Professional Documents
Culture Documents
Intelektwalisadong Wika
Intelektwalisadong Wika
Intelektwalisadong Wika
Para sa mga taong aral sa wika, hindi na bago ang 1. Indigeneous Language – Wikang sinasalita ng mga
katawagang pagpaplanong pangwika o language planning. Sa sinaunang tao na nakapanirahan sa isang lugar.
larangang ito, tinatanaw ang mga maaaring pagpiliang wika 2. Lingua Franca – Wikang gamitin ng mga taong may
mula sa isang komunidad para gawing estandardisado. Sentro magkaibang unang wika na may tiyak na layunin sa
rin ng pag-aaral ng PP ang konsyus na paggamit ng isang wika paggamit.
sa isang lipunan, kung saan, ito ay kinapapalooban ng 3. Mother Tongue – Wikang naakwayr mula sa
pagkalap ng mga datos o informasyon upang bumuo ng pagkabata.
desisyon kaugnay sa kung anong wika ang pinakaangkop na 4. National Language – Wikang ginagamit sa politika,
gagamitin sa isang lipunan (Eastman, 1982). sosyal at kultural na pagkakakilanlan.
5. Official language – Wikang ginagamit sa naman sa jornal ng Komisyon ng Wikang Filipino ang dalawang
transaksyong pampamahalaan. yugto para masabing modernisado ang isang wika. Ang una ay
6. Pidgin – (Nabuo sa pamamagitan ng paghahalu-halo tinawag na Popularly Modernized Language o PML at ang
ng wika) Wikang kadalasang ginagamit ng mga taong pangalawa ay ang Intellectually Modernized Language o IML.
may magkaibang pinagmulang wika. Ayon dito, ang wika ay maaaring maging moderno subalit hindi
7. Regional Language – Komong wika na ginagamit ng intelektwalisado. Ang wika na ginagamit sa enterteynment ay
mga taong may magkaibang wikang pinagmulan na pwedeng tawaging moderno subalit hindi ito masasabing
naninirahan sa isang partikular na lugar. intelektwalisado, gayundin naman ang wikang ginagamit sa
8. Second Language – Wikang natutunan bilang tabloyd ay hindi rin maaaring iklasipika na intelektwalisado. Sa
karagdagan sa unang wika. kabilang banda, masasabi nating intellectually modernize ang
9. Vernacular Language – Wika ng isang sosyal na isang wika kung ito ay nagagamit sa mga matataas na
grupo na nadomina ng ibang wika. karunungan gaya ng agham, teknolohiya, negosyo, kalakalan,
10. World Language – Wikang ginagamit sa malawak na industriya, medisina at iba pa. Tunguhin ng dalawang yugtong
saklaw ng mundo. ito na maintelektwalays ang wikang ginagamit ng isang
partikular na lipunan.
Alinman sa mga nailahad na ito ay maaaring
mapagpilian o maging batayan tungo sa pag-iistandardays ng Malaki rin ang magiging ambag ng mga larangang
wikang napagkasunduan. pangwika tungo sa pagpapalakas ng intelektwalisasyon.
Maaaring sumailalim ang isang wika sa mga sumusunod na
Samantala, ang estandardisasyon ng wika naman o larangan:
language standardization ay isang sangay ng pagpaplanong
pangwika na konsern sa kaisahan sa likod ng linggwistikong 1. Larangang pangwika na nagkokontrol (Controlling
pagkakaiba-iba ng mga wika. Ayon kay Eastman (1982) mula domains of language) – Ang wika at varayti ng wikang
kay Haugen (1966), may proseso ang pag-iistandardays ng ginagamit dito ay dinidikta kapwa pasulat at pasalita.
wika. Nangangahulugan ito ng katiyakan at wastong gamit ng
mga salita. Kadalasan itong ginagawa sa matataas na
Tungo sa pag-iistandardays ng wika, mahalagang antas ng karunungan gaya ng: simabahan, batas,
makapamili muna ng wika, makodifay ito sa pamamagitan ng midya, paaralan, pamahalaan, industriya, negosyo,
paghahanda ng teknikal na preparasyon o ng mga kagamitan komersiyo at iba pa. Dahil nga nagiging diktador kung
(libro, ensaklopidya at iba pang mga nasusulat na materyal). ano ang wikang gagamitin, nadedevelop ang isang wika
Matapos nito, kinakailangan na maging malawakan ang tungo sa tinatatawag na estandardisado at
pagpapagamit nito sa iba’t ibang domeyn tulad ng: simbahan, intelektwalisado.
