Τράπεζα θεμάτων

για την Α' Λυκείου

με τις απαντήσεις τους
Ενότητα
Γλωσσομάθεια

1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Γλώσσομαθεια

Κείμενο 1ο: Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Κείμενο 2ο: Θετικά σχόλια για την επιλογή χρήσης της ελληνικής γλώσσας
(2308, 2325) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Κείμενο 1ο: Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Κείμενο 2ο: Γλωσσική επικοινωνία των Ευρωπαίων (2902, 2903, 2905, 3993) . . . . . . . 11

Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας (4578, 4580, 4582) . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Κείμενο 1ο: Το λεξιλόγιο της νεοελληνικής και ο ευρωπαϊκός γλωσσικός πλουραλισμός,

Κείμενο 2ο: Το ελληνικό πολιτισμικό λεξιλόγιο (4584, 4585, 4587) . . . . . . . . . . . . . . . 28

Η σημασία της γλωσσομάθειας (21759, 21760, 21761, 21762) . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Όχι μόνο αγγλικά (21794, 21795) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Κείμενο 1ο: [Η πολυγλωσσία], Κείμενο 2ο: [Απόσπασμα συνέντευξης του διανοούμενου

και μελετητή της λογοτεχνίας Τζωρτζ Στάινερ] (22288) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

3
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (2308, 2325)

Κείμενο 1

Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας, αλλά και ανταγωνισμού

Α
των γλωσσών. Από την εποχή της ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήρθε στην επιφάνεια και
το πρόβλημα: πώς θα λειτουργήσει αποτελεσματικά ένας ενιαίος πολυπολιτισμικός οργανι-

ΩΜ
σμός, χωρίς να εμποδίζεται από τις γλωσσικές διαφορές. Με άλλα λόγια, πώς θα επιτευχθεί η
επικοινωνία με παράλληλη διατήρηση της πολυφωνίας σε βαθμό που να επιτρέπει στον κάθε
πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ασκεί το δικαίωμα χρήσης της μητρικής του γλώσσας;
Το πρόβλημα συνδέεται με ποικίλα θέματα οικονομικής ανάπτυξης, ευρωπαϊκής πολιτικής,

ΗΘ
αλλά και γεωπολιτικής. Το στοιχειοθετούν δύο κυρίως δεδομένα: το πρώτο είναι η επικράτηση
της αγγλικής και το δεύτερο η ανάγκη διατήρησης όλων των γλωσσών της Ευρωπαϊκής Ένω-
σης. Αν και δεν είναι του παρόντος να αναπτύξουμε τους λόγους που συνηγορούν υπέρ της
πολυφωνίας, αναφέρουμε μόνον ότι κάθε λαός με τη γλώσσα του δημιουργεί τον πολιτισμό
του. Αν κινδυνέψει η γλώσσα του, τίθεται θέμα ύπαρξης του λαού ως ιδιαίτερης οντότητας με
ΤΖ
όλα τα επακόλουθα στην ικανότητα συνεισφοράς του στο ευρωπαϊκό σύνολο.
Η κυριαρχία όμως της αγγλικής αποτελεί πραγματικότητα. Από το ένα μέρος χρησιμοποι-
είται ως πλεονέκτημα και όπλο για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά στον οικονομικο-
ΧΑ

πολιτικό ανταγωνισμό της σε επίπεδο παγκόσμιο. Από το άλλο μέρος όμως διαπιστώνεται
ότι η εξάπλωση της αγγλικής γίνεται αναπόφευκτα σε βάρος όλων των άλλων γλωσσών της
Ένωσης με ορατό τον κίνδυνο της μονογλωσσίας για την Ευρώπη και, συνεπώς, θα πρέπει
να βρεθεί κάποια λύση που να εξισορροπεί τα συμφέροντα και τη λειτουργικότητα της Ευ-
ρωπαϊκής Ένωσης.
ΙΣ

Χ. Παπαρίζος. (2004). Γλωσσική πολιτική και γλωσσική παιδεία,

208-209 Αθήνα: Gutenberg, (διασκευή)
ΣΕ

Κείμενο 2
ΔΟ

[Θετικά σχόλια για την επιλογή χρήσης της ελληνικής γλώσσας]

ΕΚ

Θετικά σχόλια για την επιλογή χρήσης της ελληνικής γλώσσας, κατά τη διάρκεια των επί-
σημων εγκαινίων έναρξης της ελληνικής Προεδρίας, δημοσιεύονται σε άρθρο του ιστολογίου
Τα παρασκήνια των Βρυξελλών (Coulisses de Bruxelles).
Ο δημοσιογράφος σχολιάζει ότι η «θριαμβευτική και αλαζονική» αγγλοφωνία της Ευρωπα-
ϊκής Ένωσης δέχθηκε ένα «χτύπημα» στην Αθήνα. Εξηγεί ότι η ελληνική Προεδρία επέλεξε να
εκφραστεί στα Ελληνικά, με ταυτόχρονη μετάφραση στα Αγγλικά και τα Γαλλικά, σε αντίθεση
με άλλες Προεδρίες που δεν παρείχαν καμία διερμηνεία. «Ένα καλό παράδειγμα για όσους

5
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

τεχνοκράτες νομίζουν ότι 500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν για μητρική τους γλώσσα τα
Αγγλικά», τονίζει ο δημοσιογράφος και διατυπώνει την άποψη ότι η επικράτηση της αγγλι-
κής γλώσσας στις Βρυξέλλες δεν είναι τυχαία, παρόλο που υπάρχουν 23 επίσημες γλώσσες
στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τρεις γλώσσες εργασίας (Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά), ενώ
τα Αγγλικά και τα Γαλλικά είναι οι δύο γλώσσες του κέντρου τύπου, επισημαίνει. Ευχαριστεί,
λοιπόν, την Ελλάδα γι’ αυτή την επιλογή.

Α
Από την ιστοσελίδα της Εφ. Η Καθημερινή, 15.01.2014 (διασκευή)

ΩΜ
ΗΘ
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

6
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2308)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια άποψη εκφράζουν τα δύο κείμενα για τη θέση της αγγλικής γλώσσας στην Ευρω-
παϊκή Ένωση; (60 -80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τελευταίας παραγράφου (Ο δημοσιογράφος … γι’ αυτή
την επιλογή) του δεύτερου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
πρώτου και του δεύτερου κειμένου με την έντονη γραφή: πολυφωνίας, μονογλωσσίας,
μητρική [τους] γλώσσα, επικράτηση της αγγλικής γλώσσας, επιλογή.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις του πρώτου κειμένου χρησιμοποι-
ούνται με κυριολεκτική/δηλωτική και ποιες με μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία:
ΧΑ

1. «Από την εποχή της ίδρυσης της ΕΟΚ ήρθε στην επιφάνεια και το πρόβλημα».
2. «Αν και δεν είναι του παρόντος να αναπτύξουμε τους λόγους που συνηγορούν υπέρ
της πολυφωνίας».
3. «Η κυριαρχία όμως της αγγλικής αποτελεί πραγματικότητα».
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

7
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2308)

Α1. Σύμφωνα με το πρώτο κείμενο η επικράτηση της αγγλικής γλώσσας αποτελεί μια πραγ-
ματικότητα με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Βασικό πλεονέκτημα είναι ότι αποτελεί
όπλο για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ότι αφορά στον οικονομικό – πολιτικό ανταγωνισμό
σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενώ μεγάλο μειονέκτημα είναι ο κίνδυνος της μονογλωσσίας που
ελλοχεύει σε βάρος των άλλων γλωσσών της Ένωσης και τις απειλεί με «εξαφάνιση».

Α
Σύμφωνα με το δεύτερο η επικράτηση της αγγλικής δεν είναι τυχαία και χαρακτηρίζεται
ως «θριαμβευτική και αλαζονική».

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «Ο δημοσιογράφος … Αθήνα»
Λεπτομέρειες: «Εξηγεί … επισημαίνει»
Πρόταση κατακλείδα: «Ευχαριστεί … επιλογή»

ΗΘ
Β1. Η πολυφωνία κρίνεται πλέον από πολλούς απαραίτητη καθώς αναγνωρίζουν τις δυ-
σκολίες επικοινωνίας μεταξύ των λαών που επιλέγουν τη μονογλωσσία. Οι λαοί αυτοί
επιθυμούν να χρησιμοποιούν μόνο τη μητρική τους γλώσσα και αυτήν αναγνωρίζουν
ως επίσημη με αποτέλεσμα να μη διδάσκουν καμία άλλη στα σχολεία τους. Για αυτούς
ΤΖ
η επικράτηση της αγγλικής ήταν μια κακή επιλογή με την οποία δε συμμορφώνονται.

Β2. 1. μεταφορική, 2. κυριολεκτική, 3. μεταφορική.

ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

8
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2325)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο, ο αρθρογράφος είναι υπέρ ή κατά της αποκλειστικής
χρήσης της αγγλικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(60-80 λέξεις)

Α
(μονάδες 15)

ΩΜ
Α2. (Μονάδες 10)

Α2. Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου (Ο δημοσιογράφος σχολιάζει …
την επιλογή) του δεύτερου κειμένου;
(μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. (Μονάδες 10)

Β1. α. Να γράψετε ένα συνώνυμο χρησιμοποιώντας καθεμιά από τις λέξεις με την έντονη
γραφή, με βάση τη σημασία που αυτές έχουν στο πρώτο κείμενο: επικράτηση, συ-
νηγορούν.
(μονάδες 4)
ΤΖ
Β1. β. Να δημιουργήσετε μία περίοδο 20-30 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις
συνώνυμες λέξεις.
(μονάδες 6)
ΧΑ

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις τρεις παρακάτω φράσεις/προτάσεις των κειμένων χρη-
σιμοποιούνται με κυριολεκτική/δηλωτική και ποιες με μεταφορική/συνυποδηλωτική
σημασία:
ΙΣ

1. «κάθε λαός με τη γλώσσα του δημιουργεί τον πολιτισμό του»

2. «η εξάπλωση της αγγλικής»
ΣΕ

3. «ο δημοσιογράφος σχολιάζει»
(μονάδες 15)
ΔΟ
ΕΚ

9
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2325)

Α1. Ο αρθρογράφος του δεύτερου κειμένου τίθεται ανοιχτά κατά της αποκλειστικής χρή-
σης της αγγλικής γλώσσας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θεωρεί ότι η επικράτηση της στις
Βρυξέλλες, μεταξύ 23 γλωσσών δεν είναι τυχαία. Χαρακτηρίζει μάλιστα την αγγλοφωνία
της Ευρωπαϊκής Ένωσης «θριαμβευτική και αλαζονική». Καταλήγει να ευχαριστεί την
Ελλάδα που επέλεξε να εκφραστεί στα ελληνικά δίνοντας έτσι ένα ισχυρό χτύπημα στην

Α
«αλαζονική» αυτή αγγλοφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «Ο δημοσιογράφος … Στην Αθήνα»
Λεπτομέρειες: «Εξηγεί ότι … επισημαίνει»
Κατακλείδα: «Ευχαριστεί … επιλογή»

Β1. α. επικράτηση: κυριαρχία, συνηγορούν: υποστηρίζουν, επιβεβαιώνουν.

