑτοιμότης ἐπιφαινέσθω
καὶ ἡ πρὸς δικαιοσύνην ὁδοιπορία. Καθετῆρες δὲ καὶ περιδέραια
αἰδὼς καὶ σωφροσύνη εἰσίν. Τοιούτους ὅρμους χρυσοχοεῖ ὁ θεός.
»Μακάριος ἄνθρωπος, ὃς εὗρεν σοφίαν, καὶ θνητός, ὃς εἶδεν φρόνησιν»,
διὰ Σολομῶντος τὸ πνεῦμαλέγει, «κρεῖσσον γὰρ αὐτὴν ἐμπορευ-
θῆναι ἢ χρυσίου καὶ ἀργυρίου θησαυρούς, τιμιωτέρα δέ ἐστι λίθων
πολυτελῶν.» Αὕτη γὰρ ἡ ἀληθινὴ εὐκοσμία. Τὰ δὲ ὦτα αὐταῖς
παρὰ φύσιν μὴ τιτράσθω εἰς ἀπάρτησιν ἐλλοβίων καὶ πλάστρων·

1, line 1
ταῖς γυναιξὶ γινομένους αἰσχύνεσθαι τὰς μετ' αὐτῶν

ἀποδύσεις καὶ φυλάττεσθαι τὰς ὄψεις τὰς ὀλισθηράς·
»ὁ γὰρ ἐμβλέψας», φησί, «περιεργότερον ἤδη ἥμαρτεν.»
Οἴκοι μὲν οὖν τοὺς γονεῖς καὶ τοὺς οἰκέτας αἰδεῖσθαι χρή,
ἐν δὲ ταῖς ὁδοῖς τοὺς ἀπαντῶντας, ἐν δὲ τοῖς λουτροῖς τὰς
γυναῖκας, ἐν δὲ ταῖς ἐρημίαις ἑαυτούς, πανταχοῦ δὲ τὸν
λόγον, ὅς ἐστι πανταχοῦ, καὶ «ἐγένετο ἄνευ αὐτοῦ οὐδὲ
ἕν». Οὕτως γὰρ μόνως ἀπτώς τις διαμενεῖ, εἰ πάντοτε
29
αὐτῷ συμπαρεῖναι νομίζοι τὸν θεόν.

Ὅτι μόνος πλούσιος ὁ Χριστιανός.
Πλούτου τοίνυν μεταληπτέον ἀξιολόγως καὶ μεταδοτέον

φιλανθρώπως, οὐ βαναύσως οὐδὲ ἀλαζονικῶς, οὐδὲ ἐκτρεπ-
τέον τὸ φιλόκαλον εἰς φιλαυτίαν καὶ ἀπειροκαλίαν, μή
πῃ ἄρα καὶ πρὸς ἡμᾶς φήσῃ τις· ὁ ἵππος αὐτοῦ πεντεκαίδεκα
ταλάντων ἐστὶν ἄξιος ἢ τὸ χωρίον ἢ ὁ οἰκέτης ἢ τὸ χρυσίον,
αὐτὸς δὲ χαλκῶν ἐστι τίμιος τριῶν. Αὐτίκα γοῦν περίελε
τὸν κόσμον τῶν γυναικῶν καὶ τοὺς οἰκέτας τῶν δεσποτῶν,
οὐδὲν διαφέροντας τῶν ἀργυρωνήτων εὑρήσεις τοὺς δεσπότας,
οὐκ ἐν βαδίσματι, οὐκ ἐν βλέμματι, οὐκ ἐν φθέγματι·
οὕτως τοίνυν τοῖς ἀνδραπόδοις ἐοίκασιν. Ἀλλὰ καὶ τῷ
ἀσθενέστεροι εἶναι τῶν οἰκετῶν διακρίνονται καὶ τῷ

1, line 1
κρείττω ἀργυρίου ἐκλεκτοῦ.»

Εἰ δὲ καὶ διελεῖν χρή, πλούσιος μὲν ὁ πολυκτήμων ἔστω,
χρυσίῳ σεσαγμένος καθάπερ φασκώλιον ἐρρυπωμένον,
εὐσχήμων δὲ ὁ δίκαιος, ἐπεὶ εὐσχημοσύνη τάξις ἐστὶν ἐν
τῷ δέοντι σχηματισμῷ περὶ τὰς διοικήσεις καὶ τὰς ἐπιδόσεις
μεμετρημένη· «εἰσὶ γὰρ οἱ σπείροντες καὶ πλείονα
συνάγοντες», περὶ ὧν γέγραπται· «ἐσκόρπισεν, ἔδωκεν
τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα.»
Ὥστε οὐχ ὁ ἔχων καὶ φυλάττων, ἀλλ' ὁ μεταδιδοὺς
πλούσιος, καὶ ἡ μετάδοσις τὸν μακάριον, οὐχ ἡ κτῆσις
δείκνυσι· καρπὸς δὲ ψυχῆς τὸ εὐμετάδοτον· ἐν ψυχῇ
ἄρα τὸ πλούσιον. Καὶ μὴν τὰ μὲν ἀγαθὰ ἔστω μόνοις
κτητὰ τοῖς ἀγαθοῖς, ἀγαθοὶ δὲ οἱ Χριστιανοί· ἄφρων δὲ
ἢ ἀκόλαστος ἄνθρωπος οὔτ' ἂν αἴσθησιν ἀγαθοῦ σχοίη
οὔτ' ἂν κτήσεως τύχοι· μόνοις ἄρα τοῖς Χριστιανοῖς κτητὰ
τὰ ἀγαθά. Τούτων δὲ τῶν ἀγαθῶν πλουσιώτερον οὐθέν·
πλούσιοι ἄρα οὗτοι μόνοι. Πλοῦτος γὰρ ἀληθινὸς ἡ δι-
καιοσύνη καὶ ὁ παντὸς θησαυροῦ πολυτιμότερος λόγος
οὐκ ἀπὸ θρεμμάτων καὶ χωρίων αὐξανόμενος, ἀλλ' ὑπὸ
τοῦ θεοῦ δωρούμενος, πλοῦτος ἀναφαίρετος – ἡ ψυχὴ
μόνη θησαυρὸς αὐτοῦ – , κτῆμα τῷ κεκτημένῳ ἄρι
30
Κλήμης Αλεξανδρινός. Στρωματεύς. Book 2, ch.18, section 84,

subsection 5, line 2
σύνεσιν, ἐπιστήμην, γνῶσιν τῶν δικαιωμάτων αὐτοῦ, ὑπομονήν.

γίνεσθε οὖν θεοδίδακτοι, ἐκζητοῦντες τί ζητεῖ ὁ κύριος ἀφ' ὑμῶν,
ἵνα εὕρητε ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως.» τοὺς τούτων ἐπηβόλους «ἀγάπης
τέκνα καὶ εἰρήνης» γνωστικῶς προσηγόρευσεν. περί τε τῆς μεταδόσεως
καὶ κοινωνίας πολλῶν ὄντωνλόγωνἀπόχρη μόνον τοῦτο εἰπεῖν,
ὅτι ὁ νόμος ἀπαγορεύει ἀδελφῷ δανείζειν (ἀδελφὸν ὀνομάζων οὐ
μόνον τὸν ἐκ τῶν αὐτῶν φύντα γονέων, ἀλλὰ καὶ ὃς ἂν ὁμόφυλος
ᾖ ὁμογνώμων τε καὶ τοῦ αὐτοῦ λόγου κεκοινωνηκώς), οὐ δικαιῶν
ἐκλέγειν τόκους ἐπὶ χρήμασιν, ἀλλὰ ἀνειμέναις χερσὶ καὶ γνώμαις
χαρίζεσθαι τοῖς δεομένοις. θεὸς γὰρ ὁ κτίστης τοιᾶσδε χάριτος· ἤδη
δὲ ὁ μεταδοτικὸς καὶ τόκους ἀξιολόγους λαμβάνει, τὰ τιμιώτατα
τῶν ἐν ἀνθρώποις, ἡμερότητα, χρηστότητα, μεγαλόνοιαν, εὐφημίαν,
εὔκλειαν.
Ἆρ' οὐ δοκεῖ σοι φιλανθρωπίας εἶναι τὸ παράγγελμα τοῦτο
ὥσπερ κἀκεῖνο, «μισθὸν πένητος αὐθημερὸν ἀποδιδόναι»; ἀνυπερθέ-
τως δεῖν διδάσκει ἐκτίνειν τὸν ἐπὶ ταῖς ὑπηρεσίαις μισθόν· παρα-
λύεται γάρ, οἶμαι, ἡ προθυμία τοῦ πένητος ἀτροφήσαντος πρὸς
τοὐπιόν. ἔτι, φησί, δανειστὴς μὴ ἐπιστῇ χρεώστου οἰκίᾳ, ἐνέχυρον
μετὰ βίας ληψόμενος, ἀλλ' ὃ μὲν ἔξω προφέρειν κελευέτω, ὃ δὲ ἔχων
μὴ ἀναδυέσθω. ἔν τε τῷ ἀμήτῳ τὰ ἀποπίπτοντα τῶν δραγμάτων
ἀναιρεῖσθαι κωλύει τοὺς κτήτορας, καθάπερ κἀν τῷ θερισμῷ
Κλήμης Αλεξανδρινός. Στρωματεύς. Book 2, ch.19, section 101,

subsection 3, line 4
ἐπειδὴ ἡ φύσις καὶ εἰς φυτὰ καὶ εἰς σπαρτὰ καὶ εἰς δένδρα καὶ εἰς λί-
θους διατείνει.
Σαφῶς τοίνυν εἴρηται· «ἄνδρες κακοὶ οὐ νοοῦσι νόμον, οἱ δὲ
ἀγαπῶντες νόμον προβάλλουσιν ἑαυτοῖς τεῖχος.» «σοφία» γὰρ «παν-
ούργων ἐπιγνώσεται τὰς ὁδοὺς αὐτῆς, ἄνοια δὲ ἀφρόνων ἐν πλάνῃ.»
»ἐπὶ τίνα γὰρ ἐπιβλέψω ἀλλ' ἢ ἐπὶ τὸν πρᾷον καὶ ἡσύχιον καὶ
τρέμοντά μου τοὺς λόγους;» ἡ προφητεία λέγει.
Τριττὰ δὲ εἴδη φιλίας διδασκόμεθα, καὶ τούτων τὸ μὲν πρῶτον
καὶ ἄριστον τὸ κατ' ἀρετήν· στερρὰ γὰρ ἡ ἐκ λόγου ἀγάπη· τὸ δὲ
δεύτερον καὶ μέσοντὸκατ' ἀμοιβήν· κοινωνικὸν δὲ τοῦτο καὶ
μεταδοτικὸν καὶ βιωφελές· κοινὴ γὰρ ἡ ἐκ χάριτος φιλία· τὸ δὲ
ὕστατον καὶ τρίτον ἡμεῖς μὲν τὸ ἐκ συνηθείας φαμέν, οἳ δὲ τὸ καθ'
31
ἡδονὴν τρεπτὸν καὶ μεταβλητόν. καί μοι δοκεῖ παγκάλως Ἱππόδαμος

ὁ Πυθαγόρειος γράφειν· «τᾶν φιλιᾶν ἃ μὲν ἐξ ἐπιστάμας θεῶν, ἃ δ'
ἐκ παροχᾶς ἀνθρώπων, ἃ δὲ ἐξ ἁδονᾶς ζῴων.» οὐκοῦν ἣ μέν τίς
ἐστι φιλοσόφου φιλία, ἣ δὲ ἀνθρώπου, ἣ δὲ ζῴου. τῷ γὰρ ὄντι
εἰκὼν τοῦ θεοῦ ἄνθρωπος εὐεργετῶν, ἐν ᾧ καὶ αὐτὸς εὐεργετεῖται·
ὥσπερ γὰρ ὁ κυβερνήτης ἅμα σῴζει καὶ σῴζεται. διὰ τοῦτο ὅταν
τις αἰτῶν τύχῃ, οὔ φησι τῷ διδόντι· «καλῶς ἔδωκας», ἀλλά· «καλῶς
εἴληφας.» οὕτω λαμβάνει μὲν ὁ διδούς, δίδωσι δὲ ὁ λαμβάνων.
»δίκαιοι δὲ οἰκτείρουσι καὶ ἐλεοῦσι,» «χρηστοὶ δὲ ἔσονται οἰκήτορες
Κλήμης Αλεξανδρινός. Στρωματεύς.

Book 7, ch.3, section 19, subsection 1, line 1
ὑποβέβληται, ἔν τε τῷ ὑπομένειν πόνους, διαπραττόμενος ἅμα τι τῶν

προσηκόντων καὶ ἀνδρείως ὑπεράνω πάντων τῶν περιστατικῶν γινό-
μενος, ἀνὴρ τῷ ὄντι ἐν τοῖς ἄλλοις ἀναφαίνεται ἀνθρώποις· σῴζων
τε αὖ τὴν φρόνησιν σωφρονεῖ ἐν ἡσυχιότητι τῆς ψυχῆς, παραδεκτικὸς
τῶν ἐπαγγελλομένωνκαλῶνὡς οἰκείων κατὰ τὴν ἀποστροφὴν τῶν
αἰσχρῶν ὡς ἀλλοτρίων, γενόμενος κόσμιος καὶ ὑπερκόσμιος, ἐν κόσμῳ
καὶ τάξειπάνταπράσσων καὶ οὐδὲν οὐδαμῇ πλημμελῶν, πλουτῶν μὲν
ὡς ὅτι μάλιστα ἐν τῷ μηδενὸς ἐπιθυμεῖν, ἅτε ὀλιγοδεὴς ὢν καὶ ἐν
περιουσίᾳ παντὸς ἀγαθοῦ διὰ τὴν γνῶσιν τἀγαθοῦ. δικαιοσύνης γὰρ
αὐτοῦ πρῶτον ἔργον τὸ μετὰ τῶν ὁμοφύλων φιλεῖν διάγειν καὶ
συνεῖναι τούτοις ἔν τε γῇ καὶ οὐρανῷ. ταύτῃ καὶ μεταδοτικὸς ὧν
ἂν ᾖ κεκτημένος φιλάνθρωπός τε, μισοπονηρότατος ὢν κατὰ τὴν
τελείαν ἀποστροφὴν κακουργίας ἁπάσης. μαθεῖν ἄρα δεῖ πιστὸν
εἶναι καὶ ἑαυτῷ καὶ τοῖς πέλας καὶ ταῖς ἐντολαῖς ὑπήκοον. οὗτος
γάρ ἐστιν «ὁ θεράπων τοῦ θεοῦ» ὁ ἑκὼν ταῖς ἐντολαῖς ὑπαγόμενος.
ὁ δὲ ἤδη μὴ διὰ τὰς ἐντολάς, δι' αὐτὴν δὲ τὴν γνῶσιν «καθαρὸς τῇ
καρδίᾳ», «φίλος» οὗτος «τοῦ θεοῦ». οὔτε γὰρ φύσει τὴν ἀρετὴν
γεννώμεθα ἔχοντες, οὔτε γενομένοις, ὥσπερ ἄλλα τινὰ τῶν τοῦ σώ-
ματος μερῶν, φυσικῶς ὕστερον ἐπιγίνεται (ἐπεὶ οὐδ' ἂν ἦν ἔθ' ἑκού-
σιον οὐδὲ ἐπαινετόν) οὐδὲ μὴν ἐκ [τῆς] τῶν συμβάντων καὶτῆς
ἐπιγινομένης συνηθείας, ὃν τρόπον ἡ διάλεκτος, τελειοῦται ἡ ἀρετή
Κλήμης Αλεξανδρινός. Στρωματεύς.

Book 7, ch.12, section 69, subsection 7, line 1
πρόεισιν ἐπὶ τὸ ἀκριβῶς εἰδέναι καὶ ὅτῳ ἄν τις μάλιστα καὶ ὁπόσον καὶ
ὁπότε καὶ ὅπως ἐπιδῴη. τίς δ' ἂν καὶ ἐχθρὸς εὐλόγως γένοιτο ἀνδρὸς
32
οὐδεμίαν οὐδαμῶς παρέχοντος αἰτίαν ἔχθρας; καὶ μή τι, καθάπερ

ἐπὶ τοῦ θεοῦ οὐδενὶ μὲν ἀντικεῖσθαι λέγομεν τὸν θεὸν οὐδὲ ἐχθρὸν
εἶναί τινος (πάντων γὰρ κτίστης, καὶ οὐδέν ἐστι τῶν ὑποστάντων
ὃ μὴ θέλει), φαμὲν δ' αὐτῷ ἐχθροὺς εἶναι τοὺς ἀπειθεῖς καὶ μὴ κατὰ
τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ πορευομένους, οἷον τοὺς διεχθρεύοντας αὐτοῦ τῇ
διαθήκῃ, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἐπὶ τοῦ γνωστικοῦ εὕροιμεν ἄν.
αὐτὸς μὲν γὰρ οὐδενὶ οὐδέποτε κατ' οὐδένα τρόπον ἐχθρὸς ἂν γέ-
νοιτο, ἐχθροὶ δὲ εἶναι νοοῖντο αὐτῷ οἱ τὴν ἐναντίαν ὁδὸν τρεπό-
μενοι ἄλλως τε κἂν ἡ ἕξις ἡ παρ' ἡμῖν μεταδοτικὴ δικαιοσύνη
λέγηται· ἀλλὰ καὶ ἡ κατ' ἀξίαν διακριτικὴ πρὸς τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον,
ἐφ' ὧν καθήκει κατ' ἐπιστήμην γενέσθαι, ἀκροτάτης δικαιοσύνης
εἶδος τυγχάνει. ἔστι μὲν οὖν ἃ καὶ κατὰ ἰδιωτισμὸν πρός τινων
κατορθοῦται, οἷον ἡδονῶν ἐγκράτεια. ὡς γὰρ ἐν τοῖς ἔθνεσιν ἔκ τε
τοῦ μὴ δύνασθαι «τυχεῖν ὧν ἐρᾷ τις» καὶ ἐκ τοῦ πρὸς ἀνθρώπων
φόβου, εἰσὶ δ' οἳ διὰ τὰς μείζονας ἡδονὰς ἀπέχονται τῶν ἐν τοῖς
ποσὶν ἡδέων, οὕτως κἀν τῇ πίστει ἢ δι' ἐπαγγελίαν ἢ διὰ φόβον
θεοῦ ἐγκρατεύονταί τινες. ἀλλ' ἔστι μὲν θεμέλιος γνώσεως ἡ τοι-
αύτη ἐγκράτεια καὶ προσαγωγή τις ἐπὶ τὸ βέλτιον καὶ ἐπὶ τὸ τέλειον
ὁρμή. «ἀρχὴ γὰρ σοφίας», φησί, «φόβος κυρίου.»
Epictetus Phil., Gnomologium Epicteteum (e Stobaei libris 1-2)

Sententia 6, line 3
ἀλλ' ἀρετῇ χαίρεις.

Μέμνησο παρὰ τῶν μεγάλων αἰτεῖν τὰ μεγάλα· μικρὰ γὰρ
οὐκ ἂν δοῖεν. οὐδὲν θεοῦ μεῖζον καὶ ὑψηλότερον· εὐχόμενος
τοιγαροῦν θεοῖς αἴτει τὰ θεῖα, ὧν οὐδὲν σάρκινον καὶ γήινον
ψαύει πάθος.
Ὥσπερ μέλιτταν οὐ διὰ τὸ κέντρον μισεῖς,
ἀλλὰ διὰ τὸν καρπὸν τημελεῖς, οὕτω καὶ φίλον μὴ δι' ἐπίπληξιν
ἀποστραφῇς, ἀλλὰ διὰ τὴν εὔνοιαν ἀγάπα.
Ἐοίκασιν οἱ κόλακες κηφῆσι· καὶ γὰρ ἀργοὶ καὶ ἄκεντροι
καὶ τοὺς ἀλλοτρίους ἀναλίσκοντες καμάτους. οἱ φθονεροὶ σφηξί·
καὶ γὰρ πληκτικοὶ καὶ ἄποροι καὶ ἀμετάδοτοι καὶ ἄχρειοι. οἱ
χρηστοὶ μελίτταις· καὶ γὰρ φιλόπονοι καὶ αὐτουργοὶ καὶ οἰκο-
νομικοὶ καὶ εὔποροι καὶ πρᾷοι καὶ ἐπιπληκτικοὶ καὶ κοινωνικοί.
ὥστ', εἰ βούλει φίλος ὑπάρχων μετὰ πολλῶν διάγειν φίλων, μι-
μοῦ τὴν μέλιτταν· καθαρὸν ἔστω σοι τὸ σμῆνος κηφήνων καὶ
σφηκῶν.
Τοὺς εἰς φιλίαν σοι καθιέντας δοκίμαζε μὴ ἐξ ὧν σοι δω-
ροῦνται, ἀλλ' ἐξ ὧν ἑαυτοῖς μνῶνται καὶ χαρίζονται καὶ κατεπ-
ηγγείλαντο καὶ διέθεσαν.
33
Οὐ τὰ χρήματα φίλοι, ἀλλ' ὁ φίλος χρήματα. καὶ χρήματα

μὲν φιλίαν οὐδέποτ' ἂν ἐργάσαιντο, ὥσπερ οὐδὲ γῆ θεόν·
Marcus Aurelius Antoninus Imperator Phil., Τὰ εἰς ἑαυτόν Book 1,

ch.3, section 1, line 1
Παρὰ τοῦ πάππου Οὐήρου τὸ καλόηθες καὶ ἀόργητον.

Παρὰ τῆς δόξης καὶ μνήμης τῆς περὶ τοῦ γεννήσαντος τὸ
αἰδῆμον καὶ ἀρρενικόν.
Παρὰ τῆς μητρὸς τὸ θεοσεβὲς καὶ μεταδοτικὸν καὶ ἀφεκτικὸν
οὐ μόνον τοῦ κακοποιεῖν, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἐπὶ ἐννοίας γίνεσθαι τοιαύτης·
ἔτι δὲ τὸ λιτὸν κατὰ τὴν δίαιταν καὶ πόρρω τῆς πλουσιακῆς
διαγωγῆς.
Παρὰ τοῦ προπάππου τὸ μὴ εἰς δημοσίας διατριβὰς φοιτῆσαι καὶ
τὸ ἀγαθοῖς διδασκάλοις κατ' οἶκον χρήσασθαι καὶ τὸ γνῶναι ὅτι εἰς
τὰ τοιαῦτα δεῖ ἐκτενῶς ἀναλίσκειν.
Παρὰ τοῦ τροφέως τὸ μήτε Πρασιανὸς ἢ Βενετιανὸς μήτε
Παλμουλάριος ἢ Σκουτάριος γενέσθαι· καὶ τὸ φερέπονον καὶ
ὀλιγοδεές· καὶ τὸ αὐτουργικὸν καὶ ἀπολύπραγμον· καὶ τὸ δυσπρός-
δεκτον διαβολῆς.
Marcus Aurelius Antoninus Imperator Phil., Τὰ εἰς ἑαυτόν

κἂν τύχῃ ἀλόγως αἰτιώμενος, ἀλλὰ πειρᾶσθαι [καὶ] ἀποκαθιστάναι

ἐπὶ τὸ σύνηθες· καὶ τὸ περὶ τῶν διδασκάλων ἐκθύμως εὔφημον, οἷα
τὰ περὶ Δομετίου καὶ Ἀθηνοδότου ἀπομνημονευόμενα· καὶ τὸ περὶ
τὰ τέκνα ἀληθινῶς ἀγαπητικόν.
Παρὰ Σευήρου τὸ φιλοίκειον καὶ φιλάληθες καὶ φιλοδίκαιον· καὶ
τὸ δι' αὐτὸν γνῶναι Θρασέαν, Ἑλβίδιον, Κάτωνα, Δίωνα, Βροῦτον·
καὶ φαντασίαν λαβεῖν πολιτείας ἰσονόμου, κατ' ἰσότητα καὶ
ἰσηγορίαν διοικουμένης, καὶ βασιλείας τιμώσης πάντων μάλιστα
τὴν ἐλευθερίαν τῶν ἀρχομένων· καὶ ἔτι παρ' αὐτοῦ τὸ ὁμαλὲς καὶ
εὔτονον ἐν τῇ τιμῇ τῆς φιλοσοφίας· καὶ τὸ εὐποιητικὸν καὶ τὸ εὐ-
μετάδοτον ἐκτενῶς καὶ τὸ εὔελπι· καὶ τὸ πιστευτικὸν περὶ τοῦ ὑπὸ
τῶν φίλων φιλεῖσθαι, καὶ τὸ ἀνεπίκρυπτον πρὸς τοὺς καταγνώσεως
ὑπ' αὐτοῦ τυγχάνοντας, καὶ τὸ μὴ δεῖσθαι στοχασμοῦ τοὺς φίλους
αὐτοῦ περὶ τοῦ τί θέλει ἢ τί οὐ θέλει, ἀλλὰ δῆλον εἶναι.
Παρὰ Μαξίμου τὸ κρατεῖν ἑαυτοῦ καὶ κατὰ μηδὲν περίφορον
34
εἶναι· καὶ τὸ εὔθυμον ἔν τε ταῖς ἄλλαις περιστάσεσι καὶ ἐν ταῖς

νόσοις· καὶ τὸ εὔκρατον τοῦ ἤθους καὶ μειλίχιον καὶ γεραρόν·
καὶ τὸ οὐ σχετλίως κατεργαστικὸν τῶν προκειμένων· καὶ τὸ
πάντας αὐτῷ πιστεύειν περὶ ὧν λέγοι ὅτι οὕτως φρονεῖ, καὶ
περὶ ὧν πράττοι ὅτι οὐ κακῶς πράττει. καὶ τὸ ἀθαύμαστον καὶ
ἀνέκπληκτον καὶ μηδαμοῦ ἐπειγόμενον ἢ ὀκνοῦν ἢ ἀμηχανοῦν ἢ
Marcus Aurelius Antoninus Imperator Phil., Τὰ εἰς ἑαυτόν

Πυθαγόρας, Σωκράτης, τοσοῦτοι δὲ ἥρωες πρότερον, τοσοῦτοι δὲ

ὕστερον στρατηγοί, τύραννοι· ἐπὶ τούτοις δὲ Εὔδοξος, Ἵππαρχος,
Ἀρχιμήδης, ἄλλαι φύσεις ὀξεῖαι, μεγαλόφρονες, φιλόπονοι, πανοῦρ-
γοι, αὐθάδεις, αὐτῆς τῆς ἐπικήρου καὶ ἐφημέρου τῶν ἀνθρώπων
ζωῆς χλευασταί, οἷον Μένιππος καὶ ὅσοι τοιοῦτοι. περὶ πάντων
τούτων ἐννόει ὅτι πάλαι κεῖνται· τί οὖν τοῦτο δεινὸν αὐτοῖς; τί δαὶ
τοῖς μηδ' ὀνομαζομένοις ὅλως; ἓν ὧδε πολλοῦ ἄξιον, τὸ μετ'
ἀληθείας καὶ δικαιοσύνης εὐμενῆ τοῖς ψεύσταις καὶ ἀδίκοις διαβιοῦν.
Ὅταν εὐφρᾶναι σεαυτὸν θέλῃς, ἐνθυμοῦ τὰ προτερήματα τῶν
συμβιούντων· οἷον τοῦ μὲν τὸ δραστήριον, τοῦ δὲ τὸ αἰδῆμον,
τοῦ δὲ τὸ εὐμετάδοτον, ἄλλου δὲ ἄλλο τι. οὐδὲν γὰρ οὕτως
εὐφραίνει ὡς τὰ ὁμοιώματα τῶν ἀρετῶν ἐμφαινόμενα τοῖς ἤθεσι
τῶν συζώντων καὶ ἀθρόα ὡς οἷόν τε συμπίπτοντα. διὸ καὶ
πρόχειρα αὐτὰ ἑκτέον.
Μήτι δυσχεραίνεις ὅτι τοσῶνδέ τινων λιτρῶν εἶ καὶ οὐ τριακο-
σίων; οὕτω δὴ καὶ ὅτι μέχρι τοσῶνδε ἐτῶν βιωτέον σοι καὶ οὐ
μέχρι πλείονος; ὥσπερ γὰρ τῆς οὐσίας ὅσον ἀφώρισταί σοι στέργεις,
οὕτως καὶ ἐπὶ τοῦ χρόνου.
Πειρῶ μὲν πείθειν αὐτούς, πρᾶττε δὲ καὶαὐτῶν ἀκόντων,
ὅταν τῆς δικαιοσύνης ὁ λόγος οὕτως ἄγῃ. ἐὰν μέντοι βίᾳ τις
προσχρώμενος ἐνίστηται, μετάβαινε ἐπὶ τὸ εὐάρεστον καὶ
Nicolaus Hist., Fragmenta Fragment 6, line 57
τῶν γονέας βαρυνομένοις.

Ὅτι ᾐτιῶντό τινες τὸν Νικόλαον πλεῖστα χρήματα
παρὰ φίλων λαβόντα, οὐ σώζειν (10) αὐτὰ καὶ ὅτι τὰς
πλείους διατριβὰς ἐποιεῖτο μετὰ τῶν δημοτικῶν, ἐκκλί-
νων τοὺς μεγάλους καὶ ὑπερπλούτους τῶν ἐν Ῥώμῃ,
[εἰς ὧν] (11) οὐδαμῶς ᾔει, πολλῶν καὶ ἐνδόξων αὐτὸν
35
βιαζομένων, ἀλλὰ δι' ὅλης ἡμέρας ἐν ταῖς φιλοσόφοις

θεωρίαις ἦν. Ὁ δὲ ἀπελογεῖτο περὶ μὲν τῶν χρημάτων,
ὅτι ἡ κτῆσις, ὥσπερ λύρας ἢ αὐλῶν, οὐδενὸς ἂν (12) εἴη
ἀξία, ἡ χρῆσις δὲ τὸ κυριώτατόν ἐστιν, ἣν εἰ μέν τις
εἰς ἄσωτον ἢ ἀμετάδοτον ἢ ὅλως ἄφρονα ἢ φαῦλον κατα-
δαπανᾷ [βίον] (13), ἐπίμεμπτος ἂν εἴη, εἰ δέ τις εἰς
σώφρονά τε καὶ κόσμιον καὶ κοινωνικὸν καὶ φιλάνθρω-
πον, δεχόμενος καὶ ὅτε δεῖ ταῦτα καὶ παρ' ὧν δεῖ, καὶ
προϊέμενος καὶ τοῖς τέκνοις ἀπολείπων (14), ἀμείνων ἂν
εἴη. Ὅρον δὲ ἕνα ἔφη ποιεῖσθαι· τὸν ἄνδρα τὸν ἀγαθὸν τοῖς
ἐπιεικεστέροις ἐθέλειν ἀεὶ συνεῖναι, τοιούτους δ' ἐν τοῖς
δημοτικοῖς ὁρᾶν πλείους ἢ ἐν τοῖς βαρυπλούτοις φυομέ-
νους (15). Πολλῆς γὰρ ἀγαθῆς τύχης δεῖται πλοῦτος,
ὥστε εἰς ἐπιείκειαν φέρειν· ἐκτρέπει γὰρ τοὺς πλείους
εἰς φιληδονίαν τε καὶ ὑπερηφανίαν.
Lucius Annaeus Cornutus Phil., De natura deorum

Page 63, line 2
σύρρυσις τοῦ γλεύκους συνήγαγε καὶ ἓν σῶμα ἐξ αὐτῶν

ἀπετέλεσε. καὶ ὁ παρὰ τῷ ποιητῇ δὲ μῦθος, ὡς φεύ-
γων ποτὲ τὴν Λυκούργου ἐπιβουλὴν ὁ θεὸς ἔδυ κατὰ
θαλάττης, εἶθ' ἡ Θέτις αὐτὸν διέσωσεν, ἐμφανῆ τὴν
διάνοιαν ἔχει. τιθῆναι μὲν γάρ εἰσι τοῦ Διονύσου
αἱ ἄμπελοι· ταύτας δ' ὁ Λυκοῦργος τρυγητὴς ὢν ἐσκύ-
λευσε καὶ ἀπεκόσμησεν, εἶθ' ὁ οἶνος θαλάττῃ μιγεὶς
ἀσφαλῶς ἀπετέθη. καὶ περὶ μὲν Διονύσου τοσαῦτα.
Ἡρακλῆςδ' ἐστὶν ὁ ἐν τοῖς ὅλοις λόγος
καθ' ὃν ἡ φύσις ἰσχυρὰ καὶ κραταιά ἐστιν [καὶ ἀπερι-
γένητος οὖσα], μεταδοτικὸς ἰσχύος καὶ τοῖς κατὰ μέρος
καὶ ἀλκῆς ὑπάρχων. ὠνόμασται δὲ τάχα ἀπὸ τοῦ δια-
τείνειν εἰς τοὺς ἥρωας, ὡς αὐτοῦ ὄντος τοῦ κλεΐζεσθαι
τοὺς γενναίους ποιοῦντος· ἥρωας γὰρ ἐκάλουν οἱ πα-
λαιοὶ τοὺς ἁδροὺς τοῖς σώμασι καὶ ταῖς ψυχαῖς καὶ
κατὰ τοῦτο τοῦ θείου γένους μετέχειν δοκοῦντας. οὐ
δεῖ δὲ ὑπὸ τῆς νεωτέρας ἱστορίας ἐπιταράττεσθαι· διὰ
γὰρ ἀρετὴν ἠξιώθη τῆς αὐτῆς τῷ θεῷ προσηγορίας ὁ
Ἀλκμήνης καὶ Ἀμφιτρύωνος υἱός, ὥστε δυσδιάκριτα
γεγονέναι τὰ τοῦ θεοῦ ἴδια ἀπὸ τῶν περὶ τοῦ ἥρωος
ἱστορουμένων. τάχα δ' ἂν ἡ λεοντῆ καὶ τὸ ῥόπαλον
Heliodorus Scr. Erot., Aethiopica Book 6, ch.10, section 2, line 7

36
νήσου τῆς βουκολικῆς ἀποδρᾶναι διανοηθεῖσιν ἐδόκει τὴν

ἐσθῆτα μεταμφιασαμένους ἐς τὸ λυπρότατον καὶ πτωχοῖς
ἑαυτοὺς ἀπεικάσαντας οὕτως ἐπιμίγνυσθαι κώμαις τε καὶ
πόλεσιν.
Εἰ δὴ συναρέσκει πλαττώμεθα τὸ σχῆμα
καὶ πτωχεύωμεν, οὕτω γὰρ ἧττόν τε ἐπιβουλευσόμεθα
πρὸς τῶν ἐντυγχανόντων – ἀσφάλεια γὰρ ἐν τοῖς τοιού-
τοις ἡ εὐτέλεια καὶ οἴκτου μᾶλλον ἢ φθόνου πέλας ἡ
πενία – τῆς τε καθ' ἡμέραν ἀναγκαίου τροφῆς ῥᾷον εὐπο-
ρήσομεν, ξένῃ γὰρ ἐν γῇ τὸ μὲν ὤνιον σπάνιον τοῖς
ἀγνοοῦσι τὸ δὲ αἰτούμενον εὐμετάδοτον τοῖς ἐλεοῦσιν.»

Ἐπῄνει ταῦτα ὁ Καλάσιρις καὶ ἔχεσθαι τῆς ὁδοι-
πορίας ἐπέσπευδε, τοῖς τε περὶ τὸν Ναυσικλέα καὶ Κνή-
μωνα ἐντυγχάνοντες τήν τε ἔξοδον κοινωσάμενοι εἰς τρίτην
ἐξώρμησαν, οὔτε ὑποζύγιον καίτοι διδόμενον οὔτε ἀνθρώ-
πων οὐδένα συνέμπορον ἀνασχόμενοι, τοῦ τε Ναυσικλέους
καὶ Κνήμωνος προπεμπόντων καὶ ἄλλου τῆς οἰκίας πλήθους·
προέπεμπε δὲ καὶ ἡ Ναυσίκλεια πολλὰ τὸν πατέρα ἐπι-
τρέψαι καθικετεύσασα τῆς νυμφικῆς αἰδοῦς ὑπὸ φίλτρου
τοῦ περὶ τὴν Χαρίκλειαν ἐκνικηθείσης.
Archigenes Med., Fragmenta inedita Page 72, line 18
πέρδικες ἢ ὄρτυγες, τρυγόνες, χερσαίων δὲ λαγώς, αἴγαγρος, δορκάδες,

τῶν δὲ ἡμέ-
ρων τὰ ἀκροκώλια τῶν συῶν, τῶν δὲ ἐνύδρων καρκίνοι, κάραβοι, ἐχῖνοι
πρόσφα-
τοι, καρίδες. λαχάνων δὲ σπανία ἡ χρῆσις, τὰ δὲ προσφερόμενα
δριμύτερα ἔστω,
καὶ μᾶλλον τὰ ἄγρια, οἷον κορωνόπους, ἠρυγγίς, σταφυλῖνος, κεφαλωτὰ
πράσα,
σκόρδα ἑφθά, ὀσπρίων δὲ ἀπεχέσθωσαν. ἔμβαμμα δὲ ὄξος μετὰ πεπέρεως
καὶ λα-
σαρίου ἢ τῶν ὀξυπόρων, τινὰ τῶν ἐπὶ κωλικῶν προγεγραμμένων, ἅλες
ἔστωσαν διὰ
λιβανωτίδος, μαράθρου, ὑσσώπου, σιλφίου, λιγυστικοῦ, καὶ σελίνου
σπέρμα συγκεί-
μενοι. πῶμα δὲ μετὰ πᾶσαν τροφὴν διδόναι ὅσον ἐς τὸ πόσεως θραῦσαι
τὴν δίψαν
– ἄθετος γὰρ ἐπ' αὐτῶν ἡ πολυποσία – , τὴν δὲ πλείονα μοῖραν τῶν
37
σιτίων ἐν τῷ
δείπνῳ λαμβανέτωσαν. παραιτεῖσθαι δὲ χρὴ πᾶν πέμμα διὰ σεμιδάλεως
καὶ γλυκέος
σκευαζόμενα καὶ τὰ πλεῖστα τῆς ὀπώρας καὶ τῶν τραγημάτων.
μεταδοτέον γὰρ
φοίνικας τῶν καρύων, ἀμύγδαλα σταφυλῆς τῆς κρεμαστῆς, ῥοιάς, ἄπιον
ἑφθήν,
ἰσχάδας, πάντα σύμμετρα, καὶ μὴ πάντα καθ' ἡμέραν. οἶνος ἔστω λεπτός,
διουρη-
τικός· τοὺς δὲ γλυκεῖς οἴνους καὶ τὸ οἰνόμελι παραιτητέον. ἡ κοίτη δὲ μὴ
πάνυ
ἁπαλὴ ἔστω, μάλιστα ἐπὶ τῶν ἀνὰ σάρκα ὑδέρων, ὑποστροννύσθω δὲ
καλάμων
φύλλα καὶ αἱ ξηραίνουσαι βοτάναι, οἷον ἄγνος, γλήχων, καλαμίνθη καὶ
τὰ ὅμοια·
θαυμαστὸν γὰρ ὅπως ἐξικμάζοι κατὰ τοὺς ὕπνους, ὥστε ἤδη τινὲς καὶ
σωροῖς τοῖς
ἀπὸ σίτου ἐγκρυφθέντες ἀνέστησαν μετὰ τὸν ὕπνον ἐσταφιδωμένοι. καὶ
τὰ ἐπιβόλαια
δὲ τραχύτερα ἔστω, εὔκρατος δὲ πρὸς τὴν ὥραν τοῦ ἔτους καὶ ὁ οἶκος.
AmmoniusGramm., De adfinium vocabulorum differentia (= Περὶ

ὁμοίων καὶ διαφόρων λέξεων) (fort. epitome operis sub aucto
Lexical entry 187, line 2
ἐπίτιμοςκαὶἐπιτίμιοςδιαφέρει. ἐπίτιμος μὲν γὰρ

ὁ ἔντιμος, ἐπιτίμιος δὲ ὁ ἐπιζήμιος καὶ ἐπίπληκτος· ἀφ' οὗ
τὴν ἐπίπληξιν ἐπιτίμησίν φαμεν καὶ ‘ἐπιτίμησον αὐτῷ’ ἀντὶ
τοῦ ἐπίπληξον.
ἐπιχαίρεινκαὶσυγχαίρεινδιαφέρει. ἐπιχαίρειν μὲν
γάρ ἐστι τὸ συνεπιγελᾶν τοῖς ἀλλοτρίοις κακοῖς, συγχαίρειν
δὲ τὸ συνήδεσθαί τινος ἀγαθοῖς.
ἐπιδοτικὸςμέν ἐστιν ὁ δεομένοις ἐπιδιδούς,μετα-
δοτικὸςδὲ ὁ φίλοις.
ἐρωτᾶντοῦπυνθάνεσθαιδιαφέρει. πυνθάνεσθαι
μὲν γάρ ἐστι τὸ κατ' ἀκοὴν διεξοδικῶς ἀκούειν τὰ ὑπό τινος
λεγόμενα, αὐτὸν οὐδ' ἐρωτῶντα· ἐρωτᾶν δὲ τὸ ἐθέλειν τινὰ
κεφαλαιώδη λαβεῖν ἀπόφασιν περὶ τοῦ ὑποκειμένου πράγμα-
τος. ὁ γοῦν Τηλέμαχός φησι πρὸς τὸν Νέστορα (γ 80)
’εἴρεαι ὁππόθεν εἰμέν· ἐγὼ δέ κέ τοι καταλέξω’,
καὶ Ἀχιλλεύς φησιν (Λ 611 sq.)
38
’ἀλλ' ἴθι νῦν, Πάτροκλε Διὶ φίλε, Νέστορ' ἔρειο,

ὅντινα τοῦτον ἄγει’.
ὅτι δὲ τὸ πυνθάνεσθαι ἐπὶ ψιλοῦ τοῦ ἀκούειν τάσσεται, φανε
Παύλος ιατρός. Epitomae medicae libri septem Book 4, ch.1, section 8,

line 1
διὰ τοῦ διφρυγοῦς καὶ ἡ διὰ οἴνου μηλίνη καὶ τὸ κοράκιον τὸ δι'
ὀξυμέλιτος καὶ ὁ Ἀνδρώνιος τροχίσκος καὶ πομφόλυξ καὶ καδμία. ση-
μεῖον δὲ τοῦ τὴν ὅλην μετριάζεσθαι νόσον τὸ τὰ πρῶτα τῶν ἑλκῶν
συνουλοῦσθαι. πρὸς δὲ τὰς δυσπνοίας τῶν ἐλεφαντιώντων ὄνους τοὺς
ὑπὸ τὰς ὑδρίαςεἢϛδιὰ μελικράτου κυάθων γ πότιζε· κοινῶς δὲ καὶ
τῶν πρὸς δυσπνοϊκοὺς ἀναγεγραμμένων αὐτοῖς ἁρμόσει τινά. τὴν δὲ
τῶν αὐτοφυῶν ὑδάτων αἱρεῖσθαι χρῆσιν ὡς ἀναγκαιοτάτων, στυπτη-
ριωδῶν μάλιστα καὶ σιδηριζόντων καί, εἰ οἷόν τε, ψυχρῶν· συμφέρει
δὲ αὐτοῖς μάλιστα καὶ πινόμενα. καὶ ἡ τῆς παραθαλασσίας δὲ ἄμμου
χρῆσις τῆς αὐτῆς ἂν εἴη δυνάμεως καὶ πάντα τὰ ἀφιδρωτήρια.
ἐπειδὴ δὲ τῶν εὐμεταδότων ἐστὶ τὸ πάθος οὐχ ἧττον ἢ λοιμός,
ἀποικιστέον αὐτοὺς ὡς ὅτι πορρωτάτω τῶν πόλεων ἐν μεσογείοις καὶ
καταψύχροις καὶ ὀλιγανθρώποις χωρίοις, εἴπερ οἷόν τε, κἀντεῦθεν δὲ
μεταβαινέτωσαν εἰς τὰ παρακείμενα διά τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ὡς εἰκὸς
ἐντευξομένους συχνότερον· αὐτοί τε γὰρ ἐπιτηδειοτέρῳ τῷ ἀέρι χρή-
σονται καὶ οὐκ ἂν μεταδοῖεν ἄλλοις τοῦ κακοῦ.

Περὶ λέπρας καὶ ψώρας.
Τούτων τῶν παθῶν ἑκάτερον τραχυσμός ἐστι τῆς ἐπιφανείας μετὰ

κνησμοῦ καὶ ἀποψήξεως σωμάτων ἐκ μελαγχολικοῦ χυμοῦ τὴν γένεσιν
ἔχων· ἀλλ' ἡ μὲν λέπρα διὰ βάθους ἐπινέμεται τὸ δέρμα κυκλοτερῶς
Παύλος ιατρός. Epitomae medicae libri septem Book 5, ch.48, section 1,

line 7
σὺν οἴνῳ καὶ οἱ τῆς βασιλικῆς καρύας καρποὶ λεῖοι σὺν οἴνῳ ἢ ῥητίνῃ
καὶ καστορίου καὶ πηγάνου ἑκάστου α, ὁμοίως χαμελαίας βἢ θαψίας
χυλοῦ βσὺν μελικράτῳ καὶ ὄξος θερμὸν πινόμενον.

Περὶ ἐφημέρου.
39
Τοῖς δὲ ἐφήμερον λαβοῦσιν, ὃ ἔνιοι καλοῦσι Κολχικὸν διὰ τὸ ἐν

Κολχίδι φύεσθαι ἢ βολβὸν ἄγριον, ἐπακολουθεῖ κνησμὸς καθ' ὅλον τὸ
σῶμα ὡς ὑπὸ σκίλλης ἢ κνίδης ἐρεθιζομένοις, τά τε ἐντὸς ἀναδάκνονται
καὶ καυσοῦνται τὸν στόμαχον μετὰ βάρους ἱκανοῦ· ἐπισχύοντος δὲ τοῦ
πάθους κατὰ κοιλίαν φέρεται αἱματῶδες ξύσμασι μεμιγμένον. οἷς
βοηθητέον καθάπερ καὶ τοῖς σαλαμάνδραν πεπωκόσι διά τε ἐμέτων καὶ
κλυσμάτων. πρὸ τοῦ δὲ ἐνισχῦσαι τὸ φάρμακον μεταδοτέον αὐτοῖς
δρυὸς ἢ τῶν φύλλων ἢ τῶν βαλάνων ἢ σιδίων ἢ ἑρπύλλου ἀφέψημα
σὺν γάλακτι πίνειν ἢ πολυγόνου χυλὸν ἢ ἀμπέλου ἀκρεμόνων ἢ βάτων
ἢ νάρθηκος ἁπαλοῦ τῆς ἐντεριώνης ἢ μύρτων μετ' οἴνου· καὶ αὐτὰ
δὲ τὰ μύρτα λεῖα κοπέντα καὶ ἐναποβραχέντα ὕδατι βοηθεῖ τοῦ ἐξ
αὐτῶν ὑγροῦ λαμβανομένου. ποιεῖ δὲ ὡσαύτως καὶ ὁ τῶν Σαρδινῶν
βαλάνων μέσος ὑμὴν λαμβανόμενος μετὰ τῶν προειρημένων χυλῶν
ὀρίγανός τε σὺν κονίᾳ ποθεῖσα. ἀκριβῶς δὲ βοηθοῦνται τὸ βόειον γάλα
θερμὸν πίνοντες καὶ κατέχοντες ἐν τῷ στόματι, ὥστε τοὺς εὐπορήσαν-
τας τούτου ἄλλου μηδενὸς χρῄζειν βοηθήματος.
Αίτιος ιατρός. Iatricorum liber iii Ch.165, line 32
κακά, πλὴν τοῦ Νειλώου· τοῦτο γὰρ πάσαις ἀρεταῖς κεκόσμηται· καὶ
γὰρ καὶ πινόμενον ἡδὺ καὶ μέτριον χρόνον ἐν κοιλίᾳ διατρίβει, ἄδιψόν
τέ ἐστι· καὶ εἰ ψυχρόν τις πίνοι ἀλυπότατον καὶ εἰς πέψιν καὶ ἀνά-
δοσιν χρήσιμον· ὅθεν εὐάρμοστον καὶ ῥωμαλέον καὶ εὔχρουν. τὸ δὲ
τῶν ἄλλων ποταμῶν ὕδωρ δυσκατέργαστον καὶ κατάξηρον καὶ διψῶ-
δες καὶ μάλιστα ὅταν μοχθηρά τινα χωρία διοδεύῃ. ἀμείνους δέ εἰσι
τῶν ποταμῶν ὅσοι διὰ πηγῶν ἀεννάων ῥέουσι καὶ ὅσοι ἀμιγεῖς εἰσιν
ἄλλοις ποταμοῖς. τὸ δὲ λιμναῖον ὕδωρ διά τε τὰ πέριξ τέλματα ἰλυῶ-
δες καὶ βαρὺ ὑπάρχον διά τε τὴν στάσιν καὶ ἀκινησίαν οἷον νενεκρω-
μένον καὶ σεσηπός, ὥστε οὐδέποτε παρόντος ὕδατος ἑτέρου μεταδοτέον
τούτου τοῖς ἀσθενοῦσι. καὶ περὶ δὲ τὴν γῆν καὶ τὰ κλίματα
διαφοραὶ τῶν ὑδάτων πλεῖσται γίγνονται· συντόμως δὲ εἰπεῖν τὸ τῇ
γεύσει συνηρμοσμένον καὶ τὸ ἐκ τῆς πείρας τῶν ἐνοικούντων μαρτυ-
ρούμενον ἄριστον ἡγητέον. τὸ γὰρ ταχέως θερμαινόμενόν τε καὶ ψυχό-
μενον καὶ ῥᾳδίως ἑψοῦν κρέα τε καὶ τὰ ἄλλα πάντα καὶ τὰ σιτία ἐν
τῇ γαστρὶ πέττει. ὅσα δὲ τῶν ὑδάτων στύψιν ἢ ἁλμυρίδα ἢ νιτροδίαν
ἢ πλατύτητα ἢ ἄλλο τι παρεμφαίνει γευομένοις, πονηρά· καὶ τὰ
δύσοσμα καὶ ὅσα ἐπίπαγον ἴσχει καὶ ὑπόστασιν δυσώδη καὶ στερεὰν
καὶ ὅσα προσπήγνυται τοῖς χαλκείοις λιθωδῶς καὶ ὅσα βδέλλας τρέφει
ἢ τοιαῦτά τινα μοχθηρὰ ζῷα καὶ τὰ στάσιμα καὶ τὰ ἑλώδη καὶ τὰ ἐν
μετάλλοις χρυσοῦ ἢ ἀργυροῦ ἢ στυπτηρίας ἢ θείου ἢ τῶν ὁμοίων
40
Αίτιος ιατρός. Iatricorum liber ix Ch.35, line 187
νὺξ γένοιτο· ἑσπέρας δὲ δειπνήσας καθευδέτω.

Τῶν μὲν οὖν σιτωδῶν ἁρμόδια ἄρτος κλιβανίτης, χόνδρος ἄλικος,
ὄρυζα· τοῖς δὲ διὰ τῆς κέγχρου σκευαζομένοις ῥοφήμασιν οὐ συντίθε-
μαι· δύσπεπτον γὰρ καὶ φαύλων χυμῶν γεννητικὸν ἡ κέγχρος· ὀσπρίων
δ' οὐκ ἄθετος τούτοις φακὸς ἐπτισμένος καὶ σὺν ἀρνογλώσσῳ ἑψού-
μενος, χρήσιμον δὲ καὶ τὸ συνεψεῖν τοῖς ῥοφήμασι φοίνικας, μῆλα
κυδώνια καὶ τὰ ὅμοια. Λαχάνων δ' αἱρεῖσθαι κράμβην δυσὶν ἑψηθεῖ-
σαν ὕδασι μετ' ἐλαίου καὶ γάρου βραχέος καὶ ἐλαχίστου ὄξους, καὶ
σέριν ἑφθὴν καὶ κιχώριον καὶ σταφυλῖνον πάνυ καθηψημένον μετ'
ἐμβάμματος ἁπλοῦ· ποικιλίας δὲ χάριν μεταδοτέον καὶ σαρκὸς ὕστε-
ρον ἀλεκτορίδων καὶ περιστερῶν ἤ τινος τῶν ὀρείων στρουθῶν, καὶ
τῶν πεζῶν τὰ τρυφερώτερα ἑφθὰ πάντα, συνεψουμένης αὐτοῖς ἐνίοτε
τινὸς τῶν ὀπωρῶν ἢ μύρτων. Τραγήματα δὲ ὀλίγα διδόναι, οἷον ἀμύ-
γδαλα, φοίνικας, κάρυα· καὶ τούτων δὲ ἀπογεύεσθαι μόνον ἕνεκεν ἡδύ-
σματος· ὀπώρα δ' ἡ ἄφυσος σταφυλὴ ὀλίγη κρεμαστή, μῆλον, ἄπιον,
καὶ τούτων τῆς συμμετρίας κρατητέον καὶ σὺν ἄρτῳ προσενεκτέον·
οἶνος δὲ ὑποστύφων ἐπιτήδειος· ὀλίγον δ' ἔστω τὸ πινόμενον ὑγρὸν
καὶ μετὰ πᾶσαν τροφήν· πολεμιώταται γὰρ αἱ πολυποσίαι τοῖς τῆς
γαστρὸς ῥευματισμοῖς. Γνωστέον μέντοι, ὅτι ἐπὶ τῶν μετὰ δήξεως
ῥευματιζομένων πάντων ἄριστον ποιεῖ γαλακτοποσία·
Anonymi Medici Med., Διάγνωσις περὶ τῶν ὀξέων καὶ χρονίων

νοσημάτων Section 10, line 32
ρίζεται, ἐνίοτε δὲ καὶ κοιλία προεκδοῦσα καθεῖλεν αὐτούς.
Συγκοπῶν θεραπεία.
Τοὺς δὲ λεγομένους καρδιακοὺς σκοπὸν ἔχοντας τὴν τῆς δυ-

νάμεως
ῥῶσιν κατακλιτέον, εἰ μὲν παρείη, ἐν κατωγέῳ οἴκῳ, εἰ δ' οὖν
ποσῶς ἀφεγγεστέρῳ καὶ μὴ πνιγώδει. ἔστω δὲ τὰ ἐπι-
βόλαια καὶ τὰ ὑποστρώματα καὶ τὰ ἐνδύματα ἐλαφρά τε
καὶ τετριμμένα καὶ τῷ ἐδάφει κατερράνθω καὶ φύλλοις κα-
τεστρώσθω. μεταδοτέον δὲ αὐτοὺς ἀέρος ψυχροῦ εἰσόδῳ καὶ
τοῖς δι' ὀξυκράτου ἀποσπογγισμοῖς καὶ διακλύσμασι καὶ
ἐμβροχαῖς ψυχροῦ καὶ ὀσφραντοῖς ποικίλοις καὶ τροφώ-
41
δεσιν οἷον θερμοῖς ἄρτοις ἢ δι' οἴνου ἢ σικύοις ἢ πέ-

ποσιν ἢ μήλοις ἢ οὔοις καὶ τοῖς ὁμοίοις. οἱ δὲ ἐπει-
σελευσόμενοι ὀλίγοι τε ἔστωσαν καὶ ἥκιστα κατ' ἀρχῆς αἴτιοι
γενόμενοι. παρακελευστέον δὲ θαρρεῖν μηδεμίαν ἔμ-
φασιν κινδύνου ὑποβάλλοντας. τοὺς δὲ φερομένους ἱδρῶ-
τας ῥυπισμοῖς ἐπισχετέον, σπόγγοις ἐκ ψυχροῦ, εἶτα
προσπάσαντες λείαν μυρσίνην καὶ τὴν κεφαλὴν ἐμ-
βρέξαντες ὀξυροδίνῳ καὶ περισπογγίσαντες τὸ
Alexander Med., Therapeutica Vol. 1, page 563, line 16
Ἕτερον δ', ὅπερ κεῖται ἐν τῷ τρίτῳ Στράτωνος, τοῦτο· κύνα

ἐφ' ἡμέρας ιδʹ ἐγκλείσας ὀστᾶ μόνον παράβαλε αὐτῷ φαγεῖν. τῇ
δὲ πεντεκαιδεκάτῃ ἡμέρᾳ ἐκ τῆς λευκῆς τοῦ κυνὸς ἀφόδου καύσας ἀνὰ
κοχλιάρια δύο πότιζε ἐφ' ἡμέρας εʹ.

Ἄλλο·
Ἔλαβον καὶ τοῦτο ἐν Τουσκίᾳ παρ' ἀγροίκου τινὸς λέγοντος κατὰ

τύχην ἀπηλλάχθαι· ἔτυχε γὰρ πήγανον ἄγριον κόπτων ἐν τῇ ἀρούρᾳ καὶ
σύνδουλος αὐτοῦ σεληνιακὸς ὢν ἔπεσεν. ὁ δὲ μεστὸς τῆς ἀποφορᾶς
τοῦ πηγάνου ἐλθὼν ἐκράτησεν αὐτοῦ τὰς ἀναπνοὰς καὶ ἐγερθεὶς οὐκέτι
ἐπελήφθη. ἐπείρασε δὲ καὶ ἐπ' ἄλλῳ καὶ ἀπήλλαξε. κἀγὼ δὲ πλειστάκις
ἐθεράπευσα. θαυμαστὸν οὖν καὶ ἐξαίρετόν ἐστι καὶ ἔστω σοι
ἀμετάδοτον.
Ἐκ τοῦ νηʹ Θεοδώρου Μοσχίωνος πρὸς ἐπιληπτικούς.
Σταφίδος ἀγρίας . . δραχ. ηʹ

καστορίου . . . . δραχ. δʹ
ὀποῦ πευκεδάνου . . δραχ. βʹ
πυρέθρου . . . . δραχ. βʹ.
τὴν σταφίδα κόψον καὶ εἰς κύστιν προβατείαν ἢ αἰγείαν τοῦ οὔρου
ἔτι ἐνόντος καθεὶς ποίησον ὑποξηρανθῆναι, εἶτα κόψας καὶ σήσας
τοῖς ἄλλοις πρόσμισγε καὶ δίδου μετὰ μελικράτου πρὸς δύναμιν.

Ἄλλο, ὅπερ ἔλαβον παρὰ Κερκυραίου ἀγροίκου.

42
Οὖρα συάγρου ἐν καπνῷ ὑποξηράνας καὶ λειώσας δίδου ἐξ αὐτοῦ
Alexander Med., Therapeutica Vol. 2, page 179, line 21
. . . . . . οὐγγ. βʹ
ἀμυγδάλων γλυκέων . . οὐγγ. βʹ
μέλιτος Ἀττικοῦ τὸ ἀρκοῦν.
ἀναλάμβανε καὶ δίδου κοτύλην αʹ.

Ὑποκάπνισμα βηχικὸν τὸ διὰ τῆς λαγῴας κόπρου.
Ῥητίνης τερεβινθίνης, ἀρσενικοῦ, λαγῴας κόπρου ἴσα λαβὼν

ποίει κολλούριον καὶ ὑποκάπνιζε ἄνθραξιν ἐλατίνοις καὶ τερεβινθίνοις
ἐφ' ἡμέρας γʹ, ἐὰν ἡ δύναμις ἐπιτρέπῃ καὶ ἡ διάθεσις ἐκ πάντων
φανείη σοι ψυχροτάτη καὶ τὸ ἐπιρρέον ἀκριβῶς ὑπάρχον τοιοῦτον·
ἐπισφαλὲς
γὰρ, ἐφ' ὧν ἐστι θερμὴ διάθεσις, κεχρῆσθαι τοιούτοις.
Ἄλλο βηχικὸν εὔχρηστον εὐμετάδοτον ποιοῦν πρὸς αἱμοπτοϊκοὺς καὶ

δυσπνοϊκούς.
Ἴρεως Ἰλλυρικῆς . . . δραχ. ιδʹ

σμύρνης τρωγλοδύτιδος . . δραχ. βʹ
στύρακος καλαμίτου . . . οὐγ. αʹ
σταφίδων ἐκγεγιγαρτισμένων δραχ. ηʹ.
θαρρῶν χρῶ. δίδου κυάμου Αἰγυπτίου τὸ μέγεθος.

Ἄλλο ὑποκάπνισμα.
Λιβάνου, σανδαράχης, μυελοῦ ἐλαφείου, ἅπαντα λειώσας

ποίει τροχίσκους καὶ ὑποκάπνιζε διὰ χώνης ἡμέρας γʹ. φύλαττε ἐκτὸς
οἴνου τὸν πάσχοντα διαιτῶν τοῖς εὐώδεσι. καλῶς δὲ ποιήσεις, εἰ ἐν τῇ
πρώτῃ τρίτον ὑποκαπνίσεις, τῇ δευτέρᾳ δὶς καὶ τῇ τρίτῃ αʹ. εἰς ῥάκος
Διοσκουρίδης ιατρός. De venenis eorumque praecautione et medicatione

(= Alexipharmaca) Section 5, line 9
43
ἑψημένα, καὶ βατραχίων ζωμὸς, συγκαθεψηθείσης αὐτοῖς

ἠρυγγίου ῥίζης.
[Περὶ ἐφημέρου.] Τοῖς δὲ τὸ ἐφήμερον
λαβοῦσιν, ὃ ἔνιοι κολχικὸν καλοῦσιν ἢ βολβὸν ἄγριον, πα-
ρακολουθεῖ κνησμὸς καθ' ὅλον τὸ σῶμα, ὡς ὑπὸ σκίλ-
λης ἢ κνίδης ἐρεθιζομένοις· τὰ δὲ ἐντὸς ἀναδάκνονται· καυ-
σοῦνται δὲ τὸν στόμαχον μετὰ βάρους ἱκανοῦ· ἐπισχύοντος
δὲ τοῦ πάθους, κατὰ κοιλίαν φέρεται αἱματώδη, ξύσμασι
μεμιγμένα· οἷς βοηθητέον, καθάπερ καὶ τοῖς σαλαμάνδραν
πεπωκόσι, διά τε ἐμέτων καὶ κλυσμάτων· πρὸ δὲ τοῦ ἐνι-
σχύσαι τὸ φάρμακον, μεταδοτέον αὐτοῖς δρυὸς τῶν φύλλων
ἢ βαλάνων ἢ σιδίων ἀφέψημα· ἢ ἑρπύλλου σὺν γάλακτι πί-
νειν, ἢ πολυγόνου χυλὸν, ἢ ἀμπέλου ἀκρεμόνων, ἢ βάτου,
ἢ νάρθηκος ἁπαλοῦ τῆς ἐντεριώνης, ἢ μύρτου μετ' οἴνου·
αὐτὰ δὲ τὰ μύρτα λεῖα κοπέντα καὶ ἀποβραχέντα ἐν ὕδατι
βοηθεῖ, τοῦ ἐξ αὐτῶν ὑγροῦ λαμβανομένου· ποιεῖ δὲ ὡςαύ-
τως καὶ ὁ τῶν σαρδιανῶν βαλάνων ὑμὴν μέσος, ὠμὸς
λαμβανόμενος, μετά τινος τῶν προειρημένων χυλῶν· ὀρίγα-
νός τε σὺν κονίᾳ ποθεῖσα· ἀκριβῶς δὲ βοηθοῦνται οἱ τὸ
ὄνειον ἢ βόειον γάλα θερμὸν πίνοντες καὶ κατέχοντες ἐν τῷ
στόματι· ὥςτε τοὺς εὐπορήσαντας τούτου, ἄλλου μηδενὸς
Aristeae Epistula, Aristeae epistula ad Philocratem Section 226, line 4
τῆς δόξης, ἀλλ' οὐ δύνανται· θεοῦ γάρ ἐστι δόμα.

Ἐπαι-νέσας δὲ τὸν ἄνδρα διὰ πλειόνων ἐπηρώτα τὸν ἕτερον· Πῶς
ἂν καταφρονοίη τῶν ἐχθρῶν; Ὁ δὲ εἶπεν· Ἠσκηκὼς πρὸς
πάντας ἀνθρώπους εὔνοιαν καὶ κατεργασάμενος φιλίας, λόγον
οὐθενὸς ἂν ἔχοις· τὸ δὲ κεχαριτῶσθαι πρὸς πάντας ἀνθρώπους
καὶ καλὸν δῶρον εἰληφέναι παρὰ θεοῦ τοῦτ' ἔστι κράτιστον.
Συναινέσας δὲ τούτοις τὸν ἑξῆς ἐκέλευσεν ἀποκριθῆ-
ναι, πρὸς αὐτὸν εἰπών· Πῶς ἂν δοξαζόμενος διαμένοι; Εἶπε
δέ· Τῇ προθυμίᾳ καὶ ταῖς χάρισι πρὸς τοὺς ἄλλους μεταδο-
τικὸς ὢν καὶ μεγαλομερὴς οὐδέποτ' ἂν ἀπολίποι δόξης· ἵνα δὲ
τὰ προειρημένα σοι διαμένῃ, τὸν θεὸν ἐπικαλοῦ διὰ παντός.
Εὐφημήσας δὲ τοῦτον ἕτερον ἠρώτα πρὸς τίνα δεῖ φιλό-
τιμον εἶναι; Ἐκεῖνος δὲ ἔφη· Πρὸς τοὺς φιλικῶς ἔχοντας
ἡμῖν οἴονται πάντες ὅτι πρὸς τούτους δέον· ἐγὼ δ' ὑπο-
λαμβάνω, πρὸς τοὺς ἀντιδοξοῦντας φιλοτιμίαν δεῖν χαριστικὴν
ἔχειν, ἵνα τούτῳ τῷ τρόπῳ μετάγωμεν αὐτοὺς ἐπὶ τὸ καθῆκον
καὶ συμφέρον ἑαυτοῖς. Δεῖ δὲ τὸν θεὸν λιτανεύειν, ἵνα ταῦτ'
44
ἐπιτελῆται· τὰς γὰρ ἁπάντων διανοίας κρατεῖ.

Συνομο-λογήσας δὲ τούτοις τὸν ἕκτον ἐκέλευσεν ἀποφήνασθαι
πυνθα
Chrysippus Phil., Fragmenta moralia Fragment 112, line 15
ρος λογικὴ ἐν τῷ σπουδαίῳ ὑπάρχουσα· ἄλλην δὲ σύστημα ἐξ ἐπιστημῶν
τεχνικῶν ἐξ αὑτοῦ ἔχον τὸ βέβαιον, ὡς ἔχουσιν αἱ ἀρεταί· ἄλλην δὲ ἕξιν

φαντασιῶν δεκτικὴν ἀμετάπτωτον ὑπὸ λόγου, ἥν τινά φασιν ἐν τόνῳ καὶ
δυνάμει κεῖσθαι. Φιλίαν δ' εἶναι κοινωνίαν βίου· συμφωνίαν δὲ
ὁμοδογμα-
τίαν περὶ τῶν κατὰ τὸν βίον. Τῆς δὲ φιλίας εἶναι γνωριμότητα μὲν φιλίαν
ἐγνωσμένων· συνήθειαν δὲ φιλίαν συνειθισμένων· ἑταιρίαν δὲ φιλίαν
καθ'
αἵρεσιν, ὡς ἂν ὁμηλίκων· ξενίαν δὲ φιλίαν ἀλλοδαπῶν. Εἶναι δὲ καὶ συγ-
γενικήν τινα φιλίαν ἐκ συγγενῶν· καὶ ἐρωτικὴν ἐξ ἔρωτος. Ἀλυπίαν δὲ
καὶ
εὐταξίαν τὰς αὐτὰς εἶναι τῇ σωφροσύνῃ, νοῦν δὲ καὶ φρένας φρονήσει,
μεταδοτικὴν δὲ καὶ ἐπιδοτικὴν χρηστότητι· τῷ μέντοι γε πρός τί πως
ἔχειν
ὠνομάσθησαν· ὅπερ καθήκει καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἀρετῶν παρατηρεῖν.
Stobaeus ecl. II 77, 6. Καὶ τῶνἀγαθῶντὰ μὲνἀναγκαῖα
εἶναι πρὸς εὐδαιμονίαν, τὰ δὲ μή. Καὶἀναγκαῖαμὲν τάς τε ἀρετὰς πάσας
καὶ τὰς ἐνεργείας τὰς χρηστικὰς αὐτῶν·οὐκ ἀναγκαῖαδὲ χαράν τε καὶ
εὐφροσύνην καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα. Παραπλησίως δὲ καὶ τῶν κακῶν τὰ
μὲν
ἀναγκαῖα ὡς ἂν κακὰ πρὸς κακοδαιμονίαν εἶναι, τὰ δ' οὐκ ἀναγκαῖα·
ἀναγ-
καῖα μὲν τάς τε κακίας πάσας καὶ τὰς ἐνεργείας τὰς ἀπ' αὐτῶν· οὐκ ἀναγ-
καῖα δὲ τά τε πάθη πάντα καὶ τὰ ἀρρωστήματα καὶ τὰ τούτοις
παραπλήσια.
Clem. Al. Strom. IV 6 p. 581 Pott. ἀγαθὰ γοῦν τὰ μὲν αὐτὰ
καθ' ἑαυτά·τὰ δὲ μετέχοντα τῶν ἀγαθῶν, ὡς τὰς καλὰς πράξεις
Chrysippus Phil., Fragmenta moralia Fragment 723, line 4
οἱ δὲἀπὸ τῆς Στοᾶςἐπιβολὴν φιλοποιΐας νέων [κορῶν] διὰ κάλλος ἐμφαι-

νόμενον· διπλοῦς δὲ ὁ ἔρως ἐστίν, ὁ μὲν ψυχῆς, ὁ δὲ σώματος.
Alexander Aphrod. comm. in Aristot. Topica II p. 75 Ald. p. 139, 21
45
Wal. ἀλλὰ καὶ τὸ ὅτι οὐδεὶς ἔρως ἀστεῖος πρόβλημα καθόλου ὂν

ἀποφατι-
κὸν ἀνασκευάσομεν ὅτι μὴ πᾶς ἔρως φαῦλος, διελόντες τὸν ἔρωτα εἴς τε
σύντονον ὄρεξιν ἀφροδισίων ὡς Ἐπίκουρος λέγει, ὃν οὐχ οἷόν τε ἀστεῖον
εἶναι,
καὶ εἰς ἐπιβολὴν φιλοποιΐας διὰ κάλλος ἐμφαινόμενον, ὡςοἱ ἀπὸ τῆς
Στοᾶς.
Clemens Al. Strom. II p. 483 Pott.Τριττὰ δὲ εἴδη φιλίας
διδασκόμεθα καὶ τούτων τὸ μὲν πρῶτον καὶ ἄριστον τὸ κατ' ἀρετήν·
στεῤῥὰ
γὰρ ἡ ἐκ λόγου ἀγάπη· τὸ δὲ δεύτερον καὶ μέσον κατ' ἀμοιβήν·
κοινωνικὸν
δὲ τοῦτο καὶ μεταδοτικὸν καὶ βιωφελές· κοινὴ γὰρ ἡ ἐκ χάριτος φιλία· τὸ
δὲ ὕστατον καὶ τρίτον ἡμεῖς μὲν τὸ ἐκ συνηθείας φαμέν· οἱ δὲ τὸ καθ'

ἡδονὴν τρεπτὸν καὶ μεταβλητόν.
Plutarchus de Stoic. repugn. cp. 13 p. 1039b. Ἔτι τοίνυν
ἐν τῷ δευτέρῳ περὶ Φιλίας, διδάσκων ὡς οὐκ ἐπὶ πᾶσι δεῖ τοῖς
ἁμαρτήμασι τὰς φιλίας διαλύεσθαι, ταύταις κέχρηται ταῖς λέξεσι (sc.
Chrysippus)
“8Προσήκει γὰρ τὰ μὲν ὅλως παραπέμπεσθαι, τὰ δὲ μικρᾶς
ἐπιστροφῆς τυγχάνειν, τὰ δὲ καὶ ἐπὶ μεῖζον, τὰ δὲ ὅλως δια-
λύσεως ἀξιοῦσθαι” – – ἐν τῷ αὐτῷφησιν ὅτι “τοῖς μὲν ἐπὶ
πλεῖον, τοῖς δ' ἐπ' ἔλαττον συμβαλοῦμεν·
Cleanthes Phil., Testimonia et fragmenta Fragment 514, line 3
esse ullum cibum tam gravem, quin is nocte et die concoquatur; cuius
etiam in reliquiis inest calor iis, quas natura respuerit.
Sic enim res se habet, ut omnia, quae alantur et quae crescant
contineant in se vim caloris, sine qua neque ali possent nec crescere.
Nam omne, quod est calidum et igneum, cietur et agitur motu suo;
quod autem alitur et crescit, motu quodam utitur certo et aequabili; qui
quam diu remanet in nobis, tam diu sensus et vita remanet; refrigerato
autem et extincto calore occidimus ipsi et extinguimur.
Cornutus cp. 31. Ἡρακλῆς δ' ἐστὶν ὁ ἐν τοῖς ὅλοις τόνος,
καθ' ὃν ἡ φύσις ἰσχυρὰ καὶ κραταιά ἐστιν, ἀνίκητος καὶ ἀπεριγένητος
οὖσα, μεταδοτικὸς ἰσχύος καὶ τοῖς κατὰ μέρος καὶ ἀλκῆς ὑπάρχων.
(deinde de Alcumenae et Amphitryonis filio disputat, cuius facta a
recentioribus cum dei factis permixta sint, ὥστε δυσδιάκριτα γεγο-
νέναι τὰ τοῦ θεοῦ ἴδια ἀπὸ τῶν περὶ τοῦ ἥρωος ἱστορουμένων) τάχα
δ' ἂν ἡ λεοντῆ καὶ τὸ ῥόπαλον ἐκ τῆς παλαιᾶς θεολογίας ἐπὶ τοῦτον
46
μετενηνεγμένα εἴη. – – σύμβολον δ' ἂν ἑκάτερον εἴη ῥώμης καὶ

γενναιότητος· ὁ μὲν γὰρ λέων τὸ ἀλκιμώτατον τῶν θηρίων ἐστί, τὸ
δὲ ῥόπαλον τὸ καρτερώτατον τῶν ὅπλων. καὶ τοξότης δ' ἂν ὁ θεὸς
παρεισάγοιτο κατά τε τὸ πανταχοῦ διϊκνεῖσθαι καὶ κατὰ τὸἔντονόν
τι ἔχειν καὶ τὴν τῶν βελῶν φοράν. – – οἰκείως δὲ παρέδοσαν αὐ-
τὸν Κῷοι τῇ Ἥβῃ συνοικοῦντα, ὡς ὁλοσχερέστερον αὖ τὸσῶμα ἢ
Clearchus Phil., Fragmenta Fragment 76a, line 2
Athenaeus VII 316 f: ἱστορεῖται δὲ καὶ ὅτι φεύγων (sc. ὁ πολύ-

πους) διὰ τὸν φόβον μεταβάλλει τὰς χρόας καὶ ἐξομοιοῦται τοῖς τόποις ἐν
οἷς
κρύπτεται, ὡς καὶ ὁ Μεγαρεὺς Θέογνίς φησιν ἐν ταῖς ἐλεγείαις:
πουλύπου ὀργὴν ἴσχε πολυπλόκου, ὃς ποτὶ πέτρῃ
τῇ προσομιλήσῃ, τοῖος ἰδεῖν ἐφάνη (215 f).
ὁμοίως ἱστορεῖ καὶ Κλέαρχος ἐν δευτέρῳ περὶ παροιμιῶν παρατιθέμενος
τάδε
τὰ ἔπη, οὐ δηλῶν ὅτου ἐστί:
πουλύποδός μοι, τέκνον, ἔχων νόον, Ἀμφίλοχ' ἥρως,
τοῖσιν ἐφαρμόζου, τῶν κενκατὰδῆμον ἵκηαι.
Apostolius Cent. XII 7 Νεοττοῦ οὐδέν μοι δίδως: ἐπὶ τῶν
ἀμεταδότων, νεοττὸς γὰρ λέγεται ἡ τοῦ ᾠοῦ λέκιθος καὶ τὸ πυρρόν.
οὕτω
Μένανδρος καὶ Κλέαρχος.
Suda s. v. νεοττός (cf. Hesych. s. v. νεοττίον; Photius s. v.
νεοττός): ἡ τοῦ ᾠοῦ λέκιθος καὶ τὸ πυρρόν. Μένανδρος Ἀνδρίᾳ (fr. 42
K): καὶ
τεττάρων ᾠῶν μετὰ τοῦτο, φιλτάτη, τὸ νεοττίον. Κλέαρχος ἐν τῷ περὶ
οἴνων
συγγράμματί φησιν: ὃ διαδίδοται ἀρχὴ ὑπὸ τὸν ὑμένα λευκόν· ἐν τούτῳ
γὰρ τὸ
σπέρμα καὶ οὐκ ἐν τῷ καλουμένῳ νεοττῷ. διεψεύσθησαν γὰρ οἱ πρῶτοι
τοῦτο
φήσαντες· καί ἐστι τὸ ὠχρὸν περίττωμα τοῦ σπέρματος. ὅτι δὲ τὸ ὠχρὸν
νεοττὸν ἔλεγον, μαρτυρεῖ καὶ Χρύσιππος ἐν τῶ περὶ Χρησμῶν. ὄναρ γάρ
τινά
φησι θεασάμενον ἐκ τῆς κλίνης αὐτοῦ κρέμασθαι ᾠά, προσαναθέσθαι
ὀνειρο-
κρίτῃ. τὸν δὲ εἰπεῖν: ὀρύττων θησαυρὸν εὑρήσεις κατὰ τὸν τόπον
ἐκεῖνον. εὑ
47
Hecataeus Hist., Fragmenta Vol.-Jacobyʹ-F 3a,264,F, fragment 25, line

1016
πράττειν τὸ συντεταγμένον ἐκ τῶν νόμων, οὐ τὸ δεδογμένον ἑαυτῶι. (4)

ἕωθεν μὲν γὰρ
ἐγερθέντα λαβεῖν αὐτὸν ἔδει πρῶτον τὰς πανταχόθεν ἀπεσταλμένας
ἐπιστολάς, ἵνα δύνηται
πάντα κατὰ τρόπον χρηματίζειν καὶ πράττειν, εἰδὼς ἀκριβῶς ἕκαστα τῶν
κατὰ τὴν βασι-
λείαν συντελουμένων. ἔπειτα λουσάμενον καὶ τοῖς τῆς ἀρχῆς συσσήμοις
μετ' ἐσθῆτος λαμ-
πρᾶς κοσμήσαντα τὸ σῶμα θῦσαι τοῖς θεοῖς· (5) τῶι δὲ βωμῶι
προσαχθέντων τῶν θυμάτων
ἔθος ἦν τὸν ἀρχιερέα στάντα πλησίον τοῦ βασιλέως εὔχεσθαι μεγάληι τῆι
φωνῆι, περιε-
στῶτος τοῦ πλήθους τῶν Αἰγυπτίων, δοῦναι τήν τε ὑγίειαν καὶ τἄλλα ἀγαθὰ
πάντα τῶι
βασιλεῖ διατηροῦντι τὰ πρὸς τοὺς ὑποτεταγμένους δίκαια. (6)
ἀνθομολογεῖσθαι δ' ἦν
ἀναγκαῖον καὶ τὰς κατὰ μέρος ἀρετὰς αὐτοῦ, λέγοντα διότι πρός τε τοὺς
θεοὺς εὐσεβῶς
καὶ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους ἡμερώτατα διάκειται· «ἐγκρατής τε γάρ ἐστι καὶ
δίκαιος καὶ
μεγαλόψυχος, ἔτι δ' ἀψευδὴς καὶ μεταδοτικὸς τῶν ἀγαθῶν, καὶ καθόλου
πάσης ἐπιθυμίας
κρείττων, καὶ τὰς μὲν τιμωρίας ἐλάττους τῆς ἀξίας ἐπιτιθεὶς τοῖς
ἁμαρτήμασι, τὰς δὲ χάρι-
τας μείζονας τῆς εὐεργεσίας ἀποδιδοὺς τοῖς εὐεργετήσασι». (7) πολλὰ δὲ
καὶ ἄλλα παρα-
πλήσια τούτοις διελθὼν ὁ κατευχόμενος τὸ τελευταῖον ὑπὲρ τῶν
ἀγνοουμένων ἀρὰν ἐποιεῖτο,
τὸν μὲν βασιλέα τῶν ἐγκλημάτων ἐξαιρούμενος, εἰς δὲ τοὺς ὑπηρετοῦντας
καὶ διδάξαντας
τὰ φαῦλα καὶ τὴν βλάβην καὶ τὴν τιμωρίαν ἀξιῶν ἀποσκῆψαι. (8) ταῦτα δ'
ἔπραττεν
ἅμα μὲν εἰς δεισιδαιμονίαν καὶ θεοφιλῆ βίον τὸν βασιλέα προτρεπόμενος,
ἅμα δὲ καὶ κατὰ
τρόπον ζῆν ἐθίζων οὐ διὰ πικρᾶς νουθετήσεως ἀλλὰ δι' ἐπαίνων
κεχαρισμένων καὶ πρὸς
ἀρετὴν μάλιστ' ἀνηκόντων. (9) μετὰ δὲ ταῦτα τοῦ βασιλέως
ἱεροσκοπησαμένου μόσχωι καὶ
καλλιερήσαντος, ὁ μὲν ἱερογραμματεὺς παρανεγίνωσκέ τινας συμβουλίας
48
Cyranides, Cyranides Book 1, section 1, line 40
λίγου πινόμενον. ἐὰν δὲ καὶ βραχὺ τοῦ λίθου μίξῃς, οὐκέτι ἐπαυξή-
σει ἢ ἐπανήξει τὸ πάθος.
Γυναικὸς οὖν εἶδον ἀπὸ τῶν χειρῶν ὀστέα τεθραυσμένα καὶ ἐθαύ-
μασα θεραπευόμενα μαθὼν οὕτως ὡς ἦν ὡς ἐτῶν κεʹ ἀπόνως. λαμπρὰ
καὶ θειοτάτη φύσις· οὔτε μὲν γὰρ χεῖρας ἐκίνει, ἀλλ' ἐσέσηπτο ἡ
σάρξ· οὔτε αἴσθησίν τινα εἶχεν· ἔμελλεν οὖν καὶ τὰ λοιπὰ ὀστέα
θραύεσθαι. ἐν ταύτῃ τῇ ἱερᾷ βίβλῳ εὗρον οὕτως· τῶν φύλλων τῆς βο-
τάνης χυλὸν καὶ ἴσον οἴνου λευκοῦ ἀναμίξας δίδου πιεῖν ἐπὶ ἡμέρας
ζʹ καὶ σωθήσεται.
Καὶ ὁ λίθος δὲ ὁ ἀετίτης περιαπτόμενος καὶ ὁ ἰχθὺς ἐσθιόμενος
τὸ αὐτὸ ποιεῖ. τοῦτο θεῶν δῶρον ἀμετάδοτον ὥστε μήτε ἰδίῳ τέκνῳ
μὴ μεταδοῦναι. πρὸς τοὺς πεπτωκότας τῶν μεγάλων δακτύλων ὄνυχας
τοὺς δυσθεραπεύτους τυγχάνοντας τοὺς μὴ πειθομένους ἀλλ' ἐπιρευ-
ματιζομένους, φοίνικας πατητοὺς βρέξας οἴνῳ λευκῷ, διαμασησάμενος
ἐπιτίθει, ὁτὲ μὲν μοναχόν, ὁτὲ δὲ μετὰ ῥοδίνου.
Πρὸς δὲ τὰς μυρμηκίας τὰς ἐν ὅλῳ τῷ σώματι ἢ τὰς ἐν μέρει γενο-
μένας ἢ καὶ ἀκροχορδόνας, τῆς ἀμπέλου κλῆμα ἢ ξύλα καῦσον καὶ τοῦ
ἄκρου τῆς κληματίδος τὸ ἐξερχόμενον ὑγρὸν περίχριε ἢ δὸς πιεῖν,
καὶ πεσοῦνται πᾶσαι. τοῦτο μηδένα δίδασκε.
Ὁμοίως δὲ καὶ ἡ κόπρος τοῦ ἀετοῦ περιχριομένη ἀπαλλάσσει. καὶ
ὁ λίθος περιαφθεὶς ἢ τὸ στέαρ τοῦ ἰχθύος διαχριόμενον διασώζει.
Testamenta XII Patriarcharum, Testamenta xii patriarcharum

Testamentum 7, ch.6, section 9, line 2
ἐν καιρῷ ἀνομίας τοῦ Ἰσραὴλ ἀφιστάμενος ἀπ' αὐτῶν Κύριος,

μετελεύσεται ὄπισθε ποιοῦντα τὸ θέλημα αὐτοῦ, ὅτι οὐδενὶ
τῶν ἀγγέλων ἔσται ὡς αὐτῷ.
Τὸ δὲ ὄνομα αὐτοῦ ἔσται ἐν
παντὶ τόπῳ Ἰσραὴλ καὶ ἐν τοῖς ἔθνεσι σωτήρ.
Διατηρή-
σατε οὖν ἑαυτούς, τέκνα μου, ἀπὸ παντὸς ἔργου πονηροῦ, καὶ
ἀπορρίψατε τὸν θυμὸν καὶ πᾶν ψεῦδος, καὶ ἀγαπήσατε τὴν
ἀλήθειαν καὶ τὴν μακροθυμίαν,
καὶ ἃ ἠκούσατε παρὰ τοῦ
πατρὸς ὑμῶν, μετάδοτε καὶ ὑμεῖς τοῖς τέκνοις ὑμῶν, ἵνα
δέξηται ὑμᾶς ὁ πατὴρ τῶν ἐθνῶν· ἔστι γὰρ ἀληθὴς καὶ
μακρόθυμος, πρᾷος καὶ ταπεινός, καὶ ἐκδιδάσκων διὰ τῶν
ἔργων νόμον Θεοῦ.
Ἀπόστητε οὖν ἀπὸ πάσης ἀδικίας
49
καὶ κολλήθητε τῇ δικαιοσύνῃ τοῦ νόμου Κυρίου.

