Α

Τράπεζα θεμάτων

ΩΜ
για την Α' Λυκείου

ΗΘ
με τις απαντήσεις τους
Ενότητα
ΤΖ
Διάλογος
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Ο διάλογος και οι ομαδικές δραστηριότητες στην τάξη (5538, 5544, 5548, 5552) . . . . . 5

Ο χαρακτήρας του γνήσιου διαλόγου (21531, 21532, 21533, 21534) . . . . . . . . . . . . 14

Κείμενο 1ο Ο αυθεντικός διάλογος, Κείμενο 2ο Η Συνομιλία (21536, 21537) . . . . . . . . 24

Αντηχήσεις (21818, 21819, 21821) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Η χαμένη χαρά τού να μαθαίνεις (21822, 21823, 21824) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Ο διαδικτυακός διάλογος (22027, 22028, 22029) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

3
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (5538, 5544, 5548, 5552)

[Ο διάλογος και οι ομαδικές δραστηριότητες στην τάξη]

Η τυπική διαδικασία καθημερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού-μαθητή στην τάξη και στο

σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια στον μαθητή να εμπλακεί σε δραστηριότητες οι οποίες
καλλιεργούν σε ικανοποιητικό βαθμό τον διερευνητικό λόγο. Για να ξεπεραστεί αυτή η αδυνα-

Α
μία, ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιες ομαδικές δραστηριότητες στη σχολική

ΩΜ
τάξη που θα δώσουν τη δυνατότητα στους μαθητές να ανταλλάξουν απόψεις, καλλιεργώντας
έτσι όχι μόνο τον προφορικό λόγο αλλά και την κοινωνική δεξιότητα της συνεργασίας.
Καθώς τα παιδιά συνεργάζονται σε μια ομαδική δραστηριότητα, έχουν την ευκαιρία πρώτα
από όλα να διατυπώσουν κάποιες προτάσεις και να διερευνήσουν με τα άλλα μέλη της ομάδας
αν μπορούν αυτές να τεθούν σε εφαρμογή. Επειδή όμως τα παιδιά συνεργάζονται στο πλαίσιο

ΗΘ
της ομάδας και δεν ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, δεν πιέζονται να διατυπώσουν απόψεις
απόλυτα επεξεργασμένες. Έτσι, έχουν την ευκαιρία να καταθέσουν δοκιμαστικά μια ιδέα, που
μπορεί τα άλλα παιδιά να τη συζητήσουν, να την υιοθετήσουν ή να την τροποποιήσουν. Με
αυτόν τον τρόπο δεν καλλιεργούν μόνο τον λόγο αλλά αναπτύσσουν παράλληλα την κοινωνική
δεξιότητα της συνεργασίας. Όπως είναι γνωστό, στο σχολείο οι μαθητές αποκτούν κυρίως
ΤΖ
την εμπειρία του ανταγωνισμού παρά της συνεργασίας, γι’ αυτό πολλές φορές δυσκολεύο-
νται να συνεργαστούν. Ωστόσο, μια σύγχρονη κοινωνία χρειάζεται πολίτες που μπορούν να
λειτουργήσουν ως μέλη μιας ομάδας και η ομαδική εργασία αποτελεί το πρώτο βήμα προς
ΧΑ

αυτή την κατεύθυνση.

Η συμμετοχή του παιδιού σε μια τέτοια δραστηριότητα, που το υποχρεώνει να υποστηρίξει
τις απόψεις του μπροστά σε άλλους, το κάνει να αποκτήσει βαθμιαία εμπιστοσύνη στον εαυτό
του και στις ιδέες του. Αλλά και η συνεργασία ενός παιδιού με συμμαθητές του, που βλέπουν
τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και έχουν πολλές διαφορετικές εμπειρίες
ΙΣ

και πολιτιστικό υπόβαθρο, το εξαναγκάζει να λάβει υπόψη του την ώρα που μιλάει και τις
ανάγκες των ακροατών του. Έτσι, είναι επόμενο να μειωθεί ο εγωκεντρισμός του, αφού είναι
ΣΕ

υποχρεωμένο να συνυπολογίσει τις ιδέες των συνεργατών του.

Τέλος, η συμμετοχή σε συζήτηση καλλιεργεί όχι μόνο την ομιλία αλλά και την ακρόαση,
ΔΟ

αφού το παιδί, για να εκπληρώσει τον ρόλο του, θα πρέπει να ακούει προσεκτικά τις απόψεις
των μελών της παρέας, για να μπορέσει να αντιδράσει κατάλληλα. Κι αυτό αποτελεί σημαντικό
στοιχείο για μια επιτυχημένη συνεργασία. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι, συμμε-
ΕΚ

τέχοντας οι μαθητές σε ομάδες, όπου συζητείται ένα θέμα, αυξάνουν όχι μόνο τις ευκαιρίες
να μιλούν, αλλά και τις δυνατότητες να επεξεργάζονται ποικίλα θέματα.

Γ. Μπασλής. (2006). Εισαγωγή στη διδασκαλία της γλώσσας. Μια σύγχρονη

ολιστική και επικοινωνιακή προσέγγιση, 128-129. Αθήνα: Νεφέλη (διασκευή)

5
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (5538)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Με ποιον τρόπο, σύμφωνα με το κείμενο, η συνεργασία σε μια ομαδική δραστηριότητα

στην τάξη και στο σχολείο προωθεί τον διάλογο; (60- 80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. α. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή
στη δεύτερη παράγραφο (Καθώς … κατεύθυνση) του κειμένου.
(μονάδες 5)

Α2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση καθεμιάς από αυτές.

(μονάδες 5)

Β1. (Μονάδες 10) ΗΘ

Β1. «Η συμμετοχή σε συζήτηση καλλιεργεί όχι μόνο την ομιλία αλλά και την ακρόαση».
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60
ΤΖ
λέξεων.
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΧΑ

Β2. α. Να δώσετε ένα νέο, κυριολεκτικό/δηλωτικό τίτλο στο κείμενο που να περιέχει τη
λέξη/φράση: ομάδα ή συνεργατική δραστηριότητα.
(μονάδες 5)

Β2. β. Να δώσετε ένα νέο, μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο στο κείμενο που να περιέχει
τη λέξη: διάλογος.
ΙΣ

(μονάδες 10)
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

6
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (5538)

Α1. Οι συνεργατικές δραστηριότητες στην τάξη και το σχολείο προωθούν το διάλογο των
μαθητών, σύμφωνα με το παραπάνω κείμενο. Το παιδί συμμετέχοντας σε μια ομαδική
δραστηριότητα καλλιεργεί τον προφορικό λόγο, ανταλλάσσει απόψεις με τους συμμα-
θητές του και τις υποστηρίζει. Επίσης, βλέπει τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές
γωνίες και μέσα από τη συζήτηση λαμβάνει υπόψη του τις ανάγκες των ακροατών του.

Α
Συνεπώς, οι ευκαιρίες για ομιλία και διάλογο αυξάνονται.

ΩΜ
Α2. α. Έτσι, έχουν … Ωστόσο, μια σύγχρονη

Α2. β. Έτσι: δηλώνει συμπέρασμα, Ωστόσο: εκφράζει αντίθεση

Β1. Ο διάλογος είναι μέσο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και προϋποθέτει τον λόγο

ΗΘ
και τον αντίλογο. Όταν είναι γόνιμος διευρύνεται ο πνευματικός ορίζοντας των ανθρώ-
πων και καλλιεργείται η υπευθυνότητα και η πρωτοβουλία. Η συμμετοχή σε συζήτηση
καλλιεργεί όχι μόνο την ομιλία αλλά και την ακρόαση. Συνεπώς τα άτομα ερχόμενα
σε επαφή δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για το σεβασμό της διαφορετικής
γνώμης και την αναγνώριση της αξίας τους.
ΤΖ
Β2. α. Οι συνεργατικές δραστηριότητες στο σχολείο και η αξία τους

Β2. β. Η καλλιέργεια του διαλόγου στα πλαίσια της σχολικής ομάδας

ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

7
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (5544)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η τυπική διαδικασία της επικοινωνίας εκπαι-
δευτικού - μαθητή στην τάξη και πώς μπορεί να βελτιωθεί; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου (Καθώς τα παιδιά … κατεύθυνση)
του κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
B1. «Μια σύγχρονη κοινωνία χρειάζεται πολίτες που μπορούν να λειτουργήσουν ως μέλη μιας
ομάδας». Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο
50-60 λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

B2. Να επισημάνετε στο κείμενο τρία παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης

της γλώσσας.
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

8
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (5544)

Α1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η καθημερινή επικοινωνία εκπαιδευτικού-μαθητή είναι

μια τυπική διαδικασία, η οποία δεν προσφέρει πολλές δυνατότητες για έναν ουσιαστικό
διάλογο. Οι δραστηριότητες στις οποίες εμπλέκεται ο μαθητής δεν καλλιεργούν ικανο-
ποιητικά τον προφορικό και διερευνητικό λόγο. Για να βελτιωθεί αυτή η αδυναμία της
εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι απαραίτητο ο εκπαιδευτικός να οργανώνει ομαδικές

Α
δραστηριότητες στη σχολική τάξη. Αυτές θα προωθήσουν το διάλογο ανάμεσα στους
μαθητές, τη συνεργασία και την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: Καθώς … εφαρμογή
Λεπτομέρειες: Επειδή … συνεργαστούν
Κατακλείδα: Ωστόσο … κατεύθυνση

ΗΘ
Β1. Μια σύγχρονη κοινωνία χρειάζεται πολίτες που μπορούν να λειτουργήσουν ως
μέλη μιας ομάδας. Για το λόγο αυτό, ο ρόλος των ομαδικών δραστηριοτήτων στην εκ-
παιδευτική διαδικασία είναι σπουδαίος, καθώς προετοιμάζει τους μελλοντικούς πολίτες
να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο. Οι ομαδικές σχολικές εργασίες προσφέρουν τη
ΤΖ
δυνατότητα στους μαθητές να αναπτύξουν διάλογο, να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες
και να σέβονται τη διαφορετική άποψη. Συνεπώς, η τυπική πατροπαράδοτη σχέση εκ-
παιδευτικού – μαθητή πρέπει να αλλάξει και να ο μαθητής να αναλάβει άλλους ρόλους.
ΧΑ

Β2. δεν καλλιεργούν μόνο τον λόγο,

μια ιδέα […] να την υιοθετήσουν,
η ομαδική εργασία αποτελεί το πρώτο βήμα.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

9
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (5548)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, σύμφωνα με το κείμενο, ο προφορικός λόγος καλλιεργείται στο πλαίσιο μιας
ομαδικής δραστηριότητας; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στη δεύτερη παράγραφο (Καθώς τα παιδιά … κατεύ-
θυνση) και την τέταρτη παράγραφο (Τέλος … θέματα) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1 (Μονάδες 10)

ΗΘ
B1. «Στο σχολείο τα παιδιά αποκτούν κυρίως την εμπειρία του ανταγωνισμού παρά της συ-
νεργασίας». Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο
50-60 λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους ειδικού λεξιλογίου.