paaralan, pamahalaan, midya at iba pa. Malaki ang papel ng 2. Nagkokontrol nang bahagya sa larangang
domeyn sa estandardisasyon dahil ito ang susukat sa lawak ng pangwika (Semi-controlling domains of language) –
gamit ng wika. Ang wika at ang mga varayting ginagamit naman dito
ay pasulat subalit tanging tagapakinig lamang ang mga
Sa kaso naman ng modernisasyon, binigyang paliwanag gumagamit nito. Di-tulad ng nauna, hindi kasinghigpit
ni Eastman (1982) na ito ay ang paglago ng popular na ang paggamit ng wika rito. Ipinahihintulot rin nito ang
pagkakakilanlan ng isang estandardisadong pambansang wika pakikibahagi ng tao sa iba’t ibang gawain subalit hindi
mula sa mga gumagamit nito. Sa kabilang banda, inilahad kinakailangan na maging dalubhasa ang isang tao sa
paggamit ng wika. Halimbawa nito ay sa relihiyon at Intellectualized languages of wider communication; confined,
enterteynment. independent and intellectualized national languages; and
3. Di-nagkokontrol na mga larangan ng wika (Non- developing national languages. Ang unang uri ay tumutukoy sa
controlling domains of language) – Ang wikang gamit popular na mga internasyunal na wika gaya ng: Ingles,
dito ay pasalita lamang na kadalasang makikita sa Pranses, Aleman at Espanyol. Ang mga wikang ito ay
tahanan at lingua franca ng isang bansa. ginagamit bilang mga kontroling na domeyn sa paggawa
(work) at iba pa. Samantala, ang ikalawang uri naman ay
Gayumpaman, ang salitang intelektwalisasyon ay tumutukoy sa mga intelektwalisadong wika na saklaw lamang
nagdudulot pa rin ng pagkalito mula sa iba’t ibang taong ang bansang pinaggagamitan nito. Ang wikang ito ay sapat na
sangkot sa paggamit ng wika. Sa paliwanag ni Sibayan (1999), upang magamit sa lahat ng domeyn ng isang bansa.
ang wika ay intelektwalisado kung ito ay nasusulat. Hindi sapat Halimbawa ng mga bansang ito ay ang Korea at Japan. At ang
ang pasalitang paraan para masabing intelektwalisado ang panghuling uri naman ay tumutukoy sa mga bansang nasa
isang wika. Kinakailangang ang wika ay nakapagpapalimbag proseso pa lamang ang intelektwalisasyon ng wika gaya ng
ng iba’t ibang balon ng karunungan (libro, ensaklopidya at iba Indonesia, Malaysia at Pilipinas. Sa mga bansa kasing ito ay
pa) na magagamit ng tao tungo sa paglago ng kanyang patuloy pa rin ang pagdevelop sa tinawag ni Sibayan na
kaalaman. Sa kaso ng Filipino, ani Sibayan, ang pag- idyomang pedagojikal.
iintelektwalays dito ay nararapat ifokus sa mga lawak na
kumokontrol na wika o controlling domains of language, mga Ngayon, ano naman ang hinaharap ng wikang Filipino
lawak na ayon sa kanya ay nagdidikta ng wikang inaasam at kaugnay sa isyu ng estandardisasyon at intelektwalisasyon?
pinapaboran ng mga taong gumagamit ng wikang iyan. Ang tanong na ito ay nagdulot ng mga kalituhan sa maraming
Halimbawa nito ay ang gamit ng wika sa mahahalagang Pilipino, kahit mga dalubwika ay patuloy na nagdedebate kung
larangan tulad sa edukasyon, pamahalaan, batas, hukuman, estandardisado o intelektwalisado ba ang Filipino. Kadalasang
agham at teknolohiya, negosyo, pangkalakalan, industriya, sagot na maririnig sa kanila ay ganito: Ang Filipino ay patuloy
mga propesyon na may bahaging larangan (sub domains) pa sa pagdevelop tungo sa estandardisasyon at
tulad ng medisina at abogasya, masmidya at literatura. intelektwalisasyon nito. Ang pahayag na ito ay totoo. Sapagkat
ayon na rin sa Konstitusyon sa ilalim ng Artikulo XIV ng
Sa paliwanag naman nina Espiritu at Catacataca Seksyon 6:
(2005), nakaankla sa pagpaplanong pangwika ang salitang
intelektwalisasyon. Ito ay pumapaloob sa apat na dimensyon: “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
seleksyon, estandardisasyon, diseminasyon at kultibasyon. Sa nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa batay sa
kultibasyon papasok ang konsepto ng intelektwalisasyon. Ani iba pang mga wika sa Pilipinas.”
Neustupny (1970), ang kultibasyon ay isang proseso na
nagmumula sa kodifikasyon ng wika tungo sa kultibasyon at Nangangahulugan lamang ito na ang Filipino ay
elaborasyon nito. Sa kabuuan, nangangahulugan lamang na kailangang umasa sa mga intelektwalisadong wika hindi
ang tanging layunin ng intelektwalisasyon ay upang lamang sa mga wika sa Pilipinas. Isang magandang halimbawa
magampanan ng wika ang kanyang mga tungkulin sa mga na nito ay ang wikang Ingles. Ang Ingles man ay umasa rin sa
gumagamit nito. mga intelektwalisadong wika tulad ng Griyego, Latin at
Pranses. Sa kabilang banda, tinukoy sa jornal ng KWF ang mga
Samantala, inilahad ni Acuna (1994) na ang mga kadahilanan kung bakit kailangan ng Filipino na umasa sa
pambansang wika sa buong mundo ay maaaring iuri sa tatlo: Ingles. Narito ang mga kadahilanan:
ito ay kodipikado sa mga diksyonaryo at iba pang referensiya.
