Задача 2

Friday, March 27, 2020 08:00

Со помош на определен интеграл да се пресмета плоштината на четириагол-

никот со темиња
а) A(2;6) , B(2;1) , C(8;2) и D(8;4) ,
б) A(3;4) , B(1;1) , C(7;1) и D(6;4) ,
в) A(3;2) , B(5;2) , C(6;4) и D(6;8) .
Решение: Помошни формули (равенка на права низ две точки)

• равенка на права низ две точки со исти први координати

T1(a , y1 ) и T2(a , y2 ) , y1  y2 :
x  pT1T2 ( y )  a
(правата е паралена со y  оска и нејзината равенка, како функција зависи
само од y )

• равенка на права низ две точки со исти втори координати

T1( x1 , b) и T2( x 2 , b) , x1  x 2 :
y  pT1T2 ( x )  b
(правата е паралена со x  оска и нејзината равенка, како функција зависи
само од x )

• равенка на права низ две точки со различни први и различни втори

координати T1( x1 , b) и T2( x 2 , b) , x1  x 2 и y1  y2 : од изразот
x  x1 y  y1
 ,
x 2  x1 y2  y1
по претходна замена на вредностите за x1 , x 2 , y1 и y2 ; притоа

- ако интегрирањето се врши по променливата x , тогаш

y  y1
y  pT1T2  pT1T2 ( x )  2 ( x  x1 )  y1 ,
x2  x1

- ако интегрирањето се врши по променливата y , тогаш

x  x1
x  pT1T2  pT1T2 ( y )  2 ( y  y1 )  x1 .
y2  y1

Плоштина на рамниски фигури page 10

а) Бидејќи правите AB и CD се паралелни на y  оската, плоштината на чети-
риаголникот ABCD со помош на определен интеграл најбрзо ќе се пресмета
како плоштина на рамнинска фигура помеѓу следните две функции:

од горе: правата p AD
од долу: правата pBC ,
x се менува во интервалот [2;8] , (т.е. од
првата координата на A и B , до првата ко-
ордината на C и D )

Бараната плоштина ќе биде еднаква на

8
P   ( p AD  pBC )dx .
2

Преминуваме на определување на равенките на правите p AD и pBC .

x1 y1 x 2 y2
• равенка на права низ A( 2 ; 6 ) и D( 8 ; 4 ) (изразена како функција од x):

46 2 1
p AD  p AD ( x ) 
( x  2)  6   ( x  2)  6   ( x  2)  6
82 6 3
1 2 1 20
 x   6   x 
3 3 3 3

x1 y1 x2 y2
• равенка на права низ B( 2 ;1) и C( 8 ; 2 ) (како функција од x):

2  (1) 3
pBC  pBC ( x )  ( x  2)  (1)  ( x  2)  1
8 2 6
1 1
 ( x  2)  1  x  2
2 2

Од тука следи дека

x8
8  1 20   1  8
 5 26   5 2 26 
P  x     x  2 dx    x  dx   x  x 
2
 3 3  2 
2
 6 3  12 3  x2
 5 2 26   5 2 26   80 208   5 52
   8   8   2   2       
 12 3   12 3   3 3   3 3 
128 47 81
    27 кв.ед.
3 3 3

Плоштина на рамниски фигури page 11

б) Бидејќи правите BC и AD се паралелни на x  оската, плоштината на чети-
риаголникот ABCD со помош на определен интеграл најбрзо ќе се пресмета
како плоштина на рамнинска фигура помеѓу следните две функции:

од десно: правата pCD

од лево: правата p AB ,
y се менува во интервалот [1;4] , (т.е. од
втората координата на B и C , до втората ко-
ордината на A и D )

Бараната плоштина ќе биде еднаква на

4
P   ( pCD  p AB )dy .
1
x1 y1 x 2 y2
• равенка на права низ C( 7 ; 1 ) и D( 6 ; 4 ) (изразена како функција од y):

6 7 1
pCD  pCD ( y )  ( y  1)  7   ( y  1)  7
4 1 3
1 1 1 22
  y  7   y 
3 3 3 3

x1 y1 x2 y2
• равенка на права низ A( 3 ; 4 ) и B( 1 ; 1 ) (изразена како функција од y):