(μονάδες 10)
ΧΑ

Β2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

(μονάδες 5)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

10
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (5548)

Α1. Σύμφωνα με το κείμενο, οι ομαδικές δραστηριότητες στη σχολική τάξη καλλιεργούν τον
προφορικό λόγο των μαθητών. Με τη συμμετοχή τους σε τέτοιου είδους δραστηριότητες
υποχρεώνονται να συνομιλήσουν, να υποστηρίξουν την άποψή τους ή να υιοθετήσουν
κάποια άλλη ή ακόμη και να την τροποποιήσουν μέσα στα πλαίσια ενός γόνιμου διαλόγου.
Καθώς τα παιδιά συνεργάζονται έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν την πρόταση τους

Α
και στη συνέχεια να διερευνήσουν με τα άλλα μέλη της ομάδας αν αυτές οι προτάσεις
είναι εφαρμόσιμες.

ΩΜ
Α2. 2η παράγραφος: Η συνεργασία απαραίτητο στοιχείο του σχολείου
4η παράγραφος: Ο μαθητής ομιλητής και ακροατής

Β1. Το σχολείο ήταν και είναι καθρέφτης της κοινωνίας και μέσα από τη συμπεριφορά των

ΗΘ
παιδιών αποτυπώνεται ο σύγχρονος τρόπος σκέψης. Για το λόγο αυτό, το σχολείο οφείλει
να προετοιμάσει τους μελλοντικούς πολίτες να λειτουργούν ως μέλη μιας ομάδας και να
αλληλοβοηθούνται. Όμως, στο σχολείο τα παιδιά αποκτούν κυρίως την εμπειρία του
ανταγωνισμού παρά της συνεργασίας. Συνεπώς, οι εκπαιδευτικοί οφείλουν μέσα από
τις ομαδικές δραστηριότητες να προωθήσουν το διάλογο και τη συνεργασία.
ΤΖ
Β2. α. διερευνητικός λόγος, ομαδικές δραστηριότητες
ΧΑ

Β2. β. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ειδικούς όρους για να τεκμηριώσει το λόγο του και να
είναι το ύφος του επιστημονικό.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

11
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (5552)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Με ποιον τρόπο, σύμφωνα με το κείμενο, η συνεργασία σε μια ομαδική δραστηριότητα

στην τάξη προάγει την επικοινωνία; (60 - 80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην τρίτη παράγραφο (Η συμμετοχή … των συνεργατών
του) και την τέταρτη παράγραφο (Τέλος … θέματα) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
B1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις με
έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: συνεργασίας, ανταγωνισμού,
απόψεις, διαφορετικές εμπειρίες, συμμετοχή σε συζήτηση.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

B2. Στις παρακάτω προτάσεις του κειμένου ποιες από τις λέξεις με την έντονη γραφή χρη-
σιμοποιούνται κυριολεκτικά/δηλωτικά και ποιες μεταφορικά/συνυποδηλωτικά;
ΧΑ

1. «Έτσι, έχουν την ευκαιρία να υιοθετήσουν μια ιδέα ή να την τροποποιήσουν».

(μονάδες 5)

2. «Με αυτόν τον τρόπο δεν καλλιεργούν μόνο τον λόγο».

(μονάδες 5)

3. «Η συμμετοχή του παιδιού σε μια τέτοια δραστηριότητα […] το κάνει να αποκτήσει

ΙΣ

βαθμιαία εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ιδέες του».

(μονάδες 5)
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

12
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (5552)

Α1. Οι ομαδικές δραστηριότητες στην τάξη καλλιεργούν τη συνεργασία και προάγουν την
επικοινωνία, σύμφωνα με το παραπάνω κείμενο. Οι μαθητές με τη συμμετοχή τους σε
τέτοιου είδους δραστηριότητες υποχρεώνονται να αναπτύξουν διάλογο και να υποστηρί-
ξουν την άποψή τους ή να υιοθετήσουν κάποια άλλη ή ακόμη και να την τροποποιήσουν
μέσα στα πλαίσια της γόνιμης συνεργασίας. Επίσης, η ομαδική συζήτηση καλλιεργεί όχι

Α
μόνο την ομιλία αλλά και την ακρόαση, καθώς είναι απαραίτητος ο σεβασμός απέναντι
στο συνομιλητή. Συνεπώς, οι μαθητικές ομάδες προωθούν την επικοινωνία.

ΩΜ
Α2. 3η παράγραφος: Η αξία των ομαδικών δραστηριοτήτων
4η παράγραφος: Ο μαθητής ομιλητής και ακροατής

Β1. Η συμμετοχή σε συζήτηση καλλιεργεί την προσωπικότητα και την κοινωνικότητα των

ΗΘ
ανθρώπων. Οι συνομιλητές ανταλλάσσουν τις διαφορετικές εμπειρίες τους, τις ιδέες και
τις απόψεις τους μαθαίνοντας όχι μόνο να είναι ομιλητές αλλά και ακροατές. Παρόλο
που η σύγχρονη κοινωνία ευνοεί τον ανταγωνισμό, όταν ο διάλογος είναι γόνιμος
επιτυγχάνεται η συνεργασία ανάμεσα στα άτομα.
ΤΖ
Β2. 1. μεταφορική χρήση, 2. μεταφορική χρήση, 3. κυριολεκτική χρήση
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

13
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21531, 21532, 21533, 21534)

[Ο χαρακτήρας του γνήσιου διαλόγου]

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο διάλογος είναι η πιο πολιτισμένη, αλλά και η πιο απαιτητική
μορφή επικοινωνίας, καθώς προϋποθέτει και αναπτύσσει τις αρετές που βρίσκονται στα θεμέλια
της πολιτισμένης ζωής. Ο σκοπός του διαλόγου δεν είναι η πειθώ ή η άσκηση επιρροής, αλλά

Α
η ανάδειξη των ανησυχιών, των προβληματισμών, των συναισθημάτων και των αξιών των

ΩΜ
συνομιλητών. Σαν τη γνήσια επιστημονική έρευνα ο διάλογος δεν έχει προκαθορισμένους ή
οριοθετημένους στόχους. Ο χαρακτήρας του καθορίζεται από τους κανόνες που ενυπάρχουν
μέσα στα γλωσσικά παιχνίδια και από τις ηθικές και διανοητικές αρετές, που συγκροτούν τον
χαρακτήρα αυτών που συνδιαλέγονται.
Γι’ αυτό τον λόγο ο διάλογος δε χρειάζεται διευθυντές, προπονητές, αρχηγούς ή επι-

ΗΘ
θεωρητές, οι οποίοι συνήθως προσπαθούν να επιβάλουν τις δικές τους απόψεις, αξίες και
τρόπους ζωής. Αντίθετα, ο διάλογος και ο πολιτισμός που στηρίζεται πάνω σε αυτόν, είναι
πάντοτε ελεύθεροι και ανοιχτοί και δεν μπορούν να επιζήσουν κάτω από αυταρχικές ιδεολο-
γίες και μονόλογους. Οι συμμετέχοντες σ’ αυτόν δεν οχυρώνονται πίσω από τα αγαπημένα
τους συνθήματα, δόγματα ή προκαταλήψεις, δε δίνουν προστάγματα και αποφεύγουν να
ΤΖ
συμπεριφέρονται σαν προφήτες, νομοθέτες ή επαναστάτες. Εκφράζουν τις αμφιβολίες και
τις γνώμες τους, τις ελπίδες και τους φόβους τους, τις επιθυμίες και τα σχέδιά τους και
ακούνε τους συνομιλητές τους με σεβασμό, κατανόηση και υπομονή. Αυτό δε σημαίνει ότι
ΧΑ

δε διαφωνούν με τους συνομιλητές τους, αλλά οι διαφωνίες τους αποτελούν ευκαιρίες για
περισσότερη αυτοεξέταση, κατανόηση και περίσκεψη και όχι αφορμές για αυτοπροβολή ή
προσβολή των άλλων.
Στον γνήσιο διάλογο υπερβαίνουμε τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και την επιθυμία για
αυτοπροβολή και στρέφουμε την προσοχή μας στις σκέψεις του συνομιλητή μας και στις
ΙΣ

απαιτήσεις του προβλήματος που συζητούμε. Χωρίς μια τέτοια υπέρβαση - που έχει τις ρίζες
της στον χαρακτήρα και στο όραμά μας για μια πολιτισμένη ζωή - δεν μπορεί να υπάρξει
ΣΕ

εποικοδομητικός και δημιουργικός διάλογος. Ο γνήσιος διάλογος έχει το δικό του ρυθμό
και τη δική του αρμονία χωρίς κακόφωνους και σκληρούς ήχους.
ΔΟ

Όταν, λοιπόν, υπολογίσουμε την τεράστια σημασία των αρετών του διαλόγου, τότε μπο-
ρούμε να κατανοήσουμε τον σημαντικό ρόλο του σχολείου στην καλλιέργεια του διαλόγου
και στον περιορισμό της λογικής της βίας, η οποία χαρακτηρίζει την εποχή μας. Πολλά
ΕΚ

παιδιά μεγαλώνουν με την πεποίθηση ότι η βία είναι το αποτελεσματικότερο μέσο για την
επίλυση των προβλημάτων τους, που προκύπτουν στην καθημερινότητα και στις σχέσεις
τους με τους άλλους. Για τη διαμόρφωση αυτής της αντίληψης δεν ευθύνονται τα ίδια, αλλά
τα ερεθίσματα, που δέχονται καθημερινά από την ευρύτερη κοινωνία, από τις σχέσεις μέσα
στην οικογένεια, από τη συμπεριφορά των μεγαλυτέρων, από τη στάση των πρωταγωνιστών
κινηματογραφικών ταινιών.
Με δεδομένη, επομένως, την παραπάνω κοινωνική πραγματικότητα, το σχολείο, σε πείσμα

14
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

των κοινωνικών συνθηκών και καταστάσεων, πρέπει να λειτουργεί ως χώρος διαμόρφωσης

ήθους. Χρειάζεται να προβάλει σωστές κατευθυντήριες αρχές για τη ζωή του νέου και να
τού μαθαίνει ότι ο διάλογος και όχι η βία είναι το πιο πολιτισμένο, δημοκρατικό, αλλά και
αποτελεσματικό μέσο επίλυσης των όποιων διαφορών.