ΗΘ
Β1. β. Νέα στοιχεία ήρθαν στο φως μετά από εξονυχιστική έρευνα και επιβεβαιώνουν πως
οι πολιτικοί αντίπαλοι της κυβέρνησης είχαν δίκαιο. Έπειτα από αυτό η κυριαρχία της
αντιπολίτευσης ήταν αναμενόμενη.
ΤΖ
Β2. 1. μεταφορική, 2. μεταφορική, 3. κυριολεκτική.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

10
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (2902, 2903, 2905, 3993)

Κείμενο 1

Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Από την εποχή της ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήρθε στην επιφάνεια και το ζήτημα

Α
της αποτελεσματικής λειτουργίας αυτού του ενιαίου πολυπολιτισμικού οργανισμού, χωρίς να
εμποδίζεται από τις γλωσσικές διαφορές. Με άλλα λόγια, το ερώτημα ήταν: πώς θα επιτευχθεί

ΩΜ
η επικοινωνία με παράλληλη διατήρηση της πολυφωνίας σε βαθμό που να επιτρέπει στον κάθε
πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ασκεί το δικαίωμα χρήσης της μητρικής του γλώσσας;
Το συγκεκριμένο ερώτημα παραμένει ανοιχτό, επειδή ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί
πεδίο δραστηριότητας αλλά και ανταγωνισμού των γλωσσών.

ΗΘ
Το πρόβλημα συνδέεται με ποικίλα θέματα οικονομικής ανάπτυξης, ευρωπαϊκής πολιτικής,
αλλά και γεωπολιτικής. Το στοιχειοθετούν δύο κυρίως δεδομένα. Το πρώτο είναι η επικρά-
τηση της αγγλικής και το δεύτερο η ανάγκη διατήρησης όλων των γλωσσών της Ευρωπαϊκής
Ένωσης. Αν και υπάρχουν πολλοί λόγοι που συνηγορούν υπέρ της πολυφωνίας, αναφέρουμε
μόνο ότι κάθε λαός με τη γλώσσα του δημιουργεί τον πολιτισμό του. Αν κινδυνέψει η γλώσσα
ΤΖ
του, τίθεται θέμα ύπαρξης του λαού ως ιδιαίτερης οντότητας με όλα τα επακόλουθα στην
ικανότητα συνεισφοράς του στο ευρωπαϊκό σύνολο.
Η κυριαρχία, όμως, της αγγλικής αποτελεί πραγματικότητα. Από τη μια χρησιμοποιείται ως
ΧΑ

πλεονέκτημα και όπλο για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά στον οικονομικο-πολιτικό
ανταγωνισμό της σε παγκόσμιο επίπεδο. Από την άλλη μεριά, ωστόσο, διαπιστώνεται ότι η
εξάπλωση της αγγλικής γίνεται αναπόφευκτα σε βάρος όλων των άλλων γλωσσών της Ένωσης
με ορατό τον κίνδυνο της μονογλωσσίας για την Ευρώπη. Συνεπώς, θα πρέπει να βρεθεί κάποια
λύση που να εξισορροπεί τα συμφέροντα και τη λειτουργικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΙΣ

Χ. Παπαρίζος. (2004). Γλωσσική πολιτική και γλωσσική παιδεία, 208-209.

Αθήνα: Gutenberg (διασκευή)
ΣΕ

Κείμενο 2
ΔΟ

[Γλωσσική επικοινωνία των Ευρωπαίων]

ΕΚ

Η γλωσσική επικοινωνία των Ευρωπαίων αποτελεί σίγουρα ένα πρόβλημα, το οποίο απαιτεί
λύσεις. Από την άλλη πλευρά, η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ανυπολόγιστης
αξίας πολιτιστικό πλούτο, άξιο διατήρησης και καλλιέργειας. Επομένως, το να έχει κάθε Ευρω-
παίος τη δυνατότητα να επικοινωνεί γνωρίζοντας και χρησιμοποιώντας δύο τουλάχιστον γλώσ-
σες, πέραν της μητρικής του, είναι ένας στόχος πολύ σημαντικός αλλά και πολύ φιλόδοξος.
Βέβαια, για να είναι αποτελεσματική η διδασκαλία και η γνώση τριών γλωσσών, πρέπει
να ενταχθεί στο γενικότερο πλαίσιο μιας διαπολιτισμικής και πολυπολιτισμικής προσέγγισης

11
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

της παιδείας. Με τον τρόπο αυτόν θα υπηρετηθεί αποτελεσματικά η ανάγκη διδασκαλίας

τριών γλωσσών, αλλά και θα ενισχυθεί η διδασκαλία των ευρωπαϊκών γλωσσών στα παιδιά
των Ευρωπαίων που διαμένουν σε χώρες διαφορετικές από αυτήν της καταγωγής τους.
Τέλος, σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης
ξένων γλωσσών που να καθιστούν την όλη διαδικασία πιο ελκυστική στα παιδιά, αλλά και
πιο προσιτή σε όλους.

Α
Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Αριθμ. C 295/31 – 295/32. 7.10.96 (διασκευή)

ΩΜ
ΗΘ
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

12
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2902)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιο πρόβλημα επισημαίνεται από τους συντάκτες των κειμένων και ποιες λύσεις προ-
τείνονται; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 10)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο του δεύτερου κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. «Η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας πολιτιστικό πλούτο».
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μια παράγραφο 60-80
λέξεων.
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΤΖ
Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω φράσεις/προτάσεις των κειμένων χρησιμοποι-
ούνται με κυριολεκτική/δηλωτική και ποιες με μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία:
ΧΑ

1. «ήρθε στην επιφάνεια […] το ζήτημα»

2. «το συγκεκριμένο ερώτημα παραμένει ανοιχτό»
3. «τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών»
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

13
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2902)

Α1. Τους συγγραφείς του κειμένου τους απασχολεί το ζήτημα της αποτελεσματική λειτουργίας
της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνδυασμό με τη διατήρηση της γλωσσικής πολυμορφίας
του πολυπολιτισμικού μοντέλου. Το πρόβλημα έχει πολλές προεκτάσεις καθώς συνδέεται
με θέματα οικονομικής ανάπτυξης, γεωπολιτικής αλλά και ευρωπαϊκής πολιτικής. Κα-
θοριστικής σημασίας για το ζήτημα είναι η κυριαρχία της και η εξάπλωση της αγγλικής

Α
γλώσσας. Σύμφωνα με τους συγγραφείς λύση στο πρόβλημα θα δοθεί με τη γλωσσομά-
θεια και συγκεκριμένα με την εκμάθηση δυο τουλάχιστον γλωσσών πέρα από τη μητρική

ΩΜ
από όλους.

Α2. 1η παράγραφος: «Ο τρόπος για να διατηρηθεί η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία χωρίς

να διαταραχθεί η γλωσσική επικοινωνία»

παίων» ΗΘ
2η παράγραφος: «Ο ρόλος του σχολείου στο ζήτημα της γλωσσομάθειας των Ευρω-

Β1. Η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας πολιτιστικό πλού-

το. Είναι, λοιπόν πολύ σημαντικό οι λαοί να μπορούν να διατηρούν τη μητρική τους
ΤΖ
γλώσσα, καθώς έτσι διαφυλάσσουν τα ήθη, τα έθιμα τους, τις πολιτιστικές τους ιδιαιτε-
ρότητες και την ιστορία τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συμβάλουν και στην πολιτι-
στική πολυμορφία της ευρωπαϊκής ένωσης. Οφείλουν συνεπώς σε όλες της ευρωπαϊκές
ΧΑ

χώρες να διδάσκονται τουλάχιστον τρείς γλώσσες, ώστε να μπορεί η διαφορετικότητα

να διατηρηθεί χωρίς να προκληθούν προβλήματα στη μεταξύ τους επικοινωνία.

Β2. 1. μεταφορική, 2. μεταφορική, 3. κυριολεκτική.

ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

14
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2903)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιοι προβληματισμοί διατυπώνονται από τους συντάκτες των δύο κειμένων αναφορικά
με το ζήτημα της γλωσσικής επικοινωνίας των Ευρωπαίων; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή στο εσωτερικό της δεύτερης παραγράφου (Βέβαια … σε
όλους) του δευτέρου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/
φράσεις του πρώτου κειμένου με την έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο
κείμενο: γλωσσικές διαφορές, συνδέεται, θέματα, πολυφωνίας, αποτελεί.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. «θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών»:
ΧΑ

1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της παθητικής σύνταξης από τον συγγραφέα του δεύ-
τερου κειμένου.
(μονάδες 5)

2. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

(μονάδες 10)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

15
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2903)

Α1. Οι συντάκτες και των δυο κειμένων εκφράζουν τους προβληματισμούς τους σχετικά
με το ζήτημα της επικοινωνίας των Ευρωπαίων. Στο πρώτο κείμενο γίνεται λόγος για
την επίτευξη της επικοινωνίας μεταξύ των λαών της με την ταυτόχρονη διατήρηση των
μητρικών τους γλωσσών αλλά και για τις αρνητικές συνέπειες από την επικράτηση της
αγγλικής. Στο δεύτερο κείμενο επισημαίνεται η ανάγκη για διατήρηση της γλωσσικής

Α
πολυμορφίας που θα επιτευχθεί στα πλαίσια μιας πολυπολιτισμικής παιδείας με την
εκμάθηση τριών γλωσσών από όλους.

ΩΜ
Α2. Υπάρχει νοηματική σύνδεση ανάμεσα στη θεματική πρόταση και στις λεπτομέρειες που
χρησιμοποιούνται για να τη στηρίξουν. «Η διδασκαλία τριών γλωσσών πρέπει να ενταχθεί
στο πλαίσιο μιας διαπολιτισμικής και πολυπολιτισμικής παιδείας … Έτσι θα υπηρετηθεί
και θα ενισχυθεί η διδασκαλία».

ΗΘ
B.1 Η πολυφωνία απαιτεί ποικιλία γλωσσών που προφανώς χαρακτηρίζονται από γλωσσι-
κές διαφορές. Στην Ευρωπαϊκή ένωση επικρατεί η πολυφωνία παρά την καθιέρωση της
αγγλικής ως επίσημης γλώσσας. Η επικοινωνία όμως μεταξύ των λαών της Ευρωπαϊκής
Ένωσης αποτελεί ένα διαχρονικό ζήτημα που χρήζει επίλυσης, καθώς συνδέεται άρρηκτα
ΤΖ
και με τις σχέσεις των λαών και επηρεάζει σε θέματα πολιτικής των κρατών.

