TRADITIO CATHOLICA.

SÆCULUM IX, ANNUS 856

B. RABANI MAURI
FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISC0PI

OPERA OMNIA
-

suxrA editioneM Georgii colvexeraii ANNo 1617 coloNiae Agaippuxae dATAM, **Nois
QUiBUS SCATeBAT INNUMERIS CURA QUA PAR ERAT EXPURGATAM,
NOVISSiME AD PRELUM REVOCATA ET NOVO ORDINE, CHR0N0L0GIC0 scilicET, DIGESTA;

VARIIS PRÆTEREA MONUMENTIS

QUÆ SUPPEDITARUNT

MABILLONII, MARTENII ET DACHERII COLLECTIONES MEMORATISSIMÆ,

AUCTA ET ILLUSTRATA.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,' • • • •

bibliothecae, o LEai univeas*, * * * • • • • :.*:..:..: : : : .
sive - ** • • • - • ••.

cUnsUUm compleroatw in singulos scientiae ecclesiAAric£ áåúgs xlyou£,. :*:

— _*_=-���_ —

TOMUS QUARTUS.
- =>®-�-<=- —

veNeuNt 6 voi.UMiNA 12 FRANcis gAllicis.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AM BOISE. OLIM PROPE PORTAM I.UTETIAE PARISIORUM VULGO D*ENFER
NOMINATAM, SEU PETIT-M0NTR0UGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.
186,
 T R A D I T I O C A T H O L I C A.

SÆCULUM IX. ANNUS 856.

ELENCHUS
AUCTOaUM ET OPERUM QUI IN Hoc ToMO CX CONTINENTUR.

B. RABANUS MAURUS.
OPERUM PAas secUNDA.

Ilomiliæ de festis præcipuis, ad Haistulfum archiepiscopum. col. 9

IJomiliæ in Evangclia et Epistolas, ad Lotharium Augustum. 135

Pœnitentiale, ex Canis. Basnag. Lect. Antiq. 467
Commentariorum in Ezechielem libri viginti. Præmittitur Lotharii Augusti epistola ad
Rabanum. - \ 493
De consanguineorum nuptiis. - 1087
De magicis artibus. 1095
Tractatus de anima, ad Lotharium regem. 1109
Martyrologium, ex Canisio et Mabillonio. 1 121
Eesponsa canonica super quibusdam interrogationibus Reginbaldi chorepiscopi. 1187

Parisiis. — Ex Typis J.-P. MIGNE.

 13 EATII I ;3A BAN I M IAU RI I
FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI

OPERUM OMNIUM PARS SECUNDA

SIVE

Scripta ab ipso edita post relictam abbatialem curam.

LHOMILIÆ.
(AB ANNO 826 AD ANNUM 8%k.)

H0MILIÆ DE FESTIS PRÆCIPUIS, ITEM I)E VIRTUTIBUS,

PRAEFATIO A. ut meæ parvitati impendas, ut quibuscunque de sub
Ad hAiStulfum ARchiEpiSC0PUM.
jectis, sive devotis, hoc opusculum ad legendum vel
Sancto ac venerabili Patri HAistulfo archiepi ad prædicandum committes, meam fragilitatem apud
scopo, RABANus, vilis servitor servitorum Dei. justissimum Judicem orationibus suis adjuvare præ
Jussionibus tuis obtemperans, bealissime Pater, cipias, quatenus præsentis vitæ cursum per suam
sermonem confeci ad prædicandum populo, de omni gratiam diutius teneam, et ad futuram beatitudinem
bus quæ necessaria eis credidi; hoc est, primum feliciter pervenire merear. Divinitas Domini nostri
qualem observantiam deberent habere in festivitati Jesu Christi beatitudinem vestram omni tempore in
Lus præcipuis quæ sunt in anni circulo, ut vacantes columem conservare dignetur, sancte Pater : memor
ab opere mundano, non vacui fierent a verbo divino, sis nostri.
sed cogno$centes Dei voluntatem, factis eam implere
studerent : deinde texuimus prædicationem illis de HOMILIA PRIMA.
diversis speciebus virtutum, id est, de fide, spe et ANte nAtAleM DOMiNi NOStRi JeSU ciiRiSti.

charitate, de castitate, continentia, et cæteris spe Appropinquante jam sacratissima solemnitate qua
ciebus virtutum, qualiter eas appetentes et custo Salvator noster inter homines nasci misericorditer
dientes Deo placerent, et vitam æternam in cœlis B voluit, fratres charissimi, attentius considerate qua
cum sanctis angelis percipere possent. Postea vero liter oporteat nos in adventu tantæ potentiæ præpa
alium adjunximus sermonem de variis errorum et rari, ut regem et Dominum nostrum læti atque gau
vitiorum seductionibus cum quibus antiquus ho dentes cum gloria et laudibus mereamur suscipere,
stis humanum genus deludit ac decipit : hoc est, et in conspectu ejus inter coetus felices sanctorum
de malo superbiæ et jactantiæ, iræ, invidiae, fraudis, gratulabundo exsultare magis, quam ab eo, propter
avaritiæ, gulæ et fornicationis, et his similibus, ut foeditatem nostram repulsi, inter peccatores æter
scirent Christi oves quomodo lupi ferocissimi et dra nam confusionem mereri. Et ideo rogo et admoneo
conis sævissimi morsus evadere, et prævisos cavere ut, quantum valeamus, cum Dei adjutorio labore
possent. Werum quia hæc, diversis occupationibus mus; ut in illo die cum sincera et pura conscientia,
intervenientibus, simul edere non potui; sed diver mundo corde et casto corpore, ad altare Domini
sis temporibus, prout opportunitas dictaverat, sepa possimus accedere, et corpus ac sanguinem ejus non
ratim scripta in scedulis tibi transmiseram, peto ut ad judicium, sed ad remedium animæ nostræ acci
omnia in unum volumen congregari jubeas, et istam pere. In Christi enim corpore vita nostra consistit;
epistolam præponi : ut sciant legentes, si aliquid ipse Dominus dixit : Nisi manducaveritis carnem fi
utilitatis in eis repererint, non mei esse studii dili lii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis
gentiam, sed vestri imperii obedientiam. Hoc quo vitam in vobis (Joan. vi). Mutet ergo vitam, qui vult
que maxime, vice remunerationis, obsecro, Pater, habere vitam : nam si non mutet peccatricem vitam,
v. PAtaol. CX. 1
 {I B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. {2

* ut vivat jtiste, ad judicium accipiet veram vitam, A ut cum dies judicii advenerit, non cum impiis et
quæ est corpus Christi, et magis ex ipsa corrumpi peccatoribus puniantur, sed cum justis et misericor
tur quam sanetur, magis occiditur quam vivificetur. dibus pervenire ad æterna præmia mereantur : prae
' Sic enim dixit Apostolus: Qui manducat corpus Do stante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Pat;e
mini et bibit sanguinem ejus indigne, judicium sibi et Spiritu sancto vivit et regnat in sæcula sæculo
mandu at et bibit (I Cor. xi). Et licet nos omni tem rum. Amen.
pore bonis operibus ornatos ac splendidos esse con HOMILIA II.
veniat, præeipue tamen in die Natalis Domini, sicut itEM ANTE NATALEM DoMiNi.
in Evangelio ipse dixit (Matth. v): Lucere debent Quotiescunque aliquam festivitatem e solemnitati
hominibus opera nostra bona, ut in omnibus glorifice hus sanctorum quæ fiunt per totum annum celebrare
tur Deus. Perpendite, fratres : si vos rex terrenus desideratis, fratres charissimi, omni studio ac solli
aut quicunque potens paterfamilias ad suum natali citudine sacrarum virtutum ornamento vosmetipsos
tium invitaret, qualibus vestimentis studeretis ornati præparare statuite, ut condigni fieri valeatis cœlesti
incelere, quam novis, quam nitidis, quam splendi convivio et societate sanctorum, cum quibus gau
dis; quorum nec vetustas, nec vilitas, nec aliqua fœ dere appetitis. In divina ergo mensa non cibus in
ditas, oculos invitantis offenderet : tali ergo studio venitur hominum , sed panis ponitur angelorum;
in quantum prævaletis, Christo auxiliante, conten sicut scriptum est : Panem de cælo dedit eis; panem
- dite, ut diversis virtutum ornamentis animæ vestræ angelorum manducavit homo (Psal. Lxxvii). Probet
compositae, simplicitatis gemmis et sobrietatis flori autem, secundum Apostolum, seipsum homo; et sic
bus adornatæ, ad solemnitatem æterni, id est, Na de pane illo edat, et de calice bibat (I Cor. xi). Nam
talem Domini Salvatoris, cum secura conscientia Christus Dominus noster, licet post passionem re
procedant : castitate niti læ, charitate splendidæ, surrexerit et in cœlum ascenderit, considerat tamen,
eleemosynis candidæ, justitia et humilitate fulgidæ, ut credimus, et diligenter attendit qualiter se unus
Dei*ante omnia dilectione lucidæ. Christus enim Do quisque servorum ejus sine avaritia, sine ira, sine
minus, si vos ita compositos Natalitium suum cele superbia atque luxuria, ad celebrandum solemnitates
brare cognoverit, ipse per se venire et animas vestras sanctorum suorum , et maxime Natalitium suum,
non visitare solum, sed etiam requiescere et in per studeat præparare, atque componere, et secundum
petuum in illis dignabitur habitare, sicut scriptum quod unumquemque ornatum bonis opevibus viderit,
est : Quia ecce ego veniam et inhabitabo et inambulabo ita illi gratiam suæ misericordiæ dispensabit. Si
in eis, et ipsi erunt mihi populus, et ego ero eis in enim viderit charitatis luce vestitum, justitiæ vel
Deum, dicit Dominus Deus (II Cor. vi; Isai. lii). C. misericordiæ margaritis ornatum, castum, humilem,
0 quam felix est illa quæ bonis operibus promeretur benignum, misericordem, mansuetum et sobrium,
Christum hospitem et habitatorem excipere, semper ad mensam suam accedere, corpus et sanguinem
læta, semper hilaris, semper jucunda, et ab omni suum, illi I10n ad judicium, sed ad remedium, per
vitiorum horrore aliena : sicut e contrario, quam sacerdotum suorum ministeria dispensai it : si vero
i, felix est illa conscientia quæ se ita malis operibus aliquem viderit adulterum, ebriosum, cupidum, su
cruentavit ut in ea non Christus requiescere, sed dia perbum, invidum, dolosum, avarum, detractorem
bolus incipiat dominari; talis anima, si medicamen atque injuriosum , timeo ne illi dicatur quod in
tum pœnitentiæ non cito subvenerit, a luce relinqui Evangelio ipse prædixit : Amice, quomodo httc intra
tur, a tenebris occupatur: vacuatur dulcedine, im sti, non habens vestem nuptialem (Matth. xxii); et,
pletur amaritudine, a morte invaditur, a vita sepa quod avertat Deus, fiat illud quod sequitur : Ligate
ratur. Non tamen de pietate Domini diflidat, qui illi manus et pedes et projicite in temebras eaeteriores :
1alis est, nec mortifera desperatione frangatur; sed ibi erit fletus et stridor dentium (Ibid.). Ecce qualem
magis ad pœnitentiam cito recurrat, et dum adhuc sententiam in die judicii excipiet, qui sine re
nova sunt et calent vulnera peccatorum suorum, sic medio pœnitentiæ ad festivitatem Domini vitiorum
sibi adhibeat lacrymarum mcdicamenta salubria, I) sordibus inquinatus accesserit. Et ideo, fratres, quo
quia medicus noster omnipotens est, et sic consuevit tiescunque aut, dies Natalis Domini, aut reliquæ fe
plagas nostras curare, ut nec cicatricum faciat vesti stivitates adveniunt, ante plures dies non ab infelici
gia remanere. Tantum fidem in illum habeamus, et concubinarum consortio, sed etiam a propriis uxo
l)onis operibus, quantum valemus, semper insista ribus abstinete; contra nullum hominum odium in
mus, et nunquam de ejus misericordia desperemus. corde vestro tenete; quod solebat per gulam perdere
liæc ergo, fratres charissimi, assidue cogitantes, qui vanitas, incipiat justitia per misericordiam erogare
])oni sunt, cum Dei gratia contendant perseverare pauperibus. Nam sunt quidam qui ebrietatem aut
in operibus bonis. Quia, non qui coeperit, sed qui nullum aut parvum vitium esse putant, et non remi
perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. miscuntur Dominum dixisse aposlolis suis : Attendite
x). Qui vero ad eleemosynam tardos, et ad iracun autem vobis, ne forte graventur corda vestra in crapula
diam promptos, et ad exercendam luxuriam præcipi et ebrietate, et curis hujus vitæ, et superveniet in vos
ues se cognoscunt, auxiliante Domino, festinent se a repentina dies illa; tanquam laqueus enim veniet su
umalis eruere, ut quæ bona sunt mereantur implere, per omnes qui sedent super faciem omnis terræ (I.uc.

c/
■*, IIOMILLE DE FESTIS PRÆCIPUIS, ETC.
xxi). Et Apostolus : Nolite, inquit, inebriari vino, A coronaret. Huic autem operi, dilectissimi, cum om
in quo est lururia; et iterum : An nescitis quia ini
qui regnum Dei non possidebunt ? Nolite errare ; ne
que fornicarii, neque idolis servientes, neque adulteri,
neque molles, neque masculorum concubitores, neque
fures, neque avari, neque ebriosi, neque maledici, ne
que rapaces, regnum Dei possidebunt. Et propheta
dicit : Væ qui consurgitis mane ad ebrietatem sectan
dam et potandum usque ad vesperam, ut vino æstuetis
(Isa. v); et iterum : Væ vobis, inquit, qui potentes
estis ad bibendum vinum, et viri fortes ad miscendam
ebrietatem (Ibid.). Itaque quicunque ad ebrietatem
pronus fuerit, et alios ad hoc adjurare vel cogere
voluerit, et pro se et pro illis in die judicii reus erit,
et Domino reddet rationem. Sed quia nunc Natalis
Domini imminet, fratres, ab omni vitiorum sorlc
vos mundate, ac bonis operibus studiosius vos pr;e
parate: castitatem cum propriis uxoribus conservate;
nullius rem aut uxorem concupiscite; nemini aliquid
per vim aut fraudem auferte; ad conviviola vestra
pauperes frequentius revocate; ad vigilias sacras
maturius convenite; in ecclesia stantes, aut orate
aut psallite; verba otiosa aut scurrilia nec ipsi ibi
ex ore vestro proferte, et eos qui proferre voluerint,
castigate; pacem cum omnibus habete, et quos dis
cordes agnoscitis, ad concordiam revocate. IIæc
fideliter si volueritis Christo adjuvante implere, et in
hoc sæculo ad altare Domini cum secura conscien
tia poteritis accedere, et in futuro ad æternaim beati
ludinem feliciter pervenire.
HOMILIA III.
DE JEJUNIO DECIMI MENSIS.
a Sublimitas quidem, dilectissimi, gratiæ Dei hoc
quotidie operatur in cordibus Christianis, ut omne
desideriüm nostrum a terrenis ad coelestia transfera
tur. Sed etiam præsens vita per Creatoris opem du
citur, et per ipsius providentiam sustinetur : quia
idem largitor est temporalium , qui promissor est
æternorum. Quidquid ergo ad usus hominum sege
tes, vineæ, oleæque pepererint, totum hoc a divina
bonitate profluxit, quæ, elementorum qualitate va
riata, dubios agricolarum labores clementer adjuvit,
ut utilitatibus nostris venti et imbres, frigora et
aestus, diesque noctesque servirent. Non enim sibi
ad effectus operum suorum ratio humana sufficeret,
nisi plantationibus et rigationibus solitis Deus in
crementa præberet. Unde plenum pietatis atque ju
stitiae est, ut de his quæ nobis cœlestis Pater mi
sericorditer contulit, nos quoque alios adjuvemus.
Sicut {Sunt] enim plurimi qui nullam in agris, nul
!am in vineis, nullam habent in oleis portionem,
quorum inopiæ, de ea quam Dominus dedit copia,
consulendum est; ut et ipsi nobiscum Deo pro terræ
fecunditate benedicant, et gaudeant possidentibus
fuisse donata, quæ etiam pauperibus ac peregrinis
fuerunt facta communia. Quos ideo sub diversis
molestiis justitia Dei laborare permisit, ut et mise
ros pro patientia, et misericordes pro benevolentia
a Fx sermone Leonis Magni de jejunio decimi mensis, passim.
1 %
nia opportuna sint tempora , hoc nunc præcipue
aptum est atque conveniens, in quo sancti patres
nostri, per legem instructi ac divinitus inspirati, de
cimi mensis sanxere jejunium, ut onanium fructuum
collectione conclusa , rationabilis Deo abstinentia
dicaretur, et meminisset quisque ita uti abundantia,
ut et circa se abstinentior, et circa pauperes esset
effusior. Eflicacissima enim pro peccatis deprecatio
est in eleemosynis atque jejuniis, et velociter ad di
vinas conscendit aures talibus oratio elevata suffra
giis, et nihil est uniuscujusque tam proprium, quam
quod impendit in proximum. Pars euim corpora
lium facúltatum quæ indigentibus ministratur, in di
vitias transit æternas. Igitur, fratres, suscepturi Na
B talem Domini, ab omni nos delictorum fæce purge
mus : repleamus thesauros ejus diversorum mune
rum donis, ut in die sancta sit unde peregrini acci
piant, reficiantur viduæ, pauperes vestiantur, ut per
multos gratiarum actio referatur Deo pro nobis, et
fiat oblatio nostra sanctificata in Spiritu sancto.
Quarta igitur et sexta feria in præsenti hebdomada
jejunemus : sabbato autem digne jejunia exsolventes
sacratissimarum solemnia apud sanctorum reliquias,
qui in hoc sancto loco venerantur, simul celebremus:
et maxime apud sancti Petri apostoli memoriam, ad
cujus sacratissimum corpus istius diei officium Ro.
mana persolvit Ecclesia. Hic igitur sanctissimus
apostolus cum cæteris sanctis Dei (sic experimur
et credimus) pro commendatis sibi a Domino ovibus
indesinenter pastorales prætendit excubias, exora
turus deprecationibus suis ut Ecclesia Dei, quæ ipsius
est prædicationibus instituta, ab omni errore sit li
bera et in recta fide ac bono opere perseveret soli
data.
HOMILIA IV.
DE NATALi DOMiNi NOSTRi JESU ciiRiSti.
Rogo vos, fratres charissimi, ut libenti animo ser
mones quos Dominus dabit, suscipiatis in hac dul
cissima die, in qua compunctio etiam infidelibus et
peccatoribus venit : in qua misericordia tangitur
impius, veniam sperat compunctus, reditum non de
sperat captivus, remedium desiderat vulneratus; in
qua nascitur Agnus qui tollit peccata mundi (Joan.
1). Christus utique Salvator noster, in cujus nativi
tate, qui conscientiam securam habet, dulcius gau
(let; qui miseram, attentius timet; qui bonus est,
affectuose orat; qui peccator, devotissime supplicat:
dulcis dies, vere dulcis, et cunctis pœnitentibus ve
niam portans. Promitto vobis, filioli, et certus sum,
quia in hac die si quis ex corde poenituerit, et ad vo
mitum peccati reversus non fuerit, quodcunque pe
tierit dabitur ei, tantum fide ne dubitet atque dele
ctationem non repetat. Hodie totius mundi pecca
tum tollitur, et peccator desperat ? Sed videte qualis
esse debeat pœnitentia, quia multi assidue se dicunt
peccatores, et tamen adhuc illos delectat peccare :
professio est istud, non emendatio; accusatur anima,
*{:; I}. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. M6

non sanatur. Poenitcntiam certam non facit, nisi A et Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæ
odium peccati et amor Dei, quando sic convertitur cula sæculorum. Amen.
quis, ut non revertatur; quando sic pœnitet, ut non HOMILIA W.
repetat. Nascente hodie Domino, fratres charissimi, item iN NAtAli DOMiNi.

promittamus ipsi Redemptori nostro vota et redda Exsultemus in Domino, dilectissimi, et spiritaki
mus, sicut scriptum est : Vovete et reddite Domnino jucunditate lætemur: quia illuxit dies redemptionis
Deo restro (Psal. lxxv); nos dulciter et confideiiter nostræ, reparationis novae, felicitatis æternæ, in qua
voveamus, ille dabit possibilitatem ut reddere possi dignum est nos sursum erectis cordibus divinum
mus, nos tamen quidquid illi promittimus, de illo adorare mysterium, ut quod magno Dei munere agi
speremus. Sed in hac promissione non*estimet me tur, magnis Ecclesiæ gaudiis celebretur. Ingreditur
aliquis designare res caducas et terrenas; nam hoc ergo hæc mundi infima Filius Dei, de cœlesti sede
unusquisque nostrum offerat quod in se Salvator no descendens, et a paterna gloria non recedens : novo
ster redemit, hoc est animam propriam. Et si me ita ordine generatus; novo ordine, quia, invisibilis in i.
interrogas quomodo offeram animam meam, quam suis, visibilis factus est in nostris : incomprehensi
ipse habet in potestate, dicam tibi quomodo, mori bilis, voluit compreheudi ; ante tempora manens, .
bus sanctis, cogitationibus castis, operibus fructuo- B esse coepit ex tempore; universitatis Dominus, ser
sis, avertendo a malo, convertendo ad bonum, dam vilem formam, obumbrata majestatis suæ dignitate,
nando vitium, amando Deum, diligendo proximum, suscepit : impassibilis Deus, non dedignatus est
impendendo misericordiam miseris, quia et ipsi mi homo esse passibilis; et immortalis, mortis legibus
seri fuimus antequam redimeremur; dimittendo illis subjacere. Quisquis igitur Christiano nomine pie et
-qui in nobis peccant, quia et nos omnes sub peccato fideliter gloriaris, dispensationis hujus gratiam jwsto
fuimus; superbiam calcando, quia per superbiam perpende judicio: tibi enim quondam propter præva
deceptus est primus homo; al)jiciendo invidiam, quia ricationem abjecto, fibi extruso e paradisi ædibus,
per invidiam decepit diabolus genus humanum : si tibi per exsilia longa morienti, tibi in cinerem et
quis luxuriosus hacteiius fuit, spondeat deinceps ca pulverem dissoluto, cui jam non erat spes ulla vi
stitauem; si quis invidiam contra fratrem habuit, vendi, per incarnationem Werbi potestas data est ut
aljiciat eam et commutet pro illa benevolentiam; si de longinquo ad tuum revertaris auctorem, recogno
, quis homicidium fecit, promittat hodie, el faciat inde scas parentem, liber efficiaris ex servo, de extraneo
modo dignos •fructus pœnitentiæ, et communicare proveharis in filium : ut qui ex corruptibili carne
-nullateuus præsumat ante perfectam pœnitentiam, ut natus es, ex Dei Spiritu renascaris, et obtineas per
non dupliciter infelix seipsum damnet, eo quod in C gratiam quod non habes per naturam. Habentes
digne corpus Domini pereipit; si quis linguam detra ergo tantæ spei fiduciam, dilectissimi, in fide qua
hentem vel maledicentem habuit, faciat eam magis fundati estis stabiles permanete; hoc operibus con
orare et laudes Dei resonare; si quis nimiæ potationi dignis exhibete, quod dicti estis: insigne enim mo
deditus est, sobrietatem ex hinc voveat; si quis ira men Domini vestri portatis, et a Christo Christiani
cundus fuit, mansueludinem discat; si quis aliena nuncupati estis; quod tunc vere fit si Christi præ
per vim aut per fraudem rapuit, propria largiatur cepta servetis, et Patris coelestis voluntatem facia
pauperibus; si quis mentitus sæpius fuit, amodo lo tis. Nolite despicere fratres vestros minimos, cum
quatur veritalem; si quis crudelem se sentit, mise quibus consortium nominis Christi tenetis : sed illos
ricordiam animi moveat; si quis superbus et inobe ad convivia vestra, secundum Domini præceptum,
diens erat, spondeat humilitatem et obedientiam frequentius revocate. Non est justum ut in sancta
coram Deo et hominibus se habiturum. Et cum hæc solemnitate, in populo Christiano ad unum Domi
feceritis, charissimi, offertis volum placabile Deo, et num pertinente, alii inebrientur, alii famis periculo
angeli qui custodes vitæ vestræ sunt, antc conspe crucientur. Et nos, et omnis populus Christianus,
ctum divinæ majestatis talem oblationem offerunt, unius Domini servi sumus, uno pretio redempti su
et post hæc veniet vobis benedictio et salus perman mus, pari conditione in hunc mundum intravimus,
sura, et sicut dixit Salomon (Sap. xvi) : Monimentum simili etiam exitu migraturi suiuus, et si bene agi
vestrum non accipiet oblivionem. Et dicetur de vobis: mus, ad unam beatitudinem pariter veniemus. Quare
Ecce populus meus, quem acquisivi sanguine meo, sa ergo pauper tecum non accipial cibum, qui tecum
turavit me votis, implevit me odoramentis : ego ero eis accepturus est regnum : quare pauper non accipiat
quasi Dominus, et ipsi erunt mihi in populum; et non vel veterem tunicam, qui tecum recepturus est im
erit in eis ultra captivitas et desolatio, dicit Dominus mortalitatis stolam ; quare pauper non mereatur ac
Deus. IIanc ergo promissionem habentes, charissimi, cipere panem tuum, qui tecum meruit accipere ba
mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spi ptismi sacramentum : cur indignus est accipere vel
ritus, perficientes sanctificationem in timore Dei; et reliquias ciborum tuorum, qui tecum venturus est ad
sic hanc præsentem festivitatem celebrare studea convivium angelorum ? Hæc, fratres, attentius consi
mus, ut cœlesti sanctorum gaudio in æternum per derate, hæc sine mora implere festinate, ut cum dies
frui mereamur : præstante hoc auctore istius solem judicii venerit, non, cum eis qui nunc pauperes de
uitatis Demino nostro Jesu Christo, qui cum Patre spiciunt, audiamus: I'iscedite a me, maledicti, in
 a.
17 HOMILIÆ DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. H8

ignem aeternum (Matth. xxv); sed cum justis et mi A nem cum actibus ejus, qui corrumpitur secundum.
sericordibus audire mereamur : Venite , benedicti
Patris mei, percipite regnum : quia esurivi et dedistis
mihi manducare ; sitivi , et dedistis mihi bibere
(Ibid.). Quam desiderabilem vocem concedat nobis
audire, qui hodie natus est, Redemptor noster: qui
vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus saneti
Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
H0MILIA VI.
1N oct AViS D0M1NI.
Audistis modo ex lectione evangelica, fratres cha
rissimi, causam istius sacratissimæ festivitatis: quia,
ut scripsit sanctus Lucas evangelista : Postquam con
summati sunt dies octo ut circumcideretur puer, v0
eatum est nomen ejus Jesus, quod vocatum est ab an
gelo priusquam in utero conciperetur (Luc. ii). Ille B
piier videlicet qui erat in principio apud Patrem
Verbum, et Deus erat Verbum. Hoc erat in principio
apud Deum, omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso
factum est nihil (Joan. 1). Sed quid est hoc, ut octava
die circumcideretur puer, nisi quia cum verus esset
Deus, et erat semper apud Patrem : ita erat verus
homo propter nos et veram carnem suscepit propter
salutem nostram. Et ita erat Chrislus Dominus una
desideria erroris: et induamini novum hominem,
qui renovatur de die in diem secundum imaginem
ejus qui creavit eum (Ephes. iv). Weteris ergo, id est
peccatoris, hominis actus sunl : Jactantia, avaritia,
fornicatio, immunditiæ, luxuriæ, idolorum servitus,
veneficia, inimicitiæ, contentiones, æmulationes, iræ,
ricae, dissensiones, sectæ, invidiæ, homicidia, furta,
ebrietates, comessationes, et his similia : quæ præ
dico vobis, quoniam qui talia agunt, regnum Dei non
consequentur (Gal. v). Novi autem hominis, id est
justi, opera sunt: charitas, gaudium, par, longani
mitas, bonitas, benignitas, fides, modestia, patientia,
continentia, humilitas, sobrietas, et his similia ; qui
autem in his servit, placet Deo, et probatus est ho
minibus. Hac rogo, fratres, circumcisione vosmetipsos
circumcidite, ut ejus fieri membra mereamini, qui
hodie propter nos circumcidi voluit, et nomen ac-,
cipere, quod prius angelica de eo præcinebant ora
cula, Jesus Christus salvator noster: qui cum Patre
et Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia et
infinita saeeula. Amen.
HOMILIA VII.
in EpiphANiA DoMiNi.

persona in duabus substantiis, id est in substantia Nuper solemnitatem illam celebravimus, fratrcs
Dei, et in substantia hominis absque peccato; et ita charissimi, qua Deus hominem cum infirmitatibus
est verum quod subsequentia Evangelii de eo te induit; ac paulo post quod eumdem circumcidi se
stantur: Et verbum, inquit, caro factum est, et habi cundum legem voluit. Modo vero illud excolimus ac
tarit in nobis. Quia igitur Redemptor noster ad hoc divinis laudibus veneramur, quod se in homine Deus
in mundo nasci voluit, ut secundum nomen suum virtutibus (leclaravit. Hæc quoque feslivitas Græco
genus salvaret humanum, unicuique ordini se com C vocabulo Epiphania nuncupatur: quod nos manife
petenter aptavit. Circumcidi secundum legem voluit, stationem interpretari possumus, pro eo quod in hac
ut eos qui sub lege erant redimeret. Hostias pro se die de cœle stellæ ortus divina nuntia præbuit, ac
templi Dominus non respuit offerri, ut eorum Re Magos diligenter quærentes ad cunabula perduxit :
demptor appareret qui ab exordio mundi usque ad sive quod in Jordanis undis Salvator aquarum na
tempora datæ circumcisionis, vel post (latam cir turam ad reparationem humani generis suo baptismo
eumcisionem, de aliis nationibus Deo placuerunt, et consecravit, ac Spiritus sancti adventu et paternæ
vel hostiarum oblationibus, vel certe sola fidei vir vocis præconio verus Deus innotuit : sive quod in
tute suas suorumque animas Creatori commendan Cana Galilææ in convivio nuptiali, aquam in vinum
tes, a primi reatus vinculis absolvere curabant. Ad convertit ; et, sicut Evangelium testatur, initio si
extremum quoque, id est jam tricesimo ætatis suæ gnorum suorum manifestavit gloriam suam, et cre
anno, baptizatus a Joanne, ut demonstraret nostræ diderunt in eum discipuli ejus: sive quia quinque pa
uunditiae esse auctorem, et quod ipse esset Agnus mibus quinque millia hominum satiavit ; et turbæ
qui tollit peccata totius mundi (Joan. 1). Sed et hoc professione: Hic est vere propheta, qui venturus est
quia eodem die suæ circumcisionis nomen ut Jesus in mundum (Joan. vi), prædicatus est. His ergo au
voraretur accepit, ad imitationem antiquæ ol)serva P ditis omnibus sacramenîs, sicut sancti patres nobis
tionis fecit : quia Abraham, qui primus circumci tradiderunt, hodierna dies venerabilis exstitit, co
sionem accepit, eodem die suæ circumcisionis ob quod talibus indiciis hodie Deus in homine Christus
meritum magnae fidei, Abraham, id est pater mul manifestatus est. Habent quidem omnes istæ res
tarum gentium, nominari promeruit (Gen. xvii); qui . mysteria veneranda, sed tunc nihil aliud nobiscum
antea pater excelsus dictus est, et ita in lege, qui agunt quam quod fidem catholicam mobis commen
sub lege erant, circumcisis, statim nomina impone dent, illam videlicet quæ per dilectionem operatur;
lant. Et sic Christiani modo, eodem exemplo, solent et nos taliter vivere doceant, ut nostro per omnia
tempore baptismatis baptizatis nomina imponere, ut placeamus Creatori. Sed libet, fralres, aliquid vobis
auctoritati conveniat, quia religio commendat. Quid (licere de illis tribus muneribus quæ Magi hodierna
autem hæc circumcisio legalis significet, propheta die Redemptori nostro offerebant. Obtulerunt qui
ostendit dicens : Circumcidite corda vestra, et non dem illi, sicut modo audistis, cum evangelium lege
corpora. Quam circumcisionem cordis Apostolus retur, aurum, thus et myrrham. Sed istorum tripli
nobis commendat : Deponite, inquit, veterem homi cium munerum triplex significatio conlinetur : in
19 B. RABANI MAURI ARCH{{EP. M0GUNT. OPERUM PARS I'.
thure obtulerunt Christo Dei honorem ; in auro, A remus; ita etiam beata genitrix illitis, pro ostcn
regiam dignitatem ; in myrrha, corporis sepulturam.
Offeramus ergo et nos, dilectissimi fratres, sincera
et sancta munera Deo nostro, id est, fidem, spem et
charitatem. 0feramus aurum sapientiæ, thus devot;e
orationis, myrrham in mortificatione carnis. 0ffe
ramus devotionem carnis, honestatem locutionis,
probitatem operis. Offeranus puritatem mentis, ca
stitatem corporis et custodiam humilitatis. Offe
ramus compatientiam, longanimitatem et continen
tiam. Offeramus benignitatem, sobrietatem et mise
ricordiam. Haec snnt enim placita Deo dona, hæc
grata munera, qu;e illi quidem offeruntur, sed offe
rentibns prosunt : ntilla enim re ille, nullo munere
eget'; sed hoc illi munus optimum est ut causas ha
beat remunerandi. Nihil a nobis amplius exigit, nihil IB
amplius petit, nisi salutem nostram : omnia enim sibi
a nobis præstari putat, si ita nos egerimus ut nobis
ab illo cuncta præstentur. Sed ab illo hujus rei nobis
petenda est eflieacia, ut misericordia ejus nos præ
veniat, et misericordia ejus subsequatur nos om
nibus diebus vitæ nostræ, ut inhabitemus in domo
Domini in longitudinem dierum : quod ipse præ
stare dignetur qui vivit et regnat in sæcula sæcu
lorum. Amen.
IIOMILIA VIII.
1N HYPAPANTI SIVE ObLATIONE DOMINI IN TEM pi.o. .
Sanctam ac celeberrimam solemnitatem hodiernæ
celebritatis, fratres charissimi, qua quadragesimam
Dominicæ Nativitatis diem debitis veneramur officiis,
maxima ejusdem Domini salvatoris nostri, simul et
intemeratæ genitricis ejus humilitate dedicatam ,
sacra Evangelii lectio quæ modo legebatur designat;
exponens eos qui legi nil debebant, implendis se le
galibus per omnia subdidisse decretis : et ob id,
tempus purgationis secundum legem Moysi modo eos
observasse commemorat. Præcepit namque lex
(Levit. xii) ut mulier quæ suscepto semine peperis
set filium, immunda esset septem diebus, et in die
octavo circumcideret infantulum nomenque aptaret.
Deinde etiam aliis triginta tribus diebus ab ingressu
templi ac viri toro abstineret, donec quadragesimo
nativitatis die filium cum hostiis ad templum Domini
deferret. Primogenitum autem omnem masculini
sexus, sanctum Domino vocari, atque ideo munda
quæque offerri Deo, immunda autem mundis mutari
vel occidi ; et hominis primogenitum quinque siclis
argenti debere redimi, et reliqua quæ liber Leviticus
enumerat suflicienter. Cum enim dicat lex mulierem
quæ suscepto semine peperisset, immundam decerni,
et per longa tempora simul cum prole quam ge
nuisset, oblatis Deo victimis, debere mundari, pro
fecto patet quia illam quæ sine virilis susceptione
seminis virgo peperit, una cum filio qui natus est ei,
neque immundam describat, neque per hostias do
ceat esse mundandam. Sed, sicut Dominus ac sal
vator noster, qui legem divinitus dedit, apparens in
homine, fieri voluit sub lege, ut eos qui sub lege
erant redimeret, ut adoptionem filiorum recipe
£0
dendo humilitatis exemplo, legalibus subdi non refu
git institutis. Et ut darent, ii:quit, hostiam, secun
dum quod dictum est in lege Domini, par turturum,
aut duos pullos columbarum. IIostia hæc pauperum
erat, præcepitque Dominus in lege ut qui possent,
agnum pro filio vel filia, simul et turturem sive co
lumbam offerrent: qui vero hoc non possent, duo$
jam turtures vel duos pullos columbæ offerrent. Re
demptor itaque noster, per omnia nostræ salutis
memor, non solum homo fieri, cum Deus esset; sed
etiam, cum dives esset, pauper fieri voluit pro nolis,
ut nos paupertaté sua divites faceret, et humanitate
sua Deo filios adoptaret. Sed quia hodie adventus
Salvatoris cum genitrice sua ad templum solemnia
colimus, imitemur nos personas illas quæ obviam ei
illuc venerunt, sicut modo ex evangelio audivimus;
quod sanctus Simeon, a Spiritu sancto in templum
adductus, in ulnas suas puerum acceperit, et bene
dixerit Dominum ; et quia Anna religiosa femina
atque vidua, eadem hora superveniens confitebatur
Deo et loquebatur de eo omnibus qui exspectabant
redemptionem Israel. Weniamus et nos obviam Jesii,
et exsultantes suscipiamus eum ulnis bonorum ope
rum : et confiteamur nomini ejus magno, et enar
remus misericordiam ejus, et mirabilia ejtis quæ
fecit nobiscum omnibus qui exspectant redemptio
nem Jerusalem et consolationem Israel. Quam con
solationem Psalmista in Spiritu prævidens, ait: Læ
tificabis nos, Domine, in gaudio cum vultu tuo, dele
ctationes in dertera tua usque in finem. 0fferamus
illi simplicitatem mentis, quod significat columba ;
offeramus corporis castitatem, quod turtur figurat;
offeramus illi cum sobrietate conversationis com
punctionem cordis, quam significat cantus utrarum
que avium ; 'icit enim Scriptura: Sacrificium Deo
spiritus contribulatus : cor contritum et humiliatum
Deus non spernit (Psal. 1). Ista sunt dona, ista sunt
sacrificia, quibus Christus delectatur et gaudet. Ve
tera transierunt, ecce omnia facta sunt nova ; sicque
ipsi erimus hostia grata Deo, si præterita peccata
nostra fletibus et misericordiæ operibus abluamus;
et quod supernæ beatitudinis desiderio compuncti,
bene viventes, quotidie Deo in oratione dicamus:
Sitivit anima mea ad Deum vivum, quando veniam et
apparebo ante faciem Dei? (Psal. xli.) Quod deside
rium nostrum ad effectum perducat, qui propter nos
incarnatus est, et semetipsum tradidit ut redimeret
nos in sanguine suo, Christus salvator noster, qui
vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus
sancti, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA IX.
IN DOMINICA I QUADRAGESIMÆ.
De jejunio Domini et ratione quadragesimalis jejunii,
et castitate atque continenlia cum propriis uxoribus.
(Evang. Matth., cap. iv.)
Lectio sancti Evangelii quam modo audistis, fra
tres charissimi, hujus sacratissimæ observationis
revelat exordium ; cum Dominici nobis jejunii ex
 21 IIOMILLE DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. %*

ponit sacramentum. Narrat enim sanctus evange- A gesima vero non jejunare, peccatum cst. Alio fon;.
lista Matthæus quod Salvator noster post baptismum pore qui jejunat, accipiet indulgentiam : in Quadra.
suum et post descensionem Spiritus sancti super gesima quoque, qui potest, et non jejunat, sentiet
ipsum, ab eodem Spiritu ductus sit in desertum ut pœnam. Et ipse tamen qui jejunare non prævalet,
tentaretur a diabolo; et cum jejunasset quadraginta secretius sibi soli, aut si est alius infirmus cum ipso,
diebus et quadraginta noctibus, postea esuriit, eum sibi in domo sua præparet quod accipiat; et illos qui
que tentator adiens, tentaverit : sed veris seiitentiis jejunare prævalent, ad prandium non invitet, ne sil)i
divinæ legis victus, et Domini mandato repulsus, abs augeat etiam de alterius gula peccatum. Castitatem,
cesserit, et post discessum diaboli, angeli sancti fratres, cum propriis uxoribus tenete ; ecclesias
accedentes, Redemptori nostro, ut vero Domino et frequentate ; ad nocturnas vigilias maturius exsur
conditori, ministraverint. Nobis ergo in his omnibus gite ; ad sacra missarum solemnia, si possibile sii,
Itedemptor noster, fratres dilectissimi, exemplum quotidie convenite; orationi saepe incumbite; veniam
«fedit, quia nobis jejunavit, nobis contra tentatorem peccatorum vestrorum indesinenter petite; eleemo
conflixit, nobisque superavit. Victoria Christi gloria synarum largitate peccatorum flammas exstinguite ;
est nostra : sicque nos per abstinentiam carnem no per bona opera conditori vestro reconciliari studeto;
suram mortificantes, animas nostras debemus præ B pacem cum omnibus habete; quatenus sic sanctum
parare ad tentationem, et per orationem et Dei ver Pascha expectantes, gratiam in conspectu Rodom.
bum victoriam capientes, æternam cum sanctis an ptoris nostri invenire ya!eatis, qui cum Patre et
gelis in cœlo sperare beatitudinem. Sed quia diebus Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sa;
his lectio congruit : nam quadraginta dierum absti eula sæculorum. Amen.
nentiam nostri Redemptoris audivimus, qui quadra HI0MILIA X.
gesimae tempus inchoamus, discutiendum nobis est IN D0MINICA II QUADRAGESIMÆ.
cur hæc ipsa abstinentia per quadraginta dierum De pænitentia ex corde facienda et eleemosynarum
numerum custoditur. Moyses enim, ut legem acci largitate. (Evang. Matth. xv.)
peret secundo, die!)us quadraginta jejunavit (Exod. Quadragesimæ tempus modo colimus, sicut nostis,
xxiv); Elias in deserto quadraginta diebus abstinuit fratres eharissimi, quod ab ipsius Domini magisterio
(III Reg. xix). Ipse auctor hominum ad homines ordinatum, et ab apostolis atque apostolicis viris
veniens in quadraginta diebus nullum omnino cibum commendatum, catholica per totum orbem terrarum
sumpsit, nos quoque, in quantum possumus, annuo veneratur Ecclesia. Quod bene et apte juxta confi
tempore Quadragesimæ carnem nostram per absti nium Dominicæ passionis observari a patribus de
nentiam affligere conamur. Cur ergo in abstinentia C cretum est, ut, secundum Apostolum , passionibus
quadragenarium numerum custodimus, nisi quia Christi communicantes, ejus mereamur resurrectio
contra praecepta Domini, sive per corporis volupta nis fieri consortes. Quod tunc digne fit si, ex corde
tem, seu per affectus animi fecimus ? In hoc quippe pœnitentes, cunctas vitæ præteritæ maculas his
mortali corpore ex quatuor elementis, id est terra, sanctis diebus per jejunium et quotidianas preces et
aqua, igne et aere, subsistimus ; et quatuor affecti lacrymas studeamus abluere, sicut et nos docet Do
l)us animi, id est metu, cupiditate, tristitia et gau minus per prophetam dicens: Convertimini ad me,
dio afficimur. Præcepta autem Dominica per deca inquit, in toto corde vestro, in jejunio et fletu, et plan
logum sunt accepta : qui ergo per carnis desideria ctu : et scindite corda vestra et non vestimenta vestra,
atque affectus animi decalogi mandata contempsimus, et convertimini ad Dominum Deum vestrum, quia be
dignum est ut eamdem carnem per jejunium et pœ nignus et misericors est, patiens et multæ misericor
nitentiæ luctum quater decies affligamus. Quamvis diæ, et praestabilis super malitiam (Joel. ii). Et item :
de hoc Quadragesimæ tempore sit aliud adhuc quod Nolo, inquit, mortem peccatoris, sed ut convertatur et
possit intelligi : a præsenti etenim die usque ad pa vivat (Ezech. xxxiii). Sed forte aliquis in corde stio
schalis solemnitatis gaudia sex hebdomadæ veniunt, ita dicit : Wellem quidem jejunare, sed non po$
quarum videlicet dies quadraginta et duo fiunt, ex sum; vellem a carne el vino abstinere, sed nor,
quibus dum sex Dominici abstinentiæ subtrahuntur, permittit me infirmitas. Nam et in hoc do consi
mon plus jam in abstinentia quam triginta et sex dies lium : Ergo si non potes jejunare, eleemosynam
remanent. Dum vero per trecentos et sexaginta et tribue; et quanto infirmior es in uno, tanto largior
quinque dies annus ducitur, nos autem per triginta sis in altero. Bonum est jejunare, fratres, sed melius
et sex dies aflligimur, quasi anni nostri decimas Deo est eleemosynam dare. Si aliquis utrumque potest,
damus per temperantiam, justitiam, prudentiam et optimum est ; si vero non potest, melius est eleemo
fortitudinem. Et qui nobismetipsis in desideriis per synam dare, quia tale est jejunium sine eleemosyna
uotum annum viximus, auctori nostro in ejus decimis qualis sine oleo est lucerna. Nam sicut lucerna quæ
per al)stinentiam carnem nostram mortificemus. Nul sine oleo accenditur, fumare potest, lucem habere
Iusque in isto sacratissimo tempore, exceptis Doiui non potest, ita jejunium sine eleemosyna carnem
nicis diebus, prandere pr;esumat, nisi forte ille qtiem quidem cruciat, sed charitatis lumine animam non
infirmitas jejunare non permittit: quia aliis diebus illustrat; unde scriptum est : Date eleemosynam , et
jejui;are aut remedium est aut præmium, in Quadra ecce omnia munda sunt vobis (Luc. xi). Sed forte hax
23 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
audiens aliquis, apud se ita cogitat, dicens : Wellem A HOMILIA XI.
eleemosynam dare, sed non habeo omnino quod tri IN D0M1NICA III QUADRAGESIMAE.
buam. Illis ergo qui non habuerint unde tribuant, De assiduitate orationis, et quod ad ecclesiam conve
sufficit voluntas bona, secundum illud quod scriptum niendum, et quod non licet cuiquam venatum vel
aleas in sanctis diebus exercere.
est, Gloria in excelsis Deo, et in terra paae hominibus
bonæ voluntatis (Luc. ii). Sed quis est qui se excu Apostolus Petrus exhortatur nos, fratres charis
sare potest, cum etiam pro calice aquæ frigidæ mer simi, quod cauti simus ac solliciti erga salutem ani
cedem se Dominus promiserit redditurum esse? marum nostrarum, ne forte, per insidias hostis anti
(Matth. x.) Et quare frigidæ dixit, ne forte se posset qui circumventi, peccatorum laqueis irretiamur, et
aliquis pauper de lignorum penuria excusare, arit enormi scelerum catena constricti, æterno deputemur
certe dicere se vasculum ubi aquam calefaciat non interitui. Vigilate, inquit, et orate, ut non intretis in
habere. Denique et per prophetam ita Dominus hor tentationem, quia adversarius vester diabolus, tan
tatur, et eo modo admonet eleemosynam fieri, ut quam leo rugiens, circuit, quærens quem devoret : cui
prope nullus pauper sit qui se excusare valeat; sic resistite fortes in fide (I Petr. v). Et ideo omni tem
enim ait : Hwc est jejunium quod elegi, dicit Domi pore, maxime autem his sacratissimis diebus, ope
nus : Frange esurienti panem tuum, et egenos vagos B ram debemus impendere vigiliis et orationi, quate
que induc in domum tuam (Isa. lviii). Non dixit ut nus per gratiam Christi tentatoris versutissimi do
integrum panem daret, cum forte ille pauper alium los et nequitias possimus evadere et in Dei servitio
non haberet, sed frange, inquit; ae si diceret : Si sedulo permanere. Omni quidem tempore et die
tanta tibi paupertas est ut non habeas nisi unum noctuque, sine somno ac sine requie, diabolus et
panem, ex ipso quoque frange, et pauperibus tribue: angeli ejus circumeunt populum Christianum, et
Et egenos vagosque induc in domum tuam, quasi di quærunt quem venenatis artibus suis decipere pos
cat: Si te tam pauperem esse conquereris quod non sint : maxime autem tunc infesti sunt, cum vident
habeas unde pauperi cibum tribuas, saltem vel in servos Dei, Ecclesiam videlicet Christi, bellum con
uno angulo domus tuæ peregrino præpara lectulum. tra se disponere, et sub Christo rege totis viribus
Si videris, inquit, nudum, veste cooperi eum, non militare velle. Angustatur enim tunc hostis ille ne
dixit purpura, vel pretiosis vestibus, indue eum, sed quissimus, quando oves quondam suas recedere velle
cooperi eum, hoc est indumentis, qualibus habes, nu conspicit, fremit, irascitur, furit, et totis viribus ad
ditatem ejus tege. Et carnem tuam, inquit, ne despe versus eas commovetur, perire sibi existimans quid
aeeris, hoc est, omnem hominem qui naturæ tuæ par quid Christo salvatur. Quia ergo, fratres dilectissimi,
ticeps est. Quid nos ad hæc dicturi sumus, fratres; C ad Domini sacramentum percipiendum quadraginta
vel quam excusationem habere poterimus, qui am dierum jejunio præparamur, intenti simus ad orati0
plas et spatiosas domus habentes, vix aliquando di nem, ad sacras ecclesias conveniendum, ad offeren
gnamur excipere peregrinum : ignorantes, imo non dum ibi Domino preces et supplicationes devotas.
credentes, quod in omnibus peregrinis Christus sus Jejunemus tot diebus pro peccatis nostris, quot pro
cipitur, sicut ipse dixit : Hospes fui et suscepistis sceleribus nostris Dominus jejunavit. Illum post ha
me (Matth. xxv); et : Quamdiu fecistis uni ex mini ptismum tentavit diabolus; non sciebat Dei Filium
mis istis, mihi fecistis (Ibid.). Laboriosum et fastidio esse, et propterea tentare præsumebat : nos autem
sum nobis est in pauperibus recipere Christum in quia scit filios Dei fieri velle, propterea expugnare
patria nostra, timeo ne nobis ille iterum vicem red nititur, et quasi serpens lubricus, nostros invol
dat, et nos non recipiat in beatitudinem suam. Con vere pedes, ne ascendere valeamus ad cœlum. Si
temnimus illum in mundo, timeo ne nos ille iterum ergo Dominum tentare ausus est versipellis et ne
contemnat in coelo, secundum illud quod ipse dixit : quam, quanto magis nos decipere non timebit? Si
Esurivi et non dedistis mihi manducare, et hospes fui contra Filiuin Dei et figulum suum vas perditum re
et non suscepistis me; et : Quandiu non fecistis uni ea, pugnavit, quanto magis contra nos, qui puri homi
minimis istis, nec mihi fecistis, et quod tunc his ipse nes sumus, audebit irruere? Sed heu, proh dolor!
judex dicet, avertat, fratres, Deus hoc a nobis : Dis sunt aliqui tales qui in his sanctis diebus magis stu
cedite, inquit, a me, maledicti, in ignem æternum, dent terrenis negotiis aut vanis aleæ ludis, aut ve
qui paratus est diabolo et angelis ejus; quod nos evi natui, aut audiendis causis vacare, quam verbum
tare, et illud magis audire quod beatis et eleemo Dei audire aut orationi insistere. An putatis illum
synæ largitoribus ille dicturus est : Venite, benedicti jejunare, fratres, qui primo diluculo non ad eccle
Patris mei, percipite regnum, quod vobis paratum est siam vigilat, non beatorum martyrum loca sancta
ab origine mundi, ipse concedat, qui redemit nos in perquirit, sed surgens congregat servulos, disponit
sanguine suo, Christus, salvator et judex noster, qui retia, canes producit silvasque perlustrat, ac servu
vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu sancto los suos pertrahit secum, fortasse ad ecclesiam ma
Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen. gis festinantes, et voluptatibus suis peccata accu
mulat aliena, nesciens se reum futurum tam de suo
delicto quam de perditione servorum? Tota igitur
die venatibus immoratur, nunc clamorcm iminode
£5 HOMlLIAE Σ FESTIS PRAECIPUIS, ETC.
ratum efferens, nunc sileutium latenter indicens; A fans mundus est, quis se immunem a peccato aude
lætus si aliquid ceperit, iratus si id quod non habe bit asserere et pœnitentiæ remedia refutare : Et
bat amiserit; et tanto studio gerit quasi ideo indi
ctum jejunium fuerit ut venetur. Et sunt plerique
qui de venatibus redeuntes, magis canum quam ser
vorum curam gerunt, et faciunt eos juxta se recum
bere vel dormire, quotidianum illis cibum sui præ
sentia ministrantes, qui utrum servus ejus fame
moriatur ignorat; et quod est gravius, si diligenter
his præparatum non fuerit, pro cane servus puni
tur, vel etiam occiditur. Widentur enim in nonnullo
rum domibus nitidi et crassi canes discurrere, ho
mines autem pallentes et titubantes incedere. Isti
ergo quomodo aliquando pauperibus extraneis mise
rebuntur, qui minime propriis famulis miserentur?
Scire autem debemus, fratres, hoc acceptum esse
Deo jejunium, non solum ut abstinentia castigemus
corpora, sed etiam humilitate animas induamus. Si
mus ad servulos miles, blandi ad extraneos, miseri
cordes ad pauperes; surgentes primo diluculo ad ec
clesiam festinemus, referamus Deo gratias, peccato
rum veniam postulemus, rogantes præteritis delictis
indulgentiam, cautelam de futuris; tota die sit nobis
assidua vel oratio vel lectio : qui litteras nescit,
sanctum virum ac doctum perquirens, ejus confa
bulatione pascatur. Nullum actus sæculi a divina ser
vitute abstrahant vel impediant : non ludus tabulæ
mentem avocet; non voluptas canum sensus abdu
cat; non negotii compendium animam aviditate per
vertat. Quidquid enim in his vanitatibus, vel in aliis
ineptiis præter mandatum Dei feceris, quamvis ahs
tineas, non jejunas, quia voluptatem tuam exerces,
non Domini facis voluntatem. Hoc est enim salutare
jejunium, ut sicut abstinet corpus ab epulis, ita et
anima refrenetur a vitiis, ut jejunemus pariter a
cibis et peccato, ut labor noster per Dei gratiam
coronam nobis pariat sempiternam. Amen.
H0MILIA XII.
IN D0MINICA IV QuADRAGESIMÆ.
De misericordia et remissione debitorum in illis qui
contra nos delinquunt facienda. (Evang. Luc. vi.)
Legimus in Evangelio Salvatorem nostrum ita
praecepisse discipulis suis atque dixisse: Estote mise
ricordes, quia et Pater vester cælestis misericors est :
dimittite et dimittetur vobis; date et dabitur vobis. In
qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis. Hanc
licet sententiam Domini servare omni tempore ne
cesse sit, fratres charissimi, maxime tamen his die
bus, in quibus veniam peccatorum nostrorum pro
mereri et misericordiam Domini nobis conciliare stu
demus, cum ita quotidie Deo in oratione dicamus,
magisterio cœlesti imbuti : Dimitte nobis debita no
stra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris; ne
nos hac sententia magis accusare quam reconciliare
apud Dominum videamur, si contra mandata ejus
duros nos et immites adversus proximos nostros eri
gamus. Omnes enim agere debemus pœnitentiam, et
omnes indigemus indulgentia, quia omnes erravi
mus : nam si Scripturae testimonio nce unius diei in
26
beatus Joannes apostolus ait (I Joan. 1) : Si direri
mus quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus,
et veritas in nobis non est. Si confiteamur peccata no
stra, fidelis est et justus, ut remittat nobis peccata no
stra, et mundet nos ab omni iniquitate. Sed quod valde
dolendum est, nonnulli, peccata sua oblivioni tra
denles, et per jactantiam mundanam superbientes,
non solum se reos esse non cogitant, et se absolvere
a propriis delictis per misericordiam in alios factam
nequaquam curant : imo præceptorum divinorum
immemores, ita circa servos suos et subditos sibi
potestatem dominationis exercent, ut in his diebus
non dubitent flagellis eos cædere, pœnis afficere,
compedibus præpedire; si forte cum ad reficiendum
venitur, tardus minister fuerit, statim eum verberi
bus laniare, et prius satiare servuli sanguine appetit,
quam convivii voluptate. Horum quale jejunium est,
fratres, quod ideo jejunatum est, ut non Divinitatis
misericordiam provocarent, sed ut clamorem fami
liæ ingemiscentis effunderent. Quisquis autem cupit
de Deo misericordiam promereri, ipse debet prior
esse misericors; scriptum est enim : Judicium ei
sine misericordia, qui non facit misericordiam (Ja
cob. ii); et : Si non remiseritis hominibus peccata
eorum, nec Pater vester cælestis dimittet vobis peccata
vestra (Matth. vi). Ergo quam absurdum est quod
Christianus dominus Christiano in his diebus servo
non parcat, miniime respiciens quod si servus est ,
conditione, gratia tamen frater est; etenim similiter
Christum induit, iisdem participat sacramentis: eo
dem quo et tu utitur Deo Patre, cur te non utatur
fratre? Recogitate, fratres, originem vestram : omne
quidem humanum genus ex uno homine, id est Adam,
procreatum est et mortali, mortale genitum, et si
militer nascimur, similiter et morimur, similiter et
putrescimus; soli et nudi in hunc mundum intravi
mus, soli et nudi exibimus : solummodo hinc exeun
tes bona opera vel mala quæ hic gessimus nos pro
sequuntur, et unusquisque nostrum ante tribunal
Christi pro se redditurus est rationem. Et ideo, fra
tres, quicunque ex vobis aliis præsunt, per chari
tatem illis imperent; qui autem subditi sunt, in cha
ritate illis serviant qui sibi praesunt. Audiant quoque
non me, sed Apostolum sibi ita præcipientem
(Ephes. vi): Servi, inquit, obedite dominis carnalibus
cum tremore et timore, in simplicitate cordis restri,
sicut Christo. Non ad oculum servientes, quasi homi
nibus placentes, sed ut servi Christi, facientes volun
tatem Dei ex animo. Cum bona voluntate servientes,
sicut Domino, et non hominibus. Scientes quia unus
quisque quodcunque fecerit bonum, hoc recipiet a Deo,
sive servus, sive liber. His autem qui praesunt idem
apostolus ita dicit : Et, domini, eadem facite illis,
remittentes minas, scientes quia et illorum et vester
Dominus est in cælis, et personarum acceptio non est
apud Deum : sive serri, sive liberi, unum sumus in
Christo (Ibid.). Talibus enim dictis ex ApostoloChristi
97 E. RABANI MAURI ARCHlEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 23

admoniti fratres, studeamus inter nos charitatem at- A et terræ. In primis dicit Credo, quia Deus noster non
que unitatem spiritus in vinculo pacis custodire. jubet nos discutere divina judicia, sed credere : non
Nulli sit grave proximo in se delinquenti delicta parva rationem requirere, sed fidem simpliciter et immo
dimittere, qui maxima et enormia apud Deum cupit l)iliter exliibere. In Deum Patrem : non ergo ante
scelera dissolvere. Sicque jejunium nostrum et ora Deus esse coepit et postea Pater, sed sine ullo initio
tio atque eleemosyna Deo acceptabilis erit, si per et De* is semper et Pater est; quia ergo semper fuit
charitatem offertur, quia charitas operit multitudi Pater, semper habuit Filium, cui Pater est. Omnipo
nem peccatorum (I Petr. iv); et : Deus ipse charitas tentem vero dicit, quia omnia potest, cuique nihil
est, et qui manet in charitate in Deo manet, et Deus im impossibile est; qui coelum, terram, mare, homines
eo (I Joan. iv). Quam nos hic feliciter habere, et ad atque omnia quæ sunt, vivunt, sentiunt atque discer
aeternam beatitudinem per hanc venire ipse conce nunt, non aliquo operis actu, sed solo verbi creavit
('at, qui nos per ipsam redemit, Christus, Salvator imperio. Et in Jesum Christum, Filium ejus unicum,
noster, qui vivit et regnat Deus per omnia sæcula Dominum nostrum. Advertite quod quomodo in Pa
sæculorum. Amen. trem, sic et in Filium ejus unicum credendum sit; et
HOM£LIA XIII. quia cum Patre æqualis est Dominus majestate, tan
1N DOMINICA II QUADRAGESIMÆ. B tum ipsi, quantum et Patri, honoris, tantum debe
De fi.!ei catholicæ veritate et bonorum operum con mus et servitutis. Jesus salvator interpretatur, Chri
cordia.
stus vero a chrismate dicitur : quia sicut antiqui
Oportet utique, dilectissimi fratres, ut in hac sacra reges a sacerdotibus sacro oleo perfundebantur, sic
tissima observatione Quadragesimæ sicut corpus no Dominus noster Jesus Christus Spiritus sancti infu
strum mortificamus per jejunium, ita animas nostras sione repletus est. Qui conceptus est de Spiritu san
vivificemus per spiritale studium et illuminemus per cto, natus ex Maria virgine : non ergo ex virili se
Dei verbum,ut perinterioris hominis voluntatem, atque mine, sed Spiritus sancti opere, caro Christi in utero
exterioris conversationem, possimus in omnibus pla Virginis formata est; et ideo quæ salvatorem genuit,
cere creatori nostro. Sed ad hæc, ante omnia, necessa et virgo fuit in partu, et virgo permansit post par
ria nobis est fides recta, quia, secundum Apostolum, tum. Passus sub Pontio Pilato : iste Pilatus judex
impossibile est sine fide placere Deo (Hebr. xi). Et erat in illo tempore, ab imperatore positus in Judaea,
ideo quæso, fratres, ut nobis reserantibus expositio sub quo Dominus passus est, cujus mentio tantum
nem symboli, attentius audiatis, quia doctrina sym hic ad temporis significationem pertinet. ('rucifixus,
holi virtus est sacramenti, illuminatio animæ, pleni mortuus et sepultus : crucem illam in qua ille cruci
tudo credendi : quia quod in eo docetur ac discitur C fixus est corpore, nos per similitudinem gestamus in
et unitas est Trinitatis, et Trinitas distincta perso fronte, et per hanc defendimur ab hoste, et sicut in
nis, et excellentia Creatoris, et misericordia Redem veritate natus est Christus, ita et in veritate mor
ptoris : hoc nexus iiifidelitatis absolvitur, hoc vitæ tuus et sepultus est. Tertia die resurrerit a mortuis :
janua panditur, hoc gloria æterna præparatur; hoc, triduanæ sepulturæ mora evidenter ostendit quod
obsecro, fratres, memoriæ vestræ cito ac firmiter dum corpus in sepulcro jacuit, anima illa de infe
commendate : et si quos filios vel filias in baptis ris triumphavit. Ascendit ad cælos : ideo conditio
mate proximo habere desideratis, si intelligibilem nem naturæ nostræ, quam de homine malre natus
aetatem adhuc habent, fidem quam profiteri debent assumpsit, super cœlos in dextera Dei, hoc est in ho
ante baptismum eos scire faciatis; sin autem ætas nore Dei Patris, collocavit, ut pro nobis propitiator
illa ad hoc minus idonea est, vos quoque illam fidem existeret. Inde venturus judicare vivos et mortuos :
quam pro eis profiteri vultis, cum ad ætatem con in ipso corpore venturus est ad judicium in quo as
gruam pervenerint, cognoscite, ad insinuandum illis cendit in cœlum; Christianos judicabit et paganos,
vos debitores esse. Est autem symbolum tale, quod, justos et peccatores, fideles et impios. Crcdo in Spi
ab apostolis commendatum, sancta firmiter tenet Ec ritum sanctum : advertite quod sicut in Patrem, ita
clesia : Credo in Deum Patrem omnipotentem, creato et in Filium, et in Spiritum sanctum sit credendum;
rem cæli et terræ; et in Jesum Christum Filium ejus nam qui vel unam de Trinitate personam non credi
unicum, Dominum nostrum : qui conceptus est de Spi derit, in duabus illi credidisse non proderit. Sanctam
ritu sancto, natus ex Maria virgine, passus sub Pontio Ecclesiam catholicam : sciendum est quod Ecclesiam
Pilato, crucifixus, mortuus et sepultus : descendit ad credere, non tamen in Ecclesiam credere debeamus,
inferna; tertia die resurrexit a mortuis, ascendit ad quia Ecclesia non Deus, sed domus Dei est. Catholi
cælos, sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis : cam dicit, id est, toto orbe diffusam : quia diverso
inde renturus judicare vivos et mortuos. Credo in Spi rum hæreticorum Ecclesiæ ideo catholicæ non di
ritum sanctum, sanctam Ecclesiam catholicam, san cuntur, quia per loca atque per suas provincias
ctorum communionem, remissionem peccatorum, car continentur : hæc vero a solis ortu usque ad occa
nis resurrectionem, vitam æternam. Amen. Repetendus sum unius fidei splendore diffunditur. Sanctorum
•st vobis, dilectissimi, sermo symboli hujus, qualiter communionem, id est, illorum qui in hac fide defun
ea quæ dicimus veslris sensibus melius inseramus. cti sunt, societatem in coelis speramus. I{emissionem
tredo in Deum Patrem omnipotentem, crcatorem corii peccatorum, quæ nobis præstatur munere Re,lempto
-
99 HOMILI.E DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. 50
ris pleniter in baptismo per fidem, et ea quæ post A est in Hierusalem coelestem, possimus intrare. Quod
baptismum committimus per confessionem et veram autem illi qui præibant, et qui sequebantur, clama
pœnitentiam ac bona opera speramus dimitti. Car bant : Ilosanna filio David, significat illos sanctos
mis resurrectionem : carnem videlicet quam in hac qui ante adventum Domini in carne præcesserunt, et
vita sub mortali conditione portamus, resurrecturam eos qui post ascensionem ejus subsecuti sunt, con
esse immortalem ac rationem reddituram pro animæ corditer laudes ejus resonasse et majestatem illius
consortio credamus. Vitam æternam. Amen. Vitam prædicasse veraciter : quia quod prophetæ et pa
quoque æternam debetis credere in cœlis, fratres, triarchæ de eo prædixerunt futurum, hoc apostoli et
veraciter, quod significat Amen, vos percipere posse evangelistæ narrabant jam esse completum. H;ec igi
cum Christo et sanctis ejus, si hanc quam vobis ex tur considerantes, fratres charissimi, pei pendamus
posuimus fidem fideliter teneatis ac bonis actibus misericordiam conditoris nostri, qui prius nos bonos
conservetis : quam obsecro ut memoriæ bene com et immortales creavit, et post prævaricationem ac
mendetis ac digna conversatione probare et usque ad lapsum fragiles ac mortales factos, a potestate dia
finem vitae istius perducere contendatis, ut per hanc boli et peccatorum vinculis per Unigenitum suum li
æterna præmia consequi €risto donante mereamini. beravit. Ilumiliemus nos sub tanto sessore, quia ju
Amen. •* •* • • • * •
-

• • ••
- -
•
-

Bigwm ejus suave et onus ipsius leve est; studeamus,

- -
-
* • *
H0MILIA XIV.
1N d're ' p A r 1 ;, R U v.
(Erang. Afatf/;.•!.}
Hodiernæ celebritatis observatio quid nobis innuat,
non incongruum videtur, fratres charissimi, inter
hæc sacra missarum solemnia vobis breviter expo
nere, quia aliqui vestrum hujus festi rationem sciunt:
aliqui vero quod ritu cultus cum c:eteris foris geri
tur, intellectu cordis minime intus norunt. Narrat
quidem sanctum Evangelium quod Redemptor no
ster, appropinquante tempore suæ passionis, ante
sex dies Hierosolymam pergens, per discipulos suos
asellum sibi adduci jusserit, qui cum adductus es
set, apostoli super eum vestimenta sua imposuerint,
et Jesum desuper sedere fecerint : plurima autem
turba straverit vestimenta sua in via; alii vero ra
mos de arboribus cædentes, similiter viam sterne
rent, quatenus asinus ille sine offendiculo incederet.
Illi autem qui præibant, et qui sequebantur, clama
verunt dicentes : Hosanna filio David, benedictus qui
renit in nomine Domini reae Israel, Hosanna in ercel
sis. Et quod cum tali triumpho Dominus Jesus Hie
rosolymam ingressus sit : hæc quidem secundum
historiam ita facta, hodierno conventu, in memoriam
Redemptoris nostri celebravimus, opportunum æsti
mantes quid liæc spiraliter significent vobis intima
re. Asinus quippe hic super quem Dominus sedit,
gentilem populum significat unde nos sumus : quem
apostoli per prædicationem Evangelii, ab inimici vin
culis, id est diaboli, absolventes, ad Christum addu
xerunt; imponentesque super eum vestimenta sua,
id est, præceptis Dominicis et gratia spiritali nudi
tatem peccatorum ejus velantes, Dominum desuper
•• • •• .
•quantum possumus, ut eum portantes, peccatorum
offendicula caveamus. Habemus viam præparatam,
.;quia omnis Scriptura divinitus inspirata ac dictata
•doeet et iwstruit nos, qualiter recto cursu pergamus
ad patriam nostram, et bono studio, per fidem, spem
et charitatem, veniamus ad creatorem nostrum. Jam
approximat dies sanctus Paschæ : hæc hebdomada,
fratres, præ cæteris totius anni septimanis, mysteriis
cœlestibus plena est : hac hebdomada Salvator quo
tidie usque ad tempus passionis suæ in templo do
cuit; in hac quippe, id est, quinta feria hujus septi
manæ , in coena mystica, corporis et sanguinis sui
sacramenta suis discipulis ipse primum tradidit,
quando et eorum pedes lavit; in sexta feria quoque
crucis ac passionis suæ mysteria complevit; sabbato
vero in sepulcro requievit. Quicunque ergo in hac
Quadragesima usque modo bene laboravimus, usque
ad finem ejus in hoc perseverare studeamus. Quicum
que ergo hactenus desidiosi fuimus, saltem in istis
septem diebus cum jejuniis et eleemosynis largis,
cum vigiliis et oratione, cum lacrymis et compun
ctione cordis, misericordiam apud Redemptorem no
strum invenire satagamus : ut in sancto Pascha,
quando ad mensam sacram Domini accessuri su
mus, oculi ejus in nullo nostrum offendantur, ne
forte ei dicat : Amice, ad quid venisti : quomodo huc
intrasti non habens vestem nuptialem ? cujus iram nos
devitare, et gratiam ejus magis invenire, ipse conce
dat, qui nos redemit, Christus, Salvator noster : qui
cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus,
per omnia sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA XV.
iN c oE N A d o M i N i.

sedere, id est, habitare et imperare, fecerunt. Plurima (Evang. Joan. xiii.)

autem turba, quæ vestimenta sua sterncbat in via, mar
tyres significat, qui corpora sua pro Christo morti
tradiderunt, nobisque exemplum dederunt, qui ju
menta Domini sumus, ut pro Christi fide cuncta ad
versa patienter toleremus. Illi autem qui ramos de
arboribus fructiferis, id est, prophetis testimonia sa
cra sumentes, nobis quotidie viam sternunt, id est,
viam nostram ordinant quatenus sine offensa pecca
torum, sub sessore Domino, in sanctam civitatem, id
Non prætermittendum est, fratres charissimi ac
Dei filii nominati, quin aliquam allocutionis admoni
tionem de hoc sancto et pretioso die hodieruæ festi
vitatis vobis faciamus, quam cuncta Dei Ecclesia, per
totum mundum diffusa, celebrat et honorat : quia
sicut corpus sine quotidiano victu non potest vivere,
ita nec anima, quæ valde pretiosioris est conditionis,
sine Dei verbo. Nam sicut caro redit ad terram, de
qua sumpsit originem, ita anima ad cœlum, si sem
3! B. RABANI MAURI ARClIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 52.

