KABANATA 27: ANG PRAYLE AT ANG PILIPINO

Mga tauhan:
 Padre Fernandez – Maloles (Costume: Formal)
 Isagani – Lasao (Costume: Formal)
 Narrator: Alcantara

Narrator: Narinig ng may karamdamang Padre Fernandez ang talumpati ni Isagani at

ipinatawag niya ito. Nagulat si Isagani dahil si Padre Fernandez ang bukod tanging kura
na modelo sa mabuting ugali.

P. Fernandez: Alam mo, Isagani, hanga ako sa mga kabataang malayang nagpapahayag
ng kanilang saloobin kahit na magkasalungat ang aming saloobin sa isa’t isa. Nabalitaan
kong nagkatipon raw kayo sa pansiterya kagabi. Hindi ka ba humingi ng paumanhin?

Isagani: Hindi po, Padre.

P. Fernandez: Mabuti. Nangangahulugan na tinatanggap mong lubusan ang lahat ng

sinabi mo. Karapatan mong magsalita ng naiisip mo ukol sa mga Dominiko. Kung
tutuusin, hindi ka naman purong estudyante ng unibersidad dahil iisang taon ka pa
lamang dito. Ngunit, baka hindi ka na pabalikin dito dahil sa mga iyong sinabi raw.

Narrator: Nanatiling nakatayo ang binata at matamang pinakinggan ang sinasabi ng

iginagalang na propesor. Wika ni Padre Fernandez, sa walong taon niyang pagtuturo sa
unibersidad ng higit kumulang sa mga dalawang libo’t limang daang estudyante,
naipunla niya ang katarungan at dignidad sa mga kaisipan ng mga estudyante. Ani niya
pa, may mga pumupunang mga estudyante sa mga kapwa niyang kura, may mga
nagagalit, ngunit sa harapan ay may mga pakitang-tao ang napapansin.

P. Fernandez: Ano sa palagay mo ang dapat naming gawin?

Isagani: Hindi lamang po ang mga kabataan ang dapat na sisihihin.

Narrator: Ipinalawak ni Isagani ang kaniyang saloobin ukol sa pakikitungo ng mga

estudyante. Base sa kaniyang opinyon, ang pagiging ipokrito o mapagkunwari ay
natutuhan nila sa kanilang mga guro sa kadahilanan na ang mga guro ang umalipin sa
kanilang isipan.

Isagani: Sinasabi po ng marami sainyo na ang pagkakaroon ng malayang isipan ay pag-

aalsa na sa pamahalaan at sa simbahan. Kung kaya’t, nabibingit sa pag-uusig at panganib
ang sinumang magpahayag ng nasaisip.
Narrator: Nabanggit rin ni Isagani na hindi katulad ng ibang pari si Padre Fernandez dahil
ito raw ay nagbigay sa mga estudyante ng karapatang makapag-pahayag ng nasa
damdamin. Tinanong ni Padre Fernandez ang hiling ng mga estudyante.

Isagani: Simple lamang, Padre Fernandez. Hangad naming tumupad sana kayo sa mga
obligasyon.

P. Fernandez: Bakit, hindi ba kami tumutupad sa aming mga obligasyon? Ano ang mga
dapat naming gawin?

Isagani: Obligasyon ninyong itaguyod ang edukasyon, paularin ang kabataan sa mga
larangang pisikal, intelektuwal at moral, akayin kami upang marating ang tagumpay.

P. Fernandez: Bakit, hindi nga ba?

Isagani: Mangilan-ngilan po. Ang higit na marami ay nagwawalang-bahala. Maraming

kura ang nagbabaon sa amin ng kamangmangan. Malamang po ay para hindi namin
makita ang daang tungo sa kaunlaran.

Narrator: Hindi agad nakapagsalita ang pari at ipinagisipan ang pahayag ng binatang si
Isagani.

P. Fernandez: Sa amin isinisisi ang mga pagkakamali dahil kami ang nakikita ninyo nang
malapitan. Kami ay umaalinsunod lamang sa utos, at sapagkat pamahalaan ang may
utos natural na parang tupa kaming susunod.