Β2. 1. Με τη χρήση της παθητικής σύνταξης δίνεται έμφαση στο αποτέλεσμα της ενέργειας.
ΧΑ

Το ποιητικό αίτιο δεν έχει σημασία για το συγγραφέα. Παράλληλα προσδίδεται στο
λόγο επίσημο και σοβαρό ύφος.
2. «Θα πρέπει να αναζητήσουν συστηματικά νέους τρόπους εκμάθησης ξένων γλωσσών».
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

16
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2905)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Βασιζόμενοι στα κείμενα, να χαρακτηρίσετε με Σωστό ή Λάθος τις παρακάτω προτάσεις:
1. Στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο εμφανίστηκε το πρόβλημα του ανταγωνισμού των γλωσ-
σών.

Α
2. Στην Ευρώπη θα υπάρχει οπωσδήποτε μονογλωσσία.

ΩΜ
3. Το ζήτημα της γλωσσικής επικοινωνίας των Ευρωπαίων δεν θεωρείται πρόβλημα.
4. Κάθε Ευρωπαίος καλό είναι, εκτός από τη μητρική του γλώσσα, να μαθαίνει και άλλες
δύο γλώσσες.
5. Η διδασκαλία των τριών γλωσσών δεν πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας πολυ-

ΗΘ
πολιτισμικής προσέγγισης της παιδείας.
(μονάδες 15)

Α2. (Μονάδες 10)

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στη δεύτερη (Το πρόβλημα … σύνολο) και την τρίτη (Η
ΤΖ
κυριαρχία … Ένωσης) παράγραφο του πρώτου κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΧΑ

Β1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση χρησιμοποιώντας το αντώνυμο καθεμιάς από τις
λέξεις των κειμένων με την έντονη γραφή: εμποδίζεται, πλεονέκτημα, σημαντικός,
αποτελεσματική, γενικότερο.
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΙΣ

Β2. Ποιες από τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις των παρακάτω προτάσεων του πρώτου
ΣΕ

κειμένου έχουν μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία και ποιες έχουν κυριολεκτική/

δηλωτική σημασία;
ΔΟ

1. Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας.

2. Από την εποχή της ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήρθε στην επιφάνεια και το
πρόβλημα.
ΕΚ

3. Πώς θα επιτευχθεί η επικοινωνία με παράλληλη διατήρηση της πολυφωνίας;

4. Η κυριαρχία της αγγλικής αποτελεί πρόβλημα.
(μονάδες 15)

17
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2905)

Α1. 1. Σωστό, 2. Λάθος, 3. Λάθος, 4. Σωστό, 5. Λάθος

Α2. 2η παράγραφος: Τα προβλήματα από την επικράτηση της αγγλικής γλώσσας και η αξία
της γλωσσικής πολυμορφίας.
3η παράγραφος: Συνέπειες της επικράτησης της αγγλικής γλώσσας.

Α
Β1. επιτρέπεται: Επιτρέπεται να πέσεις … επιβάλλεται να σηκωθείς

ΩΜ
μειονέκτημα: Πολλές φορές αυτό που μοιάζει μειονέκτημα μπορεί να είναι
χάρισμα.
ασήμαντος: Σημαντικός γιατί έζησε ως ασήμαντος!
αναποτελεσματική: Η αναποτελεσματική πολιτική της κυβέρνησης οδήγησε τη χώρα

ειδικότερα: ΗΘ
σε αδιέξοδο.
Σύμφωνα με τα ειδικότερα ενδιαφέροντα μου και τις εμπειρίες
μου θα με ενδιέφερε να εργαστώ σε σχολείο δεύτερης ευκαιρίας.

Β2. 1. μεταφορική, 2. κυριολεκτική/μεταφορική, 3. κυριολεκτική, 4. μεταφορική.

ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

18
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (3993)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιες λύσεις προτείνονται στο δεύτερο κείμενο σχετικά με τη γλωσσική επικοινωνία των
Ευρωπαίων πολιτών; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου (Η κυριαρχία … Ένωσης) του
πρώτου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. «Θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών που
να καθιστούν την όλη διαδικασία πιο ελκυστική στα παιδιά». Χρησιμοποιώντας την πα-
ραπάνω περίοδο, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. Ο τίτλος του πρώτου κειμένου είναι κυριολεκτικός/δηλωτικός ή μεταφορικός/συνυ-

ποδηλωτικός;
ΧΑ

(μονάδες 5)

Β2. β. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο στο πρώτο
κείμενο.
(μονάδες 10)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

19
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (3993)

Α1. Σύμφωνα με το κείμενο η γλωσσική επικοινωνία των Ευρωπαίων αποτελεί ένα πρόβλημα,
που απαιτεί λύσεις. Αναμφισβήτητα, η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία είναι ανυπο-
λόγιστης αξίας πολιτιστικός πλούτος που πρέπει να διατηρηθεί και να καλλιεργηθεί.
Συνεπώς για να διατηρηθεί ο πλούτος αυτός και να επιτευχθεί ταυτόχρονα η καλύτερη
δυνατή γλωσσική επικοινωνία, προτείνεται η διδασκαλία και η γνώση τριών γλωσσών στο

Α
πλαίσιο μιας διαπολιτισμικής - πολυπολιτισμικής παιδείας και η ταυτόχρονη αναζήτηση
τρόπων εκμάθησης ξένων γλωσσών, που θα καθιστούν τη διαδικασία πιο ελκυστική.

ΩΜ
Α2. Θεματική περίοδος: «Η κυριαρχία … πραγματικότητα».
Λεπτομέρειες: «Από τη μια … για την Ευρώπη».
Κατακλείδα: «Συνεπώς, … Ευρωπαϊκής Ένωσης».

ΗΘ
Β1. Θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών
που να καθιστούν την όλη διαδικασία πιο ελκυστική στα παιδιά. Η χρήση ειδικής
αίθουσας - εργαστηρίου κατάλληλα διαμορφωμένης αποκλειστικά για τις ξένες γλώσσες
θα μπορούσε να συμβάλει προς αυτήν την κατεύθυνση. Η εφαρμογή από τους καθηγητές
ΤΖ
καινοτόμων μεθόδων και τεχνικών διδασκαλίας ιδιαίτερα με τη χρήση νέων τεχνολογιών
(Η/Υ, πολυμέσων,) ώστε να εντάσσουν εναλλακτικούς τρόπους μάθησης, θα ήταν επίσης
απαραίτητη. Τέλος, η λειτουργία δανειστικών βιβλιοθηκών με πολύγλωσσα βιβλία και η
αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού αποτελούν πολύ ελκυστικές ιδέες.
ΧΑ

Β2. α. Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός/δηλωτικός.

Β2. β. Τα γλωσσικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. / Η πολυγλωσσία στην Ευρωπαϊκή

Ένωση.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

20
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (4578, 4580, 4582)

[Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας]

Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας στοχεύει στο να ελέγξει τον βαθμό, στον οποίο
οι υποψήφιοι, Έλληνες χρήστες της ξένης γλώσσας, είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις
γνώσεις που έχουν αποκτήσει και τις επικοινωνιακές ικανότητες που διαθέτουν ως χρήστες

Α
δύο γλωσσών (της ελληνικής και της ξένης). Για να το επιτύχει στηρίζεται σε ένα σύστημα

ΩΜ
εξετάσεων που αποσκοπεί στην πιστοποίηση διαφορετικών επιπέδων γνώσης μιας γλώσσας.
Έτσι, ελέγχεται ο βαθμός ικανότητας που έχει αναπτύξει κάποιος να κατανοεί και να παράγει
προφορικό και γραπτό λόγο της γλώσσας αυτής.
Επίσης, ο θεσμός αυτός αντιμετωπίζει ισότιμα τις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες και
συμβάλλει στην ενίσχυση της εκμάθησης ξένων γλωσσών, η γνώση των οποίων θεωρείται

ΗΘ
σημαντικό μορφωτικό και επαγγελματικό προσόν εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με τον τρόπο αυτόν προωθείται τόσο η κοινωνική όσο και η ατομική πολυγλωσσία στην
Ελλάδα. Επιπλέον, με τον θεσμό αυτόν προάγεται το ευρωπαϊκό ιδεώδες της πολυγλωσσίας.
Επιπρόσθετα, το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας συνδέεται με το σχολείο και
ΤΖ
στοχεύει στη σύνδεσή του και με τις άλλες βαθμίδες και τύπους εκπαίδευσης. Με το σχο-
λείο συνδέεται έμμεσα και άμεσα. Έμμεσα, εφόσον επιδρά στις πρακτικές διδασκαλίας και
εκμάθησης της γλώσσας, διαμορφώνει στάσεις και αναπτύσσει στρατηγικές μάθησης και
παραγωγής λόγου. Άμεσα, επειδή λαμβάνονται υπόψη τα σχολικά προγράμματα σπουδών για
ΧΑ

τον σχεδιασμό των εξετάσεων, ενώ ξεκινά και η προσπάθεια για να παραχθούν προγράμματα
και υλικά για υποστηρικτική διδασκαλία. Ακόμη, προβλέπεται να συνδεθεί και με άλλους
εκπαιδευτικούς φορείς.
Τέλος, το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές συνθή-
κες της χρήσης της ξένης γλώσσας και επιχειρεί να καλύψει τις επικοινωνιακές, κοινωνικές,
ΙΣ

εργασιακές και εκπαιδευτικές ανάγκες των σύγχρονων πολιτών.

ΣΕ

Από την ιστοσελίδα του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας.

24.04.2014 (διασκευή)
ΔΟ
ΕΚ

21
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (4578)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Πώς συνδέεται, σύμφωνα με το κείμενο, η εξέταση της γνώσης μιας ξένης γλώσσας με
το εκπαιδευτικό σύστημα; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ της δεύτερης παραγράφου και της τρίτης παρα-
γράφου του κειμένου;
(μονάδες 5)

Α2. β. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ της τρίτης παραγράφου και της τέταρτης παρα-
γράφου του κειμένου;

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ (μονάδες 5)

Β1. Στις παρακάτω προτάσεις να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας κάθε φορά την κατάλ-
ΤΖ
ληλη λέξη από αυτές που είναι στις παρενθέσεις. Δύο από τις λέξεις σε κάθε παρένθεση
περισσεύουν.
1. Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας . . . . . . . . . . . . . . . . . (αποβλέπει, επι-
ΧΑ

βλέπει, παραβλέπει) στην πιστοποίηση διαφορετικών επιπέδων γνώσης μιας γλώσσας

και . . . . . . . . . . . . . . . . . (διαμορφώνεται, εξετάζεται, αποκλείεται) έτσι ο βαθμός
ικανότητας που έχει αναπτύξει κάποιος.
2. Επίσης, . . . . . . . . . . . . . . . . . (καταβάλλει, βοηθά, διαβάλλει) στην ενίσχυση της
εκμάθησης ξένων γλωσσών, η γνώση των οποίων . . . . . . . . . . . . . . . . . (υπολεί-
πεται, αμφιβάλλει, αποτελεί) ενίσχυση των μορφωτικών προσόντων.
ΙΣ

3. Οι υποψήφιοι είναι σε θέση . . . . . . . . . . . . . . . . . (να σχεδιάσουν, να καταρτίσουν,

ΣΕ

να χρησιμοποιήσουν) τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει.

