Following word added with the application

adverse possession 12.3
learning objective
.explain how it is possible to own land without paying for it
in some instances, real property can be acquired for free—or at least without paying the original owner
anything. (considerable cost may be involved in meeting the requisite conditions.) this method of
acquisition—known as adverse possessiontitle may pass to someone who occupies the lands of another for
a certain (statutorily prescribed) period of time in an open, notorious, and hostile manner.—is effective
:when five conditions are met
the person claiming title by adverse possession must assert that he has a right to possession hostile to )1(
,the interest of the original owner
,he must actually possess the property )2(
”,his possession must be “open and notorious )3(
the possession must be continuous, and )4(
.the possession must be exclusive )5(
hostile possession
suppose jean and jacques are tenants in common of a farm. jean announces that he no longer intends to
pursue agricultural habits and leaves for the city. jacques continues to work on the land, making
improvements and paying taxes and the mortgage. years later, jacques files suit for title, claiming that he
now owns the land outright by adverse possession. he would lose, since his possession was not hostile to
jacques. to be hostile, possession of the land must be without permission and with the intention to claim
ownership. possession by one cotenant is deemed permissive, since either or both are legally entitled to
possession. suppose, instead, that jean and jacques are neighboring farmers, each with title to his own
acreage, and that jean decides to fence in his property. just to be on the safe side, he knowingly constructs
the fence twenty feet over on jacques’s side. this is adverse possession, since it is clearly hostile to jacques’s
.possession of the land
actual possession
not only must the possession be hostile but it must also be actual. the possessor must enter onto the land
and make some use of it. many state statutes define the permissible type of possession—for example,
substantial enclosure or cultivation and improvement. in other states, the courts will look to the
circumstances of each case to determine whether the claimant had in fact possessed the land (e.g., by
.grazing cattle on the land each summer)
open and notorious possession
the possessor must use the land in an open way, so that the original owner could determine by looking
that his land was being claimed and so that people in the area would know that it was being used by the
adverse possessor. in the melodramatic words of one court, the adverse possessor “must unfurl his flag on
the land, and keep it flying so that the owner may see, if he will, that an enemy has invaded his domains,
and planted the standard of conquest.”robin v. brown, 162 a. 161 (pa. 1932). construction of a building on
the owner’s property would be open and notorious; development of a cave or tunnel under the owner’s
.property would not be
continuous possession
the adverse possessor must use the land continuously, not intermittently. in most states, this continuous
period must last for at least twenty years. if the adverse possession is passed on to heirs or the interest is
sold, the successor adverse possessors may tack on the time they claim possession to reach the twenty
years. should the original owner sell his land, the time needed to prove continuous possession will not
lapse. of course, the original owner may interrupt the period—indeed, may terminate it—by moving to
.eject the adverse possessor any time before the twenty years has elapsed
exclusive possession
the adverse possessor must claim exclusive possession of the land. sharing the land with the owner is
insufficient to ground a claim of legal entitlement based on adverse possession, since the sharing is not
fully adverse or hostile. jean finds a nice wooded lot to enjoy weekly picnics. the lot belongs to jacques, who
also uses it for picnics. this use would be insufficient to claim adverse possession because it is neither