per divino eloquio, quod ejus cibus est, pascatur ac A concessit, et quodcunque solveret in terris, fuisset
reficiatur, quia hoc omnem suavitatem superat mel solutum in cœlis. Tunc nimium sanctus Petrus expa
Jis, testante propheta David, qui ait : Quam dulcia vescit, quod Filius Dei, conditor sui et cunctarum
faucibus meis eloquia tua, Domine, super mel ori meo rerum, debuisset pedes sui servi lavare, et ait : Do
(Psal. cxviii). Unicuique ergo homini sit certum ac mine, tu nunquam mihi lavas pedes ? quia tu es Do
motum quia sicut natus est in hunc mundum, ita minus, et ego servus; tu Deus, ego homo; tu re
mundum reliquit, attestante evangelista Joanne de demptor, ego peccator. Respondit ei Jesus : Quod
Filio Dei in hiac evangelica lectione quam modo le ego facio , tu nescis modo, scies autem postea; quasi
gere audistis, sic dicens : Ante diem festum Paschæ, dixisset: Sic hujus facti mysterium necdum intelli
sciens Jesus quia venit hora ejus ut transeat ex hoc gis, sed postea intellecturus eris, quia si non lavero.
mundo ad Patrem. Dei Filius namque, de quo omnis tibi pedes, non habebis partem mecum. Iterum autem
honor ac potestas procedit, in multis rebus propter prohibuit dicens: non lavabis mihi unquam pedes; sed
nos delionestatus est, flagellis flagellatus, alapis per tertio, de sermone Domini territus, quia dixit : Si
cussus, in facie sputus, per manus vinctus, spineam non lavero tibi pedes, non habebis partem mecum,
portans coronam, venditus, et sic tandem per crucis subjunxit 3. Domine,.non {antum pedes, sed et manus.
passionem mortem suscipiens, et a morte resurgehs, 33 cqut;.si;nííari§ Grigo quod nullam tecum habeam
- - - - .• • - • • .- _ _ .- -

ascendit ad Patrem suum in coelum, unde desêéndit*; > communionem própter lavandos pedes, nunc pro eo
sic et nos ad nostrum Patrem, quod ipse Christus quod.aliquam. gommunionis. £u£ partem habeam,
est, transire debemus de hoc mundo, ijqiiiaïèia;.;iti!;in; tibi nego.&bluendam mgi corporis partem.
dimittere et justitiam facere; largire bona gémpórâiia* RespOiidit Jesus : Qui lotus est, non indiget nisi ut
propter æterna; linquere diabolum et ejus mala ope pedes lavet, sed est mundus totus. Significal)at autem
ra, et quæ Deo sunt placita agere et amare; Deum hoc: Quicunque ergo ad sacrum venerit baptismum,
ex toto corde et omni mente diligere; proximum no et in hoc mittitur in nomine Patris, et Filii, et Spi
strum, quod unusquisque Christianus est, sicut nos ritus sancti, statim totus est mundus, tam in anima
metipsos; mendacia vitare, superbiam, homicidia, quam in corpore : quia in baptismi lavacro peccata
fornicationes, furta et cætera quæ his sunt similia. hominum dimittuntur et delentur; nam antequam
Si hæc ergo agamus bona, et vitemus mala quæ dixi, baptizetur, filius diaboli, postea vero filius Dei nomi
imitamur et nos Dei Filium, similiter ascenderites ad natur. Hoc significavit Dominus cum dicit : Qui lo
Patrem nostrum qui in cœlis est, qui simul omnia tus est, non indiget, nisi ut pedes lavet, sed est mun
regit et habet. Sequitur : Cum dilexisset suos qui dus totus. Quia sicut pedes, qui terram calcant, sine
erant in mundo, in finem dilerit eos. In tantum quippe C aliqua sorde esse non possunt, sic nemo in hoc sæculo
Dominus dilexit suos qui erant in hoc mundo, ut se et in hac mortali carne potest sine peccato vivere,
ipsum etiam tradebat propter eos in mortem : quia D. Joanne apostolo attestante : Si dixerimus, inquit,
majorem dilectionem nemo habet, quam qui animam quia peccatum non habemus, nosipsos decipimus et
suam dat pro amicis suis (Joan. xv). Tunc cœna pa veritas in nobis non est (I Joan. 1). Homo vero cum
rata est, ut convenientes discipuli cum magistro, sta post baptismum per aliquod malum opus sordidatur,
tim diabolus misit in cor Judæ ut traderet suum ma iterum necesse est per eamdem gratiam divinæ bo
gistrum et Dominum nostrum Judæis : quia sicut nitatis emundari, id est, cum pecunia, eleemosyna,
malis et iniquis, ut Judas fuit, diabolus malas cogi oratione, flere pravum quod gessit, quærere bonum
tationes immittit, ita Spiritus sanctus bonis et justis quod peccando amisit. Spiritaliter autem Dominus
pias rectasque cogitationes innectit; sicut suis sem quotidie pedes nostros lavat, cum Deum Patrem in
per fecerat discipulis, mittens eos ad reges et præ terpellat pro nobis. Similiter nos ipsi quotidie pedes
sides, dixit : Dum steteritis ante eos, molite præmedi nostros lavare debemus, confitendo in corde peccata
tari quomodo aut quid loquamini, quia dabitur vobis nostra cum Oratione Dominica : Dimitte nobis debita
in illa hora quid loquamini (Luc. xxv). Traditor Dei nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
Judas et proditor ad convivium venit sine fide, quia D Tunc Dei Filius quando hæc omnia quæ vobis nume
si veraciter fidem habuisset, nunquam eum impiis ravi se humilians complevit, ait ad eos : Scitis quid
Judæis tradidisset. Sciens autem Jesus quia Deus Pa fecerim vobis : si ergo Dominus et magister lavi ve
ter omnia dedit ei in potestatem, et ipsum traditorem stros pedes, et vos debetis alter alterius lavare pedes,
suum, ac conscius quid facere pro amicis suis de ut quemadmodum ego feci vobis, ita et vos facia
buisset, et quia a Deo Patre in hunc mundum vene tis; quasi dixisset ita : Si ego Deus et Dominus di
rat, tamen in deitate illum non relinquens : et iterum misi vobis peccata vestra, tanto magis et vos debetis
ad eum reversurus, nunquam nos de sua gratia de alter alterius peccata dimittere. Quod autem dicit
serens; surgit a coena, et ponit vestimenta sua ; ac evangelista Dominum surrexisse a coena, hoc est,
statim cœpit lavare pedes discipulorum, implens of quando Dei Filius de cœlesti solio Patris descendit
ficium servi, quamvis creator omnium esset, cœle ad terram, nostram sibi carnem sumendo. In hoc sua
stium, terrestrium et infernorum. Sed tunc primum ponit vestimenta, quoniam se humiliavit et obediens
venit ad Petrum, quia summus et princeps erat apo Deo Patri erat usque ad mortem. Linteo se procin
stolorum ; et juste, qui claves regni cœlorum illi xit, quia formam servi suscepit. Misit aquam in pel
*5 lIOMILI.E DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. 3}

vim, quando sanguinem suum misit in terram, ut A mus, charissimi, quod dum sancti paschæ solemni
mundaret vestigia in se credentium, quæ terrenis tatem colimus, futuræ resurrectionis speciem in re
peccatis sordida fuere. Tune linteo pedes extersit, natis jam videmus. Hoc itaque admoneo, dilectis
quando cum propria corporis sui carne scelera pec simi fratres, ut quoties paschalis solemnitas venit,
catorum nostrorum propter nos moriendo purgavit. quicunque viri, quæcunque mulieres de sacro fonue
In hoc itaque pedes discipulorum lolos habebat, filios spiritaliter exceperunt, cognoscant se pro ipsis
quando per sui sanguinis effusionem purgationem fidejussores apud Deum exstitisse, et ideo semper
nostræ redemplionis implevit. Quod autem ait, acce illis sollicitudinem veræ charitatis impendant, admo
pit restimenta sua, hoc est, quod in die tertia de se neant et castigent, atque corripiant, ut castitatem
pulcro cum eodem corpore quo moriebatur in cruce, custodiant, virginitatem usque ad nuptias servent,
resurgens, iterum vestitus et immortalis factus. Quod a maledicto vel a perjurio linguam refrenent, cantica
autem evangelica lectio dicit, Jesum iterum recu turpia vel luxuriosa ex ore non proferant, non su
buisse, significat quia iterum ascendit in cœlum ad perbiant, non invideant, iracundiam vel odium in
Patrem suum unde descendit, sedens in dextera Dei, corde non teneant, auguria non observent, philacte
et in majestate paternæ divinitatis, unde iterum ven ria et characteres diabolicos nec sibi nec suis ali
turus est judicare vivos et mortuos. Ad hoc ventu- B quando suspendant, præcantatores velut ministros
rum judicium, ipsum Deum cum cæteris qui judicant diaboli fugiant, fidem catholicam teneant, ad eccle
orbem terræ in æquitate, nitem et pium invenire siam frequentius currant, contempta verbositate,
mereamini, ut cum eo regnare in æterna felicitate lectiones divinas attentius auribus audiant, pere
possilis in sæcula sæculorum. Amen. grinos excipiant, et secundum quod in Scripturis
i. H0MILIA XVI. constitutum est, hospitum pedes lavent, pacem et
1N SAbBAT0 SANCtO PASCiiAE. ipsi teneant, et discordes ad concordiam revocare
(Evang. Matth. xxviii.) contendant sacerdotibus et parentibus honorem et
Ecce, fratres charissimi, diu desiderata advenit amorem veræ charitatis impendant : hæc ergo om
solemnitas, in qua Salvator noster alligato principe nia, et his similia, filios et filias vestras admonere
tenebrarum, et confractis portis mortis, a!)lataque condecet, ut cum ipsis ad æternam beatitudinem
præda sanctarum animarum, de inferno triumphans, feliciter veniatis. Nemo se circumveniat, fratres cha
resurrexit in gloria. In hac quidem nocte, sicui rissimi, nullus homo sibi solummodo vivat, sed, sicut
modo ex Evangelica lectione audivimus, resurgente frequenter suggessi, quantoscunque aliquis per exem
I{edemptore nostro, terræmotus factus est magnus : plum sanctæ vitæ ædificaverit, cum tantis et pro
angelus autem Domini descendit de cælo, et accedens tantis mercedem beatæ relributionis accipiet; et
revolvit lapidem ab ostio monumenti, sedebatque super quantiscunque exemplum malæ conversationis,
eum, quem Judæi ob perfidiam maximam appositum etiamsi illi non eum sequantur, præbuerit, pro tan
signaverunt, et munierunt sepulcrum cum custodi tis se rationem noverit redditurum, quia occasionem
bus. Aspectus autem angeli erat sicut fulgur, et vesti eis dedit mortis et causam paravit perditionis. Et
menta sicut niae. Præ timore autem ejus exterriti sunt ideo sicut jam supra suggessi, neophytis nostris,
custodes, et facti sunt velut mortui. Mulieribus quo auxiliante Domino, exemplum bonæ conversationis,
que, quæ Salvatoris amore accensæ, ad sepúlcrum quantum possumus, debemus ostendere, ut non pro
veuerunt, idem angelus dixit : Nolite timere vos, scio illorum destructione poenam recipere, sed pro ædi
enim quod Jesum qui crucifixus est quæritis : non ficatione ad indslgentiam: deiictprum jiostrorum ,
est hic, surrerit sicut dixit; venite et videte locum ubi Domino præstante, merearaur.pervenir?,:et gaudia
positus erat Dominus : et cito euntes discite discipulis æterna possidoro, Amen. - - -- .
ejus quia surrerit, et ecce præcedet vos in Galilæam ; * *: HOMIIAA XViI:-. • .
ubi eum videbitis, ecce prædiaci vobis. Nobis enim et IN DIE DoMiNicA exscfae. • • . . . ;
pro nobis Christus nascitur, patitur, resurgit, ut nos D Pascha nostrum, dilectissimi, Christi est resurrc
in vita per ipsum renascamur : omnia enim per ctio : Pascha quippe transitus interpretatur, videli
ipsum in hac nocte restaurata sunt. In hac quippe cet de morte ad vitam, de passione ad gloriam, de
nocte, quasi primitiæ dormientium, Christus resur inferno ad paradisum. In eo quippe quod Christus
rexit; in hac nocte captivitas nostra solvitur, vita, mortuus est, mors nostra destructa est; et quod
in Adam amissa, restauratur; in hac nocte protopla ipse resurrexit, nobis resurgendi facultatem tribuit,
stus antiquus peregrinus rediit ad paradisi patriam, nosque transire fecit de infidelitate ad fidem catho
Christo cherubim movente : ab hac enim nocte Do licam, de idololalria ad unius Dei cultum, de peccato
minicæ resurrectionis paradisus patet, nulli claudi ad justitiam, de errore ad veritatem, de discordia ad
tur, nisi a seipso; nulli aperitur, nisi a Christo. Ad pacem, de servis inutilibus et diaboli servitio mansi
hoc enim hodie Dominus resurrexit, ut imaginem patis in numerum filiorum Dei, de exsilio ad patriam,
nobis futuræ resurrectionis ostenderet; et ideo hodie de pœna ad coronam. Et ideo, dilectissimi, pascha
vitali lavacro resurgens Dei populus, ad instar re Christi regnum est cœli, salus mundi, occasus in
surrectionis, Ecclesiam nostiam splendore nivei ferni, gloria supernorum, vita credentium, resurre
candoris illuminat. Gratias Deo nostro agere debe ctio mortuorum, testimonium miserationis diviuæ,
35 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. M00UNT. OPERUM PARS II. 56
pretium redemptionis humanæ, contritio mortis abo- A HOMILIA XVIII.
lita est [Dele abolita est]. Quæ festivitas, Dei sacrata IN OCTAVIS PASCHÆ , SivE IN CAETERIS DOMiNICIS
mysterio, virtutem Dominicæ resurrectionis per an DiEbuS pOSt PAschA.

gelos indicat, per populos manifestat, per corda cre Isti sunt dies, fratres charissimi, quos ob honorem
dentium bona multiplicat. llic est igitur dies ille Dominicæ resurrectionis per totum orbem terrarum
de quo Psalmista olim praecinebat, dicens : IIæc catholica veneratur Ecclesia, quia Salvator noster
dies quam fecit Dominus, ersultemus et lætemur in post resurrectionem suam, sicut beatus Lucas le
ea (Psal. cxvii). Celsior cunctis, lucidior universis, statur (Act. 1), per dies quadraginta suis discipulis in
in qua Dominus resurrexit : in qua novam sibi ple multis argumentis apparuit, et veritatem suæ resur
1 em, ut ibi videtis, regenerationis spiritu conquisi rectionis illis manifestavit; et ideo sanctorum pa
vit; in qua singulorum mentes gaudio et exsultatione trum traditione, debemus omnes dies istos festivos
perfudit. Ilic ergo dies resurrectionis Christi defun habere, et cum spiritali gaudio gloriam resurrectio
ctis vita, peccatoribus venia, sanctis est gloria. Quo nis Christi celebrare, neque jejuniorum rigorem in
modo ergo Maria virgo, mater 'Domini, inter omnes illis temere, licet sobrietas omni tempore tenenda sit.
mulieres principatum tenet, ita et in terris dies hæc Quadragesimae ergo tempus, quod ante pascha cum
omnium dierum caput est: et sicut Sancla sanctorum, jejuniis et afflictione carnis nostræ habuimus, præ
vel Cantica canticorum in Scripturis legimus, ita et sentis sæculi typum tenet, in quo per mortificationem
hauc solemnitatem solemnitatum merito dicimus.
corporis nostri passionibus Christi communicare de
lgneam illam rhomphæam et paradisi januam, quam bemus: istud vero tempus quod post pascha usque in
nullus potuit effringere, modo Christus cum latrone sanctam Pentecosten observamus, propter resurre
reseravit : porta paradisi, quæ nulli ante passionem ctionem Christi, futuræ vitæ imaginem praefert, in
Domini aperta est, ex eo tempore quo passus est quo laudes Deo cum magna lætitia decantamus;
Dominus usque ad præsentem diem et clausa et rese Alleluia enim, quod istis diebus in laudibus Dei san
rata est; clausa est peccatoribus et infredulis, rese cta frequentat Ecclesia, canticum coeleste est, sicut
rata est justis et credentibus : per hanc ingressus Joannes apostolus in Apocalypsi sua testatur (Apoc.
est Petrus, per hanc ingressus est Paulus, per hanc xix), et futuræ vitæ gloriam nobis praemonstrat,
omnes sancti martyres intraverunt, per hanc quotidie quando ad exemplum Redemptoris nostri, a mortuis
de toto mundo justorum animæ ingrediuntur. Duæ resurgentes in æterna beatitudine cum sanctis ange
enim port;e sunt, porta paradisi, et porta Ecclesiæ : lis sine cessatione laudes creatori nostro in æternum
per portam Ecclesiæ intravimus primitus, id est,
C cantabimus. Sed quia paschale tempus mo'o, fratres
per fidem et baptismum, quia quidem, si fideliter charissimi, celebramus,
sic exsultemus in spe ut
permanebimus bene operantes, post exitum vitæ
perveniamus ad rem : ut quod jam præcessit in
portam intrabimus paradisi. Ecclesia quoque sancta capite nostro,
ipsi quoque in die novissima percipere
sine dubio domus Dei est, et ita debemus vivere ne
mereamur : sicque corpori nostro relaxemus, ut pu
ejiciamur de domo illa, et ejecti foras a bestiis, id ritas mentis non obfuscetur
: sed potius abstinentes
est malignis spiritibus, devoremur, de quibus pro ab omni lusu, ebrietate, lascivia ac turpitudine,
pheta dicit (Psal. xxxvii): Ne tradas, Domine, bestiis demus operam sobriae remissioni ac sanctæ sinceri
animas confitentes tibi. Assidue ergo versemur in tati, ut quidquid modo corporali abstinentia non
illa, quæ omnium nostrum mater•est, il:est, Eccle acquirimus, mentium puritate et morum probitate
sia, quatenus.ad Patri5* £tétai, óúo§äpsa filios quaeramus. Audite me, fratres, omnes qui statis in
adopgQnì$ άνάt, ¥a»öifpervenire regnum. Ce Domino, apostolicis verbis vos alloquor : Ecce noae
lebrófit,& hâc 'sàcratissimam solentia e$i; a$sic processit, dies autem appropinquarit : Abjicite opera
ut apostolus.Paulus.nos dncui& áiííis: Ἀoh'iii'fer tenebrarum, et induite vos arma lucis, sicut in die
mewig •y£j;*&q? fij- ferntentò iìlitiae et nequitiæ honeste ambulemus; non in comessationibus et ebrie
(I.£w* \j: hôc e$t, non in amaritudine malitiæ hu
D tatibus, non in cubilibus et impudicitiis, non in con
manæ, sed in sinceritate divinæ sanctitatis, quæ est tentione et armulatione; sed induite vos Dominum
caslitas, humilitas, bonitas, misericordia, humani Jesum Christum, et carnis curam ne feceritis in con
tas, jusiiiia, lenitas, patientia, veritas, pax, heni cupiscentiis (Rom. xiii), ut et vitam æternam et sto
gnitas. Hæc est uiassa sanctitatis Christianæ quam lam immortalitatis induatis, ad quam percipiendam
humanæ malitiæ fermentum corrumpit, hoc est, li in baptismo regenerati estis : Quotquot enim in
bido, superbia, invidia, iniquitas, avaritia, intem Christo baptizati estis, Christum induistis (Gal. iii),
perantia, uendacium, discordia, odium, vana gloria, et ejus membra facti estis. Quia ergo membra Chri
crudelitas et injuslitia; quæ omnia corruptionis ge sti estis, admoneo vos ut attendatis *vobismetipsis,
mera aliena nobis efficiat, et sinceritatem veritatis ne forte illam dignitatem perlatis. Magna autem et
suae ipse in nobis custodiat, auctor et largitor om inæstimabilis dignitas est fieri filios Dei, fratres
nium bonorum et effector istius sacratissimæ festivi autem Christi : cavete autem ab hominibus (Matth.
talis, Jesus Christus, Salvator noster, qui vivit et x), non dico tamen a paganis, vel Judæis, vel hære
regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus sancti Deus, ticis, sed etiam a malis catholicis, qui confitentur ore
per omnia sæcula s;eculorum. Amen. Deum, factis autem negant (Tit. 1). Eligite vo!is iu
xT 1I0MILIÆ DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. 38

populo Dei quos imitemini, nam si turbam imitari A in fortitudine clamasse. Omne Ninivitarum regnum
volueritis, timeo quod a vero devietis. Inter paucos tunc interisset, nisi illud pœnitentia patrona servas
ergo angustam viam ambulantes eligite quos sequa set. Sed cur jejunabant infantes et jumenta, quorum
mini: quia arcta et angusta via est quæ ducit ad non arguuntur peccata ? Jejunabat parvulus ut eva
titam, et pauci intrant per eam : lata et spatiosa quae deret senior ; jejunabant innocentes, ut non peii
ducn ad mortem, et multi vadunt per illam (Matth. rent peccatores : omnes pariter abstinebant, ut
vm). A rapinis, a fraudibus, a perjuriis abstinete; peccata quæ ab aliquibus commissa fuerant, ab om
gurgites ebrietatum repellantur a vobis; fornicatio nibus solverentur. Ita et nos, fratres, cum consen
nes sic fugiue quomodo mortem, mortem non quæ tientibus animis et conspirati fide clamemus ad Do
animam solvit a corpore, sed ubi anima semper ar minum Deum nostrum : Adoremus et procidamus
delit cum corpore. Quid prodest, fratres, quod Sa ante Deum, plorcmus coram Domino qui fecit nos,
tanas levia dicit esse peccata, quæ Christus ostendit quia ipse est Dominus Deus noster (Psal. xciv), pa
gravia. Dicit enim diabolus, carnis peccata non sunt tiens et multum misericors. Precei;ur ilium cum la
magna; licitum est usque ad satietatem manducare crymis et gemitu, ut convertatur, et ignoscat, et
ac libere et cum muliere concumbere, et sic sedu revertatur a furore ir;e siiae, et non pereamiis. Igitur,
cit. Sic fecit contra primum hominem cui Deus i3 fratres, quod valde dolendum est, aliqui vestrum
dixerat : Qua die manducaveritis ex eo, morte m0 non solum in his sancis dicbus hæc non faciunt ,
riemini (Gen. 11); venit inimicus et ait: Non morte sed, quod pejus esl, præ cæteris diebus turpius vi
moriemini, sed aperientur oculi vestri, et eritis sicut vunt, sceleratius agunt. Nam cum isti dies adveniunt,
dii (Ibid.). Dimissa est minatio Dei, et audita est instruunt sibi convivia, præparant domos, ut luxu
promissio diaboli. Numquid profuit, quia dixit mu ria in eis diligentius exerceatur; et non in saccis
lier: Serpens decepit me; nunquid defendebat excu neque in lugubri habitu, sed compti et ornati in pu
satio, et non est secuta damnatio? Nolite recipere blicum viri feminæque procedunt, quasi dies sint
pollicitationem diaboli, qui vere inimicus est vester, lætitiæ et non magis pœnitentiæ. Cum autem sanctæ
sed audite imagis præceptum Christi qui vos rede cruces et sanctorum reliquiæ cum litaniis a clero
iuit, et sempiternum vobis dedit regnum. Sic per exportantur, ipsi non insistunt precibus, neque
agite dies istos lætitiæ, ut ad veram in coelis perve sequuntur vexillum sanctæ crucis cum laudibus,
nire possitis lætitiam, et sic Pascha istud transito sed super phaleratos resiliunt equos, discurrunt
rium moJo celebretis, qualiter cum Christo et san per campos, ora dissolvunt risu, alterutrumque se
ctis angelis ejus in æternum gaudeatis, præstante præcurrere gestiunt, in altum clamorem cum ca
ipso Redemptore noslro, qui cum Patre et Spiritu chinno extollunt, et non solum hæc faciendo ipsi
sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæcu inutiles fiunt, sed etiam alios ab intentione pre
lorum. Amen. cum impediunt : postquam autem domum veniunt,
HOMILIA XIX. convocant ad convivium hon pauperes, vel cæcos
1N LITANIIS.
aut debiles, secundum præceptum Domini (Luc.
0portet, fratres charissimi, ut conventus istius xiv), sed vicinos ac sodales suos qui sint ejusdem
causam non ignoretis, quo, secundum patrum præ voli atque ejusdem studii : vacant epulis student
cedentium constituta, omnes in unum viri et feminæ, que calicibus epolandis; acquirunt si possunt musico
pueri et senes, convenistis. Ad conciliandum ergo rum instrumenta, tympanum, citharam, tibiam et ly
nobis Dei misericordiam tempus est opportunum, ram. Inter quæ nimia pocula, cantant carmina dae
ut per jejunia et castigationem corporis, per preces monum arte confecta, sicque diem totum cum nocte
el compunctionem cordis remissionem peccatorum consumunt. Hæc ergo, fratres, quid sunt aliud nisi
nostrorum, et gratiam in conspectu ejus invenire antiqui hostis machinamenta ac dæmonum ludibria,se
fiereamur. Legimus enim in prophetis quia cum parari a Deo et conjungi diabolo, privari vita et con
Niuive civitati subversio divinitus immineret, et sumi morte, carere cœlo et retrudi in inferno? isti
juxta sententiam Domini (Jon. iii), destruendi illam D enim, secundum Apostolum, non serviunt Deo, sed suo
tempus ingrueret, consistentes in ea aliud non ha ventri; non Christo, sed Belial. Obsecro autem vos,fra
liuisse praesidium nisi ut, abjectis copiosis epulis, tres, ut talium mores et consortia devitetis et si eos a
jrjunia continuata susciperent, et divitiarum am talibus ineptiis abstrahere possitis, satagite ; sin au
lition 2 deposita, humilitatem se paupertatis indue tem, cavete ne cum talibus pereatis, dies enim modo
rett* scilicet, ut exinde remedium perciperent unde compunctionis et pœnitentiæ celebramus. Et licet
his perditio contingebat ; hoc est, ut iram Divinitatis, omni tempore , fratres charissimi, nobis oporteat
quam luxuriando provocaverant, abstinendo leni Dei misericordiam corpore contrito et corde com
rent, et offensam quam in eos superbia contraxerat, puncto requirere, et ab illo indulgentiam peccatorum
humilitas mitigaret. Dicitur enim in illa tribulatione fideliter postulare : nunc tamen propter imminen
ipse rex deposita imperiali purpura, regali ambitione tem peccatis nostris debitam et gravissimam sicci
submota, membra sua cilicio præcinxisse atque in tatem, infestationem paganorum, atque pestilentiam
sacco et cinere se diebus ac noctibus volutasse, ho cum mortalitate, ingenti rugitu vel gemitu, assiduis
miiies et jumenta pariter jejunasse, atque ad Deum orationibus et largioribus eleemosynis, debeumus
 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
39
Dei misericordiam implorare, ut ipse nobis et bene- A diantur, quia exercendæ linguæ potius, quam mun
dictionem aquarum cœlestium tribuat, pacem red
dere dignetur, peccatorum indulgentiam dare, et
prospera dignetur pro sua pietate concedere. In his
præcipue diebus, otiosis fabulis finem conemur im
ponere, et quantum vires suppetunt, orare studea
mus et psallere, sobrio viclu vivere; et si pacem
temporum desideramus accipere, non dissimulemus
pacem cum proximis custodire : contra nullum homi
nem desæviat ira nostra, et cito a nobis cessabit indi
gnatio divina, secundum illam promissionem Salva
toris. Si, inquit, dimiseritis peccata eorum, dimittet
et vobis Pater vester cælestis peccata vestra (Matth.
vi); nullus sibi ex industria aliquas occupationes
inquirat, per quas se de Ecclesiæ conventu subdu
cat; sine dubio peccatorum suorum vulnera diligit,
qui in istis diebus tribus jejunando, oranile et psal
lendo, medicamenta spiritalia non requirit. lsti
enim dies a sanctis patribus nostris veris tempore
ob hoc statuti sunt celebrandi, ut ante novarum fru
gum maturitatem, et ante omnem actum æstatis vel
autumni, præoccupemus faciem Domiui in confes
sione, et in psalmis jubilemus ei (Psal. xciv), ut mi
sericordia ejus subsequatur nos omnibus diebus vitæ
nostræ, qualeiius ipse det nobis salutem animarum
nostrarum, sanitatem corporum, fertifitatem agro
rum atque vinearum, securitatem hostium, et repel
lat insidias omnium inimicorum, atque per totum
animum quiete temporum et pace concessa, ia suo
sancto servitio nos custodire dignetur. Curramus
singuli, curramus omnes semitam mandatorum Do
mini, et in via peccatorum non stemus, contra dia
boli insidias armis nos spiritalibus muniamus, su
mamus scutum fidei, loricam justitiae et galeam sa
lutis, et gladium spiritus, quod est verbum Dei (Ephes.
vi). Oremus ut non intremus in tentationem, ne
circumveniamur a Satana, ne periclitetur vita no
stra, ne peccatis nostris exigentibus tradamur in
adversarii potestatem, et in carcerem mittamur, in
ignem videlicet æternum, in tenebras exteriores,
ubi erit fletus et stridor dentium : dolor sine fine,
et sempiternus interitus, qui praeparatus est diabolo
et angelis ejus (Matth. viii, xiii), quem nos vitare
et ad æternam beatitudinem cœlestemque gloriam
nos pervenire posse, ipse sua gratia præstare digne- D sic et nobis consentiat caro nostra, ne dum conten
tur, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat dunt caro et spiritus, praecepta Dei minus implere
Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
IIOMILIA XX.
1TEM 1N LITANIIS.
De Oratione Dominica (Evang. Luc. xi).
Modo, fratres charissimi, cum Evangelium logo
retur , audivimus Salvatorem nostrum dicentem
ac nobis præcipientem : Petite et dabitur robis,
quærite et invenietis, pulsate et aperietur vobis. Om
nis enim qui petit, accipit ; et qui quaerit, invenit ; et
pulsanti aperietur (Luc. xi). Et non solum nos petere
jussit, sed etiam alibi petere docuit : Orantes autem,
ait, nolite multum loqui, sicut ethnici faciunt (Matth.
vi); arbitrantur enim quod in multiloquio suo exau
40
dandoanimo dant operam. Scit enim, inquit, Pater ve
ster quid vobis necessarium sit, antequam petatis ab eo;
et de ipso scriptum est : Homo videt in facie, Deus
autem intuetur cor (I Reg. xvi); et item : Dominus no
vit cogitationes hominum, quæ vanæ sunt (Psal. xciii).
Deus ergo Dominus noster non verborum multiuu
dinem quærit, quasi ignarus nostræ voluntatis, cui
universa nota sunt antequam fiant , omnia enim
nuda et aperta sunt oculis ejus.(Hebr. iv), sed nostri
cordis internum ac purum quærit affectum : Sic, in
quit, orabitis : Pater noster, qui es in cælis; ac si
monendo dixisset nobis : Ad magnum genus perti
nere cœpistis, nolite inhærere terrenis, qui Patrem
invenistis in coelis : omnes enim docet fratres una
B nimes esse qui unum Patrem Deum volumus habere.
Sub isto Patre, fratres sunt, dominus et servus, im
perator et miles, dives et pauper. Omnes Christiani
fideles diversos habent patres in terra, alii nobiles,
alii ignobiles, unum vero Patrem invocant, qui est
in cœlis; et si ibi est Pater noster, ibi nobis præpa
ratur hæreditas : quia ergo audivimus a quo peta
mus, sciamus jam quid petamus, ne forte talem Pa
trem, male petendo, offendamus. Prima ergo petitio
est, sanctificetur nomen tuum : nomen Dei semper
sanctum est; quare ergo petimus ut sanctificetur,
misi ut nos per ipsum sanctificemur, et sanctificatio
Dei appareat et permaneat in nobis. Sequitur alia
petitio, adveniat regnum tuum : sive petamus, sive
C
non petamns, venturum est regnum Dei. Quare ergo
petimus, nisi ut veniat et nobis quod venturum est
omnibus sanctis ? ut et nos Deus in numero sancto
rum suorum habeat, quibus venturum est regnum
ejus. Dicimus tertia petitione, fiat voluntas tua sicut
in cælo et in terra : quid precamur hic aliud, nisi ut
quomodo sibi serviunt angeli in coelo, ita et nos illi
serviamus in terra; Angeli autem et ipsius sancti
obediunt illi, non illum offendunt, non irasci faciunt,
sed faciunt ejus jussa amando eum : hoc ergo ora
mus ut et nos præceptum Dei charitate faciamus.
Iterum, verba ista et aliter intelligi possunt, nam
coelum in nobis anima est, terra in nobis corpus
est. Quid est ergo, fiat voluntas tua sicut in caelo et
in terra ? nisi ut sicut nos audivimus præcepta Dei,
possimus. Istæ ergo tres petitiones pertinent ad vi
tam æternam, quia æterna in eis petimus : semper
enim et sine ullo fine debemus desiderare sanctifi
cari in nomine Domini, et regnum ejus fieri in no
bis, et voluntatem ejus impleri : cæteræ vero qua
tuor sequentes pertinent ad vitam præsentem. Se
quitur in Oratione Dominica, Panem nostrum quoti
dianum da nobis hodie : sive exhibitionem corpori
petimus necessariam a Deo Patre, in pane signifi
cantes quidquid nobis est necessarium; sive quoti
dianum panem intelligamus illum esse quem acce
pturi sumus de altari. Quid est enim quod oramus ut
.
det nobis eum, nisi ne mali aliquid admittamus unde
4l HOMILIÆ DE FESTIS PRÆCIPUIS, ETC. 43
a tali pane separemur. Et verbum Dei quod quotidie A illam proferamus, ac lonis operibus ipsam commen
prædicatur, panisest: non enim quia non est panis ven demus. Scit enim ille qui taliter jussit nos petere,
tris, ideo non est panis mentis : cum autem vita ista quid nobis utile est concedere : quia quæcunque po
transierit, nec panem illum quærimus quem quærit fa stulaverimus secundum voluntatem ejus, audit nos
mes, nec sacramentum altaris habemus accipere, quia ipse, videlicet mediator Dei et hominum, Jesus ('hri
ibi erimus cum Christo, cujuscorpus modo accipimusin stus Dominus noster, qui vivit et regnat cum Deo
sacramento. Nec verba ista a nobis tunc dici habent, Patre in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia sæ
quæ nunc dicimus vobis. Nec codex legendus est, cula sæculorum. Amen. .• -

quando ipsum videbimus,qui estVerbum Dei, per quem H0MILIA XXI.

facta sunt omnia,quo pascuntur angeli, quo illuminan IN ASCENSI0NE DOMiNi.

tur archangeli, quo sapientes fiunt omnes cœlorum (Evang. Marc. xvi )
virtutes, non quærentes verba locutionis infructuosæ, Sacratissimæ festivitatis, fralres charissimi, quam
sed bibentes unicum verbum, et inde impleti eru hodie celebramus, lectiones sacræ quæ inter bæc
ctant laudes, et non deficiunt in laudibus. Beati missarum solemnia recitatæ sunt, pandunt exor
enim, ait psalmus, qui habitant in domo tua, in sæ dium. Ante dies ergo quadraginta Dominico Pascli;e
cula sæculorum laudabunt te (Psal. lxxxin). Ergo resurrectionis Domini tempus celebravimus, hodio
in hac vita petimus quod sequitur : Dimitte nobis ejusdem Redemptoris nostri Ascensionis solemnia vo
debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus n0 meramur : quia Salvator noster post resurrectioneim
stris : in baptismo omnia debita, id est, pec suam, per dies quadraginta apparens discipulis suis,
cata omnia, prorsus dimittuntur nobis; sed quia veraciter se resurrexisse in multis argumentis mani
hic nemo potest vivere sine peccato, et si non ma festavit; novissime recumbentibus illis undecim ap
gno crimine, unde separentur ab illo pane, tunc paruit, et verba prædicationis ob confirmationem
nemo potest sine peccatis esse in hac terra, et non eorum jam ascensurus in coelum, impertivit, fideique
possumus accipere, nisi unum baptismum simul : magnitudinem ostendit, ac signa quæ per prædica
in oratione autem accipiemus unde quotidie lave tionem eorum credituros subsecuta erant, prædixit,
mur, ut nobis peccata nostra quotidie dimittantur. eisque benedicens, Spiritus sancti promisit adven
Sed hoc fit si faciamus quod sequitur, sicut et nos tum. Post hæc aulem, videntibus illis elevatus est, et
dimittimus debitoribus nostris. Itaque, fratres mei, nubes suscepit eum ab oculis eorum, assumptusque in
moneo vos, in Dei gratia filios meos, et sub illo Pa cælum, et sedet a deaetris Dei, in eadem humanitate
ire fratres meos, moneo vos ut quando vos aliquis venturus judicare in fine sæculorum vivos ac mor
offendit et peccat in vos, et venit, et confitetur, et C tuos, qua hodie ascendit, sicut et apostolis, in cœ
petit a vobis veniam, ut ignoscatis illi, et continuo lum euntem illum intuentibus, duo angeli prædixe
ex corde dimittatis, ne vobis a Deo veniam venien runt : Viri, inquit, Galilæi, quid statis aspicientes
tem prohibeatis : si enim non dimittetis vos, nec in cælum ? Hic Jesus qui assumptus est a vobis, sic
ille dimittet vobis. Ergo et hoc in ista vita petimus, veniet quemadmodum vidistis eum euntem in cælum.
quia hic possunt dimitti ubi possunt haberi peccata, Ecce, cum Dominum in cœlum ascendisse auditis,
in illa autem vita non dimittuntur, quia nec haben in cordibus vestris immensa lætitia exhilaramini,
tur. Deinde petimus dicentes, ne nos inducas in ten laudes debitas ore depromitis, gaudium vestrum
tationem : Deus enim non per seipsum inducit in etiam in vultu ostenditis, quia majestatem Christi
teuuationem, sed induci patitur eum quem suo auxi et gloriam regni coelestis mente recogitatis. Et re
lio destituerit, ac deseruerit, ordine occultissimo, at vera magna est et ineffabilis causa gaudendi, cum
meritis causisque sæpe manifestis. Aliud est autem audimus et corde credulo tractamus, quod in con
induci in tentationem, aliud est tentari : quia tentari, spectu sanctæ multitudinis, supra omnium creatu
probare est; unde scriptum est : Vasa figuli probat rarum coelestium dignitatem humani generis natura
formar, et homines justos tentatio tribulationis (Ecc!i. conscenderit, supergressa angelicos ordines, et
xxvii). lnduci autem in tentationem, est superari ultra cunctarum altitudinem potestatum elevata, ad
tentatione atque corrumpi. Sed libera nos a malo, Dei Patris provecta est consessum. Quia igitur Chri
hoc est ab omni peccato, sive etiam ab auctore pec sti ascensio nostra provectio est, et quo præcessit
cati, hoc est, diabolo, ne ille nos suis tentationibus gloria capitis eo spes tendit et corporis, dignis exsul
seducat atque decipiat. Orandum est enim nobis temus gaudiis, et pia gratiarum actione lætemur.
quandiu sumus in præsenti vita, ui non solum non Hodie enim non solum paradisi possessores firmati
inducamur in malum quo caremus, sed ab illo etiam sumus, sed eliam cœlorum in Christo superna pene
liberemur quo jam inducti sumus : quod cum factum trabimus, ampliora adepti per ineffabilem Christi
fuerit, niluil remanebit forinidolosum, quia tunc gratiam, quam per diaboli amiseramus invidiam.
gaudium nostrum erit plenum. Hanc ergo Orationem Nam quos virulentus inimicus primi habitaculi feli
Dominicam, fratres charissimi, quæ ab ipso auctore citate dejecit, eos sibi corporalus Dei Filius ad Pa
nostro et largitore omnium bonorum instituta esi, iris dexteram collocavit : ascendamus, dilectissimi,
in memoria omnes teneamus, et intellectu cordis cum Christo interim corde, cum fies ejus promis
eam habere festinemus; puro ore et pacifica mente sus advenerit, sequemur et corpore. Scire tamen de
PAtRoi.. CX. 2
%3 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPElttiM PARS II. 4^
4,emus, fratres, quia cum Christo non ascendit su- A ctione Domini, quo Spiritus paraclitus, ex Græco
perbia, non avaritia, non luxuria, non invidia; nul vocabulo, qui consolator interpretatur, secundum
Hum, vitium nostrum ascendit cum medico nostro. promissionem Christi super apostolos descendit ,
Ει ideo si post medicum nostrum desideramus ascen eorumque corda flamma charitatis suæ agcendit, et
dere, debemus vitia vel peccata deponere : hæc lumine totius scientiæ eos illustrans, inter angustias
enim, quasi quibusdam compedibus nos premunt, persequentium Judæorum constitutos cœlesti fecit
et peccatorum nos retibus ligare contendunt. Et ideo exuberare lætitia. In primis enim sciendum est quod
cum Dei adjutorio, secundum quod ait Psalmista : hæc solemnitas non evangelicis tantum consecrata
Disrumpamus vincula eorum (Psal. ii), ut securi charismatibus, verum etiam legalibus jam olim est
possimus dicere Domino: Disrupisti vincula mea: tibi præsignata mysteriis, ac Domino jubente, per omnes
sacrificabo hostiam laudis (Psal. cxv). Ascendentes annos sacris observata cæremoniis. Hodierna etenim
autem non extollamur, nec de nostris quasi de pro die, ut novimus, positis in cœnaculo discipulis, factus
priis meritis præsumamus. Sursum enim cor habere est repente de coelo sonus, et Spiritus sanctus in vi
debemus, sed ad Dominum : sursum enim cor, non sione ignis apparens, scientiam illis omnium lin
ad Dominum, erigere, superbia vocatur; sursum guarum tradidit (Act. ii). Facta autem hac voce, con
autem cor ad Dominum habere, refugium vocatur. B venere viri religiosi qui de diversis nationibus Hie
videte, fratres, maguum miraculum : altus est Deus: • rosolymam paschalis festivitatis gratia confluxerant,
erigis te, et fugit a te; humilias te, et descendit stupebantque mirantes, quoniam audiebat unusquis
ad ve. Quare hoc? Quia excelsus est, et humilia re que lingua sua illos loquentes magnalia Dei. Exponenti
spicit, et alta de longe cognoscit (Psal. cxxxvm); hu
bus autem discipulis quia Spiritus sanctus esset gratia
milia de proximo respicit, ut attollat; alta, id est quam cernebant, olim quidem voce prophetarum pro
superba, de longe cognoscit, ut deprimat. Resur missa, tunc autem Christi munere missa, crediderunt
rexit enim Christus ut spem nobis daret quia re ex eis tria millia virorum,et baptizati etiam ipsi donum
surget homo qui moritur, ne moriendo desperare sancti Spiritus acceperunt. Hæc est diei hujus annua
mus, et vitam nostram morte finitam putaremus, celebritas, hæc grati'e coelestis semper grata festivi
golliciti de salute animæ et requie post mortem. tas. Ob hujus memoriam fidelibus cordibus arctius
Ascendit ille in coelum videntibus apostolis, et se imprimendam, pulcherrimus sanctæ Ecclesiæ mos
det a dextris Dei, et securos nos fecit quod nos im inolevit, ut annis singulis in ea baptismatis mysteria
dextra sua collocaturus erit. Et ideo oportet nos inte celebrentur; ablutisque fonte salutari credentibus,
rim credere, ut poslea per fidem Deum mereamur supervenienti Spiritui sancto templum venerabile
aspicere. Mundemus per fidem oculum cordis nostri, C paretur : ac per hoc non solum veteris facti recor
quia sic solummodo Deum videre possumus, sicut datio, verum etiam in movos adoptionis filios novus
ipsa veritas dixit : Beati mundo corde, quoniam ipsi in ea Spiritus sancti celebratur adventus. Qualiter
Deum videbunt (Matth.v). Humiliemus nos sub potenti ergo huic nostræ festivitati legalis festi typus et
nanu Dei, ut nos exaltet in die visitationis (I Petr. v); figura concinnat, charitas vestra attendat : liberati
qui enim modo ascendit tranquillus et mansuetus, de Ægyptia servitute filii Israel, post immolationem
tunc veniet districtus et manifestus. Ignis in con agni paschalis, exierunt per desertum ut venirent
spectu ejus ardebit, et in circuitu ejus tempestas va ad terram repromissionis, perveneruntque ad mor
lida (Psal. xLix), et sedebit in sede majestatis suæ, tem Sinai; et descendens Dominus in igne super
et congregabuntur ante eum omnes gentes, ut reci
montem, comitante sonitu buccinæ, tonitruis ac ful
piat unusquisque prout gessit,sive bonum, sive ma
guribus, quinquagesimo die peracti Paschæ, legis
lum. Qui vero bene egerunt, ibunt in vitam æternam; decalogum eis aperta voce disposuit (E.rod. xx ) :
qui autem male, in ignem æternum (Joan. v). Ipse atque in memoriam datæ legis statuit eo die, per
ergo est nobis via, ipse est et patria : secundum annos singulos, sibi sacrificium novum de frugibus
hominem via, secundum Deum patria. Si fideliter
currimus, per ipsum imus; si in cursu perseverave- D ejusdem anni, panes videlicet primitiarum duos, ad
altare deferri. Sic quoque post immolationem veri
rimus, ad ipsum perveniemus. Quod ipse sua gratia Agni, hoc est Christi, quia pascha nostrum immolatus
nobis præstare dignetur, qui hodie super omnes cœ est Christus (I Cor. v), quinquagesimo æque die, hoc
los ascendit, et spem vitæ nobis æternæ dedit, Jesus est hodie, data est gratia Spiritus sancti discipulis,
Christus Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu in cœnaculo constitutis, hoc est in sublimitate coele
sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæcu stium præceptorum : quia apparente foris igne visi
iorum. Amen. bili, invisibiliter eorum pectora luce scientiæ irra
HOMILIA XXII. diavit, et inexstinguibili charitatis ardore succendit :
in DIE PENTECOSTES.
novumque statim sacrificium ipsi quoque apostoli,
Hodiernæ celebritatis gaudia, fratres charissimi, mox accepto dono Spiritus sancti, in duobus obtu
quanto plus capimus, tanto plus appetimus; et lerunt panibus, hoc est duobus populis, cum evan
quanto avidius ejus suavitatem bibimus, tanto arden gelizantes his qui convenerant, plurimos converte
tius ejus siti æstuamus. Pentecosten ergo hodie ce runt ad fidem, et hos de fonte baptismatis renatos
lebramus, hoc est quinquagesimum diem a resurre ac Spiritus gratia sanctificatos, vivas utique Novi
45 HOMILIÆ DE FESTIS PRÆCIPUIS, ETC.
Testamenti primitias, ad communionem Dominici A cum libamentis suis in odorem suavissimum Domino,
altaris obtulerunt. Nos ergo, fratres, hæc conside
rantes, atque pura mente ac simplici fide tractantes,
mundemus nos ab omni inquinamento carnis, ut
Spiritum sanctum promereri et accipere possimus.
Si ergo hunc mundum relinquamus, nos similem
paracletum sicut apostoli, id est Spiritum veritatis,
quem mittet nobis Pater, accipiemus, quoniam non
est personarum acceptio apud Deum Patrem, sed
promissa apostolorum nobis proficiunt, si opera et
desideria et actus gerimus, quod aposloli fecerunt.
Si vero legem Domini immaculatam, et convertentem
animas, implendo nuandata ejus, perficiamus, nos
metipsos hæredes Domini et collæredes Christi ad
hæreditatem sempiternam et ad, commorationem
angelorum cum gratia Christi committimus. Unde B sui oifert Deo. Vetus enim lex præcipit : Crescite et
obsecro vos, fratres charissimi, ut fide integra Pa
trem, et Filium, et Spiritum sanctum, unum Deum
iu Tri;uitate, et Trinitatem in unitate, credatis, ne
pedes vestrorum sensuum claudicent, aut oculi pra
vum videant, aut manus aridæ fiant. Omnis enim
qui fileim catholicam non bene sequitur, pedes de
liles ha!et, manuum ariditate siccatur. Id ergo
agite, dilectissimi, id elaborate, ne aliqua membro
rum vestrorum portio hac debilitate vitietur; ne aut
gula in vobis horreat, aut avaritia displiceat, aut
infidelitas langueat, ut emundati penitus ac purifi
cali, habitaculum Dei eflìciamini, et Spiritus sanctus
qui descendisse hodie in apostolos legitur, in vobis
esse semper dignetur, præstante Domino nostro Jesu
Christo, qui eumdem Spiritum sanctum et promisit, C. huinanitatem tradit, nec aliter coqui nisi per talem
regnans cum Patre in unitate ejusdem Spiritus sai
cti, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
H0MILIA XXIIl.
DE JEJUNio QUARTI MENSIS.
Post dies illos lætitiæ quibus Salvator nos:er post
resurrectionem suam cum discipulis suis corpora
liter in terra conversatus est, et post ascensionem
Domini et adventum Spiritus sancti quæ omnia
solemni celebratione venerari dignum erat, san
cti patres nostri ex auctoritate legis admoniti ,
et evangelica veritate instructi , constituerunt ,
fratres charissimi, jejunium celebrare, quo creatori
nostro munus devotionis nostræ in modum primitia
rum, quæ circa hoc tempus Domino secundum legem
deferebantur, offerimus. Præcepit ergo Dominus
Moysi, ita dicens: Loquere filiis Israel et dices ad
eos : Cum ingressi fueritis in terram quam ego dabo
tobis, et messueritis segetes terræ vestrae, feretis ma
nipulos spicarum primitias messis vestræ ad sacerdo
tem, qui levabit fasciculum coram Domino ut accepta
bilis sit pro vobis (Levit. xxiii); et paulo post, cum
de die expletionis hebdomadæ septimæ disputat :
Offeretis, inquit, sacrificium novum Domino ex omni
bus habitaculis vestris, panes primitiarum duos de
duabus decimis similæ fermentatæ, quos coquetis in
primitias Domini : offeretisque eum panibus agnos
immaculatos septem anniculos, et vitulum de ar
mento unum, et arietes duos, et erunt in holocaustum
- 46
etc. (Ibid.). Quæ omnia quoque spiritaliter modo
observare et fácere delemus in sancta Ecclesia,
manipulum primitiarum messis nostræ ad sacerdotema
nostrum offerimus, cum fidem Dominicæ passionis
ac resurrectionis, qui resurrexit primitiæ dormien
tium, ipso sacerdoti summo offerimus; quam ille
elevabit ut acceptabiiis sit coram Domino, quia ut
Joannes ait : Advocatum habemus apud Patrem, Je
sum Christum justum, qui apparet nunc vultui Dei
pro nobis, et ipse fit propitiatio pro peccatis nostris
(I Joan. 11). Sacrificium novum Domino offerimus
ex omnibus habitaculis nostris, cum unusquisque
nostrum propria voluntate, secundum evangelica
mandata Novi Testamenti, mortificationem corporis
multiplicamini, et replete terram (Gen. i); et item :
Si volueritis et audieritis me, bona terræ comedetis,
ait Dominus Deus (Isa. i); Novum autem Testamen
tum ita præcipit : Contendite per angustam portam
intrare (Luc. xiii); qui vult, inquit Dominus, post me
venire, abreget semetipsum et tollat crucem suam, et
sequatur me (Luc. ix); et Apostolus : Qui autem
sunt Christi, carnem suam crucifirerunt cum vitiis
et concupiscentiis (Gal. v). Panes primitiarum duos
Domino offerimus: cum Legem et Evangelium, quæ
vere sunt cibi animarum nostrarum, pro modulo
nostro, quantum possumus, adimplemus; qui panes
sunt ex duabus decimis similæ fermentatæ, ex do
ctrina videlicet quæ perfectaim Christi divinitatem et
doctrinam possunt. Olferimusque cum istis panibus
sepieim agnos immaculatos, cum innocentiam, quam
septiformis gralia Spiritus sancti in nobis efficit;
concorditer legi et Evangelio in Dei conspectu
exliibemus. Offerimus et vitulum de armento, cum
Christum ex patriarcharum origine secundum car
nem genitum, ac pro nobis crucifixum, confitemur.
Offerimus et duos arietes, cum excellentiora man
data, quæ sequi alias virtutes velut oves oportet,
adimplere studemus, ut est illud : Si vis perfectus
esse, vade, vende omnia quæ habes, et da pauperibus,
etc. (Matth. xix); et illud : Diligite inimicos vestros,
et benefacite his qui oderunt vos, et reliqua (Matth.
v). Horum ergo sacrificia et libatio, scientia videlicet
et operatio, odor suavitatis Domino, ut Apostolus
ait, Christi bonus odor sumus Deo. Hæc etiam oblatio
festo Pentecostes competit, quia consummationem:
totius perfectionis Spiritus paracliti grate tribuit.
Ideo, fratres, sancti patres nostri, expleta celeber
rima festivitate Pentecostes, hoc salubre jejunium
sanxerunt, ut per abstinentiam et supplicationes in
tentas Deo acceptabiles nos offeramus. Quidam vero,
ex evangelica auctoritate instructi, in hoc quod Sal
vator Pharisæis et discipulis Joannis interrogantibus
cur discipuli ejus non jejunarent, respondit, Non
possunt fitii sponsi lugere quamdiu cum illis est spon
sus : venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus,
et tunc jejunabunt (41atth. ix); inde instituerunt, ut
4:7 B. RABANI MAURI ARCHHEP. M0(;UNT. OPEßUM PARS II. 43

post ascensionem Domini, qui matris Eeclesiæ verus A oves ab hædis; oves ponet ad derteram, hacdo,
est spon8us, et post diem Pentecostes statim die al autem ad sinistram (Matth. xxv). Commemorat bona
tera jejunium incipientes, usque ad quadraginta dies opera illorum, increpat mala istorum, ne longum facia
iliud protendant. Hoc vero qui non voluerit, aut non mus sermonem, dicet eis qui ad dexteram ejus sunt :
potuerit per infirmitatem earnis facere, saltem istos, Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum quoa
sres dies continentiæ salutaris legitime exsolvat. vobis paratum est ab origine mundi; in hac quippe
Jejunium quidem quarti mensis est quod nobis prophe iuemoria æterna erit justus. Dicet et sinistris : Ite
farum leelio commendat, et nulli violare licet. Idcirco in ignem æternum qui paratus est diabolo et angelis
quarta, et sexta feria et sabbato in hac hebdomada ejus; ab hoc auditu malo non timebit; et hoc unde,
vobis jejunandum est, sicut sanctæ et apostolicæ nisi quia hic positus creatori suo bene tin;oratus
£cclesiæ Romanæ auctoritas ex antiquis temporibus antea obtemperavit. Non ignorare vos credo, fratres,
brdinahat. Nunc ergo venite, dilectissimi, obsecro, hujus sanctissimi viri probatissimum agonem ac
in sanctis diebus ad sacra missarum solemnia, fun celeberrimam victoriam, qui, secundnm Weritatis
gite ibi preces vestras cum lacrymis coram Domino, vocem beatitudinis octo præcepta sequens, beatitu
petentes ejus misericordiam ut qui vos in venera dinem veram consecutus est. Nam Dominus dicit in
vione Dominicæ resurrectionis ad tempus consolaba- B Evangelio : Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum
tur, in superna ejus visione in æternum consolare est regnum coelorum (Matth. v). Ecce, fratres, nun
dignetur. Peracto autem missæ officio, cum ad quid non iste sanctus pauper fuit spiritu, qui sponta
euenandum domi conveneritis, non obliviscamini neam paupertatem eligens, rebus propriis et patri
pauperum, sed portionem eorum eis detis, sicut sæpe monio, cognatis et parentibus derelictis, huic mundo
vos commonui, quia indignum est ut quando mise quasi mortuus perfecte renuntiavit : humiliter con
ricordiam Dei intentius expetitis, ipsiimmisericordes versans et nobiliter exsulans, et in peregrinatione
eontra proximos vestros inveniamini. Scriptum est solum Christum studuit lucrifacere, ut regnum cœ
enim : Date eleemosynam et ecce omnia munda sunt lorum cum eo perpetualiter potuisset habere. Beati
vo!)is (Luc. xi), quia, sicut aqua exstinguit ignem, ita mites, quoniam ipsi possidebunt terram; hic utique
vleemosyna erstinguit peccatum, charitas vero operit mitis erat, quia nulli nocuit, nulli calumniam fecit,
nmltitudinem peccatorum. (Eccl. iii). Cujus abundan imo ab aliis sibi facta patientissime toleravit : male
tiam vobis ipse tribuere (lignetnr, qui dilexit mos dicentibus sibi non remaledixit, sed magis bene
et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo ( I dixit, et pro persequentibus exoravit; ob hoc quoque
Petr. xv). Jesiis Christus Salvator noster, qui cumcum sanctis angelis terram viventium in æternum pos
Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per C sidebit. Beati qui lugent nunc, quoniam ipsi consola
»ius1ia sæcula s;vculorum. Amen. buntur; et hic cum pauperibus Christi magis elegit
IIOMILIA XXIV. tribulationem et pressuram in hoc mundo habere,
mN NA t A li SANc tu B0N1 facii MARtYR1S. quam cum divitii)us hujus sæculi falsa lætitia ad
Praesentis diei lætítiam, fratres charissimi, vobis tempus ridere, et postea in ætcrnum lugere. Nam
autlientibus, opportunum reor sermone placido cum cum ab apostolica se.!e episcopus cst ordinatus, et
dilectione vestra tractare, et memoriam beati ponti vice apostolica legatus Germani us ad Francorum
ficis et martyris Christi Bonifacii in mentem revo gentem est destinatus, illud Psalmographi in Se im
care, qualiter temporis vitæ cursum peragens, ad plevit testimonium, quod de pr;edicatoribus sancti
beatitudinem pervenisset perpetuam. Et dignum est Evangelii dictum est : Euntes ibant et flebant, mit
ut memoria de eo cogitet, quem memoria tenet tentes semina sua; remientes autem venient in exsul
æterna; nam in psalmo scriptum est : 1n memoria tatione, portantes manipulos suos (Psal. cxxv). Beati
arterna erit justus, ab auditione mala non timebit qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam ipsi satura
{Psal. cxi). Ilic ergo versus, fratres, bene tam buntur. Hoc illi desiderium semper fuit, hoc esuries
sancto viro convenit, qui non solum justitiam dili mentis, hoc sitis animæ ut justificationes mandato
gebat mente, quin etiam servabat in prædicatione et D rum Domiiii in se custodiret, et alios item facere
exercebat in opere : atque ob hoc anima justi hujus persuaderet, ut Domino cum Propheta posset dicere :
modo vivit in requie cum sanctis, remota et secreta Ego autem cum justitia apparebo in conspectu tuo: satia
ab omnibus pœnis ac tenebris impiorum. In fine bor dum manifestabitur gloria tua (Psal. xvi). Beati
autem sæculi recepto corpore, non mortali sed im nisericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur.
mortali, non animali sed spiritali (quia quod semi Et unde tantum laborem exsilii praedicator iste exi
natur in contumelia, resurget in gloria) æquabitur mius subiit, nisi quia misericordiæ visceribus instiga
angelis Dei, et in ipsa memoria æterna erit justus. tus, aliorum damna ut sua doluit, et ideo de multorum
Sed a quo auditu malo non timebit, et hoc audite, et correctione misericordiam sempiternam coram oculis
sic agite ut ab auditu malo non timeatis. Dicit Dei invenit. Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vi
enim Dominus noster Jesus Christus quia non potest debunt : mundus corde fuit, qui tantum lumen sa
falli qui neminem fallit. Cum venerit, inquit, filius pientiæ in mente habuit; unde alibi scriptum est :
hominis in gloria sua, congregabun:ur ante eum Anima justi sedes est sapientiar; qui autem sapien
omnes gentes, et separabit eos sicut pastor segregat tiam veram possidet, frustrari Dei conspectu nullate
 49 HOMILIÆ DE FESTIS PRAECIPUlS, ETC. 5{i

nus potest. Beati pacifici, quoniam ipsi fi!ii Dei voca A sed corona martyrii fit perpetua. Beati igitur marty
buntur : pacem iste martyr primitus in semetipso res sibi vixerunt, et mortui exemplum nobis reli
fecit, cum omnes motus carnis suæ spiritus imperio querunt, bene vivendo, conversationis, tolerando
suljugavit, et sic verbum reconciliationis aliis præ fortiter, passionis. Nam ideo Dominus per totur;
dicavit unde, et peccati regno destructo, multos mundum diversis pœnis pati martyres voluit, ut tam
filios per baptismum et prædicationem Evangelii quam idonei testes præsentia quadam fidei exemplo
Deo acquisivit. Beati qui persecutionem patiuntur <suæ confessionis arguerent, ut humana fragilitas, quæ
propter justitiam, quoniam ipsorum est regnum caelo prædicationi Dominicæ auditu longiori vix credit, vel
rum : persecutionem igitur propter justitiam non in præsentia testimonio martyrii crederet. Cuncti
solum a paganis, imo etiam ab hæreticis et schisma igitur martyres devotissime colendi sunt, sed specia
ticis, nec non et a falsis Christianis passus est, qui liter hi venerandi sunt a nobis quorum reliquias possi
eum validis insectabantur odiis, vituperationibus et demus. Illi enim nos orationibus adjuvant, isti etiam
conviciis laniabant, atque insidiis dispositis, interfi adjuvant passione: cum his autem nobis familiaritas
cere sæpissime cogitabant; sed Dominus illum pro quædam est, semper enim nobiscum sunt, hoc est et in
tegebat, ut Evangelii seninarium latius cresceret. corpore viventes custodiunt, et de corpore recedentes
Novissime vero, cum Frisonum genti verbum Dei B excipiunt: hic, ne peccatorum labes assumant mos,
prædicaret, cum palma martyrii ad Dominum migra ibi ne inferni horror invadat. Nam ideo a majori
vit. Ecce audistis, fratres charissimi, per singulas bus hoc provisum est ut sanctorum ossibus nostra eor
species beatitudinis qualiter iste sanctus antistes Dei pora sociemus, ut dum illos tartarus metuit, nos poena
et martyr proficiebat, et ad quam perfectionem per non tangat; dum illos Christus illuminat, a nobis
veniebat. lmitemur nos, qui alumni ejus sumus, pro tenebrarum caligo diffugiat. Cum sanctis ergo mar
modulo nostro, profectum ejus; sequamur monita tyribus quiescentes, evademus inferni tenebras, et si
illius, et sic, Deo opitulante, perveniemus ad præ non propriis meritis, attamen fidei veritate et con
mium ejus. Laudemus in Domino animam ipsius, sorlii sanctitate. Martyres enim inferni porta non
quia imodo cum sanctis angelis lætatur in conspectu possidet, quoniam eos paradisi regnum tenet. Nam
ejus. Honoremus etiam corpus illius, quia pretiosa videmus eos hic utique jam regnare ; cernimus eos
est in conspectu Domini mors sanctorum ejus (Psal. frequenter ab immundissimis dæmonibus obsessos
cxv). Commemoremus passionem ejus, et sic in loeo homines liberare; videmus et ab eis naluræ nostræ
reliquiarum illius celebremus gloriam triumphi ejus. infirmitatem relevari, hoc est cæcos illuminari, sur
Non enim aram constituimus tanquam Deo Bonifa dis auditum præberi, claudis gressum tribui, mutis
cio, sed vero Deo aram fecimus Bonifacium, quia C. loquelam, et debilibus sanitatem conferri. Hæc quo
sedes utique Dei est anima ipsius : ad cujus gau que et alia miracula per sauctos fieri omnibus notum
dium per orationem illius nos pervenire posse con est, et ideo, fratres, veneremur eos in hoc sæculo,
cedat, qui illum triumpharat, Jesus Christus Domi quos defensores habere cupimus in futuro : et sicut
mus noster, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spi cum eis ossibus parentum nostrorum jungimur, ita
ritu sancto Deus, per omnia sæcula sæculorum. et eis fidei imitatione jungamur. Diligamus quod illi
Amen. dilexerunt, et odiamus quod illi oderunt; quæramus
H0MILIA XXV. quod ipsi quæsierunt, et refugiamus quod ipsi refu
1N NATALI SANCTI ALBANI MARTYRIS gierunt. Dilexerunt quidem illi Deum ex toto corde,
Sancta solemnitas beatissimi Albani martyris, tota anima, tota virtute, et proximos suos tanquam
quæ nos, fratres charissimi, in nomine Domini con seipsos; ita et nos nihil amore Dei præponamus, et
gregavit, de meritis et gloria tanti martyris exigit proximos nostros in quocunque possimus adjuvemus.
aliquid dici, sed non potest aliquid digne dici : Illi oderunt vitia , et vitaverunt peccata, nos quoque
verumtamen et nos devotione magis quam facultate similiter detestemur vitia, et viternus peccata. Ipsi,
Iaudemus eum, imo Dominum laudemus in eo, Do refugientes luxum hujus vitæ, per fidem rectam ct
minum im illo, et illum in Domino. Quid enim esset D bona opera quæsierunt vitam æternam; nos quoque
sine Domino, vox martyrum de psalmo cum legere simili modo renuntiantes voluptatibus carnis, in
tur audita est : Aurilium nostrum in nomine Domini fide, quæ per dilectionem operatur, quæramus vitam
{Psal. cxxiii). Si auxilium omnium nostrum in no beatam et gaudia sine fine mansura. In nullo videli
mine Domini, quanto magis umartyrum : ubi major cet ab ipsis separari poterimus, si sociemus nos illis
pugna, ibi majus auxilium necessarium est. Facile tam religione quam corpore : quod per intercessio
est, fralres, martyrum solemnia celebrare, sed diffi nem et merita illius sancti martyris ad cujus sacras
eile est martyrum passiones imitari. Angustam et reliquias astamus, ipse no!)is præstare dignetur, qui
arctam Christianorum viam duæ res faciunt, con cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus,
temptus voluptatis et tolerantia passionis. Quisquis per omnia sæcula sæculorum. Amen.
igitur taliter confligit, sciat se cum toto mundo H0MILIA XXVI.
conftigere. Nam si hæc duo vincat, id est, quidquid IN NATALi SANCTI JOANNIS BAPTISTAE.

Lianditur et quidquid minatur, ita vincit mundum : Jam Domino propitiante, fratres charissimi, non
voluptas enim mundi falsa est et pene transitoria, parum desiderata advenit festivitas, et ideo quicua.
S1 B. RABANI MAURI AR€IIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
que bene devoti bonis operibus ad tantam celebrita- A et infidelitatis humore digesto, adveniente Christo,
tem se præparaverant, securius gaudeant; qui vero ab illo cœlesti lumine lætificari possenl potius quam
ad hoc faciendum magis adhuc segnes exstiterant,
misericordiam Dei saltem nunc cum lacrymis et ge
mitu intentius expetant, ut gaudio sanctorum per
fecto in æternum non careant. Natalem quoque san
cti Joannis Baptistæ hodie, fratres, celebramus, quod
pulli sanctorum unquam legimus fuisse concessum.
Solius enim Domini et beati Joannis dies malivitatis
in universo mundo celebratur et colitur, et merito :
quia utraque nativitas plena est mysterio. Joannem
sterilis peperit, Christum Wirgo concepit; iu Elisa
beth sterilitas vincitur, in beata Maria conceptionis
consuetudo mutatur; Elisabeth virum cognoscen'o
filium genuit, Maria angelo credidit et conrepit ho
minem; concepit Elisabelli hominem, sed solum ho-
minem, Maria vero Deum et homiuem. Magnus igi
¢ur Joannes, cujus magnitudini etiam Salvator testi
monium perhibet dicens : Non surrexit inter natos
mulierum major Joanne Baptista (Matth. xi). Præ
cellit enim cunctis et universis, antecedit prophetas,
supergreditur patriarchas, et quisquis de muliere
natus est, inferior est Joanne : qui autem de Virgine
natus est, major est illo; unde idem Joannes ait :
Qui post me venit, ante me factus est, cujus non sum
dignus solvere corrigiam calceamenti (Joan. 1); et :
De plenitudine ejus nos omnes accepimus, gratiam pro
gratia (Ibid.); quia se quisque et omnes homines se
cum agere cum gratia conspexit, ideo nullum quasi
non egentem ab hoc numero exclusit; ac si diceret:
Nos omnes prophetæ, patriarchæ, apostoli, quotquot
sancti eu ante incarnationem praemissi, vel ab Incar
nato missi, omnes nos de plenitudine ejus accepi
mus : nos vasa sumus, ille fons est; ille creator, nos
creatura; ille Deus, nos homines. Hoc ergo, fratres,
mysterium est in nativitate præcursoris Domini et
in nativitate Redemptoris nostri, quod in prophetæ
mativitate humilitas nostra designatur, in nativitate
quoque Domini exaltatio nostra. Joannes decre
scente die natus est, Christus vero crescente, quia
dignum fuit ut hominis fama minueretur et gloria
Dei exaltaretur. Hoc idem et Joannes sentiens, ait :
Me oportet minui, illum autem crescere (Joan. iii).
Quod etiam in passionibus amborum impletum est :
ut minueretur homo, caput Joannis abscinditur; ut
exaltaretur Deus, Christus in ligno suspenditur.
Quare autem beatum Joannem Dominus et Salvator
poster lucernam esse dixerit, et quare eum ante
pmitti voluerit, breviter charitati vestræ intimabo :
præmissus est enim Joannes velut vox ante verbum,
lucerna ante solem, præco ante judicem, servus ante
dominum, amicus ante sponsum. Et quia universum
paundum peccatorum tenebræ et nox infidelitatis
oppresserat, et solem justitiæ aspicere non valebant,
beatus Joannes quasi lucerna præmittitur, ut cordis
oculi, qui, lippitudine iniquitatis oppressi, magnum
et verum lumen videre non poterant, ad lumen lu
pernæ primum quasi tenuem splendorem videre con
guescerent, et paulatim peccatorum nubilo remoto,
.52
torqueri. Sicut enim lippieiues oculos ad videndum
provocas si exiguum splendorcm lucernæ ostenderis,
et amplius erucias si lumen magnum ingesseris, ita
Dominus et Salvator noster, qui est lumen verum,
nisi prius beatuin Joannem velut lucernam præmit
teret, claritatem ejus totus mundus sustinere non
posset. Ergo quia beatum præcursorem Domini lu
cernam esse cognovimus , qui veram lucem praecnr
rebat, et testimonium perhibuit de lumine, ut omnes
erederent per illum : curramus ad eum, audiamus
quid resonet. lpse quidem vox est, sicut dicit Isaias
propheta : Vox clamantis in deserto, Parate viam Do
mini, rectas facite semitas ejus. 0mnis vallis implebi
!B
tur et omnis mons et collis humiliabitur, et erunt
prava in directa, et aspera in vias planas, et videbit
omnis caro salutare Dei (Isa. xl). Præparemus quo
que et nos viam Domino venturo ad corda nostra,
tollamus offensiones peccatorum per confessionem et
pœnitentiam, rectas faciamus semitas conversationis
nostræ, quæ prius pravæ et tortuosæ erant; sterna
mus viam veræ fidei bonis operibus, depouatur su
perbia mundana, et elevetur pusillanimitas forni;!o
losa : sicque compositis, ordinatis, æquatis et coa
dunatis omnibus, videbimus salutare Dei sicuti est :
quia in pace factus est locus ejus, et habitatio ejus in
Sion (Psal. lxxv), cujus visione perpetua nos per
frui, præcursoris sui precibus exoratus, ipse conce
dat, qui ob hoc de cœlis descenderat, et de morte
triumphans, sursum ascenderat, Jesus Christus Sal
vator noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et
regnat Deus, per omnia sæculà sæculorum. Amen.
HOMILIA XXVII.
IN NATALi SANCtORUM APOStOlORUM PETRI ET PAUli.
Hodie, fratres charissimi , beatissimorum aposto
Jorum Petri et Pauli natalis dies est in toto orbe no
tissimus : in qua enim parte orbis latere potuit tanta
devotio, cum virtutibus testantibus ubique prædica
tur eorum gloriæ magnitudo? Si quidem cum de his
dicat David propheta : In omnem terram exivit sonus
eorum, et in fines orbis terræ verba eorum (Psal.
xviii). ln omnem terram mirabilium Petri virtus
annunliatur : et in fines orbis terræ Epistolæ Pauli
penetrarunt. Quis enim non audivit quod primum
beatus Petrus apostolus sedenti ad portam specio
sam templi claudo ex ventre matris suæ olim jam
debili pedum suorum restituerit firmitatem (Act. ui),
ut quod natura minus contulerat, apostolica gratia
repararet? Aut quis locus expers est Epistolarum
Pauli? ubi verba apostoli Pauli non leguntur? et quis
fidelium non ea litteris inscripsit, corde retinet, con
versatione custodit? qui Paulus a Domino vas ele
ctionis est nominatus : bonum vas, in quo pretiosi
mandaloruin Christi thesauri conluntur; bonum
utique vas, de cujus plenitudine substantia vitæ po
pulis semper erogatur, et plenum est. Ergo, fratres,
Dominus Christus merito hos duos aposlolos in cœtu
55 IIOMILIÆ DE FESTIS PRÆCIPUIS, ETC. 54

sanctorum suorum eminere fecit, quos suo judicio A nos habemus, quales duces religionis nostræ, quales
in tantam gloriam exaltavit. Nam Petro, sicut bono adjutores gaudii nostri. Et ideo quotiescunque san
dispensatori, clavem regii cœlestis dedit; Paulo, ctorum apostolorum sive martyrum Christi memo
uanquam idoneo doctori magisterium ecclesiasticæ riam celebramus, prætermissis omnibus saeculi acti
institutionis injunxit : scilicet ut quos iste erudierit bus, sine aliqua dilatione concurramus. Reddamus
ad salutem, ille suscipiat ad quietem ; ut quorum illis honorificentiam, qui nobis salutem pro effusione
corda Paulus patefaceret doctrina verborum, eorum sui sanguinis pepererunt, qui tanquam sacratam h6
animabus Petrus aperiat regna cœlorum. Itaque bea stiam pro nostra propitiatione se Domino obtulerunt,
tus Petrus et Paulus eminent inter universos ap0st0 præsertim cum dicat ad sanctos suos omnipotens
los, et peculiari quadam prærogativa præcellunt. Deus: Qui vos honorat, me honorat; et qui vos spernit,
Wer um inter ipsos quis cui præponatur incertum est. me spernit (Luc. x). Hoaoremus sanctos apostolos at
Puto enim illos æquales esse meritis, qui æquales que martyres Christi cultu celebri : honoremus laudi
sunt passione; et simili eos fidei devotione vixisse, bus, honoremus devotione, honoremus et imitatione;
quos simul videmus ad martyrii gloriam pervenisse. et sic per eorum orationem perveniemus ad gaudii
Non enim sine causa factum putemus quod una die, ipsorum perpetuam societatem; præstante hoc au
uno in loco, unius tyranni toleravere sententiam. B ctore et largitore omnium bonorum Domino, videli
Uno die passi sunt, ut ad Christum pariter perveni cet Jesu Christo, qui cum Patre vivit et regnat Deus
re.it; uno in loco, ne alteri Roma deesset; sub uno in unitate Spiritus sancti, per omnia sæcula sæculo
persecutore, ut æqualis crudelitas utrumque con rum. Amen.
stringeret : dies ergo pro merito, locus pro gloria, HOMILIA XXVIII.
persecutor decretus est pro virtute. Et in quo iN NAtALi SANCTAE MARIAe.