1 3 2
p AB  p AB ( y ) 
( y  4)  3  ( y  4)  3
1 4 3
2 8 2 1
 y  3  y 
3 3 3 3

Од тука следи дека

y4
4  1 22  2 1  4  y2 
P  y     y   dy    y  7dy    7 y
 3 3  3 3  2  y1
1 1
 42   12
 
  1 
   
   7  4   7  1  8  28    7  20  6,5  13,5 кв.ед.
 2   2   2 

0,576,5

Плоштина на рамниски фигури page 12

в) За четириаголникот ABCD (даден на подолната слика) чии темиња се со
координати A(3;2) , B(5;2) , C(6;4) и D(6;8) , важи

• правата CD е паралелна со y – оска,

• правата AB е паралелна со x – оска.

Од тука, за да се пресмета неговата плош-

тина со помош на определен интеграл, а
притоа интеграцијата да биде по промен-
ливата x , четириаголникот ABCD се дели
на два дела со права повлечена низ темето
B која е паралелна на y  оската (изборот
темете зависи од неговата положба). Во тој
случај, плоштината на ABCD ќе биде еднак-
ва на збирот на плоштините на триаголникот ABB1 и четириаголникот (во
овој случај паралелограмот) BCDB1 , т.е.

P  PABB1  PBCDB1
5 6
   p AD ( x ) p AB ( x )dx    p AD ( x )  pBC ( x )dx
3 5
x1 y1 x 2 y2
• права низ точките A( 3 , 2 ) и D( 6 , 8 ) (како функција од x ):

82
p AD ( x )  ( x  3)  2  2( x  3)  2  2x  4 ,
6 3

• права низ точките A(3,2) и B(5,2) кои имаат иста втора координата
(како функција од x ):

p AB ( x )  2 ,
x1 y1 x 2 y2
• права низ точките B( 5 , 2 ) и C( 6 , 4 ) (како функција од x ):

42
pBC ( x )  ( x  5)  2  2( x  5)  2  2x  8 .
6 5

Од тука следи дека бараната плоштина ќе биде

Плоштина на рамниски фигури page 13

 P  PABB1  PBCDB1
5 6
  ( p AD  p AB )dx   ( p AD  pBC )dx
3 5
5 6 5 6
  [(2x  4)  2]dx   [(2x  4) (2x  8)]dx   (2x  6)dx   4dx
3 5 3 5
x 5 x 6
2
 ( x  6x )  4x  [(52  6  5) (32  6  3)]  (4  6  4  5)  8 кв.ед.
x 3 x 5

Напомена : За да се определи плоштината

на четириаголникот ABCD со помош на
определен интеграл, а притоа интеграци-
јата да биде по променливата y , четири-
аголникот ABCD се дели на два дела со
права повлечена низ темето C која е пара-
лелна на x  оската како на десната слика.
Во овој случај, плоштината ќе се пресмета
според формулата

P  PABCC1  PC1CD
4 8
   pBC ( y )  p AD ( y )dy    pCD( y )  p AD( y )dy
2 4

Остатокот од решението се остава за домашна работа.

Дополнителни задачи за домашна работа од предходниот тип:

Со помош на определен интеграл да се пресмета плоштината на четириагол-
никот со темиња
а) A(2;2) , B(2;2) , C(4;3) и D(4;4) ,
б) A(0;3) , B(3;2) , C(7;2) и D(5;3) ,
в) A(1;6) , B(7;0) , C(7;3) и D(4;6) ,
г) A(1;6) , B(7;0) , C(7;3) и D(4;6) .

Плоштина на рамниски фигури page 14

Упатство за г): При интеграција по променливата x четириаголникот да се
подели на три дела како на левата слика подолу, а при интеграција по
променливата y , четириаголникот да се подели на три дела како на левата
слика.

Задача 3
Friday, March 27, 2020 08:00

(Задача 4/стр. 143/Материјали)

Да се пресмета плоштината на рамнинската фигура ограничена со координат-
ните оски и кривата x  y  a ( a  const  0 ).

Решение: Рамнинската фигура чија плош-

тина треба да се пресмета е дадена на дес-
ната слика. Равенката на кривата со која
оваа фигура е ограничена од горе (од десно)
е зададена во имплицитен облик. Ако интег-
рацијата се врши по променливата x , равен-
ката на кривата треба да се запиши во екс-
плицитен облик y  f ( x ) .