Καὶ
θάψατέ με ἐγγὺς τῶν πατέρων μου.
Καὶ ταῦτα εἰπών, κατεφίλησεν αὐτούς, καὶ ὕπνωσεν
ὕπνον αἰώνιον.
Timaeus Hist., FragmentaVol.-Jacobyʹ-F 3b,566,F, fragment 13a, line 2
(9) ἦ πού γ' ἂν οὗτος δημοσίας ἀναγραφῆς ἐπιλαβόμενος ἢ παραδοσίμου

στήλης παρεσιώ-
πησεν; (11) ..... (2) καὶ μὴν ὁ τὰς ὀπισθοδόμους στήλας καὶ τὰς ἐν ταῖς
φλιαῖς τῶν
νεῶν προξενίας ἐξευρηκὼς Τίμαιός ἐστιν, (3) ὃν οὔθ' ὑπάρχον τι τῶν
τοιούτων ἀγνοεῖν
οὔθ' εὑρόντα παραλιπεῖν πιστευτέον οὔτε ψευσαμένωι συγγνώμην δοτέον
οὐδαμῶς· (4)
πικρὸς γὰρ γεγονὼς καὶ ἀπαραίτητος ἐπιτιμητὴς τῶν πέλας εἰκότως ἂν
καὶ ὑπὸ τῶν πλησίον
αὐτὸς ἀπαραιτήτου τυγχάνει κατηγορίας. (5) οὐ μὴν ἀλλὰ προφανῶς ἐν
τούτοις ἐψευσμένος,
μεταβὰς ἐπὶ τοὺς ἐν Ἰταλίαι Λοκροὺς πρῶτον μέν φησι τήν τε πολιτείαν
καὶ
τὰ λοιπὰ φιλάνθρωπα τοῖς Λοκροῖς ἀμφοτέροιςὑπάρχειν ὅμοια(?), τὸν δ'
Ἀριστοτέλη καὶ Θεόφραστον κατεψεῦσθαι τῆς πόλεως.
SCHOL. T PLAT. Phaidr. 279 C (ZENOB. Prov. 4, 79; PHOT.
SUD. s. v.): κοινὰ τὰ τῶν φίλων· ἐπὶ τῶν εὖ μεταδότων. φασὶ δὲ
λεχθῆναι
πρῶτον τὴν παροιμίαν περὶ τὴν Μεγάλην Ἑλλάδα, καθ' οὓς χρόνους ὁ
Πυ-
θαγόρας ἔπειθε τοὺς αὐτὴν κατοικοῦντας ἀδιανέμητα πάντα κεκτῆσθαι.
φησὶ
γοῦν ὁ Τίμαιος ἐν τῆιθοὕτω·«προσιόντων δ' οὖν αὐτῶι τῶν νεωτέ-
ρων καὶ βουλομένων συνδιατρίβειν, οὐκ εὐθὺς συνεχώρησεν,
ἀλλ' ἔφη δεῖν καὶ τὰς οὐσίας κοινὰς εἶναι τῶν ἐντυγχανόν-
των».εἶτα μετὰ πολλὰ φησί·«καὶ δι' ἐκείνους πρῶτον ῥηθῆναι
κατὰ τὴν Ἰταλίαν ὅτι ‘κοινὰ τὰ τῶν φίλων’».ἐμνήσθη δὲ ταύτης
καὶ Ἀριστοτέλης ἐν τῶιθτῶν Ἠθικῶν (Eth. Nic. 8, 11 p. 1159 b 31).
Κλέαρχος (IV) δέ φησιν ὑπὸ Χαλκιδέων τῶν ἐν Εὐβοίαι πεμφθῆναι δῶρα
εἰς
Δελφοὺς Ἀπόλλωνι καὶ Ἀρτέμιδι· τῶν δὲ Δελφῶν μαντευομένων, εἰ ἐξ
ἴσης
50
Βέττιος Βάλενς. , Anthologiarum libri ix Page 7, line 13
μητρος, ἔτι Ἄρεως, Ἑρμοῦ. βορρόθεν δύνει Ἀρκτοφύλαξ ἄχρι τῆς

ζώνης καὶαἱ κνῆμαιτοῦ Ὀφιούχου ἄχρι τῶν γονάτων, νοτόθεν
δὲσυνανατέλλειὁ Ὠρίων ξίφος ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ ἀνατε-
τακώς, τῇ εὐωνύμῳ κατέχει τὸ λεγόμενον Κηρύκειον, ἐζωσμένος
κατὰ μέσον τοῦ σώματος. ἐστὶ δὲ τὸ ζῴδιον κόσμου περιποιητι-
κόν, γεῶδες, χωρικόν, γεωργικόν, δουλελεύθερον, κατωφερές, ὀλι-
γόγονον, ἡμίφωνον καὶ ἄφωνον, ἀγαθόν, ἀμετάβολον, ἐργαστικόν,
ἀτελές, σημαῖνον περὶ θεμελίων, κτημάτων. κεῖται δὲ ὁ ἐκλειπτι-
κὸς τόπος ἐν τῷ βορρᾷ κατὰ τὸ ὕψος ἀνατέλλων. οἱ δὲ γεννώ-
μενοι ἔσονται ἀγαθοί, ἐργαστηριακοί, πονικοί, συντηρητικοί, φιλή-
δονοι, φιλόμουσοι, εὐμετάδοτοι, τινὲς δὲ γεηπόνοι, καταφυτεύοντες,
κτίζοντες· ἐὰν δέ πως καὶ ἀγαθοποιοὶ προσνεύσωσι τῷ τόπῳ ἢ
καὶ ὁ οἰκοδεσπότης καλῶς πέσῃ, γίνονται ἀρχιερεῖς, γυμνασίαρχοι,
στεμμάτων καὶ πορφύρας καταξιούμενοι εἰκόνων τε καὶ ἀνδριάν-
των, ἱερῶν προεστῶτες, ἐπίσημοι, λαμπροί.
Ἐστὶ δὲ τὰ ὑποτεταγμένα κλίματα· κατὰ τὴν κεφαλὴν Μηδία
καὶ οἱ συνεχεῖς τόποι·τῷ δὲ στήθει Βαβυλωνία· τὰ πρὸς τῷ
Ἡνιόχῳ δεξιά, Σκυθία· ἡ Πλειάς, [ἡ] Κύπρος· τὰ ἀριστερά,
Ἀραβία καὶ οἱ πέριξ τόποι· κατὰ τοὺς ὤμους Περσὶς καὶ τὰ
Καυκάσια ὄρη, ὑπὸ τὸ κύρτωμα ἄρχονται· ὑπὸ τὴν ὀσφὺν Αἰ-
θιοπία· ὑπὸ τὸ μέτωπον Ἐλυμαΐς· ὑπὸ τὰ κέρατα Καρχηδονία·
σπερμον, φθοροποιόν, κατωφερές, ἄφωνον, δουλικόν, ἀμετάβλητον,

δυσωδίας αἴτιον, ὑπαρχόντων ἀφαιρετικόν, ἐκλειπτικόν, πολύχουν.
οἱ δὲ γεννώμενοι δόλιοι, πονηροί, ἅρπαγες, φονικοί, προδόται,
ἀμετάβλητοι, ὑπαρχόντων ἀφαιρετικοί, λαθρεπίβουλοι, κλῶπες,
ἐπίορκοι, ἀλλοτρίων ἐπιθυμηταί, συνίστορες φόνων ἢ φαρμακειῶν
ἢ κακούργων πραγμάτων, μισοΐδιοι.
Τοξότηςοἶκος Διός, ἀρρενικόν, πυρῶδες, ἀνωφερές, φωνῆεν,
κάθυγρον διὰ τὴν Ἀργώ, ἀγαθόν, πτερωτόν, εὐμετάβολον, δίσω-
μον, διφυές, αἰνιγματῶδες, ὀλιγόγονον, ἡμιτελές, ἡγεμονικόν, βα-
σιλικόν· οἱ δὲ γεννώμενοι ἀγαθοί, δίκαιοι, μεγαλόψυχοι, κριτικοί,
51
εὐμετάδοτοι, φιλάδελφοι, φιλόφιλοι· τὰ δὲ πρῶτα κτηθέντα μει-

οῦντες, πάλιν κτώμενοι, ἐχθρῶν καθυπερτεροῦντες, φιλόδοξοι, εὐ-
εργετικοί, ἐπίσημοι, αἰνιγματωδῶς διαπλέκοντες τὰ πράγματα.
Αἰγόκερωςοἶκος Κρόνου, θηλυκόν, τροπικόν, γεῶδες,
φθοροποιόν, ἄγονον, κατωφερές, κατεψυγμένον, ἄφωνον, δουλικόν,
κακῶν αἴτιον, ἀσελγές, λατρευτικόν, αἰνιγματῶδες, διφυές, κάθυ-
γρον, ἡμιτελές, κυρτοειδές, χωλόν, δύσις κόσμου, μόχθων καὶ πό-
νων δηλωτικόν, λαοξοϊκόν, γεωργικόν. οἱ γεννώμενοι κακοί, ἑτερό-
τροποι, ὑποκρίσει ἀγαθοὶ καὶ ἁπλοῖ, πονικοί, πολυμέριμνοι,
ἐπάγρυπνοι, φιλογέλωτες, μεγάλων ἔργων ἐπίβουλοι, δυσαμάρτη-
τοι, εὐμετανόητοι, κακοῦργοι, ψεῦσται, ἐπίψογοι, ἔπαισχροι.
κατὰ τὸν νῶτον θάλασσα Μεγάλη· κατὰ τὴν οὐρὰν Ἰβηρία· κατὰ
τὴν κεφαλὴν Τυρρηνικὸν πέλαγος, κατὰ δὲ τὴν κοιλίαν τὰ ἐνοι-
κοῦντα ἔθνη. μέση Αἴγυπτος, Συρία,Καρία.
Ὑδροχόοςἐστὶν ἐν οὐρανῷ ζῴδιον ἀρρενικόν, στερεόν, ἀν-
θρωπόμορφον, πάρυγρον, μονογενές· ἐστὶ δὲ ἄφωνον, κατάψυχρον,
ἐλεύθερον, ἀνωφερές, θηλυνόμενον, ἀμετάβλητον, κακόν, ὀλιγόγο-
νον, αἴτιον μόχθων τῶν δι' ἀθλήσεως ἢ βασταγμάτων καὶ σκληρ-
ουργίας, ἐργαστικόν, δημόσιον· οἱ δὲ γεννώμενοι βάσκανοι καὶ
μισοΐδιοι, ἀμετάβλητοι, μονογνώμονες, τυφώδεις, δόλιοι, ἀπο-
κρυπτόμενοι πάντα, μισάνθρωποι, ἄθεοι, κατήγοροι, προδόται
δόξης καὶ ἀληθείας, ἐπίφθονοι, μικρολόγοι, ὅτε δὲ εὐμετάδοτοι
διὰ τὴν ἔκρυσιν τοῦ ὕδατος, ἀκόλαστοι· ἐστὶ δὲ ὁλοσχερῶς κάθυ-
γρος, καὶ τὰ μὲν μέρη τὰ πρῶτα κάθυγρα, τὰ δὲ ἀνωτέρω πυρώδη,
τὰ δὲ κατωτέρω εὐτελῆ καὶ ἀχρεῖα. ἀστέρας ἔχει . κατὰ δὲ τὰ
Σφαιρικὰ βορρόθεν ἀνατέλλει Ἀνδρομέδας μέρη τινὰ τῶν δεξιῶν
καὶ τοῦ Ἵππου τὰ λοιπά. νοτόθεν ὁ νότιος τῶν Ἰχθύων πλὴν
τῆς κεφαλῆς. Ἥρας, Ἡρακλέους, Ἡφαίστου, Κρόνου. βορρόθεν
δύνειοὐδέν. νοτόθεν δὲ τοῦ Κενταύρου τὰ λοιπὰ καὶ τῆς Ὕδρας
ἄχρι τοῦ Κόρακος. [εἰσὶ δὲ τῷ Ὑδροχόῳ ὑποτεταγμένα κλίματα
τάδε.] κεῖται δὲ τὸ ζῴδιον ἐν ἀνέμῳ λιβί, πρόσκειται δὲ τῷ κλί-
ματι τῷ τῆς Αἰγύπτου καὶ ταῖς πέριξ πόλεσιν, ἐκ μὲν τῶν νοτίων
Τῶν δὲ Ἰχθύων αἱ πρῶται ιβʹ Ἀφροδίτης, ἱλαραὶ πολύσπερμοι

καταφερεῖς ἀπολαυστικαὶ καὶ ἡδύβιοι χαιρητικοὶ ἐπιχάριτοι ἐπέ-
ραστοι, αὐτομάτως προβιβάζουσαι, προσφιλεῖς θεοῖς. αἱ δὲ ἑξῆς
δʹ Διὸς φιλολόγων ἐπιστημονικῶν, ἐν ὄχλοις διαπρεπόντων καὶ
52
λόγοις πάντων περιγινομένων, πολυάδελφοι πολύγονοι πολύτεκνοι

περισσομελεῖς περισσάδελφοι. αἱ δὲ ἑξῆς γʹ Ἑρμοῦ πολύσπερμοι
ἀρχικαὶ ἐντίμων πολύφιλοι χαριστικαὶ φιλότροφοι ἐλεήμονες φιλό-
θεοι εὔκρατοι. αἱ δὲ θʹ Ἄρεως εἰσὶ πρακτικαὶ θαλασσομάχοι
ἀφηγηταὶ καὶ εὐψυχεῖς, περὶ τὰ ἄρρητα ποιητικαί, ἁρπακτικαὶ
καὶ πάλιν μεταδοτικαί, ποικίλαι οὐκ ἰδιοθάνατοι. αἱ δ' ἐπὶ πᾶσι
βʹ Κρόνου σινωτικαὶ κάθυγροι σπασματώδεις, περὶ πάντα ἀτυχεῖς.
Ἐκθέμενοι οὖν διδασκαλικῶς περὶ ἑκάστης μόνης μοίρας τί
ἀποτελεῖ, τοῦ οἰκοδεσπότου αὐτοῖς ἐπικειμένου ἀποτελέσει τὸ
ἴδιον ἤτοι φαῦλον ἢ ἀγαθόν. νυνὶ δὲ περὶ ὡροσκόπου ἐκθήσομαι.
δʹ.De inveniendo horoscopo.
Μαθὼν ἀκριβῶς πόσων μοιρῶν ἐστιν ὁ Ἥλιος ἐπὶ γενέσεως

ἴδε, ποῦ τὸ δωδεκατημόριον ἐκπίπτει, καὶ οὗ ἂν ἐκπέσῃ, τούτου
τὸ εὐώνυμον τρίγωνον ὡροσκοπήσει ἢ τὰ ὁμοιόπτωτα ζῴδια οἷον
ἀρρενικὰ ἢ θηλυκά, νοοῦντός σου τὴν διαφορὰν νυκτὸς ἢ ἡμέρας.
οἷον ἔστω Ἥλιος Ὑδροχόου μοίρᾳ κβʹ· τούτου τὸ δωδεκατημόριον
μάτων οὐ διὰ παντὸς εὐσταθοῦντας οὐδὲ ἀλύπως ὑπομένοντας.

Κρόνος Ζεὺς Ἑρμῆςσυσχηματιζόμενοι πρακτικοὺς ἀπο-
τελοῦσιν, οἰκονομικούς, πιστούς, προεστῶτας ὄχλων, κελεύοντας καὶ
ἐνακουομένους, χρημάτων χειριστὰς καὶ λόγων ἢ ψήφων διευθυν-
τάς. οἱ δὲ τοιοῦτοι τὸ ἐλευθέριον καὶ ὑποκριτικὸν ἦθος κεκτη-
μένοι ὅτε μὲν κακοῦργοι καὶ πανοῦργοι φαίνονται, ὅτε δὲ ἀγαθοὶ
καὶ καλοί· ἀλλοτρίων ἐπιθυμηταὶ γενήσονται καὶ [παραινέκται ἢ]
πλεονέκται, ὧν χάριν ταραχὰς ἢ κρίσεις ὑπομενοῦσιν καὶ χρεωστίας
καὶ περιβοησίας ὀχλικάς. ὅτε δὲ τῇ περὶ τὴν πρᾶξιν εὐημερίᾳ καὶ
πίστει φερόμενοι ὠφελείας μὲν ἀναδέξονται καὶ ἀπὸ μειζόνων δω-
ρεῶν καὶ τιμῶν καταξιωθέντες καὶ εὐμετάδοτον σχῆμα κτησάμενοι
ἰδίους καὶ ἀλλοτρίους εὐεργετήσουσι, μυστηρίων δὲ καὶ ἀλλοτρίων
πραγμάτων μεθέξουσι καὶ τὰ λοιπὰ περίεργοι ἐννοηματικοὶ ἔσον-
ται εἰς ἀφέλειαν τὸν τρόπον ἐμφαίνοντες.
Κρόνος ἌρηςκαὶἭλιοςβιαίων καὶ ἀλλοτρίων καὶ ἐπι-
κινδύνων πραγμάτων δηλωτικοί· θρασεῖς γὰρ καὶ ἁδρεπιβόλους
περὶ τὰς πράξεις ἀποτελοῦσι, κακούργους ἀθέους, προδότας, ἀνυ-
ποτάκτους, μισοϊδίους, τῆς ἰδίας χωριζομένους μετὰ δὲ ἀλλοφύλων
ἀναστρεφομένους, ἐν ἐπηρείαις καὶ κινδύνοις γινομένους, ἀπὸ
53
ὕψους ἢ τετραπόδων πτώσεις ὑπομένοντας ἢ ἐμπρησμῶν φόβους,

ἐπιμόχθους περὶ τὰς ἐγχειρήσεις, μὴ φυλάσσοντας
κονομιῶν καταξιουμένους συστάσεών τε μειζόνων καὶ προκοπῶν

ἢ ἀπὸ μικρᾶς τύχης ἀναβιβαζομένους καὶ συγκοσμουμένους, πρὸς
δὲ τὰς περικτήσεις ἀπαραμόνους καὶ εὐαλώτους ἢ ἐνδεεῖς κατά
τινας χρόνους γινομένους καὶ μυστικῶς πολλὰ διαπρασσομένους·
οὐκ ἀβίους δὲ ἀλλ' ἐξ ἀδοκήτων καὶ μειζόνων ὠφελουμένους.
Ζεὺς Ἑρμῆς Σελήνηἀγαθοὺς περικτητικοὺς καὶ εἰς τὰς
πράξεις εὐεπιβόλους, συλλεκτικοὺς δωρεῶν καὶ πίστεων μεταλαμ-
βάνοντας, μυστικούς, συνετούς, λογικούς, κτημάτων παραθηκῶν
φύλακας, ἀπὸ λόγων καὶ ψήφων ἀναγομένους, δανειστικούς, φορο-
λόγους, μισθωτάς, πολυφίλους, πολυγνώστους, ἐπιτροπικούς, διοι-
κητὰς πραγμάτων, εὐμεταδότους· τινὰς μὲν οὖν ἀθλητικούς, στε-
φηφόρους, τιμῶν εἰκόνων ἀνδριάντων καταξιουμένους. ἐὰν δέ πως
καὶ ἐν χρηματιστικοῖς τόποις τύχωσι, θησαυρῶν εὑρετὰς καὶ ναῶν,
ἱερῶν ἐπιστάτας ποιοῦσιν, ἀνακτίσουσί τε καὶ καταφυτεύσουσι καὶ
τόπους συγκοσμήσαντες ἀειμνήστου φήμης τεύξονται.
Ζεὺς Ἑρμῆς Ἀφροδίτηἀγαθοί, περίκτησιν βίου καὶ εὐ-
ημερίας πράξεων ἀποτελοῦντες· γίνονται δὲ συνετοί, ἁπλοῖ, εὐ-
μετάδοτοι, ἡδεῖς, φιλοσυμβίωτοι, εὐφραντικοί, παιδείας καὶ μουσι-
κῆς μέτοχοι, καθάριοι, εὐπρεπεῖς, τιμῆς καὶ δόξης καταξιούμενοι,
μετὰ μειζόνων ἀναστρεφόμενοι καὶ πίστεων καὶ οἰκονομιῶν
φύλακας, ἀπὸ λόγων καὶ ψήφων ἀναγομένους, δανειστικούς, φορο-

λόγους, μισθωτάς, πολυφίλους, πολυγνώστους, ἐπιτροπικούς, διοι-
κητὰς πραγμάτων, εὐμεταδότους· τινὰς μὲν οὖν ἀθλητικούς, στε-
φηφόρους, τιμῶν εἰκόνων ἀνδριάντων καταξιουμένους. ἐὰν δέ πως
καὶ ἐν χρηματιστικοῖς τόποις τύχωσι, θησαυρῶν εὑρετὰς καὶ ναῶν,
ἱερῶν ἐπιστάτας ποιοῦσιν, ἀνακτίσουσί τε καὶ καταφυτεύσουσι καὶ
τόπους συγκοσμήσαντες ἀειμνήστου φήμης τεύξονται.
Ζεὺς Ἑρμῆς Ἀφροδίτηἀγαθοί, περίκτησιν βίου καὶ εὐ-
ημερίας πράξεων ἀποτελοῦντες· γίνονται δὲ συνετοί, ἁπλοῖ, εὐ-
μετάδοτοι, ἡδεῖς, φιλοσυμβίωτοι, εὐφραντικοί, παιδείας καὶ μουσι-
κῆς μέτοχοι, καθάριοι, εὐπρεπεῖς, τιμῆς καὶ δόξης καταξιούμενοι,
μετὰ μειζόνων ἀναστρεφόμενοι καὶ πίστεων καὶ οἰκονομιῶν μετα-
λαμβάνοντες, συγκοσμούμενοι τῷ βίῳ, φιλοτρόφοι τε καὶ φιλασκη-
ταὶ ὄντες, σωμάτων κυριεύουσι καὶ ἐν τέκνων μοίραις ἀνατρέφουσί
τινας καὶ εὐεργετοῦσι καὶ ἀπὸ θεῶν τὰ μέλλοντα προγινώσκουσι
54
φιλόθεοι ὑπάρχοντες, εἰς δὲ τὸν περὶ γυναικὸς καὶ τέκνων τόπον

ἄστατοι ἢ ἐπίλυποι γενήσονται.
Ζεὺς Ἀφροδίτη Ἥλιοςεὐφαντασιώτους μὲν καὶ ἐπι-
δόξους ποιήσουσι, μικρολόγους δὲ καὶ ἀνωμάλους ταῖς γνώμαις,
ὑψαύχενας, ὅτε μὲν παρεκτικοὺς καὶ εὐεργετικούς, εὐμετανοήτους
γελεῖς, ἐπάνω χρημάτων γραμμάτων ψήφων τεταγμένοι· τῶν δὲ

τοιούτων καὶ ὁ λόγος ἐπισχύσει πρὸς συμβουλίαν ἢ διδαχήν.
Ἑρμῆς Ἥλιος Ἀφροδίτηπολυμαθεῖς, πολυπείρους, ἀγα-
θούς, τεχνῶν καὶ ἐπιστημῶν προηγουμένους καὶ πίστεων καὶ τά-
ξεων καταξιουμένους, εὐμετανοήτους ἐν τοῖς διαπρασσομένοις, κατὰ
καιρὸν ἀνωμαλοῦντας, πολυκινήτους δὲ ἢ ἐν ταῖς καινοποιΐαις τῶν
πράξεων ἡδομένους, πολυφίλους, πολυγνώστους, καὶ ἀπὸ μειζόνων
ἐν προκοπῇ γινομένους καὶ τῷ βίῳ καὶ τῇ δόξῃ συγκοσμουμένους,
ἐπιψόγους δέ.
Ἑρμῆς Σελήνη Ἀφροδίτηἀγαθούς, εὐσυμβιώτους, ἁπλοῦς,
μεταδοτικούς, φιλογέλωτας, πολιτικούς, παιδείας ἢ ῥυθμῶν με-
τόχους, μηχανικούς, πολυπείρους, κοσμίους, καθαρίους, εὐφυεῖς,
μυστικῶν πραγμάτων συνίστορας, ὑπηρετικούς, ζηλουμένους καὶ
φθονουμένους, ἀνωμάλους δὲ περὶ τὸν βίον καὶ ἀδιαφόρους περὶ
τὰς τῶν γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν ἐπιμιξίας, εὐπόρους δὲ καὶ συλλε-
κτικούς.
Ἑρμῆς Ἄρης Ἀφροδίτησυσχηματιζόμενοι ὠφελείας καὶ
δόξας καὶ πράξεις ἀποτελοῦσι, περί τε τὰς δόσεις καὶ λήψεις καὶ
τὰς λοιπὰς ἐγχειρήσεις εὐεπιβόλους καὶ οἰκονομικούς, πανούργους
δὲ καὶ πολυπείρους, ἀπὸ γραμμάτων ἢ ἀσκήσεων ἀναγομένους·
ἐπιψόγους, πολυαναλώτους, εὐμεταδότους, ἐγγύαις καὶ δάνεσι
μεταδοτικούς, φιλογέλωτας, πολιτικούς, παιδείας ἢ ῥυθμῶν με-

τόχους, μηχανικούς, πολυπείρους, κοσμίους, καθαρίους, εὐφυεῖς,
μυστικῶν πραγμάτων συνίστορας, ὑπηρετικούς, ζηλουμένους καὶ
φθονουμένους, ἀνωμάλους δὲ περὶ τὸν βίον καὶ ἀδιαφόρους περὶ
τὰς τῶν γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν ἐπιμιξίας, εὐπόρους δὲ καὶ συλλε-
κτικούς.
Ἑρμῆς Ἄρης Ἀφροδίτησυσχηματιζόμενοι ὠφελείας καὶ
δόξας καὶ πράξεις ἀποτελοῦσι, περί τε τὰς δόσεις καὶ λήψεις καὶ
τὰς λοιπὰς ἐγχειρήσεις εὐεπιβόλους καὶ οἰκονομικούς, πανούργους
55
δὲ καὶ πολυπείρους, ἀπὸ γραμμάτων ἢ ἀσκήσεων ἀναγομένους·

ἐπιψόγους, πολυαναλώτους, εὐμεταδότους, ἐγγύαις καὶ δάνεσι
περικυλιομένους καὶ ἀδικοῦντας, νοσφιστὰς χρημάτων ἀλλοτρίων,
παραινέτας ἐπιχαρίτως διαψευδομένους, εὐπόρους δὲ καὶ βασκά-
νους, εὐμετανοήτους ἐν τοῖς διαπρασσομένοις.
Ἄρης Ἥλιος Σελήνηθρασεῖς, ἐπάνδρους, τολμηρούς,
πρακτικοὺς ἀποτελοῦσι· γίνονται γὰρ ἀθλητικοὶ καὶ στρατιωτικοί,
ἀρχικοὶ ἡγεμονικοί, ἀπὸ βιαίων πραγμάτων καὶ ἐπιφθόνων πορί-
ζοντες καὶ ἐπιμόχθων τεχνῶν ἢ σκληρουργίας, ἐναντιώμασι δὲ καὶ
ἐπικινδύνοις πράγμασι περιτρεπόμενοι καὶ ἐν μειζόνων ἔχθραις
καὶ αἰτίαις γίνονται, ἐκτὸς εἰ μή πως ἀγαθοποιοὶ συσχηματισθέν-
τες ἀκαθαίρετον τὴν ὑπόστασιν φυλάξωσιν.
πολλάκις δὲ οἱ τοιοῦτοι ὑπὸ μὲν ἰδίων οὐ κληρονομοῦνται, ὑπὸ δὲ

ἀλλοτρίων κληρονομοῦνται.
κʹ.Περὶτοῦ ιαʹτόπου τῆς τύχης πρὸς εὐδαιμονίαν.
Εὕραμεν δὲ καὶ τὸν ιαʹ τόπον τῆς τύχης περιποιητικόν, ὑπαρ-

χόντων καὶ ἀγαθῶν δοτῆρα, καὶ μάλιστα ἀγαθοποιῶν ἐπόντων ἢ
μαρτυρούντων. Ἥλιος μὲν γὰρ καὶ Ζεὺς καὶ Ἀφροδίτη παρέχουσι
χρυσὸν ἄργυρον καὶ κόσμον καὶ πλείστην ὕπαρξιν καὶ ἀπὸ μειζό-
νων τε καὶ βασιλέων δωρεὰς καὶ εὐπροαιρέτους ἐξοδιασμοὺς εἰς
ὄχλους καὶ πολλῶν εὐεργέτας καθιστῶσι. Σελήνη δὲ καὶ Ἑρμῆς
αὐξομείωσιν τοῦ βίου καὶ ἀνωμαλίαν καὶ ὁτὲ μὲν ἑτέροις παρεκτι-
κοὺς καὶ εὐμεταδότους, ὁτὲ δὲ ἐνδεεῖς ἢ δανείοις περιτρεπομέ-
νους διὰ τὸ τὴν μὲν Σελήνην αὐξομείωσιν τοῦ φωτὸς ἔχειν, τὸν
δὲ Ἑρμῆν ἐπίκοινον εἶναι ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν. Ἄρης τὰ μὲν
διδόμενα ἢ ἐπικτώμενα ἀφαιρεῖται ἀποτελῶν μειώσεις ἁρπαγὰς
ἐμπρησμοὺς κρίσεις, εἰς δημόσια ἢ εἰς βασιλικὰ πράγματα ἀνα-
λίσκοντας ἢ αὐτεξουσίους γινομένους καὶ καταιτιωμένους, ἐκτὸς εἰ
μὴ στρατιωτικὴ ἢ ἔνδοξος ἡ γένεσις τύχῃ· οὕτω γὰρ ἐκ τῆς τοι-
αύτης ἀφορμῆς καὶ βιαίων ἢ ἐπικινδύνων πραγμάτων καὶ κλοπῆς
ἐν περιποιήσει γενήσονται, ἐάνπερ οἰκείωςὁἀστὴρ τύχῃ· πλὴν
καὶ οὕτως ἐπιφόβως ἀνύσει καὶ μείωσιν ὑποίσει. Κρόνος δὲ [ἔτι]
ἐπιτόπως σχηματισθεὶς θεμελίων κτημάτων κυρίους καθίστησιν,

56
καὶ αὐτῆς συμπαρούσης, ἀρχικὴ ἡγεμονικὴ ἔνδοξος ἡ γένεσις· ἐὰν

δὲ ὁ τοῦ Ἑρμοῦ δαίμονι γενόμενος ἀνατολικὸς εὑρεθῇ ὑπὸ ἀγαθο-
ποιῶν μαρτυρούμενος ἐν τόποις τῆς Σελήνης, ὁ τοιοῦτος εὐτυχή-
σει ἀπὸ γραμμάτων καὶ παιδείας πολύφιλος πολύγνωστος ὑπάρ-
χων τιμῶν τε καὶ δωρεῶν καὶ δόξης καταξιωθήσεται καὶ ὑπὸ
πολλῶν μακαρισθήσεται. ἐὰν δὲ Ζεὺς τοῦ δαίμονος κυριεύσῃ
καθυπερτερηθεὶς ὑπὸ Ἄρεος, ὁ τοιοῦτος οὐκ ἔσται μὲν ἀτυχής,
πρακτικὸς δὲ καὶ ἔνδοξος· ἐναντιώμασι δὲ περιτραπεὶς καθαιρε-
θήσεται ἢ ἀπαγωγῆς ἢ φυγαδείας πεῖραν λήψεται. ἐὰν δὲ ὁ
κύριος τῷ δαίμονι συμπαρῇ ἀνατολικὸς σὺν τῇ Σελήνῃ, εὐτυχὴς ὁ
τοιοῦτος καὶ πλούσιος καὶ μεταδοτικός. ἐὰν ὁ Ἥλιος ἐπῇ τῷ
δαίμονι τῆς οἰκείας αἱρέσεως ὑπάρχων τοῦ οἰκοδεσπότου ἰδιοτο-
ποῦντος, ἔνδοξος εὐσχήμων πολύφιλος· ἐὰν δὲ ἀλλοτρίας, ἐξ ὑ-
στέρου εὐτυχήσει μετὰ τοὺς τοῦ ἀντιδίκου χρόνους.
Ἐὰν οἱ κύριοι τοῦ τε δαίμονος καὶ τῆς τύχης εὑρεθῶσιν ἐν
τῷ τῆς βάσεως τόπῳ συμπαρόντος καὶ τοῦ οἰκοδεσπότου, λαμπρὰ
καὶ ἐπίδοξος ἡ γένεσις ἔσται. ὁμοίως δὲ καὶ ἐὰν ὁ τῆς βάσεως
κύριος καὶ τῆς τύχης ἐν τῷ δαίμονι εὑρεθῶσι [παρ' ἓν ὦσι] συμ-
παρόντος καὶ τοῦ οἰκοδεσπότου, μεγάλη ἡ γένεσις καὶ εὐτυχής.
ὅσοι δὲ ἔχουσι τὸν κύριον τῆς τε τύχης καὶ τοῦ δαίμονος ἀνατολι-
κοὺς καὶ ἰδιοτοποῦντας καὶ ὑπὸ Ἡλίου καὶ Σελήνης
Ψυχὴ δ' ἀθάνατος πάντων, τὰ δὲ σώματα θνητά.

Ἔνθεν ἐφ' ὅσον ἔχομεν τὴν ψυχὴν κινούμεθα καὶ ὁμιλοῦμεν
καὶ πράσσομεν καὶ μηχανώμεθα καὶ ποιοῦμεν ἔργα ἰσόθεα· ὁπότε
δ' εἰς τὸν ἀέρα ἀναδράμῃ τὸ χρέος, πρόκειται τὸ σῶμα νεκρὸν
ἄναυδον κατὰ διαδοχὴν ἑτέρῳ τὸ πνεῦμα συγκεχωρηκὸς κενὸν
εἱμαρμένης δημιούργημα οὐδενὸς ὂν δεκτικόν· τῆς γὰρ φύσεως
ἀναλυθείσης εἰς τὸν οἰκεῖον τόπον ἐλέγχεται τότε τὸ θνητὸν
σῶμα.
Ὅθεν τοῦ θεοῦ συνεργοῦντος ἀνεῦρον ταῦτα ἐν σκότει τεθη-
σαυρισμένα· καί μοι κατ' ἀρχὰς μὲν δαψιλὴς λόγος συνεμπεσὼν
ἀπορρήτους ἀμεταδότους τὰς ὑφηγήσεις διαφυλάσσει διὰ πολλοὺς
τῶν ἀναξίων· ἵνα δὲ μὴ δόξω κατήγορος μείζονι ψόγῳ περιπί-
πτειν καὶ τὰς ἑτέρων αἰτίας ἀνάπτεσθαι, ἔδοξέ μοι μὴ κατεζητη-
μένως μηδὲ ἐπεσκοτισμένως ἐν ταύτῃ τῇ βίβλῳ μυστικῶς προ-
τάξαι τὰ δοκοῦντα κεφάλαια εἰς συμπλήρωσιν τῶν προσυντετα-
γμένων καὶ ἀτρεκῆ σαφήνειαν διὰ πολλῆς συνέσεως τοῖς γε νοῦν
ἔχουσιν· ὅπως διὰ τούτων οἱ ἀμαθεῖς καὶ θεομάχοι πίστιν ἐνεγ-
57
κάμενοι καὶ ἑταῖροί γε τῆς ἀληθείας γενόμενοι ὑπαρκτὴν καὶ

σεβάσμιον τὴν ἐπιστήμην καταλάβωσιν.
αʹ.Περὶ κλήρου τύχης καὶ δαίμονος εἰς τὸν περὶ

ἐμπράκτων καὶ ἀπράκτων χρόνων καὶ ζωῆς τόπον.
Vitae Aesopi, Vita W (vita Aesopi Westermanniana) (recensio 2)

Section 109, line 8
οὖν ταῦτα ἀπέστειλε τοὺς πρέσβεις τῶν Αἰγυπτίων, τῷ δὲ Αἰσώπῳ πάντα

τὰ αὐτοῦ
ἀποδοὺς τὴν ἐξ ἀρχῆς διοίκησιν τῶν πραγμάτων ἐχαρίσατο, δοὺς αὐτῷ
καὶ τὸν Αἶνον
ἔκδοτον. ὁ δὲ λαβὼν αὐτὸν ἐνουθέτει λέγων·
“Ἄκουσον τῶν ἐμῶν λόγων, τέκνον, καὶ φύλαξον ἐν τῇ καρδίᾳ σου,
κἂν μέχρι τοῦ νῦν οὐ δικαίας μοι χάριτας ἀνταπέδωκας. πάντες ἐσμὲν εἰς
τὸ νουθετεῖν
σοφοί, αὐτοὶ δ' ἁμαρτάνοντες οὐ γινώσκομεν. ἄνθρωπος ὢν μέμνησο τῆς
κοινῆς
τύχης· αἱ ταύτης γὰρ δόσεις οὐκ εἰσὶν ἔμμονοι. πρὸ πάντων σέβου τὸ
θεῖον, βασιλέα
δὲ τίμα. ἄνθρωπος ὢν ἀνθρώπινα φρόνει· ἄγει γὰρ τὸ θεῖον τοὺς κακοὺς
πρὸς τὴν
δίκην. ἄδικον τὸ λυπεῖν ἑκουσίως τοὺς φίλους, τὰ δὲ συμβαίνοντα ἀνδρὶ
γενναίως
δεῖ φέρειν. τοῖς ἐχθροῖς σου δεινὸν ἑαυτὸν κατασκεύαζε, ἵνα μὴ
καταφρονήσωσί
σου, τοῖς δὲ φίλοις πρᾶον καὶ μεταδοτικόν, ἵνα εὐνοϊκώτεροί σοι
γίνωνται. τοὺς
ἐχθρούς σου εὔχου ἀρρωστεῖν καὶ πένεσθαι, ἵνα ἀδυνατῶσι βλάπτειν σε,
τοὺς δὲ
φίλους κατὰ πάντα εὐτυχεῖν θέλε. τῇ συγκοίτῳ σου χρηστὰ ὁμίλει, ὅπως
ἄλλου
ἀνδρὸς μὴ ζητήσῃ πεῖραν λαβεῖν· κοῦφον γάρ ἐστι τὸ γυναικεῖον γένος
καὶ κολακευό-
μενον ἐλάττω φρονεῖ κακά. πάντα δεινὸν ἄνδρα φεῦγε, ἐπιστάμενος
αὐτοῦ ἰσχυρότερον
ἀνταγωνιστὴν μὴ εἶναι. ἀνὴρ πονηρὸς δυστυχεῖ κἂν εὐτυχῇ. ὀξυτέραν
τοῦ λέγειν
κτῆσαι τὴν ἀκοήν, τῆς δὲ γλώττης ἐγκρατὴς γίνου. ἐν οἴνῳ μὴ βαττολόγει
58
σοφίαν
ἐπιδεικνύμενος· ἀκαίρως γὰρ κατασοφιζόμενος καταγελασθήσῃ. τοῖς εὖ
πράττουσι
μὴ φθόνει ἀλλὰ σύγχαιρε· φθονῶν γὰρ ἑαυτὸν βλάψεις. τῶν οἰκετῶν σου
ἐπιμελοῦ
ἐν ἀφθονίᾳ, ἵνα μὴ μόνον ὡς κύριον ἀλλὰ καὶ ὡς εὐεργέτην ἐντρέπωνται.
θυμοῦ κράτει·
ἀεὶ γὰρ ὁ θυμὸς αἴτιός ἐστι τοῦ βλάπτειν, ἀεὶ δὲ τὸ φρονεῖν αἴτιόν ἐστι
τοῦ πλουτεῖν.
Vitae Aesopi, Vita Pl vel Accursiana (sub auctore Maximo Planude)

(recensio 1) Page 289, line 1
σοντας καὶ τὸν ἀποκρινούμενον πρὸς τὰ ἐρωτώμενα.

ὁ βασιλεὺς οὖν τοὺς μὲν Αἰγυπτίους πρέσβεις ἀπέ-
στειλεν, Αἰσώπῳ δὲ τὴν ἐξ ἀρχῆς διοίκησιν ἐνεχείρι-
σεν ἅπασαν, ἔκδοτον αὐτῷ παραδοὺς καὶ τὸν Ἔννον.
ὁ δὲ Αἴσωπος παραλαβὼν τὸν Ἔννον, οὐδὲν ἀηδὲς
αὐτὸν ἔδρασεν, ἀλλ' ὡς υἱῷ πάλιν προσσχών, ἄλλους
τε καὶ τούτους ὑπετίθει τοὺς λόγους.
“Τέκνον, πρὸ πάντων σέβου τὸ θεῖον, τὸν βασι-
λέα δὲ τίμα· καὶ τοῖς μὲν ἐχθροῖς σου δεινὸν σεαυ-
τὸν παρασκεύαζε, ἵνα μὴ καταφρονῶσί σου· τοῖς δὲ
φίλοις πρᾶον καὶ εὐμετάδοτον, ὡς εὐνουστέρους σοι
μᾶλλον γίνεσθαι. ἔτι τε τοὺς μὲν ἐχθροὺς νοσεῖν
εὔχου καὶ πένεσθαι, ὡς μὴ οἵους τε εἶναι λυπεῖν σε·
τοὺς δὲ φίλους κατὰ πάντα εὖ πράττειν βούλου.
αἰεὶ τῇ γυναικί σου χρηστῶς ὁμίλει, ὅπως ἑτέρου
ἀνδρὸς πεῖραν μὴ ζητήσῃ λαβεῖν. κοῦφον γὰρ τὸ
τῶν γυναικῶν ἐστι φῦλον καὶ κολακευόμενον ἐλάττω
φρονεῖ κακά. ὀξεῖαν μὲν πρὸς λόγον κτῆσαι τὴν
ἀκοήν, τῆς δὲ γλώττης ἐγκρατὴς ἔσο. τοῖς εὖ πράτ-
τουσι μὴ φθόνει, ἀλλὰ σύγχαιρε. φθονῶν γὰρ σεαυ-
τὸν μᾶλλον βλάψεις. τῶν οἰκετῶν σου ἐπιμελοῦ,
Flavius Claudius Julianus Imperator Phil., Περὶ τῶν τοῦ αὐτοκράτορος

πράξεων ἢ περὶ βασιλείας Section 31, line 2
δευσεν ἐξ οὐρανοῦ, περὶ δὲ τὴν γῆν στρεφόμενα καὶ τὴν

ἐκεῖθεν ἀποικίαν σταλεῖσαν τῶν ψυχῶν διαλαβόμενα κρίνειν
59
ἐπέταξε καὶ διακαθαίρειν τοῖς αὑτοῦ παισὶ καὶ ἐγγόνοις·

τούτων δὲ οἱ μέν εἰσι σωτῆρες καὶ ἐπίκουροι τῆς ἀνθρω-
πίνης φύσεως, ἄλλοι δὲ ἀπαραίτητοι κριταί, τῶν ἀδικη-
μάτων ὀξεῖαν καὶ δεινὴν ἐπάγοντες δίκην ζῶσί τε ἀνθρώ-
ποις καὶ ἀπολυθεῖσι τῶν σωμάτων, οἱ δὲ ὥσπερ δήμιοι
τιμωροί τινες καὶ ἀποπληρωταὶ τῶν δικασθέντων, ἕτερον
τῶν φαύλων καὶ ἀνοήτων δαιμόνων τὸ φῦλον.
Ἃ δὴ μιμητέον τῷ γενναίῳ καὶ θεοφιλεῖ, καὶ μετα-
δοτέον πολλοῖς μὲν ἀρετῆς διὰ φιλίας ἐς ταύτην τὴν
κοινωνίαν, ἀρχὰς δὲ ἐπιτρεπτέον οἰκείας ἑκάστου τῇ φύσει
καὶ προαιρέσει, τῷ μὲν ἀνδρώδει καὶ τολμηρῷ καὶ μεγαλο-
θύμῳ μετὰ ξυνέσεως στρατιωτικάς, ἵν' εἰς δέον ἔχῃ τῷ
θυμῷ χρῆσθαι καὶ τῇ ῥώμῃ, τῷ δικαίῳ δὲ καὶ πρᾴῳ καὶ
φιλανθρώπῳ καὶ πρὸς οἶκτον εὐχερῶς ἐπικλωμένῳ τῶν
πολιτικῶν τὰς ἀμφὶ τὰ συναλλάγματα, βοηθείας τοῖς
ἀσθενεστέροις καὶ ἁπλουστέροις μηχανώμενον καὶ πένησι
πρὸς τοὺς ἰσχυροὺς καὶ ἀπατεῶνας καὶ πανούργους καὶ
ἐπαιρομένους τοῖς χρήμασιν ἐς τὸ βιάζεσθαι καὶ ὑπερορᾶν
τῆς δίκης· τῷ δὲ ἐξ ἀμφοῖν κεκραμένῳ μείζονά τε ἐν τῇ
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Refutatio confessionis Eunomii Section 116, line 8
θρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, ἀγαθὸν

καὶ χορηγὸν ἀγαθῶν. ταῦτα πάντα ἀντὶ μέλιτός
τινος τοῖς ἀκεραιοτέροις προτείνων ὑποκρύπτει τῇ γλυκύ-
τητι τῶν ῥημάτων τούτων τὸ δηλητήριον. εὐθὺς γὰρ
ἐπάγει τοῖς εἰρημένοις τὸ φθοροποιὸν αὐτοῦ νόημα, λέ-
γωνοὐχὶ τῷ γεννήσαντι συμμερισάμενον τὴν
ἀξίαν, οὐκ ἄλλῳ τινὶ τὴν πατρικὴν οὐσίαν,
ἀλλὰ γενόμενον ἐκ γεννήσεως ἔνδοξον καὶ
τῆς δόξης κύριον καὶ λαβόντα παρὰ τοῦ πα-
τρὸς δόξαν, οὐ τῆς ἐκείνου μεταλαβόντα δό-
ξης· ἀμετάδοτος γὰρ ἡ δόξα τοῦ παντοκρά-
τορος, καθὼς εἶπε Τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ
δώσω. ταῦτά ἐστιν τὰ ἐπιθανάτια φάρμακα, ἃ μόνοι
διαγινώσκουσιν οἱ γεγυμνασμένοι τὰ τῆς ψυχῆς αἰσθητήρια.
τούτων δὲ ἡ θανατηφόρος κακία φανερώτερον ἐν τοῖς τελευ-
ταίοις τῶν εἰρημένων ἀνακαλύπτεται.
Λαβόντα, φησί,παρὰ τοῦ πατρὸς δόξαν, οὐ
τῆς ἐκείνου μεταλαβόντα δόξης· ἀμετάδοτος
γὰρ ἡ δόξα τοῦ παντοκράτορος, καθὼς εἶπε
Τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ δώσω. τίς ἐστιν ὁ
60
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Refutatio confessionis Eunomii Section 116, line

15
τῆς δόξης κύριον καὶ λαβόντα παρὰ τοῦ πα-

τρὸς δόξαν, οὐ τῆς ἐκείνου μεταλαβόντα δό-
ξης· ἀμετάδοτος γὰρ ἡ δόξα τοῦ παντοκρά-
τορος, καθὼς εἶπε Τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ
δώσω. ταῦτά ἐστιν τὰ ἐπιθανάτια φάρμακα, ἃ μόνοι
διαγινώσκουσιν οἱ γεγυμνασμένοι τὰ τῆς ψυχῆς αἰσθητήρια.
τούτων δὲ ἡ θανατηφόρος κακία φανερώτερον ἐν τοῖς τελευ-
ταίοις τῶν εἰρημένων ἀνακαλύπτεται.
Λαβόντα, φησί,παρὰ τοῦ πατρὸς δόξαν, οὐ
τῆς ἐκείνου μεταλαβόντα δόξης· ἀμετάδοτος
γὰρ ἡ δόξα τοῦ παντοκράτορος, καθὼς εἶπε
Τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ δώσω. τίς ἐστιν ὁ
ἕτερος ἐκεῖνος ᾧ εἶπεν ὁ θεὸς τὴν δόξαν μὴ δώσειν; ὁ
μὲν προφήτης περὶ τοῦ ἀντικειμένου λέγει, ὁ δὲ Εὐνό-
μιος εἰς αὐτὸν τὸν μονογενῆ θεὸν ἀναφέρει τὴν προ-
φητείαν. εἰπὼν γὰρ ἐκ προσώπου τοῦ θεοῦ ὁ προφήτης
ὅτι Τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ δώσω, προσέθηκεν ὅτι Καὶ τὰς
ἀρετάς μου τοῖς γλυπτοῖς. ἐπεὶ γὰρ τὴν θεῷ χρεωστου-
μένην λατρείαν καὶ προσκύνησιν τῷ ἀντικειμένῳ προσῆγον
δι' ἀπάτης οἱ ἄνθρωποι, τοῖς τῶν γλυπτῶν ἀφιδρύμασι τὸν
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Refutatio confessionis Eunomii Section 120, line 4
μενος, ὁ ἐν τοῖς γλυπτοῖς τε καὶ τοῖς εἰδώλοις ἐνεργῶν

τὴν κατὰ τῶν ἀνθρώπων ἀπάτην; ἃ γὰρ περὶ ἐκείνου
εἴρηται διὰ τοῦ προφήτου, ταῦτα ὁ Εὐνόμιος εἰς τὸν μονο-
γενῆ θεὸν μετατίθησιν, οὐδὲ αὐτὸ τοῦτο νοήσας, ὅτι αὐτὸς
ὁ μονογενής ἐστιν ὁ ταῦτα ἐν τῷ προφήτῃ φθεγξάμενος,
καθὼς αὐτὸς οὗτος ἐν τοῖς ἐφεξῆς λέγει ὅτιοὗτός ἐστιν
ὁ ἐν τοῖς προφήταις λαλήσας.
Τί με χρὴ πλείω περὶ τούτων διεξιέναι; τῆς αὐτῆς
γὰρ ἔχεται βλασφημίας καὶ τὰ πρὸ τούτων εἰρημένα.λα-
βόντα, φησίν,παρὰ τοῦ πατρὸς δόξαν, οὐ τῆς
ἐκείνου μεταλαβόντα δόξης· ἀμετάδοτος γὰρ
ἡ δόξα τοῦ παντοκράτορος θεοῦ. ἐγὼ γὰρ εἰ καὶ
περὶ Μωϋσέως ὁ λόγος ἦν τοῦ δοξασθέντος ἐν τῇ δια-
61
κονίᾳ τοῦ νόμου, οὐδ' οὕτως ἤνεγκα ἂν τὸν τοιοῦτον λόγον,

εἰ καὶ ὅτι μηδεμίαν ἔχων οἴκοθεν δόξαν ἐκεῖνος διὰ τῆς
γενομένης αὐτῷ θεόθεν δωρεᾶς ἔνδοξος ἀθρόως τοῖς Ἰς-
ραηλίταις ἐφάνη. αὐτὴ γὰρ ἡ γενομένη τῷ νομοθέτῃ δόξα
οὐκ ἄλλου τινὸς ἦν, ἀλλ' αὐτοῦ τοῦ θεοῦ, ἣν πάντας κε-
λεύει ζητεῖν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ ὁ κύριος, δι' ὧν αἰτιᾶται
τοὺς τὴν ἀνθρωπίνην δόξαν περὶ πολλοῦ ποιουμένους, τὴν
δὲ παρὰ τοῦ μόνου θεοῦ δόξαν μὴ ζητοῦντας.
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Refutatio confessionis Eunomii

Section 121, line 4
κονίᾳ τοῦ νόμου, οὐδ' οὕτως ἤνεγκα ἂν τὸν τοιοῦτον λόγον,

εἰ καὶ ὅτι μηδεμίαν ἔχων οἴκοθεν δόξαν ἐκεῖνος διὰ τῆς
γενομένης αὐτῷ θεόθεν δωρεᾶς ἔνδοξος ἀθρόως τοῖς Ἰς-
ραηλίταις ἐφάνη. αὐτὴ γὰρ ἡ γενομένη τῷ νομοθέτῃ δόξα
οὐκ ἄλλου τινὸς ἦν, ἀλλ' αὐτοῦ τοῦ θεοῦ, ἣν πάντας κε-
λεύει ζητεῖν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ ὁ κύριος, δι' ὧν αἰτιᾶται
τοὺς τὴν ἀνθρωπίνην δόξαν περὶ πολλοῦ ποιουμένους, τὴν
δὲ παρὰ τοῦ μόνου θεοῦ δόξαν μὴ ζητοῦντας. δι' ὧν γὰρ
ζητεῖν ἐνεκελεύσατο τὴν παρὰ τοῦ μόνου θεοῦ δόξαν, τὸ
δυνατὸν εἶναι τυχεῖν τοῦ ζητουμένου κατεπηγγείλατο. πῶς
οὖν ἀμετάδοτος ἡ δόξα τοῦ παντοκράτορος, εἴ
γε καὶ χρὴ τὴν παρὰ τοῦ μόνου θεοῦ δόξαν αἰτεῖν καὶ
πᾶς ὁ αἰτῶν λαμβάνει κατὰ τὴν τοῦ κυρίου φωνήν; ὁ δὲ
περὶ τοῦ ἀπαυγάσματος τῆς δόξης λέγων ὅτι λαβὼν ἔχει
τὴν δόξαν οὐδὲν ἕτερον λέγει ἢ ὅτι ἄδοξον καθ' ἑαυτὸ τὸ
τῆς δόξης ἐστὶν ἀπαύγασμα, χρῄζει δὲ λαβεῖν παρ' ἑτέρου
δόξαν, ἵνα οὕτω ποτὲ καὶ αὐτὸς γένηται κύριος τῆς δόξης.
ποῦ τοίνυν θήσομεν τὰς τῆς ἀληθείας φωνάς, τήν τε λέ-
γουσαν ὀφθήσεσθαι αὐτὸν ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς καὶ πάλιν
ὅτι Πάντα, ὅσα ἔχει ὁ πατήρ, ἐμά ἐστιν; τίνι χρὴ προσέχειν
τὸν ἀκούοντα, τῷ λέγοντι ὅτι ἀμέτοχός ἐστι τῆς τοῦ
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Refutatio confessionis Eunomii

Section 122, line 1
τῆς δόξης ἐστὶν ἀπαύγασμα, χρῄζει δὲ λαβεῖν παρ' ἑτέρου

δόξαν, ἵνα οὕτω ποτὲ καὶ αὐτὸς γένηται κύριος τῆς δόξης.
ποῦ τοίνυν θήσομεν τὰς τῆς ἀληθείας φωνάς, τήν τε λέ-
γουσαν ὀφθήσεσθαι αὐτὸν ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς καὶ πάλιν
ὅτι Πάντα, ὅσα ἔχει ὁ πατήρ, ἐμά ἐστιν; τίνι χρὴ προσέχειν
62
τὸν ἀκούοντα, τῷ λέγοντι ὅτι ἀμέτοχός ἐστι τῆς τοῦ πα-

τρὸς δόξης ὁ πάντων τῶν ἐν τῷ πατρὶ κληρονόμος, καθώς
φησιν ὁ ἀπόστολος, ἢ τῷ ὁμολογοῦντι ὅτι πάντα, ὅσα ἔχει
ὁ πατήρ, καὶ αὐτὸς ἔχει; ἐν δὲ τοῖς πᾶσι καὶ ἡ δόξα πάντως
ἐστίν.
Ἀλλ'ἀμετάδοτον εἶναίφησιτὴν δόξαν τοῦ
παντοκράτορος. τοῦτο οὔτε Ἰωὴλ οὔτε ὁ μέγας Πέ-
τρος μαρτύρεται ὁ τὸν προφητικὸν λόγον ἐν τῇ δημηγορίᾳ
τῇ πρὸς τοὺς Ἰουδαίους οἰκειωσάμενος. φησὶ γὰρ ἐκ
προσώπου τοῦ θεοῦ ὅ τε προφήτης καὶ ὁ ἀπόστολος ὅτι
Ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα. ὁ τοίνυν
τοῦ ἰδίου πνεύματος τῆς κοινωνίας πάσῃ σαρκὶ μὴ φθο-
νήσας πῶς τῷ μονογενεῖ υἱῷ τῷ ὄντι ἐν τοῖς κόλποις τοῦ
πατρός, τῷ πάντα ἔχοντι ὅσα ὁ πατὴρ ἔχει, τῆς οἰκείας
δόξης οὐ μεταδίδωσιν; ἢ τάχα εἴποι τις ἂν ἀληθεύειν τὸν
Εὐνόμιον ἐν τούτῳ καὶ μὴ βουλόμενον. ἐπὶ μὲν γὰρ τοῦ
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Epistulae Epistle 26, section 2, line 1
δέ μοι, ὦ ἄνθρωπε τοῦ θεοῦ, ὅπως ἂν δυνατὸν καὶ νενο-

μισμένον ᾖ, οὕτω τοῖς ἀνθρώποις συνθέμενος θαρρῶν
ἐπάγγειλαι πᾶσιν αὐτοῖς τὴν παρ' ἡμῶν εὐγνωμοσύνην
καὶ τὴν τῶν μισθῶν ἀποπλήρωσιν· δώσομεν γὰρ ἀνελλιπῶς
τὰ πάντα, τοῦ θεοῦ διὰ τῶν σῶν εὐχῶν καὶ ἡμῖν τὴν χεῖρα
τῆς εὐλογίας ἀνοίγοντος.
τοῦ σοφιστοῦ Σταγειρίου πρὸς Γρηγόριον ἐπίσκοπον
Πᾶς μὲν ἐπίσκοπος πρᾶγμα δυσγρίπιστον· σὺ δὲ ὅσῳ

παρελήλυθας τοὺς ἄλλους λογιότητι, τοσούτῳ μοι καὶ
φόβον παρέχεις μὴ ἄρα ἰσχυρῶς ἐνστῇς πρὸς τὴν αἴτησιν.
ἀλλὰ ἀποθέμενος τὴν εἰς ἀντιλογίαν σοφίαν τὸν μεταδοτι-
κόν, ὦ θαυμάσιε, ζήλωσον τρόπον, κἀπειδὴ στρωτήρων
δεόμεθα πρὸςτὸτὸν οἶκον ἐρέψαι (κάμακας δ' ἂν εἶπεν
ἄλλος σοφιστὴς [μᾶλλον] ἢ χάρακας, ἐγκαλλωπιζόμενος
τοῖς ῥηματίοις μᾶλλον ἤπερ τῆς χρείας γινόμενος), νεῦσον
πολλῶν ἑκατοντάδων δόσιν. σὺ μὲν γὰρ κἂν ἐκ τοῦ παρα-
δείσου τεμεῖν βουληθῇς, δύναμιν ἔχεις· ἐγὼ δέ, εἰ μὴ σὺ
δοίης, ὕπαιθρος διαχειμάσω. μεγαλοψύχησον οὖν, ὦ θαυ-
μάσιε, γράμμα ἐπιθεὶς πρὸς τὸν Ὀσιηνῶν πρεσβύτερον
τὴν δόσιν κελεῦον.
63
ἀντίγραφον τοῦ ἁγίου Γρηγορίου πρὸς τὸν σοφιστήν
Γρηγόριος Νϋσσης. ., De oratione dominica orationes v Page 292, line

10
βιωμένων παῤῥησίᾳ τὴν πρὸς τὸν θεὸν ὁμοιότητα, καὶ

τότε θαῤῥεῖν πατέρα ἑαυτῶν τὸν θεὸν λέγειν, καὶ ἀμνη-
στίαν ὑπὲρ τῶν ποτε πλημμεληθέντων αἰτεῖν, ὡς οὐκ ἐν
τῷ αἰτοῦντι ὄντος τοῦ τυχεῖν ὧν ἐφίεται, ἀλλ' ἐν τῷ διὰ
τῶν ἔργων ἑαυτῷ χαριζομένῳ τῆς αἰτήσεως τὴν παῤῥη-
σίαν. Ταῦτα γὰρ ἄντικρυς ἡμῖν διαλέγεται τῇ παρούσῃ
φωνῇ, ὅτι ὁ τῷ εὐεργέτῃ προςιὼν εὐεργέτης ἔστω, ὁ τῷ
ἀγαθῷ ἀγαθὸς, ὁ τῷ δικαίῳ δίκαιος, ἀνεξίκακός τε τῷ
ἀνεξικακῷ, καὶ τῷ φιλανθρώπῳ φιλάνθρωπος, καὶ τὰ
ἄλλα πάντα ὡςαύτως τῷ χρηστῷ τε καὶ ἐπιεικεῖ καὶ με-
ταδοτικῷ τῶν ἀγαθῶν, καὶ παντὶ τὸν ἔλεον νέμοντι, καὶ
εἴ τι περὶ τὸ θεῖον ὁρᾶται, πρὸς ἕκαστον διὰ τῆς προαι-
ρέσεως ὁμοιούμενος, οὕτως ἑαυτῷ τὴν τῆς προςευχῆς παῤ-
ῥησίαν περιποιείτω. Ὡς οὖν οὐκ ἔστιν οὔτε πονηρὸν
ἀγαθῷ προςοικειωθῆναι, οὔτε τὸν ἐν ἀκαθάρτοις μολύς-
μασι ῥυπαινόμενον πρὸς τὸν καθαρὸν καὶ ἀκήρατον κοι-
νωνίαν ἔχειν, οὕτως χωρίζει τῆς φιλανθρωπίας τοῦ θεοῦ
τὸν προςιόντα ἡ ἀπήνεια. Ὁ τοίνυν ἐν πικρίᾳ κατέχων
ὑπὲρ τῶν ὀφλημάτων τὸν ὑποχείριον διὰ τοῦ ἰδίου τρό-
που τῆς θείας φιλανθρωπίας ἑαυτὸν ἀπεσχοίνισεν.
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Orationes viii de beatitudinibus

Vol. 44, page 1292, line 56
τὸ ἀμετάβλητον καὶ ἀεὶ ὡσαύτως ἔχον τῆς κατ' ἐλ-

πίδα προκειμένης ἡμῖν δωρεᾶς.
Ὃ δέ μοι διαπορεῖν ἐκ τῶν εἰρημένων ἐπέρχεται,
τοῦτό ἐστιν· πρῶτον μὲν, ὅτι τῷ πτωχεῦσαι τῷ
πνεύματι τοῖς ἕνεκεν αὐτοῦ διωχθεῖσιν, εἰς ἴσον ἄγειν
ἑκατέροις τὸ γέρας προστίθησιν. Ὧν γὰρ τὸ ἔπαθ-
λον τὸ αὐτὸ, τούτων δηλαδὴ καὶ οἱ ἀγῶνες ἴσοι·
ἔπειτα δὲ πῶς τοὺς δεξιοὺς ἀπὸ τῶν εὐωνύμων δια-
κρίνας, προσκαλεῖται πρὸς τὴν τῶν οὐρανῶν βασι-
λείαν, ἄλλας τῆς τοιαύτης τιμῆς τὰς αἰτίας λέγων;
Τὸ γὰρ συμπαθές τε καὶ μεταδοτικὸν καὶ φιλάλληλον
64
ἐκεῖ προφέρων, οὐδαμοῦ μέμνηται οὔτε τῆς πνευμα-

τικῆς πτωχείας, οὔτε τῆς ἕνεκεν ἐκείνου διώξεως·
καίτοι πολὺ δοκεῖ κατὰ τὸ πρόχειρον τῆς διανοίας
ἀπ' ἀλλήλων ταῦτα διακεκρίσθαι. Τί γὰρ κοινωνεῖ
τὸ πτωχεῦσαι τῷ διωχθῆναι; Ἢ ταῦτα πάλιν τίνα
συμφωνίαν ἔχει πρὸς τὰ τῆς ἀγαπητικῆς συμπαθείας
ἀποτελέσματα; Ἔθρεψέ τις τὸν δεόμενον, ἢ τὸν γυ-
μνὸν περιέβαλεν, ἢ στεγητὸν ὁδίτην ἐδεξιώσατο, ἢ
ἀσθενοῦντι καὶ κατακλείστῳ τὴν ἐνδεχομένην θερα-
πείαν προσήγαγεν· τί ταῦτα πρὸς τὸ πτωχεῦσαι καὶ
Γρηγόριος Νϋσσης. ., Ad imaginem dei et ad similitudinem [Sp.]

τὸ ἅγιον Πνεῦμα. Ὅθεν ὡς θεότμητος ἡμῶν ἡ ψυχὴ

οὐδὲ ἀποστέλλεται εἰς διακονίαν μετὰ τὴν ἀπαλλαγὴν
τοῦ σώματος, καθὼς οἱ ἄγγελοι ἀποστέλλονται. Ἐπειδὴ
ἐκεῖνα μέν εἰσι λειτουργικὰ πνεύματα· αἱ δὲ τῶν
ἁγίων μάλιστα ψυχαὶ κατ' εἰκόνα Θεοῦ δεσποτικὰ
πνεύματα. Εἰ γὰρ καὶ ἠλάττωται ὁ ἄνθρωπος μετὰ
τὴν παρακοὴν βραχύ τι παρ' ἀγγέλους, διὰ γοῦν τῆς
Θεοῦ Λόγου καθ' ὑπόστασιν ἑνώσεως ἐν αὐτῷ μεῖζόν
τι γεγένηται· ὁ γάρ ποτε κατ' εἰκόνα Θεοῦ νῦν γέ-
γονε τὸ ἅμα Θεῷ· καὶ ὁ πρὶν μεταληπτικὸς τῆς εἰκό-
νος Θεοῦ γέγονε μεταδοτικὸς τῆς ἑαυτοῦ εἰκόνος·
αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΥΣΣΗΣ ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ Ο
ΛΟΓΟΣ Ο ΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΤΑ ΜΑΚΡΙΝΙΑ.
Ἐπειδὴ τοῦ ἀνθρωπίνου βίου πρὸς Θεὸν μετέστη ὁ

πολὺς ἐν ἁγίοις Βασίλειος, καὶ κοινὴ πένθους ἀφορμὴ
ταῖς Ἐκκλησίαις ἐγένετο, περιῆν δὲ ἔτι τῷ βίῳ ἡ
Γρηγόριος Νϋσσης. ., De opificio hominis Page 173, line 33
φλέγματι κακουμένων οὐ τὰς αὐτὰς, καὶ τῶν πλη-

θωρικῶν, καὶ τῶν ἐκτετηκότων πάλιν ἄλλας. Ἐξ ὧν
ἔστιν ἰδεῖν, ὅτι ἡ θρεπτική τε καὶ αὐξητικὴ δύναμις
65
τῆς ψυχῆς ἔχῃ τι καὶ τοῦ νοεροῦ συγκατεσπαρμένον

αὐτῇ διὰ τῆς ἀνακράσεως, ὁ τῇ ποιᾷ διαθέσει τοῦ
σώματος τρόπον τινὰ ἐξομοιοῦται, καὶ τὸ ἐπικρα-
τοῦν πάθος ταῖς φαντασίαις μεθαρμοζόμενον. Ἔτι
δὲ καὶ πρὸς τὰς τῶν ἠθῶν καταστάσεις τυποῦται
πολλοῖς τὰ ἐνύπνια. Ἄλλα τοῦ ἀνδρείου, καὶ ἄλλα τοῦ
δειλοῦ τὰ φαντάσματα· ἄλλοι τοῦ ἀκολάστου ὄνειροι,
καὶ ἄλλοι τοῦ σώφρονος· ἐν ἑτέροις ὁ μεταδοτικὸς,
καὶ ἐν ἑτέροις φαντασιοῦται ὁ ἄπληστος, οὐδαμοῦ
τῆς διανοίας, ἀλλὰ τῆς ἀλογωτέρας διαθέσεως ἐν τῇ
ψυχῇ τὰς τοιαύτας φαντασίας ἀνατυπούσης οἷς προ-
ειθίσθη διὰ τῆς καθ' ὕπαρ μελέτης, τούτων τὰς εἰ-
κόνας καὶ ἐν τοῖς ἐνυπνίοις ἀναπλαττούσης.
Eusebius Scr. Eccl., Theol., Commentaria in Psalmos

ταῦτα ἐγηγερμένου διὰ Σολομῶνος ναοῦ, σμικρύνων

ἑαυτὸν καὶ ταπεινῶν, καὶ τῇ ψυχῇ μετριοφρονῶν, καὶ
ἀληθῶς τῇ διαθέσει πτωχεύων· τούτου χάριν ἐπι-
συνῆπται ὁ παρὼν ψαλμὸς, μακαρίζων τοῦ συνιέντος
ἐπὶ τὸν οὕτω πτωχόν. Τὸ δὲ, πένητα, οὔτε ἐν τῷ
Ἑβραϊκῷ, οὔτε παρὰ τοῖς λοιποῖς ἑρμηνευταῖς ἐμφέ-
ρεται. Καὶ κατὰ τετάρτην διάνοιαν εἴποι τις ἂν γνω-
μονικὸν εἶναι τὸν λόγον καὶ παραινετικὸν φιλανθρω-
πίας καὶ φιλοπτωχίας. Προσήκει γὰρ ἐπὶ τῶν κοινό-
τερον λεγομένων πτωχῶν συμπαθητικοὺς εἶναι καὶ
μεταδοτικοὺς, συνιέντας, ὡς ὁ κρίνων αὐτοὺς πτω-
χεύειν Θεὸς εἰς ταύτην αὐτοὺς ἤγαγε τὴν κατάστασιν·
ὁμοῦ μὲν καὶ αὐτοὺς γυμνάζων διὰ τῆς πτωχείας,
ὁμοῦ δὲ καὶ τοὺς ἐν περιουσίᾳ βίου καρποὺς τῆς ἑαυ-
τῶν προαιρέσεως παρέχειν διὰ τῆς εἰς τοὺς ἐνδεεῖς
κοινωνίας βεβουλημένος. Πειράζεται γοῦν ὁ πλούσιος
διὰ τοῦ πένητος, εἴτε τις ἀνηλεὴς καὶ ἀσυμπάθητος,
καὶ ἄσπλαγχνος εἴη, εἴτε φιλάνθρωπος καὶ ἐλεημο-
νικός. Διὸ πολὺς ὁ περὶ τῶν πενήτων καὶ πτωχῶν
λόγος ἐν τοῖς θείοις παραγγέλμασι.
Γρηγόριος Ναζιανζηνός. , In sancta lumina (orat. 39)

66
καὶ ὅταν δέξωμαι, τὴν προσήκουσαν αὐτοῖς ἀπονέμω

χώραν. Εἰ δὲ τοὺς ἐκτακέντας τοῖς δάκρυσιν, οὐ μιμή-
σομαι. Καὶ τίς μοι νόμος ἡ Ναυάτου μισανθρωπία, ὃς
πλεονεξίαν μὲν οὐκ ἐκόλασε, τὴν δευτέραν εἰδω-
λολατρείαν· πορνείαν δὲ οὕτω πικρῶς κατεδίκασεν,
ὡς ἄσαρκος καὶ ἀσώματος; Τί φατε; Πείθομεν ὑμᾶς
τοῖς λόγοις τούτοις; Δεῦρο, στῆτε μεθ' ἡμῶν τῶν
ἀνθρώπων. Μεγαλύνωμεν ἅμα τὸν Κύριον. Μή τις
ὑμῶν εἰπεῖν τολμήσῃ, μηδὲ εἰ λίαν ἑαυτῷ τεθάῤῥηκε·
Μή μου ἅπτου, καθαρὸς γάρ εἰμι, καὶ τίς οὕτως ὥσπερ
ἐγώ; μετάδοτε καὶ ἡμῖν τῆς λαμπρότητος. Ἀλλ' οὐ
πείθομεν; καὶ ὑπὲρ ὑμῶν δακρύσομεν. Οὗτοι
μὲν οὖν, εἰ μὲν βούλοιντο, τὴν ἡμετέραν ὁδὸν
καὶ Χριστοῦ, εἰ δὲ μὴ, τὴν ἑαυτῶν πορευέσθωσαν.
Τυχὸν ἐκεῖ τῷ πυρὶ βαπτισθήσονται, τῷ τελευταίῳ
βαπτίσματι, τῷ ἐπιπονωτέρῳ τε καὶ μακρο-
τέρῳ, ὃ ἐσθίει ὡς χόρτον τὴν ὕλην, καὶ δαπανᾷ
πάσης κακίας κουφότητα.
Κʹ. Ἡμεῖς δὲ τιμήσωμεν τὸ Χριστοῦ βάπτισμα
σήμερον, καὶ καλῶς ἑορτάσωμεν, μὴ γαστρὶ τρυ-
φῶντες, ἀλλὰ πνευματικῶς εὐφραινόμενοι.
Ιάμβλιχος. Protrepticus Page 117, line 9
Τὸ δὲἐπὶ χοίνικι μὴ καθέζουΠυθαγορικώτε-

ρον ἐκδέξαιτ' ἄν τις ἐκ τῶν αὐτῶν τοῖς ἄνωθεν ὁρμώ-
μενος. ἐπεὶ γὰρ σωματότητι καὶ ζῳωδίᾳ καὶ οὐ χοίνικι
μετρητή ἐστιν ἡ τροφή, μὴ ἠρέμει μηδ' ἀμύητος φιλο-
σοφίας διατέλει, ἀλλ' εἰς ταύτην σαυτὸν δοὺς ἐκείνου
μᾶλλον προνοοῦ τοῦ ἐν σοὶ θεοειδεστέρου, ὅ ἐστι ψυχή,
καὶ πολὺ πρότερον τοῦ ἐν ταύτῃ νοῦ, ὧν τροφὴ οὐ
χοίνικι ἀλλὰ θεωρίᾳ καὶ μαθήσει μετρεῖται.
Τὸ δὲγαμψώνυχον μηδὲν παράτρεφεΠυθα-
γορικώτερον συμβουλεύει· κοινωνικὸς ἴσθι, μεταδο-
τικός, καὶ τοὺς ἄλλους τοιούτους εἶναι παρασκεύαζε,
διδόναι τι καὶ δέχεσθαι ἀκακοήθως καὶ ἀφθόνως ἐθί-
ζων, ἀλλὰ μὴ πάντα μὲν λαμβάνειν ἀπλήστως, διδόναι
δὲ μηδέν. ἡ γὰρ τῶν γαμψωνύχων φυσικὴ διοργά-
νωσις λαβεῖν μὲν τάχιστα καὶ ῥᾳδίως δεδημιούργηται,
ἀφεῖναι δὲ ἢ μεταδοῦναι οὐκέτι διὰ τὴν ἔνστασιν ἀγ-
κύλων ὄντων τῶν ὀνύχων, ὃν τρόπον καὶ αἱ κρεάγραι
πεφύκασιν ἐπισπᾶσθαι μὲν τάχιστα, ἀφιέναι δὲ δυς-
67
χερῶς, εἰ μή τις ἄρα ὑπερεπικλίνῃ αὐτὰς ἀναστρέφων.

προσαρτηθεισῶν δὴ ἡμῖν ὑπὸ τῆς φύσεως τῶν χειρῶν,
ἵνα δι' αὐτῶν διδῶμέν τε καὶ δεχώμεθα κατὰ τὸν
Ιάμβλιχος. Theologoumena arithmeticae Page 5, line 15
ὕλην ἑαυτῷ προσάγεσθαι ἢ τὸ ἔμπαλιν ὕλῃ τεχνίτην. τὸ δὲ

σπέρμα καὶ θήλεων καὶ ἀρσένων ὅσον ἐπ' αὐτῷ παρεκτικὸν
ἀποσπαρὲν ἀδιάκριτόν τε τὴν ἀμφοῖν φύσιν παρέχει κἀν τῇ
μέχρι τινὸς κινήσει, βρεφοῦσθαι δὲ ἀρχόμενον ἢ φυτοῦσθαι
διάλλαξιν λοιπὸν ἐπὶ θάτερον καὶ ἐνάλλαξιν ἐπιδέχεται, μετιὸν
ἀπὸ δυνάμεως εἰς ἐνέργειαν. εἰ δὲ δύναμις παντὸς ἀριθμοῦ
ἐν μονάδι, νοητὸς ἂν κυρίως ἀριθμὸς εἴη μονάς, οὔπω τι
ἐνεργὸν ἀποφαίνουσα ἀλλὰ πανθ' ὁμοῦ κατ' ἐπίνοιαν. κατὰ
δέ τι σημαινόμενον καὶὕληναὐτὴν καλοῦσι καὶπανδοχέα
γε, ὡς παρεκτικὴν οὖσαν καὶ δυάδος τῆς κυρίως ὕλης καὶ πάν-
τωνχωρητικὴνλόγων, εἴ γε πᾶσι παρεκτικὴ καὶ μεταδοτικὴ
τυγχάνει. ὡσαύτως δὲ χάοςαὐτήν φασι τὸ παρ' Ἡσιόδῳ
πρωτόγονον, ἐξ οὗ τὰ λοιπὰ ὡς ἐκ μονάδος. ἡ αὐτὴσύγχυ-
σίςτε καὶσύγκρασις ἀλαμπίατε καὶσκοτωδίαστερήσει
διαρθρώσεως καὶ διακρίσεως τῶν ἑξῆς ἁπάντων ἐπινοεῖται.
Ὅτι Ἀνατόλιοςγονὴναὐτήν φησι καλεῖσθαι καὶὕλην,
ὡς ἄνευ αὐτῆς μὴ ὄντος μηδενὸς ἀριθμοῦ· ὅτι τὸ τῆς μονάδος
σημαντικὸν χάραγμα σύμβολόν ἐστι τῆς τῶν ὅλων ἀρχικωτά-
της, καὶ τὴν πρὸς τὸν ἥλιον κοινωνίαν ἐμφαίνει διὰ τῆς
συγκεφαλαιώσεως τοῦ ὀνόματος αὐτῆς· συναριθμηθὲν γὰρ τὸ
μονὰς ὄνομα τξαʹ ἀποδίδωσιν, ἅπερ ζωδιακοῦ κύκλου μοῖραί
Αθανάσιος θεολόγος. ., Sermo contra Latinos [Sp.]

λου, λέγω δὴ τὸ, ἐξ ἀμφοῖν, κατ' αὐτὴν ἐκλη-

πτέον τὴν ἔννοιαν· τὸ Πνεῦμα τὸ ἐκπορευόμενον
ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐξ ἀμφοῖν ἐκλάμπεται, ἀποστέλ-
λεται καὶ δίδοται, Πατρὸς καὶ Υἱοῦ. Καὶ μετ'
ὀλίγα· Δύο γεννήσεις ὡς ἄνωθεν ἔφθην εἰπὼν
ἐπὶ τοῦ Λόγου μεμάθηκα· μίαν μὲν τὴν ἐκ Πα-
τρὸς καὶ ὑπὲρ χρόνον, μίαν δὲ τὴν ἐκ τῆς Παρ-
θένου καὶ ὑπὸ χρόνον. Ὡσαύτως καὶ δύο προ-
χύσεις ἐμυήθην ἐπὶ τοῦ Πνεύματος· μίαν μὲν
68

νήσεως τοῦ Υἱοῦ, καὶ τῆς πρώτης τοῦ Πνεύ-
ἀμφοῖν τοιγαροῦν τὸ Πνεῦμα, Πατρὸς καὶ Υἱοῦ, πρὸς
ἐπινέμησιν προχεῖται· οὐ κατὰ τὴν ὕπαρξιν, μὴ γέ-
νοιτο! ἐπεὶ δύο τὰ αἴτια παρεισάγονται, τοῦ ἑνὸς συμφυοῦς καὶ ὁμοτίμου
κατὰ πολὺ διαφέροντα.
ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΔΙΑΤΥΠΩΣΙΣ ΤΩΝ ΘΕΛΟΝΤΩΝ ΕΝ ΗΣΥΧΙᾼ ΔΙΑΓΕΙΝ.

Αθανάσιος θεολόγος. ., Sermo contra Latinos [Sp.] Vol. 28, page 832,
line 28
ὀλίγα· Δύο γεννήσεις ὡς ἄνωθεν ἔφθην εἰπὼν

ἐπὶ τοῦ Λόγου μεμάθηκα· μίαν μὲν τὴν ἐκ Πα-
τρὸς καὶ ὑπὲρ χρόνον, μίαν δὲ τὴν ἐκ τῆς Παρ-
θένου καὶ ὑπὸ χρόνον. Ὡσαύτως καὶ δύο προ-
χύσεις ἐμυήθην ἐπὶ τοῦ Πνεύματος· μίαν μὲν
νήσεως τοῦ Υἱοῦ, καὶ τῆς πρώτης τοῦ Πνεύ-
ἀμφοῖν τοιγαροῦν τὸ Πνεῦμα, Πατρὸς καὶ Υἱοῦ, πρὸς
ἐπινέμησιν προχεῖται· οὐ κατὰ τὴν ὕπαρξιν, μὴ γέ-
νοιτο! ἐπεὶ δύο τὰ αἴτια παρεισάγονται, τοῦ ἑνὸς συμφυοῦς καὶ ὁμοτίμου
κατὰ πολὺ διαφέροντα.
ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΔΙΑΤΥΠΩΣΙΣ ΤΩΝ ΘΕΛΟΝΤΩΝ ΕΝ ΗΣΥΧΙᾼ ΔΙΑΓΕΙΝ.
Τοιοῦτος ὁ μοναχὸς, καὶ οὕτω χρὴ εἶναι τὸν μονα-

χὸν, ἀπεχόμενον ἀπὸ γηΐνων πραγμάτων· οὐ μὴν δὲ
69
ἀλλὰ καὶ Χριστοῦ στρατιώτην, ἄϋλον, ἀμέριμνον,

πάσης πραγματευτικῆς ἐννοίας καὶ πράξεως ἐκτός.
Αθανάσιος θεολόγος. ., In nativitatem praecursoris [Sp.]

χόμενα διὰ τῆς λειτουργίας τοῦ ἱερέως, κάθαρσιν ἁμαρ-

τημάτων τῷ αἰτοῦντι χαρίζονται; Καὶ ὅτι ἐν τούτοις
τὸ θυσιαστήριον, ἄκουε Ἡσαΐου τοῦ προφήτου βοῶν-
τος· «Ἐθεώρουν, καὶ ἰδοὺ ἀπεστάλη πρὸς, μὲ ἓν τῶν
σεραφὶμ, καὶ εἶχεν ἄνθρακα ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, ὃν τῇ
λαβίδι ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ θυσιαστηρίου· καὶ ἥψατο τῶν
χειλέων μου, καὶ εἶπεν· Ἰδοὺ ἥψατο τῶν χειλέων σου,
καὶ ἀφαιρεῖ τὰς ἀνομίας σου, καὶ τὰς ἁμαρτίας σου
περικαθαριεῖ.» Εἶδες τίνες παρίστανται τῷ θυσια-
στηρίῳ, καὶ οἵοις ὀφθαλμοῖς δεῖ ἐνατενίζειν ἔνδον,
καθαροῖς, ἀδόλοις, εὐμεταδότοις, φιλοπτώχοις;
Τί οὖν ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς; καλὸν γὰρ ἡμᾶς
τῆς πάσης πραγματείας ἐπιλαβέσθαι· «Ὤφθη δὲ αὐ-
τῷ, φησὶν, ἄγγελος Κυρίου ἑστὼς ἐκ δεξιῶν τοῦ
θυσιαστηρίου τοῦ θυμιάματος. Καὶ ἰδὼν Ζαχαρίας,
ἐταράχθη, καὶ φόβος ἐπέπεσεν ἐπ' αὐτόν. Εἶπε δὲ
αὐτῷ ὁ ἄγγελος· Μὴ φοβοῦ, Ζαχαρία, διότι εἰσηκού-
σθη ἡ δέησίς σου, καὶ ἰδοὺ Ἐλισάβετ ἡ συγγενής σου,
γεννήσει υἱόν σοι, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰωάν-
νην. Καὶ ἔσται χαρά σοι καὶ ἀγαλλίασις,
Ιωάννης ΣτοβαίοςAnthologium Book 2, ch.7, section 5l, line 19
ἐξ αὑτοῦ ἔχον τὸ βέβαιον, ὡς ἔχουσιν αἱ ἀρεταί· ἄλλως

δὲ ἕξιν φαντασιῶν δεκτικὴν ἀμετάπτωτον ὑπὸ λόγου, ἥν
τινά φασιν ἐν τόνῳ καὶ δυνάμει κεῖσθαι.Φιλίανδ' εἶναι
κοινωνίαν βίου·συμφωνίανδὲ ὁμοδογματίαν περὶ τῶν
κατὰ τὸν βίον. Τῆς δὲφιλίαςεἶναιγνωριμότητα
μὲν φιλίαν ἐγνωσμένων·συνήθειανδὲ φιλίαν συνει-
θισμένων·ἑταιρίανδὲ φιλίαν καθ' αἵρεσιν, ὡς ἂν
ὁμηλίκων·ξενίανδὲ φιλίαν ἀλλοδαπῶν. Εἶναι δὲ καὶ
συγγενικήντινα φιλίαν ἐκ συγγενῶν· καὶἐρωτικὴν
ἐξ ἔρωτος. Ἀλυπίαν δὲ καὶ εὐταξίαν τὰς αὐτὰς εἶναι τῇ
σωφροσύνῃ, νοῦν δὲ καὶ φρένας φρονήσει, μεταδοτικὴν δὲ
καὶ ἐπιδοτικὴν χρηστότητι· τῷ μέντοι γεπρός τί πως
70
ἔχεινὠνομάσθησαν· ὅπερ καθήκει καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων

ἀρετῶν παρατηρεῖν.
Ἔτι δὲτῶν ἀγαθῶντὰ μὲν εἶναιἄμικτα,
οἷον ἐπιστήμην, τὰ δὲμεμιγμένα,οἷονεὐτεκνίαν,
εὐγηρίαν, εὐζωίαν.Ἔστι δ' ἡ μὲνεὐτεκνίακτῆσις
τέκνων κατὰ φύσιν ἔχουσα σπουδαία, ἡ δὲεὐγηρία
χρῆσις σπουδαία γήρως κατὰ φύσιν ἔχουσα, καὶ ὁμοίως
ἡεὐζωία.
Ιωάννης ΣτοβαίοςAnthologium Book 4, ch.1, section 152, line 6
{ – }Τὰ δίκαια οὖν πραττόντων ἐν τῇ

πόλει τῶν πολιτῶν φιλία οὐκ ἐγγίγνεται πρὸς ἀλλήλους;
{ – }Ἀνάγκη αὖ δοκεῖ μοι εἶναι, ὦ Σώκρατες. { – }Τίν' οὖν
ποτε λέγεις τὴν φιλίαν ἢ ὁμόνοιαν περὶ ἧς δεῖ ἡμᾶς σο-
φούς τε εἶναι καὶ εὐβούλους, ἵνα ἀγαθοὶ ἄνδρες ὦμεν;
Ἐν ταὐτῷ (p. 134 B – 135 C).
Οὐκ ἄρα τειχῶν οὐδὲ τριήρων οὐδὲ νεωρίων δέονται
αἱ πόλεις, ὦ Ἀλκιβιάδη, εἰ μέλλουσιν εὐδαιμονεῖν. οὐδὲ
πλήθους οὐδὲ μεγέθους ἄνευ ἀρετῆς. { – }Οὐ μέντοι. { – }
Εἰ δὲ μέλλεις τὰ τῆς πόλεως πράξειν ὀρθῶς καὶ καλῶς,
ἀρετῆς σοι μεταδοτέον τοῖς πολίταις. { – }Πῶς γὰρ οὔ; { – }
Δύναιτο δ' ἄν τις μεταδιδόναι οὗ μὴ ἔχοι; { – }Καὶ πῶς;
{ – }Αὐτῷ ἄρα σοὶ πρῶτον κτητέον ἀρετήν, καὶ ἄλλῳ ὃς
μέλλει μὴ ἰδίᾳ μόνον αὑτοῦ τε καὶ τῶν αὑτοῦ ἄρξειν καὶ
ἐπιμελήσεσθαι, ἀλλὰ πόλεως καὶ τῶν τῆς πόλεως. { – }
Ἀληθῆ λέγεις. { – }Οὐκ ἄρα ἐξουσίαν σοι οὐδ' ἀρχὴν πα-
ρασκευαστέον σεαυτῷ ποιεῖν ὅ τι ἂν βούλῃ, οὐδὲ τῇ πό-
λει, ἀλλὰ δικαιοσύνην καὶ σωφροσύνην, { – }Φαίνεται. { – }
Δικαίως μὲν γὰρ πράττοντες καὶ σωφρόνως σύ τε καὶ ἡ
πόλις θεοφιλῶς πράξετε. { – }Εἰκός γε. { – }Καὶ ὅπερ γε
ἐν τοῖς πρόσθεν ἐλέγομεν, εἰς τὸ θεῖον καὶ τὸ λαμπρὸν
Βασίλειος Θεολόγος. Homiliae in hexaemeron Homily 6, section 6, line

18
ἐπειδὴ ὑπὸ ζυγὸν ὁ ταῦρος. Καὶ ὁ σκορπιανὸς πλήκτης διὰ

τὴν πρὸς τὸ θηρίον ὁμοίωσιν. Ὁ δὲ ζυγιανὸς δίκαιος, διὰ
τὴν παρ' ἡμῖν τῶν ζυγῶν ἰσότητα. Τούτων τί ἂν γένοιτο
καταγελαστότερον; Ὁ κριὸς, ἀφ' οὗ τὴν γένεσιν τοῦ
ἀνθρώπου λαμβάνεις, οὐρανοῦ μέρος ἐστὶ τὸ δωδέκατον,
71
ἐν ᾧ γενόμενος ὁ ἥλιος τῶν ἐαρινῶν σημείων ἅπτεται.