.continuous nor exclusive
if the five tests are met, then the adverse possessor is entitled to legal title. if any one of the tests is
.missing, the adverse possession claim will fail
key takeaway
real property can be acquired without paying the lawful owner if five conditions of adverse possession are
:met
the person claiming title by adverse possession must assert that he has a right to possession hostile to )1(
,the interest of the original owner
,he must actually possess the property )2(
”,his possession must be “open and notorious )3(
the possession must be continuous, and )4(
.the possession must be exclusive )5(
exercise
tyler decides to camp out on a sandy beach lot near isle of palms, south carolina. the owner, who had
hoped to build a large house there, lived out of state. tyler made no secret of his comings and goings, and
after several weeks, when no one challenged his right to be there, he built a sturdy lean-to. after a while, he
built a “micro house” and put a propane tank next to it. although there was no running water, tyler was
plenty comfortable. his friends came often, they partied on the beach, and life was good. five years after he
first started camping out there, an agent of the owner came and told him to deconstruct his shelter and
“move on.” does tyler have any rights in the property? why or why not?:12.3 Adverse Possession
Learning Objective
.Explain how it is possible to own land without paying for it
In some instances, real property can be acquired for free—or at least without paying the original owner
anything. (Considerable cost may be involved in meeting the requisite conditions.) This method of
acquisition—known as adverse possessionTitle may pass to someone who occupies the lands of another
for a certain (statutorily prescribed) period of time in an open, notorious, and hostile manner.—is effective
:when five conditions are met
the person claiming title by adverse possession must assert that he has a right to possession hostile to )1(
,the interest of the original owner
,he must actually possess the property )2(
”,his possession must be “open and notorious )3(
the possession must be continuous, and )4(
.the possession must be exclusive )5(
Hostile Possession
Suppose Jean and Jacques are tenants in common of a farm. Jean announces that he no longer intends to
pursue agricultural habits and leaves for the city. Jacques continues to work on the land, making
improvements and paying taxes and the mortgage. Years later, Jacques files suit for title, claiming that he
now owns the land outright by adverse possession. He would lose, since his possession was not hostile to
Jacques. To be hostile, possession of the land must be without permission and with the intention to claim
ownership. Possession by one cotenant is deemed permissive, since either or both are legally entitled to
possession. Suppose, instead, that Jean and Jacques are neighboring farmers, each with title to his own
acreage, and that Jean decides to fence in his property. Just to be on the safe side, he knowingly constructs
the fence twenty feet over on Jacques’s side. This is adverse possession, since it is clearly hostile to Jacques’s
.possession of the land
Actual Possession
Not only must the possession be hostile but it must also be actual. The possessor must enter onto the land
and make some use of it. Many state statutes define the permissible type of possession—for example,
substantial enclosure or cultivation and improvement. In other states, the courts will look to the
circumstances of each case to determine whether the claimant had in fact possessed the land (e.g., by
.grazing cattle on the land each summer)
Open and Notorious Possession
The possessor must use the land in an open way, so that the original owner could determine by looking
that his land was being claimed and so that people in the area would know that it was being used by the
adverse possessor. In the melodramatic words of one court, the adverse possessor “must unfurl his flag on
the land, and keep it flying so that the owner may see, if he will, that an enemy has invaded his domains,