(μονάδες 10)
ΔΟ

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. «[Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] αντιμετωπίζει ισότιμα τις σύγχρονες ευ-
ΕΚ

ρωπαϊκές γλώσσες».
1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της ενεργητικής σύνταξης στο κείμενο.
(μονάδες 5)

2. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

(μονάδες 10)

22
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (4578)

Α1. Σύμφωνα με το κείμενο η εξέταση της γνώση μιας ξένης γλώσσας συνδέεται με το εκπαι-
δευτικό σύστημα μέσω του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας. Πρόκειται για ένα
σύστημα εξετάσεων που αποσκοπεί στην πιστοποίηση διαφορετικών επιπέδων γνώσης
μιας γλώσσας. Κατά την εξέταση οι υποψήφιοι χρήστες της ξένης γλώσσας μπορούν να
χρησιμοποιούν τόσο τις γνώσεις όσο και τις επικοινωνιακές ικανότητες που κατέχουν

Α
ως χρήστες δυο γλωσσών. Με τον τρόπο αυτό ελέγχεται η ικανότητα τους να κατανοούν
και να παράγουν προφορικά και γραπτά τη γλώσσα.

ΩΜ
Α2. α. Η συνοχή επιτυγχάνεται με τη διαρθρωτική λέξη «επιπρόσθετα»,που δηλώνει προ-
σθήκη.

Α2. β. Η συνοχή επιτυγχάνεται με τη διαρθρωτική λέξη «Τέλος», που δηλώνει την προσθήκη

ΗΘ
της τελευταίας ιδέας.

Β1. 1. αποβλέπει – εξετάζεται, 2. βοηθά - αποτελεί, 3. να χρησιμοποιήσουν

Β2. 1. Με τη χρήση της ενεργητικής εξαίρεται το πρόσωπο που δρα, το υποκείμενο.

ΤΖ
2. Αντιμετωπίζονται ισότιμα οι σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες από το Κρατικό Πιστο-
ποιητικό Γλωσσομάθειας.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

23
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (4580)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί ο θεσμός της πιστοποιήσης ξένων γλωσσών προάγει το ευρωπαϊκό ιδεώδες της
πολυγλωσσίας, σύμφωνα με το κείμενο; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Το Κρατικό … αυτής) και τη
δεύτερη παράγραφο (Επίσης, … πολυγλωσσίας) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε την αντιστοίχιση των λέξεων με έντονη γραφή της στήλης Α με τις αντώ-
νυμές τους στη στήλη Β (στη στήλη Β περισσεύουν δύο λέξεις).

Στήλη Α Στήλη Β
α. διαφορετικών 1. ταυτόχρονες
ΤΖ
β. ικανότητας 2. αναξιοκρατίας
γ. σύγχρονες 3. ανικανότητας
δ. ενίσχυση 4. τελειώνει
ΧΑ

ε. ξεκινά 5. όμοιων
6. απαρχαιωμένες
7. αποδυνάμωση
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΙΣ

Β2. «[Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] αντιμετωπίζει ισότιμα τις σύγχρονες ευ-
ρωπαϊκές γλώσσες».
ΣΕ

1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της ενεργητικής σύνταξης στο κείμενο.

(μονάδες 5)
ΔΟ

2. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

(μονάδες 10)
ΕΚ

24
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (4580)

Α1. Ο θεσμός της πιστοποίησης ξένων γλωσσών συμβάλλει στην ενίσχυση της εκμάθησης
ξένων γλωσσών, που αποτελούν απαραίτητο μορφωτικό και επαγγελματικό προσόν.
Προωθείται έτσι η κοινωνική και η ατομική πολυγλωσσία στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα
προάγεται και το ευρωπαϊκό ιδεώδες της πολυγλωσσίας.

Α
Α2. «Κριτήρια αξιολόγησης των υποψηφίων στο Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας»
«Λόγοι χρησιμότητας του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας»

ΩΜ
Β1. α – 5, β – 3, γ – 6, δ – 7, ε – 4.

Β2. 1. Με την χρήση της ενεργητικής δίνεται έμφαση στο πρόσωπο που ενεργεί, δηλαδή στο
υποκείμενο.

ΗΘ
2. «Οι σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες αντιμετωπίζονται ισότιμα από το Κρατικό Πιστο-
ποιητικό Γλωσσομάθειας»
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

25
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (4582)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιοι είναι, σύμφωνα με το κείμενο, οι στόχοι εξέτασης της γνώσης μιας ξένης γλώσσας;
(60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου (Το Κρατικό … αυτής) του κει-
μένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/
φράσεις με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: πολυγλωσσία, ευρω-
παϊκό ιδεώδες, στοχεύει, χρήσης, επικοινωνιακές […] ανάγκες.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. «[Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] αντιμετωπίζει ισότιμα τις σύγχρονες ευ-
ρωπαϊκές γλώσσες».
ΧΑ

1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της ενεργητικής σύνταξης στο κείμενο.

(μονάδες 5)

2. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

(μονάδες 10)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

26
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (4582)

Α1. Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας στοχεύει στο να ελέγξει το βαθμό στον οποίο
οι υποψήφιοι είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις και τις επικοινωνιακές
ικανότητες που διαθέτουν. Ελέγχεται με αυτό η ικανότητα τους να κατανοούν και να
παράγουν γραπτά και προφορικά τη γλώσσα. Προωθείται έτσι η κοινωνική και ατομική
πολυγλωσσία, το ευρωπαϊκό ιδεώδες της πολυγλωσσίας και δίνεται η δυνατότητα στους

Α
πολίτες να καλύψουν τις επικοινωνιακές, τις κοινωνικές, τις εργασιακές και τις εκπαι-
δευτικές τους ανάγκες.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: Το κρατικό Πιστοποιητικό … (της ελληνικής και της ξένης).
Λεπτομέρειες: Για να πετύχει … της γλώσσας αυτής.
Στην παράγραφο δεν εντοπίζεται πρόταση - κατακλείδα.

ΗΘ
Β1. Η πολυγλωσσία συμβάλλει στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού ιδεώδους. Χάρη σε αυτήν
αναπτύσσονται επικοινωνιακές δεξιότητες που στοχεύουν μέσω της χρήσης των γλωσ-
σών στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Β2. 1. Με τη χρήση της ενεργητικής δίνεται έμφαση στο υποκείμενο της ενέργειας.
ΤΖ
2. Οι σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες αντιμετωπίζονται ισότιμα από το Κρατικό Πιστο-
ποιητικό Γλωσσομάθειας.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

27
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (4584, 4585, 4587)

Κείμενο 1
Το λεξιλόγιο της νεοελληνικής
και ο ευρωπαϊκός γλωσσικός πλουραλισμός1

Α
Οι γλώσσες δεν έχουν σταθερό και αμιγές λεξιλόγιο. Πιο συγκεκριμένα, το λεξιλόγιο,
σαν την κινούμενη άμμο, υπόκειται σε έντονη γλωσσική μεταβολή, η οποία σε μεγάλο βαθμό

ΩΜ
οφείλεται στον δανεισμό, δηλαδή σε επίδραση λεξιλογίου άλλης γλώσσας. Ακόμη, το λεξιλό-
γιο δεν είναι αμιγές, είναι πολυσυλλεκτικό, δηλαδή τα στοιχεία του προέρχονται από πολλές
πηγές, π.χ. κληρονομιά από προηγούμενες φάσεις της ιστορίας της γλώσσας ή δανεισμό
από άλλες γλώσσες.
Μπορούμε να κάνουμε χωρίς τον δανεισμό; Οπωσδήποτε όχι. Είναι ουτοπία να πιστεύουμε

ΗΘ
το αντίθετο. Ο δανεισμός, κατά τη μεταφορά του Κλωντ Αζέζ, είναι η απαραίτητη ποσότητα
οξυγόνου για την επιβίωση μιας γλώσσας, είναι μια φυσική διαδικασία που χαρακτηρίζει
κάθε φυσική ανθρώπινη γλώσσα. Κατά συνέπεια, η αντίδραση που εκδηλώνεται εναντίον
των δανείων είναι αδικαιολόγητη, γιατί αυτά είναι αποτέλεσμα πολιτικών, οικονομικών και
ΤΖ
πολιτιστικών σχέσεων ανάμεσα στους ομιλητές γλωσσών που έρχονται σε επαφή. Γι’ αυτόν
τον λόγο ο δανεισμός δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως τυχαία οξεία ασθένεια που πρέπει να
σπεύσουμε να τη θεραπεύσουμε.
ΧΑ

Άλλωστε δεν υπάρχει γλώσσα που να μην επηρεάστηκε από άλλες. Από τον κανόνα δεν
ξεφεύγουν ακόμη και οι γλώσσες μεγάλων πολιτισμών. Επίσης, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε
ότι δεν υπάρχει «επίθεση» από την πλευρά της δανείστριας γλώσσας, παρά ανάγκη από την
πλευρά της δανειολήπτριας γλώσσας. Ανάγκη λόγω της υστέρησης όχι στο γλωσσικό επίπεδο,
αλλά σε άλλα επίπεδα π.χ. στο τεχνολογικό (κομπιούτερ, ασανσέρ κ.ά.). Βέβαια ο γλωσσικός
δανεισμός διαφέρει σημαντικά από τον οικονομικό δανεισμό, αφού ο δανειολήπτης δεν
ΙΣ

χρωστά τίποτε!
ΣΕ

Ά. Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, από την ιστοδελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας,

29. 4. 2014 (διασκευή)
ΔΟ

Κείμενο 2
[Το ελληνικό πολιτισμικό λεξιλόγιο]
ΕΚ

Είναι γνωστό ότι η Ελληνική έδωσε πολλές δάνειες λέξεις πολιτισμού στις ευρωπαϊκές
γλώσσες με αποτέλεσμα η επιστημονική ορολογία των Ευρωπαϊκών γλωσσών να βασίζεται
στην ελληνική ή λατινοελληνική ορολογία.
Δεν υπάρχει λόγος να απαριθμήσουμε τους επιστημονικούς όρους ελληνικής προέλευσης