Καὶ ζυγὸς, καὶ ταῦρος ὡσαύτως, ἕκαστον τούτων δωδεκα-
τημόριόν ἐστι τοῦ ζῳδιακοῦ λεγομένου κύκλου. Πῶς οὖν
ἐκεῖθεν τὰς προηγουμένας αἰτίας λέγων ὑπάρχειν τοῖς τῶν
ἀνθρώπων βίοις, ἐκ τῶν παρ' ἡμῖν βοσκημάτων τῶν γεν-
νωμένων ἀνθρώπων τὰ ἤθη χαρακτηρίζεις; Εὐμετάδοτος
γὰρ ὁ κριανὸς, οὐκ ἐπειδὴ τοιούτου ἤθους ποιητικὸν ἐκεῖνο
τὸ μέρος τοῦ οὐρανοῦ, ἀλλ' ἐπειδὴ τοιαύτης φύσεώς ἐστι τὸ
πρόβατον. Τί οὖν δυσωπεῖς μὲν ἡμᾶς ἀπὸ τῆς ἀξιοπιστίας
τῶν ἄστρων, πείθειν δὲ ἐπιχειρεῖς διὰ τῶν βληχημάτων;
Εἰ μὲν γὰρ παρὰ τῶν ζῴων λαβὼν ὁ οὐρανὸς ἔχει τὰ τοιαῦ-
τα τῶν ἠθῶν ἰδιώματα, καὶ αὐτὸς ὑπόκειται ἀλλοτρίαις
ἀρχαῖς, ἐκ τῶν βοσκημάτων ἔχων τὰς αἰτίας ἀπηρτημένας·
εἰ δὲ καταγέλαστον τοῦτο εἰπεῖν, καταγελαστότερον πολλῷ
ἐκ τῶν μηδὲν κοινωνούντων ἐπάγειν ἐπιχειρεῖν τῷ λόγῳ
τὰς πιθανότητας.
Βασίλειος Θεολόγος. De spiritu sancto Ch.8, section 17, line 34
τροπον τῆς εἰς ἡμᾶς χάριτος, ἣν διὰ τὸν πλοῦτον τῆς ἀγαθό-
τητος κατὰ τὴν πολυποίκιλον αὐτοῦ σοφίαν τοῖς δεομένοις
παρέχεται, μυρίαις αὐτὸν ἑτέραις προσηγορίαις ἀποσημαίνει·
ποτὲ μὲν ποιμένα λέγουσα, ποτὲ δὲ βασιλέα, καὶ πάλιν
ἰατρόν, καὶ τὸν αὐτὸν νυμφίον, καὶ ὁδόν, καὶ θύραν, καὶ
πηγήν, καὶ ἄρτον, καὶ ἀξίνην, καὶ πέτραν. Ταῦτα γὰρ οὐ
τὴν φύσιν παρίστησιν, ἀλλά, ὅπερ ἔφην, τὸ τῆς ἐνεργείας
παντοδαπόν, ἣν ἐκ τῆς περὶ τὸ ἴδιον πλάσμα εὐσπλαγχνίας
κατὰ τὸ τῆς χρείας ἰδίωμα τοῖς δεομένοις παρέχεται. Τοὺς
μὲν γὰρ προσπεφευγότας τῇ ἐπιστασίᾳ αὐτοῦ, καὶ τὸ
εὐμετάδοτον δι' ἀνεξικακίας κατωρθωκότας, πρόβατα λέγει,
καὶ ποιμὴν εἶναι τῶν τοιούτων ὁμολογεῖ, τῶν κατακουόντων
αὐτοῦ τῆς φωνῆς καὶ μὴ προσεχόντων διδαχαῖς ξενιζούσαις.
»Τὰ γὰρ ἐμὰ πρόβατα, φησί, τῆς ἐμῆς φωνῆς ἀκούει.»
Βασιλεὺς δὲ τῶν ὑπεραναβεβηκότων ἤδη, καὶ τῆς ἐννόμου
δεομένων ἐπιστασίας. Καὶ θύρα δέ, τῷ ἐπὶ τὰς σπουδαίας
πράξεις διὰ τῆς ὀρθότητος τῶν προσταγμάτων ἐξάγειν, καὶ
πάλιν ἀσφαλῶς αὐλίζειν τοὺς ἐπὶ τὸ τῆς γνώσεως ἀγαθὸν
διὰ τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως καταφεύγοντας. Ὅθεν· «Δι' ἐμοῦ
ἐάν τις εἰσέλθῃ, καὶ εἰσελεύσεται, καὶ ἐξελεύσεται, καὶ
νομὴν εὑρήσει.» Πέτρα δὲ διὰ τὸ ἰσχυρὸν καὶ ἄσειστον καὶ
72
Βασίλειος Θεολόγος. Epistulae Epistle 115, section 1, line 20
τὴν οὖν τῆς ἐσχάτης ἡμέρας ὑπόμνησον, ἡμᾶς δὲ αὐτούς,

εἰ βούλει, μὴ δίδασκε. Ἴσμεν σου πλείονα καὶ ταῖς
ἔνδοθεν ἀκάνθαις οὐ τοσοῦτον συμπνιγόμεθα, οὔτε ἐν
ὀλίγοις καλοῦ δεκαπλασίονα κακίαν ἐπιμίγνυμεν. Ἐπή-
γειρας ἡμῖν σαύρας καὶ φρύνους, ἐαρινὰ δῆθεν θηρία, πλὴν
ὅμως ἀκάθαρτα. Ἀλλ' ἥξει πτερὸν ἄνωθεν τὸ ταῦτα νεμό-
μενον. Ἐμοὶ γὰρ λόγος, οὐχ ὡς σὺ νομίζεις, ἀλλ' ὡς οἶδε
κρίνειν Θεός. Εἰ δὲ καὶ μαρτύρων χρεία, οὐ δοῦλοι στή-
σονται οὐδὲ εὐνούχων γένος ἄτιμον καὶ πανώλεθρον τοῦτο
δὴ τοῦτο ἄθηλυ, ἄνανδρον, γυναικομανὲς καὶ ἐπίζηλον,
κακόμισθον, εὐμετάβλητον, ἀμετάδοτον, πάνδοχον, ἀπρος-
κορές, κλαυσίδειπνον, ὀξύθυμον, χρυσομανές, ἀπηνές,
θηλυδριῶδες, γαστρίδουλον, καὶ τί γὰρ ἔτι εἴπω; Σὺν αὐτῇ
τῇ γενέσει σιδηροκατάδικον. Πῶς γὰρ ὀρθὴ γνώμη τούτων
ὧν καὶ πόδες στρεβλοί; Οὗτοι μὲν σωφρονοῦσι ἄμισθα διὰ
σιδήρου, μαίνονται δὲ ἄκαρπα δι' οἰκείαν αἰσχρότητα. Οὐχ
οὗτοι στήσονται τῆς κρίσεως μάρτυρες, ἀλλ' ὀφθαλμοὶ
δικαίων καὶ ὄψεις ἀνδρῶν τελείων, ὅσοι τότε ὁρῶσι βλέ-
ποντες σύνεσιν.
Βασίλειος Θεολόγος. Epistulae Epistle 150, section 3, line 13
τῷ πλησίον προσέφυγον πτωχοτροφείῳ, ὥστε ἐκεῖ μαθεῖν

περὶ ὧν ἐβουλόμην. Εἶτα κατὰ συνήθειαν ἐπιδημήσαντι τῷ
θεοφιλεστάτῳ ἐπισκόπῳ ἀνήνεγκα περὶ ὧν προσέταξεν
ἡμῖν ἡ λογιότης σου. Καὶ ἃ μὲν ἀπεκρίνατο οὔτε τῇ μνήμῃ
φυλαχθῆναι παρ' ἡμῶν δυνατὸν καὶ ἐπιστολῆς ὑπερβαίνει
μέτρον. Ὡς ἐν κεφαλαίῳ δὲ περὶ τῆς ἀκτημοσύνης
ἐκεῖνο ἔφη τὸ μέτρον εἶναι, ὥστε εἰς τὸν ἔσχατον χιτῶνα
ἕκαστον ἑαυτῷ περιιστάναι τὴν κτῆσιν. Καὶ παρείχετο
ἡμῖν ἐκ τοῦ Εὐαγγελίου τὰς ἀποδείξεις· μίαν μὲν ὡς
Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ εἰπόντος· «Ὁ ἔχων δύο χιτῶνας
μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι», ἑτέραν δὲ ὡς τοῦ Κυρίου τοῖς
μαθηταῖς ἀπαγορεύσαντος μὴ ἔχειν δύο χιτῶνας. Προς-
ετίθη δὲ τούτοις καὶ τό· «Εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε,
πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς.» Ἔλεγε δὲ
καὶ τὴν τοῦ μαργαρίτου παραβολὴν εἰς τοῦτο φέρειν, ὅτι
ὁ ἔμπορος ὁ εὑρὼν τὸν πολύτιμον μαργαρίτην ἀπελθὼν
ἐπώλησεν ἑαυτοῦ πάντα τὰ ὑπάρχοντα καὶ ἠγόρασεν
ἐκεῖνον. Προσετίθει δὲ τούτοις ὅτι οὐδὲ ἑαυτῷ τινα ἐπι-
73
τρέπειν χρὴ τὴν τῶν χρημάτων διανομήν, ἀλλὰ τῷ τὰ τῶν

πτωχῶν οἰκονομεῖν πεπιστευμένῳ.
Βασίλειος Θεολόγος. Epistulae tres Epistle 150, line 65
Γενόμενος δὲ πλησίον Καισαρείας, ὥστε γνωρίσαι τὰ πράγματα,

καὶ αὐτῇ παραβαλεῖν τῇ πόλει μὴ ἀνασχόμενος, τῷ πλησίον προσέφυγον
πτωχοτροφείῳ, ὥστε ἐκεῖ μαθεῖν περὶ ὧν ἐβουλόμην. εἶτα κατὰ
συνήθειαν
ἐπιδημήσαντι τῷ θεοφιλεστάτῳ ἐπισκόπῳ ἀνήνεγκα περὶ ὧν προσέταξεν
ἡμῖν ἡ λογιότης σου. καὶ ἃ μὲν ἀπεκρίνατο, οὔτε τῇ μνήμῃ φυλαχθῆναι
παρ' ἡμῶν δυνατόν, καὶ ἐπιστολῆς ὑπερβαίνει μέτρον· ὡς ἐν κεφαλαίῳ
δὲ περὶ τῆς ἀκτημοσύνης ἐκεῖνο ἔφη τὸ μέτρον εἶναι, ὥστε εἰς τὸν
ἔσχατον χιτῶνα ἕκαστον ἑαυτῷ περιιστάναι τὴν κτῆσιν. καὶ παρείχετο
ἡμῖν ἐκ τοῦ εὐαγγελίου τὰς ἀποδείξεις· μίαν μέν, ὡς Ἰωάννου τοῦ
βαπτιστοῦ εἰπόντος· ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι· ἑτέραν
δέ, ὡς τοῦ Κυρίου τοῖς μαθηταῖς ἀπαγορεύσαντος, μὴ ἔχειν δύο χιτῶνας.
προσετίθει δὲ τούτοις καὶ τό· εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε, πώλησόν
σου τὰ ὑπάρχοντα, καὶ δὸς πτωχοῖς. ἔλεγε δὲ καὶ τὴν τοῦ μαργαρίτου
παραβολὴν εἰς τοῦτο φέρειν· ὅτι ὁ ἔμπορος ὁ εὑρὼν τὸν πολύτιμον
μαργαρίτην ἀπελθὼν ἐπώλησεν ἑαυτοῦ πάντα τὰ ὑπάρχοντα καὶ
ἠγόρασεν
ἐκεῖνον. προσετίθει δὲ τούτοις, ὅτι οὐδὲ ἑαυτῷ τινα ἐπιτρέπειν χρὴ τὴν
τῶν
χρημάτων διανομήν, ἀλλὰ τῷ τὰ τῶν πτωχῶν οἰκονομεῖν πεπιστευμένῳ.
καὶ τοῦτο ἀπὸ τῶν Πράξεων ἐπιστοῦτο. ὅτι πωλοῦντες τὰ προσόντα
αὐτοῖς, φέροντες ἐτίθουν παρὰ τοὺς πόδας τῶν ἀποστόλων, καὶ παρ'
ἐκείνων διεδίδοτο ἑκάστῳ, καθότι ἄν τις χρείαν εἶχεν. ἔλεγε γὰρ
ἐμπειρίας
Βασίλειος Θεολόγος. Homilia in illud: Destruam horrea mea

Section 1, line 29
σεν ἡ χώρα τοῦ ἀνθρώπου μηδὲν ἀγαθὸν ἐκ τῆς εὐφορίας ποιήσειν

μέλλον-
τος; Ἵνα μᾶλλον ἡ τοῦ Θεοῦ μακροθυμία φανῇ, καὶ μέχρι τῶν τοιούτων
ἐκτεινομένης αὐτοῦ τῆς χρηστότητος· Βρέχει γὰρ ἐπὶ δικαίους καὶ
ἀδίκους, καὶ ἀνατέλλει τὸν ἥλιον ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθούς· Ἡ δὲ
τοιαύτη τοῦ Θεοῦ ἀγαθότης μείζονα συνάγει τοῖς πονηρευομένοις τὴν
κόλασιν. Ἤνεγκε τοὺς ὄμβρους ἐπὶ τὴν ὑπὸ τῶν πλεονεκτικῶν χειρῶν
γεωργουμένην γῆν· ἔδωκε τὸν ἥλιον ἐκθάλπειν τὰ σπέρματα, καὶ πολυπ-
74
λασιάζειν τοὺς καρποὺς διὰ τῆς εὐφορίας. Καὶ τὰ μὲν παρὰ Θεοῦ
τοιαῦτα,
γῆς ἐπιτηδειότης, ἀέρων εὔκρατοι καταστάσεις, σπερμάτων ἀφθονίαι,
βοῶν
συνεργίαι, τὰ ἄλλα, οἷς γεωργία πέφυκεν εὐθηνεῖσθαι· τὰ δὲ παρὰ τοῦ
ἀνθρώπου οἷα; Τὸ πικρὸν τοῦ ἤθους, ἡ μισανθρωπία, τὸ δυςμετάδοτον.
Ταῦτα τῷ εὐεργέτῃ ἀντεπεδείκνυτο. Οὐκ ἐμνήσθη τῆς κοινῆς φύσεως·
οὐχ ἡγήσατο χρῆναι τὸ περιττεῦον τοῖς ἐνδεέσι καταμερίσαι· οὐκ ἔσχε
τινὰ
λόγον τῆς ἐντολῆς· Μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν ἐνδεῆ· καὶ, Ἐλεημοσύναι καὶ
πίστις μὴ ἐκλειπέτωσάν σε· καὶ, Διάθρυπτε πεινῶντι τὸν ἄρτον σου· Καὶ
πάντες προφῆται, καὶ πάντες διδάσκαλοι ἐμβοῶντες, οὐκ εἰσηκούοντο·
ἀλλ' αἱ μὲν ἀποθῆκαι διεῤῥήγνυντο τῷ πλήθει τῶν ἀποκειμένων στενοχω-
ρούμεναι, ἡ φειδωλὸς δὲ καρδία οὐκ ἐνεπίμπλατο. Ἀεὶ γὰρ τὰ νέα τοῖς
παλαιοῖς προστιθεὶς, καὶ ταῖς κατ' ἔτος προσθήκαις τὴν εὐπορίαν προσαύ-
ξων, εἰς τὴν ἀδιέξοδον ταύτην ἀμηχανίαν ἐνέπεσεν, ὑποχωρεῖν μὲν τοῖς
παλαιοῖς διὰ τὴν πλεονεξίαν μὴ συγχωρῶν, ὑποδέχεσθαι δὲ τὰ νέα διὰ τὸ
Βασίλειος Θεολόγος. Enarratio in prophetam Isaiam [Dub.]

Ch.2, section 80, line 8
Γραφῆς συλλεξάμενον ἀπὸ τῶν ἔξωθεν τῆς θεοσεβείας λό-

γους οὐχ ὑγιεῖς, καὶ παραδεξάμενον αὐτοὺς, τὰ τέκνα ἀλλό-
φυλα ποιεῖσθαι.
Ἐνεπλήσθη γὰρ ἡ χώρα αὐτῶν ἀργυρίου καὶ χρυσίου,
καὶ οὐκ ἦν ἀριθμὸς τῶν θησαυρῶν αὐτῶν.
Ἡλίκον ἁμάρτημα τὸ φιλοπλουτεῖν, ὅτι ἐν τῷ καταλόγῳ
τῶν τηλικούτων ἁμαρτημάτων ἐτάχθη. Μετὰ γὰρ κληδονις-
μῶν καὶ τέκνων ἀλλοφύλων, τῶν ἐκ τοῦ πληθυνθῆναι τὴν πορ-
νείαν γεννωμένων τάχα ἐν τῷ Ἰσραὴλ, συγκατηρίθμηται καὶ
τὸ ἐμπλησθῆναι τὴν χώραν ἀργυρίου καὶ χρυσίου. – Θεοσεβεῖ
μὲν γὰρ ψυχῇ ἀφορμὴν πρὸς εὐποιίαν, κατὰ τὴν μεταδοτι-
κὴν κοινωνίαν ὁ πλοῦτος γίνεται· φιληδόνῳ δὲ καὶ φιλοσω-
μάτῳ, ἐφόδιον τρυφῆς καὶ ἀκολασίας γίνεται. Πενία μὲν γὰρ
παιδαγωγός ἐστιν εἰς εὐσέβειαν, πλοῦτος δὲ ὕβρεώς ἐστιν
ἀφορμή. Εἰ δὲ ὅλον ἔθνος ἐγκαλεῖται περιουσίαν χρημάτων,
σκοπείτωσαν οἱ πλουτοῦντες, πῶς ὑπὲρ τῶν οἰκείων ἀπο-
λογήσονται. Ἐὰν δέ τις οἴηται, ἔκ τινος εὐλόγου προφάσεως
νομιζομένης πλουτῶν, μὴ ἁμαρτάνειν, ἀναμνησθήτω τοῦ
εὐαγγελικοῦ προστάγματος, σαφῶς ἀπαγορεύοντος μὴ θησαυ-
ρίζειν ἑαυτοῖς ἐπὶ τῆς γῆς.
75

βουλεύων αὐτῷ βασιλεὺς, γυμνωθεὶς ὑπὸ τοῦ μεμισθω-

μένου ξυροῦ, τότε (φησὶ) τοσαύτη κατὰ τὴν χώραν εὐετη-
ρία γενήσεται, ὥστε μίαν δάμαλιν καὶ δύο πρόβατα τῷ
κεκτημένῳ δαψιλὲς χορηγεῖν τὸ γάλα· ὥστε ἔχειν αὐτὸν
περιουσίαν βουτύρου, διὰ τὸ πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐπὶ
τῆς γῆς βουτύρῳ καὶ μέλιτι τρέφεσθαι. – Τάχα δὲ εὐπρε-
πέστερον ὑψηλοτέραις ἐννοίαις τὰς περὶ τῶν ζώων διδασκα-
λίας ἐκδέχεσθαι. Ἀντὶ γὰρ τοῦ εἰπεῖν, ὅτι θρέψει ἕκαστος
τὸ φιλόπονον καὶ γεωργικὸν τῆς ψυχῆς, δάμαλιν εἶπε, τὸ
γεωργικὸν καὶ συνεργὸν ἡμῖν ζῶον· καὶ ἀντὶ τοῦ ἡμέρου καὶ
ἐπιεικοῦς καὶ εὐμεταδότου ἤθους, πρόβατα τροπικῶς προς-
ηγόρευσε. Διότι, ὥσπερ ἀπὸ τοῦ ζώου τούτου ἡ ὕλη τῆς
σκέπης ἡμῖν ὑπάρχει, οὕτως ἀπὸ τῆς κατὰ τὴν ἀρετὴν
περιβολῆς ἡ ζωὴ τῶν σπουδαίων κατακοσμεῖσθαι πέφυκεν.
Ἐπεὶ οὖν καὶ τρέφεται πνευματικῶς καὶ κεκόσμηται, διὰ
τοῦτο θρέψει δάμαλιν καὶ δύο πρόβατα.
Βούτυρον καὶ μέλι τὰ εἰσαγωγικὰ εἰς τὴν θείαν διδασκα-
λίαν διδάγματα λέγει· διότι πρῶτον ἀνθρώπου τροφὴ, βού-
τυρον καὶ μέλι ἐπινενόηται. Ὅταν δὲ τούτοις αὐτάρκως
τραφῇ, μετὰ τὸ στοιχειωθῆναι, τότε ὑπερβὰς τὰ ἐπὶ τῆς γῆς,
στερεωτέρας καὶ μείζονος καὶ ἀνδράσι πρεπούσης τροφῆς

τοῦ φωνήν. Καὶ ὁ ἐπιθυμίαις σαρκὸς ἐν τῷ ἀπαγγέλλειν τὸν

λόγον κεκρατημένος, ταπεινὴν ἔχει καὶ μὴ δυναμένην ἐπὶ
τὸ ἄνω διακύπτειν τὴν ἑαυτοῦ φωνήν. – Πῶς οὖν ὑψοῦται
φωνή; Ἐὰν μεγαλοπρεπὴς ᾖς κατεξανιστάμενος τῶν πα-
θῶν, καὶ κατ' αὐτοὺς τοὺς καιροὺς τῶν πειρασμῶν μὴ ὑπο-
κύπτων τοῖς πειρασμοῖς, ἀλλὰ τὸ γαῦρον φρόνημα τῆς ψυχῆς
διασώζῃς, τότε ὑψοῖς τὴν φωνήν. – Παρακαλεῖ δὲ τῇ χειρὶ ὁ
τὴν παράκλησιν τοῖς θλιβομένοις δι' ἔργων ἀγαθῶν προφέ-
ρων, καὶ ἐν ἱλαρότητι τὴν ἐλεημοσύνην ἀποπληρῶν. Ἐὰν
ἴδῃς τινὰ ἐπὶ πενίᾳ καταπονούμενον, τῇ μεταδοτικῇ χειρὶ
παρακάλει τὸν πένητα. Πλεῖον γὰρ παρὰ ἀσθενεῖ τῇ ψυχῇ
ἡ δι' ἔργων μετάδοσις παρακαλεῖν δύναται, ἢ ἡ διὰ λόγων
προτροπὴ τοῦ φέρειν πενίαν εὐγενῶς καὶ ἀταπεινώτως.
76
Καὶ ἀνοίξατε (φησὶν) οἱ ἄρχοντες.

Ἕπεται τῷ παρακαλεῖν τῇ χειρὶ τὸ ἀνοίγειν τὴν χεῖρα,
ὅπερ ἐπὶ τῆς μεταδοτικῆς ἐνεργείας ἔθος ἐστὶ τῇ Γραφῇ λαμ-
βάνειν, ὅταν λέγῃ· Ἀνοίξαντος δέ σου τὴν χεῖρα, τὰ σύμ-
παντα πλησθήσονται χρηστότητος. Ἀνοίξατε οὖν τοὺς οἴ-
κους ὑμῶν, καὶ τοὺς θησαυροὺς τῆς κτήσεως ἀνοίξατε ξένοις
καὶ πένησι· μὴ συνέχετε τὰ προσόντα ὑμῖν εἰς παραμυθίαν

κύπτων τοῖς πειρασμοῖς, ἀλλὰ τὸ γαῦρον φρόνημα τῆς ψυχῆς

διασώζῃς, τότε ὑψοῖς τὴν φωνήν. – Παρακαλεῖ δὲ τῇ χειρὶ ὁ
τὴν παράκλησιν τοῖς θλιβομένοις δι' ἔργων ἀγαθῶν προφέ-
ρων, καὶ ἐν ἱλαρότητι τὴν ἐλεημοσύνην ἀποπληρῶν. Ἐὰν
ἴδῃς τινὰ ἐπὶ πενίᾳ καταπονούμενον, τῇ μεταδοτικῇ χειρὶ
παρακάλει τὸν πένητα. Πλεῖον γὰρ παρὰ ἀσθενεῖ τῇ ψυχῇ
ἡ δι' ἔργων μετάδοσις παρακαλεῖν δύναται, ἢ ἡ διὰ λόγων
προτροπὴ τοῦ φέρειν πενίαν εὐγενῶς καὶ ἀταπεινώτως.
Καὶ ἀνοίξατε (φησὶν) οἱ ἄρχοντες.
Ἕπεται τῷ παρακαλεῖν τῇ χειρὶ τὸ ἀνοίγειν τὴν χεῖρα,
ὅπερ ἐπὶ τῆς μεταδοτικῆς ἐνεργείας ἔθος ἐστὶ τῇ Γραφῇ λαμ-
βάνειν, ὅταν λέγῃ· Ἀνοίξαντος δέ σου τὴν χεῖρα, τὰ σύμ-
παντα πλησθήσονται χρηστότητος. Ἀνοίξατε οὖν τοὺς οἴ-
κους ὑμῶν, καὶ τοὺς θησαυροὺς τῆς κτήσεως ἀνοίξατε ξένοις
καὶ πένησι· μὴ συνέχετε τὰ προσόντα ὑμῖν εἰς παραμυθίαν
τῶν καταπονουμένων. Καὶ τοῦτο ποιεῖτε πρῶτον, οἱ ἄρχον-
τες, ἵνα διὰ τοῦ ὑποδείγματος καὶ τὸν λαὸν ἐναγάγητε.
Δύναται δὲ νοηθῆναι καὶ ἐπὶ τοῦ διανοίγειν τὰς Γραφὰς καὶ
τὰ κεκλεισμένα ὑποδεικνύναι, ἵνα μή τις γένηται τῷ κρίματι
τῶν Φαρισαίων καὶ Γραμματέων ὑπόδικος, οἵτινες ἔχοντες
τὰς κλεῖς τῆς βασιλείας, οὔτε αὐτοὶ εἰσέρχονται, καὶ τοὺς

πετεινῶν καὶ τετραπόδων. ᾘνίσσετο γὰρ ὁ λόγος τοὺς

μέλλοντας ἀπὸ ποικίλων ἁμαρτημάτων τῇ πίστει προς-
άγεσθαι, τούτους εἶναι τοὺς ὡμοιωμένους ἢ τετραπόδοις διὰ
τὸ κτηνῶδες, ἢ ἑρπετοῖς διὰ τὸ ἰοβόλον, ἢ πετεινοῖς διὰ τὸ
κοῦφον καὶ ἄστατον.
77
Καὶ ὁ ἐχῖνος οὖν ἐστι παρὰ τῇ Γραφῇ τάχα τροπολογού-

μενος ἐπί τινας ἀνθρώπους, ὡς οἱ ὄφεις ἐπὶ τοὺς Σαδδουκαίους
καὶ Φαρισαίους· καὶ ὁ ἀλώπηξ ἐπὶ τὸν Ἡρώδην· καὶ ἵπποι
θηλυμανεῖς ἐπὶ τοὺς φιληδόνους· τὰ πρόβατα ἐπὶ τοὺς
ἀκακωτέρους τῶν ἀνθρώπων· τὰ ἐρίφια ἐπὶ τοὺς ἀκοινωνή-
τους καὶ ἀμεταδότους. Ὥστε καὶ τοὺς ἐχίνους εὔλογον παρα-
βαλέσθαι (ζώῳ τὴν ἐλπίδα τοῦ μὴ βλαβήσεσθαι ἐπὶ ταῖς
οἰκείαις ἀκάνθαις ἔχοντι) τοὺς πλουσίους τοῦ αἰῶνος τούτου,
οὓς ὑπὸ τῶν ἰδίων ἀκανθῶν συμπνίγειν τὸν λόγον καὶ ἄκαρπον
ποιεῖν ὁ Κύριος εἴρηκε. – Γενήσεται δὲ ἡ Βαβυλὼν εἰς οὐδὲν,
καὶ ὡς πηλοῦ βάραθρον. Ὡς πρὸς τὸ αἰσθητὸν, ἐνδείκνυται
ὁ λόγος, ὅτι ὁ ποταμὸς ὁ Εὐφράτης (μέσην αὐτὴν διατέμνων)
μὴ τυγχάνων τῆς κατὰ ῥεῖθρα διεξόδου, ἐλλιμνάζων αὐτῇ,
παντελῶς ἀφανίσει αὐτὴν καὶ ἀποδείξει βάραθρον, οὐχ ὕδατος
καθαροῦ, ἀλλὰ βορβόρου. – Τοιοῦτον γὰρ τὸ τέλος τῆς κα-
ταστροφῆς τῶν παροξυνάντων τὸν Κύριον.

ἐσχηματισμένος, προσποιούμενος μὲν ἔχειν τινὰ εὐλάβειαν

καὶ ἀναχώρησιν ἀπὸ τῶν πονηρῶν προσκλήσεων, ἐν δὲ τῷ
σχηματισμῷ τούτῳ ὑπαγόμενος πολλοὺς εἰς τὴν οἰκείαν
διαστροφήν. Εὕροις δ' ἂν καὶ πολλοὺς τῶν ἑτεροδοξούντων
ἐπιστρεπτικοὺς καὶ εἰς βίον τεταγμένον προτρεπτικοὺς λό-
γους· οὕς τινας ἐὰν νοήσωμεν οὐκ ἀληθινῶς ἐπιστρέφοντας,
ἀλλ' ἐγκαθέτους ἐπὶ θεοσεβείᾳ τῶν πολλῶν προβαλλομέ-
νους, ἐπιφθεγξώμεθα εὐκαίρως, ὅτι τῶν τοιούτων τὸ γεώρ-
γιόν ἐστιν ἄμπελος Σεβαμά, τουτέστιν οὐ περὶ θεοσεβείας
μὲν, οὐδὲ περὶ τῆς ὑγιοῦς θεολογίας διδασκαλία, περὶ σεμνό-
τητος δὲ καὶ περὶ τοῦ κοινωνικοῦ καὶ μεταδοτικοῦ ὑποθῆκαί
τινες. Τοῦτό ἐστιν ἄμπελος Σεβαμὰ, ἡ ὑπὸ Μωαβιτῶν γεωρ-
γουμένη, ἥτις, πολλὰ ποιοῦσα τὰ ἑαυτῆς γεννήματα, κατα-
πίνειν τὰ ἔθνη λέγεται.
Οἱ γὰρ ἀλλοτρίων δογμάτων προεστηκότες, διὰ τῆς δια-
λεκτικῆς, ἧς γεγυμνασμένοι τυγχάνουσι, καὶ πάσης τῆς ἐν
λόγοις ἱκανότητος, ἡττῶντες τοὺς ἀφιλοσόφους καὶ πολλοὺς
τῶν ἀνθρώπων, οἱονεὶ καταπίνουσι τοὺς ἁλισκομένους. Πρὸς
οὖν τούτους ὁ λόγος, ὅτι Ὑμεῖς, οἱ καταπίνοντες τὰ ἔθνη.
Βασίλειος Θεολόγος. Homiliae super Psalmos Vol. 29, page 261, line 41
78
έδωκεν ὅρκου, τὴν ἐπ' αὐτοῖς καύχησιν ὡς τοῦ

παντὸς αὐτῷ ἀξίαν οὖσαν διὰ τοῦ τοιούτου τρόπου
δεικνύς.
Τῷ αἰτοῦντί σε δός· καὶ ἀπὸ τοῦ θέλοντος
δανείσασθαι μὴ ἀποστραφῇς. Ἐπὶ τὸ κοινω-
νικὸν, καὶ φιλάλληλον, καὶ τῇ φύσει οἰκεῖον ὁ λόγος
ἡμᾶς προκαλεῖται. Πολιτικὸν γὰρ ζῶον καὶ συναγε-
λαστικὸν ὁ ἄνθρωπος. Ἐν δὲ τῇ κοινῇ πολιτείᾳ καὶ
τῇ μετ' ἀλλήλων ἀναστροφῇ ἀναγκαῖον τὸ εὐμετά-
δοτον εἰς ἐπανόρθωσιν τοῦ ἐνδέοντος. Τῷ αἰ-
τοῦντί σε δός. Βούλεταί σε διὰ μὲν τὴν ἀγάπην ἐν
ἁπλότητι ἀνειμένον εἶναι πρὸς τοὺς αἰτοῦντας, λο-
γισμῷ δὲ πάλιν διακρίνειν ἑκάστου τὴν χρείαν τῶν
προσαιτούντων. Καὶ τοῦτο μεμαθήκαμεν ἐν ταῖς
Πράξεσι, τίνα τρόπον δυνατὸν κατορθοῦσθαι
παρὰ τῶν ἐπιστημόνως τὸν τῆς εὐσεβείας σκοπὸν
ἐκπληρούντων· Ὅσοι γὰρ, φησὶ, κτήτορες χωρίων
ἢ οἰκιῶν ὑπῆρχον, πωλοῦντες ἔφερον τὰς τιμὰς
τῶν πιπρασκομένων, καὶ ἐτίθουν παρὰ τοὺς
πόδας τῶν ἀποστόλων.
Βασίλειος Θεολόγος. Homiliae super Psalmos Vol. 29, page 300, line 26
Ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων.

Ἐπεὶ οὖν καὶ πᾶς δίκαιος ἐν ὑψηλοῖς ἔχει τὴν δια-
τριβὴν, Κατὰ σκοπὸν διώκων ἐπὶ τὸ βραβεῖον
τῆς ἄνω κλήσεως, καὶ πρὸς τὰς ποτίμους πηγὰς
ἀνατρέχει, τὰς πρώτας ἀρχὰς τῆς θεολογίας ἀναζη-
τῶν. Ἕλκει δὲ ἡ ἔλαφος τῇ ἀναπνοῇ τοῦ στόματος τὰ
φωλεύοντα τῶν ἰοβόλων, καὶ ἀπὸ τῶν καταδύσεων ἐξ-
άγει τῇ βίᾳ τοῦ πνεύματος. Ὥσπερ οὖν ἀετὸς
λέγεται ὁ ἅγιος διὰ τὸ μετεωροπόρον, καὶ διὰ τὸ
διηρμένον ἀπὸ γῆς ἐπὶ πλεῖον· καὶ ὡς πρόβατον διὰ
τὸ ἥμερον καὶ μεταδοτικὸν ὧν ἔχει· καὶ κριὸς διὰ τὸ
ἡγεμονικόν· καὶ περιστερὰ διὰ τὸ ἄκακον· οὕτω καὶ
ἔλαφος διὰ τὴν πρὸς τὰ πονηρὰ ἐναντίωσιν. Διὸ καὶ ὁ
Σολομών φησιν· Ἔλαφος φιλίας, καὶ πῶλος σῶν
χαρίτων ὁμιλείτω σοι· διδάσκων ἡμᾶς τοὺς προει-
ρημένους ἐλάφους ἐπιτηδείους εἶναι πρὸς θεολογίας
διδασκαλίαν.
Φωνὴ Κυρίου καταρτιζομένη ἐλάφους. Ὅταν
79
οὖν ἴδωμέν τινα ἅνθρωπον Θεοῦ τέλειον καὶ κατηρτι-

σμένον, τὴν ἀπὸ τῆς ὁμιλίας αὐτοῦ ὠφέλειαν μετα-
διώκωμεν. Ὅπου γὰρ ἐλάφου παρουσία, φυγαδεύεται
Βασίλειος Θεολόγος. Homilia dicta tempore famis et siccitatis

γαστρὸς προήγαγε, πάλιν τῇ γαστρὶ κακῶς ὑποδέξα-

σθαι. Καὶ τοῦτο τὸ δρᾶμα Ἰουδαϊκὴ ἐτραγῴδησεν
ἱστορία, ἣν Ἰώσηπος ἡμῖν ὁ σπουδαῖος συνεγράψατο,
ὅτε τὰ δεινὰ πάθη τοὺς Ἱεροσολυμίτας κατέλαβε, τῆς
εἰς τὸν Κύριον δυσσεβείας ἐνδίκους τιμωρίας τιννύν-
τας. Ὁρᾷς καὶ αὐτὸν τὸν ἡμέτερον Θεὸν τὰ μὲν
ἄλλα τῶν παθῶν πολλάκις παρατρέχοντα, ἐπὶ δὲ τοῖς
πεινῶσι συμπαθῶς σπλαγχνιζόμενον· Σπλαγχνίζο-
μαι γὰρ, φησὶν, ἐπὶ τὸν ὄχλον. Διὸ καὶ ἐν τῇ τε-
λευταίᾳ κρίσει, ἔνθα προσκαλεῖται τοὺς δικαίους ὁ
Κύριος, τὴν πρώτην τάξιν ὁ μεταδοτικὸς ἐπέχει· ὁ
τροφεὺς πρωτοστάτης τῶν τιμωμένων· ὁ τὸν
ἄρτον χορηγήσας πρὸ πάντων καλεῖται· ὁ χρηστὸς
καὶ Εὐμετάδοτος πρὸ τῶν ἄλλων δικαίων τῇ ζωῇ πα-
ραπέμπεται. Ὁ ἀκοινώνητος καὶ φειδωλὸς πρὸ
πάντων ἁμαρτωλῶν τῷ πυρὶ παραδίδοται. Ἐπὶ τὴν
μητέρα σε τῶν ἐντολῶν ὁ καιρὸς καλεῖ· καὶ σφόδρα
μερίμνησον, ἵνα σε μὴ παρέλθῃ ὁ τῆς πανηγύρεως
καὶ τῶν συναλλαγμάτων καιρός. Ῥεῖ γὰρ ὁ χρόνος,
καὶ οὐκ ἐκδέχεται τὸν βραδύνοντα· ἐπείγονται αἱ ἡμέ-
ραι, τὸν ὀκνηρὸν παρατρέχουσιν.
Βασίλειος Θεολόγος. Homilia dicta tempore famis et siccitatis

ὅτε τὰ δεινὰ πάθη τοὺς Ἱεροσολυμίτας κατέλαβε, τῆς

εἰς τὸν Κύριον δυσσεβείας ἐνδίκους τιμωρίας τιννύν-
τας. Ὁρᾷς καὶ αὐτὸν τὸν ἡμέτερον Θεὸν τὰ μὲν
ἄλλα τῶν παθῶν πολλάκις παρατρέχοντα, ἐπὶ δὲ τοῖς
πεινῶσι συμπαθῶς σπλαγχνιζόμενον· Σπλαγχνίζο-
μαι γὰρ, φησὶν, ἐπὶ τὸν ὄχλον. Διὸ καὶ ἐν τῇ τε-
λευταίᾳ κρίσει, ἔνθα προσκαλεῖται τοὺς δικαίους ὁ
Κύριος, τὴν πρώτην τάξιν ὁ μεταδοτικὸς ἐπέχει· ὁ
τροφεὺς πρωτοστάτης τῶν τιμωμένων· ὁ τὸν
80
ἄρτον χορηγήσας πρὸ πάντων καλεῖται· ὁ χρηστὸς

καὶ Εὐμετάδοτος πρὸ τῶν ἄλλων δικαίων τῇ ζωῇ πα-
ραπέμπεται. Ὁ ἀκοινώνητος καὶ φειδωλὸς πρὸ
πάντων ἁμαρτωλῶν τῷ πυρὶ παραδίδοται. Ἐπὶ τὴν
μητέρα σε τῶν ἐντολῶν ὁ καιρὸς καλεῖ· καὶ σφόδρα
μερίμνησον, ἵνα σε μὴ παρέλθῃ ὁ τῆς πανηγύρεως
καὶ τῶν συναλλαγμάτων καιρός. Ῥεῖ γὰρ ὁ χρόνος,
καὶ οὐκ ἐκδέχεται τὸν βραδύνοντα· ἐπείγονται αἱ ἡμέ-
ραι, τὸν ὀκνηρὸν παρατρέχουσιν. Καὶ ὡς οὐκ
ἔστι ῥεῦμα ποταμοῦ στῆσαι, εἰ μή τις, κατὰ τὴν
πρώτην ἔντευξιν καὶ προσβολὴν ἀνελόμενος, εἰς δέον
τῷ ὕδατι χρήσαιτο· οὕτως οὐδὲ τὸν χρόνον
Βασίλειος Θεολόγος. Regulae morales Vol. 31, page 768, line 26
ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ

ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι. Θη-
σαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου
οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέ-
πται οὐ διορύσσουσιν, οὐδὲ κλέπτουσιν. ΛΟΥ-
ΚΑΣ. Πωλήσατε τὰ ὑπάρχοντα ὑμῶν, καὶ δότε
ἐλεημοσύνην. Ποιήσατε ἑαυτοῖς βαλάντια μὴ
παλαιούμενα· θησαυρὸν ἀνέκλειπτον ἐν τοῖς
οὐρανοῖς. ΛΟΥΚΑΣ. Πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον,
καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐ-
ρανοῖς. ΠΡΟΣ ΤΙΜ. αʹ. Εὐμεταδότους εἶναι,
κοινωνικοὺς, ἀποθησαυρίζοντας ἑαυτοῖς θεμέλιον
καλὸν εἰς τὸ μέλλον, ἵνα ἐπιλάβωνται τῆς ὄντως
ζωῆς.
ΟΡΟΣ ΜΗʹ.
Ὅτι δεῖ ἐλεήμονα καὶ εὐμετάδοτον εἶναι· κατηγο-

ροῦνται γὰρ οἱ μὴ τοιοῦτοι.
Κεφάλ. Αʹ.
ΜΑΤΘΑΙΟΣ. Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ

ἐλεηθήσονται. ΛΟΥΚΑΣ. Παντὶ τῷ αἰτοῦντί σε δί-
δου. ΠΡΟΣ ΡΩΜ. Ἀστόργους, ἀνελεήμονας, οἵτινες
81
ΚΑΣ. Πωλήσατε τὰ ὑπάρχοντα ὑμῶν, καὶ δότε

ἐλεημοσύνην. Ποιήσατε ἑαυτοῖς βαλάντια μὴ
παλαιούμενα· θησαυρὸν ἀνέκλειπτον ἐν τοῖς
οὐρανοῖς. ΛΟΥΚΑΣ. Πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον,
καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐ-
ρανοῖς. ΠΡΟΣ ΤΙΜ. αʹ. Εὐμεταδότους εἶναι,
κοινωνικοὺς, ἀποθησαυρίζοντας ἑαυτοῖς θεμέλιον
καλὸν εἰς τὸ μέλλον, ἵνα ἐπιλάβωνται τῆς ὄντως
ζωῆς.
ΟΡΟΣ ΜΗʹ.

Κεφάλ. Αʹ.

τὸ δικαίωμα τοῦ Θεοῦ ἐπιγνόντες, ὅτι οἱ τὰ
τοιαῦτα πράσσοντες ἄξιοι θανάτου εἰσίν. ΠΡΟΣ
ΤΙΜ. αʹ. Εὐμεταδότους εἶναι, κοινωνικούς.
Ὅτι πᾶν ὅπερ ἂν ἔχῃ τις πλέον τοῦ ἐπιδεομένου
τῶν πρὸς τὸ ζῇν ἀναγκαίων, ὀφειλέτης ἐστὶν ἐκεῖ
ΟΡΟΣ ΜΗʹ.

Κεφάλ. Αʹ.
82

τῶν πρὸς τὸ ζῇν ἀναγκαίων, ὀφειλέτης ἐστὶν ἐκεῖ-
νον εὐεργετῆσαι, κατ' ἐντολὴν τοῦ Κυρίου τοῦ καὶ
δεδωκότος ἃ ἔχομεν.
Κεφάλ. Βʹ.

μὴ ἔχοντι· καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω.
ΠΡΟΣ ΚΟΡ. αʹ. Τί γὰρ ἔχεις, ὃ οὐκ ἔλαβες; ΠΡΟΣ
ΚΟΡ. βʹ. Τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐκείνων
ὑστέρημα· ἵνα καὶ τὸ ἐκείνων περίσσευμα γένη

τῶν πρὸς τὸ ζῇν ἀναγκαίων, ὀφειλέτης ἐστὶν ἐκεῖ-
νον εὐεργετῆσαι, κατ' ἐντολὴν τοῦ Κυρίου τοῦ καὶ
δεδωκότος ἃ ἔχομεν.
Κεφάλ. Βʹ.

μὴ ἔχοντι· καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω.
ΠΡΟΣ ΚΟΡ. αʹ. Τί γὰρ ἔχεις, ὃ οὐκ ἔλαβες; ΠΡΟΣ
ΚΟΡ. βʹ. Τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐκείνων
ὑστέρημα· ἵνα καὶ τὸ ἐκείνων περίσσευμα γένη-
ται εἰς τὸ ὑμῶν ὑστέρημα, ὅπως γένηται ἰσότης,
83
καθὼς γέγραπται· Ὁ τὸ πολὺ οὐκ ἐπλεόνασε·

καὶ ὁ τὸ ὀλίγον οὐκ ἠλαττόνησεν.
Ὅτι οὐ δεῖ πλουτεῖν, ἀλλὰ πτωχεύειν, κατὰ τὸν τοῦ
Κυρίου λόγον.
Βασίλειος Θεολόγος. In sanctam Christi generationem

καπνιζομένου, ἢ γνόφου, καὶ θυέλλης ἐκδειματούσης

τὰς ψυχὰς τῶν ἀκροωμένων νομοθετῶν, ἀλλὰ διὰ
σώματος ἡμέρως καὶ προσηνῶς τοῖς ὁμογενέσι δια-
λεγόμενος. Θεὸς ἐν σαρκί· οὐκ ἐκ διαλειμμάτων
ἐνεργῶν ὡς ἐν τοῖς προφήταις, ἀλλὰ συμφυῆ
ἑαυτῷ τὴν ἀνθρωπότητα καὶ ἡνωμένην κατακτη-
σάμενος, καὶ διὰ τῆς συγγενοῦς ἡμῶν σαρκὸς αὐτοῦ
πρὸς ἑαυτὸν ἐπανάγων πᾶσαν τὴν ἀνθρωπότητα.
Πῶς οὖν δι' ἑνὸς, φησὶν, εἰς πάντας ἦλθε τὸ λαμ-
πτήριον; Τίνα τρόπον ἐν σαρκὶ ἡ θεότης; Ὡς
τὸ πῦρ ἐν σιδήρῳ· οὐ μεταβατικῶς, ἀλλὰ μεταδοτι-
κῶς. Οὐ γὰρ ἐκτρέχει τὸ πῦρ πρὸς τὸν σίδηρον,
μένον δὲ κατὰ χώραν, μεταδίδωσιν αὐτῷ τῆς οἰκείας
δυνάμεως, ὅπερ οὔτε ἐλαττοῦται τῇ μεταδόσει, καὶ
ὅλον πληροῖ ἑαυτοῦ τὸ μετέχον. Κατὰ τοῦτο δὴ καὶ
ὁ Θεὸς Λόγος οὔτε ἐκινήθη ἐξ ἑαυτοῦ, «Καὶ ἐσκήνω-
σεν ἐν ἡμῖν·» οὔτε τροπὴν ὑπέμεινε, «Καὶ ὁ Λόγος
σὰρξ ἐγένετο·» οὔτε ὁ οὐρανὸς ἔρημος ἦν τοῦ συν-
έχοντος, καὶ ἡ γῆ ἐν τοῖς ἰδίοις κόλποις τὸν οὐράνιον
ὑπεδέχετο. Μὴ κατάπτωσιν τῆς θεότητος ἐννοήσῃς·
οὐ γὰρ μεταβαίνει ἐκ τόπου εἰς τόπον ὡς τὰ σώματα·
Βασίλειος Θεολόγος. Homilia in illud: Ne dederis somnum oculis tuis

[Sp.] Vol. 31, page 1505, line 4
διαφθαρῇ. Μὴ τοίνυν μήτε τὰ περὶ σὲ ἀλόγῳ τινὶ καὶ

αὐθαιρέτῳ συντυχίᾳ νομίσῃς οἰκονομεῖσθαι. «Ἢ πορεύ-
θητι πρὸς τὴν μέλισσαν.» Τί κοινότερον τῶν ὑποδειγμά-
των τούτων; Τίς ἀγνοεῖ μύρμηκα; Τίς οὐκ οἶδε μέλις-
σαν; Τὰ πατούμενα ζῶα, τὰ σύντροφα ἡμῖν, ταῦτα ἡμῖν
ὑποδείκνυσιν. Ἵνα δὲ αὐτῶν λάβωμεν ὁδηγίαν εἰς τὸ
ἐπιμελεῖσθαι ἑαυτῶν, ἐπειδὴ οὐκ αὔταρκες ἦν τὸ ὑπό-
δειγμα τοῦ μύρμηκος, τὴν μέλισσαν προσπαρέθη-
84
κεν. Ἠδύνατο γάρ μοι εἰπεῖν ὁ φειδωλὸς, ὁ περιεκτι-

κὸς τῶν ἰδίων κτημάτων, ὅτι μιμοῦμαι τὸν μύρμηκα·
ἀμετάδοτον γὰρ τὸ ζῶον, καὶ ἑαυτῷ μὲν συνάγει,
ἑτέρῳ δὲ οὐ θησαυρίζει. Εἶπεν ἂν, Τῇ διδασκαλίᾳ
πείθομαι. Ὁ μύρμηξ πονεῖ εἰς οἰκείαν ἀπόλαυσιν·
οὐκοῦν κἀγὼ ἀποτίθεμαι· μηδέν μοι πλέον παραι-
νεθῇ. Ἀλλ' ἐνταῦθα πρὸς τὸ φιλόπονόν σε καὶ ἐργα-
στικὸν εἶναι ὁ μύρμηξ παρηνέχθη· πρὸς δὲ τὸ μετα-
δοτικὸν ἡ μέλισσα. «Ἢ πορεύθητι πρὸς τὴν
μέλισσαν, καὶ μάθε, ὡς ἐργάτις ἐστίν.» Χρήσιμον
τὸ ὑπόδειγμα τῆς μελίσσης δοῦναι τὸν καρπὸν, καὶ
ἀμύνασθαι. Καὶ γὰρ ἡ μέλισσα, ἀμυνομένη, ἐπαπο-
θνήσκει τῇ πληγῇ, καὶ Χριστιανοῦ θάνατος
Βασίλειος Θεολόγος. Homilia in illud: Ne dederis somnum oculis tuis

[Sp.] Vol. 31, page 1505, line 10
ἐπιμελεῖσθαι ἑαυτῶν, ἐπειδὴ οὐκ αὔταρκες ἦν τὸ ὑπό-

δειγμα τοῦ μύρμηκος, τὴν μέλισσαν προσπαρέθη-
κεν. Ἠδύνατο γάρ μοι εἰπεῖν ὁ φειδωλὸς, ὁ περιεκτι-
κὸς τῶν ἰδίων κτημάτων, ὅτι μιμοῦμαι τὸν μύρμηκα·
ἀμετάδοτον γὰρ τὸ ζῶον, καὶ ἑαυτῷ μὲν συνάγει,
ἑτέρῳ δὲ οὐ θησαυρίζει. Εἶπεν ἂν, Τῇ διδασκαλίᾳ
πείθομαι. Ὁ μύρμηξ πονεῖ εἰς οἰκείαν ἀπόλαυσιν·
οὐκοῦν κἀγὼ ἀποτίθεμαι· μηδέν μοι πλέον παραι-
νεθῇ. Ἀλλ' ἐνταῦθα πρὸς τὸ φιλόπονόν σε καὶ ἐργα-
στικὸν εἶναι ὁ μύρμηξ παρηνέχθη· πρὸς δὲ τὸ μετα-
δοτικὸν ἡ μέλισσα. «Ἢ πορεύθητι πρὸς τὴν
μέλισσαν, καὶ μάθε, ὡς ἐργάτις ἐστίν.» Χρήσιμον
τὸ ὑπόδειγμα τῆς μελίσσης δοῦναι τὸν καρπὸν, καὶ
ἀμύνασθαι. Καὶ γὰρ ἡ μέλισσα, ἀμυνομένη, ἐπαπο-
θνήσκει τῇ πληγῇ, καὶ Χριστιανοῦ θάνατος ἡ ἀντα-
πόδοσις τοῦ κακοῦ. Ἐκεῖνον μὲν μικρὸν ὠνείδισας,
σεαυτὸν δὲ ἀπέκτεινας τῇ παρακοῇ τῆς ἐντολῆς·
»Μηδενὶ κακὸν ἀντὶ κακοῦ ἀποδιδόντες.» Εἶδες πῶς
ἡ μέλισσα τῷ κέντρῳ τὴν ζωὴν ἐναφίησιν; Οὕτω καὶ
Χριστιανὸς, τὸν ἐχθρὸν ἀμυνόμενος, διὰ τῆς πληγῆς
τῆς εἰς τὸν ἐχθρὸν τὴν ἑαυτοῦ ζωὴν ἀποβάλλει.
Βασίλειος Θεολόγος. Sermones de moribus a Symeone Metaphrasta

85
collecti Vol. 32, page 1161, line 23
Ἐναγκαλισώμεθα τοὺς περισωθέντας μόλις τῶν

ἀδελφῶν· εἴπωμεν πρὸς ἕκαστον ἕκαστος· Νεκρὸς
ἦν, καὶ ἀνέζησε· καὶ ἀπολωλὼς ἦν, καὶ εὑρέθη·
καὶ τὸ συγγενὲς σῶμα σκεπάσωμεν. Ἀντιστήσωμεν
ταῖς τοῦ Δυσμενοῦς ἐπηρείαις τὴν ἡμετέραν παρά-
κλησιν, ἵνα καὶ βλάπτων ἐκεῖνος μηδὲν μέγα βλάψαι
δοκῇ· καὶ πολεμήσας, μηδένα δείξῃ νενικημένον·
καὶ περιελὼν τὴν εὐπορίαν τῶν ἀδελφῶν, ὑπὸ τῆς
ἡμετέρας φιλοτιμίας φανείη νικώμενος.
Διὰ μὲν γὰρ τὴν ἀγάπην, ἐν ἁπλότητι καὶ ἀνει-
μένον εἶναι πρὸς τοὺς αἰτοῦντας τὸν μεταδοτικὸν
δεῖ, κατὰ τὸ φάσκον παράγγελμα· Τῷ αἰτοῦντί σε,
δός· λογισμῷ δὲ πάλιν διακρίνειν ἑκάστου τὴν χρείαν
τῶν προσαιτούντων, καθὼς ἐν ταῖς Πράξεσι μεμα-
θήκαμεν. Διεδίδοτο γὰρ ἑκάστῳ, φησὶ, καθ' ὅ τι
ἄν τις χρείαν εἶχεν. Ἐπειδὴ γὰρ πολλοὶ ὑπερβαί-
νοντες τὴν χρῆσιν τῶν ἀναγκαίων, ἀφορμὴν ἐμπο-
ρείας καὶ ὑπόθεσιν τρυφῆς ἀσελγοῦς ποιοῦνται τὴν
αἴτησιν, ἐπιστημόνως καὶ οἰκονομικῶς ταῖς χρείαις
ἑκάστου τὴν διανομὴν τῶν ἀναγκαίων γίνεσθαι δεῖ.
Τοῖς γὰρ δὴ τὰ θρηνώδη μέλη πρὸς τὴν τῶν γυναικῶν
Ωριγένης. ., Contra Celsum Book 3, section 78, line 21
σαιεν – ἄκομψοι. Οὗτοι γὰρ φόβῳ τῷ περὶ τῶν κολάσεων

τῶν ἀπαγγελλομένων, κινοῦντι αὐτοὺς καὶ προτρέποντι ἐπὶ
τὸ ἀπέχεσθαι τούτων, δι' ἃ αἱ κολάσεις, πειρῶνται ἐπιδιδόναι
ἑαυτοὺς τῇ κατὰ χριστιανισμὸν θεοσεβείᾳ· ἐπὶ τοσοῦτον
ὑπὸ τοῦ λόγου κρατούμενοι, ὡς φόβῳ τῶν κατὰ τὸν λόγον
ὀνομαζομένων αἰωνίων κολάσεων πάσης τῆς παρ' ἀνθρώποις
κατ' αὐτῶν ἐπινοουμένης βασάνου καὶ μετὰ μυρίων πόνων
θανάτου καταφρονεῖν· ὅπερ οὐδεὶς ἂν τῶν εὖ φρονούντων
φήσαι πονηρῶν προαιρέσεων ἔργον εἶναι. Πῶς δ' ἀπὸ
προαιρέσεως πονηρᾶς ἐγκράτεια καὶ σωφροσύνη ἀσκεῖται ἢ
τὸ μεταδοτικὸν καὶ κοινωνικόν; Ἀλλ' οὐδ' ὁ πρὸς τὸ θεῖον
φόβος, ἐφ' ὃν ὡς χρήσιμον τοῖς πολλοῖς παρακαλεῖ ὁ λόγος
τοὺς μηδέπω δυναμένους τὸ δι' αὑτὸ αἱρετὸν βλέπειν καὶ
αἱρεῖσθαι αὐτὸ ὡς μέγιστον ἀγαθὸν καὶ ὑπὲρ πᾶσαν ἐπαγ-
γελίαν, οὐδ' οὗτος τῷ κατὰ πονηρίαν αἱρουμένῳ ζῆν ἐγγε-
νέσθαι πέφυκεν.
86
Ἐὰν δέ τις ἐν τούτοις δεισιδαιμονίαν μᾶλλον ἢ

πονηρίαν περὶ τοὺς πολλοὺς τῶν πιστευόντων τῷ λόγῳ
εἶναι φαντάζηται καὶ ἐγκαλῇ ὡς δεισιδαίμονας ποιοῦντι τῷ
λόγῳ ἡμῶν, φήσομεν πρὸς αὐτὸν ὅτι, ὥσπερ ἔλεγέ τις τῶν
νομοθετῶν πρὸς τὸν ἐρωτῶντα, εἰ τοὺς καλλίστους ἔθετο
Ωριγένης. ., Contra Celsum Book 7, section 21, line 9
ἐστιν», ἀποδέχεται δὲ ἐν τῷ· «Ὥστε ὁ μὲν νόμος ἅγιος,

καὶ ἡ ἐντολὴ ἁγία καὶ δικαία καὶ ἀγαθή.»
Ἐὰν οὖν ἡ λέξις τοῦ νόμου πλοῦτον ἐπαγγέλλεται τοῖς
δικαίοις, Κέλσος μὲν κατὰ τὸ ἀποκτέννον «γράμμα»
νομιζέτω τὸν τυφλὸν πλοῦτον λέγεσθαι ἐν ἐπαγγελίᾳ·
ἡμεῖς δὲ τὸν ὀξὺ βλέποντα, καθὸ πλουτεῖ τις «ἐν παντὶ
λόγῳ καὶ πάσῃ γνώσει», καὶ καθὸ παραγγέλλομεν «τοῖς
πλουσίοις ἐν τῷ νῦν αἰῶνι μὴ ὑψηλὰ φρονεῖν μηδ' ἠλπικέναι
ἐπὶ πλούτου ἀδηλότητι ἀλλ' ἐπὶ θεῷ, τῷ παρέχοντι πάντα
πλουσίως εἰς ἀπόλαυσιν, ἀγαθοεργεῖν, πλουτεῖν ἐν ἔργοις
ἀγαθοῖς, εὐμεταδότους εἶναι, κοινωνικούς». Καὶ γὰρ «ὁ»
ἐν ἀληθινοῖς ἀγαθοῖς «πλοῦτος» «λύτρον ἐστὶν ἀνδρὸς
ψυχῆς» κατὰ τὸν Σολομῶντα, ἡ δ' ἐναντία τούτῳ πτωχεία
ὀλέθριον, δι' ἣν «ὁ πτωχὸς οὐχ ὑφίσταται ἀπειλήν».
Ἀνάλογον δὲ τοῖς ἀποδεδομένοις περὶ τοῦ πλούτου λεκτέον
καὶ περὶ τῆς δυναστείας, καθ' ἣν «εἷς» δίκαιος διώξεσθαι
λέγεται «χιλίους, καὶ δύο» μετακινεῖν «μυριάδας».
Εἴπερ δὲ ταῦτα νενόηται ἐν τοῖς κατὰ τὸν πλοῦτον, ὅρα εἰ
μὴ ἀκόλουθόν ἐστιν ἐπαγγελίᾳ θεοῦ τὸν πλουτοῦντα «ἐν
παντὶ λόγῳ καὶ πάσῃ γνώσει» καὶ πάσῃ σοφίᾳ καὶ ἐν
παντὶ ἔργῳ ἀγαθῷ δανείζειν ἀπὸ τοῦ κατὰ τὸν λόγον καὶ
Ωριγένης. ., Commentarii in evangelium Joannis (lib. 1, 2, 4, 5, 6, 10,

13) Book 1, ch.7, section 43, line 7
οὕτως τὸν ἐκκείμενον εἰς πολλῶν ὠφέλειαν οὔκ ἐστι διὰ

τοῦ ἐν κρυπτῷ χριστιανισμοῦ μόνον δυνατὸν τοὺς στοιχειου-
μένους ἐν τῷ φανερῷ χριστιανισμῷ βελτιῶσαι καὶ προαγα-
γεῖν ἐπὶ τὰ κρείττονα καὶ ἀνωτέρω.
Διόπερ ἀναγκαῖον πνευματικῶς καὶ σωματικῶς χρι-
στιανίζειν· καὶ ὅπου μὲν χρὴ τὸ σωματικὸν κηρύσσειν εὐαγ-
γέλιον, φάσκοντα «μηδὲν εἰδέναι»ἐντοῖς σαρκίνοις «ἢ
Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ τοῦτον ἐσταυρωμένον», τοῦτο ποιητέον·
87
ἐπὰν δὲ εὑρεθῶσι κατηρτισμένοι τῷ πνεύματι καὶ καρποφο-

ροῦντες ἐν αὐτῷ ἐρῶντές τε τῆς οὐρανίου σοφίας, μετα-
δοτέον αὐτοῖς τοῦ λόγου ἐπανελθόντος ἀπὸ τοῦ σεσαρκῶσθαι
ἐφ' ὃ «ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν θεόν».
Ταῦτα δὲ ἐξετάζοντες περὶ τοῦ εὐαγγελίου
οὐ μάτην εἰρηκέναι ἡγούμεθα, οἱονεὶ αἰσθητὸν εὐαγγέλιον
νοητοῦ καὶ πνευματικοῦ τῇ ἐπινοίᾳ διακρίνοντες.
Καὶ γὰρ νῦν πρόκειται τὸ αἰσθητὸν εὐαγγέλιον μεταλαβεῖν εἰς
πνευματικόν· τίς γὰρ ἡ διήγησις τοῦ αἰσθητοῦ, εἰ μὴ μετα-
λαμβάνοιτο εἰς πνευματικόν; Ἤτοι οὐδεμία ἢ ὀλίγη καὶ τῶν
τυχόντων ἀπὸ τῆς λέξεως αὑτοὺς πεπεικότων λαμβάνειν τὰ
δηλούμενα.
Ωριγένης. ., Homiliae in Lucam Homily 23, page 141, line 15
λαὸν μηκέτι ἀπολιθωθείησαν, ἀλλ'

ἀπολαβέτωσαν καὶ ψυχὴν λογικὴν
ἀνθρωπίνην.
Τρία τάγματα εἰσήγαγε πυνθα-
νομένων τοῦ Ἰωάννου· ἓν μὲν ὠνό-
μασεν «ὄχλους ἐκπορευομένους ἐπὶ
τὸ βάπτισμα», ἄλλο δὲ ὠνόμασε «τε-
λώνας», τρίτον δὲ ὠνόμασε «στρα-
τιώτας».
Τί οὖν φησιν πρὸς αὐτοὺς ὁ Ἰωάν-
νης; «Ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω
τῷ μὴ ἔχοντι». Γενόμενος ἐγὼ κατὰ
τὸν τόπον τοῦτον ἐζήτουν, εἰ αὕτη
ἡ ἐντολή, ὅσον ἐπὶ τῷ ῥητῷ, οὐ τῷ
ὄχλῳ ἁρμόζει ἀλλὰ τοῖς ἀποστόλοις·
»ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ
μὴ ἔχοντι»· ὅτι γὰρ τοῖς ἀποστόλοις
ἁρμόζει, δῆλον ἐκ τῶν ἀναγραφέν-
των ὡς ὑπὸ τοῦ σωτῆρος πρὸς αὐ-
τοὺς εἰρημένων, ἐν οἷς ἔλεγεν αὐτοῖς
»μηδὲ δύο χιτῶνας εἰς ὁδὸν ἆραι»,
μασεν «ὄχλους ἐκπορευομένους ἐπὶ

τὸ βάπτισμα», ἄλλο δὲ ὠνόμασε «τε-
88
λώνας», τρίτον δὲ ὠνόμασε «στρα-

τιώτας».
Τί οὖν φησιν πρὸς αὐτοὺς ὁ Ἰωάν-
νης; «Ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω
τῷ μὴ ἔχοντι». Γενόμενος ἐγὼ κατὰ
τὸν τόπον τοῦτον ἐζήτουν, εἰ αὕτη
ἡ ἐντολή, ὅσον ἐπὶ τῷ ῥητῷ, οὐ τῷ
ἀλλ' ὅρα, εἰ τὰ εἰρημένα περὶ ἐνδύ-
ματος ἐν τῷ λόγῳ τῷ περὶ τῆς γυμ-
νότητος δύνασαι παραλαβεῖν εἰς τό·
μὴ ἔχοντι».

μὴ ἔχοντι». Ἐρχόμενος δὲ καὶ ἐπὶ
βαθύτερον λέγω· θέλει γὰρ ἡμᾶς ὁ
λόγος μὴ «δύο χιτῶνας» ἔχειν καὶ
ἐνδεδύσθαι, πῆ μὲν τὸν παλαιόν, πῆ
δὲ τὸν νέον, ἀλλ' ἐκδύσασθαι μὲν τὸν
ἕτερον, τὸν δὲ ἕτερον ἔχειν.
Ἅμα δὲ ἐζήτουν τό· «μεταδότω
τῷ μὴ ἔχοντι». Τίς δέ ἐστιν ὁ μηδὲ
89
ἓνἔνδυμα ἔχων περὶ τὸν χρῶτα

μὴ ἔχοντι». Ἐρχόμενος δὲ καὶ ἐπὶ
βαθύτερον λέγω· θέλει γὰρ ἡμᾶς ὁ
λόγος μὴ «δύο χιτῶνας» ἔχειν καὶ
ἐνδεδύσθαι, πῆ μὲν τὸν παλαιόν, πῆ
δὲ τὸν νέον, ἀλλ' ἐκδύσασθαι μὲν τὸν
ἕτερον, τὸν δὲ ἕτερον ἔχειν.
Ἅμα δὲ ἐζήτουν τό· «μεταδότω
τῷ μὴ ἔχοντι». Τίς δέ ἐστιν ὁ μηδὲ
ἓνἔνδυμα ἔχων περὶ τὸν χρῶτα
καὶ μὴ ἐσκεπασμένος ὥστε αὐτῷ με-
ταδιδόναι; – οὐ τοῦτο λέγω, ὅτι οὐ
δύναται καὶ καθ' ὑπερβολὴν τοῦτο
προτρεπτικὸν εἶναι πρὸς τὸ δεῖν ἐν-
δύειν τοὺς πένητας καὶ μὴ ἀμελεῖν
τῆς ἐντολῆς, ἀλλ' ὅτι δύναται καὶ
οὕτως εἰρῆσθαι μυστικώτερον·
[ἀλλ'] ἢ ὁ διάβολος ὁ μηδὲν ἔχων
οὕτως εἰρῆσθαι μυστικώτερον·

[ἀλλ'] ἢ ὁ διάβολος ὁ μηδὲν ἔχων
ἀγαθόν, ὁ τὸν θεὸν μὴ ἔχων.Καὶ
ὥσπερ γέγραπται,ὅτι δεῖ ἡμᾶς
ἀποδυσαμένους ὥσπερ «εἰς τὰ βάθη
τῆς θαλάσσης καταποντίσαι τὰς
ἁμαρτίας»,οὕτωςδεῖ ἐπιρρίπτειν
τὰς ἁμαρτίαςαὐτῷὡς αἰτίῳ γε-
νομένῳ ἡμῖν τοῦ ἁμαρτάνειν. Τὸ
αὐτὸ καὶ ἐπὶ τῶν βρωμάτων· κατὰ
μὲν τὸ πρόχειρον μεταδοτέον τῷ μὴ
ἔχοντι τροφήν, κατὰ δὲ τὸ κρυπτό-
μενον τὰ φαῦλα τοῖς δαίμοσιν ἀπορ-
90
ριπτέον.
»Ἦλθον δὲ καὶ τελῶναι βαπτισθῆ-
ναι». Τοῦτο τοὺς τελώνας πεισάτω
»πλέον» τῆς διατάξεως τῆς κατὰ τοὺς
τελώνας μὴ λαμβάνειν ἀπὸ τῶν τελω-
νουμένων· ὁ γὰρ τοῦτο παραβαίνων
καὶ «πλέον ὑπὲρ τὸ διατεταγμένον»
ἀπαιτῶν παραβαίνει ἐντολήν,
Ωριγένης. ., Scholia in Lucam (fragmenta e cod. Venet. 28)

Vol. 17, page 328, line 43n
λίθοις προσεκύνουν. Καὶ ἐγένετο ἐπ' αὐτῶν τὸ γε-

γραμμένον· Ὅμοιοι αὐτῶν γένοιντο οἱ ποιοῦντες
αὐτὰ, καὶ πάντες οἱ πεποιθότες ἐπ' αὐτοῖς. Ἔτι
δὲ καὶ περὶ τῶν λίθων γέγραπται ἐν τῇ ᾠδῇ τῇ ἐν
τῇ Ἐξόδῳ· Ἀπολιθωθήτωσαν τὰ ἔθνη, ἕως οὗ παρ-
έλθῃ ὁ λαὸς οὗτος, ὃν ἐκτήσω· ὡς δῆλον, ὅτι με-
τὰ τὸ παρελθεῖν τὸν λαὸν μηκέτι ἀπολιθωθείησαν.
Στίχ. ιʹ. Καὶ ἐπηρώτων αὐτὸν οἱ ὄχλοι, λέγοντες·
Τί οὖν ποιήσομεν;
Στίχ. ιαʹ. Ἀποκριθεὶς δὲ λέγει αὐτοῖς· Ὁ ἔχων
δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι.
Ὃ λέγουσι, τοιοῦτόν ἐστι· Τὰ δεδομένα ἡμῖν ἐκ
Μωϋσέως καὶ τῶν πατέρων ἔθη περὶ θυσιῶν, ἃ περὶ
ῥαντιστηρίων ποιήσομεν, ἢ ἑτέρας ἡμῖν πολιτείας εἰς-
άγεις ὁδόν; Εἰ γὰρ οὐδὲν ἡμᾶς τὰ Ἰουδαϊκὰ ὠφε-
λεῖ, εἰπὲ ἡμῖν, τί χρὴ ποιεῖν; Οὐ γὰρ ἴσμεν ἑτέρας
πολιτείας ὁδόν. Τί οὖν ὁ Βαπτιστής; Μὴ τολμῶν ὡς
οἰκέτης ἀποκινῆσαι τὴν σκιὰν, καὶ τὴν ἐν πνεύματι
καὶ ἀληθείᾳ λατρείαν εἰσαγαγεῖν, ἄγει αὐτοὺς ἐπὶ τὸ
πλήρωμα τοῦ νόμου, τουτέστι τὴν ἀγάπην, ἧς ὁ καρ-
πὸς τὸ κοινωνικὸν εἶναι καὶ εὐμετάδοτον,
Ωριγένης. ., Scholia in Lucam (fragmenta e cod. Venet. 28)

δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι.

Ὃ λέγουσι, τοιοῦτόν ἐστι· Τὰ δεδομένα ἡμῖν ἐκ
Μωϋσέως καὶ τῶν πατέρων ἔθη περὶ θυσιῶν, ἃ περὶ
91
ῥαντιστηρίων ποιήσομεν, ἢ ἑτέρας ἡμῖν πολιτείας εἰς-

άγεις ὁδόν; Εἰ γὰρ οὐδὲν ἡμᾶς τὰ Ἰουδαϊκὰ ὠφε-
λεῖ, εἰπὲ ἡμῖν, τί χρὴ ποιεῖν; Οὐ γὰρ ἴσμεν ἑτέρας
πολιτείας ὁδόν. Τί οὖν ὁ Βαπτιστής; Μὴ τολμῶν ὡς
οἰκέτης ἀποκινῆσαι τὴν σκιὰν, καὶ τὴν ἐν πνεύματι
καὶ ἀληθείᾳ λατρείαν εἰσαγαγεῖν, ἄγει αὐτοὺς ἐπὶ τὸ
πλήρωμα τοῦ νόμου, τουτέστι τὴν ἀγάπην, ἧς ὁ καρ-
πὸς τὸ κοινωνικὸν εἶναι καὶ εὐμετάδοτον, καὶ φιλό-
πτωχον. Ἦν γὰρ τοῖς Ἰουδαίοις ἐπὶ ἀδελφῶν ἀγαπή-
σει καύχησις, καὶ τὸ τῆς φιλοπτωχίας ἐξαίρετον· τὸ
μὲν ὁλόκληρον τοῦ Εὐαγγελίου οὐκ ἔχουσα, ἀρχὴν δὲ
τῆς Καινῆς Διαθήκης εἰσάγουσα.
Τρία πράγματα εἰσάγει, καὶ τὰ λοιπά.
Hephaestion Astrol., Apotelesmatica Page 16, line 19
ἀγχίνους, πεπαιδευμένος, ὀξύς, χαρίεις, ἰδιοκτήμων,

καταφρονῶν τῶν πατρῴων, ἐὰν δὲ Ἀφροδίτη συμπαθήσῃ
τῷ δεκανῷ διὰ μουσικῆς καὶ ἁρμονίας εὐεργετεῖται καὶ
φιλεῖται. τὰ δὲ σημεῖα αὐτοῦ· εὐπρεπὴς τὸ μέγεθος, τὸ
πρόσωπον λεπτός, εὐλαβὴς περὶ τὰ θεῖα, ὄνομα δὲ ἕξει
μέγα, ἄρξει πολλῶν, φρόνιμος ἔσται καὶ εὐγράμματος καὶ
εὔφωνος καὶ ἐσχάτην καλὴν ἕξει. εἰσὶ δὲ οἱ τοῦ θεοῦ
κλιμακτῆρες ἔτος δʹ, θʹ, ιϛʹ, κβʹ, λεʹ, μγʹ, νζʹ, ξγʹ, οϛʹ,
πβʹ, ϙϛʹ. ὁ δὲ ἐπὶ τοῦ τρίτου γεννώμενος ἔσται πλούσιος
καὶ πεπαιδευμένος, σώφρων, δίκαιος, ἰδιοπράγμων, εὐσε-
βής, Εὐμετάδοτος καὶ ἐπιτυχής, διὰ δὲ τέκνα καὶ γυναῖκα
λυπεῖται, ἐσχάτης δὲ καλῆς τεύξεται. τὰ δὲ σημεῖα
αὐτοῦ· μέση ἡλικία, μικροκέφαλος, εὔρινος, οὐ λείψει
αὐτὸν ἄρτος ἕως θανάτου, ὀλιγοχρόνιος ἔσται καὶ θάνατον
διὰ σιδήρου ἕξει. εἰσὶ δὲ οἱ τοῦ θεοῦ κλιμακτῆρες ἔτος θʹ,
ιηʹ, κδʹ, λεʹ, νβʹ, ξϛʹ, οδʹ, πϛʹ. ὁ δὲ ἐπὶ τοῦ μεσεμβολή-
ματος γεννώμενος ἔσται ἀπόκοπος ἢ ἀνδράσι συνερχό-
μενος, εἰ δὲ γυνὴ εἴη ἔσται τριβὰς καὶ γυναικὶ συνερχομένη
καὶ ἀνδρῶν ἔργα ἐκτελεῖ.
Τὸ δὲ τοῦ Ζυγοῦ δωδεκατημόριον, ὅπερ εἰς ἰσχία
παραλαμβάνεται, ἔστιν οἶκος Ἀφροδίτης, ὕψος Κρόνου
Hephaestion Astrol., Apotelesmatica (epitomae quattuor)

Page 146, line 27
92
μάτων καὶ μετὰ τὴν νεότητα εὐνοηθήσεται ὑπὸ γυναικὸς

καὶ ἐσχάτης [καὶ] καλῆς τεύξεται. εἰσὶ δὲ τούτου οἱ κλιμα-
κτῆρες ἔτος ζʹ, ιβʹ, κγʹ, μδʹ, νζʹ, ξγʹ, οβʹ, πϛʹ. ὁ δὲ τὸν
βʹ ἔσται φρόνιμος, ἀγχίνους, πεπαιδευμένος, ὀξύς, χαρίεις,
ἰδιοκτήμων, καταφρονῶν τῶν πατρῴων, ἐὰν δὲ Ἀφροδίτη
συμπαθήσῃ τῷ τοιούτῳ δεκανῷ διὰ μουσικῆς ἁρμονίας
εὐεργετεῖται καὶ φιλεῖται καὶ εὔφωνος ἔσται καὶ ἐσχάτην
καλὴν ἕξει. εἰσὶ δὲ τούτου κλιμακτῆρες ἔτος δʹ, θʹ, ιϛʹ,
κβʹ, λεʹ, μγʹ, νζʹ, ξγʹ, οϛʹ, πβʹ, ϙϛʹ. ὁ δὲ τὸν γʹ ἔσται πλού-
σιος καὶ πεπαιδευμένος, σώφρων, δίκαιος, ἰδιοπράγμων,
εὐσεβής, εὐμετάδοτος, ἐπιτυχής, διὰ δὲ τὴν γυναῖκα καὶ
τὰ τέκνα λυπηθήσεται, ἔσχατον δὲ καλῆς τεύξεται. οἱ δὲ
τούτου κλιμακτῆρες ἔτος θʹ, ιηʹ, κδʹ, λεʹ, νβʹ, ξϛʹ, οδʹ,
πϛʹ. ὁ δὲ τὸ μεσεμβόλημα ὡροσκοποῦν ἔχων ἀπόκοπος
ἔσται ἢ ἀρρενομανής, εἰ δὲ γυνὴ ἔσται τριβὰς καὶ γυναικὶ
συνερχομένη καὶ τὰ ἀνδρῶν ἔργα σχηματίζουσα.
Τὸ δὲ μετὰ τὴν Παρθένον δωδεκατημόριον ὠνόμασαν
οἱ μὲν παλαιότεροι πάντες Ζυγὸν καὶ τούτου σημεῖον ποι-
οῦνται τόδε· , ὁ δὲ Πτολεμαῖος Χηλὰς καὶ τὸ σημεῖον
αὐτοῦ τοιόνδε· τοῦτο τὸ δωδεκατημόριον εἰς τὰ ἰσχία
παραλαμβάνεται καὶ ἔστιν οἶκος Ἀφροδίτης,
Salaminius Hermias Sozomenus Scr. Eccl., Historia ecclesiastica

λούντων ἀλλήλοις καὶ πολλάκις πολλῶν κατηγόρων ἑκατέρωθεν

ὀχλούντων,
ἐπεὶ σφόδρα αὐτῷ ἔμελε τῆς ὁμονοίας τῶν λαῶν, γράφει Ἀθανασίῳ
μηδένα
τῆς ἐκκλησίας εἴργεσθαι· εἰ δὲ τοῦτο καὶ εἰς ὕστερον μηνυθείη, πέμπειν
ἀμελλητὶ τὸν ἐξελάσοντα αὐτὸν τῆς Ἀλεξανδρέων πόλεως. εἴ τῳ δὲ φίλον
καὶ αὐτῇ τῇ τοῦ βασιλέως ἐντυχεῖν ἐπιστολῇ, ὧδε ἔχει τὸ περὶ τούτου
μέρος·
»Ἔχων τοίνυν τῆς ἐμῆς βουλήσεως τὸ γνώρισμα πᾶσι τοῖς βουλομένοις
»εἰς τὴν ἐκκλησίαν εἰσελθεῖν ἀκώλυτον παράσχου τὴν εἴσοδον. ἐὰν γὰρ
»γνῶ, ὡς κεκώλυκας αὐτῶν τινας τῆς ἐκκλησίας μεταποιουμένους ἢ
ἀπεῖρξας
»τῆς εἰσόδου, ἀποστελῶ παραχρῆμα τὸν καθαιρήσοντά σε ἐξ ἐμῆς κελεύ-
»σεως καὶ τῶν τόπων μεταστήσοντα.»
Ἐπεὶ δὲ γράφων Ἀθανάσιος καὶ τὸν βασιλέα ἔπειθε μὴ μεταδοτέον
κοινωνίας τοῖς Ἀρείου πρὸς τὴν καθόλου ἐκκλησίαν, συνιδὼν Εὐσέβιος
93
ὡς οὐκ ἐπιτεύξεται τοῦ σκοποῦ, Ἀθανασίου τἀναντία σπουδάζοντος,

ᾠήθη δεῖν πάσῃ μηχανῇ ἐκποδὼν αὐτὸν ποιῆσαι. πρόφασιν δὲ μὴ ἔχων
ἱκανὴν πρὸς τοσαύτην ἐπιβουλήν, ὑπέσχετο τοῖς Μελιτίου
συλλαμβάνεσθαι πρὸς βασι-
λέακαὶτοὺς ἀμφ' αὐτὸν δυναμένους, ἢν ἐθέλωσιν Ἀθανασίου κατη-
γορεῖν. ἐντεῦθέν τε πρώτην ὑπομένει γραφὴν ὡς χιτωνίων λινῶν φόρον
ἐπιθεὶς Αἰγυπτίοις καὶ παρὰ τῶν κατηγόρων τοιοῦτον δασμὸν εἰσπραξά-
μενος. παρατυχόντεςδὲαὐτόθι Ἄπις καὶ Μακάριος, πρεσβύτεροι τῆς
Ἀλεξανδρέων ἐκκλησίας, ψευδῆ τὴν κατηγορίαν ἐσπούδασαν διελέγξαι.
ἐκ ταύτης τε τῆς αἰτίας μετακληθέντα Ἀθανάσιον πάλιν ἐγράψαντο,
Salaminius Hermias Sozomenus Scr. Eccl., Historia ecclesiastica

θεὸν ἱκέτευσε Θεότιμος. φασὶ δὲ κομήτην αὐτὸν διαμεῖναι καθ' ὃ σχῆμα

φιλοσοφεῖν ἀρξάμενος ἐπετήδευσε, λιτὸν δὲ τὴν δίαιταν, τροφῆς δὲ οὐ
τὸν
αὐτόν, ἀλλ' ἐν τῷ πεινῆν ἢ διψῆν τὸν καιρὸν ὁρίσαι· φιλοσόφου γὰρ ἦν,
οἶμαι, καὶ τούτοις πρὸς χρείαν, οὐ διὰ ῥᾳστώνην εἴκειν.
Περὶ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ Ἐπιφάνιος τὴν Κυπρίων ἐπεσκόπει
μητρόπολιν. ὃν οὐ μόνον τὰ περὶ τὴν πολιτείαν ἐπίσημον ἐπ' ἀρεταῖς ἀπέ-
δειξεν, ἀλλὰ καὶ ὅσα παράδοξα ζῶντος αὐτοῦ καὶ μετὰ τελευτὴν τιμῶν
τὸν
ἄνδρα ὁ θεὸς ἐπετέλεσεν. ἀποθανόντι γάρ, ὃ μὴ περιόντι ὑπῆρξε, λόγος
ἐπὶ τῷ τάφῳ αὐτοῦ εἰσέτι νῦν δαίμονας ἀπελαύνεσθαι καὶ ἰάσεις τινὰς
γίνεσθαι· ἐν ᾧ δὲ ζῶν ἐτύγχανε, πολλὰ θαυμάσια αὐτῷ ἀνατιθέασι. τῶν
γε μὴν εἰς ἡμᾶς ἐλθόντων ἐκεῖνο· μεταδοτικὸς ὢν περὶ δεομένους ἢ
ναυαγίοις
ἢ ἄλλως δυστυχήσαντας, ἐπειδὴ πάλαι τὴν οὐσίαν ἀνάλωσε, εἰς δέον
ἐσπάθα
τοῖς τῆς ἐκκλησίας χρήμασιν· πλεῖστα δὲ ἦν· πάντοθεν γὰρ πολλοὶ τὸν
πλοῦτον εὐσεβῶς ἀναλίσκειν προθέμενοι καὶ ζῶντες τῇ ὑπ' αὐτὸν
ἐκκλησίᾳ
παρεῖχον καὶ τελευτῶντες κατελίμπανον· ἐθάρρουν γὰρ ὡς οἰκονομικὸς
καὶ
θεοφιλὴς ὢν κατὰ γνώμην αὐτοῖς ἀναλώσει τὰ δῶρα. φασὶ γοῦν ποτε
ὀλίγων ἔτι λειπομένων χρημάτων χαλεπῆναι τῆς ἐκκλησίας τὸν
οἰκονόμον
καὶ ὡς δαπανηρὸν αὐτὸν μέμψασθαι· τὸν δὲ μηδ' οὕτως καθυφεῖναι περὶ
τοὺς ἐνδεεῖς φιλοτιμούμενον. ἐπεὶ δὲ πάντα ἀνάλωτο, ἐπιστάς τις τῷ δω-

ματίῳ οὗ διῆγεν ὁ οἰκονόμος βαλάντιον πολλῶν χρυσῶν νομισμάτων
94
ἔδωκεν.
ὡς δὲ οὔτε ὁ δοὺς ἢ ὁ πεπομφὼς δῆλος ἦν, ἐδόκει δὲ παράδοξον εἰκότως
Σωκράτης Σχολαστικός. , Historia ecclesiastica Book 7, ch.25, line 9
Περὶ τῆς Ἀττικοῦ διοικήσεως τῶν ἐκκλησιῶν, καὶ ὅτι τὸ ὄνομα

Ἰωάννου τοῖς διπτύχοις τῆς ἐκκλησίας ἐνέταξε, καὶ ὅτι τὸν ἑαυτοῦ
θάνατον προέγνω.
Ἀττικὸς δὲ ὁ ἐπίσκοπος θαυμαστῶς πως τὰ τῶν ἐκκλησιῶν

ηὔξησε πράγματα· φρονήσει μὲν αὐτὰ διοικῶν, ταῖς διδασκαλίαις
δὲ τὸν λαὸν ἐπὶ τὴν ἀρετὴν προτρέπων. Συνιδὼν δὲ διαιρουμένην
τὴν ἐκκλησίαν διὰ τὸ τοὺς Ἰωαννίτας ἔξω αὐτῆς συνάγεσθαι, μνείαν
Ἰωάννου ἐν ταῖς εὐχαῖς ἐκέλευσε ποιεῖσθαι, ὡς καὶ τῶν ἄλλων
ἐπισκόπων τῶν κεκοιμημένων εἰώθει γίνεσθαι, διὰ τοῦτο πολλοὺς
ἐπανελθεῖν εἰς τὴν ἐκκλησίαν ἐλπίσας. Οὕτω δὲ ἦν μεταδοτικὸς,
ὡς μὴ μόνον τῶν ἐν ταῖς αὐτοῦ παροικίαις πτωχῶν προνοεῖν, ἀλλὰ
καὶ ταῖς ἀστυγείτοσι τῶν πόλεων χρήματα πέμπειν πρὸς παραμυθίαν
τῶν δεομένων. Καλλιοπίῳ γοῦν πρεσβυτέρῳ τῆς Νικαέων ἐκ-
κλησίας τριακοσίους ἀποστείλας χρυσίνους τάδε ἐπέστειλεν·
Καλλιοπίῳ Ἀττικὸς ἐν Κυρίῳ χαίρειν.
Ἔμαθον μυρίους ἐν τῇ πόλει πεινῶντας δεῖσθαι τοῦ παρὰ τῶν
εὐσεβούντων
ἐλέου· μυρίους δὲ λέγω τὸ πλῆθος, οὐ τὸν ἀκριβῆ δηλῶν ἀριθμόν. Ἐπεὶ
τοίνυν αὐτὸς μὲν ἔχω λαβὼν ἀριθμὸν παρὰ τοῦ δαψιλεῖ τῇ χειρὶ διδόντος
τοῖς οἰκονομοῦσι καλῶς, συμβαίνει δέ τινας ἀπορεῖσθαι δοκιμασίας χάριν
τῶν
ἐχόντων μὲν, μὴ παρεχόντων δὲ τούτοις, λαβὼν, ὦ φίλη μοι κεφαλὴ,
τούτους
Asterius Scr. Eccl., Homiliae 1-14 Homily 8, ch.9, section 2, line 6
ἀποκαλούντων· Τί γὰρ ἀπέθετο; Τί δὲ ἀπεκτήσατο; Πάντα ὅσα εἶχεν,

ὦ ἄνθρωπε· ἑκάστῳ δὲ ὃ κέκτηται μέγα· κἀκεῖνο πλοῦτος, ὃ ἔχει ἀκτή-
μων. Ὅμοιος παρὰ τῷ Θεῷ φαίνεται καὶ ὁ τὰ ἅρματα ἀποθέμενος καὶ ὁ
καταφρονήσας τοῦ ὄνου. Ὅπερ γάρ ἐστι τῷ πλουσίῳ τὸ τέθριππον, τοῦτο
τῷ πένητι ὁ εὐτελὴς κανθήλιος.