and planted the standard of conquest.”Robin v. Brown, 162 A. 161 (Pa. 1932). Construction of a building on
the owner’s property would be open and notorious; development of a cave or tunnel under the owner’s
.property would not be
Continuous Possession
The adverse possessor must use the land continuously, not intermittently. In most states, this continuous
period must last for at least twenty years. If the adverse possession is passed on to heirs or the interest is
sold, the successor adverse possessors may tack on the time they claim possession to reach the twenty
years. Should the original owner sell his land, the time needed to prove continuous possession will not
lapse. Of course, the original owner may interrupt the period—indeed, may terminate it—by moving to
.eject the adverse possessor any time before the twenty years has elapsed
Exclusive Possession
The adverse possessor must claim exclusive possession of the land. Sharing the land with the owner is
insufficient to ground a claim of legal entitlement based on adverse possession, since the sharing is not
fully adverse or hostile. Jean finds a nice wooded lot to enjoy weekly picnics. The lot belongs to Jacques,
who also uses it for picnics. This use would be insufficient to claim adverse possession because it is neither
.continuous nor exclusive
If the five tests are met, then the adverse possessor is entitled to legal title. If any one of the tests is
.missing, the adverse possession claim will fail
Key Takeaway
Real property can be acquired without paying the lawful owner if five conditions of adverse possession are
met: (1) the person claiming title by adverse possession must assert that he has a right to possession hostile
to the interest of the original owner, (2) he must actually possess the property, (3) his possession must be
.“open and notorious,” (4) the possession must be continuous, and (5) the possession must be exclusive
Exercise
Tyler decides to camp out on a sandy beach lot near Isle of Palms, South Carolina. The owner, who had
hoped to build a large house there, lived out of state. Tyler made no secret of his comings and goings, and
after several weeks, when no one challenged his right to be there, he built a sturdy lean-to. After a while,
he built a “micro house” and put a propane tank next to it. Although there was no running water, Tyler
was plenty comfortable. His friends came often, they partied on the beach, and life was good. Five years
after he first started camping out there, an agent of the owner came and told him to deconstruct his
 ?shelter and “move on.” Does Tyler have any rights in the property? Why or why not

የሰ.መ.ቁ.130410
ታህሳስ 30 ቀን 2010 ዓ.ም

...ዳኞች፡
ዳኜ መላኩ.1
ተኽሊት ይመሰል .2
ተፈሪ ገብሩ (ዶ/ር) .3
ቀነዓ ቂጣታ .4
ፀሐይ መንክር .5

አመልካች፡-.....አቶ ሱፍያን አቡበከር ቀርበዋል

ተጠሪዎች፡-.....1.አቶ ክፍሉጋሼ የቀረበ የለም
ወ/ሮ ዘዉዴ መኩሪያ .2
ይህ መዝገብ የተቀጠረዉ ለምርመራ ሲሆን ተመርምሮ የሚከተለዉ ፍርድ ተሰጥቷል፡፡
ፍርድ
ይህ የሰበር ጉዳይ የይዞታ ክርክርን የሚመለከት ሲሆን ለችሎቱ ሊቀርብ የቻለዉ የአሁን
አመልካች የኦሮሚያ ክልል ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመ.ቁ.233491
ዓ.ም የሰጠዉ ትዕዛዝ መሰረታዊ የሕግ ስህተት የተፈጸመበት ስለሆነ 22/9/2008
እንዲታረምልኝ በማለት ያቀረቡትን አቤቱታ መርምሮ ለመወሰን ነዉ፡፡
የጉዳዩ መነሻ ሲታይ በአደኣ ወረዳ ፍ/ቤት የአሁን አመልካች 1 ኛ የመቃወም ተጠሪ እና
የአሁን ተጠሪዎች የመቃወም አመልካቾች፣ በዚህ ችሎት የክርክሩ ተካፋይ ያልሆነዉ
የቢሾፍቱ ከተማ መሬት ልማትና ማኔጅመንት አጄንሲ 2 ኛ የመቃወም ተጠሪ ሆኖ
ሲከራከሩ ነበር፡፡ የጉዳዩ መነሻ የአሁን አመልካች የቢሾፍቱ ከተማ መሬት ልማትና
ማኔጅመንት አጄንሲ ላይ ባቀረበዉ ክስ መሆኑን የሥር ዉሳኔ ግልባጭ ያሳያል፡፡
የወረዳዉ ፍ/ቤት ከሳሽ እና ተከሳሽን በማከራከር በሰጠዉ ዉሳኔ በቢሾፍቱ ከተማ ቀበሌ 01 ክልል ዉስጥ የሚገኘዉን 9936
ካ.ሜ የሆነዉን ቦታ ተከሳሽ ለከሳሽ እንዲያስረክብ በማለት ዉሳኔ ሰጥቷል፡፡
ይህን ዉሳኔ ተከትሎ የመቃወም አመልካቾች በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ.358 መሰረት ባቀረቡ
አቤቱታ ለክርክር ምክንያት የሆነዉ ይዞታ የ 1 ኛ የመቃወም ተጠሪ የአቶ ሱፊያን
አቡበከር ሳይሆን የእኛ ነዉ፣ ይዞታዉ ከእጃችን ወጥቶ አያዉቅም፣ በዚህ ጉዳይ
የኦሮሚያ ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመ.ቁ.163687 በ 11/2/2006 ዓ.ም ዉሳኔ
የሰጠ በመሆኑ 1 ኛ የመቃወም ተጠሪ በተሰረዘ ካርታ መክሰስ መብት የለዉም፣ ስለዚህ
የተሰጠዉ ዉሳኔ እንዲሻርልን በማለት ጠየቋል፡፡
በዚህ የመቃወም ማመልከቻ ላይ 1 ኛ የመቃወም ተጠሪ አቶ ሱፊያን አቡበከር ባቀረበዉ
መልስ ለክርክር ምክንያት የሆነዉ ይዞታ በሕግ አግባብ የተሰጠኝ ነዉ፣ ካርታ
አልተሰረዘም፣ ይዞታዉ ከ 1983 ዓ.ም ጀምሮ እስከ 1996 ዓ.ም ግብር እየከፈልኩኝ
ስጠቀምበት ነበር፣ የመቃወም አመልካቾች መብት ሳይኖራቸዉ ነዉ ይህን መሬት