1
πλουραλισμός: πολυφωνία, ποικιλία

28
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ή τις λέξεις πολιτισμού που φιλοξενούν οι ευρωπαϊκές γλώσσες. Αντί γι’ αυτό, προτιμούμε
να κάνουμε χρήση της στατιστικής, να καθορίσουμε δηλαδή τη συχνότητα των ελληνικών
λέξεων στις ευρωπαικές γλώσσες. Για τον σκοπό αυτό μπορούμε να στηριχτούμε στη μελέτη
ενός ειδικού (του Peter Brown), ο οποίος ερευνά μεταξύ άλλων τη σύγκλιση λέξεων κατά
κατηγορίες σε πέντε ευρωπαϊκές γλώσσες (Γερμανική, Αγγλική, Γαλλική, Ιταλική, Ισπανική).
Και οι επιστημονικοί όροι για ονομασίες επιστημών, στους οποίους συγκλίνουν και οι πέντε

Α
συγκρινόμενες γλώσσες, είναι ελληνικοί ή αποτελούν συνθέσεις ελληνικών λέξεων: γεωγρα-
φία, μαθηματικά, παιδαγωγική, ψυχολογία, θεολογία. Από τους πέντε επιστημονικούς όρους

ΩΜ
στην περιοχή της τέχνης στους οποίους συμφωνούν και οι πέντε γλώσσες οι τέσσερεις είναι
ελληνικοί ή ελληνολατινικής προέλευσης: γραφική,εικόνα, μουσείο, πλαστική. Από τους πέντε
όρους για τη λογοτεχνία οι δύο είναι ελληνικοί: δράμα, λυρικός (το γεγονός είναι τυχαίο,
καθώς η ελληνική γλώσσα στην περιοχή αυτή ήταν γενναιόδωρη). Οι οκτώ από τους δώδε-
κα όρους για φυτά στους οποίους συμπίπτουν οι συγκρινόμενες γλώσσες είναι ελληνικοί:

ΗΘ
ανεμώνη, αστήρ, χρυσάνθεμο, γεράνιο, κρόκος, μαργαρίτα, νάρκισσος, ορχιδέα. Επτά από
τις δεκαοκτώ ονομασίες ζώων είναι ελληνικές (δηλαδή ελληνικής αρχής ή κατέληξαν στις
ευρωπαϊκές γλώσσες με ελληνική μεσολάβηση): ελέφαντας, ύαινα, κροκόδιλος, λεοπάρδαλη,
πάνθηρας, πύθωνας, τίγρη, κ.λπ.
ΤΖ
Είναι προφανές ότι οι λέξεις και τα λεξιλογικά στοιχεία ελληνικής προέλευσης αποτελούν
ένα ενιαίο σύνολο στις ευρωπαϊκές γλώσσες που μπορεί να αξιοποιηθεί, μεταξύ άλλων, για
τη διδακτική των ευρωπαϊκών γλωσσών και τη γλωσσική και πολιτισμική ιστορία των λαών
της Ευρώπης.
ΧΑ

Χ. Συμεωνίδης. (2008). «Το ελληνικό πολιτισμικό λεξιλόγιο ή οι ελληνικοί διεθνισμοί

των ευρωπαϊκών γλωσσών». Στο: «Γλώσσης χάριν» Τόμος αφιερωμένος από τον
ομέα Γλωσσολογίας στον καθηγητή Γεώργιο Μπαμπινιώτη, 304-309.
Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα (διασκευή)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

29
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (4584)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι η άποψη που έχει η συγγραφέας του πρώτου κειμένου σχετικά με τον γλωσσικό
δανεισμό; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο στη δεύτερη παράγραφο (Μπορούμε … θεραπεύσουμε) του
πρώτου κειμένου και στη δεύτερη παράγραφο (Δεν υπάρχει … τίγρη κ.λπ.) του δεύτερου
κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. «Είναι γνωστό ότι η Ελληνική έδωσε πολλές δάνειες λέξεις […] στις ευρωπαϊκές γλώσ-
σες». Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μια παράγραφο 40-
50 λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο στο δεύτερο κείμενο.

ΧΑ

(μονάδες 10)

Β2. β. Να προσδιορίσετε αν ο τίτλος που δώσατε στο δεύτερο κείμενο είναι κυριολεκτικός/
δηλωτικός ή μεταφορικός/συνυποδηλωτικός.
(μονάδες 5)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

30
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (4584)

Α1. Ο δανεισμός λέξεων είναι πολύ σημαντικός για μια γλώσσα. Σύμφωνα με τον Κλωντ
Αζέζ είναι η απαραίτητη ποσότητα οξυγόνου για την επιβίωση μιας γλώσσας. Είναι μια
φυσική διαδικασία που χαρακτηρίζει κάθε φυσική ανθρώπινη γλώσσα. Η αντίδραση
εναντίον των δανείων είναι αδικαιολόγητη καθώς αυτά αποτελούν αποτέλεσμα πολιτικών,
οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων. Συνεπώς δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως τυχαία

Α
οξεία ασθένεια που πρέπει να θεραπευτεί.

ΩΜ
Α2. Πρώτο: Ο δανεισμός λέξεων μια φυσική διαδικασία.
Δεύτερο: Οι επιστημονικοί όροι και η προέλευση τους από την ελληνική γλώσσα.

Β1. Είναι γνωστό ότι η Ελληνική έδωσε πολλές δάνειες λέξεις […] στις ευρωπαϊκές
γλώσσες. Ο μακρύς κατάλογος των λέξεων αυτών άνοιξε από τα μέσα του 17ου αιώνα

ΗΘ
και διευρύνεται όλο και περισσότερο, γιατί συνεχώς προστίθενται λέξεις από τους διά-
φορους επιστημονικούς κλάδους και τον τομέα της τεχνολογίας. Η γλώσσα μας στάθηκε
αστείρευτη λεκτική πηγή για τις ευρωπαϊκές γλώσσες.

Β2. α. Η ελληνική καταγωγή των επιστημονικών όρων.

ΤΖ
Β2. β. Ο τίτλος του κειμένου είναι μεταφορικός.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

31
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (4585)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο, η σχέση της ελληνικής με τις ευρωπαϊκές
γλώσσες; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο στην τρίτη παράγραφο (Άλλωστε … τίποτε) του πρώτου
κειμένου και στην τρίτη παράγραφο (Είναι προφανές … Ευρώπης) του δεύτερου κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων, στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/
φράσεις με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: επίδραση, πολλές
πηγές, πολιτιστικών σχέσεων, λέξεις, αξιοποιηθεί.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να επισημάνετε στο δεύτερο κείμενο τρία παραδείγματα ειδικού/επιστημονικού λεξιλο-

γίου.
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

32
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (4585)

Α1. Σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο η Ελληνική γλώσσα σχετίζεται άμεσα με τις υπόλοιπες
ευρωπαϊκές γλώσσες. Αυτό συμβαίνει γιατί έχει προσφέρει πολλές δάνειες λέξεις πολιτι-
σμού στις ευρωπαϊκές γλώσσες με αποτέλεσμα η επιστημονική ορολογία των ευρωπαϊκών
γλωσσών να βασίζεται κατά κύριο λόγο στην ελληνική ορολογία. Πλήθος παραδειγμάτων
επιβεβαιώνουν τη θέση αυτή στο κείμενο. Συνεπώς κατά το συγγραφέα οι λέξεις και τα

Α
λεξιλογικά στοιχεία ελληνικής προέλευσης αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο στις ευρωπαϊκές
γλώσσες.

ΩΜ
Α2. Πρώτο: Ο δανεισμός λέξεων αποτελεί ανάγκη.
Δεύτερο: Αξιοποίηση των δανείων στη διδακτική των ευρωπαϊκών γλωσσών.

Β1. Οι ελληνικές λέξεις έχουν αποδεδειγμένα μεγάλη επίδραση στις ευρωπαϊκές γλώσσες.

ΗΘ
Πολλές πηγές επιβεβαιώνουν την παραπάνω άποψη και αποδεικνύουν τη χρήση των
λέξεων αυτών σε άλλες γλώσσες. Οι λέξεις αυτές έχουν αξιοποιηθεί κατάλληλα και έχουν
συνδράμει καθοριστικά στη σύσφιξη των πολιτιστικών σχέσεων των λαών.

Β2. Παιδαγωγική, ψυχολογία, θεολογία.

ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

33
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (4587)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι η κοινή θέση των δύο κειμένων σχετικά με τον γλωσσικό δανεισμό; (60-80
λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου (Οι γλώσσες … γλώσσες) του
πρώτου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. «Άλλωστε δεν υπάρχει γλώσσα που να μην επηρεάστηκε από άλλες». Χρησιμοποιώντας
την παραπάνω περίοδο, να δημιουργήσετε μια παράγραφο 40-50 λέξεων.
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΤΖ
Β2. α. Να δώσετε έναν νέο, κυριολεκτικό/δηλωτικό τίτλο στο πρώτο κείμενο.
(μονάδες 5)
ΧΑ

Β2. β. Να δώσετε έναν νέο, μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο στο δεύτερο κείμενο.

(μονάδες 10)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

34
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (4587)

Α1. Και στα δυο κείμενα οι συγγραφείς πραγματεύονται το φαινόμενο του γλωσσικού δα-
νεισμού. Συγκεκριμένα κάνουν λόγο για την αναγκαιότητα και τη σπουδαιότητα του
γλωσσικού δανεισμού. Κατά το συγγραφέα του πρώτου κειμένου ο δανεισμός είναι
αποτέλεσμα πολιτικό – οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων ανάμεσα στους ομιλητές
γλωσσών και δεν αποτελεί ασθένεια αλλά μια φυσική διαδικασία. Ο συγγραφέας του

Α
δευτέρου επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητα αυτή και επικεντρώνεται στην προσφορά της
ελληνικής γλώσσας στην εξελικτική αυτή διαδικασία του γλωσσικού δανεισμού.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «Οι γλώσσες … λεξιλόγιο»
Λεπτομέρειες: «Πιο συγκεκριμένα … γλώσσες».
Κατακλείδα: δεν υπάρχει.

ΗΘ
Β1. Άλλωστε δεν υπάρχει γλώσσα που δεν επηρεάστηκε από άλλες. Το φαινόμενο του
γλωσσικού δανεισμού μπορεί να εντοπιστεί σε όλες τις γλώσσες, σε κάθε περίοδο της
ιστορίας τους, ως αποτέλεσμα των επαφών που κατά διαστήματα αναπτύσσονται μεταξύ
των ομιλητών διαφορετικών γλωσσών.
ΤΖ
Β2. α. Το φαινόμενο του γλωσσικού δανεισμού.