2
x y a  y  a  x ()
 y  a  2 ax  x  f ( x )

Бараната плоштина ќе биде

a a
P   ydx   a  2 a x  x dx
0 0
x a x a xa
a a a
2x x x2
 a  dx  2 a  xdx   xdx  ax 2 a  
0 0 0 x 0
3 x 0
2 x 0

Плоштина на рамниски фигури page 15

  2a a 2 0  0   a2 02 
 a(a  0)  2 a       
 3 3   2 2
4a2 a2 a2
2
a    кв.ед.
3 2 6

Задача 4
Friday, March 27, 2020 08:00

(Задача 10.б/стр. 148/Материјали)

Да се пресмета плоштината на рамнинската фигура ограничена со x – оската и
кривата
3
a
y ( a  const  0 ).
a2  x 2
3
a
Решение: Функцијата y  е со следните особини
a2  x 2
• дефинирана е на целата бројна права (т.е. D  (, ) ),
• таа е парна, нејзиниот график е симетричен во однос на y  оската,
дополнително, ова значи дека делот од рамнинската фигура ограничена со
дадената крива и x  оската кој се наоѓа лево од y  оската има иста плош-
тина како делот кој се наоѓа десно од y  оската (т.е. плоштините P1 и P2
на подолната слика се еднакви),
• графикот нема ниту една пресечна точка со x  оската, што значи дека
интервалот по кој треба да се врши интеграција е (, ) .

Од предходното следи дека

Плоштина на рамниски фигури page 16

   3  3 
a a 3 dx
P  ydx   2 2
dx  2  dx  2a 
  a x 0 a2  x 2
0 a2  x 2

dx 1 x
x b 
3
 2a lim  2 
 2a lim  arctg 3 
b
0 a x
2 b  a a x0 
 x b 
3 1
 2a  lim arctg  x   2a2 lim arctg b  arctg 0 

a b  a x0  b  a a 
 
 2a2   0  a2 кв.ед.
2 

Задача 5
Friday, March 27, 2020 08:00

(Задача 9/стр. 132/Збирка)

Да се пресмета плоштината на рамнинската фигура ограничена со кривата
 x  a(t  sin t )
 , ( 0  t  2 )
 y  a(1  cos t )
и правата y  0 .

Решение: Со дадените параметарски

равенки и интервалот во кој се менува
параметарот е опишан еден свод на цик-
лоида (десната слика). Ако циклоидата се
интерпретира како траекторија на мате-
ријална точка, нараснување на параме-
тарот (т.е. кога t се менува од 2 ), ќе ја
опиши траекторијата од координатниот почеток до точката со координати
(2a,0) , бараната плоштина ќе биде

t2 2 2
2 2
P y(t )xt (t )dt   a(1  cos t ) a
(1  t )dt  a   (1  cos t ) dt
cos
t1 0 xt (t ) 0

2 2 2 2 
 a   (1  2cos t  cos t )dt  a   dt  2 cos tdt   cos2 tdt 
2 2 2

0  0 0 0 
 t 2 t 2 2
1  cos 2t 
2
a  t  2sin t  dt 
2
 t 0 t 0 0 

Плоштина на рамниски фигури page 17

  1 2 1 2 
2 
 a (2  0)  2(sin2
    sin0 ) 
20
 dt 
20
 cos2tdt 
 0 0 
 t 2 t 2 
2
 a 2 
t 1 1
  sin2t   a2 2   2  0   1 (sin 4  sin 0)
     
 2 t 0 2 2 t 0  
 2 2  4 0 0 
2 2
 a (2  )  3a  кв.ед.