ወጥተዉ ያረሱት በማለት ተከራክሯል፡፡ 2 ኛ የመቃወም ተጠሪ የብሾፍቱ ከተማ መሬት
ልማትና ማኔጅመንት አጄንሲ ባቀረበዉ መልስ ከዚህ በፊት የ 1 ኛ ተጠሪ ካርታ መሰረዙ
ተረጋግጦ ከይዞታዉ መብት እንደሌለዉ ዉሳኔ የተሰጠ በመሆኑ የ 1 ኛ ተጠሪ ክስ
ተቀባይነት የለዉም በማለት ተከራክሯል፡፡
የአደኣ ወረዳ ፍ/ቤት የግራ ቀኛቸዉን ክርክር በመመርመር በሰጠዉ ዉሳኔ ለክርክር
ምክንያት የሆነዉ ይዞታ በተመለከተ ለ 1 ኛ የመቃወም ተጠሪ የተሰጠዉ ካርታ
ያልተሰረዘ መሆኑን ማህደሩ ያረጋግጣል፣ የመቃወም አመልካቾች በይዞታዉ ላይ
ባለመብት ቢሆኑም መሬታቸዉን ለሌላ ሰዉ አሳልፈዉ የሰጠዉን አካል ከሶ ከሚጠይቁ
በስተቀር 1 ኛ የመቃወም ተጠሪ በሕገ ወጥ መንገድ ይዟል የሚያስብል ስላልሆነ፣ ከዚህ
በፊት የተሰጠዉ ዉሳኔ የሚያፈርስ ምክንያት ስለሌለ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሀ/ቁ.360/1/ መሰረት
ጸንቷል፡፡ የምስራቅ ሸዋ ዞን ከፍተኛ ፍ/ቤት የቀረበለትን ይግባኝ ዉድቅ በማድረግ
የሥር ዉሳኔ በማጽናት ወስኗል፡፡
የሥር የመቃወም አመልካቾች በዚህ ዉሳኔ ቅር በመሰኘት የሰበር አቤቱታ ለኦሮሚያ
ክልል ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ያቀረቡ ሲሆን ችሎቱ ግራ ቀኛቸዉን
በማከራከር በሰጠዉ ዉሳኔ ከዚህ በፊት ይህ ችሎት በመ.ቁ.163687 በ 11/2/2006 ዓ.ም
በሰጠዉ ዉሳኔ ለ 1 ኛ ተጠሪ አቶ ሱፊያን አቡበከር ካርታ ቀሪ ሆኖ የተሰረዘ መሆኑን፣
ይዞታዉ በእጁ ሳይኖር ግብር መክፈሉ ብቻ ባለመብት እንደማያደርገዉ እና አቶ ሱፊያን
በዚህ ይዞታ ላይ መብት የለዉም በማለት የሥር ፍ/ቤቶችን ዉሳኔ በመሻር ዉሳኔ ሰጥቶ
እያለ የሥር ፍ/ቤቶች በዚህ ጉዳይ ድጋሚ አጣርተዉ ዉሳኔ መስጠታቸዉ መሰረታዊ
የሕግ ስህተት የተፈጸመበት ነዉ በማለት የሥር ፍ/ቤቶችን ዉሳኔ በመሻር ወስኗል፡፡
የአሁን የሰበር አቤቱታ የቀረበዉ በዚህ ዉሳኔ ቅር በመሰኘት ለማስለወጥ ነዉ፡፡
የአሁን አመልካች በ 3/5/2009 ዓ.ም በተጻፈ የሰበር አቤቱታ፡ ለክርክር ምክንያት የሆነዉ
ይዞታ ብሾፍቱ ከተማ በሕግ አግባብ የተሰጠኝ ካርታም ተሰጥቶኝ እና ከ 1983 ዓ.ም
ስጠቀምበት የነበረ ሆኖ ሳለ፣ ለአመልካች የተሰጠ ካርታ ያልተሰረዘ መሆኑን ተረጋግጦ
እያለ፣ በዚህ ጉዳይ ከዚህ በፊት ዉሳኔ ተሰጥቷል የተባለዉ እና አሁን የቀረበዉ ክርክር
የተለያዩ ጭብጦችና ተከራካሪ ወገኖች በመሆኑ አስቀድሞ ዉሳኔ ተሰጥቷል የሚያስብል
ነገር በሌለበት የኦሮሚያ ክልል ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት የሰጠዉ ዉሳኔ
መሰረታዊ የሕግ ስህተት የተፈጸመበት ስለሆነ እንዲታረምልኝ ኪሳራ እንዲወሰንልኝ
በማለት በዝርዝር አመልክቷል፡፡
የሰበር አጣሪ ችሎት ጉዳዩን በማየት ፣በዚህ ጉዳይ ከዚህ በፊት ዉሳኔ ያገኘ ጉዳይ ነዉ
በማለት ዉሳኔ የመስጠቱን አግባብነት ለመመርመር ሲባል አቤቱታዉ ያስቀርባል
በማለት ተጠሪዎች መልስ እንዲያቀርቡ ባዘዘዉ መሰረት ተጠሪ በ 5/7/2009 ዓ.ም
በተጻፈ መልስ፡ በዚህ ጉዳይ የኦሮሚያ ክልል ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት
የሰጠዉ ዉሳኔ የሕግም ሆነ የፍሬ ነገር ስህተት የሌለዉ በመሆኑ እንዲጸናልን ወጪና
ኪሳራ እንዲወሰንልን በማለት በዝርዝር ተከራክሯል፡፡ የአሁን አመልካች የመልስ መልስ አቅርቧል፡፡
የጉዳዩ አመጣጥ ከላይ ተመለከተዉ ሲሆን ይህ ችሎት የግራ ቀኛቸዉን ክርክር
አግባብነት ካላቸዉ የህግ ድንጋጌዎች ጋር በማገናዘብ እንዲሁም አቤቱታዉ ያስቀርባል
ሲባል ከተያዘዉ ጭብጥ አንጻር እንደሚከተለዉ መርምሮታል፡፡ እንደመረመርነዉ
የአሁን አመልካች ከዚህ ቀደም ይህን ይዞታ በተመለከተ የአሁን ተጠሪዎችን ጨምሮ
በአራት ሰዎች ላይ ክስ አቅርበዉ ሲከራከሩ ከቆዩ በኋላ የኦሮሚያ ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር
ሰሚ ችሎት በመ.ቁ.163687 በ 11/2/2006 ዓ.ም በሰጠዉ ዉሳኔ ለአሁን አመልካች
የተሰጠዉ ካርታ የተሰረዘ መሆኑን በሥር ፍ/ቤት የቀረበ ማስረጃ እንደሚያረጋግጥ
በማመልከት፣ ይዞታዉም በአመልካች እጅ ሳይገባ እስከ 2004 ዓ.ም ግብር መክፈሉ
ባለመብት እንደማያደርገዉ እና አመልካች በተሰረዘ ካርታ ይዞታዉን በተመለከተ ክስ
ማቅረብ አይችልም በማለት ዉሳኔ የሰጠ መሆኑን የሥር ዉሳኔ ግልባጭ ያመለክታል፡፡
የአሁን አመልካች ከዚህ ዉሳኔ በኋላ ባቀረበዉ አዲስ ክስ ካርታዉ እንዳልተሰረዘ እና
የብሾፍቱ ከተማ መሬት ልማትና ማኔጅመንት ኤጄንሲ ይህን ይዞታ እንዲያስረክበዉ
ዳኝነት በመጠየቁ፣ ኤጄንሲዉ የአመልካች ክስ ተቀባይነት እንደሌለዉ በመግለጽ
ቢከራከርም፣ የሥር ፍ/ቤት ለአመልካች የተሰጠ ካርታ እንዳልተሰረዘ እና ኤጄንሲዉ
መሬቱን እንዲያስረክብ ዉሳኔ ሰጥቷል፡፡ የአሁን ተጠሪዎች ደግሞ ይህን ዉሳኔ
በመቃወም የመቃወሚያ ማመልከቻ አቅርበዉ ቢከረከሩም፤ የሥር ወረዳ ፍ/ቤት እና
ከፍተኛ ፍ/ቤት አስቀድመዉ ካርታዉ እንደተሰረዘ እና ለክርክር ምክንያት በሆነዉ ይዞታ
ላይ ዉሳኔ ተሰጥቷል በማለት ያቀረበዉን መቃወሚያ በማለፍ ዉሳኔ መስጠታቸዉን
መገንዘብ ይቻላል፡፡ ነገር ግን የክልል ሰበር ሰሚ ችሎት ይህን ሁኔታ በመገንዘብ የአሁን
አመልካች ከዚህ ቀደም ዉሳኔ በተሰጠበት ጉዳይ አዲስ ክስ ማቅረብ እንደማይችል
መወሰኑን የሥር ዉሳኔ ያሳያል፡፡
በዚህ መሰረት ይህ ችሎት ጉዳዩን እንደመረመረዉ የአሁን አመልካች ከዚህ ቀደም
የአሁን ተጠሪዎችን ጭምሮ በአራት ሰዎች ላይ ክስ አቅርበዉ ዉሳኔ የተሰጠበትን ጉዳይ
በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ.5 /1/ መሰረት ድጋሚ አዲስ ክስ የሚያቀርብበት የሕግ አግባብ
የለም፡፡ የአሁን አመልካች ካርታዉ እንደተሰረዘ እና በዚህ ካርታ ይዞታዉን ለመጠየቅ
መብት እንደሌለዉ ዉሳኔ ተሰጥቶ እያለ ተከራካሪ ወገን በመቀየር የብሾፍቱ ከተማ
መሬት ልማትና ማኔጅመንት አጄንሲ ላይ ክስ ስላቀረበ ብቻ የክርክሩ ጭብጥና ተከራካሪ
ወገን ስለሚለያይ የዚህን ድንጋጌ መስፈርት አያሟላም፣ ከዚህ ቀደም ዉሳኔ ተሰጥቷል
የሚያስብል አይደለም በማለት ያቀረበዉ ክርክር ተቀባይነት የለዉም፡፡ ስለዚህ የአሁን
አመልካች ያቀረበዉ ክስ ከዚህ ቀደም ዉሳኔ የተሰጠበት ጉዳይ ስለሆነ አዲስ ክስ ለማቅረብ አይችልም፡፡
ሲጠቃለል የኦሮሚያ ክልል ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት የአሁን አመልካች
ያቀረበዉ ክስ ከዚህ በፊት ዉሳኔ በተሰጠበት ጉዳይ ነዉ በማለት የሥር ፍ/ቤቶች ዉሳኔ
በመሻር አመልካች ያቀረበዉን ክስ ዉድቅ በማድረግ የሰጠዉ ዉሳኔ በሕግ አግባብ ነዉ ከሚባል በስተቀር መሰረታዊ የሕግ
ስህተት የተፈጸመበት ስላልሆነ የሚከተለዉ ተወስኗል፡፡
ውሳኔ
የኦሮሚያ ክልል ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመ.ቁ. 233491 .1
ዓ.ም የሰጠዉ ትዕዛዝ መሰረታዊ የሕግ ስህተት ያልተፈጸመበት ስላልሆነ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ.348 /1/ መሰረት 22/9/2008
ጸንቷል፡፡
የዚህ ዉሳኔ ግልባጭ ለሥር ፍ/ቤቶች ይድረስ፡፡ .2
ግራ ቀኛቸዉ በዚህ ችሎት የደረሰባቸዉን ወጪና ኪሳራ የየራሳቸዉን ይቻሉ፡፡ .3
መዝገቡ ተዘግቷል፡፡
የማይነበብ የአምስት ዳኞች ፊርማ አለበት
ሩ/ለ
የሰ/መ/ቁ. 95995 የካቲት 10 ቀን 2006 ዓ.ም.