Β2. β. Το «πάντρεμα» των ξένων γλωσσών με την ελληνική.

ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

35
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21759, 21760, 21761, 21762)

[Η σημασία της γλωσσομάθειας]

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εδώ και δέκα χρόνια έχει στείλει το μήνυμα ότι η Ευρώπη είναι
πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική, κηρύσσοντας το 2001 ως το ευρωπαϊκό έτος γλωσσών.
Μάλιστα, η Επιτροπή έχει δώσει έμφαση στην αξιοποίηση των μειονοτικών γλωσσών, θεσπί-

Α
ζοντας το στόχο «2+1», δηλαδή μέχρι το 2012 ο κάθε ευρωπαίος πολίτης θα είναι καλό να

ΩΜ
μιλά τη μητρική του γλώσσα και δύο ξένες γλώσσες.
Άλλωστε, με την εκμάθηση της ξένης γλώσσας γινόμαστε πλουσιότεροι, μαθαίνουμε μέσα
από τη διαφορετικότητα και προσεγγίζουμε και άλλα πράγματα εκτός από τη γλώσσα ως
εργαλείο επικοινωνίας. Κάθε γλώσσα είναι φορέας των αξιών, των αρχών και των αντιλή-
ψεων ενός λαού, στοιχείων που μπορούμε να προσεγγίσουμε μόνο με την εκμάθησή της. Γι’

ΗΘ
αυτό είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι μαθαίνοντας μια ξένη γλώσσα ένα άτομο κατακτά
έναν καινούριο πολιτισμό, αφού, σύμφωνα με τη διάσημη βυζαντινολόγο και ιστορικό Ελένη
Γλύκατζη Αρβελέρ, «όποιος κατακτά ένα καινούριο πολιτισμό έχει διπλή κουλτούρα και είναι
διπλά πλούσιος».
ΤΖ
Από την άλλη, η εκμάθηση ξένων γλωσσών είναι ιδιαίτερα καλή για την υγεία του εγκε-
φάλου. Εξάλλου, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, ο άνθρωπος χάρη σε αυτή προστατεύεται
από τη νόσο του Αλτζχάιμερ. Έχει αποδειχθεί ότι προσεγγίζοντας μια γλώσσα πέρα από τη
μητρική ένα άτομο πραγματοποιεί μια αξιόλογη άσκηση του πνεύματός του, με αποτέλεσμα
ΧΑ

αυτό να βρίσκεται σε εγρήγορση.

Πάντως, είναι σημαντικό οι ξένες γλώσσες να ξεκινούν όσο νωρίτερα γίνεται. O εγκέ-
φαλος ενεργοποιείται μέχρι τα οκτώ με δέκα χρόνια του παιδιού, οπότε μπορεί ευκολότερα
να διακρίνει και να αναπαράγει ήχους και φωνήματα άλλων γλωσσών. Παράλληλα, στις
μικρές ηλικίες είναι πιο αναπτυγμένες οι στρατηγικές μίμησης και απομνημόνευσης, οι οποίες
ΙΣ

μετέπειτα αρχίζουν να εξασθενούν. Επομένως, είναι καλύτερα να εκμεταλλευτούμε αυτό το

γεγονός και να εκθέσουμε το παιδί όσο νωρίτερα γίνεται στα ακούσματα των ξένων γλωσσών.
ΣΕ

Τέλος, κατά τη φάση αναζήτησης της εκμάθησης ξένων γλωσσών στην Ελλάδα τα πτυχία
δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός, αλλά να αποτελούν επιστέγασμα της καλής γνώσης της
ΔΟ

γλώσσας. Σημασία έχει πόσο καλά μαθαίνουμε τη γλώσσα, πόσο σωστά τη μαθαίνουμε και
όχι ποιο πτυχίο έχουμε πάρει.
ΕΚ

E. Μαυρομαρά – Λαζαρίδου, εφ. «Ο Χρόνος», 25.10.2011 (διασκευή)

36
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21759)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιους στόχους, σύμφωνα με το κείμενο, έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά
στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και για ποιους λόγους; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της τρίτης παραγράφου (Από την άλλη… εγρήγορση) του
κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις του κειμένου
με έντονη γραφή: έμφαση, προσεγγίζουμε, αξιών, κουλτούρα, γλώσσα. (Μπορείτε
να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το
πρόσωπο κ.τ.λ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να γράψετε μία πρόταση με την υπογραμμισμένη λέξη πλουσιότεροι στην οποία να
ΧΑ

χρησιμοποιήσετε τη λέξη μεταφορικά/συνυποδηλωτικά.

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

37
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21759)

Α1. Η ευρωπαϊκή ένωση όσον αφορά στην εκμάθηση ξένων γλωσσών έδωσε έμφαση στην
αξιοποίηση των μειονοτικών γλωσσών, θεσπίζοντας το στόχο 2+1, να ξέρει, με άλλα
λόγια, κάθε ευρωπαίος πολίτης μέχρι το 2012 εκτός από τη μητρική του άλλες δύο
γλώσσες. Αυτό επειδή η Ευρώπη είναι πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική. Έτσι, θα
γίνουμε πλουσιότεροι, μαθαίνοντας μέσα από τη διαφορετικότητα άλλους πολιτισμούς

Α
και λαούς.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «από την άλλη… εγκεφάλου.»
Σχόλια: «εξάλλου,… εγρήγορση.»
Κατακλείδα: δεν έχει

ΗΘ
Β1. Πρέπει να δώσουμε έμφαση στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τις αξίες, τις
ιδιαιτερότητες και κυρίως την κουλτούρα των άλλων. Αυτό θα το πετύχουμε μόνο με
την εκμάθηση ξένων γλωσσών, οι οποίες αποτελούν το διαβατήριό μας για να μάθουμε
και να προσεγγίσουμε τους άλλους και τη διαφορετικότητά τους, τον πολιτισμό και τις
ιδέες τους.
ΤΖ
Β2. Με την ανάγνωση βιβλίων οι άνθρωποι γίνονται πλουσιότεροι σε συναισθήματα και
ιδέες.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

38
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21760)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Από ποια ηλικία, σύμφωνα με το κείμενο, πρέπει να ξεκινά η εκμάθηση ξένων γλωσσών
και γιατί; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της τέταρτης παραγράφου (Πάντως… γλωσσών) του
κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: πολυπολιτισμική, διαφορετικότητα, ξένη γλώσσα, εκμε-
ταλλευτούμε, γνώσης. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως
προς την πτώση, το γένος, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.τ.λ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. «Η Επιτροπή έχει δώσει έμφαση στην αξιοποίηση των μειονοτικών γλωσσών». Να
ΧΑ

αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης (ενεργητική ή παθητική) στην παραπάνω πρόταση

του κειμένου και να δικαιολογήσετε την επιλογή της από τη συγγραφέα.
(μονάδες 10)

Β2. β. Να μετατρέψετε τη σύνταξη στην παραπάνω πρόταση στην αντίστροφή της.

(μονάδες 5)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

39
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21760)

Α1. Σύμφωνα με τη συγγραφέα η εκμάθηση των ξένων γλωσσών πρέπει να γίνεται από μικρή
ηλικία. Ο εγκέφαλος ενεργοποιείται μέχρι τα οκτώ με δέκα χρόνια, οπότε μπορεί τότε να
διακρίνει πιο εύκολα και να αναπαράγει ήχους και φωνήματα άλλων γλωσσών. Ακόμη,
στις μικρές ηλικίες είναι πιο ανεπτυγμένες οι στρατηγικές μίμησης και απομνημόνευσης,
οι οποίες μετά εξασθενίζουν. Γι’ αυτό το λόγο είναι καλύτερα να εκμεταλλευόμαστε αυτό

Α
το γεγονός και να εκθέτουμε ένα παιδί νωρίς σε ακούσματα ξένων γλωσσών.

ΩΜ
Α2. Αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης, διότι αιτιολογείται στα σχόλια ο λόγος για
τον οποίο πρέπει να μαθαίνουν νωρίς μια ξένη γλώσσα (η θεματική δηλαδή πρόταση).

Β1. Ζούμε σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, η οποία απαιτεί την αποδοχή της διαφορετικό-
τητας. Αυτή θα την πετύχουμε με την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Διότι, είναι ωραίο

ΗΘ
να μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις γνώσεις που μας παρέχονται από μικρή ηλικία, για
να καταφέρουμε να έρθουμε σε επαφή με άλλους λαούς, να γνωρίσουμε την κουλτούρα
και τον πολιτισμό τους.

Β2. α. Είναι ενεργητική σύνταξη με την οποία τονίζεται το υποκείμενο που δρα.
ΤΖ
Β2. β. Έχει δοθεί έμφαση στην αξιοποίηση των μειονοτικών γλωσσών από την Επιτροπή.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

40
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21761)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Πώς η προσέγγιση της διαφορετικότητας, όταν μαθαίνουμε μία ξένη γλώσσα, βοηθά,
σύμφωνα με το κείμενο, ένα άτομο να γίνει καλύτερο; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Αφού εντοπίσετε τη λειτουργία των υπογραμμισμένων λέξεων/φράσεων του κειμένου
Μάλιστα, Από την άλλη, Παράλληλα, Επομένως, Τέλος στην οργάνωση της συνοχής του
λόγου, να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο η κάθε λέξη συνδέει τα νοήματα του
κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να δημιουργήσετε πέντε προτάσεις χρησιμοποιώντας σε κάθε πρόταση μία από τις αντώ-
νυμες των λέξεων που επισημαίνονται στο κείμενο με έντονη γραφή: ξένες, σημαντι-
ΤΖ
κό, ενεργοποιείται, αναπτυγμένες, αναζήτησης. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους
γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, το γένος, τον αριθμό, το πρόσωπο κ.τ.λ.)
(μονάδες 10)
ΧΑ

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να εντοπίσετε στο κείμενο πέντε λέξεις/φράσεις που δίνονται με μεταφορική/συνυπο-

δηλωτική σημασία.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

41
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21761)

Α1. Με την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, κατά τη συγγραφέα, μπορούμε να γίνουμε πλού-
σιοι, μαθαίνουμε μέσα από τη διαφορετικότητα και προσεγγίζουμε και άλλα πράγματα
εκτός από τη γλώσσα ως εργαλείο επικοινωνίας. Αυτό, διότι, κάθε γλώσσα είναι φορέας
αξιών, αρχών, αντιλήψεων ενός λαού. Κι όλα αυτά τα στοιχεία τα μαθαίνουμε μέσα από
την γλώσσα. Κατακτάμε, κατά κάποιο τρόπο, έναν καινούργιο πολιτισμό.