Задача 6
Friday, March 27, 2020 08:00

(Задача 16/стр. 155/Материјали)

Да се пресмета плоштината на рамнинската фигура ограничена со
кардиоидата
 x  a(2cos t  cos2t )
 .
 y  a(2sin t  sin2t )
Решение: Со дадените параметарски равенки опишана кардиоида дадена на
левата слика. Ако кардиоидата се интерпретира како траекторија на матери-
јална точка
 целата крива ќе се помини кога параметарот се менува во интервалот
[0;2 и тоа почнувајќи од точката со координати (a ,0) и, движејќи се по
делот од кривата над x  оската, преку точката со координати (3a ,0)
која кореспондира на вредноста t   , повторно враќање во точката со
координати (a ,0) (ова значи дека треба да се искористи формулата со
знак „  “ пред интеграл).
 делот од рамнинската фигура над x  оската има иста плоштина со делот
под x  оската.
Бидејќи
xt (t )  [a(2cos t  cos2t )]t  a(2sin t  2sin2t )  2a(sin2t  sin t ) ,
според предходното, за бараната плоштина имаме
 
P  2P1  2 y(t )xt (t )dt  2 a(2sin t  sin2t ) 2a(sin2t  sin t )dt
0 0

2
 4a  (2sin t  sin2t )(sin2t  sin t )dt
0

2 2 2
 4a  (2sin t sin2t  2sin t  sin 2t  sin2t sin t )dt
0

Плоштина на рамниски фигури page 18

 
2 2
 4a  (3sin2t sin t  2sin t  sin2 2t )dt
0
    
 4a 3  sin2t sin t dt  2  sin tdt   sin 2tdt  .
2 2 2

 
0  
0   0  

 I1 I2 I3 
  
I1   sin2t sin t dt   (2sin t cos t )sin t dt  2 sin2 t cos t dt
0 0 0
смена:
0
sin t  z  cos tdt  dz
  2 z 2dz  0 (иста горна и долна граница)
t  0  z  sin0  0 0
t    z  sin   0

Напомена за предходниот интеграл: Ако прво се решава како неопределен

интеграл, со предходната смена се добива
3 3
2 2 z sin t
 sin t cos t dt   z dz  3  3 ,
и, последователно

t 
2 2
I1  sin3 t  (sin3   sin3 0)  0 .
3 t 0 3

 
1  cos2t 1    
2
I2   sin t dt   dt    dt   cos2t dt 
2 2 0 
0 0  0

1  t  1
t  
 t t 0  sin2t   1 (   0)  1 (sin2  sin0)  
2 2  2 2   2
t 0   
000


1  cos4t 
1    
2
I3   sin 2t dt   dt    dt   cos4t dt 
2 2 0 
0 0  0

1  t  1
t  
 t t 0  sin 4t   1 (   0)  1 (sin 4  sin0)  
2 4  2 2   2
t 0 
 000 
Тогаш
2   2
P  4a 3 0  2    6a  кв.ед.
 2 2 

Плоштина на рамниски фигури page 19

Задача 7
Friday, March 27, 2020 08:00

(Задача 12/стр. 152/Материјали)

Да се пресмета плоштината на рамнинската фигура ограничена Архимедо-
вата спирала   a кога  се менува од 0 до 2 .
Решение: Треба да се пресмета плош-
тината на сиво обоената фигура на дес-
ната слика. Бидејќи кривата е зададена
со поларна равенка, за бараната плош-
тина имаме
1 2 1 2
P    [ ( )] d    (a )2 d
2
2 0 2 0
 2
a2 2 2 a2  2
    d  
2 0 2 3  0
2 2
a 3 3 a 3
 [(2)  0 ]   8
6 6
4a23
 кв.ед.
3

Задача 8
Friday, March 27, 2020 08:00

(Задача 13/стр. 152/Материјали)

Да се пресмета плоштината на рамнинската фигура ограничена трилистната
роза   a cos3 .
Решение: Сите три листови на розата се со
иста плоштина што имплицира дека бараната
плоштината е еднаква на тројната плоштина
на листот пресечен со позитивниот дел од x 
оската. Оваа пак плоштина е еднаква на двој-
ната вредност на плоштината на сиво обое-
ниот дел на десната слика кој е ограничен со
кривата кога аргументот се менува од 0 до
 / 6 . Од тука следи дека бараната плоштина е
еднаква на

Плоштина на рамниски фигури page 20

 /6 /6 /6
1 2 2 2
P  6P1  6   [ ( )] d  3  (a cos3 ) d  3a   cos2 3 d
2 0 0 0

3a2  
/6 /6 /6
1  cos6
2
 3a   d   d   cos(6 )d 
2 2  0 
0  0

3a
2   /6 1  /6  2
3a  a 
2
   0  sin(6 )  0     кв.ед.
2   
6    2 6 4
 /6
 0 

Плоштина на рамниски фигури page 21