-:ዳኞች
አልማው ወሌ ዓሊ መሐመድ ረታ ቶለሳ
አዳነ ንጉሴ ሙስጠፋ አህመድ
አመልካች፡-ወ/ት ሞሚና ሡልጣን ኮርዋላ - ቀረቡ
ተጠሪ፡- የለም
መዝገቡ ተመርምሮ የሚከተለው ፍርድ ተሰጥቶአል፡፡
ፍርድ
ጉዳዩ የአባት ስም ይስተካከልልኝ ጥያቄን የሚመለት ሲሆን የተጀመረውም አመልካች ከአሁን ቀደም በወላጅ አባታቸው
ስም ሞሚና ሡልጣን ኮርዋላ ተብለው እና በአሳዳጊ አባታቸው ስም ሞሚና ወርቁ ይብሬ ተብለው በሁለት የአባት ስም
ይጠሩ እንደነበረ እና አሁን ግን በትክክለኛው አባታቸው ስም መጠራት እንደፈለጉ በመግለጽ ሞሚና ወርቁ ይብሬ ተብለው
መጠራታቸው ቀርቶ ሞሚና ሡልጣን ኮርዋላ ብቻ ተብለው እንዲጠሩ ይወሰንላቸው ዘንድ በመጠየቅ ለአ/አበባ ከተማ
የመ/ደ/ፍ/ቤት ባቀረቡት የክስ አቤቱታ ነው፡፡
ፍ/ቤቱም አቤቱታውን እና የቀረበውን የሰነድ ማስረጃ ከመረመረ በኃላ አመልካች አሁንም ቢሆን ሞሚና ሡልጣን ኮርዋላ
ተብለው የሚጠሩ መሆኑን ከሰነድ ማስረጃዎቹ መገንዘብ መቻሉን ገልጾ አመልካች እየተጠሩበት ባለው የአባት ስም
እንድጠራ ይወሰንልኝ በማለት ያቀረቡት አቤቱታ የክስ ምክንያት የለውም በማለት መዝገቡን በፍ.ስ.ስ.ሕ.ቁ. 231(1)(ሀ)
መሰረት በብይን ዘግቶአል፡፡
አመልካች ለዚህ ችሎት አቤቱታ ያቀረቡትም ለከተማው የበላይ ፍ/ቤቶች ያቀረቡት ይግባኝ እና የሰበር አቤቱታ ተቀባይነት
በማጣቱ ሲሆን የሰበር አቤቱታው ተመርምሮ በዚህ ጉዳይ አመልካች በሁለት የአባት ስሞች እንደሚጠሩ በሰነድ ማስረጃ
በተረጋገጠበት ሁኔታ ያቀረቡት የአባት ስም ይስተካከልልኝ ጥያቄ የክስ ምክንያት የለውም ተብሎ በስር ፍ/ቤቶች ውድቅ
የመደረጉን አግባብነት ለመመርመር ጉዳዩ ለሰበር ችሎት እንዲቀርብ ተደርጎአል፡፡ የጉዳዩ አመጣጥ እና የአመልካች ክርክር
ይዘት ከላይ የተመለከተው ሲሆን እኛም የአመልካች የዳኝነት ጥያቄ የክስ ምክንያት የለውም ተብሎ በስር ፍ/ቤቶች
የተሰጠው ውሳኔ መሰረታዊ የሕግ ስህተት የተፈጸመበት መሆን አለመሆኑን ለጉዳዩ አግባብነት ካላቸው የሕግ ድንጋጌዎች
ጋር በማገናዘብ መርምረናል፡፡
በዚህም መሰረት ፍ/ቤቶች የቀረበላቸውን የክስ አቤቱታ ተቀብለው ክርክሩን መስማት ከመጀመራቸው በፊት በክስ
ማመልከቻው ላይ የተገለጸው ጉዳይ የሚያስከስስ መሆን አለመሆኑን ማርጋገጥ የሚገባቸው መሆኑ እና በክስ ማመልከቻው
ላይ የተገለጸው ጉዳይ የማያስከስስ ሆኖ በተገኘ ጊዜ የክስ አቤቱታው ተቀባይነት እንደሌለው ገልጸውመመለስ የሚገባቸው
መሆኑ በፍ.ስ.ስ.ሕ.ቁ 231(1)(ሀ) ስር ተደንግጎ እንደሚገኝ የሚታወቅ ነው፡፡ይሁን እንጂ በዚህ ድንጋጌ መሰረት
ጉዳዩ የሚያስከስስ አይደለም ተብሎ ተቀባይነት ከማጣቱ በፊት በክስ ማመልከቻው ላይ የተገለጸው ጉዳይ
በርግጥም የማያስከስስ መሆኑ በአግባቡ መረጋገጥ ይኖርበታል፡፡
ቀደም ሲል እንደተገለጸው የአመልካቿ የዳኝነት ጥያቄ ከአሁን ቀደም በወላጅ አባታቸው ስም ሞሚና ሡልጣን
ኮርዋላ ተብለው እና በአሳዳጊ አባታቸው ስም ሞሚና ወርቁ ይብሬ ተብለው በሁለት የአባት ስም ይጠሩ
እንደነበረ እና አሁን ግን በትክክለኛው አባታቸው ስም መጠራት እንደፈለጉ በመግለጽ ሞሚና ወርቁ ይብሬ
ተብለው መጠራታቸው ቀርቶ ሞሚና ሡልጣን ኮርዋላ ብቻ ተብለው እንዲጠሩ እንዲወሰንላቸው ሲሆን
ይጠሩበት በነበሩት ሁለቱም የአባት ስሞች የተዘጋጁ ወይም ከመንግስታዊ ተቋማት የተሰጡ ሰነዶችንም
በማስረጃነት ማቅረባቸውን የመዝገቡ ግልባጭ ያመለክታል፡፡
በመሰረቱ እያንዳንዱ ሰው አንድ የቤተዘመድ ስምና አንድ ወይም ብዙ የግል ስሞች እና የአባት ስም
እንደሚኖረው፣እንዲሁም ለልጁ የአባት ስም የሚሆነው የአባቱ የግል ስም እንደሆነ በፍ.ሕ.ቁ.32(1) እና 36(1)
ድንጋጌዎች ተመልክቶአል፡፡
አንድ ሰው በተለያዩ ምክንያቶች በአባቱ ብቻ ሳይሆን በአሳዳጊው ስም ጭምር ሊጠራ የሚችልባቸው
አጋጣሚዎች መኖራቸው የሚታወቅ ሲሆን እንዲህ ዓይነቱ ሰው ተገቢ ሆኖ ባገኘው ጊዜ በአሳዳጊው ስም ጭምር
መጠራቱ ቀሪ ሆኖ ከላይ በተጠቀሰው የፍትሐብሔር ሕጉ ድንጋጌ መሰረት በአባቱ ስም ብቻ እንዲጠራ
የመወሰን መብት ያለው በመሆኑ ይህንኑ መብቱን በፍርድ ለማረጋገጥ የሚያቀርበው የዳኝነት ጥያቄ የክስ
ምክንያት የለውም የሚባልበት ሕጋዊ ምክንያት አይኖርም፡፡
አመልካች ክሱን ያቀረቡት በሚጠሩበት የአሳዳጊያቸው ስም የተሰጡ ሰነዶችን ወደሚጠሩበት አባታቸው ስም
በሕግ አግባብ ለማስቀየር እና እነዚሁ ሰነዶች በሚሰጡት መብት ለመገልገል ጭምር መሆኑን ከክርክራቸው ይዘት
መገንዘብ የሚቻል በመሆኑ ሞሚና ወርቁ ይብሬ ተብለው መጠራታቸው ቀርቶ ሞሚና ሡልጣን ኮርዋላ ብቻ
ተብለው እንዲጠሩ ባቀረቡት የዳኝነት ጥያቄ መሰረት ሊሰጥ የሚችለው ውሳኔ በአመልካቿ መብት ላይ
የሚያስከትለው ሕጋዊ ውጤት አይኖርም ሊባል የሚችል ሆኖ አላገኘነውም፡፡ ሲጠቃለል ክሱ የቀረበለት የአ/አበባ