tandem loco martyrium pertulerunt? In urbe Ro Adest nobis, dilectissimi , optatus dies beatæ ac
mana, quæ principatum et caput obtinet natio venerabilis semper virginis Mariæ : ideo cum summa
num : scilicet ut ubi caput superstitionis erat , exsultatione gaudeat terra nostra tantæ virginis il
illic caput quiesceret sanctitatis ; et ubi gentilium lustrata nativitate, el per cujus partum mutatur na
principes habitarent, illic Ecclesiarum principes tura plastorum, qua deletur et culpa : præcisa [præ
morarenliir. Cujus autem meriti sint beatissimi Pe cisum] est namque in ea illud divinae infelicitatis
trus et Paulus, hinc possumus inlelligere quod elogium quod dicit : In tristitia paries filios, quia
l}ominus 0rientis regionem propria illustraverit ista in lætitia Dominum parturivit. Eva enim luxit,
p assione ; Occidentis, ne quid minus esset, vice isla exsultavit; Eva lacrymas, Maria gaudium in
s ii, ap:)stolorum sanguine illuminare dignauus est; C ventre portavit; quia illa peccatorem, ista edidil in
et licet illius passio nobis sufliciat ad salutem, nocentem, virgoque genuit et virgo permansit post
tamen et amboruin martyrium nobis contulit ad partum : utrumque miraculum , fratres, quod sine
exemplum. Hodierna die igitur leati apostoli san corruptione gravida, et in partu virgo est puerpera.
guinem profuderunt; sed videamus causam cur ista Ave, inquiu angelus ad eam, gratia plena , Dominus
perpessi sunt, scilicet quod inter cætera mirabilia, tecum; teeum Dominus in corde, tecum in ventre,
etiam magum illum Simonem orationibus suis de tecum in utero, tecum in auxilio. Gratulare, beata
aeris vacuo præcipiti ruina prostraverint. Cum virgo, Christus rex e cœlo suo, in utero tuo; et ideo
enim idem Simon se Christum diceret, et tan benedicta eris tu inter mulieres, quæ vitam et viris
quam filium ad patrem assereret volando se posse ac mulieribus peperisti. Mater generis nostri poenam
conscendere, atque elatus subito magicis artibus vo intulit mundo, genitrix Domini nostri salutem attulit
lare cœpisset, tunc Petrus fixis genibus precatus sæculo : percussit illa, ista vivificavit; propter
est Dominum, et precatione sancta vicit magica:m inobedientiam enim obedientia commutatur. Læta
lenitatem : prius etiam ascendit ad Deum oratio igitur Maria gestat infantem, exsultans amplexatur
quam volatus, et ante pervenit justa petitio quam filium, portat a quo portabatur, Audite igitur vocem
iniqua præsumptio; ante, inquam, Petrus, in terris verborum illius qua dixit : Magnificat anima mea
positus, obtinuit quod petebat,quam Simon perveniret Dominum, et ersultavit spiritus meus in Deo salutari
ad cœlestia quo tendebat : altius ascendit humilitas meo : quia respexit humilitatem ancillæ suæ; ecce
quam superbia; validius intima cœlorum penetravit enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes,
charitas quam præsumptuosa iniquitas. Deinde ipsa quia fecit mihi magna qui potens est (Luc. 1). Deni
passio, licet diversa in singulis fuerit, tamen pari que post illud benedlcibile præsagium, dum tacita
referta est gratiæ sanctitate. Nam Petrus crucis secum Wirgo mentis alternatione confligit, qualis
sicut Salvator exitium tulit, et Dominicæ devotio esset ista salutatio, nuntius interim coelestis exse
nis similitudine, nec morte deceptus est, scilicet ut quitur : Ne timeas, Maria, invenisti enim gratiam
quem imitabatur fide, imitaretur et passione. Paulus apud Deum : ecce concipies et paries filium, et voca
vero capite cæsus est, quia gentibus caput fidei esse bis nomen ejus Jesum ; at illa : Quomodo, inquit,
probabatur, et ut ostenderet fidelibus per truncatio fiet istud, quoniam virum non cognosco ? et angelus
nem capitis caput verum , quod est Christus, non ad eam : Spiritus sanctus, ait, superveniet in te, et
posse ullo modo divelli. Ecce, fratres, quantos patro virtus Altissimi obumbrabit tibi ; ideoque quod nasce
§3 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 56

tur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei. Nec mora, A Laudent eam angeli, prædicent archangeli, omnes
revertitur nuntius, et virginalem thalamum ingredi coelorum virtutes et omnes sanctorum coetus in
tur Christus. Gaudeamus ergo et nos, fratres, in die laudibus ejus exsultent; attamen adhuc mihi vide
tantæ Virginis, quæ meruit, sola omnium femina tur excellere dignitas honorificentiæ ejus. Sed haec
rum, regem, quem cœli, terra, mare, capere non perpendentes, fratres, non desperemus nec refugia
possunt, in suam virginalem castis et sanctis visce mus, imo magis in laudem ejus pro modulo nostro
ribus concipere vulvam, ut ipsa pia interventrix pro excitemur, et in prædicatione ejus exsultemus; quia
nobis consistat ad filium , qui eam transvexit cum quod minus est in possibilitate nostra, implebit bo
omni gloria ad cœli palatium, et nuuc vivit et regnat nitas sua. Mundemus conscientiam nostram ab ope
cum eo in sæcula sæculorum. Amen. ribus mortuis, et præparemus nos ad confessionem
HOMILlA XXIX. tanti nominis. Omnis persona et omnis ætas ad tan
IN ASSUMPTIONE SANCTÆ MARIÆ VIRGINIS. tam festivitatem celebrandam bonis moribus ornare
Cum omnium sanctarum virginum festivitates, se studeat, et in quo vocatus est, in eo permanere
quæ castitatem mentis et corporis usque ad finem decertet. Quicunque ergo viri sive feminæ virgini
vitæ servaverunt, et per Dei misericordiam de hoc tatis propositum tenent, in eo perseverare satagant,
sæculo nequam triumpharunt, dignæ sint laudibus, B ut sint sanctæ et corpore et spiritu : sint disciplinæ
perpendite, fratres, quanta veneratione digna sit so Dei memores, justitiam cum religione teneant, sint
lemnitas illa, qua Wirgo virginum ex hac temporali stabiles in fide, humiles in timore, ad omnem to
vita æternam migravit ad requiem : cum non so lerantiam fortes, ad sustinendam injuriam mites, ad
lum credimus illam nobiscum esse memorabi faciendam misericordiam faciles, fraterna pace una
lem, sed etiam cum ipsis sanctis spiritibus angelicis nimes atque concordes, et ad omne bonum prom
fieri valde honorabilem, qui celebri inde exsultant ptissimi; qui autem connubio sunt dediti, virginita
gaudio, cum matrem Domini atque conditoris summi tem tamen in fide recta habeant, in qua universa
aeterna beatitudine secum perfrui conspiciunt ; ma Ecclesia, sponsa Dei dicitur. Quod tamen Ecclesia
trem videlicel illam quæ sobolem in utero concepit, catholica, quæ constat ex virginibus et pueris, ex
et casta est ; filium genuit, et virgo est; mater im maritatis feminis et uxoratis viris, uno nomine
pmaculata, mater incorrupta, mater intacta, maler virgo est appellata, audi Apostolum dicentem : De
unigeniti Domini et regis omnium, plasmatoris et sponsavi, inquit, vos uni viro virginem castam erhi
creatoris cunctorum; illius qui in excelsis sine bere Christo (II Cor. xi). Pudicitiam conjugalem
matre, et in terra est sine Patre; ipsius qui in servent, ab illicitis abstineant, bona opera faciami,
cœlis secundum deitatem in sinu est patris, et C hospitalitatem diligant, et eleemosynas facere non
in terris secundum corporis susceptionem in sinu segnes fiant. Qui divites in hoc mundo fieri videan
erat matris. Hujus itaque Unigeniti Dei dicitur tur, non superbe sapiant, nec sperent in incerto di
hæc mater Wirgo Maria, digna digni, immaculata vitiarum, sed in Deo vivo, qui præstat omnibus
sancti , una unius, unica unici : nec enim abundanter. Discant bene agere, divites fieri in ope
alter unigenitus Deus super terram venit, aut ribus bonis, facile tribuere communicare cum pro
alia virgo unigenitum genuit. Unde et magnitudinem ximis, thesaurizent sibi fundameatum bonum, ut ap
ejus admirantes tacitis vocibus cordis, taliter, fra prehendant vitam æternam. Qui autem pauperes
tres charissimi, exclamemus in laudem, atque dica sunt, fide non deficiant, sed magis virtutibus di
pmus : 0 vere beata virgo Maria, agnosce gloriam vites fieri studeant, quod scriptum est : Pauperes
tuam, illam videlicet gloriam quam tibi angelus nun elegit Deus in hoc mundo, divites in fide, et hæredes
viavit, vel Joannes per os Elisabeth, nondum matris regni, quod repromisit Deus diligentibus se (Jac. ii),
adhuc de secreto uteri [egressus] prophetavit : Be et Propheta dicit : Junior fui et senui, et non vidi
medicta itaque tu inter mulieres, et benedictus fructus justum derelictum, nec semen ejus egens pane (Psal.
ventris tui. Tu quoque promissum universo mundo xxxvi). Sive ergo nobiles sint, sive ignobiles, sive
D servi, sive liberi, sive viri, sive feminæ, sive senes,
per tanta retro saecula suscipere meruisti adventum;
habitaculum immensæ majestatis effecta es : spem sive juvenes, omnes pariter audiamus Apostolum
terrarum, decus sæculorum, commune omnium gau dicentem : State in fide, viriliter agite et conforta
dium peculiari munere novem mensibus sola possedi mini; omnia vestra cum charitate fiant (I Cor. xvi).
sti. Initiator omnium rerum abs te initiatus est, et Et si taliter nos facientes sancta Dei genitrix suæ
profundendum pro mundi vita sanguinem de corpore conspexerit adesse festivitati, facile nobis impetra
iuo accepit; uno partu tuo universorum nata est bit et in præsenti opportunum solatium, et in futuro
vita sæculorum : angelorum Patrem meruisti vocare - vitam æternam, præstante Domino nostro Jesu
filium tuum. Ecce exaltata es super choros angelo Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate
rum, juxta regem filium, felix mater, regina regna Spiritus sancti Deus, per omnia sæcula sæculorum,
bis in æternum. Et cui præstitisti uteri tui hospi Amen. -

HOMILIA XXX.
tium, ipse tibi dedit regna cœlorum. Sed hæc di
cendo, fratres, minus mihi videtur omnis laus esse DE JEJUNIO MENSIS SEPTIMI.

g!oriæ ejus, et succumbere omnis oratio honori ejus. Mensis septimi secundum divinæ legis sanctiom'm
57
HOMILIÆ DE FESTIS PRAECIPUIS, ETC. 5S

fratres charissimi, nunc instat celebritas, quam diem A Quod autem de tabernaculorum festivitate supra
expiationum et solemnitatem tabernacuiorum vete commemoravimus, hoc significat quod nos qui ab
res celebrabant, nos utique commonentes ut inlelli intelligibili Ægypto, hoc est infidelitatis tenebris,
gamus nos in præsentis vitæ peregrinatione, ab om et a spiritalis Pharaonis servitute, qui secundum
ni labe peccatorum per sanguinem mediatoris no corruptionem laterum præsentis sæculi est, liberati
stri expiatos, futuram in coelis quærere debere pa sumus, omne tempus istius vitæ, quod septenario
triam : non enim habemus hic manentem civitatem, dierum curriculo volvitur, in tabernaculis quasi pe
sed futuram inquirimus (Hebr. xiii). Nam ut bæc lü regrini habitare (lebemus, dicentes cum Psalmista :
cidius pateant, ipsa verba legis charitati vestræ bre Incola ego sum in terra, et peregrinus, sicut omnes
viter commemorare liceat. Locutus est enim Domi patres (Psal. cxviii); el : Credo videre bona Domini
nus ad Moysen, dicens : Loquere filiis Israel : Mense in terra viuentium (ib. xxv); imitantesque caput no
septimo, prima die mensis, erit vobis sabbatum memo strum, ipsam Veritatem, quæ dixit : Vulpes foveas
riale, clangentibus tubis, et vocabitur sanctum : omne habent, et volucres cæli nidos : filius autem hominis
opus servile non facietis in eo, et offeretis holocau non habet ubi caput suum reclinet (Luc. ix); qui
stum Domino (Levit. xxiii); et paulo post : Decima, nos ad supernam patriam præcedens, promisil no
inquit, die mensis hujus septimi, dies expiationum B bis, ita dicens : Vado parare vobis locum, et iterum
erit celeberrimus, et vocabitur sanctus : affligetisque veniam, et accipiam vos ad meipsum, ut ubi sum
animas restras in eo, et offeretis holocaustum Domino. ego, et vos sitis (Joan. xiv). Hai:c lætissimam pro
0mne opus non facietis in tempore hujus diei, quia missionem I{edemptoris nostri suscipientes, fratres
dies propitiationis est, ut propitietur vobis Dominus charissimi, totum desiderium nostrum in ejus amo
Deus vester. Omnis anima quæ afflicta non fuerit die rem vertamus; non simus cupidi, neque elati, ad
hoc, peribit de populis suis, et reliqua (Ibid.); et post præsentem prosperitatem intendentes, sed magis
aliquanta : Mense, inquit, septimo festa celebrabitis et festinemus per præsentis vitæ laborem ad requiem
habitabitis in umbraculis septem diebus: omnis qui de venire perpetuam : Per multas euim tribulationes
genere est Israel, manebit in tabernaculis, ut discant oportet nos intrare in regnum Dei (Act. xiv). Simus
posteri restri quod in tabernaculis habitare fecerim ad eleemosynam prompti, largi in tribuendo sola
filios Israel, cum educerem eos de terra Ægypti, ego tium egentibus proximis nostris. Nudi intravimus
Dominus Deus vester•(Ibid.). Ecce, fratres charis in hunc mundum, nudi exibimus de hoc mundo
simi, quanta auctoritate ritus hujus solemnitatis (Job. 1). Thesaurizemus nobis thesauros in cælo, ubi
primitus a Domino constitutus est, quem minime nec ærugo, nec tinea demolitur, nec fures effodiunt,
violare licet, imo cum omni honorificentia virtutum, C nec furantur (Matth. vi). Castigemus carnem no
sobrietatis quoque et castitatis, jejunii et sacrarum stram cum jejuniis et vigiliis; mortificemus volu
orationum, digne venerari decet. Nec onerosum ptatem corporis, ut in nobis vigeat virtus animæ.
videri debet dilectioni vestræ si aliqua verba ex su 0mnis enim anima quæ afflicta non fuerit in die
prapositis sententiis exponamus, quia dulcius illud hoc, peribit de populis suis. Hoc est patenter dicere,
celebrabitis, cujus rationem bene cognoscitis. Se Quisquis in præsenti vita deliciose et segniter vivit,
ptenarius ergo mumerus primum evidentem gerit exterminabitur de cœtu sanctorum, quando justus
perfectionis ac consummationis figuram : sive spe judex bene certantibus præmia reddet æterna, otio
cialiter uniuscujusque nostrum, sive generaliter sis autem et negligentibus supplicia tribuet sempi
omnium electorum, quod utique denotat illud, quia terna. In hac quidem præsenti septimana, fratres,
Deus in die septima cessavit ab operibus suis, dans secundum constitutionem sanctorum Patrum, quarta
nobis ex ipsa requiem nostram conjicere, de qua et sexta feria, nec non et sabbato, nobis jejunandum
Paulus ait: Qui enim ingressus est in illam requiem, est, ut in diebus propitiationis per jejunia et elee
requierit ipse ab omnibus operibus suis, sicut a suis mosynas, per preces et supplicationes, misericordiam
Deus (Hebr. iv). Sed initium consummationis tem in conspectu conditoris nostri invenire mereamur,
porum, Domini est adventus; de quo Joannes evan D Nullus se nostrum in prædictis diebus ab ecclesiæ
gelista ait : filioli, novissima enim hora est ; hoc vi conventu subtrahat, sed magis se ibidem inter sacra
delicet tempus septimi mensis rite significat, in quo missarum solemnia Deo cum lacrymis et compuii
requiem habere incipiemus, id est, carere operibus ctione cordis orando commendare studeat : quate
malis, et a gravi sarcina peccatorum liberari. In nus remissionem præteritorum peccatorum perci
hoc ergo tuba apostolicæ prædicationis ad sanctifi piat, et per gratiam adjutus in futuro, melius
cationem nos invitat, et servilia opera agere ve se a peccatis omnibus observare queat : præstante
tat : non est enim jam tempus opera servilia facere, ipso Redemptore nostro Jesu Christo, qui cum Patre
quia sufficit præteritum tempus ad voluntatem gen et Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia
1$um, in quo gesta sunt ea quæ erant turpia ; et sæcula sæculorum. Amen.
debemus quemadmodum exhibuimus membra no HOMILIA XXXl.
stra arma iniquitatis ad iniquitatem, ita exhibere 1N FEST1 witATE SANCTI MICIIAELIS ARCHANGELI•

maembra nostra arma justitiæ in sanctificationem Beati Michaelis solemnia, fratres charissimi, cele
(Rom. vi), hoc est enim verum holocaustum Domini. brantes, libet nos aliquid vobis de liac festivitate
59 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 60

dicere, quatenus mens vestra eo valentior ad coele- A nominatur : illum quippe nuntiare veniebat, qui ad
stia se erigat, quo se cognoscit eorum memoriam debellandas aereas potestates humilis apparere di
venerari in terris, quorum habitatio est semper in gnatus est. Raphael quoque, qui ad curandum To
cœlis. Bene ergo prævisum est nobis a sanctis Pa biæ oculos mittitur, dignum videlicet fuit ut Dei me
tribus, ut qui sanctorum martyrum atque confesso dicina vocaretur. Sciendum ergo est quod ipsi an
rum per totum annum varias celebrationes ha!;e gelici spiritus, cum ad nos veniunt, sic exterius im
mus, in diebus natalium eorum, quando de morte plent ministerium ut tamen nunquam desint inte
triumphaverunt et ad vitam renati suiit æternam, rius per contemplationem. Et mittuntur igitur et as
saltem vel una die sanctorum archangelorum me sistunt, quia Deo ubique præsentes sunt : amant
moriam solemniter veneraremur, ut quorum omnes et obediunt atque in humilitate persistunt; fruun
semper indigemus auxilio contra hostis antiqui insi tur bono inæstimabili, et ob hoc gaudent lætitia
dias, etiam in communi conventu pariter eorum a iiienarrabili. Pacem inter se habent perpetuam, et
Domino postularemus suffragia. Angelorum quippe pacem nobiscum tenere optant. Sunt pii, benigni,
et hominum naturam ad cognoscendum se Domi misericordes, pleni dilectione, nihil Deo charius du
nus condidit, quam dum consistere ad æternum cunt, et ad hunc amorem nos accendere volunt.
voluit, etiam procul dubio ad suam similitudinem B Finem gaudii sui non pertimescunt, et hanc securi
creavit. Novem vero sunt ordines angelorum, de tatem nos secum in coelis habere cupiunt. Sed hæc,
cimus quoque homo est creatus, qui conditori suo fratres, me loquente, introrsus vos ad vosmetipsos
nec post culpam periit, quia hunc æterna sapientia reducite, secretorum vestrorum merita cogitationes
per carnem miraculis coruscans, quasi ex lumine que discutite. Videte si quid jam boni vobiscum in
testæ, reparavit. Nam testante sacro elogio, scimus tus agitis, videte si in numero horum agminum,
angelos, archangelos, virtutes, potestates, princi quæ breviter tangendo perstrinximus, sortem vestræ
patus, dominationes, thronos, cherubim atque sera vocationis invenitis. Wæ autem animæ quæ in se de
phim, qui in superni regis castris semper devoti his bonis quæ numeravi, minime aliquid recogno
persistunt, et ab ejus laude nunquam cessabunt. scit, eique adhuc væ deterius imminet, si privatam
Sed tamen sciendum quod angelorum vocabulum se donis intelligit et nequaquam gemit. Quisquis ergo
nomen est officii, non naturæ. Nam sancti illi cœle talis est, fratres mei, gemendus est valde, quia non
stis patriæ semper quidem sunt spiritus, sed semper gemit. Pensemus igitur accepta electorum munera,
vocari angeli nequaquam possunt; quia tunc solum et virtute qua possumus, ad amorem tantæ sortis
sunt angeli, cum per eos aliqua nuntiantur. Unde anhelemus. Qui in se donorum gratiam minime re
et per Psalmistam dicitur : Qui facit angelos suos C cognoscit, gemat; qui vero in se minorem cognoscit,
spiritus (Psal. ciii); ac si patenter dicat : Qui eos majorem aliis non iuvideat, quia et supernæ illæ
quos semper habet spiritus, etiam cum voluerit, an distinctiones beatorum spirituum ita sunt conditæ,
gelos facit. Sed tamen mos ecclesiasticus obtinuit, ut aliæ aliis sint prælatæ, sed tamen omnes una
propter significationem multifariam quam unum no eademque charitate sociatæ. Diligamus nos, fratres
men spiritus continet, quod illi coelestis Hierusalem charissimi, invicem, diligamus et illos coelestis pa
cives angeli generaliter nuncuparentur ; Græca ete triæ spiritus, et illorum cœlestem conversationem,
nim lingua, angeli, nuntii, archangeli vero summi quantum possumus, in bomis moribus imitemur.
nuntii vocantur. Hi autem qui minima nuntiant, Diligamus ante omnia et super omnia conditorem
angeli; qui vero summa annuntianl, archangeli vo nostrum, deprecantes ejus clementiam, ut qui nos ab
cantur; qui idcirco etiam privatis nominibus cen initio inter sanctorum angelorum consortia ascribi
sentur, ut signetur per vocabula etiam in operatione voluit, sanctorum archangelorum suorum precibus
quid valeant. Neque enim in illa sancta civitate, exoratus, ad eorum societatein nos pervenire faciat
quam visione omnipotentis Dei plena scientia perfi Jesus Christus Dominus noster, qui cum Patre et Spi
cit, idcirco propria nomina sortiuntur, ne corum ritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula
nomine personæ sine nominibus sciri non possint : D sæculorum. Amen.
sed cum ad nos aliquid ministraturi veniunt, apud HOMILIA XXXII.
se nomina a ministeriis etiam trahunt ; Michael, 1N REVELAtlONE SANCTI MICHAELIS.
namque, quis sicut Deus ? Gabriel autem fortitudo Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe
Dei, Raphael vero dicitur medicina Dei. Et quoties venerandam ipsius et opere condita et consecrata
miræ aliquid virtutis agitur, Michael mitti perhi nomine demonstrat ecclesia. Quæ non metallorum
betur, ut ipso actu et nomine detur intelligi quod fulgore, sed privilegio commendata signorum; vili
nullus potest facere quod facere prævalet Deus. facta schemate, sed coelesti est prædita virtute, ut
Unde et ille antiquus hostis, qui se ad similitudi pote quia fragilitatis humanæ memor archangelus,
nem ejus superbus extulerat, in fine mundi cum e cœlo weniens, ad promerendam ibi mortalibus
Michaele archangelo præliaturus esse perhibetur, supernorum gratiam donorum, propria manu sua
ut per Michaelem peremptus discat quia ad similitu condere dignatus est. Wertice siquidem montis ex
dinem Dei per superbiam nullus exsurgat. Ad Ma celsi posita, de corpore ejusdem saxea, speluncæ in
riam quoque Gabriel mittitur, quia Dei fortitudo star præcavata ostenditur. Est autem locus in Campa
 HOMILIÆ DE FESTIS PRÆCIPUIS, ETC. 62
niæ finibus ubi inter sinum Adriaticum et montein A usque sequentibus, atque extrema quaeque cedenti
Garganum civitas Sepontus posita est, qui a mo bus adversariis, moenia tandem suæ urbis moribundi
nibus civitatis ducentis duodecim milliaribus por subintrant, qui queant evadere periculum : comper
rectus , in cacumine supremo , beati archangel* tum enim erat quod angelus Dei in adjutorium vo
præfatam gestat ecclesiam. Hanc mortalibus hoc nit Christianis. Nam et sexcentos ferme suorum ful
modo cognitam, libellus in eadem positus indicat. mine videbant interfectos; Regi regum Christo con
Erat in ea civitate prædives quidam nomine Garga tinuo colla submittentes, armis induuntur fidei. Cum
nus, qui et ex eventu suo monti vocabulum dedit. vero hi domum fuissent reversi victores, vota Do
Hujus dum pecora, quorum infinita multitudine pol mino gratiarum ad templum referrent archangelo,
lebat, passim per devexi montis latera pascerentur, vident mane juxta januam septentrion::lem, quam
contigit taurum armenti gregis consortia spernen prædixi, instar posteriora pusilla quasi hominis
tem, singularem incedere solitum, et ad extremum vestigia, marmore arctius impressa, agnoscuntquo
redeunte pecore domum non esse regressum. Quem beatum Michaelem hoc praesentiæ suæ signum vo
dominus, collecta servorum suorum multitudine, per luisse monstrare, ubi postea culmen appositum, et
devia quaeque requirens, invenit tandem in vertice altare impositum, ipsaque ecclesia ob signa vestigio
montis præ foribus cujusdam speluncæ assistere; B rum. Oppidania est vocata. Multa dubitatio erat in
itaque permotus cur solivagus incederet , arrepto ter Sepontinos quid de loco agerent, et si intrare vel
arcu, appetiit illum sagitta toxicata, quæ, velut venti dedicare illic ecclesiam debeant. Unde collatione
flani;e retorta, eum a quo jacta est mox reversa facta, ad orientem loci illius beati Petri apostolorum
percussit. Turbati cives et stupefacti qualiter res principis nomine condunt ecclesiam et dedicant, in
fieret effectu, non enim propius accedere audebant. qua etiam beatæ semper virginis Mariæ sanctique
Coiisuluit episcopum quid facto opus sit, qui indicto Baptistæ Joannis altaria statuunt. Tandem antistes,
jejunio triduano, a Deo monuit esse quærendum : salubri reperto consilio, Romanum episcopum quid
quo peracto sanctus Domini archangelus episcopum de his agendum sit per nuntios sciscitatur, qui tur:c
per visionem alloquitur dicens : Jam benefecisti, forte in monte Saraptim, quinquagesimo fere mil
quod homines latebat, a Deo quaerendo mysterium, liario a Romana urbe distabat, quem incolæ sancti
videlicet hominem suo telo percussum sciatis, et hoc Silvestri cognomine vocant, eo quod ipse quoudam
mea gestum voluntate. Ego enim sum Michael ar ibi exsul pro fidei persecutione delituerit in moiite
changelus, qui in conspectu Domini semper assisto, hoc Saraptim, quique talia mandata remisit. Si ho
locumque hunc in terris incolere tutumque servare minis est illam dedicare basilicam, hoc maxime die
instituens, hoc volui probare judicio, omnium me C quo victoria data est, fieri oportel; sin autem alias
quæ ibi geruntur ipsiusque loci esse inspectorem at sancto provisori loci placuerit, eodem die, præcipue
que custodem. His revelatione compertis consuetu illius est in hoc voluntas quærenda. Hoc ergo teni
dinem fecerunt cives hic Deum precibus, sanctum pore imminente, agamus ambo triduanum cum civi
que deposcere Michaelem, duas quidem ibi januas bus nostris jejunium, sanctam Trinitatem rogantes
cernentes, quarum australis, quæ et major erat, ali ut munera quæ per summum suæ sedis ministeriuim
quot gradibus in occasum vergentibus adiri poterat. conferre dignatus est, ad certum usque finem perdu
Sed nec ultra ad præruptam cryptam intrare ausi, cat. Factumque est ut suggesserat antistes : nocte
præ foribus quotidie orationi vacabant. $ vero constituti jejunii summus angelus Domini, san
Hæc inter Neapolitæ, paganis adhuc ritibus ober ctus Michael, episcopo Sepontino per visionem ap
ranles, Sepontinos et Beneventinos, qui quinqua parens. Non est, inquit, vobis opus hanc quam ego
ginta millibus a Seponto distant, bello lacessere ten ædificavi dedicare basilicam : ipse enim qui condidi
tant; qui antistitis sui monitis edocti, triduo petunt etiam dedicavi : vos tantum intrate, et me assistente
inducias, ut triduano jejunio liceret, quasi fidele pa patrono, precibus locum frequentate; et te quidem
trocinium, sancti Michaelis implorare præsidium. cras ibi missam celebrante, populus juxta morem
Quo tempore pagani ludis obscenis, falsorum invi communicet : meum autem erit ostendere quomodo
tant auxilia deorum. Ecce autem nocte ipsa quæ per memetipsum locum consecraverim ipsum. Ad
belli præcederet diem, adest in visione sanctus Mi veniunt mame cum oblationibus, et magna instantia
chael antistiti, preces dixit exauditas, victoriam spo precum intrant portam australem. Et ecce longa
pondit adfuturam, et quarta diei hora bello praemo porticus in aquilonem porrecta, atque illam attin
net hostibus occurrendum. Læti ergo mane, et de gens posterulam januam extra quam vestigia mar
angelica certi victoria, obviant Christiani paganis, more diximus impressa. Sed priusquam huc perve
atque in primo belli apparatu Garganus mons im nias, apparet ad orientem basilica prægrandis, ad
menso tremore concutitur, fulgura crebra volant, et quam per gradus ascenditur. Hæc cum ipsa porticu
caligo tenebrosa totum montis cacumen obduxit. sua quingentos fere homines capere videbatur . al
Impletur prophetia quæ Deum laudans, ait : Qui fa tare venerandum , rubroque contectum palliolo,
cit angelos suos spiritus, et ministros suos flammam prope erat medium parietis, meridiem ostendens: in
ignis (Psal. ciii); fugiunt pagani, partim ferro ho gyro autem ipso domus angulosa, non in morem
suium, partim igniferis impulsi sagittis, ut Neapolim operis humani parietibus erectis, sed instar spelun
 63 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 64

cæ præruptis, et sæpius eminentibus asperata sco- A liqua in opus simile consumpserat. Arrepto itaque
pulis, culmine quoque diversæ aliitudinis, quod hic ferro quo accinctus erat, mediam dividit, partemque
vertice, alibi manu vix possit attingi. Credo quod, ei pauperi tribuit, reliqua rursus induitur. Qui cum
docente archangelo Domini, non ornatum lapidum, a circumstantibus irrisus esset, quod cum deformi
sed cordis quærere ac diligere puritatem oporteat. truncatoque habitu videretur, quasi in nullo laesus
Werlex vero montis extrinsecus partim cornea silva ignoscens, ad remunerationem attendebat futuram.
legitur, partim virenti planitie dilatatur. Missarum Nocte igitur sequenti, cum se sopori dedisset, vidit
itaque celebratione completa, magno attoniti gau Christum chlamydis suæ, qua pauperem contexerat,
dio, quique redierunt in sua loca : episcopiis autem, parte vestitum , intueri diligentissime Dominum,
delegato ministrorum, cantorum sacerdotumque of vestemque quam dederat, jubetur agnoscere. Mox
ficio, et mansione constructa, omnem ibidem quoti ad angelorum circumstantium multitudinem audivit
die psalmorum missarumque cursum congruo præ Jesum clara voce dicentem : Martinus adhuc cate
cepit ordine celebrari. Nullus autem hic esl nocturno chumenus hac me veste conterit. Attenditis, fratres,
tempore ausus ingredi, sed aurora transacta, matu a quanta perfectione iste vir sanctus cœperit con
1inos ibi decantant hymnos. Ex ipso autem saxo quo versationis suæ initium; nam hinc conjicere potestis
tegitur sacra ædes ad aquilonem altaris, dulcis et B ad quem finem cursus sui pertenderit statum. Wi
nimium lucida guttatim aqua dilabitur, quam incolæ ginti ergo annorum baptismi sacramentum suscepit,
' stillam vocant. Ab hoc et vitreum vas, ejusdem re et non multo post hæc militiam deserens, sancto Iii
ceptui præparatum, argentea pendet catena suspen lario confessori adhærens, fit monachus; in quo
sum, morisque est populo communiter singulos ad proposito tam nobiliter degebat, ut etiam signis eu
hoc vasculum ascendere per gradus, dominique cœ miraculis Dominus ejus comprobaret studium. Inte
lestis degustare liquorem : nam et gustu suavis est rea Turonensium Ecclesiæ episcopus ordinatur, in
et tactu salubris. Denique nonnulli post longas fe quo gradu etiam ita temperavit religionis habitum,
brium flammas, hanc haustam stillam, celeri confe ui in monacho posses pastoris cognoscere primatum,
stim refrigerio potiuntur salulis. Innumeris quoque et in pastore mirari monastici rigoris actum. Quid
et aliis modis ibi crebro sanantur ægroti, et multa plura? Fit quidem per omnia evangelicæ insignis
angelicæ tantum potestatis licet (sic) geri miracula assertor doctrinæ, et in miraculorum frequentia apo
comprobantur : maxime tamen ejusdem die natalis stolicæ par gratiæ; de quo videlicet, Sulpitio Severo
ejus, cum et de provinciis circumpositis plus solito scribente, insigne exstat volumem. Nam dæmonum
conflua turba occurrat, et angelicæ virtutis major legiones ab obsessis catervis hominum expulit : va
quodammodo credatur adesse frequentia, ut quod C rias ægritudines infirmantium abigens, saluti pristi
spiritaliter dixerunt apostoli et corporaliter agi vi næ erutos reddidit, debiles et leprosos verbo cura
deatur, quod angeli sunt administratorii spiritus in vit, sanctique Spiritus gratia revelante, multa fu
ministerium missi, propter eos qui h;vreditatem ca tura spu præsentia prædixit. Præter hæc quoque
piunt salutis (Heb. 1). ln Christo Jesu Domino nostro, trium mortuorum suscitator prædicatur esse magui
qui vivit et regnat in sæcula sæculorum. Amen. ficiis. Angelicis sæpe visitatus est ofliciis, alque san
H0MILIA XXXIII. ctorum apostolorum , et præcipue Dei genitricis
1N NATALI SANCTI MARtiNi CONFESS0RIS ATQUE PONTI est consolatus alloquiis. 0 vir beatus et verus Israe
fiCiS.
lita, in quo dolus non fuit! Neminem temere judica
Largiente divina gratia convenistis hodie, fratres vit, neminem injuste damnavit, nulli malum pro
charissimi, ad celebrandum festum sancti Martini malo reddidit, contra omnes injurias et adversario
pontificis : cujus inter cæteros natales et memorias rum calumnias patientissimus exstitit. Plerumque
sanctorum Patrum nobilis et eminens exstat solem etiam pro eorum qui obtrectalores illius erant soie
1:itas; et merito, quia a primis rudimentis vitæ hu bat flere peccatis, qui remotum illum et quietum ve
manæ ita gratiæ divinæ aptatus est, utin pueritiæ suæ
nenatis linguis et vipereo ore carpebant. Numquam
1empore, quando primum electione Dei fuerat advo- D in ore illius nisi Christus, nunquam in illius corde
catus, statim appareret perfectus. Denique cum nec nisi pietas, nisi pax, nisi misericordia, nisi charitas
1lum sacra unda baptismatis fuisset regeneratus, sed erat. Ecce, fratres, qualem et quantam lucernam
tantum verbo fidei imbutus ac catechumenus esset Christus super candelabrum in Ecclesia sua posuit,
effectus, quodam tempore, cum jam nihil præter arma ut omnes qui ingrediuntur, lumen videant. Quis no
et simplicem militiæ vestitum haberet, media hieme, strum est qui non in conversatione ejus lucem, in
quæ solito asperior inhorruerat, adeo ut plerosque doctrina splendorem, in exemplis claritatem inve
vis algoris exstingueret, obvium haberet, in porta nire possit : sed quia nullus est qui non possit, vi
Ambianensium civitatis, pauperem nudum, qui cum dete ne quis sit qui non velit : non enim facile eva
prætereuntes ut sui misererentur oraret, omnesque serimus vindictam, si tantam neglexerimus gratiam.
miserum præterirent, intellexit vir Deo plenus, sibi Omnes gaudeamus celebrare festum Martini, atten
illum, aliis misericordiam non præstantibus, reser damus ut sequamur exempka Martini, quo pervenire
vari. Quid tamen ageret, nesciebat, qui nihil præter possimus ad præmium Martini. Non simus ergo su
chlamydem qua indutus erat, habebat : jam enim re perbi, elati, arrogantes, vaniloqui, mendaces, ira
65 IIOMiLIÆ DE FESTIS PRAECIPUIS, ETC.
condi, maledici, invidi, blasphemi, detractores, A
avari, ebriosi. libidinosi et voluptatum sæculi ama
tores, utique quod non fuit Mariinus; sed simus hu
miles, obedientes, veraces, mites, patientes, benigni,
misericordes, pacifici, boniloqui, largi, sobrii, con
tinentes, longanimes, pleni dilectione Dei et proximi,
quod sine dubio fuit Martinus. Sic quoque placebi
mus Martino, et sic intercessorem poterimus semper
ipsum habere Martinum : quod nobis ejus gratia præ
stare dignetur, qui confessorem suum sibi feliciter ser
vientem: gaudium æternum intrare fecerat, et super
omnia sua constituerat, JesusChristus Dominus noster,
qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus
sancti Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA XXXIV.
IN NAtALi SANCTI ANDREAE AP0ST0LI.
(Evangelium Joan. i.)
Ex lectione sancti Evangelii quæ modo lecta est,
fratres charissimi, potestis perpendere, et perpen
dentes cognoscere, quantum distat in imo jacens pu
sillanimitas infirmitatis nostræ a soliditate perfectio
nis apostolicæ, et quam longe differt protervitas n0
stra a præcedentium Patrum obedientia. Audistis
ergo quod ad unius jussionis vocem Petrus et An
dreas, relictis retibus, secuti sunt Redemptorem.
Nulla vero hunc facere adhuc miracula viderant, nil
ab eo de praemio æternæ retributionis audierant, et
tamen ad unum Domini præceptum hoc quod possi
dere videbantur obliti sunt. Quanta nos ejus mira
cula vidimus? quot flagellis affligimur? quantis mina
rum asperitatibus deterremur, et tamen vocantem
sequi contemnimus. In coelo jam se'et, qui de con
versione nos admonet; jam jugo fidei colla gentiuim
si:i)lidit, jam mundi gloriam stravit, jam ruinis ejus
crebrescentibus, districti sui judicii diem propin
quantem denuntiat; et tamen superba mens nostra
non vuli hoc sponte deserere quod quotidie perdit
in vita. Quid ergo, fratres charissimi, in ejus judicio
dicturi sumns, qui ab amore præsentis s;eculi nec
praeceptis flectiimur, nec verberibus emendamur. Sed
fortasse aliquis tacitis secum cogitationibus dicit :
Ad vocem Dominicam uterque iste piscator quid aut
quantum dimisit, qui pene nihil habuit? Sed in hac
re, fratres charissimi, affectum debemus potius pen
sare quam censum. Multum reliquit ' qui sibi nihil
retinuit; multum reliquit qui, quamlibet parvum,
totum deseruit. Certe nos et habita cum amore pos
sidemus, et quæ minime habemus, ex desiderio quae
rimus. Multum ergo Petrus et Andreas dimisit, quando
uterque etiam desideria habendi dereliquit. Multa,
fratres, relinquitis, si desideriis renuntiatis. Exte
riora etenim nostra, quamvis parva sint, sufficiunt,
si interiora cordis tota offerantur. Cor namque et
non substantiam pensat Deus, nec perpendit quan
tum in ejus sacrificio, sed ex quanto offeratur. Re
gnum Dei tantum valet quantum habes. Waluit nam
que Zachæo in dimidio substantiæ, quia dimidium
aliud ad hoc quod injuste abstulit, restituendum in
qu;¥druplum servavit. Waluit Petro et Andrcae, di
66
missis retibus et navi; valuit viduæ duobus minutis;
valuit alteri calicem aquæ frigidæ. Regnum itaque
Dei, ut diximus, tantum valet quantum habes; nun
quam est vacua manus a munere, si arca cordis re
pleta est bona voluntate. Hinc etenim Psalmista di
cii : In me sunt, Deus, vota tua, quae reddam lauda
tiones tibi (Psal. lv ). Ac si aperte dicat : Et si exte
rius munera offerenda non habeo, in memetipso ta
men invenio quod in ara tuæ laudis impono; nihil
quippe Deo offertur ditius voluntate bona : voluntas
autem bona est sic adversa alterius sicut nostra per
timescere; sic de prosperitate proximi sicut de nostro
profectu gratulari : aliena damna, nostra credere,
aliena lucra, nostra deputare; amicum non propter
mundum , sed propter Deum diligere; inimicum
etiam tolerare : nulli quod pati non vis facere; nulli
quod tibi juste impendere desideras, negare; neces
sitati proximi juxta vires concurrere, sed prodesse
etiam ultra vires velle. Sed hoc honæ voluntatis sa
crificium, fratres, nunquam plene persolvitur, nisi
mundi hujus cupiditas perfeete deseratur : nam quil
quid in eo concupiscimus, hoc procul dubio proxi
mis invidemus. Et quia semper invidia a bona vo
luntate discordat, mox hæc mentem ut ceperit, i:a
discedit. Unde prædicatores sancti, ut possent proxi
mos perfecte diligere, studuerunt in hoc sæculo ni
hil amare : æstimantes nihil opulentius esse chari
tate, quæ se tenentes facit omnibus bonis abundare.
Quia ergo, fratres charissimi, beati Andreæ natali
tia celebramus, debemus imitari quod colimus. Hoc
etiam in sanctorum apostolorum memoriis venera
mur quo! statim, vocante Domino, perfecte terrei:a
reliquerunt, qiio intentius appeterent cœlestia, et
cum Christo tenere possent regna superna; ita et
nos, Domino jubente, despiciamus quæ terrena sunt,
ac, relictis temporalibus, mercemur æterna. Si au
tem necdum possumus relinquere propria, saltem non
concupiscamus aliena. Si necdum mens nostra ac
cenditur igne charitatis, in ambitione sua hal)eat fre
num timoris; et sic proventu suo roborata, dum a!»
alienorum appetitu compescitur, quandoque ad pro
pria contemnenda perducatur. Interim vero, donec
illa perfectio nobis a Domini gratia veniat, non ne
gligamus, fratres, de substantia nostra eleemosynas
facere, hospitalitatem diligere, et indigentibus proxi
mis nostris in omni bono communicare; ac sic, lar
giente Domino, poterimus ad majora conscendere,
quia talibus hostiis promeretur ipse Deus : ad ctjtis
visionem nos perducere dignetur ipse, qui est nobis
via, qui est veritas, qui est vita, Jesus Christus Do
minus noster, qui vivit et regnat cum Patre et Spiri
tu sancto Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA XXXV.
IN NATAi.i Ap0St0l0RUM.
Si omnium sanctorum martyrum grata nobis de
bet esse solemnitas, fratres charissimi , quanto gra
tior eorum qui præsentem secuti sunt principem
martyrum : si agnorum, quanto magis arietum. Illo
rum enim filii non generatione carnis, scd imitatione
07 68
D IABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
virtntis, facti sunt omnes qui posterius usque ad A nos docuerunt. Studeamus factis implere quæ illi
mortem confessi sunt Christum. Hos obtulerunt po jusserunt; discamus eorum exemplo mundi divitias
prili gentium, de quibus Psalmista ante cantavit, di contemnere, praesentis sæculi voluptatem non amare,
cens: Afferte Domino filios arietum (Psal. xxviii). regnum coeleste desiderare; Christo nihil praepo
iiis primum Dominus, cum ad confessionem sui no nere, sed ejus mandatis in omnibus obedire; pau
minis hortaretur, non solum se promisit victoriæ co pertatem rerum præsentium diligere, virtutum di
ronatorem, sed et certaminis adjutorem. Etiam in vitias habere, sapientiæ thesaurum appetere, spiri
ipsis et posteros admonebat, qui quod dicebat, seri tales delicias quærere : nulli invidere, sed omnes
puum posteris r, linquebat. Illis ergo ait, exhortans homines diligere, amicos in Deo, et inimicos propter
eos: Cum autem adducunt vos ad principes et pole Deum, quia hæc est sola vera dilectio : nam amor
states, nolite cogitare quid respondeatis, vel quid lo carnalis et vitiosus in præcipitium trahit et compa
qnamini. Non enim vos estis qui loquimini, sed spi ratur odio; unde scriptum est : Qui vu!t amicus
ritus Patris vestri qui loquitur in vobis (Matth. x). esse hujus sæculi, inimicus Dei constituitur (Jac. iv).
Mediuari vetuit, et confiteri præcepit: maluit enim Isti ergo principes nostri, Dei amore perfectissimi, et
auferre praesumptionem humanam , et gratiam do proximorum dilectione repleti, hinc potuerunt mundi
nare divinam, ut in semetipsis timidi, et in Deo B impetum vincere et cruentum sæculum domare, quia
fuissent audaces. Unde et in alio psalmo vox mar nihil amaverunt in omni re, nisi Dei voluntatem. lta
tyrum Deo dicit, quasi ex parie humanæ fragilitatis, et nos, fratres, diligamus in omnibus rebus Dei fa
verendo: Eripe me de inimicis meis, Deus meus ; et cere voluntatem, et creatorem nostrum amemus in
ab insurgentibus in me libera me (Psal. lviii); et semetipso, creaturam vero in conditore suo : et sic
paulo post, de auxilio divino confidens, dicit: For habebimus ordinatissimam charitatem , quia Deus
titudinem meam, Domine, a te custodiam (Ibid.). Su charitas est, et qui diligit hanc dileetionem , diligit
pra caeteras enim turbas fidelium nec non antiquo Deum; et si ita dilexerimus, diiigit nos ipse Deus,
rum justorum et prophetarum, eminentes apostolos diligunt et nos sancti apostoli judices nostri, et exo
suos volens Dominus ostendere, dixit ad illos : Beati rant pro nobis, ut in universali judicio Christi cum
oculi qui vident quæ vos videtis, et aures quæ au ipsis in perpetuum coronemur : quod ipse præstare
diunt quæ vos auditis : multi enim prophetæ et justi dignetur judex et Dominus noster, qui cum Patre et
voluerunt videre quæ vos videtis, et non viderunt; et Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæ
audire quæ auditis, et non audierunt (Luc. x). Et cula sæculorum. Amen.
item alibi : Jam , inquit, non dicam vos servos, quia HOMILIA XXXVI.
servus nescit quid faciat dominus ejus. Vos autem iN NAtali MARtY Rum.
dixi amicos , quia omnia quæcunque audivi a Patre Quia beati martyris natalis hodie illuxit dies,
meo, nota feci vobis (Joan. xv). Eisdem ait item alio quem vobiscum, fratres charissimi, voluit nos Domi
loco: Quæcunque alligaveritis super terram, erunt nus celebrare, aliquid, donante illo, de martyrum
ligata et in cælo (Matth. xviii). Item alibi (Matth. gloria et patientia disseramus. Gloria quidem mun
xix), sciscitanti Petro quid sibi et sociis suis pro dana ab ipsis contempta est, et ideo oatientia pro
fuisset reliquisse omnia et sequi Redemptorem, re bata est : nam gloria €orum abscondita latebat in
spondit dicens: Amen dico vobis quod vos qui secuti coelis, quia patientia eorum exercebatur in terris;
estis me, in regeneratione cum sederit Filius hominis qui non exhorret eorum patientiam , perveniet ad
in sede majestatis suæ, sedebitis et vos super sedes gloriam. Miseria enim putatur pati dura et aspera in
duodccim j: dicantes duodecim tribus Israel. Isti sunt carne, quia revera molestum est; nisi esset omni
lux mundi (Matth. v), quia per ipsos lumen fidei et bus molestum , non esset martyribus gloriosum.
veræ scientiæ primum Dominus huic mundo tradidit, Multis ergo lascivis et avaris martyres sancti insa
et ab errorum ac peccatorum tenebris gentes et po mire visi sunt, quando pro Christi nomine tanta pa
pulos eruit. Isti sunt sal terræ, quia per ipsos terri tiebantur : et eum semper veraciter confitebantur,
genæ condimentum saporis vitæ æternæ perceperunt, D ut ergo negarent urgebantur. Alii vero virgis et fla
ut reslringerent carnis lasciviam, et a putredine pec gellis diutissime sunt verberati, alii fustibus et plum
catorum et vitiorum vermibus servarentur illæsi. batis cæsi, alii membratim laniati, alii gladio occisi,
Isti sunt duodecim lapides pretiosi, quos in funda alii excoriati, pice et plumbo liquato perfusi, alii
mento coelestis ædificii positos Joannes in Apocaly ardore prunarum cruciati, alii flammis exusti, alii
psi sua describit (Apoc. xxi), quia prædicatio eorum in mare mersi, alii bestiis deputati, alii carcerum
Ecclesiæ fundamenta locavit. Unde et Paulus ait: sunt horrore et fame necati. Quot enim pœnarum et
Vos estis cives sanctorum et domestici Dei : superædi mortium genera hostis excogitare poterat, tot mar
ficati super fundamentum apostolorum et propheta tyribus sine ulla miseratione infligebat; sed ipsi licet
rum (Eph. ii). Isti sunt duodecim portæ Jerusalem in aperto horrida paterentur, in occulto tamen ineffa
novæ, quæ de coelo descendit, quia per ipsos januam biliter coronabantur. Multi quidem gloriam terrenam
fidei primum intravimus, et inter cives sanclorum quæsierunt, multi viri fortes et pro patria sanguinem
cnumerati sumus. Hæc ergo considerantes, fratres fundendum esse duxerunt nec fundere dubitaverunt,
charissimi , recolamus quæ tanti duces populi Dei qui gloriam etiam post mortem apud posteros habe
69 H0MILIAE DE FESTIS PRÆCIPUIS, ETC. 70
renl : sed quae illorum gloria martyribus compara- A quis : Tanta mala mihi inimicus meus fecit ut eum
tur! Quis potuit invenire imperator quod potuit in nulla ratione possim diligere. Attendis quid tibi fe
venire piscator. Imperatorum, consulum et virorum cerit homo, et non attendis quid tu feceris Deo : si
fortium, qui orbem armis domuerunt et subjugave conscientiam tuam diligenter discutis et inquiris, sine
runt, sepulcra sunt Romæ : ad cujus sepulcrum in ulla compensatione majora tu peccata committis in
trare dignatus est imperator: et tamen, diademate Deum quam in te commiserit homo : et qua fronte
deposito ad sepulcrum suum orantem, suscepit eum vis ut tibi Deus dignetur dimittere multum, cum
piscator: ecce, si terrena gloria fuerat concupiscenda tu non acquiescis dimittere parum? Vos autem, fra
martyribus, nec ipsa fraudati sunt, qui honorem ta tres, quia quotidie dicitis Deo in oratione: Dimitte
men inter angelos quæsierunt. Widemus eorum glo nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitori
rias in terris, et stupemus; quid pateremur, si in bus nostris (Matth. vi), dimittite et dimittetur vo
cœlo viJeremus ? quantus nos stupor admirationis lis; ipsa enim Weritas clamat terribiliter et dicit :
apprehenderet, si videremus martyres inter angelos Si vos nom dimiseritis hominibus peccata eorum, nee
gloriantes, quorum natalitia videmus populos cele vobis Pater vester cælestis dimit;et peccata vestra.
brantes' Sed nos volumus gaudere cum sanctis, et Imitemur ergo sanctos martyres Christi in fide, in
tribulationem mundi nolumus sustinere cum illis : B humilitate, in mansuetudine, in patientia, in longa
qui enim sanctos martyres, vel in quantum potue nimitate, in dilectione; et sic poterimus ipsos mar
rit, noluerit imitari, ad eorum beatitudineum non po tyres apud Deum habere intercessores, ita ut deloan
terit pervenire. Sic et Apostolus prædicat, dicens tur peccata nostra, et præmia æterna nobis confe
(II Cor. 1): Si fuerimus socii passionum, erimus et rantur: præstante Domino nostro Jesu Christo, qui
consolationum. Et Dominus in Evangelio : Si mun vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus
dus, inquit, vos odit, scitote quia me priorem vobis sancti Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
odio habuit (Joan. xv). Recusat esse in corpore, qui IIOMILIA XXXVII.
odium non vult sustinere cum capite. Sed dicit ali IN NATALI SANCTORUM CONFESSORUM.
quis: Et quis est qui possit beatorum martyrum ve
stigia sequi; huic ego respondeo: Quia non solum llodie, fratres charissimi, sancti confessoris nostri
martyres, sed etiam ipsum Dominum cum ipsius ad celebramus diem, quo hanc vitam laboriosam derelin
jutorio, si volumus, possumus imitari. Audi non me, quens, in vitam renatus est perpetuam; quo finivit la
sed ipsum Dominum generi humano clamantem ac berem certaminis, et percepit præmium confessionis.
dicentem : Discite a me quia mitis sum et humilis -
Sicut enim sanctorum martyrum, ita et beatorum con
corde (Matth. xi). Audi et beatum Petrum admonen- C fessorum solet triumphoscelebrare Ecclesia : illorum,
tem : Christus, inquit, pro vobis passus est, relin quia agonem explentes, palmam martyrii merue
quens vobis eremplum, ut sequamini vestigia ejus runt; istorum, quia in veræ fidei confessione persi
(I Petr. ii). Ecce Christus dicit : Discite a me; bea stentes, coronam vitae acceperunt. Et merito utrique
tns Petrus dicit : Ut sequamini vestigia ejus. Simili pari ratione honorantur, quia utrique veri testes
ter apostolus Paulus clamat : Imitatores Dei estote, Christi et veri laudatores exstiterunt : nam mar
sicut filii charissimi (Eph. v). Quid ad hæc responde tyres Græce, testes interpretantur; confessores vero
bimus, fratres, vel quam excusationem habere po Latine laudatores significant. De ipsis enim Dominus
terimus? Si tibi aliquis dicat ut virtutes quas fecit dicit : Qui me confessus fuerit coram hominibus,
Dominus debeas imitari, justa potest esse excusatio confitebor et ego eum coram Patre meo qui est in cæ
tua, quia virtutes et mirabilia facere non omnibus lis (Matth. x). Sed hæc confessio, fratres, non tan
datum est; juste autem et caste vivere, et charita tuim ore, sed etiam corde simul et opere tenenda
tem cum omnibus custodire cum Dei adjutorio, om est; ipsa enim Weritas ait : Non omnis qui dicit
nibus præceptum est. Nam et ipse Dominus non di mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum cælorum :
xit: Discite a me mortuos suscitare, super aquas sic sed qui facit voluntatem Patris mei qui in cælis est, ipse
cis pedibus ambulare; non dixit; sed quid ait? quia intrabit in regnum cælorum (Matth. xi). Hic enim
mitis sum et humilis corde; et iterum : Diligite ini sanctus ideo Domino placuit quia intus per creduli
micos vestros, et benefqjte his qui oderunt vos : sicut tatem, et foris per prædicationem ac boni exempli
et Pater vester cælesiii$olem suum oriri facit super operationem, rite Dominum laudavit. Iste quidem ex
tonos et malos(Matth.v). Et licet sint alia multa in eorum servorum numero est qui secundum Domini
parabolam, veniente domino suo, commendata sibi
quibus Deum debeamus et beatos martyres imitari,
ista tamen duo* præcipua sunt : id est, ut mites si talenta cum lucro reportavit, atque bene remunera
mus et humiles corde, et inimicos nostros toto corde tus, in gaudium domini sui intravit. Servus ergo qui
et uotis viribus diligamus. De diligendis inimicis, geminata talenta retulit, a domino laudatur, atque
fratres charissimi, nullus unquam in veritate se po ad æternam remunerationem perducitur: cui et voce
terit excusare. Potest mihi aliquis dicere : Non pos dominica dicitur : Euge, serve bone et fidelis, quia
sum jejunare, non possum res meas totas pauperi super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam :
bus dare, et in monasterio Deo servire; nunquid intra in gaudium domini tui (Matth. xxv). Pauca
potest dicere: Non possum diligere? Sed dicit ali quippe sunt bona omnia praesentis vitae, quamlibct
71 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 72

multa videantur. Sed tunc fidelis servus supra multa A liam etiam in hoc pleno colluvionum fragilitatis hu
constituitur quando, devicta omni corruptionis mo manæ corpore consccravit, dum in toto mundo vir
lestia, de æternis gaudiis in illa cœlesti sede gloria gineus flos Mariæ immarcescibiles coronas innectat,
tur. Tunc ad domini sui gaudium perfecte intromit et septrigeram pudoris aulam immaculato conservet
uitur, quando in æterna illa patria assumptus, atque affectu. Hinc eousque integritas perseveravit ad pal
angelorum coetibus admistus, sic interius gaudet de mam, ut in puellis tropæum sanctitatis arriperet, et
munere ut non sit jam quod exterius dole:vt de cor oer vestigia matris virginis ad coelestem thalamum
ruptione. Sanctus ergo iste, Domino jubente bene perveniret. Virginitas quidem res est sancta, res est
vigilavit, et beatus est servus, quia cum venit Do perfecta; principalis virtus, specialem in regno Dei
minus ejus invenit eum vigilantem. Ipse namque habens coronam. Non enim ideo laudabilis est virgi
vigilat qui ad aspectum veri luminis mentis oculos nitas quia et in martyribus reperitur, sed quia ipsa
apertos tenet; vigilat, qui servat operando quod martyres facit. Quis autem est qui humano eam possit
credit; vigilat, qui a se torporis et negligen ingenio comprehendere, quam nec natura suis in
tiæ tenebras repellit. Hinc etenim Paulus dicit : clusis [Forte, inclusam] legibus comprehendere po
Evigilate, justi, et nolite peccare (I Cor. xv). Fecit test? aut quis naturali voce completus [Forle, com
enim illum bominus discumbere cum sanctis suis, id B plectitur] quod supra usum sit naturae. E coelo accer
est, in æterna quiete refoveri. Et transiens ministra sivit quod imitaretur in terris : nec iinmerito vi
bit illi, quia lucis suæ iliustratione eum satiat; trans vendi usum quæsivit e coelo, quæ sponsum sibi inve
ire enim Domini est in claritatis suæ speculationem nit in cœlo. Hæc nubes aereas, angelos sideraque
nos ducere; cum eum quem in humanitate in judicio transgrediens, verbum Dei in ipso sinu invenit Pa
cernimus, etiam in divinitate post judicium vide tris et toto hausit pectore. Nam quis tantum cum
mus. Proinde, fratres mei dilectissimi, attentius vi invenerit, relinquat bonum ? Ergo de eo Scriptura
gilate, in conditionem mortalitatis vestræ mentis dicit : Unguentum erinanitum est nomen tuum, pro
oculos figite : venienti vos judici per fletus quotidie pterea adolescentulæ dilexerunt et attraxerunt me
et lamenta præparate; cum certa mors maneat om (Cant. 1). Futuræ autem resurrectionis jam iste ordo
nibus, nolite de temporalis vitæ providentia incerta speciem tenet; unde et scriptum est in Evangelio :
cogitare : terrenarum rerum vos cura non aggra In resurrectione ergo non nubunt, neque nubentur,
vet; quantislibet enim auri et argenti molibus cir sed erunt sicut angeli Dei in cælo (Matth. xxii). Nemo
cumdetur , quibuslibet pretiosis vestibus imluatur ergo miretur si angelis comparentur quæ angelorum
caro, quid est aliud quam caro: nolite ergo attcn Domino copulantur. Wera enim hæc fit Dei imago,
dere quid habetis, sed quid estis. Vultis autem au- C. respondens ad sanctimoniam Domini, illustrior por
dire quid estis : propheta indicat, dicens : Vere fe tio gregis Christi. Gaudet per illas, atque in illis
num est populus (Isa. xi.); si enim fenum populus largiter floret Ecclesiæ matris gloriosa fecunditas;
non est, ubi sunt illi qui ea quæ hodie colimus vo quantoque plus copiosa virginitas numero suo addit,
biscum, transacto anno beati hujus confessoris na gaudium matris augescit. Virginitas sacratissima iu
talitia celebraverunt: o quanta et qualia de prae suo gradu usque in sanguinis effusionem permansit,
sentis vitæ provisione cogitabant, sed subripiente quoniam suo illam sanguine subrigaverat Christus.
mortis articulo, repente in his quæ videre nolebant Inardescit in cœlestibus animus, nil in terrenis libet;
inventi sunt, et cuncta simul temporalia , quæ tra deforme conspicitur quidquid de terrena placebat
ctata quasi stabiliter tenere videbantur, amiserunt. specie quia sola pretiosæ margaritæ claritas fulget
(Quia igitur momentis suis horæ fugiunt, agite, fra in mente, de cujus dilectione recte per Salomonem
tres charissimi, ut in boni operis mercede tenean dicitur : Vauuaa est ut mors dilectio (Cant. viii), quia
tur. Audite quid sapiens Salomon dicit : 0mne quod videlicet sicut mors interimit, sic ab amore rerum
potest manus tua facere, instanter operare, quia nec corporalium æternæ vitæ charitas occidit : naiu
opus, nec ratio, nec sapientia est apud inferos quo tu quem perfecte absorbuerit, ad terrena foris deside
vroperas (Eccle. ix). Quia ergo et venturae mortis ria velut insensibilem reddit. Neque enim sancta
tempus ignoramus, et post mortem operari non pos hæc cujus hodie natalitia celebramus, mori pro Do
sumus, superest ut ante mortem tempora indulua ra mino potuisset in corpore, si prius a terrenis desi
piamus, et laboremus utiliter quidquid possumus, deriis mortua non fuisset i\yiente. Rectius namque
quatenus cum confessoribus suis Christus nobis post in virtutis culmine animus toriuenta risit, præmia
finem istius vitæ concedat in cœlesti regno potius calcavit, ante armatos reges et præsides ducta ste
lætari, quam cum peccatoribus in inferno puniri : tit : feriente robustior, judicante sublimior. Quid
eujus nos iram devitare et gratiam impetrare ipse inter hæc nos barbati et debiles dicimus, quia ire
concedat, qui nos redemerat, Christus Salvator no ad regna cœlestia puellas per ferrum videmus: quos
ster, qui *vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæ ira superat, superbia inflat, ambitio perturbat, luxu
culorum. Amen.
ria coinquinat? Qui si adipisci regna cœlorum per
H 0 MILIA XXX VIII. bella persecutionum non possumus, hoc ipsum nobis
IN NAtAli vinGiNUM. turpe sit quod nolumus Deum saltem per pacem se
Immaculatus Dominus immaculatam sibi fami qui. Ecce nulli nostro tempore dicit Deus : Pro me
<15 IIOMILIÆ DE FESTIS PRÆCIPUIS, ETC. 74

morere, sed, illicita tantummodo in te desideria oc- A cta spiritaliter intellecta, veram nostræ fidei et ope
ciJe. Qui ergo in pace subigere carnis desidcria no rationis sinceritatem denuntiant, et quomodo domus
lumus, quando [quomodo] in bello pro Domino Dei fieri possimus, mystice doceiit. Quid ergo ipse
ipsam carnem dabimus? lloc ergo pro certo sciat conditori Redemptor noster de coustructione suæ
unusquisque vestrum quod quicunque hic non vult domus, quæ nos sumus, in ea quæ nobis modo re
in se crucifigere et mortificare carnis desideria, in citata est lectione sancti Evangelii dicat, audiamus:
futuro non perveniet utique ad æterna gaudia. Sed Non est, inquit, arbor bona quæ facit fructus malos,
quia praesentia gaudia sequuntur perpetua lamenta, neque arbor mala faciens fructum bonum (Matth. vii).
hic, fratres charissimi, vanam lætitiam fugite si illic Bonas ergo arbores et bonos earum fructus in con
flere formidatis. Nemo etenim potest et hic gaudere structiouem sive ministerium sui templi rex noster
cum sæculo, et in futuro regnare cum Christo. Tem quærit ; at vero malæ arboris qui sit finis, idem
poralem itaque lætitiam fluxam restringite, carnis alibi docet dicens : 0mnis arbor quæ non facit fru
voluptates edomate; quidquid in mente pueriliter ctum bonum excidetur et in ignem mittetur (Matth. iu);
hilarescit, hoc disciplinæ juvenilis censura coerceat, arbores namque homines, fructus autem opera dicit
ut dum sponte temporalia fugitis, æteriia gaudia sine ipsorum. Vultis autem nosse qui sint arboris bonae,
labore capiatis : præstante Domino;nostro Jesu Chri B qui malæ fructus? Apostolus id docet: Manifesta au
sto, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat tem sunt opera carnis, quæ sunt fornicatio, immun
Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen. ditia, luxuria, idolorum servitus, veneficia, inimicitiæ,
H0MILIA XXXIX. contentiones, æmulationes, iræ, rixæ, dissensiones,
IN DEDICAT10NE tempi.l hæreses, invidiae, homicidia, ebrietates, comessationes
Propitia divinitate omnipotentis Dei, et annuente et his similia (Gal. v). Wis audire an arbores quæ
ejus clementia, bene convenistis hodie, fratres cha hos fructus faciunt ad æterni regis templum coeleste
rissimi, ut Deo domum dedicaremus, ipso jubente pertineant? subjungit Apostolus dicens : Quæ præ
ac dicente : Facite mihi sanctuarium, et habitabo in dico vobis sicut prædixi, quoniam qui talia agunt, re
medio vestri, dicit Dominus Deus (Exod. xxv).Sed lioc gnum Dei non consequentur (Ibid.). Bonae quoque
tunc digne facimus si ipsi Dei templum fieri conten arboris fructus subsequenter enumerat, cum ait :
dimus, si studemus congruere solemnitati quam c0 Fructus autem spiritus est charitas, gaudium, pax,
limus; ut sicut ornatis studiosius ejusdem ecclesiæ patientia, bonitas, benignitas, fides, mansuetudo, con
parietibus, pluribus accensis luminaribus, diversis tinentia (Ibid.); qui nimirum fructus, cum arboribus
per litanias et preces, per lectiones et cantica, exci e quibus procedunt, et hic ad domum fidei, et illic
uatis vocibus, Deo laudem parare satagerimus : ita C ad habitationem supernæ beatitudinis veraciter per
etiam penetralia cordium nostrorum semper neces tinent. Quapropter oremus, fratres dileclissimi, om
sariis lionorum operum decoremus ornatibus, sem nium bonorum auctorem et dalorem, Deum Patrem
per in iiobis flamma divinæ pariter et fraternæ cha omnipotentem, ut nos per virtutem et sapientiam
ritatis augescat, semper in secretario pectoris no suam arbores bonas efficiat, et ad ædificium domus
stri cœlestium memoria præceptorum et evangelicæ suæ liabitabiles faciat, et super ipsam petram, de
laudationis dulcedo sancta resonet. lli sunt enim qua Apqstolus dicit: Petra autem erat Christus (I
fructus bonæ arboris, hic boni thesaurus cordis, hæc Cor. x), nos fundare ac collocare dignetur: et con
fundamenta sapientis architecti, quæ nobis hodierna tra inundationem variam persecutionum afmatu spi
sancti Evangelii lectio commendat. Non nos formam ritus sui nos protegat, et illæsos sine peccati ruina
solummodo, sed virlulem polius debemus habere in æternum custodiat, atque ad cœlestem Jerusalem
pietatis, quod etiam mystica Veteris Instrumenti no nos coadunet, suamque habitationem perennem con
bis historia diligenter insinuat, quando vel Moyses secret, qui vivit et regnat æternaliter ac perpetua
tabernaculum (Exod. xl), vel templum Domino Sa liter in trinitate et unitate perfecta, Deus, per om
lomon in sanctæ Ecclesiæ typum condidit (III I{eg. nia sæcula sæculorum. Amen.
viii) : utraque enim dcmus firmiter fundala esse re H0MILIA XL.
fertur, et omnia instrumenta quæ ibi inerant, id est
iN ANNiVERSARIA FEstivitAte DedicATioxis tesipli.
lapides pretiosi, ex quibus templum erat constru
ctum ; ligna impulribilia, e quibus omne tabernacu (Evangelium Joannis x.)
lum factum, et templum inius ornatum, ac desuper Ex auctoritate lectionis evangelicæ, fratres cha
lectum fulgebat; aurum, de quo et tabernaculi pa rissimi, edocemur hujus festi habere commemoratio
rietes intus ac foris vestiti, et templi non tantum iiem, ubi legitur quod facta sint Ilierosolymis Encæ
parietes, verum etiam laquearia, trabes, ostia, postes nia, et Jesus præsentialiter eo tempore ibi adesset
et pavimenta erant cooperta; sed et vasa vel utensilia (Joan. x). Encænia autem vocabantur solemnia dedi
domus utriusque, cuncta pene aurea et de auro puris cationis templi, quæ populus Dei, ex antiqua patrum
siimo facta fuerant; fructus etiam arborum qui in do traditione, per annos singulos celebrare consueve
uiuiu Domini offerebantur, purissimi et exquisiti esse rat : quorum vestigia nos hodie juxta morem Chri
jtibebantur, hoc est vitis, olivæ, thuris, myrrhæ vel sliani orbis sequentes, annuam dedicationis ecclesiæ
*factis, et cæterarum hujusmodi; h;ec videlicet cun nostræ diem divinis laudi!,us et vigiliis studuimus
PAraol. CX. 3
-
d.* B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PAI\S II. 7:3

agere solemnem : et hanc nobis festivitatem eo ma A se unusquisque invidiæ vel odii veneno percussus,
jore devotione celebrare oportet, quo etiam Redem iracundiæ veneno repletus, avaritiæ jaculis vulnera
ptori nostro gratissimum esse cognovimus; adeo tus, ebriositatis vitio pollutus, luxuriae sordibus in
ut in illa ipse templum ingredi et sermonem facere quinatus, cum reverentia et humilitate subtrahere,
ad populum, ac divinitatis suæ sacramenta pandere ne propter præsumptionem ac pertimaciam , a!)
dignatus sit. Facta sunt, inquit, Encænia in Hieroso æterno Dei convivio et sanctorum consortio seque
lymis, et hiems erat, et ambulabat Jesus in templo in stratus, ligatis manibus et pedibus in æternum pro
porticu Salomonis. Si ergo voluit ambulare in vem jiciatur incendium : sed magis studeat ut per pœni
plo, in quo caro et sanguis brutorum animalium offe tentiam et eleemosynas, per pacem et cor tincntiam,
rebantur,multo magis nostram orationis domum, ubi sobrius et mundus factus, hic fiducialiter ad mensam
carnis ipsius ac sanguinis sacramenta celebraiitur, Domini accedere possit, et in futuro ad sanctorum
visitare gaudebit. Si perambulare non despexit porti angelorum et apostolorum, prophetarum et marty
cum, in qua rex quondam mortalis ac terrenus, quan rum, et cæterorum justorum societatem, lætabundus
vis potentissimus, ac sapientissimus ad orandum stare pervenire : quod nobis sua gratia præstare digne
solebat, quanto magis penetralia cordium nostrorum tur I{edemptor et Salvator noster Jesus Christus,
invisere atque illustrare desiderat : si tamen ea porti B qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus
cum esse Salomonis, hoc est, si ea timorem suum, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
quod est initium sapientiae, habere perspexerit: neque IIOMILIA XLI.
enim putandum est quia domus solummodo in qua IN DoMiNiCIS dit. i;t S.

ad orandum vel ad mysteria celebranda convenimus, Sciendum est, fratres charissimi, quod ideo a
templum sit Domini; et non ipsi, qui in nomine sanctis Patribus nostris constitutum est Cliristianis
Domini convenimus, multo amplius templum ejus et mandatum ut in solemnitatibus sanctorum , et
appellemur et simus; cum manifeste dicat Apostolus: maxime in Dominicis diebus, otium haberent e! a
Vos estis templum Dei vivi (II Cor. vi); sicut dicit Do terreno negotio vacarent, ut paratiores et promptio
minus: Inhabitabo in eis et inter illos ambulabo (Le res essent ad divinun cultum, eum non haberent
vit. xxvi). Si ergo templum Dei sumus, curemus s0 quid eos imle tardaret incommodum, relinquerentque
lerter, et bonis salagamus actibus, ut in eodem suo eo tempore terrenam sollicitudinem, quo facilius
templo sæpius ipse et venire et mansionem facere possent Dei intendere voluntatem. Inde ipse Dominus
dignetur. Caveamus hiemis exemplum, ne videlicet per Prophetam dicit : Vacate et ridete quoniam ego
corda nostra Dominus adveniens a charitatis ardore sum Deusr(Psal. xlv). At hi qui, diversis curis ac
torpentia reperiat, sicut Judæorum pectora perfidia C negotiis implicali, hanc sententiam Dei spernunt, et
durata invenit, ideoque ea citius aversatus relin divinæ contemplationi vacare nolunt, timeo ne in
quat; imo magis quantum possumus, cum ipsius ad futuro judicio, illis jan:iam Domini pulsantibus atque
jutorio laboremus, ne Deus noster in templo suo, aperire poscentibus (Matth. xxv), Domimus respon
hoc est in nobis, inveniat quod oculos suæ majesta deat : Amen dico vobis, nescio vos : discedite a me,
uis offendat: sed habitaculum cordis nostri evacue omnes qui operamini iniquitatem (Matth. vii) ; et fiui
tur vitiis, et virtutibus repleatur; claudaJur dia modo Deum quærere negligunt, ab ipso tunc respuam ,
holo, eu aperiauur Christo : et ita laboremus nt n0 tur. Idcirco, fratres mei, non sit vobis moles:unu
bis bonorum operum clavibus januam regni cœlestis in Domimicis diebus et in natalitiis sanctorum divino
aperire possimus. Sicut enim malis operibus, quasi studere cultui. Dominicum ergo diem apostoli et apo
quibusdam seris ac vectibus, vitae nobis janua clau stolici viri ideo religiosa solemnitate habendu:m
diaur, ita, absque dubio, bonis operibus aperitur. Et sanxerui:t, quia in eodem Redemptor noster a mor
ideo, fratres charissimi, unusquisque consideret con tuis resurrexit : quique ideo Dominicus appellator,
seientiam suam, et quando se aliquo crimine vulne ut in eo a terrenis operibus vel mundi illecebris abs
ratum esse cognoverit, prius orationibus,jejuniis vel tinentes, tantum divinis cultibus serviamus, dan
eleemosynis studeal mundare conscientiam suam, et tes scilicet diei huic honorem et reverentiam propter
sic eucharistiam præsumat accipere : si enim agno spem resurrectionis nostræ quam habemus in illa.
scens reatum suum, ipse a divino altari se subduxe Nam sicut ipse Dominus Jesus Christus et Salvator
rit, cito ad indulgentiam divinæ misericordiæ per noster tertia die resurrexit a mortuis, ita et nos re
veniet, quia sicut qui se exaltat humiliabitur, ita e surrecturos in novissimo die speramus. Apparet au
contrario, qui se humiliat eraltabitur (Luc. xiv). Qui tem diem etiam in Scripturis sanctis esse solemnem :
euim, sicut dixi, agnoseens reatum suum, ipse se ipse est enim dies primus sæculi, in ipso formata
humiliter ab altari ecclesiæ pro emendatione vitæ sunt elementa mundi, in ipso creati sunt angeli, in
removere voluerit, ab æterno illo et coelesti convivio ipso quoque a mortuis resurrexit Christus, in ipso
excommunicari penitus non {iinebit. Rogo vos, fra de cœiis Spiritus sanctus super apostolos descendit,
tres, diligenter attendite : si ad mensa:n cujuscum marina in eodem die i:i eremo primo de cœlo data in
que potentis hominis nemo præsumit cum vestibus est. IHis enim speciebus actualibus [Forte specialibtis
conscissis et inquinatis accedere, quanto magis a actibus et] indiciis Dominica dies exstat insiguis, a
convivio æterni Regis, id est ab altari Domini debet ideo sancti doctores Ecclesiæ decreverunt o;nnetm gto
ij HOMILIÆ DE FESTIS PRAECIPUIS, ETC. 78

riam Judaici sabbatismi in illam transferre, ut quod A et avaritiam, quatenus unum punctum diei ad Dei
ipsi in figura, nos celebraremus in veritate; quia tunc ollicium, et reliquum diurnum spatium, cum mocle
erit requies nostra vera, quando resurrectio fuerit simul, ad eorum deputetur voluptates. Nolite, fralres
perpetrata, et remuneratio in anima et corpore simul mei dilectissimi, hæc facere, nolite hæc facientibus
perfecta. Observemus ergo diem Dominicam, fratres, consentire ; quia non solum qui hæc faciunt, sed
et sanctificemus illam, sicut antiquis de sabbalo etiam qui consentiunt facientibus, pereunt. Ante
praeceptum est, dicente legislatore : A vespera usque omnia ergo causas in festivitatibus nolite dicere aut
ad resperam celebrabitis sabbata vestra (Levit. xxiii). audire, sed alio tempore et cum justitia; nec munera
Videamus ne otium nostrum vanum sit, sed e ve accipiendo subvertatis judicia justa; quia, secundum
spera diei sabbati usque ad vesperam diei Dominici Domini sententiam : Quocunque judicuo judicaveri
sequestrati a rurali opere et ab omni negotio, solo tis, judicabitur de vobis (Matth. vii). Nullus vestrum
divino cultui vacemus: sic quoque sanctificamus rite se inebriet, quia ebrius insano simillimus est. Nolite
sabbatum Domini, dicente Domino : 0mne opus non in nominibus (sic) bibendo, nomina vestra delere de
facietis in eo. Veniat ergo cuicunque possibile sit, ad cœlo. Sunt quidem multi, quod pejus est, qui non
vespertinam atque nocturnam celebrationem, et orei solum seipsos inebriant, sed etiam alios cogunt et
ibi in conventu Ecclesiæ pro peccatis suis Deum. B adjurant ut amplius quam expedit bibant, et inde
Qui vero hoc non possit, saltem in domo sua oret, sæpe inter eos nascuntur jurgia et homicidia. Nun
et non negligat Deo solvere votum ac reddere pen quid perpenditis, fratres, cujus isti in hoc sequan
sum servitutis. In die illa vero nullus se a sacra mis tur voluntatem?, Ebriosi enim, ait Apostolus, et ho
sarum celebratione separet, neque otiosus quis domi micidæ regnum Dei non possidebunt (I Cor. vi). 0b
remaneat, cæteris ad ecclesiam pergentibus ; neque secro vos, dilectissimi, patres et matres, fratres et
in venatione se occupet, et diabolico mancipetur of sorores, per nomen Domini nostri Jesu Christi, ct
ficio, circumvagando campos et silvas, clamorem et per regnum ac judicium ejus venturum, ut subtraha
cachinnum exaltans, non gemitum nec orationis tis vos ab omni homine ambulante inordinale, et
verba ex intimo pectore ad Deum proferens. Adhuc digne ambuletis vocatione qua vocati estis, nec ne
quoque, quod detestabilius est, aliqui ad ecclesiam gligatis honorem vestrum, sed perpendite redem
venientes, non intrant, non insistunt precibus, non ptionem quæ est in Christo Jesu. Filii Dei nuncupati
exspectant cum silentio sanctam missarum celebra estis, quia verus Filius Dei vos liberavit. Studete
tionem : sed quando lectiones divinæ intus leguntur, bonis moribus tanto parenti placere, quatenus vos
tunc ipsi foris aut causas dicere et diversis student non ut nequissimos servos perpetuam tradat ad pœ
calumniis impugnare; aut videlicet in alea, vel in C nam, sed ut charissimos filios supernam ducat ad
locis inutilibus insudare: aliquoties etiam, quod pe patriam, ut sitis cohæredes Filii ejus Jesu Christi,
jus est, aliqui nimia iracundia succendumtur et ama cum quo vivit et regnat Deus in unitate Spiritus san
rissime rixantur, ita ut armis se vel fustibus alter cli per omnia sæcula sæculorum. Amen.
utrum impetant, et sæpe homicidium perpetrent. II0MILIA XLII.
Et hoc ab illis maxime fit qui pleni invidia et odio, CONTRA TOS QUI IN LUNAE DEFECTU CLAMORiBUS SE
diabolo ductore, in conventum Ecclesiæ pergunt, non FAtlGABANT.

