JU Tehnička škola

Brčko

Nastavni predmet:
Sportska kultura

SEMINARSKI RAD
Tema:
Atletika

Učenik : Alen Lišić Profesor : Edin Azapagić

April, 2020 god.

Uvod

Atletika je jedna od najraspostranjenijih sportskih grana, a koja obuhvata: trkačke,

bacačke i skakačke discipline. Pa se i zbog toga danas zove, kraljica sportova. Atleskim
vežbama stiče se fizička snaga, izdržljiviost, brzina i okretnost a učvršćuju se svojstva volje,
kao što su hrabrost, odlučnost i upornost. Discipline atletike se odlikuju motoričkim
kretanjima, koja se uspešno mogu primenjivati u toku obrazovnog procesa ili kroz druge
oblike vežbanja. Atletika je temelj i polazište za sve druge sportove. Od 1896 godine je
uključena u redovni program Olimpijskih igara. Atletika je započela kao sport na otvorenom,
pa su se takmičenja odvijala u skladu s vremenskim prilikama. Danas je uobičajeno da se
atletičari tokom zimskog perioda pripremaju i takmiče u zatvorenim prostorima - atletskim
dvoranama..

2
1. ISTORIJA ATLETIKE
Atletika je jedan od najstarijih oblika sportskih takmičenja, još od vremena orginalnih
Olimpijskih igara iz vremena stare Grčke pa do modernih Olimpijskih igara današnjih dana.
Kako se radi o osnovnim disciplinama trčanja, skokova i bacanja tradicija takvih takmičenja
je stara koliko i tradicija sporta, te je istorija atletike u stvari i istorija sporta uopšte.

Slika 1. Atletika na otvorenom

Atletika je započela kao sport na otvorenom, te su se takmičenja odvijala u skladu s

vremenskim uslovima. Danas je uobičajeno da se atletičari tokom zimskog perioda
pripremaju i takmiče i u zatvorenim prostorima - atletskim dvoranama.
Standardno borilište za atletska takmičenja je atletski stadion. Često integriran s
fudbalskim stadionom, ovo se igralište sastoji od tipično 8 kružnih eliptičnih staza, od kojih je
dužina unutarašnje staze, koja se označava kao staza 1.400 metara. Na obe dužine staza elipse
nalazi se ravan deo od 100 m. Staze su označane crtama koje odvajaju staze 1 do 8. Uz samu
stazu tipično se nalaze i zaletište i doskočište za skok u dalj, skok u vis te skok s motkom,
bazen s preponom za trku na 3.000 m s preponama, te bacališta, kugle, koplja i kladiva.
Atletski stadion je opremljen i brojnom pomoćnom opremom koja se koristi zavisno od
discipline: prepone za preponske trke, zaštitne mreže za bacačke disicpline, nosači i letvice za
skok u vis i skok s motkom, itd.
Atletski stadion je poprište svih atletskih takmičenja osim maratona, za koji se zbog
dužine staze ne koristi kružna staza na stadionu, osim kao početno i završno mesto trke.
Atletska dvorana ima gotovo sve elemente kao i atletski stadion, osim što je zbog
jednostavnosti konstrukcije dvorane najčešća dužina kružne staze 200 m te je borilište bitno
manje nego stadion na otvorenom. Neke discipline koje su na otvorenom standardne zbog
manje raspoloživog prostora se ne izvode u dvorani, tu spadaju bacanje kladiva i koplja, trka
na 3000 m prepone, maraton. Takođe, neke su discipline prilagođene dvorani, te se tako trka
na 100 m u dvorani najčešće smanjuje na 60 m, slično kao i 100/110 metara prepone na 60 m,
te neke discipline dugih staza.

3
2. ATLETSKE DISCIPLINE
Brojne su atletske discipline, koje uobičajeno delimo na trkačke, bacačke, skakačke i
višeboj. Iako se najčešće koristi metrički sastav za meru udaljenosti ili ostvarene dužine/visine
skoka ili dužine bacanja, ponekad se javljaju i drugačije mere, pa je recimo uobičajena trka na
jednu milju.