Α
Α2. Μάλιστα – επεξήγηση/διασάφηση

ΩΜ
Από την άλλη – αντίθεση
Παράλληλα – προσθήκη
Επομένως – συμπέρασμα/αποτέλεσμα
Τέλος – χρονική σχέση

ΗΘ
Οι διαρθρωτικές αυτές λέξεις συμβάλλουν στην συνοχή, την αλληλουχία και τη συνεκτι-
κότητα του λόγου.

Β1. Οι ξένες γλώσσες μας βοηθούν να διευρύνουμε τους πνευματικούς μας ορίζοντες.
ΤΖ
Είναι σημαντικό να μαθαίνουμε άλλους πολιτισμούς, άλλες κουλτούρες, ήθη και έθιμα.
Για να ενεργοποιήσουμε τον εγκέφαλό μας, πρέπει να τον εξασκούμε συνεχώς.
Το μυαλό των μικρών παιδιών είναι πολύ αναπτυγμένο, γι’ αυτό απορροφούν πιο εύκολα
ΧΑ

πληροφορίες.
Ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται σε μια συνεχή αναζήτηση γνώσης, για να αναπτύσσει
την κριτική του σκέψη.

Β2. Έχει διπλή κουλτούρα, είναι διπλά πλούσιος, άσκηση του πνεύματος, πνεύμα σε εγρή-
γορση, επιστέγασμα της καλής γνώσης.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

42
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21762)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Βασιζόμενοι σε στοιχεία που δίνει το κείμενο, να αναπτύξετε τη φράση της Ελένης Γλύ-
κατζη Αρβελέρ ότι «όποιος κατακτά ένα καινούριο πολιτισμό έχει διπλή κουλτούρα και
είναι διπλά πλούσιος». (60-80 λέξεις)

Α
(μονάδες 15)

ΩΜ
Α2. (Μονάδες 10)

Α2. Να εντοπίσετε τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου (Άλλωστε, … πλούσιος»)

του κειμένου.
(μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. (Μονάδες 10)

Β1. Να δημιουργήσετε πέντε προτάσεις χρησιμοποιώντας σε κάθε πρόταση μία από τις ακό-
λουθες λέξεις (επισημαίνονται στο κείμενο με έντονη γραφή). Φροντίστε, ώστε μέσα
από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης: πολυπολιτισμική, αξιών,
ΤΖ
άσκηση, αναπαράγει, επιστέγασμα (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο,
δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κλπ.).
(μονάδες 10)
ΧΑ

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. «Άλλωστε, με την εκμάθηση της ξένης γλώσσας γινόμαστε πλουσιότεροι, μαθαίνουμε
μέσα από τη διαφορετικότητα και προσεγγίζουμε και άλλα πράγματα εκτός από τη γλώσσα
ως εργαλείο επικοινωνίας. Κάθε γλώσσα είναι φορέας των αξιών, των αρχών και των
αντιλήψεων ενός λαού, στοιχείων που μπορούμε να προσεγγίσουμε μόνο με την εκμά-
ΙΣ

θησή της.» Να δικαιολογήσετε τη γλωσσική επιλογή του πομπού να χρησιμοποιήσει στο

παραπάνω τμήμα της δεύτερης παραγράφου του κειμένου πρώτο πληθυντικό ρηματικό
ΣΕ

πρόσωπο.
(μονάδες 15)
ΔΟ
ΕΚ

43
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21762)

Α1. Όποιος κατακτά ένα καινούργιο πολιτισμό έχει διπλή κουλτούρα και είναι διπλά πλούσιος.
Αυτό συμβαίνει, γιατί με την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, ο άνθρωπος έχει πρόσβαση
στον πολιτισμό του άλλου, τα ήθη, τα έθιμα, τον τρόπο σκέψης και ζωής του. Έτσι κατακτά
έναν άλλο πολιτισμό. Γίνεται πλούσιος, αποκομίζει πολλά και κυρίως γίνεται γνώστης
μιας ολόκληρης, άλλης, διαφορετικής κουλτούρας.

Α
Α2. Θεματική πρόταση: «άλλωστε… επικοινωνίας.»

ΩΜ
Σχόλια: «κάθε… εκμάθησή της.»
Κατακλείδα: «γι’ αυτό… πλούσιος.»

Β1. Ζούμε σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, η οποία απαιτεί να όλο και περισσότερα εφόδια.

ΗΘ
Οι πιο σημαντικές αξίες της ζωής είναι αυτές της αξιοπρέπειας και της εκτίμησης.
Η άσκηση στην εκμάθηση νέων γλωσσών δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση, αφού
απαιτεί χρόνο και κόπο.
Το παιδί πιο εύκολα αναπαράγει ήχους και φωνήματα από έναν μεγάλο.
ΤΖ
Το επιστέγασμα στην προσπάθειά σου είναι η νέα δουλειά που βρήκες.
ΧΑ

Β2. Με το α’ πληθυντικό πρόσωπο η συγγραφέας καθιστά το ύφος του κειμένου καθολικό

και οικουμενικό. Μετέχει και η ίδια στο θέμα που αναπτύσσει. Δημιουργεί οικειότητα και
το «εμείς» δείχνει ότι μας αφορά όλους συμπεριλαμβανομένης της συγγραφέως.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

44
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21794, 21795)

Όχι μόνο αγγλικά

Μπορεί να μιλά κανείς για Ένωση των χωρών της Ευρώπης σε ισότιμη βάση, χωρίς η
γλώσσα κάθε κράτους-μέλους να έχει στην πράξη τον σεβασμό που αρμόζει στον λαό της
χώρας, ο οποίος εκφράζεται μέσα απ’ αυτήν; Όχι, φυσικά, γιατί η γλώσσα ενός λαού, πέρα

Α
από βασικό στοιχείο ταυτότητας, είναι συγχρόνως και αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής

ΩΜ
κληρονομιάς του. Άλλωστε, ως ιστορία των λέξεων, ως γλώσσα της λογοτεχνίας, ως γλωσ-
σική παράδοση του τραγουδιού, των λαϊκών αφηγήσεων, του θεάτρου, της επιστήμης, της
διανόησης και γενικότερα της έκφρασης ενός λαού δεν επιτρέπεται να απαξιωθεί ούτε να
τεθεί «εις ήσσονα1 μοίρα» έναντι της γλωσσικής έκφρασης άλλων λαών.
Ωστόσο, το «γλωσσικό μονοπώλιο2» δεν είναι φυσική κατάσταση για την επικοινωνία των

ΗΘ
λαών, ιδίως εκείνων που θέλουν να αποτελούν μια Ένωση, η οποία θα πρέπει να στηρίζεται
στον σεβασμό της ιδιαιτερότητας κάθε κράτους-μέλους. Αντίθετα, φυσική κατάσταση που
διέπει ιστορικά, διαχρονικά και πολιτισμικά όλους τους λαούς και όλες τις χώρες είναι η
γλωσσική πολυμορφία, η οποία συνιστά ό,τι θα μπορούσε να ονομαστεί «γλωσσική οικολογία».
Πρόκειται για τη φυσική διαφοροποίηση των λαών ως προς τη γλώσσα που μιλούν, η οποία
ΤΖ
διαφέρει, όπως το περιβάλλον, οι άνθρωποι, οι αντιλήψεις, τα φυσικά και άλλα χαρακτηρι-
στικά από τον έναν λαό στον άλλο. Εξάλλου, η γλώσσα κάθε λαού είναι μια άλλη σύλληψη,
οργάνωση και έκφραση τού κόσμου. Έτσι, η γλωσσική διαφοροποίηση, η γλωσσική πολυ-
ΧΑ

μορφία, είναι σύμφυτη με τον ίδιο τον άνθρωπο και το περιβάλλον του. Αφύσικη κατάσταση
είναι η επιβολή μιας γλώσσας σε όλους, μιας ενιαίας γλώσσας για όλους τους λαούς, καθώς
όσο παλιά φτάνουν οι γνώσεις μας για τον κόσμο, τόσο γνωρίζουμε τον άνθρωπο γλωσσικά
διαφοροποιημένο.
Αυτή τη γλωσσική πολυμορφία, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη πολιτιστική πρόκληση της
ΙΣ

Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να τη διαφυλάξουμε ως «κόρην οφθαλμού» και να την αξιοποι-

ήσουμε επικοινωνιακά και πολιτιστικά για μια αμοιβαία ουσιαστική γνωριμία των λαών, που
ΣΕ

αναγκαστικά περνά μέσα από τη γλώσσα. Δεν υπάρχει συντομότερος και πιο ουσιαστικός
τρόπος να γνωρίσεις έναν πολιτισμό, έναν λαό, μια χώρα από το να μάθεις τη γλώσσα του.
ΔΟ

Συνέντευξη Γ. Μπαμπινιώτη, εφ. Το Βήμα, 31.12.2006 (διασκευή)

ΕΚ

ήσσονα: κατώτερη, υποδεέστερη

1

μονοπώλιο: αποκλειστικό δικαίωμα, αποκλειστική χρήση ή κατοχή ορισμένης ιδιότητας.

2

45
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21794)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η αξία της μητρικής γλώσσας για έναν λαό;
(60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή
στη δεύτερη παράγραφο (Ωστόσο … διαφοροποιημένο) του κειμένου και να αιτιολογήσετε
τη χρήση καθεμιάς από αυτές.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. «γλωσσική πολυμορφία», «αμοιβαία […] γνωριμία των λαών». Να δημιουργήσετε μία
παράγραφο 50-60 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις παραπάνω φράσεις του
κειμένου.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να δικαιολογήσετε τη χρήση της ερώτησης από τον συγγραφέα στην πρώτη παράγραφο
ΧΑ

(Μπορεί … άλλων λαών) του κειμένου.

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

46
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21794)

Α1. Η αξία της μητρικής γλώσσας για έναν λαό είναι στοιχείο ταυτότητας και αναπόσπαστο
κομμάτι της πολιτιστικής του κληρονομιάς. Είναι η ιστορία των λέξεων, η γλώσσα της
λογοτεχνίας, η γλωσσική παράδοση του τραγουδιού, των λαϊκών αφηγήσεων, του θε-
άτρου, της επιστήμης, της διανόησης, της έκφρασης ενός λαού. Γι’ αυτό και δεν πρέπει
να υπάρχει γλωσσικό μονοπώλιο στην επικοινωνία των λαών.

Α
Α2. Ωστόσο και αντίθετα. Και οι δυο δηλώνουν σχέση αντίθεσης.