Narrator: Nagpaalam si Isagani na tutungo raw sa tanggapan ng Kapitan Heneral para

makita ang mga paskil. Malungkot siyang tinanaw ng pari habang papalayo. Hinangaan
niya ang mga Hesuwitas na malamang ay naging gabay ni Isagani. Mali siya, dahil hindi
ang mga Hesuwitas ang gumabay kay Isagani upang manindigan sa katotoohanan. Likas
na handog ito sa binata ng Diyos ng katarungan.
KABANATA 28: MGA KATATAKUTAN

Mga tauhan:
 Padre Irene – Loreño (Costume: formal)
 Kapitan Tiago – Edaño (Costume: pangbahay)
 Placido Penitente – Pinca (costume: formal)
 Bise Rektor ng Unibersidad – Soriano (costume: formal)
 Kapitan Heneral – Lasao (Costume: formal)
 Extra 1 – Valdez (Costume: simple pero presentable na pang-alis)
 Extra 2 – Jocson (Costume: simple pero presentable na pang-alis)
 Extra 3 – Ebas or Alcantara (Costume: simple pero presentable na pang-alis)
 Narrator: Maloles

1st Scene

Narrator: Samantala, ang Kapitan Heneral pala ay nakikipagpulong sa mga opisyal

ng simbahan.

Bise Rektor ng Unibersidad: May ilang dapat ipiit sa kulungan. Mayroon ding
dapat barilin para maging duguan ang mga lansangan. Pag nangyari ito, matatakot
ang mga kabataan at matatagpuan na sila.

Padre Irene: Dapat munang pagalitan lamang ang mga kabataan. Kapag may
lalaban saka ipakita sa madla na hindi maari ang ganoon. Ang gwardia sibil ang
magpapakita sa kanila kung paano talaga ang labanan.

Kapitan Heneral: Layunin nating ipagtanggol ang kahihiyan at integridad ng

España, kaya kapag may deklarasyong pag-aalsa, ating dakipin ang lahat ng
mayayaman at may pinag-aralan.

2nd Scene

Padre Irene: Kung hindi ako dumating at nagsabing magpa-kahinahon ay

dumanak na sana ang dugo ngayon. Ang mapupusok na pangkat ay walang napala
sa Heneral. Nanghihinayang sila at wala roon si Simoun, kung hindi sana
nagkasakit si Simoun.
Kapitan Tiyago: (kakapit kay Padre Irene upang bumangon) Hindi ko na kaya lalo
pa’t ng dakipin nila si Basilio at halughugin ang mahalagang aklat at aking papel.
(Mahihirapan huminga) Hindi ko na kaya. (Bigla itong malalagutan ng hininga)

Padre Irene: Kapitan Tiyago gumising ka! (Biglabg tatakbo sa takot)

Narrator: Dahil sa takot, mabilis na tumakbo ang Pari at bumalik sa simbahan.

Ngunit, doon sinalubong naman muli ng kaguluhan.

3rd Scene

Narrator: Sa kabilang dako, may mga manggagawang na pinag-uusapan ang

himagsikan. Sila’y mayroong kani-kaniyang mga saloobin ukol sa himagsikan,
habang ang iba naman ay mayroong mga narinig tungkol kina Instik Quiroga at
kay Padre Salvi. Ang maestro platero nangingilag na tawaging duwag, ay
nagkasiya ng lamang sa pag-ehem-ehem bilang pahiwatig ng kanyang pagsaway,
ngunit patuloy ang malayang usapan.

Tauhan 1: Nagsimula na ang himagsikan, ang dami ng napipinsala at nasasaktan.

Tauhan 2: Pati sa Ermita, nag-uumpisa ng sumiklab ang himagsikan. Nagkaron din

ng putukan sa Dulumbayan.

Tauhan 3: Nahuli ba si Tadeo?

Tauhan 2: Aba, binaril na sya.

Tauhan 1: Huwag kayo magsalita ng malakas baka isiping tayo ay kasabwat, kaya
sinunog ko ang aklat na pinahiram nya sakin.

Tauhan 3: Nabilanggo daw si Isagani?

Tauhan 2: Eh kasi luko-luko yang si Isagani, hindi naman sana mahuli kung ‘di
nagprisinta, mabuti nga sa kanya!

Tauhan 1:  Ngunit paano si Paulita?

Tauhan 2: Hindi sya mawawalan ng kasintahan. Marahil ay iiyak lang sandali, hindi
magtatagal ay papakasal din sya sa isang kastila.

Tauhan 3: Kagagawan ni Padre Salvi ang kaguluhan.

Tauhan 1: Ngunit sa palaga’y ko’y kagagawan ng instik na si Quiroga.

Narrator: Maya-maya pa ay dumating na si Placido.

(Biglang darating si Placido at papaligiran ito ng mga extra)

Placido: Hindi ko makausapang mga bilanggo. Maghanda na lamang tayo,

maraming pwedeng mangyari.