2.1 Trkačke discipline

• Kratke staze ili sprint: trke na deonicama do 400 m. Uobičajene deonice su: 60 m
(uglavnom u dvorani), 100m, 200m i 400 m.
• Srednje staze: trkačke disicpline na udaljenosti od 800 do 3000 m. Uobičajene
dionice: 800m, 1500m, 3000m.
• Duge pruge: trkačke disicpline na udaljenosti veće od 5000 m. Uobičajene dionice:
5000m, 10000m, te maraton.
• Štafete: ove trke uključuju nastup po 4 takmičara iz jedne ekipe, koji naizmenično
trče pojedine deonice izmenjujući štafetnu palicu. Uobičajene štafete: 4x100m, 4x400m.
• Preponske trke: uključuju tzv. visoke prepone (60m prepone u dvorani, 100m
prepone žene, 110m prepone muškarci), zatim tzv niske prepone (400m prepone) te stipl
(3000m prepone).
• Brzo hodanje uključuje deonice 10km, 20km i 50 km.

2.2 Bacačke discpline

• Koplje
• Disk
• Kugla
• Kladivo.

 Koplje:

Bacanje koplja datira iz stare Grčke. Koplje se koristilo u ratu i lovu, ali i u nekim igrama. Od
početka olimpijskih igara bacanje koplja bilo je sastavni dio, kao i sve do danas. Bacanje
koplja vrlo je zahtjevno. Suprotno od općeg mišljenja da je to jednostavno bacanje rukom,
ova disciplina koristi aktivnost cijelog tijela. Čak će i mala odstupanja od pravilne tehnike
skratiti dužinu leta koplja, a i loše će utjecati na zglobove, ligamente i tetive. Da bi razvio
maksimalni potencijal, bacač mora imati kombinaciju brzine, snage, koordinacije i
fleksibilnosti. Da bi hitac bio dobar, bacač mora biti opušten.

4
  ajboljih rezultata u istoriji:

 Disk

Bacanje diska je atletska disciplina s rotacijskim kretanjima kojim bacač nastoji baciti spravu
što dalje. Bacanje diska razvija snagu, brzinu okretnost i preciznost kretanja na bacalištu pa se
i danas upotrebljava kao sredstvo za razvijanje učenikovih sposobnosti.
Rekordi:
Muškarci

Žene

 Kugla

Bacanje kugle je atletska disciplina u kojoj bacač nastoji baciti kuglu što dalje.
Ova atletska disciplina služi za razvijanje snage, brzine, specifične izdržljivosti i okretnosti.
Pri tome u skladu sa uzrastom natjecatelja, upotrebljava se kugla različite težine.
Rekordi:
Muškarci

5
Žene:

 Kladivo

Bacanje kladiva ( engleski hammer throwing, njemački Hammerwurf, francuski lancement du

marteau, ruski метание молота) je jedna od atletskih bacačkih disciplina.
Rekordi:
Muškarci

6
Žene

2.3 Skakačke discpline

• Skok u dalj
• Skok u vis
• Skok s motkom
• Troskok
2.4 Višeboj
• Sedmoboj (žene)
• Desetoboj (muškarci)

 Skok u dalj

Skok u dalj je atletska disciplina, na programu već na prvim modernim Olimpijskim igrama u
Ateni 1896. godine.
Rekordi:
Muškarci

Žene

 Skok u vis

Skok u vis atletska je disciplina u kojoj natjecatelj mora skočiti preko vodoravno položene
letvice na točno određenoj visini bez ikakvih pomagala (za pomagala vidi Skok s motkom).
Ova disciplina nalazi se u Olimpijskim igrama Stare Grčke. S vremenom su natjecatelji razvili

7
različite učinkovite tehnike skoka. Najviši je u vis skočio Javier Sotomayor, kubanski atletičar
preskočivši letvicu na visini od 2,45 m.
Rekordi:
Muškarci (vani)

Žene (vani)

Muškarci(dvorana)

Žene (dvorana)