95
Φιλόσοφος δέ ἐστιν ὁμοίως καὶ ὁ τὴν

ἀργυρᾶν καταλιπὼν τράπεζαν τήν τε ἱστορίαις κεκοσμημένην καὶ ὁ τὴν
ξυλίνην τὴν εὔωνον· ὁμοίως ὁ τὴν κώμην τὴν πολυάνθρωπον καὶ ὁ τὸ
μικρὸν κηπίον, ὁ τὴν ἐσθῆτα τὴν χρυσόπαστον καὶ ὁ τὸν πεπαλαιωμένον
χιτῶνα. Οὐ γὰρ ἐν τῷ πλήθει καὶ τῇ ποιότητι τῶν διδομένων ὁ Θεὸς τὸν
μεταδοτικὸν καὶ φιλάνθρωπον κρίνει, ἀλλὰ τὴν προαίρεσιν ἀποδέχεται
τοῦ διδόντος.
Διὸ καὶ τὴν χήραν ἐκείνην ὡς εὐγνώμονα κηρύσσει τὸ
εὐαγγέλιον, τὴν τὸν ὀβολὸν ἐπιδοῦσαν, ἐπειδὴ μηδὲν παρακατέσχεν ὧν
εἶχεν. Καὶ ὁ τὸ ποτήριον δὲ ὀρέξας τοῦ ψυχροῦ ὕδατος λαμβάνει μισθὸν
τῆς οὕτως εὐκόλου δεξιώσεως τὴν βασιλείαν· ᾧ γὰρ εἶχεν ἐθεράπευσε
τοῦ διψῶντος τὴν χρείαν, εἰ καὶ μὴ παρῆν αὐτῷ οἶνος ἀνθοσμίας διὰ
πενίαν.
Ταῦτα δὲ λέγω κατὰ συγχώρησιν, ἐπεὶ οὐ πάντως, εἴ τις
ἁλιεύς, οὗτος καὶ πένης. Οὐκ οἶδας ὡς ἁλιεὺς μαργαριτῶν ἐστι θηρευτής;
Μαργαρῖται δὲ ἄνθος εἰσὶ τοῦ γαύρου καὶ ὑψαύχενος πλούτου, οἷς

βασιλεῖς
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In epistulam i ad Corinthios (homiliae 1-44)

Vol 61, pg 234, ln 60
ἐν οἷς ἂν πλημμελήσωσι, καὶ δῆλον ἐκ τῶν παρόν-

των, πολλῷ μᾶλλον οἱ ἄπιστοι καὶ οἱ τὰ ἀνήκεστα
καὶ ἀνίατα ἁμαρτόντες. Ὥστε συνερχόμενοι εἰς τὸ
φαγεῖν, ἀλλήλους ἐκδέχεσθε. Ἔτι γὰρ ἀκμάζοντος
αὐτοῖς τοῦ φόβου, καὶ τοῦ τρόμου μένοντος τοῦ τῆς
γεέννης, βούλεται πάλιν τὴν ὑπὲρ τῶν πενήτων εἰς-
αγαγεῖν παραίνεσιν, δι' ἣν ἅπαντα ταῦτα εἴρηκε,
δεικνὺς ὅτι τοῦτο μὴ ποιοῦντας ἀναξίως ἐστὶ μετα-
λαμβάνειν. Εἰ δὲ τὸ μὴ μεταδοῦναι τῶν ὄντων εἴργει
τῆς τραπέζης ἐκείνης, πολλῷ μᾶλλον τὸ ἁρπάζειν.
Καὶ οὐκ εἶπεν, Ὥστε συνερχόμενοι μετάδοτε τοῖς
δεομένοις, ἀλλ' ὃ σεμνότερον ἦν, Ἀλλήλους ἐκδέ-
χεσθε. Τοῦτο γὰρ καὶ ἐκεῖνο κατεσκεύαζε καὶ ᾐνίτ-
τετο, καὶ μετὰ τοῦ πρέποντος σχήματος τὴν παραί-
νεσιν εἰσήγαγεν. Εἶτα λοιπὸν ἐντρεπτικῶς· Εἰ δέ τις
πεινᾷ, ἐν οἴκῳ ἐσθιέτω. Ἐπιτρέψας ἐκώλυσε, καὶ
σφοδρότερον ἢ εἰ ἀπηγόρευσε. Τῆς γὰρ ἐκκλησίας
αὐτὸν ἐξήγαγε, καὶ εἰς τὴν οἰκίαν παρέπεμψε, ταύτῃ
καθαπτόμενος σφοδρῶς, καὶ κωμῳδῶν αὐτοὺς ὡς δού-
96
λους γαστρὸς καὶ ἀκαρτερήτους. Οὐδὲ γὰρ εἶπεν,

Εἴ τις ὑπερορᾷ τῶν πενήτων, ἀλλ',
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In epistulam i ad Timotheum (homiliae 1-18)

Vol 62, pg 598, ln 22
ἡ παρὰ τοῦ Θεοῦ· ἂν ἴδωσιν ὅτι καὶ τούτου αὐτοῦ

αἴτιος ὁ Θεός. Ἀλλ' ἐπὶ τῷ Θεῷ, φησὶ, τῷ ζῶντι,
τῷ παρέχοντι ἡμῖν πάντα πλουσίως εἰς ἀπόλαυ-
σιν. Καλῶς εἶπε, Πάντα πλουσίως, τὰς ἐτησίους
τροπὰς αἰνιττόμενος, τὸν ἀέρα, τὸ φῶς, τὸ ὕδωρ,
τὰ ἄλλα πάντα. Ὁρᾷς πῶς πλουσίως παρέχει καὶ
μετὰ πολλῆς τῆς ἀφθονίας; Εἰ πλοῦτον ζητεῖς, ἐκεῖ-
νον ζήτει τὸν μένοντα, τὸν βέβαιον, τὸν ἀπὸ τῶν
ἔργων γινόμενον τῶν ἀγαθῶν. Τοῦτο καὶ αὐτὸς δη-
λῶν, Ἀγαθοεργεῖν, φησὶ, πλουτεῖν ἐν ἔργοις κα-
λοῖς, εὐμεταδότους εἶναι, κοινωνικούς· τὸ μὲν τῶν
χρημάτων, τὸ δὲ τῆς ἀγάπης. Κοινωνικοὺς ὁμιλητι-
κούς φησι, προσηνεῖς. Ἀποθησαυρίζοντας ἑαυτοῖς
θεμέλιον καλὸν εἰς τὸ μέλλον. Ἐκεῖ οὐδὲν ἄδηλον·
ἔνθα δὲ βέβαιος ὁ θεμέλιος, οὐδὲν ἄστατον, ἀλλὰ
πάντα βέβαια, ἀκίνητα, πάγια, μόνιμα. Ἵνα ἐπιλά-
βωνται, φησὶ, τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ἡ γὰρ τῶν ἀγα-
θῶν ἔργων πρᾶξις τὴν ἐκείνης ἡμῖν ἀπόλαυσιν προ-
ξενῆσαι δύναται. Ὢ Τιμόθεε, τὴν παρακαταθήκην
φύλαξον. Μὴ μειώσῃς· οὐκ ἔστι σὰ, τὰ ἀλλότρια
ἐνεπιστεύθης· μηδὲν ἐλαττώσῃς.
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Contra ludos et theatra Vol 56, pg 269, ln 27
Ἐκκλησίας ἀποκρούσασθαι. Νῦν μὲν γὰρ καὶ Ἕλληνες

ἡμῶν καταγελάσονται, καὶ Ἰουδαῖοι κωμῳδήσουσιν,
ὅταν ἁμαρτάνοντας ἑαυτοὺς οὕτως περιορῶμεν. Τότε δὲ
καὶ ἐκεῖνοι σφόδρα ἡμᾶς ἐπαινέσουσι, καὶ θαυμάσονται
τὴν Ἐκκλησίαν, τῶν παρ' ἡμῖν αἰδεσθέντες νόμων.
Μηδεὶς τοίνυν τῶν ἐπιμενόντων τῇ αὐτῇ πορνείᾳ τῆς
ἐκκλησίας ἐπιβαινέτω, ἀλλὰ καὶ ἀφ' ὑμῶν ἐπιτιμάσθω,
καὶ κοινὸς ἔστω πολέμιος. Εἴ τις γὰρ, φησὶν, οὐχ
ὑπακούσῃ τῷ λόγῳ ἡμῶν διὰ τῆς ἐπιστολῆς, τοῦτον
σημειοῦσθε, καὶ μὴ συναναμίγνυσθε αὐτῷ. Τοῦτο δὲ
97
ποιήσατε· μήτε λόγου μετάδοτε, μήτε εἰς οἰκίαν δέξησθε,

μήτε τραπέζης κοινωνήσητε, μήτε εἰσόδου, μήτε ἐξόδου,
μήτε ἀγορᾶς· καὶ οὕτω ῥᾳδίως αὐτοὺς ἀνακτησόμεθα.
Καὶ καθάπερ οἱ κυνηγοὶ τὰ δυσάλωτα τῶν θηρίων οὐκ
ἐξ ἑνὸς μέρους, ἀλλὰ πάντοθεν ἐλαύνοντες, εἰς τὴν σα-
γήνην ἐμβάλλουσιν· οὕτω δὴ καὶ ἡμεῖς τοὺς ἐκθηριω-
θέντας συνελάσωμεν, καὶ ταχέως εἰς τὰ δίκτυα τῆς σω-
τηρίας ἐμβαλοῦμεν, ἡμεῖς ἐντεῦθεν, ὑμεῖς ἐκεῖθεν. Ἵν'
οὖν τοῦτο γένηται, καὶ ὑμεῖς ἡμῖν συναγανακτήσατε,
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In illud: Simile est regnum caelorum patri

familias [Sp.] Vol 59, pg 584, ln 59
στασιν.
δʹ. Ταῦτα τῇ ψυχῇ καὶ τῇ γλώττῃ μελετᾶτε διαπαντός·
ταῦτα τῷ φρονήματι καὶ τῷ στόματι βοᾶτε διηνεκῶς.
Ἔχετε τὸν ἀποστολικὸν ὅρον τῆς πίστεως καὶ πολιτείας
θεοφιλοῦς· ἄνευ γὰρ τῆς πίστεως τὰ ἔργα νεκρά. Ἀν-
θρώπινον λέγω διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς ὑμῶν·
Ὥσπερ γὰρ παρεστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν ὅπλα ἀδι-
κίας τῇ ἁμαρτία, οὕτω νῦν παραστήσατε τὰ μέλη
ὑμῶν ὅπλα δικαιοσύνης τῷ Θεῷ. Ὁ πόρνος γενέσθω
σώφρων, ὁ ἄδικος γενέσθω δίκαιος, ὁ ἅρπαξ εὐμετάδο-
τος, ὁ πλεονέκτης φιλόπτωχος, ὁ ἀπάνθρωπος καὶ φιλό-
χρυσος πρὸ τούτου, νῦν φανήτω φιλόχριστος, ὁ βλάσφη-
μος ὑμνολόγος, ὁ τρέχων εἰς θέατρα, τρεχέτω λοιπὸν εἰς
τὰς αὐλὰς τοῦ Θεοῦ, ὁ τοῖς δρόμοις τῶν ἵππων ἐπιμαι-
νόμενος, σχολασάτω τοῖς ἀποστόλοις, ὧν ὁ δρόμος τοῖς
μιμουμένοις σωτήριος. Ὡς μέλλοντες χρηματίζειν νύμ-
φαι Χριστοῦ, οὕτω στολίσατε τὰς ὑμετέρας ψυχὰς καὶ τὰ
σώματα. Ἔστω ὑμῶν τὰ βλέμματα τῆς κατὰ ψυχὴν
γαλήνης ἐξεικονίσματα· ἔστωσαν αἱ ὄψεις τῆς ἔνδον εὐ-
λαβείας χαρακτῆρες σαφεῖς· ἔστω ὑμῶν τὰ στόματα
ψαλμῶν καὶ ὕμνων εὐωδίαν ἐκπέμποντα, κόσμια,
Ιωάννης Χρυσόστομος. , De paenitentia (sermo 1) [Sp.] Vol 60, pg 687,

ln 4
ὡς Θεὸς εἰρήνης· ἢ προσκαλεῖται πρὸς αὐτὸν ὡς ἀγαθὸς

τοὺς καταπονουμένους, καὶ ἀντιλαμβάνεται ὡς βασιλεὺς
98
δίκαιος τοὺς κλαίοντας εἰς μετάνοιαν μακαρίζει, ταλανίζει

τοὺς ἐν ὑποκρίσει βιοῦντας, μακαρίζει τοὺς γρηγοροῦν-
τας, καὶ ταλανίζει τοὺς ῥᾳθύμους· δοξάζει τοὺς εὐσπλάγ-
χνους ὡς εὔσπλαγχνος, καὶ μακαρίζει τοὺς ἐλεήμονας ὡς
ἐλεήμων Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθή-
σονται Ὡς δὲ ἀλλότριος τῆς ἀσπλαγχνίας καὶ ξένος τῆς
ἀπηνείας, καὶ ἀμέτοχος πάσης κακίας, τὴν ἀσπλαγχνίαν
ἀπωθεῖται καὶ ἐξορίζει, καὶ ἀποστρέφεται τοὺς ἀπηνεῖς
καὶ ἀνελεήμονας καὶ ἀμεταδότους· καὶ συνερεῖ λόγον μετ'
αὐτῶν, ποτὲ μὲν δι' ἑαυτοῦ, ποτὲ δὲ διὰ τοῦ πατριάρχου
Ἀβραὰμ ἢ καὶ δι' ἑτέρων ἁγίων. Τοὺς μέλλοντας τότε
ἐξ εὐωνύμων εὑρίσκεσθαι αὐτὸς ἐγκαλεῖ καὶ ὀνειδίζει,
ὡς δυναμένους ἐλεῆσαι, καὶ μὴ ἐλεήσαντας. Οὐ γὰρ
παρὰ ἀδυνάτων ἀπαιτεῖ ὁ κριτὴς τὸ χρέος τοῦ ἐλέους·
οἱ γὰρ τοιοῦτοι ἄλλων ἐνδεεῖς τυγχάνουσιν· ἀλλὰ παρὰ
τῶν ἀφθόνως τὰς τοῦ Θεοῦ δωρεὰς εἰληφότων, καὶ τοῦ
δεδωκότος ἐπιλαθομένων, καὶ καυχωμένων ὡς μὴ λα-
βόντων, πρὸς τούτους ὀνειδίζει καὶ ἐγκαλεῖ λέγων· Ὢ
ἀνόητοι καὶ ἄσπλαγχνοι, οὐκ ἐγὼ ὑμῖν δέδωκα
Ιωάννης Χρυσόστομος. , De paenitentia (sermo 1) [Sp.]

Vol 60, pg 688, ln 6
μὴ ἔχον διόρθωσιν. Τί λοιπὸν εἴπω πρὸς ὑμᾶς; ἆρα τὸ,

Δεῦτε; Ἀλλὰ τῇ ἀπηνείᾳ οὐ προσαρμόζει τοιαύτη
φωνή· τὸ γὰρ, Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι, ἄλλοις ἐδόθη.
Πάντες οὖν οἱ ἐκ δεξιῶν μου παριστάμενοι ταύτης τῆς
φωνῆς ἠξιώθησαν, ταύτην τὴν δόξαν ἐκληρονόμησαν,
ταύτην τὴν εὐφροσύνην ἐκέρδησαν, ταύτην τὴν βασιλείαν
ἥρπασαν οἱ ἐλεήμονες, οἱ εὔσπλαγχνοι. Εἰς τὰς αἰωνίους
γὰρ μονὰς ἀπηνεῖς κληρονομίαν οὐκ ἔχουσιν, εἰς τὸ
ἐμὸν παλάτιον ἄσπλαγχνος οὐκ εἰσέρχεται, εἰς τὸν οὐρά-
νιον παστὸν ἀνελεήμων οὐκ ἀξιοῦται, εἰς τὰς ἄνω μονὰς
ἀμετάδοτος οὐ κατοικεῖ· ἀλλὰ μόνοι οἱ ἐλεήμο-
νες, μόνοι οἱ εὔσπλαγχνοι, οἱ ξενοδόχοι, οἱ ὀρφανοτρόφοι,
χηρῶν καὶ ἀδυνάτων οἱ ἐπισκεπτηταὶ, οἱ τῶν καταπονου-
μένων ἀντιλήπτορες, οἱ τῶν θλιβομένων προστάται, οἱ τῶν
χειμαζομένων πάρεδροι, τῶν ἐνδεομένων οἱ εὔφοροι,
τῶν ἀπηλπισμένων οἱ παρήγοροι, τῶν νοσούντων οἱ διά-
κονοι, τῶν κακοπαθούντων οἱ παραμονάριοι, τῶν πεν-
θούντων οἱ παραμυθήτορες, τῶν ὀλιγοψύχων οἱ παρα-
κλήτορες, οἱ τῶν ἐν πικραῖς δουλείαις πατέρες, οἱ τῶν
99
ἐν περιστάσει βοηθοὶ, οἱ τῶν ἐν ἀνάγκαις πρόθυμοι, οἱ

τῶν δεδεμένων συνδεδεμένοι, οἱ τῶν πλανωμένων

Vol 60, pg 689, ln 33
των τῶν κακῶν, ἡ γεννήτρια τοῦ μίσους, ἡ τὸν Θεὸν καὶ

Πατέρα παροξύνουσα, ἡ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀποδιώ-
κουσα. Ἀσπλαγχνία, ἡ τὸν Χριστὸν, τὸν πρᾶον καὶ
γαληνὸν καὶ τῆς εἰρήνης χορηγὸν καὶ ἀόργητον ὡς ὀρ-
γιζόμενον ἀποδεικνύουσα κατὰ τὸ γεγραμμένον· Τότε
λαλήσει πρὸς αὐτοὺς ἐν ὀργῇ αὐτοῦ. Τότε, πότε;
Δηλονότι ὅταν μετὰ πολλῆς θλίψεως καὶ λύπης λαλήσει
πρὸ αὐτοὺς, Πορεύεσθε ἀπ' ἐμοῦ, οἱ κατηραμένοι.
Εἶδες οἵων ἀγαθῶν πρόξενος ἡ ἀσπλαγχνία γίνεται;
Ταύτης γὰρ καρπὸς μισαδελφία, ταύτης γεώργημα
φιλαργυρία, ταύτης ἡ θεραπεία τὸ ἀμετάδοτον, ταύτης
ἡ πανήγυρις Θεοῦ θλῖψιν πεπλήρωκε, ταύτης ἡ ἀποθήκη
ἀπηνείας μεστὴ, ἐν τῇ ταύτης ἀγορᾷ πάντα εὐθηνὰ,
ἀστοχία δὲ καὶ λιμὸς ἐλέους Θεοῦ καὶ εὐσπλαγχνίας καὶ
φιλανθρωπίας· ταύτης οἰκήτορες οἱ ἐξ εὐωνύμων,
ταύτης μαθητὴς ὁ ἄσπλαγχνος πλούσιος, ὁ τόν ποτε
πτωχὸν Λάζαρον πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ παρακείμενον
βδελυσσόμενος· ταύτης φίλαι καὶ μαθήτριαι αἱ πέντε
μωραὶ παρθένοι, ταύτης οἱ πολῖται πᾶν εἶδος πωλοῦσι
καὶ ἀγοράζουσι χωρὶς ἐλέους καὶ ἀγάπης· ὅθεν καὶ
ἀκούσονται τὸ, Οὐκ οἶδα ὑμᾶς. Ταύτης οἱ κληρονόμοι

Vol 60, pg 690, ln 65
καὶ τὰς ἐμὰς πέντε οὐ συνεχώρησα εἰσελθεῖν. Ἐμὸν γὰρ

ἔργον ἐστὶ κλείειν θύρας ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων καὶ
μὴ ἐᾷν εἰσελθεῖν εἰς ἐκείνην τὴν αἰώνιον ζωήν. Ὅσους
πείσω γενέσθαι μου μαθητὰς, καὶ διδάξω μὴ ἀγοράζειν
ἔλαιον, ἐκεῖ οὐ δύνανται εἰσελθεῖν, οὐδὲ χωρισθῆναι ἐξ
ἐμοῦ.
εʹ. Ὢ τοῦ δεινοῦ τούτου καὶ χαλεποῦ θηρίου, ἵνα καὶ
100
πάλιν εἴπω, πόσον πλῆθος ἠπάτησε μὴ ἐλεεῖν, ποιῆσαν

αὐτοὺς υἱοὺς γεέννης. Ἀκούσατε ἀνελεήμονες οἱ τὰ
σπλάγχνα κλείοντες ἀπὸ τῶν χρείαν ἐχόντων· ἀκούσατε,
οἱ ἀμετάδοτοι καὶ κακοποιοί· ὥσπερ γὰρ οἱ μὴ ἐλεοῦντες
τῆς ἀσπλαγχνίας τυγχάνουσι μαθηταὶ, οὕτω καὶ οἱ θλί-
βοντες καὶ κακοποιοῦντες, οἱ ζημιοῦντες, οἱ τύ-
πτοντες, οἱ φυλακίζοντες, καὶ μάλιστα ἀναιτίους, οἱ ἐκ-
δύοντες, οἱ ἁρπάζοντες, οἱ καταδουλοῦντες ἀδελφοὺς
ἐλευθέρους, οἱ λιμοκτονοῦντες τοὺς ἑαυτῶν δούλους καὶ
γυμνοὺς καταλιμπάνοντες καὶ ἀφειδῶς τύπτοντες, οἱ ἐκ
χηρῶν καὶ ὀρφανῶν ἀδίκως ἁρπάζοντες καὶ πλουτοῦντες·
πάντες οὗτοι τῆς ἀσπλαγχνίας τέκνα καὶ μαθηταὶ τυγ-
χάνουσιν. Ὁ Θεὸς γὰρ ὁ εὔσπλαγχνος καὶ ἐλεήμων περὶ
τῶν ὑποδίκων καὶ ἀναξίων τιμωρίας ἐκέλευσεν ἀφιέναι.

Vol 60, pg 690, ln 77
βοντες καὶ κακοποιοῦντες, οἱ ζημιοῦντες, οἱ τύ-

πτοντες, οἱ φυλακίζοντες, καὶ μάλιστα ἀναιτίους, οἱ ἐκ-
δύοντες, οἱ ἁρπάζοντες, οἱ καταδουλοῦντες ἀδελφοὺς
ἐλευθέρους, οἱ λιμοκτονοῦντες τοὺς ἑαυτῶν δούλους καὶ
γυμνοὺς καταλιμπάνοντες καὶ ἀφειδῶς τύπτοντες, οἱ ἐκ
χηρῶν καὶ ὀρφανῶν ἀδίκως ἁρπάζοντες καὶ πλουτοῦντες·
πάντες οὗτοι τῆς ἀσπλαγχνίας τέκνα καὶ μαθηταὶ τυγ-
χάνουσιν. Ὁ Θεὸς γὰρ ὁ εὔσπλαγχνος καὶ ἐλεήμων περὶ
τῶν ὑποδίκων καὶ ἀναξίων τιμωρίας ἐκέλευσεν ἀφιέναι.
Οἱ ἀναιτίους καταπονοῦντες, τί πάθωσιν; Ἀκούσατε, οἱ
ἀμετάδοτοι, τίνος φίλοι τυγχάνοντες οὐ γινώσκετε·
ἀκούσατε, ἄσπλαγχνοι, τίνος μαθηταὶ γνώμῃ γεγόνατε·
ἀκούσατε, οἱ τυραννοῦντες καὶ καταπονοῦντες ἀδελφοὺς,
τίνος ὑπηρέται καὶ ὑπουργοὶ τυγχάνετε, καὶ μαθόντες
ὁποίαν ἀνάπαυσιν καὶ δωρεὰν ἡτοίμασεν ὑμῖν ἐκεῖθεν,
ποταμοὺς, λάκκους, καὶ χάσματα, καὶ σκότος ἐξώτερον,
καὶ βρυγμὸν ὀδόντων, καὶ ἕτερα ὅμοια, φρίξατε, τρομά-
ξατε, ἰλιγγιάσατε· καὶ καταλιπόντες ταύτην τὴν ἀν-
αίσχυντον καὶ μισόθεον καὶ μισάδελφον ἀσπλαγχνίαν γε-
νώμεθα μαθηταὶ τοῦ εὐσπλάγχνου καὶ ἐλεήμονος Θεοῦ
τοῦ πάντων ἐλεοῦντος καὶ πάντα συγχωροῦντος.

101
Vol 60, pg 698, ln 68
παράκλητον καὶ ἀγαθὸν Πνεῦμα, καὶ πάντα ὑπέμνησε,

καὶ πῶς ὁ πόρνος ἐκ τοῦ βασιλικοῦ γάμου μετ' αἰσχύ-
νης ἐκβάλλεται, πῶς δὲ καὶ αἱ πέντε μωραὶ παρθένοι
διὰ ἀπήνειαν ἔξω ἀπεκλείσθησαν τῆς οὐρανίου χαρᾶς,
πῶς ὁ πλούσιος ἐκεῖνος διὰ τρυφὴν καὶ τὴν ἀνήλεον αὐ-
τοῦ γνώμην ἐν τῷ τόπῳ ἐκείνῳ τῆς βασάνου ἔλαχεν.
Ὁμοίως καὶ ὁ ἕτερος πλούσιος, ὁ τὰς ἀποθήκας ἐκτεί-
νων καὶ συνάγων πολλὰ καὶ κερδαίνων οὐδὲν, ἄφρων
δικαίως ἤκουσεν. Οὐκ ἀγνοεῖτε δὲ τί καὶ οἱ ἐξ εὐωνύ-
μων διὰ ἀμετάδοτον ἤκουσαν. Τὸν δὲ κλέπτην ὁ Κύριος
φονέα ἐκάλεσε λέγων, Ὁ κλέπτης οὐκ ἔρχεται, εἰ μὴ
ἵνα κλέψῃ καὶ θύσῃ καὶ ἀπολέσῃ. Ταῦτα καὶ τὰ
τοιαῦτα διὰ στόματος τῶν ἁγίων τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἐλά-
λησε, κἀγὼ δὲ ὑπέμνησα· καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις ὁ Ἀπό-
στολος κράζει λέγων· Βλέπετε μὴ παραιτήσησθε τὸν
λαλοῦντα. Καὶ ἀρκέσει τέως ὑμῖν τὰ εἰρημένα, καὶ
μάλιστα τοῖς σπουδαιοτέροις, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ πάντα κατὰ τὸν
προειρηκότα καιρὸν οἰκονομήσαντος εἰς τὴν ἡμῶν σωτη-
ρίαν, καὶ προσκαλουμένου εἰς τὴν αἰώνιον αὐτοῦ

Vol 60, pg 702, ln 65
σατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ κατα-

βολῆς κόσμου. Δεῦτε ἐν πρώτοις, οἱ τὴν πίστιν ἄσπι-
λον καὶ ἀμόλυντον φυλάξαντες· δεῦτε, οἱ δι' ἐμὲ πτωχεύ-
σαντες τὴν πνευματικὴν πτωχείαν· δεῦτε, οἱ ἐν ἐρημίαις
καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς μετὰ
τῶν θηρίων διὰ τὸ ὄνομά μου οἰκήσαντες· δεῦτε, οἱ πεν-
θοῦντες καὶ τεθλιμμένοι· δεῦτε, οἱ δι' ἐμὲ πεινά-
σαντες καὶ διψήσαντες· δεῦτε, οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν
δικαιοσύνης· δεῦτε, οἱ ὀνειδισθέντες καὶ μισηθέντες διὰ
τὸ ὄνομά μου· δεῦτε, οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ· δεῦτε, οἱ
ἐλεήμονες· δεῦτε, οἱ εὐμετάδοτοι· δεῦτε, οἱ εὔσπλαγχνοι·
δεῦτε, οἱ ὀρφανοτρόφοι· δεῦτε, οἱ ξενοδόχοι· δεῦτε, οἱ τῶν
χηρῶν προστάται· δεῦτε, οἱ τῶν ἀδυνάτων ἀντιλήπτορες·
δεῦτε, οἱ τῶν ἀσθενούντων παραμυθήτορες· δεῦτε, οἱ τοὺς
ἐν φυλακῇ ἐπισκεπτόμενοι· δεῦτε, οἱ τῶν χρεωστούντων
102
πληρωταί· δεῦτε, οἱ τὰς ψυχὰς τῶν πεινώντων καὶ

διψώντων διὰ τὸ ὄνομά μου ἐμπλήσαντες· δεῦτε, οἱ τῶν
ἀδίκως καταδουλωθέντων καὶ κινδυνευόντων προστάται
θερμότατοι· δεῦτε, οἱ τῶν ἐν ἐξορίᾳ καὶ πικραῖς δουλείαις
εὔσπλαγχνοι ἐλευθερωταί· δεῦτε, οἱ τὸν ἤρεμον καὶ ἡσύ-
χιον βίον δι' ἐμὲ πολιτευσάμενοι· δεῦτε, οἱ παρθενίᾳ καὶ
Ιωάννης Χρυσόστομος. , De paenitentia (sermo 2) [Sp.] Vol 60, pg 704,

ln 41
κἂν νηστείαν, κἂν προσευχὴν, κἂν ἀγρυπνίαν, ξηροφαγίαν

τε πεῖνάν τε καὶ δίψαν, κἂν ὁτιοῦν εἴπῃς χωρὶς ἐλεη-
μοσύνης, οὐδέν ἐστι. Λοιπὸν τί εἴπω πρὸς τὴν ἀπάν-
θρωπον ὑμῶν προαίρεσιν; Διὰ τοῦτο Πορεύεσθε ἀπ'
ἐμοῦ, οἱ κατηραμένοι, εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον. Εἰς γὰρ
τὸ ἐμὸν παλάτιον ἀνελεήμων οὐκ εἰσέρχεται, εἰς τὰς οὐ-
ρανίους μονὰς ἄσπλαγχνος οὐκ ἀξιοῦται· εἰς τὸν ἐμὸν
παράδεισον πονηρὸς ἢ βλάσφημος ἢ πανοῦργος οὐκ ἔρ-
χεται· εἰς τὴν ἐμὴν παστάδα πόρνος ἢ μοιχὸς ἢ ἀρσενοκοί-
της οὐ καταξιωθήσεται· εἰς τὴν ἐμὴν τράπεζαν σκληρὸς ἢ
ἀμετάδοτος οὐκ ἀνακλιθήσεται· εἰς τὰς ἄνω μονὰς ἅρπαξ
ἢ πλεονέκτης οὐ μὴ περιπατήσει· εἰς τὰ ἐμὰ βασίλεια
κλέπτης ἢ λοίδορος οὐ μὴ προσεγγίσει· εἰς τὸ ἄνω θυ-
σιαστήριον ψεύστης ἢ κατάλαλος ἢ μέθυσος οὐκ εἰς-
ελεύσεται· εἰς τὸν ἐμὸν οἶκον φιλάργυρος ἢ ἀποστερη-
τὴς οὐκ ἀναπαύσεται· εἰς τὸ οὐράνιον καταπέτασμα
ἀκάθαρτος ἢ ἀσελγὴς ἢ βέβηλος οὐ διέρχεται· εἰς αἰω-
νίαν ἀνάπαυσιν ῥᾴθυμος ἢ ὑπνώδης ἢ ἀνδροφόνος οὐ
διελεύσεται· εἰς τὸ ἐμὸν δεῖπνον ὀργίλος ἢ γογγυστὴς
ἢ μνησίκακος οὐ μὴ προσψαύσει· εἰς τὸν ἐμὸν νυμφῶνα
φλύαρος ἢ μυθολόγος ἢ γελωτοποιὸς οὐδὲ ὅλως

Vol 60, pg 704, ln 56
τὴς οὐκ ἀναπαύσεται· εἰς τὸ οὐράνιον καταπέτασμα

ἀκάθαρτος ἢ ἀσελγὴς ἢ βέβηλος οὐ διέρχεται· εἰς αἰω-
νίαν ἀνάπαυσιν ῥᾴθυμος ἢ ὑπνώδης ἢ ἀνδροφόνος οὐ
διελεύσεται· εἰς τὸ ἐμὸν δεῖπνον ὀργίλος ἢ γογγυστὴς
ἢ μνησίκακος οὐ μὴ προσψαύσει· εἰς τὸν ἐμὸν νυμφῶνα
φλύαρος ἢ μυθολόγος ἢ γελωτοποιὸς οὐδὲ ὅλως αὐλι-
103
σθήσεται· εἰς αἰώνια σκηνώματα ἀναίσχυντος ἢ φθο-

νερὸς κληρονομίαν οὐκ ἔχει. Μηδεὶς πλανάσθω· οὐδεὶς
ἄδικος ἤ τις τῶν τοιούτων εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρα-
νῶν οὐ καταξιωθήσεται· ἀλλ' ἐκεῖνοι μόνον εἰσελεύσον-
ται, οἱ εὐμετάδοτοι, οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, οἱ πεν-
θοῦντες, οἱ πραεῖς, οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες δικαιοσύνην,
οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, καὶ οἱ εἰρηνοποιοί· οἱ τοιοῦτοι εἰς-
ελεύσονται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, καὶ χαρήσονται
καὶ ἀγαλλιάσονται, ὅτι ὁ μισθὸς αὐτῶν πολὺς ἐν τῷ οὐρα-
νῷ. Ὑμεῖς δὲ, οἱ ἀπάνθρωποι καὶ ἀνελεήμονες, πορεύεσθε
εἰς τὸ πῦρ τὸ ἐξώτερον, τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ
καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. Ὥσπερ γὰρ οὐκ ἠλεήσατε, οὕ-
τω δὴ ὑμεῖς οὐκ ἐλεηθήσεσθε. Λοιπὸν ἀποχωρεῖτε ἀπ'
ἐμοῦ, οἱ ἐργάται τῆς ἀνομίας· ὑπάγετε εἰς τὸ σκότος τὸ
αἰώνιον, οἱ κατηραμένοι καὶ μεμισημένοι, ὅπου ὁ
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In catechumenos [Sp.] Vol 60, pg 740, ln 76
νικητῇ τοὺς μισθοὺς ἀποδίδωσι. Πόθεν τοῦτο δῆλον;

Ἄκουσον τοῦ Δαυῒδ κεκραγότος· Μετ' αὐτοῦ εἰμι ἐν
θλίψει, ἐξελοῦμαι αὐτὸν καὶ δοξάσω αὐτόν. Ὢ
φιλανθρωπίας ἀφράστου! ὢ τῆς ὑπὲρ πάντα λόγον
χρηστότητος! Βλέπε γὰρ ὅπερ λέγει ὁ Δεσπότης· Ἐν τῷ
καιρῷ, φησὶ, τῆς θλίψεως μετ' αὐτοῦ εἰμι, τὴν ἀνάγκην
συμμερίζομαι, ἐξαρπάζω τοῦ κινδύνου. Ταῦτα πάντα
ποιῶ συναγωνιζόμενος. Εἶτα λοιπὸν ὡς βραβευτὴς καὶ
Δεσπότης τὴν φιλοτιμίαν προτίθημι λέγων· Δοξάσω αὐ-
τὸν, μακρότητι ἡμερῶν ἐμπλήσω αὐτόν. Τοῦτο
ποιεῖν εἴωθεν ὁ Δεσπότης καὶ ἐπὶ τὸν εὐμετάδοτον· κοι-
λαίνει τὴν χεῖρα τῷ πένητι δεχομένῳ τὴν εὐποιίαν. Ὅταν
ἀκούσῃς Χριστοῦ χεῖρα, νόει τὴν παλάμην τὴν βαστά-
ζουσαν τῆς οἰκουμένης τὰ πέρατα. Ἐκτείνει τοίνυν τὴν
δεξιὰν ἀποῤῥήτως, λάθρα τοὺς ὀβολοὺς ὑποδέχεται,
σημειοῦται τοῦ διδόντος τὸ πρόσωπον, ἐπὶ γῆς τὴν εὐ-
εργεσίαν λαμβάνει, καὶ ἐν οὐρανῷ τὰς ἀμοιβὰς εὐτρε-
πίζει. Καὶ πῶς, καὶ πότε ποιεῖται τὴν ἀντίδοσιν; Ὅταν
ἔλθῃ, φησὶν, ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ τοῦ
Πατρὸς αὑτοῦ, καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ' αὐ-
τοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὑτοῦ·
Δίδυμος Καίκος.De trinitate (lib. 2.1-7) [Sp.]

104
τοῦ στόματος αὐτοῦ πᾶσαι αἱ δυνάμεις αὐτῶν.”

εἶπεν γὰρ “κύριον” μὲν τὸν θεὸν πατέρα,
“λόγον” δὲ τὸν μονογενῆ υἱόν,
δι' οὗ καὶ παρ' οὗ ἐκτίσθησαν,
“πνεῦμα” δὲ τὸ ἐνυπόστατον
ἅγιον πνεῦμα τοῦ θεοῦ,
παρ' οὗ ἁγιασθέντες ἐνεδυναμώθησαν.
αὐτὸ γάρ ἐστιν τὸ θεϊκὸν ὄνομα,
τὸ παντοκρατορικὸν καὶ ὑπερέχον ἀξίωμα,
τὸ σὺν πατρὶ καὶ υἱῷ μνημονευόμενον καὶ συνδοξαζόμενον·
τὸ ἁγιαστικὸν καὶ ζωοποιὸν καὶ φωτὸς οὐρανίου μεταδοτικόν·
τὸ φρουρητικὸν ἑκάστων τῆς ἐν ταυτότητι διαμονῆς·
τὸ προφήταις καὶ ἀποστόλοις ἐνηχῆσαν,
καὶ μάρτυρας ἀντιστῆναι τυραννικῇ ὠμότητι ἐνισχύσαν·
τὸ ἀνακαινίζον καὶ ἐλευθεροῦν ὡς κύριος,
καὶ υἱοὺς θεοῦ ἡμᾶς ποιοῦν ὡς πνεῦμα υἱοθεσίας·
τὸ ἀπελαῦνον τῷ φωτίσματι δαιμόνων στίφη,
καὶ τὸν ἀντικείμενον καταισχύνον·
τὸ ἀναπετάζον ἡμῖν τὰς οὐρανῶν πύλας,
καὶ ἄγον ἐπὶ τὴν εἴσοδον τῆς σωτηρίας,
καὶ τῆς ἀγγέλων πολιτείας καὶ ὑμνῳδίας ἐργαζόμενον κοινωνούς·
Δίδυμος Καίκος.Commentarii in Zacchariam Book 2, section 146, line 6
ἄσπιλον ἑαυτὸν τηρεῖν ἀπὸ τοῦ κόσμου.»

Ὁ οὕτω Θεὸν θεραπεύων, πῶς ἂν ἀδίκως κρίνοι τού-
τους οὓς ἐπισκέπτεται ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν, ἀναπληρῶν αὐτῶν τὰ
ὑστερήματα διὰ ἐλεημοσύνης καὶ ἄλλης ἐπικουρίας καὶ προ-
στασίας ἧς ἐὰν χρῄζωσιν οἱ εὐεργετούμενοι;
Ὅνπερ δὲ τρόπον οὐ δεῖ χήραν καὶ ὀρφανὸν καταδυνα-
στεύειν δι' ἀνδρὸς καὶ γονέων ἐρημίαν, οὕτως οὐδὲ προσήλυτον
ἐπιξενούμενον παρὰ τοὺς οἷς προσέφυγεν, ἡγουμένους αὐτὸν
αὐτόχθονα καὶ συμπολίτην. Κἄν τις δὲ τῶν ὠνομασμένων, χήρας
φημὶ καὶ ὀρφανοῦ καὶ προσηλύτου, ἐστέρηται χρημάτων, καὶ
τούτῳ ἰσότητος μεταδοτέον, οὐ καταδυναστεύοντα ἢ ἄλλως πως
καταπονοῦντα.
Καλὸν μὲν οὖν καὶ Θεῷ ἀρέσκον προΐστασθαι τῶν οὕτως
ἐχόντων καθ' ἱστορίαν, μάλιστα δὲ κατ' ἀναγωγήν.
Ἐπαινεῖται χήρα κατὰ θεωρίαν ἀνηγμένην ἡ ἀποβα-
λοῦσα ὃν εἶχεν κακὸν ἄνδρα, οὐχ ἕτερον ὄντα τοῦ διαβόλου ἢ
105
ἄλλου τινὸς πονηροῦ πνεύματος. Ὡσαύτως ὀρφανὸς ἀγαθός ἐστιν

ᾧ τέθνηκεν ὁ κατὰ ἁμαρτίαν γεννήσας αὐτὸν πατήρ. Τούτου
σύμβολον ὑπάρχει ὁ ἐξελθὼν ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρὸς ἑαυτοῦ
ὑπὸ Θεοῦ κληθείς, κἀκείνη πρὸς ἣν εἴρηται ἐν Ψαλμοῖς·
»Ἐπιλαθοῦ τοῦ λαοῦ σου καὶ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου»,
Δίδυμος Καίκος.Commentarii in Zacchariam Book 5, section 16, line 7
ἀνυσθέντος, οἱ τέλειοι τῆς Ἐκκλησίας μόνοι ὑπολειφθήσονται ἐν

αὐτῇ, ἵνα αὐτοὶ μὲν «Θεοῦ λαὸς» χρηματίσωσιν, αὐτὸς δὲ
»αὐτῶν Θεὸς» ὁμολογηθῇ.
Ἐπίστησον ἀκριβῶς εἰ καὶ τρίτη θεωρία λεχθῆναι δύνα-
ται εἰς τὰ προκείμενα. Ἑκάστη τῶν ἀρετῶν μέση κεῖται κακιῶν
δύο, ὑπερβολῆς καὶ ἐλλείψεως· ἡ ἀνδρεία καὶ ἡ σωφροσύνη, ἣ
μὲν μέση ἐστὶν θρασύτητος καὶ δειλίας, ἣ δὲ ἀκολασίας καὶ ἠλι-
θιότητος, ὡς αὖ ἡ εὐσέβεια ὑπ̣[ερβολὴ]ν̣ ἔχει τὴν δεισι[δαιμο-
νί]α̣ν, ἔλλειψιν δὲ τὴν ἀσέβειαν. Ὁμ[οίως κα]ὶ ὁ ἐλευθέριος
κ̣[οινων]ικὸς καὶ μεταδοτικὸς ὑπάρχων̣ [ἕ]ξ̣ιν ἔχει βελτίστη[ν,
ἧς ἀ]σωτία ὑπερβολή, ἔλλειψις δὲ φειδω[λί]α̣.
Καὶ ἐπεὶ τῶν ἁμαρ[ταν]όντων οἳ μὲν κατὰ τὰς ὑπερβο-
λ[άς,] θρασύτητα, δεισιδαιμ[ονί]α̣ν, ἀσωτίαν πεποίωνται, οἳ δὲ
κ[ατὰ τ]ὰς ἐλλείψεις, ἀσέβ[ειαν,] δειλίαν, φειδωλίαν, ἀναγκαίως
τὰ δύ[ο] τάγματα καὶ μέρη τα[ῦτ]α ὀλοθρεύεται καὶ ἐκλείπει
τιμωρίᾳ ὑποπεσόντα, τοῦ τρίτ[ο]υ τελειουμένου, πυρουμένου καὶ
δοκιμαζομένου κατὰ τὸ ἀργ[ύ]ριον καὶ τὸ χρυσίον, ἅ ἐστιν λόγος
καὶ νοῦς, τῷ κατὰ τὰς ἀντακολουθούσας ἀρετὰς δεδοκιμάσθαι
καὶ τετελειῶσθαι ὑπερβεβηκότος τὰς ἐλλείψεις καὶ ὑπερβολάς.
Ῥηθείη ἐκ περιουσίας καὶ ἑτέρα ἐπιστημονικὴ νόησις
Δίδυμος Καίκος.Fragmenta in Psalmos (e commentario altero)

Fragment 475, line 1
ταραχήν. Ps 45,5a
Πόλιν θεοῦ ἤτοι τὴν ἐκκλησίαν ἢ τὴν Ἱερουσαλὴμ τὴν ἐπουράνιον
νομιστέον
λέγεσθαι. Ταύτην τὴν ἑκατέρως χρηματίζουσαν πόλιν τοῦ θεοῦ
εὐφραίνουσιν
106
τὰ ὁρμήματα τοῦ ποταμοῦ. ποταμὸς δέ ἐστιν ὁ τοῦ θεοῦ λόγος ὁ ἐξ

Ἐδὲμ τῆς θείας τρυφῆς ἐκπορευόμενος καὶ πάντα τὸν πνευματικὸν
παράδεισον
ἐπάρδων καὶ πάντας καλῶν πρὸς ἑαυτὸν Εἴ τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ
πινέτω· ὁρμήματα δ' αὐτοῦ αἱ κατὰ μέρους διδασκαλίαι ἢ ἔννοιαι ἃς

ὑποβάλλει τῇ ψυχῇ.
Ps 45,5b Ὁ ὕψιστος κατ' οὐσίαν ἅγιος ὑπάρχων μεταδοτικὸς ἁγιότητός
ἐστιν· ὅθεν ἁγιάζει πάντας τοὺς ἐν οἷς κατασκηνοῖ, σκήνωμα αὐτοῦ
καλουμένους. δύναται δὲ καὶ ὃ ἀνέλαβε σῶμα ἐκ τῆς παρθένου σκήνωμα
αὐτοῦ τυγχάνον ἁγιάζειν
ἐν αὐτῷ γεγενημένου. συνῳδὸν τούτῳ Τὸ γεννώμενον ἐν σοὶ ἅγιον
κληθή-
σεται υἱὸς θεοῦ ζῶντος.
Ps 45,6a
Ὁ θεὸς ἐν μέσῳ τῆς πόλεως ἱδρυμένος οὐ σαλευθήσεται, οὐ
καταλιμπάνων
αὐτὴν διὰ τὴν προσοῦσαν αὐτῇ ἀναμαρτησίαν. σαλεύεται γὰρ ἀπὸ τῶν
ἁμαρτανόντων· ὅθεν καὶ τῷ Ἀδὰμ τὸ ἁμαρτάνειν περιπατῶν εὑρίσκεται,
καὶ ἐν τῷ Ζαχαρίᾳ φησὶν Πορεύσεται ἐν σάλῳ ἀπειλῆς ὁ κύριος.
Ps 45,6b
Δίδυμος Καίκος.In Genesim Codex page 180, line 7
σ[..]θ̣αι τῆς διαθέσεως, οὐχ ὃν δεῖ τρόπον ἔχ[...]κα...τος.

Πᾶ[ς]α πρᾶξις μὴ μετὰ τοῦ πρέποντος λογις[μοῦ]
γινομένη [ἀ]τελής ἐστι, κἂν τὸ ἀποτέλεσμα γίνη̣[ται]
τέ̣λειο̣ν, μ[αρ]τυρεῖται δὲ ὁ δίκαιος ὡς καὶ ποιήσας
κα[...]... ... .ο[... ... Το]ῦτο γὰρ καὶ ὁ Σωτὴρ
παιδεύει λέγων· «Ἐλεᾶτε καὶ ἐ[λεηθήσες]θε«, βούλεται
δὲ τὸν ἔλεον μὴ μετὰ ς[αλ]πίγγω[ν γίνεσθ]αι, ὅ ἐστιν
μὴ ἐμπομπεύειν καὶ ἐναλαζ[ον]εύες[θαι ταῖς] ἐνδείαις τῶν
πενομένων· «Γίνεσθε« γάρ [φη]σιν «τ[έλειοι ὡς] ὁ
Πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τέλειός ἐστιν«· ὁ [Θεὸς] γὰρ
[ἑαυτοῦ] μεταδοτικός ἐστιν καὶ οὐκ ἄλλοθεν δ[εχό]μεν[ος·
οὕτ]ω καὶ ὑμεῖς τὸ μεταδοτικὸν ζηλώσατε, [καθὰ] παρα[ινεῖ
κ]αὶ ὁ μακάριος Παῦλος· «Μακάριόν ἐστι μᾶ[λλον]
διδόν[αι ἢ λ]αμβάνειν«. Οὐ γὰρ ὁ λαμβάνων μιμεῖται
[τὸν] Θεόν· ὁ [γὰρ Θεὸ]ς παρ' οὐδενός τι δέχεται, ἀλλὰ
χορηγὸ[ς τῶν] πάντ[ων ἀ]γαθῶν. Ὁ μιμητὴς οὖν τοῦ
Θεοῦ δίδωσιν.
107
Δίδυμος Καίκος.In Genesim Codex page 180, line 8
Πᾶ[ς]α πρᾶξις μὴ μετὰ τοῦ πρέποντος λογις[μοῦ]

γινομένη [ἀ]τελής ἐστι, κἂν τὸ ἀποτέλεσμα γίνη̣[ται]
τέ̣λειο̣ν, μ[αρ]τυρεῖται δὲ ὁ δίκαιος ὡς καὶ ποιήσας
κα[...]... ... .ο[... ... Το]ῦτο γὰρ καὶ ὁ Σωτὴρ
παιδεύει λέγων· «Ἐλεᾶτε καὶ ἐ[λεηθήσες]θε«, βούλεται
δὲ τὸν ἔλεον μὴ μετὰ ς[αλ]πίγγω[ν γίνεσθ]αι, ὅ ἐστιν
μὴ ἐμπομπεύειν καὶ ἐναλαζ[ον]εύες[θαι ταῖς] ἐνδείαις τῶν
πενομένων· «Γίνεσθε« γάρ [φη]σιν «τ[έλειοι ὡς] ὁ
Πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τέλειός ἐστιν«· ὁ [Θεὸς] γὰρ
[ἑαυτοῦ] μεταδοτικός ἐστιν καὶ οὐκ ἄλλοθεν δ[εχό]μεν[ος·
οὕτ]ω καὶ ὑμεῖς τὸ μεταδοτικὸν ζηλώσατε, [καθὰ] παρα[ινεῖ
κ]αὶ ὁ μακάριος Παῦλος· «Μακάριόν ἐστι μᾶ[λλον]
διδόν[αι ἢ λ]αμβάνειν«. Οὐ γὰρ ὁ λαμβάνων μιμεῖται
[τὸν] Θεόν· ὁ [γὰρ Θεὸ]ς παρ' οὐδενός τι δέχεται, ἀλλὰ
χορηγὸ[ς τῶν] πάντ[ων ἀ]γαθῶν. Ὁ μιμητὴς οὖν τοῦ
Θεοῦ δίδωσιν.
Cyrillus Scr. Eccl., Catecheses ad illuminandos 1-18 Catechesis 3, ch.8,

line 2
τὸ ἐν Ἄσμασιν ἐκεῖνο· Ἐξεδυσάμην τὸν χιτῶνά μου, πῶς ἐν-

δύσομαι αὐτόν; Ἀλλ' ἴσως ἐστί τις ἐν ὑμῖν ὑποκριτὴς, ἀν-
θρωπάρεσκος, καὶ τὸ μὲν εὐλαβὲς ὑποκρινόμενος, μὴ ἀπὸ καρ-
δίας δὲ πιστεύων, Σίμωνος ἔχων τοῦ μάγου τὴν ὑπόκρισιν· οὐχ
ἵνα μεταλάβῃ τῆς χάριτος προσελθὼν, ἀλλ' ἵνα πολυπραγμονήσῃ
τὸ διδόμενον· ἀκουέτω καὶ οὗτος παρὰ Ἰωάννου· Ἤδη δὲ καὶ
ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ῥίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον
μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν, ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται· ἀδυς-
ώπητος ὁ δικαστὴς, ἄφελε τὴν ὑπόκρισιν.
Τί οὖν δεῖ ποιεῖν; καὶ τίνες εἰσὶν οἱ καρποὶ τῆς με-
τανοίας; Ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι· [ἀξιόπιστος
ἦν ὁ διδάσκων, ἐπειδὴ καὶ πρῶτος ἐπετέλει τὸ διδασκόμενον·
οὐκ ἐδυσωπεῖτο λέγειν· οὐ γὰρ ἐπεῖχεν ἡ συνείδησις [κωλύουσα]
τὴν γλῶσσαν] καὶ ὁ ἔχων βρώματα, ὁμοίως ποιείτω. Πνεύμα-
τος ἁγίου χάριτος ἀπολαῦσαι θέλεις, καὶ βρωμάτων αἰσθητῶν
πένητας οὐκ ἀξιοῖς; τὰ μεγάλα ζητεῖς, καὶ μικρῶν οὐ μεταδί-
δως; κἂν τελώνης, κἂν πόρνος ᾖς, ἔλπιζε τὴν σωτηρίαν. Οἱ τε-
λῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ·
καὶ μάρτυς ὁ Παῦλος λέγων· Οὔτε πόρνοι, οὔτε εἰδωλολάτραι,
108
οὔτε οἱ καθεξῆς, βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσιν. Καὶ ταῦ-

τά τινες ἦτε· ἀλλὰ ἀπελούσασθε, ἀλλὰ ἡγιάσθητε· οὐκ εἶπε,
Palladius Scr. Eccl., Historia Lausiaca (recensio G) Vita 49, section 2,

line 7
ἑαυτὸν καθεῖρξε καὶ ἐπὶ τρία ἔτη ἐν τῷ μνήματι ἐν προς-

ευχαῖς διετέλει, μὴ νύκτωρ μὴ μεθ' ἡμέραν μὴ καθίσας,
μὴ ἀναπεσών, μὴ βαδίσας ἔξω. Οὗτος κατηξιώθη χαρίσμα-
τος κατὰ δαιμόνων.
Νυνὶ δὲ ἐπανελθὼν ἐπὶ τὴν πατρί-
δα ἠξιώθη πρεσβυτερίου, συναγαγὼν ἀδελφότητα ἀνδρῶν τε
καὶ γυναικῶν, διὰ τῆς σεμνῆς πολιτείας καὶ τὸ ἑαυτοῦ ἄρρεν
τῆς ἐπιθυμίας ἐλάσας καὶ τὸ τῶν γυναικῶν θῆλυ τῇ ἐγκρα-
τείᾳ φιμώσας, ὡς πληροῦσθαι τὸ γεγραμμένον· «Ἐν Χριστῷ
Ἰησοῦ οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ». Ἔστι δὲ καὶ φιλόξενος
καίπερ ὢν ἀκτήμων, εἰς ἔλεγχον τῶν ἀμεταδότων πλουσίων.]
Περὶ Γαδδανᾶ
Ἔγνων γέροντα Παλαιστῖνόν τινα Γαδδανᾶν ὀνόματι,

ὃς τὸν ἄστεγον ἔζησε βίον εἰς τοὺς περὶ τὸν Ἰορδάνην τό-
πους. Τούτῳ ποτὲ Ἰουδαῖοι κατὰ ζῆλον ἐπιθέμενοι ἐν τοῖς
περὶ τὴν Νεκρὰν θάλασσαν τόποις ξίφος γυμνώσαντες ἐπῆλ-
θον. Καὶ συνέβη πρᾶγμα τοιοῦτον· ἐν τῷ τὸ ξίφος ἐπᾶραι
καὶ βουληθῆναι σπᾶσαι κατὰ τοῦ Γαδδανᾶ ἀπεξηράνθη ἡ
χεὶρ τοῦ τὸ ξίφος γυμνώσαντος, πεσόντος τοῦ ξίφους ἀπὸ
τῆς δεξιᾶς τοῦ ἔχοντος.
Moses Alchem., Εὐποία καὶ εὐτυχία τοῦ κτισαμένου καὶ ἐπιτυχία

καμάτου καὶ μακροχρονία βίου (e cod. Paris. B.N. Vol. 2, page 315, line
3
αἰγύπτιον δριμὺ, καὶ χολὴν ταυρίαν· καὶ συνλειώσας, ποίησον πηλῶ-

δες· καὶ ξηράνας ἐν ἡλίῳ ἐπὶ ἡμέρας γʹ, λειώσας, κατάγγισον ἐν
ληκυθίῳ, καὶ ὄπτα ἐν ᾧ ταύτης μόνης ἐπὶ ἡμέρας ε'. Εἶτα ἀνελόμενος
λείε, πρόσβαλε κόμμι· λείωσον μέρη οὐγγ. ιʹ, καὶ ἐπίβαλε. Ποίει
πηλῶδες καὶ χώνευσον τὸν κρόκον, καὶ ἐπίβαλε τὸ φάρμακον· καὶ
ὅταν γίνηται ὁ κρόκος χλωρὸς καὶ τριπτὸς,λαβὼντοῦ τρίπτοντος
χρυσοῦ μέρος αʹ, χώνευσον, καὶ εὑρήσεις χρυσόν. Εἰ δὲ θέλεις πρώ-
109
τιστον καὶ καλοποίητον,λαβὼνἐργασθέντος χρυσοῦ μέρη δʹ, καὶ

τοῦ μέρος αʹ, συγχωνεύσας, εὑρήσεις χρυσὸν δόκιμον καὶ κάλλις-
τον. Κρύπτε τοῦτο, πολλά τε βεβαμμένου χρυσοῦ τὸ θεῖον καὶ ἀμετά-
δοτον μυστήριον.
Ἔπειτα καὶ τὸ σῶμα τῆς μαγνησίας προσέρεται.
Λαβὼν μαγνησίαν θηλυκὴν, λείωσον ἐπιμελῶς· βαλὼν ἐν βατανίῳ
ἅλας οὐγγ. βʹ, ἐπιπώμασον ἑτέρῳ βατανίῳ, ἵνα μὴ ἐκπνεύσῃ τὸ σῶμα
τῆς μαγνησίας καὶ ἀπόληται. Καὶ λαβὼν οὖν τὸ βατάνιον τὸ θεῖον
παρόμοιονστῆσονἔγγιστα τοῦ στηλαρίου ἐπὶ ἡμέρας βʹ. Εἶτα λαβὼν
τὸ βατάνιον, ἀνακαλύψας, περίξυσον, καὶ βαλὼν εἰς θείαν, καὶ ἀνα-
λειώσας, βάλε ἐν τῷ δευτέρῳ βατανίῳ· καὶ πάλιν περιπηλώσας τὰς
ἁρμογὰς, δὸς ἐν τῷ ὀπτανίῳ ἀνὰ μέσον τὸ θεῖονεἰςτὸ ἀγγεῖον ἐκ
δεξιῶν, ἐπίβαλε ἐπὶ ἡμέρας γʹ· καθ' ἡμέραν ἀπολάμβανε καὶ λείου,
καὶ περιπήλωναι, ἕως γένηται λευκόν· καὶ λαβὼν ἐξ αὐτοῦ μέρη δʹ,
Λιβάνιος. Epistulae 1-1544 Epistle 587, section 2, line 2
τῶν φίλων δεύτερον. ἀλλ', οἶμαι, πρόφασιν ἥρπασας εἰς ῥᾳ-

θυμίαν.
πεπόμφαμεν δὲ ὑμῖν ὧν ἡμῖν τὸ ὄρος τρέφει. σὺ
δ', εἰ καὶ μὴ δοῦναι χάριν ἕτοιμος, ἀλλ' ἀμείψασθαι φάνηθι
μὴ κακός.
Ἀλκίμῳ.
Ἔλαβόν σου διὰ Θώρακος ἐπιστολήν, γράμματα δὲ ἐπ'

ἐκείνῃ δώσειν εἰπών, ἀφ' ὧν ἂν ἦν μοι μαθεῖν, ὅ τι δεῖ σοι
πραχθῆναι, μόλις μὲν ἐντυγχάνει, δίδωσι δὲ οὐδὲ τότε.
ἐκείνων μὲν οὖν ἢν λάβω, φανοῦμαί σοι τοιοῦτος οἷον
ἐλπίζεις· τῶν ἄρκτων δὲ ἡμῖν ἡ πόλις ὑμῶν μεταδότω. σοὶ
δὲ διαλεγόμενος περὶ ὧν δεῖ γενέσθαι παρὰ τοῦ κοινοῦ τάχ'
ἴσως οὐχ ἁμαρτάνω· πειθομένην γὰρ ἔχεις καλῶς ποιοῦσαν
τὴν πόλιν.
ἐνθυμοῦ δὲ ὅτι τὸ αὐτὸ καὶ ἡμῖν καὶ ὑμῖν
οἴσει κρότον, ἡμῖν μὲν ὡς σπουδῇ χρησαμένοιςεἰςτὸ λα-
βεῖν, ὑμῖν δὲ ὡς ἄνευ φθόνου δεδωκόσιν. ἡδὺ δέ που τὸ τῆς
ἄρκτου θαυμαστὰ ἐργαζομένης τὸν ἐρόμενον,πόθεν δὲ αὕτη;
παρὰ Βιθυνῶνἀκοῦσαι.
110
Λιβάνιος. Orationes 1-64 Oration 30, section 42, line 11
Ἐγὼ δὲ ἠξίουν τὸν πρὸ τοῦδε τὰ μὲν τῶν

ἐναντίων καθαιρεῖν καὶ κατασκάπτειν καὶ κατακάειν,
ἐπειδήπερ ἐγνώκει τῶν θεῶν καταφρονεῖν, εἰ καὶ ἱερῶν
γε καὶ ὁ τῶν ὄντων τοῖς πολεμίοις φειδόμενος ἀμείνων,
οἰκείων μέντοι ναῶν πόνῳ καὶ χρόνῳ καὶ πολυχειρίᾳ
καὶ πολλοῖς ταλάντοις κατεσκευασμένων καὶ προκιν-
δυνεύειν ἄξιον. εἰ γὰρ πανταχόθεν μὲν σωστέον
τὰς πόλεις, λάμπουσι δὲ τούτοις μᾶλλον ἢ τοῖς ἄλλοις
αἱ πόλεις καὶ οὗτοι τῶν ἐν αὐταῖς μετά γε τὰ κάλλη
τῶν βασιλείων κεφάλαιον, πῶς οὐ καὶ τούτοις μετα-
δοτέον προνοίας καὶ ὅπως ἐν τῷ σώματι τῶν πόλεων
εἶεν σπουδαστέον; πάντως δέ εἰσιν οἰκοδομήματα κἂν
εἰ μὴ νεῴ γε. δεῖ δέ, οἶμαι, τῷ φόρῳ τῶν δεξομένων.
δεχέσθω τοίνυν ἑστώς, ἀλλὰ μὴ καταφερέσθω. μηδὲ
τὸ χεῖρα μὲν ἀποκόπτειν ἀνθρώπου δεινὸν ἡγώμεθα,
πόλεων δὲ ὀφθαλμοὺς ἐξορύττειν μέτριον μηδ' ἐν μὲν
τοῖς σεισμοῖς τὸ πίπτον ὀδυρώμεθα, σεισμῶν δὲ οὐκ
ὄντων οὐδὲ βλαπτόντων αὐτοὶ τὸ 'κείνων ποιῶμεν.
οὐκοῦν τῶν μὲν βασιλέων οἱ νεῲ κτήματα,
καθάπερ καὶ τὰ ἄλλα, τὸ δὲ τὰ αὑτῶν καταποντίζειν
ὅρα εἰ σωφρονούντων. ἀλλ' ὁ μὲν βαλάντιον ῥίπτων
Λιβάνιος. Orationes 1-64 Oration 31, section 17, line 9
ἑκόντες συγκεχωρήκατε κύριοι τοὺς ἔχοντας ὄντες ἀφε-

λέσθαι.
τοὺς μὲν οὖν μείζους ὑμετέρους εἶναι
δεῖ τῶν ἀναλισκόντων καὶ χορηγούντων καὶ πολλαῖς
δαπάναις, ταῖς μὲν ἐγκυκλίοις, ταῖς δὲ καιναῖς ὑπα-
κουόντων. ἐκ δὲ τῶν ἐλαττόνων δότε τοῖς ῥήτορσιν
ἀναπνεῦσαι καὶ ποιήσατε τὰς ψυχὰς αὐτοῖς ὑψηλὰς
τῶν οὐ λειτουργούντων ἀξιωτέρους τούσδε νομίσαντες,
οὓς εἴ τις φαίη λειτουργεῖν, ἴσως οὐκ ἂν ἁμάρτοι, ἢ
μέρους τῶν ὄντων ὑμῖν, εἰ τοῦθ' ἥδιον, ἀπο-
στάντες, πάντως δὲ μετάδοτε τῶν ἀγρῶν. παρ' ὧν εἰ
καὶ λεπτὴν ἕξουσι τὴν ἐπικουρίαν, ἀλλὰ τοῦ γε μη-
δενὸς τὸ μικρὸν ἄμεινον.
ἂν ταύτης, ὦ ἄνδρες
πολῖται, τύχωσι τῆς βοηθείας, οἱ μὲν εἰς τροφήν, οἱ
νέοι δὲ εἰς λόγους ἔσονται κεκερδακότες. ὥσπερ γὰρ
111
ἥτις ὄμβρων ἀπολαύει χώρα γενναίους καὶ πολλοὺς

ἀποδίδωσι τοὺς καρπούς, οἱ δὲ αὐχμοὶ ταῖς γοναῖς
ἐναντιοῦσθαι πεφύκασιν, οὕτω τοῖς παιδεύουσιν ἡ μὲν
ὑπὲρ τῶν ἀναγκαίων φροντὶς ἀποστρέφει τὴν γλῶτ-
ταν, ἡ δὲ τῶν ἐπιτηδείων ἀφθονία προκαλεῖται πηγάς.
Λιβάνιος. Declamationes 1-51 Declamation 17, (subdivision) 1, section

15, line 8
τάνοντας πλησίον, ἀνὴρ Ἀθηναῖος, πόλεως

ἐλευθέρας, κηδομένης τοῦ γένους, τὸ τῆς Ἑλ-
λάδος περιστελλούσης ἀξίωμα.
ταῦτα εἴκαζον
Ἀθηναίῳ μὲν ἀνδρὶ πρέποντα, πόρρω δὲ τῆς Αἰσχίνου
δωροδοκίας, ὡς εὐθὺς ἐπεδείχθη. καθημένων γὰρ τῶν
ἀμφικτυόνων καὶ τῶν πάλαι καταισχυνάντων αὑτοὺς
Θετταλῶν τε καὶ Θηβαίων πολλὰ μὲν τὸν Φίλιππον
ἐπαινεσάντων, πολλὰ δὲ τῶν οὐκ ἔτ' ὄντων Φωκέων
κατηγορησάντων καὶ τελευταῖον εἰπόντων, ὅτιτούτῳ
μέντοι μεταδοτέον τοῦ συνεδρίου πολὺ βελ-
τίονι Φωκέων βασιλεῖ καὶ δικαιοτέρῳ τὰς ἐκεί-
νων ψήφους ἔχειν,εἰκὸς μὲν ἦν ἐπὶ τούτοις
τὸν ἡμέτερον πυλαγόραν σχετλιάσαι καὶ μαρτύρασθαι
μὲν ἥρωας, καλέσαι δ' ἐν Πυθοῖ τὸν Πύθιον, πάντα
δ' ἐμπλῆσαι βοῆς ἐπιτιμῶντα, μεμφόμενον, αἰτιώμενον,
κλείοντα τὸ συνέδριον τῷ βαρβάρῳ· ὁ δὲ τί ποιεῖ καὶ
πῶς τὴν παρ' ὑμῶν χειροτονίαν ἐτίμησεν;

48, line 8
πολλήν τινα πονηρίαν ἢ βλάβην ἐν τοῖς ἐμοῖς πολι-

τεύμασιν ὑμεῖς ἰδόντες οὐδὲν ἐπισχόντες ἀγώγιμον
εὐθὺς ἐψηφίσασθέ με παραδοθῆναι.
ταῦτα οἱ
χρηστοί, οἱ τοὺς ξένους οἰκτείρειν εἰωθότες, οἱ τοὺς
ἱκέτας αἰδούμενοι, παρ' οἷς βωμὸς Ἐλέου, οἱ τὰς τῶν
ἄλλων κλαίοντες συμφοράς,οἱμηδὲ τὰ τοιαῦτα τῶν
δραμάτων ἀνεχόμενοι ἐν οἷς Ἕλληνες ὑπὸ βαρβάρων
ἁλίσκονται. ἐμὲ δὲ ἀδακρυτὶ παρεδώκατε ὀδυρόμενον·
ὑμεῖς με ἀποκτείνατε, τῆς Ἀττικῆς μοι μετά-
112
δοτε γῆς, μετὰ τῶν ἐν Χαιρωνείᾳ με νε-

κρῶν θάψατε.οὐ γὰρ ᾔδειν οἷος ὁ τρόπος ἦν Μακε-
δόνων, ἀλλὰ τὸν ἀγαθὸν ἐφοβούμην Φίλιππον. ὑπερ-
οφθεὶς οὖν καὶ μηδενὸς ἐλέου τυχὼν ὑφ' ὑμῶν, οὐ τῇ
ὑμῶν ἀναλγησίᾳ ταῦτα, τῇ δὲ ἐμῇ λογίζομαι φρενο-
βλαβείᾳ καὶ κακοδαιμονίᾳ δικαίως.
ὑμεῖς μὲν οὖν
ἴσως ὑπ' εὐκολίας καὶ φιλανθρωπίας ἐπελάθεσθε τῶν
ὑμῖν δεδογμένων, καὶ γάρ ἐστιν ὑμῖν τὸ μὴ μνησικα-
κεῖν πάτριον, ἐμοῦ δὲ ἐγγέγραπται ταῦτα τῇ ψυχῇ καὶ
ἀκριβῶς ταῖς μνήμαις τῶν ἐμαυτοῦ κακῶν

24, line 5
ἐμοὶ δοκεῖ. οὐ γὰρ καθεύδει γε, ἀλλὰ καὶ ἡ νὺξ εἰς

νυκτηγορίαν αὐτῇ πολλάκις παραναλίσκεται, κἂν βια-
σθεῖσά ποτε παραδέξηταί τι τοῖς ὀφθαλμοῖς ὕπνου,
πάντα αὐτῇ πλὴν τῆς γλώττης κοιμίζεται, ἡ δὲ τὸ
αὑτῆς ἀπεργάζεται καὶ γίγνεταί μοι χαλεπωτέρα τῶν
ἐμπίδων.
Ὁρᾶτέ με, ὦ βουλή, συντετηκότα. μεθ' ἡμέραν
κόπτομαι, νυκτὸς διαφθείρομαι. μισῶ σιτία, μισῶ ποτά.
τὸ πᾶσιν ἥδιστον φεύγω, τὸ ζῆν. ἔναυλον ἔχω τὴν
λαλιάν. ἐν τῇ ψυχῇ περιφέρω τὴν ἀηδίαν. ἀμύνατέ
μοι, πρὸς Διός, μετάδοτέ μοι τοῦ φαρμάκου, ῥύσασθέ
με φωνῆς ἀπαύστου.
Καὶτί,φησιν,ἀτυχεῖς τοσοῦτον δι' ὃ καὶ
τελευτᾶν ἀξιοῖς; ποίαν οὐσίαν ἀπολώλεκας; τί
λελώβηταί σοι τοῦ σώματος; ποίᾳ συμφορᾶς
ὑπερβολῇ καταληφθεὶς οὐκ ἀνέχῃ ζῆν;

24, line 7
νίαν, παράνοιαν, λιμόν, τὸ τεθνηκότας ἐν ἀνθρώποις

εἶναι, οὗτοί μοι τὸν τρόφιμον ἀπολωλέκασι καί μοι
τὸ κώνειον παρ' ὑμῖν προπίνουσι αὐτοὶ πιόντες ἂν
εἰκότως καὶ πρὸ ἡμῶν, εἴ γε ἐσωφρόνουν.
ἀρίστου καιρὸς ἦν, ὁ τρόφιμος δ' οὐδαμοῦ. δειπνεῖν ἔδει καὶ
πάντα ηὐτρέπιστο, ὁ δ' ἦν ἔτι παρ' ἐκείνοις μελαγ-
113
χολῶν. ἑσπέρα καὶ περαιτέρω τῆς ὥρας, ὁ δ' ἐπάνεισι

λιμοῦ μετέχων καὶ αὑτὸν κατέβαλεν οὐκ ἐπὶ σκίμπο-
δος, ἀλλ' ἐπὶ τῆς γῆς καὶ φαύλην εὐνὴν ὑποθεὶς
ἄρτου μετάδοτε,φησίν,ἀρκεῖ δέ μοι καὶ ὕδωρ
πίνειν.καὶ ὕπνον ᾑρεῖτο ἐπὶ τοῦ σχήματος. ἑωθινὸς
δ' ἀναστὰς καὶ φυγὰς τῆς οἰκίας γενόμενος ἦν παρ'
ἐκείνοις πανημέριος. ἑσπέρα πάλιν, ὁ δ' ἐπὶ τὴν οἰ-
κίαν ᾔει τῶν κυνῶν ἐλεεινότερον καὶ φαυλότερον
δεῖπνον αἱρούμενος. τρίτη περίοδος καὶ τὸ αὐτὸ δρᾶμα
ἀνεδιδάσκετο τῷ κακῷ τῷ ἐμῷ. τετάρτη καὶ πέμπτη
ἡμέρα πάλιν, καὶ ἡ συνήθεια τῶν κακῶν ἐκράτει.
ἐγὼ δ', ἕως τὰ λείψανα ἦν τῆς πάλαι παρασκευῆς,
ἐνεφορούμην οὔπω τὸ κατ' αὐτὸν αἰσθανόμενος, πολλὰ
γὰρ ἔνδον ἦν, ὡς δ' ὑπανήλωτο, ἡ χρεία γνωρίζειν

28, line 7
τας τίθει.πάλιν ἐκέλευον μικρᾷ τῇ φωνῇ καὶ τρε-

μούσῃ. ὁ δὲ ἐξέφερε πεντακοσίας παλαιὰς ἀποσπῶν
ὥσπερ ἀπὸ σώματος μέλος.
ἐγὼ δὲ ταῦτα ἑώρων,
μᾶλλον δὲ οὐκ ἀκριβῶς ἑώρων· οὕτω πολλή τις ἀχλὺς
ἐπεκέχυτο τοῖς ὀφθαλμοῖς. τούτων δὲ πεπραγμένων
ἐσθίειν ἐπιχειρῶν οὐχ οἷός τε ἦν, καθεύδειν βουλό-
μενος οὐκ ἠδυνάμην, φίλων ἀκούων παραμυθουμένων
οὐ γίνομαι ῥᾴων. πολλὰ βουλευσάμενος ὑπὲρ ἀπαλλα-
γῆς μίαν μόνην εὗρον τὸ κώνειον. οὗ μετάδοτέ μοι,
πρὸς θεῶν, καὶ μή με ἀναγκάσητε ζῆν οὐ δυνάμενον.
Δεῖξον,φησί,τὸ σῶμα λελωβημένον ἤ τι
νόσημά σε κατέχον κρεῖττον ἰατρικῆς ἢ τοὺς
παῖδας ἀπολωλεκὼς ἢ τὴν οὐσίαν ὅλην.ταῦτα
γὰρ οἴει με, βέλτιστε, μόνα πείθειν ἐρᾶν θανάτου,
τἄλλα δὲ εἶναι πάντα τοῖς ἀνθρώποις φορητά; οὐκ
οἶσθ' ὅτι καὶ τούτων αὐτῶν τὸ μὲν ὁ δεῖνά γε ἤνεγ-
κεν, ἄλλο δὲ ἄλλος, καὶ πάλιν ὅ τι περ ἑτέρῳ δεινόν,
τοῦτο τῷ δεῖνι κοῦφον; οἷον ὁ μὲν παῖδας
ἀποβαλὼν ἧκεν ἐπὶ τὸ κώνειον οὐδὲν τοιοῦτον
Ερμίας. , In Platonis Phaedrum scholia Page 67, line 15

114
πάντα αὑτῶν τὸν βίον καὶ πᾶσαν ἑαυτῶν ἐνέργειαν καὶ θεωρίαν καὶ
πρᾶξιν
ἀναθέντες τοῖς θεοῖς καὶ ταῖς ἀφανέσιν αἰτίαις συναισθάνονται διά τινων
συμβόλων καὶ σημείων πότερον αὐτοὺς ἀποτρέπει τῆς πράξεως ὁ δαίμων
ἢ οὔ. Καὶ διὰ τοῦτο γαλῆς φέρε δραμούσης, ἢ ἐνσχεθέντος τοῦ ἱματίου, ἢ
καὶ λίθου πεσόντος, ἢ φωνῆς ῥηθείσης, ἢ σκηπτοῦ κατενεχθέντος,

συναισθά-
νονται τῆς ἀποτροπῆς καὶ ἀπέχονται τῆς πράξεως. Οἱ δὲ πολλοὶ βοσκη-
μάτων βίον ζῶσιν. Ἐξ ὧν ἁπάντων εἰκὸς ἦν τὸν Σωκράτην συνεωρακότα
τὴν τοῦ δαιμονίου ἀποτροπὴν μηκέτι ἀπιέναι. Ἀλλὰ τί ἐκώλυε τὸν
Σωκράτη,
προέτρεπε δὲ οὐδέποτε; καὶ πρῶτον διὰ τί ἐκώλυεν; Ἢ ὥσπερ τῶν ἵππων
οἳ μὲν κέντρου δέονται διὰ τὸ βραδεῖς εἶναι, οἳ δὲ χαλινοῦ διὰ τὸ ὀξεῖς
ὑπάρχειν, οὕτω καὶ τῶν ἀνθρώπων οἳ μὲν εὐμετάδοτοι καὶ ὑπὸ
προθυμίας
εὖ ποιεῖν βουλόμενοι καὶ πάσῃ πράξει ἐγχειροῦντες, οἷος ἦν Σωκράτης,
κωλύεσθαι πολλάκις ὑπὸ τοῦ δαιμονίου δέονται, οἳ δὲ δυςμετάδοτοι καὶ
διεγείρεσθαι. Εἰ δὲ καὶ πρὸς ἀναγωγὴν αὐτὸν παρασκευάζον τὸ δαιμόνιον
εἴργει τῶν πολλῶν πράξεων, ἔχοι ἂν καὶ οὕτω λόγον. Ἀλλὰ διὰ τί οὐχὶ
καὶ
προέτρεπε τὸ δαιμόνιον; Ἵνα μὴ ὡς ἄλογον καὶ ἑτεροκίνητον ᾖ ὁ Σωκρά-
της, μηδὲν ἀφ' ἑαυτοῦ ποιῶν, μηδὲ ὡς ψυχὴ λογικὴ αὐτοκίνητος. Διὸ
ἐφίει
μὲν αὐτῷ πράττειν ὡς αὐτοκινήτῳ, εἰ δέ ποτε ὡς ἄνθρωπος σφαλλόμενος
οὐ καθῆκεν ὅ τι ἔμελλε ποιεῖν, ἀνέστελλεν αὐτὸν ἀπ' ἐκείνης τῆς
πράξεως.
Πῶς δέ; οὐχὶ καὶ προτρέπον εὑρεθήσεται τὸ δαιμόνιον, εἴ γε φωνὴν αὐτῷ
ἀφῆκεν«ἥ με, φησὶν,οὐκ ἐᾷ ἀπιέναι πρὶν ἂν ἀφοσιώσωμαι,
συμβόλων καὶ σημείων πότερον αὐτοὺς ἀποτρέπει τῆς πράξεως ὁ δαίμων
ἢ οὔ. Καὶ διὰ τοῦτο γαλῆς φέρε δραμούσης, ἢ ἐνσχεθέντος τοῦ ἱματίου, ἢ
καὶ λίθου πεσόντος, ἢ φωνῆς ῥηθείσης, ἢ σκηπτοῦ κατενεχθέντος,

συναισθά-
νονται τῆς ἀποτροπῆς καὶ ἀπέχονται τῆς πράξεως. Οἱ δὲ πολλοὶ βοσκη-
μάτων βίον ζῶσιν. Ἐξ ὧν ἁπάντων εἰκὸς ἦν τὸν Σωκράτην συνεωρακότα
115
τὴν τοῦ δαιμονίου ἀποτροπὴν μηκέτι ἀπιέναι. Ἀλλὰ τί ἐκώλυε τὸν

Σωκράτη,
προέτρεπε δὲ οὐδέποτε; καὶ πρῶτον διὰ τί ἐκώλυεν; Ἢ ὥσπερ τῶν ἵππων
οἳ μὲν κέντρου δέονται διὰ τὸ βραδεῖς εἶναι, οἳ δὲ χαλινοῦ διὰ τὸ ὀξεῖς
ὑπάρχειν, οὕτω καὶ τῶν ἀνθρώπων οἳ μὲν εὐμετάδοτοι καὶ ὑπὸ
προθυμίας
εὖ ποιεῖν βουλόμενοι καὶ πάσῃ πράξει ἐγχειροῦντες, οἷος ἦν Σωκράτης,
κωλύεσθαι πολλάκις ὑπὸ τοῦ δαιμονίου δέονται, οἳ δὲ δυςμετάδοτοι καὶ
διεγείρεσθαι. Εἰ δὲ καὶ πρὸς ἀναγωγὴν αὐτὸν παρασκευάζον τὸ δαιμόνιον
εἴργει τῶν πολλῶν πράξεων, ἔχοι ἂν καὶ οὕτω λόγον. Ἀλλὰ διὰ τί οὐχὶ
καὶ
προέτρεπε τὸ δαιμόνιον; Ἵνα μὴ ὡς ἄλογον καὶ ἑτεροκίνητον ᾖ ὁ Σωκρά-
της, μηδὲν ἀφ' ἑαυτοῦ ποιῶν, μηδὲ ὡς ψυχὴ λογικὴ αὐτοκίνητος. Διὸ
ἐφίει
μὲν αὐτῷ πράττειν ὡς αὐτοκινήτῳ, εἰ δέ ποτε ὡς ἄνθρωπος σφαλλόμενος
οὐ καθῆκεν ὅ τι ἔμελλε ποιεῖν, ἀνέστελλεν αὐτὸν ἀπ' ἐκείνης τῆς
πράξεως.
Πῶς δέ; οὐχὶ καὶ προτρέπον εὑρεθήσεται τὸ δαιμόνιον, εἴ γε φωνὴν αὐτῷ
ἀφῆκεν«ἥ με, φησὶν,οὐκ ἐᾷ ἀπιέναι πρὶν ἂν ἀφοσιώσωμαι, ὥς
τι ἡμαρτηκότα εἰς τὸ θεῖον»; τὸ γὰρ περιμεῖναι ἀφοσιώσασθαι
προτρέποντος ἦν. Ἢ ῥητέον ὅτι τὸ μὲν εἰωθὸς σημεῖον,
παραδεδομένη· ἐν τούτοις δὲ καὶ τύχης χρεία· ἐκεῖνα γὰρ τὸ μόνιμον καὶ

σταθερὸν τῶν μαθημάτων εἶχεν. – Ὕστερα δὲ τὰγράμματαεἶπεν,
ἐπειδὴ εἰκόνες εἰσὶν ἔσχατα τῶν τῆς ψυχῆς νοημάτων.
σξʹΒασιλέως δὲ αὖ 274d
Τὸ μὲν τοῦ μύθου δῆλόν ἐστι· βούλεται δὲ τὸν δεσπότην Ἑρμῆν εἰς
ὑπερτέραν καὶ βασιλικωτέραν δύναμιν ἀνάγειν· τάξις γὰρ καὶ ἐν θεοῖς,
καὶ
τὰ ὑφειμένα εἰς τὰς ὑπερτέρας δυνάμεις ἀναγόμενα τελειοῦνται· ὅπερ δέ
ἐστι παρ' Ἕλλησι Ζεὺς παντὸς τοῦ αἰσθητοῦ κόσμου δημιουργὸς, οὗτος
παρ'
Αἰγυπτίοις Ἄμμων καλεῖται ἀπὸ τοῦ ἀφανοῦς εἰς τὸ ἐμφανὲς πάντα
φέρων.
σξαʹΤὰς τέχνας ἐπέδειξε 274d
Καὶ τὸ ἄφθονον καὶ μεταδοτικὸν τῆς θείας ἐνεργείας διὰ τούτου
ἐνδεικνύ-
μενος καὶ διδάσκων ὅτι οὐ χρὴ ἄχρι τοῦ εὑρόντος ἑστάναι τὴν εὕρεσιν
τῶν
116
λόγων, ἀλλ' ἀφθόνως μεταδιδόναι τοῖς πᾶσιν.