ΩΜ
Β1. Η γλωσσική πολυμορφία καθιστά έναν λαό μοναδικό, ξεχωριστό ιδιαίτερο. Και μόνο
μέσα από την αποδοχή αλλά και τη γνώση της γλώσσας του άλλου, μπορεί να επιτευ-
χθεί μια αμοιβαία γνωριμία των λαών. Με αυτό τον τρόπο μπορούν άνθρωποι και κατ’
επέκταση λαοί, να ανταλλάσσουν ιδέες, απόψεις, αντιλήψεις, να γνωρίζονται. Είναι ο

ΗΘ
πιο ουσιαστικός τρόπος για να γνωρίσεις έναν άλλο πολιτισμό.

Β2. Η εισαγωγική αυτή ερώτηση έχει στόχο να εισάγει τον αναγνώστη στο θέμα και το
ζητούμενο που θα διαπραγματευτεί ο συγγραφέας, καθιστώντας το ύφος του κειμένου
οικείο, ζωντανό, άμεσο και παραστατικό.
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

47
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21795)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, σύμφωνα με τον συγγραφέα, αποτελεί αναγκαιότητα η διατήρηση της γλωσσικής
πολυμορφίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Μπορεί… Κοινότητας;) και
στη δεύτερη παράγραφο (Ωστόσο,… διαφοροποιημένο) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη
γραφή: ισότιμη βάση, πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδιαιτερότητας, διαχρονικά, επιβο-
λή. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον
αριθμό κλπ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου.

ΧΑ

(μονάδες 10)

Β2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

(μονάδες 5)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

48
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21795)

Α1. Η διατήρηση της γλωσσική πολυμορφίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί
αναγκαιότητα, διότι η γλώσσα του κάθε λαού αποτελεί μια διαφορετική σύλληψη, ορ-
γάνωση και έκφραση του κόσμου. Η γλωσσική διαφοροποίηση είναι σύμφυτη με όλους
τους ανθρώπους. Είναι αφύσικο να επιβάλλεις μια γλώσσα σε όλους, μια ενιαία γλώσσα.
Γι’ αυτό πρέπει να αξιοποιηθεί επικοινωνιακά και πολιτιστικά για μια αμοιβαία γνωριμία

Α
των λαών.

ΩΜ
Α2. Η αξία της μητρικής γλώσσας.
Η αναγκαιότητα διατήρησης της γλωσσικής πολυμορφίας.

Β1. Όλες οι γλώσσας κινούνται σε ισότιμη βάση, γι’ αυτό δεν πρέπει να γίνονται αξιολογικές
διακρίσεις.

και των χωρών.
ΗΘ
Τα ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελούν θεμέλιο λίθο όλων των κοινωνιών

Η ιδιαιτερότητα κάθε λαού αντικατοπτρίζεται στη γλώσσα του.

Κάποιες αξίες είναι διαχρονικές και αναλλοίωτες.
ΤΖ
Η επιβολή ξενικών στοιχείων σε έναν λαό μόνο κακό μπορεί να κάνει.

Β2. α. Γλωσσική διαφοροποίηση, γλωσσική πολυμορφία

ΧΑ

Β2. β. Με το ειδικό/επιστημονικό λεξιλόγιο το κείμενο αποκτά κύρος, γίνεται πιο επιστη-

μονικό και ο συγγραφέας εισάγει στην ορολογία του συγκεκριμένου ζητήματος που
πραγματεύεται.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

49
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (22288)

Κείμενο 1
[Η πολυγλωσσία]

Το Συμβούλιο της Ευρώπης, για να τονίσει τη σημασία της εκμάθησης γλωσσών, καθιέ-

Α
ρωσε την Ευρωπαϊκή Μέρα Γλωσσών (ΕΜΓ), που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 26 Σεπτεμβρίου.
Η ιδέα πίσω από την ΕΜΓ είναι να ενθαρρύνει την «πολυγλωσσία», ένα φυσιολογικό γεγονός

ΩΜ
της καθημερινής ζωής μεταξύ πολλών λαών στην Αφρική και την Ασία, και κανόνας σε μέρη
της Ευρώπης, ειδικά στις Κάτω χώρες και στην Σκανδιναβία, όπως επίσης και στην Μεσόγειο.
Και πολυγλωσσία δε σημαίνει να τρομάζεις τους
ανθρώπους ότι πρέπει να φτάσουν στο επίπεδο του
«αυτόχθονα1 ομιλητή». Το θέμα είναι να μπορούν

ΗΘ να επικοινωνούν και να είναι κατανοητοί, σύμφω-

να με τις δικές τους ανάγκες και απαιτήσεις. Η
διεθνής διάδοση των Αγγλικών φαίνεται αδιαμφι-
σβήτητη: οι έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η γνώση
ΤΖ
Αγγλικών θεωρείται προτεραιότητα για το μεγαλύ-
τερο ποσοστό ατόμων που μαθαίνουν ξένες γλώσ-
σες.
ΧΑ

Πηγή: pinterest Εντούτοις, δεν υπάρχει λόγος να σταματήσουν

στα Αγγλικά. Πολλές άλλες γλώσσες είναι εξίσου
σημαντικές, για να αποκτήσουν εμπειρίες ζωής είτε στη δουλειά ή απλώς για να ταξιδέψουν.
Και η ικανότητα στις γλώσσες οδηγεί σε κάτι περισσότερο από απλά οικονομικά οφέλη. Μάς
ενθαρρύνει να ανοιχτούμε περισσότερο στους άλλους, στον πολιτισμό τους και να κατανο-
ήσουμε τον τρόπο σκέψης τους και τη συμπεριφορά τους· να γνωρίσουμε βαθύτερα τις
ΙΣ

παραδόσεις άλλων χωρών και την ταυτότητα άλλων λαών. Και οι άνθρωποι που μπορούν να
ΣΕ

επικοινωνούν με αυτοπεποίθηση με τους ανθρώπους άλλων χωρών μπορούν να γίνουν πιο

ανεκτικοί προς τη διαφορετικότητα.
ΔΟ

N. Madden, Η κίνηση προς μια πολύγλωσση εποχή,

ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης edl.ecmlt, 18.09.2014 (διασκευή)
ΕΚ

1
αυτόχθων: αυτός που κατοικεί στη γη που γεννήθηκε ο ίδιος και οι πρόγονοί του

50
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο 2

[Απόσπασμα συνέντευξης του διανοούμενου και μελετητή της λογοτεχνίας

Τζωρτζ Στάινερ2]

- Στο αυτοβιογραφικό βιβλίο σας «Errata» κάνετε λόγο για τις «κλειστές πόρτες» - την

Α
άγνοια της γλώσσας. Είναι ακόμη κλειστές αυτές οι πόρτες; - Δυστυχώς, ναι. Μετανιώνω
ακόμη που δεν έμαθα περισσότερες γλώσσες. Από την άλλη, είμαι πιθανότατα ο μοναδικός

ΩΜ
καθηγητής πανεπιστημίου που μπορεί να διδάξει σε τέσσερις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά,
γερμανικά και ιταλικά. Αυτό υπήρξε το μεγάλο προνόμιο της ζωής μου, αλλά και η μεγάλη
ειρωνεία του γάμου μου. Η γυναίκα μου μιλάει μόνο αγγλικά. Δεν μπορεί να πει όχι ή ναι σε
μια άλλη γλώσσα. Η ερώτησή σας, όμως, μου θυμίζει μια υπέροχη ιστορία με τον δάσκαλό μου,
τον κορυφαίο Ρώσο γλωσσολόγο Ρομάν Γιάκομπσον. Όταν τον τιμούσαν στο Χάρβαρντ για

ΗΘ
τα 70ά του γενέθλια, ένας άνθρωπος της διοίκησης τον ρώτησε εάν όντως μιλούσε δέκα επτά
γλώσσες. «Ναι. Όλες στα ρωσικά», ήταν η απάντησή του. Υπέροχη, βαθυστόχαστη απάντηση.

Συνέντευξη του Τζώρτζ Στάινερ στον Δ. Δουλγερίδη,

ιστοσελίδα του περιοδικού booksjournal, 24.04.2014 (διασκευή)
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

Τζωρτζ Στάινερ: Δίδαξε συγκριτική λογοτεχνία στα Πανεπιστήμια του Καίμπριτζ, της Γενεύης και της
2

Οξφόρδης και συνεργάστηκε, ως κριτικός λογοτεχνίας με τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά περιοδικά και

εφημερίδες του καιρού μας.

51
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (22288)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το πρώτο κείμενο, το Συμβούλιο της Ευρώπης καθιέρωσε
την Ευρωπαϊκή Μέρα Γλωσσών; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α1. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ δεύτερης και της τρίτης παραγράφου του πρώτου
κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις φράσεις των κειμένων με την έντονη
γραφή: σημασία της εκμάθησης γλωσσών, εμπειρίες ζωής, οικονομικά οφέλη, μεγάλο
προνόμιο, βαθυστόχαστη απάντηση.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, στο δεύτερο κείμενο χρησιμοποιείται κυρίως το α' ενικό πρό-
σωπο στο απόσπασμα: «Δυστυχώς … απάντηση»;
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

52
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (22288)

Α1. Το Συμβούλιο της Ευρώπης καθιέρωσε την Ευρωπαϊκή Μέρα Γλωσσών, για να ενθαρρύνει
την πολυγλωσσία, φαινόμενο πολύ φυσιολογικό της καθημερινής ζωής μεταξύ πολλών
λαών στην Αφρική και την Ασία, αλλά και στην Ευρώπη και τη Σκανδιναβία ή τη Μεσό-
γειο. Χωρίς βέβαια, να χρειάζεται να φτάσει κανείς στο επίπεδο του αυτόχθονα ομιλητή.
Αρκεί να μπορούν να επικοινωνήσουν, να γίνονται κατανοητοί με βάση τις ανάγκες και

Α
τις απαιτήσεις τους.

ΩΜ
Α2. Με τον αντιθετικό σύνδεσμό εντούτοις.

Β1. Η σημασία της εκμάθησης γλωσσών είναι ιδιαίτερα χρήσιμη και αναγκαία τη σημερινή
εποχή.
Οι εμπειρίες της ζωής αποκτώνται μέσα από την επικοινωνία με άλλους λαούς και

πολιτισμούς.

ΗΘ
Τα οικονομικά οφέλη από την εκμάθηση μιας άλλης γλώσσας είναι τεράστια.
Το μεγάλο προνόμιο της γνώσης γλωσσών είναι ότι μπορείς να ταξιδεύεις και να γνω-
ρίζεις πολιτισμούς και ανθρώπους.
ΤΖ
Η βαθυστόχαστη απάντηση του καθηγητή στο δημοσιογράφο έκανε όλο το ακροατήριο
να παραμιλά.
ΧΑ

Β2. Πρόκειται για συνέντευξη άρα η επικοινωνία είναι άμεση, οι δυο συνομιλητές παρόντες
διαλέγονται άρα μιλούν σε α' πρόσωπο.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

53