ut semetipsos adjuvent, sed ut alios lædant. Tales Gaudium est mihi magnum, fratres charissimi,
etiam si homicidio ibi pereunt, aut subita morte ra quod vos video nomen Christianum diligere, eccle
piuntur, quo alias, nisi cum ipso cujus secuti sunt sias frequeiitare, baptismum Christi filiis et filiabus
vestigia, vadunt in æterna tormenta? Nolite hæc fa vestris appetere, et veri Dei cultui studere: sed
cere, fratres mei, nolite vosmetipsos decipere, nolite valde doleo quod aliquibus ineptiis plurimos ex vobis
in conventu vestro, locum dare diabolo (Ephes. iv), obligatos errare conspicio, et inter vera religionis
sed magis vosmetipsos præparate hospitium Chri Christianæ quædam falsa intermiscere, quod nullo
suo. Non ergo foris fabulis, sed intus psalmodiæ et modo fieri debuit; scriptum est enim : Modicum fer
orationibus studete. Nolite invicem in ecclesia ver- P mentum totam massam corrumpit (I Cor. v). Nam
bosari, sed quieti esse. Sunt enim plurimi, et præ cum ante dies aliquot quietus domi manerem, et de
cipue aliquæ mulieres, quæ ita in ecclesia garriunt utilitate vestra, quomodo profectum vestrum in Do
[et] ita verbosantur, ut lectiones divinas nec ipsæ nino amplificarem, mecum tractarem, subito ipsa
audiant, nec alios audire permittant. Nunquid talis die circa vesperam atque initium noctis tanta vocife
conventus cum tali ordine, fratres mei, in domo Dei ratio populi exstitit, ut irreligiositas ejus penetraret
debet fieri; aut taliter decet in conspectu Dei et usque ad cœlum. Quod cum requirerem quid si!)i
sanetorum angelorum ejus assistere? Adhuc quoque, clamor hic vellet, dixerunt mihi quod laboranti lu
quod valde dolendum est, conqueri vobiscum volo, næ vestra vociferatio subvenisset, et defectum ejus
quia sunt aliqui, et maxime potentes istius mundi, qui, suis studiis adjuvaret. Risi quidem, et miratus sum
cum veniunt ad ecclesiam,non sunt devoti ad laudes vanitatem, quod quasi devoti Christiani Deo fereba
Dei celebrandas, sed cogunt presbyterum ut abbre tis auxilium, tanquam ipse infirmus et imbecillis,
viet missam et ad libitum eorum cantet; nec ei licet nisi nostris adjuvaretur vocibus, non possit lumina
norem ecclesiasticum sequi propter illorum gulam ria defendere quæ creavit. Facto quippe mane sc
79 R. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PAllS II. $t.

quentis ('iei, sciscitabar ab eis qui ad nos visitan:!i A quando taliter cvenerit, vos clamori.us I.il.orare ;
gratia convenerant, si aliqua horum eis innotucrinl. permiuite Creatori facturam sua:n, ipse enim opus
At illi professi sunt se similia et adliuc pejora in his suum scit regere, qui potuit et creare. Si ergo ali
hocis in quibus ipsi manserant, sensisse : nam alius qua signa in sole vel luna, vel stellis, insolito move
referebat mugitum cornuum se audisse, quasi in apparuerint, necesse est enim ut fianl ante dieiu
I.ella concitantium; alius, porcorum grunituim exe inagnum judicii, secundum Veritatis vocem, non vos
gisse : qnidam vero narrabant quod alios viderint tunc tali superstitione fatigetis, sed imagis in cordi
tela et sagittas contra lunam jactasse; alios autem bus vestris Domini misericor,.iam deprccciuiui, eu
focos in coelum sparsisse; affirmaveruntque quod lu signo vos crucis Christi consignetis; quatenus ipse
mam nescio quæ portenta laniarent, et nisi ipsi ei qui vos per sanctam crucem redimere uigilatus est,
auxilium præberent, penitus illam ipsa monstra de iu adventu gloriæ suæ, ejus tutamine illæsos ab
vorarent : alii vero ut satisfacerent dæmonuim illu omni errore conservare dignetur, Jesus Christus Do
sioni, quod sepes suas armis sciderint, et vascula minus et Salvator noster, qui cum Patre et Spiritu
quæ apud se domi habebant, fregerint, quasi illud sauclo venit et regnat Deus per omnia sæcula sæcu
lorum. Amen.
lunæ plurimum proficeret in auxilium. Quæ est de
iucntia, fratres, quæve hæc insania ? Nunquid vos B IIOMILlA XLIII.
fortiores estis Deo, ut pro illo pugnare nitaniini : aut C0NTRA PAGAN1C0S ERR0RES, QUOS ALIQUI DE muDiDUs
CIIRISTIANIS SEQUUNTUR.
suos vestræ potentiores angelis ejus sunt, ut grumitu
suo ipsi indigeanl? Quomodo coelo et sideribus fe Legimus in Weteri Testamento Dominum populo
retis auxilium, qui vosmetipsos in terra non suflici suo quem elegit sibi in hæreditatem ita præcepisse
tis ad prolegendum ? Quid superbit cinis et pulvis? (Levit. xx): Sancti estote, quia et ego sanc;us sumu
(Eccli. 3.) Scriptum est enim : non est in hominis po Dominus Deus vester. Nolite ambulare in legitimis
uestate pia ejus(Jer.x): eriet spiritus ejus, et revertetur nationum, quas ego expulsurus sum ante vos : pro
in terram (Psal. cxlv). Quid dicam vobis, fratres : pter scelera enim ipsarum abominatus suum eas, et se
laudo vos? in hoc non laudo, quia per diabolum il paravi vos a cæteris populis, ut essetis mei. Intrantes
lusi, paganico errori ex parte non parva dediti estis; in terram quam dabo vobis, disperdite cunctos habita
et hoc unde, nisi ex paganis, quorum consortia dili tores terræ illius, confringite titulos et statuas comm;
gitis, eorum mores imitamini : contradixi enim vo nuite, atque omnia excelsa vastate. Maleficos in terra
bis sæpius illorum consortia et nefanda convivia; vestra non patiemini vivere. Vir sive mulier, in quibus
-sed obedire mihi vos vetat avaritia. Pecuniam dili pythonis spiritus vel divinationis fuerit, morte morian
gitis, et gehennam non expavescitis; corporales de C tur (Num. xxxiii.) lapidibus obruite illos : sin autem
licias appetitis, et salutem animæ æternam negligi nolueritis hujusmodi interficere,qui remanserint, erunt
uis : idcirco nec corporis nec animæ sanitatem ha vobis quasi clavi in pculis et lanceæ in lateribus, et ad
pere poteritis; quia, ut ait apostolus Paulus: Ideo versabuntur vobis in terra habitationis vestræ, et quid
sunt inter vos multi infirmi et imbecilles, et dormiunt quid illis facere cogitaveram, vobis faciam. Audistis,
multi (I Cor. xi). Nolite errare, fratres, nolite hu fratres charissimi, quam terriljiliter divina vox com
juscemodi erroribus decipi : Domini est terra et ple minatur his qui adversarios suos secum manere pa
nitudo ejus, orbis terrarum et unitersi qui habitant tiuntur; timeo quod vestri cohabitatores vobis fiant
in eo (Psal. xxiii). Beatus cujus est Deus Jacob ad in scandalum et in ruinam, quorum mores pravissi
jutor ejus : spes ejus in Domino Deo ipsius, qui fecit mos imitamini. Quomodo enim cum Christo et an
coelum et terram, mare et omnia quæ in eis sunt, qui gelis ejus regnabunt in cœlis, qui cum diabolo et
custodit veritatem in sæculum (I'sal. cxlv). Ipsa au ministris ejus societatem habent in terris? quomodo
tem monstra, quæ diciuis lunam, defectus sui tem gaudebunt in coiivivio perenni sanctorum, qui non
pore, laniare, nihil sunt; neque enim credi fas est respuuiit convivia nefanda paganorum? Aut quomodo
homines in belluas posse mutari: sed dæmonum fi in luce perpetua possunt laudes Deo dicere cum am
ctio haec hominibus l)rutis et insipientibus per quæ I) gelis, qui hic diabolo exhibent funestos ludos ii, iio
dam plantasmata ingerit, quo facilius eos possint ad lis? Apostolus autem hujusmodi nos consortia ha!)ere
idololatriam provocare. Sed ne forte dubios ac sol vetat et dicit (I Cor. x): Charissimi, fugite ab ido!o
licitos de lunæ ol)scuritate, quæ nuper accidit, vos rum cultura. Nolo autem vos fieri socios dæmonio
relinquam, non est hoc, fratres, aliquod portentum; rum ; non potestis calicem Domini bibere et calicen,
scd naturalis vis cogit solem ac lunam taliter ecli dæmoniorum ; non potestis mensae Domini participes
psim, hoc es: defectum, pati. Nam manifesta ratio esse, et mensæ da moniorum. Et item alio loco
probat soleum interventu lunæ, quæ inferior cursu, (II Cor. vi): Nolite, inquit, jugum ducere cum infi
Ju...ea ad nostros oculos non posse perfun !ere, quod delibus. Quæ euim participatio justitiæ, cum iniqui
fit in tempore acceusionis ejus; lunam vero simili tate, aut quæ socictas luci ad tenebras; quae autem
ter, quæ a sole illustratur, per umbram terræ ob conventio Christi ad I3elial, aut quæ pars fideli cnm
sctirari in plenilunio, hoc est in quinta decima die infideli : quis autem consensus templo Dei cum idu!is:
a:tatis ejus, quando sol in alia parte cœli, ex alia vos estis templum Dei vivi; sicut dicit Deus, quia â s--
iuua relucet. Et ideo non est necesse , fratres, habitabo in illis, et inambu!., 00 inter eos, et ero illo
81 - IIOMILI.E DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. 82

ruin Deus, et ipsi erunt mihi populus. Quapropter, A IIOMILlA XLIV.

fratres charissimi, ab hujusmodi vos erroribus pur BE BONORUM CiiRiSTiANORUM ET E CONTRARIO DE
MAi.ORUM MORiBUS.
gate, et filios vestros ac subditos ab hac nequitia
castigantes, lollite; nullus ex vobis charagios, et di Oportet vos, fratres charissimi, sollicite et intento
vinos, vel sortilegos requirat, nec de qualibet causa considerare Christianum nomen, quod nos omnes
cos aut infirmitate interroget; nullus sibi incantato gaudemus habere, quid nobis designet, quid pro
res adhibeat: quia quicunque fecerit hoc malum, mittat, quidque nobis boni conferat, hoc est, quid
statim perdet baptismi sacramentum, et continuo significet in religione, quid promittat in spe, quid
sacrilegus et paganus efficitur : et nisi grandes elee conferat in remuneratione. A Christo enim Filio Dei
mosynæ, et dura ac prolixa pœnitentia subvenerit, unigenito Christiani vocamur, et ideo qui dicit se
in æternum peribit. Similiter et auguria observare Christianum esse, debet sicut ille ambulavit et ipse
nolite, nec in itinere positi aliquas aviculas cantan ambulare, id est in justitia, et sanctitate, atque ve
tes attendere, nec ex illarum cantico diabolicas di ritate : hoc enim nos admonet nomen Christianum.
vinationes annuntiare præsumite. Nullus ex vobis ob Et quicumque his gressibus Christum sequitur, ad
servet qua die de domo exeat, qua iterum reverta supernam tendit patriam, et vitam in cœlis accipiet
tur, quia omnes dies Deus fecit, sicut Scriptura di- B sempiternam. Non nobis sufficit, fratres, quod Chri
cit : Et factus est dies primus, et dies secundus, et stianum nomen accepimus, si opera Christiana nom
dies tertius (Gen. 1), similiter et quartus, et quintus, fecerimus : illi enim prodest, quod Christianus dici
et sextus, et sabbatum; et illud : Fecit Deus omnia tur, qui claritatem diligit, ebrietatem fugit, super
bona talde ( Ibid. ). lllas vero non solum sacrilegas, bianm detestatur, invidiam velut venenum diaboli
sed etiam ridiculosas, sternutationes considerare et respuit; ille vero Christianus est qui furtum non fa
observare nolite ; sed quoties vobis in quacunque cit, qui falsum testimonium non dicit, qui nec men
parte fuerit necessitas properandi, signate vos in titur, nec perjurat; qui adulterium non committit,
nomine Christi, et Symbolum apostolorum vel Ora qui ad ecclesiam frequentius venit, qui de fructibus
tionem Dominicam fideliter dicentes, securi de Dei suis non gustat nisi prius ex ipsis Deo aliquid offe
adjutorio, iter agite. Et quia quando supradicta om rat, qui decimas annis singulis erogandas pauperi_
nia sacrilegia, Deo vobis inspirante, contemnere vel bus reddit, qui sacerdotibus suis honorem impendit,
despicere cœperitis, scio quod moleste hoc acceptu qui omnes homines sicut seipsum diligit, qui nullum
riis est diabolus, quia vos videl de amicitia vel de hominem odio habet. llle vero non solum Christia
societate sua discedere et sacrilegia per quæ vos de nus est, sed ipse Christus in illo habitat, qui slateras
cipiebat contemnere, aliquas nequitias vobis factu- C dolosas et mensuras duplices velut gladium diaboli
rus est, aut aliquam infirmitatem immissurus, aut pertimescit. Ille bonus Christianus est qui quando
aliquod animal, aut per morbum aut per evagatio ad ecclesiam venit, et oblationem quæ in altario
nem est ablaturus, quia ad vos probandos hoc Deus mittat exhibet, et pauperibus, secundum quod vires
permittit fieri, ut agnoscat utrum fideliter ad ipsum habet, aut argentum porrigit aut cibum : qui pere
venistis, et si tota diaboli machinamenta despicitis, grinos in domum suam excipit, qui hospitibus pedes
et utrum plus valeat apud vos amor suus quam cu lavat; qui non solum lites non concitat; sed etiam
jusque animalis amissio. Sed si semel aut secundo discordes ad concordiam revocat; qni et ipse caste
nequitias quas diabolus immiserit, toto animo et tota vivit, et filios vel vicinos suos ut caste et sobrie vi
fide contempseritis, ita ipsum diabolum postea a ve vant et verbis admonet et exemplis docet. Ille bonus
stra infestatione repellere dignabitur Deus, ut nun Christianus est qui quoties sanctæ solemnitates ve*
quam vos possit sua calliditate decipere. Christus iiiunt, ut securius communicet, ante plures dies ca
enim Deus noster ipsum diabolum et ministros ejus stitatem cum propria uxore custodit, ut libera et se
sola potestate sua habet, nec vos potest nec vestra cura conscientia ad altare Domini, casto corpore et
iu aliquo nocere nisi quantum ab ipso permittitur. mundo corde, præsumat accedere : qui Symbolum
Permittit autem hoc Deus duabus ex causis; ut aut D apostolorum et Orationem Dominicam memoriter
iios probet si boni sumus, aut castiget, si peccato tenet, et filios vel filias suas ut ipsi leneaht fideliter
res; et ideo ipsum timete, illi soli servite, mentis et docet. Ecce audistis, fratres, quales sint Christiani
corporis puritatem servate, omne genus fornicatio boni, et ideo, quantum possumus, cum Dei adjutorio
nis ut pestem vel mortem fugite, continentes, humi laboremus ut nomen Christianum non sit falsum in
les, mites ac patientes estote, frugalitatem diligite, nobis, nec in nobis Christi sacramenta patiantur in
et in recta fide ac bonis operibus usque in finem vitae juriam, sed semper opera Christiana et cogitemus
j»erseverare studete, et sic ad æternam vitam sine in corde, et impleamus in opere. Nam ille Christia
ulla mora pervenietis : praestante ipso Redemptore mus qualis est, qui vix aliquando ad ecclesiam venit,
nostro Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu san et quando venerit, non stat in ecclesia ut oret pro
cto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæculo peccatis suis, sed ut causas dicat, aut lites aut rixas
rumu. Amen. concitet; et si locum invenerit, usque ad vomitum
I)ibet: et posteaqua:m se inebriaverit, surget velut
phreneticus et insanus, diabolico more ballare et
83 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 84

saltare, verba turpia et amatoria vel luxuriosa can- A hil aliud quam quod catholica fides laudat, aniat,
tare. Iste talis non dubitat furtum facere, adulte prædicat, in menie sive in professione teneatis, seu
rium non timet admittere, falsum testimonium di etiam moribus ostendatis. Post hanc ergo fidem,
cere, maledicere, perjurare, nec ullum omnino fa spem firm.am habere discite, quæ animum nostrum
cinus agere pertimescit. Ideoque, sive viri sive mu adinvisibilia trahit, et intentionem nostramin cœlestia
lieres sint, qui talia opera faciunt, non ad remedium, et æterna inserit, et quodammodo nexibus indisso
sed adjudicium Christianum nomen et baptismi sa lubilibus ligat; quæ non decipit, sed fideliter obse
cramenta suscipiunt, et nisi poenitentiam egerint, in quentes ad æternam beatitudinem perducit. Nemo
æternum peribunt. Ecce, fratres, ostendimus vobis igitur, quamvis ingenti peccatorum pondere prema
quales sint Christiani boni, et quales sint mali; et tur, de l)onitate divinæ pietatis desperare debet ;
quos bonos videtis, inmitemini; quos vero malos co sed spe certæ misericordiæ illius indulgentiam sibi
gnoscitis, castigate semper, increpate, corripite, ut quotidianis deprecari lacrymis, quam certe sperare
et de profectu vestro et de illorum correctione du possit, si ab actione pravi operis cessabit. Ideo non
plicem mercedem habere possitis; præstante Do propter spem veniæ perseveranter peccare debemus,
mino nostro Jesu Christo, judice vivorum et mortuo neque quia Deus juste peccata punit, veniam despe
rum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate B rare debemus, sed utroque periculo evitato, et a
Spiritus sancti, per omnia sæcula sæculorum. malo declinemus et de pietate Dei veniam speremus.
Amen. Similiter et in omni tribulationum angustia, spe ad
HOMILIA XLV. solatia snpernæ pietatis currendum est, quia in illo
DE fidE, spe, ET chAbitAtE. solo omnis spes et salus sine dubio consistit, dicente
Quicunque Christianum nomen tenet, et quicun Propheta : In Deo salutare meum et gloria mea,
qtie est divinis sacramentis imbutus, fratres charis Deus aurilium meum, et spes mea in Deo est (Psa!,
simi, necesse est ut religionis Christianæ rationem Lxi). Cum enim fidem rectam et spem firmam vobis,
sciat, et fidei charitatem agnoscat, ejus scilicet fidei fratres, persuademus habere, hoc maxime horta
quæ, ut Apostolus ait (Gal. v), per dilectionem ope mur ut charitatem in vobis habere et opere osten
ratur : quæ in præsenti confortat ac roborat creden dere per omnia satagatis: per ipsam enim et in
tes, et in futuro perducit ad Dei contemplationem. ipsa beatitudinem veram habitùros vos esse sciatis,
Nam tria quædam proposuit animæ nostræ necessa quia sine hac nemo videbit Deum. IIæc autem ideo
ria beatus et egregius gentium doctor, dicens: Nunc major fide et spe ab Apostolo narratur, quia caeteris
autem manent fides, spes, charitas, tria hæc : major recedentibus, ipsa sola permauebit : fidei enim suc
auteih horum est charitas (1 Cor. xii). Primum ergo C cedit spes, et spei beatitudo, chariuati autem non
fides catholica Christiano necessaria est, quia in transmutatio, sed sola restat perfectio. Haec omnium
ipsa distinguuntur filii Dei a filiis diaboli, filii lucis ars est virtutum, hæc promissio regni, hæc præ
a filiis tenebrarum. Per ipsam renascimur in baptis mium summum sanctorum est in coelo, quia in pe
mate et salutem æternam impetramus, sicut scri renni gaudio nihil gratius, nihil dulcius habent san
ptum est: Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus cti perfecto amore Dei, quem quia præsentem vi
erit (Marc. xvi). Haec porta est vitæ, hæc janua re dent, suavius diligunt, et dulcius fruuntur ipso
gni : per ipsam discitur scientia veritatis, et percipi bono. Oportet vos scire, fratres, quia in omnibus
tur cogiiitio divinitatis; per ipsam gratiam Dei inve præceptis Dei charitas obtinet principatum, sine cu
mimus; aliter autem Deo placere non possumus, jus perfectione nihil placere Deo posse Paulus apo
quia sine fide impossibile est placere Deo (IIebr. xi). stolus testatur (I Cor. xiii), qui nec martyrium,
Vere eiiim beatus est qui et recte credendo bene nec saeculi contemptum, nec eleemosynarum largi
vivit, et bene vivendo fidem rectam custodit. lgitur tionem, sine charitatis oflicio, quidquam proficere
sicut otiosa est fides sine operibus bonis, ita nihil posse ostendit. Unde et ipse Dominus respondit :
proficiuut opera bona sine fide recta. Unde beatus Diliges Dominum Deum tuum er toto corde tuo, et er
Jacobus apostolus dixit : Quid proderit, fratres mei, l) tota anima tua, et ex tota mente tua (Luc. x); addi
si fidem quis dicat se habere, opera autem non ha dit quoque secundum simile huic : Diliges proximunt
teat : nunquid poterit fides salvare eum : fides sine tuum sicut teipsum : in his duobus mandatis tota leae
operibus otiosa est. Sicut enim corpus sine spiritu pendet et prophetæ. Quod vero ait, ex toto corde, et
emortuum est, ita et fides sine operibus mortua est tota anima, et tota mente, id est, toto intellectu,
(Jac. ii). Fidem ante omnia, fratres mei, rectam et tota voluntate, et ex omni memoria Deum esse dili
immaculatam habere contendite, et secundum apo gendum. Dei vero dilectio in observatione mandato
stolicæ institutionis normam, symbolum a sanctis rum ejus tota consistit, sicut alibi ait : Si quis dili
Patribus constitutum memoriter tenete et religiose git me, sermones meos servat (Joan. xiv). Unde ipsa
viventes, observare studete. llæreticorum dogmata Veritas alibi ait : In koc cognoscent omnes quia mei
pestifera fugite, maleficorum et incantatorum vene estis discipuli, si dilectionem habueritis ad invicem.
ma mortifera horrescite, divinorum et sortilegorum (Joan. xiii). ltem Aposlolus: Plenitudo legis est dilectio
ct charagiorum nefandas traditiones, quæ cum dæ (Rom. xiii). Item Joannes evangelista : Hoc, inquit,
inoiiibus societatem habent, penitus respuite; et mi mandatum habemus a Deo, ut qui diligit Deum, diligat
 IIOMILLE DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. $8
83
et proaimum (I Joan. iv). Si forte quislibet quærat quis A netrare, tene charita:em, ubi pendent omnia : ita
sit proximus, sciat omnem Christianum recte proxi tenebis quæ ibi didicisti, tenebis etiam quod nou
mum dici, quia omnes in baplismo filii Dei sanctifi didicisti. Si enim nosti charitatem, aliquid nosti
camur, ut fratres simus spiritaliter in charitate per unde et illud pendet quod forte non nosti; et in eo
fecta. Nobilior est generatio spiritalis quam carna quod in Scripturis intelligis, charitas patet; et in
ijs, de qua in Evangelio ipsa Veritas ait: Nisi quis eo quod non intelligis, charitas latet. llle itaque te
renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest net et quod patet et quod latet in divinis sermonibus,
introire in regnum Dei (Joan. iii). Qui autem taliter qui charitatem tenet in moribus. Quapropter, fra
proximum intelligens diligit, sine dubio charitatem tres charissimi, sectemini charitatem : ipsa videlicet
veram in semetipso tenebit. Hæc igitur, fratres, est dulce ac salubre vinculum mentium, sine qua
diligenter considerate, et cum fide et dilectione ve dives pauper est, et cum qua pauper dives est. Haee
stram operamini semper salutem, habentes spem in adversitatibus tolerat, in prosperitatibus tempe
firuuam, quia quidquid boni in præsenti agitis, in rat, in duris passionibus fortis, in bonis operibus
futuro ab illo inæstimabiliter remunerabimini, quia hilaris, in tenuationibus tutissima, in hospitalitate
auctor et protector est salutis nostræ Jesus Christus latissima, intcr veros fratres jucundissima, intra
Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit B falsos etiam patientissima : in Abel per sacrificium
et regnat Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen. grata; in Noe per diluvium secura, in Abrahæ pere
HOMILIA XLVI. grinatione fidelissima, in Moyse inter jurgia lenis
DE CHAR1TATE. sima, in David tribulationibus mansuetissima, in
Libet me aliquid in contemplatione charitális, tribus pueris blandus ignis innocenter spectat, in
fratres charissimi, dilectioni veslrae dicere, quæ Machabæis sævos ignes fortiter tolerat, casta in
quanto magis cor accendit, tanto copiosiorem ser Susanna erga virum, in Anna post virum, in Anna
monem tribuit, et quanto magis in disputando se ex (sic) præter virum, libera in Paulo ad arguendum,
tenuiit, tanto vos suavius reficit. Ipsa enim divinarum humilis in Petro ad obediendum, humana in Chri
Scripturarum multiplicem abundantiam altissimam stianis ad confitendum, divina in Christo ad igno
que doctrinam sine ullo errore comprehendit et sine scendum. Sed quid ego majus de charitate aut ube
ullo labore custodit, cujus cor plenum est charitate, rius possum dicere quam per os Apostoli laudes
dicente Apostolo : Plenitudo legis est charitas (Rom. ejus intonat Dominus, supereminentem viam de
xiii); et in alio loco: Finis autem præcepti est chari monstrantis atque dicentis : Si linguis hominum lo
tas, de corde puro, et conscientia bona, et fide non quar et angelorum, charitatem autem non habeam, fa
ficta (I Tim. 1). Quid est autem præcepti finis, nisi C ctus sum velut æs sonans aut cymbalum tinniens. Et si
præcepti adimpletio? Quid est autem præcepti adim habuero prophetiam, et noverim mysteria omnia et om
pletio, nisi legis plenitudo? Quod ergo ibi diximus, nem scientiam, et habuero omnem fidem, ita ut montes
plenitudo legis charitas, hoc etiam diximus, finis transferam, charitatem non habuero, nihil sum. Et si
præcepti est charitas. Nec dubitari ullo modo potest distribuero in cibos pauperum omnes facultates meas,
quod templum Dei sit, in quo habitat charitas; dicit et si tradidero corpus meum ita ut ardeam, charitatem
euim Joannes: Deus est charitas. Hæc autem di autem non habuero, nihil mihi prodest. Charitas pa
ceutes apostoli, et nobis charitatis excellentiam tiens est, benigna est, charitas non æmulatur, non agit
commendantes, non utique aliud, nisi quod coine perperam, non inflatur, non est ambitiosa, non quærit
derant, eructuare poterant. Ipse quippe Dominus pa quae sua sunt, non irritatur, non cogitat malum, non
scens eos cibo salutis, verbo charitatis, quod esl ipse gaudet super iniquilute, congaudet autem veritati.
panis vivus qui de cœlo descendit, Mandatum, inquit, Omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, omnia
norum do vobis, ut vos diligatis invicem (Joan. xiii). sustinet : charitas nunquam excidit (I Cor. xiii).
Qui ergo contra mortis vetustatem attulit vitæ novi Quanta est ista anima linguarum, prophetia, virtus,
tatem, ipse contra vetus peccatum opponit novum sacramentorum salus, scientiæ solidamentum, fidei
mandatum. Quapropter vetus peccatum quisquis vis D fructus, divitiæ pauperum, vita morientium ! Quid
exstinguere, mandato novo exstingue cupiditatem et tam magnanimum quam pro impiis mori ! Quid
amplectere charitatem. Sicut enim radiae omnium tam benignum quam et inimicos diligere ! Sola est
malorum cupiditas (I Tim. vi), ita radix omnium quam felicitas aliena non premit, quia non æmula
bonorum charitas. Totam magnitudinem et latitu tur, sola est quam felicitas sua non extollit, quia non
diuem divinorum eloquiorum secura possidet chari inflatur; sola est quam conscientia mala non com
tas, qua Deum, proximumque diligimus. Docet enim pungit, quia non agit perperaim : inter opprobria s*
nos coelestis unus magister et dicit: Diliges Domi cura, inter odia benefica est; inter injuriosos pla
nam Deum tuum er toto corde tuo, et er tota anima cida est, inter insidias innocens est : inter iniqui
tºta, et er totis viribus tuis, et diliges proximum tuum uates gemens, in veritale respirans. Quid illa fortius,
sicut teipsum : in his duobus præceptis, tota lex pen non ad retribuendas, sed ad suâferendas injurias ?
det et prophetae (Matth.xxii). Si ergo non vacat omnes Quid illa fidelius, non vanitali, sed æteriiitati? Nam
paginas sanctas perscrutari, omnia volumina ser ideo tolerat omnia in præsenti vita, q:;ia credit
iuonuiu evolvere, omnia Scripturarum secreta pe a.
omnia de futura vita, et Suifert omnia quæ hic im
 87 : I}. ItABANI \1AURi ARCHIEP. MOGUNT. O;^;;;; {'yi p ARS II. 88

imittuntur, quia sperat omnia quæ ibi promittuntur. A gere (I Cor. vii ), quasi stati:n in tactu pcriculum
Merito nunquam cadet, quia sine defectu permanet. esset: pulchra est euim casta juvenum pudicitia, et
Ergo sectamini charitatem, fratres, et in ea pie co Deo amabilis, et ad omne bonum utilis. Qui filios
gitantes et sancte viventes, afferte fructum justitiæ habet spiritales, vel carnales, nutriat illos in ca.
et per ipsius ducatum studete ut perveniatis ad sum stitate, Deo, non in fornicatione, diabolo. Quid pro
vnum bonum : summo enim bono adepto, æternam dest homini filium habere, nutrire, amare, si a ter
beatitudinem habebitis, ad quam nos pervenire ipse nis eum nutriat tormentis? Qui in castitate vivunt, an
concedat, qui est beata charitas ct chara beatitudo, gelicam habent in terris conversationem. Castitas
Jesus Christus Dominus noster, cum Patre, et Spi hominem coelo conjungit, angelis facit civem. Qui
ritu sancto unus solus et verus regnans Deus, per mulierem habet legitimam, legitime utatur ea tem
omnia sæcula sæculorum. Amen.
poribus opportunis, ut, secundum Apostolum, pos
II0MILIA XLVII. sit vacare orationi , et benedictionem mereatur
ne CAStitAte Et MuNDitiA. filiorum a Deo accipere. Nemo dicat, a fornicatione
Gloriosum et insignem inter cæteras virtutes se custodire non posse, fidelis est enim Deus, dicit
locum castitas et munditia tenet, fratres charissimi, Apostolus (I Cor. x), qui non permittit nos tentari
quia ipsa sola est quæ mundas mentes hominum B supra id quod portare possumus, scd faciet cum ten
præstat videre Deum. Unde ipsa Veritas ait : Beati tatione proventum. Talis unicuique homini tentatio
mundo corde, quoniam ipsi Deum videburt (Matth. v); datur, sive in carnis desiderio, sive in ambitione
ac si e contrario diceret : llli vero miseri sunt quo sæculi, vel etiam in quacunque tentationis molestia,
rum corda carnali concupiscentia sunt polluti, quia qualem aut cum laude vincere, aut cum opprobrio
æternas merguntur in tenebras. Castitas enim an succumbere poterit. Omnibns enim castitas per
gelica est vita; castitas cum humilitate, Spiritus necessaria est, sed maxime ministris Christi altaris,
sancti merebitur habitationem, quem expellit im quorum vita aliorum debet esse eruditio et assidiia
munditia libidinum, dicente Scriptura : Corpus pec salutis praedicatio. Tales enim decet Dominum ha
catis subditum Spiritus sanctus effugiet (Sap. 1). bere ministros, qui nulla contagione carnis corrum.
Membra nostra debent Deo esse dicata, non fornica pantur, sed potius continentia castitatis splendeant.
tioni : opponat homo desiderio carnis suæ æterno et totis honestatis fulgeant in populo exemplis,
rum flammas tormentorum; assuescat juvenis casti quibus Dominus per legislatorem dicit : Sancti estote,
tatem, ut sit dignus sapientiæ Dei. Ubi immunditia auia ego sanctus sum Dominus Deus vcster ( Lerit.
est corporis, ibi habitatio diabolici spiritus, qui xi): Deus enim lux est, et tenebræ in eo non siint
maxime gaudet in inquinatione carnis nostræ. Om- C ullæ, nec aliqua fœditas ei sociari potest. Et ideo,
nes immunditiæ Deo displicent, et maxime quæ fratres dilectissimi, sive viri, sive feminæ, sive cle
non sunt naturales. Admonet itaque nos Scriptura rici seu laici, secundum Apostoli admonitionem
sancta dicens: Post concupiscentias tuas non eas, et (II Cor. vii ): Mundemus nos ab omni inquinamento
a voluntate tua avertere. Si præstes animæ tuæ con carnis et spiritus, perficientes sanctificationem in ti
cupiscentias ejus, faciet te in gaudium inimicis tuis more Dei. Studeamus ut ei qui ad æternam suam
venire (Eccli. xviii). Ejus quoque modi Salomon sa gloriam nos vocavit, per omnia placeamus, qua
pientissimus proferebat sententias de cavenda im tenus cum eo feliciter in æternum regnare possi
munditia carnis, dicens (Prov. v): Favus enim distil mus, præstante Domino nostro Jesu Chrislo, qui
lans labia meretricis, et nitidius oleo guttur ejus. No cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus,
vissima autem illius amara quasi absinthium, et acuta per omnia sæcula sæculorum. Amen.
quasi gladius biceps. Pedes ejus descendunt ad mor HOMILIA XLVIII.
tem, et ad inferos gressus illius penetrant. Per semi DE STUD10 SAPIENTIÆ ET MEIYITATIONE DIVINAE LEGIS.
tam vitae non ambulant, vagi sunt gressus ejus et in Oportet, fratres charissimi, ut mundo corde et
vestigabiles. Nunc ergo, fili, audi me, et ne recedas a casto corpore sapientiam divinam disccre diligatis
verbis oris mei. Longe fac ab ea viam tuam, et ne D et intelligere appetatis, quia ipsa cognitio Dei se
appropinques foribus domus ejus. Hoc siquidem non fideliter quærentibus et instanter meditantibus tri
solum de meretricum immunditia dixit, sed etiam buit. Cognitioni autem Dei nihil melius est, quia
de omni carnis concupiscentia, quæ sollicitat ani nihil beatius est, et ipsa vera beatitudo cst. Unde
nam suam consenlire desideriis suis: sed ratio et Salvator ad Patrem ait : Hæc est autem rita
mentis prohibere debet impetus carnis et refrenare aeterna, ut cognoscant te unum verum Deum, ct qntem
voluptates ejus iniquas. Item ille qui supra, prohi misisti Jesum Christum (Joan. xvii ). Iliijus ergo
bens cohabitationem feminarumjuvenibus, dicit(Prov. sapientiæ notitia, qualiter adipiscatur, fratres, au
vi): Nunquid abscondere potest homo ignem in sinu dite. Primo omnium quaerendum est homini quæ
suo, ut vestimenta illius non ardeant; aut ambulare super sit vera scientia veraque sapientia, quia sapientia
prunas et non comburantur plantæ ejus sic qui in hiijus sæculi stultitia est apud Deum (I Cor. iii ).
greditur ad mulierem proximi sui, non erit mundus Scientia vera est a diaboli servitio, quod sunt pec
cum tetigerit eam. Similiter et beatus Paulus ad cata, recedere; et sapientia perfecta est Deum co
monet nos: Bonum est, inquiens, mulierem non tan lere secundum mandatorum illius veritatem, quia in
$9 IIO\IILI.E DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. {j)
his duobus vita beata act;i'ritnr, sicut Psalmista A vivit et regnat cum Deo Pa:re in unitate $piritus
ait: Diverte a malo, et fuc bonum (Psat. xxxvi ; I Petr. sancti Deus, per omnia s;ccula sæculorum. Anicis.
1*1). Nec etiam suflicit cuiquam non mala facere,
IIOMiLlA XLiX
nisi etiam bona faciat; nec bona facere, nisi etiam
mala omittat. Omnis ergo qui sic sapiens est, pro DE JEJUNiis, vigiliis AtQv E on vtiox rmvs.

cul dubio beatus erit in æternum, beata siquidem Interrogatus ab apostolis Dominiis, quibiis ips^ '•
vita est cognitio divinitatis; cognitio divinitatis vir dit potestatem super omnem virtutem inimici, ut in
tus boni operis est; virtus boni operis fructus est firmos curarent, dæmones ejicerent, cum daemo
aeternæ beatitudinis. Ad hoc ergo bonum habemus nium a lunatico expellere non possent, respon!it :
solatium divinarum lectionem Scripturarum, quia IIoc genus daemoniorum non eriet, nisi per oratio
sacrarum lectio Scripturarum divinae est præcognitio ncm ct jejunium (Matth. xvii); quo nobis utique de
non parva beatitudinis. In his enim quasi in quo monstravit quanta virtus sit abstinentiæ cum pura
uiam speculo, homo seipsum considerare potest, oratione, quando hoc ipsa efficere valet quol apo
qualis sit vel quo tendat. Lectio assilua purificat stolica potestas non potuit. Iloc autem dicimus,
omnia, timorem incutit gehennæ, ad gaudia su fratres, non quod negemus apostolos, princip s Ec
perna cor instigat legentis. Qui vult cum Deo sem B clesiæ et duces populi Dei, abstinentiæ operam dare,
per esse, frequenter debet orare et legere : nam vel Christum dicamus eis plenam pietatem dare non
cum oramus, ipsi cum Deo loquimur; cum vero le posse : sed rudes adhuc discipiili, qui in die' us nti
gimus, Deus nobiscum loquitur. Geminum confert ptiarum manentes cum sponso, jejunare vel legere
bonum lectio sanctarum Scripturarum, sive quia non poterant, instruendi- hoc modo erant, in quo
intellectum mentis erudit, seu quia a mundi vani protervitas hostis antiqui maxime superari possit,
uatibus abstractum hominem ad amorem Dei per ut Ecclesia, quæ per eos erat edocenda, agnosceret
ducit. Labor honestus est lectionis, et multum ad
qualiter contra hostem nequissimum confligere debe
emundationem animi proficit: sicut ex carnalibus ret et vincere posset. Sciendum est ergo illud per
escis alitur caro, ita ex divinis eloquiis interior ho fectum esse jejuniuum quod cum eleemosynis et ora
mo nutritur ac pascitur; sicut Psalmista ait: Quam tio:;e cœlum transit, quia ipsum ad thronum altissi
dulcia faucibus meis eloquia tua super mel et favum mi Dei pervenit. Tunc enim homo, spiritalis effectus,
ori meo ( Psal. cxviii ). Sed ille beatissimus est, angelis conjungitur Deoque liberiis copulat: r, si
qui divinas Scripturas legens, verba vertit in opera. abstinentia carnis orationibtis exaltatur. Per jejunia
Omnes plane Scripturæ sanctæ ad nostram salutem enim et orationes occulta mysteriorum coelestium
scriptæ sunt, ut proficiamus in eis in veritatis co C revelantur, divinique sacramenti arcana pandun
gnitione. Sæpius cæcus offendit quam videns, sic uir, quod in Daniele propheta et Petro apostolo
ignorans legem Dei sæpius ignoranter peccat quam manifestis indiciis comprobatur. Igitur qtian'iti
iile qui scit. Sicut cæcus sine ductore, sic homo Adam abstinuit, mansit in paradiso : manducavit,
sine doctore, viam rectam vix graditur. Et ideo,
ct expulsus est. Jejunia sunt fortia tela adversus
fratres charissimi, quicunque ex vobis lectiones tentamenta dæmoniorum : cito enim per abstinen
sacras legere et intelligere possunt, in his studium tiam vincuntur. Unde etiam Dominus et Salvator
iispendaiit, ut earum frequenter meditatione utan mosucr corum incursus jejuniis et orationibus præ
tur: qui vero sensum lectionis sacræ ex lectione monet superare, et suo exemplo voluit ad hoc uos
non possunt percipere, attentius audiant interpre informare. Jejunavit et diabolum vicit, oravit, et
tantem, ut recipiant saltem inde ædificationem. Cum principem hujus mundi foras ejecit : immundi enim
vero magisterio coelesti instructi, quid faciendum spiritus ibi se fiducialius immittent, ubi videbunt
quidve vitandum sit, dilectissimi, accipiatis, non frequentes comessationes, ebrietates exerceri. Ah
sit mora in faciendo quod intus sapiatis intelligendo, stinentia corpus macerat, sed cor impinguescit;
quia, ut beatus Jacobus apostolus ait: Non audito carnem debilitat, sed animam co::fortat. Sed et
res legis justi sunt apud Deum, sed factores legis D hoc notandiim est quod jejunia solummodo cum
(Jac. 1); et ipsa Weritas ait: Servus qui scit volun bonis operibus Dei sunt acceptabilia; qui autem
ta:em domini sui, et non facit, vapulabit multis, et cibis abstinent, et prava agunt, dæmones imitan
reliqua (Luc. xii). Item alibi scriptum est: Scienti
tur, quibus esca carnalis non est, et nequitia spi
bonum facere, et non facienti peccatum est illi (Jac. ritalis semper inest: ille enim bene abstinet a ci
1 ;). Itaque omni diligentia studete ut cognoscatis
bis, qui et a malitiæ actibus et a mundi jejunat
voluntatem Dei : postquam autem cognoveritis vo ambitionibus. Melius est quoque prædicationis san
h:i:ntatem ejus, summo nisu contendite ut hanc fa
ctæ convivio victuram in perpetuo mentem relice
ciatis, implentes mandata illius; et instanter depo
re, quam ventrem mortiferæ carnis deliciosis epil
scite ut in hoc perseverantes, perveniatis ad pro
lis saturare. Vigiliis ergo studere et orationibus
missa ipsius : ad quod vos adjuvare * dignetur ipse
frequentius insistere ipse Salvator nos, fratres,
qui per suam bonitatem nos vocavit et per suam gra docuit, dicens : Vigilate itaque omni tempore oran
tiam liberavit, quique benc certantibus coelestia re
tes, ut digni habeamini fugere ista omnia quæ ven
gna promisit, Jesus Christus Dominus noster, qui tura sunt, et stare ante filium hominis (Luc. xxi); et
 91 IB. I{.ABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 92
apostolus Petrus, similia nos exhortans, dicit : Vi- A severare contendite, et Dominus pacis erit vobiscum.
gilate et orate ut non intretis in tentationem, quia ad Amen.
versarius vester diabolus tanquam leo rugiens circuit IIOMILIA L.
quærens quem devoret; cui resistite fortes in fide DE C0NtiNENtiA.

' (I Petr. v). Nam modum vigilandi, qualis fieri de Admonet nos lex divina et exhortatur, fratres cha
beat, coapostolus ejus Paulus nobis ostendit, dicens: rissiiui, ut concupiscentiam hiijus mundi devitan
Evigilate justi, et nolite peccare (I Cor. xv); et item : tes, continentiæ salubri operam demus, ne nos ille
Abjiciamus ergo opera, inquit, tenebrarum, et indua cebra voluptatum per varia ducat desideria, et la
mus nos arma lucis. Sicut in die honeste ambule queo mortis irretitos in præcipitium et voraginem
mus (Rom. xiii). Ipse namque bene vigilat qui, cum tradat inferni. Loquitur sapientia homiiii et dicit :
corpus suum a somno cohibet, cor in pravis desi Post concupiscentias tuas non eas, et a voluntate tua
deriis aggravari non permittit, sed mentis oculos avertere. Si præstes animæ tuæ concupiscentiam ejus,
ad aspectum veri luminis apertos tenet : vigilat, faciet te in gaudium inimicis tuis (Eccli. xviii); amor
qui servat operando quod credit, vigilat, qui a se enim istius mundi parit inimicitiam Dci ; * unde
torporis et negligentiæ tenebras repellit. Huic er scriptum est: Qui vult amicus esse hujus sæculi, ini
go magnum et inæstimabile præmium Dominus pro B micus Dei constituitur (Jac. iv). Hoc enim aposto
misit, cum dixit: Beatus est servus ille quem cum lus sciens Joannes persuadet nobis et dicit : Nolite
venerit dominus ejus, invenerit vigilantem. Amen diligere mundum neque ea quæ in mundo sunt. Si quis
dico vobis, super omnia bona sua constituet eum dilexerit mundum, non est charitas Patris in illo :
(Matth. xxiv). Oratio ergo quae Deo offertur debet quia omne quod in mundo est, concupiscentia carnis
esse pura et ex gemitu cordis probata, non in stre est, et concupiscentia oculorum , et superbia vitae
pitu vocis exuberans, quia homo videt in facie» (I Joan. ii). Hoc et coapostolus ejus Paulus rursus
Deus autem intuetur cor (I Reg. xvi). Et quomodo, monet et dicit: Qui emunt, sic sint quasi non possi
fratres, preces suas quis Deo offert ad audiendum, dentes; et qui hoc mundo utuntur, quasi non utantur:
quas ipse qui et has dicit non audit. Proh dolor! præterit enim figura hujus mundi (I Cor. vii). Unde
saepius in ecclesiis videmus quosdam ante sacrum et ipse Salvator in parabola sua ostendit quod divi
altare corpus ad orandum inclinare, sed oculis huc tiæ et voluptates sæculi suffocant verbum ita ut non
illucque vagando circumspicere, et non solum la referat fructum; et alibi præcipit dicens: Qui vult
crymis vultum non rigare, sed etiam ora in risum venire post me , abneget semetipsum, et tollat crucem
solvere. Quæ est hæc dementia, fratres? utique ta suam, et sequatur me (Matth. xvi) : et item : Qui
lis oratio non Deum placat, sed irritat; et tales un- C non renuntiaverit, inquit, omnibus quæ possidet, non
de acquirere debuerint remedium, inde sibi præ potest meus esse discipulus (Luc. xiv). Hæc igitur
parant tormentum. Cum ergo ad orationem in do considerantes, fratres charissimi, perpendite quan
inum Domiui convenitis, dilectissimi, reverenter et tum necessaria nobis sit continentia, per quam
cum timore ac tremore ibi astate, et quidquid a Christi discipulatui condigni ad regnum potestis cum
Deo impetrare velitis, cum humilitate et bona in eo venire perpetuum. Continentia vero et sobrietas
tentione cordis illum petatis, et maxime ea petite non in sola integritate carnis consistit, sed etiam in
quæ ad salutem pertinent æternam. Cæterum de cultu et in ornatu, vita pariter et moribus : debet
his praesenlibus rebus ea solummodo rogate quæ enim unusquisque continens abstinere se ab omni
necessaria sunt, non quæ ad cupiditatem vel volu bus illicitis; his autem quæ licita sunt, decet cum
ptatem carnis superflue per luxuriam exaggerantur; modestia et sobrietate uti : non enim decet Christia
has preces libenter Deus non accipit, et taliter num sæculi lucris inhiare, cui promissum est re
petenti sæpe non annuit. Unde et Jacobus aposto gnum cœleste, sed suo Domino per continentiam con
ltis increpat nos, dicens : Petitis et non accipitis, digne vivere, ut possit cum eo in perpetuum gaude
eo quod male petatis, ut in concupiscentiis vestris in re. Castitatem debet amare et fornicationem fugere;
sumatis (Jac. iv). Quibus autem precibus Deus liben- I) non avaritiæ studere, sed viclu et vestitu contentus
ter faveat, ab ipsa Verilate discite, ait enim : Peti esse; non superbire, neque sperare in incerto divi
te et accipietis, ut gaudium vestrum plenum sit (Joan. tiarum, sed humiliter sentire et mundi pompam con
xvi). Gaudium etenim plenum non in præsenti, temere : non debet esse vaniloquax et arrogans,
sed in futura erit vita, hoc est, in agnitione Dei non mendax, neque injuriosus, nec bilinguis, rhon
perfecta, quando infirmitas et angustia erit nulla. susurro, neque detractor, sed veritatem debet ex ore
l)e præsentibus autem commodis supra modum ne et corde proferre, linguam suam a multiloquio tem
simus solliciti, sed faciamus quod exhortatur Pro perare, quia scriptum est : In multiloquio non effu
pheta : Jacla, inquit, in Dominum cogitatum tuum, gies peccatum (Prov. x). Oculos contra vanitatem
et ipse te enutriet (Psal. liv); et in Evangelio ipse Domi claudere, auditum a scurrilitate et falsitate, imo a!»
nus ait : Primum quærite regnum Dei et justitiam omni eloquio malo, avertere, risum excelsum et ex
ejus, et hæc omnia adjicientur vobis (Matth. vi). II;ec, cussum non amare, guttur et nasum ad illecebraim
fratres, sedulo intra vosmetipsos cogitate, hæc fo dulcium ciborum et suavium odorum non libent:r
ris operanilo agite, in his usque ad finem vitae per adhibere, sed magis bonum et suavem odorem vir
95 IIOMILIÆ DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. 94

tutum appetere, manus et pedes et omnia membra A diæ honum, de qua ipse Salvator ait : Beati mise
corporis sollicite custodire, ne fiant arma iniquitatis ricordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur
peccato, sed magis potentia arma Deo ad destruen (Matth. v). Non potest peccator misericordiam a
dum spiritalem inimicum. Cor quoque miles Christi Deo sperare, qui misericordiam non facit peccan
debet ante omnia sollicita custodia servare, ne forte tibus in se; ergo dimittat homo temporale debitum,
illud jactantia extollat, ira inflammet. invidia per ut mereatur recipere æternale bonum. Si animas
foret, avaritia infestet, libido exurat, tristitia gra nostras cupimus peccatorum sordibus emundari,
vet. torpor et ignavia oneret, et illud quod cunctis misericordiam in mos peccantibus non negemus, ut
gravius est, per novitatum præsumptiones hæresis in die retributionis ad promerendam Domini mise
scindat. Qui enim cordis occulta per continentiam ricordiam misericordiæ operibus adjuvemur. Quo
quieta servare intus contendit, utique et membra modo misericordiam a Deo exspectat, qui crudelis
corporis facilius contra pravos actus foris custodit; est in conservos suos ? Si quis cupiat Deum sibi mi
scriptum est enim : 0mni custodia serva cor tuum, sereri, ita et misereatur debitoribus suis. Certissime
quia ex ipso vita procedit (Prov. iv); item alibi : indulgentiam exspectare poterit, quia aliis indulgere
Mors secus introitum delectationis posita est ; et Sal novit. Ad misericordiæ opus optime nos in Evan
vator in Evangelio : Bonus, inquit, homo de bono gelio Dominus exemplo roboravit, ubi ait : Estote
thesauro cordis sui profert bonum, et malus homo de misericordes, sicut Pater vester coelestis misericors
malo thesauro cordis sui profert malum (Luc. vi); et est, qui solem suum oriri facit super bonos et malos,
item: De corde, ait, exeunt cogitationes malæ, homi et pluit super justos et injustos (Luc. vi). Omnis mi
cidia, adulteria, fornicationes, et cætera (Matth. xv).sericordia faciet locum unicuique secundum mcritum
Cum ergo, fratres, de cordis radice fructus sive boni operum suorum. Qui facit misericordiam Deo, offert
sive mali exeant, necesse est ut primum cor mun sacrificium satis placabile. In judice misericordia et
demus, deinde ipsam carnem nostram per jejunia, disciplina debet esse, quia una sine altera bene esse
et vigilias, et laborem utilem castigemus, ne carnis non poterit. Misericordia sola si fuerit, securitatem
libido mentem maculet : difficile est enim ut in de faciet peccandi subjeclis; iterum, si disciplina semper
liciis viventes mundum cor habeant. Inde dixit Apo aderit, vertitur animus delinquentis in desperatio
stolus (I Cor. ix): Castigo corpus meum et servituti nem, ct judex non merebitur a Deo misericordiam.
subjicio, ne forte, cum aliis prædicem, ipse reprobus Sed hanc misericordiam a seipso debet homo inci
efficiar; et item (Gal. v): Qui autem sunt Christi, pere : quomodo in aliis est misericors, qui in seipso
carnem suam crucifixerunt cum vit.is et concupiscen crudelis est? In seipso crudelis est, qui sibi perpc
tiis. Sobrie quippe et pie vivamus in hoc stculo eae C tuas peccatis suis præparat flammas. Bene misericors
s;ecuantes beatam spem, et adventum gloriæ magni est, qui a seipso incipit, et se diligenter custodit,
Dei et Salratoris nostri Jesu Christi, qui dedit se ne puniatur cum diabolo, et sic aliis præstet quod
metipsum pro nobis, ut nos redimeret ab omni iniqui sibi bonum esse prospicit. Per indulgentiam autem
tate, et mundaret sibi populum acceptabilem, sectato docuit nos Dominus quomodo possimus impetrare
rem bonorum operum (Tit. ii); ut eum venerit in ma misericordiam ab illo, cum in Evangelio ait : Di
jestate sua cum sanctorum angelorum millibus, pro mittite, et dimittetur vobis (Luc. vi; Matth. v); item :
l*oiiis laboribus et sancta conversatione reddat nobis Si dimiseritiae hominibus peccata eorum, dimittet et
praemia vitæ æternæ potius, quam pro desiderio et vo vobis Pater vester cælestis peccata vestra ; si non di
lnptate praesentis vitæ cruciatum retribuat sempiter miseritis hominibus, nec Pater vester cælestis dimittet
imum, qui , veraciter de eo scriptum est quod reddat vobis peccata vestra (Matth. vi). IHæc quoque vera
singulis secundum opera sua, Jesus videlicet Chri sententia magnam smper nos misericordiam sonat his
stus Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu san qui eam recte intelligere possunt. Igitur ex nostro
cto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæculo judicio judicat nos Deus: quodammodo in potestate
ru m. Amen. nostra est quomodo judicemur a judice. Si miseri
HOMILIA LI. cordiier judicemus de in nos delinquentibus, mise
DE MISERIC0ftdiA Et iNpulGENTiA. ricorditer judicat Deus de nobis in se peccantibus.
Inter omnia quibus humana vita indiget, maxime Intendamus ergo in exemplum illius, sicut doctor
necessaria est misericordia, quia quanto fragilior est gentium nos admonens ait (Coloss. iii); Donate vo
corrupta natura, tanto majore indiget providentia bismetipsis, si quis adversus aliquem habet querelam,
beneficii; et ideo, fratres, quia sine hac vita nostra sicut Dcus in Christo donavit vobis, ita et vos facite,
subsistere non potest, discamus quomodo in nos hoc est, quomodo Deus in Christo nobis peccata do
primum divinam provocemus clementiam, ut sccun navit, sic etiam nos qui in nos peccant, dimittamus.
dum multitudinem miserationum suarum nostræ Item alibi idem Apostolus ait (Rom. xii): Nulli ma
miseriæ subvenire dignetur, quatenus in præsentis lum pro malo reddentes ; et eodem loco : Noli vinci
vitæ cursu vitemus nostræ salutis damnum, et in a malo, sed vince in bono malum. Sciendum est
futuro interitum possimus evadere perpetuum. Ad certissime quod unusquisque talem indulgentiain ac
hoc eiiium impetrandum, dilectissimi, sicut nobis cepturus est a Deo, qualem et ipse dederit proximo
Scriptura sacra ostendit, præcipuum est misericor suo. Tunc oratio nostra pro peccatis nostris :.d
95 B. RABANI MAURl ARCHiEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
aures omnipotentis Dei cito perveniet, si delinquen- A
tium preces in nostris auribus acceptabiles erunt.
Qui clementer peccantibus iguoscere novit, clemen
tiam divinæ pietatis certissime accipiet. Ünde et
scriptum est : Qui pronus est ad misericordiam, bene
dicetur a Domino (Prov. xxu). Sic enim remittitur
nobis ut nos remiserimus eis qui nobis quacunque
malignitate nocuerunt. Multa itaque sunt genera mise
rationum, quæ cum facimus, adjuvamur ut dimittantur
nobis nostra peccata : sed ea nihil est majus, qua ex
corde dimittimus quod quisque peccavit : non solum
el;im qui dat esurienti cibum, sitienti potum, nudo
vestimentum, peregrinanti hospitium, et cætera hu
jusmodi; verum etiam qui dat veniam peccanti,
eleemosynam dat; el qui emendat verbere in quem
potestas datur, vel coercet disciplina aliqua, et ta E
men peccatum ejus qui ab illo læsus aut offensus est
viinutiil ex corde, vel orat ut ei dimittatur, non s0
lum in eo quol dimituit atque orat, verum etiam in
eo quod corripit et aliqi:a emendatoria poena plectit,
eleemosynam dat, quia misericordiam præstat. Proin
de, fratres, obsecro ut ante omnia misericordiæ
operam detis, et in quibuscunque possitis, proximos
vestros adjuvetis; ad indulgendum quoque proximis
vestris delicta eoruin prompti sitis, ut peccatorum
vestrorum veniam pro hoc ab omnipotente Judice
adipisci valeatis, et vitam æternam cum sanctis om
nibus in cœlesti regno perpetualiter habere mincrea
mini : praestante l)omino nostro Jesu Christo, qui
cum Patre et Spiritu saiicto vivit et regnat Deus per
omiiia sæcula sæculorum. Amen,
H0MILIA LII.
DE PACE ET UNitAte.
Legimus in Evangelio, fratres charissimi, quod Sal
vator et Dominus noster cum appropinquaret pas
sioni, et trawsilum suum de hoc mundo ad Patrem
discipulis insinuaret , inter alia verba quæ ob sui
commemorationem dilectis comitibus suis impen
derat, maxime pacis bonum et unitatis, quasi spe
ciale munus , illis commendarit, dicens : Pacem
meam do vobis, pacem relinquo vobis (Joan. xiv), ac
si diceret, In pace vos dimisi, in pace vos inveniam.
Proficiscens voluit dare quæ desiderabat rediens in
omnibusinvenire ; hanc suis hæreditatem dedit, dona
omnia suæ pollicitationis et præmia in pacis con servare unitatem spiritus in vinculo pacis, unum corpus,
versatione promisit : atque ideo, fratres, si hæredes D
Christi esse volunus, in ejus pace manere debemus.
Pacem nobis, sicut audistis, Christus dedit; con
cordes atque unanimes esse præcepit, lilectionis
et charitatis fœdera incorrupta atque inviolata
mandavit; cujus pacis ornamenta, mirabiliter alio
osteudit loco dicens . Beati pacifici, quoniam filii Dei
tocabuntur (Matth. v). En filius Dei incipit vocari,
qui pacificus esse jam coepit; non filius dici, qui
pacem noluit amplecti; negat sibi Patrem Deum,
qui pacificus esse contemnit. Pacificos ergo oportet
esse Dei filios corde mites, sermone simplices, af
fectione concordes, fideliter sibi unanimitatis ne
xibus cohærentes. Sed haec pax cum bonis el Dei
9{;
præcepta servantibus custodienda est, non cum in*
quis et sceleratis, qui pacem inter se habent in
peccatis suis. Pax Christi ad salutem sempiternam
proficit, pax quæ in diabolo est ad perpeluam per
venit perditionem. Pax cum bonis et bellum cum vi
tiis semper habenda est : mala siquidem hominuin
impiorum, odio habenda sunt; nam homines ipsi,
quamvis mali sint, amandi sunt, quia creatura Dei
sunl : pax vero quæ in honis est, concordiam fra
truim ei charitatem copulat proximorum. Pax Spi
ritum Dei specialiter promeretur, pax dilectionis
mater est, pax indicium est sanctitatis, de qua
Dominus per prophetam ail : Pacem et veritatem
diligite (Zach. viii). Pax, plebis sanitas, gloria sacer
dotis et patriæ lætitia, et terror hostium sive visi
bilium sive invisibilium. Omnibus viribus pax est
custodienda, fratres, quia semper in Domino manet,
qui in pace sancta manet et cum sanctis Dei socie
talem habet. Sacerdotis est in pace populum admo
mere quid debeat agere, populi esl in humilitate au
dire quæ monet sacerdos. Quidquid non licet ,
pastoris est pronibere ne fiat , plebis est audire, ne
faciat. Atque unitatis vinculum omnes debent, præ
lati simul et subditi, in fide et dileciione per ouuia
servare, quia sine pace non suscipitur sacerdolis
oratio nec plebis oblatio. Si ergo volumus velociter
a Deo exaudiri, et gratanter munera nostra ab eo ac
cipi, debemus utique in pace conversari, de qua nos
ipsa Weritas instruere dignata est : Si offers, inquit,
munus tuum ante altare, et ibi recordatus fueris quia
C frater tuus habet aliquid adversum te, relinque ibi
munus tuum ante altare, et vade prius reconciliari fratri
tuo, et tunc veniens, offeres munus tuum (Matth. v),
Quia ergo unitatem nostram et concordiam Deus
desiderat, ostendit ipse Salvator in Evangelio, ad
Patrem ita loquens : Pater, inquit, sancte, serva eos
in nomine tuo, quos dedisti mihi, ut sint unum sicut et
nos (Joan. xvii). Uude et Apostolus fideles hortatur,
dicens: Obsecro vos, fratres, ut idipsum sapiatis, et
unum dicatis omnes (Philip. 11); et item : Non sit,
inquit, inter vos zelus et conlentio : omnis amaritudo,
et ira, et indignutio, et clamor, et blasphemia tollatur
a vobis, cum omni malitia (Ephes. iv); el in eodem
loco ait : Sustinentes invicem in charitate ; solliciti
et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe vocauio
nis vestræ. Hæc itaque unaniinitas sub Apostolis
olim fuit : sic novus credentium popukus, Domini
mandata custodiens, charitatem suam tenuit; pro
bat Scriptura , quæ dicit : Turba autem eorum
qui crediderant, anima et mente una agebant (Act.
iv); et iterum : Et erant perseverantes omnes una
nimes in oratione cum mulieribus, et Maria, matre
Jesu, et fratribus ejus (Act. 1); et ideo efiicacibus
precibus orabant, ideo impetrare cum fiducia pote
rant quodcunque de Dei misericordia postulabant.
In nobis vero sic unanimitas diminuta est, ut et lar
gitas operationis infracta sit. Domos tunc et fundos
venundabant, et thcsauros sibi in co- lo repoiieutes.
97 IH0MILI.E 1)E FES: IS PRAECIPUIS, ETC. 98

listribucnla in usus inJigentium pretia apostolis A cissitudinem reddet ei (Prov. xix). Sint enim plurimi
offerebant. At nunc de patrimonio nec decimas la qui nullam in agris, nullam in vineis, nul!am in sæculi
iuatis, et cum vendere ju'eat Dominus, emimus potius divitiis portionem habent, quorum inopiæ de ea quam
ei augemus. Sicut in nobis emarcuit vigor fi.!ei, sic Dominus nobis delit copia consulere debemus, ut et
credentium ro')ur elaiiguit : et i,'circo Dominus , ipsi nobiscum I)eo pro terræ fecunditate benedicans
tempora hæc nostra respiciens, in Evangelio suo et gaudeant possidenti.us fuisse donata, quæ etiam
ait : Filius hominis cum venerit, putas inveniet fidem pauperibus ac peregrinis facta fuerint communia .
in terra? (Luc.xviii. Widemus fieri quod ille prædixit, felix illud est horreum, et omnium fructuum multi
ii, Dei timore, in lege justitiæ, in dilectione, in ope plicatione dignissimum, de quo egentium, et debi
re, fides nulla est : nemo futurorum metum cogitat, lium, eu peregrinorum saturatur esuries; quos ideo
diem Domini et iram Dei, et incredulis ventura suppli sub diversis molestiis justitia Dei laborare permisit,
cia, et statuta perfidis æterna tormenta nemo consi ut et miseros pro patientia, et misericordes probene
derat; quae metueret conscientia nostra si crederet; volentia coronaret. Ellicacissima enim pro peccatis
quia non credit, omnino nec metuit; si autem cre deprecatio est in eleemosynis atque jejuniis, et ve
deret, et caveret; si caveret, et evaderet. Excitemiis lociter ad divinas conscendit aures talibus oratio
nos quantum possumus, dilectissimi fratres, et somno B elevata suffragiis, quia sicut scriptum est, animæ
inertiæ veteris abruplo , ad observanda et gerem la sitæ benefacit vir misericors (Prov. xi). Pars enim
Domini præcepta vigilemus. Simus tales quales corporalium facultatum quæ indigentibus ministra
esse nos ipse præcepit dicens: Sint lumbi vestri prae tur, in divitias largienti transit æternas, ita ut mi
cincti et lucernæ ardentes in manibus vestris, et vos sericordiam Dei et indulgentiam peccatorum nostro
similes hominibus erspectantibus dominum suum quan rum pauperum miseratione et eleemosynis merea
do reniat a nu, tiis; ut, cum temerit et pulsaverit utpe mur : quoniam qui suum ab inope non avertit ani
riant ei. Beati servi illi quos, cum advenerit dominus, mum, cito ad se Domini convertit auditum, dicente
invenerit vigilun:es (Luc. xii). Accinctos nos esse Domino : Estote ergo misericordes, sicut Pater rester
oportet, ne cum expeditionis dies venerit, impeditos misericors est (Luc. vi); et : Beati misericordes,
et implicatos apprehendat. Luceat in bonis operibus quoniam ipsi misericordiam consequentur (Mauh. v).
nostrum lumen et fulgeat, ut ipsum lumen nos ad Quod ergo reddituram se promisit Weritas, secura
lucem claritatis æternæ de hac sæculi nocte perdif expendet humanitas. Constans esto, Christiane lar
cat, quo cum Christo, qui est veræ pacis auctor, et gitor : da a quo accipias, sere quo ! metas, sparge
cuin saiictis angelis ejus, æterna pace et perpetua quod colligas; noli metuere dispendium, noli (!e dubio
felicitate fruamur : præstante Domino nostro Jesu suspirare proventu , substantia tua cum bene ero
Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et gatur, augetur: reiiiunerator tuus vult te esse mu
regnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen. nificuim, et qui dat ut liabeas, mandat ut tribuas,
dicens: Date et dabitur vol)is (Luc. vi). 0 avarc,
l!0\IILIA Lill.
Si auium filigas vel divitias sæculi, da ne perdas;
de b£xigNItATE, i:u. Al ANmTATE ET ELEEMOSYNA.
si servaveris, sine dubio perdes si erogaveris, om
Audivimus Apostolum, fratres charissimi, suavi mino habebis eas æternaliter, dicente ipsa Weritate :
ter nobis loquentem ac dicentem (Tit. imi): Apparuit Thesaurizate vobis thesauros in cælo, ubi nec aerugo
benignitas et humanitas Salvatoris nostri Dei, non ncc tinea demolitur , ncque füres effodiunt et fu
ex operibus justitiæ, quæ fecimus nos, sed secundum rantur : ubi est thesaurus tuus, ibi est et cor tuum
misericordiam suam salvos nos fecit, per lavacrum (Matth. vi; Luc. xii). Utique bene dispensantes tem
regenerationis et renovationis Spiritus sancti , quem poralia , acquiritis æterna. Noli timidus esse in
effudit in nos abundanter per Jesum Christum Sal largiendo, ne sis egenus in retributione, quia qui
vatorem nostrum, ut justificati gratia ipsius, hæredes parce seminat, parce et metet (II Cor. ix); qui autem
efficiamur secundum spem vitæ æternæ. Si ergo be miserebitur pauperis, beatus erit (Prov. xiv). Redem
nignitas et humanitas Salvatoris nostri, nullis nostris ptio itaque animæ viri, divitiæ ejus (Prov. xiii); hono
praecedentibus meritis, gratis nobis subvenit, quo rat Deum, qui miseretur pauperis (Prov. xiv): absconde
modo nos, dilectissimi, si ejus regni hæredes eflici eleemosynam in sinu pauperis, dicit Scriptura (Eccli.
volumus, proximis nostris pietatis opera non im xxix),et ipsa orabit pro te; sicut aqua exstinguit ignem,
pendimus? Ait enim ipsa Weritas : Date et dabitur ita eleemosyna peccatum ; animum esurientem ne
vobis; mensura qua mensi fueritis, remetietur vobis despexeris, et ne erasperes pauperem in clamore suo
(Luc. vi); et item : Si enim, inquit, in iniquo mam (Eccli. iv). Qui avertit aurein ad clamorem pauperis,
mona fideles non estis, quod vestrum est quis dabit illius oratio clementiam Dei non merebitur; in vit.u
robis(Luc. xvi). Sciendum est emim, fratres, benignitate tua benefac animæ tuæ, eleemosynas dans miseris,
et humanitate nobis esse opus ut de his quæ nobis quia post mortem non habebis potestatem benefa
coelestis Pater misericorditer contulit, nos quoque ciendi : in conviviis tuis pauperes vescantur et Chri
alios adjuvemus, et in quocunque possumus indigen tus in illis. Tria sunt genera eleemosynarum, una
tibus proximis nostris solatia tribuere non tardemus, corporalis, hoc est, egenti dare quidquid potueris;
quia [enerati;r Domino qui miseretur pauperi,et ipse ti altera spiritalis, lioc est, dimittere a quo læsus fue
{){) B. [{ABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERÜM PARS II. H {){)