σξβʹὋ δὲ ἤρετο ἥντινα 274d
Τοῦτο διδάσκει ὅτι οὐ δεῖ προπετῶς καταδέχεσθαί τι ἢ ἀποπέμπεσθαι,
πρὶν ἂν τὴν ὠφέλειαν τὴν ἐξ αὐτοῦ καὶ τὸ χρήσιμον καταμαθεῖν.
σξγʹὍ τι καλῶς ἢ μὴ καλῶς 274d
Ἅτε δὴ κριτικὸς ὢν θεὸς, τὸ μὲν ἔψεγε, τὸ δὲ ἐπῄνει· ἄλλου γὰρ ἡ
εὕρεσις [καὶ] ἄλλου ἡ κρίσις· ἡ γὰρ κρίσις ὑπερτέρα ἐστὶ τῆς εὑρέσεως· ἡ
γὰρ εὕρεσις φυσικῆς ἐπιβολῆς μόνης ἐστὶν, ἡ δὲ κρίσις λογικῆς τινὸς καὶ
νοερᾶς ἐνεργείας. Ναυπηγὸς μὲν γὰρ πηδάλιον ποιεῖ,
Ιωάννης Λαυρέντιος Λύδος. De ostentis Section 16, line 13
ἀναδεσμεῖν ἀγκύρας δίκην τοὺς πίπτοντας – οὐ τἀ-

ληθὲς σκοπεῖν φιλοῦσι, κἂν (εἰ τυχόν) παρὰ τοῖς
μὴ τὰ αὐτὰ δοξάζουσιν ᾖ αὐτοῖς, ἀλλ' ἔχειν νόμον
συνεκτικὸν τῆς ἐκείνων δόξης ὑπολαμβάνουσι τὸ μάχε-
σθαι πρὸς τοὺς ἐναντίους εἰκῇ, καὶ τόδε σχετλιώτερον,
ἴσως καὶ αὐτοὶ συναισθανόμενοι τῆς αὐτῶν πλάνης
εὐσεβὲς ὅμως νομίζουσιν, εἰ καὶ ψευδόμενοι ταῖς
οἰκείαις συμμαχοῖεν πλάναις. οὐ γὰρ ἐπίστανται τὴν
φύσιν τῶν εἰκῇ διαβαλλομένων αὐτοῖς, φάσκοντες ὡς
ψευδὴς καὶ διάφωνος τοῖςπαλαιοῖςἡ περὶ διοση-
μειῶν ἐξερεύνησις· καὶ συγγνώμης αὐτοῖς μεταδοτέον.
Desunt plura.
...ίαν τῷ παν[τὶ παρ]έχους[α· καὶ ὅσα ἁ]πλῶς
ἐν] τῷ περ[ὶ] γενές[εως καὶ] φθ[ορᾶς ὁ φιλόσοφος
ἀνα]φ[έρει. ὥστε ἀν]άγκη π[ᾶ]σα τῶν ὑπὸς[ελήν]ην
πάντων [μὴ] μίαν [μ]ηδὲ τὴν αὐτὴν εἶναι φύσιν. εἰ
γὰρ ἀρχὴ γενέσεως καὶ φθορᾶς σελ[ήνη, εἰκός ἐστι]
μὴ ἀεὶ [ὡς]αύτως θεωρεῖσθαι τὰ ὑπ' [αὐ]τὴν φυ[όμενα
σύμπα]ντα. εἰ γὰρ ἔκκ[εντρ]ος παρὰ τ[οὺς ἄλλους
τ]ῶν [π]λανωμένων αὕτη, λοξῶς καὶ οὐ πρὸς ὀξὺ τὰ
τῶν ἀποτελεσμά[τ]ων γίνεται. οἱ μὲν γὰρ κατὰ τοὺς
Προκόπιος. Commentarii in Isaiam Page 1972, line 41
Ὁποῖοι τῶν ἀνθρώπων οἱ πονηρότατοι. Μετὰ τὴν

γέννησιν τοίνυν Χριστοῦ διασκεδασθείσης πάσης
ἀντικειμένης δυνάμεως, συναχθήσονται οἱ υἱοὶ Ἰς-
117
ραὴλ ἐν ταῖς αὐτοφυέσιν ὑποδοχαῖς, καὶ ἀναπαύ-

σονται τῆς αἰχμαλωσίας ῥυσθέντες, ἀτιμωθέντος
τοῦ ἐπιβουλεύσαντος βασιλέως αὐτοῖς· ὅτε τοσαύτη
κατὰ τὴν χώραν εὐετηρία γενήσεται, ὡς ἀρκεῖν τῷ
κεκτημένῳ δάμαλιν καὶ πρόβατα δύο πρὸς αὐτάρ-
κη τροφήν. Διὰ τὸ πάντας βουτύρῳ καὶ μέλιτι τρέ-
φεσθαι· τοῦτ' ἔστι, θρέψει ἔκαστος τὸ φιλόπονον καὶ
γεωργικὸν τῆς ψυχῆς τὸ ἥμερόν τε καὶ εὐμετάδοτον.
Ἀπὸ προβάτου γὰρ ἡ ὕλη τῆς σκέπης ἡμῖν, ὡς
ἀπὸ τῆς κατ' ἀρετὴν περιβολῆς ἡ ζωὴ τῷ σπουδαίῳ
κεκόσμηται. Ἐπεὶ οὖν καὶ τρέφεται πνευματικῶς
καὶ κοσμεῖται, διὰ τοῦτο θρέψει δάμαλιν καὶ πρό-
βατα δύο. Βούτυρον δὲ καὶ μέλι τὰ εἰσαγωγικὰ
τῆς θείας διδασκαλίας λέγει διδάγματα· νηπιώδης
γὰρ αὐτὴ καὶ πρώτη τροφὴ, μεθ' ἣν εἰς ἄνδρας ἐλ-
θὼν πρέπουσιν ἀνδρὶ πνευματικοῖς μαθήμασιν ἑαυ-
τὸν ἐπιδίδωσιν. Εἶτα τοὺς ἐκ περιτομῆς δηλῶν,
περὶ τῶν χιλίων ἀμπέλων φησίν· «Ἄμπελον γὰρ
Προκόπιος. Commentarii in Isaiam Page 2072, line 17
μὴ κέρδει, μὴ πειρασμοῖς, ὡς ἂν ἡμῶν ὑψηλὸν

ὑπάρχῃ τὸ κήρυγμα. Κατὰ δὲ τὸ ῥητὸν, ἀλαλάζειν
τοῖς Πέρσαις ἐπὶ τῇ Βαβυλῶνι παρακελεύεται, καὶ
φωνὴν ἠχεῖν ἐπινίκιον. Τάχα δὲ καὶ θαῤῥεῖν πρὸς
τὴν κατὰ τούτων μάχην παρακελεύεται. Τοῦτο γὰρ
τὸ, μὴ φοβεῖσθαι δηλοῖ, Θεοῦ νικῶντος καὶ τὴν ἄμα-
χον δύναμιν. Εἶτα παρακαλεῖτε, φησὶ, τῇ χειρί.
Νεύμασιν γὰρ ἐν πολέμῳ τὰ δοκοῦντα μᾶλλον σημαί-
νεται, μηδεμιᾶς πρὸς τὸν θόρυβον ἀρκούσης φωνῆς.
Καὶ ἄλλως δὲ, ὁ τὴν παράκλησιν τοῖς θλιβομένοις
δι' ἀγαθῶν ἔργων προσφέρων, τῇ μεταδοτικῇ χειρὶ
τὴν πενίαν παρεμυθήσατο. Διδοὺς γὰρ μᾶλλον παρα-
καλέσει, λόγῳ παραινῶν τὴν πενίαν γενναίως ὑφί-
στασθαι. Τὴν δὲ χεῖρα τοῖς τοιούτοις ἀνοίγειν προ-
τρέπεται, ὃ δηλοῖ τὴν μετάδοσιν, κατὰ τὸ, «Ἀνοί-
ξαντος δέ σου τὴν χεῖρα, τὰ σύμπαντα πλησθήσονται
χρηστότητος.» Ὃ δὴ ποιεῖν πρώτους ἐθέλει τοὺς
ἄρχοντας, ὡς ἂν εἰς τύπον τοῖς ὑπὸ χεῖρα γενήσον-
ται. Δεῖ δὲ καὶ τὰ κεκλεισμένα τῆς Γραφῆς τοῖς
ἀγνοοῦσιν ἀνοίγειν. Ὅπερ οὐκ ἐποίουν οἱ Γραμμα-
τεῖς, τὰς κλεῖς ἔχοντες τῆς βασιλείας.
118
Μιχαήλ Ψελλός. Oratoria minora Oration 37, line 31
Ἰωάννης, ὃν δὴ καὶ χαρτουλάριον ἔλεγον, τὴν ἀνάγνωσιν ὀφείλει ποιήσα-

σθαι. ‘δι' αὐτὸν οὖν καὶ τὸ πλῆθος συνέδραμε καὶ ἡ συναγωγὴ τοῦ
δήμου γεγένηται καὶ ὁ πλεῖστος ὄχλος ἀφίκετο. σὺ δὲ ἀλλ' ἀγνοεῖν ἴσως
τὸν ἄνδρα ἔοικας ὁποῖος δὴ καὶ τὴν σύνεσιν πέφυκε καὶ τὴν φρόνησιν
καὶ τὴν ψυχήν. εἰ δέ γε γνοίης, εἰ δέ γε πρὸς λόγους ἔλθῃς, εἰ πρὸς
ὁμιλίαν ἐλεύσῃ, εἰ πρὸς διάλεξιν, εἰ πρὸς μόνην συνάντησιν, τήν γε
γεννήσασαν μακαρίσεις καὶ τὸν πατέρα κατεκθειάσεις καὶ τοῦτον αὐτὸν
ἐγκωμίων καταξιώσεις· ἐστὶ γάρ, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τὸ ἦθος γενναῖος, τὴν
ὄψιν ὡραῖος, τὸν λόγον πολύς, τὴν φρόνησιν, τὴν εὐγένειαν, τὴν
εὐπρέπειαν,
τὴν ψυχὴν εὐθής, τὴν γνώμην σεμνός, τὴν γλῶσσαν χαρίεις,
εὐπροσήγορος,
εὐσυμπάθητος, Εὐμετάδοτος (λεγέσθω γὰρ καὶ τοῦτο μετὰ τῶν ἄλλων
τοῦ ἀνδρὸς ἀγαθῶν), τἆλλα πάντα κεκτημένος ὁμοῦ. ἀλλὰ τί’, φησι,
’ταῦτα λέγω; μεῖνον μικρὸν καὶ ὄψει τὰ μαρτυρούμενα.’
Ἐβουλόμην μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες, παλινῳδίαν τε ᾆσαι καὶ τοῦ στίφους
ἐκφυγεῖν τὴν συνέλευσιν, ἢ μᾶλλον ὥσπερ τι ῥεῦμα κυκλικῶς ποιοῦν τὴν
διέξοδον ἀφ' οὗ προσῆλθον παλίνορσος ἀπελεύσεσθαι· οὐδὲ γὰρ ἦν που

τόπος κενὸς εἰς ὃν ἂν παραγεγονὼς ἴσως ἔστην τοῖς πολλοῖς συνᾴσων καὶ
τὴν συνήθη ποιησόμενος εὐαρέστησιν, ἀλλ' ἦσαν πάντα πάντων μεστά –
ἡ πρώτη σκηνή, τὸ ἱλαστήριον, τὸ καταπέτασμα, ὁ ναός, τὰ παρασκήνια,
οἱ πρόνεῳ, τὰ ἐκτός, τἆλλα σύμπαντα. πεισθεὶς οὖν μᾶλλον ἢ πείσας
αὐτὸς τὴν καλὴν ἐκείνην πειθὼ καὶ σωτήριον, ἣ δή μοι καὶ τὸν ἄνδρα
Μιχαήλ Ψελλός. Θεολογικά Opusculum 21, line 14
γεῖ· ἀλλ' ὁ πατὴρ ἰδίοις κανόσι κρινόμενος καὶ κρίνων τὰς θεολόγους
φωνὰς καὶ τοῦτον εὐθύνει τὸν λόγον ὡς ἀφιλόσοφον. εἰ δὲ μὴ μέγα ἐμοὶ
ἀνδράσι τηλικούτοις διαιτᾶν καὶ κρίνειν ὅπῃ τε ἠναντιώθησαν καὶ ὅπῃ
συμβεβήκασι, τὰς ἐννοίας ἀμφοτέρων ἀντεξετάσας, τὴν κρείττονα παρα-
δείξω ὑμῖν.
Καὶ πρῶτον δὴ τὴν τοῦ Πλάτωνος ἐξετάσωμεν. ὁ ἀνὴρ οὗτος τρεῖς
ταύτας φωνὰς διαιρεῖ· ἔνδειαν, αὐτάρκειαν καὶ ὑπέρχυσιν. λέγει δὲ τῶν
τριῶν τούτων φωνῶν μίαν ἁρμόζειν τῇ θείᾳ φύσει, φημὶ δὴ τὴν
ὑπέρχυσιν·
τὸ γὰρ δεόμενόν τινος αὐτῷ τούτῳ ᾧ δεῖται ἔλαττον τοῦ πληροῦντος, τὸ
119
δὲ θεῖον οὐχ οὕτως. τὸ δ' αὔταρκες ἑτέρου μὲν οὐ χρῄζει οὔτε πρὸς ἕξιν
οὔτε πρὸς ὕπαρξιν· ἀρκεῖ γὰρ ἑαυτῷ, ἑτέροις δὲ οὐκ ἔστι μεταδοτικὸν
τῶν ἑαυτοῦ ἀγαθῶν. τὸ δὲ θεῖον πλῆρές τέ ἐστι καὶ μεταδιδὸν ἑτέροις
τῶν ἐν τῷ πλήρει καλῶν· διὰ τοῦτο αὐτῷ φησιν ὁ Πλάτων τὴν ὑπέρχυσιν
ἁρμόζειν, ἀλλὰ μὴ τὴν αὐτάρκειαν. καὶ ἵνα μᾶλλον ὁ λόγος λευκότερος
γένηται, ὑποδείγματί τινι τῶν ἀνθρωπικῶν τὸν λόγον σαφέστερον
παραστήσομαι. καί μοι τῷ λόγῳ κρατῆρες ἔστωσαν τρεῖς, καὶ ἐν αὐτοῖς
ὕδωρ ἀναβλυζέτω, ἀλλὰ τὸ μὲν τὴν μέσην πληρούτω χώραν, τὸ δὲ ἔστω
ὑπερχειλές, τὸ δ' ὑπερβλυζέσθω καὶ περιχείσθω. ποῖος δὴ τούτων
μᾶλλον τῷ θείῳ πέφυκεν ἁρμοδιώτατος; οὐ πρόδηλον ὡς ὁ περιχεόμενος
καὶ ὑπερπλή[ρης] τυγχάνων; ὁ γὰρ ἐπιχειλὴς ἑαυτῷ ἀρκῶν τοῖς ἄλλοις
οὐκ ἐπιρρεῖ.
Μιχαήλ Ψελλός. Encomium in matrem Line 923
ἀηδόνες, ποῖοι τέττιγες ἡδεῖανἱέντες φωνήν;τὸ δέ σοι

κάλλος τοῦ σώματος πότερον ἡ φύσις παραλαβοῦσα
παραφυλάττει καὶ ταμιεύει, ἢ ὁ χοῦς ἐξανάλωσε καὶ ἀπέσβη
σοι τῶν ὀφθαλμῶν ὁ λαμπτὴρ καὶ τὸ ἐπὶ τοῦ χείλους ἄνθος
ἠφάνισται καὶ διαλέλυται ἡ συνθήκη καὶ ἡ σύγκρισις ἀναλέλυ-
ται, ἢ ἔτι σου μένει τὸ κάλλος ἐν θησαυρῷ τῷ τάφῳ τηρούμε-
νον; ἢν μὲν οὖν τὸ ἀπελθὸν ἀπὸ σοῦ πνεῦμα ὅλον
ἐπέστραπται πρὸς Θεὸνκαὶ οὐδαμοῦ σοι τῶν ἐνταῦθα
λόγος οὐδὲ ἀνάμνησις, ἔχου τῆς ἐνταῦθα θεωρίας καὶ τῆς
ἐλλάμψεως. οὐ μέμφομαί σοι τὸ ἀκοινώνητον, οὐκ ὀνειδίζω τὸ
ἀμετάδοτον, ὑπὲρ τὴν ἡμετέραν φύσιν ἡ μετοχή· εἰ δὲ βραχύ
τι καὶ πρὸς τὸ ὁρατὸν νένευκας, μὴ φθονήσῃς ἡμῖν τῆς ἐπὶ σοὶ
μετουσίας, ἔχε λαβοῦσα καὶ κοινώνησόν μοι τῆς λήξεως. εἰ δὲ
κἀνταῦθα ὀφθήσομαι ἄμετρος, ἀλλ' ὅ γε τάφος οὐ διαιρήσει
με τοῦ σοῦ σώματος, ἀλλὰ τῆς ἀμφοῖν ἀναλυθείσης κόνεως
μεθέξω σοι τῆς συναναλύσεως κἂν ἐν τῷ χείρονι».
16. Ταῦτα μὲν οὖν καὶ ἕτερα τούτων περιπαθέστερα ἐπ-
ωλοφυράμην τῷ τάφῳ τῆς ἀδελφῆς· ἀνῴμωζον δὲ οἱ γεννήτο-
ρες μονονοὺῥανίδας αἱμάτωνἐκ τῶν ὀφθαλμῶν
καταρρέοντες. συνεθρήνει δὲ καὶ πᾶν τὸ συνδεδραμηκὸς
πλῆθος καὶ τοσαύτη τις ἦν ἡ τοῦ πένθους ὑπερβολὴ ὡς μικροῦ
Θεόδωρος Στουδίτης. Epistulae Epistle 11, line 92
τῆς οἰκείας ἀρρωστίας τὸ πλησιάζον, τὸ πλανώμενον ἐπιστρέφων,

τὸ ἠσθενηκὸς ἐνισχύων, τὸ συντετριμμένον καταδεσμεύων.
Ὡς πολύ σου ὄντως τὸ ἔργον· ἡγουμένων ἐπίσκεψις, κελλιωτῶν
120
ἐπίκρισις, πρεσβυτέρων καὶ διακόνων χειροτόνησις καὶ βίου τούτων

πάντων ἐπιτήρησις, χηρῶν προστασία, ὀρφανῶν ἐπικουρία, κατα-
πονουμένων ἐκδίκησις, ἀδικουμένων ὑπερμάχησις καὶ μέντοι καὶ
ὑπεροχῆς διατήρησις. ἐπειδὴ ὅταν μηδὲν ᾖ τὸ βλάπτον καὶ κωλῦον
εἰς θεοσέβειαν, ὑποτάσσεσθαι καὶ ἡμᾶς πάσῃ ἀρχῇ καὶ ἐξουσίᾳ
προσήκει καὶ φιλιάζειν, εἰ δυνατόν, πρὸς ἅπαντας διὰ τῆς εὐμετα-
δότου καὶ φιλοφρόνου δεξιώσεως καὶ προεπιδόσεως. ἀπείη γὰρ περὶ
τῆς μακαριότητός σου τὰ τῆς ἐναντίας μερίδος τῶν κακῶν ποιμένων
διαγορεύειν, οἷον τῶν αἰσχροκερδῶς ποιμαινόντων τὸ ποίμνιον, τῶν
εἰς ἀφορμὴν βίου λογιζομένων τοιαύτην ἀξίαν καὶ εἰς σαρκὸς ἀνά-
παυσιν καὶ εἰς ἐπιθυμίας ἀπόλαυσιν, εἰς κατάσχεσίν τε πλούτου τοῦ
ῥέοντος καὶ εἰς κτῆσιν πλέθρων γῆς τόσων καὶ τόσων, ἀγέλης τε
ἀνδραπόδων καὶ βοσκημάτων πληθύος, καὶ διὰ τοῦτο ἀνθρωπίνως
καὶ οὐ θεϊκῶς ἐπιπηδώντων τῷ ὕψει τῆς προστασίας εἰς τὸ αἴρειν
τὴν ὀφρῦν κατὰ τῶν ὑποδεεστέρων καὶ προκαθέζεσθαι σοβαρῶς κατὰ
τῶν ὑπερτίμων. καὶ ἐῶ λέγειν περὶ τῶν διαμαχομένων ἴσα καὶ τῶν
δεκανικῶν ὑπὲρ τῶν ἀπολλυμένων πραγμάτων καὶ οὐκ ἀνθισταμένων
τῶν ἁγίων· μέχρι γὰρ τούτου, φησί, στῆθι καὶ οὐχ ὑπερβήσῃ. μὴ
γὰρ οὐκ ᾔδεισαν ταῦτα ἐξερευνᾶν καὶ διαγγέλλεσθαι ἡμῖν; ἀλλ'
οὐδαμῶς. διὸ οὐκ ἐσθλὸν μεταβαίνειν ὅρια, ἃ ἔθεντο οἱ πατέρες
ἡμῶν. μεθ' οὗ δὲ οὐκ ἐσθίομεν, οὐδὲ δῶρον τούτου δεκτέον, εἴπερ
διδαχθεὶς ἅπαξ καὶ δὶς ἀδιαφοροίη καὶ οὐ πείθεται ἡμῖν. οὐκ οἶδα,
εἰ μὴ παρὰ τῶν φυλάκων τὰς οὐχ ὡς εὐλογίας, ἀλλ' ὡς χρείας
λαμβάνειν ἢ οἰκονομίας ἕνεκεν· καὶ τὰ παρὰ τῶν ἄλλων, φευγόντων
μέντοι τὸ συνεστιᾶσθαι αἱρετικοῖς ἀδιαφόρως, οὐκ οἶδα, εἰ μὴ τύχῃ
κατὰ περίστασιν καὶ δέξασθαι καὶ συνεστιαθῆναι καὶ τοῖσδε. δοῦναι
δὲ τοῖς τοιούτοις καὶ τοῖς φύλαξι βρῶμα καὶ πόμα οὐ διακριτέον, ὅτι
καὶ παντὶ ἀνθρώπῳ μεταδοτέον. εἰς δὲ τὴν ἐκκλησίαν τοῦ κυρίου
Γρηγορᾶ, τοῦ τέκνου ἡμῶν, οὐ τολμῶ εἰπεῖν λειτουργῆσαι πρεσβύ-
τερον ἡμῶν διὰ τὸ μετὰ τὴν μοιχοσύνοδον ἐνθρονιασθῆναι καὶ ὑπὸ
τοῦ συλλειτουργοῦντος καὶ συλλειτουργήσαντος τῷ μοιχοζεύκτῃ διὰ
τοῦ πρωτομοιχειανοῦ καθιερωθῆναι.
λατρεύεται ἡ εἰκὼν τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ' ὁ ἐν αὐτῇ προσκυνούμενος

Χριστός, καὶ προσκυνητέον αὐτῇ κατὰ τὸ ταὐτὸν τῆς ὑποστάσεως
τοῦ Χριστοῦ, παρὰ δὲ τὸ τῆς οὐσίας τῆς εἰκόνος διάφορον.
Οὕτω τοιγαροῦν, ὡς ἐμὲ γοῦν εἰδέναι, τῇ τῶν ἁγίων πατέρων
121
διδασκαλίᾳ ἐπερειδόμενον, ἡ τῆς εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ προσκύνησις.

ἧς ἀναιρουμένης ἀνῄρηται δυνάμει καὶ ἡ Χριστοῦ οἰκονομία, καὶ
ἧς μὴ προσκυνουμένης ἀνῄρηται ὡσαύτως καὶ ἡ Χριστοῦ προσκύνη-
σις. καὶ διὰ τοῦτο, ὦ θεῖε πάτερ, σὺν φόβῳ καὶ εὐλαβείᾳ προσιτέον
καὶ προσκυνητέον αὐτῇ, ὡς τῆς προσκυνήσεως ἐπὶ τὸν Χριστὸν
διαβαινούσης, καὶ πιστευτέον χάριν θείαν ἐν αὐτῇ ἐπιφοιτᾶν καὶ
ἁγιασμοῦ αὐτὴν ὑπάρχειν μεταδοτικὴν τοῖς πίστει προσιοῦσιν. ἐπεὶ
καὶ ἐπὶ τοῦ τύπου τοῦ ζωοποιοῦ σταυροῦ, τῆς εἰκόνος τῆς τε παναγίας
Θεοτόκου καὶ πάντων τῶν ἁγίων πάσης ἁγιωτικῆς εἰκόνος προς-
κυνήσεως διὰ μέσου τῶν κατ' αὐτὰς πρωτοτύπων ἐπὶ θεὸν ἀναβαι-
νούσης καὶ διὰ τοῦτο μιᾶς καὶ μόνης οὔσης λατρευτικῆς προσκυνή-
σεως τῆς ἁγίας καὶ ὁμοουσίου Τριάδος, δι' ἣν ἐπὶ τῶν ἄλλων αἱ
διάφοροι προσκυνήσεις καὶ πρὸς ἣν ἡ ἀναφορὰ τῶν ἁπασῶν προς-
κυνήσεων ἑνιαία. εἰ δέ τι ἀγνοίᾳ ἐσφαλμένως εἴρηκα ἢ τοῦ καθή-
κοντος ἐνδεῶς ἢ πέρα, ὡς πατὴρ ἀγαθὸς τὸ μὲν ἐπανορθοῦν, τὸ δὲ
ἀναπληροῦν, τὸ δὲ καὶ περιελεῖν ἀξίωσον, εὐχόμενος καὶ ὑπερευ-
χόμενος τῆς ταπεινώσεώς μου καὶ νοεῖν ὀρθῶς καὶ λέγειν ἀπταίστως
χρυσίου τιμαλφέστερον γνωρισθῇ, τῶν δὲ δρώντων ἔκκλησις ὁδο-

ποιηθῇ πρὸς μετάνοιαν, εἴτουν ἀναπληρωθῇ τὸ τῶν ἁμαρτιῶν ἀπό-
κριμα. πάσχοιτε, οἶδ' ὅτι, πατέρες μου, πικρὰ καὶ δύσοιστα (πῶς γὰρ
οὔ;), ἔχοντες μὲν δεινὸν τὸν κακοῦντα καὶ τοσοῦτον, ὅσον τῶν
πάντων ὑπερβάλλοντα τῇ ἀσεβείᾳ, οὐκ ἔχοντες δὲ ὡς οἱ πολλοὶ τῶν
ἀθλούντων τοὺς ἡμεδαποὺς καὶ γνωρίμους, ὅπερ οἶδεν πλεῖστα πα-
ραμυθεῖσθαι τοὺς ταλαιπωρουμένους. τί οὖν πρὸς ταῦτα ἐροῦμεν; τὸ
ὑμῖν ᾀδόμενον ἐξ ἀποστολικῶν χειλέων ἐναργῶς, οὐκ ἄξια τὰ παθή-
ματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν ἀποκαλύπτεσθαι δόξαν εἰς
ἡμᾶς.
Διὸ μετάδοτε ἡμῖν, ὦ σεβαστοί, τοῖς ἀστηρίκτοις τῆς ἀνδρικῆς
ὑμῶν καρτερίας, τονώσατε ἡμῶν τὰς εὐσαλεύτους ψυχὰς ταῖς ἱεραῖς
προσευχαῖς, ἱλεώσασθε θεὸν ἐπιταχύναι εἰς συμπάθειαν τῶν ἀπο-
λελωκότων τὴν ὑπομονὴν καὶ τοῦ καιροῦ φροντιζόντων, ἀλλ' οὐ
ψυχῶν· καί γε εἰσακούσειεν ὁ Κύριος, ταχεῖαν καὶ μὴ βραδύνουσαν
ποιούμενος τὴν ἐπισκοπήν.
τοῦ ἀποστόλου, ὅτι τὰ ἀγενῆ καὶ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο καὶ τὰ μὴ

122
ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ. ποῦ μοι ἀπέστης, ὦ μακάριον τέκνον;

ποῦ θᾶττον ὑπερυψώθης, μάρτυσι συναρίθμιος γεγονώς; ὢ τῆς ἐπι-
τυχίας σου· ὢ τῆς εὐγενείας σου· ὢ τῆς εὐβουλίας σου. ἐν ἡμέρᾳ μίᾳ
ἐκέρδησας ἀπείρους αἰῶνας· ἐν ἀνίαις βασανιστικαῖς ἐκτήσω τὰς
ἀνεκλαλήτους εὐφροσύνας· ἐν πληγαῖς ἑκατὸν πρὸς τριάκοντα εἴλη-
φας τὸν τέλειον τῆς ἐργασίας μισθὸν σὺν μάρτυσι παρὰ τῆς Ἁγίας
Τριάδος, εἴπερ ὁ μὲν τῆς τελειότητος, ὁ δὲ τῆς Τριάδος ἀναλογῶν
ἐστιν ἀριθμός, ἵνα κἀξ αὐτοῦ τοῦ κολασμοῦ σου παραδείξειεν θεὸς
τὸ μεγαλοφυές σου. τὸ αἷμά σου μύρον, τὸ λείψανόν σου ἁγιασμοῦ
μεταδοτικὸν τοῖς ψαύουσι.
Δέομαί σου, ἅγιε τοῦ θεοῦ Θαδδαῖε, πρέσβευε ὑπὲρ ἐμοῦ τοῦ
ἀναξίου δούλου σου· οὐ γὰρ τολμῶ σε καλέσαι τέκνον. ὁρᾶτε, ἀδελ-
φοί μου, τί γέγονε, ποῖον θησαυρὸν καὶ μέλος ἐκεκτήμεθα; ἀρκεῖ εἴς
τε θεοῦ δόξαν καὶ ἡμέτερον καύχημα ὁμοῦ τε καὶ τῆς ὅλης ἐκκλησίας
χαρμόσυνον ὁ μάρτυς Χριστοῦ Θαδδαῖος. τί τἆλλα; ἔσονται, φησίν,
οἱ πρῶτοι ἔσχατοι καὶ οἱ ἔσχατοι πρῶτοι· τοῦτο ἐπὶ τοῦ Ἰακώβου
φημὶ καὶ Λουκιανοῦ, τοῦ μὲν ἐναθλήσαντος (εἴη καὶ ἐναθλήσοντος
μέχρι τέλους) σὺν Δωροθέῳ καὶ Βησσαρίωνι, τοῦ δὲ κατὰ τὰς ἁμαρ-
τίας μου ναυαγήσαντος σὺν τοῖς ὁμοτρόποις. ὤ, πῶς ἔπεσον ἐν μέσῳ
φωστήρων οἱ οἴκτιστοι· ἐπελάθοντο τοῦ εἰρηκότος ἄρα, μὴ φοβηθῆτε
Φιλοθέῳ κτήτορι
Ὅτε μὴ πάρεστι πρόσωπον πρὸς πρόσωπον τοὺς φιλουμένους

ὁμιλεῖν, οὐ μικρὸν εἰς παρηγορίαν καὶ τὸ διὰ γράμματος φθέγγεσθαι,
ὅπερ ποιοῦσα ἡ φιλόθεός σου ὡς ἀληθῶς ψυχὴ φαντασίαν ἡμῖν
παρέχει τοῦ ὁρᾶν καὶ περιπτύσσεσθαι αὐτήν. ὅθεν καὶ ἡμεῖς, ἀφο-
σιούμενοι τὸ φίλτρον, οὐ διαλιμπάνομεν κινεῖν τὴν γραφίδα καὶ
πνευματικῶς συνάπτεσθαι αὐτήν, χαίροντες ὅτι τοιούτου φίλου κά-
τοχοί ἐσμεν, οὗ ὁ ἔπαινος διὰ πάσης Μακεδονίας παρά τε μονα-
ζόντων καὶ λαϊκῶν εὐσεβῶν, ἐπὶ γλώσσης φερόντων τὴν καλλονὴν
καὶ ἀρετὴν τῆς εὐσεβείας σου. ἀλλ' ἔτι δῴη σοι Κύριος ἀγαθοεργεῖν,
πλουτεῖν ἐν ἔργοις καλοῖς, εὐμετάδοτον εἶναι, κοινωνικόν, ἀποθη-
σαυρίζοντα ἑαυτῷ θεμέλιον καλὸν εἰς τὸ μέλλον, ὡς ἂν ἐπιτεύξῃ τῆς
αἰωνίου ζωῆς. ὦ Φιλόθεε κράτιστε, τὴν παρακαταθήκην τῆς πίστεως
ἀσφαλῶς κάτεχε, ἀεὶ λαμπρυνόμενος ταῖς θεουργοῖς πράξεσι.
Καὶ περὶ τούτων μὲν ἅλις. ἐπειδὴ δὲ καὶ αὖθις περὶ τοῦ πρεσβυ-
τέρου ὁ λόγος, ἐξαιτούσης τῆς τιμιότητός σου τὴν λύσιν τοῦ ἱερ-
ουργεῖν αὐτόν, εἰ μὲν ἀνθρώπινον ἦν τὸ ζητούμενον, εὖ ἂν εἶχεν·
ἐχωροῦμεν γὰρ πρὸς πᾶσάν σου ὑπακοήν, φιλοῦντές σε θεραπεύειν,
123
τὸν πολλοστὸν θεραπευτὴν ἡμῶν. ἐπειδὴ δὲ περὶ θεοῦ τὸ κινούμενον

καὶ τῆς τῶν θείων κανόνων ὁροθεσίας ἡ παράβασις, σύγγνωθι,
Ἀπόκρισις. ἐὰν ἑτερόδοξοί εἰσιν, οὐδαμῶς, κἂν πίστει προς-

έρχωνται· οὐδεμία γὰρ κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος.
Ἐρώτησις. ἐὰν μονάζων ἢ μονάζουσα ἥκοι πρὸς ἡμᾶς ἐπὶ τῇ θείᾳ
κοινωνίᾳ, ποταπὴν ὁμολογίαν ἀπαιτητέον διὰ τὸ ἀδιάγνωστα εἶναι
τὰ κατ' αὐτούς.
Ἀπόκρισις. πάντα τὸν ἐρχόμενον κοινωνῆσαι, εἰ ἀγνοεῖται τὰ κατ'
αὐτόν, ἐρωτητέον εἰ προσκυνεῖ τὴν σεπτὴν εἰκόνα Χριστοῦ καὶ τῶν
ἁγίων, εἰ μὴ κοινωνεῖ τοῖς αἱρετικοῖς καὶ εἰς ὅ τι ἂν ἄλλο ὑποπτεύη-
ται φρόνημα ἑτερόδοξον. καὶ ὅταν κατὰ πάντα ὁμολογήσῃ καὶ ἡ
ὁμολογία σῴζοιτο ἐπὶ πάσης αἱρέσεως ἀπαγορευτική, τότε μεταδο-
τέον καὶ συγκοινωνητέον αὐτῷ τῶν ἁγιασμάτων.
Ἐρώτησις. εἰ ἔξεστι μοναστρίᾳ ἀπομυρίζειν.
Ἀπόκρισις. ἐξ ἀπορίας πάσης ἱερωμένου ἢ μονάζοντος ἀπομυρι-
ζέτω διὰ τὴν κατεπείγουσαν ἀνάγκην.
Ἐρώτησις. εἰς ἐκκλησίαν κατὰ πάροδον ὑπὸ αἱρετικοῦ κρατου-
μένην εἰ δεῖ εἰσιέναι.
Ἀπόκρισις. ἅπαξ εἰ ὑπὸ αἱρετικοῦ κρατουμένη ἐκκλησία ἐστίν,
οὐ δεῖ εἰσιέναι προσευχῆς χάριν, εἰ μή τι κατὰ ἄλλην περιστατικὴν
πρόφασιν.
Flavius Justinianus Imperator Theol., Novellae Page 377, line 21
ἀσφαλείας κείσθω τῶν γάμους συμβαλλόντων· καὶ οἱ

παῖδες, εἰ μὲν ἐκ τοιούτων προέλθοιεν γονέων, ἔσον-
ται γνήσιοι καὶ τῶν ἐπὶ τοῖς γνησίοις κειμένων ἀπο-
λαύσουσι νόμων·
εἰ δὲ παρὰ ταῦτα γένοιτο, μὴ μέντοι ἐκ καταδεδι-
κασμένης προέλθοιεν συναφείας, ἔσονται νόθοι καὶ
τῶν παρ' ἡμῶν φιλοτιμηθέντων τοῖς νόθοις εἴτε ἐκ
διαθήκης εἴτε ἐξ ἀδιαθέτου τεύξονται. τοὺς γὰρ ἀπὸ
τῶν καθάπαξ παρ' ἡμῶν μεμισημένων τε καὶ διὰ
τοῦτο κεκωλυμένων γάμων προϊόντας οὐδὲ νόθους
κλητέον οὐδὲ μεταδοτέον αὐτοῖς οὐδεμιᾶς φιλανθρω-
πίας, ἀλλ' ἔστω καὶ τοῦτο τιμωρία τῶν πατέρων τὸ
γινώσκειν ὡς οὐδ' ὁτιοῦν οἱ τῆς ἁμαρτανούσης ἐπι-
θυμίας αὐτῶν ἕξουσι παῖδες.
Ἐπίλογος.Τὰ παραστάντα τοίνυν ἡμῖν καὶ εἰς
124
ἀνθρώπων θεραπείαν καὶ τῆς φύσεως ἀναπλήρωσιν

διὰ τοῦδε τοῦ νόμου διορισθέντα ἡ σὴ ὑπεροχὴ φα-
νερὰ πᾶσι ποιησάτω προγραμμάτων τιθεμένων, δι'
ὧν ἅπασιν ὁ νόμος ἔσται σαφής, γινώσκουσι καθ' ὃν
περὶ τῶν τοιούτων πολιτεύσονται τρόπον, καὶ τὴν
Pseudo-Dionysius Areopagita Scr. Eccl., Theol., De caelesti hierarchia

Page 17, line 7
παραδόσεως θεσμοθεσίαν αὐτός τε ἱεροπρεπῶς ἄκουε τῶν ἱερῶς λεγο-

μένων ἔνθεος ἐνθέων ἐν μυήσει γινόμενος καὶ τῇ κατὰ νοῦν κρυφιότητι
τὰ ἅγια περιστείλας ἐκ τῆς ἀνιέρου πληθύος ὡς ἑνοειδῆ διαφύλαξον. Οὐ
γὰρ θεμιτόν, ὡς τὰ λόγιά φησιν, εἰς ὕας ἀπορρίψαι τὴν τῶν νοητῶν
μαργαριτῶν ἀμιγῆ καὶ φωτοειδῆ καὶ καλλοποιὸν εὐκοσμίαν.
III.
1Ἔστι μὲν ἱεραρχία κατ' ἐμὲ τάξις ἱερὰ καὶ ἐπιστήμη καὶ ἐνέργεια
πρὸς τὸ θεοειδὲς ὡς ἐφικτὸν ἀφομοιουμένη καὶ πρὸς τὰς ἐνδιδομένας
αὐτῇ
θεόθεν ἐλλάμψεις ἀναλόγως ἐπὶ τὸ θεομίμητον ἀναγομένη, τὸ δὲ θεοπρε-
πὲς κάλλος ὡς ἁπλοῦν ὡς ἀγαθὸν ὡς τελεταρχικὸν ἀμιγὲς μέν ἐστι
καθόλου πάσης ἀνομοιότητος, μεταδοτικὸν δὲ κατ' ἀξίαν ἑκάστῳ τοῦ
οἰκείου φωτὸς καὶ τελειωτικὸν ἐν τελετῇ θειοτάτῃ κατὰ τὴν πρὸς ἑαυτὸ
τῶν τελουμένων ἐναρμονίως ἀπαράλλακτον μόρφωσιν.
2Σκοπὸς οὖν ἱεραρχίας ἐστὶν ἡ πρὸς θεὸν ὡς ἐφικτὸν ἀφομοίωσίς
τε καὶ ἕνωσις αὐτὸν ἔχουσα πάσης ἱερᾶς ἐπιστήμης τε καὶ ἐνεργείας
καθηγεμόνα καὶ πρὸς τὴν αὐτοῦ θειοτάτην εὐπρέπειαν ἀκλινῶς μὲν ὁρῶν
ὡς δυνατὸν δὲ ἀποτυπούμενος καὶ τοὺς ἑαυτοῦ θιασώτας ἀγάλματα θεῖα

τελῶν ἔσοπτρα διειδέστατα καὶ ἀκηλίδωτα, δεκτικὰ τῆς ἀρχιφώτου καὶ
θεαρχικῆς ἀκτῖνος καὶ τῆς μὲν ἐνδιδομένης αἴγλης ἱερῶς ἀποπληρούμενα,
ταύτην δὲ αὖθις ἀφθόνως εἰς τὰ ἑξῆς ἀναλάμποντα κατὰ τοὺς θεαρχικοὺς
θεσμούς. Οὐ γὰρ θεμιτόν ἐστι τοῖς τῶν ἱερῶν τελεταῖς ἢ τοῖς ἱερῶς
125
Pseudo-Dionysius Areopagita Scr. Eccl., Theol., De caelesti hierarchia

Page 52, line 16
πυρὸς ἰδιότητα καὶ ἐνέργειαν αὐτοῖς ἀπονέμει καὶ ὅλως ἄνω καὶ κάτω
τὴν ἐμπύριον τιμᾷ ἐκκρίτως τυποπλαστίαν. Τὸ μὲν οὖν πυρῶδες
ἐμφαίνειν
οἴομαι τὸ τῶν οὐρανίων νοῶν θεοειδέστατον. Οἱ γὰρ ἱεροὶ θεολόγοι τὴν
ὑπερούσιον καὶ ἀμόρφωτον οὐσίαν ἐν πυρὶ πολλαχῇ διαγράφουσιν ὡς
ἔχοντι πολλὰς τῆς θεαρχικῆς εἰ θέμις εἰπεῖν ἰδιότητος ὡς ἐν ὁρατοῖς
εἰκόνας. Τὸ γὰρ αἰσθητὸν πῦρ ἔστι μὲν ὡς εἰπεῖν ἐν πᾶσι καὶ διὰ πάντων
ἀμιγῶς φοιτᾷ καὶ ἐξῄρηται πάντων καὶ παμφαὲς ὂν ἅμα καὶ ὡς κρύφιον,
ἄγνωστον αὐτὸ καθ' αὑτὸ μὴ προκειμένης ὕλης εἰς ἣν ἀναφαίνοι τὴν
οἰκείαν ἐνέργειαν, ἄσχετόν τε καὶ ἀθεώρητον, αὐτοκρατητικὸν ἁπάντων
καὶ τὰ ἐν οἷς ἂν ἐγγένηται πρὸς τὴν οἰκείαν ἐνέργειαν ἀλλοιωτικόν,
μεταδοτικὸν ἑαυτοῦ πᾶσι τοῖς ὁπωσοῦν πλησιάζουσιν, ἀνανεωτικὸν τῇ
ζωπύρῳ θερμότητι, φωτιστικὸν ταῖς ἀπερικαλύπτοις ἐλλάμψεσιν,
ἀκράτητον ἀμιγὲς διακριτικὸν ἀναλλοίωτον, ἀνώφορον ὀξύπορον, ὑψη-
λὸν οὐδεμιᾶς ἀνεχόμενον ὑποπεζίας ὑφέσεως, ἀεικίνητον ταυτοκίνητον
κινητικὸν ἑτέρων, περιληπτικὸν ἀπερίληπτον, ἀπροσδεὲς ἑτέρου, λανθα-
νόντως αὐξητικὸν ἑαυτοῦ καὶ πρὸς τὰς ὑποδεχομένας ὕλας ἐκφαῖνον τὴν
ἑαυτοῦ μεγαλειότητα, δραστήριον δυνατόν, ἅπασι παρὸν ἀοράτως ἀμε-
λούμενον οὐκ εἶναι δοκοῦν, τῇ τρίψει δὲ καθάπερ τινὶ ζητήσει συμφυῶς
καὶ οἰκείως ἐξαίφνης ἀναφαινόμενον καὶ αὖθις ἀκαταλήπτως
Pseudo-Dionysius Areopagita Scr. Eccl., Theol., De divinis nominibus

Page 112, line 4
ἀρχὴν ἁπάσης ἱερᾶς φωτοφανείας ὑμνεῖν, ὡς αὐτὴ περὶ ἑαυτῆς ἐν τοῖς

ἱεροῖς λογίοις παραδέδωκεν. Οἷον, ὅτι πάντων ἐστὶν αἰτία καὶ ἀρχὴ καὶ
οὐσία καὶ ζωὴ καὶ τῶν μὲν ἀποπιπτόντων αὐτῆς ἀνάκλησίς τε καὶ
ἀνάστασις, τῶν δὲ πρὸς τὸ τοῦ θεοειδοῦς παραφθαρτικὸν ἀπολισθη-
σάντων ἀνακαινισμὸς καὶ ἀναμόρφωσις, τῶν δὲ κατά τινα σάλον ἀνίερον
παρακινουμένων ἵδρυσις ἱερὰ καὶ τῶν ἑστηκότων ἀσφάλεια καὶ τῶν
ἐπ' αὐτὴν ἀναγομένων ἀνατατικὴ χειραγωγία καὶ τῶν φωτιζομένων
ἔλλαμψις καὶ τῶν τελουμένων τελεταρχία καὶ τῶν θεουμένων θεαρχία
καὶ
τῶν ἁπλουμένων ἁπλότης καὶ τῶν ἑνιζομένων ἑνότης, ἀρχῆς ἁπάσης
ὑπερουσίως ὑπεράρχιος ἀρχὴ καὶ τοῦ κρυφίου κατὰ τὸ θεμιτὸν ἀγαθὴ
μεταδότις καί, ἁπλῶς εἰπεῖν, ἡ τῶν ζώντων ζωὴ καὶ τῶν ὄντων οὐσία,
πάσης ζωῆς καὶ οὐσίας ἀρχὴ καὶ αἰτία διὰ τὴν αὐτῆς εἰς τὸ εἶναι τὰ
ὄντα παρακτικὴν καὶ συνοχικὴν ἀγαθότητα.
4Ταῦτα πρὸς τῶν θείων λογίων μεμυήμεθα. Καὶ πᾶσαν, ὡς εἰπεῖν,
τὴν ἱερὰν τῶν θεολόγων ὑμνολογίαν εὑρήσεις πρὸς τὰς ἀγαθουργοὺς
126
τῆς θεαρχίας προόδους ἐκφαντορικῶς καὶ ὑμνητικῶς τὰς θεωνυμίας δια-

σκευάζουσαν. Ὅθεν ἐν πάσῃ σχεδὸν τῇ θεολογικῇ πραγματείᾳ τὴν
θεαρχίαν ὁρῶμεν ἱερῶς ὑμνουμένην ὡς μονάδα μὲν καὶ ἑνάδα διὰ τὴν
ἁπλότητα καὶ ἑνότητα τῆς ὑπερφυοῦς ἀμερείας, ἐξ ἧς ὡς ἑνοποιοῦ δυνά-
μεως ἑνιζόμεθα καὶ τῶν μεριστῶν ἡμῶν ἑτεροτήτων ὑπερκοσμίως συμ-
πτυσσομένων εἰς θεοειδῆ μονάδα συναγόμεθα καὶ θεομίμητον ἕνωσιν,
Olympiodorus Diaconus Scr. Eccl., Commentarii in Ecclesiasten

»Καί γε πᾶς ἄνθρωπος ὃς φάγεται καὶ πίεται,

καὶ ἴδῃ ἀγαθὸν ἐν παντὶ μόχθῳ αὐτοῦ, τοῦτο δόμα
Θεοῦ ἔστι.» Ὁ μὲν σοφὸς ἔγνω τί τὸ ὄντως ἀγαθόν·
ὁ δὲ πᾶς ἄνθρωπος, τουτέστι ὁ πολὺς καὶ χυδαῖος
ἄνθρωπος ἀποσφαλεὶς τῆς τοῦ ἀληθῶς ἀγαθοῦ γνώ-
σεως, ἐν τῇ ἡδονῇ τὸ ἀγαθὸν ὁριζόμενος, τὸ ἐσθίειν
καὶ πίνειν ἀγαθὸν ὑπολαμβάνει. Καὶ ὅτι μὲν ἡ τῶν
αἰσθητῶν ἡ χορηγία ἐκ Θεοῦ τοῖς ἀνθρώποις δίδοται,
πρόδηλον· οὐ μέν τοι ἵνα καταχρώμεθα τοῖς ὑπὸ Θεοῦ
χορηγουμένοις, ἀλλ' ἵνα κοινωνικοὶ ὦμεν, καὶ εὐμε-
τάδοτοι συμμέτρως, καὶ μετ' εὐχαριστίας τῶν ὑπὸ
Θεοῦ δεδομένων μεταλαμβάνοντες. Ἔπλεξε τοιγαροῦν
τὰ πρόσωπα τοῦ τε σοφοῦ, καὶ τοῦ κυρίως εἰδότος
ἀγαθὸν, καὶ τοῦ πεπλανημένως τὴν τοῦ ἀγαθοῦ γνῶ-
σιν ἔχοντος.
»Ἔγνων ὅτι πάντα ὅσα ἐποίησεν ὁ Θεὸς αὐτὰ
ἔσται εἰς τὸν αἰῶνα· ἐπ' αὐτῶν οὐκ ἔστι προσθεῖναι,
καὶ ἀπ' αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ἀφελεῖν, καὶ ὁ Θεὸς ἐποίη-
σεν αὐτὰ, ἵνα φοβηθῶσιν ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ.» Τῶν
ὄντων τὰ μέν εἰσιν ὁρατὰ, τὰ δὲ ἀόρατα. Ὁ δὲ λόγος
νῦν περὶ τῶν ὁρατῶν· τούτων δὲ τὰ μὲν ἀεὶ τὰ αὐτὰ
Olympiodorus Diaconus Scr. Eccl., Commentarii in Ecclesiasten

πλήθει οὖν ἀγαθοσύνης, τουτέστι ἐν περιουσίᾳ χρη-

μάτων ἀεὶ πληθυνομένῃ εὐφραίνονται, ὡσανεὶ ἐσθίον-
τες αὐτὴν οἱ φιλάργυροι. Καὶ τίς ὄνησις τῆς τοιαύτης
ἀνδρείας; μέχρι γὰρ τοῦ ὁρᾷν τὴν ἀρχὴν τῶν χρη-
127
μάτων ὁ τοιοῦτος ἔχει· ἀντὶ τοῦ, εἰς οὐδὲν ἕτερον

δεσπόζει αὐτῶν, εἰ μὴ εἰς μόνον τὸ προσέχειν αὐ-
τοῖς. Ἄλλως· Ὧν καλῶς πληθύνονται τὰ ἀγαθὰ,
πληθύνονται οἱ ἔσθοντες αὐτά. Οἱ γὰρ ἀληθῶς θέ-
λοντες πληθύνειν ἑαυτοῖς τὴν ἀγαθότητα, πολλοὺς
ἔχουσι τοῦ πλούτου κοινωνοὺς, τουτέστι τοὺς πένητας.
Τί οὖν ὠφέλησε, φησὶ, τὸν ἰταμὸν, καὶ ἀμετάδοτον ἡ
τοιαύτη ἀνδρεία, μέχρι μόνου τοῦ βλέπειν τὴν ἐπὶ
τοῦ πλούτου ἡδονὴν χαριζομένη;
»Γλυκὺς ὁ ὕπνος τοῦ δούλου, εἰ ὀλίγον, καὶ εἰ πο-
λὺ φάγεται· καὶ τῷ ἐμπλησθέντι τοῦ πλουτῆσαι οὐκ
ἔστιν ὁ ἀφιεὶς τοῦ ὑπνῶσαι αὐτόν.» Κατὰ σύγκρισιν
ἄμεινον ἀποφαίνεται τὸν δοῦλον ὄντα ἀνθρώπου τοῦ
τῇ φιλοχρηματίᾳ δουλεύοντος. Ὁ μὲν γὰρ οἰκέτης
ἄφροντις ὢν, ὅπως ἂν διατραφῇ, γλυκὺν ἔχει τὸν
ὕπνον. Ὁ δὲ τῶν χρημάτων δοῦλος ἔχει δεσπότην μὴ
ἐῶντα αὐτὸν ὑπνῶσαι, τὸν φιλοκερδῆ καὶ
Oecumenius Phil., Rhet., Commentarius in Apocalypsin

Page 168, line 2
περικαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ τὸν μὲν σῖτον συναγάγῃ

εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄχυρον πυρὶ ἀσβέστῳ κατὰ τὸ ἐν
Εὐαγγελίοις εἰρημένον – ἡ δέ γε τρύγη τῶν σταφυλῶν τοὺς
λίαν ἀνόμους αἰνίττεται, ἀπὸ τῆς μέθης αὐτοὺς καὶ τῆς
παραφροσύνης τῆς ὀπτασίας ζωγραφούσης· καὶ δῆλον ἐξ
ὧν οὔτε ὁ Κύριος αὐτῶν ἀξιοῖ τὴν συλλογὴν ποιήσασθαι
ὥσπερ τῶν πρώτων, ἀλλά τις τῶν ἀγγέλων, καὶ ἔξω εἰς τὴν
ληνὸν τοῦ θυμοῦ τοῦ Θεοῦ εὐθέως βέβληνται, μήτε ἀπο-
λογίας ἀξιωθέντες μήτε ἐρωτηθέντες, ἢ εἰς κρίσιν ἐλθόντες,
ὥσπερ καὶ ἐν Εὐαγγελίοις εἰσαχθέντες ἁμαρτωλοί, οἷς τὸ
ἀμετάδοτον καὶ ἀκοινώνητον αἴτιον γέγονε τῆς κολάσεως.
περὶ τούτων οἶμαι τὸν προφήτην λέγειν ὅτι οὐκ ἀναστήσον-
ται ἀσεβεῖς ἐν κρίσει. ληνὸν δὲ κέκληκε τὴν κόλασιν τῇ
μεταφορᾷ τῶν βοτρύων καὶ τοῦ τρυγητοῦ ἀστείως χρησάμε-
νος. καὶ ἐπατήθη φησὶν ἡ ληνὸς ἔξω τῆς πόλεως· οὐ γὰρ ἦν
θέμις τοὺς κολαζομένους ἐν τῇ τοῖς ἁγίοις ἀποκεκληρωμένῃ
ἐπουρανίῳ Ἱερουσαλὴμ τὰς ἀντιδόσεις δέχεσθαι τῶν κακῶν
καὶ λυμαίνεσθαι τὴν τῶν ἁγίων εὐφροσύνην διὰ τῆς τῶν
δικαίως τιμωρουμένων συμπαθείας, – μὴ ὅτι καὶ χάσμα μέγα
διείργει τοὺς εὐσεβεῖς ἀπὸ τῶν ἀσεβῶν κατὰ τοὺς λόγους
τοῦ πατριάρχου Ἁβραάμ, οὓς πρὸς τὸν πλούσιον ἐν Εὐαγ
128
Ιωάννης Μαλαλάς. , Chronographia Page 450, line 12
καὶ μεμενήκαμεν ἐξ ἐκείνου καὶ μέχρι τοῦ παρόντος οὕτως διατε-

λοῦντες· καὶ ποτὲ μὲν ἐθνῶν ἡμῖν ἐπανισταμένων, τοῖς μὲν πα-
ρατάξασθαι ἠναγκάσθημεν, τοὺς δὲ καὶ διὰ δόσεως χρημάτων
ὑποταγῆναι ἐπείσαμεν, ὡς δῆλον εἶναι πάντα τὰ ἐν τοῖς ἡμε-
τέροις θησαυροῖς ἀναλωθῆναι. ταῦτα δὲ καὶ Ἀναστασίῳ καὶ
Ἰουστίνῳ τοῖς βασιλεῦσι γεγραφήκαμεν, καὶ ἠνύσαμεν πλέον οὐ-
δέν· ὅθεν ἠναγκάσθημεν παρατάξασθαι πολέμου χάριν, καὶ
πλησίον τῶν Ῥωμαϊκῶν γενόμενοι τοὺς ἐν μέσῳ μηδὲν ἁμαρτή-
σαντας προφάσει τῆς ἐκείνων ἀπειθείας ἀπολέσαι. ἀλλ', ὡς
χριστιανοὶ καὶ εὐσεβεῖς, φείσασθε ψυχῶν καὶ σωμάτων, καὶ με-
τάδοτε ἡμῖν χρυσίου· εἰ δὲ μὴ τοῦτο ποιεῖτε, εὐτρεπίσατε ἑαυ-
τοὺς πρὸς πόλεμον, προθεσμίαν ἔχοντες ὅλου τοῦ ἐνιαυτοῦ, ἵνα
μὴ νομισθῶμεν κλέπτειν τὴν νίκην καὶ δόλῳ περιγίνεσθαι τοῦ
πολέμου.
Τῷ δὲ αὐτῷ χρόνῳ ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ἰουστινιανὸς ἐδωρή-
σατο τοῖς Ἀντιοχεῦσι τὴν ἰδίαν τόγαν, ἔχουσαν καὶ λίθους βασιλι-
κούς· καὶ ἡπλώθη ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τῇ λεγομένῃ Κασσιανοῦ.
Ἐπὶ δὲ τῆς ὑπατείας Δεκίου προσεῤῥύη Ῥωμαίοις Μοῦνδος
ὁ ἐκ γένους τῶν Γηπέδων καταγόμενος, υἱὸς ὢν ῥηγός, μετὰ τὴν
τελευτὴν τοῦ ἰδίου αὐτοῦ πατρὸς πρὸς Θραυστίλαν, θεῖον αὐ
Constitutiones Apostolorum, Constitutiones apostolorum (fort.

compilatore Juliano Ariano) Book 1, ch.3, line 3
πάλιν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ λέγει· «Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς

ὑμῶν, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς, καὶ προσεύχεσθε
ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων· καὶ ἔσεσθε
υἱοὶ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ὅτι τὸν ἥλιον
αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ
δικαίους καὶ ἀδίκους.» Προσέχωμεν οὖν, ἀγαπητοί,
ταῖς ἐντολαῖς ταύταις, ἵνα τέκνα φωτὸς εὑρεθῶμεν πράς-
σοντες αὐτάς.
Βαστάξετε οὖν, οἱ δοῦλοι καὶ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ,
ἀλλήλους. Ὁ μὲν ἀνὴρ τὴν γυναῖκα, μὴ ὑπερήφανος
μηδὲ ἀλαζών, ἀλλ' εὔσπλαγχνος, εὐμετάδοτος, τῇ ἰδίᾳ
γυναικὶ μόνον βουλόμενος ἀρέσκειν καὶ ταύτην κολακεύειν
ἐντίμως, σπουδάζων καταθύμιος εἶναι αὐτῇ, μὴ καλλωπι-
129
ζόμενος εἰς τὸ ἀγρευθῆναί τινα ἑτέραν ἐπὶ σοί. Εἴτε

γὰρ ἀναγκασθεὶς ὑπ' αὐτῆς ἁμαρτήσεις εἰς αὐτήν, θάνατος
παρὰ Θεοῦ ἐπελεύσεταί σοι αἰώνιος ἐν αἰσθήσει πικρῶς
κολαζομένῳ. Εἴτε μὴ ποιήσεις τὸ μύσος, ἀλλ' ἀποσει-
σάμενος αὐτὴν ἀρνήσῃ αὐτό, καὶ τοῦτο ἥμαρτες, εἰ καὶ μὴ
ἐπ' ἴσης, μόνον δὲ τὸ διὰ τοῦ καλλωπισμοῦ σου παγιδεῦσαι
γυναῖκα εἰς τὸ ἐπιθυμῆσαί σου· ἐποίησας γὰρ τὴν τοῦτο
παθοῦσαν διὰ τῆς ὀρέξεως μοιχευθῆναι ἐπὶ σοί. Ἀλλ'

γὰρ οἱ κατὰ σάρκα ἴδιοι αὐτοῦ πρὸς αὐτὸν στασιάζουσιν

καὶ ἀπειθοῦσιν, πῶς οἱ ἔξω τῆς οἰκίας αὐτοῦ ἴδιοι γενόμενοι
αὐτῷ ὑποταγήσονται;
Δοκιμαζέσθω οὖν, εἰ ἄμωμός ἐστιν περὶ τὰς
βιωτικὰς χρείας· γέγραπται γάρ· «Μωμοσκοπεῖσθε τὸν
μέλλοντα εἰς ἱερωσύνην προχειρίζεσθαι.» Ὑπαρχέτω
οὖν καὶ ἀόργητος, ὅτι λέγει ἡ Σοφία· «Ὀργὴ καὶ φρονίμους
ἀπόλλυσιν.» Ἔστω δὲ εὔσπλαγχνος, ἀβάναυσος, ἀγαπητι-
κός, ὅτι λέγει Κύριος· «Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες,
ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγαπᾶτε ἀλλήλους.»
Ἔστω καὶ εὐμετάδοτος, φιλόχηρος, φιλόξενος,
ὑπηρετικός, εὐδιάκονος, εὔσκυλτος, ἀνεπαίσχυντος, εἰδὼς
τὸν μᾶλλον ὄντα ἄξιον ὑπολήψεως. Εἰ γὰρ χήρα τις
ὑπάρχουσα ἡ δυναμένη ἐπαρκεῖν ἐν τῷ βίῳ τὰ χρηστήρια,
ἑτέρα δὲ οὐ χήρα, ἀλλ' ἐνδεὴς ὑπάρχει καὶ διὰ νόσον ἢ
τεκνοτροφίαν ἢ δι' ἀσθένειαν χειρῶν, ἐπὶ ταύτην μᾶλλον
ἐκτεινάτω τὴν χεῖρα. Εἰ δέ τις ὡς καταφαγᾶς ἢ μέθυσος
ἢ ἀργὸς ἐν τοῖς βιωτικοῖς θλίβεται, οὐκ ἔστιν ἄξιος ἐπικου-
ρίας, οὔτε μὴν Ἐκκλησίας Θεοῦ. Λέγει γὰρ ἡ γραφὴ περὶ
τούτων φάσκουσα, ὅτι «Κρύψας ὀκνηρὸς τὴν χεῖρα αὐτοῦ
ὑπὸ τὸν κόλπον οὐ δυνήσεται ἀπενεγκεῖν αὐτὴν εἰς τὸ στόμα

συμφωνεῖν δοκοῦσιν ἐπὶ τῇ ψευδομαρτυρίᾳ· προστέτακται

γὰρ ἐν τοῖς Νόμοις· «Οὐκ ἔσῃ μετὰ πολλῶν ἐπὶ κακίᾳ,
130
οὐ παραδέξῃ ἀκοὴν ματαίαν, οὐ συγκαταθήσῃ μετὰ πλήθους

ἐκκλῖναι τὸ δίκαιον.»
Ἐν μέρει δὲ καὶ τὸν κρινόμενον εἰδέναι ὀφείλετε,
ὁποῖός ἐστιν τῇ τοῦ βίου συνηθείᾳ καὶ ἀναστροφῇ· εἰ
μεμαρτυρημένος τὸν βίον, εἰ ἀνέγκλητος, εἰ ὁσιότητα
ἐζηλωκώς, εἰ φιλόχηρος καὶ φιλόξενος καὶ φιλόπτωχος
καὶ φιλάδελφος, εἰ μὴ αἰσχροκερδὴς καὶ μὴ βρώτης καὶ
χρηματολαίλαψ, εἰ σώφρων καὶ μὴ ἄσωτος ἢ μέθυσος ἢ
ἀργοφάγος, εἰ εὔσπλαγχνος καὶ εὐμετάδοτος. Εἰ
γὰρ αὐτῷ προϋπόκειται ἔργα φαῦλα, ἤδη ἐκ μέρους ἀληθεῖς
ἂν εἶεν καὶ αἱ νῦν αὐτῷ ἐπιφερόμεναι κατηγορίαι, εἰ μὴ
ἂν αὐτῷ τὸ δίκαιον ἔχει συναγωνιζόμενον· ἐγχωρεῖ γὰρ
αὐτὸν ἡμαρτηκέναι μέν ποτε, τούτου δὲ τοῦ ἐγκλήματος
ἀθῶον ὑπάρχειν. Διὸ ἀκριβῶς περὶ τὰ τοιαῦτα νήφοντες,
ἀσφαλεῖς καὶ βεβαίας ποιεῖσθε τὰς ἀποφάσεις κατὰ τοῦ
ἐλεγχθέντος· καὶ ἐὰν μετὰ τὸν ἀφορισμὸν συγγνώμην
αἰτῇ καὶ προσπέσῃ τῷ ἐπισκόπῳ καὶ ἡμαρτηκέναι ὁμολογῇ,
προσδέξασθε αὐτόν. Μήτε δὲ τὸν συκοφάντην ἀτιμώρητον
ἐάσητε, ἵνα μὴ καὶ ἕτερόν τινα καλῶς βιοῦντα βλασφημήσῃ
Ιωάννης Δαμασκηνός. Expositio fidei Section 14, line 7
Τὸ πνεῦμα νοεῖται πολλαχῶς· Τὸ ἅγιον πνεῦμα· λέγονται δὲ καὶ αἱ

δυνάμεις τοῦ πνεύματος τοῦ ἁγίου πνεύματα· πνεῦμα καὶ ὁ ἄγγελος ὁ
ἀγαθός· πνεῦμα καὶ ὁ δαίμων· πνεῦμα καὶ ἡ ψυχή· ἔστι δέ, ὅτε καὶ ὁ
νοῦς πνεῦμα λέγεται· πνεῦμα καὶ ὁ ἄνεμος καὶ ὁ ἀήρ.
Τὰ ἰδιώματα τῆς θείας φύσεως
Τὸ ἄκτιστον, τὸ ἄναρχον, τὸ ἀθάνατον καὶ ἀπέραντον καὶ αἰώνιον, τὸ

ἄυλον, τὸ ἀγαθόν, τὸ δημιουργικόν, τὸ δίκαιον, τὸ φωτιστικόν, τὸ
ἄτρεπτον, τὸ ἀπαθές, τὸ ἀπερίγραπτον, τὸ ἀχώρητον, τὸ ἀπεριόριστον,
τὸ ἀόριστον, τὸ ἀσώματον, τὸ ἀόρατον, τὸ ἀπερινόητον, τὸ ἀνενδεές, τὸ
αὐτοκρατὲς καὶ αὐτεξούσιον, τὸ παντοκρατορικόν, τὸ ζωοδοτικόν, τὸ
παν-
τοδύναμον, τὸ ἀπειροδύναμον, τὸ ἁγιαστικὸν καὶ μεταδοτικόν, τὸ περιέ-
χειν καὶ συνέχειν τὰ σύμπαντα καὶ πάντων προνοεῖσθαι· πάντα ταῦτα καὶ
τοιαῦτα φύσει ἔχει οὐκ ἄλλοθεν εἰληφυῖα, ἀλλ' αὐτὴ μεταδιδοῦσα παντὸς
ἀγαθοῦ τοῖς οἰκείοις ποιήμασι κατὰ τὴν ἑκάστου δεκτικὴν δύναμιν.

131
Ἡ ἐν ἀλλήλαις τῶν ὑποστάσεων μονή τε καὶ ἵδρυσις· ἀδιάστατοι γὰρ

αὗται καὶ ἀνεκφοίτητοι ἀλλήλων εἰσὶν ἀσύγχυτον ἔχουσαι τὴν ἐν ἀλλή-
λαις περιχώρησιν, οὐχ ὥστε συναλείφεσθαι ἢ συγχεῖσθαι, ἀλλ' ὥστε
ἔχεσθαι ἀλλήλων. Υἱὸς γὰρ ἐν πατρὶ καὶ πνεύματι, καὶ πνεῦμα ἐν πατρὶ
καὶ υἱῷ, καὶ πατὴρ ἐν υἱῷ καὶ πνεύματι, μηδεμιᾶς γινομένης συναλοιφῆς
Ιωάννης Δαμασκηνός. Expositio fidei Section 91, line 20
ὑποστάσεως αὐτοῦ» καὶ τὸ «μεγάλης βουλῆς ἄγγελος, θαυμαστός, σύμ-

βουλος» καὶ τὰ ὅμοια. – γʹ Τὰ δὲ τὴν ἐν ἀλλήλαις τῶν ὑποστάσεων
περιχώρησιν ὡς τὸ «ἐγὼ ἐν τῷ πατρί, καὶ ὁ πατὴρ ἐν ἐμοί» καὶ τὴν
ἀνεκφοίτητον ἵδρυσιν ὡς «λόγος», «σοφία καὶ δύναμις» καὶ
«ἀπαύγασμα».
Ὅ τε γὰρ λόγος ἐν τῷ νῷ (λόγον δέ φημι τὸν οὐσιώδη), καὶ ἡ σοφία
ὁμοίως, καὶ ἐν τῷ δυναμένῳ ἡ δύναμις, καὶ ἐν τῷ φωτὶ τὸ ἀπαύγασμα
ἀνεκφοιτήτως ἵδρυται, ἐξ αὐτῶν πηγαζόμενα. – δʹ Τὰ δὲ ὡς ἐξ αἰτίου
τοῦ πατρὸς ὡς τὸ «ὁ πατήρ μου μείζων μού ἐστιν»· ἐξ αὐτοῦ γὰρ ἔχει τό
τε εἶναι καὶ πάντα, ὅσα ἔχει, τὸ μὲν εἶναι γεννητῶς καὶ οὐ δημιουργητι-
κῶς ὡς τὸ «ἐγὼ ἐκ τοῦ πατρὸς ἐξῆλθον», «κἀγὼ ζῶ διὰ τὸν πατέρα»,
πάντα δέ, ὅσα ἔχει, οὐ μεταδοτικῶς οὔτε διδακτικῶς, ἀλλ' ὡς
ἐξ αἰτίου ὡς τὸ «οὐ δύναται ὁ υἱὸς ποιεῖν ἀφ' ἑαυτοῦ οὐδέν, ἐὰν μή
τι βλέπῃ τὸν πατέρα ποιοῦντα». Εἰ μὴ γὰρ ὁ πατήρ ἐστιν, οὐδὲ ὁ
υἱός· ἐκ τοῦ πατρὸς γὰρ ὁ υἱὸς καὶ ἐν τῷ πατρὶ καὶ οὐ μετὰ τὸν πατέρα.
Ὁμοίως καί, ἃ ποιεῖ, ἐξ αὐτοῦ καὶ σὺν αὐτῷ· μία γὰρ καὶ ἡ αὐτή, οὐχ
ὁμοία, ἀλλ' ἡ αὐτὴ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος
θέλησις ἐνέργειά τε καὶ δύναμις. – εʹ Τὰ δὲ ὡς τῆς πατρικῆς εὐδοκίας
διὰ
τῆς αὐτοῦ ἐνεργείας πληρουμένης οὐχ ὡς δι' ὀργάνου ἢ δούλου, ἀλλ' ὡς
δι' οὐσιώδους καὶ ἐνυποστάτου αὐτοῦ λόγου καὶ σοφίας καὶ δυνάμεως
διὰ τὸ μίαν ἐν πατρὶ καὶ υἱῷ θεωρεῖσθαι κίνησιν, ὡς τὸ «πάντα δι' αὐτοῦ
ἐγένετο», καὶ τὸ «ἀπέστειλε τὸν λόγον αὐτοῦ καὶ ἰάσατο αὐτούς», καὶ τὸ
Ιωάννης Δαμασκηνός. Contra Jacobitas Section 52, line 44
καὶ ἐν αὐτῇ διὰ τῆς σαρκώσεως ἑνοῦνται αἱ δύο φύσεις τῆς τε θεότητος
καὶ τῆς ἀνθρωπότητος καὶ περιχωροῦσιν ἐν ἀλλήλαις. Ἡ δὲ περιχώρη-
σις ἐκ τῆς θεότητος γίνεται· αὕτη γὰρ μεταδίδωσι τῇ σαρκὶ τῆς οἰκείας
δόξης τε καὶ λαμπρότητος οὐ μεταλαμβάνουσα τῶν τῆς σαρκὸς παθῶν.
Διὸ ἡ μὲν φύσις τῆς σαρκὸς θεοῦται, οὐ σαρκοῖ δὲ τὴν φύσιν τοῦ λόγου.
Ἡ δὲ φύσις τοῦ λόγου θεοῖ μὲν τὸ πρόσλημμα, οὐ σαρκοῦται δέ· ὠφελεῖ-
ται γὰρ τὸ χεῖρον ὑπὸ τοῦ κρείττονος. Οὐ παραβλάπτεται τὸ κρεῖττον
132
ὑπὸ τοῦ χείρονος· ὡς γὰρ ὁ σίδηρος μὲν πυροῦται, τὸ δὲ πῦρ οὐ σιδηροῦ-

ται, καὶ ὡς ἡ σὰρξ μὲν ψυχοῦται, ἡ δὲ ψυχὴ οὐ σαρκοῦται, οὕτως ἡ θεία
φύσις θεοῖ μὲν τὴν σάρκα, αὐτὴ δὲ οὐ σαρκοῦται. Οὐ γὰρ δεκτικὴ ἡ θεία
φύσις τῆς οἱασοῦν προσθήκης ἢ ὑφαιρέσεως, καὶ μεταδοτικὴ μέν, οὐ
μετα-
ληπτικὴ δέ· διὸ οὐδὲ μία φύσις σύνθετος γέγονε. Ταὐτὸν οὖν ἐστιν εἰπεῖν
ἐνούσιον ὑπόστασιν καὶ φύσιν τοῦ θεοῦ λόγου· ὡς γὰρ εἴρηται, τὴν
ὑπόστασιν τῷ τῆς φύσεως ὀνόματι ὑπεσήμαναν οἱ μακάριοι Ἀθανάσιός
τε καὶ Κύριλλος. Ἡ μὲν γὰρ ὑπόστασις καὶ φύσις, οὐκέτι δὲ καὶ ἡ φύσις
ὑπόστασις· οὐ γὰρ ἀντιστρέφει. Κατηγοροῦνται μὲν γὰρ τῶν μερικῶν τὰ
καθόλου, τὰ δὲ μερικὰ τῶν καθόλου οὐ καταφάσκεται. Εἰ δὲ καί τινος
σιδήρου πυρουμένου ἡ φύσις τοῦ σιδήρου πεπυρῶσθαι λέγεται,
ἀλλ' εἰδέναι χρή, ὡς διὰ τὸ δεκτικὴν εἶναι τὴν φύσιν τοῦ σιδήρου πυρώ-
σεως καὶ διὰ τὸ φύσεως ἔργον εἶναι τὴν πύρωσιν· ἐπὶ δὲ τῆς τοῦ λόγου
Ιωάννης Δαμασκηνός. De duabus in Christo voluntatibus Section 11,

line 11
Ἔχει μὲν ἐκ τῆς θείας καὶ πατρικῆς φύσεως τὸ ἄκτιστον, τὸ ἄχρο-

νον, τὸ ἄναρχον· οὐ γὰρ πρότερον οὐκ ὢν ἤρξατο τοῦ εἶναι, ἀλλ' ἀεὶ
ἦν γεννητῶς τὸ θεὸς εἶναι, τὸ θελητικόν, τὸ ἐνεργητικόν, τὸ παντοδύνα-
μον, τὸ ἀπειροδύναμον, τὸ δημιουργικόν, τὸ παντουργικόν, τὸ ἄπειρον,
τὸ ἀπερίγραπτον, τὸ ἀκατάληπτον, τὸ ἀνεξερεύνητον, τὸ ἀθάνατον, τὸ
παντοκρατορικόν, τὸ συνεκτικόν, τὸ ἀγαθόν, τὸ σοφόν, τὸ δίκαιον, τὸ
σωστικόν, τὸ ἁπλοῦν κατὰ φύσιν καὶ ἀσύνθετον, τὸ ἄτρεπτον, τὸ ἀναλ-
λοίωτον, τὸ παντεποπτικόν, τὸ τῶν μελλόντων προγνωστικόν, τὸ
περιεκτικὸν τῶν πάντων ἤτοι περιληπτικόν, τὸ ἀμέτοχον, μεθεκτὸν δὲ
τῆς ἐνεργείας, οὐ φύσεως· τὸ αὐτεξούσιον καὶ παντεξούσιον, τὸ εὐεργετι-
κόν, τὸ μεταδοτικὸν, τὸ φωτιστικόν, τὸ ἀόρατον, τὸ ἀναφές, τὸ
ὑπέρθεον,
τὸ ὑπερούσιον, καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν, πάντα, ὅσα ἔχει ὁ πατήρ, τοῦ υἱοῦ εἰσιν
πλὴν τῆς ἀγεννησίας. Καὶ μάρτυς τούτου ἀληθὴς αὐτὸς ὁ κύριος ἡμῶν
καὶ
θεὸς εἰπών· «Πάντα, ὅσα ἔχει ὁ πατήρ, ἐμά ἐστι.» Καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν
πατέ-
ρα λέγει· «Πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστι καὶ τὰ σὰ ἐμά.»
Τῆς δὲ ὑποστάσεως αὐτοῦ ἴδιον τὸ υἱὸν εἶναι γεννητὸν ἐκ τοῦ
πατρὸς καὶ οὐ πατέρα ἀγέννητον οὐδὲ γεννήτορα. Ἐκ τοῦ πατρὸς γὰρ
γεγέννηται ἀπαθῶς, ἀσυνδυάστως, τουτέστιν ἄνευ μίξεως, ὡς φῶς ἐκ
πυρός, μᾶλλον δὲ ὡς φῶς τέλειον ἐκ τελείου φωτός. Ἐκ τοῦ πατρὸς οὖν
ἔχει τὸ εἶναι καὶ πάντα, ὅσα ἔχει. Διὸ καὶ λέγει·
133
Ιωάννης Δαμασκηνός. De duabus in Christo voluntatibus

Section 36, line 12
τὰ ἅγια εὐαγγέλια καὶ οἱ ἀπόστολοι καὶ οἱ ἅγιοι πατέρες, ταῦτα πάντα

ἔχειν τὸν κύριον ἢ οὔ. Ὅτι μὲν οὖν εἶχε ψυχὴν ἀνθρωπίνην, φησὶν αὐτὸς
ὁ κύριος ἐν τῷ κατὰ Ἰωάννην εὐαγγελίῳ· «Ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν
ψυχήν μου καὶ ἐξουσίαν ἔχω λαβεῖν αὐτήν», καὶ πάλιν «καὶ τὴν ψυχήν
μου τίθημι ὑπὲρ τῶν προβάτων». Ὅτι δὲ καὶ σῶμα εἶχε, μάρτυς ὁ Ἰωσὴφ
καὶ ὁ αἰτήσας τὸ σῶμα αὐτοῦ καὶ κηδεύσας καὶ θεὶς ἐν τῷ τάφῳ. Ὅτι δὲ
καὶ
τὴν τῶν μελῶν εἶχε διοργάνωσιν, μάρτυς ἡ τὴν κεφαλὴν ἀλείψασα μύρῳ
καὶ τοὺς πόδας βρέξασα τοῖς δάκρυσι, καὶ οἱ ἧλοι οἱ ἐμπαρέντες ἐν ταῖς
παλάμαις καὶ τοῖς ταρσοῖς τῶν ποδῶν, ἡ λόγχη ἡ νύξασα τὴν πλευράν,
καὶ ὁ ἀναπεσὼν ἐπὶ τὸ στῆθος μαθητής, ἡ γλῶσσα ἡ εἰποῦσα· «Ἐάν τις
διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω», τὸ στόμα τὸ μεταδοτικὸν τοῦ ἁγίου
πνεύματος, οἱ ὀδόντες καὶ ἡ φάρυγξ, οἱ τεμόντες τὸ πάσχα, καὶ ἡ τῷ

στομάχῳ παραπέμψασα τοῦτο, τό τε ἧπαρ τὸ ἐξαιματῶσαν, ὅ τε
κόπος ὁ ἐκ τῆς ὁδοιπορίας γενόμενος ὑπερταθέντων τῶν μυῶν καὶ τῶν
νεύρων, ὥς φησιν ὁ θεῖος Βασίλειος, ἥ τε περιτομὴ τῆς ἀκροβυστίας καὶ
οἱ γλουτοὶ οἱ ἐπὶ τὸν ὄνον κεκαθικότες, αἵ τε κατὰ τὸν νῶτον μάστιγες,
τὰ ῥαπίσματά τε τῶν παρειῶν σὺν τοῖς ἐμπτύσμασι τοῦ προσώπου.
Ὅτι δὲ καὶ τομὴν καὶ ῥεῦσιν ἐδέξατο τὴν ἐμήν, μάρτυς ἡ περιτομή, οἱ
ἧλοι, ἡ λόγχη, τὸ πτύσμα, ὁ ἱδρώς, τὸ ῥεῦσαν ἐκ τῆς πλευρᾶς αἷμα καὶ
ὕδωρ. Ὅτι δὲ καὶ τὰς ψυχικὰς ἐνεργείας καὶ τὰ πάθη ἀνέλαβε, μάρτυρες
αἱ διὰ τοῦ σώματος τοῦ ἀκηράτου τῆς παναγίας αὐτοῦ ψυχῆς ἐνέργειαι
Ιωάννης Δαμασκηνός. De fide contra Nestorianos Section 19, line 15
θέλησιν ἀνθρωπίνην καὶ ἐνέργειαν ἀνθρωπίνην καὶ πεῖναν καὶ δίψαν καὶ
ὕπνον καὶ λογισμὸν καὶ δειλίαν καὶ ἀγωνίαν καὶ τὸ ῥαπίζεσθαι καὶ τὸ
ἐμπτύεσθαι καὶ τὸ βοηθεῖσθαι ὑπ' ἀγγέλων καὶ τὸ πάσχειν καὶ ἀποθνῄ-
σκειν καὶ πάντα τὰ ἀνθρώπινα. Ἀλλὰ ταῦτα πάντα φύσεώς εἰσι καὶ
οὐχ ὑποστάσεως· πάντα γὰρ ταῦτα ἐν ἑκάστῃ ὑποστάσει θεωροῦνται.
Οὐ γὰρ τὸ ἔχειν ῥῖνα ὑπόστασιν δηλοῖ, ἀλλὰ τὸ ἔχειν σιμὴν ῥῖνα ἢ
γρυπὴν χωρίζει ἐκ τῶν ὁμοουσίων ὑποστάσεων· τὸ μὲν γὰρ ἔχειν ῥῖνα
φυσικὸν ὑπάρχει πᾶσι τοῖς ἀνθρώποις, τὸ δὲ ἔχειν ῥῖνα σιμὴν ἢ γρυπὴν
ὑπόστασιν καὶ πρόσωπον ἀφορίζει. Οὔτε οὖν τὰ ἀνθρώπινα ἀναγόμενα
ἐπὶ τὴν θεότητα οὔτε τὰ θεῖα καταγόμενα ἐπὶ τὴν ἀνθρωπότητα, εἰ
καὶ μετέσχε τῶν θείων ἡ σάρξ· μεταδοτικὴ γὰρ ἡ θεότης, οὐ
134
μεταληπτική,
μεταδίδωσι τῶν ἑαυτῆς, οὐ μεταλαμβάνει τῶν τῆς σαρκός. Οὔτε οὖν
τὰ θεῖα ὑπόστασιν ἀφορίζουσιν οὔτε τὰ ἀνθρώπινα, ἀλλὰ φύσιν καὶ
φύσιν σημαίνουσιν.
Οἴδαμεν πάλιν, ὅτι οὐδέποτε καθ' ἑαυτὴν ὑπῆρξεν ἡ σὰρξ τοῦ
κυρίου οὐδὲ ἔσχεν ἀρχὴν ἢ αἰτίαν ὑπάρξεως εἰ μὴ τὸν υἱὸν καὶ λόγον τοῦ
θεοῦ οὐδὲ ἐγένετο τὸ σῶμα ἐκεῖνο τὸ ἅγιον ἢ ἡ ψυχὴ ἐκείνη ἡ ἄχραντός
τι-
νος ἑτέρου εἰ μὴ τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ καὶ ὅλα τὰ αὐτῆς αὐτοῦ εἰσὶ καὶ
αὐτοῦ
λέγονται, οὐχὶ τῆς θείας αὐτοῦ φύσεως, ἀλλ', ἐπειδὴ ἡ σὰρξ αὐτοῦ ἐστι
καὶ οὐχ ἑτέρου τινός, αὐτοῦ εἰσὶ καὶ λέγονται πάντα τὰ τῆς σαρκὸς
αὐτοῦ.
Ιωάννης Δαμασκηνός. Contra Manichaeos Section 18, line 4
ἐπὶ πάντων κοινῶς θεωρηθήσεται, οἷον, ὅπερ ἕκαστος τῶν ἀνθρώπων

ἔχει, καὶ πᾶσα ἡ ἀνθρωπότης ἔχει, ὡς τὸ ζῆν καὶ τὸ λογίζεσθαι, καὶ
ὅπερ ἑκάστη οὐσία ἔχει, καὶ ἡ κοινὴ οὐσία ἔχει, ὡς τὸ αὐθύπαρκτον καὶ
μὴ ἐν ἑτέρῳ ἔχειν τὸ εἶναι. Οὕτω τοίνυν καὶ εἰ ἕκαστον τῶν ὄντων ἐκ
μιᾶς ἀρχῆς συνέστηκε, καὶ πάντα τὰ ὄντα ἐκ μιᾶς ἀρχῆς συνέστηκε καὶ
οὐκ ἐκ δύο, καὶ οὐκ ἔσονται δύο ἀρχαί, ἀλλὰ μία.
Μανιχαῖος· Διὰ τί ἄναρχος ὁ θεός; Ὀρθόδοξος· Ὅτι τὸ μὴ
ὂν οὐκ ἔχει ἀφ' ἑαυτοῦ τὸ εἶναι. Τὸ οὖν ἀφ' ἑαυτοῦ μὴ ἔχον τὸ εἶναι,
πῶς ἀφ' ἑαυτοῦ ἔσται; Καὶ χρὴ οὖν ἔκ τινος ὄντος τὸ μὴ ὂν τὸ εἶναι λα-
βεῖν· τὸ δὲ πρῶτον μεταδοτικὸν τοῦ εἶναι ἐξ ἑαυτοῦ ἔχον τὸ εἶναι,
ἄναρχον
ἀεὶ ἔσται.
Μανιχαῖος· Διὰ τί μία ἀρχὴ καὶ οὐ δύο; Ὀρθόδοξος· Ὅτι δυὰς
ἐκ μονάδος προέρχεται ὡς μονάδος γέννημα καὶ ἀρχὴ δυάδος μονὰς καὶ
πρὸ τῆς δυάδος πάντως μονὰς καὶ ὅτι παντὸς πράγματος ἀρχὴ μία
καί, εἰ ἑκάστου τῶν ὄντων μία ἀρχή, καὶ πάντων ἔσται ἀρχὴ μία· ὁ γὰρ
ἐφ' ἑκάστου τῶν ὄντων ἀποδεδομένος λόγος καὶ ἐπὶ πάντων ἀποδοθήσε-
ται.
Καὶ πάλιν· Εἰ δύο ἀρχαί, πολυαρχία· εἰ δὲ πολυαρχία, στάσις·
εἰ δὲ στάσις ἀρχὴ τῶν ὄντων, κακία τῶν ὄντων ἀρχή· στάσις γὰρ κακία
ἐστί. Πρέπει οὖν τῷ θεῷ ἁπάντων τῶν λεγομένων καὶ νοουμένων μείζονι
Ιωάννης Δαμασκηνός. Contra Manichaeos Section 72, line 21
μήσας τὰς κακίας, ἐπάγει λέγων· «Ὅστις οὖν ἐκκαθάρῃ ἑαυτὸν ἐκ

135
τούτων,
γέγονε σκεῦος ἐκλογῆς.» Αὐτεξούσιοι γὰρ γενόμενοι ἐξουσίαν ἔχομεν
καθᾶραι ἑαυτοὺς ἐκ τῶν αἰσχίστων παθῶν καὶ μολῦναι ἑαυτούς. Ὅμως
πάντας ὁ θεὸς ἀγαθοὺς ἐποίησεν. Αὐτὸς μὲν οὖν καὶ τὸ εἶναι καὶ τὸ εὖ
εἶναι πᾶσι παρέχει ὥσπερ ἥλιος ἐφαπλῶν τὰς ἀκτῖνας τῆς ἀγαθότητος
αὐτοῦ ἐπὶ πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ. Καὶ τὸ μὲν εἶναι οὐκ ἔστιν ἐφ' ἡμῖν
λαβεῖν, τὸ δὲ εὖ εἶναι ἐφ' ἡμῖν ἐστιν. Ἂν τοίνυν θελήσωμεν καὶ
ποθήσωμεν,
μετέχομεν τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ καὶ ἐν φωτὶ εἰς αἰῶνας ἐσόμεθα. Ἐὰν
δὲ ῥαθυμήσωμεν καὶ ἑαυτοὺς τυφλώσωμεν καὶ μὴ ποθήσωμεν αὐτόν,
ἀμέτοχοι αὐτοῦ ἐσόμεθα. Οὐκ ἔδει οὖν διὰ τὴν ἡμετέραν ῥαθυμίαν αὐτὸν
ἀμετάδοτον γενέσθαι τῶν τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ δωρεῶν, ὧν πρώτη

ἐστὶ τὸ εἶναι, οὐδὲ ἔδει τὴν ἡμετέραν κακίαν νικῆσαι καὶ ἀνενέργητον
ποιῆσαι τὴν ἀγαθότητα αὐτοῦ. Εἰ γὰρ τοῦτο ἦν, οὐδὲν ἂν τῶν ὄντων
ἐγένετο· οὐδὲν γὰρ τῶν ὄντων ἀξίως πολιτεύεται τῆς ἀγαθότητος
αὐτοῦ. Δικαίως γὰρ πρὸς αὐτὸν συγκρινόμενα τὰ πάντα ἀνάξια τοῦ
εἶναί εἰσιν.
Ὅμως οὐ μόνον ἀγαθός ἐστιν ὁ θεός, ἀλλὰ καὶ δίκαιος καὶ ὁρῶν
τὰ πάντα μήπω γενόμενα ὡς ὄντα. Ὁ καλῶν γάρ, φησί, «τὰ μὴ ὄντα
ὡς ὄντα.» Εἰ μὲν ὤφειλε δι' ἀγαθότητα μὴ ποιῆσαι τοὺς κολαζομένους,
μᾶλλον δι' ὑπερβάλλουσαν ἀγαθότητα ὤφειλε καὶ ποιῆσαι αὐτοὺς καὶ μὴ
κολάσαι, ἀλλὰ συγχωρῆσαι αὐτοῖς ἁμαρτάνουσιν· αὐτὸς γὰρ κύριος ἀμ
Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum alphabeti

litteras dispositae, quae tres libros conflant) (fragmenta e cod.
τῆς ΙΑʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ πορνείας.

Περὶ μητραλοίων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ π στοιχείῳ
τῆς ΚΓʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ πατραλοίων.
Περὶ μακροθυμίας· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ υ στοιχείῳ
τῆς ΙΒʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ ὑπομονῆς.
Περὶ μακροθυμίας Θεοῦ· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ φ
στοιχείῳ τῆς Βʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ φιλανθρωπίας
Θεοῦ.
Περὶ μοχθηρῶν· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ φ στοιχείῳ
τῆς Ηʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ φίλων τραπέζης.
Περὶ Μεταδοτικῶν· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ φ στοιχείῳ
τῆς Θʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ φιλοτιμουμένων.
136
Στοιχεῖον Ν.
Αʹ. Περὶ νεότητος, καὶ τῆς νέας ἡλικίας, καὶ ὅσα

ἕπεται αὐτοῖς.
Βʹ. Περὶ νοσούντων· καὶ ὡς χρὴ ἐπισκέπτεσθαι αὐ-
τούς.
Γʹ. Περὶ τοῦ νήφειν, καὶ φροντίζειν ἡμᾶς τῆς ἰδίας
σωτηρίας.
Δʹ. Περὶ νεογάμων.
Εʹ. Περὶ νηστείας καὶ νηστευτῶν.

χεῖρας Θεοῦ, ἢ εἰς χεῖρας ἀνθρώπων.

Γʹ. Περὶ φυσικῶν.
Δʹ. Περὶ φήμης· ὅτι οὐ δεῖ ἑκάστῳ πιστεύειν.
Εʹ. Περὶ φιλέργων, καὶ σπουδαίων· καὶ ὅτι χρὴ πο-
νεῖν· καὶ ὠφέλειαν γὰρ παρέχει.
ϛʹ. Περὶ φιλαρχίας· ὅτι οὐ δεῖ ἀπροὔπτως ἐπι-
πηδᾷν ταῖς ἀρχαῖς, καὶ τιμῆς καὶ δόξης ὀρέγε-
σθαι.
Ζʹ. Περὶ φίλων χρηστῶν.
Θʹ. Περὶ φιλοτιμουμένων, καὶ Μεταδοτικῶν· καὶ
ὅτι φιλοτιμία σωτηρίαν προξενεῖ.
Ιʹ. Περὶ φειδωλῶν καὶ ἀμεταδότων· καὶ ὅτι οἱ φει-
δωλίαν νοσοῦντες κινδύνοις περιπίπτουσιν.
ΙΑʹ. Περὶ φιλαιτίου, καὶ φιλεγκλήμονος.
ΙΒʹ. Περὶ φθόνου, καὶ ζήλου.
ΙΓʹ. Περὶ φιλαυτίας· καὶ ὅτι οὐ δεῖ ἑαυτὸν δικαιοῦν,
ἢ ἐπαινεῖν.

137
Δʹ. Περὶ φήμης· ὅτι οὐ δεῖ ἑκάστῳ πιστεύειν.

Εʹ. Περὶ φιλέργων, καὶ σπουδαίων· καὶ ὅτι χρὴ πο-
νεῖν· καὶ ὠφέλειαν γὰρ παρέχει.
ϛʹ. Περὶ φιλαρχίας· ὅτι οὐ δεῖ ἀπροὔπτως ἐπι-
πηδᾷν ταῖς ἀρχαῖς, καὶ τιμῆς καὶ δόξης ὀρέγεσθαι.
Ζʹ. Περὶ φίλων χρηστῶν.
Θʹ. Περὶ φιλοτιμουμένων, καὶ Μεταδοτικῶν· καὶ ὅτι φιλοτιμία
σωτηρίαν προξενεῖ.
Ιʹ. Περὶ φειδωλῶν καὶ ἀμεταδότων· καὶ ὅτι οἱ φειδωλίαν νοσοῦντες
κινδύνοις περιπίπτουσιν.
ΙΑʹ. Περὶ φιλαιτίου, καὶ φιλεγκλήμονος.
ΙΒʹ. Περὶ φθόνου, καὶ ζήλου.
ΙΓʹ. Περὶ φιλαυτίας· καὶ ὅτι οὐ δεῖ ἑαυτὸν δικαιοῦν,
ἢ ἐπαινεῖν.
Ἐντεῦθεν αἱ παραπομπαὶ τῶν τίτλων.
Περὶ φιλονεικούντων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ μ στοι-

χείῳ τῆς Ζʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ μίσους.
Περὶ φρονήσεως· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ σ στοιχείῳ
τῆς ΙΗʹ· οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ σοφίας.