 Skok s motkom

Skok s motkom je atletska sportska disciplina koja podrazumjeva upotrebu savitljive motke
kako bi se preskočila letvica postavljena na što većoj visini. Skakanje s motkom poznavali su
drevni Grci, kao i Krećani i Kelti. Skok motkom je jedina disciplina u kojoj se upotrebljava
pomagalo kako bi se preskočila određena visina. Kako povijesničari tvrde, podrijetlo ove
discipline možemo pratiti do drevnih vremena Stare Grčke. Postaje službeno disciplina 1812.
godine, u vrijeme održavanja prvih atletskih susreta u Engleskoj, a pojavljuje se i u
prvenstvima sveučilišta Cambridge, 1857. godine. Skok s motkom je dio olimpijskog
programa od prvih Olimpijskih igara 1896. Skok motkom za žene je postala olimpijska
disciplina u Olimpijskim igarama 2000.
Rekordi:
Muškarci

8
Žene

 Troskok

Troskok je atletska disciplina skakanja u dalj sa zaletom ili bez njega, a izvodi se s tri
uzastopna skoka, tj. odskokom, korakom i skokom. Odskok i prvi korak izvode se na istoj
nozi.
Rekordi:
Prvi svjetski rekord u troskoku, Međunarodni atletski savez (IAAF) priznao je 1911. godine.
Trenutni rekord kod muškaraca je 18,29 metra, a postigao ga je Britanac Jonathan Edwards na
Svjetskom prvenstvu u Göteborgu 7. kolovoza 1995. Kod žena rekord drži Inessa Kravets iz
Ukrajine rezultatom 15,50, a postignut je na istom natjecanju.

3. Višeboj

 Sedmoboj (žene)

Sedmoboj ili heptatlon je atletski višeboj koji se sastoji od sedam disciplina (na grčkom hepta
znači broj sedam, a athlon znači natjecanje).
Postoje dvije forme sedmoboja:
1. sedmoboj za žene, koji se odvija u dva dana po sljedećem rasporedu
 prvi dan: 100 m prepone, skok u vis, bacanje kugle, utrka na 200 m
 drugi dan: skok u dalj, bacanje koplja, utrka na 800 m
2. sedmoboj u dvorani za muškarce, što je skraćeni oblik desetoboja:
 prvi dan: utrka na 60 m, skok u dalj, bacanje kugle, skok u vis
 drugi dan: utrka na 60 m s preponana, skok s motkom, utrka na 1000 m

Prema specijalnim tablicama Međunarodne atletske federacije (IAAF), rezultati se pretvaraju

u bodove i zbrajaju. Pobjednik je sedmobojka ili sedmobojac s najvećim brojem
bodova.Sedmoboj je uveden 80-tih godina 20. stoljeća kao zamjena za petoboj koji je do tada
bio uobičajeno višebojsko natjecanje za žene.
Trenutni svjetski rekord: 7291 bodova Jackie Joyner-Kersee, SAD / Seul, 24. rujna, 1988.

9
  Desetoboj (muškarci)

Desetoboj ili dekatlon je atletski višeboj za muškarce uveden 1884. godine u SAD-u. Na
Olimpijskim igrama desetoboj je prvi put na rasporedu na Igrama u Stockholmu 1912.
Natjecanje traje dva dana. Prvog dana atletičari počinju utrkom na 100 m, zatim slijedi skok u
dalj, bacanje kugle, skok u vis i, za kraj prvog dana, utrka na 400 m. Drugog dana natjecanje
započinje utrkom na 110 m s preponama, zatim slijedi bacanje diska, skok s motkom, bacanje
koplja, i na kraju, kao posljednja disciplina natjecanja, utrka na 1500 m. Prema specijalnim
tablicama Međunarodne atletske federacije (IAAF), rezultati se pretvaraju u bodove i zbrajaju.
Pobjednik je, jasno, atletičar s najvećim brojem bodova. Službeni se svjetski rekordi vode od
1922. godine.
Svjetski rekord: 9126 bodova Kevin Mayer, FRA / Décastar Meet 15. rujan, 2018.

2.5 Takmičenja u atletici

Atletika je sigurno najrašireniji sport na svetu. Vrste i nivoi takmičenja su brojni.
Prema dobi takmičenja razlikujemo predškolska i školska takmičenja, srednjoškolska i
studentska, pa sve do takmičenja veterana u različitim kategorijama. Prema nivou takmičenja
postoje amaterska takmičenja za građane i rekreativce, pa sve do profesionalnih takmičenja.
Kvalitativni vrhunac atletike su Olimpijske igre, koje su uvek do sada u istoriji imale u
programu neko od atletskih takmičenja. Prema kvalitetu se ističu sledeća atletska takmičenja:
• Atletika na Olimpijskim igrama
• Svetska prvenstva u atletici
• Evropska prvenstva u atletici
• Atletska prvenstva SAD
• Dijamantna liga.