ris; tertia delinquentem corrigere et errantes in viam A alius sapiens : Quanto, inquit, major es, humilia te
reducere veritatis. IIis enim omnibus speciebus pla in omnibus, et coram Deo invenies gratiam (Eccli. iii).
catur Deus, et vita promeretur æterna, assentiente luem Deus per prophetam ait : Ad quem autem re
Scriptura ac dicente : Date eleemosynam , et ecce spiciam, nisi ad humilem, et quietum, et trementem
omnia munda sunt vobis (Luc. xi); et item : Dimittite, verba mea (Isa. Lxvi). Quicunque humilis et quie
inquit, et dimittetur vobis. Et apostolus Jacobus ait : tus non fuerit, non potest in eo habitare gratia Spi
Fratres mei, si quis ex vobis erraverit a veritate, et ritus sancti. Deus humilis factus est nostræ salutis
converterit quis eum, scire debet quoniam qui converti causa, erubescat homo superbus esse. Quantum hu
fecerit peccatorem ab errore viæ suæ, salvabit animam militate inclinatur cor ad ima, tantum proficit in ex
ejus a morte, et operiet multitudinem peccatorum (Jac. celso: qui enim humilis erit, exaltabitur in gloria.
v). Sed hoc tunc bene et ordinale fit, si unusquisque Primus humilitatis gradus est, veritatis sermonem
a semetipso primum incipiat hoc bonum misericor humiliter audire, memoriter retinere, voluntario
diæ, ut sui misereatur, ne per peccatorum sarcinam perficere : eam quippe quam non invenit humilem,
mergatur in poenam; unde scriptum est : Miserere veritas fugit nientem. Quanto quis humilior eril de
animæ tuæ p!acens Deo (Eccli. xxx); quatenus dum seipso, tanto major erit in conspectu Dei : superbus
aliis studium correctionis impendit, ipse efficiatur I} vero quanto gloriosior apparet inter homines, tanto
emendatus a vitiis. Ut ergo hæc agere pleniter pos dejectior erit ante Deum. Qui enim sine humilitate
simus, habemus ad hoc fortem adjutorem et pium bona opera agit, in ventum pulverem portat. Item
largitorem, mediatorem videlicet Dei et hominum Scriptura dicit : Quid superbit terra et cinis? (Eccli.
Dominum Jesum, qui vivit et regnat cum Deo Patre x. ) dum vento superbiæ dispergitur quod jejuniis
in uiuitate Spiritus sancti Deus, per omnia sæcula vel eleemosynis congregare videtur. Noli, o homo,
sæculorum. Amen. in virtutibus gloriari tuis, quia alterum habiturus es
H0MILIA LIV. judicem, non teipsum, in cujus conspectu teipsum in
DE TIMORE DEI Et VERA iiumilitAte. corde tuo studeas humiliare, quatenus te ille exaltet
David propheta et psalmista, qui, teste Scriptura, in tempore retributionis suæ. Descende ut ascendas,
secundum cor Domini electus, fecit omnes volunta humiliare ut exalteris, me exaltatus humilieris: qui
tes ejus, ipse, fratres charissimi, quid creator nostcr er;im sibi vilis videtur esse, ante Deu:m pulcher est;
in nobis appetat et diligat quodam loco ostendit, ita qui sibi displicent, Deo placent. Esto igitur parvus
dicens : Quis sicut Dominus Deus noster qui in altis in oculis tuis, ut sis magnus in oculis Dei; tanto
habitat, et humilia respicit in cælo et in terra (Psal. enim eris apud Deum pretiosior, quanto fueris ante
cxii). Si ergo Dominus altissimus, cujus excellentiæ oculos tuos despectior. In summo honore summa
et magnitudinis non est finis, in omni creatura sua, tibi sit humilitas; honoris laus est humilitatis virtus;
et ea quæ in supernis, et ea quæ in infimis est con sed hanc veræ humilitatis virtutem nemo sine ui
stituta, in angelis videlicet et hominibus, humilita more Dei habere potest, quia eorum neuter sine al
tem considerat et probat ; quantum necesse est no tero esse potest. Quid autem timor Dei efficiat, fra
bis humilitati semper studere, ipsamque in omni tres, audite : Initium sapientiae, timor Domini est
bus conservare ut sic placeamus conditori nostro. (Psal. cx). Magna est cautela peccati, Dei semper
Quanta autem sit veræ humilitatis virtus, facile ex praesentiam timere. Qui perfecte Deum timet, dili
verbis Domini agnoscitur, qui, ut superbiam Phari genter se a peccatis custodit. Timenti Deum in no
sæorum damnaret, dixit : Omnis qui se exaltat, hu vissimo die bene erit, et merces ejus in æternum
miliabitur; et qui se humiliat, exaltabitur (Luc. xiv). permanet. Qui erubescit in conspectu hominis pec
Humilitatis quippe passibus ad coeli culmina con care, quanto magis dignum est quod erubescat in
scenditur, quod Deus excelsus non superbia, sed hu conspectu Dei iniquitatem agere, qui non solum
militate attingitur, de quo dictum est : Deus superbis opera, sed corda considerat ! Qui timore sancto
resistit, humilibus autem dat gratiam (Jac. iv; Deum metuunt , inquirunt quæ placita sunt illi.
1 Petr. v). Unde et in Psalmis dicitur : Ercelsus Alius est timor filiorum alius est timor servorum :
Dominus, et humilia respicit, et alta a longe cognoscit servi enim propter tormenta dominos timent, filii
(Psal. cxxxvii). Alta posuit pro superbis; humilia vero propter amorem patris timent. Si filii Dei su
vero respicit, ut attollat; alta, hoc est superba, co mus, timeamus eum ex charitatis dulcedine, non de
gnoscit, ut dejiciat. Discamus humilitatem, per timoris amaritudine. Homo sapiens in omnibus ope
quam Deo propiuquare poterimus, sicut ipse in Evan ribus suis Deum metuit, sciens se ejus nunquam
gelio ait: Discite a me quia milis sum et humilis praesentiam effugere posse, sicut Psalmista Deo di
corde, et invenietis requiem animabus vestris (Matth. cit : Quo ibo a spiritu tuo, et a facie tua quo fugiam ?
xi). Per superbiam mirabilis angelorum creatura (Psal. cxxxviii;) item : quia neque ab 0riente, neqmte
cecidit de cœlo, per humilitatem Dei fragilitas hu ab Occidente, subauditur, patet locus fugiendi Deum.
manæ naturæ ascendit in coelum. Honesta est enim Qui timet Deum accipiet doctrinam ejus; et qui vi
inter homines humilitatis consuetudo, sicut Salo gilaverint in mandatis ejus, invenient benedictionein
m^m ait : Ubi fuerit superbia, ibi erit et contumelia; sempiternam. Timentis Deum beata est anima, et a
ubi autem humilitas, ibi et sapientia (Prov. xi); item tentatione diabolica tuta remanet. Beatus homo qu_
 £1 {{}2
IIOMILIÆ DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC.
seinper est pavidus (Prov. xxvui), et cui donatuin A anima mea in atria Domini. Cor meum: ct caro mea,
est Dei timorem semper aute oculos habere. Qui ti exsultaverunt in Deum vivum (Psal. Lxxxiii). Quatuor
iret Doiuinuum, recedit ab itinere pravo, et ad virili - namque sunt qualitates affectio:ium quibus cogitati,
tim seuitam vias suas dirigit. Timor Dei repellit justi tædio salubri compungitur, hoc est, memoria
peccata et adjicit virtutes : timor cautum facit ho præteritorum facinorum, recordatio futurarum pœ
iuinem et sollicitum ne peccet; ubi vero timor Dei narum, consideratio peregrinationis suæ in hujus
non est, ibi dissolutio vitæ est. Qui Deum in prospe vitæ miseria, desiderium supernæ patriæ, quatenus
ris non timet, timeat vel in adversis; refugiat ad il ad eam quantocius valeat pervenire. Quando ergo
lam, qui flagellat et sanat : Beatus vir qui timet Do ista in cor,!e hominis fiunt, sciendum est tunc esse
ininum, in mandatis ejus cupit nimis (Psal. cxi). Deum per gratiam humar • • cordi praesentem; unde
Timor Dei timorem expellit gehennæ, quia facit ho et in psalmo dicitur : Deus vitam meam nuntiavi tibi:
ininem peccatum cavere et justitiæ opera agere. posuisti lacrgmits meas in conspectu tuo, sicut in
Post hæc ad illum perveniet timorem qui dicitur promissione tua ( Psal. lv ). Promissio indulgentia:
sanctus eu permanet in sæculum sæculi quia est in quam habemus a Deo, lacrymas pœnitentiæ excitat
dilectione. Sic ergo, fratres, timeamus Deum ut di cordi nostro. Thesaurus desiderabilis in corle ho
ligamus eum ; quia perfecta charitas foras mittit ti B ii:inis, compunetionis dulcedo : anima hominis qu;e
morem (I Joan. iv) servilem; atque ita habere pos in oratione compungitur, välde illi proficit ad salu
simus abundantiam securitatis, et plenitudinem tem. Cum per orationem compunctio effunditur,
omnium bonorum. Unde et Propheta ait : Timete Spiritus sancti præsentiam cordibus nostris adesse
Dominum, omnes su;ncti ejus, quoniam nihil deest non dubium est : sed tunc salubris est ipsa com
timentibus eum. Dirites eguerunt et esurierunt, in punctio quando hominem provocat ad confessionem
quirentes autem Dominum non deficient omni bono peccatorum et ad conversionem melioris vitæ. Iior
(Psal. xxxiii). Quapropter obsecro vos, dilectissimi, tatur itaque nos sæpius sancta Scriptura ad medi
ut timorem Dei semper ante mentis vestræ oculos camenta fugere confessionis : non quod Deus indi
habeatis et oblivionem præceptorum Dei omnino fu geat confessionis nostræ, cui omnia præsto sunt
giatis, illudque sedulo cogitetis qualiter timentes quae cogitamus, loquiimur aut agimus ; sed nos aliter
Deum et mandatis ejus obedientes ad vitam vadunt salvi fieri non possumus, nisi confiteamur pœniten
perpetuam; contemnentes vero et præcepta ejus tes quæ inique gessimus negligentes. Qui seipsuuu
spernentes, in poenam ibunt æternam; humilitatem accusat in peccatis suis, lunc diabolus non habet
que veram in corde vestro intus habeatis, sicque iterum accusare in die judicii : si tamen confitetur
C poenitendo, diluit quæ fecit, nec iterum renovat
eam non ficte moribus coram proximis vestris insi
uuetis, ut ipsi, bonis exemplis vestris instructi, glo quae egit. Confitemini , dicil Jacobus apostolus, al
rificent Deum, et vobiscum æternam in coelis stu terutrum peccata vestra, et orate pro invicem ut salre
deant percipere reimunerationem : præstante Do mini (Jac. v); item beatus Paulus apostolus : 0re
mino nostro Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu autem, inquit, confessio fit ad salutem (Rom. x);
sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæ sed et Salomon de confessione peccatorum dixit :
calorum. Amen. Qui abscondit scelera sua non dirigetur : qui autem
H0MILIA LW. confessus fuerit, et reliquerit ea, misericordiam conse
DE coNFEssioNE Ar. poENiTENTIA ATQUE cογipUNctioNE
quetur (Pror. xxviii). Magnum est, fratres, salutis
CORD1S.
medicamentum, non iterare quæ impie gessimus,
Considerare nos oportet, fratres clarissimi, quid nec priorem cicatricem vulnerum resauciare; unde
nobis Scriptura sacra insinuet faciendum, quo possi dicit Joannes evangelista : Si confiteamum peccata
mus gehennæ devitare tormentum et ad cœleste per nostra, fidelis est Deus et justus ut remittat nobis
venire gaudium, qualiter bonum quod peccaiutes peccata, et mundet nos ab omni iniquitate (I Joan. 1);
perdidimus, pœnitentes recuperemus : quod utique D similiter et Psalmista ait : Diri confitebor adversutn
non aliter fit nisi per salubrem compunctionem et me injustitiam meam Domino, et tu remisisti impie
veram confessionem. Compunctio igitur cordis ex tatem peccati mei ( Psal. xxxi). Wivens confiteatur
humilitatis virtute nascitur, de compunctione con peccator quæ fecit, quia non est fructuosa confessio
fessio peccatorum, de confessione pœnitentia, de apud inferos, nec pœnitentia ad salutem p; oficiens :
pœnitentia vera proveniet delictorum indulgentia. ecce nunc tempiis salutis, ecce nunc tempus accepta
Compunctio cordis est humilitas mentis cum lacry bile Deo. Tempus est nunc remissionis pœnitenti
mis et recordatione peccatorum et timore judicii. bus, sed tempus erit post mortem vinlictæ negli
Ex gemino fonte compunctionis solent profluere la gentibus confiteri scelera sua : omnes enim impii
çrymae, hoc est, aut dum mens operum suorum dili amaram in toi mentis pœnitentiam habent, sed non
gentius ma!a considerat, aut dum desiderio ætern;e proficit eis pœnitentia ad remissionem , sed con
vitae suspirat. Unde et Propheta ait : Sitivit anima scientia torquet eos ad augmentum pocnarum qtt;e
ntea ad Deumn vivum, quando veniam et apparebo patiuntur. Potuerunt sibi per confessionem præca
ante faciem Dei ? fuerunt mihi lacrymæ meæ panes die vere tormentorum immanitatem, et neglexeruni :
ac nocte (Psal. xli); item : Concup iscit et defccit ita sicut foras flammis, ita intus conscientia propria
305 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. M0CUNT. 01'ERUM PARS II. {{J$

torquentur. Quomodo potest medicus vulnus sanare A tentiæ patet libertas, post mortem vero, nulla cor
quod ægrotus ostendere erubescit? Deus enim con rectionis est licentia. Ac ideo, fratres, iion peri!a
fessionem nostram desiderat, ut j:ista:m habeat cau mus nobis tei:iptis indultum, sed, quantum possu
sam ignoscendi. Qui peccata sua occultat et eru mus, per Dei uisericordia:n la!)oreinus, ut moJo
bescit salubriter confiteri, Deum, quem testem ha per fleuus et gemitus digne pœnitentia pristinas sor
I.et, iterum habebit eum ultorem. Oplime se judicat des peccatorum lavantes, mundi ct corpore et
homo in hac vita, ne judicetur a Deo damnatione animia in die Domini inveniri mereamur ab ipso ju
perpetua. Duplicem habere debet fletum in pœniten dice vivorum et mortuorum, qui vivit et regnat cu;n
tia omnis peccator, sive quia per negligentiam b0 Patre et Spiritu sanclo Deus per omnia sæcula sæ
mum non fecit, seu quia malum per audaciam per culorum. Amen.
H0MILIA LVI.
petravit. Confessio justificat, confessio veniain pec
DE N0N tARDANDO C0NVERTl A PECCAtiS AD Deusi.
catis donat. Omnis spes veniæ in confessione con
sistit, confessio opus est misericordiæ, salus ægroti, Legimus ergo Apostolum, fratres charissimi, di
vnicum est viribus nostris medicamentum pœniten centem : Quarcunque scripta sunt, ad nostram doc:ri
tiae ; cujus ipse Salvator in Evangelio virtutem nam scripta sunt, ut per patientiam et consolationem
ostendit dicens : Pænitentiam agite, appropinffutitit Scripturarum spem habeamus. Ecce in litteris divi
enim regnum cælorum; et Joannes Baptista : Facite, nitus inspiratis reperitur scriptum : Fili, ne tardes
ait, fructus dignos pænitentiæ. Fructus dignus pœ converti ad Dominum, quia nescis quid futura pariat
mitentiæ est transacta flere pecca:a, et eadem ite dies; nam qui tardat converti , periculum facit
rum non agere, sicut Scriptura ait : Non adjicias animæ suæ, quia mors non tardat; quæ si tardantem
peccatum super peccatum, et dicas : Miseratio Dei converti inveniat, ad tormenta deducit eum. Disso
inagna est, quomodo misericordia et ira ab illo est? luta, fratres, et periculosa paralytica cogitatio est,
Lavamini, mundi estote, dicit Dominus per Isaiam de crastina cogitare conversione, et hodiernam
prophetam. Lavatur itaque et mundus est qui et negligere. Quid tu, peccator, converti dissimulas, et
præterita plai;git, et iterum flenda non admittit; la non metuis ne tibi mors repentina subripiat diem
vatur et non est mundus qui plangit quod gessit, conversionis? nonne homines subito moriuntur? si
nec deserit, et post lacrymas hæc quæ fleverai re boaum est peccata dimittere, et ad Deum converti,
petit. De his qui post lacrymas ad delicta revertun cito fiat: Deus tibi promittit remissionem convertenti
uur priora, beatus Petrus terribiliter ait: Canis re a peccatis, securitatem tibi non promisit diu vivendi.
vertitur ad vomitum suum. Fili, peccasti, dicitur in Ideo convertat se citius unusquisque ad Deum, eu
Scriptura sancta, ne adjicias iterum; sed de pristinis cum invenerit eum, derelinquat impius viam suam,
deprecare ut remittantur tibi. Pœnitentia vera non et vir iniquus cogitationes suas, ei miserebitur ejus,
annorum numero censetur, sed amaritudine animi; quoniam multus est ad ignoscendum. Si ergo intra
unde beatus Petrus mox a Domino indulgentiam verit subito dies extremus, perit dilatio, et restat
recepit, quia amarissime flevit trinæ negationis damnatio ; perire non vis, redi ad Deum et vives ;
culpam. Pœnitentia quam jussit [Forte, quantum noli desperarc de venia peccalorum, nec de vita lon
vis] exigui temporis, si intima cordis amaritudine giore confidere. Convertere ergo et pœnitentiam
: gitur, non despicitur apud justum judicem Deum, age. Cras, inquies, convertam ; quare non hodie ?
qui cordis secreta considerat. Non enim longitudi Dicis: Quid mali est si cras dicam? Respondeo: Quid
nem temporis tantum requirit Deus, quantum affe mali, si hodie? Forte dicis: Longa erit vita mea.
ctum sinceritatis pœnitentis pensat. Qui enim in Dicam : si longa erit, bona sit; si brevis, et ipsa
Christum tota mente confidit, etiam si multis mo bona sit ; sed quis ferat malum longum? Prandium
riatur peccatis, fide sua vivit in æternum. Sicut longum non vis habere malum, el vitam longam
ipse Dominus in Evangelio ait : « Ego sum resurrectio: vis habere malam? Villam emis, br;nam desideras ;
et vita : qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit, uxorem vis ducere, bonam quæris ; filios masci vis,
vivet; et omnis qui vivit et credit in me, non m0 bonos optas; et ut jam de rebus vilissimis loquar,
rietur in æternum : » de morte animæ dixit, quæ caligas emis, et non vis malas, et vitam amas ma
propter peccatorum ægritudinem evenit illi. Deus lam ? Quid te offendit vita tua, quam solam vis ma
natura inisericors est, paratus est salvare per mise lam, ut inter omnia bona tua solus sis malus ? Ne
ricordiam quos non evenit salvare per justitiam : .ardes converti ad Dominum, et ne differas de die in
qui vult omnes homines salvos fieri et neminem pe diem (Eccli. v). Verba Dei sunt, non mea: non a
rire; qui per prophetam ait : In quacumque die con me hæc audisti, sed ego tecum audio a Domino.
versus fuerit peccator, vita vivet et non morietur. Fortc respondes: Cras, cras. 0 vox corvina. Corvus
Quamvis quisque sit peccator et impius, si ad pœ non redit ad arcam, columba redit. Si ergo tuiic vis
i,itentiam convertatur, consequi se posse per Dei pœnitentiam agere quando peccare non potes, pec
suisericordiam uon dubitet. In lioc sæculo pœniten cata te dimiserunt, non tu illa. Satis alienus a fide
tiam facientil)us subvenit Deus; in futuro autem est, qui ad agendam pœnitentiam tempus senectutis
pœniteutia non proficit, sed rationem nostrorum exspectat. Metuendum est ne, dum sperat miseri
operum reddituri sumus. In hac vita tantum pœni cordiam, incidat in judicium. Neque enim tunc ve
{{\$ HOMiLIÆ DE FESTIS PRAECiPUIS, ETC.
niam inveniet, qui male aptum veniæ temptis perdi- A H{}\!{{LIA LVII.
ijE c0NTExt ptu s. t IN !• 1 Et f E pRAEM10 fUtUn{).
dit. Ibi jam a Deo non potest mereri quod petit, qui
hic noluit audire qt:od jussit. Qui tempus pœniten Admonet nos, charissimi, beatus Joannes aposto
tiæ datum negligit, frustra ante tribuna! Christi pre lus, et ad contemptum caducarum rerum provoca!,
ces effundit. Festinare debet unusquisqi:e nostrum, dicens: Nolite diligere mundum, neque ea qu;c in
fratres, ad £)eum convertendo dum potest, ne si dum nundo sunt : quoniam mundus transit et concupiscen
potest i:olaerit, omnino cum intrare voltierit, non tia ejus. Qui autem facit voluntatem Dei, manet in
possit. Semper ergo extremtim diem debemiis me aternum (I Joan. ii). Similiter et beatus Paulus ap0
tuere, quem nunquam possumus prævidere. Ecce stolus, scribens ad Timotheum, nos instruens docet:
niinc ipsum diem in quo iofuimur, ad in iucias con Praecipe, inquit, divitibus mundi hujus non superbe
versionis accepimus: et tamen mala qu:e fecimtis sapere, neque sperare in incerto divitiarum, sed in
flere recusa:mus. Non solum commissa non plangi Deo vivo, qui præstat nobis omnia abundanter ad
n:us , sed etiam qu,e defieantur , augemus. At si fruendum. Qui divites sunt in operibus suis, facile
aiiq:ia nos ægritulo corripiat, si signa ægritudiais tribiiant , communicent cum his qui non habent,
viciiia;m mortem dentaniient, inducías viven*ii qu;e thesaurizent sibi fundamentum honum in futurum,
riiuus ut peccata nostra defleamus: et eas ciim ina ut apprehendant veram vitam (I Tim. vi). Attendite,
p.

g:io aestu desidei ii petiimus, quas acceptas modo pro fratres, et sollicite quæ dicuntur pensate : naim cum
nihilo habemus. Pensemus nunc, dilectissimi, super divitibus præcipitur ut thesaurizent sibi fundamen
nos divitias conditoris nostri ; peccare nos vi;;it, et tum bonum in futurum ut apprehendant veram vi
pertulit ; qui nos ante culpam peccare prohibuit, tam, sine dubio ista falsa vita est. Et maxime hoc
etiam post culpam exspcctare ad veniam non desi divites audire debent, quos quando pauperes intuen
sit; ecce ipse nos, quem despeximus, vocat; aversi tur murmurant, gemunt, laudanti invident, æquari
ab illo sumus, et tamen non avertitur. Unde per velle optant, impares se dolent, et inter laudes divi
lsaiam dicitur: Et erunt oculi tui videntes præcepto tum, hoc plerumque dicunt, Soli sunt isti , isti soli
rem tuum, et aures tuæ audient vocem post tergi:m vivunt. Propter hæc ergo verba quibus homines te
monentis (!sa. xxx). Quasi in faciem homo monitus nues diviiibus adulantur, quia ipsi vivunt, ne his
est, quando ad justitiam conditus præcepta rectitu adulantium inflati verbis, putent se vere vivere :
dinis accepit ; sed cum hæc eadem præcepta conten Præcipe, inquit, divitibus hujus mundi non superbe
psit, quasi conditori siio dorsum mentis in faci m sapere, neque sperare in incerto divitiarum, sed in
dedit. Sed ecce adhuc post tergnm sequitur et mo Deo vivo, qui præstat nobis omma abundanter ad
net ; quia jam et a nobis contemptus est, et tamen C fruendum. Divites sint, sed ubi? In operibus, inquit,
nos adhuc vocare non cessat. Quasi dorsum ei in fa bonis : facile uribuant, quia non perdunt quod tri
ciem dedimus, cujus verba despicimus, cujus præce buunt ; communicent cum his qui non habent, et
pta calcamus: sed stans posl tergum nos aversos ex hoc thesaurizent sibi fundamentum bonum in fu
revocat; qui et videt quod despicitur, el tamen per turum ut apprehendant veram vitam, non assentien
præcepta clamat, per patientiam exspectat. Pensate tes adulantibus, qui dicunt vivere, et solos vivere.
ergo, fratres charissimi, si cuilibet vestrum loquenti Vita ista somnus est, divitiæ istæ velut in somniis
famulus suus subito superbiret, terga in faciem mit fluunt. Audi psalmum, o dives pauperrime : Dor
leret, numquid non contemptus dominus, ejus super mierunt somnum su;*m , et nihil intenerunt omnes
biam feriret ? vulnera districtæ animadversionis in viri divitiarum in manibus suis (Psal. Lxxv). Ali
fligeret? Ecce nos peccando auctori nostro, terga in quando et mendicus in terra jacens, frigore tre
faciem dedimus, et tamen sustinemur. Superbe aver mens, occupatus tamen somno, thesauros somniat,
sos beuigae revocat : et qui ferire nos aversantes et gaudet, et superbit in somniis, et parem suum
potuit, ut revertamur munera promittit. Tanta, ob pannosum non dignatur agnoscere : et doncc dor
secro, conditoris nostri misericordia duritiam reatus mit, dives est. Cum ergo vigilaverit, invenit quod
nostri emoliiat, et homo qui malum quod fecit expe D falsum gaudebat; cum evigilaverit, invenit quod ve
riri percussus poterat, saltem exspectatus erubescat. rum doleat. Dives ergo moriens similis est pauperi
liabete crgo, fratres mci, fiduciam de misericordia vigilanti, qui thesauros videbat in somais. Nam et
eonditoris nostri, cogitate quæ facitis, recogitate in.fuebatur purpura et bysso quidam dives, nec no
quæ fecistis, largitatem supernæ pietatis aspicite, et n:inatus, mec nominandus, contemptor pauperis ja
ad imisericordem judicem, dum adhuc exspcctat, cum centis ante januam suam. Induebatur purpura et
lacrymis venitc : considerantes namque quod justus hysso, sicut evangelicum testimonium est; et epula
sit, peccata vestra nolite negligere ; considerantes batur quotidie splendide. Mortuus est, sepultus est,
vero quod pius sit, noliie desperare. Praebei apud evigilavit, et se in flammis invenit. Dormivit ergo
Dcùm liomiui fiduciam Deus homo, est nobis spes somnum suum, et nihil invenit ille divitiarum in ma
magna pœnitentibus, quia advocatus noster factus nibus suis, quia nihii boni egit manibus suis. Pro
est judex noster, qui vivit et regnat cum Patre in pter vitam ergo quæruntur divitiae, non vita propter
unitaie Spiritus sancti Deus, per omnia sæcula sæ divitias. Quam multi cum suis hostibus pacti sunt, -

* uivrunr. Amen. ut totum tollerent, et vitam relinquerent! quautum•

PA raol. CX. !,
107 B. RABANl MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS 11. {{}^
cunque habuerunt , tanti vitam emerunt : quanti A ergo, f.atres charissimi, esse divites cupitis . veras,
comparaiula est vita æterna, si tam pretiosa est vita divitias amate. Si culmen veri honoris quæritis, a I
peritura ! Da €hristo aliquid ut vivas beatus, si to regnum cœleste ten:lite. Si gloriam dignitatum dili
tum das hosti ut vivas mendictis. Ex vita tua tem gitis, in illa superna angelorum curia ascribi festi
porali, quam toto pretio redimis, appende quanti nate. Verba Dei quæ aure percipitis, me;ite retinete,
::leat æterna, quam negligis: ut vivas diebus pau et operibus illa implere satagite. Ecce transit omne
cis, etsi atl senectutem perventur:s sis ; omnes enim quod in mundo agitis, et ad extremum judicium sii:e
dies homiuis a!» infantia usqtie ad senectam, pauci ulla manentis interpositione quotidie volentes mo
dies sunt, et si ipse Adam hodie moreretur, paucos lentesque properatis. Cur ergo amatur qiiod reli:»
dies vixerat, quia omnes finierat : paucos ergo dies, quitur ? Cur illud negligitur quo pervenitur? Amate
et hos laboriosos, in tanta inopia, inter tantas ten cœlestia, respuite terrena, quærite æterna, negligi:e
tationes, redimis, quanti nihil habere vis ut habe.is temporalia, ut cum illo possitis perpetuum regnum
te; hodie redemptus, cras forte moriturus; ab isto tenere, qui vivit et regnat cum Deo Patre in uni
dimissus, forte ab alio trucidandus. 0 homo cor tate Spiritus sancti Deus, per omnia sæcula sæculo
pore fragilis , tempore mutabilis, morte solubilis, rum. Amen.
pressus oneribus, fatigatus sollicitudinibus, auli HOMILIA LVIII.
consilium meum : Releva te dando pauperibus quod DE JUSTE JUDICANDO ET FALSIS TESTIBUS NON RECt
piENi)is.
acquisisti laboribus ; da non habenti aliquid, quia
et tu non habes aliquid : nunquam enim vitam æter Audivimus I)ominum in Evangelio, fratres charis
nam habes; da ergo ex eo quod habes, ut accipias simi, præcipientem atque dicentem : Nolite judicare,
quod non habes. Pulsat mendicus januam tuam ; et non judicabimini ; nolite condemnare, et non
pulsas tu januam Domini tui. Hoc facit Deus cum condemnabimini. In quo enim judicio judicaveritis,
mendico suo quod facis tu cum tuo : da ergo, et da judicabitur de vobis (Matth. vii). In quo non prohi
bitur tibi. Si nolueris, tu videris : clamat enim buit judicii sanctionem, sed ostendit judicandi ra
pauper, et dicit tibi, Peto panem, et non das: petis tionem. Compescufi pertinaciam, et docuit justitiam.
vitam, et non accipis; videamus quis nostrum ma Ait enim ipse alibi : Justum judicium judicate(Joan.
jore damno laboret, ego qui fraudor buccella, an tu vii). Et in Lege : Juste, inquit, quod justum est ex
qui privaris vita æterna : ego qui castigor in venire, sequaris. Omnis enim qui recte et juste judicat, sta
an tu qui mente ; ad postremum ego qui ardeo fame, teram in manu gestat. In utroqiie penso justitiam et
an tu qui exurendus es igne, et flammis vivacibus misericordiam portat, sed pro justitia red fit peccati
mancipandus? Ilis verbis pauperis, nescio utrum re sententiam : pro misericordia temperat pœnain ;
spondere poterit superbia divitis. 0mni, inquit I)o quædam vero sunt a judice bono per aequitatem cor
minus, petenti te da : si omni, quanto magis egeno et rigenda, quædam itaque per misericordiam indul
niisero, cujus macies et pallor mendicant; cujus genda. Sine personarum acceptione debent esse judi
fingua tacet, squalor et gemitus eleemosynam pe cia : nihil enim iniquius est quam munera accipere
tunt. Audi ergo me, o dives, ct consilium metum in judiciis, quia munera excæcant prudentium corda,
{•laceat tibi, peccata tua eleemosynis redime, moli in et subvertunt verba justorum (Deut. xvi). ln qito
cumbere auro ; nudus existi de venlre matris tu;e, •nim judicio, dicit Dominus, jiidicabitis, judicabitur
nudus es rediturus in terram ; et si nudus es reditu de vobis. Quapropter ju:lex 1)eum jiidicem timeat,
rus in terram, cui congregas super terram ? Credo si ne forte eo j::ficante ipse damnetur. Qiii innocentes
aliquid tecum portare posses, vivos homiues devo dam:iat vel iinpios justificat pro muneribus, vel cu
rasses. Ecce nullus regredieris, cur non pecuniam ju libet personæ amore vel odio cor acclinaverit, ju
vel beiie vel male congregatam largiris ? Præmitte dicii veritatem observare non poterit. Nemo princi
quo iturus es, fac translationes rerum periturarum, pum stultos vel improbos judices ponere debet : ma:n
ut pervenias ad regnum coelorum. Si enim homini stultus per ignaviam ignorat justitiam ; improbus au
alicui decem solidos dares, pro quibus tibi centum tem per cupiditatem subvertit ipsam quam dilicit ve
postmodum redderet, quantum gauderes, quanta ritatem. Pene gravius lacerantur pauperes a pravis
animi lætitia exsultares ! Si ergo usuris gaudes, fe judicibus quam a cruentissimis hostibus : nullus
mera Domino tuo, tribue Deo tuo de suo : multipli prædo tam cupidiis in alienis, quam judex inieju* is
cato enim fenore, reddet tibi. Vis nosse quam mul in suis. Pejores sunt hostibus judices iniqui ; hostes
tipliciter reddet tibi ? Pro buccella, pro irmmo, pro saepe fuga vitantur, judices propter potentiam effúgi
tunica , accipis vitam æternam, regntim caelorum, non possunt. lpsi divitias ex civium oppressione cou
beatitudinem sine fine. Appen'e eum buccefía tua vi gregare stu'ent. Ipsi divitias ex civium oppressione
tam æternam, divitias sempiternas, nulla est eo, u congregare slude::t. A!iquoties judices boui mini
paratio; d:s enim terram, et reoipis cum qui fecit stros habent rapaces, quorum scelere coinquinan
coelum et terram. Ipse enim præmium nostrum, sine tur , si non prohibent rapacitatem illorum ; hi in
qtio dives mei, (licat, et cum quo pauper copiosissime alienis pereunt peccatis, quia non solum, ut egregiu:s
dives est. Quid enim habet dives, si Deum uon lia mundi doctor ait (Rom. I), qui faciunt, sed qui :on
bet ? Quid non habet pauper, si Deum hal)ei ? Si sentiunt iniqua facientibus, digni effieiuntur iuorte
 {09
HOMILIÆ DE FESTIS PRÆ(:IPUIS, ETC. 1{!)
perpetra. Sæpe judices pravi cupiditatis causa aut A stias patiuntur, fortier eas sufferant, nt ætern, i)«,_
diiferunt aut pervertunt judicia, nec fi.iunt causas titudine inveniantur digni. Contestans obsecro vos,
quousque sacculus eorum impleatur; quando enim fratres charissimi, ut semper hoc attendatis, quando
ju-!icant, non cansam, sed dona considerant. Judi aliquem judicetis, seu de'endatis, sive etiam noc fa
ces pravi, juxta prophetæ verbum, quasi lupi, ve cientibus consentiatis ; quod veritatem et justitiam
spere non relinquunt in mane; hoc est, de præsentis non relinquatis, sed in omnibus observare studeatis,
vitæ commodo tantum cogitant, de futuro autem ni quatenus a vero judice vestro, ipsa videlicet Wori
hil , ,luporum more cuncta rapientes, et vix pauca tate, quæ judicabit orbem terræ in æquitate et justi
pauperibus relinquentes. Iracundus judex judicii exa tia, coronam immarcescibilem cum benedictis in
men plene contueri non valet, quia caligine furoris æterna beatitudine accipere mereamini; ipso tri.
non videt claritatem justitiæ. Non persona in judicio buente, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate
consideranda, sed causa. Scriptum est enim : Non Spiritus sancti Deus, per omnia sæcula sæculorum.
accipias personam in judicio. Iniqui judices errant in Amen.
veritatis sententia, dum intendunt qualitatem per II0MILIA LIX.
sonae ; et nocent sæpe justis, dum improbe defen I)E SUPERBIA ET VANA GLORIA CA vEND A.
duut impios. Acceptio munerum in judiciis præva B Oportet vos scire, fratres charissimi, quoniam
ricatio est veritatis. Qui Deum timentes, juste judi cœlestis regis milites estis, contra quos hostes pr;e
cant, æterna a Deo accepturi sunt præmia. Conside liare debeatis. Dicit enim beatus apostolus Paulus
randum est igitur judici ne falsorum testium dolo (Ephes. vi): Non est nobis colluctatio adversus car
deludatur, ne cum ipsis sceleris sui sortiatur vindi nem et sanguinem, sed adversus principes et potesta
ctam. Falsus testis, dicit Salonion, non erit impuni tes, et adversus mundi rectores temebrarum harum,
tus (Prov. xix). Qui falsum testimonium profert con contra s;iritales nequitias in cælestibus. Si ergo spi
tra proximum suum , exstinguetur lucerna ejus in ritales sunt hostes, adversus quos belligerandum
die uluimo (Prov. xxiv). Item alibi dicit: 0s quod est, cum spiritalibus armis pugnare debemus. Hostes
mentitur, occidit animutrm (Sap. i), quoniam me:u enim nostri dæmones sunt : arma eorum, cum qui
ciij:islibet potestatis veritatem occultat, iracundia:m bus invisibiliter contra nos pugnant, sunt vitia. E
Dei super se invocat, quia magis timet ho;:.inem contra nos, duce atque imperatore iiostro Christo
qiiam Deum. Falsidicus testis est tribus personis ob stiper nos regnante, sacris armis virtutum bellum
noxius: primum Deo, cujns praesentiam contemuit; nostrtim geramus, et victoriam facile per I{egis
deinde judici, quem fallit mentiendo ; postremo in nostri auxilium capiemus. Ait enim ipse ad aciem
nocenti, quem falso testimo;io lædit. Sæpe enim inimicorum suos exhortans : Nolite timere, inquit,
evenit ut falsi testes, quando separantur, mox men fortior est qui in vobis est quam qui in mundo est.
daces inveniantur: nec sibi blandiatur quis, si audiat Confidite, quia ego vici mundum (Joan. xvi). Pri
falsum testimonium dici contra quemlibet, et non mum namque ignotorum telorum hostis antiqui ac
manifestat, eo quod ipse falsum non dicat: uterque principium est superbia, quæ ubicunque subirtra
enim reus est, et qui veritatem occultat, et qui men verit, omnium vitiorum post se turmas trahit. Iianc
d:cium dicit, quia ille prodesse non vult, et ipse quoque maxime conditor noster detestatur ; unde
nocere desiderat. Beatus, cujtis testimonium in con et de eo scriptum est : Omnis arrogaiitia, abomina
spectu Dei probabile invenietur. Scire vos oportet, tio est apud Deum ; et item : Odibilis coram Domino
fratres, quod quatuor modis justitia in judiciis sub et hominibus superbia (Eccli. x). Et ilem : Superbis
vertitur, hoc est, timore, cupiditate, odio, amore ; Deus resistit, humilibus autem gratiam dat (Prov.
timore, dum metu potestatis alicujus, veritatem di 111). Maximum et primum quippe diaboli peccatum
cere vel judicare quislihet pavescit ; cupiditate, dum fuit superbia ; et hac homines primos decepit; un
praemiio muneris alicujtis corrumpitur judex ; odio, de scriptum est : Initium superbiæ homincs aposta
lum cujuslibet inimicitiæ causa nocere alteri deside tare a Deo fecit : quoniam ab eo qui fecit illum re
rat; amore, dum amicos vel propinquos contra j:i cessit cor ejus, quoniam initium est omnis peccati su
stitiam defendit potentior. llis quatuor modis, sæpe perbia : qui tenuerit illam, adimplebitur maledictis,
aequitas judicii subvertitur, el innocentia læditur. ct subvertet eum in finem. Propterea ea honoravit Do
Magisque dolendi sunt qui opprimunt pauperes, minus conventus malorum, et destruxit ccs usque in
quam qui patiuntur injuriam. llli enim qui oppri finem. Sedes duciam superborum destru.vit Dcus, et
iuuntur temporalem miseriam cito finiunt, iili vero sedere fecit mites pro illis. I{adices gentium supertia
qui oppriinuni cos per justitiam, æteriiis flamiiiis de rum arefecit Dcus, et plantavit humilcs ex ipsis gen
p:itautur. Ilic vero saepe a malis boni judicantur, in tibus. Terras gentium cvertit Dominus et perdidit eas
futura siquidem vita mali judicantur a bonis. Sæpe usque ad fundamentum, A refacit er ipsis, et disperdidit
eiiam et hic boni infelices sunt et miseri coram ho illos, et cessare fecit memoriam eornm a terra. Perdi
i;iiuibus, et mali fclices ; in illa itaque retributione dit Deus memorium superborum, et reliquit mcno
aeterna semper loni felices erunt, et inali semper riam humilium sensu (Eccli. x). Quapropter oinni
ruiseri erunt. Quibus bene erit in hoc sæculo conten vitio deterior est superbia : quæ sæpe et de !»o;;is
daut maxime ne lona perlant perpetua, et qui mole nascitur ;ctibus, dum homo in suis iioiiis opes iljus
£1 1 B. RABANI MAURI AR€iHIEP. M10{EUNT. OPERUM PARS II. 1 12
snperbit; et post hoc perdit per superbiam qtio i \ ris quasi non acceperis (I Gor. iv) ? Ergo qui ;i!iq:io i
habuit per charitatem. Item omnium vitiorum no do;num I)ei q:iod meruit in suam laudem convertit,
vissimum est. Super his superbire coepit, an'e est procul dubio virtutem in vitium transfert, et bo
ista sententia ponenda, de alto ruinam facit. 0;;inis iuui; q:iod fecit in peccatuim : ct:m euim causa ja
quoqiie pcccati initium, ut diximus, superìia est ; ctantiæ pascitur paupcr, etiam ipsum misericordi;e
qi:ia dum anima praecepta contemnit Creatoris, ni xx opus in peccatum convertitur ; igitur necesse est ut
in ciiji;slibet peccati corruit foveam ; nam omni:is qiiiq:iid ho::io boni agat, Deo qu;erat laudeam, non
superbia tanto in in;o jacet quanto in altim se eri sibi, sicul ipse I)omiatis in Evangelio ait : Sic lu
git, tantoque profundiiis labitur quanto excelsius ceat fur vestra coram hominibus, ut videant opera
elevatiir. Qui enim per p;opriam super!iam attoili vestra bona, et glorificent Patrem vcstrum, qui in cae
tur, per Dei ji;stitiam dannatur. Unde scriptum est : lis est (}!nt:h. v). Itaque, fratres mei amantissimi
Ante ruinam hominis eraliatur spiritus ejus (Prov. et desi;!era:atissimi, cavete superiiatn, cui Beus re
xvi). Ergo, fratres, nihil magis Christiano vitandum sistit ; viiate jactan;iam, qu;e Deo displicet : aboini
est quam superbia, quæ iram Dei provocat : nan tia:nini arrogantiam, quæ abominatio est coram I)eo.
superbia ex angelis d;e;non •s fecit, humilitas autem Iiabete semper in omni conversatione vestra humi
£,onines sanctis angelis similes reddidit. Superhi B litatem, custodem virtutum*; tenete ill:im in cor,!e,
cupiunt in se praedicari quod non faciunt, humiles ostendite in sermone, servate in opere : et quidqiiid
rcfugiunt quidquid boni operantur, agnosci. Non boii aut in verbo, aut in opere agatis, omnia in
e!evetur ergo homo in bono suo, nec laii,!em sibi g!ori;im Dei facite, dicentes cum Propheta : Non mo
qu;;erat, quamvis aliquid boni faciat : sed Detim lati bis, Domine, non nobis, sed nomini tuo da g'oriam
dari cupiat in donis suis, qui nihil boni facit nisi (Psal. cxiii ). Sicqtie potestis pœnam effugere ge
quod Detis donavit ci faccre : i:ni!e ad eam cuncta f;ennæ, quam mcrcnt;it super;i, et ad regnum per
debet referre qu;e bene facit, iioii ad semetipsi;im. venire cœieste, quod merentur humiles : pra-stante
Dominus namqtie dicit in Evangelio : Attendite ne Domino nostro Jesu Christo, qui cum Pâtre et Spi
justitiam vestram faciatis coram hominibus, ut videa ritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia s;ecula
mini ab eis (Matth. vi); id est, ut non ea intentior;e sæculorum. Amen.
faciatis l)ona quod ab hominibus vanam laudem ha IIOMILIA LX.
beatis. Sed quidquid fac'atis honi, pro Dei amore I)E In ACUNDIA ET HOMicii)io CAVENDo.
et salute animae vestr;c et fraterila charitate facia Dominus igitur et Salvator noster, fratres charis
tis. Ideo ipse Dominus dixit de quibusdam qui elee simi, suo verbo suoqtie exemplo ad mansuetudine:n
mosynam faciunt, vel orationes et jejunia, ut ab ho et patientiam nos instituens, iræ et furoris pertina
minibus laudem accipiant : Amen dico vobis, recepe ciam penitus abdicavit, ut hoc quod Legis mandato
runt mercedem suam (Ibid.). Qui pro eo bonum iniplere non valuit, Evangelii consummaretur pra
quodlibet facit ut ab hominibus laudetur, hæc est cepto. Lex enim homici iiiim prohibiiit, sed quia
merces illius quam qu;esivit, et nullam a Deo spe irasci permisit, quod seminarium est homicidii,
rare hahet retributionem ; qnia pro ejus amore non ipsum vitium perfecte non abstulit. Redemptor ita
fecit, sed pro vana humanæ laudis jactantia, sicut que noster, qtii non venit legem solvere, sed adim
liypocritæ facere solent. Quod vititiim hominibus plere, id quod in lege miniis fuit, stia sanctione a!
placendi in bonis operibus, Dominus Cliristus mul implevit, iræ occasionem tollens : et non solum noii
tuin detestatur, et sæpius Pharisæos, qui tales fue irasci, vel non occidere jussit, quin etiam adversa
m ut in Judæa, terribili percutit maledictione, di quoque ab aliis irrogata, patientissime nos tolerare
cens : Væ vobis, hypocritæ (Matih. xxiii). Sed, se præcepit. Ira enim est quæ!am passio mentis, qu;r,
ciiiidum Apostolum, qui gloriatur, in Domino glo si ratione non regitur, in furorcm vertitur, ita t;t
1 ietur (f €or. 1). Qiii enim laudem non appetit, nec pro homo sui aniini impotens fiat, faciens quod mon co;;
conitimelia conturbatur, nec ideo se l)onum existi venit. il rc eiiim si corde insedit, omncm eximit
met homo, quamvis ab alio laudatur, quia ab aliis qualis providentia:m ab eo facti, nec judicium recte discre
sit inttis ignoratur ; sed hoc cogitet quia Deus ejus tionis inquirere, nec honestæ contemplationis vir
inspector est cordis : quid prodest malo homini, si tute, nec maturi;atem consilii ha! ere poterit, sed
bonus praedicetur ? Tunc ergo veraciter hoc quod omnia per præcipitium quo'dam facere videtur. I».
fgit bomo lionum est, quando placere desiderat a qua idem pullulat tumor mentis, rixæ, conlumeliae,
quo habet quidquid l)oni habet, vel facit quæ lona clamor, indignatio, præsumptio, 1 lasphemiæ, san
agere videtur. Et qui per hæc non Deo, sed homi guinis effusio, homici'ia, uiciscendi cupiJitas, i..
uious placere cupit, in vanum labo: at et in ven juriarum m.emoria. Quæ vincitur per patientiam ct
tum seminat. Magnum se unusquisque esse studeat longanimitatem , et per rationem intellectuale;m
in suis operibus, sed de magnitudine sua humanum quam Deus inserit mentibus humanis, et per recor
non quærat favorem, ne perdat quod habuit, et sit dationem 0rationis Dominicae, ubi Deo dicitur: 13i.
parvus factus. Increpat eos beatus Pauliis apostoliis mitte nobis dcbita nostra, sicut et nos dimittimus de
qui in suis gioriantur benefactis, dicens: Quid habes bitoribus nostris. Quapropter si illam s;inuinnm di
attod non accepisti ? Si autem accepisti, quid g'oria vini præilii cupimus adipisci, de quo liciur : I;e,. i
8 15 IIOMILIÆ 1)E FESTlS PR.ECIPUIS, ETC. M || 3

mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt ; non s0- A gladio persequi non potest, persequitur oratione. Et
lum hæc e noslris actibus amputanda est, sed etiam vivet adhuc qui maledicitur, et tamen is qui male
de interhis animæ radicitus exstirpanda. Non enim dicit jam de morte illius reus tenetur. Jubet autem
valde proderit iracundiæ cohibitus furor in verbo, Deus ut diligatur inimicus, et tamen rogatur Deus
mee in effectum prolatus, si illam arcanis pectoris ut occidat inimicum. Quisquis itaque sic orat, in
nostri Deus, quem secreta cordium mon latent, in ipsis suis precibus contra conditorem pugnat. Unde
esse perspexerit. Quasi vero universa virulenta ser. et sub Judæ specie dicitur : Fiat oratio ejus in pec
pentium genera vel ferarum, cum in solitudine suis catum (Psal. cviii). 0ratio quippe in peccato est
que cubilibus immorantur, innoxia perseverent, nec illa petere quæ prohibet ipse qui petitur. Hinc We
tamen ex eo pronuntiari possunt innoxia quia nulli ritas dicit : Cum statis ad orandum, dimittite si
noceant, hoc enim eis non affectum [affectus] boni quid habetis in cordibus vestris (Marc. xi). Sed
tatis, sed necessitas solitudinis confert ; quæ cum ecce nobis inimicus graviter deliquit, damna intulit,
laedendi nacta fuerint copiam, in semetipsis recon juvantes læsit, amantes perseeutus est : retinenda
ditum virus et animæ feritatem protinus egerunt h;cc essent, si remittenda nobis delicta non essent;
atque demonstrant. Radices enim vitiorum potius advocatus etenim noster precem nobis in causa no
eveidi præcipit evangelicus sermo, quam fructus B stra composuit, et ipse ejusdem causæ judex est qui
qui procul dubio, evulsis fomitibiis, nequaqum ul advocatus : preci autem quam composuit conditio
leri:is pullulabunt. Atque ita mens poterit jugiter nem inseruit dicens : Dimitte nobis debita nostra,
in omni patieiitia et sanctitate durare : cum li;ec sicut et mos dimittimus debitoribus nostris. Quia ergo
non de superficie operationis et actuum, sed de co ipse judex venit qui advoeatus exstitit, ipse precem
gitationum fuerint evulsa penetralibus. Et idcirco exaudit qui fecit. Aut ergo non facientes dicimus :
ne homici;!ium perpetretur, ira odiumque succiditur, Dimitte nobis debita nostra, et reliqua, et nosmet
s'ne quibus homicidii crimen nullomo:lo valebit ad ipsos hoc dicentio ampliis ligamu:s : aut fortasse
niitti. Qui irascitur enim fratri suo, reus erit judi hanc conditionem in oratione intermittimus, et adi
cio (Maith. v); qui odit fratrem suum liomicida cst vocatus noster preeem quam composuit, non reco
(I Joan. iii); in eo scilicet, qiio eum corde cupiat gnoscit, atque apud se protinus dicit : Scio quod
interire cujus cruorem propria manu vel telo apud monui, non est ipsa oratio quam feci. Quid ergo
!:graines minime fudisse cognoscitur. Affectu iræ nobis facienJum, fratres, nisi ut veræ charitatis af
homicida pronuntiatur a Domino, quia non solum fectum impend;imtis fratribus nostris : ut sicut ma
operationis effectu, sed etiam pro voluntaiis ac voti nus nostras foris a cæde, ita et intus ab odio corda
desi'erio unicuique aut præmium reddat, aut pœ nostra serventur innoxia. Homicidæ enim, ut scri
nam. Egregitis vero mundi prædieator dicii : Omnis ptum est, regnum Dei non possidebunt ($al. v); et,
amaritudo, et ira et indignatio, et clamor, et blasphe Qui odit fratrem suum, in tenebris est (I Joan. ii) ;
nia tollatur a vobis (Ephes. iv). Nec etiam ira viri abjicite prius a vobis odium, et ita, Deo auxiliante,
;:istitiam Dei operari poterit. Ira scilicet sine tem vitare potestis homiciliurn. Sie et non solum in
peramento expers est rationis. Responsio mollis mi tenebras exteriores cum homicidarum auctore, itl
tigat iram, sermo durus suscitat furoren`(Prov. xv). est cum diabolo, non ibitis, imo cum pacificis Pa
Vir iracundus, ut ait Salomon, provocat riras; qui tris coeleste regi;um Filii dulcissimi possidebitis:
patiens est, mitigat suscitatas (! bid.). Spiritum vero qiiod vobis nobisque vobiscum auctor et restitutor
ad irascendum facilem quis st:siinere poterit ? Ira salutis nostræ concedere dignetur Jesus Christus
non habet misericordiam, nec erumpens furor finem Dominus noster, qui vivit et regnat cum Deo Patre
vindict;e novit. Si te, o ho;no, præoccupaverit ira, el Spiritu sancto, in unitate et trinitate perfecta
mitiga cam. I!!a ira mala est quæ mensem turbat, ut Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
re eum consilium perdatur. illa ira est justa et neces HOMI! „IA LXl.
saria, quando houmo contra propria irascitur peccata, CONTRA INVIDlA M ET 0I'!UM.

et coutra se ipsum in dignabitur, dum male agit. Di Zelare quod bontim videas, et invidere meliori
cit Propheta : Irascimini et nu'i:e pcccare (Psal. bus, leve apud quosdam et modicum crimen videtur,
iv). Co..cessit qiiod naturæ cst, tulit qiiod culp;e est. fratres dilectissimi. Dumque existimatur leve esse
Ira alterius tua leniatur patientia. Noli vinci a maio, et modicum, non timetur ; duin non timetur, con
sc.l rince in bono malum (Rom. x 11). Alteri:is pecca temnitur ; dum contemnitur, iioil facile vitatur : et
tum tuum sit præiniuim. i)isplicet tibi alteritis ira, fit c;eca et occulta periiicies, quæ, etfii; niitius per
giiod libi in aiiem o displicet, ii) teipso quoque dispii spicitur, ut caveri a providentibus possit, iii provi
ceat. Noli tranquillitatem inentis tt;;e a'terius per das mentes latenter afìigit. Ego itaque puto nihil
turbatioiie iiia; ulare. Noli te æqu;ile.m st:ilto facere, magis Chtistiano cavendum, nihil cautitis providen
quia ira in sinu siulii requiescit : si tu irasceris con dum, quam me qi;is inviJeat et livore capiatur : ue
ira cum, erunt duo mali, tu et i!le : ne!ii;s tibi esset quis, fallentis inimici cæcis laqueis implicatiis, dum
esse bobum, quanquam iile sit na'us; cur tu ex al zelo fratcr in fralris odio coiiver;itur, gladio suo iie
1eriis nialitia mali;s efficeris? Scd adhuc q:iod est sejus ipse periinatur. Qiio,l ut colligere plenius et
gr., i;is, ;.!;tis posti:!,;! inortein iniinici : cujn quem m.a;iifestius perspicere possitis, al caput ejus atque
H 15 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. M 16

ad originem recurramus. Videamus unde zelus et A propria, vel beneficia divina, in malum proprium
quando et quomodo coeperit : facilius enim a no bona aliena convertere, illustrium prosperitate tor
bis malum tam perniciosum vitabitur, si ejusdem queri, aliorum gloriam facere suam pœnam. Mala
inali et origo et magnitudo noscatur. Hinc zabu quoque habent terminum, et quodcunque delinqui
lus inter initia statim mundi et perit primus et tur, delicli consummatione finitur. In adulterio cessat
perdidit. Ille angelica majestate subnixus, ille Deo facinus, perpetrato stupro; in latrone conquiescit
acceptus et charus, postquam hominem ad ima scelus, homicidio admisso; et prædoni rapacitatem
ginem Dei factum conspexit, in zelum malevolo statuit possessa præda, et falsario modum ponit im
livore prorupit, non prius dejiciens alterum institictu pleta fallacia : zelus terminum non habet, perma
zeli, quam ipse pro zelo ante dejectus : captivus an nens jugiter malum el sine fine peccatum ; quanto
tequam capiens, perditus antequam perdens, dum, que ille cui invidetur successu meliore profecerit,
stimulante livore, hoiuini gratiam datæ immortalita tanto invidus in majus incendium livoris ignibus
tis eripit, ipse quoque id quod prius fuerat amisit. inardescit : hinc vultus minax, torvus aspectus, pal
Quale malum est, fratres dilectissimi, quo angelus lor in facie, in labiis tremor, stridor in dentibus,
cecidit, quo circumveniri alia et præclara sublimitas verba rabida et effrenata convicia, manus ad cædis
potuit; quo deceptus ipse est qui decipit ! Exinde 8 violentiam prompta, etiam si a gladio interim. vacua,
invidia grassatur in terris, dum livore perituro ma o'io tamen furiatæ mentis armata : homicidii nam
gistro perditionis obsequitur, dum zabulum qui zelat que facinore perstringi eum quisquis zelaverit et
imitatur; sicut scriptum est : Inridia autem diaboli odio habuerit fratrem suum, declarat Joannes apo
mors intravit in orbem terrarum (Sap. 11). limitantur stolus in Epistola sua, dicens : Qui fratrem suum
ergo illum, qui sunt ex parte illius. Hinc ergo violata odit, homicida est. Et scitis : Quia omnis homicida
sunt fraternitatis primordia, hinc parricidia coepe non habet vitam in se manentem (I Joan. 111). Et
runt nefanda : dum Abel justum Cain odit injustus, iterum : Qui dicit se esse in luce, et fratrem suum
dum bonum malus invidia et livore persequitur. odit, in tenebris est usque adhuc, et in tenebris am
Tantum valuit ad consummationem facinoris æmula bulat, et nescit quo eat : quia tenebræ excæcaverunt
tionis furor, ut nec charitas fratris, nec sceleris im oculos ejus (I Joan. ii). Qui odit, inquit, fratrem
manitas, mec timor Dei, nec poena delicti cogitare suum, in tenebris ambulat, et nescit quo eat. Item
tur. Quæ nunc considerantes, fratres dilectissimi, enim mescius in gehennam ignarus et cæcus præci
contra tantam perniciem mali vigilanter et fortiter pitatur in pœnam, recedens scilicet a Christi lumine,
dicata Deo pectora muniamus. Aliorum mors pro monentis et docentis : Ego sum lumen mundi : qui
ficiat ad nostram salutem, imprudentium pœnæ pro- C me secutus fuerit, non ambulat in tenebris, sed ha
videntibus conferant sanitatem. Non esl autem quod bebit lumen vitæ (Joan. viii). Sequitur Christum, qui
aliquis existimet malum istud una specie contineri, præceptis ejus insistit, qui per magisterii ejus gradi
aut brevibus terminis et angusto fine concludi. Late tur viam, qui vestigia ejus atque itinera sectatur,
patet zeli multiplex et fecunda pernicies. Radix est qui quod Christus et doeuit et fecit imitatur. Provide
omnium malorum, fons cladium, seminarium deli tibimetipsi, o homo, et unde vulneratus eras, inde
ctorum, materia culparum. Inde odium surgit, ani studeas curari : ama eos quos ante oderas, dilige
mositas inde procedit. Avaritiam zelus inflammat, illos quibus injustis obtrectationibus invidebas; l)o
dum quis suo non potest esse contentus, videns nos imitare, si sectari potes : si sectari non potes,
alterum ditiorem. Ambitionem zelus excitat, dum collætare certe et congratulare melioribus; fac te
cernit quis alium in honoribus auctiorem. Zelo ex illis adunata dilectione participem, fac te consortio
citante sensus nostros, atque in ditionem suam men charitatis et fraternitatis vinculo cohæredem. Dimit
tis arcana redigente, Dei timor spernitur, magiste tentur tibi debita, quando ipse dimiseris; accipien
rium Christi negligitur, judicii dies non prævidetur : tur sacrificia tua, cum pacificus ad Deum veneris;
inflatur superbia, exacerbatur sævitia, impatientia sensus atque actus tui divinitus dirigentur, quando
concutit, furit discordia, ira fervescit, nec se jam ea quæ divina et justa sunt cogitaveris, sicut scri
potest cohibere vel regere, qui factus est potestatis ptum est : Cor viri cogitat justa, ut a Deo dirigatur
alienæ. Ilinc Dominicæ pacis vinculum rumpitur, (Prov. xvi). Ilabes autem multa quæ cogites : para
hinc charitas fraterna violatur, hinc adulteratur disum cogita, quo Cain non redit, qui zelo fratrem
veritas, unitas scinditur, ad hæreses atque ad schi peremit. Cogita cœleste regnum, ad quod non nisi
smata prosilitur. Dum obtrectatur sacerdotibus, dum unamimes atque co;:cordes Dominus admittit. Cogita
episcopis invidetur; dum quis aut conqueritur non quod filii Dei hi soli possint vocari qui sint pacifici,
se potius ordinatum, aut dedignatur alterum ferre qui nativitate et lege divina ad similitudinem Dei
praepositum, hinc recalcitrat, hinc re!)ellat, de zelo Patris et Christi respondeant adunari : cogita sub
stiperbus, de æmulatione perversus, animositate et oct;lis Dei stare, spectante ac judicante ipso, conver
livore, non liominis sed honoris inimicus. Qualis sationis ac vitæ nostræ curricula; sicque decurrere
vero est anima, et in ea quæ cogitationum tabes! et pervenire nos ad hoc tunc demum posse creda
pectoris quanta rubigo, zelare in altero vel virtutem mus, ut eum videre contingat nobis, si ipsum nunc
ejus, vel felicitateiu ! id est, odisse in eo vel meriia videntem delectemus actibus nostris, si nos digi:os
I :? I10MHiLI.E {};£ `;;S fiS Pi{.E€ii>UiS, ETC.
graua ejus et i;idulgeatia præbeamus, si placituri A habere, et perles per injustitia in quod te Deus vult
semper in regno, in hoc inundo ante placeamus : habere, id est beatitudinem sempiternam. Si enim
cui tuuc sine dubio placebimus, si modo ab omni
zeio et livore invidi;e alieni existimus, el proxii:os
nostros vera dilectione amamus : quia pacifici filii
siiiii Dei, et qtii diligit fratrem suu:n ex Deo na
t:s est et videbit Deum : cujus visione perpetua ipse
nos perfrui eorice,!at, qui nos a niorte p rpetua li
beraverat, Christus salvator noster, qui vivit et re
gnat ct:m I)eo Patre in unitate Spiritus sancti I)eus,
p •r o:miuia s:ecula s;eculoruim. Amen
[10\!ILIA LXII.
c{)\ TftA ff. AU!)£M ft AVARiTi A \i.
Convenit beiie homini Christiano qui a l ca:leste
I.}
tendit regnum, et supertas divitias percipere am
bit, ut se a pr;csentibus rebus temperet, et philargy
ræ maliim, quod maxime humanum genus captivat,
qu isi venenum mortiferum fugiat, ne per frauJem
aliquid adipisci gestiat, vel per rapacitatem possessa
intuensurate retineat : quia omnis fratis Deo displi
eet, et avaritia idololatriæ ab Apostolo comparatur.
Araro au!em, licit Scriptura, nihil est scelestius. Quid
snperbit terra et cinis? Nihil est iniquius quam amare
pecuniam. Hic enim animam suam venalem habet
(£cc/i. x). Avaritia enim, quam Graeci philargyriam
vocant, nimia est cupiditas divitiarum acquirendi
vel tenendi. Qtiae pestis inexplebilis est, et hydropico
morbo similatur : sicut enim hydropicus quanto plus
bibit, tanto plus sitit : sic et avarus quanto majorem
pecuniam acquirit, tanto majorem habere appetit :
et dum modus ei non est in habendo, modus illi non
est in desiderando. Ilinc nascuntur invidiæ, furta,
latrocinia, homici!ia, mendacia, perjuria, rapinæ,
violentiæ, inquietu!o, injusta judicia, contemptus
veritatis, futur;e beatitudiuis oblivio, obduratio cor
dis. Quæ fit contraria misericordiæ et eleemosynæ
in pauperes, et totius pietatis æmula. Dominus ergo
noster, qui nos benignos esse de nostra substantia
pauperibus et miseris admonet, ipse nos ab omni
avaritia et iujusta pecuniæ acquisitione prohibet.
Q ii vero ait : De justis laboribus tuis fac eleemosy
nam, ipse per Apostolum suum horiatur nos, di
cens : Nolite fraudem facere invicem (I Cor. vii). dit, et Judæ sceleris est particeps. Ait enim ipse
Nam qui fraude qualibet aliquid acquisierit, perdit D Dominus : Ego sum via, et veritas et vita; vitam uti
justiiiae æquitatem. Des, avare, dic, cupide, dic, sce
lerate, quid acquisisti? Forte dicis, Aurum acquisivi,
et verum dicis : ecce aurum acquisisti per fraudem,
et fidem perdidisti per injustitiam. Si in mercatu
f em invenires venalem, si bonus esses, quomodo
comparasses eam ; quare non times perdere eaim,
quam te Deus voluit habere in corde? Aurum habes
vel argentum vel aliud quid pretiosum in arca, sed
Jamnum in conscienlia. His omnibus meliores divi
tias perdidisti, id est fidem et justitiam et dilectio
nein Dei et proximi. Lucrum tuum cogitas, damnum
tuum non consideras? Si huic lucro gaudes, quare
illa perdita non plangis? plus perdidisti quam acqui
sisti. 0 dives, rapis per potentiam quod tibi placet
1 18
fur vel raptor oculum perdidisset in furto vel rapina,
forsitam postea furtum non fecisset vel rapinam : et
nescit ille talis quod in ejusmodi pcccato lumen per
didit cordis, quod melior est omni lumine corporis.
Magis, avare, des pauperibus quod habes, quam
per fraudem acquiras quod non habes, ut invenias in
cœlo (Iuo.l dedisii in terra : quid times pecuniam
tuaim perdere, et non times ut totus pereas? Pro ac
q!iisitione pecnnie falsum testimonium dicis, men
tiris, rapis aliena , juras, perjuras, quæ lex vetat :
nonne cum hæc oinnia facis, qtiare non times ut
totus ardeas in ætern;im ? Cur, avare, plus amas
aurum quam animain ? Qiiid enim proderit tibi si
miiniltiim universum liicreris, anim;e a:item tu;e ;e.
trinenttiim pa'iaris? Et ipse Doininus in Evangelio
dicit : Cavete ab omni avaritia, quia non in aliun
dantia cujusquam vita est quæ possidet. Nunquid
iioii divites similiter ii;oriuntur sicut et pauperes :
non prodesse possunt divitiæ in die ultionis, nec li
berabunt male utentes eis a pœnis sempiternis. Vul
tis, fratres, nosse quam perniciose, q:iam noxie, fo
mes iste, nisi fuerit diligenter excisus, ad ejus inter
itum qui eum ceperit, fructilicet, et omne genus
prævalet ramusculis vitiorum ° respice [respicite] in
Jullam apostolorum numero deputandum : quia non
voluit serpentis hujus caput conterere, qualiter •euim
suo vei:eno peremerit; et concupiscentiæ laqueis
irretitum ad lam abrupta præcipitia crimen impege
rii, ut redemptorem mundi et humanæ salutis aucto
rem ob triginta argenteos persuaserit vendere : qui
nequaquam ad tam esset scelestum proditionis faci
nus devolutus, si non philargyriæ morbo fuisset in
fectus; nec Dominicæ negotiationis reus ac sacri
legus exstitisset, nisi prius solitus fuisset sibi loculos
creditos compilare. Sed licet multi detestentur scelus
Judæ, pauci tamen vitare student. Qui ergo Domi
num vendidit, reus esse ab hominibus dijudicatur;
et qui veritatem pro mendacio commutat, vix a quo
quam reprehenditur. Attendite, fratres, quæ dico,
quia quicunque propter amorem pecuniæ, vel com
modum terrenum, veritatem vendit, Christum pro
que deserit, qui veritalem pro pecunia vendit : unde
et mercatu infausto non vitam meretur æternam,
sed mendacii debitam mergetur in pœnam. Nolite,
fratres, nolite avaritiæ catenis ligari, nolite amore
rerum labenlium irretiri : sursum cor erigite, æter
nam beatitudinem desiderale. Nam mundus iste
transit, et concupiscentia ejus; verbum autem Do
mini manet in æternum. Hinc mos Paulus apostolus
admonet et dicit : Tempus breve est; reliquum su
perest ut qui habent uxores, tanquam non habentes
sint : et qui flent, tanquam non flentes; et qui gau
dent, tanquam non gaudentes; et qui emunt, tanquam
non possidentes : et qui utuntur hoc mundo, tanquai»
non utantur : præterit enim figura hujus mund *
 H 1!) D. RABANI MAURI AR(.H1EP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 1:20

[1 Cor. vi;). :!e, fratres, uxorem ha!;ens est q:iasi A que sexus omnisque ætas gulæ malum in coiisue
non habciis, q;;i sic stu'et placere co:jtigi, ut tamen tu !inem vertit. Laudatur pecca:or in desideriis animæ
i.on displiceat Conditori. Flet qtioque, sed tanquam sitæ, et qui iniqua gerit, benedicitur (Psal. ix). Tan
non fleat, qu;i sic temporali!;us damnis affligitur, ut tumque h;ec pestis excrevit, ut quosdam de iiostro
tamen de ;eternis lucris semper aninitim consoletur. ordine, hoc est de sacerdotum numero, ita tantuin
Gau et vero, sed tanquam non gaudeat, qui sic de captivaverit, ut non solum ipsis ebriosos non repre
temporali us ! otiis hilarescit, ut tamen se: per per l)enderent, sed etiam e!:riosi fierent. Quæ est hæc
perna tormenta consideret; et in hoc q:iod inentem nequitia, fratres, quod ne malum tam amarum, quod
gaudio sublevat, hanc continuo poadere provi fi ii nullum praepositum, nullam dignitatem patiatur fieri
moris premat. Emit autem, se! quasi non possidens, illæsam : ubi virtutibus detrahitur, et vitia præcoi;iis
qui et ad usum terrena praeparat, et tamen cauta efferuntur; ubi abstinentia et sobrietas vituperantur,
cogitatione prævidet quod ea citius relinquat. Mundo et gilla atque ebrietas laudantur. Aiunt enim : Were
quoqiie utitur, se! quasi non titatur, qtii et iiecessa largi sunt, et quod hi soli misericordiæ et charitatis
ria cuncta exteritis ad vitæ suæ n:inist, rium redigit, jura observent, qui ebrietati et voracitati operam
et tarnen h;ec eadem non sinet suæ menti dominari, dant. Quasi misericordia et charitas sit quemlibet
ut subjecta foris scrviant, et nunquam intentionem β semetipsum decipere, et alios secum ad perditionem
animi ad alta tendentis frangant. Quicunque igitur trahere. Ntinquid Paulus apostoliis, fratres, taliter
tales sunt, eis profecto terrena omnia non ad deside prædicat charitatem? ait enim : Charitas patiens est,
riuum, sed ad usum asstiimuntur, quia rebtis quidem benigna est : non æmulatur, non agit perperam, non
necessariis utuntur, sed nihil habere cum peccato est ambitiosa, non quaerit quæ sua sunt : non irrita
cupiunt. De ipsis quoque rebus habitis quotidie mer , tur, non cogitat malum, non gaudet super iniquitate,
cedes acquirunt, et plus gaudent bono opere, quam congaudet autem veritati (I Cor. xiii). Igitur, ut au
bona possessione. II;ec ergo cogitate, et cum relin distis, charitas benigna est, tamen non agit perperam :
quere cuncta quæ mundi sunt non potestis, exteriora non est ambitiosa, quaerens quæ sua sunt, et non quæ
le;;e exterius agite, sed et ardenter interius ad Dei. Patiens est, tamen non cogitat malum, nec gau
aeterna festinate. Nihil sit quod desiderium vestræ det super iniquitatem. Dicite mihi, qui comessationem
mentis retardet, ntillius vos rei in hoc mundo dele et ebrietatem laudatis, utrum bonum sit an malum lu
ctatio implicet. Si bonum diligitur, mens in bonis men mentis per ebrietatem excaecare, rationem per
melioribus, hoc est in cœlestibus, delectetur. Si ma dere, visum oculorum turbare, loquendi usum amit
lum metuitur, mala amimo æterna proponantur : ut tere, nullo officio membrorum potiri, similem furenti
dum illuc esse conspicit et amplius quod pertimescat, C et energumino fieri ? Numquid Deus hominem talem
hic omnino non hæreat. Ad hæc profecto agenda ha creavit ? Nunquid haec gloria imaginis Dei est , de
bemus mediatorem Dei et hominum adjutorem no qua scriptum est : Fecit Deus hominem ad ima
strum, per qiiem citius cuncta obtinebiraus, si ad ginem suam, ad similitudinem Dei creavit illum
illum vero amore flagramus : qui vivit et regnat (Gen. i). Nunquid Deum ad similitudinem vestram
cum Patre in unitate Spirilus sancti Deus, per furiosum audetis dicere? Qii;e blasphemia intolera -
omnia sæcula sæculorum. Amen. bilis esset, quia ipse summe bonus, et solus bea
tus, et potens, Rex regum, et Dominus dominan
Ii{)MILlA LXHII.
tium. Vidit cuncta quæ fecit, et erant ta'de bona
coNTRA coviess \tioNEM , et ebriETATEM, (Ibid.). Atque hinc intelligi datur quod ebrietas a
Et Scuit tu ii.1t At eam.
Deo non est creata, nec inter ea ab eo hominibus
Sunt quaedam vitia, fratres charissimi, quæ, cum commendata , quia non est bona , sed utique valde
gravia sint, ita temporibus nostris apud quosdam mala : et non solum per se mala, sed malorum alio
levia esse vi.!entur, ut aut minima, aut nulla om rum effectrix. Credite mihi, fratres, quia omnia
nino perperam gerere credantur : et sic prævalent pene mala hinc exoriunt:ir. Nam hinc excitantur
modo in abusione hominum, ut non solum jam iræ, rixæ, dissensiones, dctractiones, æmulationes,
vituperari ut peccata vcl crimina, sed etiam laii sectæ, invidiæ, homicidia , adulteria, fornicatio
dari ut virtutes apud perditos meruerint. De qui nes, furta, falsa testimonia, latrocinia, blasphe
J)us recte per prophetam dicitur : Peccatum suum miæ, et his similia. De quibus Apostolus ait : Quo
sicut Sodomii;e pra'dicaverunt , nec absconderunt niam qui talia agunt, regnum Dei non consequen
(Isa. 111). Quibus item condigna repensatione erro tur. Sed ut planius fiat quam detestabilis res sit
ris eorum Domiiitis per prophetam dicit : Væ vo cbrietas, sacrarum Scripturarum testimoniis uten
his, inquit, qui dicitis malum bonum, et bonum ma dum esse censemus ; nam ipsa Veritas discipulis
111:m. Ponentes tenebras lumen , et lumen tenebras; suis in Evangelio ait : Attendite autem vobis, ne forte
po nentes amarum in dulce , et dulce in amartim graventur corda vestra in crapula, et ebrietate, et
(Isa. v). Inter quæ maxime nunc comessatio et curis hujus vitæ, et superveniat in vos dies illa : tan
ehrietas impunite regnant, cum non solum plebeii quam laqueus enim reniet super omnes qui sedent
viri et ignohiliores quiqiie, sed et nobiliores glo super faciem terrae (Luc. xxi ). Ac si patenter dice
1 iosique ter: te his malis irretiti sunt. Oinnis quo ret : Cavete crapulam et e])rietatem, et ambitionem.
H>i IIOMILLE DE FESTIS PRAECIPUlS, ETC. { Q3

praesentis sæculi, ne forte vos dies ultima implica A omnis enarratio vestra in præceptis Altissimi. Nam
tos his vitiis inveniat, et cum amatoribus mundi homo linguosus, et temerarius in verbo suo, olfi
aeterno carcere puniendos trudat. Per Isaiam quoque bilis est, quia , ut scriptum est : ( ui inconsidera
prophetam Dominus potatoribus ita comminans, ait : tus est ad loquendum , sentiet mala (Prov. xiii).
Væ vobis qui consurgitis mane ad ebrietatem sectan Recordamini quomodo Dominus supra sacerdotibus
dam, et potandum usque ad vesperam , ut vino arstue suis et ministris tabernaculi sui de ebrietate ca
tis : cithara et lyra, et tympanum et tibia, et rinum vénda præcepit : vos enim omnes, teste apostolo
in conviviis vestris, et opus Domini non respicitis, et Petro, estis genus regium , et sacerdotale, gens
opera manuum ejus non consideratis. Propterea capti sancta, populus acquisitionis (I Petr. ii); qui quo
rus ductus est populus, quia non habuit scientiam , tidie debetis Deo servire in vero ejus tabernaculo,
et nobiles ejus interierunt fame, et multitudo ejus siti quod est Ecclesia. Quiescite et abstinete vos a co
exaruit. Propterea dilatavit infernus animam suam , messatione et ebrietate , a loquacitate, a scurrilitate,
et aperuit os suum absque ullo termino, et descendent a vanitate, et semper quod bonum est sectamini in
fortes ejus et populus ejus, et sublimes gloriosique vicem et in omnes, ut ejus fieri membra mereamini,
ejus ad eum (Isa. v). Item in eodem propheta paulo qui est verus sacerdos et verus Dominus noster, Rex
post divina increpatio subjungit, dicens : Væ qui po B regum et Dominus dominorum, Jesus Christus uni
tentes estis ad bibendum vinum, et viri fortes ad mi genitus Dei Filius, qui cum Patre et Spiritu sancto
scendam ebrietatem : qui justificatis impium pro mu vivit et regnat Deus in omnia sæcula sæculorum.
neribus, et justitiam justi auferris ab eo. Propter Amen.
quod , sicut devorat stipulam lingua ignis , et calor ]!0\!ILIA LXIV.
flammæ erurit : sic radix eorum quasi favilla erit , DE STUDI0 B0N0 ET DlScit Et 10NE SEMPER HABENDA.