A. Καπεζίδης, στο ηλεκτρονικό περιοδικό 24γράμματα,

29.9.2014 (διασκευή)

Α
ΩΜ
ΗΘ
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

15
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21531)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιος είναι, σύμφωνα με το κείμενο, ο ρόλος του σχολείου στην καλλιέργεια του δια-
λόγου; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της πρώτης παραγράφου (Δεν υπάρχει… συνδιαλέγονται)
του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: ανάδειξη των ανησυχιών, (να) επιβάλουν, διαφωνούν,
υπέρβαση, επίλυση των προβλημάτων. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμμα-
τικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κλπ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. θεμέλια: Με την υπογραμμισμένη λέξη να δημιουργήσετε μία πρόταση, στην οποία η
ΧΑ

χρήση της λέξης να είναι κυριολεκτική/δηλωτική.

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

16
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21531)

Α1. Το σχολείο αποτελεί προνομιακό χώρο καλλιέργειας και άνθισης του διαλόγου. Η παιδα-
γωγική διαχείρηση της συμπεριφοράς των νέων, προτάσσει το διάλογο και τη συνενόηση,
από τη βία και τη λογική της σύγκρουσης που γοητεύει ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας.
Το σχολείο οφείλει ν’ απορροφά τους κραδασμούς της βιαιότητας των κοινωνικών θε-
σμών, να μορφοποιεί την οργή των νέων σε θετική διέξοδο και να επιμένει πεισματικά

Α
στη διαλογική, δημοκρατική συνεννόηση. Τελικά ο ρόλος του σχολείου αναδεικνύεται
σε κρίσιμο παράγοντα καλλιέργειας του διαλόγου.

ΩΜ
Α2. Θεματική περίοδος: Δεν υπάρχει … ζωής
Λεπτομέρειες-Σχόλια: Ο σκοπός … συνδιαλέγονται
Πρόταση Κατακλείδα: Δεν υπάρχει

ΗΘ
Β1. Το σχολείο είναι ο φυσικός χώρος έκφρασης και ανάδειξης των ανησυχιών των νέων.
Εδώ οι νέοι μπορούν να συζητούν ελεύθερα, να διαφωνούν, χωρίς όμως να επιδιώκουν
να επιβάλουν τη γνώμη τους. Οι αντιφατικές απόψεις που εκφράζουν, μπορούν να οδη-
γήσουν σε μια σύνθεση, μέσα από την υπέρβασή τους. Έτσι οδηγούνται στην επίλυση
ΤΖ
των προβλημάτων, που δοκιμάζουν τις αντοχές τους.

Β2. Τα θεμέλια των σύγχρονων κατοικιών τηρούν όλες τις σύγχρονες αντισεισμικές προδι-
αγραφές.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

17
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21532)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με το κείμενο, η σημασία του διαλόγου; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

Α2. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου (Γι’ αυτό τον λόγο… των άλλων)

ΩΜ
του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε από μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη
γραφή: πολιτισμένη, διάλογος, διαφωνίες, βίας, κατευθυντήριες αρχές. (Μπορείτε να
διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος
κλπ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να εντοπίσετε στο κείμενο τρεις λέξεις/φράσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται με μετα-

φορική/συνυποδηλωτική σημασία.
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

18
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21532)

Α1. Ο διάλογος, αποτελεί συστατικό στοιχείο μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ενσωμα-
τώνει αξίες υψηλών προδιαγραφών ενός πολιτισμένου κόσμου. Μέσα από το διάλογο,
αναπτύσσονται οι αρετές και οι αξίες που οικοδομούν μια δημοκρατική και πολιτισμένη
κοινωνία. Παράλληλα, μέσα απ’ το διάλογο εκφράζονται οι ανησυχίες και οι προβλημα-
τισμοί των πολιτών, απελευθερώνονται συναισθήματα και επιτυγχάνεται ουσιαστική και

Α
γόνιμη επικοινωνία. Έτσι ο διάλογος λειτουργεί εκτονωτικά και αμβλύνει αντιπαραθέσεις
και συγκρούσεις, αναδεικνύοντας τη σύνθεση, ως κρίσιμο πεδίο συνεννόησης και αρ-

ΩΜ
μονικής συνύπαρξης.

Α2. Θεματική περίοδος: Γι’ αυτό τον λόγο … ζωής

Λεπτομέρειες-Σχόλια: Αντίθετα … των άλλων

ΗΘ
Πρόταση Κατακλείδα: Δεν υπάρχει

Β1. - Η κοινωνία που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, χαρακτηρίζεται πολιτισμένη.

- Ο εποικοδομητικός διάλογος, απαιτεί την ανοχή της διαφορετικής άποψης.
- Οι διαφωνίες λύνονται με τη βοήθεια ενός γόνιμου διαλόγου.
ΤΖ
- Η τηλεόραση καθημερινά αναφέρει περιστατικά βίας.
- Κάθε οικογένεια έχει τις δικές της κατευθυντήριες αρχές λειτουργίας.
ΧΑ

Β2. - υπέρβαση έχει τις ρίζες της στο χαρακτήρα.

- ο γνήσιος διάλογος έχει το δικό του ρυθμό.
- το σχολείο σε πείσμα των κοινωνικών συνθηκών.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

19
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21533)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιες είναι, σύμφωνα με το κείμενο, οι προϋποθέσεις του γνήσιου και εποικοδομητικού
διαλόγου; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται νοηματικά η τέταρτη με την πέμπτη
παράγραφο του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε από μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη
γραφή: συνομιλητών, προκαθορισμένους […] στόχους, κατανόηση και υπομονή,
εποικοδομητικός […] διάλογος, μέσο επίλυσης των […] διαφορών. (Μπορείτε να
διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος
ΤΖ
κλπ.)
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΧΑ

Β2. επιθεωρητές, οχυρώνονται, επαναστάτες: Να σχηματίσετε τρεις προτάσεις χρησιμοποι-

ώντας σε καθεμιά από αυτές μία από τις υπογραμμισμένες λέξεις της δεύτερης παρα-
γράφου του κειμένου. Να φροντίσετε ώστε σε κάθε πρόταση να φαίνεται η μεταφορική/
συνυποδηλωτική χρήση της κάθε λέξης.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

20
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21533)

Α1. Οι προϋποθέσεις του γνήσιου και εποικοδομητικού διαλόγου, απαιτούν την αδογμάτιστη
σκέψη, την απελευθέρωση από προκαταλήψεις και στείρες εμμονές, με την παράλληλη
κατανόηση και υπομονή στους συνομιλητές μας. Παράλληλα απαιτούν υπέρβαση των
προσωπικών φιλοδοξιών, του εγωκεντρικού ναρκισσισμού μας και της επιθυμίας για
αυτοπροβολή και προσωπική ανάδειξη. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει ο διάλογος να

Α
διολισθαίνει σε προσβολή και ενοχοποίηση της διαφορετικής άποψης. Συμπερασματικά,
όλες αυτές οι προϋποθέσεις συνθέτουν ένα γνήσιο διάλογο που αμβλύνει τις αντιπαρα-

ΩΜ
θέσεις και γεφυρώνει αντιθέσεις.

Α2. Η σύνδεση επιτυγχάνεται με τη μεταβατική λέξη «επομένως» που δηλώνει συμπέρασμα.

Β1. - Οι κανόνες δεοντολογίας ενός διαλόγου απαιτούν αμοιβαίες υποχωρήσεις των συνο-

μιλητών.

ΗΘ
- Το σχολείο οφείλει να έχει προκαθορισμένους και σαφείς παιδαγωγικούς στόχους.
- Η κατανόηση και η υπομονή, αποτελούν στοιχεία χρήσιμα στις δυσκολίες της ζωής.
- Ο σεβασμός στο συνομιλητή είναι στοιχείο ενός εποικοδομητικού διαλόγου.
ΤΖ
- Σε μια ευνομούμενη κοινωνία, οι νόμοι είναι το μόνο μέσο επίλυσης των διαφορών,
των πολιτών.
ΧΑ

Β2. - Ο δάσκαλος δε μπορεί να λειτουργεί ως επιθεωρητής των ιδεών και των απόψεων του
μαθητή.
- Η καλή φιλία οχυρώνεται μόνο πίσω από αληθείς και τίμιες σχέσεις.
- Συνήθως οι νέοι είναι επαναστάτες καινοτόμων ιδεών.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

21
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21534)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με το κείμενο, η σχέση του διαλόγου με τον πολιτισμό; (60-80
λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται νοηματικά η πρώτη με τη δεύτερη
παράγραφο του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: οριοθετημένους στόχους, σεβασμό, δημιουργικός διά-
λογος, αρετών, ήθους. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως
προς την πτώση, τον αριθμό κλπ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. «Στον γνήσιο διάλογο υπερβαίνουμε τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και την επιθυμία
ΧΑ

για αυτοπροβολή και στρέφουμε την προσοχή μας στις σκέψεις του συνομιλητή μας και
στις απαιτήσεις του προβλήματος που συζητούμε.». Να αιτιολογήσετε την επιλογή του
πομπού να χρησιμοποιήσει πρώτο πληθυντικό πρόσωπο στο παραπάνω τμήμα λόγου της
τρίτης παραγράφου (Στον γνήσιο… ήχους) του κειμένου.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

22
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21534)

Α1. Ο διάλογος αποτελεί εργαλείο για κάθε ευγενικό και αληθινό, καθώς πάνω σ’ αυτές τις
αρετές θεμελιώθηκε η πολιτισμένη ζωή της ανθρώπινης κοινωνίας. Μέσα από το διά-
λογο, κατοχυρώνονται οι ηθικές και διανοητικές αρετές, που συγκροτούν τη βάση της
αρμονικής συνύπαρξης και σφυρηλατούν το στίγμα του ανθρωποκεντρικού πολιτισμού.
Ως συνέπεια, ο άνθρωπος απελευθερώθηκε από ένστικτα, δεισιδαιμονίες, τα δεσμά της

Α
σκέψης του και διεκδίκησε την αισθητική και ομορφιά. Τελικά υπήρξε το πραγματικό
μέσο για την ανάπτυξη του πολιτισμού.