γονεῦσιν. Ἀγάπη τοὺς δεσπότας ἐλεήμονας εἶναι πρὸς

τοὺς οἰκέτας παρακαλεῖ, καὶ τοὺς οἰκέτας ὑπουργεῖν
τοῖς δεσπόταις ἀδόλως παραινεῖ.
Πολλαχῶς ἀγάπη νοεῖται, διὰ πραότητος, διὰ χρη-
στότητος, δι' ὑπομονῆς, διὰ ἀφθονίας καὶ ἀζηλίας,
δι' ἀμνησικακίας. Ἀμέριστός ἐστιν ἐν πᾶσι, ἀδιά-
κριτος κοινωνική.
Τρισσὰ εἴδη φιλίας διδασκόμεθα, καὶ τούτων τὸ
μὲν πρῶτον καὶ ἄριστον, τὸ κατ' ἀρετήν· στεῤῥὰ
γὰρ ἡ ἐκ λόγου ἀγάπη· τὸ δὲ δεύτερον καὶ μέσον,
τὸ κατ' ἀμοιβήν· κοινωνικὸν τοῦτο, καὶ μεταδοτικὸν,
καὶ βιωφελές· κοινὴ γὰρ ἡ εὐχάριστος φιλία. Τὸ δὲ
ὕστατον καὶ τρίτον, ἡμεῖς μὲν τὸ ἐκ συνηθείας φα-
μὲν, οἱ δὲ Ἕλληνές φασι, τὸ καθ' ἡδονὴν τρεπτὸν
138
καὶ μετάβλητον. Οὐκοῦν ἡ μέν τίς ἐστι φιλοσόφου

φιλία, ἡ δὲ ἀνθρώπου, ἡ δὲ ζώου.
Τὸ ἀγαπᾷν τοὺς ἐχθροὺς, οὐκ ἀγαπᾷν τὸ κακὸν
λέγει, οὐδὲ ἀσέβειαν, οὐδὲ μοιχείαν, ἢ κλοπὴν, ἀλλὰ
τὸν κλέπτην, καὶ τὸν μοιχόν· οὐ καθ' ὃ ἁμαρτάνει,
καὶ τῇ ποιᾷ ἐνεργείᾳ μολύνει τὴν ἀνθρώπου προς-
ηγορίαν, καθ' ὃ δὲ ἄνθρωπός ἐστι, καὶ ἔργον Θεοῦ.

μοσύνην, μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου, τί ποιεῖ ἡ δε-

ξιά σου, ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ,
καὶ ὁ Πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ, αὐτὸς
ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.»
»Πορευθέντες μάθετε τί ἐστιν· Ἔλεον θέλω, καὶ
οὐ θυσίαν.»
»Ὃς ἐὰν ποτίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων ποτή-
ριον ψυχροῦ μόνον εἰς ὄνομα μαθητοῦ, ἀμὴν λέγω
ὑμῖν, οὐ μὴ ἀπολέσῃ τὸν μισθὸν αὐτοῦ.»
»Ἀποκριθεὶς ὁ Ἰωάννης λέγει αὐτοῖς· Ὁ ἔχων
δύο χιτῶνας, μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι, καὶ ὁ ἔχων
βρώματα, οὕτως ποιείτω.»
»Εἶπεν αὐτοῖς ὁ Κύριος· Νῦν ὑμεῖς οἱ Φαρισαῖοι
τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου καὶ τοῦ πίνακος καθαρίζετε,
τὸ δὲ ἔσωθεν ὑμῶν γέμει ἐξ ἁρπαγῆς καὶ πονηρίας.
Ἄφρονες, οὐχ ὁ ποιήσας τὸ ἔξωθεν, καὶ τὸ ἔσωθεν
αὐτὸς ἐποίησεν; πλὴν τὰ ἐνόντα δότε ἐλεημοσύνην,
καὶ ἰδοὺ πάντα καθαρὰ ὑμῖν ἐστιν.»
»Πωλήσατε τὰ ὑπάρχοντα ὑμῶν, καὶ δότε ἐλεη-
μοσύνην. Ποιήσατε ἑαυτοῖς βαλάντια μὴ παλαιού-
μενα, θησαυρὸν ἀνέκλειπτον ἐν τοῖς οὐρανοῖς,

Ἕκαστος ὡς προαιρεῖται τῇ καρδίᾳ, μὴ ἐκ λύπης, ἢ

139
ἐξ ἀνάγκης. Ἱλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός. Πᾶσαν

αὐτάρκειαν ἔχοντες, περισσεύητε εἰς πᾶν ἔργον ἀγα-
θὸν, καθὼς γέγραπται· Ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς
πένησι.»
»Τῶν πτωχῶν, ἵνα μνημονεύωμεν.»
»Τοῖς πλουσίοις ἐν τῷ νῦν αἰῶνι ἐπαγγέλλω μὴ
ὑψηλοφρονεῖν, μὴ ἐλπίζειν ἐπὶ πλούτου ἀδηλότητι,
ἀλλ' ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ παρέχοντι πάντα πλουσίως εἰς
ἀπόλαυσιν· ἀγαθοεργεῖν, πλουτεῖν ἐν ἔργοις καλοῖς,
εὐμεταδότους εἶναι, κοινωνικοὺς, ἀποθησαυρίζοντας
ἑαυτοῖς θεμέλιον καλὸν εἰς τὸ μέλλον.»
»Ὑμεῖς, ἀδελφοὶ, μὴ ἐκκακεῖτε καλοποιοῦντες.»
»Τῆς εὐποιΐας καὶ τῆς κοινωνίας μὴ ἐπιλανθάνε-
σθε. Τοιαύταις γὰρ θυσίαις εὐαρεστεῖται ὁ Θεός.»
»Κατακαυχᾶται ἔλεος κρίσεως.»
»Πλούσιός ἐστιν ἐκεῖνος ὁ πολλοὺς ἐλεῶν, καὶ ὁ
κατὰ Θεοῦ μίμησιν ἐπιδοὺς ἐξ ὧν ἔχει. Θεὸς γὰρ παν-
τάπασιν ἔδωκεν ἐκ τῶν αὐτοῦ κτισμάτων. Σύνετε δὴ
πλούσιοι, ὅτι διακονεῖν ὀφείλετε, λαβόντες πλείονα ὧν
αὐτοὶ χρῄζετε· μάθετε ὅτι ἑτέροις

λει τὸν ἥλιον ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθούς. Ἡ δὲ

τοιαύτη ἀγαθότης μείζονα συνάγει τοῖς πονηρευομέ-
νοις τὴν κόλασιν. Ἤνεγκε τοῖς ὄμβροις ἐπὶ τῶν
πλεονεκτικῶν χειρῶν γεωργουμένην γῆν. Ἔδωκε τὸν
ἥλιον ἐκθάλπειν τὰ σπέρματα, καὶ πολυπλασιάζειν
τοὺς καρποὺς διὰ τῆς εὐφορίας. Καὶ τὰ μὲν παρὰ
τοῦ Θεοῦ τοιαῦτα· γῆς ἐπιτηδειότης, ἀέρων εὔκρατοι
καταστάσεις, σπερμάτων ἀφθονία, βοῶν συνεργίαι,
τἆλλα οἷς γεωργία πέφυκεν εὐθηνεῖσθαι. Τὰ δὲ
παρὰ τοῦ ἀνθρώπου οἷα; τὸ πικρὸν τοῦ ἤθους ἡ μις-
ανθρωπία, τὸ δυςμετάδοτον, ταῦτα τῷ εὐεργέτῃ
ἀντεπεδείκνυτο. Οὐκ ἐμνήσθη τῆς κοινῆς φύσεως.
Οὐχ ἡγήσατο χρῆναι τὸ περιττεῦον τοῖς ἐνδεέσι κατα-
μερίσαι. Οὐκ ἔσχε τινὰ λόγον τῆς ἐντολῆς· Μὴ
ἀπόσχῃ εὐποιεῖν ἐνδεῆ· καὶ, ἐλεημοσύναι καὶ
πίστεις μὴ ἐκλειπέτωσάν σε· καὶ Διάθρυπτε πει-
νῶντι τὸν ἄρτον σου. Καὶ πάντες προφῆται,
140
καὶ πάντες διδάσκαλοι ἐκβοῶντες οὐκ εἰσηκούοντο,

ἀλλ' αἱ μὲν ἀποθῆκαι διεῤῥήγνυντο τῷ πλήθει τῶν
ἀποκειμένων στενοχωρούμεναι.

πονηρά. Δοθήσεται αὐτῷ τῆς πίστεως χάρις ἐκλεκτὴ,

καὶ κλῆρος ἐν ναῷ Κυρίου θυμηδέστερος.»
»Ἐπιθυμία εὐνούχου ἀποπαρθενῶσαι νεᾶνιν.»
»Εἰσὶν εὐνοῦχοι, οἵτινες ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐ-
τῶν ἐγεννήθησαν οὕτως· καὶ εἰσὶν εὐνοῦχοι, οἵτινες
εὐνουχίσθησαν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων· καὶ εἰσὶν εὐνοῦ-
χοι, οἵτινες εὐνούχισαν ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλείαν
τῶν οὐρανῶν.»
Ἄτιμον τὸ τῶν εὐνούχων γένος καὶ πανώλεθρον.
Τοῦτο δὴ τοῦτο ἄθηλυ, ἄνανδρον, γυναικομανὲς, καὶ
ἐπίζηλον, ἀμετάδοτον, πάνδοχον, ἀπροσκορὲς, κλαυ-
σίδειπνον, ὀξύθυμον, χρυσομανὲς, κακόμισθον, ἀπη-
νὲς, θηλυδρῶδες, γαστρίδουλον· καὶ τί γὰρ εἴπω;
σὺν αὐτῇ τῇ γεννήσει, σιδηροκατάδικον. Πῶς γὰρ
ὀρθὴ γνώμη τούτων, ὧν οἱ πόδες στρεβλοί; οὗτοι
μὲν οὖν σωφρονοῦσιν ἄμισθα διὰ σιδήρου· μένουσι
δὲ ἄκαρποι δι' οἰκείαν αἰσχρότητα.
Ἀπόστησον ἀπὸ τῆς συμβίου σου τὸν εὐνούχων
σμάραγον. Κἂν γὰρ δοκοίη τῶν κάτω διδύμων ἐκ-
τετμῆσθαι, ἀλλ' ἄνω ἔχει ἐν τῷ προσώπῳ τοὺς διδύ-
μους ὀφθαλμοὺς ἐμπαθῶς βλέποντας,

Φίλους δὲ ὅταν εἴπω, τοὺς καλοὺς λέγω, καὶ ἀγα-

θοὺς, καὶ κατ' ἀρετὴν ἡμῖν συναπτομένους.
Πάντα κοινὰ ποιώμεθα, καὶ λύπας, καὶ εὐφροσύ-
νας. Τοιοῦτον γὰρ ἡ φιλία.
Τὰ παρὰ φίλων λεγόμενα, κἂν ὕβρις ᾖ, φορητά.
Οὐχ οὕτω πυρετὸς κατακαίειν εἴωθεν σώματος
φύσιν, ὡς τὰς ψυχὰς τὸ κεχωρίσθαι τῶν φιλουμένων.
141
Τρισσὰ εἴδη φιλίας διδασκόμεθα· καὶ τούτων τὸ

μὲν πρῶτον καὶ ἄριστον, τὸ κατ' ἀρετήν. Στεῤῥὰ
γὰρ ἡ ἐκ λόγου ἀγάπη. Τὸ δὲ δεύτερον καὶ μέσον,
τὸ κατ' ἀμοιβὴν, κοινωνικὸν τοῦτο καὶ μεταδοτικὸν,
καὶ βιωφελές. Κοινὴ γὰρ ἡ εὐχάριστος φιλία. Τὸ δὲ
ὕστατον καὶ τρίτον, τὸ ἐκ συνηθείας φαμὲν, πρὸς
Ἕλληνας. Οἶδα, φησὶ, τὸ καθ' ἡδονὴν τρεπτὸν,
καὶ μεταβλητόν. Οὐκοῦν ἡ μέν τίς ἐστι φιλοσόφου
φιλία, ἡ δὲ ἀνθρώπου, ἡ δὲ ζώου.
Ἡδὺς ἐκεῖνος φίλος, ὁ τὴν ψυχὴν διατρέφων.
Γνήσιος φίλος, ὁ τὰς περιστάσεις κοινούμενος. Μέ-
γιστον κτῆμα, φίλος ἀδιάπτωτος. Ὁ κατὰ Θεὸν
φίλος, ῥέει γάλα καὶ μέλι τοῖς ἀληθέσι λόγοις
αὐτοῦ.

σιν, ὑπερθαυμάζουσιν. Ὀλίγον δὲ τῆς τραπέζης

ὑπερτεθείσης, ὥσπερ τισὶ λίθοις ταῖς βλασφημίαις
βάλλουσιν, οὓς πρὸς βραχὺ ἴσα Θεῷ διὰ τὴν ἡδονὴν
προσεκύνουν.
Ἡ πρὸς ἀλλήλους πίστις ἀπέφυγεν ἀπ' αὐτῶν,
καὶ ἡ φιλία μέχρι τραπέζης ὥρισται παρ' αὐτοῖς·
αἱ προσηγορίαι αὐτῶν ὑποψίας πεπλήρωνται.
Οὐκ ἂν εἴποι τις ἑταῖρον τὸν κόλακα. Νόσος γὰρ
φιλίας ἡ κολακεία
ΤΙΤΛ. Θʹ. – Περὶ φιλοτιμουμένων καὶ μεταδο-
τικῶν· καὶ ὅτι ἡ φιλοτιμία σωτηρίαν προξε-
νεῖ.
»Εἶδεν Ἀβιγαιὰ τὸν Δαβὶδ, καὶ ἔπεσεν, καὶ κατ-
επήδησεν ἀπὸ τῆς ὄνου. Καὶ ἔπεσεν ἐνώπιον Δαβὶδ
ἐπὶ πρόσωπον αὐτῆς ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ εἶπεν· Ἐν ἐμοὶ,
κύριε, ἡ ἀδικία· λαλησάτω δὴ ἡ δούλη σου εἰς τὰ
ὦτά σου, καὶ ἄκουσον λόγον τῆς δούλης σου. Μὴ θέ-
σθω ὁ κύριός μου καρδίαν αὐτοῦ ἐπὶ τὸν ἄνθρωπον
τὸν λοιμὸν τοῦτον· καὶ ἀφροσύνη μετ' αὐτοῦ.»
»Εἶπεν ὁ βασιλεὺς Δαβὶδ πρὸς Σιβά· Τί ταῦτα
σοι; Καὶ εἶπε Σιβά·
142

τὸν Ῥαασσὼν ἐθανάτωσεν.»

»Δόμα ἀνθρώπου ἐμπλατύνει αὐτὸν, καὶ παρὰ
δυνάσταις καθιζάνει αὐτόν.»
»Δόσις λαθραία ἀνατρέπει ὀργάς.»
»Ἄνδρα ἱλαρὸν καὶ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός.»
»Ἐν πάσῃ δόσει ἱλάρυνον τὸ προσωπόν σου.»
Τῶν ἀγαθῶν ἔργων αἱ χάριτες ἐπὶ τοὺς διδόντας
ἐπαναστρέφουσιν.
Τὸ φιλότιμον, εὐκλεὲς, καὶ τὸ μὴ τοιοῦτον, κατ-
εσκωμμένον.
ΤΙΤΛ. Ιʹ. – Περὶ φειδωλῶν καὶ ἀμεταδότων·
καὶ ὅτι οἱ φειδωλίας νοσοῦντες, κινδύνοις περι-
πίπτουσιν.
»Εἶπε Γεδεὼν τοῖς ἀνδράσι Σοχώθ· Δότε δὴ ἄρ-
τους εἰς τροφὴν τῷ λαῷ τούτῳ τῷ ἐν ποσί μου, ὅτι
ἐκλείπουσιν. Καὶ ἰδοὺ διώκων ἐγὼ ὀπίσω τοῦ Ζεβεὲ,
καὶ Σαλμανὰ βασιλέων Μαδιάμ. Καὶ εἶπαν οἱ ἄρχον-
τες Σοχώθ· Μὴ χεὶρ Ζεβεὲ καὶ Σαλμανὰ νῦν ἐν τῇ
χειρί σου, ὅτι δώσομεν τῇ δυνάμει σου ἄρτους; Καὶ
εἶπεν· Οὐχ οὕτως. Διὰ τοῦτο ἐν τῷ παραδοῦναι Κύ-
ριον τὸν Ζεβεὲ καὶ Σαλμανὰ ἐν τῇ χειρί μου, καὶ

εἰσφοραὶ ἀνηγορεύθησαν.
ΙΒʹ. Περὶ φιλανθρωπίας, καὶ ἀγαθότητος, καὶ μα-
κροθυμίας, καὶ πραότητος Θεοῦ· καὶ ὅτι κρεῖσσον
ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεοῦ, καὶ μὴ εἰς χεῖρας ἀν-
θρώπων.
ΙΓʹ. Περὶ φυσικῶν.
ΙΔʹ. Περὶ φιλέργων καὶ σπουδαίων· ὅτι χρὴ ποιεῖν·
ὠφέλειαν γὰρ ἔχει.
143
ΙΕʹ. Περὶ φίλων χρηστῶν.

ΙΖʹ. Περὶ φιλοτιμουμένων καὶ Μεταδοτικῶν· καὶ ὅτι
ΙΗʹ. Περὶ φειδωλῶν, καὶ ἀμεταδότων, καὶ κνιπῶν·
καὶ ὅτι κινδύνοις περιπίπτουσιν οἱ τοιοῦτοι.
ΙΘʹ. Περὶ φιλαδελφίας.
Στοιχεῖον Χ.
Α. Περὶ χαρίσματος· ὅτι χρὴ σπουδάζειν διὰ τῆς
καλλίστης ἀναστροφῆς χάριν ἔχειν πρὸς Θεὸν,
καὶ πρὸς πάντας οἰκοδομήν.

κροθυμίας, καὶ πραότητος Θεοῦ· καὶ ὅτι κρεῖσσον

ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεοῦ, καὶ μὴ εἰς χεῖρας ἀν-
θρώπων.
ΙΓʹ. Περὶ φυσικῶν.
ΙΔʹ. Περὶ φιλέργων καὶ σπουδαίων· ὅτι χρὴ ποιεῖν·
ὠφέλειαν γὰρ ἔχει.
ΙΕʹ. Περὶ φίλων χρηστῶν.
ΙΖʹ. Περὶ φιλοτιμουμένων καὶ Μεταδοτικῶν· καὶ ὅτι
ΙΗʹ. Περὶ φειδωλῶν, καὶ ἀμεταδότων, καὶ κνιπῶν·
καὶ ὅτι κινδύνοις περιπίπτουσιν οἱ τοιοῦτοι.
ΙΘʹ. Περὶ φιλαδελφίας.
Στοιχεῖον Χ.
Α. Περὶ χαρίσματος· ὅτι χρὴ σπουδάζειν διὰ τῆς
καλλίστης ἀναστροφῆς χάριν ἔχειν πρὸς Θεὸν,
καὶ πρὸς πάντας οἰκοδομήν.
Βʹ. Περὶ χρημάτων, καὶ τῆς περὶ ταῦτα σπουδῆς.
Γʹ. Περὶ χαρᾶς καὶ θυμηδίας.
Δʹ. Περὶ χαρισμάτων καὶ δωρημάτων Θεοῦ· καὶ
ὅτι βίῳ σεμνῷ ἀντιδίδονται παρὰ τοῦ ἁγίου
Ιωάννης Δαμασκηνός. De sancta trinitate (fragmentum) [Dub.]

144
εʹ. Ἐρώτ. Πόθεν ἐτυμολογεῖται Θεός; Ἀπόκρ.

Παρὰ τὸ, θῶ, τὸ κατασκευάζω, καὶ ποιῶ· ὡς πάν-
των ποιητὴς, καὶ τῆς τῶν πάντων κατασκευῆς αἴτιος,
ἢ παρὰ τὸ, θέω, τὸ τρέχω. Καὶ γὰρ Θεὸς πανταχοῦ
πάρεστι. Ἢ Θεὸς, παρὰ τὸ θεᾶσθαι· ἐθεάσατο γὰρ
ὁ Θεὸς τὰ πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν. Κύριος δὲ
παρὰ τὸ κῦρος, ὃ σημαίνει τὴν ἐξουσίαν. Ἐρώτ.
Τί ἐστιν ἕνωσις; Ἀπόκρ. Τὸ καθ' ὑπόστασιν,
καὶ τὸ ἐκ διαφόρων φύσεων ὑφεστὼς πρᾶγμα.
ταληπτική; Ἀπόκρ. Μεταδοτική. Ἐρώτ. Τί ἐστι
συναλοιφή; Ἀπόκρ. Ἡ σύγχυσις. Ἐρώτ. Ποίοις
τήρ; Ἀπόκρ. Εἷς Πατὴρ, ὁ ἅγιος Θεὸς, καὶ παν-
τοκράτωρ, ἄναρχος, ἀΐδιος, ἀθάνατος, ἀπερίβλεπτος,
ἀνερμήνευτος, ἀτελεύτητος, ἀδιάδοχος, ἀκίνητος,
ἀνεξερεύνητος. Εἴρηται Πατὴρ, διὰ τὸ πάντα τηρεῖν.
Ἐρώτ. Ποίοις ὀνόμασι τιμᾶται ὁ Υἱὸς, καὶ κατὰ τί
εἴρηται Υἱός; Ἀπόκρ. Εἷς Υἱὸς, ὁ ἅγιος Λόγος,
ἄῤῥητον γέννημα, ἀμύθητος Λόγος,
Ιωάννης Δαμασκηνός. De sancta trinitate (fragmentum) [Dub.]

Παρὰ τὸ, θῶ, τὸ κατασκευάζω, καὶ ποιῶ· ὡς πάν-

των ποιητὴς, καὶ τῆς τῶν πάντων κατασκευῆς αἴτιος,
ἢ παρὰ τὸ, θέω, τὸ τρέχω. Καὶ γὰρ Θεὸς πανταχοῦ
πάρεστι. Ἢ Θεὸς, παρὰ τὸ θεᾶσθαι· ἐθεάσατο γὰρ
ὁ Θεὸς τὰ πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν. Κύριος δὲ
παρὰ τὸ κῦρος, ὃ σημαίνει τὴν ἐξουσίαν. Ἐρώτ.
Τί ἐστιν ἕνωσις; Ἀπόκρ. Τὸ καθ' ὑπόστασιν,
καὶ τὸ ἐκ διαφόρων φύσεων ὑφεστὼς πρᾶγμα.
ταληπτική; Ἀπόκρ. Μεταδοτική. Ἐρώτ. Τί ἐστι
συναλοιφή; Ἀπόκρ. Ἡ σύγχυσις. Ἐρώτ. Ποίοις
τήρ; Ἀπόκρ. Εἷς Πατὴρ, ὁ ἅγιος Θεὸς, καὶ παν-
τοκράτωρ, ἄναρχος, ἀΐδιος, ἀθάνατος, ἀπερίβλεπτος,
ἀνερμήνευτος, ἀτελεύτητος, ἀδιάδοχος, ἀκίνητος,
ἀνεξερεύνητος. Εἴρηται Πατὴρ, διὰ τὸ πάντα τηρεῖν.
Ἐρώτ. Ποίοις ὀνόμασι τιμᾶται ὁ Υἱὸς, καὶ κατὰ τί
εἴρηται Υἱός; Ἀπόκρ. Εἷς Υἱὸς, ὁ ἅγιος Λόγος,
145
ἄῤῥητον γέννημα, ἀμύθητος Λόγος, ἀπερίβλεπτος

νοῦς, φῶς ζωῆς, ἥλιος δικαιοσύνης, ποιμὴν, θύρα,
Ιωάννης Δαμασκηνός. De virtutibus et vitiis (fragmenta) [Sp.]

ψυχικὰ πάθη, ποῖα δὲ τὰ σωματικά· καὶ ψυχικὰς

μὲν ἀρετὰς λέγομεν εἶναι προηγουμένως γενικωτά-
τας τέσσαρας ταύτας, αἵτινές εἰσιν αὗται, ἀνδρεία,
φρόνησις, σωφροσύνη, καὶ δικαιοσύνη· καὶ ἐκ τού-
των ἀποτίκτονται ψυχικαὶ ἀρεταί· πίστις, ἐλπὶς,
ἀγάπη, προσευχὴ, ταπείνωσις, πραότης, μακρο-
θυμία, ἀνεξικακία, χρηστότης, ἀοργησία, γνῶσις
θεία, τὸ ἄθυμον, τὸ ἁπλοῦν, τὸ ἀτάραχον, τὸ ἀνυπό-
κριτον, τὸ ἄτυφον, τὸ ἀνυπερήφανον, τὸ ἄφθονον,
τὸ ἄδολον, τὸ ἀφιλάργυρον, τὸ συμπαθὲς, τὸ ἐλεημο-
νητικὸν, τὸ μεταδοτικὸν, τὸ ἄφοβον, τὸ ἄλυπον, τὸ
κατανυκτικὸν, τὸ αἰδεστικὸν, ἡ εὐλάβεια, ἡ τῶν μελ-
λόντων ἀγαθῶν ἔφεσις, ἡ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ
ὄρεξις, ἡ τῆς υἱοθεσίας ἐπιθυμία.
Ἀρεταὶ δὲ σωματικαὶ αὗται, μᾶλλον δὲ ἐργαλεῖα
ἀρετῶν, ἐν γνώσει καὶ κατὰ Θεὸν γινόμεναι, ἔξω
τε πάσης ὑποκρίσεως καὶ ἀνθρωπαρεσκείας, εἰς
προκοπὴν ταπεινώσεως, καὶ ἀπαθείας φέρουσαι τὸν
ἄνθρωπον· ἐγκράτεια, νηστεία, δίψα, ἀγρυπνία,
στάσις παννύχιος, κάμψις γονάτων συνεχὴς, ἀλου-
σία, μονοχιτωνία, ξηροφαγία, βραδυφαγία,
Ιωάννης Δαμασκηνός. Commentarii in epistulas Pauli [Dub.]

»Ὁ μακάριος καὶ μόνος δυνάστης, ὁ Βασιλεὺς

τῶν βασιλευόντων, καὶ Κύριος τῶν κυριευόντων, ὁ
μόνος ἔχων τὴν ἀθανασίαν, φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον ὃν
εἶδεν οὐδεὶς ἀνθρώπων, οὐδὲ ἰδεῖν δύναται, ᾧ τιμὴ
καὶ κράτος αἰώνιον. Ἀμήν. Τοῖς πλουσίοις ἐπὶ τῷ
νῦν αἰῶνι παράγγελλε μὴ ὑψηλοφρονεῖν, μηδὲ ἠλπι-
κέναι ἐπὶ πλούτου ἀδηλότητι, ἀλλ' ἐν τῷ Θεῷ ζῶντι,
τῷ παρέχοντι ἡμῖν πλουσίως πάντα εἰς ἀπόλαυσιν,
ἀγαθοεργεῖν, πλουτεῖν ἐν ἔργοις καλοῖς, εὐμεταδό-
τους εἶναι, κοινωνικοὺς, ἀποθησαυρίζοντας ἑαυ-
146
τοῖς.»
Τοῦτο πάλιν φησὶ, διδάσκων, μὴ διὰ φόβον προ-
διδόναι τὸ κήρυγμα.
»Θεμέλιον καλὸν εἰς τὸ μέλλον, ἵνα ἐπιλάβωνται
τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ὦ Τιμόθεε, τὴν παραθήκην φύ-
λαξον, ἐκτρεπόμενος τὰς βεβήλους κενοφωνίας, καὶ
ἀντιθέσεις τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, ἥν τινες ἐπαγ-
γελλόμενοι, περὶ τὴν πίστιν ἠστόχησαν. Ἡ χάρις
μετὰ σοῦ.
Ιωάννης Δαμασκηνός. Vita Barlaam et Joasaph [Sp.] Page 122, line 12
κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν

οὐρανοῖς.
Ἰδοὺ διὰ πάντων τούτων καὶ ἄλλων πλειόνων
ἐδήλωσε βεβαίας εἶναι καὶ ἀσφαλεῖς τὰς ἀμοιβὰς
τῶν ἀγαθῶν ἔργων· ἀλλὰ καὶ τῶν ἐναντίων εὐ-
θύνας ἀποκεῖσθαι προκατήγγειλε διὰ παραβολῶν
θαυμασίων καὶ ἐξαισίων, ἃς ἡ πηγὴ τῆς σοφίας
πανσόφως διηγήσατο· ποτὲ μὲν πλούσιόν τινα
παρεισάγων πορφύραν καὶ βύσσον ἐνδεδυμένον,
καὶ καθ' ἡμέραν λαμπρῶς εὐφραινόμενον, ἀμετά-
δοτον δὲ καὶ ἀνηλεῆ πρὸς τοὺς δεομένους ὑπάρ-
χοντα, ὡς καὶ πτωχόν τινα Λάζαρον ὀνόματι
πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ βεβλημένον παρα-
βλέπειν, καὶ οὐδὲ αὐτῶν τῶν τῆς τραπέζης αὐτοῦ
ψιχίων ἐπιδιδόναι αὐτῷ· ἀποθανόντων οὖν ἀμ-
φοτέρων, ὁ μὲν πένης ἐκεῖνος καὶ ἡλκωμένος
ἀπηνέχθη, φησίν, εἰς τὸν κόλπον Ἀβραάμ, τὴν
τῶν δικαίων συναυλίαν οὕτω δηλώσας· ὁ δὲ πλού-
σιος παρεδόθη φλογὶ πικρᾶς βασάνου ἐν τῷ ᾅδῃ·
πρὸς ὃν Ἀβραὰμ ἔλεγεν· Ἀπέλαβες σὺ τὰ ἀγαθά
σου ἐν τῇ ζωῇ σου, καὶ Λάζαρος ὁμοίως τὰ κακά·
εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ

Ἁγίου Πνεύματος, οὐ μέχρι τούτου ἔστη· ἀλλὰ
προσέθετο, Διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα
ἐνετειλάμην ὑμῖν.
Ἐνετείλατο δὲ πτωχοὺς μὲν εἶναι τῷ πνεύ-
147
ματι, οὓς μακαρίζει καὶ τῆς βασιλείας τῶν

οὐρανῶν ἀξίους ἀποκαλεῖ. εἶτα πενθεῖν ἐν τῷ
παρόντι ὑποτίθεται βίῳ, ἵνα τῆς μελλούσης
παρακλήσεως ἀξιωθῶμεν, πραεῖς τε εἶναι καὶ
ἀεὶ πεινῶντας καὶ διψῶντας τὴν δικαιοσύνην,
ἐλεήμονάς τε καὶ εὐμεταδότους, οἰκτίρμονας καὶ
συμπαθεῖς, καθαροὺς τῇ καρδίᾳ, ἀπεχομένους
ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος,
εἰρηνοποιοὺς πρός τε τοὺς πλησίον καὶ πρὸς τὴν
ἑαυτῶν ψυχήν, ὑποτάξαντας δηλονότι τὸ χεῖρον
τῷ κρείττονι καὶ τὸν μεταξὺ αὐτῶν διηνεκῆ
πόλεμον ὀρθῇ κρίσει εἰρηνοποιήσαντας, ὑπο-
μένειν τε πάντα διωγμὸν καὶ πᾶσαν θλῖψιν καὶ
ὀνειδισμόν, ἕνεκεν δικαιοσύνης ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος
αὐτοῦ ἡμῖν ἐπαγόμενον, ἵνα τῆς αἰωνίου χαρᾶς
ἐν τῇ λαμπρᾷ τῶν δώρων διανομῇ ἀξιωθῶμεν.
Ιωάννης Δαμασκηνός. Vita Barlaam et Joasaph [Sp.]

Page 266, line 29
λαβεῖν σφραγῖδα τὸ κωλῦον οὐδέν. εὐτρέπισον

λοιπὸν σεαυτόν· καί, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος,
τελειωθήσῃ. περὶ ὧν δὲ εἶπας χρημάτων τοῖς
ἑταίροις μου παρασχεῖν, πῶς ἔσται τοῦτο, σὲ τὸν
πένητα τοῖς πλουσίοις ἐλεημοσύνην διδόναι; οἱ
πλούσιοι γὰρ ἀεὶ τοὺς πένητας εὐεργετοῦσιν,
οὐ μὴν δὲ οἱ ἄποροι τοὺς εὐπόρους. ὁ γὰρ
ἔσχατος πάντων τῶν ἑταίρων μου πλουσιώτερός
σου ἀσυγκρίτως καθέστηκεν. ἀλλὰ πέποιθα εἰς
τοὺς οἰκτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ καί σε ὅσον οὔπω
ὑπερπλουτῆσαι· καὶ οὐκ Εὐμετάδοτος τηνικαῦτα
ἔσῃ.
Εἶπε δὲ ὁ Ἰωάσαφ πρὸς αὐτόν· Σαφήνισόν
μοι τὸν λόγον, πῶς ὁ πάντων ἔσχατος τῶν σῶν
ἑταίρων ὑπέρκειταί μου τῷ πλούτῳ, οὕσπερ
πολλῇ συζῆν ἀκτημοσύνῃ καὶ ἐσχάτῃ ταλαιπω-
ρεῖσθαι πτωχείᾳ πρὸ μικροῦ ἔλεγες, πῶς δὲ νῦν
μὲν πένητά με ἀποκαλεῖς, ὅταν δὲ ὑπερπλουτήσω
οὐκ εὐμετάδοτον γενέσθαι λέγεις τὸν εὐμετάδοτον
νῦν καθεστηκότα;
148
σου ἀσυγκρίτως καθέστηκεν. ἀλλὰ πέποιθα εἰς

τοὺς οἰκτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ καί σε ὅσον οὔπω
ὑπερπλουτῆσαι· καὶ οὐκ Εὐμετάδοτος τηνικαῦτα
ἔσῃ.
Εἶπε δὲ ὁ Ἰωάσαφ πρὸς αὐτόν· Σαφήνισόν
μοι τὸν λόγον, πῶς ὁ πάντων ἔσχατος τῶν σῶν
ἑταίρων ὑπέρκειταί μου τῷ πλούτῳ, οὕσπερ
πολλῇ συζῆν ἀκτημοσύνῃ καὶ ἐσχάτῃ ταλαιπω-
ρεῖσθαι πτωχείᾳ πρὸ μικροῦ ἔλεγες, πῶς δὲ νῦν
μὲν πένητά με ἀποκαλεῖς, ὅταν δὲ ὑπερπλουτήσω
οὐκ εὐμετάδοτον γενέσθαι λέγεις τὸν εὐμετάδοτον
νῦν καθεστηκότα;
Ὁ δὲ Βαρλαὰμ ἀπεκρίνατο· Οὐ πτωχείᾳ
τούτους ἔφην ταλαιπωρεῖσθαι, ἀλλὰ πλούτῳ
κομᾶν ἀκενώτῳ. τὸ γὰρ ἀεὶ τοῖς χρήμασι
προστιθέναι χρήματα, καὶ μὴ τῆς ὁρμῆς χαλι-
νοῦσθαι, ἀλλὰ καὶ πλειοτέρων ἀκορέστως ὀρέ-
γεσθαι, τοῦτο πενίας ἐσχάτης ἐστί. τοὺς δὲ τῶν
παρόντων μὲν ὑπεριδόντας πόθῳ τῶν αἰωνίων,
καὶ σκύβαλα ταῦτα ἡγησαμένους,
Ιωάννης Δαμασκηνός. Vita Barlaam et Joasaph [Sp.]

Page 600, line 29
τέλους διέλθῃς· ὁ δὲ ἕτερος σὸς μὲν καὶ αὐτός·
ἀλλὰ τῷ πατρί σου δεῖ σε τοῦτον παρασχεῖν, τῷ
διὰ σοῦ τῆς ὁδοῦ ἐκκλίναντι τῆς πονηρᾶς καὶ
μετανοήσαντι γνησίως τῷ Κυρίῳ. ὁ δὲ Ἰωάσαφ
δυσχεραίνοντι ἐῴκει· καί, Πῶς δυνατόν, φησίν,
ἴσων ἐμοῦ, τοῦ τοσαῦτα κοπιάσαντος, τυχεῖν
τὸν πατέρα μου δωρεῶν ὑπὲρ μόνης τῆς μετα-
νοίας; εἶπε ταῦτα, καὶ τὸν Βαρλαὰμ εὐθὺς
ἐδόκει βλέπειν ὀνειδίζοντα οἱονεὶ καὶ λέγοντα·
Οὗτοι οἱ λόγοι μου, Ἰωάσαφ, οὕς ποτέ σοι,
Ὅταν ὑπερπλουτήσῃς, ἔλεγον, οὐκ Εὐμετάδοτος
ἔσῃ· καὶ αὐτὸς ἠπόρεις ἐπὶ τῷ ῥήματι. νυνὶ
δὲ πῶς ἐδυσχέρανας ἐπὶ τῇ ἰσοτιμίᾳ τοῦ πατρός
σου, καὶ οὐ μᾶλλον εὐφράνθης τὴν ψυχὴν ὅτι
εἰσηκούσθη σου ἡ πολλὴ περὶ αὐτοῦ δέησις;
ὁ δὲ Ἰωάσαφ, ὡς εἴθιστο ἀεὶ λέγειν αὐτῷ,
Συγχώρησον, ἔφη, Πάτερ, συγχώρησον. ποῦ δὲ
149
αὐτὸς οἰκεῖς γνώρισόν μοι. Ἐν ταύτῃ, φησί, τῇ

μεγάλῃ καὶ περικαλλεῖ πόλει· οἰκεῖν ἔλαχον ἐν
μεσαιτάτῃ τῆς πόλεως πλατείᾳ φωτὶ κατα-
στραπτομένῃ ἀπλέτῳ. ἀξιοῦν δὲ αὖθις ὁ
Joannes Camaterus Astrol., Astron., Introductio in astronomiam

Line 837
εὐπρεπεῖς μὲν τὸ μέγεθος, ἀλλὰ λεπτοπροσώπους,

περὶ τὰ θεῖα εὐλαβεῖς, ἐξακουστοὺς, πλουσίους,
κατὰ πολλῶν μὲν ἄρξαντας ὡς σοφοὺς καὶ φρονίμους,
ἐσχάτην καλὴν ἔχοντας· κινδύνους δὲ πρὸς ταῦτα
πρὸς τέταρτον ἢ ἔννατον ἢ πρὸς διπλὴν ὀκτάδα,
πρὸς εἰκοστὸντὸδεύτερον, τριακοστὸν τὸ πέμπτον,
σαράντα τριὰ, πενήντα ἑπτὰ,ἑξήντα καὶ τὸ γάμμα,
πρόσθησον καὶ τὸ πίσημον καὶ πρὸς τοῖς ἑβδομήντα,
ὀγδοήντα δυὸ, ἐνενήντα ἓξ δύσμορον πέλει τέλος.
Ἀλλὰ καὶτρίτοςδεκανὸς σώφρονας καὶ πλουσίους,
εὐμεταδότους, εὐσεβεῖς, καλὴν ἔχοντας τύχην,
πεπαιδευμένους, συνετοὺς, ἔμμετρον βίον ζῶντας,
λυπουμένους τε μάλιστα διὰ τέκνα καὶ γυναῖκας.
ἄρτος οὐ λείψει πώποτε μέχρι θανάτου τούτους.
μεσήλικας καὶ εὔρινας, ἀλλὰ μικροκεφάλους.
ἔσται δὲ τούτων θάνατος ἐκ ξίφους καὶ σιδήρου.
πρὸς ἔτος δὲ τὸ ἔννατον, εἰ διπλώσεις καὶ τοῦτο,
τὸ εἰκοστὸν τὸ τέταρτον, τριακοστὸν τὸ πέμπτον,
πεντηκοστὸν τὸ δεύτερον, ἑξηκοστὸν τὸ ἕκτον,
τὸ ἑβδομήντα τέταρτον, τὸ ὀγδοήντα ἕκτον.
Εἰς δὲ τὸμεσεμβόλημα,λέγω δὲ τῆς Παρθένου,
Κωνσταντίνος 7ος πορφυρογέννητος. De virtutibus et vitiis Vol. 1, page

329, line 2
τῶν πατρίδων· ἔνιοι δὲ καὶ συνέγραψαν περὶ τοῦ μὴ εἶναι ἀφ'

ἧς πόλεως ἦσαν, ἀλλ' ἀπό τινος τῶν δι' ὀνόματος Ἑλληνίδων·
ὁμοίους τε ἀπέφαινε τοῖς τοὺς ἑαυτῶν γονέας βαρυνομένοις.
5. (6). Ὅτι ᾐτιῶντό τινες τὸν Νικόλαον πλεῖστα χρήματα
παρὰ φίλων λαβόντα οὐ σώζειν αὐτά, καὶ ὅτι τὰς πλείους δια-
τριβὰς ἐποιεῖτο μετὰ τῶν δημοτικῶν, ἐκκλίνων τοὺς μεγάλους καὶ
ὑπερπλούτους τῶν ἐν Ῥώμῃ, οὐδαμῶς ᾔει, πολλῶν καὶ ἐν-
δόξων αὐτὸν βιαζομένων, ἀλλὰ δι' ὅλης ἡμέρας ἐν ταῖς φιλοσό-
150
φοις θεωρίαις ἦν. ὁ δ' ἀπελογεῖτο περὶ μὲν τῶν χρημάτων, ὅτι
ἡ κτῆσις, ὥσπερ λύρας ἢ αὐλῶν, οὐδενὸς ἂν εἴη ἀξία, ἡ χρῆσις
δὲ τὸ κυριώτατόν ἐστιν, ἣν εἰ μέν τις εἰς ἄσωτον καὶ ἀμετάδοτον
ἢ ὅλως ἄφρονα ἢ φαῦλον καταδαπανᾷβίον, ἐπίμεμπτος ἂν εἴη,
εἰ δέ τις εἰς σώφρονά τε καὶ κόσμιον καὶ κοινωνικὸν καὶ φιλάν-
θρωπον, δεχόμενος καὶ ὅτε δεῖ ταῦτα καὶ παρ' ὧν δεῖ, καὶ
προϊέμενος καὶ τοῖς τέκνοις ἀπολείπων, ἀμείνων ἂν εἴη. ὅρον δὲ
ἕνα ἔφη ποιεῖσθαι τὸν ἄνδρα τὸν ἀγαθὸν τοῖς ἐπιεικεστέροις
ἐθέλειν ἀεὶ συνεῖναι, τοιούτους δ' ἐν τοῖς δημοτικοῖς ὁρᾶν πλεί-
ους ἢ ἐν τοῖς βαρυπλούτοις φυομένους. πολλῆς γὰρ ἀγαθῆς
τύχης δεῖται πλοῦτος, ὥστε εἰς ἐπιείκειαν φέρειν· ἐκτρέπει γὰρ
τοὺς πλείους εἰς φιληδονίαν τε καὶ ὑπερηφανίαν.
Κωνσταντίνος 7ος πορφυρογέννητος. De sententiis Page 2, line 9
κρατείας οὐδ' ἄνευ πολλῆς ἐπιμελείας γίνεται. ἃ χρὴ γινώσκοντα

νῦν πολὺ μᾶλλον ἀσκεῖν τὴν ἀρετὴν ἢ πρὶν τάδε τἀγαθὰ κτήσα-
σθαι, εὖ εἰδότας, ὅτι ὅταν πλεῖστά τις ἔχῃ, τότε πλεῖστοι καὶ
φθονοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσι καὶ πολέμιοι γίνονται, ἄλλως τεκἂν
παρ' ἀκόντων τά τε κτήματα καὶ τὴν θεραπείαν ὥσπερ ἡμεῖς ἔχῃ.
τοὺς μὲν θεοὺς οἴεσθαι χρὴ σὺν ἡμῖν ἔσεσθαι· οὐ γὰρ ἐπιβουλεύ-
σαντες ἀδίκως ἔχομεν, ἀλλ' ἐπιβουλευθέντες ἐτιμωρησάμεθα. θάλ-
πους μὲν οὖν καὶ ψύχους καὶ σίτων καὶ ποτῶν καὶ πόνων καὶ
ὕπνου ἀνάγκη καὶ τοῖς δούλοις μεταδιδόναι· μεταδιδόντας γε μέντοι
πειρᾶσθαι δεῖ ἐν τούτοις πρῶτον βελτίονας αὐτῶν φαίνεσθαι.
πολεμικῆς δ' ἐπιστήμης καὶ μελέτης παντάπασιν οὐ μεταδοτέον
τούτοις, οὕστινας ἐργάτας ἡμετέρους καὶ δασμοφόρους βουλόμεθα
καταστήσασθαι, ἀλλ' αὐτοὺς δεῖ τούτοις τοῖς ἀσκήμασι πλεονεκτεῖν,
γινώσκοντας ὅτι ἐλευθερίας ταῦτα ὄργανα καὶ εὐδαιμονίας οἱ
θεοὶ τοῖς ἀνθρώποις ἀπέδειξαν· καὶ ὥσπερ γε ἐκείνους τὰ ὅπλα
ἀφῃρήμεθα, οὕτως ἡμᾶς αὐτοὺς δεῖ μήποτ' ἐρήμους ὅπλων
γίνεσθαι.
4. Ὅτι τοσούτῳ τἀγαθὰ μᾶλλον εὐφραίνει ὅσῳ ἂν μᾶλλον προ-
πονήσας τις ἐπ' αὐτὰ ἀπίοι· οἱ γὰρ πόνοι ὄψον τοῖς ἀγαθοῖς·
ἄνευ δὲ τοῦ δεόμενον τυγχάνειν τινὸς οὐδὲν οὕτω πολυτελῶς παρα-
σκευασθείη ἂν ὥσθ' ἡδὺ εἶναι. εἰ δὲ ὧν μάλιστα ἄνθρωποι ἐπι
Κωνσταντίνος 7ος πορφυρογέννητος. Oratio de translatione

Chrysostomi Page 318, line 38
Οὕτω σοφῶς ἑαυτοὺς οἰκονομοῦντες καὶ σωτηρίας χαριέστερον ἐντευξό-

μεθα τῆς προσδοκωμένης. Ἀλλ' ὦ στόμα πάγχρυσον τοῦ Χριστοῦ, ὦ
151
σάλπιγξ οὐρανία τοῦ πνεύματος, ὦ θεωρὲ καὶ κῆρυξ τοῦ ἀνάρχου πατρός,
ὁ τῆς ἁγίας Τριάδος ὑποφήτης καὶ εὐαγγελιστὴς ἀληθής, ὁ ἀμέσως

ὑπὲρ ἡμῶν ἐντυγχάνων καὶ πρεσβεύων τῇ ἁγίᾳ καὶ τρισηλίῳ θεότητι,
αἴτησαι παρὰ θεοῦ εἰρήνην ταῖς ἐκκλησίαις, ἃς ταῖς σαῖς διδαχαῖς
ἐφώτισας, ἵνα ἡμῖν αἱ πανηγύρεις αὗται φιλοτιμότερον ἄγωνται. Μὴ
πλεονεξία, ἥτις ἐστὶ δευτέρα εἰδωλολατρεία, ἄρῃ καθ' ἡμῶν κεφαλήν.
Μὴ ζιζάνιον χρυσομανίας ἐγερθὲν ἀποπνίξῃ τὸν σῖτον τῆς σῆς μεταδο-
τικῆς διδασκαλίας τῆς εἰς τοὺς δεομένους. Μή τις πέτρα γένηται καθ'
ἡμῶν τὸ στερρὸν ὑποφαίνουσα τῆς κακίας λειπομένη τῆς πιότητος τῆς
σῆς ταπεινοφροσύνης καὶ ἄρριζον ἀποδειχθῇ τῶν σῶν σπερμάτων τὸ
καλὸν καὶ πίον γεώργιον. Χρήζομεν τῆς ἀπὸ σοῦ ὠφελείας καὶ τῶν
πολλῶν καὶ μεγάλων σου εὐεργεσιῶν τὴν ἄφθονον δαψίλειαν ἐπιζητοῦ-
μεν. Πρέσβευσον ὑπὲρ τῆς σῆς ἁγίας ποίμνης πρὸς τὸν κοινὸν θεὸν
καὶ βασιλέα ταῖς σαῖς εὐχαῖς τίμιε καὶ παντὸς τοῦ κόσμου ἰσοστάσιε
ἄνθρωπε λυθῆναι τὰ ἡμῶν πλημμελήματα. Ἔχεις πολλοὺς τῇ σῇ μεγα-
λειότητι συμπρεσβεύοντας, τούτους συμπρεσβευτὰς συμπαράλαβε.
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter delta, page 587, line 19
Ἁρπάζων ἐφόρεις μέγα κυδαίνων βασιλῆας

Δωροφάγους, οἳ τήνδε δίκην ἐθέλουσι δικά-
σαι.
Δωσιδίκους. ἐκδότους τῇ δίκῃ.
Δωσιάδης καὶ Δωσίδας. ὀνόματα κύρια.
Δώσων. κύριον. οὕτως ἐκαλεῖτο ὁ εἷς τῶν Ἀν-
τιγόνων, ὁ υἱὸς Δημητρίου, ὃς ἔγημε Χρυσίνδα
τὴν μητέρα Φιλίππου τοῦ ὑπὸ Ῥωμαίους γινο-
μένου. εἴρηται διὰ τὸ φιλότιμον καὶ διὰ τὸ πολ-
λὰ διδόναι καὶ χαρίζεσθαι.
Δώτῃ. μεταδοτικῷ· εὐσεβεῖ. Ἡσίοδος·
Δώτῃ μέν τις ἔδωκεν, ἀδώτῃ δ' οὔτις ἔδωκε.
Δωδάς. τελεία θυσία.
Δωδεσκήϊδες. δώδεκα θυσίαι.
Δωμητύς. κατασκευή.
Δώτωρ. [κύριον.] ὁ δωρούμενος.
Ζωναράς. Lexicon
Alphabetic letter epsilon, page 925, line 12
τρόπος παρὰ Θουκυδίδῃ.

152
Εὐοφθάλμως. ἀντὶ τοῦ εὐπρεπῶς, καὶ ἀντὶ τοῦ

εὐόπτως.
Εὐπετῶς. εὐχερῶς. εὐκόλως.
Εὐπρεπῶς. κοσμίως. ὡραίως.
Εὐπότμως. εὐτυχῶς.
Εὖ πράττειν. οὕτως ἡ ἐπιγραφὴ τῶν ἐπιστολῶν.
εἰσὶ τοῦ ἠθικοῦ εἴδους. εὖ διάγειν. οὕτως Ἐπί-
κουρος ἔγραφε. χαίρειν δὲ ὁ Κλέων.
Εὐράξ. ἐκ πλαγίου.
Εὐσυναλλάκτως. εὐμεταδότως.
Εὐσχημόνως. εὐλαβῶς. σεμνῶς.
Εὐσταθῶς. βεβαίως, ἀσφαλῶς. [ὁ δὲ ἐστρατο-
πέδευσεν εὐσταθῶς, ᾗπερ ἐβούλετο.]
Εὐσταλῶς. κούφως.
Εὐφραδέως. πεφρασμένως καὶ συνετῶς. παρὰ
τὸ φράδην. ἢ εὐπρεπῶς καὶ κοσμίως. ἀπὸ τοῦ
φράζειν συνετῶς.
Εὐοὶ σαβοί. βακχικὸν ἐπίφθεγμα. τῇ δὲ φωνῇ
τῶν Φρυγῶν τοὺς μύστας δηλοῖ. ἀφ' οὗ καὶ ὁ
Σαβάζιος Διόνυσος.
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter kappa, page 1234, line 21
νει τὸ κεῖμαι, κέημι, ὁ παθητικὸς κέαμαι,

κεῖμαι, τὸ τρίτον κεῖται, ῥηματικὸν ὄνομα κό-
τος. ἢ παρὰ τὸ κέεσθαι, κεῖσθαι, κότος.
Κοτόεις. ὀργίλος.
Κότινος. ὁ ἐξ ἀγριελαίας στέφανος.
Κότταβος. ὁ ἦχος.
Κουροτρόφος. παιδοτρόφος.
Κούρους. νεωτέρους.
Κοινωνικούς. τουτέστι πρᾴους, προσηνεῖς, ἀτύ-
φους, συγκαταβατικούς. ὁ Ἀπόστολος· εὐμε-
ταδότους εἶναι, κοινωνικούς.
Κόσμον. τοὺς ἐν ἀπιστίᾳ καὶ ἐν ἁμαρτίαις ἀν-
θρώπους λέγει ὁ Ἀπόστολος· ἵνα μὴ σὺν
τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν.
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter lambda, page 1315, lin 28
ἐστι τὸ πρῶτον ἐν τῇ διανοίᾳ ἀνελθὸν νόημα.

153
λογισμός ἐστιν ἀόρατος κίνησις καὶ ταραχὴ

πράγματος. λογισμός ἐστιν ἡ ποιὰ τοῦ διαλο-
γισμοῦ κίνησις. λογισμὸς δαιμονιώδης ἐστὶν εἰ-
κὼν αἰσθητῶν πραγμάτων συνισταμένη κατὰ
διάνοιαν, μεθ' ἧς ὁ νοῦς κινούμενος ἐμπαθῶς
λέγει ἢ πράττει τι ἀνόμως ἐν τῷ κρυπτῷ πρὸς
τὸ μορφούμενον εἴδωλον ἐκ διαδοχῆς ὑπ' αὐ-
τοῦ. ἐπιλογισμὸς δὲ ἐστὶν ἐναντίον λογισμοῦ.
Λοιγός. ὁ ὄλεθρος.
Λοιμός. νόσος μεταδοτικὴ ἢ φθορά. κυρίως δὲ
λοιμὸς ὁ ἐπὶ κακίᾳ πολύς. ἢ ὁ κακὸς δικα-
στής.
Λοίσθιος. ὁ ἔσχατος. καὶ λοῖσθος καὶ λοί-
σθιον. οἱ μὲν παρὰ τὸ ὄλισθος καθ' ὑπερβι-
βασμὸν τοῦ λ, λοῖσθος, λοίσθιος, οἷον ἐξολι-
σθήσας καὶ ἐμποδισθείς. ἢ παρὰ τὴν λαίστην,
ὃ σημαίνει τὴν λοιδορίαν καὶ αἰσχύνην, λαῖσθος
καὶ λοῖσθος. οἷον·
λοῖσθος ἀνὴρ ὤριστος ἔχει μώνυχας ἵππους.
Λολλιανός. κύριον.
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter mu, page 1348, line 19
καὶ προσηνές. παραμένει γὰρ, ὅ ἐστιν] εἰκὸς

καὶ ἀρεστὸν [τῇ ψυχῇ.]
Μένος. δύναμις· ὀργή.
[Μέρμερα. τὰ μερίμνης ἄξια. παρὰ τὸ μείρω,
τὸ μερίζω.]
Μέρη. ἀπὸ τοῦ μερίζεσθαι, καὶ ἄλλο ἄλλου δια-
φέρειν συστατικὸν τοῦ ὅλου σώματος.
Μετόπωρον. ὁ μετὰ τὴν ὀπώραν καιρός.
Μεταίχμιον. τόπος μεταξὺ δύο πολεμίων. αἰ-
χμὴ γὰρ ἡ λόγχη.
Μεταλητικόν. τὸ μεταδοτικόν.
Μετάλλειον. τὸ μύρον ἔλεγον, ἀπό τινος Με-
τάλλου Σικελιώτου εὑρόντος αὐτοῦ τὴν κατα-
σκευήν.
Μέταλλον καὶ μεταλλῶ. ἀπὸ τοῦ μεταλλᾷν ἐν
αὐτῷ τὶ τὸ οὕτω ζητεῖν ἔλεγον.
Μεταμάζιον. τὸ μεταξὺ τῶν μαζῶν.
[Μεταμώνια. μάταια. ἀνεμώνιος, ἀνεμώνια,
τὰ ὑπὸ τῶν ἀνέμων ὀλούμενα. γίνεται καὶ κατὰ
154
τροπὴν τοῦνεἰςλἀνεμώλια. σημαίνει δὲ τὰ

μάταια.]
Γεώργιος Παχυμέρης. Συγγραφικαὶ ἱστορίαι (libri vi de Michaele

Palaeologo) Page 107, line 7
φροντίζων ὁσημέραι πονοίη καὶ φόβον ἐφ' ἑαυτὸν τὸν μέγιστον ἕλκοι, εἰ
μή
τι καὶ κερδαίνειν ἔχοι ὁ τόσον ὄχλον ἀναδεξάμενος; Καὶ ἄλλως οὕτως
αὐτῷ
καὶ τὸ τῆς ἐπιταγῆς ἀνυστόν, εἴπερ ὑπὲρ τοὺς ἄλλους ὢν ἐπιτάττοι.
Καλὸν
σεμνύνεσθαι δεσποτείᾳ τὸν τοῦ βασιλέως ἐπίτροπον· οὕτω γὰρ καὶ αὐτὸς
τηρήσει τὰ τῆς εὐνοίας ἀθόλωτα πρὸς τὸν ἐκ γένους βασιλεύοντα, ἀξίαν

νομί-
ζων ἀμοιβὴν τὸ ἀξίωμα. Τί δὲ καὶ ξένον κεκλῆσθαι δεσπότῃ ᾧ δὴ καὶ ὁ
πρὸς
μητρὸς πάππος δεσπότης ἦν καὶ κατ' Ἰταλῶν κατώρθου τὰ μέγιστα; Ἦ
γὰρ οὐκ οἴδαμεν τοῦτον ὡς θεοφιλῆ, ὡς ζῆλον ἔχοντα τοῦ καλοῦ, ὡς
φιλομόναχον καὶ τὰ τῆς ἐκκλησίας ἐκτόπως σέβοντα; Μαρτυρεῖ τὸ
προσὸν
αὐτῷ ταπεινὸν καὶ δημοτικὸν καὶ ἱλαρὸν πρὸς ἅπαντας, τὸ δέ γε
φιλόδωρόν
τε καὶ μεταδοτικὸν τὸ τῆς περιουσίας πενέστατον παραστήσει, ὥστε
καλῶς
ἂν ἔχοι καὶ συμφερόντως τοῖς πράγμασιν, εἰ πρὸς τῇ βασιλεωπατορίᾳ καὶ
ἀξίως τιμῷτο ὁ ἐπιτροπεύων τοῦ βασιλεύοντος.

Ταῦτά τινων προτεινόντων, πολλοὶ μὲν τῶν ἀρχιερέων ὡς δικαίοις
δοκοῦσι τοῖς λόγοις συνῄνουν, καὶ τῶν ἐν τέλει τισὶ συνεδέδοκτο· οἱ
ἄλλοι
δὲ διεφιλονείκουν καὶ τὰς γνώμας ἀλλήλοις οὐμενοῦν οὐ συνέβαινον. Οἱ
μὲν
γάρ, καὶ μᾶλλον οἱ ἐκ τῶν Λασκαρίων Τζαμάντουροι, σὺν οἷς καὶ ὁ
Νοστόγγος
Γεώργιος, τὸ μὲν βασιλεωπάτορα καὶ εἶναι καὶ ὀνομάζεσθαι μόλις μέν,
ἀλλ' ὅμως καὶ μὴ θέλοντες ἐνεδίδουν, ἱκανὸν δ' εἶναι τῷ ἐπιτρόπῳ τὸ τῆς
δουκικῆς μεγαλεῖον ἀξίας διισχυρίζοντο· ὀφφικίῳ δὲ βασιλείας φέροντι
ὄνομα σεμνύνεσθαι τοῦτον καὶ τοιαύταις ἀξίαις τιμᾶσθαι κρείττοσιν ἢ
155
Γεώργιος Παχυμέρης. Συγγραφικαὶ ἱστορίαι (libri vii de Andronico

Palaeologo) Page 386, line 4
τῶν λοιπῶν ἐλλογίμων ταῖς χρείαις διηκονεῖτο τῆς ἐκκλησίας μεθ'

ὅτι πλείστης τῆς ἐπιτηδειότητος. οὗτος τὰ μὲν ἄλλα μέτριος ἦν,
καὶ παρθενίαν ἤσκει, καὶ εὐλαβείας μετεποιεῖτο, καὶ γλῶσσα
πολλοῖς ἦν ἐπὶ δικαστηρίοις συνοδικοῖς, καὶ βασιλεῖ γνώριμος
καὶ κλήρῳ περίβλεπτος, καὶ τοῖς εἰδόσι ψῆφον φέρων περὶ ἑαυ-
τοῦ ἐκ πολλῶν ὡς προκόψειεν· ἑνὸς δ' ἡττᾶτο φιλοτιμίας, δι'
ἣν καὶ παρ' ἰσχὺν ἐπιτρέχων τοῖς μὴ καθ' αὑτὸν ἔτι πράγμασι
συλλέγων ἐξήντλει. καὶ ἦν ἐκείνῳ τὸ μὲν συλλέγειν λίαν ἐπίμω-
μον, τὸ δ' ἐξαντλεῖν ἱκανὸν ἀποκρύπτειν καὶ τὸ τῆς συλλογῆς
αἴσχιστον οὐ μᾶλλον κατανοουμένῳ διὰ τὸν τρόπον τοῦ πορισμοῦ
ὅσον ἐπαινουμένῳ διὰ τὸ τῆς προαιρέσεως εὐμετάδοτον. τοῦτο
πολὺ προβαῖνον ἐξῇρε τὴν γνώμην εἰς ἀλλόκοτον ἔπαρσιν, καὶ
οἰκίαις ἤθελεν ἐλλαμπρύνεσθαι καὶ ναῷ κατ' ἰδίαν χρᾶσθαι καὶ
λειτουργοὺς ἔχειν καὶ φιλοτιμότερον ἐνεορτάζειν ταῖς περιφανέσι
τῶν πανηγύρεων. τούτοις δ' ἔδει πάντως καὶ ἀναλόγων ἐξόδων,
ταῖς δ' αὖθις ἐχρῆν πορισμῶν ἄλλοθεν. οἱ δ' οὐκ ἦσαν· εἰ
δ' ἦσαν, ἀλλ' οὐκ ηὐτάρκουν ἐν ταῖς χρείαις. γίνεται γοῦν
ἀγύρτης φιλότιμος καὶ ποριστὴς ἀνελεύθερος. καὶ τῷ πρὸς πολ-
λοὺς οἰκείως ἔχειν καὶ φιλικῶς ἐξ ὧν ἔπραττε, σφίσιν ἐπιφυόμε-
νος ἐκιχρᾶτο ὡς αὐτίκ' ἀφέξουσι τὰ διδόμενα. καὶ ὁ μὲν ἐν
ἐλπισμοῖς ἦν ματαίοις ἔκ τινων οἰημάτων χειρίστων ὡς εὐπορήσων
Pseudo-Codinus Hist., De annis ab orbe condito Section 18, line 1
καὶ φιλάγαθος, ἔτη μβʹ.

Μαρκιανός, ὁ ἀποκαλυφθεὶς παρὰ θεοῦ, ὁ πάσης καλοκαγαθίας ἔμπ-
λεως, ἔτη ϛʹ ἥμισυ.
Λέων ὁ μέγας, ὁ Μακέλλης, ὁ εὐσεβὴς καὶ πιστότατος, ἔτη ιηʹ.
Λέων ὁ μικρός, ὁ ἔγγονος αὐτοῦ, ὁ υἱὸς Ζήνωνος, [ἔτη]μῆναςιαʹ.
Ζήνων, ὁ ἐπικληθεὶς Ἀγόνατος, ὁ πατὴρ αὐτοῦ, ἔτη βʹ ἥμισυ, ἡμέρας βʹ.
Βασιλίσκος ὁ δυσσεβὴς ἔτη βʹ, μῆνας ηʹ, ἡμέραν αʹ.
καὶ πάλιν Ζήνων ἔτη ιαʹ, ἡμέρας ιεʹ.
Ἀναστάσιος ὁ δίκορος, ὁ ἀπὸ σιλεντιαρίων, ἔτη κζʹ, μῆνας γʹ, ἡμέρας
γʹ, ὁ πυρίκαυστος καὶ αἱρετικός.
Ἰουστῖνος ὁ Θράξ, ὁ κράτιστος καὶ εὐσεβὴς καὶ εὐμετάδοτος, ἔτη εʹ.
Ἰουστινιανὸς ὁ ἀδελφόπαις αὐτοῦ, ὁ κτήτωρ τῆς μεγάλης ἐκκλησίας,
ἔτη ληʹ ἥμισυ.
Ἰουστῖνος ὁ ἀπὸ κουροπαλατῶν, ὁ ἀδελφόπαις αὐτοῦ, ὁ δικαιότατος,
ἔτη ιγʹ.
156
Τιβέριος ὁ Θρὰξ ἔτη εʹ.

Μαυρίκιος ὁ γαμβρὸς αὐτοῦ, ὁ εὐσεβέστατος καὶ μισοπόνηρος, ἔτη κʹ.
Φωκᾶς ὁ Καππάδοξ, ὁ τύραννος καὶ αἱμοβόρος καὶ δυσσεβής, ἔτη ηʹ
ἥμισυ, ἡμέρας ηʹ.
Ἡράκλειος ὁ στρατηγὸς τῆς Ἀφρικῆς ἔτη λʹ.
Κωνσταντῖνος ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἔτος αʹ.
Ephraem Hist., Poeta, Chronicon Line 5651
νεανίας κάλλιστος, εὐπρεπὴς λίαν,

ἀκμαῖος εὐμήκης τε καὶ ῥωμαλέος,
εὔρωστος ἰσχὺν καὶ σθεναρὸς τὰς χέρας,
μείλιχος, εὐπρόσιτος, εὐσεβὴς ἄγαν,
ἐς μητράνανδρον παρθένον πίστιν τρέφων
ἄρρητον εἰπεῖν καὶ τιμὴν σέβας σχέσιν,
λόγων ἑταῖρος ἑρμαϊκὸς χαρίεις,
τιμῶν λόγους εὖ καὶ λόγων τοὺς πατέρας,
οἴκτῳ πενήτων καὶ φιλευσπλάγχνοις τρόποις
εὐποιίᾳ τε τὴν ψυχὴν κεκασμένος,
μεταδοτικὸς συμπαθὴς στερουμένοις,
εὐεργετῶν ἅπαντας ἀπορουμένους,
πτωχοὺς πένητας ὀρφανοὺς χήρας ξένους.
ἦν καὶ χορηγῶν παρθένοις τὰ πρὸς γάμους,
καὶ πανδοχεῖα καὶ καχεκτούντων δόμους
ἀνανεῶν τε φιλοτίμως καλλύνων
εἰς ἀνάπαυσιν, εἰς ἴασιν τῆς νόσου
τῶν συνιόντων ἀσθενῶν πτωχῶν ξένων,
τὰ πρὸς δαπάνην προσνέμων μάλα σφίσιν,
ἦθος μαλακός, νωχελής, ἀνειμένος,
πολυτελὴς δίαιταν ἐσθῆτας ἅμα,
ἦν καὶ χορηγῶν παρθένοις τὰ πρὸς γάμους,

καὶ πανδοχεῖα καὶ καχεκτούντων δόμους
ἀνανεῶν τε φιλοτίμως καλλύνων
εἰς ἀνάπαυσιν, εἰς ἴασιν τῆς νόσου
τῶν συνιόντων ἀσθενῶν πτωχῶν ξένων,
τὰ πρὸς δαπάνην προσνέμων μάλα σφίσιν,
ἦθος μαλακός, νωχελής, ἀνειμένος,
πολυτελὴς δίαιταν ἐσθῆτας ἅμα,
157
τράπεζαν ἀεὶ Σολομώντειον φέρων

καὶ καινοφανεῖς στολὰς καθ' ἡμέραν,
μεταδοτικὸς βρωμάτων διακόνοις.
ἐχρῆτο λουτροῖς ἑβδομάδος πολλάκις,
ὠσφραίνετ' ἀεὶ καὶ μύρων εὐωδίας,
καὶ φιλόκαλος ὡς ταὼν καὶ νυμφίος
ἀεὶ προῄει τῶν βασιλείων δόμων.
ὀργίλος ἦν τις καὶ θυμῷ πλέον νέμων·
πλὴν εἶχε θυμὸν συμπαθεῖ κεκραμένον.
οὐ διέπων κάλλιστα τὴν κραταρχίαν
καινουργὸς ὑπῆν πραγμάτων παραλόγων,
λουτρὰ διαιτήσεις τε καὶ λαμπροὺς δόμους
δομούμενος κτίζων τε καινίζων ξένως,
χαμαὶ πεσεῖν δέδρακε, καὶ τούτου μέρη

θραῦσίν τε παθεῖν δυσκλεᾶ τ' ἀκοσμίαν,
αὐτὸς δ' ἐπεσφαίριστο μάλ' ἐφεστρίδι.
ἵππον δ' ἀναβὰς ἄλλον ὁ στεφηφόρος
πομπὴν ἐπεισόδιον εἶχεν ἀνύσας
σὺν τῷ πεσόντι καὶ τεθραυσμένῳ στέφει.
ἀπαίσιος δ' ἔδοξεν οἰωνὸς τόδε.
Ὑπῆρχεν οὗτος ἀγαθὸς τρόπους κράτωρ,
μείλιχος, ἡσύχιος, ἠπία φύσις,
ἱλαρὸν εὐέντευκτον ἦθος εὖ φέρων,
μεταδοτικὸς καὶ φιλοικτίρμων πλέον,
πᾶσι προσιτός, εὐμενὴς ὑπηκόοις,
ἡδύς, χαρίεις, εὐπρεπὴς ὄψιν ἄγαν,
ὄρθιος, εὐῆλίξ τε, Νιρεύς τις νέος,
οὔτινα βλάψας εἰς δέμας εἰς οὐσίαν,
οὔτ' αὖ νεοχμώσας τι τῆς ἐκκλησίας,
οὐ καινίσας ἔθιμα τῆς κραταρχίας,
μισῶν διαβόλους τε θῶπας καθάπαξ,
αἰσθητική τις καρδία, σὴς ὀστέων,
τῆς εἰς ἀδελφὸν ἀδίκου παροινίας
ἐν συντριβῇ πνεύματος εὖ ᾐσθημένος
ὑπερμαχῶν κράτιστα τῆς κραταρχίας,

158
ἀπορραπίζων ὡς ἐνῆν ποίμνης λύκους,

φρικτὸς μὲν ἐχθροῖς, ἥμερος δ' ὑπηκόοις,
μικρὸς τὸ σῶμα, πλὴν μαχητὴς ἐν μάχαις,
ἀεὶ στρατεύων, κατ' ἐχθρῶν κινῶν δόρυ,
αὔξων πλατύνων τοὺς ὅρους τῶν Αὐσόνων
καὶ Ῥωμαΐδος ἀναλαμβάνων πόλεις,
ἐλευθερῶν τε τάσδε τῆς τυραννίδος
ὅπλοις στρατηγίαις τε καὶ μάχης νόμῳ,
φίλοικτος, εὐέντευκτος, εὔσπλαγχνος πάνυ,
μεταδοτικός, φιλοδωρίας χάρις,
καθειμένον γένειον εἰς μέγα φέρων,
φοξός, μελάγχρους μετρίως, οὐ πρὸς βάθος,
ἔρωτος ἥττων, ἀφροδισίων, χόλου,
μακροὺς ἀνατλὰς κινδύνους καὶ καμάτους
ἐν ταῖς κατ' ἐχθρῶν δυσμάχους ἀγωνίαις
χάριν γε κοινῶν πραγμάτων ὑπηκόων·
ᾧ τῶνδ' ὀφείλει πᾶς τις ἐκτίνειν χάριν,
καὶ πάλιν οἷς εὖ ἀναθηλῆσαι κράτος
ἤδη μαρανθὲν Αὐσόνων ἀπειργάκει.
Τούτῳ κραταρχήσαντι φροντὶς μυρία
Joannes Actuarius Med., De diagnosi Book 2, ch.10, line 4
ἔμφραξις διά τε ὑπερσάρκωμα δυσαποσπάστως ἐχόμενον.

ἀποφύεται γὰρ συχνὰ βλαστήματα, τῶν πέριξ πόρων τῆς
ῥινὸς ἐχόμενα κατὰ τοὺς πολύποδας. τούτοις ἥτε εἰσπνοὴ
καὶ ἐκπνοὴ προσέχεται, κἄν τι ἄνωθεν ἰὸν βλεννῶδες ἢ
μυξῶδες τύχῃ, οὐχὶ ῥᾳδίως πέμπεται, προσισχομένου τοῦ
πολύποδος.
ιʹ. Περὶ ὀζαίνης.
Ἡ δ' ὄζαινα καὶ ἀπ' αὐτοῦ δὴ τοῦ ὀνόματος μαρτυ-

ρεῖται, σεσημμένων δηλονότι καὶ διεφθορότων χυμῶν,
περὶ τοὺς ἠθμοειδεῖς ἐπακμασάντων πόρους, καὶ μεταδό-
των μὲν τῆς σφῶν κακίας τοῖς σύνεγγυς μορίοις, οὐχ ἧτ-
τον δὲ τῶν ἐπιρρεόντων, τῶν καταδεδεγμένων τούτους
ὀδωδότων. ἀμέλει καὶ κατὰ πᾶσαν μὲν ὥραν, μάλιστα δὲ
κατὰ τὰς μεγίστας ἐκπνοὰς ὄζουσιν, ἐπιχρωννυμένου του
πνεύματος ἀπὸ τῶν ἐκεῖθεν ὀδμῶν, ἔτι δὲ καὶ παρὰ ταῦτα
βλεννωδῶν χυμῶν ἐνταῦθ' ἐπισκηψάντων καὶ μὴ ῥᾳδίως
159
ἐξιόντων, ἥτ' εἰσπνοὴ ῥᾳδίως ἐνίοτε παραβλάπτεται, καὶ

οὐδέν τι ἄξιον λόγου ἔξεισιν, ὃ ὁσημέραι μέν ἐστιν ἰδεῖν
γινόμενον, ἐξαπατᾷ δὲ τοὺς πολλοὺς ὥσπερ πολύπους ὄν
τουτί, ἢ ὄζαινα, καὶ μάλιστα ἢν ἐκ μετρίας σήψεως προς-
οζέσωσιν οἱ χυμοί. σὺ δ' ἀλλ' ἀπὸ τῆς τῶν συμπτωμάτων
Συμπλίκιος. In Aristotelis libros de anima commentaria [Sp.?] (fort.

auctore Prisciano Lydo) Vol. 11, page 136, line 21
φανεῖ, ὡς διὰ μέσου τοῦ ἐνεργείᾳ διαφανοῦς τὴν ὄψιν ἀλλ' οὐ πρώτως
κινεῖν, διὰ τὸ συνεργεῖν καὶ τὸ διαφανὲς πρὸς τὴν τῆς ὄψεως κίνησιν ὑπὸ
τοῦ ὁρωμένου χρώματος, καθάπερ καὶ ὁ μοχλὸς πρὸς τὴν τοῦ λίθου ὑπὸ
τῆς χειρὸς κίνησιν. καὶ τούτου σημεῖον τὸ ἐπιτεθὲν αὐτῇ τῇ ὄψει τὸ κε-
χρωσμένον μὴ ὁρᾶσθαι, ὡς ἄνευ τοῦ διαφανοῦς μὴ οἷόν τε ὂν κινεῖν
τὴν ὄψιν.

p. 419a13Ἀλλὰ τὸ μὲν χρῶμα κινεῖ τὸ διαφανές, οἷον τὸν ἀέρα,

ὑπὸ τούτου δὲ συνεχοῦς ὄντος κινεῖται τὸ αἰσθητήριον.
Κινεῖται μὲν ὑπὸ τοῦ χρώματος τὸ διαφανὲς ὡς μεταλαμβάνον τῆς

ἀπ' αὐτοῦ ἐνεργείας, καὶ κινεῖ τὸ αἰσθητήριον ὡς μεταδοτικὸν τῆς αὐτῆς
ἐνεργείας, ἀλλ' οὐχ ὡς καθ' αὑτὸ ἄνευ τοῦ χρώματος ἐνεργοῦν καὶ κινοῦν
τὴν ὄψιν, καθάπερ ὁ θερμανθεὶς σίδηρος καὶ μὴ παρόντος ἔτι τοῦ θερμά-
ναντος πυρός, ἀλλ' ὡς διαβιβάζον τὴν ἐνέργειαν τοῦ χρώματος καθάπερ
ὁ μοχλὸς τὸν λίθον ὑπὸ τῆς χειρὸς κινούμενος. διὸ καὶ τὸ διαφανὲς ἀπο-
στάντος τοῦ χρώματος οὐκέτι κατ' ἐκεῖνο κινεῖ τὴν ὄψιν. εἰ δὲ καθ' αὑτὸ
ἐκίνει τὴν ὄψιν τὸ διαφανές, αὐτοῦ ἐχρῆν εἶναι τὴν αἴσθησιν ἀλλ' οὐ τοῦ
κεχρωσμένου. νῦν δὲ ἐκείνου καὶ τοῦ μεταξὺ διαστήματος
ἀντιλαμβανόμεθα.
καὶ σαφέστερόν μοι ταῦτα ἐν τῇ ἐπιτομῇ τῶν Θεοφράστου Φυσικῶν
διώρισται.
ἀλλὰ νῦν τὸ Ἀριστοτελικὸν ῥητὸν καθιστάντες, τὸ μὲν χρῶμά φαμεν

Εἰρηκὼς καὶ ἀναίσθητα ἔνια πάσχειν, καὶ τούτων τὰ μὲν μετὰ τῆς
ὕλης, ὡς τὰ θερμαινόμενα καὶ ψυχόμενα, τὰ δὲ ἄνευ ὕλης, ὡς τὸν κηρὸν
160
δεχόμενον τὸ ἐν τῷ δακτυλίῳ σημεῖον ἄνευ τοῦ χρυσοῦ ἢ τοῦ σιδήρου,

πάσχειν δὲ εἰπὼν καὶ τὴν αἴσθησιν, διὰ τῶν προκειμένων ἀποριῶν τε καὶ
λύσεων τὸ διάφορον τῶν παθῶν διακρίνει καὶ τῶν τὰ πάθη ἐμποιουσῶν
ποιήσεων. αἱ μὲν γὰρ ἀλλοιοῦσαι καὶ τρέπουσαι τὸ δεχόμενον δρῶσι, καὶ
δῆλον ὡς καὶ τὰ δεχόμενα ἀλλοιούμενα πάσχει, ὡς τὰ βαπτόμενα πάσχει
χρωματιζόμενα καὶ τὰ εὐωδίας τινὸς ἐκ τῶν παρακειμένων
μεταλαγχάνοντα
καὶ γλυκαζόμενα ἄττα καὶ θερμαινόμενα ἢ καὶ εὐηχότερα γινόμενα, ὡς ἡ
μαλαττομένη καὶ τεινομένη χορδή· αἱ δὲ κατὰ μόνον τὸ εἶδος ἐνεργοῦσαι
καὶ εἴδους τινὸς ἄνευ πάθους γινόμεναι εἰς τὸ δεχόμενον μεταδοτικαί,
ὥσπερ τὸν κηρὸν ἔφην τοῦ σημείου μεταλαγχάνειν, καὶ ἔτι καθαρώτερον
ὁ ἀὴρ τοῦ φωτὸς καὶ ὅλως τὰ μεταξὺ τῶν τε αἰσθητηρίων καὶ τῶν αἰσθη-
τῶν, τὴν τοῦ αἰσθητοῦ διαβιβάζοντα ἐνέργειαν. οὕτω γὰρ καὶ τὴν τοῦ
χρώματος τὰ διαφανῆ καὶ τὴν τοῦ ψοφητικοῦ μὲν τὰ διηχῆ, τὴν δὲ τοῦ
ὀσφραντοῦ τὰ δίοσμα· εἰ δὲ καὶ ἡ γλῶττα καὶ ἡ σὰρξ μεταξύ, ἔχοιμεν
ἂν καὶ ἐπὶ τῶν χυμῶν καὶ ἐπὶ τῶν ἁπτῶν τὰ τὴν ἐνέργειαν ὡς τὰ δια-
βιβαστικὰ δεχόμενα, ἀλλ' ἐνταῦθα ὡς ἅμα καὶ αἰσθητικὰ δευτέρως. αἱ δέ
τινες ποιήσεις αἰσθητῶν οὖσαι ὡς αἰσθητῶν, ὅταν τὸ δεκτικὸν
αἰσθητικὸν
ᾖ, εἴ γε πρὸς ἄλληλα ταῦτα λέγεταί τε καὶ ἐνεργεῖ, τὸ μὲν αἰσθητικὸν
αἰσθητοῦ ὂν αἰσθητικόν, τὸ δὲ αἰσθητὸν αἰσθητικῷ ὂν αἰσθητόν.

ὡς κατὰ συνέχειαν καὶ σύμφυσιν. ὥστε τὸ μέσον ὅμοιον τῷ αἰσθητηρίῳ.

τίνα οὖν τὰ μέσα; τὰ μὲν ἐν ἡμῖν, ὡς ἐπὶ ἁφῆς καὶ γεύσεως, τὰ δὲ ἔξωθεν,
ὡς ἐπὶ τῶν λοιπῶν αἰσθήσεων. τῶν δὲ ἐν ἡμῖν τὰ περὶ τὴν ἐπιφάνειαν,

ἃ καὶ μεταξὺ γίνεται, μικτὰ πάντως, ὅτι ἡ τῶν θνητῶν ζῴων φύσις
στερεοῦ
μὲν καὶ ἀντιτύπου δεῖται περιβλήματος διὰ τὸ δυσπαθές, οὐ μὴν
παντελῶς
ἀκινήτου· διὸ οὐχ ἁπλοῦν ἀλλὰ μικτόν. τῶν δὲ ἔξωθεν δύο ἁπλᾶ δια-
βιβαστικὰ τῆς τῶν αἰσθητῶν ἐνεργείας, ὕδωρ τε καὶ ἀήρ, ἢ εἰ καὶ μικτά,
θατέρου πάντως τούτων ἐπικρατοῦντος ἐν τῇ μίξει. οὔτε γὰρ ἐκ γῆς διὰ
τὸ ἀκίνητον καὶ δυσπαθὲς καὶ δυσμετάληπτον τῶν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐντε-
λεχειῶν, οὔτε ἐκ πυρὸς διὰ τὸ δραστήριον αὐτοῦ, κινητικοῦ τῶν ἄλλων
ὄντος καὶ μεταδοτικοῦ τοῖς ἄλλοις μᾶλλον τῶν ἰδίων ἢ κινουμένου ὑπὸ
τῶν
ἄλλωνκαὶμεταληπτικοῦ τῶν ἐν ἐκείνοις. πῶς οὖν μικτὸν τὸ ἐν ἡμῖν καὶ
ἐπι-
161
κρατοῦντος τοῦ γηίνου προσεχῶς ἀναδέχεται τὰς τῶν ἁπτῶν τε καὶ

γευστῶν
ἐνεργείας αἰσθητάς; ἢ ὅτι ζωτικὸν καὶ οἷον κουφιζόμενον ὑπὸ τῆς ἐν ἡμῖν
ζωῆς. πῶς δὲ τὸ ὑπέκκαυμα διαφανές τέ ἐστι καὶ διηχές; ἢ ὅτι πῦρ

ἐκεῖνο τὸ στοιχειῶδες, ἔοικε δὲ πῦρ νῦν τὸ καυστικὸν καὶ ὑπερζέον ἀπο-
διοπομπεῖσθαι ὡς μὴ ὂν καθ' αὑτὸ αἰσθητήριον, ἵνα τὸ ὑπέκκαυμα ἐν τῷ
ἀέρι ὂν συνειλημμένον ἢ κοινὸν ᾖ πάντων· οὐδὲν γὰρ ἄνευ θερμότητος
αἰσθητικόν, τὸ δὲ καυστικὸν οὐδενός. ἐπεὶ οὖν δύο τὰ μεταξὺ ἐκ τῶν
ἁπλῶν, ὕδωρ τε καὶ ἀὴρ (ἔστω γὰρ καὶ τὸ στοιχειῶδες ἐν τῷ ἀέρι) ἢ
κοινόν, ἐκ δὲ τῶν παραπλησίων καὶ τὰ αἰσθητήρια, ἔχομεν δὲ ἄμφω,
Joannes Philoponus Phil., In Aristotelis analytica priora commentaria

Vol. 13,2, page 484, line 22
p. 70b18Τὸ γὰρ σημεῖον οὕτως ἴδιόν ἐστιν.
Τὸ γὰρ ἴδιον σημεῖον, ὃ τοῖς λέουσιν ὑπάρχει, ἔστω τοιοῦτον, καθὸ
ἴδιον λέγομεν παντὶ μὲν τῷ εἴδει ὑπάρχειν μὴ μόνῳ δέ.

p. 70b26Εἰ δὲ δύο ἔχει ἴδια ὅλον τὸ γένος.
Ἐὰν δὲ δύο σημεῖα ἔχῃ τὸ αὐτὸ καὶ οὐκ οἴδαμεν ποῖον σημεῖον
ποίου ἐστὶ πάθους, σκοπήσωμεν τὰ αὐτὰ σημεῖα καὶ ἐπὶ ἄλλου εἴδους ὡς
ἓν ἕκαστον σημεῖον ἐν ἄλλῳ καὶ ἄλλῳ γένει, καὶ εὑρίσκομεν ὅτι τοῦτο τὸ
σημεῖον τοῦδε τοῦ πάθους ἐστίν. οἷον ὡς ἐπὶ τοῦ λέοντος, εἰ ὑπάρχει
ἀνδρεῖος καὶ μεταδοτικός, πῶς γνωσόμεθατί ἦν τούτων τὸ σημεῖον;
οὐδαμῶς ἔχομεν γνῶναι ἢ ἔνθεν μόνον τῷ ἄλλῳ τινί· εἰ γὰρ ἄλλῳ ἄμφω
μὴ ὑπάρχει τὰ σημεῖα ἀλλὰ τὸ ἓν μόνον, καὶ εἰ τὸ ἓν αὐτῷ μόνον
ὑπάρχει, γινώσκομεν ὂν σημεῖον.
Ὡς ὁ λέων ἀνδρεῖος καὶ μεταδοτικός. ἐκ φύσεως ἔχει ὁ λέων
τὸ μεταδοτικὸν καὶ οὐ θησαυρίζει ἑαυτῷ τὰ σιτία.

Vol. 13,2, page 484, line 26

162

Vol. 13,2, page 484, line 27
p. 70b28Ἢ εἴ τε ἄλλῳ τινὶ μὴ ὅλῳ.
Οὐδαμῶς ἔχομεν δεῖξαι ἢ οὕτως, εἰἄλλῳ τινὶ μὴ παντὶτῷ εἴδει

ἐνυπάρχει καὶ μὴ ἄμφω, ὡς ἐν τῷ λέοντι.

p. 70b33Τὸ μέσον τῷ μὲν πρώτῳ ἄκρῳ ἀντιστρέφειν.

