Razlika izmedju mitoze i mejoze !

1. MITOZA = od diploidne roditeljske ćelije (2n) nastaju dve diploidne ćerke ćelije (2n i 2n).
Od roditeljske ćelije nastaju dve identične ćerke ćelije, od kojih svaka ima istu količinu i
isti tip DNK kao i ćelija od koje su nastale. Sastoji se iz 4 faze: profaze, metafaze,
anafaze i telofaze.
2. MEJOZA = od diploidne roditeljske ćelije (2n) nastaju 4 haploidne ćelije (n). Sastoji se iz
dve uzastopne deobe: mejoza I – obuhvata profazu I, metafazu I, anafazu I i telofazu I;
mejoza II – obuhvata profazu II, metafazu II, anafazu II i telofazu II. Mejoza II je mitotička
dioba gdje od roditeljske ćelije nastaju dvije identične ćerke ćelije.
3. Mejozom nastaju spolne, a mitozom somatske celije.
4. Tokom mejoze parovi hromosoma se spajaju i dolazi do krosing-overa

Mejoza !

Mejoza  je stanična dioba u kojoj se broj kromosoma u novonastalim stanicama reducira na

polovinu u odnosu na stanicu majku.
U ovom se procesu diploidni broj kromosoma prepolovljuje te dolazi na haploidni broj. Ova se
dioba zbiva radi spolnog razmnožavanja. U mejozi svaka od četiri gamete zadržava kompletni set
kromosoma te istovremeno osigurava gensku varijabilnost. Premda se u mejozi zbivaju dvije
diobe, DNK se umnožava samo jednom. S obzirom da se broj kromosoma u stanicama kćerkama
u odnosu na stanicu majku smanjuje na pola, ova dioba se naziva i redukcijska. Redukcija broja
kromosoma obavlja se u prvoj diobi, označenoj kao mejoza I, kada se stanica majka (2n broj
kromosoma) podijeli na dvije stanice kćeri. U drugoj diobi, mejozi II, se obje novonastale stanice-
kćerke podijele. Krajnji rezultat mejoze su 4 stanice-kćerke koje imaju haploidan broj kromosoma
i po osobinama se razlikuju od stanice majke. Mejoza se odvija u dvije faze, u mejozi I i mejozi II.
Mejoza I dijeli se na podfaze profazu I, metafazu I, anafazu I, telofazu I. Mejoza II dijeli se na
podfaze profazu II,metafazu II, anafazu II, telofazu II. Bitno je napomenuti da mejoza
omogućava gensku rekombinaciju i time osigurava genetičku raznolikost (varijabilnost)
organizama iste vrste.

Mitoza !
Mitoza  je vid ćelijske diobe, koji je karakterističan za somatska tkiva. Tokom ove diobe, od jedne
izvorne ćelije ("majke") nastaju dvije, sa istovjetnim genetičkim materijalom. Mitoza je osnovni
pokretač rasta i razvoja organizama i obnavljanja njihovih tkiva, nekih i tokom cijelog života.
Mitoza počinje interfazne replikacije hromosoma. U ovoj fazi ćelijskog ciklusa u ćelijama se jasno
uočavaju končaste formacije pojedinačno izdvojenih i kondenziranih hromosoma.
 Zbog lakšeg praćenja podjeljena na pet sukcesivnih stadija:

 profaza,
 prometafaza,
 metafaza,
 anafaza i
 telofaza.
Među njima profaza traje najduže a metafaza najkraće.

Geneticki inzinjering i njegove primjene !

Genetičko inženjerstvo je skup biokemijskih postupaka kojima se izrezuju cijeli geni, njihovi
dijelovi ili skupine gena iz DNK jednog organizma i njihovo umetanje u unaprijed određeno mjesto
u DNK drugog organizma. Razvoj tih postupaka omogućio je upoznavanje građe i organizacije
velikoga broja gena različitih organizama, uključujući i čovjeka, te
mogućnost industrijske proizvodnje bjelančevina pomoćumikroorganizama u koje su ugrađeni
sintetički ili prirodni geni virusa, bakterija, gljiva i viših organizama, uključujući i čovjeka.  Postupci
koji se primjenjuju u genetičkom inženjerstvu uglavnom su enzimski i molekularno-biološki te
klasični postupci mikrobne genetike.

Kariotip i kariogram !

Kariotip je broj i vanjski izgled kromosoma u jezgri eukariotske stanice. Pojam također obuhvaća

cijeli skup kromosoma u vrsti ili u organizmu jedinke.
Kariotipi opisuju broj kromosoma i kako izgledaju pod mikroskopom. Pozornost se daje njihovoj
dužini, položaju u centromeri, kako se povezuju, razlike u spolnim kromosomima i svim ostalim
fizičkim osobinama.
Kariogram, koji je kromosomska slika jedne stanice odnosno stanične linije. Kariotip i kariogram
ne moraju se uvijek podudarati, za razliku od mozaičnih kariotipova koji uvijek odgovaraju jedan
drugomu. Dva ili više kariograma čine kariotip.