ΩΜ
Α2. «Γι’ αυτό τον λόγο» = αίτιο-αποτέλεσμα (αιτιώδης σχέση)

B1. Ο δημιουργικός διάλογος δεν εγκλωβίζεται, ούτε εξαντλείται σε οριοθετημένους στό-

χους, αλλά διαχέεται στην αγωνιώδη αναζήτηση της αλήθειας και της πληρέστερης δυ-

ΗΘ
νατής επικοινωνίας. Απαραίτητη βέβαια προϋπόθεση για τούτο, αποτελεί ο ανυπόκριτος
σεβασμός στο ήθος και στις αρετές των συνομιλητών. Ένας εποικοδομητικός λοιπόν
διάλογος προωθεί τη σκέψη και ενσωματώνει αξίες που χαρακτηρίζουν έναν πολιτισμένο
λαό.
ΤΖ
B2. Επιλέγοντας το α' πληθυντικό ο συγγραφέας επιδιώκει να δώσει στο κείμενό του αμε-
σότητα, οικειότητα και συναισθηματική προσέγγιση. Παράλληλα, προσδίδει στο κείμενο
καθολικότητα, γιατί εντάσσει και τον εαυτό του στην επίλυση του προβλήματος, δίνοντας
ΧΑ

έτσι στο λόγο, την απαραίτητη πειστικότητα αλλά και φιλική διάθεση, λόγω της προσω-
πικής του εμπλοκής στο θέμα.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

23
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21536, 21537)

Κείμενο 1
Ο αυθεντικός διάλογος

Η παραδοχή, που αποτελεί το λογικό θεμέλιο του αυθεντικού διαλόγου, μπορεί να διατυ-

Α
πωθεί ως εξής: «Διαλέγομαι» με τον άλλο ή τους άλλους, επειδή αναγνωρίζω ότι κανείς μας
δεν είναι αποκλειστικός κάτοχος της αλήθειας. Παραδέχομαι δηλαδή ότι όποιος δε συμφωνεί

ΩΜ
μαζί μου όχι από άγνοια του θέματος ή από πείσμα, αλλά από τη διαφορετική θέση που
έχει πάρει απέναντι στο ζητούμενο, είναι πολύ πιθανό ότι κατέχει, όπως και εγώ, ένα μέρος
της αλήθειας. Αυτό το «μέρος» έχει δικαίωμα και είναι συμφέρον μου να ακουστεί και, εάν
αποδειχτούν γνήσιοι οι τίτλοι της εγκυρότητάς του, να «συνυπάρξει» με εκείνο που εγώ
ισχυρίζομαι ότι κατέχω.

ΗΘ
Όμως, για να ελευθερώσει πραγματικά τον στοχασμό, ο διάλογος πρέπει να αναπτύσσε-
ται με συνεχή βηματισμό προς τα εμπρός, καθώς πότε το ένα πρόσωπο και πότε το άλλο θα
πιάνει το νήμα των σκέψεων, για να το πάει παραπέρα, και θα είναι πάντα έτοιμο να υποστεί
αμείλικτο έλεγχο για τις «θέσεις» και τις «αρνήσεις» του. Το καλό παιχνίδι είναι και εδώ να
ΤΖ
πετάει η μπάλα από χέρι σε χέρι και να μην πέφτει κάτω, ώσπου να φτάσει στο τέρμα.
Επομένως, επιτυχημένος είναι ο διάλογος που, αν και έχει προγραμματιστεί η πορεία
του, δεν αποκλείει τις εκπλήξεις «καθ’ οδόν». Με τους αιφνιδιασμούς, που προκαλούν οι
ΧΑ

«απρόβλεπτες επιθέσεις», ανοίγονται στη συζήτηση δρόμοι, πολλές φορές ανυποψίαστοι,

με αποτέλεσμα να έρχεται στην επιφάνεια μια νέα όψη του προβλήματος και να αρχίζουν να
διαγράφονται με αρκετή σαφήνεια λύσεις απροσδόκητες.

Ε.Π. Παπανούτσος (1989). Η κρίση του πολιτισμού μας.

Αθήνα: Φιλιππότης, 61-62 (διασκευή)
ΙΣ

Κείμενο 2
ΣΕ

Η Συνομιλία
ΔΟ

Εκείνο που έχει σήμερα χαθεί είναι η χαρά της συνομιλίας. Μπορεί να εξακολουθούμε
να συζητούμε, να κουβεντιάζουμε, αλλά έχουμε ξεμάθει να συνομιλούμε. Η συνομιλία είναι
μια φυσική οργάνωση του λόγου. Ξετυλίγεται με κάποιο ρυθμό, με κάποια προσοχή, χωρίς
ΕΚ

αυθάδεις διακοπές, χωρίς αποκλίσεις.

Ωστόσο, σήμερα συνηθίζουμε να μιλούμε όλοι μαζί, χωρίς ο ένας να προσέχει τον άλλο.
Οι απαντήσεις μας δεν έχουν συνέπεια και ενότητα. Έτσι, η συνομιλία πολύ σύντομα καταλήγει
στην οχλαγωγία, όπου ο καθένας ζητεί να επιβάλλει τη γνώμη του με τη δύναμη της φωνής του
και όχι με την ισχύ των επιχειρημάτων του και την εγκυρότητα των απόψεών του. Πρόκειται
για ένα χυδαίο αγώνισμα χωρίς χάρη, χωρίς ευγένεια και χωρίς επιείκεια!

24
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Έτσι, λαοί ολόκληροι δεν έχουν το δικαίωμα της συνομιλίας, ενώ άλλοι λαοί δε θεωρούν
απαραίτητο να συνομιλούν. Χρησιμοποιούν τον έναρθρο λόγο, αυτήν τη μεγάλη δόξα της
φυλής των ανθρώπων, όσο χρειάζεται, για να υπάρξει μια στοιχειώδης συνεννόηση και για
να εκπληρωθούν οι καθημερινές ανάγκες της ζωής. Οι καιροί δεν αφήνουν την καρδιά να
φτάσει στα χείλη, το αίσθημα, την ιδέα, να γίνουν «άνθη του λόγου». Το σύγχρονο λεξιλόγιο
πλουτίζεται μόνο με κάποιους ψυχρούς τεχνικούς όρους και όλο και πιο πολύ φτωχαίνει.

Α
Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος (1996). Ο Σύγχρονος Άνθρωπος.
Αθήνα: Εκδόσεις των φίλων, 419-423 (διασκευή)

ΩΜ
ΗΘ
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

25
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21536)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιες είναι οι αρετές, σύμφωνα με το πρώτο κείμενο, ενός γνήσιου διαλόγου; (60-80
λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τελευταίας παραγράφου (Έτσι, λαοί …φτωχαίνει) του
δεύτερου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. «σήμερα συνηθίζουμε να μιλούμε όλοι μαζί, χωρίς ο ένας να προσέχει τον άλλο».
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω περίοδο, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60
λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Αφού επισημάνετε στα κείμενα τρία παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρή-

σης της γλώσσας, να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

26
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21536)

Α1. Ένας γνήσιος διάλογος, προϋποθέτει συνεχείς ανατροπές, με βάση τη σταδιακή προ-
σέγγιση της αλήθειας, χωρίς ν’ αποκλείει εκπλήξεις, που θ’ αναδείξουν νέες πτυχές του
προβλήματος. Είναι μια συνεχής πορεία ανεύρεσης της αλήθειας, μια διαρκής αγωνία,
που συνοδεύεται με κριτικό έλεγχο των επιχειρημάτων, προκειμένου να οδηγήσει με
σαφήνεια σε λύσεις. Η εγκυρότητα των θέσεων προκύπτει από την αναγκαία παραδοχή

Α
των συνομιλητών, ότι κανείς δεν είναι αποκλειστικός κάτοχος της αλήθειας. Τελικά όλες
αυτές οι αρετές, χαρακτηρίζουν έναν γόνιμο διάλογο.

ΩΜ
Α2. Θεματική περίοδος: Έτσι λαοί … συνομιλούν
Λεπτομέρειες-Σχόλια: Χρησιμοποιούν … λόγου»
Πρόταση Κατακλείδα: Το σύγχρονο … φτωχαίνει

ΗΘ
Β1. Σήμερα, συνηθίζουμε να μιλούμε όλοι μαζί, χωρίς ο ένας να προσέχει τον άλλο. Έτσι,
κυρίαρχο στοιχείο στο σύγχρονο διάλογο, τόσο σε επίπεδο ατομικής, όσο και κοινωνικής
ζωής, αναδεικνύεται η αδυναμία ουσιαστικής επικοινωνίας των συνομιλητών. Τούτο
οφείλεται στο ότι όλοι επιμένουν στη δική τους «αλήθεια», οχυρώνονται πίσω απ’ αυτή,
ΤΖ
χωρίς να προσέχουν τα επιχειρήματα του συνομιλητή. Αυτή η διαδικασία, οδηγεί σε μια
εμμονή επιβολής της γνώμης, με τη δύναμη της φωνής. Έτσι μιλάμε χωρίς αποτέλεσμα.