3. SKOKOVI

3.1 Skok u dalj

U dalj se skače iz zaleta dugog 24-40 m. Zalet je ubrzanje za koje treba postići
maksimalnu brzinu u nekoliko poslednjih metara pred odraz. Odrazna noga postavlja se celim
stopalom na odrazno mesto, a odraz se izvodi napred i gore brzim opružanjem odrazne noge
istovremenim izmahom napred-gore savijene zamašne noge. Posle odraza, odrazna noga se
donosi do zamašne, obe se privuku zgrčene u kolenima na grudi ili se zamašna noga opušta
dole prema odraznoj, pa se obe savijaju u kolenima i odvode nazad uz uvinuće u krstima. Pri
kraju leta mnogi se energično izbacuju napred, a ruke nazad. U trenutku doskoka ruke se
snažno izbacuju napred.

10
 Slika 2. Tehnika izvođenja skoka u dalj

3.1.1 Metodika obučavanja tehnike skoka u dalj

Osnovno za skok u dalj jeste povezivanje zaleta sa odrazom, a da se pri tom ne izgubi
stečena brzina u toku zaleta. Stoga u procesu obučavanja i kasnije u toku usavršavanja tehnike
tome treba posvetiti odgovarajuću pažnju.

3.1.2 Redosled obučavanja

1. Stvaranje jasne predstave o tehnici skoka u dalj pomoću demonstriranja, filma,
kinograma i objašnjavanjem. Ukoliko nemamo dobrog demonstratora, bolje je koristiti se
filmom, fotografijom i objašnjavanjem.
2. Skok u dalj sa zaletom 10-12 m radi proveravanje znanja stečenog na osnovu
prethodnih objašnjavanja. Povećava se brzina zaleta i snaga odraza. Posle nekoliko skokova
zahtevati da se odraz izvrši u zoni širine 20 cm, uz manje popravke početka zaleta, dok
njegova dužina ostaje ista. Dalje obučavanje treba nastaviti učenjem odraza. On je isti za sve
skokove u dalj. U početku treba obratiti pažnju na izvođenje poslednjih koraka i „ulaženje u
odraz“.
3. Imitacija odraza u mestu i u hodu podizanjem na prste odrazne noge i zamašne noge
na oko 40 cm pazadi: gurnuti se napred u odraz i doskočiti na zamašnu nogu.
4. Stati na savijenu zamašnu nogu, a zatim se gurnuti napred i odraznu nogu postaviti,
odraziti se sa doskokom na zamašnu nogu.
5. Sa zaletom od 4 -8 trčećih koraka izvoditi skokove sa dodirivanjem obešenog
predmeta glavom ili rukom, doskokom na zamašnu nogu i trčanjem još nekoliko koraka. Trup
treba da bude uspravan, a glava uz liniju trupa.
6. Isto kao i za vežbu 5, samo sa naglašavanjem ubrzanja zadnja dva koraka zaleta i
„ulaženjem“ u odraz ( snažno guranje sa zamašne noge u odraz).
7. Isto kao za vežbu 6, samo na skakalištu. Obratiti pažnju na rad-podizanje
natkolenice zamašne noge pri odrazu i njeno dalje kretanje bez zaustavljanja.
8. Isto kao za vežbu 7, samo preko prepona viskokih 50-70 cm.

3.1.3 Obučavanje „zgrčne “ tehnike

Zgrčna tehnika je najprirodniji, pa time i najjednostavniji način skakanja u dalj.
Prisetimo li se da se pojedine tehnike skoka u dalj razlikuju jedino po načinu izvođenja faze
leta, a zalet, odraz i doskok su isti za sve tehnike, nameće se prirodan zaključak da prilikom

11
obučavanja zgrčne tehnike pažnju moramo usmeriti jedino na pažnju leta. Dakle, zalet i odraz
obučavamo na način objašnjen u prethodnom poglavlju:
• -odraz iz mesta sa naglašenim zamahom zamašne noge doskok na zamašnu nogu;
• -izvesti istu vežbu 3-4 trčeća koraka i doskokom opet na zamašnu nogu;
• -sa ¾ zaleta izvesti odraz , izbaciti zamašnu nogu , a odraznu zadržati pozadi.
Nastojati da faza leta bude izvođena što duže u toj iskoračnoj poziciji, a neposredno pred
doskok privući i odraznu nogu do zamašne i doskočiti na obe noge.