Kod, kodon i antikodon!

 Kod je jezik za prenošenje genetičke poruke od DNK do proteina i sadržana je u redosledu baza
na lancu DNK. Celokupan genetički kod sastoji se u jednostavnom kombinovanju 4 tipa
nukleotida DNK: A, G, C i T. Njegova je jedinica niz od tri nukleotida DNK i on se u cjelini
komplementarno prenosi
Kodon-Sekvenca gena koja se nalazi na DNK i RNK molekulima se sastoji od po tro nukleodita i
ta trojka čini jedinicu koju nazivamo kodon. Svaki kodon kodira jednu amino kiselinu. o
prenosi, transkripcijom, na informacionu RNK.
Antikodon-Ulogu prevodioca značenja kodona igraju transportne RNK svojim antikodonima, u
procesu translacije, koje istovremno i prenose aminokiseline do mesta sinteze proteina,
doribosoma.

Primarna struktura DNK !

Osnovna gradivna jedinica DNK je nukleotid. Svaki nukleotid se sastoji od tri komponente: jednog
molekula azotne baze, jednog molekula secera pentoze i jedne fosfatne grupe. Azotne baze
mogu bitii purinske [purini] i pirimidinske [pirimidini]. Purinske baze DNK su adenin [A] i guanin
[G], a pirimidinske citozin [C] i timin [T]. Pentoza koja ulazi u sastav DNK je dezoksiriboza.

Sekundarna struktura DNK !

Sekundarnu strukturu DNK uspeli su da odgonetnu Votson i Krik 1953. god. Osnovu te strukture
cini dvolancana zavojnica [spirala]. Dva polinukleotidna lanca, koja cine ovu zavojnicu, su
antiparalelna sto znaci da se naspram 5' kraja jednog lanca nalazi 3' kraj drugog, i obrnuto. Iz
cinjenice da je precnik zavojnice isti celom duzinom, zakljuceno je da se naspram purinske baze u
jednom lancu nalazi pirimidinska baza u drugom, i to komplementarne - naspram adenina timin, a
naspram guanina citozin i obrnuto. Naspramne baze se povezuju vodonicnim vezama: A i T su
medjusobno povezani sa dve, a G i C sa tri H-veze [A=T; G ? C]. Princip komplementarnosti, na
kome se zasniva sekundarna struktura DNK, omogucava da redosled baza u jednom lancu
automatski odredjuje redoslijed u drugom.

Hemijski sastav i struktura plazma membrane !

Ćelijska membrana je sastavljena od tri sloja. Unutrašnji je građen od lipida, dok su spoljašnji
slojeviproteinske strukture. Plazma membrana je poglavito građena od lipida i velikog broja raznih
vrsta proteina (lipoproteinski kompleks). Od lipida, najčešće se javljaju fosfolipidi. Ispitivanja su
pokazala da se u membrani nalaze i enzimi, koji učestvuju u
membranskim metaboličkim aktivnostima. Debljina plazmatične membrane, kao i
njen molekulski sastav, mogu znatno varirati u zavisnosti od tipa ćelija i vrste organizma.
 Pored toga što odvaja unutrašnjost ćelije od spoljašnje sredine, ona ima važnu ulogu i u
metabolizmu, pošto su za membranu vezani (ili s njom čine integralni dio) mnogi enzimski
sistemi. Glavna funkcija joj je regulacija toka materijala koji ulazi u ćeliju ili iz nje izlazi. To se
odvija pasivnom difuzijom i aktivnim transportom.

Građa i funkcija jedra !

Jedro (nukleus) je najznačajniji dio ćelije i predstavlja visoko specijalizovanu organelu koja služi
kao administrativni centar ćelije. To je i najuočljivija organela u svim eukariotskim ćelijama i
možemo je smatrati za mozak ćelije. Ova organela ima dvije glavne funkcije. Nosi genetske
informacije koje su sadržane u DNK i koordinira aktinost ćelije, koja uključuje metabolizam, rast i
diobu ćelije i sintezu proteina. Dakle u DNK molekulu je zapisano sve što ćelija treba da uradi da
bi se održala u životu i prilagodila promjenama okoline. Sinteza proteina se ona odvija prema
genetskoj informaciji koju nosi DNK. Uprkos razlici u strukturi, funkciji i produktima, sve ćelije
jednog organizma imaju iste gene, a uloga jedra je da selektivno kontroliše upotrebu određenih
informacija, vršeći ekspresiju i represiju aktivnost pojedinih gena. Pored toga jedro ima ulogu u
sintezi iRNK i tRNK (transkripcija) 
Objasni gdje se odvija sinteza proteina i koje procese ona obuhvata !
Sinteza proteina se dešava u ćelijama živih organizama, na specifičnim tjelašcima u ćeliji
nazvanim ribosomi. Svakiprotein ima svoj tačan niz aminokiselina, a informacija o njegovoj sintezi
i osobenostima se nalazi unutar DNK organizma koji se posmatra. U DNK se nalazi specifičan
kod koji definiše raspored i broj aminokiselina koje čine jedan protein. Promjenom redoslijeda
samo jedne karike u lancu nastaće nova bjelančevina, potpuno novih osobina.
Sinteza proteina se odvija u kontinuiranom procesu koji ima nekoliko faza :
Inicijacija je početna faza sinteze proteina, u kojoj počinje transkripcija genetičke informacije, uz
katalitičko posredovanje odgovarajućih enzima.
Elongacija je faza u kojoj se produžava lanac ugrađenih aminokiselina,
Terminacija molekule proteina nastaje nakon što iRNK ne realizira kodiranje posljednje
aminokiseline u specifičnom polipeptidnom lancu.