Β2. - Λογικό θεμέλιο

ΧΑ

- κάτοχος αλήθειας
- το νήμα των σκέψεων
Με τη χρήση της συνυποδηλωτικής γλώσσας, δίνεται η δυνατότητα στο συγγραφέα
ν’ απλοποιήσει την αυστηρή επιστημονική γλώσσα, την οποία ακολουθεί στο κείμενο.
Επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες, τονίζοντας ιδιαίτερα τη φόρτιση του
ΙΣ

συναισθήματος. Το ύφος γίνεται λογοτεχνικό και γλαφυρό, η έκφραση άμεση, οικεία

και ζωντανή και τέλος ενεργοποιείται η λειτουργία της φαντασίας.
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

27
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21537)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο, έχει χαθεί στις μέρες μας η χαρά της συνομιλίας;
(60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Η παραδοχή …κατέχω) και
τη δεύτερη παράγραφο (Όμως, για να ελευθερώσει …τέρμα) του πρώτου κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις των
κειμένων με την έντονη γραφή: αυθεντικού διαλόγου, διαφορετική θέση, αλήθειας,
σκέψεων, συνεννόηση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως
προς την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κλπ.)
ΤΖ
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να επισημάνετε σε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις ή φράσεις των κειμένων η γλώσσα
ΧΑ

χρησιμοποιείται κυριολεκτικά/δηλωτικά και σε ποιες μεταφορικά/συνυποδηλωτικά:

1. «αποκλειστικός κάτοχος της αλήθειας»
2. «όποιος δε συμφωνεί μαζί μου»
3. «ο διάλογος πρέπει να αναπτύσσεται με συνεχή βηματισμό»
ΙΣ

4. «ανοίγονται στη συζήτηση δρόμοι»

5. «έχουμε ξεμάθει να συνομιλούμε»
ΣΕ

(μονάδες 15)
ΔΟ
ΕΚ

28
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21537)

Α1. Είναι προφανές ότι ο επιφανειακός διάλογος σήμερα, δε μπορεί να συνοδεύεται από
τη χαρά της συνομιλίας και τη λυτρωτική ζύμωση των απόψεων. Κι’ αυτό γίνεται κατα-
νοητό στην καθημερινότητα, όπου ο καθένας ζητά να επιβάλλει τη γνώμη του, όχι με
την ισχύ των επιχειρημάτων, αλλά με αυθάδεις διακοπές, οχλαγωγία, μονοφωνία και
δογματισμούς. Κι’ αυτή η επικοινωνία, δε μπορεί να έχει «βάθος», καθώς εξαντλείται

Α
ατέρμονα. Τελικά ένας διάλογος «χωρίς τους άλλους», δε μπορεί ν’ αγγίξει την καρδιά
των ανθρώπων.

ΩΜ
Α2. Πρώτη παράγραφος: Πρόταγμα για έναν αυθεντικό διάλογο
Δεύτερη παράγραφος: Προϋποθέσεις ενός σωστού διαλόγου

Β1. Όλοι συμφωνούμε ότι ο αυθεντικός διάλογος προϋποθέτει την κατοχύρωση των δια-

ΗΘ
φορετικών θέσεων των συνομιλητών, που μέσα από την έκθεσή τους, μπορεί να προ-
κύψει η αλήθεια. Ο διάλογος, ως μια συνθετική διαδικασία, προϋποθέτει αμοιβαιότητα,
συνεννόηση, ελεύθερη έκφραση των σκέψεων. Όλα αυτά αποτελούν βασικά συστατικά,
που κατοχυρώνουν το διάλογο και δεν επιτρέπουν τη διολίσθησή του σε κενολογία και
ΤΖ
ακατάσχετη ρητορεία.

Β2. Μεταφορική/Συνυποδηλωτική (1-3-4)

Κυριολεκτική/Δηλωτική (2-5)
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

29
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21818, 21819, 21821)

Αντηχήσεις

«Έχουμε πολλά να πούμε, ας μιλήσουμε». Η διαφημιστική καμπάνια εταιρείας κινητής

τηλεφωνίας αντιφάσκει προς τη σύγχρονη πρακτική της επικοινωνίας. Στο μετρό, μέρα-νύχτα,
κορίτσια και αγόρια σκυμμένα πάνω από το μικρό πληκτρολόγιο του κινητού τους επικοινω-

Α
νούν αξιοζήλευτα γρήγορα, ασθματικά, καλύτερα από επαγγελματίες στενογράφους. Σ’ όλη τη

ΩΜ
διαδρομή ακούγεται το μονότονο τικ τακ των πλήκτρων, η μέγιστη δεξιοτεχνία της νέας εποχής.
Ακόμη, ωστόσο, και όταν μιλάνε οι άνθρωποι, δε φαίνεται πως έχουν τόσα πολλά να
πουν: το πού και πότε συζητάνε, το πόσο. Δε χρειάζεται να είσαι ωτακουστής1: οι άνθρωποι
μιλούν μεγαλόφωνα στο κινητό τους, δε θέλουν να προστατεύσουν τίποτα και κανέναν, ούτε
καν τα αισθήματά τους. Μερικές φορές ολόκληρο το βαγόνι βυθίζεται σ’ αυτή την παράδοξη

στα μάτια όλων. ΗΘ

επικοινωνία, οι άνθρωποι χάνονται σ’ ένα προσωπικό σύμπαν, που με απίθανο τρόπο εκτίθεται

Έχουμε στα αλήθεια πολλά να πούμε; Τι τάξεως θέματα μάς ενδιαφέρει να συζητήσουμε;
Ας μιλήσουμε, που λέει και η διαφήμιση, αλλά γιατί και πώς; Ζούμε στην πιο επικοινωνιακή
ΤΖ
εποχή και κατά παράδοξο τρόπο η επικοινωνία είναι πιο ρηχή από ποτέ.
Τις προάλλες ένας φίλος μού τηλεφώνησε εκλιπαρώντας να ανάψω την τηλεόραση εκείνη
τη στιγμή και να παρακολουθήσω έναν διάλογο για την ανεργία σε μια εκπομπή που προβάλλει
σε όλη τη διάρκεια της ημέρας την ιδιωτική ζωή μιας ομάδας νέων που ζουν για ένα χρονικό
ΧΑ

διάστημα στο ίδιο σπίτι. Τα παιδιά, προφανώς, είχαν πάρει εντολές να συζητήσουν σοβαρά,
όπως γίνεται στα στρογγυλά τραπέζια και στα τηλεοπτικά παράθυρα. Για να μην τρομάζει η
ατελείωτη φλυαρία τους τον προβληματισμένο τηλεθεατή, έπρεπε να μιλήσουν συγκροτημένα
γύρω από ένα θέμα που απασχολεί τη νεολαία και να χρησιμοποιήσουν τη μέση τηλεοπτική
γλώσσα. Δυστυχώς, πρόλαβα μόνο το τελευταίο πεντάλεπτο, που ήταν στα αλήθεια τραγικό
ΙΣ

εξαιτίας της αφέλειάς του, αλλά και πολύ ενδεικτικό των τάσεων της επικοινωνίας. Κάθε άλλο
παρά αυθόρμητη ανταλλαγή απόψεων.
ΣΕ

Υπάρχει άραγε μέσα στην τόση επιστημοσύνη2 κάποιος τρόπος να επικοινωνούν οι άν-
θρωποι μεταξύ τους, να ανταλλάσσουν ιδέες που δεν είναι κακέκτυπο3 τηλεοπτικών διαλόγων;
ΔΟ

Το γεγονός ότι στο δρόμο οι περαστικοί διατυπώνουν ιδέες δημοσίως χωρίς να ντρέπονται
πια το μικρόφωνο, χωρίς να φοβούνται την κάμερα, με απίστευτη άνεση, αυτοπεποίθηση,
ΕΚ

εξοικείωση υπόσχεται και καλύτερες «επικοινωνιακές μέρες»; Μάλλον το αντίθετο συμβαί-

νει. Τα «πολλά» που έχουμε να πούμε καταχωνιάζονται ακόμη πιο βαθιά, ενώ τα λίγα και τα

1
Ωτακουστής: αυτός που ακούει κρυφά τι συζητούν κάποιοι, που κρυφακούει.
2
Επιστημοσύνη: η ιδιότητα του επιστήμονα καθώς και το σύνολο των επιστημονικών γνώσεων που
αυτός έχει.
3
Κακέκτυπο: (μτφ., ως ουσ.) για κάτι που είναι κακή απομίμηση ή για κάποιον που προσπαθεί να
μοιάσει σε κάποιο πρότυπο, το αποτέλεσμα όμως αυτής της προσπάθειας είναι αρνητικό

30
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

επαναλαμβανόμενα επιπλέουν.
Η κινητή τηλεφωνία είναι η περίληψη αυτής της ιδιόμορφης επικοινωνιακής κατάστασης.
«Πού είσαι;» είναι η ερώτηση που αντικαθιστά το «τι κάνεις;», «τι σκέφτεσαι;», «τι αισθάνεσαι;»,
«τι πιστεύεις;». Εύκολος τρόπος να «θάψεις» αυτά που σε απασχολούν και να ρίξεις από πάνω
το χώμα καλοδεχούμενης ευτέλειας. Κι έτσι τα «πολλά» που έχουμε να πούμε θα τα διαχειρι-
στούμε πάλι αναγκαστικά είτε ως ασκήσεις ρητορικής είτε ως μακρόσυρτες, αμήχανες σιωπές.

Α
A. Μιχαλοπούλου, εφ. «Καθημερινή», 21.4.2002 (διασκευή)

ΩΜ
ΗΘ
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

31
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21818)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με την αρθρογράφο, η ποιότητα της επικοινωνίας στις μέρες μας
και με ποιον τρόπο τεκμηριώνει την άποψή της; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά μέρη της τελευταίας παραγράφου (Η κινητή τηλεφωνία … αμήχανες
σιωπές) του κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: επικοινωνιακή εποχή, ρηχή, ανταλλαγή απόψεων, ευτέ-
λειας, αμήχανες σιωπές. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως
προς την πτώση, το γένος, τον αριθμό κ.τ.λ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις ακόλουθες τρεις υπογραμμισμένες

ΧΑ

λέξεις/φράσεις της τελευταίας παραγράφου (Η κινητή τηλεφωνία … αμήχανες σιωπές)

του κειμένου: «Πού είσαι;», «θάψεις», «πολλά».
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

32
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21818)

Α1. Η ποιότητα της επικοινωνίας στις μέρες μας, στην πιο επικοινωνιακή εποχή, είναι πιο
ρηχή από ποτέ. Για να τεκμηριώσει την άποψή της δίνει το παράδειγμα ενός τηλεοπτι-
κού διαλόγου για την ανεργία, στο πλαίσιο μιας εκπομπής που παρακολουθεί τις ζωές
κάποιων άνεργων νέων. Αυτοί ήταν υποχρεωμένοι να μιλούν για ένα θέμα συστηματικά
χρησιμοποιώντας τη μέση τηλεοπτική γλώσσα. Το αποτέλεσμα ήταν τραγικό, μια και ήταν

Α
κάθε άλλο παρά αυθόρμητη ανταλλαγή απόψεων.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «η κινητή… κατάστασης.»
Σχόλια: «που είσαι…ευτέλειας.»
Κατακλείδα: «κι έτσι… σιωπές.»