Narrator: Ang ingay na nangyayari sa binyagan ay inakala ng mga taong lusob ng

mga tulisan. Rebolusyon ang sigaw ng matatanda habang ang isinisigaw ng mga
kabataan ay giyera.
KABANATA 29: KAMATAYAN NI KAPITAN TIYAGO

Mga tauhan:
 Padre Irene – Loreño (Costume: formal)
 Kapitan Tinong – Maloles (Costume: formal)
 Donya Victorina – Alcantara (Costume: formal na feminine siguro dress)
 Mananahi – Soriano (Costume: simple)
 Don Primitivo – Valdez (Costume: formal)
 Aristorenas – Pinca (Costume: formal)
 Narrator: Ebas or Lasao

1st Scene

Narrator: Sinabi ng kura paroko kay Padre Irene na hindi man lang nakapangumpisal si
Kapitan Tiyago. Sinagot naman ni Padre Irene na kahit ganoon, hindi dapat ipagkait sa
matanda ang bendisyon at misa de requiem dahil kahit mga Instik ay binibigyan nito,
siya pa kaya na makakas mag-abuloy sa simbahan.

Narrator: Magardbo ang paghahanda sa kamatayan ni Kapitan Tiyago. Tulad din ng mga
karangyaang hilig niya nang buhay pa, ganito rin sa pagkamatay niya. Pinagbaha-bahagi
ng mga iba’t ibang sangay ng simbahan ang kanyang naiwang yaman.

Padre Irene: Sa akin inihabilin ni Kapitan Tiyago ang mga paghahati-hati ng kanyang ari-
arian. Sa Santa Clara, sa papa, sa Arsobispo, sa mga korporasyon ng mga prayle at ang
dalawampung piso ay iniwan niya sa matrikula ng mahihirap na mag-aaral. Ipinawalang
bias nya ang dalawampu’t-limang piso para kay basilio dahil sa masamang inasal nito.

2nd Scene

Narrator: Bilang parangal sa pumanaw na kaibigan, si Padre Irene ang umawit ng Diyos
Irae na sa halip raw makalugod sam ga naroong nakikiramay ay lalo pang
nakapagpasakit ng ulo. Hindi mapatid-patid ang lita niya ng dasal. Ang usap-usapan
naman ng mga nakikiramay, ang kaluluwa raw ni Kapitan Tiyago ay malaki kaya tatlo ang
dapat magmisa para matiyak ang pagpasok ni Tiyago sa kalangitan, may nakakita ng
kaniyang kaluluwa, mga bisyong kinatutuwaan niya, ang mga nangyayari sa kalangitan
sa pagkikita nina Kapitan Tiyago at San Pedro.

Kapitan Tinong: Handa akong ialay sa kanya ang lumang damit pransiskano. Mahalaga
sa akin iyon ngunit alang-alang sa aking kaibigan na hindi ko man lamang nasilip
hanggang sa maghingalo ay handa akong ibigay.

Mananahi: Prak na lamang ang ipaleot dahil nakaprak ito ng magpakita ang kaluluwa.

Padre Irene: Lumang damit ang ipasoot sa kanya dahil hindi naman tumitingin sa damit
ang diyos.

Donya Victorina: Parang nais ko din sumakabilang buhay, hihiyitan ko ang karingkan ng
libing na yaon.

Padre Irene: Ito ay tunay nalibing! Ito ang kaalaman kung paano mamatay!

3rd Scene

Narrator: Bukod pa roon ay tinukoy pari nang mga bahagi ng nobena, ang mga aklat ng
mga himala, ang kaanyuan ng langit, at iba pang mga bagay na ukol din doon. Ang
pilosopong si Don Primitivo ay parang langit noon na bumabanggit sam ga haka-haka ng
mga teologo at tila alam ang mga sinasabi na nakikipag talo sa isang manunugal na si
Aristorenas.

Don Primitivo: Sapagkat walang matatalo, ang pagkatalo’y magbubunga ng samaan ng

loob, at sa langit ay walang samaan ng loob.

Aristorenas: Ngunit dapat may manalo ang isa, nariyan lamang ang sarap ng pagsusugal!

Don Primitivo: Kung gayon ay kapwa mananalo, madali iyan!

Narrator: Ginamit ni Don Primitivo ang paraang tanging makapagsusuko sa kalaban.

Don Primitivo: Magkakasala ka sa diyos, Bigang Martin, mahuhulog ka sa erehiya! Hindi

na ako makikipagmonte sa iyo, hindi tayo magbabakas. Pinag-aalinlangan mo ang
kapangyarihan ng diyos. Iya’y kasalanang hindi mapapatawad! Pinag-aalinlangan mo ang
pagkakaroon ng Santisima Trinidad, ang tatlo ay isa at ang isa ay tatlo! Mag-ingat ka!
Hindi mo pinaniniwalaang ang dalawang katawan, ang dalawang pag-iisip, at ang
dalawang kalooban ay maaaring magkaroon ng iisa lamang na alaala! Mag-ingat ka!