et germen eorum ut pulvis ascendet. Abjecerunt enim Redemptor itaque noster, qui contentiones disci
legem Domini exercituum, et eloquium sancti Israel pulorum suorum de primatu compescuit, in quo
blasphemaverunt. Ideo iratus est furor Domini in contendere debeant ostendit : Contendite, inquit,
popu!um , et ertendit manum super eum, et percussit intrare per angustam portam ( Luc. xiii). Angusta
eum ; et eonturbati sunt montes, et facta sunt mor ergo porta et arcta via est quæ ducit ad vitam, et
ticina eorum quasi stercora in medio platearum. In pauci sunt qui intrant per eaim. Hac ergo sententia
omnibus his non est aversus furor ejus, sed adhuc quid aliud nobis insinuare ipsa Weritas voluit, fra
manus ejus ertensa (Ibid.). Per Salomonem quoque tres charissimi, quam ut per rectam intentionem et
similiter Sapientia divina detestatur ebrietatem et studium bonum vitam solummodo possemus consequi
prohibet dicens : Fili mi, noli esse in conviviis po C sempiternam ? Miles qui legitime certaverit, coro
tatorum , nec in comessationibus eorum qui car nabitur (II Tim. ii); qui autem accepto bono cer
nes ad vescendum conferunt : qui racantes potibus, tamine retro convertitur, aptus non esse regno cœ
et dantes symbola consumentur (Prov. xxiii). Et lorum dignoscitur. Studium profecto bonum est ,
paulo post, quasi obstupescens ta!ium damnatio bonaque voluntas, per mandatorum Dei custodiam
nem, subjungit : Cui, inquit, væ ? cujus patri vae ? velle quemlibet pervenire ad gaudium sempiternum ,
cui riræ ? cui foreæ ? cui sine causa vulnera ? cui ut quidquid agat, ad id referat ut i)eo placeat : fiec
suffusio oculorum ? Nonne his qui morantur in vino, sibi per hoc aliquid transitorium avarus appetat.
et student calicibus epotandis ? Ne intuearis vinum Tunc enim bonum opus rite agitur, cum ex recta
quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus : cogitationis intentione generatur. Unde bene in
ingreditur blande, sed in novissimo mordebit ut co Evangelio Weritas dicit : Lttcerna corporis est ocu
luber: et sicut regulus venena diffundet (Ibid.). In lus. Si oculus tuus simplex fuerit , totum corpus
Lege quoque Dominus præcepit Aaron ita dicens : tuum lucidum erit. Si autem oculus tuus nequam
Vinum et omne quod inebriare potest non bibes tu, fuerit, totum corpus tuum tenebrosum erit (Matth.
et filii tui , quando intrabitis in tabernaculum testi vi ). Quid enim per oculum exprimitur, nisi optis
monii , ne moriamini : quia præceptum est sempiter I) siium præveniens cordis intentio ? quia priusquam
num in generationes vestras : et ut habeatis scientiam se in actione exerceat, hoc jam quod appetit con
discernendi inter sanctum et profanum, inter pollu templatur. Et quid appellatione corporis designa:ur,
tum et mundum : doceatisque filios Israel omnia le nisi unaquæque actio, quæ intentionem suam, quasi
gitima mea quæ locutus est Dominus ad eos per ma intuentem oculum, sequitur. Lucerna itaque corpo
num Moysi ( Lev. x). Ecce modo audistis, fratres ris est oculus, quia per bonæ intentionis radium
charissimi, ex sententiis sanctarum Scripturarum , merita illustrantur actionis.' Et si oculus tuus sim
quantum conditori nostro displiceat comessatio et pleæ fuerit, totum corpus tuum lucidum erit : quia
ebrietas, et qualem damnationem conferat his qui et si recte intendimus per simplicitatem cegita
ea abutuntur. Parcite, quaeso, tam magno malo tionis, bonum opus efiicitur, etiamsi minus bonutm
iinmorari, quia vobis præsentem prosperitatem et esse videatur. Et si oculus tuus nequam fuerit ,
vitam auferat sempiternam. Sint vobis convivia so totum corpus tuum tenebrosum erit : quia cum per- -

bria, sint justi viri coiivivæ, et in timore Dei glo versa intentione quid vel rectum agitur, et splen
riatio vestra. !n sensu vestro sit co;;itatus Dei, et dere coram hominibus cernitur, apud examen iu
493 . R \{}ANI MAURI ARCIiiEP. M0{}UNT. OPERU\1 PARS II.
terni judicis obscuratur. Vigilanti igitur cura per A dicebat : Neque ambulari in magnºs, neque in mi
cuncta opera intentio nobis nostra pensanda est , ut
nihil temporale in his quæ agit appetat, totam se
in soliditate æternitatis figat : ne si extra funda
mentum actionis nostræ fabrica ponitur, terra de
hiscente solvatur. Sed ut opus vestrum ad bonum
finem pervenire possit, discretio vobis valde, fra
tres, necessaria est, quia discretio est omnium mater
virtutum. Plerumque enim virtus cum indiscrete
tenetur, aimittitur; cum discrete interimiilitur, plus
tenetur. Nec mirum si in corporeis iutelligimus,
quod agi et incorporeis rebus videmus. Ex studio
namque arcus dislenditur, ut in suo tempore cum
utilitate tendatur. Qui si olium relaxationis non
accipit, feriendi virtutem ipso usa tensionis perdit.
Sic aliquando in exercitatione virtus cum per dis- B i). Agonem vestrum Domino precibus commendate.
cre.io:iem prætermittitur, reservatur, ut tanto post
vitia valenter feriat, quanto a persecutione inte
rim prudenter cessat. Tunc autem recte accepta
mensura cum anteposita oculis virorum spiritalium
vita respicitur, quan !o electæ unicuique anim;e ad
sumendam viven.ii regulam, patrum præcedentium
exempla monstrantur ; ut ex illorum vita consideret
quid in suis actibus servet, quatenus respecto justi
limitis traiuite : nec infra minima negligens defi
ciat, nec ultra maxima superbiens tendat ; nec mi
nus conetur explere qiiam sufficit, nec plus arripiat
quam accepit : ne aut ad mensuram quam debet non
perveniat, aut eamdem mensuram deserens, extra
limitem callat. Angusta quippe porta est quæ ducit
ad vitam ; et i!le hanc ingreditur, qui in cunctis
quæ agit discretionis subtilitate propter hanc solli
cite coarctatur : nam qui per voluntates proprias se
cura mente se dilatat, angustæ sibi portæ aditum
damnat. Ut ergo hujus terræ mensura servetur, su
per eam divinitus linea tenditur. Quia ut nostra
opera vel minora proficiant, vel majora moderentur,
per sacra eloquia subtil s ante nos sanctorum vita
expanditur ; et quid nobis quantumque agendum
sit, osteiisa illorum discretione definitur. Quapro
pter, fratres charissimi, iu omni studio spiritalium
virtutum vosmetipsos exercitate, et discrete in om
nibus conservari, negligere nolite, nec supra men
suram , et rationem aliquid agere assuescite. In
præcipiti enim pedem porrigit, qui mensurarum p tam vitam ubi semper speramus permanere. Despi
suarum limitem non attendit. Et plerumque amittit
quod poterat, qui audacter ea ad quæ pertingere
non valet, arripere festimat. Nam et membrorum
nostrorum tunc ministeriis utimur, cum sua eis
ofíicia distincte servamus. Lucem quippe oculis
cernimus, vocem vero auribus audimus. Si quis
autem, mutato ordine, voci oculos, luci aures ac
commodet, huic utraque incassum patent. Si quis
odores velit ore discernere, sapores nare gustare,
utriusque sensus ibi ministerium, quia pervertit, in
terimit. Dum enim propriis hæc usibtis non aptan
tur, et sua officia deserunt, et ad extranea non as
surgunt. Bene itaque David intra acceptas ex divina
largitate mensuras, pedem cordis presserat, cum
124
rabilibus super me (Psal. cxxx ). Super se quippe
in mirabilibus ambularet, si apparere magnus ultra
quam poterat quæreret. Super se namque in mira
bilibus attollitur, qui et in his ad qu;e non sufficit,
videri conatur. Ergo, fratres dilectissimi, quod
cunque boni possitis instariter agite, et inter hæc
discretionis mensuram in omnibus cante et diligen
ter custodite. Sic currite in stadio hiijus vit;e , ut
comprehendatis vitam æternam. Sic in agone Chri
stiano decei ta!e, ut a Christo coronem:ini. Ilumiii
tatem veram præcipue tenete. Et quidqt;i;l boni agi
tis, divinæ gratiæ illud deputetis, non vo!;is : quia
omne datum optimum , et omne donum perfect:im ,
desursum est , descendens a patre luminum (Jac.
Spem vestram in Deum figite, ejusque perpetua
visione perfrui ante omiiia desiderate. Ad quam
pervenientes, exsultabitis lætitia inenarrabili, et
adepto summo bo:no in aeter num cum sanctis an
gelis gati,!ebitis : præstante Domino nostro Jesu
Christo, q:ii vivit et regnat cum Patre et Spiritu
sancto unus Deus, per omuia sæcula sæculoruu:.
Amen.
( Quæ sequuntur homiliæ non erant notatæ in in
dice homiliarum : sequebantur tamen in manuscripto
exemplari, et fortasse Rabani non sunt. Vide Pa
•melium.)
HOMILIA LXV.
1N DoMINICIS DIEBUS QUANDO VOLUERIS.
Oportet, dilectissimi fratres, unicuique Christiano
libenter ausculuare sacram Scripturam, auscultatam
libentius audire. Quia tunc proficit homini audire
verba divina, si vox prædicantis in aure cordis in
figitur. Quia non auditores tantum verbi justifica
buntur, sed factores ( Rom. ii ). Ideoque, charis
simi, audite verbum Domini, et intelligite et facile
omnia mandata Domini; convertimini ad Dominum,
et agite pœnitentiam, ut deleantur vestra peccata.
Timete Dominum , et date illi honorem, quoniam
venit judicium ejus, et ipse judicabit omnibus gen
tibus. Amemus Deum Patrem omnipotentem, qui
in cœlo et id terra habet potestatem, in mari et in
omnibus quæ in eis sunt ; festinemus ad illam bea
ciamus istam vitam terrestrium, concupiscamus il
lam vitam coelestium. Ista vita est misera et de
cepta et concupiscentiosa , vel plena scandalis : hic
in labore vivimus, et in dolore morimur ; ista vita
finem habet, regnum Dei finem non habet. Unde
consideremus nosmetipsos, quia non scimus diem
neque horam quando Dominus noster Jesus Christus
erit venturus ad judicium. In die illa veniel Domi
niis de coelis cum angelis et cum omiuibus sanctis
ejus ad judicandum omnes gentes , et reddet
unicuique secundum opera sua. Idcirco, fratres
mei, teneamus illas virtutes, quæ maxima lucra
conferunt animabus nostris. Hæ sunt virtutes ani
marum, diligere Deum et proximum, et odire illa
 {25 IIOMiLIÆ DE FESTIS PRAECIPUIS, ETC. 126
quæ non diligit Deus : patientiam sectari et ab omni A potest; invocate eum, dum prope est. Derelinquat im
impatientia declinare; castitatem corporis et animae pius viam suam, et vir iniquus cogitationes suas pessi
custodire ; vanam gloriam contemnere, et omnia mas (Isa. lv). Quia sic est vita ista quasi sit homo in
caduca calcare ; humilitatem habere et tumorem domo aliena : nescit quo die vel qua hora dicatur ei,
superbiæ abominari : iram cohibere et furorem re Veni foras, quia non est tua domus in qua es: sic in
primere ; ab omni stultitia declinare et sapientiam cognitus est no!)is finis noster. Ideo admonemus vos
divinam amplecti , ac omnem voluntatem carnis ut quod promisistis in baptismo ante conspectum Dei
subjicere menti : avaritiam spernere et propria lar vel angelorum, nulla sit negligentia; et si jam fuit,
giri : cœlestia rebus terrenis praeponere; judicium succurrat poenitentia. Duo sunt quæ promisistis:
Dei die noctuque impensius meditari : hæ sunt vir unum, credere vos in Deum Patrem omnipotentem
tutes animæ, unde omnis fructtis spiritalis orietur. et in Jesum Christum Filium ejus, et in Spiritum
Detis enim non se vult verbis tantum diligi, sed sanctum; alterum, promisistis abrenuntiare diabolo
corde puro et operibus justis. Qui enim dicit: Diligo et omnibtis operibus ejus. In his brevibus sermonibus
Deum, et mandata ejus non custodit, mendax est. multa sunt qu;e continentur. Ille abrenuntiat dia
Deiis enim non auditor verborum , sed cordis inspe bolum et opera ejus, qui fiigit criminalia peccata
ctor est, et diligit eos qui in simplicitate cordis di B quæ mergunt homines in supplicium æternum, hoc
ligunt illum. His etiam supradictis virtutibus ani est, sacrilegium, homici fium, adulterium, falsum
narum, fratres mei, sunt quae lam vitia a:!versantia testinuenium, furtum , ra; inam , superbiam, invi
quæ pro!eunt ex radice iniquitatis, atque mergunt diam, avaritiam, cupiditatem, iracundiam, comes
homines in puteum inferni, perpetrantibtis ea et sationem, ebrietatem et reliqua, quia non mentitur
non emendantibus. Hæc sunt ventris ingluvies, for sanctus Apostolus dicens : Neque ebriosi regnum Dei
nicatio, avaritia, ira, vana gloria, superbia. Ex his possidebunt (I Cor. vi). Proinde nemo se circum
nascunttir comessationes, e! rietates, locus inhone veniat. Quicunque ebriosus, pro ipsa ebrietate, si
stris (Forte, lucrum inhonestum ), stul;iloquiuin, pœnitentiam non egerit et usque ad mortem suam
ne:ulacium, furta, perjuria, turpis lucri appetitus, in ipsa ebrietate manserit, in æternum peribit, et in
falsa testimonia, inhumanitas, rapacitas, homici perpetua flamma sine fine ardebit. Similiter me
dia, inijicitiæ, contentiones, iirvidiæ, impatientia, tuendum est juramentum, quia per Spiritum san
indignatio, contemptus, inobedientia, murmuratio, ctum dictum est in sacra Scriptura : Vim multum ju
detractio. Ab his etiam vitiis et ab aliis caveamus, rans implebitur iniquitate (Eccli. xxiii). Quia quicun
et declinemus ab eis, et inania ememdeimus in me que perjuramentum [Forte, perjurium] fecerit, et
lius quod negligenter peccavimus, ne subito præoc si vivat corpore, tamen mortuus est in anima. Et
cupati die mortis, quæramus spatium pœnitentiæ, quicunque in se vel unum de istis peccatis habere
et invenire non possimus. Me,litemur supradictas cognoscit, nisi pœnitentia ei subvenerit, regnum
virtutes jugiter, operando, confitendo, pœnitendo, cœlorum habere non potest. Sed si volumus veram
assidue ad ecclesiam veniendo, orando, vigilando , invenire peccatorum nostrorum remissionem, done
eleemosynam largiendo. lIæc facientibus vita erit mus veram confessionem ex toto corde cum lacry
æterna. et ingredientur ad illud regnum, ubi Rex mis, quia lacrymæ pœnitentium apud Dominum pro
regum est et Dominus dominantium : ubi lux sine te baptismate deputantnr, quia nulla tam gravis culpa
nebris &st, vita sine morte, lætitia sine tristitia, sa est quæ per poenitentiam deleri non possit. Proinde,
uitas sine dolore ; ubi nemo esurit meque sitit ; ubi dilectissimi, redimite animas vestras de poena in
sunt majora et meliora bona spiritalia quæ lingua ferni dum in hac vita vivitis, quia post mortem nul
humana enarrare non possit, quæ præparavit Deus lus vos redimet, si de hoc sæculo sine confessione
diligentibus se : quod oculus non vidit, nec auris au et pœnitentia mortui fueritis. Agamus pœnitentiam,
dirit, nec in cor hominis ascendit (I Cor. 11 ). Ad et eleemosynam erogemus pauperibus de justo la
hoc regnum, adjuvante Do:niiio Salvatore nostro, bore acquisitis, quia sicut aqua exstinguit ignem,
perveniemus, ut cum illo regnemus in sempiteriia D ita eleemosyna exstinguit peccatum (Eccti. iii). Dili
sæcula. Amen. gamus Deum ex toto corde, et ex tota anima, et ex
[H0MILIA LXVI. tota virtute, et ex tota mente; deinde proximos sic
ITEM UNDE SUPRA. ut nosmetipsos diligamus, hoc est maximum et pri
Audite, fratres charissimi, quomodo magnum mum man;fatum Christi. Et observate Dominicum
periculum est sacerdotibus Christi, id est episcopis diem, ut nullum servile optis in eo faciatis, quia in
eo [)pus lucem condidit : in eo manna in eremo
et presbyteris, qui non annuntiant vobis quæ facere,
quæ vitare debeatis : quia si nos non annuntiave pluit; in eo ReJemptor humani generis sponte pro
rimus, ut corrigatis vosmetipsos ab operibus malis, salute nostra a mortuis resurrexit; in eo Spiritum
iius in die judicii rationem reddituri erimus pro sanctuin super discipulos infudit. Tanta debet esse
vobis. Et si unusquisque pro suo peccato vix possit observantia ut, præter orationes et missaruiu s0
paenam evadere, quid de sacerdotibus erit ? quia lemnia, et ea quæ ad vescendum pertinent, uiliil
nobis mandatum est ut vobis annuntiemus sine ces aliud faciatis. Nam et si necessitas fuerit navigandi
satione, dicentes : Quvrite Dominum, dum inrcniri sive itinerandi, licentia datur, ita dumtaxat ut lac
 {31 β. RABANI MAURI ARCIIIEP. \IOGUNT. OPERUM PARS I}. f S

occasione missæ et orationes non prætermittanttir. A ubi est omne mali:m et n il;ira {;oniim his qui se
Et unusquisque, quacunque arte Deus illi donaverit emen.!are noll:eriint. Sed tamen de I)omini miseri
un!e semetipsum pascere vel vestire potest, de ipsa cordia nullus diflidat, quia ipse Dominus per Eze
particula pro redemptione animæ suæ donet ad ec chielem prophetam ait : In quacunque die peccator
clesiam vel pauperibus decimam ejus. Et illud cer conversus fuerit ab injustitia sua, omnes iniquitates
tissime credite quod omnis homo, quamvis peccator ejus in oblivione ertint coram me (Ezech. xxxiiij.
sit, quamvis criminosus, qui mala ante perpetrave Ideoque, dilectissimi, festinemus derelinquere oinne
rat, et si eleemosynas fecerit et in bona voluntate malum, et emendemus nos, et faciamus on;nem
mors illum invenerit, nunquam descendet in infer voluntatem Domini. lmprimis teneamus fidem re
mum, sed ab angelis elevatur in cœlis. Propterea ctam, et diligamus Dominum toto corde, tota mente,
festinare debemus jam emendare nostra peccata, ut tota virtute ; deinde proximos nostros tanqiiam
quod antea male fecimus defleamus, et ulterius fa nosmetipsos. l!abeamus in nobis timorem I)oinini,
cere desinamus : quia non requiret Deus quales ab humilitatem, charitatem, pacem ciim omiiibtis, be.
ii:itio fuimus, sed quales circa finem nostrum in nignitatem, patientiam, modestiam, jtisti iam, conti
venti fuerimus. Quod ipse ad suum regnum nos per neniiam, misericordiam. II;ec sunt opera misericor
ducat, cui est honor, gloria, virtus et potestas, in β diæ : esurientibus cibum dare, si:ientibtis potuim,
sæcula sæculorum. Amen. nudum vestire, infirmos et in carcere c!ausos visi
H0MILIA LXVII. tare et illis ministrare, hospites peregrinos et pat:
1TEM UNDE SUPRA. peres suscipere, justitiam laudare, iniquitatem de
Dilectissimi, oportet vobis enarrare quod per sa testari, viduas et orphanos adjuvare, eleemosynas in
cras Scripturas didicimus. Illud tamen scire et in patiperes partiri, tribulatis auxiliari, inort:ios se
telligere debetis, imprimis ut credatis in Deum Pa pelire, decimas de oninibus rebus reddere, semper
trem omnipotentem, et in Jesum Christum Filium orare, castitatem corporis et animæ custodire, jeju
ejus, et in Spiritum sanctum : in his tribus personis nium amare, confessionem et pœnitentiam peccato
et nominibus credamus unum Deum Patrem omni rum semper agere, et indu!gentiam omnibiis pec
polentem , creatorem cœli et terræ , visii;i!ium cantibus in se facere; et unusquisque quod sibi non
omnium et invisi!,iiium, hoc est Verbum Dei quod vult, alii non faciat : hæc facientibus regna præpa
prædicamus. Quia si confiteamur in ore nostro I)o rantur æterna; et Salvator mundi, Doininus noster
minum Jesum, et corde nostro crediderimus, sa!vi Jesus Christus, in die ji;i!i,ii illis (!icturtis erit : Ve
erimus. Unde et misericors Dominiis nos per Joel nite, benedicti Patris mei, percii ite regnnm quod vobis
prophetam exhortatur co;vertere de peccatis no paratrum est c;b origine in undi (Matth. xxv). Tunc
stris, dicens: Convertimini ad me in toto corde vestro, fulgebunt justi sicut sol in regno Patris eorum (Matth.
in jejunio, et fleiu, et planctu (Joel. 11); quia nolo xiii ) : ul)i est liix sine tenebris, vita sine morte,
mortem peccatorum, sed ut convertantur et vivant ubi est lætitia et gau !ium sine fine, ubi juventus
(Ezech. xxxiii). Et iterum Dominus per prophetam læta sine melit senect:itis, ubi salis sine aegritu;!ine,
ait : Nolite tar,lare converti de peccatis vestiis, et ubi securitas sine timore, ubi regnu:n immutabile,
ne differatis de die in diem (Eccli. v), quia finis no ubi spiritalis scientia, et bona voluntas, et exsti!t ; ti-,
ster et mors non .tardat. Ilec enim sunt capitalia scmpiterna, ubi sunt majora et meliora bona qn:im
peccata de quibus nos convertere debeamus, id est lingua humana enarrare possit quæ præparavit !)eris
:iperbia, iiividia, homicidia, multiplex fornicatio, diligentibtis se (I Cor. ii): quod nobis omnipotens
quod per omnia enarrare illicitum est : furta, ra Detts præstare dignetur, qui vivit et regnat in sa
pina, falsa testimonia, perjurium, detractio, cupidi cula sæcuiioruni. Amen.
tas, vana gloria, injusta lucra, ebrietates, comes H0MILIA LXVIII.
sationes, sacrilegium, q'iod est omnis cultura idolo 1N VI t; 1 m.ll S i);> fu \€toit U \i.

rum et dæmoniorum, id est, auguria, et qui immo
lant ad petras, vel ad arbores, sive ad fontes, aut
incantationes seu divinationes faciunt, et reliqua.
flaec sunt opera Satanæ, quibus abrenuntiant Chri
stiani in baptisino. IIæc opera diabolus in die mortis
nostræ in nobis requirit. Et si ille antiquus hostis in
die exitus nostri invenerit reos et inemendatos de
supradictis operibus, tunc trahit nos secum nudos
et flentes in infernum et in æternas pœnas, ubi sunt
tenebræ sine luce, ubi est ignis qui nunquam exstin
guitur, ubi sunt vermes qui nunquam moriuntur:
ubi aures nihil audiunt, nisi luctum et gemitum et
stridores dentium ; ubi est: riunt et sitiunt in aeter
nuum, qui hic per avaritiam iliorum, estirientibus et
sitientibus miseris, cibisin et po;uin dare no!;ierunt:
Admonet beatus Apostoliis (I Thess. iv) ut de
dormientibus, hoc est nortuis charissim;is nostris,
non contriste:iiur, sicut et cæteri qui spem non ha
bcnt, spem scilicet resurrectionis et i:i corriipiio:iis
:eternae. Nam ideo dorn;ientes eos appellat Scriptura
veracissima, ut cum dormientes audimus evigi!::ti;
ros, minime desperem;is. Unde etiam cantatur in
psalmo : Yunquid qui dormit non adjiciet ut resur
gat ? (Psal. xl.) Est ergo de mortuis eis q*ii difi
giliitur quæ }am tristitia quo !animo.io naturaiis, mor
tem q:iippe horret non opinio, se, i natura ; nec
mors homini ac ederet nisi ex pœna quam praeces
serat culpa. Qtiapropter si af,inalia, q:iae ita creata
sunt ut suo quoqi:e tempore morianti:r, 1nortem
figit;;t, !:ligunt vitam, quanto magis hon;o, qui sic
{2} HOMII.I.E I)E FESTIS PRAECIPÜiS, ETC. 43!)
fuerat creatus ut, si vivere sine peccato volt:isset, A patriarcharum, aliorumq:ie sanctorum, et humanis
sine termino viveret. Ilinc itaqiie necesse est ut ca.:averibus quoriiucunque jacentium; verum et1am
tristes si;atis qiiando nos moriendo deserunt q;ios in ipsius Domini corpore prædicati atque laudati
ainamus. Q.uia et si novimus eos non in æternitia sunt qui ista fecerunt. limpleant hæc homines erga
relinquere nos mansuros, sed aliq::antum pr;ece,'ere suos officia postremi mu:;eris, et sui humani leni.
secuturos, tamen mors ipsa, qtiain natura refugit, menta moeroris. Verum ilii utique abluunt spiritus
cum occupat dilectum, contristat in no!)is dilectionis defunctarum, et o!)latio:ies, orationes, obsecrationes,
affectiim. Ideo non admonuit Apostol;is ut non con multo pro eis observantius [et] abundantius impen
tristemur, sed non sicut ca teri qui spem non habent. dunt, qui suos carne, non spiritu mortuos, non $o
Contristamur ergo nos in nostrorum mortibus, neces lum carnaliter, sed spiritaliter amant. Amen.
sitate nimittent'i, sed cum spe recipiei:di : inde angi I}(}*!!! .1 \ I.XIX.
nrur, hinc consolamur; inde infirmitas aílicit, hinc DE CEI.ERR1TATE DEFUNCTORUM ATQUE RESURRECTIONE
fi!es reficit ; inde dolet l;untiia con:!itio, hinc mj (}f\ Ttj0f; & ' mi.

sanat divina promissio. Proinde po:npa fineris, Qºando celebramus dies fratrt;m defunctorum,
agini:ia exsequiarum sumptuosa, diligentiæ sep.i in mente ha!;ere de!;emiis et quid sperandum, et
turae, monumentorum opulenta constri:ctio, vivo B quid timendum sit. Sectii, dum hoc enim speran
rum sunt qualiaetitique solatia, non adjutoria mor dum est, quia pretiosa in conspectu Domini mors
tu- rum. Orationibus vero sanctæ Ecclesi;e, et sa sanctorum ejus (Psal. cxv); seciiniliim hoc autein
crificio salutari , et eleemosynis, quæ pro illoru:n ti:nen !tiim est, quia mors percatorum pessima
spiritibus erogantur, non est dubitandum mortuos (Psal. xxxiii): ideoque, propter spem, in memoria
adjuvari, ut cum eis misericordius agatur a i)oniu;o aeterna erit justus; propter timorem, ab auditii
quam eorum peccata meruerunt. Hoc enim a patri malo non tiinebit. Erit enim auditiis quo nulliis sit
istis traditum universa observat Ecclesia, ut pro eis major, quando dicitur sinistris : Ite in ignem a ter
qui in corporis et sanguinis Christi communione num (}1aith. xxv). Ab hoc auditu malo justiis nor.
defuncti sunt, cum ad ipsum sacrificium loco suo timebit, erunt enim ad dexteram, inter illos qui
conuinemorantur, oretur, ac pro iiiis quoque id of bus dicettir : Venite, benedicti Patris mei, percipite
ferri commenoretur. Cum vero eorum commendan regnum (lbid.). ln hac autem vita, qua mediante
dorum causa opera misericordi;c celebrantur, quis summa bona et ante summa mala ducitur, in medic,
eis dubitet suffragari pro quibus orationes Deo non bonorum malorumqiie mediorum, id est in neutra
iiiaiiter allegantur? Non omnino ambigeiidum est parte suinmorum, quia et bona qu;ecunque hic fue
ista pro 'esse defunctis; sed talibus qui ita vixerunt C rint homini in comparatione honorum æternorum
au;:e mortem, ut possint eis hæc utilia esse post nulla sunt, et mala quæcunque in hae vita experitur
inoiiem. Nam qui sine fide, quæ per dilectionem homo, in comparatione ignis æterni nec comparanda
vperatur, ejusque sacramentis de corporibus exie sunt : in hac ergo medietate vitæ illud quod audivi
runt, frustra illis a suis liujiiscemodi pietatis im mus nunc ex Evangelio tenere debemus: Qui credit,
peduntur officia : cujtis dum hic essent pignore inquit, in me, licet moriatur, vivit (Joan. xi). Quid
cartierunt, vel non suscipientes, vel in vacuum sus est, moriatur, vivit ? Licet moriatur corpore, vivit
cipientes Dei gratiam, et sibi non misericordiam spiritu. Deinde adjungit : Et qui vivit et credit in me,
thesaurizantes, sed ira:m. Non ergo mortuis nova non morietur in æternum (Ibid.). Certe licet moria
mei ita comparantur, cum pro eis boni aliquid ope tur : qiiomodo si non moriatur, sed licet n;oriatur
rantur sui, sed eorttim præce,!ei.ti!;us merilis conse ad temptis, fiom inorietur in æternum? Sic ista sol
quiet;tia ista redduntiir. * Non enim victum est : uisi vitur qti;estio, ut non sint inter se co:;traria verlja
cum hic viverent, ut h;ec cos ;.liquid a'j;ivareiu', Veritatis, ut possint instruere affectu pietatis. Ergo,
cuin hic vivere deslitissent. Et ideo istam finiens lieet corpore moritu:ri siimus, vivimtis, si credimus.
qu::sque vitano, nisi quod meruit in ipsa, r.on potes! Est aute:m fi !es nostra maxi, ne discrcta ab omni
habere post ipsam. Permittantur ergo pia corda D fide geniiliuin in resurrectioiie mortuorum. Hanc
*harorum de suorum moriibus contristari dolore enim oimiino illi non recipitint, quia ubi recipiant
sanabiIi, et coiiso!abiles lacrymas fundant conditione non habent. A Bomiiio enim præparatur voluntas
nuortali : quas cito reprimat fidei gaudium, qua cre hominis, ut sit fidei receptaculum. Dicit Jud;eis f)o
duiitur fi.feles, quando moriuntur, paululum a nobis minus : Sermo meus non capit in vobis (Joan. viii).
a!ire et ad meiiora transire. Consolemur eos etiam Ergo in his capit in quibus invenit quod capiat. In
per fraterna o! sequia, sive quæ funeribus exhiben his cnim invenit quod capiat sermo qui capit, qu;o:!
uir, sive quae dole::ter adhi':entur, ne sit justa que Deiis pollice: 'o non decipit. Ille enim qui quærit
rela dicentium : Sustinui simul qui ccntristaretur, et ove;m perditam, et quam quaerat novit, et ubi quae
non fuit; et consolantes, et non inveni (Psal. Lxviii). rat, et qiiormo;!o ejus membra dispersa colligat, et
Sit pro viribus cura sepeliendi et sep;ilcra con in t:nam salutem redigat, et ita constituat ut ea:im
struer, fi, qtiia et hæc in Scripturis sanctis inter ulterius i;on per'at. Consolemur ergo nos iiivicei:m,
1-o, ;a opera deputata sunt. Nec solùm in corporibus et in !:is sermonihus nostris. l'otest non dolere cor

• I.ocis corriip;tis, Wille sanctu:m Angustinu:n. lib. de Fi!e, Spe et C!:aritate, cap. f 10.
{81 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. 0PERUM PAltS II. 152

humanum defuncto charissimo : melius tamen coii- A set evidenter indicio virtutis declarata, regina, voti
dolet et sanatur cor humanum, quam non dolendo compos effecta, ita salutare lignum fecit secare per
sit inhumanum. Maria Domino cohærebat, et mor medium, ut et crucem Constantinopoli deferret ad
tuum fratrem dolebat : sed quid miraris quia Maria filium, et crucem Hierosolymis thecis argenteis con
dolebat tunc, cum ipse etiam Dominus flebat? Mo ditam reservaret; in loco (sic) usa sapiente consilio,
vere autem quemvis potest quomodo flebat mor scilicet ut ubi fuerat membris Dominicis aptata sup
uium, si continuo jubet viclurum : non mortuum plicio, ibidem glorifica veneraretur a populo. Multo
flebat quem ipse suscitavit, sed mortem quam sibi rum itaque temporum labente curriculo, cum, exi
homo peccando comparavit : si enim peccatum non gente mole peccatorum hominum, flagellari permit
præcessisset, sine dubio mors secuta non fuisset. teret Dominus populum Christianum per sævitiam
Secuta est ergo mors etiam corporis, quam præcessit paganorum, Chosroe quidam profanus el impius re
mors animæ. Mors animæ præcessit differendo, et gnum est adeptus Persarum, qui in tantam prorum
mors corporis secuta est, deserente anima : deseruit pere est ausus proterviam, ut ab incolis vicinarura
volens, et coacta est nolens deserere. Tanquam illi gentium, quos impetu vastans barbarico suo nefan
diceretur:"Recessisti ab eo quem diligere debuisti, do subjiigaret (lominio, coli se juberet ut Deum, ut
recede ab eo quem dilexisti. Quis enim vult mori? B vocaret se regem regum, et dominum dominantium.
Prorsus nemo, et ita nemo, ut beato Petro dicere Nec hoc solum ei abundavit ad suæ damnationis in
tur: Alter te cinget, et feret quo tu non vis. Si ergo teritum, verum etiam Syriam et Palæstinam cum
nulla esset mortis amaritudo, non esset magna mar subjugasset et Ægyptum, regna quæ extra et infra li
tyrum fortitudo. Ita et Apostolus : De dormentibus, mitanea glomerabantur per circuliim suo crudelissi
inquit, nolo vos ignorare, fratres, ut non contriste mo subjugaret dominatui. Hierosolymam advenit, ac
mini, sicut et gentes, quæ spem non habent; non tan ecclesias Christi subvertit, totainque finitimam re
tum ait, ut non contristemini, sed ut non sic contri gionem vastavit, incendit atque præ lavit. Ad sepul
stemini, quemadmodum gentes, quæ spem non habent. crum ergo Domini cum voluisset accedere, territus
Necesse est enim ut contristermini, sed ubi contri rediit ; sed tamen ligni salutaris partem, quam reli
staris? Ubi corpus quod vivit ex anima fit exanime, giosa regina il)i in testimonium virtutis reliquerat,
discedente anima; qui ambulabat, jacet; loqueba asportavit. Fecerat namque sibi turrem argenteam,
tur, tacet; oculi lucem non capiunt, aures nulla in qua interlucentibus gemmis thronum exstruxerat
voce patescunt, omnia membrorum oflicia conquie aureum, ubi solis quadrigam et lumen vel stellarum,
verunt. Non est qui moveat gressus ad ambulan imagines collocaverat, atque per occultas fistulas
dum, manus ad operandum, sensus ad percipien aquæ meatus adduxerat, et q:iasi deus pluviam de
dum. Nonne ista est domus, quam nescio quis invi super videretur infinii, et dum subterraneo specu
sibilis habitator ornabat? Discessit qui non videtur, equis in circuitu ti al;entibus, circumacta turris fa
remansit quod cum dolore videbatur: ista est causa brica novere videbatur, quasi quodammodo rugitum
tristitiæ. Si hæc est causa tristitiæ, hujus tristitiæ toni:rui juxta possibilitatem artificis mentiel)atiir. In
quæ consolalio? Quia ipse Dominus in jussu, et in hoc itaque laco sedem sibi paraverat, atque juxta ea,
voce archangeli, et in tuba, descendet de cœlo, et qiiasi collega Deo, crucem Dominicam posuerat. Fi
mortui in Christo resurgent primi; deinde nos vi lio suo regno tradito, ipse in fanum hujuscemodi
ventes, qui reliqui sumus, simul cum illis rapienur residebat. lllo itaque tempore Gracchus arcem: tene
in nul)ibus, obviam Chrislo in aera, et ita semper bat imperii, vir armis strenuus, lingua eruditus, cor
cum Domino erimus. Pereat contristatio, ubi tanta pore decorus, et quamvis sæculari actui deditus, to
est consolatio; detergatur luctus ex animo; fides tus tamen erat fide catholicus; et ergo Dei cultori
expellat dolorem : in tanla spe, non decet esse triste bus supplex, benevolus ac devotus. Pergens igitur
templum Dei: ibi habitat bonus consolator, ibi qui filius Chosroe contra Gracchum, juxta Danubiuiu
non fallit promissor. Scio ut mortuum diu planga magnum fluvium consedit exercitus. Tandem inspi
mus, quoniam mors amara est. Per illam transivit rante clementia Salvatoris, utrisque principibus pia
et Dominus. Sufficiant hæc pauca charitati vestræ. cuit ut ipsi singuli in medio ponte fluminis dimica
Consoletur abundantius, qui non migrat de corde turi confligerent, et cui sors victoriam contulisset,
vestro, sed ita dignatur habitare, ut nos dignetur ipse sine damno victorque exercitus imperium usnm
etiam in fine invitare. Amen. paret. Decretum etiam cum juramento processit viu
H0MILIA LXX. si aliquis ex eorum populo principi suo venire in
f EVERSIO SANCTÆ ATQUE GLORiosissiMÆ CRUCIS DOMINI auxilium præsumpsisset, cruribus excisis et brachiis,
N0STRi JESU CHRiSTi.
in flumen mergeretur. Cumque utrique populo hæc
Tempore illo postquam, Constantino Augusto con pactio placuisset, invicem ut dictum est dimicantes,
ęra Àiaxentium tyrannum properante ad bellum, si adeoque in pontis medio sunt congressi. Tandem
guuiu sanctæ crucis cœlitus fuisset ostensum, et ipso pulsatus Dominus lacrymis Christianorum, per vir
feliciter obtinente triumphum, ab Helena jam dicti tutem sanctæ crucis, cui se die codem memoratus
principis matre sancta crux fuisset inventa, atque princeps attentius co:mmendaverat, fideli suo G rxc
per sanitatem ægroti et resuscitationem mortui fuis clio Christus co:;cessit de hostc triumphum ; tam uae
-
{3*, IIOMILIÆ DE FESTIS PR.ECIPUIS, ETC. 43A
que mentis mutatio Chosr, e invasit exercitum, utA cœlorum Domintis totius mundi passionis sacramen
non solum prædictam pactionem nequaquam vellent ta per hoc aditum completui us introiit, non se pur
transcendeie, seul etiam voluntarie, cum omni sua puratum, nec diademate nitentem exhibuit, aut equi
familia atque prole Graccho se subderent tam pote potentis vehiculum requisivit, sed humilis aselli ter
state quam fide. Quos ille beniguiter suscipiens in ga insidens, cultoribus suis humilitatis exempla re
lioc illis clementiam præstitit, ut omnes ad l)aptis liquit. Tui:c imperator gaudens in Domiuo de visu
unum convolarent: quod ita se facturos esse omnes angelico, depositisque imperii insignibus, discalcea
pariter spoponderunt. Ipse autem Christianissimis tus, protinus, lintea tantum zona praecinctus, crucem
princeps cum suo tantum exercitu regna quæ Chosroe Domini manu suscipiens, perfusus facie lacrymis, ad
tenuerat circumquaque perluslrans, ad sedem ipsi::s 3œlum oculum erigens properahat, ad portaim usqu3
venit. Cum paucis ad eum ascendit, sedentemque progrediens. Mox illo humiliter propinquante, duri
eum in thromo aureo reperit. Nullus namque ex ejus tia lapidum cœleste persensit imperium, statimque
exercitu fuerat, qui ei excidium belli aliquatenus porta se subrigens liberum intrantibus patefecit in
nuntiasset, quia propter suæ crudeli;atis superbiam gressum. Odorque suavissimus qui, volitante divini
eum omnes exosum habebant; nec immerito, quippe tus aura de Persarum provincia, per longa terrarum
qui manifeste Deo erat contrarius, quomodo a crea B spatia Hierosolymis fuerat illapsus momento eodem
tura Dei esse potuisset amatus? Cumque tremefa quo de fano Chosroe sancta crux fuerat Graccho ba
cius salutationis verba proferret Graccho, ille re julante egressa, tunc redit, omniumque pectora gra
spondit: Si vis salutem habere, pro eo quod lignum tanter infudit. Vincebat enim aromata omnia tere
sanctæ crucis, quamvis indignus, honorifice juxta binthi natura vel balsami atque myrrhæ. Confestim
modulum tuum tractasti, si credere Domino Jesu igitur popularis gaudii favor in alto sublatus Dei lau
Christo volueris, et servum te illius esse promiseris dabat potenliam ; sicque gloriosus Augustus erum
cujus ego sum famulus, in veritate confessus fueris, pens in laudibus ait: 0 crux, admirabile signum, in
regnum tibi Persarum tantum cum patrimonio et qua Dominus noster Jesus Christus Dei Filius suspen
vitam, acceptis a te pacis obsidibus, daloo; sin au sus, pro nostrorum pondere criminum mortis damna
tein aliud egeris, mox nieo gladio interibis. Cumque vit [portavit?] supplicium, et sanguis ejus adorandus,
ille nequaquain acquiesceret, Gracchus extracto gla thronis et angelis, niveis candoribus radiante turba
dio caput illius amputavit. Tamen sepeliri eum jus virtutis, effusus est iii pretio nostræ salutis! 0 crux
sit, quia rex fuerat, filium autem ejus baptizari jus splendidior astris, mundo celebris, hominibus mul
sit, ipseque eum de sacro fonte suscepit; erat enim tum amabilis, sanctior universis ! qu;e sola digna
decem annorum. Descriptiones etiam regni Persa C fuisti portare talentum mundi; dulce lignum, dulces
rum sub ejus nomine fecit, totumque argentum tur clavos, dulce pondus sustinuit. Salva praesentem
ris illius in prædam sui exercitus deputavit, aurum catervam, in tuis hodie laudibus congregatam, et tuo
vero vel gemmas in vasis vel utensilibus ad restau vexillo signatam. Hæc cum dixisset, pretiosissimaim
rationem ecclesiarum, quas tyrannus 'estruxerat, partem ligni, quam secum detulerat, loco stio resti
reservavit. Suscipiens igitur gloriosis imum lignum tui!. Tunc renovante Domino antiqua miracula, die eo
crucis, quod impius asportaverat, Hierosolymam de dem mortutis unus recepit própriam vitam ; paralytici
tulit ; gaudentes omnes populi cum ramis palma quatuor adepti sunt sanitatem amissam ; leprosi de
rum, cereis et lampadibus vel diverso glori;e appa cem cutem receperunt munJam; quindecim qi:o
ratu, cum hymnis et canticis obviam alii pergunt, que caeci luci st:nt restituti ; plurimi quoque a dæ
atque alii subsequuntur. Cumque imperator de monibus erepti, multique a variis sunt infirmitatibus
luonte 0liveti descendisset per eam portam quam liberati. Tiinc imperator, oratione peracta, offerens
Dominus intraxerat quando ad passionem ve:erat, multa donaria, ecclesias reparare fecit suis sumpti
ipse regio [diademate] et ornamentis imperialibus l;us, reddens privilegia auctoritate prolata, restituens
decorauis, sedens voluisset intrare, repente lapides captivos in propria, dans opportuna præsidia; Com
portæ descendentes, clauserunt se invicem, et factus stantinopolim rediit, fretiis divina providentia. In
est paries unus. Cumque mirarentur attoniti, nimio saiiciae crucis signaculo, miraculorum plurima in
terrore constricti, respicientes in altum, viderunt si crementa, donante Domino nostro Jesu Christo, cui
gnum sanctæ crucis in cœlo, flammeo fulgore re est honor et gloria, cum Patre et Spiritu Sancto
splendere. Angelus enim Domini aspiciens illud in omnipotente, per omnia sæcula sæculorum. Aimeu
iuanibus, suetit super portam et ait : Quando rex
£3 B. RABAN1 MAURI ARCHIEP. M0CUNT. 0PERUM PARS II.
III.
III) |III} I\ EVANGELIA ET EPIST0IAS,
PI'.EFATI0.
A ubi Christus est ad devtertim Dei sedens; quae sursmn,
AD H,oTiiARiUM Augustu M.
Amantissimo iwperatori LGtii Anio Atigusto salus,
victoria et vita perpetua.
Cognoscat alnitas vestra, mi domine, quod sicut
primam partem homiliaruin in lectiones evangelicas
atque apostolicas mihi scribere jussistis, quam etiam
a Natali Domini incipiens, usque in vigilias Pasch;e
perduxi, et vobis peractam transmisi, ita a Pascha
usque ad quintam decimam I)omiiiicam post Pente
costen, secuniam partem pertraxi, ut haberetis quod
in præsentia vestra tempore veris et æstatis, si vobis
ita placeret, horis competentibus legeretur. Tertiam
vero partem a terinino supra notato usque ad finem
anni perducere, si Detis ita voluerit, cogito atque
decerno, et vobis eam similiter, cum perlecta fuerit, B
transmittere dispono, ubi etiam prope terminum
ipsius operis de sanctorum festivitatibus, nec non et
de aliis celebritatibus, quæ de diversis causis obser
vandæ a patribus statutae sunt, sermones conscripti
tenentur. Ad extremum vero lectiones qu;e in defun
ctorum vigiliis leguntur juxta quod postulastis po
sit;e sunt. Fiat Domini voluntas ut tam ad vesiraim
quam al vestrorum utilitatem proficuum sit. Ego
ehim, quantum potui, feci; vos autem qiiod mihi im
possibilitas denegavit per vestram sanam prudentiam
et bonum studium adimpleri non dubito. Confido
ergo quod sic mihi consolatio non minima conferatur,
et vobis pro perfecto opere aeterna merces a bono
rum omnium largitore in cœlis præparetur.
II0M1LIA PRIMA.
IN V101 LIA PASCilAE SABBAT0 SANCtO
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Colossenses.
Fratres, si consurrexistis cum Christo, quæ sursum
sunt quærite, ubi Christus est ad dexteram Dei sedens;
quæ sursum sunt sapite , non quæ super terram, etc.
Domini nostri Jesu Christi honorabilem solemni
tatem sua favente clementia, fratrcs charissimi, fi
deliter veneremur, pietatemque ejus ineffabilem ad
miremur, qui non solum nostræ redemptionis causa
humanam carnem suscepit, verum etiam diversa
poenarum genera pro nostra salute subire dignatus
est, ut licet post multum inertiae et pigritiæ nostræ
somnum non inviti, sed voluntarii, sanctæ et Chri- 1} justitiæ
stianæ religionis dulcedine provocante, in sanctissi
inae solemnitatis conventu expergefacti, libenter et
devote cum omni sollicitudine resurgamus, secundum
illud quod Apostolus ait in præsenti lectione : Si con
surrexistis cum Christo, quæ sursum sunt quærit3,
13,
siint sapite, non quæ super terram. Ac si dicatur nos
qui ad imaginem sat:ct;e Trinitatis conditi sumus,
trina subversione baptizati per invocationem ejiis
dem sanctæ Triiiitaiis ad eamdem renovamur ima
ginem, et qui tiino peccato maxime deciJimus in
mortem, id est, in cogitatione iniqtia, in delectario.
ne carnis cum consensu operuin nalorum, tertio ele.
vati de fonte, remissione omnium peccatorum per
cepta per Christi gratiain, sicut ipse tertia die resnr.
rexit, nos resurgamus ad vitam. Nos vero si con
surgere cupimus cum Christo, prius morianlur mundo
et cor:cupiscentiis carnalibus, æt deponamus veterem
hominem, id est, malam voluntatem, vel usum pra
vum et delectationes pessimas; induamus nos beni
gnitate ut proxi:nis noslris cum omni devotione ho
ma faciamus, et post Dei dilectionem nihil amori
proximi præponamus, sed ut nosipsos illos diligamtis.
Sequitur: Quæ sursum sunt sapite, non quæ super
terram, tantum ea quæ cœlestia sunt, non quae ter
restria, quærentes. Terræ mori, vivere autem Domi
no, coelestem sectari sapientiam, non terrenam;
nam subditur:
Mortui enim estfs et vita nostra abscondita est c::::
Christo in Deo, quia filii Dei sumus. Unde sequitur :
Cum enim Christiis apparuerit vita nostra, tunc et ros
apparebitis cum ipso in gloria. Nondum enim apparet
quid et quales futuri sumus ad judicium; cum enim
Christus adjudicandos vivos et mortuos apparuerit,
tunc et nos simul cum ipso apparebimus, in gloria
resurrectnri. Nobis enim et pro nobis Christus na
scitur, patitur et resurrexit, ut nos in vita per ipsu;n
ren;iscamur in tribulationibris, et cum eo in virtu
tibus resurganus. 0mnia enim per ipsum in hac
nocte restaurata sunt : in hac quippe nocte quasi
primiiiae ipse resurrexit, ut nos omnes postea resi;r
gamus; in hac ergo nocte captivitas nostra solvitur,
vita in Adam amissa restauratur, in hac nocte pro
toplastus Adam a peregrinatione redit ad patriam
paradisi; in hac enim nocte Dominicæ resurrectioi.is
paradisus omnibus patet, nulli clauditur nisi a se
ipso, nulli aperitur nisi a Christo; et idco cum omni
sollicitudine caveamus ne propter opera dia! oli, qu:e
pertrahunt ad interitum, apertum nobis iter regni
cœlestis nos ipsi claudamus, sed potius per opera
et misericordiae planum nolis iter facianus
ad regnt;m coelorum. Ergo humilitate nostra humi
litate:m pro nobis Doinini nostri in memoriam revo
cemus, humiliter in ista vigilemus, humiliter ad eum
oremus qui nobis gloria sui nominis i!!uminavit
huic noctem, cui dicimus : Deus ineus, iiiiuina :-
17,7 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 453
nebras nostras, illumque rogemus ut præbeat lucem A invisere sepulcrum, duas fidelium plebes Judaicam
cordibus nostris, ut quemadmodum gaudentibus ocu sci]icet et gentilem designant, quæ uno atque indig
lis istum splendorem luminum cernimus, ita hujus simili studio passionem resurrectionemque sui Re
noetis præclaram gloriam illuminata mente videa demptoris quacunque ejus Ecclesia per orbem diffusa
mus ipsumque precemur ut exaudiat nos vigilantes in est celebrare desiderant. Quod autem terræ motus
solemnitate sua qui dormivit pro salute noslra. Vi resurgente Domino de sepulcro, sicut etiam mo
giiemus ergo et oremus forinsecus, et intrinsecus riente in cruce factus est magnus, significat terrena
lanc vigiliam celebrenus. Deus nolis loquitur in prius corda et cœlesti spe dejecta per fidem passio
lectionibus suis, Domino loquamur in precibus no nis ac resurrectionis ejus concutienda ad pœniten
suris. Si eloquia ejtis obedienter audiamus, in nobis tiam ac saluberrim pavore permota ad vitam su
habitat quem rogemus, cui est honor et gloria in blimandam perpetuam. Quod angelus advcnit, ob
sæcula sæculorum. Amen. sequiiim suæ servitutis quod Domino debuit exsolvit;
H0MILIA II. quia enim Christus Deus et homo est, interdicta
Item iN SAbbAto SANCt0. humanitatis ejus semper angelorum ministeria Deo
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum. dei;ita non desu:.t, sicut inquisita sancti Evangelii
In illo tempore, vespere sabbati quæ lucescit in pri B copiosissime probat historia. Revolvit autem lapi
na sabbati, venit Maria Magdalene et altera Maria dem, non ut egressuro Domino jani:am pandat, se
ridere sepulcrum, etc. egressus ejus jam facti hominibus præstet indicium.
Quærendum est nobis cur iioctem Dominicæ resur Qui enim mortalis adhuc clauso virginis utero potuit
rectionis evangelista describens ait : Vespere autem nascendo mundum ingredi ipse absque ulla dubie
sabbati quæ lucescit in prima sabbati, cum consuetus tate jam factus immortalis clauso licet sepulcro po
ordo temporum habeat vesperam magis tenebrescere tuit resurgendo exire de mundo. Nec prætereundum
in noctem quam in diem lucescere. Sed mystice lo quare testis Dominicæ resurrectionis angelus sedens
quens evangelista quantum dignitatis hæc sacratis apparuerit, cum is qui nativitatis ejus mundo gau
sima nox de gloria evictæ mortis acceperit, insinuare dium evangelizabat, juxta pastores stetisse legatur :
studuit dum ejus exordium quo devotæ Christo fe stare quippe pugnantis est, sedere regnantis. Et re
minae in obsequium illius vigilare coeperint, inse cte stans apparuit angelus qui adventum Domini in
quentem jam diem lucescere perhibuit. Nam Dominus mundo prædicabat, ut ctiam stando signaret quia
auctor et ordinator temporum, qui in ultima noctis is quem prædicabat ad debellandum mundi princi
htijus p.rte surrexit, totam eam nimirum resurre pem veniret. Recte praeco resurrectionis ejus sedisse
ctionis lucem festivam rediidit et coruscam : siqui memoratur, ut etiam sedendo figuraret, superato
dem ab exordio mundanæ creationis usque huc ita mortis auctore, sedem regni jam conscendisse per
temporum cursus distingue!)atur ut dies noctem petui, dæ qua ipse paulo post discipulis apparens,
præcederet juxta ordinem videlicet primæ conditio ait : Data est mihi omnis potestas in cælo et in terra.
mis, hac autem nocte per mysterium resurrectionis Et evangelista Marcus : Et Dominus quidem, inquit,
Domini temporum ordo mutatus est. Nam quia nocte Jesus, postquam locutus est eis assumptus est in cæ
resurrexit a mortuis, die vero sequente ejusdem re lum et sed et a dextris Dei , Sedebat autem super
surrectionis effectum discipulis ostendit, ac partici lapidem revolutum quo ostium monumenti claude
pato cum eis convivio veritátem virtutis suæ mi batur, ut claustra inferorum sua illum virtute de
rantibus simul et gaudentibus astruxit, rectissime jecisse ac superasse doceret, quatenus omnes quos
nox illa sequentis diei conjuncta est luci, ac sic ibi suos invenisset, ad paradisi lucem requiemque
uemporum ordo statutus ut dies noctem sequatur. sublevaret, jnxta illud propheticum : Tu quoque in
Et quidem aptissime quondam diem sequebatur nox, sanguine testamenti tui eduxisti vinctos de lacu in
quia homo a luce paradisi peccando lapsus, in hujus quo non est aqua.
scculi tenebras ærumnasque decidit. Aplissime nunc Erat aspectus ejus sicut fulgur, et vestimenta
lies sequitur noctem quando per fidem resurrectio ejus sicut niae : ut ipso quoque habitu ac vultu si
nis a peccati tenebris et umbra mortis ad lucem vitæ gnificaret, quia is cujus gloriam resurreclionis nun
Christo largiente reducimur. Quapropter necesse tiabat, et terribilis ad damnandum reprobos, cl bc
est, fratres benigni, ut quia noctem hanc præcipuam nigntis esset ac blandus ad consolandum electos. lm
gratia Dominicæ resurrectionis illustratam cogno fulgure enim terror timoris, in nive autem blandi
vimus, ipsi quoque cureimus sollicite ut nequaquam mentum candoris exprimitur; in cujus indicium di
ejus particula nostro in corde tenebrescat, sed tota vinæ discretionis ipse quoque angelus apparet, et
lcescat in diem. Et nunc videlicet nobis vigilias cuslodes sepulcri impios timore perterret, ac mor
•iigna devotione laudis agentibus, completis quoque tuorum instar terræ prosternit, et visitatrices ejus
vigiliis, sobria ac prira conscientia Dominici diei dem sepulcri piissimas benigna consolatione refovet
paschalia festa celebremus. ac ne paveant confortat. Insuper etiam familiari
Venit, inquit, Maria Magdalene et altera Maria vi affatu prior ipse quia sciret Jesum quærere dicit, et
dere sepuicrum. Duæ unius nominis ejusdemque amo- ` quia jam surrexit addit, mox etiam ipsas honorifico
r.- ac devotionis feminæ, quae {)ominicum veneriint ac lætissimo subditas niiisterio g u iium resurrectio
I'vrf, oi.. CX. δ
{3*) I. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. H 40

nis ejiis evangelizare praecepit. Et quam felices fe- A gemus eum qui Pascha nostrum immolatus est Chri
minæ quæ angelico doctæ oraculo triumphum re stus, ut inchoata paschalis gaudii solemnia nos digne
surrectionis miinlo annuntiare meruerunt, ac mor peragere et per hæc contingere ad gaudia faciat
tuis qiiod Eva serpentino seducta affatu contraxit sempiterna, præstante ipso Domino nostro Jesu
imperium prædicare dirutum! Quanto feliciores ani Christo, qui cum Deo Patre et Spiritu sancto vivit
me viror;:m pariter et feminarum, quotquot in die et regnat in s;ecula sæculorum. Amen.
judicii percussis pavore ac digna ultione reprobis, IIOMILIA III.
ipsæ cælesti gratia adjut;e triumphare de morte et IN 1) IE SANCTAE pASCIIAE.
gaudium beat;e rcsurrectionis intrare meruerint ! Lectio Epistolæ Pauli apostoli ad Corinthios.
t'tirrentibus autem eis cvangelizare discipulis oc Fratres, expurgate vetus fermentum, ut sitis mona
urrit Jesus easque salutat, ostendens se omnibus conspersio, sicut estis azymi. Etenim pascha nostrui.s
iter virtutum inchoantibus, ut ad salutem perpetuam immolatus est Christus.
pervenire queant, adjuvando occurrere. Resurrectio Domini nostri Jesu Chrisii, fratros
Illæ autem accesserunt, et tenuerunt pedes ejus. Vi charissimi, fidem nostram roborat cum facta cre
aleamus, fratres, in Domimo resurgente a mortuis ditur, memoriamque ejus renovat cunj solemnitor
veritatem nostræ carnis, videamus gloriam novæ B celebratur. Denique cum ante annos plurimos Chri
incorruptionis. Superius quippe lectum est quia stus resurrexerit, non absurde dicimus quando an
clauso surrexit monumento ; nunc autem legitur niversario reditu ista solemnitas præsentatur. Hodie
quod mulieres tenuerunt pedes ejus et adoraverunt Dominus resurrexit. Quod ergo annis omnibus itera
cum. Surrexit enim clauso ostio monumenti et exiit, tur cum omni devotione agere debemus, et quo.l
ut immortale jam factum doceret esse corpus, quod semel factum est, fide necesse est ut teneamus. lllnd
in monumento clausum fuerat mortuum. Tenendas factum est ut redimeremur, hoc institutum est ne
mulieribus præbuit plantas, ut veram se habere oblivisceremur. Nam qui istum diem digne cupit ce
carnem quæ mortalibus tangi posset intimaret. lebrare, meminere debet quod apostolus Paulus ait
Ite, inquit, nuntiate fratribus meis ut eant in Ga in præsenti lectione : Eaepurgate vetus fermentum,
lilæam, ibi me videbunt. 0 mira pietas Salvatoris, ut sitis nova conspersio sicut estis azymi. Excluden
amira benignitas ! Quos ante passionem discipulos dum ergo omne fermentum peccati de cordibus no
et aliquando etiam servos vocare consueverat, hos stris est ut pura mente et recta conscientia tanqua:n
post resurrectionem fratres appellat, ut et ejusdem panes azymi efliciamur, ut recte Pascha Domini
se humanitatis quam et habuerat habitum resur celebrare possimus. Verum si fermentum peccati et
gendo resumpsisse monstraret, et illos quoque ad malitiæ in corde uenemus, non meremur Pascha
promerendam spectandamque in sua carne coronam Domini celebrare, et ideo Apostolus ait : Expurgate
immortalitatis, qua ipse jam præeminebat, erige vetus fermentum, ut sitis nova conspersio, sicut azymi
ret. Sane quod se in Galilæa videndum a discipulis estis. Azymi sumus, si alieni sumus ab omni con
prædixit, et sicut sequentia sancti Evangelii decla scriptione peccati. Modicum enim fermentum, ut
rant, exhibuit, etiam in hoc mystice et virtutem Apostolus ait, totam massam corrumpit ; et ideo ex
suæ resurrectionis et nostræ profectum vitæ spiri purgare et aljicere debemus a nobis omne fermen
talis insinuat. Galilaea quippe transmigratio facta tum peccati ut frui tantæ Paschæ solemnitatis me
interpretatur ; et bene in Galilæa videtur a disci reamur. Quia participes ergo nos facere sanctæ Pa
pulis qui jam de morte ad vitam, de corruptione ad schæ Dominus voluit, oremus ut sacramenta ejus
incorruptionem, de pœna transmigraverat ad glo digne sumamus, ut jure benedictionem Domini con
riam, ut victoriam resurrectionis non solum osten sequi mereamur. Hæc est, charissimi, dies Domi
sione corporis et exhortatione sermonis, sed nomine nicæ resurrectionis et nostræ initium redemptionis.
quoque loci in quo appareret, et loqueretur eis Hæc est, inquam, dies quam fecit Domiuus. Exsul
commendaret. Sed et nosipsi gaudio resurrectionis temus in ea, hanc omnes voce consona, læto spiritu,
ejus ita solum tunc frui valemus, si nunc de cor corde contrito celebremus, et agamus spiritalem in
ruptela vitiorum ad virtutum opera transmigrare psalmis et hymnis lætitiam in memoriam passionis
satagimus. Unde curandum summopere, fratres mei, et resurrectionis Christi in spe futuræ vitæ. Ecce
ut quia resurrectionis Domini et Salvatoris nostri ista die, quando audivimus Alleluia, quodammodo
tempus agnovimus quia ejus solemnia celebramus lætatur spiritus noster, et jucunditate totus perfun
continuis bonorum operum profectibus, ad contem ditur: Alleluia namque laus in earcelsis Domino dici
plandam ejus celsitudinem transmigremus. Quia no tur. Quia nobis convenit ut devota mente omni tem
stræ resurrectionis tempus ignoramus, quod tamen pore, die tamen isto præcipue laudem in excelsis Do
futurum nullo modo ambigimus, et omni quidem mino decantemus, id est, non solum ore, sed etiara
et in hac præcipue nocte pro ejus exspectatione vi opere perfecte Dominum nostrum voce et corde ira
gilias agamus, obsecremus misericordiam illius qui laudil)us exsultare studeamus, ut nos in cœlesti vita
susceptam pro nobis humiliter mortem mox subli per illum exsultare mereamur, qui cum Deo et Spi
miter superavit, ut nostræ nos tempore resurrectio riuu sancto vivit et regnat unus Deus per immorta
uis de morte ad vitam transmigrare concedat. Ro lia sæcula sæculorum. Amen.
14! HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. M 32
HOMILIA IV. A etenim terror est, in nube autem visionis lene i)lan
itexm iN DiE SANCtAE pASCHAE. dimentum. Dies vero justi, et nox accipitur vita
Lectio sancti Evangelii secundum Marcum. peccatoris; unde et conversis peccatoribus Paulus
Maria Magdalene et Maria Jacobi, et Salome dicit : Fuistis aliquando tenebræ, nunc autem luae in
emerunt aromata ut venientes ungerent Jesum Domino. In die ergo per nubem columna monstrata
Audistis, fratres charissimi, quod sanctæ mulie est, et in nocte per ignem, qui omnipotens Deus et
res quæ Dominum fuerant secutæ cum aroma blandus justis et terribilis apparebit injustis : istos
tibus, ad monumentum venerunt, et eum quem in judicio veniens per lenitatis mansuetudinem de
viventem dilexerant et jam mortuo l1umanitatis mulcet, illos vero per justitiæ districtionem terret.
obsequuntur. Sed res gesta aliquid in sancta Ec Sed jam quid angelus subjungat audiamus.
clesia signat gerendum ; sic quippe necesse est Jesum quæritis Nazarenum. Jesus Latino eloquio
ut audiamus quæ facta sunt, quatenus cogitemus salutaris, id est Salvator interpretatur. At vero multi
etiam quæ nobis sunt ex eorum imitatione facienda; tunc Jesus dici poterant, non tamen substantialiter
et nos ergo in eo qui est mortuus credentes, si sed nuncupative; ideo et locus subjungitur, ut de
odore virtutum referti cum opinione bonorum ope quo Jesu dictum sit manifestetur, Nazarenum. Et
rum Dominum quærimus, ad monumentum pro B causam protinus subdit , crucifixum; atque addi
fecto illius cum aromatibus venimus. Illæ autem dit :
mulieres angelos vident quæ cum aromatibus vene - Surrexit non est hic. Non est hic dicitur per præ
runt, quia videlicet illæ mentes supernos cives aspi sentiam carnis, qui tamen nusquam deerat per præ
ciunt, quæ cum virtutum odoribus ad Dominum per sentiam majestatis.
sancta desideria proficiscuntur. Notandum vero no Sed ite, d'cite discipulis ejus et Petro quia præce
bis est, quidnam sit quod in dextris sedere angelus det vos in Galilæam. Quærendum nobis est cur no
cermitur. Quid namque per sinistram nisi vita præ minatis discipulis Petrus designetur ex nomine? Sed
sens? Quid vero per dextram nisi perpetua vita si si hunc angelus nominatim non exprimeret, qui ma
gnatur? Unde scriptum est: Læva ejus sub capite meo, gistrum negaverat venire inter discipulos non auderet.
et dertera illius amplexabitur me. Quia igitur Redem Vocatur ergo ex nomine me desperaret ex negatione.
ptor noster jam pr;esentis vitæ corruptionem transie Qua in re considerandum nobis est cur omnipotens
rat, qui nuntiare perennem ejus vitam venerat, in Deus eum quem cunctæ Ecclesiæ præferre disposue
dextra sedebat; qui stola candida coopertus ap rat, ancillæ vocem pertimescere et seipsum negare
paruit, quia festivitatis nostræ gaudia nuntiavit; permiserit. Quod nimirum magnæ actum pietatis
candor etenim vestis splendorem nostræ denuntiat dispensatione cognoscimus, ut is qui futurus erat
solemnitatis. Nostræ dicamus, an suae? Sed ut fa pastor Ecclesiæ in sua culpa disceret qualiter aliis
teamur verius, et suæ dicamus et nostræ. llla quippe misereri debuisset. Prius itaque eum ostendit sibi,
Redemptoris nostri resurrectio, et nostra festivitas et tunc præposuit cæteris, ut ex sua infirmitate
fuit, quia nos ad immortalitatem reduxit, et ange cognosceret quam misericorditer aliena infirma tole
lorum festivitas exstitit, quia nos revocando ad raret. Bene autem de Redemptore nostro dicitur :
cœlestia eorum numerum implevil. In sua ergo ac Præcedet vos in Galileam, ibi eum videbitis sicut
nostra festivitate angelus in albis vestibus appa dixit : vobis. Galilæam namque transmigratio facta
ruit, quia dum nos per resurrectionem Domini interpretatur; jam quippe Redemptor noster a pas
cam ad superna reducimur, coelestis patriæ damna sione ad resurrectionem, a morte ad vitam, a pœna
reparantur. Sed quid venientes feminas affatur au ad gloriam, a corruptione ad incorruptionem trans
diamus. migrarat, et prius post resurrectionem in Galilæa a
Nolite expavescere. Ac si aperte dicat : Paveant discipulis videtur, quia resurrectionis ejus gloriam
illi qui non amant adventum supernorum civium ; post læti videbimus, si modo a vitiis ad virtutum
pertiumescant qui carnalibus desideriis pressi ad eo celsitudinem transmigramus. Qui ergo in sepulcro
rum se societatem pertingere posse desperant. Wos nuntiatur, in transmigratione ostenditur, quia is qui
autem cur pertimescitis qui vestros concives vide in mortificatione carnis agnoscitur, in transmigra
tis ? Unde et Matthæus angelum apparuisse descri tione mentis videtur. Transmigremus ad virtutes a
heiis, ait : vitiis, ut Redemptorem nostrum in Galilæa videre
Erat aspectus ejus sicut fulgur, et vestimenta ejus mereamur. Adjuvet omnipotens Deus ad vitam desi
candida sicut niae. In fulgure etenim terror timoris derium nostrum, qui pro nobis in morte dedit uni
est, in nive autem blandimentum candoris. Quia cum filium suum per eumdem Jesum Christum Do
vero omnipotens Deus, et terribilis est peccatoribus minum nostrum, qui cum eo vivit et regnat Deus in
eu blandus justis, recte uestis resurrectionis ejus unitate Spiritus sancti Deus per omnia sæcula sæ
angelus et in fulgure vultus et in candore habitus culorum. Amen.
demonstratur, ut de ipsa sua specie et terreret re HOMILIA V.
probos et mulceret pios. Unde recte quQque popu FER1A 11.

ium per desertum gradientem columna ignis in Lectio Actuum apostolorum.

