1. Na podstawie tekstów źródłowych oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie.

Źródło 1. Grzegorz VII, Dictatus papae [fragment]

2. Tylko sam biskup rzymski może być prawnie nazywany biskupem powszechnym. 3. Tylko on sam
może biskupów składać z godności lub do nich przywracać. […] 8. On sam tylko może używać
insygniów cesarskich. […] 11. Ten jeden jedyny jest tytuł [papieża] na świecie. 12. Jemu [papieżowi]
wolno władcami rozporządzać [a więc i cesarzy z tronu składać]. […] 16. Żaden synod nie może bez
jego rozkazu nazywać się powszechnym. […] 19. Przez nikogo nie może być on sądzony. […] 22.
Kościół rzymski nigdy nie pobłądził i po wszystkie czasy, wedle świadectwa Pisma Świętego, w żaden
błąd nie popadnie. […] 27. On może poddanych zwalniać od wierności bezecnym.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 6, Warszawa 1959, s. 17–18.

Źródło 2. Wystąpienie Grzegorza VII na synodzie rzymskim 1076 r. [fragment]

Piotrze święty, książę apostołów, nachyl uszu Twoich i wysłuchaj […] sługę Twego […].W obronie
Kościoła Twego […] mocą Twej władzy i powagi, zabraniam królowi Henrykowi […], występującemu z
niesłychaną zuchwałością przeciw Twemu Kościołowi, sprawowania rządów w całym królestwie
niemieckim i we Włoszech, a wszystkich chrześcijan zwalniam z więzów przysięgi, którą mu złożyli lub
złożą, zakazując komukolwiek służyć mu jako królowi. […] A ponieważ wzgardził posłuszeństwem
chrześcijanina, przeto nakładam na niego w Twoim zastępstwie pęta klątwy.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 6, Warszawa 1959, s. 19.

Podaj dwa numery artykułów ze źródła 1., których realizację ogłoszono w źródle 2.

27 oraz 12

2 pkt.

3. Na podstawie tekstu źródłowego – fragmentu mowy papieża na synodzie w Clermont – wykonaj

polecenie. Podkreśl prawidłowe zakończenia trzech zdań.

Wszak jest koniecznością, abyście niezwłocznie podążyli z pomocą waszym braciom zamieszkującym
na Wschodzie i potrzebującym waszej, niejednokrotnie obiecywanej im pomocy. Na nich zwalili się,
bowiem, jak o tym większości z was już doniesiono, Turcy i Arabowie, którzy dotarli aż do Morza
Śródziemnego [...]. Zajmując coraz dalsze ziemie tychże chrześcijan, oni uzyskali nad nimi przewagę
niejednokrotnie rozbijając ich w walce, wielu zabili lub wzięli do niewoli, kościoły porozbijali a

1
imperium spustoszyli. I jeśli wy spokojnie pobłażać będziecie jeszcze przez pewien czas wszystkim
tym gwałtom, oni zwyciężą jeszcze więcej ludzi oddanych Bogu. Dlatego zwracam się z pokorną
prośbą, nie ja, lecz Pan, abyście [...] nakłaniali wszystkich [...], aby oni w porę pomogli wschodnim
chrześcijanom i wypędzili z granic chrześcijańskiego świata ludzi tego niecnego rodzaju. [...] Niech,
zatem idący [do Ziemi Świętej] nie zwlekają, ale, powierzywszy swoje dobra [w godne ręce] i
zebrawszy środki na koszty podróży, z końcem zimy, w najbliższą wiosnę, niech z Bogiem żywo
wyruszą w drogę.
[w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 6, opr. J. Żuławiński, Warszawa 1959, s. 28–29.

A. Zacytowany tekst to fragment wystąpienia papieża

1. Grzegorza I Wielkiego.

2. Grzegorza VII.

3. Urbana II.

4. Innocentego III.

B. Synod w Clermont, podczas którego papież wygłosił zacytowane przemówienie, odbył się w
wieku

1. X.

2. XI.

3. XIV.

4. XV.

C. Bezpośrednim następstwem wystąpienia papieża była:

1. schizma wschodnia

2. rekonkwista

3. wyprawa krzyżowa

4. reformacja

3 pkt.