3.1.4 Obučavanje tehnike „uvinuće“

• -U hodanju podizanje noge napred – gore uz prateći pokret suprotne ruke, a zatim
kružni pokret ove ruke nazad – gore, zajedno sa pokretnom druge nazad – gore. Za to vreme
zamašna noga spušta se dole – nazad. 25
• -Zalet od nekoliko koraka, odraz i zamah rukama gore – nazad, spuštanje zamašne
noge – izvođenje „uvinuća“ – a zatim spuštanje ruku napred – nadole i podizanje nogu sa
doskokom na obe noge.
• -Zalet 4-8 trčećih koraka sa akcentom na pravilno izvođenje tehnike odraza i kasnije
„uvinuće “. Obično se kod početnika javlja težnja da, tako reći, već u odrazu izvode
“uvinuće“. Zbog toga se ne izvodi pravilan odraz i nema dobrog podizanja u fazi leta.
Najčešće se to manifestuje zabacivanjem glave u odrazu.
• -Isto kao i gore, samo sa akcentom na izvođenje pravilnog doskoka. Radi boljeg
savlađivanja tehnike doskoka, mogu se koristiti i skokovi iz mesta energičnim zamasima ruku
i izbacivanjem nogu. To treba kasnije učiniti sa zaletom i doskokom preko uzvišenja od peska.

Bob Bimon sa svojim rekordom iz 1968. godine doneo je skoku u dalj iznenadnu i
neprolaznu slavu. U jednoj od najvećih sportskih poduhvata u modernoj istoriji, dodao je,
tada, neverovatnih 55.24 cm na rekord. Razređeni vazduh Meksiko Sitija, usled nadmorske
visine od 2240 m, ponekad se pominje kao odlučujući faktor, ali nema sumnje da su odlična
forma Bimona i fantastični napor doprineli njegovom veličanstvenom nastupu (8.83 m).
Cilj je horizontalnu brzinu pretvoriti u jedan skok na gore; telo, svojom akcijom,
povecava rastojanje pre doskoka u prostor sa peskom.

3.1.5 Četiri faze skoka u dalj

1) Zalet: počinje nagnutim, opuštenim držanjem tela i postepenim ubrzanjem duž staze
prekrivene sintetičkim materijalom do mesta za odskok. Od velikog značaja je kontrola
tačnosti dolaska na mesto odskoka da se ne napravi greška.
2) Odskok: u poslednja 3-4 duga koraka, skakač spušta težište tela, tako što skraćuje
poslednji korak. Odskočna noga se postavlja punim stopalom na dasku za odskok. Kontakt sa
daskom je kratak, druga odnosno zamašna noga zamahuje natkolenicom do horizontale. Ugao
odskoka je oko 25 stepeni.

12
 Slika 3. Odskok

3) Let: mogu se zapaziti razni stilovi u vazduhu, ali je najčešća kombinacija tehnike
grčenja, uvinuća i koračaja. Posle odskoka, skakač nastavlja da "trči" u vazduhu, uz izvijanje i
grčenje u sedeci položaj na kraju leta.

Slika 4. Let

4) Doskok: kod skoka u dalj i troskoka ovo

je važna faza. Skakači se trude da "iznesu" noge
sto više napred. U momentu dodira sa peskom
neki skakači se bacaju u stranu na bok ili naginju
trup dalje napred, a drugi savijaju kolena, dok se
karlica krece prema petama. Način doskoka zavisi
od individualnog izbora skakača.

Slika 5. Doskok

13
Literatura

- Leksikon 40 sportova, Darko Šarenac, Beograd 1986.

- Metodika sportskih aktivnosti, Nedeljko Rodić, 1999.

- Teorija i metodika atletike, Dr Đorđe Stefanović – Dr Rade Stefanović,

2002.

- Vikipedija. org

14