163
Πάντες οἱ φυσιογνώμονες ἀποδεικνύντες ἀποδεικνύουσι διὰ τοῦ πρώτου

σχήματος. ἔστω οὖν ὁ μέσος ὅρος ἐπὶ τῶν οὕτως ἀποδεικνυόντων ἴσος
τῷ μείζονι ἄκρῳ· μείζων δὲ ἔστω πάλιν ὁ μέσος τοῦ ἐλάττονος ὥστε μὴ
ἀντιστρέφειν. οἷον ἀνδρεία μείζων ὅρος, ἀκρωτήρια μεγάλα μέσος καὶ
ἴσος
τῷ μείζονι, ἔσχατος ὅρος ὁ λέων καὶ μερικώτερος τοῦ μέσου ὅρου.
Olympiodorus Phil., In Platonis Alcibiadem commentarii Section 42,

line 18
τὴν τρίτην αἰτίαν καί φησιν ὅτι ‘διὰ τὸ καταφρονεῖν τῶν ὑπαρχόντων
σοι ἐρῶ σου καὶ τοσοῦτον χρόνον οὐκ ἀπαλλάττομαι· οὐ γὰρ ἀληθῶς
τούτων τῶν φαινομένων ἐπιθυμεῖς’. καὶ πάντες δὲ ἄνθρωποι οὐκ αὐτῶν
τῶν παθῶν ὀρέγονται, οἶον ὁ φιλότιμος, ὁ φιλοχρήματος καὶ φιλό-
πλουτος, ὁ φιλήδονος, ἀλλ' ὁ μὲν φιλήδονος τῆς θείας ῥᾳστώνης, περὶ
ἧς εἴρηται τὸ‘θεοὶ ῥεῖα ζώοντες’,ἐφίεται καὶ ταύτῃ ἔννοιαν ἔχει·
μὴ δυνάμενος δὲ τυχεῖν περὶ τὸ εἴδωλον καὶ τὴν ἀπόπτωσιν ἐκείνης
σκιαμαχεῖ. καὶ ὁ φιλοχρήματος τοῦ τελείου καὶ τῆς αὐταρκείας ἐφίεται,
αὔταρκες γὰρ καὶ τέλειον τὸ θεῖον· τούτου οὖν ἐπιθυμεῖ· μὴ δυνάμενος
δὲ τυχεῖν ἐπεκτείνει τὸ φιλοχρήματον. πάλιν δὲ ὁ φιλότιμος τοῦ ἱκανοῦ
καὶ μεταδοτικοῦ τοῦ θεοῦ ἐφίεται, εἰ καὶ μὴ δύναται τυχεῖν. οὐ ταὐτὸν
δὲ τέλειον καὶ ἱκανόν· τέλειον μὲν γάρ ἐστιν τὸ μὴ δεόμενον ἑτέρου
μόνον, ἱκανὸν δὲ τὸ μὴ μόνον οὐ δεόμενον, ἀλλὰ καὶ ἑτέροις μεταδιδόναι
δυνάμενον. τοιοῦτος δὲ ὁ φιλότιμος σπουδάζει φαίνεσθαι. ὅτι δὲ κατα-

φρονεῖ τῶν ὑπαρχόντων ἑαυτοῦ ὁ Ἀλκιβιάδης, κατασκευάζει ὁ Σωκρά-
της τὸν τρόπον τοῦτον. εἰσάγει γὰρ θεὸν ἐρωτῶντα αὐτόν· ‘πότερον
βούλει, ὦ Ἀλκιβιάδη, διαπεσεῖν τῆς μεγαλουργοῦ ζωῆς καὶ ἐφ' οἷς εἶ
μεῖναι, ἢ τεθνάναι;’ εἶτα ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐκείνου ἀποκρινόμενον ὅτι
’τεθνάναι μᾶλλον’.
Agathias Scholasticus Epigr., Hist., Historiae Page 131, line 21
εὐθυμίαν ἐφόδιον ἔχοντες, τὸ γιγνώσκειν ἐν ἡμῖν αὐτοῖς, ὡς τοὺς Ῥω-

μαίους κρατοῦντας ἔτι τῶν Κόλχων καταλελοίπαμεν καὶ οὔπω παρ'
ἑτέρων ἀφῃρημένους. 6 εἰ μὲν γὰρ Περσικὸν ἦν τὸ παρὸν δικαστήριον
καὶ παρ' ἐκείνοις ἐκρινόμεθα, πάντως ἂν ἡμῖν ἀρνήσεώς τε προσέδει
τῶν εἰργασμένων καὶ δεδιέναι παρῆν τοὺς ἐλέγχους καὶ δεδειγμένων
τυχὸν διαπορεῖν, ὁποίοις ἂν καὶ χρησαίμεθα λόγοις ὑπὸ δικασταῖς
πολεμιωτάτοις καὶ τῷ πραχθέντι λίαν ἀχθομένοις τῷ τῆς ἐλπίδος
ἡμαρτηκέναι. 7 Ῥωμαίου δὲ ἀνδρὸς διαιτῶντος τίνος ἂν χάριν ἡμῖν
164
τὸ γεγενημένον ἀπαρνηθείη; τί δὲ καὶ ἀπολογεῖσθαι χρεὼν παρ' ὑμῖν

αὐτοῖς, ἀνθ' ὧν ὑμᾶς εὖ πεποιήκαμεν τὸν τύραννον ἀνελόντες; οὐδὲ γὰρ
μεταδοτέον αὐτῷ τοῦ σεμνοῦ τῆς βασιλείας ὀνόματος, ἀλλοτριωτάτῳ
διὰ τῶν ἔργων φανέντι, καίτοι μέγα κεκράγασιν οἱ κατήγοροι καὶ δεινὰ
τετολμῆσθαί φασιν, ὡς δὴ βασιλέως ἀνῃρημένου. 8 χρὴ δὲ οὐ τῇ
πόρπῃ καὶ τῷ χλαμυδίῳ καὶ τοῖς ἐκτὸς φαινομένοις ἐγκαλλωπίσμασι
ταύτην προσνέμειν τὴν ἐπωνυμίαν, ἀλλ' ἔνθα τὸ δίκαιον ἐνεργὸν καὶ
τοῦ προσήκοντος μὴ ὑπερφρονοίη τὸ ἐφιέμενον καὶ μόνοις τοῖς
καθεστῶσι
τὸ φρόνημα τῆς ψυχῆς ἀναμετροῖτο. εἰ μὲν οὖν τοιοῦτον ἀπεκτόναμεν
ἄνδρα, παράνομα τετολμήκαμεν, ἔνδικος ἡ κατηγορία, εἰκότως βίαιοι
καὶ ἀλαζόνες καὶ μιαιφόνοι παρὰ τῶν Κόλχων ὀνομαζόμεθα. 9 εἰ δὲ
τούτων μὲν ὡς πορρωτάτω τοῖς τρόποις ἀπῴκιστο, μέτριον δὲ οὐδὲν
ἦν αὐτῷ βεβουλευμένον ἀλλ' ἢ τοὺς Πέρσας καθ' ἡμῶν λαθραίως ἐπάγειν
Πρόκλος. In Platonis rem publicam commentarii Vol. 1, page 219, line

27
δὲ ἀρίστους, οὐ προσέθηκεν. ταῦτ' οὖν τὰ τρία γένη κατα-

στησάμενος πληρώματα τῆς πόλεως εὗρεν, ὃν ἤδη προείπο-
μεν τρόπον, κατὰ τί σοφὴν ἂν εἴποιμεν τὴν ἐκ τούτων
πόλιν, κατὰ τί ἀνδρείαν, κατὰ τί σώφρονα, κατὰ τί δικαίαν,
τοῦ μὲν φυλακικοῦ διὰ τὸ μουσικώτατον εἶναι τὸ γένος
ἐπιστήμην ἔχοντος τῶν ἀγαθῶν καὶ κακῶν (ἐδιδάχθη γὰρ
ὑπὸ τῆς μουσικῆς, ἃ δὴ προείπομεν, πῶς δεῖ φρονεῖν περὶ
τῶν κρειττόνων ἡμῶν, πῶς περὶ τῆς ἀνθρωπίνης εὐδαι-
μονίας· διὸ καὶ τοὺς ποιητὰς ἠνάγκαζεν, ὅσα πρὸς τούτους
τείνει τοὺς τύπους, ποιεῖν. εἰ δὲ καὶ τῶν μαθημάτων αὐ-
τῷ καὶ διαλεκτικῆς μεταδοτέον, ἔτι μειζόνως ἂν εἴη σοφὸν
καὶ ἐπιστῆμον), τοῦ δὲ ἐπικουρικοῦ διὰ τὸ ζῆν ἐν ὅπλοις
καὶ γυμνασίοις δὲ καὶ μελέταις τῶν πολεμικῶν ἀνδρείου
μάλιστα ὄντος (τούτοις γοῦν διαφερόντως προσήκειν τὴν
ἀρετὴν ταύτην ἅπαντας ὁμολογήσειν τοὺς καὶ τὴν τυχοῦ-
σαν περὶ ἀνδρείας ἔχοντας ἔννοιαν), τοῦ δὲ χρηματιστικοῦ
σωφρονεῖν ὀφείλοντος· ἡ γὰρ τῶν ἀναγκαίων εὐπορία ταύ-
της μάλιστα δεῖται τῆς ἀρετῆς, ὧν ἡ πλησμονὴ μεθίστησιν
εἰς τὴν ἀκόλαστον ζωήν, τῶν δὲ τριῶν ἅμα γενῶν ἐν τῇ
πρὸς ἄλληλα κοινωνίᾳ ἀρχῆς τε πέρι καὶ τοῦ ἄρχεσθαι
Πρόκλος. In Platonis rem publicam commentarii

165
ἀλλὰ εἰς τὸ ἀγαθόν, κἂν ᾖ παρὰ τοῖς πολλοῖς μὴ εὐδοκι-

μοῦν. γευσάμενοι γὰρ οἱ ἄνθρωποι τῆς ὠφελείας μετα-
βάλλουσι τὰς δόξας, καὶ φανήσεται αὐτοῖς ἔνδοξον τὸ πρὸ
τοῦ φαινόμενον ἄδοξον. ὁ δὲ ἀπὸ τοῦ ὁμολογήματος λόγος·
εἰ τὰς διαφόρους φύσεις δεῖ διάφορα ἐπιτηδεύειν (τοῦτο
γὰρ ἦν, ὃ μάλιστα διεκόσμει τὴν πόλιν καὶ ὁδὸν παρεῖχεν
εἰς τὴν τῆς δικαιοσύνης εὕρεσιν), διαφέρουσι δὲ αἱ φύσεις
τῶν ἀρρένων καὶ θηλειῶν, διαφέροι ἂν αὐτῶν καὶ τὰ ἐπι-
τηδεύματα. εἰ δὲ τοῦτο, παιδεία δ' ἦν διὰ μουσικῆς καὶ
γυμναστικῆς τῶν ἀνδρῶν, ταῖς ἄρα γυναιξὶ τούτων οὐ μετα-
δοτέον ἄν. εἰ δὲ μὴ δεῖ παιδεύεσθαι τὰς γυναῖκας, οὐδὲ
ἀρετῶν αὐταῖς μεταδοτέον ὧν τοῖς ἀνδράσιν. τοῦτον δ' αὖ
πάλιν ἤλεγξε τὸν λόγον ἀπὸ τῆς ὁμωνυμίας. τὸ γὰρ ταὐ-
τὸν καὶ τὸ ἕτερον ἢ πῇ ἢ ἁπλῶς λέγεται· τοῖς μὲν οὖν
ἁπλῶς ἑτέροις οὐδὲν ἀποδιδόναι προσήκει ταὐτόν, τοῖς δὲ
πῇ ταὐτ' ἔχουσιν, καθ' ὃ μὲν ταὐτά, ταὐτὸν ἔργον ὁριστέον,
καθ' ὃ δ' ἕτερα, ὁμοίως ἕτερον. ἀνὴρ οὖν καὶ γυνή, καθ'
ὃ μὲν ἕτερα, διοίσει τοῖς ἔργοις, τὸ μὲν ἐν ἄλλῳ γεννῶν,
τὸ δὲ ἐν ἑαυτῷ (κατὰ γὰρ ταῦτα διαφέρετον), καθ' ὃ δὲ
ἔχετον ζωὴν λογικὴν καὶ ἄλογον, ὧν τὸ μὲν ἄρχειν πέφυκεν,
τὸ δὲ ἄρχεσθαι, καὶ ἔργον ἂν ταὐτὸν ἔχοιεν, τῷ μὲν ἄρχειν,
Πρόκλος. In Platonis rem publicam commentarii

μοῦν. γευσάμενοι γὰρ οἱ ἄνθρωποι τῆς ὠφελείας μετα-

βάλλουσι τὰς δόξας, καὶ φανήσεται αὐτοῖς ἔνδοξον τὸ πρὸ
τοῦ φαινόμενον ἄδοξον. ὁ δὲ ἀπὸ τοῦ ὁμολογήματος λόγος·
εἰ τὰς διαφόρους φύσεις δεῖ διάφορα ἐπιτηδεύειν (τοῦτο
γὰρ ἦν, ὃ μάλιστα διεκόσμει τὴν πόλιν καὶ ὁδὸν παρεῖχεν
εἰς τὴν τῆς δικαιοσύνης εὕρεσιν), διαφέρουσι δὲ αἱ φύσεις
τῶν ἀρρένων καὶ θηλειῶν, διαφέροι ἂν αὐτῶν καὶ τὰ ἐπι-
τηδεύματα. εἰ δὲ τοῦτο, παιδεία δ' ἦν διὰ μουσικῆς καὶ
γυμναστικῆς τῶν ἀνδρῶν, ταῖς ἄρα γυναιξὶ τούτων οὐ μετα-
δοτέον ἄν. εἰ δὲ μὴ δεῖ παιδεύεσθαι τὰς γυναῖκας, οὐδὲ
ἀρετῶν αὐταῖς μεταδοτέον ὧν τοῖς ἀνδράσιν. τοῦτον δ' αὖ
πάλιν ἤλεγξε τὸν λόγον ἀπὸ τῆς ὁμωνυμίας. τὸ γὰρ ταὐ-
τὸν καὶ τὸ ἕτερον ἢ πῇ ἢ ἁπλῶς λέγεται· τοῖς μὲν οὖν
ἁπλῶς ἑτέροις οὐδὲν ἀποδιδόναι προσήκει ταὐτόν, τοῖς δὲ
πῇ ταὐτ' ἔχουσιν, καθ' ὃ μὲν ταὐτά, ταὐτὸν ἔργον ὁριστέον,
καθ' ὃ δ' ἕτερα, ὁμοίως ἕτερον. ἀνὴρ οὖν καὶ γυνή, καθ'
166
ὃ μὲν ἕτερα, διοίσει τοῖς ἔργοις, τὸ μὲν ἐν ἄλλῳ γεννῶν,

τὸ δὲ ἐν ἑαυτῷ (κατὰ γὰρ ταῦτα διαφέρετον), καθ' ὃ δὲ
ἔχετον ζωὴν λογικὴν καὶ ἄλογον, ὧν τὸ μὲν ἄρχειν πέφυκεν,
τὸ δὲ ἄρχεσθαι, καὶ ἔργον ἂν ταὐτὸν ἔχοιεν, τῷ μὲν ἄρχειν,
τῷ δὲ ἄρχεσθαι· ταῦτα δὲ ἦν ἴδια τῶν ἀρετῶν.
Damascius Phil., De principiis Vol. 1, page 139, line 12
ἡ κίνησις ἔσται τὸ ἔργον, καὶ ἀπαιτήσει ὁ λόγος ἄλλην τὴν ἀπόδοσιν τοῦ
ἔργου παρὰ τὸ ἔργον, καὶ δὴ καὶ τὴν ἐνέργειαν ὁμοίως· καὶ οὐκ ἄρα
κίνησις
ἡ ἐνέργεια, ἀλλὰ μᾶλλον ἔργον· εἰ δὲ ἐκεῖνο τὸ πρότερον, ἔσται τι καὶ τῆς
κινήσεως ἔργον τὸ κινεῖν τὰ ὄντα· ἔσται ἄρα αὐτῆς καὶ ἐνέργεια τούτου
οὖσα
τοῦ ἔργου ἀπόδοσις. Εἰ δὲ ἡ ἀπόδοσις αὕτη τὸ ἔργον ἐστίν, ἄτοπον μὲν
ἴσως
καὶ τὸ φάναι τὴν ἐνέργειαν, ἔργου οὖσαν ἀποπλήρωσιν, αὐτὸ εἶναι τὸ
ἔργον.
Εἰ δὲ ἐν τῷ ἀποπληροῦν ἐστι τὸ ἔργον, καὶ ἔστι τὸ ἔργον αὐτὸ τὸ
ἀποπληροῦν,
ὡς τὸ ὀρχεῖσθαι ἡ ὄρχησις, ἀλλ' ἔσται καὶ τῆς τοιαύτης ἐνεργείας ἀποτέ-
λεσμά τι· διὸ καὶ ἡ ἐνέργεια προβάλλεται· τῶν γὰρ ἕνεκά του πᾶσα
ἐνέργεια
καὶ οὐ προηγουμένως οὗ ἕνεκα. Ἔπειτα καὶ ἡ κίνησις κινεῖ· τοῦ γὰρ
ἰδιώματος
τούτου μεταδοτικὴ ἡ κίνησις, ὡς τοῦ ἱστάνειν ἡ στάσις· ὥστε καὶ
ἐνεργήσει ἡ
κίνησις καθάπερ ἡ στάσις· οὐκ ἄρα κίνησις ἡ ἐνέργεια.
Εἰ δὲ καὶ ἡ κίνησις καθὸ κίνησις, οὐδὲν ἄλλο ἢ κίνησίς ἐστιν, ἡ δὲ
ἐνέργεια
συναναφέρει κατὰ τὸ ὄνομα καὶ τὸ ἀποτελούμενον ἔργον· καὶ ὅτι μέντοι
τοσαῦτά ἐστιν ὅσα τὸ ἐνεργοῦν, οἷον ἡ ἀνθρώπου ἐνέργεια ἄνθρωπός
ἐστιν
ἐνεργητικός, καὶ ἡ ἵππου, ἵππος, ὅλον γάρ τι εἶδος καὶ ἐνέργεια πῶς ἂν
εἴη
κίνησις, ἡ αὐτὸ μόνον κίνησις; ἢ οὐ τὴν ὡς ἰδιότητα κίνησιν ἐρεῖ τις,
ἀλλὰ
τὴν ὡς εἶδός τι σύνθετον εἶναι τὴν ἐνέργειαν, εἰ καὶ τῇ κινήσει μᾶλλον
εἰδο-
ποιεῖται κατ' ἐπικράτειαν· ἀλλ' ἡ μὲν ἐνέργεια καὶ σύνθετος εἶναι
167
δύναται, ἥ γε τῶν συνθέτων, καὶ ἁπλῆ τῶν ἁπλῶν· ὅλως γὰρ καὶ ἡ
κίνησις ἐνέργειαν
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. Vol. 4, page 225, line 21
τὴν, ὡς ἐρρέθη, ἀμαυράν, φασὶν οὐκ ἀνεχομένην Ἰλίου ἅλωσιν ἰδεῖν

μεταστῆναι
τῆς ἀδελφικῆς ἀλληλουχίας καὶ ἀμαυρωθῆναι. καὶ ταῦτα μὲν περὶ
Πλειάδων.
Αἱ δὲ Ὑάδες ἐπὶ τῶν τοῦ Ταύρου κεῖνται κεράτων, ἢ διὰ τὸν ἀδελφὸν
Ὕαντα
οὕτω κληθεῖσαι, ὡς εἴρηται, ἢ διότι τῷυστοιχείῳ παρεμφερεῖς εἰσιν, ἢ ὅτι
ὑετῶν ἐπισημασίας δηλοῦσι. Τινὲς δὲ Δωδωνίδας νύμφας αὐτάς φασι,

Διονύσου τροφούς. αἷς ἡ Ἰνὼ διὰ τὸν τῆς Ἥρας φόβον παρακατέθετο τὸν
Διόνυ-
σον, ὅτε καὶ Λυκοῦργος αὐτὰς ἐδίωξε, συμπεριϊούσας ἐκείνῳ καὶ
κατανεμούσας
τὴν ἄμπελον. τιθέασι δέ τινες αὐταῖς καὶ ὀνόματα, Ἀμβροσίαν, Εὐδώρην,
Αἰσύλην, καὶ τοιαῦτά τινα. ἐν δὲ ῥητορικῷ Λεξικῷ εὕρηται καὶ ὅτι
Ὑάδες
Βάκχαι, τιθῆναι τοῦ Διονύσου, καὶ τὸν Διόνυσον Ὕην φασὶν ἀπὸ τούτων
τινές.
Ὕης γὰρ ἐπίκλησις τοῦ Σαβαζίου. [Ἔνθα ῥητέον καὶ ὅτι, καθὰ
μεταδοτικῶς αἱ τοῦ Διονύσου τροφοὶ ἐξ ἐκείνου Βάκχου Βάκχαι
καλοῦνται, οὕτω καὶ ἐκ μαινομένου μαινόμεναι. ἐκαλεῖτο γοῦν καὶ
μαινόλης αὐτός. περὶ οὗ φησι Πλάτων, ὡς φήμη ὑπορρεῖ ὅτι ὁ θεὸς οὗτος
ὑπὸ τῆς μητρὸς Ἥρας διεφορήθη τῆς ψυχῆς τὴν γνώμην. διὸ τάς τε
βακχείας καὶ τὴν μανικὴν πᾶσαν ἐμβάλλει χορείαν. Ἄλλως δὲ
μαινόμενος Διόνυσος διὰ τοὺς πλείονας ἀκράτου, φησί, σπῶντας
θορυβώδεις γίνεσθαι. ὅτε καί, καθ' Ἡρόδοτον εἰπεῖν, τοῦ οἴνου εἰς τὸ
σῶμα κατιόντος ἀναπλώει ἔπεα μαινομένῳ πρέποντα.] Καὶ οὕτω μὲν καὶ
τὰ
κατὰ τὰς Ὑάδας. Ὁ δὲ Ὠρίων ἄστρον μέγιστον καὶ λαμπρότατον,
ὁμώνυμον
τῷ ἥρωϊ, ὃς ἐπί τε ἀνδρίᾳ καὶ κάλλει καὶ μάλιστα τέχνῃ κυνηγετικῇ
τεθρύληται,
καὶ κατ' ἔρωτα λέγεται Ἀρτέμιδος σκορπίῳ πληγεὶς καὶ θνῄσκων
ἀστροθεσίᾳ
168
Ησύχιος λεξικόν. (Α – Ο) Alphabetic letter epsilon, entry 7220, line 1
στεφάνη (Φ 511) καὶ ἐπὶ πόλεως μεταφορικῶς εὔπυργος,

εὔτειχος (g). καλὸν στέφανον ἔχων (Τ 99) A
εὐστιβές· καλῶς πεπατημένον ASn. τετριμμένον S (Avgn)
εὐστόν· τὸ σειόμενον
εὔστομον· ἀπὸ μέρους, εὐπρόσωπον
εὕστρα· βόθρος, ἐν ᾧ τοὺς ὗς εὕουσι. καὶ ὁ στάχυς, ὅταν μήπω
πέπειρος ὢν ἀποφλογισθῇ
ἐϋστρέπτοισιν ἱμᾶσι· σειραῖς δερματίναις
ἐϋστρόφῳ· καλῶς ἐστραμμένῳ (Ν 599)
εὐσύμβολον· εὐσυνάλλακτον
εὐσυναλλάκτως· εὐμεταδότως (Prov. 25,10) ASPg(v)
εὐσύνοπτον· φανερόν, εὐθεώρητον, σαφές gSp (A)
εὔσφυρος· καλλίσφυρος. ἀπὸ μέρους, καλή (Hes. Theog. 254)
εὐσχήμονες· εὐσχημόνως καὶ εὖ σχήματα ἐν ὀρχήσει ποιοῦντες
εὐσχημόνως· εὐλαβῶς ASvg
εὐσχολῶ· σχολὴν ἄγω ASn
εὐσωπία· ἡσυχία
εὔσωτρον· εὐκύλιστον·σωὴγὰρ ἡ ἐφορμὴ καὶ φορά, ἧς εἶδος
ἡ κύλισις
ἐυσώτρου· εὐδρόμου (Ω 578 v. l.) ASPg
εὖτ' ἄν· ὅταν. ὁπόταν (Α 242) ASP [εὖγε]
Ησύχιος λεξικόν. (Α – Ο) Alphabetic letter mu, entry 981, line 1
μετάβρασκος· μέτριος ἑρμηνεύς

μεταβῶν· μετασχών (Eur. Bacch. 302) ASvgn
μετάγει· μεταδιώκει. ⌊μετακινεῖται ASs
μεταγενής· μεταγενέστερος r. S (Ab)
μεταγνώσθη· μετανεπείσθη
μεταδαίσομαι· μεταλάβω. εὐωχηθήσομαι (Ψ 207) (AS) n
μετὰ δέσφισιν· ἐν αὐτοῖς δέ ASn (Β 93 ..)
μετὰ δ' ἐτράπετο· ἐπεστράφη δέ (Α 199) n
μεταδεύκειαν· μετάνοιαν
μεταδήα· μεταμελέτη
μεταδήμιος· ἔνδημος (θ 293). τιμητικός. ἢ μεταδότης
μεταδόρπιος· δείπνου ὥρᾳ, ἤγουνἐν τῷδείπνῳ (δ 194)
μεταδρομάδην· μετατροχάζων (Ε 80)
μετάθεσις· μετάβασις
μεταΐξας· μεταδιώξας (Φ 564)
μεταίσιον· μεταχρόνιον
169
μεταΐσεσθαι· μετελθεῖν. μεταγνῶναι

μεταίτου· ἐπαίτου AS
Theodoretus Scr. Eccl., Theol., Interpretatio in xii prophetas minores

ἔδειξα πιστά.» Ταῦτα γὰρ ἅπαντα διὰ τῶν προφη-

τῶν αὐτοῖς προμηνύων, καὶ ἀπιστούμενος, μετὰ τὴν
πεῖραν πιστευθήσομαι τῶν πραγμάτων, καὶ τῆς
παρανομίας τοὺς ἐλέγχους ποιούμενος, δείξω τῆς
προφητικῆς προῤῥήσεως τὴν ἀλήθειαν. Καλῶς δὲ
κωμῳδῶν τὴν τῶν εἰδώλων ἀσθένειαν· «Κηρύξατε,
εἶπεν, ἐν τῷ οἴκῳ Ὤν·» διεγείρατε, φησὶν, εἰς βοή-
θειαν τοὺς ὑφ' ὑμῶν τιμωμένους· παυσάτωσαν
τὰς ὑπ' ἐμοῦ προσφερομένας ὑμῖν παιδείας· κατα-
λάβετε τοὺς ὑψηλοτάτους βουνοὺς, ἐν οἷς πᾶσαν τοῖς
εἰδώλοις προσεφέρετε θεραπείαν· μεταδότωσαν ὑμῖν
εἰς καιρὸν τῆς οἰκείας ἐπικουρίας. Εἰκότως δὲ καὶ
τοῦ Βενιαμὶν ἐμνημόνευσεν, ἐπειδὴ συνάπτει καὶ τοῦ
Ἰούδα τὴν μνήμην.
ιʹ. «Ἐγένοντο γὰρ, φησὶν, οἱ ἄρχοντες Ἰούδα,
ὡς μετατιθέντες ὅρια· ἐπ' αὐτοὺς ἐκχεῶ ὡς ὕδωρ
τὸ ὅρμημά μου. Οὕτω γὰρ ἀναιδῶς τοὺς ὑπ' ἐμοῦ
τεθέντας παραβαίνουσιν ὅρους, ὡς οἱ τοὺς διορί-
ζοντας λίθους, καὶ ταύτην ἀπ' ἐκείνης τὴν ἄρουραν
διατέμνοντας μεταφέρειν ἀναισχύντως ἐπιχειροῦντες·
διὸ χειμάῤῥου δίκην αὐτοῖς ἐποίσω τὰς τιμωρίας.
Theodoretus Scr. Eccl., Theol., Interpretatio in xiv epistulas sancti Pauli

βαίνει· καὶ πολλοὺς ἔχων κυρίους, οὐδενός ἐστι

κτῆμα. Τῷ δὲ διορισμῷ ἀναγκαίως ἐχρήσατο. Εἰσὶ
γὰρ πλούσιοι καὶ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, οἱ τὸν μόνι-
μον πλοῦτον καὶ διαρκῆ κεκτημένοι. «Ἀλλ' ἐν τῷ
Θεῷ τῷ ζῶντι, τῷ παρέχοντι ἡμῖν πάντα πλουσίως
εἰς ἀπόλαυσιν.» Αὐτῷ δὲ, φησὶ, προσήκει θαῤῥεῖν,
ὃς ἀεὶ μὲν ζῇ, πᾶσι δὲ χορηγεῖ τῶν ἀγαθῶν τὴν
ἀπόλαυσιν. Οὐ μόνον δὲ πιστεύειν Θεῷ παρεγγυᾷ,
ἀλλὰ καὶ πράττειν ὅσα τῇ πίστει συμβαίνει.
170
ιηʹ. «Ἀγαθοεργεῖν, πλουτεῖν ἐν ἔργοις καλοῖς, εὐ-

μεταδότους εἶναι, κοινωνικούς.» Τὸ μὲν γάρ ἐστι
τῆς τῶν χρημάτων χορηγίας· τὸ δὲ τῆς τῶν ἠθῶν
μετριότητος. Κοινωνικοὺς γὰρ καλεῖν εἰώθαμεν τοὺς
ἄτυφον ἦθος ἔχοντας.
ιθʹ. «Ἀποθησαυρίζοντας ἑαυτοῖς θεμέλιον καλὸν
εἰς τὸ μέλλον, ἵνα ἐπιλάβωνται τῆς αἰωνίου ζωῆς.»
Τοῦ πλούτου τὴν κτῆσιν ἐκάλεσεν ἄδηλον· τῶν δὲ
μελλόντων ἀγαθῶν τὴν ἀπόλαυσιν θεμέλιον κέκλη-
κεν· ἀκίνητα γὰρ ἐκεῖνα καὶ ἄτρεπτα.
Κύριλλος. Commentarius in xii prophetas minores

ἀφανισθήσονται, καὶ οὐδὲν διαρπαγῆς διοίσει τὸ χρῆμα.

καταπιεσθήσεσθε γὰρ λιμῷ, καίτοι συνενεγκόντες, φησὶν, ἐν
ἱδρῶτι μόλις τὰ εὑρημένα.
Εἰσόμεθα δὴ οὖν κἀντεῦθεν ἡμεῖς, ὡς ἐν μεγάλαις αἰτίαις
κείσεται, τὸ μὴ προσάγειν Θεῷ τὰ εὐχαριστήρια καὶ ὧν
ἂν χαρίσαιτο τὴν ἀρκοῦσαν ἀπονέμειν χάριν εἰς δόξαν αὐτοῦ.
ἀλλ' εἰ μὲν τοῦτο δρῴημεν, πάντη τε καὶ πάντως εὐλογήσει,
καὶ ἀμφιλαφῶς χαριεῖται τὰ ἀγαθά· εἰ δὲ δὴ τὴν χεῖρα
συστείλαντες, μόναις ταῖς ἑαυτῶν τρυφαῖς τὸ δοθὲν τηρή-
σομεν, οὔτ' ἂν ἐπιδοίη προθύμως· σκορπιεῖ δὲ ὥσπερ καὶ
αὐτὸ τὸ μόλις συνενεχθέν. εὐμεταδότους γὰρ εἶναι χρὴ καὶ
κοινωνικοὺς καὶ προτιθέντας τοῖς ἄλλοις εἰς μέθεξιν τὰ παρὰ
Θεοῦ δωρήματα.
Ἐπιστρέψατε δὴ ἐν τούτῳ, λέγει Κύριος Παντοκράτωρ· ἐὰν μὴ
ἀνοίξω ὑμῖν τοὺς καταῤῥάκτας τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ἐκχεῶ ὑμῖν
τὴν εὐλογίαν μου, ἕως τοῦ ἱκανωθῆναι· καὶ διαστελῶ ὑμῖν
εἰς βρῶσιν, καὶ οὐ μὴ διαφθείρω ὑμῶν τὸν καρπὸν τῆς γῆς,
καὶ οὐ μὴ ἀσθενήσῃ ὑμῶν ἡ ἄμπελος ἡ ἐν ἀγρῷ, λέγει
Κύριος Παντοκράτωρ. καὶ μακαριοῦσιν ὑμᾶς πάντα τὰ ἔθνη,
διότι ἔσεσθε ὑμεῖς γῆ θελητὴ, λέγει Κύριος Παντοκράτωρ.
Πάλιν ἀνίησιν ἐγκλημάτων, καὶ ἀπαλλάττει μὲν ἁπάσης
Κύριλλος. Solutiones (e tractatu de dogmatum solutione) Page 565, line

2
δὲ ὁ λόγος, ὡς ἡ Ἑβραίων παράδοσις ἔχει, Λάζαρον εἶναί

171
τινα κατ' ἐκεῖνο καιροῦ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐσχάτην νο-

σοῦντα πτωχείαν καὶ ἀῤῥωστίαν, οὗ καὶ μνημονεῦσαι τὸν
Κύριον, ὡς εἰς παράδειγμα λαμβάνοντα καὶ αὐτὸν εἰς ἐμφανε-
στέραν τοῦ λόγου δήλωσιν. οὔπω τοίνυν ἐξ οὐρανῶν κατα-
φοιτήσαντος τοῦ πάντων Σωτῆρος Χριστοῦ, οὔτε ἀνάστασις
γέγονεν, οὔτε πράξεως ἀντίδοσις ἠκολούθησέ τισιν, ἀλλ' ὡς
ἐν εἰκόνι, τῇ παραβολῇ γέγραπται πλούσιος καὶ τρυφῶν καὶ
ἀφιλοικτίρμων, καὶ πένης ἐν ἀῤῥωστίᾳ· ἵν' εἰδεῖεν οἱ τὸν ἐπὶ
γῆς ἔχοντες πλοῦτον, ὡς εἰ μὴ βουληθεῖεν εἶναι χρηστοὶ καὶ
εὐμετάδοτοι καὶ κοινωνικοὶ, καὶ ταῖς τῶν πενήτων ἀνάγκαις
ἐπικουρεῖν ἕλοιντο, δεινῇ καὶ ἀφύκτῳ περιπεσοῦνται δίκῃ.
Εἰ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τὰ γινόμενα ἤδη καὶ πραχθέντα δύναται ποιῆσαι μὴ
γενέσθαι ποτὲ, κατὰ τό “Οὐκ ἀδυνατήσει αὐτῷ πᾶν ῥῆμα.” οὐ γὰρ
λέγομεν ὡς μὴ γενόμενα, ἀλλὰ μὴ γεγενῆσθαι τὴν ἀρχήν· οἷον, εἰ
τὴν πόρνην δύναται παρθένον ἐκ κοιλίας μητρὸς ποιῆσαι, ἵνα μὴ
πόρνη ᾖ ἡ πορνεύσασα, ὅτι “τὰ παρὰ ἀνθρώποις ἀδύνατα δυνατὰ
“παρὰ τῷ Θεῷ.”
ΕΠΙΛΥΣΙΣ.
Ζητεῖσθαι χρὴ παρ' ἡμῶν τὴν τοῦ Θεοῦ δύναμιν, εἰ

μεγάλη καὶ ἀξιάγαστος, ὅτε τὸ δρώμενόν ἐστιν οὐκ ἀπεοικὸς
Κύριλλος. De adoratione et cultu in spiritu et veritate

ὑμεῖς προσεύχεσθε, φησί· Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐ-

ρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου, ἐλθέτω ἡ βασιλεία
σου, γενηθήτω τὸ θέλημά σου ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ
ἐπὶ τῆς γῆς, τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν
σήμερον, καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς
καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν.» Πλαγίως
οὖν ἄρα καὶ αἰνιγματωδῶς ὁ νόμος τὸ θεῖον ἡμῖν
ὑπεδήλου μυστήριον, ἄφεσιν ποιεῖσθαι προστάττων
τὴν δι' ἐτῶν ἑπτὰ, καὶ ταῖς τῆς χρηστότητος ἐμβι-
βάζει τρίβοις, χρημάτων ἀμείνω ποιεῖσθαι διδάσκων,
τὴν εἰς ἀδελφοὺς ἀγάπησιν, εὐμεταδότους τε εἶναι
καὶ κοινωνικοὺς ἀναπείθων, καὶ οἱονεὶ μελέτησίν
τινα τῆς εἰς ἅπαντας ἀφθονωτέρας αἰδοῦς, τὴν εἰς
ἀδελφὸν καὶ γείτονα τέως ἡμερότητα τιθείς.
{ΠΑΛΛ.} Ὧδε ἔχει. Συναινέσαιμι γὰρ ἀριστοεπεῖν
172
ἐθέλοντί σοι.
{ΚΥΡ.} Καὶ τὸ ἔτι μεῖζον, εἰ μάθοις, καταθαυμάσαις
ἂν, ὦ Παλλάδιε.
{ΠΑΛΛ.} Τὸ ποῖον;
{ΚΥΡ.} Χρηστότητος γὰρ καὶ φιλαλληλίας εἰς τοῦτο
προήκειν ἡμᾶς ὁ νόμος βούλεται, ὡς οὐδὲν ἡγεῖσθαι,
Κύριλλος. Expositio in Psalmos Vol. 69, page 941, line 24
ὃ μεμάθηκεν ἀκριβῶς, ταῖς παρ' αὐτοῦ ψήφοις δια-

κυροῦν εὖ μάλα βεβουλημένος· Ἐκ νεότητος, φησὶν,
εἰς δεῦρο, γεγήρακα γὰρ, οὐκ εἶδον δίκαιον ἐγκατα-
λελειμμένον.
Ὅλην τὴν ἡμέραν ἐλεεῖ καὶ δανείζει ὁ δίκαιος.
(A f. 200) Καὶ ἑτέρως δὲ δανείζει ὁ δίκαιος τὰ ἐν
ἠθικαῖς ἐντολαῖς, ἐπὶ τῷ τοὺς εἰληφότας δι' ἔργων
τὸν καρπὸν ἀποδοῦναι τοῦ δάνους. Καρποί γε μὴν
τῶν ἀγαθῶν δανεισμάτων ἕψονται παρὰ Θεοῦ τοῖς
δεδανεικόσιν αὐτῷ, τὸ μήτε αὐτοὺς ἐγκαταλειφθῆναι
πώποτε διὰ τὸ εἶναι κοινωνικοὺς καὶ εὐμεταδότους,
μήτε τὸ σπέρμα αὐτῶν, ἤτοι τοὺς ἐξ αὐτῶν υἱοὺς ἢ
κατὰ σάρκα νοουμένους, ἢ κατὰ μαθητείαν καὶ ταυ-
τοεργίας, δεδεῆσθαι τῶν ἀναγκαίων εἰς ζωὴν, ἀλλὰ
τῆς θείας αὐτοὺς εὐλογίας μετεσχηκέναι.
Ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ, καὶ ποίησον ἀγαθὸν, καὶ
κατασκήνου εἰς αἰῶνα αἰῶνος.
(A f. 200, B f. 130 b) Πολιτείας ἡμῖν ἀκραιφνοῦς
ἐξηγεῖται τρόπον, καὶ τοῖς εὐαγγελικοῖς οὐκ ἀπᾴδοντα
νόμοις. Ὁ μὲν γὰρ παλαιὸς νόμος ἀπεσόδει μὲν τοῦ
κακοῦ, οὐ μὴν εἰσεκόμιζε τοῖς παιδευομένοις τὸ τε
Κύριλλος. Commentarius in Isaiam prophetam Vol. 70, page 1293, line 5
των τῶν κρεῶν, καὶ ἠσθίομεν ἄρτους εἰς πλησμονήν.»

Ἀλλ' ἐκβέβηκεν αὐτοῖς εἰς ὄλεθρον ὁ κατὰ Θεοῦ
γογγυσμὸς, ἀπώλοντο γὰρ ὑπὸ τῶν ὄφεων. Ταύτῃτοι
καὶ ὁ σοφώτατος Παῦλος, «Μὴ γογγύζετε, φησὶ,
καθώς τινες αὐτῶν ἐγόγγυσαν, καὶ ὑπὸ τῶν ὄφεων
ἀπώλοντο.» Οὐκοῦν ἱλαρῷ φρονήματι προσήκει τὸν
173
ἀπάσης εὐκοσμίας ἐπιμελητὴν, καὶ τῶν ἐξαιρέτων

ἐφιέμενον ἀνδραγαθημάτων, ἀφελὼν δὲ τὸ ῥῆμα τοῦ
γογγυσμοῦ, ἐὰν δῷς τὸν ἄρτον πεινῶντι, καὶ ψυχὴν
τεταπεινωμένην ἐμπλήσῃς, τουτέστιν, εἰ γένοιο φιλοι-
κτίρμων, φιλάγαθός τε καὶ φιλάλληλος, εὐμετάδοτος,
καὶ κοινωνικὸς, καὶ τὸν πλησίον ἀγαπῶν ὡς σεαυτὸν,
τότε ἀνατελεῖ ἐν τῷ σκότει τὸ φῶς σου. Πῶς δὲ δὴ
ἄρα καὶ τοῦτο; Ὡς γὰρ ἐκ νυκτὸς ἡμέρα γίνεται, οὕ-
τως ἐν ἡμῖν, ἐκπεμπομένου τοῦ νοητοῦ σκότους τὸ
θεῖον ἀντεισκρίνεται φῶς, ὡς δοκεῖν εἶναι ἐν μεσημ-
βρίᾳ, τουτέστιν, ἐν ἀκμῇ λαμπρότητος. Μεσημβρίζων
γὰρ ὁ τοῦ ἡλίου κύκλος ἀκμαιότατον τότε δὴ μάλιστα
τοῖς ἐπὶ γῆς ἐνίησι τὸ φῶς. Ἔσται δὴ οὕτως ὁ Θεός
σου μετὰ σοῦ διὰ παντός. Πάμμεγα δὲ πρὸς τοῖς ἄλ-
λοις καὶ τοῦτο. Τί γὰρ οὐχ ὑπάρχει τῶν ἀγαθῶν τοῖς
Κύριλλος. Commentarii in Lucam (in catenis) Vol. 72, page 825, line 1
κατ' ἐκεῖνο καιροῦ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις, ἐσχάτῃ

συνόντα πτωχείᾳ καὶ ἀῤῥωστίᾳ, οὗ καὶ μνημονεῦσαι
τὸν Κύριον, ὡς εἰς παράδειγμα λαμβάνοντα τοῦτον
εἰς ἐμφανεστέραν τοῦ λόγου δήλωσιν. Οὔπω τοίνυν
ἐξ οὐρανῶν καταφοιτήσαντος τοῦ Χριστοῦ, οὔτε ἀνά-
στασις γέγονεν, οὔτε πράξεων ἀνταπόδοσις ἠκολού-
θησέ τισιν. Ἀλλ' ὡς ἐν εἰκόνι, τῇ παραβολῇ γέγρα-
πται πλούσιος τρυφῶν καὶ ἀφιλοικτίρμων, καὶ πένης
ἐν ἀῤῥωστίᾳ· ἵν' εἰδεῖεν ὡς οἱ τὸν ἐπὶ γῆς ἔχοντες
πλοῦτον, ὡς εἰ μὴ βουληθεῖεν εἶναι χρηστοὶ, καὶ
εὐμετάδοτοι, καὶ κοινωνικοὶ, καὶ ταῖς τῶν πενήτων
ἀνάγκαις ἐπικουρεῖν ἕλοιντο, δεινῇ καὶ ἀφύκτῳ περι-
πεσοῦνται δίκῃ.
Ἀναγκαῖον δὲ οἶμαι πρότερον εἰπεῖν, ποία γέγο-
νεν ἡ τοῦ λόγου πρόφασις, ἢ ποίου πράγματος εἰς
παράδειξιν, τὴν προκειμένην παραβολὴν ἄριστα
διαμορφοῖ καὶ διαπλάττει Χριστός. Ἀπετέλει τοίνυν
ἡμᾶς ὁ Σωτὴρ τεχνίτας εἰς ἀγαθοεργίαν, καὶ τοῖς
ἐξ ἀρετῶν αὐχήμασιν ἐβούλετο διαπρέπειν. Ἤθελε
γὰρ εἶναι φιλαλλήλους, καὶ φιλοπτωχίας ἐπιμελητὰς,
καὶ τῶν εἰς τοῦτο σπουδασμάτων ἔχεσθαι νεανικῶς·
174
Κύριλλος. De sancta trinitate [Sp.] Vol. 77, page 1164, line 39
ἐν ἐμοί·» καὶ τὴν ἀνεκφοίτητον ἵδρυσιν, ὡς, Λόγος,

σοφία, καὶ δύναμις, καὶ ἀπαύγασμα. Ὅ τε γὰρ Λό-
γος ἐν τῷ νῷ (Λόγον δέ φημι τὸν οὐσιώδη), καὶ ἡ
σοφία ὁμοίως· καὶ ἐν τῷ δυναμένῳ ἡ δύναμις, καὶ
ἐν τῷ φωτὶ τὸ ἀπαύγασμα ἀνεκφοιτήτως ἵδρυται ἐξ
αὐτοῦ πηγαζόμενον. Τὰ δὲ, ὡς ἐξ αἰτίου τοῦ Πατρὸς,
ὡς, «Ὁ Πατήρ μου μείζων μού ἐστιν.» Ἐξ αὐτοῦ
γὰρ ἔχει τό τε εἶναι καὶ πάντα ὅσα ἔχει· τὸ μὲν εἶναι
γεννητῶς, καὶ οὐ δημιουργικῶς, ὡς τὸ, «Ἐγὼ ἐκ
τοῦ Πατρὸς ἐξῆλθον·» καὶ, «Ἐγὼ ζῶ διὰ τὸν Πατέρα.»
Πάντα δὲ ὅσα ἔχει οὐ μεταδοτικῶς, οὔτε διδακτικῶς,
ἀλλ' ὡς ἐξ αἰτίου, ὡς τὸ, «Οὐ δύναται ὁ Υἱὸς ποιεῖν
ἀφ' ἑαυτοῦ οὐδὲν, ἐὰν μήτι βλέπῃ τὸν Πατέρα ποι-
οῦντα.» Εἰ μὴ γὰρ ὁ Πατήρ ἐστι, οὐδὲ ὁ Υἱός. Ἐκ
τοῦ Πατρὸς γὰρ ὁ Υἱὸς, καὶ ἐν τῷ Πατρὶ, καὶ ἅμα
τῷ Πατρὶ, καὶ οὐ μετὰ τὸν Πατέρα. Ὁμοίως καὶ ἃ
ποιεῖ, ἐξ αὐτοῦ καὶ σὺν αὐτῷ. Μία γὰρ καὶ ἡ αὐτὴ,
οὐχ ὁμοία, ἀλλ' ἡ αὐτὴ τοῦ Πατρὸς, καὶ τοῦ Υἱοῦ
καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος θέλησις, ἐνέργειά τε καὶ
δύναμις. Τὰ δὲ, ὡς τῆς πατρικῆς εὐδοκίας διὰ τῆς
αὐτοῦ ἐνεργείας πληρουμένης, οὐχ ὡς δι' ὀργάνου,
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum

Kallierges page 293, line 57
Δὼς ἀγαθὴ, ἅρπαξ δὲ κακή.

Σημαίνει τὴν δόσιν· καὶ γίνεται παρὰ τὸν δώσω
μέλλοντα, ἀποβολῇ τοῦ ω. Καὶ ἔστιν ἄκλιτον·
ἐπειδὴ τὰ εἰς ΩΣ μονοσύλλαβα θηλυκὰ καὶ περι-
σπῶνται καὶ κύρια εἰσίν· οἷον, ἡ Τρῶς, ἡ Τλῶς, ἡ
Κρῶς, ἡ Κῶς· εἰσὶ δὲ ὀνόματα πόλεων. Ἐπεὶ οὖν
τὸ δὼς θηλυκὸν οὐκ ἔστι κύριον, οὔτε περισπᾶται,
τούτου χάριν ἐστὶν ἄκλιτον.
Δώτῃ:
Δώτῃ μέν τις ἔδωκεν, ἀδώτῃ δ' οὔ τις ἔδωκε.
Τουτέστι, τῷ μεταδοτικῷ καὶ εὐσεβεῖ. Ἐπλάσατο
δὲ τὸ ὄνομα, καὶ οὐ κλίνεται, ὥσπερ καὶ τὸ δώς. Τουτ-
έστι, τῷ ἔχοντι προαίρεσιν δίδου, καὶ εἰ μηδὲν ἔχει.
Δώσων: Οὕτως ἐκαλεῖτο ὁ εἷς τῶν Ἀντιγόνων,
ὁ υἱὸς Δημητρίου· ὃς ἔγημε Χρυσηΐδα τὴν μητέρα
175
Φιλίππου τοῦ ὑπὸ Ῥωμαίων γενομένου. Εἴρηται

δὲ διὰ τὸ φιλότιμον, καὶ διὰ τὸ πολλὰ διδόναι καὶ
χαρίζεσθαι.
Δωτίνη: Ἡ δωρεά· παρὰ τὸν δώσω μέλλοντα
δωσίνη· καὶ τροπῇ τοῦ σ εἰς τ. Ἀλέξανδρος δὲ,
σύνθετον εἶναι τὴν λέξιν, παρὰ τὸ τὴν δόσιν τίνειν·
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum

Kallierges page 547, line 5
πάρφασις, ἥτ' ἔκλεψε νόον πύκα περ φρονεόντων.

Καὶ Ἀλαλκομενηῒς Ἀθήνη παρὰ τοῖς εὖ λογιζο-
μένοις ἀπὸ τῆς ἐνεργείας, ἡ ἀπαλάλκουσα τῷ ἰδίῳ
μένει τοὺς ἐναντίους· οὐ γὰρ πειθόμεθα τοῖς νεω-
τέροις οἵ φασιν ἀπὸ Ἀλαλκομενίου τινὸς εἰρῆσθαι.
Οὐδ' ὡς Ἐρατοσθένης παρήκουσεν Ὁμήρου εἰ-
πόντος,
Ἑρμείας ἀκάκητα,
ὅτι ἀπὸ Ἀκακησίου ὄρους, ἀλλ' ὁ μηδενὸς κακοῦ
μεταδοτικός· ἐπειδὴ καὶ δοτὴρ ἑάων. Πᾶν γοῦν
ἀπὸ τῶν παρεπομένων τοῖς θεοῖς· καὶ γὰρ ἡ γλαυ-
κῶπις, οὐκ ἀπὸ τοῦ,
Ἥ τ' ἄκρης θῖνα Γλαυκώπιον ἵζει,
ἀλλ' ἀπὸ τῆς περὶ τὸ πρόσωπον τῶν ὀφθαλμῶν
καταπλήξεως. Καὶ τἄλλα δὲ τῶν ἐπιθέτων ἐπιοῦσιν
ἡμῖν πάρεστιν ὁρᾶν, οὐκ ἀπὸ τῶν ἱερῶν τόπων ὠνομα-
σμένα, ἀπὸ δὲ τῶν ἐνεργειῶν τῶν ψυχικῶν, ἢ διὰ
συμβεβηκὸς τῶν περὶ τὸ σῶμα, ὡς λευκώλενος λέ-
γεται Ἥρη, καὶ ἀργυρόπεζα Θέτις, καὶ Φοῖβος
Ἀπόλλων, καὶ ἀκερσεκόμης, καὶ πάλιν ἀπὸ πράξεων,
Καινή Διαθήκη. Catena in Lucam (typus B) (e codd. Paris. Coislin. 23 +

Oxon. Bodl. Misc. 182) Page 30, line 15
Ἰουδαίων δήμους, μὴ ἆραγε αὐτὸς εἴη ὁ Χριστὸς, ὁ ὑπὸ προφητῶν

ἁγίων προκεκηρυγμένος. αὐτὸς δὲ τὴν τοιαύτην αὐτῶν ὑποψίαν
ἀποκόπτων ἔλεγεν· “ἐγὼ μὲν ὕδατι βαπτίζω ὑμᾶς,” καὶ τὰ
ἑξῆς, ἕως “κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ.” προεγράφη εἰς τὸ κατὰ
Ματθαῖον.
176
{Ὠριγένους.} Τρία τάγματα εἰσήγαγε, πυνθανομένου τοῦ

Ἰωάννου, ἓν μὲν, ὠνόμασεν ὄχλους ἐκπορευομένους ἐπὶ τὸ βάπτισμα,
ἄλλο δὲ ὠνόμασε τελώνας, τρίτον δὲ ὠνόμασε στρατιώτας.
{Τοῦ αὐτοῦ.} Γενόμενος ἐγὼ κατὰ τὸν τόπον τοῦτον, ἐπῄτουν,
εἰ αὐτὴ ἡ ἐντολὴ, ὅσον ἐπὶ τῶν ῥητῶν τῷ ὄχλῳ, ἁρμόζει· “ὁ ἔχων
“δύο χιτῶνας, μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι·” ὅτι γὰρ τοῖς Ἀποστόλοις
ἁρμόζει, δῆλον ἐκ τῶν ἀναγραφόντων, ὡς ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος πρὸς
αὐτοὺς εἰρημένον, ἐν οἷς ἔλεγεν αὐτοῖς, “μηδὲ δύο χιτῶνας εἰς
“ὁδὸν ἆραι,” ἀλλ' ὅρα, εἰ τὰ εἰρημένα περὶ ἐνδύματος ἐν τῷ
λόγῳ τῷ περὶ τῆς γυμνότητος δύνασαι παραλαβεῖν εἰς τὸ “ὁ
“ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι.” θέλει γὰρ ἡμᾶς ὡς
μηδὲ δύο χιτῶνας ἔχειν, καὶ ἐνδεδύσθαι, πῆ μὲν τὸ παλαιὸν, πῆ δὲ
τὸ νέον· ἀλλ' ἐκδύσασθαι μὲν τὸ ἕτερον, τὸ δὲ ἕτερον ἔχειν. ἅμα
δὲ ἐζήτουν τὸ “μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι.” Τίς δέ ἐστιν ὁ μὴ
ἔνδυμα ἔχων περὶ τὸν χρῶτα καὶ μὴ εὐσκεπασμένον ὥστε αὐτῷ
μεταδιδόναι; οὐ τοῦτο λέγω, ὅτι οὐ δύναται καὶ καθ' ὑπερβολὴν

{Ὠριγένους.} Τρία τάγματα εἰσήγαγε, πυνθανομένου τοῦ

Ἰωάννου, ἓν μὲν, ὠνόμασεν ὄχλους ἐκπορευομένους ἐπὶ τὸ βάπτισμα,
ἄλλο δὲ ὠνόμασε τελώνας, τρίτον δὲ ὠνόμασε στρατιώτας.
τοῦτο προτρεπτικὸν εἶναι πρὸς τὸ δεῖν ἐνδύειν τοὺς πένητας καὶ μὴ
ἀμελεῖν τῆς ἐντολῆς.
Εἰπὼν δὲ ὅτι πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἕτερα παρακαλῶν εὐηγγελί-
ζετο τὸν λαὸν, ἔδειξεν ὅτι ὁ τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου διδάσκων,
πολλὰ σωτήρια εὐαγγελίζεται διδάγματα.
177


τοῦτο προτρεπτικὸν εἶναι πρὸς τὸ δεῖν ἐνδύειν τοὺς πένητας καὶ μὴ
ἀμελεῖν τῆς ἐντολῆς.
Εἰπὼν δὲ ὅτι πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἕτερα παρακαλῶν εὐηγγελί-
ζετο τὸν λαὸν, ἔδειξεν ὅτι ὁ τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου διδάσκων,
πολλὰ σωτήρια εὐαγγελίζεται διδάγματα.
Τὸ δὲ ἐπαγόμενον, ὅτι “Ἡρώδης τετράρχης ἐλεγχόμενος ὑπ'
“αὐτοῦ” καὶ τὰ ἑξῆς ἕως “ἐν τῇ φυλακῇ” προεγράφη εἰς τὸ
κατὰ Ματθαῖον. ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τοῦ βαπτισμοῦ.

“δίκαιον τὸν ἀληθινόν· σκορπίζει δὲ τὰ τῶν ἀνθρωπαρέσκων ὀστᾶ.”

ἀνθρωπαρεσκία γὰρ ῥίζα καὶ ἀρχὴ καὶ γένεσις τῆς μεμισημένης
παρὰ τῷ Θεῷ καὶ ἀνθρώποις ὑπεροψίας. περὶ ὧν εἶπεν ὁ Κύριος
“ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται,” ἕως “μοιχεύει,” προεγράφη εἰς τὸ
κατὰ Ματθαῖον.
ΚΕΦ. ΝΗ. Περὶ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ Λαζάρου.
Τὴν προκειμένην παραβολὴν τὴν τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ Λαζάρου

ἄριστα διαμορφοῖ καὶ διαπλάττει Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὥστε
τοῖς εἰς ἀγαθουργίαν αὐχήμασιν ἐπείγεσθαι διαπρέπειν ἡμᾶς·
θέλει γὰρ εἶναι φιλαλλήλους καὶ κοινωνικοὺς καὶ εὐμεταδότους
178
καὶ φιλοπτωχίας ἐπιμελητὰς, καὶ τῶν εἰς τοῦτο σπουδασμάτων

ἔχεσθαι νεανικῶς. Εἰπὼν δὲ ὅτι “ἄνθρωπός τις ἦν πλούσιος” ὡς
ἀφιλοικτίρμονα τοῦτον ἀνωνύμως ἐσήμανε, καθὼς διὰ τοῦ προφήτου
περὶ τῶν μὴ φοβουμένων αὐτόν φησιν ὁ Θεὸς, “ὅτι οὐ μὴ μνησθῶ
“τῶν ὀνομάτων αὐτῶν διὰ χειλέων μου,” μνημονεύει δὲ τοῦ πένητος
ὀνομαστὶ, ἐπειδήπερ ἐν γλώσσῃ Θεοῦ οἱ τοιοῦτοί εἰσιν. ἔχει δὲ
καὶ λόγον ὡς ἡ τῶν Ἑβραίων παράδοσίς φησι, Λάζαρον εἶναί
τινα κατ' ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ ἐν Ἱεροσολύμοις, ἐσχάτην ποιοῦντα
πτωχείαν καὶ ἀρρωστίαν, οὗ μνημονεῦσαι τὸν Κύριον, ὡς εἰς παρα-
βολὴν λαβόντα αὐτὸν εἰς ἐμφανεστέραν τοῦ λεγομένου δύναμιν.

“τῶν ὀνομάτων αὐτῶν διὰ χειλέων μου,” μνημονεύει δὲ τοῦ πένητος

ὀνομαστὶ, ἐπειδήπερ ἐν γλώσσῃ Θεοῦ οἱ τοιοῦτοί εἰσιν. ἔχει δὲ
καὶ λόγον ὡς ἡ τῶν Ἑβραίων παράδοσίς φησι, Λάζαρον εἶναί
τινα κατ' ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ ἐν Ἱεροσολύμοις, ἐσχάτην ποιοῦντα
πτωχείαν καὶ ἀρρωστίαν, οὗ μνημονεῦσαι τὸν Κύριον, ὡς εἰς παρα-
βολὴν λαβόντα αὐτὸν εἰς ἐμφανεστέραν τοῦ λεγομένου δύναμιν.
Μηδεὶς δὲ νομιζέτω τῶν ταῦτα ἀκουόντων, ὅτι γέγονέ τισιν
ἀνταπόδοσις ἢ πονηρῶν ἔργων ἢ ἀγαθῶν· ἔστι γὰρ παραβολὴ τὸ
εἰρημένον ἀστείως παρὰ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ἐσχηματισμένη,
ἵν' εἴδοιεν οἱ τὸν ἐκ γῆς ἔχοντες πλοῦτον, ὡς εἰ μὴ βουληθεῖεν
εἶναι χρηστοὶ καὶ εὐμετάδοτοι καὶ κοινωνικοὶ, καὶ ταῖς τῶν πενή-
των ἀνάγκαις ἐπικουρεῖν ἕλοιντο, δεινῇ καὶ ἀφυλάκτῳ περιπεσοῦν-
ται δίκῃ. Ἴδωμεν τοίνυν τοῦ πλουσίου τὴν ἐπ' οὐδενὶ τῶν ἀναγ-
καίων ἠρμένην ὀφρύν. “Ἐνεδιδύσκετο,” φησὶ, “πορφύραν καὶ βύς-
“σον,” τουτέστιν εὐειματεῖν ἐσπούδαζε, καὶ ἦν ἐν ἐσθῆτι πολυ-
τελεστάτῃ καὶ ἀκαταλείπτοις τρυφαῖς. Τοῦτο γὰρ ἐμφαίνει τὸ
εὐφραίνεσθαι καθ' ἡμέραν. πρόσκειται δὲ “λαμπρῶς,” τουτέστιν,
ἀσώτως.
Ὁ δὲ Λάζαρος νόσῳ καὶ πενίᾳ πεπεδημένος ἐβέβλητο, φησὶ,
πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ ἀτημελῶς ἐρριμμένος, οὐδενὸς ἀξιούμενος
λόγου, φειδοῦς καὶ φροντίδος ἄμοιρος ὤν· ζητῶν πρὸς κόρον τῆς
Καινή Διαθήκη. Catena in epistulam ii ad Corinthios (catena Pseudo-

Oecumenii) (e cod. Paris. gr. 223) Page 346, line 6
179
νίας, καὶ προτρέπεται μᾶλλον αὐτὴν πλεονάζειν. αἰτιώμενος δὲ

τοὺς ἐν προσώπῳ καυχωμένους, καταλέγει πάντα ἅπερ πέπονθε
διὰ τὸν Κύριον. καὶ τὰς ὀπτασίας διηγεῖται ἅς περ ἑώρακεν, εἴς
τε τὸν παράδεισον καὶ εἰς τὸν τρίτον οὐρανὸν ἁρπαγείς. εἶτα
παραγγείλας μὴ ἁμαρτάνειν, ἀλλὰ μετανοεῖν τοὺς ἁμαρτάνοντας,
ἐν εὐχαριστείᾳ τελειοῖ τὴν Ἐπιστολήν. ὁ πᾶς τοίνυν λόγος ἐστὶν
ἐν τῇ Ἐπιστολῇ, περί τε ἑαυτοῦ, καὶ περὶ Κορινθίων, καὶ τῶν ψευ-
δαποστόλων. καὶ ἐκ ταύτης τῆς ὑποθέσεως πρόεισιν, εἴς τε τὰ
τῆς χάριτος Θεοῦ, καὶ περὶ ἀγαθῆς πολιτείας, κατὰ τὸ εὐσυνεί-
δητον καὶ τὸ ἐναγώνιον, καὶ τὸ ἀφιλοχρήματον, καὶ περὶ τῆς
μεταδοτικῆς ἀρετῆς, καὶ περὶ τῆς τῶν ψευδαποστόλων ἀλαζονείας
καὶ πονηρίας.
{Θεοδωρίτου.} Τί δή ποτε δευτέραν τίθησιν Ἐπιστολὴν, ζητεῖ-
σθαι ἄξιον. ὅτι ἐν τῇ πρώτῃ ἀπελθεῖν πρὸς αὐτοὺς ἐπαγγειλάμενος,
καὶ μὴ ἀπελθὼν, τοῦ Πνεύματος εἰς ἕτερα αὐτὸν ἀπασχολοῦντος,
καὶ διὰ τὸ πειρασμοῖς ἐμπεσεῖν, διὰ τῆς νῦν δευτέρας τὸ μὴ
ἀπελθεῖν ἀπολογεῖται, καὶ ἵνα καὶ ἀπελθεῖν διὰ τῆς Ἐπιστολῆς
δόξῃ. ἔπειτα καὶ ἦσαν βελτίους ἐκ τῆς πρώτης Ἐπιστολῆς γενό-
μενοι. εὔλογον οὖν ἦν δευτέραν αὐτοὺς ἀξιωθῆναι, ἵνα πλεῖον ἐπι-
δώσωσι πρὸς ἀρετήν.
Καινή Διαθήκη. Catena in epistulam i ad Timotheum (e cod. Paris.

Coislin. 204) Page 50, line 30
{Χρυσοστόμου.} Καλῶς εἶπεν, “ἐν τῷ νῦν αἰῶνι·” εἰσὶ γὰρ καὶ

ἄλλοι πλούσιοι ἐν τῷ μέλλοντι· οὐδὲν γὰρ οὕτως τίκτει τύφον
ὡς χρήματα· εἶτα εὐθέως κατέσπασεν εἰπὼν, “μηδὲ ἠλπικέναι
ἐπὶ πλούτου ἀδηλότητι·” ἀπὸ γὰρ τούτου ἡ ἀπόνοια, ὡς ὅγε εἰς
Θεὸν ἐλπίζων οὐκ ἐπαίρεται, “ἀλλ' ἐπὶ τῷ Θεῷ,” φησὶ, “τῷ
ζῶντι, τῷ παρέχοντι ἡμῖν πάντα πλουσίως εἰς ἀπόλαυσιν.”
καλῶς εἶπεν “πάντα πλουσίως,” τὰς ἐτησίους τροφὰς αἰνιττόμενος,
τὸν ἀέρα, τὸ φῶς, τὰ ἄλλα πάντα· εἰ πλοῦτον ζητεῖς, ἐκεῖνον
ζητεῖ, τὸ ἀπὸ τῶν ἔργων γενόμενον τῶν ἀγαθῶν· ποίων δὴ τούτων;
Ἀγαθοεργεῖν, πλουτεῖν ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς, εὐμεταδότους εἶναι,
κοινωνικούς.
Τὸ μὲν τῶν χρημάτων, τὸ δὲ τῆς ἀγάπης· “κοινωνικούς·” ὁμι-
λητικοὺς, φησὶ, προσηνεῖς.
Ἀποθησαυρίζοντας ἑαυτοῖς θεμέλιον καλὸν εἰς τὸ
μέλλον.
Ἐκεῖ οὐδὲν ἄδηλον, οὐδὲν ἄστατον, ἔνθα βέβαιος ὁ θεμέλιος,
ἀλλὰ πάντα βέβαια, ἀκίνητα, πάγια, μόνιμα.
Ἵνα ἐπιλάβωνται τῆς αἰωνίου ζωῆς.
180
Ἡ γὰρ τῶν ἀγαθῶν ἔργων πρᾶξις τὴν ἐκείνην ἡμῖν ἀπόλαυσιν

προξενῆσαι δύναται.
Ὦ Τιμόθεε, τὴν παρακαταθήκην φύλαξον.
Καινή Διαθήκη. Catena in epistulam Jacobi (catena Andreae) (e cod.

Oxon. coll. nov. 58) Page 7, line 19t
χρηστικῶς εἰρημένα κυρίως λελέχθαι νομιζέσθω.

Εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς ἀπαρχὴν τινὰ τῶν αὐτοῦ κτις-
μάτων.
Ἀντὶ τοῦ πρώτους καὶ τιμιωτέρους. κτίσματα δὲ τὴν ὁρω-
μένην κτίσιν φησὶν, ἧς τιμιώτερον τὸν ἄνθρωπον ἔδειξεν. ὅπου γε
καὶ αὐτὴ ἡ κτίσις προσδοκᾷ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν, ἵνα καὶ ἡμῖν
συνελευθερωθῇ.
τῷ τῆς ὁμολογίας, τῷ τῆς πίστεως.
Πρωτοτόκους ἐν τοῖς οὐρανοῖς.
ΚΕΦ. Β.
Περὶ πραΰτητος καὶ ἁγνείας καὶ πράξεως ἀγαθῆς μεταδοτικῆς ἐπὶ
μακαρισμῷ,
καὶ περὶ ἐπιστήμης καὶ συμμετρίας λόγου.
Ὥστε ἀδελφοί μου ἀγαπητοὶ, ἔστω πᾶς ἄνθρωπος

ταχὺς εἰς τὸ ἀκοῦσαι, βραδὺς εἰς τὸ λαλῆσαι· βραδὺς
εἰς ὀργήν· ὀργὴ γὰρ ἀνδρὸς δικαιοσύνην Θεοῦ οὐ κατ-
εργάζεται. διὸ ἀποθέμενοι πᾶσαν ῥυπαρίαν καὶ περις-
σείαν κακίας.
Τουτέστιν τὴν ἁμαρτίαν τὴν ῥυπαίνουσαν τὸν ἄνθρωπον, τὴν
ὥσπερ περιττὴν οὖσαν ἐν ἡμῖν τὸ κακοὺς εἶναι· ἀλλ' ἔξωθεν προς-
γίνεται ἐξ ἀμελείας τὲ καὶ τῶν εἰς τοῦτο ἡμᾶς ἐρεθιζόντων δαι-
μόνων, τὸ ἐνδόσιμον ἡμῶν ἐκ τῆς ἀπροαιρέτου συγκαταβάσεως
Καινή Διαθήκη. Catena in epistulam Jacobi (catena Andreae) (e cod.

Oxon. coll. nov. 58) Page 33, line 33
πάντων τιμαῖς· ὡς κριοὶ καὶ ταῦροι πεπτώκασι τῇ τοῦ Κυρίου

μαχαίρᾳ περιπεσόντες οἱ δείλαιοι.
181
Καὶ ὁ ἰὸς αὐτῶν εἰς μαρτύριον ὑμῖν ἔσται, καὶ

φάγεται τὰς σάρκας ὑμῶν ὡς πῦρ· ἐθησαυρίσατε ἐν
ἐσχάταις ἡμέραις. ἰδοὺ ὁ μισθὸς τῶν ἐργατῶν τῶν ἀμη-
σάντων τὰς χώρας ὑμῶν, ὁ ἀπεστερημένος ἀφ' ὑμῶν,
κράζει· καὶ αἱ βοαὶ τῶν θερισάντων εἰς τὰ ὦτα Κυρίου
Σαβαὼθ εἰσεληλύθασιν.
Ἀντὶ τοῦ καταμαρτυρήσει ὑμῶν, διὰ τοῦ ἰοῦ ἐλέγχων τὸ
ἀμετάδοτον, ὁμοίως δὲ καὶ τὰ ἱμάτια διὰ τῆς σήψεως.
Ἐτρυφήσατε ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ ἐσπαταλήσατε· ἐθρέ-
ψατε τὰς καρδίας ὑμῶν ὡς ἐν ἡμέρᾳ σφαγῆς. κατεδι-
κάσατε, ἐφονεύσατε τὸν δίκαιον· καὶ οὐκ ἀντιτάσσεται
ὑμῖν.
{Τοῦ Χρυσοστόμου.} Τί οὖν; κεκώλυται ἡ τρυφή; καὶ σφόδρα·
διατί οὖν εἰς μετάληψιν ἔκτισται; ὅτι καὶ ἄρτον ἔκτισε, καὶ
κεκώλυται ἡ ἀμετρία· ὅτι καὶ οἶνον ἔκτισε, καὶ κεκώλυται ἡ
ἀμετρία· οὐχ ὡς ἀκάθαρτον τοίνυν τὴν τροφὴν παραιτεῖσθαι
κελεύει, ἀλλ' ὡς ἐκλύουσαν διὰ τῆς ἀμετρίας τὴν ψυχήν· πᾶν
γὰρ κτίσμα Θεοῦ καλόν φησι, καὶ οὐδὲν ἀποβλητὸν μετὰ
Καινή Διαθήκη. Catena in epistulam Joannis i (catena Andreae) (e cod.

Oxon. coll. nov. 58) Page 127, line 9t
Ἀβραὰμ, ὅς ἐστι πάλιν Χριστὸς, εὐλογοῦνται πάντα τὰ ἔθνη.

Σπέρμα φησὶ τὸ Πνεῦμα, ὃ διὰ νοῦ χαρίσματος λαμβάνομεν.
ὅπερ ἐν ἡμῖν μένον, ἀνεπίδεκτον τὸν νοῦν ἁμαρτίας ποιεῖ.
Εἰ μὴ γάρ τις γεννηθῇ ἐκ τοῦ Θεοῦ, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον οὐ
λαμβάνει.
Ὅτι ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται· ἐν τούτῳ φανερά ἐστι
τὰ τέκνα τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ τέκνα τοῦ διαβόλου.
Ἐν τῷ μὴ ἁμαρτάνειν καὶ ἀγαπᾷν· ἐν τῷ ἁμαρτάνειν καὶ
μισεῖν.
ΚΕΦ. Δ.
Περὶ ἀγαπῆς τῆς πρὸς τὸν πλησίον καὶ διαθέσεως μεταδοτικῆς.
Πᾶς ὁ μὴ ποιῶν δικαιοσύνην, οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ Θεοῦ,

καὶ ὁ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ. ὅτι αὕτη ἐστὶν
ἡ ἀγγελία, ἣν ἠκούσατε ἀπ' ἀρχῆς, ἵνα ἀγαπῶμεν
ἀλλήλους.
Ἐπεὶ ὁ ποιῶν τὴν δικαιοσύνην ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται, ἕπεται
182
δὲ τῷ οὕτω γεννηθέντι ἀγαπᾷν τοὺς ἀδελφοὺς, ὁ μὴ ἔχων δικαιο-

σύνην τὸ μὴ ποιεῖν αὐτήν· μισῶν δὲ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἐκ
τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔστιν· οὐ κατ' ἄλλον τρόπον ἢ τὸ μὴ γεγεννῆσθαι
ἐξ αὐτοῦ· οὐ γὰρ προσεκτέον τοῖς λέγουσι μὴ εἶναι ἐκ Θεοῦ τού-
τους διὰ χοϊκὴν φύσιν.
Ιουλιανός. Commentarius in Job Page 270, line 19
μεταβάλλει.
τίς ὁ τετοκὼς βώλους δρόσου, ἐκ γαστρὸς δὲ τίνος ἐκπορεύ-
εται κρύσταλλος, πάχνην δὲ ἐν οὐρανῷ τίς τέτοκεν;ἀνάγνωθι ταῦ-
τα σὺν χρήσει αὐτὸς πρὸς τοὺς ὁμοουσιαστάς· ὥσπερ γὰρ ἐνταῦθα
γαστρὸς μέμνηται
καὶ τοκετοῦ (σημαίνεται δὲ ἡ τοῦ θεοῦ ἐξουσία καὶ θέλησις), οὕτω κἂν
ἐπὶ τοῦ
υἱοῦ τὰς φωνὰς ταύτας ἀκούωμεν, οὐ φθορὰν καὶ μετάδοσιν, ἀλλ'
ἐξουσίαν νοήσο-
μεν καὶ γέννησιν καθαράν, βουλήσει καὶ δυνάμει τοῦ φύσαντος
γενομένην, οὐ
μετουσίᾳ ἐμπαθεῖ. οὔτε γὰρ ὡς τὰ σώματα γεγέννηται ἀφαιρέσει καὶ
διαιρέσει τῆς
οὐσίας, οἷον ὡς φυτὰ καὶ ζῷα, οὔτε ὡς τὰ ἀριθμητὰ ἔκτισται· ταῦτα μὲν
γὰρ
διὰ μεσίτου κτισθέντα ἀριθμῷ ἀλλήλοις συγκρίνονται, {τὰ} τοῦ δὲ αὐτοῦ
ὄντα τάγ-
ματος ἀμετάδοτα διαμένουσιν, ἐπειδὴ καὶ ἄφθαρτα γέγονεν. ἐκεῖνα δὲ εἰ
καὶ μεταδοτικῶς γέγονεν, ἀλλ' οὐκ ἄφθαρτα, εἰς ἄλληλα δὲ
μεταβαλλόμενα ταῖς ποιότησιν
ὡς τὰ στοιχεῖα ἐξ ἀλλήλων ποιοῦνται τὴν γένεσιν. οὐκοῦν καὶ τὰ ἐξ
αὐτῶν τὰ μὲν
φύσει ὡςτὰἄψυχα, τὰ δὲ φύσει καὶ ὁρμῇ ὡς τὰ ἄλογα, τὰ δὲ φύσει καὶ
ὁρμῇ
καὶ {οὐ} βουλήσει ὡς οἱ ἄνθρωποι, ἀλλ' οὐδὲν τούτων ἀπαθῶς· ὁ μέντοι
θεὸς γεν-
νῶν οὐ πάθει καὶ διαιρέσει τῆς οὐσίας γεννᾷ καὶ κτίζων οὐχ ὕλης δεῖται,
οὐ κι-
νήσεως, οὐ φυσικῶν ἢ τεχνικῶν ὀργάνων, ἀλλὰ βουλήσει καὶ δυνάμει
γεννᾷ καὶ κτί-
ζει. οὔτε γὰρ ἐνδεής ἐστιν ὕλης οὔτε τῇ ἰδίᾳ οὐσίᾳ ἀντὶ ὕλης τινὸς
κέχρηται
(οὐδενὸς γὰρ χρεία) οὔτε ἑαυτοῦ ἐπιδεὴς ὁ παντὸς ἀπροσδεής, ὁ μόνος
παντοκρά-
183
τωρ καὶ ἀπρόσιτος καὶ πάσης αἰτίας καὶ γενέσεως κρείττων, ἄτρεπτος,
ἀναλλοίω-
τος, οὐ καθ' ὁμοιότητα τῶν παρ' ἡμῖν πατέρων γεννῶν οὐδὲ καθ'
ὁμοιότητα τῶν
Ιουλιανός. Commentarius in Job Page 270, line 20
τίς ὁ τετοκὼς βώλους δρόσου, ἐκ γαστρὸς δὲ τίνος ἐκπορεύ-

εται κρύσταλλος, πάχνην δὲ ἐν οὐρανῷ τίς τέτοκεν;ἀνάγνωθι ταῦ-
τα σὺν χρήσει αὐτὸς πρὸς τοὺς ὁμοουσιαστάς· ὥσπερ γὰρ ἐνταῦθα
γαστρὸς μέμνηται
καὶ τοκετοῦ (σημαίνεται δὲ ἡ τοῦ θεοῦ ἐξουσία καὶ θέλησις), οὕτω κἂν
ἐπὶ τοῦ
υἱοῦ τὰς φωνὰς ταύτας ἀκούωμεν, οὐ φθορὰν καὶ μετάδοσιν, ἀλλ'
ἐξουσίαν νοήσο-
μεν καὶ γέννησιν καθαράν, βουλήσει καὶ δυνάμει τοῦ φύσαντος
γενομένην, οὐ
μετουσίᾳ ἐμπαθεῖ. οὔτε γὰρ ὡς τὰ σώματα γεγέννηται ἀφαιρέσει καὶ
διαιρέσει τῆς
οὐσίας, οἷον ὡς φυτὰ καὶ ζῷα, οὔτε ὡς τὰ ἀριθμητὰ ἔκτισται· ταῦτα μὲν
γὰρ
διὰ μεσίτου κτισθέντα ἀριθμῷ ἀλλήλοις συγκρίνονται, {τὰ} τοῦ δὲ αὐτοῦ
ὄντα τάγ-
ματος ἀμετάδοτα διαμένουσιν, ἐπειδὴ καὶ ἄφθαρτα γέγονεν. ἐκεῖνα δὲ εἰ
καὶ μετα-
δοτικῶς γέγονεν, ἀλλ' οὐκ ἄφθαρτα, εἰς ἄλληλα δὲ μεταβαλλόμενα ταῖς
ποιότησιν
ὡς τὰ στοιχεῖα ἐξ ἀλλήλων ποιοῦνται τὴν γένεσιν. οὐκοῦν καὶ τὰ ἐξ
αὐτῶν τὰ μὲν
φύσει ὡςτὰἄψυχα, τὰ δὲ φύσει καὶ ὁρμῇ ὡς τὰ ἄλογα, τὰ δὲ φύσει καὶ
ὁρμῇ
καὶ {οὐ} βουλήσει ὡς οἱ ἄνθρωποι, ἀλλ' οὐδὲν τούτων ἀπαθῶς· ὁ μέντοι
θεὸς γεν-
νῶν οὐ πάθει καὶ διαιρέσει τῆς οὐσίας γεννᾷ καὶ κτίζων οὐχ ὕλης δεῖται,
οὐ κι-
νήσεως, οὐ φυσικῶν ἢ τεχνικῶν ὀργάνων, ἀλλὰ βουλήσει καὶ δυνάμει
γεννᾷ καὶ κτί-
ζει. οὔτε γὰρ ἐνδεής ἐστιν ὕλης οὔτε τῇ ἰδίᾳ οὐσίᾳ ἀντὶ ὕλης τινὸς
κέχρηται
(οὐδενὸς γὰρ χρεία) οὔτε ἑαυτοῦ ἐπιδεὴς ὁ παντὸς ἀπροσδεής, ὁ μόνος
παντοκρά-
τωρ καὶ ἀπρόσιτος καὶ πάσης αἰτίας καὶ γενέσεως κρείττων, ἄτρεπτος,
184
ἀναλλοίω-
τος, οὐ καθ' ὁμοιότητα τῶν παρ' ἡμῖν πατέρων γεννῶν οὐδὲ καθ'
ὁμοιότητα τῶν
παρ' ἡμῖν δημιουργῶν κτίζων, ἀλλ' ὡς ἀληθινὸς καὶ πάντῃ ἀνενδεὴς
ἐξουσίᾳ γεν
Εφραίμ Σύρος. Reprehensio sui ipsius atque Confessio Page 77, line 8
ἔθνη, καὶ πᾶσαν τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν ὡς ἕνα ἄνθρωπον· δόξα σοι, ὁ
τρέφων τὰ
πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ θηρία καὶ ἑρπετὰ καὶ ἔνυδρα, ὡς στρουθίον
εὐτελές. Πά-
ντα γὰρ πρὸς σὲ προσδοκῶσι, δοῦναι τὴν τροφὴν αὐτῶν εἰς εὔκαιρον·
μεγάλη
γάρ σου ἡ δυναστεία καὶ οἱ οἰκτιρμοί σου ἐπὶ πάντα τὰ ἔργα σου, Κύριε.
Διὸ δέ-
ομαι, Κύριε, μὴ μὲ ἀπορρίψῃς μετὰ τῶν λεγόντων σοι, Κύριε, Κύριε, καὶ
μὴ
ποιούντων τὸ θέλημά σου, πρεσβείαις πάντων τῶν εὐαρεστησάντων
ἐνώπιόν σου·
σὺ γὰρ γινώσκεις τὸ ἐν ἐμοὶ κεκρυμμένον πάθος· σὺ ἐπίστασαι τὰ
τραύματα τῆς
ψυχῆς μου. Ἴασαί με, Κύριε, καὶ ἰαθήσομαι. Συναγωνίσασθέ μοι,
ἀδελφοί, ἐν
ταῖς προσευχαῖς· αἰτήσασθε οἰκτιρμοὺς παρὰ τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ.
Ψυχὴν πι-
κρανθεῖσαν ὑπὸ ἁμαρτιῶν γλυκάνατε ἐκ τῆς ἀληθινῆς Ἀμπέλου, κλήματα
αὐτῆς
ὑπάρχοντες· μετάδοτε διψῶντι ἐκ τῆς πηγῆς τῆς ζωῆς, οἱ ὑπηρέται αὐτῆς
κατα-
ξιωθέντες· φωτίσατέ μου τὴν καρδίαν, υἱοὶ φωτὸς γενηθέντες· ὁδηγήσατέ
με ἐν
τῇ ὁδῷ τῆς ζωῆς τὸν πλανηθέντα, οἱ ἐν αὐτῇ ἐμμείναντες· εἰσάξατέ με εἰς
τὴν βα-
σιλικὴν πύλην, ὡς δεσπότης τὸν ἴδιον δοῦλον, κληρονόμοι τῆς βασιλείας
γενη-
θέντες, ὅτι συνέχεταί μου ἡ καρδία. Προφθάσωσί με οἱ οἰκτιρμοὶ τοῦ
Θεοῦ, διὰ
τῆς ὑμῶν παρακλήσεως, πρὶν ἑλκυσθῶ ἅμα τοῖς ἐργαζομένοις τὴν
ἀνομίαν. Ἐκεῖ
ἀποκαλυφθήσονται τὰ ἐν τῷ σκότει καὶ τὰ ἐν τῷ φανερῷ πεπραγμένα.
Ποία αἰσχύνη καταλήψεταί με, ὅταν ἴδωσί με καταδικασθέντα οἱ
φάσκον-
185
τές με νῦν ἄμεμπτον εἶναι. Τὴν πνευματικὴν ἐργασίαν ἀπολειπόμενος

τοῖς πάθε-
σιν ὑπετάγην. Διδαχθῆναι οὐ θέλω, καὶ διδάξαι θέλω. Ὑποταγῆναι οὐ
θέλω,
ὑποτάξαι θέλω. Κοπωθῆναι οὐ θέλω, καὶ κοπῶσαι θέλω. Ἐργάσασθαι οὐ
θέλω,
Εφραίμ Σύρος. De uirtutibus et passionibus Page 393, line 12
ἀρεταί, ποῖαι δὲ σωματικαὶ [κακίαι]· καὶ ποῖα αὖθις εἰσὶ τὰ ψυχικὰ πάθη,
ποῖα
δὲ τὰ σωματικά.
Ἀρεταὶ ψυχικαί
Καὶ ψυχικὰς μὲν ἀρετὰς λέγομεν εἶναι προηγουμένως τὰς γενικωτάτας

τέσσαρας ταύτας, αἵτινές εἰσιν, ἀνδρεία, φρόνησις, σωφροσύνη καὶ
δικαιοσύνη·
καὶ ἐκ τούτων ἀποτικτόμεναι ψυχικαὶ ἀρεταί, πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη,
προσευχή,
ταπείνωσις, πρᾳότης, μακροθυμία, ἀνεξικακία, χρηστότης, ἀοργησία,
γνῶσις
θεία, τὸ ἄθυμον, τὸ ἁπλοῦν, τὸ ἀτάραχον, τὸ ἀνυπόκριτον, τὸ φιλάληθες
καὶ
ἐλευθέριον, τὸ ἀκατάκριτον, τὸ ἀκενόδοξον, τὸ ἄτυφον, τὸ
ἀνυπερήφανον, τὸ
ἄφθονον, τὸ ἄδολον, τὸ ἀφιλάργυρον, τὸ συμπαθές, τὸ ἐλεημονητικόν, τὸ
μεταδοτικόν, τὸ αἰδεστικόν, ἡ εὐλάβεια, ἡ τῶν μελλόντων καὶ ἀθανάτων
ἀγαθῶν
ἔφεσις, ἡ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ ὄρεξις, ἡ τῆς υἱοθεσίας ἐπιθυμία.
Ἀρεταὶ σωματικαί
Ἀρεταὶ δὲ σωματικαὶ αὗται, μᾶλλον δὲ ἐργαλεῖα ἀρετῶν, ἐν γνώσει κατὰ
Θεὸν γινόμεναι, ἔξω τε πάσης ὑποκρίσεως καὶ ἀνθρωπαρεσκείας, εἰς

προκοπὴν
ταπεινώσεως καὶ ἀπαθείας φέρουσαι τὸν ἄνθρωπον· ἐγκράτεια, νηστεία,
πεῖνα,
δίψα, ἀγρυπνία, στάσις πάννυχος, κάμψις γονάτων συνεχής, ἀλουσία,
186
μονοχι-
τωνία, ξηροφαγία, βραδυφαγία, βραχυφαγία, ὑδροποσία, χαμευνία,
πτωχεία,
ἀκτημοσύνη, τὸ αὐχμηρόν, τὸ ἀκαλλώπιστον, τὸ ἀφίλαυτον, τὸ
μεμονωμένον,
τὸ ἡσύχιον, τὸ ἀπρόϊτον, τὸ ἐνδεές, τὸ αὔταρκες, τὸ σιωπηλόν, τὸ ταῖς
οἰκείαις
χερσὶ τὸ ἐργόχειρον μετέρχεσθαι, καὶ πᾶσα κακοπάθεια καὶ ἄσκησις
σωματική,
Εφραίμ Σύρος. Sermo in eos, qui in Christo obdormierunt Page 117, line
14
οἱ θρηνοῦντες, καὶ τοὺς ὀρχουμένους οἱ πενθοῦντες.