3.O jednym z wydarzeń

Wyprawa jednak zamiast do Egiptu skierowała się pod Konstantynopol. Ten nieoczekiwany zwrot
został wywołany zjawieniem się [syna cesarza] bizantyńskiego, Aleksego […]. W zamian za
wypędzenie nieprawego cesarza, zobowiązał się […] uznać papieża głową Kościoła […]. Krzyżowcy
stanęli więc pod Konstantynopolem. […] Między krzyżowcami a Grekami doszło wkrótce do groźnych
zatargów [i] nastąpiło oblężenie […].
Cz. Nanke, Wypisy do nauki historii średniowiecznej, Lwów – Warszawa 1925, s. 85, 88.

Podkreśl poprawne dokończenie zdania.

W tekście jest mowa o:

a. I krucjacie
b. III krucjacie

2
 c. IV krucjacie

Uzasadnienie: Zmiana celu krucjaty, Egipt do Konstantynopolu, wydarzenie to miało miejsce

podczas iv krucjaty.

2 pkt.

4. Na podstawie tekstu źródłowego oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie.

Układ między Lubeką a Hamburgiem z 1241 r. [fragment]

Wójt, rada i pospólstwo miasta Lubeki […]. Niechaj wie obecne pokolenie, a przypomni sobie i
potomność, żeśmy z kochanymi przyjaciółmi naszymi mieszczanami z Hamburga tego rodzaju układ
zawarli. Że gdyby przypadkiem zbóje, albo inni źli ludzie, podnieśli się przeciw naszym albo ich
mieszczanom od owego miejsca, gdzie rzeka nazwana Traweną wpada do morza aż do Hamburga, a
stąd przez całą Łabę aż do morza, i naszych albo ich mieszczan wrogo napadli, [to] wszystkie koszta i
wydatki związane z niszczeniem i tępieniem tych zbójów zarówno my razem z nimi, jak i oni razem z
nami powinniśmy równie ponosić.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 8, Warszawa 1959, s. 16.

Podaj nazwę organizacji powstałej w wyniku podpisania układu.

Związek miast handlowych - Hanza

1 pkt

5. Uzupełnij schemat: wpisz obok numerów 1, 2, 3 właściwe nazwy grup społecznych mieszkających
w średniowiecznych miastach.

1……Partycjusze…………………………………………..
Najbogatsi
kupcy,
mistrzowie
cechowi

2………………Popspólstwo………………………………….

Drobni kupcy,
rzemieślnicy, kramarze

3………………………Plebs………………………..

Najemni
pracownicy, ubodzy
wyrobnicy, żebracy
3
3 pkt

6. Wyjaśnij pojęcia:

Wielka karta swobód – Dawała ona przywileje wasalom angielskim oraz miastom, wprowadzona
przez Jana Bez Ziemi, opublikowana w 1215 roku

Katarzy – Ruch religijny w południowej Francji

4 pkt.

7. Źródło 1. Kronika Wielkopolska [fragment]

[C]han Batu wraz ze swymi wojskami […] przeszedł przez Ruś, chciał wkroczyć na Węgry. Lecz zanim
dotarł do granic Węgier, […] wojska skierował przeciw Polsce. W Popielec spustoszyli oni miasto i
ziemię sandomierską […]. Potem […] przeszli do Krakowa […]. [Inna] część wojska […], pustosząc […]
Łęczycę i Kujawy, przyszła aż na Śląsk. Henryk […], książę Śląska, Krakowa i Wielkopolski, potężnie
zabiega im drogę z wieloma tysiącami zbrojnych na polu zamkowym w Legnicy i odważnie walczy z
nimi, pokładając nadzieję i ufność w pomocy Boga. Lecz zrządzeniem Boga […] wspomniany
szlachetny książę Henryk, straciwszy wiele tysięcy ludzi, sam poległ zabity.
By czas nie zaćmił i niepamięć. Wybór kronik średniowiecznych, oprac. A. Jelicz, Warszawa 1975, s. 101.

Źródło 2. Najazd Mongołów

4
Na podstawie źródeł i własnej wiedzy oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie
jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Treść mapy jest potwierdzeniem przebiegu trasy opisanej w źródle 1., którą podążali Mongołowie.
P/F

Mongołowie w czasie wyprawy, której dotyczą oba źródła, najechali ziemie należące jedynie do
Henryków śląskich.

P/F

Władca, który zginął w bitwie wspomnianej przez kronikarza, nosił przydomek Probus. P/F

8. Podaj nazwy stylów architektonicznych, w których zostały wykonane krużganki przedstawione

na fotografiach.

A.……………………………………

Pierwszy zdjęcie styl - Romański

Drugie zdjęcie przedstawia- Gotycki

5
B………………………………………..