ΗΘ
Β1. Ζούμε στην πιο επικοινωνιακή εποχή και παρόλα αυτά η επικοινωνία των ανθρώπων είναι
πιο ρηχή από ποτέ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ανταλλαγή απόψεων γίνεται για
σκοπούς ευτέλειας, κατά κύριο λόγο, με αποτέλεσμα να χάνουν την αξία και τη σημασία
τους. Λειτουργούν σαν αμήχανες σιωπές εις βάρος των ανθρώπων, αλλά και εις βάρος
της υψίστης σημασίας του ίδιου του διαλόγου.
ΤΖ
Β2. «που είσαι»- ερώτηση καθημερινή διατυπωμένη από την πλειονότητα των ανθρώπων
«θάψεις»- μεταφορά
ΧΑ

«πολλά»-ειρωνεία, αμφισβήτηση
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

33
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21819)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά, σύμφωνα με την αρθρογράφο, της σημερινής επικοινωνίας,
η οποία διευκολύνεται με τα νέα τεχνολογικά μέσα; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται νοηματικά η πρώτη με τη δεύτερη
παράγραφο του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή:
αξιοζήλευτα, αισθήματα, παράδοξη, φλυαρία, ενδεικτικό. (Μπορείτε να διαφοροποι-
ήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς το γένος, τον αριθμό, την πτώση κ.τ.λ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των ερωτήσεων στην τρίτη παράγραφο (Έχουμε…ποτέ) του
κειμένου.
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

34
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21819)

Α1. Τα χαρακτηριστικά της σημερινής επικοινωνίας, η οποία διευκολύνεται από τα νέα τε-
χνολογικά μέσα, είναι η ταχύτητα με την οποία γράφουν οι νέοι, σαν επαγγελματίες
στενογράφοι. Γρήγορα, ασθματικά, η νέα δεξιοτεχνία της εποχής. Το παράδοξο όμως,
είναι ότι δεν έχουν και τόσα πολλά να πουν. Μόνο το που και το πότε. Ακόμη, δεν προ-
στατεύουν τα αισθήματά τους, ούτε τα προσωπικά τους δεδομένα. Δεν τους ενδιαφέρει

Α
να μάθουν όλοι τι συζητάνε.

ΩΜ
Α2. Ακόμη κι όταν που δείχνει προσθήκη και εναντίωση και το
Ωστόσο που δείχνει αντίθεση.

Β1. Είναι αξιοζήλευτος ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται τις καταστάσεις.

ΗΘ
Τα αισθήματα των ανθρώπων είναι περίπλοκα στη σημερινή εποχή.
Το παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι παρόλο που θέλει δεν προσπαθεί καθόλου.
Η φλυαρία του είναι ενδεικτική του άγχους που έχει υπό τέτοιες συνθήκες.
Είναι ενδεικτικό της κρίσης ότι κανένας μαθητής δεν πέρασε την τάξη.
ΤΖ
Β2. Με τις ρητορικές ερωτήσεις το κείμενο αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα, παραστατικότητα,
γίνεται ευκολονόητο και οικείο, προβληματίζει τον αναγνώστη για το θέμα και τον ευ-
αισθητοποιεί.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

35
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21821)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Να εξηγήσετε, σύμφωνα με το κείμενο, την άποψη που διατυπώνει η αρθρογράφος στη
φράση: «Ζούμε στην πιο επικοινωνιακή εποχή και κατά παράδοξο τρόπο η επικοινωνία
είναι πιο ρηχή από ποτέ». (60-80 λέξεις)

Α
(μονάδες 15)

ΩΜ
Α2. (Μονάδες 10)

Α2. Με ποιο τρόπο συνδέονται νοηματικά η τέταρτη (Τις προάλλες… απόψεων) με την πέμπτη
παράγραφο (Υπάρχει… επιπλέουν) του κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή:
αντιφάσκει, παράδοξη, προβληματισμένο, εξοικείωση, ιδιόμορφης. (Μπορείτε να δια-
φοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το
ΤΖ
πρόσωπο κ.τ.λ.)
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΧΑ

Β2. Να αναφέρετε ένα απόσπασμα του κειμένου στο οποίο εντοπίζετε σαρκασμό – ειρωνεία
από την πλευρά της αρθρογράφου.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

36
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21821)

Α1. Ζούμε στην πιο επικοινωνιακή εποχή και κατά παράδοξο τρόπο η επικοινωνία είναι πιο
ρηχή από ποτέ. Αυτό συμβαίνει διότι με όλα τα μέσα επικοινωνίας που υπάρχουν, την
ευκολία σε αυτό σε όλα τα επίπεδα, δεν έχουν οι άνθρωποι πλέον τίποτα να πουν ή να
συζητήσουν. Πολλές φορές επικοινωνούν μηχανικά, ασυνείδητα, επειδή δεν έχουν τίποτε
άλλο να κάνουν. Δεν τους απασχολεί ο διάλογος για σοβαρά θέματα, ούτε νοιάζονται

Α
να πουν κάτι ουσιαστικό.

ΩΜ
Α2. Υπάρχει άραγε μέσα στην τόση επιστημοσύνη…; Συνδέονται με την αντωνυμία τόση που
δείχνει σύνδεση/νοηματική συνάφεια με την προηγούμενη παράγραφο που αναφέρεται
επίσης στην επιστημοσύνη της εποχής.

Β1. Συνέχεια φάσκει και αντιφάσκει και δεν καταλαβαίνουμε ποιο είναι το επιχείρημά του.



ΗΘ
Είναι πολύ παράδοξος ο τρόπος που μου μίλησε χθες.
Είναι ακόμη προβληματισμένος γιατί δεν ξέρει τι θα γίνει με την πρόσληψή του.
Πρέπει να υπάρχει εξοικείωση με το αντικείμενο για να τα καταφέρεις.
Η ιδιόμορφη επικοινωνία μας δεν μας βοηθά στη σχέση που θέλουμε να αναπτύξουμε.
ΤΖ
Β2. Κι έτσι τα «πολλά» που έχουμε να πούμε θα τα διαχειριστούμε πάλι αναγκαστικά είτε ως
ασκήσεις ρητορικής είτε ως μακρόσυρτες, αμήχανες σιωπές.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

37
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21822, 21823, 21824)

Η χαμένη χαρά τού να μαθαίνεις

Μέσα στη γλυκιά απραξία των καλοκαιρινών διακοπών διαπίστωσα πόσο διαβρωτικό έχει
γίνει το άγχος για τους μαθητές όλων των βαθμίδων. Τα νέα (από τους παραθερίζοντες στο
ίδιο μ’ εμένα μέρος) ήταν καταιγιστικά. Υπήρχε μια ασθμαίνουσα μητέρα που έκανε εξοντωτικές

Α
τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε υποψήφιες που θα αναλάμβαναν την κατ’ οίκον υποστήριξη του

ΩΜ
οκτάχρονου γιου της στη νέα σχολική χρονιά. Έπειτα, μια δεκαπεντάχρονη άριστη μαθήτρια
έβαλε τα κλάματα, μόλις άκουσε το φετινό πρόγραμμα του φροντιστηρίου. Από την άλλη,
δύο νεαροί γονείς που διαπληκτίζονταν για τις επιδόσεις της εννιάχρονης κόρης τους στο
μάθημα των Αγγλικών. Τέλος, ένας εικοσάχρονος εγκατέλειψε με συμπτώματα υπερκόπωσης
(σύμφωνα τουλάχιστον με τη μαρτυρία του πατέρα του) τις σπουδές του στο Λονδίνο.

ΗΘ
Κάτι φαίνεται, λοιπόν, να πηγαίνει πολύ στραβά. Τα σημερινά παιδιά είναι τόσο επιβαρυμέ-
να με σχολικές υποχρεώσεις, οργανωμένες δραστηριότητες και βέβαια γονεϊκές προσδοκίες,
που εμφανίζουν ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού συμπτώματα κόπωσης μεγαλοστελέ-
χους πολυεθνικής εταιρείας. Έχουν σχεδόν σταματήσει να παίζουν, έχουν σταματήσει να έχουν
χρόνο για κάτι που δεν είναι «δομημένο» και «χρήσιμο» για το επαγγελματικό τους μέλλον.
ΤΖ
Σύμφωνα με αμερικανική έρευνα τα παιδιά περνούσαν το 1997 (σε σχέση με το 1981)
περισσότερο χρόνο στο σχολείο. Ακόμη, αφιέρωναν πολύ περισσότερο χρόνο διαβάζοντας
για το σχολείο, αλλά και για να κάνουν ψώνια με τους γονείς τους! Αποτέλεσμα; Ο καθαρός
ΧΑ

χρόνος τους για παιχνίδι (συμπεριλαμβανομένου και του παιχνιδιού μπροστά σε μια οθόνη)
περιοριζόταν (πάντα το 1997) σε μόλις 11 ώρες την εβδομάδα. Αναμφίβολα, μια νεότερη
αντίστοιχη έρευνα θα έδειχνε ότι η κατάσταση αναφορικά με τον ελεύθερο χρόνο των νέων
είναι πολύ χειρότερη σήμερα!
Σήμερα τα παιδιά μαθαίνουν με μοναδικό στόχο την επαγγελματική αποκατάσταση. Δεν
ΙΣ

είναι καθόλου τυχαίο ότι όλο και περισσότερα παιδιά σε όλο τον πλανήτη πάσχουν από το
«άγχος των εξετάσεων». Είναι τέτοια η εσωτερική πίεση να πετύχεις, που παραλύει το χέρι σου,
ΣΕ

όταν πας να γράψεις. Σε περσινό εκτενές άρθρο του το αμερικανικό ειδησεογραφικό περιοδικό
«Time» εξέταζε την εν λόγω πανδημία «που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στη
ΔΟ

ζωή ενός ατόμου. Κάποιος, για παράδειγμα, που αγχώνεται υπερβολικά με ένα διαγώνισμα
μαθηματικών μπορεί να αποφεύγει συγκεκριμένα μαθήματα επιλογής και να στερεί τον εαυτό
του από πολλά υποσχόμενες επαγγελματικές επιλογές».
ΕΚ

Ίσως σήμερα να μην είμαστε ακόμη έτοιμοι για μια «εκπαίδευση χωρίς πιέσεις», όπως έγινε
το 2002 στην Ιαπωνία. Τουλάχιστον ας χαλαρώσουμε λίγο αυτό το σφίξιμο στα παιδιά, για να
μην φτάσουν στο σημείο να πάρουν στα σοβαρά αυτό που έλεγε ο Μαρκ Τουέιν χαριτολογώ-
ντας: «Δεν επέτρεψα ποτέ στα σχολικά μου χρόνια να ανακατευτούν με την εκπαίδευσή μου».