1. Halos lahat ng nakasulat na bersyon ng Pangatlo, ang wika ay nararapat na may kakayahan na
makabagong Filipino kabilang na iyong sa mga maisalin sa iba pang intelektwalisadong wika. At panghuli, ang
paaralan ay puno ng hiram na salita sa Ingles, wika ay nararapat na maunlad at tanggap sa iba’t ibang
may mga binaybay ng tulad ng sa mga orihinal rejister na ang ibig sabihin ay nagagamit ito sa iba’t ibang
at karamihan naman ay isina-Filipino ang larangan o bahaging-larangan. Mahalaga ito sa konsepto ng
pagbabaybay. intelektwalisasyon dahil tumutukoy ito sa lawak ng gamit ng
2. Malinaw na ipinakikita sa mga pag-aaral tungkol wika.
sa mga intelektwalisadong varayti ng
sinasalitang Filipino ng mga mag-aaral sa anim Samantala, iminungkahi naman ni Sibayan ang mga
na pamantasan sa Metro Manila (UP, DLSU, tiyak na referensiya upang masubok kung intelektwalisado ba
Araneta U, PNU, PUP at PLM) na kayang talaga ang wikang Filipino.
talakayin ng mga mag-aaral ang kanilang mga
takdang aralin sa matematika, biyolohiya at iba 1. Nagagamit ba ang Filipino bilang pangunahing wika ng
pa sa pamamagitan ng maramihang instruksyon mula sa kindergarten hanggang level
panghihiram sa Ingles. pampamantasan?
2. Ang Filipino ba ay ang pangunahing wika sa trabaho
Sa madaling salita, para masabing intelektwalisado ang kung saan Ingles ang kasalukuyang gamit?
wikang Filipino, kinakailangan na magamit ito sa pagtuturo sa 3. Ang Filipino ba ay ang nais at mithiing wika ng mga
mga Pilipino sa halos lahat ng larangan o antas. Pilipino upang magamit sa kanilang sosyo-ekonomiko at
intelektwal na pag-unlad?
Kung kaya, ani Espiritu at Catacataca (2005) mula kay
Sibayan (1988), para maisakatuparan ito, pangunahing Ani Sibayan, mahirap makamit ito subalit ito ang mga
pangangailangan sa intelektwalisasyon ang manunulat sa katangian ng isang intelektwalisadong wika na maaring
kurikulum at mga teksbuk at isang idyomang pedagojikal sa magamit bilang kontroling na domeyn ng isang bansa. Sa
Filipino. Ang idyomang pedagojikal ay ang kabuuan ng mga kasalukuyan, ang Filipino ay kinakaharap ang napakaraming
ginradong teksto, mga sanggunian, patnubay at iba pang mga problema, kung kaya, hindi maiiwasang maging mabagal ang
kagamitang panturo na magagamit mula sa unang baytang sa tinatahak nitong landas tungo sa intelektwalisasyon. Ilan sa
elementarya hanggang antas tersyarya isinulat ng mga mga problema ay ang mga sumusunod:
ekspertong manunulat ng mga teksbuk at kagamitang
pangkurikulum at mga iskolar at mga eksperto sa 1. Kulang ang “political will” sa pag-iintelektwalays nito.
pamamaraan ng pagtuturo. Kung babalikan natin ang unang 2. Kulang ang suportang ibinibigay ng mga nasa
pahayag ni Sibayan, ang wika ay kailangang NASUSULAT para industriya, komersyo, negosyo at iba pa. Ingles pa rin
masabing intelektwalisado ito. ang ginagamit sa mga larangang ito bilang
pangunahing midyum ng komunikasyon.
Gayumpaman, may apat na katangian ang isang 3. Kulang sa pondo mula sa pamahalaan kaugnay sa
intelektwalisadong wika. Una, aktibo, marami at malawak ang pagpapalawak ng gamit ng Filipino sa iba’t ibang
gumagamit ng wika partikular na ang pasulat na anyo kaysa ahensiya nito gayundin ang mga sapat na treyning.
pasalita. Pangalawa, ang wika ay estandardisado. Ibig sabihin,
walang kalituhan kaugnay sa palabaybayan nito, nararapat na
4. Mismong ang akademiya ay may kakulangan tungo sa Ang mga mungkahing ito na inilahad ni Sibayan ay ang
intelektwalisasyon ng Filipino. Ito ay sa apektong mga maaaring mapagnilayan ng bawat Pilipino habang patuloy
pagdevelop ng mga libro na naka-Filipino. na dinidivelop ang wikang Filipino. Magsilbi sana ito gabay
5. Dagdag pa ang mismong Pangulo ng bansa na nating lahat tungo sa mabilis at malawakang estandardisasyon
nagnanais na ibalik ang Ingles bilang pangunahing at intelektwalisasyon ng ating wika – ang wikang magsisilbing
midyum ng pagtuturo. Mula ito sa kanyang EO 210 na tagapagbuklod sa lahat ng mamamayan ng bansang ito tungo
pagpapalakas sa gamit ng Ingles. sa iisang mithiin makabansa.