Καὶ ταῦτα πάντα οἴδαμεν καὶ γινώσκομεν· τὸ γὰρ χαλεπώτερον τοῦτό
ἐστι,
ὅτι ἑκουσίως καὶ ἐν γνώσει ἁμαρτάνομεν, καὶ ἑαυτοὺς χλευάζομεν. Διὸ
οὐδεμίαν
συγγνώμην παρὰ Θεοῦ ἔχομεν, ὅτι οὐκ ἀγνοίᾳ, ἀλλ' ἐν γνώσει
πλανώμεθα, ἀκού-
οντες τῶν θείων Γραφῶν καὶ ἐπαινοῦντες, τὰ λεγόμενα δὲ μὴ ποιοῦντες.
Λοιπὸν παρακαλῶ, μὴ μόνον γενώμεθα ἀκροαταὶ τῆς διδαχῆς, ἀλλὰ καὶ
ποιηταί. Εἴ τις οὖν μετὰ τὴν ἀκρόασιν τῶν νῦν εἰρημένων συνήθειαν
πονηρᾶς πορ-
νείας ἔχων ταύτην ἀποκόψει, οὗτος καλὸς ἀκροατής· εἴ τις μνησικακίαν
ἔχων πρὸς
τὸν πλησίον [καὶ] διαλλαγῇ αὐτῷ, οὗτος καλὸς ἀκροατής· εἴ τις
κατανυγεὶς ἐπὶ
τοῖς παροῦσι λόγοις ἐλεήμων καὶ Εὐμετάδοτος γένηται, οὗτος καλὸς
ἀκροατής· ἵνα
μὴ εἰς κρῖμα ἡμῖν αὕτη καὶ αὕτη ἡ ἀνάγνωσις γένηται· ἀκούομεν γὰρ καὶ
οὐ ποι-
οῦμεν. Εἰ μὴ γὰρ ὁ θάνατος τοῦ ἀδελφοῦ σου σωφρονίσει σε, οὐδεὶς
δύναταί σε
ὠφελῆσαι. Εἰ μὴ νεκρὸν βλέπων μετανοήσεις, πότε λοιπὸν ἐπιστρέψεις;
Εἰ μὴ ἐπὶ
τοῖς εἰρημένοις κατανυγεῖς, οὐδέποτε τῆς ἁμαρτίας ἀποστήσῃ.
Ταύτην, ἀγαπητοί, τὴν τῶν θείων λογίων τράπεζαν οἱ πρὸς Χριστὸν προ-
λαβόντες ἡμῶν ἀδελφοὶ ἡμῖν παρέθηκαν. Ταῦτα τὰ ζωοποιὰ ἐδέσματα
ἡτοίμασαν.
Τοῦτον ἡμῖν τὸν τῆς διδασκαλίας οἶνον ἐκέρασαν. Ταύτην ἡμῖν τὴν
εὐφροσύνην καὶ
187
τρυφὴν εἰς σωτηρίαν ἐχαρίσαντο, ὅπως ταῦτα μελετῶντες ἐν νυκτὶ καὶ

ἡμέρᾳ, ἐν
πάσῃὥρᾳ, ἐν ἐκκλησίᾳ, ἐν ἀγορᾷ, ἐν οἴκῳ, ἐπὶ τραπέζης, ἐν πραιτωρίοις,
ἐν
κλίναις, ἐν βαλανείοις, ἐν συμποσίοις, ἐν συνεδρίοις, δυνησώμεθα τῆς
πονηρᾶς καὶ
Εφραίμ Σύρος. Sermo in martyrium sancti Bonifatii magnimartyris (e

cod. 4887.767 Monasterii Iberonum in Monte Athonis, fol. 44v
Page 188, line 10
γραμμὸν ἡμῖν δίδωσιν εἰς σωτηρίαν, πρὸς τὸ μὴ ἀπαγορεύειν ἑαυτῶν, εἴ

ποτε ἐν
ἁμαρτίαις παγιδευθῶμεν ὑπὸ τοῦ ἀλλοτρίου, ἀλλ' ἐπελπίζειν ἐπὶ τὸ
ἄφατον ἔλεος
τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος, καὶ ἐπὶ τοὺς ἀμετρήτους οἰκτιρμοὺς τῆς αὐτοῦ
εὐσπλαγ-
χνίας. Πολλοὶ γὰρ συναρπασθέντες καὶ περιπλακέντες ἁμαρτήμασι
χαλεποῖς,
ἔπειτα μετανοήσαντες τοὺς στεφάνους τῆς νίκης ἀπηνέγκαντο· ὧν εἷς
τούτων γε-
γένηται καὶ ὁ μακάριος Βονιφάτιος σὺν τῇ αὐτοῦ κυρίᾳ, περὶ ὧν ὑμῖν
διηγήσομαι.
Ἦν τις ἐν τῇ Ῥώμῃ ὀνόματι Ἀγλαΐς, θυγάτηρ τινὸς ὀνόματι Ἀκακίου,
γένους
καλοῦ, ἀπὸ ἀνθυπάτου γενομένου· κυρία στᾶσα πολλῶν κτημάτων,
ἔχουσα ὑφ'
ἑαυτὴν ἐπιτρόπους· ἕνα δὲ εἶχεν ὑπερέχοντα πάντων, ᾧ ὄνομα
Βονιφάτιος, ὃς καὶ
συνεκοινώνει εἰς μυσαρὰν ἁμαρτίαν πᾶσαν· ἦν δὲ εὐμέθυσος καὶ πόρνος
καὶ πάντων
φίλος ὧν μισεῖ ὁ Θεός. Τρία δὲ εἶχε κατορθώματα· φιλόξενος ἦν καὶ
Εὐμετάδοτος
καὶ ἐλεήμων. Εἴ ποτε εἶδέ τινας ὁδοιποροῦντας, μετὰ πάσης σπουδῆς καὶ
προθυ-
μίας προτρεπόμενος διηκόνει αὐτοῖς, τὰς δὲ νύκτας τὰς ῥύμας καὶ τὰς
πλατείας
περιερχόμενος διεδίδου τοῖς δεομένοις τὰ πρὸς τὴν χρείαν.
Μετὰ γοῦν τινα χρόνον ὑπὸ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ κατανυγεῖσα ἡ
δέσποινα
αὐτοῦ, προσκαλεσαμένη αὐτὸν λέγει αὐτῷ· ἀδελφὲ Βονιφάτιε, οἶδας εἰς
πόσας
188
ἁμαρτίας ἐμπεφυρμένοι ἐσμέν, μὴ διαλογιζόμενοι ὅτι τῷ Θεῷ παριστάναι

ἔχομεν
καὶ ἀποδοῦναι λόγον περὶ ὧν ἐπράξαμεν ἐν τῷ βίῳ τούτῳ. Καὶ νῦν
ἠκούσαμεν Χρι-
στιανῶν λεγόντων ὅτι εἴ τις ἐξυπηρετήσει τοῖς ἁγίοις τοῖς διὰ τὸν
Χριστὸν ἀγωνι-
σαμένοις καὶ ἀθλήσασιν ὑπὲρ αὐτοῦ, συμμέτοχος γίνεται ἐν τῇ φοβερᾷ
ἡμέρᾳ τῆς
δικαιοκρισίας τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Εφραίμ Σύρος. Sermo in Ionam prophetam et de paenitentia Niniuitarum
Page 319, line 13
καὶ τοὺς βασιλεῖς τῆς γῆς. Ἐὰν νῦν νικήσωμεν τοῦτον, μείζων ὑπάρχει
τῶν νικῶν
καὶ τῶν ἄθλων, ὧν ποτε ἐστήσαμεν· καὶ ὥσπερ ἐγὼ πρῶτος ἐκεῖ
παρετασσόμην,
οὕτω καὶ νῦν πρῶτος ἔσομαι ἐν τῷ πολέμῳ τούτῳ.
Καὶ ἀναστὰς ὁ βασιλεὺς μετὰ σπουδῆς τὴν πορφυρίδα αὐτοῦ ἀπεδύσατο
καὶ
σάκκον ἠμφιάσατο· ἀπέρριψαν καὶ αὐτοὶ τοὺς ἑαυτῶν χιτῶνας καὶ
σάκκους περιε-
βάλλοντο· καὶ σὺν αὐτῷ ἐπένθουν Νινευΐται οἱ ἀεὶ λαμπρῶς
ἠμφιεσμένοι. Ὡς Ἰνδοὶ
ἐφαίνοντο ἐκ τῶν μελλόντων κακῶν.
Ἔλαβεν ὁ βασιλεὺς τὰς ἑαυτοῦ δυνάμεις καὶ ἐξελθὼν τὴν πόλιν πᾶσαν
ἐπε-
σκέψατο. Ἀπέστειλε κήρυκας τοῦ κηρύξαι πανταχοῦ, ἵνα μετανοήσωσι
πάντες ὁμο-
θυμαδόν· ἀπολειπέτω, ἔλεγεν ὁ βασιλεύς, εἷς ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ
πονηρίαν, ἵνα μὴ
ἐν πολέμῳ τρωθῇ καὶ καταβληθῇ. Ὁ ἅρπαξ μεταδότω, ὁ ἄσωτος
σωφρονείσθω, ὁ
ὀργίλος πρᾷος ἔστω, ὁ τρυφῶν νηστευέτω. Μηδεὶς μνησικακείτω, μηδείς
τινα ἀρά-
σθω, μηδείς τινα θλιβέτω, μήτε μὴν λοιδορείτω. Ἐὰν ἡμεῖς ἀφῶμεν τὰ
πταίσματα
τοῖς ὁμοδούλοις, καὶ ὁ Θεὸς ἀφίησιν ἡμῖν τὰ εἰς αὐτὸν πταίσματα. Οὕτως
ἔσται ὁ
τρόπος τῆς παρατάξεως ἡμῶν, καὶ λαμβάνομεν νίκην καὶ σῴζεται ἡ
189
πόλις.
Ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα ἐβόων οἱ κήρυκες τοῦ βασιλέως ἐν τῇ μεγάλῃ
πόλει,
σὺν κτήνεσι νηστεύειν. Ἕστηκεν ὁ βασιλεύς, καθάπερ τις ἰατρός,
νοσοῦσαν ἰώμενος·
ἡγίασε νηστείᾳ τὴν παρεμβολὴν αὐτοῦ· θώρακα δόξης μεστὸν ἔδωκε δι'
αὐτῆςκαὶ
θυρεὸν λυτρώσεως· ἔσπευσε τοῦ κηρύξαι ἐν αὐτῇ πρᾳότητος φαρέτραν,
ἧς τὰ βέλη
τὸν οὐρανὸν φθάνουσι καὶ πεμπόμενα νικῶσιν· ἑλκύσας προσήγαγε
ταῦτα, ἀγάπην,
πίστιν, ἐλπίδα, ξίφη κατέχοντα καὶ χαρὰν παρέχοντα. Μετὰ δὲ τὸ
καθοπλῖσαι οὕτω
Severianus Scr. Eccl., Fragmenta in epistulam i ad Corinthios (in catenis)
Page 266, line 11
ἀποκαλυπτόμενον. ἓνμυστήριόνἐστι τοῦτο, ὡς καὶ ἀλλαχοῦ λέγει·

οὐ γὰρ θέλω ὑμᾶς ἀγνοεῖν τὸ μυστήριον τοῦτοκαὶ πάλιν
ἰδοὺ μυστήριον ὑμῖν λέγω.
1 Kor 13,4
Μετ' ὀλίγα διδάσκει τί ἐστινἀγάπη,ὅπου λέγει· ἡἀγάπη
μακροθυμεῖκαὶ τὰ ἑξῆς. διὸ ἄλλο ἐστὶ τὸ ἐλεεῖν καὶ ἕτερον τὸ
ἀγαπᾶν, ὅμως καὶ τὸ δοῦναι τὴν οὐσίαν πτωχοῖς καὶ τὸ ἐκδοῦναι ἑαυτὸν
εἰς μαρτύριον· ἐὰν μήπω τῆς ἀγάπης λόγῳ γίνηται, λανθάνει εἰς κενο-
δοξίαν καὶ φιλοτιμίαν κενὴν ἐκπίπτον. διὸ εἰ καὶ μεταδώσομεν διὰ τὴν
περὶ τὸν λαμβάνοντα ἀγάπην, ἢ διὰ τὴν περὶ τὸν ἐντειλάμενον θεὸν
μεταδοτέον, καὶ εἰ μαρτυρήσομεν διὰ τὴν περὶ τὸν κύριον ἀγάπην, τοῦτο
ἡμῖν ὑπομενετέον.
1 Kor 13,8
Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει,τοῦτ' ἔστιν οὐδέποτε
ἐξολισθαίνει εἰς ἁμάρτημα.
1 Kor 13,10
Ἡ ἐκ μέρους καταργεῖταιτῆς ὁλοκλήρου γνώσεως δοθεί-
σης· ὀλίγα γὰρ οἴδαμεν τῶν πλειόνων ἔτι λανθανόντων.
1 Kor 13,11 – 12
Ὥσπερ, φησίν, ὅτε ἤμην παῖς,νηπίουεἶχον τοὺς λογισμούς,
παρελθὼν δὲ εἰς ἄνδρα τέλειον ἔσχον τὸν νοῦν, οὐκέτι ἁπλῶς εἰδὼς τὸν
190
Joannes Rhet., Commentarium in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν

6, Page 120, line 11
θειότατος λόγος, οὐκοῦν ἢ ἐλέγξομεν ἢ διαιτήσομεν· οὐ

φθείρεται, φησὶν, ἡ ἔννοια διὰ τῆς λέξεως· σὺ τοῦτο νο-
μοθετῶν λέγεις· ἐπεὶ, ὥς γε οὐ καλῶς, ἡ πίστις ἐγγύ-
θεν· πῶς ὑμῖν ὑπὸ τῶν χρηστῶν τούτων τὰ πράγματα
ἔχει; νῦν οὖν κατὰ τί ἡ εἰρωνεία; κατὰ τὸ χρηστὸν πάν-
τως, οὐκοῦν ὅρα εἰ μὴ διαφθαρήσεται τῇ λέξει καὶ ἡ ἔν-
νοια· πῶς ὑμῖν ὑπὸ τῶν ἐχθίστων τούτων καὶ θεοῖς ἐ-
χθρῶν ἔχει τὰ πράγματα; ἆρα τοῦτο χλευαζούσης καὶ
κατειρωνευομένης διανοίας ἐστὶν, ἢ δυσφορούσης καὶ τἀ-
ληθὲς λεγούσης, ἐφ' οἷς ὑπὸ τῶν προδοτῶν πεπόνθασι;
Καὶ πάλιν μετάδοτε ἡμῖν τῆς λαμπρότητος, ἂν γὰρ
εἴπῃς οὕτω· πῶς μετάδοτε ἡμῖν τῆς φιλανθρωπίας ταύ-
της, μὴ κατὰ ἀλαζονείαν καὶ φαρισαϊκὴν κακόνοιαν, ἆρ'
οὐκ ἔφθαρται ἡ διάνοια; ἐγὼ μὲν οἶμαι· οὐκοῦν καὶ τὰ
τοῦ Λογγίνου κατίδωμεν· εἰ πάθη ψυχῆς τὰ τῆς διανοί-
ας σχήματα καὶ τῶν νοημάτων αὐτῆς ἀλλοιώσεις, μετα-
βαλλομένης πρὸς τὰ συμπίπτοντα, σχηματισμοὶ ἂν εἴη-
σαν, εἰ δὲ σχηματισμοὶ, πῶς οὐ σχήματα; ἔχει ἄρα ἡ
ἔννοια σχήματα τὰ πάθη τῆς ψυχῆς καὶ τὰς μεταβολὰς,
ἀλλ' ἐπειδὴ ἐξ ἑκατέρου μέρους ἄνδρες ἔνδοξοι, δεῖ
διαιτῆσαι ταῖς δόξαις, ὡς ἑκάτεροι ταῖς ἀντιφάσεσι

φθείρεται, φησὶν, ἡ ἔννοια διὰ τῆς λέξεως· σὺ τοῦτο νο-

μοθετῶν λέγεις· ἐπεὶ, ὥς γε οὐ καλῶς, ἡ πίστις ἐγγύ-
θεν· πῶς ὑμῖν ὑπὸ τῶν χρηστῶν τούτων τὰ πράγματα
ἔχει; νῦν οὖν κατὰ τί ἡ εἰρωνεία; κατὰ τὸ χρηστὸν πάν-
τως, οὐκοῦν ὅρα εἰ μὴ διαφθαρήσεται τῇ λέξει καὶ ἡ ἔν-
νοια· πῶς ὑμῖν ὑπὸ τῶν ἐχθίστων τούτων καὶ θεοῖς ἐ-
χθρῶν ἔχει τὰ πράγματα; ἆρα τοῦτο χλευαζούσης καὶ
κατειρωνευομένης διανοίας ἐστὶν, ἢ δυσφορούσης καὶ τἀ-
ληθὲς λεγούσης, ἐφ' οἷς ὑπὸ τῶν προδοτῶν πεπόνθασι;
Καὶ πάλιν μετάδοτε ἡμῖν τῆς λαμπρότητος, ἂν γὰρ
εἴπῃς οὕτω· πῶς μετάδοτε ἡμῖν τῆς φιλανθρωπίας ταύ-
της, μὴ κατὰ ἀλαζονείαν καὶ φαρισαϊκὴν κακόνοιαν, ἆρ'
οὐκ ἔφθαρται ἡ διάνοια; ἐγὼ μὲν οἶμαι· οὐκοῦν καὶ τὰ
τοῦ Λογγίνου κατίδωμεν· εἰ πάθη ψυχῆς τὰ τῆς διανοί-
191
ας σχήματα καὶ τῶν νοημάτων αὐτῆς ἀλλοιώσεις, μετα-

βαλλομένης πρὸς τὰ συμπίπτοντα, σχηματισμοὶ ἂν εἴη-
σαν, εἰ δὲ σχηματισμοὶ, πῶς οὐ σχήματα; ἔχει ἄρα ἡ
ἔννοια σχήματα τὰ πάθη τῆς ψυχῆς καὶ τὰς μεταβολὰς,
ἀλλ' ἐπειδὴ ἐξ ἑκατέρου μέρους ἄνδρες ἔνδοξοι, δεῖ
διαιτῆσαι ταῖς δόξαις, ὡς ἑκάτεροι ταῖς ἀντιφάσεσι
χρῶνται καλῶς λέγοντες καὶ κακῶς κατ' ἄλλο καὶ ἄλλο,

εἴρηται ἠθικῶς διὰ τὸ ἀξίωμα τοῦ Λεπτίνου, πρὸς ὃν ὁ

λόγος· τοιοῦτον καὶ τό· τί ἔδει ποιεῖν; τοῦτο ἀποστροφή·
ἦθος δὲ, ὦ πρὸς τῆς τριάδος αὐτῆς· τὸ δὲ ὦ κλητικόν
ἐστιν ἀντὶ τοῦ, ὦ φίλε, καὶ μηδέν γε ἧττον ἡ ἀποστρο-
φὴ σφοδρότητος, ἡ δὲ ἀξίωσις ἤθους, ὥσπερ καὶ ὁ ὅρκος
ἐν τῷ θεολόγῳ· ὅτι δὲ καὶ ἦθος ποιεῖ, σφόδρα δείκνυσι·
πῶς δ' ἂν γένοιτο καὶ κατὰ ἦθος σφοδρότης διὰ τῶν εἰ-
ρωνειῶν; ὅτι ἤθους εἰσὶν αὗται, τὸ τοῦ λέγοντος ἦθος
ἐμφαίνουσαι· δῆλον δ' ὅτι καὶ σφοδρὸν ἀποτελοῦσι λό-
γον· καὶ τοῦτο δῆλον, οἷον μετάδοτα καὶ ἡμῖν τῆς λαμ-
πρότητος.
ροʹ.Πῶς ὑμῖν ὑπὸ τῶν χρηστῶν τούτων·
ἀντὶ τοῦ ὑπὸ τῶν προδοτῶν· ἐντεῦθεν δὲ ὁρμώμενοί τι-
νες εἰρωνείαν εἶπον τὸ πῶς ὑμῖν τὰ ἡμέτερα· τοσοῦτον
ἀμαθεῖς, ὅσον βάρβαρος πρὸς Ἕλληνα, καὶ πῶς, εἴπο-
μέν που.
ροαʹ.Τὸν καλὸν ἀνδριάντα.Ὅμοιον τούτου
καὶ τό· ἡδὺς ἡμῖν καὶ φιλάνθρωπος, ἀλλὰ καὶ ταῦτα
πάντα εἰρωνεῖαι καὶ διασυρμοὶ, καὶ δεῖ περιστένειν μὲν τὴν
γαστέρα, κατατρυφῶσι τῶν πτωχικῶν, ἵπποις δὲ φέρε

ἐστι· σὺ δὲ τί λέγεις ἢ τί νομοθετεῖς; μέχρι τοῦ οὐ δα-

κρύεις δάκρυον· εἶτα τὸ ἐνδιάθετον· μὴ σύγε τοιούτου
κριτοῦ τύχῃς· πείθει γὰρ ἄκοντα, ὡς εἰ μὴ ἀφήσει οὐκ
ἀφεθήσεται· πάλιν, οὐκ αἰδῇ τὸ Ἰησοῦ φιλάνθρωπον;
καὶ τὰ διὰ μέσου, καὶ πάλιν τὸ ἐνδιάθετον, ὡς μακά-
192
ριόν σου τὸ ὑψηλὸν, εἰ καθαρότης ἦν ἀλλὰ μὴ τύφος,

καὶ πάλιν· νῦν δέδοικα, μὴ βρύων ἕλκεσι· καὶ πάλιν· ἢ
οὐδὲ τελειωθέντα δέχῃ δι' αἵματος· εἶτα τὸ ἀληθὲς, ἔστι
γὰρ καὶ τοῦτο τῆς σῆς ἀπονοίας· εἶτα μετὰ πολλὰ ἡ εἰ-
ρωνεία, σχῆμα τοῦ πιθανοῦ οὖσα, σὺ διδάσκαλος, καὶ
πάλιν· μετάδοτα καὶ ἡμῖν τῆς λαμπρότητος· τινὲς δὲ
ἐπλανήθησαν ἀπὸ τῆς ὁμωνυμίας, ἀρετὴν λόγου εἰπόντες
τὸ πιθανὸν, ἣν ἐργάζονται ἀφέλεια, ἀλήθεια, γλυκύτης,
ἐπιείκεια, αἱ τοῦ ἤθους ἰδέαι· ἀγνοήσαντες, ὡς ἡ τοῦ
λόγου ἀρετὴ οὐ μόνον ἐν τῷ ἤθει ἐστὶν, ἀλλὰ καὶ τῷ
μεγέθει καὶ πάσαις ταῖς ἰδέαις γινομέναις πιθαναῖς,
μὴ τὴν φύσιν τῶν προσώπων καὶ πραγμάτων· μηδὲ τὴν
ποιότητα ἢ τὸ ἦθος ἢ τὰ τοιαῦτα παρεκβαινόντων διὰ
πάντων τῶν τοῦ λόγου εἰδῶν καὶ μερῶν καὶ διασκευῆς·
αὕτη δὲ ἡ πιθανότης, μᾶλλον δὲ τὸ πιθανὸν ἰδέα ἐστὶ,
μόρια ἔχουσα συστατικὰ ἑαυτῆς, ἥτις λέγεται ἰδικῶς καὶ

θαρὰν πρὸς τὰς ἄλλας ἀκοινώνητον καὶ μέθοδον μόνον,

κατὰ τὰ ἄλλα μέρη τὰ τῶν ἄλλων ἔχουσα οὐχ ὁλοκλή-
ρως συμπληροῖ τὸ ἦθος, ἀλλ' ἢ μόνον κατὰ ἔννοιαν καὶ
μέθοδον.
εʹ.Οὐ μὴν συμπληροῖ γε αὐτόν·εἴπομεν ἤδη,
ὅτι τῶν τοῦ ἤθους ἰδεῶν αἱ μὲν αὐτῶν εἰσι συμπληρωτι-
καὶ τοῦ κατὰ τὸ ἦθος λόγου, ὥσπερ ἐπιείκεια, ἀφέλεια,
γλυκύτης, ἀλήθεια. αἱ δὲ οὔ· ἡ γὰρ βαρύτης μιγνυμένων
ἐπιεικοῦς ἐννοίας, ἀφελείας, ἐν διαθέσει γίνονται. αὗται
γὰρ μετὰ εἰρωνείας ἐξενεχθεῖσαι βαρύτητα ποιοῦσιν· οἷον
μετάδοτε ἡμῖν τῆς λαμπρότητος· εἰρωνεία φανερά.
ϛʹ.Καὶ πρῶτον περὶ ἀφελείας ῥητέον·ῥητέον
γε καὶ πρῶτον περὶ τῆς τάξεως αὐτῶν. εἶθ' οὕτως ἑνὸς
ἑκάστου τὴν φύσιν· οὐ γὰρ ὡς ἔτυχε τετάχαται· προτάτ-
τει τοίνυν τὴν ἀφέλειαν, ἢ διότι φυσικωτέρα ἐστὶν ἡ ἰδέα.
πάντες γὰρ καὶ οἱ ἐπιστήμονες καὶ οἱ ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς
ἀφελῶς πρότερον διακείμεθα παῖδες ὄντες τυχὸν, ἢ ἄλ-
λην τινὰ τοιαύτην προπέτειαν ἔχοντες, ἢ ὅτι μακρότερος
τῶν ἄλλων ὁ περὶ αὐτῆς λόγος· ἢ ὅτι πολλοὶ τῶν λογίων
ἀνδρῶν ταύτῃ μονοειδῶς καὶ χρῶνται καὶ κρίνονται, ὥσπερ
Ξενοφῶν, Θεόκριτος, Μένανδρος, καὶ τῶν παρ' ἡμῖν
193
Ζώσιμος. Ζώσιμος λέγει περὶ τῆς ἀσβέστου (e codd. Venet. Marc. 299,
fol. 95r + Paris. B.N. gr. 2327, fol. 8v) Vol. 2, page 113, line 19
Δῆλα ὑμῖν ποιοῦμαι· γινώσκεται γὰρ ὅτι ὁ λίθος ὁ ἀλαβας-

τρίτης ἐγκέφαλος κέκληται διὰ τὸ κάτοχον αὐτὸν εἶναι πάσης βαφῆς
φευκτῆς. Λαβὼν οὖν τὸν ἀλαβάστρινον λίθον, ὄπτα νυχθήμερον, καὶ
ἔχε ἄσβεστον, καὶ λάβε ὄξος δριμύτατον καὶ κατάσβεσον· καὶ θαυμά-
σεις· θείαν γὰρ ποίησιν τὴν ἐπιφάνειαν λευκοτάτην ποιεῖ. Καὶ ἔα κα-
ταστῆναι, καὶ ἐπίβαλλε αὐτῷ ὄξους δριμυτάτου οὐκ ἐμφίμῳ ἀλλ'
ἀπώμῳ, ἵνα τὴν ἐπιτρέχουσαν αἰθάλην καθ' ἑκάστην ἐπαίρῃς· ἔτι
λαβὼν ὄξος δριμὺ δι' ἑπτὰ ἡμερῶν τὴν αἰθάλην ἐπαίρῃς, οὕτως ποίει
ἄχρις ἂν ἡ αἰθάλη μὴ ἀναπέμπηται. Καὶ ἔασον ἡμέρας τεσσα-
ράκοντα ἐν ἡλίῳ καὶ δρόσῳ τῇ ἐμπροθέσμῳ, γλύκανον ὕδατι ὑετίῳ.
Καὶ ξηράνας ἐν ἡλίῳ ἔχε τὸ μυστήριον ἀμετάδοτον, ὃ
οὐδεὶς τῶν προφητῶν ἐτόλμησεν μυσταγωγῆσαι τῷ λόγῳ, ἀλλὰ
μόνον τοῖς νοήμοσιν αὐτῶν ἐμυσταγώγουν. Τοῦτο γὰρ τὸ κεφάλαιον
ἐκάλεσαν ἐν ταῖς λοξαῖς γραφαῖς λίθον τὸν οὐ λίθον, τὸν ἄγνωστον
καὶ πᾶσι γνωστὸν, τὸν ἄτιμον καὶ πολύτιμον, τὸν ἀδώρητον καὶ
θεοδώρητον. Κἀγὼ δὲ αὐτὸν ἐγκωμιάσω τὸν ἀδώρητον καὶ θεοδώρη-
τον, τὸν μόνον ἐν ταῖς ἡμῶν ἐργασίαις κρείττω τοῦ ὑλαίου. Τοῦτο
γάρ ἐστι τὸ φάρμακον τὸ τὴν δύναμιν ἔχον, τὸ μιθριακὸν μυστήριον.
Τὸ γὰρ πνεῦμα τοῦ πυρὸς ἑνοῦται τῷ λίθῳ, καὶ γίνεται πνεῦμα
μονογενές. Τὰς δὲ ἐργασίας τοῦ λίθου ἑρμηνεύσω ὑμῖν.
Ζώσιμος. Ζώσιμος λέγει περὶ τῆς ἀσβέστου (e codd. Venet. Marc. 299,
fol. 95r + Paris. B.N. gr. 2327, fol. 8r + Line 13
εἶναι πάσης βαφῆς φευκτῆς. Λαβὼν οὖν τὸν ἀλαβάστρι-

νον λίθον, ὄπτα νυχθήμερον καὶ ἔχε ἄσβεστον. Καὶ λαβὲ
ὄξος δριμύτατον καὶ κατάσβεσον καὶ θαυμάσεις θείαν
γὰρ ποίησιν· τὴν ἐπιφάνειαν λευκοτάτην ποιεῖ. Καὶ ἔα
καταστῆναι καὶ ἐπίβαλλε αὐτῷ ὄξους δριμυτάτου, οὐκ
ἐμφίμῳ ἀλλ' ἀπώμῳ ἵνα τὴν ἐπιτρέχουσαν αἰθάλην καθ'
ἑκάστην ἐπαίρῃς. Ἔτι λαβὼν ὄξος δριμὺ δι' ἑπτὰ ἡμερῶν
τὴν αἰθάλην ἐπαίρῃς. Οὕτως ποίει ἄχρις ἂν ἡ αἰθάλη μὴ
ἀναπέμπηται καὶ ἔασον ἡμέρας τεσσαράκοντα ἐν ἡλίῳ
καὶ δρόσῳ τῇ ἐμπροθέσμῳ καὶ γλύκασον ὕδατι ὑετίῳ καὶ
ξηράνας ἐν ἡλίῳ, ἔχε τὸ μυστήριον ἀμετάδοτον, ὃ οὐδεὶς
194
τῶν προφητῶν ἐτόλμησε μυσταγωγῆσαι τῷ λόγῳ, ἀλλὰ

μόνον τοῖς νεύμασιν αὑτῶν ἐμυσταγώγουν. Τοῦτο γὰρ τὸ
κεφάλαιον ἐκάλεσαν ἐν ταῖς λοξαῖς γραφαῖς λίθον τὸν οὐ
λίθον, τὸν ἄγνωστον καὶ πᾶσι γνωστόν, τὸν ἄτιμον καὶ
πολύτιμον, τὸν ἀδώρητον καὶ θεοδώρητον· κἀγὼ δὲ
αὐτὸν ἐγκωμιάσω τὸν ἀδώρητον καὶ θεοδώρητον, τὸν
μόνον ἐν ταῖς ἡμῶν ἐργασίαις κρείττω τοῦ ὑλαίου. Τοῦτο
γάρ ἐστι τὸ φάρμακον, τὸ τὴν δύναμιν ἔχον, τὸ Μιθρια-
κὸν μυστήριον.
Apomasar Astrol., De revolutionibus nativitatum Page 42, line 7
τε καὶ ὁ Ἄρης ἀγαθυνόμενοι κατά τε πῆξιν καὶ κατὰ πάρ-

οδον, ἐφορᾷ δὲ τοῦτον ὁ Ἄρης ἀπὸ τριγώνου ἢ ἑξαγώνου
σχήματος καὶ προσδέχονται ἀλλήλους, ἔσται ὁ ἔχων τὴν
ἐναλλαγὴν ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ ἐπιχειρῶν πράγμασι βιω-
φελέσι καὶ προστεθήσεται ὁ πλοῦτος αὐτοῦ καὶ ἡ δόξα καὶ
ὁμιλήσει βασιλεῦσι καὶ εὐφρανθήσεται ἐπ' ἀδελφοῖς καὶ εὖ
ἕξει τὰ κατ' αὐτούς. εἰ δὲ συνοδεύσει αὐτῷ ὁ Ἄρης ἐν τοῖς
δυσὶ καιροῖς καὶ ὑπάρχωσιν ἀκάκωτοι, ἔσται ἐν ἐκείνῳ τῷ
χρόνῳ εὖ ἔχειν καὶ ἐπιτήδειος εἰς τὸ συμβουλεύεσθαι καὶ
εὐστόχως ἐπιβάλλειν τοῖς πράγμασιν καὶ εὐχερεῖς ἔσονται
αὐτοῦ αἱ δουλεῖαι καὶ Εὐμετάδοτος ἔσται καὶ πολυέξοδος.
Εἰ δὲ ὁ Κρόνος ἔσται χρονοκράτωρ καὶ ὑπάρχουσιν
αὐτός τε καὶ ὁ Ἥλιος ἀκάκωτοι ἐν τοῖς δυσὶ καιροῖς,
ἐφορῶντος αὐτὸν τοῦ Ἡλίου ἀπὸ σχήματος ἑξαγώνου, ἐξ-
αύγου ὄντος τοῦ Κρόνου, δηλοῖ τῷ ἔτει ἐκείνῳ προσθήκην
δόξης καὶ ὠφέλειαν τοῦ πατρὸς καὶ παρὰ βασιλέων ὠφέ-
λειαν· εἰ δὲ ἐκ τριγώνου τοῦτον ἐφορᾷ ὁ Ἥλιος, τοῦ Κρό-
νου ἀρχομένου ἀναποδίζειν, ἥττονα ἔσται τὰ ἀγαθά. εἰ δὲ
ἐν ἑνὶ τῶνβκαιρῶν ἐφορᾷ τοῦτον ὁ Ἥλιος ἀπὸ τετραγώνου
ἢ διαμέτρου, ἐλαττοῦται τὰ ἀγαθά.
Εἰ δὲ τοῦ Κρόνου ὄντος χρονοκράτορος αὐτός τε καὶ ἡ
ἔγγιστα, ὁμοῦ γινόμενα ἔτη δύο μῆνεςιἡμέραιηκαὶ

ὧραιιγἔγγιστα. καὶ δηλοῖ ὡς ἐν τῷ τοιούτῳ ἐπιμερισμῷ
προστεθήσεται ὁ ἱματισμὸς αὐτοῦ καὶ τὰ χρήματα καὶ
εἰς λόγους συνελεύσεται περὶ γάμων ἢ καὶ συζευχθήσεται
195
γυναικί, εἴ γε δὴ ἡ καταρχὴ τοῦ γενεθλίου αὐτοῦ τοιοῦτόν

τι δηλοῖ· ἴσως δὲ καὶ ἀποδημήσει καὶ νόσον κρυφίαν
ἕξει. εἰ δὲ νυκτερινή ἐστιν ἡ γέννησις, ἀπαλλαγήσεται
λυπηρῶν καὶ πληθυνθήσεται ὁ πλοῦτος αὐτοῦ καὶ εὐφραν-
θήσεται ἐπὶ γυναιξὶ καὶ τέκνοις καὶ ἀνακαινίσει οἰκοδο-
μήματα θαυμαστὰ καὶ ἐξωνήσεται προάστεια πολλὰ καὶ
Εὐμετάδοτος ἔσται καὶ διὰ δικαιοσύνην τινὰ ἀποδημήσει
καὶ ὁσιότητα καὶ πρὸς θεῖα ἱλαστήρια· ἔν τισι δὲ μορίοις
κρυφίοις τοῦ σώματος ἀρρωστίαν ἕξει. εἰ δὲ ὁ Κρόνος καὶ
ὁ Ἄρης καὶ ὁ Καταβιβάζων ὦσι μετὰ τῆς Ἀφροδίτης ἢ
ἐφορῶσιν αὐτὴν ἀσυμφώνῳ σχήματι, οὐ μόνον ἀφαιρή-
σουσι τὰ τοιαῦτα, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον βλάψουσι προφάσει
τῶν τοιούτων.
Εἶτα ἐπιμερίζει ὁ Ἑρμῆς ἐν τῇ τοῦ Ἡλίου φαρταρίᾳ
χρόνον ἕνα μῆναςεἡμέραςδὥραςϛἔγγιστα, ὁμοῦ γινό-
μενα χρόνοιδμῆνεςγἡμέραιιβὧραικἔγγιστα. καὶ
δηλοῖ ὡς ἐν τῷ τοιούτῳ ἐπιμερισμῷ ἀπολέσει τινὰ τῶν
εἰ ἐμπορεύσεται, ζημιωθήσεται· εἰ δὲ καὶ ἄρξεται κτίζειν,

οὐ τελειώσει τὸ κτίσμα αὐτοῦ· εἰ δὲ γυναῖκα ἔχει, ἀπο-
βαλεῖται αὐτὴν ἢ διαφορὰς ἕξει μετ' αὐτῆς· εἰ δὲ γυναῖκα
οὐκ ἔχει, ζητήσει καὶ οὐδὲν ἀνύσει· καὶ νόσον νοσήσει
καὶ πεσεῖται ἀπὸ οἰκίας ἢ ἀπὸ ἀλόγου καὶ μέχρι θανάτου
ἐγγίσει.
Εἶτα ἐπιμερίζει ὁ Κρόνος ἐν τῇ τοῦ Ἑρμοῦ φαρταρίᾳ
ἔτοςαμῆναςιἡμέραςηὥραςιγἔγγιστα, ὁμοῦ ἔτηε
μῆνεςϛἡμέραικεὧραιιζἔγγιστα. καὶ δηλοῖ ὡς ἐν τῷ
τοιούτῳ ἐπιμερισμῷ προστεθήσονται οἱ φίλοι αὐτοῦ
καὶ ὁ πλοῦτος καὶ Εὐμετάδοτος ἔσται καὶ πλοῦτον ἀπο-
βαλεῖται ἱκανὸν καὶ νοσήσει ἡ γυνὴ αὐτοῦ νόσον δεινὴν
ἢ τελευτήσει καὶ λυπηθήσεται ἐπ' αὐτῇ καὶ ἀποδημήσει
καὶ ἐν τῇ ἀποδημίᾳ αὐτοῦ κόπον ὑποστήσεται.
Εἶτα ἐπιμερίζει ὁ Ζεὺς ἐν τῇ τοῦ Ἑρμοῦ φαρταρίᾳ
ἔτοςαμῆναςιἡμέραςηὥραςιγἔγγιστα, ὁμοῦ ἔτηζ
μῆνεςεἡμέραιδὧραιζἔγγιστα. καὶ δηλοῖ ὡς ἐν τῷ τοι-
ούτῳ ἐπιμερισμῷ πλοῦτον κερδήσει ἀπὸ διαφόρων πόρων
καὶ ἐπισυνάξει χρυσὸν καὶ ἄργυρον καὶ ἐξοδιάσει πάμ-
πολλα καὶ πρὸς μεγάλα πρόσωπα ἐναντιωθήσεται καὶ
196
Οικουμενική Σύνοδος. Synodus Constantinopolitana et Hierosolymitana

anno 536 Tome 3, page 125, line 13
ἐπὶ δὲ Πέτρωι καὶ Ζωόραι καὶ Ἀνθίμωι τοῖς ὑφ' ἡμῶν τε αὖθις καὶ τῶν
ἄλλων ὡς εἰπεῖν
ἁπάντων δεδοκιμασμένοις ἀκολουθῆσαι μὴ κατοκνήσητε. καὶ γὰρ ἂν εἴη
διαφερόντως
ὑμέτερον τοῖς μὲν ἀρχὴν αὐτόθεν παρασχέσθαι τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν
φαύλων, τοῖς δὲ κἂν
εἴη δεδομένα παρ' ἑτέρων, ἀκολουθεῖν. καὶ δείξει μὲν ὑμῖν τὸ κατὰ μέρος
ἡ τῶν πεπραγ-
μένων τάξις τε καὶ κατάστασις, πλὴν ἀλλ' ἐμφανῆ τε γενέσθαι παρ' ὑμῖν
αὐτοῖς ταῦτα
βουλόμεθα καὶ τὴν μὲν τούτων ἐμφάνειαν ἐφ' ἡμᾶς ἀποστείλατε τὴν
ὑμετέραν τε καὶ τῶν
ὑφ' ὑμᾶς θεοφιλῶν ἐπισκόπων ἐπὶ τοῖς πραχθεῖσι συναίνεσιν διὰ τῶν
ὑποτεθησομένων
αὐτοῖς δηλοῦντες γραμμάτων, αὐτὰ δὲ ταῦτα τὰ παρ' ἡμῶν ἀπεσταλμένα
μένειν ἐάσατε
παρ' ὑμῖν τῆς τε ὑμῶν αὐτῶν ὁμολογίας ὀρθῆς τῆς τε τῶν πεπονθότων
κακοδοξίας εἰς
αἰῶνας ἐσόμενα σύμβολον. παρακαλῶ δὲ τὸ τάλαντον ὅπερ ἐπιστεύθητε,
μὴ κατορύ-
ξητε, ἀλλὰ τῆι μεταδόσει πολυπλασιάσατε. διαλέχθητε, μετάδοτε τῶν
ὑμετέρων
ἀληθῶν, μήποτε ἄρα φανείης ἀποδεσμεύων αὐτό· ἰδιοποιούμενοι τὰ κατ'
ἐμὲ ὑπὲρ ἀδελ-
φοῦ προσεύξασθε δέησιν καταπυκνοῦντες καὶ λέγοντες· κύριε εἰρήνην
δὸς ἡμῖν· πάντα
γὰρ ἀπέδωκας ἡμῖν.
Πᾶσαν τὴν σὺν τῆι ὑμετέραι ὁσιότητι ἐν Χριστῶι ἀδελφότητα πλεῖστα
προσαγορεύ-
ομεν. ἐρρωμένος ἐν κυρίωι ὑπερεύχου ἡμῶν, θεοφιλέστατε ἀδελφέ.
Ὁ ἁγιώτατος καὶ μακαριώτατος πατριάρχης καὶ ἡ εὐαγὴς σύνοδος εἶπεν·
Εἰ τὰ
κατὰ τὴν βασιλίδα πόλιν συνοδικῶς ἐψηφισμένα, ὧν μνήμην ποιεῖται ὁ
θεῖος καὶ πανευσε-
βὴς νόμος καὶ ἡ τοῦ μνημονευθέντος ἁγιωτάτου πατριάρχου ἐπιστολή,
Magica, Papyri magicae Preisendanz number 4, line 256

197
[ῥη]θὲν θεοὺς καὶ δαίμονας ἐπ' αὐτὸ βίᾳ φέρει. ἔστιν

[δ]ὲ γραμμάτων ρʹ τοῦτο τὸ ὄνομα. ἐν ὑστέρῳ σοῦ φωνήσαν-
[τ]ος φανήσεται, ὃν φωνεῖς, θεὸς ἢ νέκυς, καὶ ἀπο-
κριθήσεται περὶ ὧν ἐπερωτᾷς πάντων. ἐπὰν
δὲ ἐκμάθῃς, ἀπόλυε τὸν θεὸν μόνον τῷ ἰσχυρῷ
ὀνόματι τῷ τῶν ἑκατὸν γραμμάτων λέγων· ‘ἄπιθι, δέ-
σποτα. τοῦτο γὰρ θέλει καὶ ἐπιτάσσει σοὶ ὁ μέγας
θεός, τις.’ λέγε τὸ ὄνομα, καὶ ἀπελεύσεται. αὕτη ἡ πραγμα-
τεία, βασιλεῦ μέγιστε, εἰς σὲ μόνον χωρησάτω,
φυλασσομένη ἀπό σου ἀμετάδοτος. ἔστιν δὲ
αὐτὸ τὸ φυλακτήριον, ὃ φορεῖς καὶ ἱστανόμενος
πράσσων· εἰς λεπίδα ἀργυρᾶν αὐτὸ τὸ ὄνομα γραμμάτων ρʹ
ἐπίγραψον χαλκῷ γραφείῳ καὶ φόρει εἴρας ἱμάντι
ὄνου. σύστασις τῆς πράξεως· πρὸς ἀνα-
τολὴν τοῦ ἡλίου λέγε· ‘σὲ καλῶ, τὸν πρῶτα θεῶν
ὅπλον διέποντα, σὲ τὸν ἐπ' οὐρανίων σκῆ-
πτρον βασίλειον ἔχοντα, σὲ τὸν ἄνω μέσον
τῶν ἄστρων Τυφῶνα δυνάστην, σὲ τὸν ἐπὶ
τῷ στερεώματι δεινὸν ἄνακτα, σὲ τὸν φοβε-
ρὸν καὶ τρομερὸν καὶ φρικτὸν ἐόντα, σὲ τὸν
Scholia In Aristophanem, Scholia in plutum (scholia vetera et fort.

recentiora sub auctore Moschopulo) Argumentum-scholion sch plut,
verse 1013, line 6
καὶ βάτιον ἤγουν ὥσπερ ταῦτα τὰ ἄνθη, ἃ καλοῦσι νιτ-

τάριον καὶ βάτιον. P. ὑπεκορίζετο: Ὑποκοριστικῶς
ἐκολάκευεν. Θ. ὑποκοριστικῶς ἔλεγε. Dv. ὑποκοριστι-
κῶς ἐλάλει. P.
ᾔτησ': Ἐζήτησεν. Dv. P.
μυστηρίοις τοῖς μεγάλοις: Ἐπεί ἐστι καὶ μικρὰ
μυστήρια γινόμενα δι' Ἡρακλέα. Ἡρακλῆς γὰρ ἐπιστὰς
ἠξίου μυεῖσθαι. ἔθος δὲ ἦν τοῖς Ἀθηναίοις ξένον μὴ μυεῖν·
μὴ βουλόμενοι οὖν λῦσαι τὸ ἔθος μηδὲ ἀπῶσαι τὸν εὐερ-
γέτην [Ἡρακλέα], ἐπενόησαν μικρὰ μυστήρια εὐμετά-
δοτα.
⟦ὀχουμένην: Ὄχος ποιητικῶς τὸ ἅρμα τὸ ἐκ τῆς
ἁμάξης κατεσκευασμένον, καὶ ὑπὸ τῶν ἵππων κινού-
μενον καὶ ὀχούμενον· καὶ ὀχοῦμαι τὸ ἐπὶ ἅρματος τοιού-
του φέρομαι.⟧ – ὀχουμένην: Ἐπικαθημένην, φερομέ-
νην. Θ. καθημένην. (πορευομένην Dv.) Dv. P.
⟦ἐπὶ τῆς ἁμάξης: Αἱ γὰρ τῶν Ἀθηναίων γυ-
198
ναῖκες ἐπὶ ἁμαξῶν ὀχούμεναι εἰς τὰ μεγάλα Ἐλευσίνια

ἀπήρχοντο. ὡς ἐπὶ ἁμαξῶν οὖν ὀχουμένων αὐτῶν, ἐπὰν
εἰς Ἐλευσῖνα βαδίζωσιν εἰς τὰ μεγάλα μυστήρια, καὶ
λοιδορουσῶν ἀλλήλας ἐν τῇ ὁδῷ τοῦτο εἶπεν· ἔθος γὰρ
Scholia In Aristophanem, Commentarium in plutum (recensio 1)

(scholia recentiora Tzetzae) Argumentum-dramatis personae-scholion sch
plut, verse 1013, line 8
εἰπεῖν “ὡς ἄνθη με εἶχεν”. Δίδυμος

δὲ “ὑποκορισμὸς εἰς γυναῖκας· νιτ-
τάριον, νεόττιον οἱονεὶ κοράσιον”.
μυστηρίοις δὲ:ἐπεί ἐστι
καὶ μικρὰ μυστήρια γινόμενα δι'
Ἡρακλέα Ἡρακλῆς γὰρ ἐπιστὰς
ἠξίου μυεῖσθαι. ἔθος δὲ ἦν τοῖς
Ἀθηναίοις ξένους μὴ μυεῖν· μὴ
βουλόμενοι οὖν λῦσαι τὰ ἔθη μηδὲ
ἀπῶσαι τὸν εὐεργέτην Ἡρακλέα,
ἐπενόησαν μυστήρια εὐμετάδοτα.
αἱ γὰρ τῶν Ἀθηνῶν
γυναῖκες ἐπὶ τῶν ἀμαξῶν ὀχούμεναι
ἐς τὰ μεγάλα Ἐλευσίνια ἀπήρχοντο.
ὡς ἐπὶ ἀμαξῶν οὖν ὀχουμένων αὐτῶν,
ἐπὰν εἰς τὰ Ἐλευσίνια βαδίζωσιν ἐς
τὰ μεγάλα μυστήρια, καὶ λοιδορου-
σῶν ἀλλήλας ἐν τῇ ὁδῷ, τοῦτο
εἶπεν ἔθος γὰρ ἦν αὐταῖς τοῦτο.
ἐπεὶ ἐν Θάσῳ ᾤκει Στάφυ-
λος ὁ ἐρώμενος Διονύσου, διαφέρει ὁ
Scholia In Euripidem, Scholia in Euripidem (scholia vetera)

Vita-argumentum-scholion sch Hipp, section 145, line 4
νής. σὺ γὰρ ἔνθεος φοιτᾷς· πόθεν δέ, λέγειν οὐκ ἂν δυναίμην.

ὁ εἰἀντὶ τοῦ ἢ καὶὁ τεπαρέλκει. τὸ δὲφοιτᾷςἀντὶ τοῦ μαίνῃ,
ἐπιθειάζῃ, κατέχῃ. ἀντὶ γὰρ τοῦὦ κούρατινὲς τὸφοιτᾷςγρά-
φουσιν: – MN
ἢ σεμνῶν Κορυβάντων: σεμνῶνἀντὶ τοῦ τιμίων.
Κορύβαντες μανίας αἴτιοι· ἔνθεν καὶ κορυβαντιᾶν: – MAiAgBi
τῆς Ῥέας τῆς ἐν τοῖς ὄρεσι διατριβούσης: – MgAgBg
199
σὺ δ' ἀμφὶ τὰν πολύθηρον: σὺ δὲ μὴ θύσασα τῇ Ἀρτέμιδι

τρύχῃ. ἢ τῇ Ἑκάτῃ [ὅτι οὐκ ἐτέλεσας θυσίαν]. σὺ μὲν δὴ, φησὶν,
διὰ τοῦτο τρύχῃ ὅτι τῇ Ἑκάτῃ οὐκ ἐτέλεσας θυσίαν. τὸ δὲ ἑξῆς· σὺ
δὲ ἀμπλακίαις τρύχῃ ἀμετάδοτος οὖσα ἀθύτων πελάνων περὶ τὴν
Δίκτυν-
ναν. λείπει γὰρ τὸ οὖσα. τουτέστιν· τῶν μὴ τεθυμένων πελάνων
ἐκτὸς μείνασα καὶ ἀνίερος οὖσα εἰς αὐτὴν [διὰ τῶν θυμάτων] κατα-
πονῇ: – MAB
Δίκτυνναν ἀμπλακίαις: τὴν Δίκτυνναν νῦν διέκρινεν τῆς
Ἑκάτης ἐνίων τὴν αὐτὴν εἶναι φασκόντων. τινὲς Δίκτυνναν τὴν Ἄρ-
τεμιν, ἀπὸ τῆς κυνηγοῦ νύμφης Βριτομάρτιδος τῆς ἐμπεσούσης εἰς δί-
κτυα φευγούσης τὸν Μίνωα. παρὰ δὲ Καλλιμάχῳ ἐν ὕμνῳ [190 sq.] ἡ
ἱστορία. τινὲς δὲ τὴν αὐτὴν εἶναι τῇ Ἑκάτῃ, περὶ ἧς φησὶν Ἡσίοδος
[Theog. 413]· ‘μοῖραν ἔχει γαίης τε καὶ ἀτρυγέτοιο θαλάσσης’: –
Scholia In Euripidem, Scholia in Euripidem (scholia vetera)

Vita-argumentum-scholion sch Med, section 1204, line 2
συμβάν: – Bi
γναθμοῖς ἀδήλοις: αἱ δὲ σάρκες, φησὶ, τῶν γνάθων
κατέρρεον ὑπὸ τῶν ἀδηλοποιῶν φαρμάκων. δοτικὴ δὲ ἀντὶ τῆς γενι-
κῆς. γράφεταιἀδήλων: – AB
τοῦ Τζέτζου: ἐν τοῖς σιαγόσι καὶ τοῖς στόμασι· τινῶν; τῶν
φαρμάκων. τὸ σχόλιον δὲ φλυαρεῖ· ὡσανεὶ γὰρ τὰ φάρμακα ὀδόντας
εἶχον: – Ag
τύχην γὰρ εἴχομεν: ἀντὶ τοῦ· ἡ δυστυχία τῆς Γλαύκης
καὶ τὸ περὶ ταύτην πάθος ἐπαίδευεν ἡμᾶς καὶ ἀπέτρεπεν: – AB
συμφορᾶς ἀγνωσίᾳ: ἀγνοῶν ἐκ φαρμακείας εἶναι τὸ πά-
θος καὶ τὴν εὐμετάδοτον αὐτοῦ φύσιν: – AB
καταφιλεῖ προσφωνῶν: – Bi
τίς τὸν γέροντα τύμβον: τὸν πλησίον θανάτου ὄντα,
ὠμογέροντα. τύμβους καλοῦσι τοὺς γέροντας παρόσον εἰσὶ πλησίον
τοῦ θανάτου καὶ τοῦ τάφου: – AB
ἀπεστερημένον σου: – Bi
γράφεταιπόδα ἢ γόνυ: – Bi
προσείχεθ' ὥστε κισσός: προσεκεκόλλητο, περιεπλέκετο
τοῖς πέπλοις αὐτῆς, ὥσπερ ὁ κισσὸς περιπλέκεται τοῖς περὶ αὐτὸν
τυγχάνουσιν ἔρνεσιν: – AB
ἡ δ' ἀντελάζετ': ἡ δὲ ἀντελαμβάνετο ὡς δὴ προσδοκῶσα
Σχόλια στον Ησίοδο. Scholia in opera et dies (scholia vetera)

Prolegomenon-scholion sch, section-verse 354a, line 5
200
στίχους. ὁ γὰρ μέλλων λέγειν ὅτι τοῖς ἀγαθοῖς τὸ διδό-

ναι προσήκει καὶ ὡς χαίρουσι διδόντες, ἄτοπος ἂν εἴη
λέγων καὶ διδόναι τῷ διδόντι καὶ μὴ διδόναι τῷ μὴ διδόν-
τι. οὕτω γὰρ ἂν τὰς δόσεις ἀναγκαίας ἐποίει, τὰς δὲ
προκαθηγουμένας τῶν εὐεργεσιῶν ἐξέκοψεν.
προσεῖναι:προσιέναι.
δόμεν ὅς κεν δῷ:εἰς ἀπανθρω-
πίαν παρεισίησι τὸν βίον ὁ Ἡσίοδος· εἰ γὰρ ἐκδεξόμεθα
μὴ μεταδιδόναι τισὶν ἕως οὗ λάβωμεν, οὐδὲν οὔτε ληψόμεθα
οὔτε δώσομεν· ἀλλ' ὃ βούλεται λέγειν τοιοῦτόν ἐστι· τῷ
μέντοι μεταδοτικῷ, εἰ καὶ μηδὲν ἔχῃ, φαίνοιτο δ' ἂν ὅτι
ἀεὶ ἐδίδου· εἴπερ εἶχεν, μετεδίδου τῷ τοιούτῳ. αὐτὸς
γάρ φησιν ἐπεξηγούμενοςδώτῃ μέν τις ἔ-
δωκε,τουτέστι τῷ μὲν μεταδοτικῷ ἔδωκέ τις, τῷ δὲ
μὴ οὐκ ἔδωκέ τις.
δώτῃ μέν τις ἔδωκε:τὸν
δότην καὶ ἀδότην· οὐ λέγει τὸν δεδωκότα πρότερον ἢ μὴ
δεδωκότα – καὶ γὰρ ἂν καὶ τοῦτο ὑπεναντίως ἔλεγε τοῖς
περὶ τῶν ἀγαθῶν δόγμασιν – , ἀλλὰ τὸν δωρητικὸν καὶ μὴ
δωρητικὸν χαρίτων ἐμμελῶν καὶ χαριέντων. ὁ Πλούταρχος

Prolegomenon-scholion sch, section-verse 354a, line 8
προκαθηγουμένας τῶν εὐεργεσιῶν ἐξέκοψεν.

προσεῖναι:προσιέναι.
δόμεν ὅς κεν δῷ:εἰς ἀπανθρω-
πίαν παρεισίησι τὸν βίον ὁ Ἡσίοδος· εἰ γὰρ ἐκδεξόμεθα
μὴ μεταδιδόναι τισὶν ἕως οὗ λάβωμεν, οὐδὲν οὔτε ληψόμεθα
οὔτε δώσομεν· ἀλλ' ὃ βούλεται λέγειν τοιοῦτόν ἐστι· τῷ
μέντοι μεταδοτικῷ, εἰ καὶ μηδὲν ἔχῃ, φαίνοιτο δ' ἂν ὅτι
ἀεὶ ἐδίδου· εἴπερ εἶχεν, μετεδίδου τῷ τοιούτῳ. αὐτὸς
γάρ φησιν ἐπεξηγούμενοςδώτῃ μέν τις ἔ-
δωκε,τουτέστι τῷ μὲν μεταδοτικῷ ἔδωκέ τις, τῷ δὲ
μὴ οὐκ ἔδωκέ τις.
(frg. 32 Bernard.) εἰκάζει τοὺς τοιούτους, ὅσοι προαίρε-
201
σιν δωρητικὴν ἔχουσι, τοῖς σφαιρίζουσιν οἳ λαβόντες τὴν

ὑπ' ἀλλοτρίων ῥιφεῖσαν οὔτε κατέχουσιν οὔτε ἀντιπέμπουσι
τοῖς μὴ εἰδόσι σφαιρίζειν, ἀλλὰ τοῖς ἀντιπέμψαι

Prolegomenon-scholion sch, section-verse 355a sqq, line 1

τοῖς μὴ εἰδόσι σφαιρίζειν, ἀλλὰ τοῖς ἀντιπέμψαι δυ-
ναμένοις.
τῷ εὐμεταδότῳ καὶ εὐπροαιρέτῳ· τῷ ἀμετα-
δότῳ καὶ ἀπροαιρέτῳ.
δώτη:ἄκλιτόν ἐστι· τῷ μεταδοτικῷ, τῷ
εὐσεβεῖ.
δὼς ἀγαθή:τὴν μὲν
δωρεὰν ἀγαθόν τι τῷ διδόντι γίνεσθαι, τὴν δὲ ἁρπαγὴν
ὀλεθρίαν εἶναι τῷ ἁρπάσαντι. καὶ τὴν αἰτίαν προσέθηκε,
τὸν μὲν ἑκουσίως δόντα, καὶ εἰ μέγα τι δοίη, λέγων ἐφ' ᾧ
δέδωκε χαίρειν ὡς εὐεργέτην, τὸν δὲ ἀκουσίως ἀφῃρημένον,
καὶ εἰ μικρὸν εἴη τοῦτο, παχνοῦσθαι καὶ ἀλγύνεσθαι διὰ
τὴν ἀκούσιον ἀφαίρεσιν. εὖ δὲ καὶ τὸ τὸν ἑκουσίως δόν

Prolegomenon-scholion sch, section-verse 355a sqq, line 2

202
ναμένοις.
εὐσεβεῖ.
τὴν ἀκούσιον ἀφαίρεσιν. εὖ δὲ καὶ τὸ τὸν ἑκουσίως δόν-
τα εἰπεῖν τέρπεσθαιὃν κατὰ θυμόν.

Prolegomenon-scholion sch, section-verse 355b, line 1

ναμένοις.
εὐσεβεῖ.
τὴν ἀκούσιον ἀφαίρεσιν. εὖ δὲ καὶ τὸ τὸν ἑκουσίως δόν-
τα εἰπεῖν τέρπεσθαιὃν κατὰ θυμόν.
Σχόλια στον Ησίοδο. Scholia in opera et dies (scholia vetera partim

Procli et recentiora partim Moschopuli, Tzetzae et Joannis Galeni
Prolegomenon-scholion sch, page-verse 351ter, line 4
203
ΤΟΝ ΦΙΛΕΟΝΤΑ ΦΙΛΕΙΝ. Ὁ μὲν Πλούταρχος

τούτους ὀβελίζει τοὺς στίχους, λέγων οὐδέποτε ἂν γενέσθαι
φίλον, εἰ τῶν φιλιωθησομένων ἑκάτερος ἀναμένει παρὰ τοῦ
ἑτέρου προσφιλιωθῆναι. Οὐκ ἔστι δὲ τοῦτο, ἀλλ' οὕτως ἔχει
τὰ ἔπη· τὸν μὲν φιλικὴν γνώμην ἔχοντα καὶ εἰδότα φιλεῖν φίλει·
καὶ τῷ προσιόντι, καὶ εὐόμιλον γνώμην ἔχοντι, προσίεσο, καὶ
εὐόμιλος ἔσο. TZETZES.
ΤΟΝ ΦΙΛΕΟΝΤΑ ΦΙΛΕΙΝ. Τὸν εἰδότα φιλεῖν,
φίλει· καὶ τῷ προσερχομένῳ σοι θέλε προσεῖναι· ἀπὸ τοῦ
προσιέναι κατὰ μετάθεσιν καὶ συναίρεσιν. Καὶ θέλε δοῦναι
ἐκείνῳ ὃς ἂν δῷ, ἤγουν ὃς μεταδοτικός ἐστι, καὶ εἰ ἔχει, δοίη
ἄν· καὶ μὴ θέλε δοῦναι ἐκείνῳ, ὃς οὐκ ἔστι μεταδοτικὸς, καὶ
εἰ ἔχει οὐκ ἂν δοίη· τῷ μεταδοτικῷ μὲν ἔδωκέ τις, ἤγουν ἔχει
λόγον δοῦναί τινα· τῷ μὴ μεταδοτικῷ δὲ οὐδεὶς ἔδωκεν, ἤγουν
οὐκ ἔχει λόγον δοῦναι τινά. Ἡ δωρεὰ, ἀγαθόν ἐστι τῷ λαμβά-
νοντι δηλονότι, ἡ ἁρπαγὴ δὲ κακὸν τῷ ἁρπάσαντι. MOSCHOP.
ΔΟΜΕΝ ὉΣ ΚΕΝ ΔΩι. Εἰς ἀπανθρωπίαν παρεις-
ίησι τὸν βίον ὁ Ἡσίοδος· εἰ γὰρ ἐκδεξόμεθα μὴ μεταδιδόναι
τισὶν, ἕως οὗ λάβωμεν, οὐδὲν οὔτε ληψόμεθα οὔτε δώσο-
μεν· ἀλλ' ὃ βούλεται λέγειν, τοιοῦτόν ἐστι· τῷ μέντοι μεταδο-
τικῷ, εἰ καὶ μηδὲν ἔχει, φαίνοιτο δὲ ὅτι ἀεὶ ἐδίδου εἴπερ εἶχεν,

τούτους ὀβελίζει τοὺς στίχους, λέγων οὐδέποτε ἂν γενέσθαι

204

μετεδίδου τῷ τοιούτῳ. Αὐτὸς γάρ φησιν ἐπεξηγούμενος,


μετεδίδου τῷ τοιούτῳ. Αὐτὸς γάρ φησιν ἐπεξηγούμενος, δώτῃ
μέν τις ἔδωκε, τουτέστι τῷ μεταδοτικῷ ἔδωκέ τις· τῷ δὲ μὴ οὐκ


205

ἔδωκε. PROCLUS.

Prolegomenon-scholion sch, page-verse 352, line 5

ΚΑΙ ΔΟΜΕΝ ὉΣ ΚΕΝ ΔΩ. Ὅστις εἰ εἶχε δω-
ρητικὸς ἦν, καὶ εὐμετάδοτος. TZETZES.
ΚΑΙ ΜΗ ΔΟΜΕΝ. Τῷ τούτῳ ἐναντίον. Ὡς δό-
μεν, καὶ μὴ δόμεν, Ἰωνικῶς ἐνταῦθα ἐγράφησαν, καὶ τὸ, δώτῃ
206
καὶ ἀδώτῃ, ὁμοίως τούτοις νοητέον τῷ δωρητικὴν γνώμην

ἔχοντι, καὶ μὴ τοιαύτην· δότης δὲ καὶ ἀδότης ὀμικρογραφεῖ-
ται· Ἀττικῶς δὲ ἐνταῦθα ἐξετάθησαν. TZETZES.

Prolegomenon-scholion sch, page-verse 352, line 7

ΔΩΤΗι ΜΕΝ ΤΙΣ ΕΔΩΚΕ. Τὸν δότην καὶ ἀδό-
την, οὐ λέγει τὸν δεδωκότα πρότερον ἢ μὴ δεδωκότα, καὶ γὰρ

Prolegomenon-scholion sch, page-verse 352bis, line 2

207

ΔΩΤΗι ΜΕΝ ΤΙΣ ΕΔΩΚΕ. Τὸν δότην καὶ ἀδό-
την, οὐ λέγει τὸν δεδωκότα πρότερον ἢ μὴ δεδωκότα, καὶ γὰρ
ἂν καὶ τοῦτο ὑπεναντίως ἔλεγε τοῖς περὶ τῶν ἀγαθῶν δόγμα-
σιν, ἀλλὰ τὸν δωρητικὸν χαρίτων ἐμμελῶν καὶ χαριέντων καὶ
μὴ δωρητικόν. Ὁ Πλούταρχος εἰκάζει τοὺς τοιούτους, ὅσοι
Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. (scholia vetera) (= D scholia)

Book of Iliad 5, verse 422, line of scholion 60
Πάρφασις, ἥτ' ἔκλεψε νόον πύκα περ

φρονεόντων. Ἐπεί τοι καὶ ἀλαλκομενηῒς
Ἀθήνη παρὰ τοῖς εὖ λογιζομένοις, ἀπὸ
τῆς ἐνεργείας, ἡ ἀπαλάλκουσα τῷ ἰδίῳ
μένει τοὺς ἐναντίους. Οὐ γὰρ πειθόμεθα
τοῖς νεωτέροις, οἵ φασιν, ἀπὸ Ἀλαλκομε-
νοῦ τινὸς εἰρῆσθαι. Οὐδ', ὡς Ἐρατοσθέ-
νης παρήκουσεν Ὁμήρου, εἰπόντος, Ἑρ-
μείας ἀκάκητα· ὁ ἀπὸ Ἀκακησίου ὄρους.
ἀλλὰ, ὁ μηδενὸς κακοῦ μεταδοτικός.
Ἐπεὶ καὶ δοτὴρ ἐάων. Πάντ' οὖν ἀπὸ
τῶν παρεπομένων τοῖς θεοῖς. Καὶ γὰρ ἡ
Γλαυκῶπις οὐκ ἀπὸ τοῦ, Ἥτ' ἄκρης θῖνα
Γλαυκώπιον ἵζει· ἀλλ' ἀπὸ τῆς περὶ τὴν
πρόσοψιν τῶν ὀφθαλμῶν καταπλήξεως.
Καί τ' ἄλλα δὲ τῶν ἐπιθέτων ἐπιοῦσιν
ἡμῖν πάρεστιν ὁρᾷν, οὐκ ἀπὸ τῶν ἱερῶν
τόπων ὠνομασμένα, ἀπὸ δὲ τῶν ἐνεργειῶν
τῶν ψυχικῶν, ἢ νὴ Δία συμβεβηκότων
περὶ τὸ σῶμα. Ὡς, λευκώλενος Ἥρη,
208
Σχόλια στον Πλάτωνα. (scholia vetera)

Dialogue Phdr, Stephanus page 279c, line 2
κοῦντος. (2) ἰδὼν γὰρ λύκος ποιμένα ἐσθίοντα προβάτεια εἶπεν

“ἡλίκος ἂν ἤρθη θόρυβος, εἰ ἐγὼ ταῦτ' ἐποίουν;” ἐμνήσθη ταύτης
ἐνταῦθα Πλάτων.
ὅτι μή. εἰ μὴ ὅτι. Ἀδώνιδος κήπους.
παροιμία Ἀδώνιδος κῆποι ἐπὶ τῶν ἀώρων καὶ ὀλιγοχρονίων καὶ
μὴ ἐρριζωμένων. ἐμνήσθη δὲ αὐτῆς καὶ Εὐριπίδης Μελανίππῃ
(T G F fr. 514) καὶ ἐνταῦθα Πλάτων.
κοινὰ ... τὰ τῶν φίλων.
παροιμία κοινὰ τὰ φίλων, ἐπὶ τῶν εὐμεταδότων. φασὶ δὲ λεχθῆναι
πρῶτον τὴν παροιμίαν περὶ τὴν μεγάλην Ἑλλάδα, καθ' οὓς χρόνους
ὁ Πυθαγόρας ἔπειθεν τοὺς αὐτὴν κατοικοῦντας ἀδιανέμητα πάντα
κεκτῆσθαι. φησὶ γοῦν ὁ Τίμαιος (F H G I 211, 77) ἐν τῇ εʹ (sic) οὕτως·
“προσιόντων δ' οὖν αὐτῷ τῶν νεωτέρων καὶ βουλομένων συνδιατρίβειν
οὐκ εὐθὺς συνεχώρησεν, ἀλλ' ἔφη δεῖν καὶ τὰς οὐσίας κοινὰς εἶναι τῶν
ἐντυγχανόντων.” εἶτα μετὰ πολλά φησι “καὶ δι' ἐκείνους πρῶτον
ῥηθῆναι κατὰ τὴν Ἰταλίαν ὅτι κοινὰ τὰ φίλων.” ἐμνήσθη δὲ ταύτης
καὶ Ἀριστοτέλης ἐν τῷ θʹ τῶν Ἠθικῶν (1159 b 31). Κλέαρχος δέ
φησιν (F H G II 320, 59) ὑπὸ Χαλκιδέων τῶν ἐν Εὐβοίᾳ πεμφθῆναι
δῶρα εἰς Δελφοὺς Ἀπόλλωνι καὶ Ἀρτέμιδι. τῶν δὲ Δελφῶν
Σχόλια στον Πλάτωνα. (scholia vetera)

Dialogue Ly, Stephanus page 207c, line 2
ἄλλων ἐξετάζειν τὸν συμπαίζοντα πότερον ἀρτίους ἢ περισσοὺς κατέχει,

ὡς καὶ Ἀριστοφάνης Πλούτῳ (816) –
στατῆρσι δ' οἱ θεράποντες ἀρτιάζομεν.
φορμίσκων. καλαθίσκων. θαμά. πυκνά.
ἐπηλυγισάμενος. ἐπισκιασάμενος, ἐπικρυψάμενος· λύγη γὰρ ἡ σκιά.
κοινὰ τά γε φίλων.
σημείωσαι. παροιμία, κοινὰ τὰ φίλων ἐπὶ τῶν εὐμεταδότων.
φασὶ δὲ λεχθῆναι πρῶτον τὴν παροιμίαν περὶ τὴν μεγάλην Ἑλλάδα,
καθ' οὓς χρόνους ὁ Πυθαγόρας ἔπειθεν τοὺς αὐτὴν κατοικοῦντας
ἀδιανέμητα πάντα κεκτῆσθαι. φησὶ γοῦν ὁ Τιμαῖος ἐν τῇ εʹ (FHG
I 211, 77) οὕτως· “Προσιόντων δ' οὖν αὐτῷ τῶν νεωτέρων καὶ
βουλομένων συνδιατρίβειν οὐκ εὐθὺς συνεχώρησεν, ἀλλ' ἔφη δεῖν καὶ
τὰς οὐσίας κοινὰς εἶναι τῶν ἐντυγχανόντων”. εἶτα μετὰ πολλά
209
φησι· “καὶ δι' ἐκείνους πρῶτον ῥηθῆναι κατὰ τὴν Ἰταλίαν ὅτι κοινὰ τὰ
φίλων.” ἐμνήσθη δὲ αὐτῆς καὶ ἐν τῷ Φαίδρῳ (279 c), “καὶ ἐμοὶ
ταῦτα συνεύχου· κοινὰ γὰρ τὰ τῶν φίλων”, καὶ Ἀριστοτέλης ἐν τῷ
θʹ τῶν Ἠθικῶν (1159 b 31). Κλέαρχος δέ φησιν (FHG II 320, 59)
Σχόλια στον Θουκυδίδη. (scholia vetera et recentiora) Book 2, ch.51,

section 4, line 6
εἰωθότων:ἀλλά τι ἄηθες καὶ ἄτοπον.

ἕν τε οὐδέν:
τὸ σχῆμα καινοπρεπές c2ξυνενεγκόν:λυσιτελῆσαν.
πρὸς αὐτό:τὸ νόσημα ABFc2ξυνῄρει:συναγαγὸν
ἠφάνιζε.
τὸ ἀνέλπιστον:ἡ ἀνελπιστία τῆς ὑγιείας
c2προίεντο:ἀπέλυον.καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ' ἑτέρου:
ἡ σύνταξις οὕτω· δεινότατον ἦν ἥ τε ἀθυμία καὶ ὅτι ἕτερος
ἀφ' ἑτέρου θεραπείας:ἀντὶ τοῦ νόσου ABFGc2ʃ
τῆς ἀπὸ τοῦ νοσήματος ἰατρείας.ὥσπερ τὰ πρόβατα:
ὅτι τὰ πρόβατα μεταληπτικὰ καὶ μεταδοτικὰ τῆς νόσου
τοῦτο:ἡ ἀπόγνωσις δηλονότι.
ἐρῆμοι:τοῦ θεραπεύ-
σοντος.ἀρετῆς:φιλανθρωπίας, ἀγάπης c2τὰς
ὀλοφύρσεις:λείπει ἡ πρός· πρὸς τὰς ὀλοφύρσεις καὶ τοὺς
θρήνους
οἱ διαπεφευγότες:τὸν θάνατον.
τὸν πονούμενον:τὴν ἀσθένειαν.τῷ παραχρῆμα περι-
χαρεῖ:τῇ ἐνεστώσῃ περιχαρείᾳ.κούφης:τῆς κουφιζούσης
αὐτοὺς ἀπὸ τῆς λύπης
Michael Apostolius Paroemiogr., Collectio paroemiarum

Centuria 12, section 7, line 1
Νέους φίλους ποιῶν, λῷστε, τῶν παλαιῶν μὴ

ἐπιλανθάνου.
Νεκρὸν Ἀφροδίτη Διονύσου δίχα καὶ Δή-
μητρος.
Νεκρὸν μυρίζεις:ἐπὶ τῶν ἀδυνάτων.
Νεκρὸς κεῖται βδέων:ἐπὶ τῶν ἀπόρων, εὐπορεῖν
δὲ προσποιουμένων.
Νεφέλας ξαίνεις:ἐπὶ τῶν ἀδυνάτων.
Νέμεσις δέ γε παρὰ πόδας βαίνει:παρόσον
210
μέτεισι ταχέως ἡ δαίμων τοὺς ἡμαρτηκότας.

Νεοττοῦ οὐδέν μοι δίδως:ἐπὶ τῶν ἀμεταδότων·
νεοττὸς γὰρ λέγεται ἡ τοῦ ᾠοῦ λέκιθος καὶ τὸ πυῤῥόν·
οὕτω Μένανδρος καὶ Κλέαρχος. ὃ διαδίδοται ἀρχῇ ὑπὸ τὸν
ὑμένα λευκόν· ἐν τούτῳ γὰρ τὸ σπέρμα, καὶ οὐκ ἐν τῷ
καλουμένῳ νεοττῷ· διεψεύσθησαν γὰρ οἱ πρώτως τοῦτο
φήσαντες· καί ἐστι τὸ ὠχρὸν περίττωμα τοῦ σπέρματος.
ὅτι δὲ τὸ ὠχρὸν νεοττὸν ἔλεγον, μαρτυρεῖ Χρύσιππος ἐν
τῷ περὶ χρησμῶν. ὄναρ γάρ τινά φασι θεασάμενον ἐκ τῆς
κλίνης αὐτοῦ κρέμασθαι ᾠά, προσαναθέσθαι ὀνειροκρίτῃ·
τὸν δὲ εἰπεῖν, ὀρύττων θησαυρὸν εὑρήσεις κατὰ τὸν τόπον
ἐκεῖνον. εὑρόντα δὲ σταμνίον,
Σούδα. letter alpha, entry 783, line 25
πάσας τὰς ἐκκλησίας ὑφ' ἑαυτὸν ποιήσας πεφροντισμένως τῶν ἐν

αὐταῖς κεκληρωμένων ἐποιεῖτο τὴν κηδεμονίαν, οἳ εὐχαριστοῦντες ἐν
γραφαῖς ἀνέθηκαν αὐτὸν κατὰ τοὺς εὐκτηρίους οἴκους. ἐπείπερ οὖν
ἀθρόον ἐν πάσαις ταῖς ἐκκλησίαις ἐδείχθησαν αὐτοῦ εἰκόνες, ᾠήθησάν
τινες κενοδοξοῦντα τὴν ἀνάθεσιν προστεταχέναι οὐ μικρὰν ἔχοντες τῆς
ὑπονοίας πίστωσιν, τὴν ἐκ ψηφίδων γραφὴν δημιουργηθεῖσαν ἐν τῇ
πρὸς τῷ νεωρίῳ ἐκκλησίᾳ. τοῦ γὰρ ἔργου παντὸς ἐπὶ Γενναδίου
τελεσθέντος εἰς τὸν ἐπιφανῆ τόπον ἐξετύπωσαν αὐτὸν τοῦ νεὼ καὶ
μεταξὺ τοῦδε τὸν Σωτῆρα λέγοντα τῷ Γενναδίῳ, λῦσον τὸν ναὸν
τοῦτον, καὶ ἐπὶ τοῦ, μετά σε ἐγερῶ αὐτόν. ἐκ τῶν τοιούτων οὖν
εἰκόνων Ἀκάκιος, εἰ καὶ Εὐμετάδοτος ἦν καὶ προστατικὸς, ἀλλὰ δοξο-
μανὴς πᾶσιν ἔδοξεν ὑπάρχειν. ζήτει περὶ τοῦτον ἐν τῷ Βασιλίσκος.
Ἀκάκιος·ῥήτωρ δεινότατος, ἐπὶ Ἰουλιανοῦ καὶ Λιβανίου τοῦ
σοφιστοῦ. ὃς ἐπεκάλει τὸν Ἰουλιανὸν καὶ διεμέμφετο τὰς κρίσεις αὐτοῦ
σὺν Τουσκιανῷ τῷ ἐκ Φρυγίας, καὶ αὐτῷ ῥήτορι ὄντι δεινῷ.
Ἀκαλανθίς:εἶδος ὀρνέου ἢ ὁ κύων, παρὰ τὸ αἰκάλλειν ἴσως
τοὺς γνωρίμους, ὑλακτεῖν δὲ τοὺς ξένους.
Ἀκαλαρρείτης:ὁ ἡσύχως ῥέων. ἐξ ἀκαλαρρείταο βαθυρρόου
Ὠκεανοῖο.
Ἀκαλήφη:ἡ ἄκανθα, ἡ κνίδη. παυσάμενον τῆς δυσκολίας,
ἀπὸ τῆς ὀργῆς τὴν ἀκαλήφην ἀφελέσθαι.
Arsenius Paroemiogr., Apophthegmata Centuria 12, section 21c, line 2
Ξανθίππης Σωκράτει τῷἀνδρὶ ἐπιτιμώσης διότι λιτῶς

παρεσκευάζετο ὑποδέξασθαι φίλους, ὦ γύναι, εἶπεν, εἰ μὲν ἡμέ-
211
τεροι εἰσίν, οὐδὲν ἐκείνοις μελήσει, εἰ δὲ ἀλλότριοι, ἡμῖν περὶ

αὐτῶν οὐδὲν μελήσει.
Ξένοις μεταδίδου καὶτοῖς δεομένοις ἐκ τῶν ἐνόντων· ὁ
γὰρ μὴ διδοὺς δεομένῳ οὐδὲ αὐτὸς λήψεται δεόμενος⁝ Δημο-
κρίτου.
Ξένῃ ἐν γῇτὸ μὲν ὤνιον, σπάνιον τοῖς ἀγνοοῦσι· τὸ δὲ αἰ-
τούμενον, εὐμετάδοτον τοῖς ἐλεοῦσι⁝ Χαρικλείας.
Ξένον σιγᾶν κρεῖττονἢ κεκραγέναι.
Ξένον σεαυτὸν ἴσθικαὶ τίμα ξένους.
Ξένος ἀνὴρ δίκαιοςοὐ μόνον πολίτου, ἀλλὰ καὶ συγγε-
νοῦς διαφέρει⁝ Πυθαγόρου.
Ξίφος τιτρώσκεισάρκας, τὸν δὲ νοῦν λόγος.
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ λεξεων-εννοιών-ονομάτων
συγγραφέων.
Αθανάσιος θεολόγος, 6, 65, 66 εὐμετάδοτος, 26, 90, 126, 127, 153, 170,
Αίτιος ιατρός, 37 202, 203, 204
ἀμετάδοτοι, 30, 97, 98 Εὐμετάδοτος, 68, 77, 89, 115, 145, 146,
ἀμετάδοτον, 32, 39, 46, 59, 70, 81, 82, 97, 183, 184, 191, 192, 207
99, 117, 124, 125, 132, 137, 147, 178, εὐμεταδότους, 16, 51, 52, 53, 84, 94, 136,
190, 191 144, 146, 167, 169, 175, 176
ἀμετάδοτος, 57, 58, 96, 100, 194, 196 Εὐμεταδότους, 78, 79, 80
ἀμεταδότους, 54, 74, 95 εὐμεταδότους·, 51
ἀμεταδότων, 9, 10, 44, 106, 134, 139, εὐμεταδότων, 36, 205
140, 207 εὐμεταδότως, 149, 165
ἀμεταδότως, 12 Ευσέβιος, 5
Αριστοτέλης, 20 Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα,
Βασίλειος Θεολόγος, 68, 69, 70, 71, 72, 164
73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82 Εφραίμ Σύρος, 181, 182, 183, 184, 185
Βασίλειος Καισαρείας, 6 Ζωναράς, 148, 149, 150
Βέττιος Βάλενς, 4, 47, 48, 49, 50, 51, 52, Ζώσιμος, 190
53, 54 Ησύχιος λεξικόν, 165
Γεώργιος Παχυμέρης, 151, 152 Θεοδώρετος, 7
Γρηγόριος Ναζιανζηνός, 6, 63 Θεόδωρος Στουδίτης, 117, 118, 119, 120
Γρηγόριος Νϋσσης, 4, 5, 57, 58, 59, 60, θεραπείαν, 7, 16, 121, 147, 166
61, 62 Ιάμβλιχος, 64
Δίδυμος Καίκος, 101, 102, 103, 104 Ιουλιανός, 179, 180
Διόδωρος Σικελός, 18 Ιωάννης Δαμασκηνός, 8, 9, 10, 11, 128,
Διοσκουρίδης ιατρός, 40 129, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136,
δυςμετάδοτον, 71, 137 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144,
δυσμεταδότους, 21 146
Ερμίας., 8, 111, 112, 113 Ιωάννης Μαλαλάς, 8, 125
εὐμετάδοτοι, 48, 49, 99, 100, 112, 168, Ιωάννης Χρυσόστομος, 7, 93, 94, 95, 96,
170, 175 97, 98, 99, 100, 101
εὐμεταδότοις, 67 Καινή Διαθήκη, 173, 174, 175, 176, 177,
εὐμετάδοτον, 27, 32, 34, 40, 50, 56, 69, 178
78, 79, 88, 89, 101, 114, 120, 145, 152, Καινή Διαθήκη, 15, 16
196, 208 Κλαύδιος Πτολεμαίος, 21, 22
212
Κλήμης Αλεξανδρινός, 24, 25, 26, 27, 28, μεταδοτικοῦ, 75, 158, 160
29 μεταδοτικούς, 4, 22, 52
Κύριλλος, 7, 129, 167, 168, 169, 170, 171 μεταδοτικοὺς, 5, 63
Κύριλλος Αλεξανδρινός, 7 μεταδοτικῷ, 5, 149, 172, 197, 198, 199,
Κωνσταντίνος 7ος πορφυρογέννητος, 200, 201, 202, 203, 204
147, 148 Μεταδοτικῶν, 8, 9, 10, 133, 134, 140
λοιμός, 36 μεταδοτικῶς, 7, 128, 164, 171, 179
Λοιμός. νόσος, 150 μεταδότις, 123
μετάδοτα, 188, 189 μεταδότω, 4, 6, 9, 15, 23, 70, 71, 80, 85,
μετάδοτε, 4, 6, 7, 46, 64, 93, 94, 108, 110, 86, 87, 88, 105, 107, 136, 173, 174, 185
119, 181, 187, 189, 193 μεταδότωσαν, 7, 166
μεταδοτέον, 3, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, Μιχαήλ Ψελλός, 115, 116
20, 25, 26, 34, 36, 37, 38, 41, 68, 87, 90, Ξενοφών, 3, 16
102, 109, 114, 118, 121, 148, 161, 162, Οικουμενική Σύνοδος, 193
163, 186 πάθος, 15, 20, 30, 36, 45, 62, 181, 196
μεταδοτικαί, 4, 49, 157 Παύλος ιατρός, 35, 36
μεταδοτικὴ, 29, 65, 129, 131, 150, 163 Πλάτων, 3, 17, 18, 116, 164, 205
μεταδοτικῇ, 8, 73, 74, 115 Πλούταρχος, 12, 197, 198, 199, 200, 204
μεταδοτικὴν, 6, 42, 65, 66, 67, 118 Πρόκλος, 161, 162
μεταδοτικῆς, 6, 65, 66, 73, 74, 176, 177, Προκόπιος, 8, 114, 115
178 Στράβων Γεωγραφικά, 21
μεταδοτικόν, 20, 55, 102, 128, 151, 182 Συμπλίκιος, 156, 157
μεταδοτικὸν, 5, 6, 8, 9, 11, 28, 31, 43, 61, Σχόλια στον Ησίοδο, 196, 197, 198, 199,
76, 83, 92, 104, 113, 116, 119, 122, 130, 200, 201, 202, 203
132, 135, 138, 142, 152, 156, 159, 160 Σχόλια στον Θουκυδίδη, 206
μεταδοτικός, 4, 11, 54, 104, 155, 159, Σχόλια στον Πλάτωνα, 205
172, 200, 201, 202, 204 Φίλων Ιουδαίος, 12, 13, 14
μεταδοτικὸς, 5, 7, 11, 19, 28, 29, 33, 43, Ωριγένης, 4, 83, 84, 85, 86, 87, 88
45, 62, 63, 77, 91, 92, 103, 153, 154,
155, 200, 201, 202
TLG Texts doing_search μεταδοτ tlg Go
UTF-8 search TLG Texts

Οδυσσεας Γκιλής. ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΗ.αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. Θεσσαλονίκη. 2020

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οδυσσεας Γκιλής. ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΗ.αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. Θεσσαλονίκη. 2020

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Λεξικόν Δημητράκου τόμος Θ΄. Σελ. 4606................................................................................4

Υπάρχει και άλλη εργασία μου με τον τίτλο ΔΙΑΔΟΣΙΣ ΜΑΤΑΔΟΣΙΣ

Λεξικόν Δημητράκου τόμος Θ΄. Σελ. 4606

Χρονολογική κατάταξη αποσπάσματων

 1. Ξενοφών. Cyropaedia (5-4 B.C.) Book 7 ch.5 section 79 line 2

 2. Πλάτων. Lysis (5-4 B.C.) Stephanus page 211 section d line 2

 3. TESTAMENTA XII PATRIARCHARUM Hagiogr. et

 ἀπορρίψατε τὸν θυμὸν καὶ πᾶν ψεῦδος, καὶ ἀγαπήσατε τὴν

 4. Βέττιος Βάλενς. Anthologiarum libri ix {1764.001} (A.D. 2)

 5. Βέττιος Βάλενς. Anthologiarum libri ix {1764.001} (A.D. 2)

 6. Βέττιος Βάλενς. Anthologiarum libri ix {1764.001} (A.D. 2)

 7. Ωριγένης. . Scholia in Lucam (fragmenta e cod. Venet. 28)

 8. Γρηγόριος Νϋσσης. . De oratione dominica orationes v

 9. Γρηγόριος Νϋσσης. . Orationes viii de beatitudinibus

 10. Γρηγόριος Νϋσσης. . Ad imaginem dei et ad similitudinem

 11. Γρηγόριος Νϋσσης. . De opificio hominis {2017.079} (A.D. 4)

 12. Ευσέβιος. . Commentaria in Psalmos {2018.034} (A.D. 4)

ὁμοῦ μὲν καὶ αὐτοὺς γυμνάζων διὰ τῆς πτωχείας,

 13. Γρηγόριος Ναζιανζηνός. In sancta lumina (orat. 39)

 14. Αθανάσιος θεολόγος. . Sermo contra Latinos [Sp.] {2035.083}

 15. Αθανάσιος θεολόγος. . Sermo contra Latinos [Sp.] {2035.083}

 16.Βασίλειος Καισαρείας. Homiliae super Psalmos {2040.018}

 17.Βασίλειος Καισαρείας. Regulae morales {2040.051} (A.D. 4)

μὴ ἔχοντι· καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω.

 18. Σωκράτης Σχολαστικός. Historia ecclesiastica {2057.001}

 19. Ιωάννης Χρυσόστομος. In epistulam i ad Corinthios

 20. Ιωάννης Χρυσόστομος. Contra ludos et theatra {2062.175}

 21. Θεοδώρετος. Interpretatio in xii prophetas minores

 22. Κύριλλος Αλεξανδρινός. De sancta trinitate [Sp.] {4090.123}

 23. Ερμίας. In Platonis Phaedrum scholia {2317.001} (A.D. 5)

 24. Προκόπιος. Commentarii in Isaiam {2598.004} (A.D. 5-6)

 25. Ιωάννης Μαλαλάς. Chronographia {2871.001} (A.D. 5-6)

 26.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum

27.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones

 Ζʹ. Περὶ φίλων χρηστῶν.

 28.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum

 29.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum

 30.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum

 31.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum

 32.Ιωάννης Δαμασκηνός. Sacra parallela (recensiones secundum

 33.Ιωάννης Δαμασκηνός. De sancta trinitate (fragmentum)

 34.Ιωάννης Δαμασκηνός. De sancta trinitate (fragmentum)

 35.Ιωάννης Δαμασκηνός. De virtutibus et vitiis (fragmenta) [Sp.]

 36. Εφραίμ ΑινειανόςChronicon imperatorum Romanorum

 37. Εφραίμ ΑινειανόςChronicon imperatorum Romanorum

 38. Εφραίμ ΑινειανόςChronicon imperatorum Romanorum

ἡδύς, χαρίεις, εὐπρεπὴς ὄψιν ἄγαν,

 39. Εφραίμ ΑινειανόςChronicon imperatorum Romanorum

 40. ANONYMI MEDICI Med. Διάγνωσις περὶ τῶν ὀξέων καὶ

Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα

Πλούταρχος. De cupiditate divitiarum (523c-528b)

μὲν πόνους ὑπομένουσι τὰς δ' ἡδονὰς οὐκ ἔχουσιν. ὁ γοῦν

σαπρὰ γὰρ ἁ τρύξ’. ἄγε σὺ κυκᾷς ὑφάπτεις, ὦ πόνηρε,

Φίλων Ιουδαίος. De fuga et inventione Section 84, line 2

τε δικαιότατος, καὶ οὐκ ἔστιν αὐτῷ ὁμοιότερον οὐδὲν ἢ ὃς ἂν ἡμῶν αὖ

Φίλων Ιουδαίος. De specialibus legibus (lib. i-iv) Book 1, section 120,

πραι τινὸς ἐξανθήσασαι κατάσχωσιν ἢ καὶ γονορρυής τις γένηται τῶν

γείτονες τὰ πολλὰ συνέστιοι καὶ ὁμοτράπεζοι· δέος γάρ, μὴ προῆταί τις

Φίλων Ιουδαίος. De specialibus legibus (lib. i-iv) Book 2, section 89,

ἐν τοῖς πόνοις προγηράσαντες ὑπομενοῦσιν, ἀλλὰ πρὸς μήκιστον

Φίλων Ιουδαίος. De virtutibus Section 226, line 1

οἱ δ' ἐκ τούτων νόθοι παῖδες γνησίων οὐδὲν διήνεγκαν, οὐ μόνον

Καινή Διαθήκη. Evangelium secundum Lucam Ch.3, section 11, line 2