nocte et columna nubis præibat in die. In igne In diebus illis stans Petrus in medio plebis dixit ;
{ 33 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II.
Viri fratres, ros scitis quod factum est verbum per A ob peccatorum magnitudinem ; corporis est mors
universam Judæam, incipiens a Galilæa, post ba
ptismum quod prædicavit Joannes, Jesum a Naza
relh , ctc.
Breviter omnia quæ in Symbolo continentur com
plexus est apostolus Petrus in lectione praesenti
quam audistis, fratres cliarissimi, quod Jesus sit
Christus, quod omnium sit Dominus. Stans enim in
*medio plebis dirit : Viri fratres, vos scitis quod fa
ctum est verbum per universam Judæam , incipiens
enim a Galilæa , post baptismum quod praedicavit
Joaunes, Jesum a Nazareth. Totum hic pariter de
monstratur, quod mundum Deo reconciliare missus
sit C!iristus, quod Joannis voce est præco natus,
quod Spiritu sancto peruiictus, quod Deo inhabitaute
per miracula declaratus, quod crucifixus et a mor
tuis suscitatus suisque manifestatus, quod judex sit
omnium in fine venturus, quodque etiam per Eccle
siam suam per fidem totum sit orbem illuminaturus.
Deinde subjungitur :
Quomodo unrit eum Deus Spiritu sancto et vir
tute. Unctus est ergo Jesus non oleo visi'ili, sed dono
gratiæ spiritalis, quæ omnia pleniter continebat;
quod visibili significatur unguento quo baptizatos
ungit Ecclesia, dum per impositionem manus epi
scopi Spiritus septiformis invocatur; in qua similitu
dine super eum baptizatum Spiritus sanclus in spe
cie columbæ descendit. Tunc Ecclesiam suam præfi
gurare dignatus est, in qua præcipue baptizati acci
piunt Spiritum sanctum; tunc enim intelligendus est
unctus cum Verbum :aro factum est : id est, quod C haec utilius pro erunt, quia s;epe et alimenta quæ
humana natura sine ullis præcedentibus bonorum
operum meritis Deo verbo est in utero virginis c0
pulata, ut pariter divina et humana natura una esset
persona, et ob hoc eum confitemur natum de Spiritu
sancto et Maria Virgine. Qui pertransivit bene fa
ciendo ac sanando omnes oppressos a .diabolo, quo
miam Deus erat cum illo. Id est, Pater cum Filio
semper manere, melius est intelligere quam divini
ualem Filii cum homine, quem assumpsit, cohabitan
uem significare, ne Christi personam geminaret et
in errorem maximum incideret. Sequitur :
Et nos testes sumus omnium quæ fecit, in regione
Judæorum et Jerusalem. Recte autem testes se esse
testantur, qui per universum mundum missi sunt
Evangelium, prædicare ut in psalmo legimus: In om D tantibus cognitionis suæ speciem abscondit. Wei ha
yuem terram erivit sonus eorum, et in fines orbis terræ
*ieroa eorum. Deus Pater duas in Christo operatur
Jiaturas : per unam quæ ei communis est cum Deo
Patre, ex eo quod Deus est; per alteram qua ex
Maria Virgine homo factus est. Per has duas natu
tas in uno Filio Dei Deus Pater duas facit resur
rectiones humani generis , id est , animarum et
corporum. Habent enim et animæ mortem suam
in impietate atque peccatis, secundum quam mor
tem mortui sunt, de quibus idem Dominus ait :
Sine mortuos sepelire mortuos suos; ut scilicet in
anima mortui in corpore mortuos sepelirent. Mors
est videlicet animæ quando I)eus deserit eain
M ££
quando ab anima deseritur. Ab his duobus mor
tis generibus resuscitatorum duas dicimus resur
rectiones. Nunc autem animarum in Ecclesia per
Filium Dei, Werbum Dei, fit resurrectio, quando per
gratiam Dei vivificatæ resurgent a morle iniquitatis;
et hæc est priina resurrectio, quam qui habent, in
secunda, quæ est corporum, feliciter resurgent in
vitam æternam. Resurgent et impii unusquisque cum
sua carne, ut cum diabolo et angelis ejus puniantur.
IIoc certissime sciendum est, quod nemo nisi per
indebitam misericordiam Dei liberabitur, et nemo
nisi per debitum judicium damnabitur. Tunc sancti
sciunt plenius, quid boni ejus contulerit gratia, vel
quid essent consecuti si divina eos gratuito munere
non elegisset. Tunc erit ipse Deus sanctorum satie
tas, beatorum jucunditas, et omnia quæcunque ab
eis honeste desiderari possunt, et vita, salus, et
victus, et copia, et gloria, et honor, et pax, æterna
beatitudo, et beata æternitas, cui sit honor et gloria
nunc el semper, et in sæcula sæculorum. Amen.
IIOMILIA VI.
ItEM FERiA ii.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore, duo eae discipulis ibant in castelluiu
quod erat in spatio stadiorum se caginta ab Jerusalesiu
nomine Emmaus, et ipsi loquebantur ad invicem de
his omnibus quæ acciderant, etc.
In q«iotidiana vobis solemnitate laborantibus, fra
tres charissimi, pauca loquenda sunt, et fortasse
minus sufficiunt, avi,lius sumuntur. Lectionis ergo
evangelicae summatim sensum statui non per sin
gula verba discurrere, ne dilectionem vestram va
leat sermo prolixior expositionis onerare. Ecce
audistis, fratres charissimi, quia duobus discipu
lis ambulantibus, in via , non quidem credenti
bus, sed tamen de se loquentibus Dominus appa
ruit, sed eis speciem quam recognoscerent non
ostendit. Hoc ergo egit foris Dominus in oculis cor
poris quod apud ipsos agebatur intus in oculis cor
dis. Ipsi namque apud semetipsos intus et amabant
et dubitabant, eis autem Dominus foris et præsens
aderat, et quid esset non ostende'at. De se ergo lo
quenti})us præsentiam suam exhil)uit, sed de se dubi
quidem contulit, duritiam intellectus increpavit, Scri
pturæ sacra mysteria quæ de seipso erant aperuit, et
tamen qui adhuc in eorum cordibus peregrinus erat
a fide, ire se longius finxit; fingere namque compo
nere dicimus, unde et compositores luti figulos vo
camus. Nihil ergo simplex veritas per duplicitatem
fecit, sed talem se eis exhibuit in corpore, qualis
apud illos erat in mente. Probandi autem erant sibi,
qui eum etsi necdum ut Dominum diligerent, salteum
ut peregrinu m amare potuissent. Sed qui esse e v.
tranei a charitate non poterant, hi cum quibus ve
ritas gradiebatur euin ad hospitium quasi peregrinus w
vocant. Cur autem dicimus vocant, cum illic scri
 145 II0MILIÆ IN EVANG. ET EPlST. MJ6

ptum sit, et coegerunt eum. Ex quo nimirum exem A estis, et desideria patris vestri facere vultis. Ecce uude
plo colligitur qui [Forte, quia] peregrini ad ho filii diaboli. Quæ sunt illius desideria ? Ille homi
spitium son solum invitandi sunt, sed etiam tra cida erat ab initio, et vos quæritis me occidere. Ecce
hendi. Mensam ponunt, cibos offerunt, et quem in quomodo imitatione filii diaboli : nam et filii erant
Scripturæ sacræ expositione non cognoverant, in Abrahæ propter originem carnis quibus ista aposto
panis fractione cognoscunt. Audiendo ergo præcepta lus loquebatur, et filii imitationis propter castitatem
Dei illuminati non sunt, faciendo illuminati sunt, timoris quibus specialiter dicebat : Et qui in vobis
quia scriptum est : Non auditores legis justi sunt timent Deum verbum salutis hujus missum est. ll;ul
apud Deum, sed factores legis justificabuntur. Quis utique de quo Isaias ait: Verbum misit Dominus in
quis ergo vult audita intelligere, festinet ea quæ Jacob, et cecidit in Israel, id est, misit Deus Filium
jam intelligere potuit opere implere. Ecce Dominus suum, de quo Joannes ait : In principio erat Verbum,
non est cognitus dum loqueretur, et dignatus est et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Ad
cognosci dum pascitur. IIospitalitatem ergo, charis Jacob, id est, ad Judæos. Et venit ad Israel, hoc est
simi fratres, diligite, charitatis opera amate, hinc a,l gentium populum. Dei autem verbum, ipse est
enim per Paulum dicitur : Charitus fraternitatis ma Dei Filius, quapropter cum eum Pater verbo [ver
neat in vobis, et hospitalitatem nolite oblivisci. Per β bum] r»isit, a Patre et Verbo ejus factum est ut
hanc enim placuerunt quidam angelis hospitio re mitteretur. Ergo a Patre et Filio missus est idem Fi
ceptis. Hinc Petrus ait : Hospitales invicem sine mur lius, qui verbum Patris est ipse Filius in ipso Dei Ver
murationibus. Ipsa Weritas dicit : Hospes fui, et susce bo, quod erat in principio apud Deum et Deus erat. In
pistis me. 0pinata res est valde et seniorum nostro ipsa scilicet sapientia Dei erat, quo tempore Wer
rum nobis relatione tradita. Quidam pater familias bum caro fieret et habitaret in nobis; quia plei;itiido
cum tota domo sua magno hospitalitatis studio ser temporis cum venisset, misit Deus Filium suuin
viebat; cumque quotidie ad mensam suam peregri factum ex muliere, ut incarnatum Verbum homini
nos susciperet, quodam die peregrinus qui.!am inter bus appareret.
alios venit, ad mensam ductus est. Dumque pater Qui enim habitabant in Jerusalem et principes ejus,
familias ex humilitatis consuetudine aquam vellet in ignorantes Jesum et voces prophetarum, quæ per omae
ejus manibus fundere, conversus urceum accepit, sed sabbatum leguntur, etc. Iline et in Actibus aposto
repente eum in cujus manibus aquam fundere volue lorum scriptum est : Moyses enim a temporibus an
rat non invenit. Cumque hoc factum secum ipse mira tiquis hubet in singulis civitatibus, qui eum prædicent
retur, eadem nocte ei Dominus per visionem dixit : in synagogis. In his testimoniis manifeste declaratur
Cæteris diebus me in membris meis, hesterno autem C quia lectio legis vel prophetarum a Judæis sabbato
die me in memetipso suscepisti. Ecce in judicium semper in synagogis legebatur.
veniens dicit : Quod uni ex minimis meis fecistis, Cumque consummasset omnia quæ de eo scripta
mihi [ecistis. Ecce ante judicium cum per membra sunt. Hæc verba et Joannes hoc modo narrat dicens :
suscipitur sua, susceptores suos etiam per semet Postea sciens Jesus quod omnia consummata sunt,
ipsum requirit, et tamen nos ad hospitalitatis gratiam ut consummaretur Scriptura dicit : Sitio, euc. Pera
pigri sumus. Pensate, fratres, quanta hospitalitatis ctis omnibus Jesus quæ ante suam mortem peragi
virtus sit; ad mensas vestras Christum suscipite, ut oportebat, quando voluit et sicut voluit tradidit spi
vos ab eo suscipi ad convivia æterna valeatis; præ ritum.
bete modo peregrino Christo hospitium, ut vos in Deponentes eum de ligno. A Moyse in eremo
judicio non quasi peregrinos nesciat, sed ut proprios æneus serpens liguo suspensus est, ut Dominus et
recipiat ad regnum, ipse Dominus noster Jesus Chri in serpente morluus, et in ære significaretur aeter—
stus, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat nus. Unde licet ut judicaretur mortuus per humani
in sæcula. Amen.
tatem, et tamen esset quasi æneus per divinitatem.
HOMILIA VII.
Quod respondendum est Judæis ol)jicientibus testi
FERIA III
monium illud : Maledictus omnis qui pependit in li
Lectio Actuum apostolorum. gno, maledictum esse hominem qui in ligno pendeat,
In diebus illis, surgens Paulus, et manu silentium sed noxium non innocentem; neque enim innocentia
indicens ait : Viri fratres, filii generis Abraham, et potest esse maledictum pœnæ peccali. Etenim si
qui in vobis timent Deum, etc. Mardochæus præparato ligno appensus, seutentiam
Omnes quibus ista loquebatur apostolus, secun regiæ crudelitatis explesset, nunquid eum hi tuuc
dum carnem filii Abrahæ erant, sicut et ipsi de se dignum hac maledictione judicarent? Non omnino.
ipsis alio in loco dixerunt : Semen Abrahæ sumus et Idcirco Dominus noster pependit in ligno ut nos a
nulli servivimus unquam; et iterum : Pater noster delicto quod in ligio fuerat perditionis admissuiu
Abraham est. Et dixit illis : Scio quod filii Abrahæ ligno appensus absolveret.
estis. Imitatione enim non filii Abrahæ erant illi qui Posuerunt in monumentum. In monumento novo
Lus Dominus loquebatur : Vos ex patre diabolo estis. positus est Jesus, in quo nondum quisquam po
Unde ergo Judæi filii diaboli? Non nascendo, sed situs erat : sicut in virginis utero nemo ante illuum ,
imitando. Vos, inquit Dominus, eæ patre diabolo nemo post illum, conceptus est. iua in hoc mouu
A47 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPiEIRUM PARS II. {35

menlo nemo ante illum, nemo post ilium sepultus A Conturbati vero et conterriti existimabant se spiri
eSt. tum videre. Quod hæretici Manichæi de Christo
Deus vero suscitavit eum a mortuis. Radix amara suspicantur et credunt quia non erat vera caro sed
crucis evanuit, flos vitae cum fructibus surrexit in spiritus erat, hæc prima cogitatio surrexit in cor
gloria. Hæc est virga Aaron quæ post siccitatem dibus apostolorum; et illi quidem Manichæi nunquam
floruit. Wirga enim post ariditatem virescens, Chri credunt Jesum fuisse hominem, discipuli autem no
stus est post mortem resurgens, qui est flos virgi verant hominem cum quo tanto tempore [tantum
num, corona martyrum, gratia continentium. tempus] fuerant conversati. Sed posteaquam mor
Qui visus est per dies multos, id est per dies qua tuum est quod noverant, quomodo crederent hoc
draginta, non tamen eis per omnes quadraginta illos potuisse resuscitari quod potuit mori? Apparuit ergo
dies continue apparuit, sed quoties voluit, quibus oculis ipsorum talis qualem illum noverant ; et non
voluit, et quemadmodum voluit apparuit. credentes tertia die potuisse veram carnem de se
His qui simul ascenderunt cum eo de Galilæa in pulcro surgere, putaverunt se spiritum videre. Er
Hierusalem, etc. Salva historia videamus intelligen ror iste apostolorum secta est Manichæorum. Solent
tiam. Galilæa namque transmigratio facta interpre autem quando hæc illis objiciuntur ita respondere :
tatur, Hierusalem visio pacis. Illi enim cum Domino B Qiiid mali credimus, quia Christum Dominum cre
de Galilæa ascendunt in Hierusalem, qui prius hic Jimus, spiritum fuisse credimus, carnem non cre
vitiorum fomitem respuenles, ad virtutum culmina dimus? Melior est spiritus quam caro. Quod melius
transmigrant. llli scilicet cum Redemptore nostro a est credimus, quod deterius est credere nolumus. Si
passione ad resurrectionem, a morle ad vitam, a nihil mali est in isto sermone, dimittat Jesus disci
pœna ad gloriam, a corruptio:ie ad incorruptionem pnlos suos in isto errore. Quid mali crediderunt et
transmigrabunt, et in Hierusalem coelesti quando discipuli? Christum spiritum crediderunt. Non enim
que Dominum laeti videbunt, quando vitiis derelictis putaverunt esse nullum, sed spiritum. Parvo mori;o
ad virtutum celsitudinem transierint. te putas periclitari? Audi sententiam medici.
Et nos vobis annuntiamus eam quæ ad patres nostros Et dixit eis : Quid turbati estis, et cogitationes
repromissio facta est, etc. Abrahæ enim dictum, est : ascendunt in corda vestra ? Quales utique cogitatio
In te benedicentur universæ cognationes terrae. Jacob nes, misi falsae, morbidæ, perniciosæ ? Perdidisset
autem : Et benedicentur in te et in semine tuo cunctæ enim Christus fructum passionis, si non esset veri
tribus terræ Quod Apostolus exponens ait : Non tas resurrectionis. Quid turbati estis, et cogitationes
dixit in seminibus, sed in semine tuo, quod est Chri ascendunt in corda vestra ? Tanquam si bonus agri
stus. Semen quidem Abrahæ Christus est, in cujus cola diceret : Quod ibi plantavi, ibi inveniam, mon
nomine fide omnibus terræ familiis, videlicet Judæis spinas quas non plantavi. In cor vestrum descendit
et Gentibus, est benedictio repromissa. ldem signi fides quia desuper est; cogitationes autem istæ non
ficat Dabo vobis sancta fidelia David, id est quæcun desuper descenderunt, sed in ipso corde sicut herba
que David promisi, ea vobis fidelis sponsor implebo, mala ascenderunt.
Christum scilicet de ejus stirpe nasciturum, qui Videte manus meas et pedes, quia ipse ego sum,
omnibus in se credentibus et mandata ejus rite cu palpate et videte, quia spiritus carnem et ossa non ha
stodientibus vitam in coelis conferet sempiternam. bet, sicut me videtis habere. Resurrectionem suam
H 0 MILIA V III. certam et veram, et multis variis locumentis per
Item FeriAE iji.
suadere dignatus est propter ædificandam fidem et
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam. fugandam de corde perfidiam, omnemque dubitatio
In illo tempore, stetit Jesus in medio discipulorum nem de sua resurrectione tollendam. Parum fuit
suorum, et dixit eis : Pax vobis : Ego sum, nolite oculis se videndum præbere, si non præberet etiam
timere, etc. manibus contrectandum. Qui dum palpanda disci
Hanc ostensionem Domini post resurrectionem et pulis ossa carnemque praemonstret a parte statum
Joannes commemorat dicens : Cum esset sero die veræ resurrectionis quæ et in se facta et in nobis
illo una sabbatorum, et fores essent clausæ tibi erant est futura significat, quia non, sicut Eutychius Con
discipuli congregati propter metum Judæorum, venit stantinopolitanæ urbis episcopus scripsit, corpus
Jesus et stetit in medio, et dixit eis : Pax vobis. nostrum in illa resurrectionis gloria erit impalpabile,
Quid miirum si clausis januis post resurrectionem: ventis aereque subtilius. In illa enim resurrectionis
suam in æternum jam viclurus intravit, qui moritu gloria erit corpus nostrum subtile quidem per effe
rus veniens non aperto utero virginis exivit ? Quod ctum spiritalis potentiæ, sed palpabile per veritatem
autem dicit Joannes non cum illis fuisse tunc aposto naturæ. Neque huic assertioni putetur apostoli sermo
lum Thomam, cum secundum Lucam duo illi quo repugnare. Quia caro et sanguis regnum Dei non
rum erat unus Cleophas regressi in Hierusalem in possidebunt. Hoc enim loco Apostolus carmis et san
venerunt congregatos undecim, et eos qui cum ipsis guinis nomine non substantiam veri corporis, sedú
erant procul dubio intelligendum quod inde Thomas corruptionem mortalitatis significat. Sicut ipse con
exierit antequam eis Dominus hæc loquentibus ap sequenter exposuit dicens : Neque corruptio incor—
pareret. ruptelam possidebit. Aliter namque caro in Scriptura
{30 II0MILIAE IN EVANG. ET EPIST. 1:,{}

sacra juxta naturam, aliter juxta culpam; aliter A Quoniam bonus, quoniam in æternum misericordia
juxta corruptionem mortalitatis quæ ex culpa conti ejus. Postremo ut e:iam perfidis in judicio quam
git appellatur. Juxta naturam quidem cum dictum juste damnentur ostensa inter alia, flagitia etiam
cst : Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne vulnerum quæ ab iis suscepit cicatrice denuntiet.
mea, et Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. Veluti si miles aliquis forlissimus, jubente suo rege
Juxta culpam vero cum dicitur, Caro concupiscit pro totius gentis salute, singulari certamine desu
adversus spiritum, spiritus adversus carnem ; juxta dans, multis quidem vulneribus exceptis, hostem ta
corruptibilitatem autem cum scriptum est: Et me men interficial, spolia ejus diripiat, victoriam su;e
morati sunt quia caro sunt, id esl fragiles et mori genti reportet, et interrogatus a medico cui curandus
hundi. Hoc enim se carnis nomine designasse mani committitur, hanc velit curari ut nec vestigia vul
festat ipse psalmista qui protinus addit : Spiritus nerum ulla resideant, an magis ita ut cicatrices
tadens et non rediens. Regnum itaque Dei caro non quidem remaneant, deformitas vero prorsus omnis
possidebit, id est, caro juxta culpam vel mortalita et foeditas absit, respondeat saepius ita se velle sanari
tem. Et tamen caro possidebit regnum Dei, id est, ut toto salutis decorisque pristini statu recuperato,
earo juxta naturam quam et Dominus post resur perpetua secum tanti circumferat signa triumphi :
rectionem videndam palpandamque discipulis exhi B sic profecto Dominus perpetis ob signum victoriæ
buit. Et de qua beatus Job, cum gloriam resurre non excepta pro nobis vulnera passionis, sed ipso
ctionis describeret, ait : Et rursum circumdabor pelle rum cicatrices cœlo inferre quam abolere maluit.
mea, et in carne mea videbo Deum. Lege epistolam Nec tamen ex his quidpiam fidei nostræ resurrectio
sancti Augustini ad Consentium, de corpore Domini nis præjudicat, de qua veraci promissione prædici
post resurrectionem. tur : Et capillus de capite vestro non peribit. Adhuc
Et cum hoc dixisset, ostendit eis manus et pedes, autem non credenlibus et mirantibus præ gaudio
non solum manus et pedes quibus indita clavorum dixit :
claruere vestigia, sed attestante Joanne, etiam latus Habetis hic aliquid quod manducetur ? Ad insi
quod lancea perforatum fuerat ostendit : ut videlicet, nuandam resurrectionis suæ veritatem, non solum
ostensa vulnerum suorum cicatrice, dubietalis atque tangi a discipulis, sed etiam convesci cum illis digna
infidelitatis eorum vulnus sanaret. Verum quomodo tur. Non quidem quasi post resurrectionem cibo in
post resurrectionem clavorum vel lanceæ loca pan digens, nec quasi nos in resurrectione cibis egere
dendo discipulorum dignatus est, fidem spemque ro significans, sed ut eo modo naturam corporis resur
borare, ita in die judicii, et eadem suæ passionis in gentis astrueret, ne illud non corpus sed spiritum
dicia, et ipsam pariter crucem monstrando venturus C esse arbitrarentur, et sibi non solide sed imaginali
est impietatem superborum infidelitatemque com ter apparere, manducavit potestate non necessitate.
fundere : scilicet et ut ipsum se esse qui ab impiis Aliter enim absorbet aquam terra sitiens, aliter solis
et pro impiis mortuus est cunctis palam angelis et radius candens; illa indigentia, iste potentia.
!iominibus ostendat, videantque ut scriptum est : At illi obtulerunt ei partem piscis assi et favum mel
In quem pupugerunt, et plangant se super eum omnes lis; et cum manducasset coram eis, sumens rcliquias
tribus terrae. Sane notandum quod solent in hoc loco dedit eis. Quid significare credimus piscem assum?
gentiles calumniam struere et fidem speratæ a nobis nisi ipsum mediatorem Dei et hominum passum.
resurrectionis stulta garrulitate deridere. Si enim Ipse enim latere dignatus est in aquis generis hu
ipse Deus vester, inquiunt, nec sibi inflicta a Judæis mani, capi voluit laqueo mortis nostræ, et quasi tri
vulnera curare prævaluit, sed cicatricum vestigia bulatione assatus est tempore passionis suæ. Sed qui
cœlo secum, ut dicitis, invexit, qua temeritate pu piscis et assus fieri dignatus est in passione, favus
tatis eum vestra de pulvere membra ad integrum esse mellis nobis exstitit in resurrectione; et qui in
restauraturuum? Quibus respondendum, quia Dominus pisce asso figurari voluit tribulationem passionis suæ
noster, qui suam perpetua jam immortalitate glorifica in favo mellis utramque naturam exprimere voluit
tam de sepulcro carnem resuscitare quando voluit, et personæ suæ : favus quippe mel in cera est; mel
quomodo voluit potuit, etiam qualem voluit suscitavit. vero in cera est divinitas in humanitate. Sic autem
Neque enim consequens est ut qui majora fecisse pro sua Redemptor indicat ut imitationis viam nol)is se
batur, minora facere nequiverit; sed certe dispensa quentibus sternat. Ecce enim in cibo suo pisci asso
tionis gratia qui majus fecit minus facere supersedit, conjungere favum voluit, quia videlicet illos in suo
hoc est qui mortis regna destruxit signa mortis corpore ad æternam quietem suscipit, qui cum hic
oblitterare noluit. Primo videlicet ut per hæc disci tribulationes pro Deo sentiunt ab amore internæ dul
pulis fidem suæ resurrectionis astrueret; deinde ut cedinis non recedunt. Cum asso pisce favus sumitur,
Patri pro nobis supplicans, quale genus mortis pro quia qui hic afflictionem pro veritate suscipiunt, illic
imortalium vita pertulerit semper ostendat; tertio ut dulcedine vera satiantur.
sua morte redemptis quam misericorditer sint adjuti Et dixit ad illos : Hæc sunt verba quæ locutus
propositis semper ejusdem mortis innovet indiciis, sum ad vos cum adhuc essem vobiscum, id est, cuui
ideoque misericordias Domini in æternum cantare adhuc essem in carne mortali, in qua estis et vos.
nou cessent, sed dicant qui redempti sunt a Domino: Tunc enim in eadem carne, sed illis in eadem mor
 5 &1 B. RABANI MAURI ARCHiEP. \!0(}UNT. OPERUM PARS II.
1AI;lato non erat. Et cum illis quidem, posteaquam A jactare, sed animo stabili defixi et cœlestium rerum
surrexit, fuit quadraginta diebus exhibitione corp0 contemplatione firmati, manent semper impavidi.
ralis præsentiæ, sed non cum illis fuit consortio Qui timetis Dominum, inquit, audite, id est, qui re.
infiriuitatis humanæ.
Quomodo necesse est impleri omnia, qu® scripta
sunt in lege Moysi et prophetis, et psalmis de me. Vide
quomodo tulit omnes ambiguitates : visus est, tactus
est, manducavil; ips3 certe erat. Tamen ne in aliquo
sensus humanos ludifieasse vi:!eretur, misit manus
a.l Scripturas. Dicant pagani qui'quid volunt: Ma
gus fuit, potuit se sic ostendere. Nunquid magus an
tequam natus, potuit se sic prophetare? Date Sérip
turas, quia quod videtis ante provisum est, quod
cernitis ante prædictum est. Audi, filia, et ride; audi
prædicta, vide completa. Tunc aperuit illis sensum univit.
ut intelligere;vt Scripturas, et dixit eis : Quomodo sic B Glorificavit Filium suum Jesum. Glorificavit Filium
scriptum est, et sic oportebat Christum pati et resur
gere a mortuis die tertia. Præbet se videndum oculis,
præbet manibus contrectandum. Parum est; legis
commemorat Séripturas; et hoc parum est : aperit
sensum ut quod iegis intelligas. Deinde commendatam
sui corporis veritatem, commendat Ecclesiæ unitati.
Et prædicari in nomine ejus pænitentiam in reniis
sionem peccatorum in omnes gentes, incipientibus ab
Hierosolymis. Non latet pravitas hæreticorum : de
angulo toto terrarum orbe Ecclesia diffusa est.
omnes gentes habent Ecclesiam. Nemo nos fallat,
ipsa est vera, ipsa est catholica; cœpit ab Hierusa
jam, pervenit ad nos, et ibi est, ei hic. Non enim ut
huc veniret inde discessit : crevit, non migravit. Et
merito sic scriptum est inter cætera Dominicæ pie
tatis sacramenta, et sic oportebat ut ministri ser
monis qui in nomine Christi crucifixi et restiscitati
a mortuis pœnitentiam erant et remissionem peccato
rum in omnes gentes prædicaturi, ab Hierosolymis
inciperent. Non solum quia credita sunt illis eloquia
homini, quia eorum adoptio est filiorum, et gloria,
ei tostamenta, et legislatio, et obsequium et promis
sa; quia eorum patres et ex his Christus secundum
carnem qui est super omnia Deus benedictus in sæ
cula, verum etiam ut gentes quæ variis erant errori
bus et facinoribus implicatæ, hoc maxime divinæ
pietatis judicium ad spem impetrandæ veniæ provo
caret. Quod eis quoque qui Filium Dei crucifixerunt,
i;on tantum veniam reatus a Patre, sed et vitæ æter
nae gaudium viderent esse donatum; quia misericors
et miserator est Dominus, patiens et multum mise
vicors, qui vult omnes homines salvos esse, et ad
agnitionem veritatis pervenire, cui est honor et glo
ria in sæcula sæculorum. Amen.
HO M I L I A IX.
FERi A 1 V.
Lectio Actuum apostolorum.
In diebus illis : Aperiens Petrus os suum dixit : Viri
Israelitæ et qui timetis Dominum, audite, etc.
Notandum quod viros de genere Israel, et timen
tes Dominuim ad audiendum Domini provocat ver
JJum. Viri enim dicuntur a viribus, qui nesciunt
'erando deficere, aut in prosperis aliqua se elatioiie
•
152
verentiam habetis nominis ejus; quia ejus verba non
meretur audirc, nisi qui cognoscitur et timere. Timor
autem Domini qiiia justus et rectus est, auditum re
novat, amorem tribuit, ardorem charitatis inflammat.
Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob ,
Dcus patrum nostrorum. Poterat dicere Deiis Abra.
ham, Isaac, Jacob; sed ter nominat Deum Abraham,
De;im lsaac, Detm Jacoh, ut tu inteliigas Patrem et Fi
lium et Spiritum sanctum, et ne tibi scandalum teri:a
Dei nominatio generaret addit, Deus patrum nostro
rum. Prudenter enim personas distinxit, et naturam
suum, quando post resurrectionem nimis mirabilem
totius mundi credulitatem Deus eum in eo quod
homo factus est habere concessit. Glorificavit eum
gloria resurrectionis, glorificavit gloria ascensionis,
et glorificavit gloria suæ dextræ sessionis.
Quem vos quidem tradidistis. llinc enim respondit
Pilatus Domino dicens : Nunquid ego sum Judæus ?
Gens tua et pontifices tradiderunt te mihi. Tradi!e
. runt enim Dominum sacerdotes per invidiam. Tra
didit semetipsum Filius pro uostra dilectione. De
atre enim ait Apostolus : Qui proprio Filio non pe
percit, sed pro nobis omnibus tradidit eum. De Filio
autem : Qui dilexit et tradidit semetipsum pro nobis.
Et negastis ante faciem Pilati, dicentes, Crucifige
talem, nos non habemus regem nisi Cæsarem. Nos
legem habemus et secundum legem debet mori quia
Filium Dei se fecit.
Judicante illo dimitti. Quærebat, enim ait Evange
lium, Pilatus opportunitatem ut dimitteret Jesum,
dicens : Ego non invenio in eo causam ; sed neque
Herodes. Pilatus mittit ad Herodem ; Herodes re
mittit ad Pilatum. Inter duas impie;ates discurrit
pietas, et tamen impietas pietatem non potest con
demnare : præsens est reus, et non invenitur realus.
Tradidistis mihi hunc hominem, inquit, quasi aver
tentern populum, et ecce coram vobis interrogans
nullam invenio in eo causam in his quibus eum ac
cusatis. Dicitis quod præcipiat tributa non solvi Cæ
sari : comprobavi falsum esse quod ol)jicitis. Docero
hunc contra legem dicitis : probavi eum non de
struere legem sed implere. Omnia quæ objecistis in
diversum inventa sunt. Et petistis virum homicidam
donari vobis. Erat autem, ait Evangelium, qui dice
batur Barabbas vinctus, qui in seditione fecerat ho
micidium. Barabbas enim filius patris nostri interpre
latur; significat diabolum, qui multas seditiones in
toto concitat orbe, et homicidia scilicet et adulteria,
et omnia crimina, qui statim ut Jesus crucifixus est
Barabbas iste dimissus suffocat populum Judæorum.
Auctorem vero vitae interfecistis, etc. Illum qui p!a
smavit hominem de limo terræ et inspiravit in facierra
ejus spiraculum vitæ, et factus est homo in animans
viventem. Illum qui dixit: Ego sum via, et veritas et
{53 H0MILIÆ IN EVANG. ET EPIST. {£/,

tita; et de quo Joannes ait : Hic est verus Deus et A littore stetit, qni ante rest;rrectionem suam coram
tãta aeterna. discipulis in fl;ietibus maris ambulavit? Cujus rei
Et nunc, fratres, scio quia per ignorantiam fecistis. ratio festine cognoscitur, si ipsa quæ tunc inerat
Si enim cognovissent, ait Aposto!tis, nunquam Domi causa peiisetur. Quid enim mere nisi pr;esciis saecu
num gloriæ crucifírissent. lum significat? quod se causarum tumultu et undis
I)e.is autem qui prænuntiavit per cs prophetarum vitae corruptibilis illidit. Quid per soliditatein littoris,
pati Ghristum suum, implevit sic, etc. Ifinc et ipse nisi illa perpetuitas quietis æternæ figuratiir? Q:ia
I)eus Cleopbæ et alii discíp;:!o ait : 0 s:u!ti et tardi igitur discipuli adhuc fluctibus mortalis vitae ii,erant,
corde ad credendum in omnibus quæ locuti sunt pro in nari laborabant; quia vero Redemptor noster jam
phetar! nonne hæc oportuit pati Christum, et ita in corruptionem carnis excesserat, post resurrectionem
trare in gloriam suam? Et incipiens a Moyse et omni suam in littore stabat, ac si ipsiim resurrectionis s:;;e
tus prophetis interpretabatur illis de omnibus Scripturis mysterium rebus discipulis loqueretur dicens : Jam
quae de seipso erant. Si enim Moyses et o;;nes pro vobis in mari non appareo, quia vobiscum in pertur
phetae Christum locuti sunt, et hinc per argiistiam bationis fluctibus non sum. Facta est antem discipii.
passionis in gloriam suam intratiirum, qua ratione lis piscationis magna diflicultas, ut magistro veniente
se gloriantur esse Christianos, qui juxta viriu:m sua B fieret admirationis magna sublimitas. Qiii protiniis
rum modulum neque Scripturas qualiter ad Christum dixit eis : Mittite in dertram navigii rete, et invenietis.
pertineant investigare, neque ad gloriam quam cum Bis in sancto Evangelio legitur, quia Dominus jussit,
Christo habere cupiunt per passiones tri!)u;lationum ut ad piscandum retia mitterentur, ante passionem
desiderant attingere, cum manifeste Scrip:ura dicat videlicet et post passionem. Sed priusquam Redem
illos beatos qui in lege Domini meditantur die ac ptor noster pateretur et resurgeret, mitti qui'em
nocte, et timentes Deum am' ulanl in viis ejus. Illis rete ad piscandum jubet, sed utrum in dextram an
enim labor suus proficiet ad æternam salutem quando in sinistram mitti debuisset, non jubetur. Post re
post finem istius vitæ ad æternam perventuri sunt surrectionem vero discipulis apparens mitti rete in
requiem, præstante ipso Domino nostro Jesu Chri dextram jubet. In illa piscatione tanti capti sunt, ut
sto, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat retia rumperentur; in ista autem et multi capti sunt,
in sæcula sæculorum. Amen. et retia rupta non sunt. Quis vero nesciat bonos
H0MILIA X. dextra et malos sinistra figurari. llla ergo piscatio
Item feriA IV.
in qua specialiter in quam partem mitti deheat rete
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. non jubetur, praesentem Ecclesiam designavit quæ
In illo tempore : Manifestavit se Jesus ad mare 0 bonös simul ôc malos colligit, nec eligit quos trahat,
Tiberiadis. Manifestavit autem sic : Erant autem si quia et quos eligere possit ignorat. H;ec autem pi
nu! Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus et Natha scatio post Domini resurrectionem facta in solam
nael qui erat a Cana Galilææ, et filii Zebedæi, et alii dexteram missa est, quia ad videndam claritatis ejus
er discipulis ejus duo. Dicit eis Simon Petrus : Vado gloriam sola electorum Ecclesia pertingit, quæ de
piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt et sinistro opere nil habebit. In illa piscatione præ
ascenderunt in navem; et illa nocte nihil ceperunt, etc. multitudine piscium rete rumpitur, quia nui;c ad
Quaeri potest cur Pelrus, qui piscator ante con confessionem fidei etiam cum electis reprobi tanti
versionem fuit, post conversio;;em ad piscationem intrant, qui ipsam quoque Ecclesiam hæresibus scili
redit, cum Veritas dicat: Nemo mittens manum suam dant. In ista vero piscatione et multi pisces et magni
in aratrum, et aspiciens retro, aptus est regno Dei ? capiuntur, et rete non rumpitur, quia sancta electo
Cur repetit quod dereliquit? Sed si virtus discre rum Ecclesia in continua auctoris sui pace requie
tionis impenditur, citius videtur quia nimirum nego scens nullis jam dissensionibus dilaniatur.
tium quod ante conversionem sine peccato exstitit, Miserunt ergo rete, et jam non valebant illud tra
hoc etiam post conversionem culpa repetere non here a multitudine piscium. Dicit ergo discipulus ille
fuit. Nam piscatorem Petrum, Matthæum vero telo quem diligebat Jesus Petro : Dominus est. Simon Pe
narium scimus; et post conversionem suam ad pis trus cum audisset quod Dominus est, tunica succinxit
cationem Petrus rediit, Matthæus vero ad telonei se; erat enim nudus; et misit se in mare. Alii autem
negotium non rediit : quia aliud est victum per pi discipuli navigio venerunt. Non enim erant longe a ter
scationem quærere, aliud telonei lucris exercitia ra, sed quasi cubitis ducentis trahentes rete piscium.
augere. Sunt enim pleraque negotia quæ sine pec Ut ergo descenderunt in terram, viderunt prunas
cauis exhiberi aut vix au:t nullatenus possiint. Quæ positas et piscem superpositum et pancm. Ubi non est
ergo ad peccatum implicant, ad h;ec necesse est ut intelligendum etiam panem fuisse superpositum pru
post conversionem animus non recurrat. mis, sed tantum subaudiendum viderunt : lidem vi
Mane autem jam facto stetit Jesus in littore; non derunt prunas positas, et piscem superpositum vide
tamen cognoverunt discipu!i quia Jesus est. Dicit ergo runt, et panem viderunt. Velita potius vidcrunt pruiias
eis Jesus : Pueri, nunquid pulmentarium habetis? Re positas, et piscem superpositum viderunt et panein.
sponderunt ei : Non. Quæri potest cur discipulis in Dixit eis Jesus : Afferte de piscibus quos prendidi
uari laborantibus post resurrectionem Dominus in stis nunc. Ascendit Simon Petrus, et traxit rete in
 -

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. IX,0

155
terram. Captis autem tam magnis piscibus, ascendit A hoc modo : Unum duo tres fiunt; adde tres, fitii:t
Simon Petrus, et traxit rete in terram. Jam credo sex; his adjunge quatuor, fiunt decem ; liis quinque,
quod vestra charitas advertit quid est quod Petrus ad et habebis quindecim ; et sic crescentibus numeris
terram trahit. Ipsi quippe sancta Ecclesia est com et multiplicatis usque ad decem et septem, fit om
missa, ipsi specialiter dicitur: Simon Joannis, amas. nium numerorum summa istorum qui multiplicantur
me? Pasce oves meas. Quod ergo postmodum aperitur, ab uno usque ad decem et septem centum quinqua
hoc nunc signatur in opere. Quia igitur prædicator ginta tres. Quæ computata superiori significatione,
nos a mundi hujus fluctibus separat nimirum necesse id est legis in denario, et gratiæ in septenario satis
est, ut rete plenum piscibus Petrus ad terram ducat. congruenter conveniet. Sed plura sunt inde conside
Ipse enim pisces ad soliditatem littoris pertrahit, qui rare admiratione digna, quæ hujus temporis aiigu
sanctæ prædicationis voce stabilitatem æternæ patriæ stia prohibet nos omnia dicere.
fidelibus ostendit. Hoc egit verbis, hoc epistolis, hoc Et cum tanti essent non est scissum rete. Adjecit
agit quotidie miraculorum signis. Quoties per eum evangelista rem necessariam dicens: Et cum tanti
ad amorem quietis æternæ convertimur, quoties a essent; sive tam magni, sicut superius dictum, plenum
terrenarum rerum tumultibus separamur, quid aliud magnis piscibus; non est scissum rete : id est magni
quam intra rete fidei pisces ad littus trahimur? B erant, sed inter eos hæreses non erant, et ideo ma
Plenum magnis piscibus centum quinquaginta tribus. gis hæreses non erant, quia magni erant.
A magno mysterio numerus non vacat, sed intentos Dicit eis Jesus : Venite, prandete. Et nemo audebat
vos tanti mysterii profunditas exspectat, neque enim discumbentium eum interrogare : Tu quis es ? Sensus
quantitatis summam solerter evangelista exprimeret, ergo hic est: Tanta erat evidentia veritatis quia Jesus
nisi hanc sacramento plenam esse judicasset. Scitis illis discipulis apparebat ut eorum non solum negare,
namque quod in Testamento Weteri omnis operatio sed ne dubitare quidem ullus auderet, quoniam si
per decalogi mandata praecipitur. In Novo autem quisquam dubitaret utique interrogare deberet. Sic
ejusdem operationis virtus per septiformem gratiam ergo dictum est:
sancti Spiritus multiplicatis fidelibus datur, quem Nemo audebat interrogare : Tu quis es ? Ac si dice
propheta denuntians dicit : Spiritus sapientiæ et in retur : Nemo audebat dubitare quod ipse esset.
tellectus, Spiritus consilii et fortitudinis, Spiritus Et venit Jesus, et accepit panem, et dabat eis, et pi
scientiæ et pietatis, et Spiritus timoris Domini. Sed scem similiter. Notandum quoque quod ultimum con
ille in hoc Spiritu operationem percipit qui fidem vivium Dominus cum septem discipulis habuisse de
Trinitalis agnoscit, ut et Patrem et Filium et eum scribitur. Petrus namque et Thomas, Nathanael eu filii
dem Spiritum sanctum, unius virtutis credat, unius C Zebedæi et alii ex discipulis ejus duo in eo fuisse me
substantiæ esse fateatur. Quia igitur septem quæ su morantur. Cur cum septem discipulis ultimum convi
perius diximus per Novum Testamentum latius data vium celebrat, nisi quia eos tantummodo quiseptiformi
sunt, decem vero per Weteris Testamenti præcepta, gratia sancti Spiritus pleni sunt futuros secum in
omnis nostra virtus et operatio per decem et septem aeterila refectione denuntiat? Septem quoque diebus
potest plene comprehendi. Ducamus ergo per trigo omne hoc tempus evolvitur et sæpe septenario nu
num decem et septem et veniunt quinquaginta et mero perfectio designatur. llli ergo ultimo convivio
unum, qui profecto numerus a magno mysterio non de præsentia veritatis epulantur, qui nunc perfectio
vacat, quia jam in Testamento Weteri legimus, quod nis studio terrena transcendunt, quos mundi amor
annus quinquagesimus Jubilæus vocari jussus est, in non alligat, quibus etsi utcunque per tentamenta
quo videlicet cunctus populus ab omni opere requie obstrepit, coepta tamen eorum desideria non retun
sceret, sed vera requies in unitate est : dividi quippe dit. De hoc extremo convivio alias per Joannem di
unum non potest. Ubi enim scissura divisionis est, citur : Beati qui ad cænam nuptialem agni vocati
vera requies non est. Ducamus per trigonum quin sunt. ldcirco enim non ad prandium sed ad coenam
quaginta et unum et fiunt centum et quinquaginta vocatos narrat, quia nimirum in fine diei convivium
tres. Quia igitur et omnis operatio nostra et virtus D cœna est. Qui ergo finito vitæ præsentis tempore
in fide Trinitatis exhibita ad requiem tendit, séptem ad refectionem supernæ contemplationis veniunt,
et decem ter ducimus ut ad quinquaginta et unum non ad agni prandium, sed ad cœnam vocantur. Quæ
venire debeamus. Et vera nostra requies tunc est, videlicet coena hoc ultimo convivio exprimitur. Ubi
cum ipsam jam claritatem Trinitatis agnoscimus, cum Jesu septem discipuli adesse memorantur, quia
quam in unitate divinitatis esse certam tenemus. illos ut diximus tunc in æterna refectione recipiet,
Quinquaginla et unum ter ducimus, et electorum qui pleni nunc septiformis gratiæ in amore Spiritus
summam in superna patria quasi centum quinquaginta anhelant, quid est quod Redemptor noster piscem
trium piscium numerum tenemus. Post resurrectio assum post resurrectionem manducavit, et in alio
nem vero Domini missum rete, dignum fuit ut tot Evangelio dicitur cum pisce asso favum mellis, in
pisces caperet, quot solummodo electos dignos su isto vero panem cum pisce? Quid enim piscis assus
pernæ patriæ designaret. Est quoque alia supputatio significat, nisi Christum passum? Quid favus mellis,
lujus septenarii et denarii numeri. Nam si ab uno nisi divinitatis dulceamen? Piscis est quia ipse latere
omnes numeros computes usque ad decem et septem, dignatus in aquis humani generis est. Capi voluit
157 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 158

laqueo mortis nostræ, et quasi tribulatione assatus A mias admirando proloquitur : Mutavit Æthiops pel
est tempore passionis suæ. Sed qui piscis assus fieri lem suam : id est sorde peccatorum abluta de lava
dignatus est in passione favus mellis nobis exstitit cto Jesu dealbatus ascendit.
in resurrectione. An qui in pisce asso figurari voluit Candacis reginæ Æthiopum. Et in Regum libro le
tribulationem passionis suæ, in favo mellis utramque gimus quia regina Austri venit a finibus terræ au
naturam exprimere voluit personæ suæ; favus quippe dire sapientiam Salomonis. Moris quippe fuit illi na
mel in cera est divinitas in humanitate : quod ab hac tioni semper a feminis regi easque Candaces appel
quoque lectione non discrepat, nam piscem comedit lare. I{egina Æthiopum, thesaurarium præmittens in
et panem. Qui enim assari ut piscis potuit ex huma Hierusalem, gentium designat Ecclesiam, virtutum
nitate, pane nos reficit ex divinitate, qui ait : Ego fideique Domino dona laturam. Sed et nominis etymo
snm panis rirus, qui de cælo descendi. Assum vero logia convenit. Potest enim Candacis ex Hel)raeo
piscem comedit et panem, ut ipso suo cibo nobis commutata interpretari; ipsa quippe est cui in psalmo
ostenderet quia et passionem ex nostra humanitate pro his qui commutabantur in Scriptura dicitur :
pertulit, et resurrectionem nostram ex sua divinitate Audi, filia, et vide, et inclina aurem tuam, et oblivi
procuravit. Hoc jam tertio manifestatus est discipu scere populum tuum, et domum patris tui, etc. Dixit
lis suis cum surrexisset a mortuis. Hoc non ad ipsas B autem Spiritus Philippo :
demonstrationes, sed ad dies referre debemus, id Accede et adjunge te ad currum istum. Accurrens
est, primo die cum resurrexit et post dies octo quando autem Philippus audivit illum legentem Isaiam pro
discipulus Thomas eum vidit et credidit, et hoc die phetam, et dirit : Putasne intelligis quæ legis ? Qui
quando hoc de piscibus fecit. Post quot autem dies ait : Et quomodo possum, nisi aliquis ostenderit.mihi?
id fecerit hic dictum non est : nam ipse primo die Rogavitque Philippum ut ascenderet et sederet secum.
non semel visns est; sic evangelistarum omnium Locus autem Scripturae hic erat quem legebat. In
testimonia collata demonstrant, sed, sicut dictum corde Spiritus Philippo loqiiehatur. Spiritui enim
est, secundum dies numerandæ sunt manifestationes Domini quasi quædam nobis verba facere est occulta
ejus, ut ista sit tertia. vi et quæ agenda sunt intimare.
H0MILIA XI. Tanquam ovis ad occisionem ductus est. Sicut ovis,
fefaiA v. cum ducitur ad victimam, non repugnat, sic ille
Lectio Actuum apostolorum. propria passus est voluntate; vel altiori intellectu
In diebus illis, angelus Domini locutus est ad Phi sicut agnus in pascha immolari solebat, sic pascha
nostrum immolatus est Christus.
lippum dicens : Surge et vade contra meridianum, et
reliqua. Et sicut agnus coram tondente se sine voce. Non
Bene in meridie quæritur, et invenitur, et ablui solum nos sanguine redemit, sed et lanis operuit, ut
tur ille qui devotione pectoris ardens velut quaedam algentes in fidelitate sua veste calefaceret, et audi
gentium primitiae Deo meruit consecrari, in quo spi remus Apostolum nobis loquentem . Quotquot in
ritaliter illud Psalmistæ completum est : Æthiopia Christo baptizati estis, Christum induistis.
praeveniet manus Deo. Sic non aperuit os suum, cum in passione sua
Ad riam quae descendit ab Hierusalem in Gazam; Pilato et pontificibus pauca, Herodi nulla respondere
hæc est deserta. Et surgens abiit. Non via sed Gaza volebat.
deserta dicitur. Vetus enim illa Gaza quæ terminus In humilitate judicium ejus sublatum est. Quia ju
quondam erat Chananæorum juxta Ægyptum ad so dex omnium judicii reperit veritatem, sed absqtie
lum usque destructa, et alia pro illa alio loco est ulla culpa seditione Judæorum et Pilati voce damua
tuS est.
. constructa. Quæ allegorice gentium plebem designat
olim a Dei cultura desertam, neque prophetarum Generationem ejus quis enarrabit ? Aut de divinitate
ullius prædicationibus excultam. Via vero quæ ad ejus accipiendum est, quod impossibile sit divin;e
ab Hierosolymis
eamdemDominus
aperuit Jesus Christus est qui fontem
descendens salutis
ait : Ego sum D nativitatis nosse mysteria de qua Pater loquitur ,
Ante luciferum genui te; aut de partu virginis, quod
ria et veritas et vita; quia superna Ilierusalem ad difficulter possit exponi. Cujus rationem Mariae qii;r.
nostra infirma descendit, baptismatis unda dealbavit, renti per angelum dicitur: Spiritus sanctus superreniet
r.ostrique realus crimina delevit. in te; ut vel ab angelo vel evangelista tantum nativitatis
Ecce rir Æthiops eunuchus potens. Pro virtute et ejus sacramenta dicantur, cujus narrator rarissinii:s
integritate mentis vir appellatur; nec immerito, qui est.
tantum studium in Scripturis habebat, ut eas etiam Quomodo tolletur a terra vita ejus ? ut nequaquam
in via legere non cessaret, tantumque amoris in re in terra, sed in cœlo viveret. IIoc testimonium, cum
ligione gerebat ut aula regia derelicta de ultimis in Actibus apostolorum reginæ Candacis eunuchiis
mundi partibus veniret ad templum Domini. Unde rheda veheretur, et legens non intelligeret, inter
juxta mercedem dum quaerit interpretem lectionis, pretante Philippo super passione et nomine Salvato
Christum quem quærebat invenit, plusque, ut Hie ris intellexit, et statim baptizatus in agni sanguine
ronymus ait, in deserto fonte Ecclesiæ quam in au quem legebat, vir meruit appellari et Apostolus genti
rate Synagogæ templo reperit. Ibi enim quod Jere Æthiopum missus est
459 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
Qni igitur ollatus est Plato quia ipse voluit, et A runt in hujus viculi fonte eunuchum a Pliii,spe fuisse
non respondit ut patibulum pro nobis damnatus
subiret. Ac si diceret : Ipse sicut ovis ad occisionem
ductus est, et quasi agnus coram londente ob:mt:tuit;
etenim pascha nostrum immolatus est Chrisius. Quem
Joaunes Baptista monstrabat dicens : Ecce agnus
Dei, ecce qui tollit peccata mundi. Qui et in Apoca
lypsi Joannis evangelistæ agnus occisiis sæpe moii
stratur, quod de se ipso loquitur in Jeremia : Ego
autem sicut agnus innocens et ductus ad victim;m
nesciebam. C::m enim nesciret peccatum, pro nobis
peccatum factus est, et sicul agnus cum duci
tur ad victimam non repugnat, sic ille passus est
voluntate ut destrtieret eum qui habebat mortis
imperium, hun.i!ias se usque ad mortem, et nxor
lem cru- is. Hic agnus est in cujus typo immo
labatur agnus, cuji:s cruor litus in postibus exter
minatorem fugabat Ægypti, qui non solum sanguine
suo nos rede;mit, sed et lanis operuil ut algentes in
fi,!elitate sua veste calefaceret, et audiremus Aposto
lium loquentem nobis : Quotquot in Christo baptizati
estis, Christum induis is; et in alio loco : Induimini
Christo Jesu. Q::o 'q::e sequitur:
De angustia et de judicio sublatus est, sive ut Se
ptuaginta transtulerunt : In humilitate judicium ejus
sublatum est, illuJ significat quod de tribulatione
atque judicio ad Patrem victor ascenderit, sive quod
judex omnium judicii non reperit veritatem, sed
absque ulla culpa seditione Judæorum et Pilali voce
damnatus sit, ut admiretur propheta quod omnium
Deus se tradiderit passioni; de quo Paulus loquitur : c
Si enim credidissen:, nunquam Dominum gloriæ crw
cifixissent. Sequitur :
Generationem ejus quis enarrabit ? Quod dupliciter
intelligitur. Aut enim de divinitate ejus accipiendum
est, quod impossibile sit divinæ nativitatis nosse
mysteria : de qua ipse loquitur in Proverbiis :
Ante omnes colles generavit me, juxta illud quod alibi
legimus : Quis cognovit sensum Domini, aut quis
consiliarius ejus fuit ? id est, nullus; aut de partu
virginis, quod difliculter possit exponi. Deinde cum
Mariæ diceretur ab angelo, Concipies et paries filium,
illa respondit : Unde mihi hoc, quæ virum non cogno
vi ? Cui rursum angelus: Spiritus, inquit, sanctus su
perveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi ; ut
vel ab angelo, vel ab evangelista tantum nativitalis
ejus sacramentum dicatur, cujus narrator rarissi
mus est. Aperiens autem Philippus os suum, et incipiens
ab hac Scriptura, evangelizabat illi Jesum. Philippus
interpretatur os lampadis; pulcherque est sensus
quod os lampadis suum aperiret os dum obscura pro
phetiæ in scientiæ lucem proferret : quamvis et juxta
historiam possit ista circumlocutio designare ali
quando longiorem futurum tunc esse ejus sermonem.
Et dum irent per viam, venerunt ad quamdam aquam.
Est hodie Bethtur, sive Bethsoro, vicus in tribu Juda
euntibus ab Helia Chebron vicesimo lapide. Juxta
quem fons ad radicem montis ebulliens ab eadem
qua gignitur sorbetur humo. Apostolorum Acta refe
460
baptizatum. Nam est IIelia Belhtur in tri'u Jn1:a
mille passus distans ab Ileliotripoli. Et ait eunuchus:
Ecce aqua, quis prohibet me baptizari ? Et jussit stare
currum ; et descenderunt uterque in aquam Philippus
et eunuchus, et baptizavit eum. O mira doctoris virtus!
Erat in vehiculo eunuchus, sacras litteras legebat,
se ! de quo legeret ignorabat; sed tamen eum quem
in libro nesciens legebat pia mente scire cupiebat.
Venit Philippiis philosophus, ostendit ei Jesum qui
clausus latebat. Et secundum aliam traditionem
dixit Philippiis eunucho : Si credis eae toto corde tuo,
salvus eris. Et respondit eunuchus: Credo in Christum
Fi!ium Dei. Ea hora I)aptizatus est, fidelis factus est
et sanctus, et de discipulo magister effecius cst, eu
deinceps pr;edicator, et gentis suæ apostolus effectus
est. Cum autem ascendissent de aqua, Spiritus Domini
rapuit Philippum, et amplius non vidit eum eunuchus.
Sunt quidam qui hæc angelum in Spiritu sancto fe
cisse testantur. Ut Ilieronymus prodit; nam et simi
liter factum legitur de Habacuc portante prandium
Damiel : Philippus autem inventus est in Azoto. Azo
tus oppidum insigne Palæstinæ quod Hebraice vocatur
lsdoth, et est una de quinque olim civitatibus Allo
phylorum. Interpretatur enim Azotus ignis gene
rationis seu ignis patruelis. Et pertransiens erangeli
zabat civitatibus cunctis, donec veniret Caesaream.
Cæsarea Palæstinæ dicitur, ubi infra domum habuisse
describitur Philippus quæ usque hodie demonstratur,
nec non et cubiculum quatuor filiarum ejus virginum
prophetantium. Caesareæ civitates duæ sunt in terra
repro:missionis. Una Cæsarea Palæstinæ in littore
maris Magni sita, quæ quondam Pirgos, id est Tur
ris Stratonis dicta est; sed ab Herode rege Jii:!;eæ
mobilis et pulchrius, et contra vim maris multo
utilius exstructa in honorem Cæsaris Augusti Cæsa -
rea cognominata est, cui etiam templum in ea mar
more albo construxit, in qua nepos ejus Herodes ab
angelo percussus, Cornelius centurio baptizatus, et
Agabus propheta zona Pauli ligatus est. Altera vero
Cæsarea Philippi, cujus Evangelium meminit esse
tetrarchiam ad radices montis Libani facta, et in
honore Cæsaris cognoniinata est. Sed et tertia Cæ.
sarea Cappadociæ metropolis est, cujus Lucas ita
meminit : Descendens Cæsaream salutavit Ecclesiain.
H0MILIA XII
Iteai feri \ v.
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
In illo tempore, Maria autem stabat ad monumen
tum foris plorans, et reliqua.
Pensaiidum est liujus mulieris mentem quanta
vis amoris accenderat, quæ a monumenio Domini
etiam discipulis recedentibus non recedebat, exqui
rebat quem non inveuerat, flebat inquirende, et
amoris sui igne succensa, ejus quem ablatum credi
dit ardebat desiderio. Et oeuli, qui Dominum qua
sierunt et non invenerunt, lacrymis jam exundabant,
amplius dolentes quod fuerat ablatus de monumento,
quam quod fuerat occisus in ligno, quoniam umagistri
{31 Ii0MILIAE IN EVANG. ET EPIST. 162
tanti, cujus eis vita subtracta fuerat, nec memoria A spiritaliter hortulanus erat, qui in ejus pectore per
remanebat. Unde contigit ut eum sola videret qu;e amoris sui semina virtutum virentia plantavit sata?
reinaiisit, quia nimirum virtus boni operis perseve Sed quid est quod viso eo, quem hortulanum credi
rantia est, ut voce Weritatis dicitur : Qui autem dit, cui necdum dixerat quem credebat, ait ei: Do
perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Dum mine, si tu sustulisti eum, dicito mihi ? Nemo calum
ergo fleret, inclinavit se et prosperit in monumentum, liietur mulierem quod hortulanuin dixerit Doiuinum
et vidit duos angelos in albis sedentes, unum ad caput et Jesum magistrtim. Ibi e.im rogabat, hic agno
et unumn ad pedes. ubi positum fuerat corpus Jesu. scebat. Ibi honorabat hominem a quo beneficium
Ista itaque quæ sic amabat, quæ se ad monumen postulabai; hie recolebat doctorem a quo discerneret
tum quod perspexerat iterum inclinat, videamus humana, et divina discebat. Appellabat Dominum
quo fructu amoris in ea ingeminat opus inquisitionis. cujus ancilla non erat, ut perveniret ad Dominum
Sequitur : Vidit duos angelos in albis sedentes, cnjus erat. Aliter ergo Dominum dixit : Sustulerunt
unum ad caput et unum ad pedes, ubi positum Dominum meum. Aliter autem : Domine, si tu sustu
fuerat corpus Jesu. Quid est quod in loco Dominici listi eum. Ibi ex veritate, hic ex honore. Quærebat
corporis duo angeli videntur : unus ad caput atque itaque, et non dicebat. Quæ cum dixisset, Domine,
alius ad pedes sedens, nisi quod I.atina lingua ange B si tu sustulisti eum, hoc habet vis amoris, hoc agere

lus nuntius dicitur, et ille ex passione sua nuntian solet in animo ut quem ipse semper cogitabat, nul
•lus erat, qui et Deus est ante sæcula, et homo in lum alium credat ignorare. Recte et haec mulier
fine sæculorum. Quasi ad caput sedet angelus cum quem quærit non dicit, et tamen dicit, Si uu sustu
per apostolos prædicalur, quia In principio erat listi eum, quia alteri non putat esse incognitum,
Verbi:m et Verbum erat apud Deum, et Deus erat •Itiem ipsa continuo plangit desiderio. Dicit ei : Ma
Verbum. Et quasi ad pedes sedet angelus cum dici ria. Conversa illa dicit ei : Rabboni; quod dicitur
tur: Et Verbum factum est. Possumus etiam et duos an magister. Postquam eam communi vocabulo appel
gelos duo Testamenta cognoscere, unum prius et aliud lavit et sexu, et agnitus non est, vocat ex nomine.
sequens; qui videlicet angeli per locum Dominici Ac si aperte dicat ei : Recognosce eum a quo reco
corporis sibimetipsis sunt conjuncti, quia nimirum gnosceris. Perfecto quoque viro dicit, Novi te er
utraque testamenta dum pari sensu incarnatum, et nomine, quia homo commune omnium nostrum vo
mortuum, ac surrexisse Dominum nuntiant, quasi cabulum est; Moyses vero proprium, cui recte di
Testamentum prius ad caput et Testamentum posle citur, quia ex nomine scitur. Ac si aperte Dominus
rius ad pedes sedet. Dicunt ei : Mulier, quid ploras? dicat: Non te generaliter ut cæteros, sed specialiler
quasi dixissent : Non est mortuum plorare, quem C scio. Maria ergo quia vocatur ex nomine cognoscit
viventem credere debes. Dicit eis : Quia tulerunt D0 atictorem atque eum protinus Itabboni id est magi
minum meum, etc. Dominum suum vocat Domini stru.m vocat, quia et ipse erat qui quærebatur exto.
sui corpus exanime, a parte totum significans, sicut rius, et ipse qui eam interius ut quæreret docebat.
omnes confiiemur Jesum Christum Filium Dei uni Dicit ei Jesus: Noli me tangere, nondum enim as
cum Doininum nostrum ; quod utique simul est et cendi ad Patrem meum. Sic enim diclum est, Noli
verbum et anima, et caro, crucifixum tamen et se me tangere, ut in illa femina figuraretur Ecclesia de
pultum, cum sola ejus sepulta sit caro. Et nescio, gentibus qui in Christo non credidit, nisi cum as
cendisset ad Patrem; aut certe sic credi voluit Je
inquit, ubi posuerunt eum. Haec erat causa major
doloris quod nesciebat quo iret ad consolandum sus, hoc est sic se spiritaliter tangi quod ipse eu
dolorem. Sed prope erat hora, qua tristitia ejus Pater unum sint. Aliter, non recte tangitur, id est,
verteretur in gaudium. Ha'c cum dixisset, conversa non recte creditur. Jam vero ab evangelista non
est retrorsum, et vidit Jesum stantem, et non sciebat subditur quid mulier fecerit, sed ex eo innuitur
quia Jesus est. Notandum quod Maria qu;e adhuc de quod audivit cui dicitur : Noli me tangere, nondum
Domini resurrectione dubitabat, retrorsum conversa enim ascendi ad Patrem meum. In his namque ver
est, videret Jesum, quia videlicet per eamdem dubi D bis ostenditur quod Maria amplecti voluit ejus
tationem suam quasi terga in Domini faciem miserat vestigia quem recognovit. Sed ei magister dicit :
queiu resurrexisse minime credebat. Sed quia ama Noli me tangere, non quia post resurrectionem I)o
bat et dubitabat, videbat et non cognoscebat; eum minus tactum renuerit feminarum cum de duabus
qiie illi amor ostenderat et dubietas ai)scondebat, ad sepulcrum ejus scriptum sit : Accesserunt et te
cujus adbuc ignorantia exprimitiir cum infertur, et nuerunt pedes ejus. Sed cur tangi mon deljeat ratio
nesciebat quia Jesus esset. Dicit ei Jesus : Mulier, quoque additur, cum subinfertur : Nondum enim
quid ploras? Quem quæris? Interrogatur doloris causa ascendi ad Patrem meum. In corde etenim nostro
ut augeatur desiderium, quatenus cum moiminaret tunc Jesus ascendit ad Patrem cum æqualis Patri
quem quæreret, in amore ejus ardentius æstuaret. creditur. Nam quisquis eum æqualem Patri iion
Illa existinans quia hortulanus esset, dicit ei: Domine, credit, adhuc in ejus pectore ad Patrem non ascen
si tu sustuiisti eum, dicito mihi ubi tu posuisti eum ; dit. Ille ergo Jesum veraciter tangit qui Patri Filium
et ego eum tollam. Forsitan nec errando mulier hæc coæternum credit. Vade ad fratres meos et dic eis :
erravit quae Jesum hortuianum credi'it. An non ei Ascendo ad Pa::cm meum et Patrem vestrum, et
163 B. RABANI MAURI ARCllIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 104

ad Deum meum et Deum vestrum. Non aiu Patrem A quod dicitur vivificatos autem spiritu, sanctus Atha
nostrum; aliter ergo meum, aliter vestrum : Deum nasius Alexandrinæ pontifex non ad hominis spiri
meum sub quo et ego homo sum; Deum vestrum tum, qui mortificata carne melius vivificatur, dicente
inter quos et ipsum mediator sum. Cum meum dicat Propheta de Domino ut vivificet spiritum humilium,
et vestruia, cur non communiter dicit nostrum? Sed et vivificet cor contritorum, sed ad gratiam potius
distinete loquens indicat quia eumdem Patrem et refert Spiritus sancti qui mortificantibus carnem
Dominum dissimiliter habet ipse quam nos. Ascendo suam vitam retribuit sempiternam. Utitur enim et
ad Patrem meum, videlicet per naturam, et Putrem hoc testimonio contra Arianos qui æqualitati sanct:e
vestrum, per gratiam; ad Deum meum quia descendi, Trinilalis contradicunt, inslruens quod individua
ad Deum vestrum quia ascendisiis. Quia enim et divinæ operationis un,tate vivificet Pater, vivificet
ego homo, Deus mihi est; quia vos ab errore libe Filius, vivificet Spiritus sanctus : Pater vivificet cu
rati, Deus est vobis. Distincte ergo mihi Pater et Filius, quia scriplum est : Sicut enim suscitat Pater
Deus est, quia quem ante sæcula Dominum genuit mortuos et vivificat, sic et Filius quos vult vivificat.
hominem, in fine sæculorum mecum creavit. Venit Spiritus vero sanctus et hoc testimonio declaratur
Maria Magdalene annuntians discipulis : Quia vidi quod dicitur de Filio ut nos offerret Deo mortificatos
Dominum, et hæc dixit mihi. Ecce humani generis B quidem carne, vivificatos autem spiritu; ideoque
culpa ibi abscinditur unde processit; quia enim in quorum una operatio est horum esse dispar substantia
paradiso mulier viro propinavit mortem, a sepulcro et essentia non possit.
mulier viris annuntiat vitam, et dicta sui vivifica In quo et his qui in carne erant conclusi spiritaliter
toris narrat quæ mortiferi serpentis verba narrave veniens prædicavit, qui increduli fuerant aliquando,
rat. Ac si humano generi non verbis Dominus, sed qui nostris in temporibus carne veniens iter vitæ
rebus dicat : De qua manu vobis illatus est potus mundo prædicavit, ipse etiam ante diluvium qui
mortis, de ipsa suscipite poculum vitæ. In hoc ista tunc increduli erant et carnaliter vixerant spiritu
rum duarum fit concordia lectionum quia locutus veniens prædicavit; ipse enim per Spiritum sanctum
est angelus Mariæ, locutus est et Philippo, evange erat in Noe cæterisque qui tunc fuere sanctis, et
lizavit Jesum Philippus eunucho, nuntiavit Maria per eorum bonam conversationem pravis illius ævi .
apostolis Jesum. Omnia enim illa ad gloriam ipsius hominibus ut ad meliora converterentur prædicavit.
f.cta sunt, cujus dono electis Dei largitur. Omue Conclusos namque in carne dicit carnalibus desideriis
donum bonum, et omne datum perfectum Domini aggravatos. Unde de illis Scriptura ait quod 0mnis
videlicet nostri Jesu Cliristi, qui cum Paire et Spi caro corruperit viam suam. Quod autem dicit in quo,
ritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula C siguificat in eo quod promiserat ut nos offerret Deo :
s.eculorum. Amen. quod et tunc si qui ad prædicationem Domini, quam
H0MILIA XIII. post vitam fidelium prætendebat, credere noluissent,
fetria VI.
et ipsos offerre Deo Patri gaudebat. Si qui autem
Lectio Epistolæ beati Petri apostoli. detrahebant de bonis tanquam de malefactoribus, hi
Clarissimi, Christus semel pro peccatis nostris mor veniente diluvio confundebantur; nam et de utroque
tuus est, justus pro injustis, ut nos offerret Domino, potest intelligi quod ait, in quo, id est, in quo et eis
et reliqua. qui in carne conclusi erant spiritaliter, id est spiritu
Qui ergo justus patitur, Christum imitatur; qui in veniens prædicavit, ut per eamdem prædicationem
flagellis corrigitur, latronem qui in cruce Christum suam et credentibus corona laudis, et his qui in
cognovit, et post crucem cum Christo paradisum iii infidelitate persisterent confusio nasceretur. Quidam
travit. Qui nec inter flagella desistit a culpis, sini codices habent, In quo et his qui in carcere erant
strum imitatur latronem, qui propter peccata ascen spiritu veniens prædicavit, quod ad eamdem pravorum
dit in crucem, et post crucem ruit in tartarum. Ideo et incredulorum intentionem respicit, qui quomodo
autem Christum semel mortuum esse commem0 tenebris obscuratum habent sensum, merito etiam in
rat, ut nobis quoque in memoriam revocet quia hac vita in carcere conclusi esse dicuntur, in quo
temporaneis nostris passionibus merces reddetur videlicet carcere interioribus adhuc tenebris hoc est
aeterna. cæcitate mentis et operibus injustis gravantur, donec
Ut nos offerret Deo mortificatos quidem carne, vi carne soluti in tenebras exteriores etiam in carcerem
vificatos autem spiritu. De hac mortificatione carnis projiciantur æternæ damnationis. De quo Dominus in
et vivificatione spiritus, quam habent hi qui pro Evangelio : Et judex, inquit, tradat te ministro et
Domino per patientiam laborant, dicit et apostolus in carcerem mittaris. Quamvis etiam sancti in hac
Paulus : Et si eaeterior homo noster corrumpitur, vita se in carcere positos, cum gaudium supernæ
sed tamen is qui intus est renovatur de die in patriæ sitiunt, merito proclament, juxta illud Psal
diem. Offert ergo nos Deo Patri Christus cum post mistæ : Educ de carcere animam meam ad confitendum
mortificationem carnis pro illo immolari gaudemus, nomini tuo, distat namque multum inter utrumque
id est, vitam nostram laudabilem in conspectu Patris carcerem, siquidem reprobi in carcere sunt pecca
ostendit, vel certe offert nos Deo cum absolutos torum et ignorantiæ, justi vero in carcere licet tri
carne in æternum nos regnum introducit. Sane hoc bulationum positi , luce semper justitiæ dilatato in
{35 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 166

>oniinum corde fruuntur. Qiiod designaverunt apo- A mergendum quibus arca sublevatur ad cœlum. lpse
stoii Paulus et Silas, cum media nocte intimo carce quoque octonarius numerus animarum quæ salvæ
ris horrore vincti licet et flagellati hymnum Deo factæ sunt per aquam significal, quia samcta Ecc!esia
laudibus lætissima voce canebant. Quidam hunc in sacramentum Dominicæ resurrectionis baptisimi
locum ita interpretatus est, quod consolatioiiem illam lavacrum percipit, ut sicut ipse resurrexit a mortuis
de qua dicit apostolis Dominus : Multi prophetae et per gloriam Patris, ita et nos expurgati a peccatis
justi cupierunt ridere quae vos videtis, et non viderunt, per aquam rege:erationis in novitate vitæ ambule
et audire quae auditis, et non audierunt. De qua et mus. Octavo namque die, hoc est post septimam
Psalmista : Defecerunt, inquit, oculi mei in eloquium sabbati, Dominus a mortuis resurgens et exemplum
tuum dicentes : Quando consolaberis me ? Sancti quies nobis futuræ resurrectionis et mysterium novæ con
centes in inferno desideraverunt, quod descendente in versationis, qua in terris positi coelestem vitam age
inferna Domino, etiam his qui in carcere erant, et remus, ostendit. Quam etiam ipse Petrus exponendo
increduli quondam fuerunt in diebus Noe, consolatio subjungit dicens:
vel exhortatio prædicata fuerit, hæc ille dixerit. Sed Per resurrectionem Jesu Christi, qui est in dertera
catholica fides habet quod descendens ad inferna Do Dei , deglutiens mortem ut vitæ æternæ participes
minus non incredulos inde, sed fideles solummodo B efficeremur; profectus in cælum. Sicut enim ipse re
suos educens, ad cœlestia secum regna perduxerit; surgens a mortuis ascendit in coelum et sedet a
neque exutis corpore animabus et inferorum carcere dextris Dei, sic etiam nobis per haptisma viam salu
damnatis salutem quam ante mortem dilexerant tis ac regni coelestis introitum patere signavit. Bene
prædicaverit, sed carcere scelerum inclusi in hac vita autem ait, deglu iens mortem; quod enim deglutimus,
vel per seipsum vel per suorum exempla sive verba agimus, ut virtute nostri corporis absumptum, nus
fidelium quotidie viam vitae demonstrant, de quibus quam pareat; et deglutivit mortem Dominus, quam
dicit : Qui increduli fuerant, quando erspectabat Dei resurgens a mortuis ita funditus consumpsit; ut ni'hil
paticntia in diebus Noe, cum fabricaretur arca. Nam contra se ultra per attactum alicujus corruptionis
et ipsa Dei patientia prædicatio ejus erat cum Noe valeret, ac manente specie veri corporis abesset
centum annos arcæ operibus insistens. Quid mundo prorsus labes omnis priscæ fragilitatis. Quod ipsum
futurum esset quotidiani operis exsecutione mon et nobis in fine promittitur futurum, dicente Apostolo
strabat, quia Paulus ait : An ignoras quia patientia cum de nostra resurrectione loqueretur : Tunc fiet
v,
Dei ad pænitentiam te adducit, et cætera. Alia trans sermo qui scriptus est : Absorpta est mors in victoria.
latio hunc locum ita habet : Christus semel pro pec Bene absorpta, quia et cum nos vitæ æternae partici
catis nostris mortuus est, justus pro injustis, ut nos pes fuerimus effecti, ita nimirum virtus corporalis
ducat ad Deum mortificatos corpore, sed vivificatos in immortalis omne præteritæ corruptionis novum tol
spiritu, in quo spiritu et eis qui in carcere erant prædi let , quomodo solet flamma ignis immissam aquæ
cavit : qui quondam non crediderant in diebus illis guttam ardoris sui consumere virtute.
cum exspectaret Dei patientia in diebus Noe, cum fa H0MILIA XIV.
bricaretur arca, in qua pauci, id est octo animæ salvæ itfvm fERiA wi.