ከተማ የመ/ደ/ፍ/ቤት የቀረበለትን የክስ ማመልከቻ እና ማስረጃ መርምሮ ተገቢውን ውሳኔ መስጠት የሚገባው
ሆኖ እያለ በክስ ማመልከቻው ላይ የተገለጸው ጉዳይ የሚያስከስስ አይደለም በማለት ሲል የሰጠው እና
በከተማው የበላይ ፍ/ቤቶች በትዕዛዝ የፀናው ብይን የክስ ማመልከቻውን እና የፍ.ስ.ስ.ሕ.ቁ 231(1)(ሀ) ድንጋጌን
ይዘትና ዓላማ በአግባቡ ያላገናዘበ እና መሰረታዊ የህግ ስህተት የተፈጸመበት ሆኖ በመገኘቱ የሚከተለው ውሳኔ
ተሰጥቶአል፡፡
ዉሳኔ
አመልካች ያቀረቡት የክስ ማመልከቻ የክስ ምክንያት የለውም ሲል መዝገቡን በፍ.ስ.ስ.ሕ.ቁ. 231(1)(ሀ) መሰረት .1
በመዝጋት የአ/አበባ ከተማ የመ/ደ/ፍ/ቤት በመ.ቁ. 2908 በ 07/12/2005 ዓ.ም. የሰጠው እና በከተማው ፍ/ቤቶች
ይ/ሰሚ እና ሰበር ችሎቶች እንደቅደም ተከተሉ እና በመ.ቁ. 20742 በ 27/12/2005 ዓ.ም.እና በመ.ቁ.21123
በ 27/02/2006 ዓ.ም. በትዕዛዝ የፀናው ብይን በፍ.ስ.ስ.ሕ.ቁ. 348(1)መሰረት ተሽሮአል፡፡
አመልካች ባቀረቡት የክስ ማመልከቻ ላይ የተገለጸው ጉዳይ የክስ ምክንያት ያለው መሆኑን ተገንዝቦ ጉዳዩን .2
በማንቀሳቀስ የቀረበለትን የክስ ማመልከቻ እና ማስረጃ መርምሮ ተገቢውን ውሳኔ ይሰጥበት ዘንድ ጉዳዩ
በፍ.ስ.ስ.ሕ.ቁ. 341(1)መሰረት ወደ አ/አበባ ከተማ የመ/ደ/ፍ/ቤት እንዲመለስ ወስነናል፡፡
በዚሁ መሰረት ይፈጸም ዘንድ የውሳኔው ግልባጭ ለስር ፍ/ቤቶች ይላክ፡፡ .3
ውሳኔ ያገኘ ስለሆነ መዝገቡ ተዘግቶአል፡፡ .4
File no: 030410
Diseembar 30, 2010

:Gars
Diiri addeege .1
Waxay u egtahay cirfiid .2
Teferi Gebre .3
Cake maalin .4
Qorax dhaca .5

Codsade: - Mudane Sufian Abubaker

XIRIIRADA: 1. Majiro wax sharci ah oo loogu talagalay Mr. Klugesche
Marwo Zoucher McCoy .2
.Rikoorkan waxaa loo Mudeyay baaritaan go’aankan soo socda ayaan kasoo saarnay
Go'aan                                
Jabintaani waxay quseysaa dacwada muranka badan leh iyo kiiska hada jira
Codsadaha Maxkamadda Sare ee Gobolka Oromada, Kiiska Lambar 233491
maxaa yeelay amarkan waxaa sameeyay qalad sharciga aasaasiga ah 22/9/2008
.Adiga ayay ku jirtaa inaad baartid cabashadaada in wax laga beddelo
Iyada oo ku saleysan kiiska, Qareenka Rafcaanka Qareenka 1aad ee Qareenka Rafcaanka Qeybta
Racfaanka iyo
Codsadayaasha diida sheegashada hada jirta, ee aan qayb ka aheyn murankan
Wakaaladda Horumarinta iyo Maareynta Dhulka ee Bishoftu ee Magaalada Wakiilka 2aad ee
Mucaaradka
Waxay ku doodayeen. Asal ahaan kiiska ayaa ah tilmaameha hadda ee horumarinta dhulka
magaalada Bishoftu iyo
.Nuqul ka mid ah go'aanka hoose wuxuu muujinayaa eedeymaha Hay'adda Maareynta
Maxakamada wareega waxay taageertay go'aankii dacwoodaha ee dib loogu celiyay dacwoodaha
.dacwoodaha, oo ku yaal 9936 kiloomitir kiiloomitir, oo ku yaalo Kebeleufu Kuntale 01 Gobolka
Rafcaan qaadayaasha sida ku xusan go’aankan waxaa la soo saaray iyadoo la raacayo Qeybta
358 ee Sharciga
Codsi ku saabsan Haysashada Khilaafka 1aad ee Kadaba Sheegashada, Mudane Sufian
Waa annaga, ma ahan Abuu Bakar, nuxurka ayaa ka baxsan gacantayaga, kiiskan
Maxkmadda Rafcaanka ee maxkamada sare ee oromada lambar 163687 Dec 11, 2006
Wakiilka 1aad ee Mucaaradka xaq uma leh inuu dacwado khariidad la tirtiray, sidaa darteed
.Wuxuu codsaday in go'aanka laga noqdo
Codsiga waxaa gudbiyay Sufian Abu Bakr 1aad ee dacweysanaha 1aad