Λ. Παπαδημητρίου, περιοδικό ΒΗmagazino, 10.9.2014 (διασκευή)

38
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21822)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιο είναι, σύμφωνα με την αρθρογράφο, ένα βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν
πολλά παιδιά σήμερα και πώς τεκμηριώνει την άποψή της; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της τέταρτης παραγράφου (Σήμερα… επιλογές) του κει-
μένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
B1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: διαβρωτικό, σχολικές υποχρεώσεις, κόπωσης, ελεύθερο
χρόνο, αγχώνεται. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς
την πτώση, το γένος, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.τ.λ.)
ΤΖ
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

B2. Να εντοπίσετε στο κείμενο τρία παραδείγματα προφορικού – καθημερινού λεξιλογίου

ΧΑ

και να αιτιολογήσετε τη χρήση του από την αρθρογράφο. Στην απάντησή σας να λάβετε
υπόψη σας την πρόθεση του πομπού και το είδος του κειμένου.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

39
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21822)

Α1. Ένα βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πολλά παιδιά σήμερα είναι το άγχος που
τα χαρακτηρίζει για το σχολείο, την επίδοσή τους σε αυτό με στόχο την είσοδο σε ένα
πανεπιστήμιο και κατ’ επέκταση την επαγγελματική αποκατάστασή τους. Τεκμηριώνει την
άποψη δίνοντας πολλά παραδείγματα παιδιών που είναι μέσα στο άγχος από τις πρώτες
κιόλας βαθμίδες της εκπαίδευσης, αλλά και τα συμπτώματα που εμφανίζουν. Δεν έχουν

Α
καθόλου ελεύθερο χρόνο, αγχώνονται υπερβολικά και στερούνται πολλά.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «σήμερα… αποκατάσταση.»
Σχόλια: «δεν είναι… επιλογές.»

Β1. Πολλές φορές το άγχος είναι διαβρωτικό για τα παιδιά, επειδή αφορά μόνο τις σχολικές
τους υποχρεώσεις. Όλο αυτό το σύστημα τους προκαλεί κόπωση αλλά και έλλειψη του

ΗΘ
ελεύθερου χρόνου τους. Με το να αγχώνονται σε τέτοιο υπερβολικό βαθμό, όχι μόνο
δεν κερδίζουν κάτι, αλλά περισσότερο δημιουργούν κι άλλα προβλήματα μακροπρόθεσμα.

Β2. Έβαλε τα κλάματα, παραλύει το χέρι όταν πας να γράψεις, ας χαλαρώσουμε λίγο αυτό
το σφίξιμο στα παιδιά.
ΤΖ
Με αυτές τις φράσεις η συγγραφέας καθιστά το κείμενο οικείο, ζωντανό, παραστατικό,
άμεσο. Εξάλλου, πρόκειται για άρθρο που απευθύνεται σε γονείς και μαθητές και σκοπό
έχει να μειώσει το άγχος των παιδιών για τις εξετάσεις και τα μαθήματα.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

40
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21823)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, τα σημερινά παιδιά και έφηβοι πιέζονται σε
βαθμό που να μην έχουν στη διάθεσή τους ελεύθερο χρόνο; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε στο κείμενο πέντε διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η
συνοχή του λόγου και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
B1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: επιβαρυμένα, ελεύθερο χρόνο, περιοριζόταν, επαγγελμα-
τική αποκατάσταση, πίεση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους
ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.τ.λ.)
ΤΖ
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

B2. «Είναι τέτοια η εσωτερική πίεση να πετύχεις, που παραλύει το χέρι σου, όταν πας να γρά-
ΧΑ

ψεις»: Να δικαιολογήσετε τη χρήση του δεύτερου ρηματικού προσώπου στην παραπάνω

περίοδο λόγου της τέταρτης παραγράφου (Σήμερα… επιλογές) του κειμένου.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

41
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21823)

Α1. Τα σημερινά παιδιά πιέζονται σε βαθμό που να μην έχουν στη διάθεσή τους ελεύθερο
χρόνο, διότι έχουν ως μοναδικό στόχο την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Πάσχουν,
λοιπόν, από το άγχος των εξετάσεων και η πίεση αυτή είναι κυρίως εσωτερική. Αυτό,
όμως, μπορεί να έχει και μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία, αλλά και τη ζωή των
παιδιών αυτών, διότι χάνει και στερείται πολλά που ίσως να του απέφεραν τα επιθυμητά

Α
επαγγελματικά αποτελέσματα.

ΩΜ
Α2. Έπειτα = χρονική σχέση
Τέλος = χρονική σχέση
Από την άλλη = αντίθεση
Λοιπόν = συμπέρασμα
Ακόμη = προσθήκη
ΗΘ
Β1. Το πρόγραμμα των παιδιών στα σχολεία είναι πολύ επιβαρυμένο και αυτό έχει ως απο-
τέλεσμα να περιορίζεται στο ελάχιστο ο ελεύθερος χρόνος τους. Νοιάζονται μόνο για
την επαγγελματική τους αποκατάσταση κάτι βέβαια που τους δημιουργεί μεγάλη πίεση
ΤΖ
μέχρι να το κατορθώσουν. Γι’ αυτό πρέπει να παίρνουν οι γονείς τα κατάλληλα μέτρα
κυρίως ψυχολογικά για να αποβάλουν το άγχος.
ΧΑ

Β2. Με το δεύτερο πρόσωπο γίνεται το ύφος του κειμένου οικείο, ζωντανό, άμεσο, παρα-
στατικό, προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και καθίσταται κι αυτός κοινωνός
και μέτοχος του προβλήματος αυτού.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

42
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21824)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιες είναι οι αιτίες που δημιουργούν το «άγχος των εξετάσεων» και ποια η πρόταση
που διατυπώνεται για την αντιμετώπισή του; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται νοηματικά η πρώτη (Μέσα στη…
Λονδίνο) με τη δεύτερη παράγραφο (Κάτι φαίνεται… μέλλον) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
B1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: επιδόσεις, οργανωμένες δραστηριότητες, κόπωσης, ελεύ-
θερο χρόνο, εκπαίδευση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως
προς την πτώση, τον αριθμό κ.τ.λ.)
ΤΖ
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

B2. «Ίσως σήμερα να μην είμαστε ακόμη έτοιμοι για μια «εκπαίδευση χωρίς πιέσεις», όπως
ΧΑ

έγινε το 2002 στην Ιαπωνία. Τουλάχιστον ας χαλαρώσουμε λίγο αυτό το σφίξιμο στα
παιδιά». Να δικαιολογήσετε στο παραπάνω τμήμα λόγου της πέμπτης παραγράφου του
κειμένου την επιλογή του πρώτου πληθυντικού ρηματικού προσώπου.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

43
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21824)

Α1. Οι αιτίες που δημιουργούν το άγχος των εξετάσεων είναι η επίτευξη ενός και μοναδικού
στόχου, της επαγγελματικής αποκατάστασης που γίνεται εμμονή στα παιδιά και τους ασκεί
εσωτερική πίεση. Τονίζει η συγγραφέας την ανάγκη να χαλαρώσουν τα παιδιά από αυτό
το σφίξιμο, για να μην φτάσουν στο σημείο να πάρουν σοβαρά τη φράση του Τουέιν «
δεν επέτρεψα ποτέ στα σχολικά μου χρόνια να ανακατευτούν με την εκπαίδευσή μου».

Α
Α2. Οι δυο παράγραφοι ενώνονται με τη διαρθρωτική λέξη λοιπόν που δείχνει συμπέρασμα/

ΩΜ
αποτέλεσμα.

Β1. Οι επιδόσεις των μαθητών στο σχολείο είναι η μόνη τους έγνοια τα τελευταία χρόνια.
Η κόπωση που τους προκαλεί αφήνει μηδενικό ελεύθερο χρόνο στην καθημερινότητά
τους και η εκπαίδευση γίνεται ο μοναδικός τους σκοπός. Απέχουν από οργανωμένες

στο πανεπιστήμιο. ΗΘ
δραστηριότητες, αλλά και δεν τις επιδιώκουν, γιατί τους ενδιαφέρει μόνο να περάσουν

Β2. Με το α' πληθυντικό πρόσωπο, το κείμενο εκτός από οικείο ύφος αποκτά περιεχόμενο
οικουμενικό, καθολικό, που ενστερνίζεται και αφορά ακόμη και την συντάκτρια του
ΤΖ
κειμένου, κάτι που τονίζει και τη σημασία του μηνύματος που θέλει να περάσει στους
αναγνώστες.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

44
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (22027, 22028, 22029)

[Ο διαδικτυακός διάλογος]

Δεν μπορεί, ασφαλώς, να αμφισβητηθεί ότι ο διάλογος αποτελεί απαραίτητο στοιχείο μιας
δημοκρατικής κοινωνίας. Πολύ συχνά, δυστυχώς, παρατηρούνται προβλήματα στη διεξαγωγή
του, επειδή οι συνδιαλεγόμενοι δεν τηρούν κάποιους βασικούς κανόνες και προϋποθέσεις,

Α
καθώς δε σέβονται πάντα την προσωπικότητα του άλλου ή το δικαίωμά του να εκφράζει

ΩΜ
ελεύθερα τις απόψεις του. Επιπλέον, παρατηρούνται φαινόμενα ιδεολογικού φανατισμού ή
εγωιστικής αντιμετώπισης των πραγμάτων, τα οποία σαφώς δυσχεραίνουν την πραγματο-
ποίηση ενός εποικοδομητικού και γόνιμου διαλόγου.
Γενικά, υπάρχουν σήμερα διάφορα είδη διαλόγου ως προς τους στόχους και τον τρόπο
διεξαγωγής του. Έτσι, μεταξύ των άλλων, υπάρχει ο γενικευμένος ή αόριστος διάλογος, στον