Enzimi replikacije DNK !

Novi lanac stvaraju enzimi, od kojih u replikaciji najvažniju ulogu
imaju nukleaza, ligaza i polimeraza. To čine tražeći komplementarnu bazu iz okoline te tvore novi
lanac DNK. Baza sa roditeljskog lanca određuje bazu na novom lancu radi komplementarnosti.
Na taj se način u stanici repliciranjem stvore dvije nove kopije vlastite DNK. Dvostruka uzvojnica
se odmotava djelovanjem enzima topoizomeraze i DNK helikaze.

Promjene u strukturi i broju hromosoma !

PROMJENA BROJA KROMOSOMA
EUPLODIJA – promjena broja kromosoma koja zahvaća sve kromosome u setu.
ANEUPLOIDIJA – promjena broja kromosoma koja zahvaća pojedine kromosome u setu.
Poliploidija je vrlo česta u biljnom carstvu, a letalna je za životinje.
Poliploidi su ovisno o porijeklu auto- ili alopoliploidi.
Aneuploidija je česta u ljudi, naročito trisomija, a zahvaća i spolne kromosome i autosome.

Gradja i uloga mitohondrija !

Mitohondrije su ćelijske organele prisutne u ćelijama skoro svih eukariotskih organizama.
Smatraju se centralnim mestommetabolizma ćelije. Mitohondrije su mesto aktivnosti ciklusa
trikarboksilne kiseline kao i mesto sinteze ATP-a oksidativnom fosforilacijom. Mitohondrije su
cilindrične strukture dimenzija 0,3-0,1 mikrometara sa 10-5 mikrometara.
Mitohondrije su organele sa najvećom količinom membrana. Njihov sadržaj je obavijen dvema
membranama – spoljašnjom i unutrašnjom, između kojih se nalazi međumembranski prostor.
Spoljašnja membrana je glatka i u kontaktu je sa citoplazmom. Unutrašnja membrana gradi
mnoge uvrate označene kao kriste ili tubule.
Unutrašnji sadržaj mitohondrija naziva se matriks.

Semikonzervativni model replikacije DNK !

Sposobnost DNK da duplira samu sebe od osnovne je važnosti za njenu ulogu naslednog
materijala. Roditeljski lanci služe kao kalup (matrica) za sintezu novog komplementarnog lanca
DNK. Svaki novonastali molekul DNK sadrži po jedan stari i jedan novi lanac DNK, pa se zbog
toga kaže da je replikacija semikonzervativan proces. Dokaz da je
replikacija semikonzervativan proces dobijen je iz eksperimenata sa bakterijom ešerihijom.

Tipovi hromosoma prema polozaju centromere !

 Kromosome s obzirom na položaj centromere, dijelimo na:

 metacentrične (centromer na sredini)

 telocentrične (centromer na trećini)
 akrocentrične (centromer pri kraju)

Tipovi hromatina !
Prema jačini bojenja razlikuju se dve vrste hromatina:

 heterohromatin i
 euhromatin.

Celijsko disanje !
Odvija se u dva procesa: glikoliza i Krebsov ciklus.

Endoplazmatski retikulum!
Endoplazmatski retikulum je najšire zastupljena ćelijska, odnosno citoplazmatska, organela i
predstavlja sistem membrana. U citoplazmi se nalaze u obliku relativno spljoštenih kesica ili
razgranate mreže cjevčica. Membrane zatvaraju prostor koji se kontinuirano pruža duž mreže i
povezuje se s prostorom između dvije jedarne membrane. Razlikuju se dva oblika
endoplazmatskog retikuluma: hrapavi (zrnasti, granulirani) i glatki (agranulirani). Hrapavi
endoplazmatski retikulum posjeduje ribosome vezane na površini prema citosolu i ima spljošten
izgled. Glatki endoplazmatski retikulum nema ribosoma na svojoj površini i ima izgled razgranatih
cjevčica. Hrapavi endoplazmatski retikulum uključen je u sintezu proteina koji treba da butu
izlučeni iz ćelija, dok se u glatkom sintetiziraju lipidi.