A: Waxyaabaha ku saabsan mowduuca muranku waa sharci ahaan aniga ayaa i aqoonsaday,
Khariidadda
Lama tirtirin, waxaan bixinayay canshuur ilaa iyo 1983 ilaa 1996
Waan istcimaalayay, sheeganayasha xaq uma lahan inay adeegsadaan dhulkan
Wuxuu sheeganayaa inuu baxo oo iska iloobo. Wakiilka 2-aad ee Mucaaradka Dhulka
Magaalada Bishoftu
Mawduuca doodda iyo dooda sababta oo ah waxay dacwaynaysaa Hay'adda Horumarinta iyo
Maareynta
Ma buuxiyo shuruudaha Xeerkan, maadaama ay go’aamiyeen xisbi
Dooddiisa ah inuusan danaynayn waa mid aan la aqbali karin. Sidaas xaadirka ah
.Dacwad-ooguhu ma cusboonaysiin karo maxaa yeelay waa arrin horay loo go'aansaday
Soo Koobid: Codsadaha Kiisaska Maxkamadda Sare ee Gobolka Oromada
Go'aanka maxkamadaha hoose ayaa ah in dacwadaha ka dhanka ah iyada horay loo go'aansaday
Go'aanka xigta waxaa la sameeyay maxaa yeelay go'aanka lagu tuurayo mooshinka dacwad-
oogaha ee xil ka qaadista dacwadaha ka dhanka ah dacwoodaha ma ahayn khalad aasaasi ah oo
.sharciga ah
Waa salaaman tihiin
Amar
Maxkamadda Sare ee Gobolka Oromada 233491 .1
amarkiisa kuma xadgudbayn sida uu dhigayo qodobka 348 (1) sababta oo ah ma ,22/9/2008
.ahayn qalad sharciyeed oo asaasi ah
.Ka hel koobiga go'aankan maxkamadaha .2
Gacanta bidix wuxuu sheegan karaa kharashyada iyo khasaaraha ay maxkamadani soo food .3
.saartay
.Diiwaanka waa la xiray
Waxay leedahay saxiixa shan garsoore oo aan la aqrin

Sheekha ayaa qoray *

Axmed Al-Kuuriya, ilaahay ha xafido (Mauritanian) *
Su’aal *
Ma loo oggol yahay in Muslimiinta caafimaadku ay ka baxaan Jimcaha iyo shirka iyagoo ka baqaya *
?cudur (Corona)
* :Wuxuu ku jawaabay, oo awoodda Ilaahay ayaa ku jawaabtay *
- :Marka hore *
Cabsida cadowga waxaa lagu guuleystey markii loo dagaallamayo Ilaah dartiis, kooxdu ma dhicin, *
?markaa sidee u dhacday maxaa yeelay cabsida laga qabo cudurka
Haddii aad ka mid ahayd dadkaas, oo aad markaa u ducaynaysay salaadda, koox ka mid ah ha kula 《 *
Aayadda 》... jiraan
- :Labaad
.Cudurradaan iyo cuduradan ayaa ah waxa dhabta ah ee sababaha iyo dembiyada *
.Ilaaha Qaadirka ah wuxuu yiri: Musiibada kugu dhacday, sida aad gacmahaaga uhesho *
Ezz wuxuu yiri qof si wanaagsan u warramay wuxuu yiri: Musuqmaasuq baa ka muuqday dhulka iyo *
badda, sida gacmaha dadka loo kasbaday in qaar ka mid ah kuwii shaqeeyey ay baabba'aan oo ay soo
.noqdaan
Miyuusan Eebbe muu tusin in dawaynta kaliya ay tahay in loo gudbiyo xagga Eebbe tawbadkeen, *
dambi dhaaf, duco, duco iyo duco ... iyo inaanaan uga tagin qaar naga mid ah oo looga baahan yahay
?xagga Jimcaha iyo shirka
- :Saddexaad
:Erayadii Ilaaha Qaadirka ah