ΗΘ
οποίο γίνεται ανταλλαγή όχι επιχειρημάτων, αλλά γενικόλογων απόψεων που μοιάζουν με
«εκθέσεις ιδεών». Άλλη περίπτωση είναι ο λεγόμενος «κοινωνικός διάλογος», στον οποίο
συμμετέχουν διάφοροι κοινωνικοί φορείς και ομάδες και πραγματοποιείται με σκοπό την επί-
λυση διαφόρων κοινωνικών προβλημάτων. Γνωστός, επίσης, σε όλους είναι και ο τηλεοπτικός
διάλογος με ευρύτατη επίδραση στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.
ΤΖ
Εξαιτίας, όμως, των τεχνολογικών εξελίξεων, αναδεικνύεται στις μέρες μας ταχύτατα ένα
νέο είδος διαλόγου, ο διαδικτυακός. Τα μέσα, μάλιστα, «κοινωνικής δικτύωσης» εξαπλώνονται
με ταχύτητα επιδημίας. Στο διαδίκτυο, πάντως, κάποια χαρακτηριστικά του διαλόγου φαίνεται
ΧΑ

να χάνουν την αξία τους, καθώς τα θέματά τους είναι απεριόριστα, δεν υπάρχει σκοπός ούτε
προκαθορισμένο τέλος. Ακόμη και η ταυτότητα των συνομιλητών είναι συνήθως άγνωστη.
Ωστόσο, ο διάλογος μέσω του διαδικτύου έχει την αυθεντικότητα του παλιού καφενείου.
Ενώ διατηρεί μία μεγάλη «δημοκρατικότητα», δεν υποκρίνεται καθόλου ότι επιλύει εθνικά
προβλήματα. Το κακό, όμως, είναι ότι - σε αντίθεση με το καφενείο- ευνοεί την ανωνυμία και
ΙΣ

κατ’ επέκταση τα ψεύδη και τη συκοφάντηση. Δεν είναι τυχαίο ότι ισχυρές φωνές υψώνονται
ήδη για την ανάγκη κάποιου ελέγχου. Εντούτοις, ακόμα κι αν ο έλεγχος αποδειχθεί τεχνικά
ΣΕ

δυνατός, φοβάμαι ότι θα κάνει τα πράγματα χειρότερα.

ΔΟ

Γ. Γραμματικάκης (2013). Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής.

Κρήτη : Π.Ε.Κ, 214-216 (διασκευή)
ΕΚ

45
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (22027)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Να εξηγήσετε την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας του κειμένου ότι ο διαδικτυακός
διάλογος έχει την αυθεντικότητα του παλιού καφενείου. (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. α. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις με τις οποίες εξασφαλίζεται
η συνοχή στην πρώτη παράγραφο (Δεν μπορεί … διαλόγου) του κειμένου.
(μονάδες 4)

A2. β. Ποια σχέση συνοχής δηλώνει η καθεμιά από αυτές;

Β1. (Μονάδες 10) ΗΘ (μονάδες 6)

B1. «Ο διάλογος αποτελεί απαραίτητο στοιχείο μιας δημοκρατικής κοινωνίας.» Χρησι-

μοποιώντας την παραπάνω πρόταση του κειμένου, να δημιουργήσετε μία παράγραφο
ΤΖ
50-60 λέξεων.
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΧΑ

B2. Τι δηλώνει, κατά την άποψή σας, ο συγγραφέας με τη χρήση των εισαγωγικών σε καθεμιά
από τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις του κειμένου;
1. «εκθέσεις ιδεών»
2. «κοινωνικός διάλογος»
3. «δημοκρατικότητα»
ΙΣ

(μονάδες 15)
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

46
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (22027)

Α1. Ο συγγραφέας διατείνεται ότι ο διαδικτυακός διάλογος έχει την αυθεντικότητα του παλιού
καφενείου, διότι γιατί διατηρεί μια δημοκρατικότητα, μια και δεν υποκρίνεται ότι επιλύει
εθικά προβλήματα. Από την άλλη, όμως, ευνοεί την ανωνυμία, σε σχέση με το καφενείο,
κάτι που σημαίνει ενίσχυση των ψευδών και της συκοφαντίας. Αυτή η κατάσταση μπορεί
να έχει τόσο θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα.

Α
Α2. α. Πολύ συχνά, Επιπλέον

ΩΜ
Α2. β. Το πολύ συχνά δείχνει ποσοτική σχέση και το επιπλέον δηλώνει προσθήκη.

B1. Ο διάλογος αποτελεί απαραίτητο στοιχείο μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Διότι μόνο
με τον διάλογο μπορεί μια κοινωνία να σταθεί, να εξελιχθεί και να είναι κατάλληλη για

ΗΘ
τους πολίτες της. Με το διάλογο εξασφαλίζεται η δημοκρατική συνύπαρξη τόσο των
πολιτών μεταξύ τους, όσο και των πολιτών με την ίδια την κοινωνία. Ο διάλογος, λοιπόν,
αποτελεί την ασφαλιστική δικλείδα της δημοκρατίας.

B2. 1. μεταφορά
ΤΖ
2. ορολογία-μια κατηγορία διαλόγου
3. μεταφορά
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

47
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (22028)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Να αιτιολογήσετε την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας του κειμένου ότι εξαιτίας
των τεχνολογικών εξελίξεων αναπτύσσεται ταχύτατα ο διαδικτυακός διάλογος. (60-80
λέξεις).

Α
(μονάδες 15)

ΩΜ
Α2. (Μονάδες 10)

Α2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος (Γενικά … κοινής γνώμης) του
κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. α. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη για καθεμία από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη
γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: απαραίτητο, εποικοδομητικού, διεξα-
γωγής, εξαπλώνονται, προβλήματα.
(μονάδες 5)
ΤΖ
Β1. β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις που επιλέξατε,
έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον
γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, το γένος κλπ.).
ΧΑ

(μονάδες 5)

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να γράψετε μία πρόταση με τη λέξη γόνιμος στην οποία να χρησιμοποιήσετε τη λέξη
μεταφορικά/συνυποδηλωτικά.
ΙΣ

(μονάδες 15)
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

48
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (22028)

Α1. Εξαιτίας των τεχνολογικών εξελίξεων αναπτύσσεται ταχύτατα ο διαδικτυακός διάλογος.

Αυτό συμβαίνει επειδή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξαπλώνονται με ταχύτητα επιδη-
μίας. Στο διαδίκτυο, βέβαια, κάποια χαρακτηριστικά του διαλόγου φαίνεται να χάνουν
την αξία τους, επειδή τα θέματά τους είναι απεριόριστα, άρα δεν υπάρχει σκοπός ούτε
τέλος. Παρόλ’ αυτά ακόμη και αυτή η μορφή μπορεί να ενέχει κινδύνους.

Α
Α2. Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο της διαίρεσης, μια και διαιρεί την έννοια του

ΩΜ
διαλόγου σε είδη. Έτσι εντοπίζεται ο γενικευμένος και ο κοινωνικός διάλογος.

Β1. α. Απαραίτητο = αναγκαίο, βασικό

Εποικοδομητικού = καρποφόρου, παραγωγικού

ΗΘ
Διεξαγωγής = πραγματοποίησης, εκτέλεσης, επιτέλεσης
Εξαπλώνονται = επεκτείνονται, μεταδίδονται, διαδίδονται
Προβλήματα = δυσκολίες

Β1. β. Είναι αναγκαίο να λάβει η πολιτεία μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της
ΤΖ
εκπαίδευσης.
Ένας παραγωγικός διάλογος μπορεί να λύσει πολλά θέματα κοινωνικά, πολιτικά αλλά
και εκπαιδευτικά.
ΧΑ

Ο τρόπος επιτέλεσης/πραγματοποίησης των εξετάσεων θα καθοριστεί σε λίγες μέρες.

Η γρίπη μεταδίδεται με ταχύτατους ρυθμούς.
Οι δυσκολίες στο συγκοινωνιακό δίκτυο πρέπει να λυθούν άμεσα.

Β2. Ένας γόνιμος διάλογος μπορεί να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα σε όλους τους τομείς
ΙΣ

της ζωής.
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

49
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (22029)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, κατά τον συγγραφέα του κειμένου, παρατηρούνται προβλήματα στη διεξαγωγή ενός
γόνιμου διαλόγου; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τρίτη και στην τέταρτη παράγραφο του κει-
μένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη
γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: δυσχεραίνουν, γενικόλογων,
προκαθορισμένο, αυθεντικότητα, συκοφάντηση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον
γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, το γένος κλπ.).
ΤΖ
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Σε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου χρησιμοποιείται ενεργητική και σε
ΧΑ

ποιες παθητική σύνταξη;

1. οι συνδιαλεγόμενοι δεν τηρούν κάποιους βασικούς κανόνες
2. παρατηρούνται φαινόμενα ιδεολογικού φανατισμού
3. αναδεικνύεται […] ένα νέο είδος διαλόγου
ΙΣ

4. διατηρεί μία μεγάλη «δημοκρατικότητα»

5. Ακόμα […] κι αν ο έλεγχος αποδειχθεί τεχνικά δυνατός
ΣΕ

(μονάδες 15)
ΔΟ
ΕΚ

50
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (22029)

Α1. Στη διεξαγωγή του διαλόγου παρατηρούνται προβλήματα, διότι πάρα πολλές φορές οι
συνδιαλεγόμενοι δεν τηρούν βασικούς κανόνες και προϋποθέσεις. Αυτό δείχνει ότι δε
σέβονται την προσωπικότητα του άλλου, αλλά ούτε και το δικαίωμά του να εκφράζει τις
σκέψεις και τις ιδέες του ελεύθερα. Ακόμη, πολλές φορές τίθενται ζητήματα ιδεολογικού
φανατισμού ή εγωιστικού χειρισμού των καταστάσεων, πράγματα τα οποία δυσχεραίνουν

Α
τον εποικοδομητικό και γόνιμο διάλογο.

ΩΜ
Α2. Με τον αντιθετικό σύνδεσμο ωστόσο.

Β1. Ο άσχημος καιρός δυσχεραίνει τα έργα που γίνονται για το μετρό.

Οι γενικόλογες απόψεις και ιδέες δεν αποτελούν εποικοδομητική προσπάθεια επίλυσης
των ζητημάτων.



ΗΘ
Είναι προκαθορισμένος ο τρόπος με τον οποίο θα εξεταστείτε.
Η αυθεντικότητα των απόψεών του τον έκανε να κερδίσει το κοινό.
Κατάφερε να βγει αλώβητος από την συκοφάντηση που διατυπώθηκε εις βάρος του.
ΤΖ
Β2. 1. ενεργητική
2. παθητική
3. παθητική
ΧΑ

4. ενεργητική
5. παθητική
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

51