Happened Maxaa ku dhacay musiibada Dhulka ama naftiinna, marka laga reebo Kitaab intaan u *
.nadiifinaynin
.Wuxuu yiri: waxaad dhahdaa Eebbe wuxuu uun ku xanuunsan doonaa waxa Eebbe noo qoray *
Wuxuu yiri: waxaad dhahdaa: "Haddii aad joogi jirteen guryahaaga, qofka la dilay waa in sariirtiisa la *
.geeyaa
Isaga, oo ah, ducooyinka Ilaah iyo nabadgelyo korkiisa ha ahaato, wuxuu yidhi (Ogow in ummaddu *
oggolaatay inay kuu anfacdo, laakiin iyagu kuma ay caawinayn marka laga reebo wax uu Ilaahay kuu
.qoray mooyee
Waxaan aaminsanahay garsoorka iyo aayaha, iyo kalsoonida aan ku heyno Ilaaha Qaadirka ah, kama *
hor istaageyso inaan ka tagno waxa looga baahan yahay inaga oo ah salaadaha jimcaha iyo jameecada
?cabsi darteed iyo kuwa kaleba
- :Afaraad
Miyuusan Eebbe ducadiisii iyo nabad gelyo iyo naxariis korkiisa ha ahaatee ka hadlin sida loola tacaali *
karo cudurka, iyo in aan la ogolaan karin inuu galo dhulka uu cudurku ku sugan yahay, ama uusan uga
?tagin dhulkii ay ku jirtay .. Miyaa lagu xusay arrintaas inuu ka tagay salaaddii jameecada
- :Shanaad
Daacuunku wuxuu dhacay muddadii xukunkii Umar ibnu Al-Khattab, Ilaahay ha ka raalli noqdo, oo *
.wuxuu la tashaday arrintiisa ajaaniibta, taageerayaashii, iyo guushii muslimiinta
?Ma jabeen jimcihii koox ama koox awgeed *
- :Lixaad
Ilaaha Qaadirka ah wuxuu leeyahay (Raadso caawimaad samir iyo duco) Ma u adeegsiga salaadda ee *
masjidka sidii Nabiga, Ilaahay ha barakeeyo oo nabad ha siiyo, ma qabtaa mise wuxuu ka tagayaa dadkii
?iyo kooxihii
- :Toddobaad
Isaga, Ilaahay ducadiisa iyo nabadgelyadiisa korkiisa ha ahaato, wuxuu leeyahay 《Qofkii ku tukada *
Fajr koox ahaan, wuxuu ilaaliyaa Ilaah ..》 Miyaanay nagu filnayn inaynu ku hoos jirno Ilaah? Ilaah
?miyaanu ku filnayn addoonkiisa
- :Sideedaad
Hadduu Nabiga, nabadgelyo iyo naxariisi korkiisa ha ahaatee, maysan u oggolaanin indhoolaha inuu ka *
dambeeyo shirka isagoo leh hadalkiisana leh hoggaamiye ma leh iyo in magaaladu ay badan tahay fanaan
iyo xoog badan ... Sidee kuwa xaqa ah loo ogolaan karaa inay uga baxaan sababta oo ah cabsida
? cudurka
- :Sagaalaad *
Nebigu, Eebbe ha laga baryo ducadiisa, nabad galyo iyo naxariisi korkiisa ha ahaato, haddii xisbigiisu *
uu ahaa arrin bilowdey salaadda .. Markaa haddii aan ka qeyb galno viruska Corona waxaan uga tagaynaa
?Jimcaha iyo salaadda jameecada
- :Tobnaad *
Magaalo kasta oo Islaam ah waxaa ku yaal hal Masaajid oo qof walbana ku tukado .. Muslimiinta *
.. waxaa ku dhacay cudurka faafa iyo daacuunka waqti ka waqti
Aqoonyahan muslim ah miyuu soo saaray taarikh xiritaanka masaajidda sababtuna waa cudur ama *
?daacuun
.Erayadiisii way dhammaadeen, ilaahay ha xafido

 
‫التشكيل‬ - +