factæ sunt per aquam. Quod et nos nunc similis
formæ salvos facit baptisma. Formam baptismi assi
mulatam dicit arcæ, et aquis diluvii. Et recte omnino
quod et ipsa fabricatio arcæ de lignis levigatis con
suructionem signat Ecclesiæ, quæ fit de collectione
animarum fidelium per architectos verbi, et quod
pereunte orbe toto pauci, id est, octo animæ salvæ
factæ sunt. Per aquam significat quod ad comparatio
nem pereuntium, gentilium, Judæorum, hæreticorum
et falsorum fidelium multo brevior est numerus electo
rum. Unde, de angusta porta et arcta via quæ ducit
ad vitam dicitur : Et pauci sunt qui inveniunt eam, et
iuerum : Noli timere, pusillus grex, quia complacuit
Patri vestro dare vobis regnum. De quo pusillo grege
et hic apte subjungitur : Non carnis depositio sor
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo tempore : Undecim discipuli abierunt in Ga
lilæam in montem ubi constituerat eis Jesus, etc.
Post resurrectionem enim Jesus in Galilææ monte
conspicitur ibique adoratur. Licet quidam dubitent,
et dubitatio eorum nostram augeat fidem, dum ma
nifestius ostenditur Thomæ et latus lancea vulnera
tum et inanus fixas demonstrat clavis.
Et accedens Jesus locutus est eis dicens : Data est
mihi omnis potestas in cælo et in terra. Data ei qui
paulo crucifixus ante, qui sepultus in tumulo, qui
mortuus jacuerat, qui postea resurrexerat. In coelo
autem et in terra potestas data est, ut qui antea
regnabat in cœlo per fidem credentium regnet in
terris. -

dium, sed conscientiæ bonæ interrogatio in Deum.
Ubi est enim conscientia bona, nisi ubi est fides non
licta? Docet namque apostolus Paulus, quod finis
præcepti est charitas de corde puro et conscientia bona
et fide non ficta. Quod ergo aqua diluvii non salvavit
extra arcam positos, sed cecidit, sine dubio præfigu
rabat oiunem hæreticum, licet habentem baptismatis
sacramentum, non aliis, sed ipsis aquis ad inferna
Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in
nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Primum
docent omnes gentes, deinde doctos intinguunt aqua.
Non enim potest fieri ut corpus baptismi recipiat
sacramentum, nisi antea anima fidei susceperit veri
tatem. Baptizantur autem in nomine Patris, et Filii,
et Spiritus sancti ut quorum est una divinitas, sit
una largitio, nomenqne Trinitatis unus Deus est.
167 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
I)ocentes eos servare omnia quæcumque mandavi A tis crementum pervenientes, quo possint solido verbi
vobis. Ordo pr;ecipuus jussit apostolis ut primum cibo refici, id est, arcana cognoscere divina, et ma
docerent uuiversas gentes, deinde fidei tiiigerent
sacramento, et post fidem ac baptisima quæ essent
o!)servan!a præcipereiit. At ne putenus levia esse
quæ jusserunt et pauca addit.
0mnia qutcunque mandavi vobis, ut qui credide
iint, qui in Trinitate fuerint baptizati, oinnia faciant
quæ præcepta sunt.
Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad
consummationem sæculi. Qui usque ad consummatio
nem saeculi cum discipulis se futurum esse promittit, et
illos ostendit semper esse victuros, et se nuiiquam
a credentibus recessurum. Qui autem ad consum
mationem mundi sui præsentiam pollicetur, non
ignorat eam diem in qua die se scit futurum cum
apostolis. Quomodo dixit, Ecce ego vobiscum sum
vsque ad consummationem sæculi; et iterum : IIa'c
sunt, inquit, verba mea cum adhuc essem vobiscum,
hoc est cum adhuc r.ortalis essem sicut et vos? Cum
illis enim erat praesentia corporis, non cum illis erat
conditione mortalitatis. Et modo nobiscum est præ
sentia majeslaiis, et nobiscum non est præsentia
corporis. Istarum duarum in sacrosancto baptismate
fit concordia lectionum. Apostolus enim dicit : Et
vos similis formæ salvos facit baptisma; Evangelium
ait : Docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine
Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Qui crediderit et
baptizatus fuerit, salvus erit; qui vero non crediderit
et baptizatus non fuerit, in æternum damnabitur.
HOMILIA XV.
SABBAt0 IN 0CtAVA PASCHAE.
-Lectio Epistolæ l)eati Petri apostoli.
Charissimi, deponentes omnem malitiam, et omnem
dc!um, et simulationes, et invidias, et omnes detrac
tiones, sicut modo geniti infantes, rationabile, sine
dolo lac concupiscite, ut in eo crescatis in salutem, etc.
Qui renati estis, inquit, nuper et filii Dei per bap
tisma facti tales estote modo per studium bonæ
conversationis, quales sunt recensiti infantes per
maturam innoxiæ ætatis, ignari malitiæ et omnis
doli, simulare, invidere , detrahere , aiiis hujusmodi
vitiis mancipari omninodis ignorantes. Qui sicut lac
in æternum naturaliter desiderant ut ad salutem cres
cere, atque ad paiieim comedentes pervenire valeant,
i;a et vos simplicia rudiineata fidei primo de Ecclesiæ
matris uberibus quærite, hoc est, de utriusque testa
menti doctoribus qui divina eloquia vel scripsere, vel
etiam viva voce vobis prædicant ut bene discendo per
veniatisal refectionem panis vivi qui de coelo descen
dit, hoc est per sacramenta Dominicæ incarnationis
quibus renati estis et quibus nutrinini, perveniatis
ad contemplationem divinæ majestatis.
I{ationabile , inquit, et sine dolo lac concupiscite ut
in eo crescatis in salutem , præcepto concupiscendi
lac verbi tangit eos qui ad audiendas lectiones sacras
inviti et fastidiosi adveniunt, ignari illius sitis et
esuriei de quia Dominus ait : Beati qui esuriunt et
sitiunt justitiam, ideoque tardius ad pcrfectum salu
1(;8
jora facere bona.
Si tamen gustastis quomodo dulcis est Dominus. Hoc,
inquit, pacto dimissa atque emundata cordis vestri
malitia et spurcitia spiritalem Christi alimouiam
concupiscite, sic divinæ dulcedinis quanta sit multi
tudo sapitis. Nam qui nihil de superna suavitate gu
stat animo, non est mirum si hunc terrestribus ille
cebris sordidare non evitat. Bene autem Psalmista
gustare monet quam dulcis sit Dominus, quia non
nulli sunt qui non id de Domino sentiunt quod dulce
interius sapiant, sed quod excussum interius sQiiet.
Qui et si secreta quædam intelligendo percipiunt, eo
rum dulcedinem experiri non possunt. Et si nove
B runt quomodo sunt, ignorant, ut dixi, quomodo sa
piunt. Et quo modo in ipso psalmo de quo hunc
versiculum assumpsit præmissum est : Accedite ad
cum et illuminamini; recte beatus Petrus subdit di
CenS:
Ad quem accedentes lapidem vivum ab hominibus
quidem reprobatum , a Domino autem electum et ho
norificatum. Et hoc de lapide testimonium sumit ex
psalmo, ubi scriptum est : Lapidem quem reproba
verunt acdificantes, hic factus est in caput anguli.
Quod ne quis Judaico sensu putaret de materiali
lapide a Propheta cantatum, qui in ædificatione ter
renæ cujuslibet domus contra hominum disposi
tionem divino judicio componeretur consulte addit,
vivum ; ad quem accedentes, inquiens lapidem vivum,
ut de Christo dictum significet qui recte lapis ap
pellatus est, qui in carne veniens ædificationi sanctæ
Ecclesiæ qui hanc confirmaret sese inserere dignatus
est. Vivus autem qui dicere potuit : Ego sum via ,
veritas et vita. Qui ab hominibus reprobatus est cum
diceret : Ego autem constitutus sum reae ab eo, etc.
Et honorificatus, quoniam post mortem crucis Deus
illum exaltavit, et donavit illi nomen quod est super
omne nomen, etc.
Et ipsi tanquam lapides vivi superaedificamini in
domos spiritales. Superaedificamini illos dicit, quia
sine Domino Jesu Christo, lapide scilicet vivo, nulla
spiritalis ædificatio stare potest. Fundamentum enim
aliud nemo potest ponere præter ipsum cujus parti
cipatione fideles lapides vivi efliciuntur, qui per in
fidelitatem lapides mortui fuerant, duri scilicet et
insensibiles quibus merito diceretur : Auferam a
vobis cor lapideum, et dabo vobis cor carneum. Sed
tanquam lapides vivi ad spiritale ædificium aptantur,
qui per discretionem eruditi doetoris amputatis acti
bus et cogitationibus superfluis velut ictu quadrantur
securis, et sicut ordines lapidum in pariete portantur
alii ab aliis, ita portantur fideles quique a praecedeu
tibus in Ecclesia justis; portant ipsi sequentes per
doctrinam et tolerantiam usque ad ultimum justum,
qui cum a prioribus portetur quem portare debeat ,
ipse sequentem non habebit. Qui autem omne ædifi
cium portat, et ipse a memine portatur, Dominus est
Christus, unde et lapis a Proplieta pretiosus vocatur
 169 HOMlLIÆ IN EVANG. ET EPIST. 170

in fundamento fundatus. Superædificamini, inquit, in A runt ædificantes, ut sicut illum reprobaverunt cum
domos spiritales. Ita fieri illos domos spiritales dicit, ædificarent actus suos, nolentes eum in fundamento
cum sit una domus Christi ex angelis et electis homi cordis sui ponere, ita et ipsi reprobentur ab eo in
nibus collecta, quo modo cum sit una Ecclesia catholi adventu ejus, molente illo tunc eos qui se reproba
ca toto orbe diffusa, sæpe pluraliter appellantur eccle verunt in ædificationem accipere domus suæ quæ est
siæ propter multifaria scilicet fidelium conventicula in cœlis. Et hæc distinctio honoris credentium, non
variis tribubus populis et linguis discreta. Unde dicit credentium autem reprobationis hucusque pertingit,
ipse : Ego Jesus misi angelum meum testificari vobis hinc item de credentibus infert :
hæc in ecclesiis. Nec prætereundum quod quidam Hic factus in caput anguli. Quia videlicet sicut
codices habent numero singulari superædificaimini lapis angularis duos parietes conjungit, ita Dominus
domus spiritalis, alii superædificamini in domum Judæorum plebem et gentium in una sibi fidei so
spiritalem, in quo nimirum unitas ipsa totius sanctæ cietate copulavit. Ac mox de infidelibus addit:
Ecclesiæ aptius commendatur. Cum autem jam dixis Et lapis offensionis et petra scandali. Hinc et Pau
set Superaedificamini domos spiritales sive domus spi lus : Nos prædicamus, inquit, Christum Judæis qui
ritalis addit : dem scandalum, gentibus autem stultitiam.
Sacerdotium sanctum, id est, sacerdotium secun B Ilis qui offendunt verbo, nec credunt ii quo positi
dum vos ipsi existentes super fundamentum Christi. sunt. 0ffendunt verbo eo ipso quod verbum Dei au
0mnem ergo Ecclesiam sacerdotium sanctum appel dire eos contingit; offendunt animo, dum nolunt
lat, quod sola domus Aaron in lege nomen et oflicium credere quod audiunt. Quorum stultitiam exagge
habuit. Quia nimirum omnes summi pontificis mem rando subjecit, nec credunt in quo et positi. Sunt qui
bra sumus, cuncti oleo lætitiæ signamur, universis in hoc positi, id est per naturam homines facti sunt
congruit quod subdit : ut credant Deo et ejus voluntati obtemperent, Salo
0fferre spiritales hostias per Jesum Christum. Spi mone attestante cum ait : Dominum time et mandata
rilales autem hostias opera nostra, eleemosynas et ejus vbserva, hoc est omnis homo, id est, in hoc na
preces dicit, ad distinctionem carnalium in lege vic turaliter factus est omnis homo ut Deum timens
timarum. Quod autem in conclusione dicit per Jesum ejus mandatis obsecundet. Quidam codices habent,
Christum ad cuncta quæ promiserat pertinet quo in quo et positi. Item quod intelligitur juxta hoc,
per ipsius gratiam et superædificamur in illo per quod Paulus de Domino loquens ait : In ipso enim
architeclos sapientes, hoc est ministros Novi Testa et vivimus, et movemur, et sumus.
menti, et domus spiritales efficimur per spiritum ejus Vos uutem genus electum, regale sacerdotium, gens
contra pluvias, ventos, flumina tentationum muniti, C sancta, populus acquisitionis. Hoc est, laudis testi
et sacerdotio sancto participari, et boni aliquid ac monium quon!am antiquo Domini populo per Moy
ceptabile Domino gerere, non nisi per ipsum vale sen datum, quod nunc recte gentibus dat apostolus
mus. Sicut enim palmes non potest ferre fructum a Petrus, quia videlicet in Christum crediderunt, qui
semetipso nisi manserit in vile, sic nec vos, inquit, velut lapis angularis in eam quam in se Israel ha
nisi in me manseritis. buerat salutem gentes adunivit, quos genus electum
Propter quod continet Scriptura : Ecce pomo iu vocat propter fidem, ut distinguat ab eis qui lapi
Sion lapidem summum angularem electum, pretiosum. dem vivum reprobando facti sunt ipsi reprobi. I{e
Hoc testimonium de Isaia ponit ad confirmandum gale autem saccrdotium qui illius corpori sunt uniti qui
hoc quod promiserat ad quem accedentes lapidem rex summus et sacerdos est verus, regnum suis tri
virum, astruens et aflirmans Dominum Salvatorema buens ut rex, et ut pontifex eorum peccata sui san
propter firmitatem suam lapidem a prophetis vo guinis hostia mundans, I{egale sacerdotium eos nomi
cari, et quod addit : mat, et ut regnum sperare perpetuum et hostias im
Et omnis qui credit in eum non confundetur, prop maculatæ conversationis Deo semper offerre memi
ter hoc ponit quod dixerat : Et vos tanquam lapides nerint. Gens quoque sancta et populus acquisitionis
viri superardificamini. Pulchre autem prophetæ hic D vocantur juxta id quod apostolus Paulus prophetiæ
conveniunt, et Aposloli sermo quo dicitur : Acceden exponens sententiam dicentis : Justus autem meus
tes ad lapidem vivum, vel credentes in eo mon confundi, ex fide vivit. Quod si subtraxerit se non placebit animæ
illius psalmi versiculo in quo cum dictum esset, meæ. Nos autem, inquit, non sumus subtraclionis in
Accedite ad eum et illuminamini, continuo subjun perditionem, sed fidei in acquisitionem animae. Et in
ctum est: Et vultus vestri non erubescent. Cui simile Actibus apostolorum : Vos Spiritus sanctus posuit
est quod Joannes ait : Et nunc, filioli, manete in eo, episcopos regere Ecclesiam Domini quam acquisivit
ut cum apparuerit habeamus fiduciam et non confun sanguine suo. Populus ergo acquisitionis facti sumus
damur ab eo in adventu ejus. iii sanguine nostri Redemptoris, quod erat quondam
Vobis igitur honor credentibus. Ille nimirum honor populus Israel, redemptus sanguine agni de Ægypto.
ut non confundamini ab eo in adventu ejus. Sed sicut Unde et in sequenti quoque versiculo mystice veteris
ipse ait : Si quis mihi ministraverit, honorificabit recordatur historiæ, et hac novo Dei populo spirita
euun Pater meus. liter docet implendum dicens :
Non credentibus autem lapis quem reprobave Ut virtutes annuntietis ejus qui de tenebris vos voca
Pataol. CX. 6
17 j B. RABAN1 MAURI AI\{.HlEP. M100 UNT. 0PERUM PARS 11. 172

vit in admirabile lumen suum. Sicut enim hi qui de A cum quærerent, aut secum dolerent ablatum Do
AEgyptia servitute liberati sunt per Moysen carmen minum , quem Dominum nominare non metuit
triumphale post transitum maris Rubri, et demer dum corpus illius tantummodo quæreret in se
sum Pharaonis exercitum Domino cantarunt, ita et pulcro.
nos oportet post perceptam in baptismo remissio Eriit ergo Petrus et ille alius discipulus, et tene
nem peccatorum dignas beneficiis coelestibus repen runt ad monumentum. Currebant autem duo simul, et
dere gratias. Namque Ægyptii non solum quia p0 ille alius discipulus præcucurrit citius Petro, et remit pri
pulum Dei affligebant, verum etiam quia tenebræ vel mus [prius] ad monumentum. Advertenda hic et com
tribulationes interpretantur apte persequentia nos mendanda recapitulatio quomodo reditum est ad id
peccata, sed in baptismate significant deleta. Libe quod fuerat prætermissum, et tanquam hoc seqtie
ratio quoque filiorum Israel, et ad promissam olim retur adjunctum est. Cum enim jam dixisset Vene
patriam perductio congruit mysterio nostræ redemp runt cd monumentum, regressus est ut farraret quo
tionis per quam ad lucem supernæ mansionis illu no!o venerunt, atque ait : Accurrebant autem duo
strante nos ac ducente Christi gratia tendimus; cu simul, etc. Ubi ostendit quod præcurrens ad monu
jus lucem gratiæ etiam illa nubes et ignis columna mentum prior venerit ille alius discipulus, quem
praemonstravit, quæ eos in toto itinere illo a tenebris IB seipsum significat, sed tanquam de alio more san
defendit noctium et ad promissas patriæ sedes in ctæ Scripturæ cuncta narrat.
venerabili calle perduxit. Et cum se inclinasset, vidit linteamina posita, non
Qui aliquando non populus, nunc autem populus tamen introivit. Quod vero Maria Magdalene venit ad
Deiiiqui non consecuti misericordiam, nunc autem mi monumentum cum adhuc tenebræ essent, juxta hi
sericordiam consecuti. Indicat aperte per hos versicu storiam notatur hora, juxta intellectum vero mysti
los, quod his qui de gentibus ad fidem venerant cum requirentis signatur intelligentia. Maria enim
hanc scripsit epistolam ; qui quondam alienati a auctorem omnium quem carne viderat mortuum
conversatione populi Dei, tunc per gratiam fidei quærebat in monumei:to, et quia hunc minime in
populo sunt ejus uniti, et misericordiam quam sperare venit, furatum credidit. Adhuc ergo erant tenebræ,
non noverant adepti. Assumit autem eos de pro cum venit ad monumentum. Cucurrit citius, disci
pheta Osee qui de vocatione gentium præcinens ait: pulis nuntiavit; sed illi præ cæteris cucurrerunt qui
Vocabo, inquit, non plebem meam, plebem meam, præ cæteris amaverunt, videlicet Petrus et Joannes.
et non misericordiam consecutam , misericordiam Currebant autem diu simul, sed Joannes præcucurrit
consccutam. Et erit in loco ubi dictum est eis : Non citius Petro, venit prior ad monumentum et ingredi
plebs mea vos; ibi vocabuntur filii Dei vivi. Etjuxta C.
non pr;esumpsit.
Psalmistæ sententiam : 0mnes gentes plaudent ma Venit ergo Simon Petrus sequens eum, et introivit
nibus et jubilant in voce exsultationis. Et item : 0mn in monumentum. Iste vero cursus duorum discipulo
nes gentes, inquit, venient, et adorabunt coram te, et rum magnum habet mysterium. Quid enim per Joan
honorificabunt nomen tuum in æternum, quia ma nem qui prior venit admonumentum et non intravit nisi
gnus est Dominus Deus noster et magnitudinis ejus non Synagoga significatur? Quid per Petrum, nisi Eccle
est finis; qui vivit et regnat in Trinitate et uni sia ex gentibus congregata demonstratur, quæ po
tale perfecta Deus per omnia sæcula sæculorum. sterius vocata, prior intravit? Cucurrerunt enim
Amen. pariter Gentilitas et Synagoga per hujus saeculi suc
HOMlLIA XVI. cessiones, sed non pari intelligentia veniebant. Wenit
IN EODEM FESTO. Synagoga prior ad monumentum, sed minime in
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. travit, quia legis quædam percepit mandata, pro
1n illo tempore, una sabbati Maria Magdalene ve phetas incarnationis ac passionis Dominicæ audivit,
nit mane, cum adhuc tenebræ essent, ad monumen sed credere in mortuum noluit.
tum et vidit lapidem sublatum a monumento, etc. Vidit Joannes positu linteamina, non tamen in
Sicut in principio mulier auclor culpæ viro fuit, troirit, quia videlicet Synagoga et Scripturæ sacræ
vir exsecutor erroris, ita nunc quæ prius mortem sacramenta cognovit, et tamen ad fidem passionis
gustaverat resurrectionem prior vidit, et ne perpe Dominicæ credenl!o, intrare distulit; quem diu lon
tui reatus apu ! viros opprobrium sustineret quæ geque prophetavit, præsentem vidit et renuit, homi
culpam viro transfuderat, transfudit et gratiam. Una nem esse despexit, Deum carne mortalem factum
sabbati dicit, quam jam diem Domiuicum propter credere noluit. Quid ergo est, nisi quia et citius
Domini resurrectionem mos Christianus appellat ; cucurrit, et tamen ad monumentum vacua stetit.
quem Matthæus solus in evangelistis primam sab Venit autem Simon Petrus subsequens eum et in
bati nominavit. troivit in monumentum, quia secuta posterior Ec
Cucurrit ergo, et venit ad Simonem Petrum et ad clesia gentium mediatorem Dei et hominum ho
alium discipulum quem amabat Jesus, et dicit eis: Tu minem Jesum Christum, et cognovit carne, mor
lerunt Dominum de monumento, et nescio ubi posue tuum et viventem credidit Deum. Sequitur:
runt eum. Amore nimio turhaia dum quem quæsivit Et ridit linteanima posita, et sudarium, quod fue
non invenit: cucurrit discipuiis nuntiare t:t ai:t se rat super caput Jesu non cum linteaminibus positum,
a77, HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 17 ;

sed se,varaiim inroiuuum in unum locum. Quid est A
quod sularium capitis Domini cum linteaminibus
non invenitur in monumento, nisi quod attestante
Paulo caput Chris i est Deus et divinitatis incom
prehensibilia sacramenta ab infirmitatis nostræ
cognitione disjuncta sunt, ejusque potentia creaturæ
quia omnes qui vera devotione mancipantur, et ali
versa mundi hujus et blandimenla pari mente con
temnunt, ipsam quoque mortem velul ingressum pa
triæ cœlestis amantes. Et ne quis sua virtute mundi
vel luxus vel labores se superare posse confidcret,
consulte subjungit. -

transcendit naturam. Et notandum quod non solum Et hæc est victoria quæ vincit mundum, fides no
separatim, sed etiam involutum invenire dicitur. stra. Illa nimirum fides quæ per dilectionem opera
Linteum quippe quod involvitur, ejus nec initium tur, illa fides qua ejus humiliter auxilium flagitamus,
nec fimis aspicitur Recte ergo sudarium capitis in qui ait : In mundo pressuram habebitis : sed confi
volutum est, quia celsitudo divinitatis ncc coepit dite, ego vici nundum.
esse nec desivit. Bene autem additur, in unum lo Quis est autem qui vincit mundum, nisi qui credit
cum, quia in scissura mentium Deus non est; Deus quod Jesus est Filius Dei ? Wincit mundum, qui Je
quippe in unitate est, et illi ejus habere gratiam sum esse Filium Dei credens, digna eidem fidei
meremtur qui se ab invicem propter persecutorum opera jungit. Sed nunquil sola divinitatis ejus fides
seanda!a non dividunt. Potest quoque per sudarium B et confessio valet ad salutem suflicere? Vide se
passio Domini nostri designari , cujus passionis quentia.
sacramenta infidelibus sunt involuta, quia quem fi ic est, qui venit per aquam et sanguinem, Jesus
videbant carne mortalem, Deum esse immortalem Christus. Qui ergo erat æternus Filius Dei, factus
non credebant. Sudarium ergo quod super ejus ca est homo in te: pore, ut qui nos per divinitatis suæ
pul fuerat, seorsum invenitur, quia ipsa passio lie potentiam creaverat, per humanitatis suæ infìrmi
demptoris nostri longe a nostra passione disjuncta tatem recrearet.

est, quoniam ipse sine culpa pertulit quod nos culpa Qui venit per aquam et sanguinem suæ passionis.
toleramus. Ipse sponte morti succumbere voluit, ad Non in aqua solum, sed in aqua et sanguine. Non
quam nos inviti veniumus. Sequitur: soltim baptizari propter nostram ablutionem digna
Tunc ergo in:roivit et ille discipulus qui venerat tus est, ut nobis f aptismi sacramentum consecraret
prius ad monumentum. Postquam intravit Petrus, et traderet, verum ctiam sanguinem suum dedit
ingressus est et Joannes. Posterior intravit qui prior pro nobis et sua nos passione redemit; cujus sacra
venerat. Notum est quod in fine mundi ad Redem mentis semper refecti nutriremur ad salutem.
ptoris fidem etiam Judæa colligetur , Paulo atte Et spiritus est qui testificatur quomodo Christus est
siaute qui ait : Donec plenitudo gentium intraret, et C reritas. Baptizato in Jordane Domino descendit Spi
sic omnis Israel salvus fieret. ritus sanctus in specie columbæ super eum, vesti
Et vidit et credidit. Quid ergo vidit et quid credi monium illi perhibens quia veritas est, hcc est ve
dit? Vidit linteamina posita, et credidit quod mulier rus Dei Filius, verus mediator Dei et hominum, ve
dixerat, de monumento Dominum fuisse sublatum. rus humani generis Redemptor ac reconciliator,
Adhuc enim tenebræ erant in monumento, id est, in vere ipse mundus ab omni labe peccati, vere suffi
mentibus illorum, ideo sequitur, et dixit: Nondum ciens tollere peccata mundi. Quod etiam ipse Ba
enim sciebant Scripturas, quia oporteret eum a mor ptista, viso ejusdem Spiritus adventu , intelligens
tuis resurgere. Abierunt ergo iterum discipuli ad se ait : Qui me misit baptizare in aqua, ille mihi dirit :
metipsos, id est, ubi habitabant, et unde ad monu Super quem videris Spiritum descendentem et mancn
mentum cucurrerant. Ilocque notandum est, quod tem super eum, hic est qui baptizat in Spiritu sancto,
in lapidis nomine et in duorum significatione popu et ego vidi, et testimonium perhibui, quia hic cst Fi
lorum, istarum duarum congrua sit concordia lectio lius Dei. Quia ergo Spiritus Jesum Christum esse
num et in angulari lapide secundum Apostolum uter testatur, ipse se veritatem cognominat. Baptista
que populus copulatur, et in duobus apostolis secun illum veritatem prædicat, filius tonitrui veritatem
dum Evangelium utrique populi designantur; Joan D evangelizat. Taceant blasphemi qui hunc fantasma
nes enim Judæorum, Petrus gentium populum figu eSSe dogmatizant, pereat de terra memoria eorum,
rabat. Qui tamen utrique et Judæis atque gentibus qui eum vel Deum vel hominem esse verum deno
verbum Dei praedicabant, et Salvatorem nostrum gant.
Dominum Jesum Christum veraciter a mortuis resur Quia tres sunt qui testimonium dant, spiritus, aqua,
rexisse otendebant, cui est gloria cum Domino Patre et sanguis. Spiritus dedit testimonium quomodo Je
in unitate Spiritus sancti, per omnia sæcula sæculo sus est veriias, quando super baptizatum descendit.
riim. Amen. . Si enim Filius verus Dei non esset, nequaquam in
IIOMILIA XVII. eum tanta manifestatione Spiritus sanctus veniret.
dominicA octaVA PASCHAE. Aqua etiam et sanguis dedere testimonium quomodo
Lectio Epistolæ beati Joannis apostoli. Jesus est veritas, quando de latere ejus in cruce
Charissimi, omne quod natum est ex Deo, vincit mortui manarunt, quod nullatenus fieri posset, si
mttndum, etc. veram carnis naturam non haberet. Sed et hoc
i !eo namque mandata divina non sunt gravia, quod cum ante passionem oraret, factus est sudor'
{73 B. RABANl MAURl ARCHlEP . MOGUNT. OPERUM PARS II. 176

ejus sicut guttæ sanguinis decurrentis in terram, A nos; qui redimet animas servorum suorum et non
veritati carnis assumptæ testimonium dat. Nec re derelinquet omnes sperantes in se Jesus Christus,
jiciendum quod in hoc quoque sanguis et aqua Dominus noster qui cum Patre et Spiritu sancto vi
uestimonium illi dederunt quando de latere mor vit et regnat, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
ui vivaciter effluxerunt, quod erat contra naturam HOMILIA XVIII.
IN EODEM fESto.
vorporis; atque ob id mysteriis aptum et testimo
nio veritatis fuit congruum, videlicet insinuatur Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
quia et ipsum Domini corpus melius post mortem In illo tempore , cum esset sero die illo una sab
esset victurum resuscitatum in gloria, et ipsa mors batorum , et fores essent clausæ ubi erant discipuli
illius nobis vitam donaret. Hoc quoque quod sudor congregati propter metum Judæorum, venit Jesus et
cjus instar guttarum sanguinis decurrebat in ter stetit in medio eorum, etc.
ram testimonium perhibebat illi sacrosancto my Quid mirum si clausis januis post resurrectionem
sterio, quod Ecclesiam totum per orbem suo san suam in æternum jam victurus intravit, qui moritu
guine lavaret. rus veniens non aperto utero virginis exivit ? Sed
Et hitres unum sunt. lndividua namque hæc ma quia illud corpus quod videri poterat fides intuen
nent, nihilque eorum a sua connexione sejungitur, B tium dubiiabat, ostendit eis protinus manus et latus,
quia nec sine vera divinitate humanitas, nec sine hu palpandam carnem præbuit quam clausis januis in
manitate divinitas. Sed et in mobis hæc unum sunt, troduxit. Clavi enim manus fixerant, lancea latus
non naturæ ejusdem substantia, sed ejusdem opera aperuerat : ibi ad dubitantium corda sananda vulne
tione mysterii. Nam, sicut beatus Ambrosius ait, rum sunt servata vestigia, quia in. se duo mira et
spiritus mentem renovat, aqua proficit ad lavacrum, juxta humanam rationem sibi valde contraria osten
sanguis spectat ad pretium. Spiritus enim nos per dit, dum post resurrectionem corpus suum et incor
adoptionem filios Dei fecit, sacri fontis unda nos ruptibile et tamen palpabile demonstravit. Nam et
alluit, sanguis Domini nos redemit. Alterum igitur corrumpi necesse est quod palpatur, et palpari non
invisil)ile, alterum visibile testimonium sacramento potest quod non corrumpitur. Sed miro modo atque
•»usequitur spiritali : inæstimabili Redemptor noster et incorruptibile post
Si testimonium hominum accepimus, testimonium resurrectionem et palpabile corpus exhibuit, ut mon
I)ei majus est, quoniam hoc est testimonium Dei quod strando incorruptibile invitaret ad præmium, præ
majus est, quia testificatus est de Filio suo. Magnum bendo palpabile formaret ad fidem. Et incorrupti
est testimonium hominis quod perhibet de Filio Dei, bilem se ergo et palpabilem demonstravit ut profecto
.};cens: Dixit Dominus Domino meo : Sede a dertris C esse post resurrectionem ostenderet corpus suum,
meis. Et ex persona illius Filii : Dominus dixit ad et ejusdem naturæ et alterius gloriæ.
me: Filius meus es tu. Itemque ex persona Patris Dicit eis : Pax vobis. Pacem offerebat qui propter
loquentis de Filio : Ipse invocabit me, Pater meus pacem venit, et quibus ante dixit : Pacem relinquo
es tu, Deus meus, et susceptor salutis meæ. Pater vobis, pacem meam do vobis, modo dicit Pax vobis :
meus, quia ego Filius Dei; Deus meus, quia ego quam pacem in nascente Christo angeli prædicaverunt
homo; susceptor salutis meæ, quia ego passurus mundo.
et a morte salvandus sum. Et ego, inquit, primoge Et hoc cum dixisset , ostendit eis manus et latus.
nitum ponam illum excelsum præ regibus terræ. Gavisi sunt ergo discipuli viso Domino. Parum fuit
Magnum est hoc testimonium verax, et omni accep oculis se videndum præbere, si non præberet etiam
tione dignum hoc esl testimonium de Filio Dei; sed manibus contrectandum. Qui dum palpanda discipu
mulio magis est testimonium Dei, quod testificatus lis ossa carnemque præmonstrat, aperte statum veræ
est ipse de Filio suo, cum de cœlo illum alloquens resurrectionis quæ in se facta, et in nobis est futura
ait : Tu es Filius meus dilectus, in te complacuit significat. Quia non sicut Eutychius Constantinopo
mihi. Magnum est testimonium præcursoris quod litanæ urbis episcopus scripsit, nostrum corpus nulla
Dei Filio perhibens, ait : Ego baptizavi vos aqua, ille D resurrectionis gloria erit impalpabile, ventis aereque
vero baptizabit vos Spiritu sancto. Majus est testi subtilius; in illa enim resurrectionis gloria erit cor
monium Patris quo Spiritum sanctum in eum, quo pus nostrum subtile quidem per effectum spiritalis
semper erat plenus etiam visibiliter misit. . potentiæ, sed palpabile per veritatem naturæ. Neque
Qui credit in Filium Dei habet testimonium Dei in huic assertioni putetur apostoli sermo repugnare,
se. Qui ita credit in Filium Dei, ut exerceat ope quia caro et sanguis regnum Dei non possidebunt; hoc
rando quod credit, habet testimonium Dei in se, enim loco Apostolus carnis et sanguiuis nomine non
illud utique, quia ipse quoque in filiorum Dei nu substantiam veri corporis, sed corruptionem morta
mero jure computetur, ipso unico Dei Filio sic suis litatis significat, sicut ipse conséquenter exposuit
fidelibus pollicente : Si quis mihi ministraverit, hono dicens : Neque corruptio incorruptelam possidebit.
rificabit eum Pater meus. Quod si Dei testimonium ha Aliter namque in Scriptura sacra caro juxta natu
])ere merueris, si Dominum testem tuæ fidei inteme ram, aliter juxta culpam, aliter juxta corruptionem
ratæ possederis, quid te hominum infamia, aut per mortalitatis, quæ ex culpa contigit, appellatur. Juxta
secutio lædet : Si enim Deus pro nobis, quis contra naturam quidem cum dictum est : IIoc nunc os ex
H77 IIOMILI.E IN EVANG. ET EPlST. 178

ossibus meis et caro de carne mea; et Verbum caro A peccatorum remissione ac detentione subjecit. Scien
factum est et habitabit in nobis. Juxta culpam vero dum vero est quod hi qui primum Spiritum sanctum
cum diciuur : Caro concupiscit adversus spiritum et habuerunt ut et ipsi innocenter viverent et in prae
spiritus adversus carnem. Juxta corruptibilitatem au dicatione quibusdam prodessent, idcirco hunc post
uem, cum scriptum est : Et memorati sunt quia caro resurrectionem Domini patenter acceperunt, ut non
sunt, id est, fragiles et moribundi. Hoc enim se car prodessent paucis, sed pluribus profuissent.
nis nomine designasse manifestat ipse Psalmista, Thomas autem unus de duodecim, qui dicitur Didy
qui protinus addit : Spiritus vadens et non rediens. mus, non erat cum eis quando venit Jesus. Iste unus
Regnum itaque Domini caro non possidebit, id est discipulus defuit. Reversus quod gestum est audivit,
caro juxta culpam vel mortalitatem; et tamen caro audita credere renuit. Venit iterum Dominus et non

possidebit regnum Domini, id est, caro juxta natu credenti discipulo latus palpandum præbuit, manus
ram quam et Dominus post resurrectionem videndam ostendit, et ostensa vulnerum suorum cicatrice, in
palpandamque discipulis exhibuit. Et de qua beatus fidelitatis illius vulnus sanavit. Quid, fratres cha
Job cum gloriam resurrectionis describeret, ait: Et rissimi, quid inter hæc animadvertistis ? nunquid
rursum circumdabor pelle mea, et in carne mea videbo casu gestum creditis ut electus ille discipulus tunc
Dominum. Lege epistolam sancti Augustini ad Cre- B deesset? Post hæc veniens audiret, audiens dubita
scentium Je corpore Domini post resurrectionem. ret, dubitans palparet, non hoc casu sed divina dis
Dicit ergo eis iterum Par vobis. Iteratio sermonis pensatione gestum est. Egit namque miro modo su
confirmatio est. Quod autem dicit secundo, Pax vo perna clementia ut discipulus dubitans dum in ma
bis, ostendit pacificata esse quæ in cœlis sunt, et quæ gistro suo vulnera palparet carnis, in nobis vulnera
in terris per sanguinem suum. sanaret infidelitatis. Plus enim nobis Thomæ infide
Sicut misit me Pater, et ego mitto vos. Pater Filium litas ad fi'em, quam fides credentium discipulorum
misit, qui hunc pro redemptione generis humani in fuit, quia dum ille ad fidem palpando reducitur, no
carnari constituit; quem videlicet in mundo venire stra mens omni dubitatione postposita in fide solidatur.
ad passionem voluit, sed tamen amavit Filium quem Dixerunt ergo ei alii discipuli : Vidimus Dominum.
ad passionem misit. Electos vero apostolos Dominus Ille autem diacit eis : Nisi videro in manibus ejus fixu
non ad mundi gaudia, sed sicut ipse missus est ad ram clavorum, et mittam digitum meum in locum cla
passiones in mundum mittit. Quia ergo Filius ama vorum, et mittam manum meam in latus ejus, non
tur a Patre, et tamen ad passionem mittitur, et ita credam. Quod autem dicit Joannes non cum illis
discipuli amantur a Domino, qui tamen ad passio fuisse tunc apostolum Thomam, cum secundum Lu
nem mittuntur in mundum. Itaque dicitur : Sicut can duo illi, quorum erat unus Cleophas, regressi
misit me Pater, et ego mitto vos, id est ea charitate Jerusalem invenerunt congregatos undecim, et eos
vos diligo, cum inter scandala persecutorum mitto, qui cum ipsis erant, procul dubio intelligendum est
qua me charitate Pater diligit, quem venire ad tole quod inde Thomas exierit antequam eis Dominus
randas passiones fecit. hæc loquentibus appareret.
Hoc cum dirisset, insufflarit, et dicit eis : Accipite Et post dies octo iterum erant discipuli ejus intus,
Spiritum sanctum. Quærendum nobis est quid est et Thomas cum eis. Venit Jesus januis clausis, et ste
quod Spiritum sanctum Dominus noster, et semel tit in medio eorum et diacit : Pax vobis. Deinde dicit
dedit in terra consistens, et semel cœlo præsidens. Thomæ : Infer digitum tuum huc, et vide manus meas,
Neque enim alio in loco Spiritus sanctus aperte mon et affer manum tuam, et mitte in latus meum, et noli
stratur, nisi nunc cum per insufllationem percipitur, esse incredulus sed fidelis. Sic quippe discipulum
et postmodum cum de coelo veniens in linguis variis post resurrectionem suam dubitare permisit, nec ta
demonstratur. Cur ergo prius in terra discipulis da men in dubitatione deseruit, sicut ante nativitatem
tur, postmodum de coelo mittitur, nisi quod duo sunt suam habere Mariam sponsum voluit, qui tamen ad
praecepta charitatis, dilectio videlicet Dei et proximi : ejus nuptias non pervenit. Nam ita factus est disci
in terra datur Spiritus ut diligatur proximus, e pulus dubitans et palpans testis veræ resurrectionis,
cœlo datur spiritus ut diligatur Deus. Sicut ergo sicut sponsus fuit matris custos integerrimæ virgini
una est charitas et duo præcepta, ita unus Spi tatis. Non solum manus et pedes quibus indita cla
ritus et duo data. Prius a consistente Domino in vorum claruere vestigia, sed attestante Joanne etiam
terra, postmodum e cœlo, quia in proximi amore latus quod lancea perforatum fuerat ostendit, ut vi
discitur qualiter pervenire debeat ad amorem Dei. delicet ostensa vulnerum suorum cicatrice dubietatis
lnsufflando significat Spiritum sanctum non Patris atque infidelitatis eorum vulnus sanaret. Werum quo
solius esse Spiritum, sed et suum. modo post resurrectionem clavorum et lanceæ loca
Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, et quo pandendo discipulorum dignatus est fidem spemque
rum retinueritis, retenta sunt. Ecce charitas quæ per roborare, ita in die judicii et eadem passoiuis judicia
Spiritum sanctum diffunditur in cordibus nostris, et ipsam pariter crucem monstrando venturus est im
participum suorum peccata dimittit; eorum autem pietatem superboruminfidelitatemque confundere, sci
qui non sunt ejus participes tenet. Ideo postquam licet utipsum seesse, qui ab impiis et pro impiis mor
dixit, Accipite Spiritum sanctum, hoc continuo de tuus est, cunctis palam angelis et hominibus ostendat,
 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. HS0
1 70
videantque, ut scriptum est, in quem pupugerunt, et A Nos signati sumus, sed si fidem nostram operibus se
plangant se super eum omnes tribus terræ. Sane no quimur; ille etenim vere credit, qui exercet ope.
tandum quod solent in hoc loco gentiles calumniam raiido quod credit. Quod autem ait, Beati qui non
struere, et fidem speratæ a nobis resurrcctionis viderunt et crediderunt, præteriti temporis usus est
verbo, tanquam ille qui quod erat futurum in sua no
stulta garrulitate deridere. Si enim ipse Deus vester,
verat praedestinatione jam factum. Sed his verbis
inquiunt, nec sibi inflicta a Judæis vulnera curare
proprie gentium, ut diximus, fides designatur. Multa
prævaluit, sed cicatricum vestigia cœlo secum, ut
dicitis invexit, qua temeritate putatis eum vestra de quidem et alia signa fecit Jesus in conspectu discipu
lorum suorum, quæ non sunt scripta in libro hoc,
pulvere membra ad integrum esse restauraturum.
Quibus respondeiidum, quia Deus noster qui suam
significans evangelista plurima fecisse Jesum signa
perpetua jam immortalitate glorificatam de sepulcro
et miracula salutis et prædicationis quæ non scripta
carnem resuscitare quando voluit, et quomodo vo essent propter multitudinem illarum rerum quæ ge
stæ fuerunt ab eo.
luit, potuit, etiam qualem voluit suscitavit. Neque enim
Harc autem scripta sunt ut credatis quia Jesus Chri
consequens est ut qui majora fecisse probatur mi
stus est Filius Dei, et ut credentes vitam æternam
nora facere nequiverit, sed certe dispensationis gra
tia qui majus fecit minus facere supersedit. Hoc est B habeatis in nomine ejus. llle enim qui credit quia
quod mortis regna destruxit, signa mortis obliterare Jesus est Christus Filius Dei, credendo ipsum Filium
noluit: primo videlicet ut per hæc discipulis suis fi in se habet : habendo Filium et vitam habet, quia
dem suæ resurrectionis astrueret; deinde ut Patri ipse dixit : Ego sum via et veritas et rita. Insuper
vitam cum sanctis possidebit æternam ubi erit certa
pro nobis supplicans quale genus morlis pro morta
s,
lium vita protulerit semper ostendat; tertio ut sua securita sempite
rna felicitas, inenarrabile gaudium
is
morte redempt qua miseric orditer adjuti sint pro ubi implebi tur illud : Ero illorum Deus, et ipsi mihi
erunt populus, id est ero unde satientur, ero eorum
positis semper ejusdem mortis innovet indiciis, ideo
que, misericordias Domini in æternum cantare non et vita, et salus, et victus, et copia, et gloria, et ho
et omnia bona. Et sic implebitur illud
cessent sed dicant qui redempti sunt a Domino : nor, et pax,
m m
Quonia bonus, quonia in æternu m miserico rdia Apostol i: Ut sit Deus omnia in omnibus, ipse finis erit
desider iorum nostrorum, qui sine fine videbitur, sine
ejus; postremo ut etiam perfidis in judicio quam ju
one r Jesus Chri
ste damnentur ostensa inter alia flagitia etiam vul fastidio amatur, sine fatigati laudatu
stus Dominu s noster, qui cum Patre et Spiritu san
nerum quæ ab eis suscepit cicatrice denuntiet. Wel
uti si miles aliquis fortissimus jubente suo rege pro cto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæculo
totius gentis salute singulari certamine desudans, rum. Amen.
II0MILIA XIX.
inultis quideni vulneribus exceptis, hostem tamen
feRiA iV.
at, , am
interfici spolia ejus diripiat victori suæ genti
reportet, et interrogatus a medico, cui curandus Lectio Epistolæ ad Hebræos.
committitur, ita ne velit curari ut nec vestigia vul Fratres, obedite pra'positis restris et subjacete eis;
merum ulla resideant, an magis ita ut cicatrices qui ipsi enim pervigilant quasi rationem pro animabus re
dem remaneant, deformitas vero prorsus omnis et fœ stris reddituri, ut cum gaudio hoc faciant et non ge
•litas absit, respondeat sæpius ita se velle sanari ut, mentes ; hoc enim non expedit vobis.
toto salutis decorisque pristini statu recuperato, per Postquam superius dixerat, Quorum contemplan
petua secum tanti circumferat signa triumphi. Sic tes eritum conversationis, imitamini fidem, tunc intu
profecto Dominus perpetis ob signum victoriæ non lit : obedite præpositis vestris, et subjecti estote. Pri
curari excepta pro nobis vulnera passionis, sed ipso mum constituit eos et tunc dixit : 0bedite praepositis
rum cicatrices coelo inferre quam abolere maluit; vestris, et subjacete eis. Quid ergo, dicit aliquis, dum
nec tamen ex his quippiam fidei nostræ resurrectio præpositus malignus exstiterit? Non obaudimus mali
nis præjudicat, de qua veraci promissione prædici D gnum, qualiter dicis malignum ; si quidem in causa
tur : Et capillus de capite vestro non peribit. fides est, fuge illum et evita, non solum si homo fue
I'espondit Thomas et dirit ei : Dominus mcus et rit, sed etiam si angelus de cœlo descenderit. Si
Deus meus. Dicit ei Jesus : Quia ridisti me credidi vero in toto corde et moribus malignum ducis, noli
sti. Dum ergo vidit Thomas, dum palpavit, cur ei di scrutari. Et hæc non ex me ipso dico, sed ex divina
citur : Quia vidisti me, credidisti ? Sed aliud vidit, Scriptura. Audi Jesum dicentem : Super cathedram
aliud credidit ; a mortali quippe homine divinitas Moysi sederunt seribæ et Pharisæi ; et primo dicens
videri non potuit. lIominem igitur vidit et Deum de his multa mala tunc dixit : Super cathedram
confessus est dicens: Dominus meus et Deus meus. Moysi sederunt; omnia, inquit, quæ dixerint vobis
Videndo ergo credidit qui considerando hominem facite, quæ autem fecerint, facere nolite. Habent, in
verum hunc Deum quem videre non poterat excla quit, dignitatem, licet vitæ sint perditæ, verum non
mavit.
ad vitam eorum, sed ad sermones intendite. Quan
Beati qui non viderunt, et crediderunt. In hac ni tum enim ad mores attinet nullus poterit lædi. Qua
mirumy sententia nos specialiter signati sumus, qui ratione hoc ? quia quæ facit manifesta sunt omnibus,
cum quiem carne non vidimus, mente retinemus. et neque ipse, ac si ad cacumen iniquitatisperve
niat,
18l II0MILI.E IN EVANG. ET EPIST. 182

poterit alios maia docere. Cum autem fidei causa A lis, ut hoc ei concederetur. Primum ab ipsis postulat
veruitur, neque manifestum est omnibus quod dici orationes, tunc etiamipse pro eis omnia lona depre
:ur, neque malignus dubitat docere contraria: nam cabatur.
et quod dictum est : Nolile judicare ne judicemini, Deus autem pacis, qui eduxit de mortuis pastorem
de vita dictum est, non de fide. Quod enim infertur magnum ovium in sanguine testamenti a:terni Domi
hoc manifestat : Quid vides, inquit, stipulam in num nostrum Jesum Christum, ap'et vos in omni ope
oculo fratris tui et trabem in oculo tuo non vides ? re bono, ut faciatis voluntatem ejus, faciens in vobis
Omnia ergo quæ vobis dixerint, inquit, ut faciatis fa quod placeat coram se per Jesum Christum, cui gloria
cite. Facere autem operis est non fidei. Secundum in sæcula sæculorum. Amen. Deus, inquit, pacis; uo
autem opera eorum nolite facere. Intueris quomodo lite igitur dissidere a nobis si vultis Dominum ha
non de dogmatibus, sed de vita et operibus sermo here propitium. Qui eduxit, inquit, de terra pastorem
est. Ipsi enim vigilant pro vobis rationem reddituri. magnum. Hoc de resurrectione dictum cst. Ilinc
Audiant et principes, non soli illi qui reguntur a enim usque ad fincm orationis rationem eis de rc
principibus, quomodo sicut obedientes oportet esse surrectione confirmat, et testificatur eis majora per
qui reguntur, sic etiam rectores et principes vigilan fectionis. Ad illos enim pertinet, qui jam sumpsere
tes esse dicit. Hoc, inquit, dico ut cum gaudio fa B principium, et quorum ad perfectionem omnis cur
ciant et non gemiscentes , non enim expedit vobis. In sus intenditur; oratque pro eis : quod pertinet ad
tueris quando contemnuntur principes, non oportet amantem. Et in aliis quidem epistolis in exordiis
ultiones ingerere, sed tota ultio est plorare et inge orat, hic autem in fine. Aptet vos, inquit, in omni
miscere. Nam et medicus quando ab ægroto contem opere bono ut faciatis voluntatem ejus, faciens in vo
nitur, non se ulciscitur, sed plorat et ingemiscit; bis quod placeat coram se. Intueris qualiter ostendit
sed dicis quia ille ingemiscit, ulciscitur in te Deus. ingenerari posse virtutem ; neque ex Domino dicit
Si enim cum pro nostris peccatis ingemiscimus, ad totum, neque ex nobis eam perfici tantum. Nam
ducimus ad nos propitiationem Dei, per aliorum quod dicit, Ut perficiat vos in omni opere bono, hoc
vero superbiam et contemptum cum ingemiscimus, significat : Habetis quidem virtutem, indigetis au
nonne amplius advocamus Deum ? Gemitus enim tem complemento. Quid autem est quod dicit, in
omni erit ultione delerior. Quando enim ipse non omni opere et sermone bono? Ut videlicet vitam re
intelligit, ingemiscens invocat Dominum. Et sicuti ctam habereni et dogmata. Secundum voluntatem
cum doctor contemnitur a puero, pædagogus cogatur ejus, inquit, faciens in vobis, beneplacitum in con
qui severius accedit ad puerum , sic etiam hi qui spectu ejus. IIæc quippe est maxima virtus facere
inobedientibus discipulis non loquentur periculum. C beneplacium in conspectu Dei, secundum quod etiam
0rate pro nobis; confidimus enim quia bonam ha Propheta loquitur dicens: Et secundum munditiam
bemus conscientiam in omnibus bene volentes conver manuum mearum in conspectu oculorum ejus; cui
sari. Intueris quomodo hæ deprecationes sunt veluti rei vera in cælis est merces praestante Doinino no
ad contristatos scribens, et ad eos qui avertebantur, stro Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto
et qui circa eum veluti circa prævaricatorem affi vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæeulorum.
ciebantur, non ferentes ne quidem nomen ejus au Amen.
dire. Quomodo igitur ab obedientibus sibi talia po I10MILIA XX.
stulabat , qualia quis a dilectoribus potest præsu Item FERIA IV.

mere, propterea in hoc loco hoc constituit dicens,
Confidimus quia bonam conscientiam habemus, veluti
si diceret : Nolo mihi accusationes aliquas profera
tis. Conscientia, inquit, nostra nos in nullo condem
nat, neque nobis aliquid conscii sumus quomodo vo
bis insidias fecerimus. Confidimus, inquit, quoniam
bonam conscientiam habemus in omnibus, non in gen
ti])us tantum, sed etiam in vobis. Nihil negotiationis
gratia fecimus, nihil confectionis protulimus ; for
tasse enim in talibus accusabatur. Audierunt enim,
inquit, de te quomodo discessionem doces a lege ; non
sicut inimicus, inquit, neque sicut hostis, sed sicut
amicus hæc scribo. Hoc etiam ex his quæ sequuntur
ostenditur.
Amplius autem deprecor vos hoc facere, ut quo ce
lerius restituar vobis. Hoc enim mimium amantis est
sic orare non simpliciter, sed cum tota inlentione et
omni prorsus suudio. Ut cito, inquit, ad vos veniam.
Hoc animi est nibil sibi conscii festinare, ut ad eos
velociter adveniret, et exhortari ilios, orare pro il
Lectio sancti Evangelii secundum Marcum.
In illo tempore, surgens Jesus mane prima sabbati
apparuit primo Mariæ Magdalenæ, etc.
Hæc apparitio quo modo et ulji sit facta Joannes
plenissime docet. Surrexit autem Dominus mane de
monumento in quo, sero jam facto. erat depositus,
ut adimpleretur illud Psalmistæ : Ad vesperum demo
rabitur fletus, et ad matutinum lætitia. Sepuluus ergo
sexta sabbati quæ dicitur Parasceve circa horam,
vespertinam, sequenti nocte ac die sabbati cum no
cte subsequenti in monumento positus, sic die tertia
id est, primo mane sabbati surrexit. Apparuit, in
quit, primo Mariæ Magdalenæ de qua ejecerat septe;m
dæmonia.
Illa vadens nuntiavit his, qui cum eo fuerant, lu
gentibus et flentibus. Sicut in principio mulier auctor
culpæ viro fuit, vir exsecutor erroris, ita nunc quæ
prius mortem gustaverat resurrectionem prior vi
dit; et ne perpetui reatus apud viros opprobrium
sustineret, quæ culpam viro traiisfuderat, transfudit
485 B. RABANI MAURI AR€HIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 434

et gratiam. Unde recte mulier, hæc quæ viris lugen- A HOMILIA XXI.
tibus ac flentibus lætitia:m Dominicæ resurrectionis fERIA vi.

prima nuntiavit, a septem dæmonibus curata esse
memoratur, ut universis vitiis plena fuisse, sed ab
his omnibus divino munere mundata esse signetur,
et ubi abundavit peccatum superabundasse gratia
monstretur.
Et illi audientes quia viveret et visus esset ab ea,
non crediderunt. Quod resurrectionem Dominicam
discipuli tarde crediderunt, non tam illorum infir
mitas quam nostra, ut ita dicam, futura firmitas fuit,
Ipsa namque resurrectio illius dubitantibus per multa
argumenta monstrata est, quæ dum nos legentes
agnoscimus, quid aliud quam de illorum solidamur
dubitatione ? Minus enim mihi Maria Miag'alena
præstitit quæ citius credidit, quam Thomas qui diu B
dubitavit. llle etenim dubitans vulnerum cicatrices
tetigit, et de nostro pectore dubietatis vulnus ampu
tavit.
Post hæc autem duobus er eis ambulantibus osten
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo tempore, exierunt cito mulieres de monu
mento cum timore et gaudio magno, currentes nun
tiare discipulis ejus, etc.
Duplex enim mentes mulierum tenebat affectus,
timoris et gaudii; alter de miraculi magnitudine,
alter ex desiderio resurgentis: et tamen uterque fe
mineum concitabat gradum; pergebant ad apostolos
ut per illos seminarium fidei spargerent. Currenti
bus autem evangelizare discipulis occurrit Jesus eos
que salutat, ostendens se omnibus iter virtuium in
choantibus, ut ad salutem perpetuam pervenire
queant adjuvando occurrere.
Ecce Jesus occurrit illis dicens, Avete. Quæ sic
quærebant, quæ ita currebant, merebantur obvium
habere Dominum resurgentem, et primæ audire,
Avete, ut maledictum Evæ mulieris in mulieribus
solveretur.

sus est in alia effigie euntibus in villam ; et illi euntes Illæ autem accesserunt, et tenuerunt pedes ejus, et
renuntiaverunt cæteris. Quomodo hoc factum sit adoraverunt eum. Istæ accedunt et tenent pedes ejus,
Lucas exposuit latius. Quod autem dicit Marcus, quia adoraverunt eum. Cæterum illa quæ quærebat
ostensus est in alia effigie, hoc apertius dicit Lucas : viventem cum mortuis, et nesciebat adhuc Filium
quia oculi eorum tenebuntur ne eum agnoscerent, do Dei resurrexisse, merito audivit: Ne tangas me, non
dum enim ascendi ad Patrem meum. Videamus re
nec venientes cum illo in castellum quo ibant, et po
^entes ei mensam quasi peregrino, tandem cognoverunt surgentem a mortuis Dominum in veritate nostræ
eum in fractione panis. Qui sicut idem Lucas conse carnis, videamus gloriam novæ corruptionis. Supe
quenter adjungit: Surgentes eadem hora sunt regressi rius quippe lectum est quia clauso surrexit monu
in Hierusalem, 'et invenerunt congregatos undecim, mcnto; nunc autem legitur quia mulieres tenuerunt
et eos qui cum ipsis erant dicentes : Quod surrerit Do C pedes ejus, et adoraverunt eum. Surrexit enim clau
minus vere et apparuit Simoni. Et ipsi narrabant quæ so ostio monumenti et exiit, ut immortalejam factum
gesta erant in via et quomodo cognoverunt eum in fra doceret esse corpus, quod in monumento clausum
ctione panis. Quod autem ait Marcus, annuntiaverunt fuerat mortuum. Tenendas mulieribus præbuit
caeteris, nec illi crediderunt, cum Lucas dicat quod plantas, ut veram se habere carnem quæ a moriali
iam ante loquebanlur vere resurrexisse, et Simoni bus tangi posset inlimaret.
Tunc ait illis : Nolite timere. Et in Veteri et Novo
apparuisse, quid intelligendum est, nisi aliquos fuisse
ibi qui hoc nollent credere ? Cui autem non eluceat Testamento hoc semper observandum est, quod
prætermisisse Marcum quæ Lucas narrando expli quando augustior aliqua apparaverit visio, primum
cavit, hoc est quæ cum illis locutus fuerit Jesus an timorem pellat, ut sic mente placida possint quæ di
cuntur audiri.
tequam agnoscerent eum et quomodo eum in fra
ctione panis agnoverint ? Quando quidem mox ut di Ite, nuntiate fratribus meis ut eant in Galilæam,
xit eis apparuisse in alia effigie euntibus in villam, ibi me videbunt. His fratribus dicit, de quibus in alio
continuo cunjunxit, Et illi euntes mun iaverunt carte loco dicitur: Annuntiabo nomen tuum fratribus meis,
ris, nec illis crediderunt : quasi possent nuntiare qui Salvatorem nequaquam in Judæa conspiciunt,
quem non agnoverant, aut possent agnoseere quibus sed in gentium multitudine. Ecce humani generis
alia efligies ejus apparuerat. Quomodo ergo etim culpam ibi abscidit unde processit. Quia enim in pa
agnoverint ut nuntiare possent, Marcus sine dubio radiso mulier viro propinavit mortem, a sepulcro
prætermisit. Quod ideo memoriæ commendandum mulier viris annuntiavit vitam; et dicta sui vivifica
est, ut assuescamus advertere evangelistarum mo toris narrat quæ mortifera serpentis verba narra
Verat.
rem ita prætermittentium quæ non commemorant, -

et conjungentium quæ commemorant, ut eis qui
usum in hac consideratione non habent, non aliun
de maxime error oriatur, quo putant eos non sibi
congruere, cum eis una fides, unum baptisma esset,
et unum Deum veraciter colebant, qui in Unitate et
Trinitate perfecta regnat, per omnia sæcula sæculo
rum. Amen.
Quæ cum abiissent, ecce quidam de custodibus ve
nerunt in civitatem, et nuntiaverunt principibus sacer
dotum, omnia quæ facta fuerant. Simplex animi qua
litas, et indocta hominum rusticitas sæpe veritatem
rei ut est sine fraude manifestat. At contra versuta
malignitas et exercitata pravæ mentis nequitia do
los versando falsitatem verisimilibus verbis pro ipso
vero commendare decertat, sibique in assensum
1S5 IiOMILIAE IN EVANG. ET EPIST.
plures convertere et coadunare festinat; quod se A
quens sententia ita ostendit.
Et congregati cum senioribus consilio accepto, pe
cuniam copiosam dederunt militibns dicentes : Dicite Deo, et inventus est justus.
quia discipuli ejus nocte venerunt et furati sunt eum
nobis dormientibus. Miracula talia facta sunt circa
sepulcrum ut eorum ipsi milites qui custodes adve
merant, testes fierent, si vellent vera nuutiare; sed
avaritia illa quæ captivavit discipulum comitem
Christi, captivavit et milites custodes sepulcri.
Et si hoc auditum fuerit a præside, nos suadebimus
ei, et securos vos faciemus. Custodes miraculum con
fitentur, ad urbem conciti redeunt, nuntiani princi
pil»us sacerdotum quæ viderant, quæ facta conspexe
rant. Illi qui dub.i erant converti ad pœnitentiam,
et Jesum quærere surgentem perseverant in mali
tiam, et pecunias, quæ ad usus templi datæ fuerant,
vertunt in redemptionem mendacii, sicut ante tri
ginta argenteos Judæ dederant proditori. Omnes igi
tur qui stipe templi et his quæ conferuntur ad usus
Ecclesiae abutuntur in aliis rebus, quibus suam ex
pleant voluptatem, similes sunt scribarum et sacer
douum redimentium mendacium et sanguinem Sal
vatoris. At illi accepta pecunia fecerunt sicut erant
docti. 0 pestis maligna et semper bonis animis de
testanda avaritia, quid illæsum, quid inconcussum
dimittis? Tu primum hominem perdidisti, tu genus
humanum confudisti, tu fratres unanimes in prælium
armasti, tu pacificos discordes fecisti, tu discipulum
comitem Christi de apostolatu præcipitasti, tu mili
tem custodem sepulcri captivasti, et errorem ne
quissimnm in mundum introduxisti, et gentem anti
quam et quondam nobilissimam seduxisti. Unde
sequitur :
Et divulgatum est verbum istud apud Judaeos usque
in hodiernum diem. Hactenus quidem error iste ma
net apud Judæos; et sicut sanguinis reatus quem
sibi et posteris suis ipsi imprecabantur, gravi sar
cina peccatorum illos premit, ita emptio mendacii
per quod resurrectionis denegant veritatem reatu
eos constringit perpetuo respuentes Christum et ex
spectantes Antichristum, ut qui vili pretio vendide.
runt veritatem, erroris in capite suo apprehendant
universitatem, per quam justo judice retri} uente
poenam percipiant sempiternam in sæcula sæculorum.
Amen.
Lectionem et evangelium in CoNceptioNE sANctae MA
piae require in lectionibus mensis x, feria quarta
infra hebdomadam ii ante Natalem Domini.
Lectio Isaiæ prophetæ.
In diebus i!lis locutus est Dominus ad Achaz, di
cens: Pete tibi signum a Domino Deo tuo in profundum
inferni, sive in ercelsum supra.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore, missus est angelus Gabriel a Deo
in civitatem Galileæ, cui nomen Nazareth, ad virgi
nem desponsatam viro cui nomen erat Joseph , de
domo David, et nomen virginis Maria.
186
IN NAtALI SANCTI LEONIS papae
Lectio libri Sapientiæ.
Ecce sacerdos magnus qui in diebus suis placuit
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo témpore, dirit Jesus discipulis parabolam
hanc : Homo quidam peregre proficiscens vocavit ser
vos suos et tradidit illis bona sua.
Lectionem et Evangelium in NAtAli SS. TibUntii
et VAleriANi et MAximi require in Natali sanctorum
plurimorum.
Lectio libri Sapientiæ.
Lingua sapientium ornat scientiam et os fatuorum
ebullit stultitiam.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
B In illo tempore videns Jesus turbas ascendit mon
tem.
H0MILIA XXII.
D0M1N1CA I POSt octAVAM pAsctiae.
Lectio Epistolæ beati Petri apostoli.
Charissimi, Christus passus est pro nobis vobis
relinquens exemplum ut sequamini vestigia ejus. Qui
peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore
ejus; qui cum malediceretur, non maledicebat; cum
pateretur, non comminabatur : tradebat autem judi
canti se injuste.
Audisti, Christus passus est pro nobis, et gaudes
quia pro te mortuus est Christus. Attende quod se
quitur : Relinquens vobis exemplum, ut sequamini
bestigia ejus; exemplum tribulationum, nom delicia
C. rum; contumeliarum, flagellorum, dolorum, oppro
briorum, spinarum, crucis, vulnerum, mortis. In
psalmo scriptum est : Propter verba labiorum tuorum
ego custodiri vias duras. Propter quæ verba labio
rum Dei, nisi quibus promittit vitam æternam?
Qui peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super
lignum, ut peccatis mortui justitiæ vivamus, cujus
morte sanati estis. Cum supra ad servos specialiter
faceret sermonem, nunc generaliter admonet, ut
etiam Dominis in memoriam revocet, qüid pro illis
Dominus Deus sustinuerit. Imo totam Ecclesiam
instruit, quid pro ejus liberatione suus auctor per
tulerit. Non enim ait peccata vestra, sed etiam se
addito; qui peccata, inquit, nostra ipse pertulit in cor
pore suo super lignum.
Eratis em'm sicut oves errantes. Quomodo et oves
dicit et errantes, cum hi qui in errore vitam ducunt
hædorum potius quam ovium nomine censeantur?
nisi quia novit Dominus qui sunt ejus, qui et mul
tos diu male conversantes sustinet, quos tamen im
ovium suarum numero salvandos esse prævidet.
Sed conversi estis nunc ad pastorem et episco;:um
animarum vestrarum. Tangit evangelicam parabolam
ubi pius pastor relictis nonaginta novem ovibus in
deserto, venit visitare unam quæ erraverat. Nam
quod ibi dictum est, quod hanc inventam imposue
rit in humeros suos gaudens, hoc ista beatus Petrus
præmisit : Qui peccata nostra ipse portavit in corpore
suo super lignum. Qiiia nimirum ita nos redimere
 437 B. RABANl MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 45S

voluit ut lignum in quo peccata tolleret pendens in A requirit, interiora gregis damna negligenter patitur.
humeris haberet. Ad pastorem ergo, inquit, et visi
tatorem animarum vestrarum. Pastorem videlicet,
quia pascua nobis vitæ donat æternæ, pascua in
præsenti temporalium praestat gratiarum. Visitato
rem vero animarum vestrarum, quia visitavit nos
oriens ex alto, illuminare his qui in tenebris et in
numbra mortis sedent. Visitat quotidie ipsam in nobis
quam donavit lucem, ne deficiat servando, imo ut
et crescat juvando. Quidam codices ipsum Græcum
habent, ad pastorem et episcopum animarum vestra
rum. Episcopus autem Latine superintendens dicitur;
quia nimirum oculi Domini super justos et aures
ejus ad preces eorum et ex omnibus tribulationibus
eorum liberavit eos, cui gloria honor et potestas in
sæcula sæculorum.
H0MILIA XXIII.
IN foDEM FESTO. -
Mercenarius autem fugit, quia mercenarius est, et
non pertinet ad eum de ovibus. Sola ergo causa est
ut mercenarius fugiat, quia mercenarius est. Ac si
aperte diceretur : Stare ia periculo ovium non po
test, qui in eo quod ovibus præest; non oves diligiu,
sed lucrum terrenum quærit. Dum enim lionorem
amplectitur, dum temporalibus commodis lætalur,
opponere se contra periculum trepidat, ne hoc quod
diligit amittat. ltem lupus super oves venit, cum
quilibet injustus el raptor fideles quosque atque hu
miles opprimit. Sed is qui pastor esse videbatur, et
non erat, relinquit oves et fugit, quia dum sibi ab eo
periculum metuit, resistere ejus injustitiæ non præ
sumit; fugit autem non mutando locum, sed sub
B trahendo solatium, fugit qui injustitiam vidit et ta
cuit ; fugit qui se sub silentio abscondit. Sed est

alius lupus qui sine cessatione quotidie non corpora

Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. sed mentes dilaniat, malignus videlicet spiritus, qui
In illo tempore dirit Jesus discipulis suis : Ego sum caulas fidelium insidians circuit et mortes animarum
pastor bonus. Pastor bonus animam suam dat pro quærit. Ego sum pastor bonus : quia superius Re
ovibus suis, etc. demptor noster culpas ficti pastoris innotuit, iterum
Dum Dominus boni pastoris opus ostendere voluit, formam cui debeamus imprimi ostendit dicens :
seipsum proposuit in exemplo dicens : Bomus pastor Ego sum pastor bonus; atque suhjungit : Et co
animam suam ponit pro ovibus suis. Fecit quoil mo gnosco meas, hoc est diligo. Et cognoscunt me meæ,
nuit, ostendit quod jussit : animam suam posuit pro id est obsequuntur diligentes.
ovibus suis. 0stensa est nobis de contemptu mortis Sicut me novit Pater, et ego agnosco Patrem, et
via quam sequamur, apposita forma cui imprima animam meam pono pro ovibus meis. Ac si aperte di
mnr. Primum nobis est exteriora nostra misericor cat : In hoc constat quia et cognosco Patrem et co
diter ovibus ejus impendere; postremum vero si gnoscor a Patre, quia animam meam pono pro ovi
necesse sit, etiam mortem nostram pro eisdem ovi C bus meis, id est ea charitate qua pro ovibus morior,
hus ministrare. Qui non dat pro ovibus substantiam quantum Patrem diligam ostendo. Quia vero non
suam, quomodo daturus est animam suam ? Expo solum Judæam, sed etiam genti\itatem redimere ve
suimus vel magis Domino docente intelleximus, nerat, adjungit :
quis sit pastor, quis ostium, quis ostiarius, qui Et alias oves habeo quæ non sunt ex hoc ovili; et
etiam et oves, nec non qui sint fures et latrones co illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et
gnovimus; sed modo de mercenario et lupo consi fiet unum orile et unus pastor. Redemptionem nostram
deremus, de quibus ipse Dominus dixit : qui ex gentili populo venimus, Dominus aspexerat,
Mercenarius autem, et qui non est pastor, cujus non cum se adducere et alias oves dicebat. Hoc quotidie
sunt oves propriæ, videt lupum venientem, et dimittit fieri, fratres, aspicitis, hoc reconciliatis gentibus,
oves, et fugit. Non pastor, sed mercenarius vocatur, factum hodie videtis quasi ex duobus gregibus unum
qui non pro amore intimo oves Dominicas, sed ad ovile fecit, quia Judaicum et gentilem populum in
temporales mercedes pascit. Mercenarius quippe est, sua fide conjungit, Paulo attestante qui ait : Ipse est
qui locum quidem pastoris tenet, sed lucra animarum pax nostra qui fecit utraque unum. Dum enim ad
non quaerit, terrenis commodis inhiat, honore præ aeternam vitam ex utraque natione simplices eligit,
lationis gaudet, temporalibus lucris pascitur, im- D ad ovile proprium oves deducit. Igitur istarum dua
pensa sibi ab hominibus reverentia lætatur. lste rum et in ovibus et in pastore fit conveniens con
sunt enim mercedes mercenarii, ut pro eo ipso quo cordia lectionum ubi demonstratur capitis et mem
in regimine laborat, hic quod quærit inveniat et ab brorum concordia quæ fit in Christo et Ecclesia,
hæreditate gregis in posterum alienus existat. quia ipse mediator Dei et hominum Christus Jesus
Et lupus rapit et dispergit oves. Lupus rapit et simul cum membris suis, hoc est electis omnibus
* dispergit oves cum alium ad luxuriam pertrahit, gaudet et regnat, per omnia sæcula sæculorum.
alium in avaritiam accendit, alium in superbiana Amen.
erigit, alium per iracundiam dividit, hunc invidia IIOMILIA XXIV.
stimulat, illum in fallacia supplantat. Quasi ergo fEfaiA iv.
gregem lupus dissipat, cum fidelium populum dia
bolus per tentationes necat. Sed contra hæc merce Lectio Epistolæ beati Petri apostoli.
narius nullo zelo accenditur, nullo fervore dilectio Charissimi, scientes quod non corruptibilibus, auro
nis excitatur, quia dum sola exteriora commoda et argento redempti estis de vana restra conversatione
IS9 IIOMILIAE iN EVANG. ET EPIST. :}5

paternæ traditionis , sed pretioso sanguine , quasi A surrectionem mos Christianus appellavit. Quod au
agni incontaminali et immaculati Jesu Christi, etc. tem valde diluculo mulieres venerunt ad monumen
Quanto majus est pretium quo redempti estis a tum, juxta historiam quidem magnus quærendi et in
eorruptione vitæ carnalis, tanto amplius timere de veniendi Dominum fervor charitatis invenitur ;
l)euis ne forte ad corruptelam vitiorum revertendo juxta vero intellectum mysticum nobis datur exo
animum vestri Redemptoris offendatis. l{enati non plum illuminata facie discussisque vitiorum tenebris
ex semine corruptibili, sed incorruptibili per verbum ad sacrosanctum Domini corpus accedere. Nam et
Dei vivi et permanentis in æternum, tale est in Evan sepulerum illud venerabile figuram Dominici habe
gelio Joannis : IIis qui credunt in nomine ejus, qui bat altaris in quo carnis ejus ac sanguinis solent
non er sanguinibus, neque ex voluntate viri, sed ea mysteria celebrari. Aromata autem quæ mulieres
Deo nati sunt. Sicut ergo incorruplibile est pretium deferunt o;!orem virtutum et orationum quibus ad
Dominicae passionis quo redempti sumus, ita etiam altare appropinquare debemus, suavitatem signifi
incorruptibile est sacramentum fontis sacri quo cant. Unde Joannes in Apocalypsi sua, cum phialas
renascimur : quae ita sibi invicem connectuntur, ut in manu angelorum aureas, id est mundas in electo
unum nobis sine altero salutem co:;ferre nequeat, rum corde conscientias plenas odoramentorum de
qnia nimirum Dominus ita nos tempore incarnatio B scripsisset, subjunxit exponens atque ait : Quæ sunt
nis suae sacro sanguine simul omnes redemit, ut orationes sanctorum.
nos quoque nostro tempore viritim per regeneratio Et invenerunt lapidem revolutum a monumento, et
nem baptismi, ad consortium ejusdem regeneratio ingressæ non invenerunt corpus Domini Jesu. Quo
nis pervenire debeamus. De qua regeneratione bene modo lapis per angelum revolutus sit Matthæus suf
dicitur : Quia non ex semine corruptibili, sed per ficienter exposuit. Sed revolutio lapidis mystice re
rerbum Dei vivi et permanentis in aeternum agatur, ut serationem sacramentorum quæ velamine litteræ
hinc colligatur, quia sicut ex semine corruptibili tegebantur insinuat. Lex enim in lapide scripta est,
caro quæ corrumpatur nascitur, sic per aquam verbo cujus ablato tegmine corpus Domini mortuum non
Dei consecratam, vita nobis quæ finem nesciat tri invenitur, sed vivum evangelizatur, quia etsi cogno
Duitur. Quod etiam apte prophetico astruit testimo vimus secundum carnem Christum, sed jam nunc
nio subjiciens, quia 0mnis caro fenum et omnis gloria non novimus.
ejus tanquam flos feni ; exaruit fenum et flos deci Et factum est dum mente consternatæ essent de
dit : verbum autem Domini manet in æternum. Sicut isto, ecce duo viri steterunt secus illas in veste fulgenti.
ergo corruptibilis corruptibilem caro generat carnem, Mente consternatæ erant, quia et lapidem tam im
ita verbum Domini, quod manet in æternum, æter C mensæ magnitudinis revolutum stupebant, et corpus
nam his quos ex aqua recreat in carne simul et ani tam eximiæ venerationis non inventum dolebant.
ma vitam dat. Hujus testimonii sanctus Cyprianus, Sicut autem tentato in solitudine Domino, mox im
in libro de Habitu virginum ita meminit : Clama, pleta victoria, accedentes ei angeli ministrant, ita
inquit Isaiæ Deus : 0mnis caro fenum, et omnis eodem passo in carne Salvatore, post devictæ certa
claritas ejus ut flos feni ; aruit fenum et flos deci mina mortis veniunt angeli, qui non solum verbo
dit, sermo autem Domini manebit in æternum. Nemi consolante sed et fulgente habitu gloriam trium
nem Christianum decet et maxime virginem non phantis annuntient. Quoniam autem posito in sepul
decet claritatem ullam computare carnis et honorem, cro copore Salvatoris astitisse leguntur angeli, ita
sed solum appetere sermonem Dei, bona in æternum etiam celebrandis ejusdem sacratissimi corporis iny
mansura complecti. Aut si carni sit gloriandum, steriis tempore consecrationis assistere sunt cre
tunc plane quando in Christi nominis confessione dendi, monente Apostolo mulieres in Ecclesia vela
cruciauur, quia tunc fortior femina viris torquentibus men habere propter angelos.
invenitur, quando ignes, aut cruces, aut ferrum aut Cum timerent autem et declinarent vultum in terram,
bestias patitur ut coronetur. llla sunt carnis pretiosa direrunt ad illas : Quid quaeritis viventem cum mor
monilia, corporis ornamento meliora; cruciatibus tuis? Non est hic, sed surrerit. Noliie, inquiunt, cum
autem carnis, in quibus per patientiam anima de mortuis, hoc est in monumento qui locus est proprie
coratur, gloriam sanctis ac fidelibus præparat sem mortuorum, quærere eum qui ad vitam jam surrexit
piternam, præstante Domino nostro Jesu Christo, qui a mortuis. Et nos autem exemplo devotarum Deo
cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per feminarum, quoties ecclesiam intramus et mysteriis
omnia sæcula sæculorum. Amen. cœlestibus appropinquamus, sive propter angelicæ
HOMILIA XXV. præsentiam virtutis, seu propter reverentiam sacræ
item ff. RiA 1V. oblationis cum omni humilitate et timore ingredi
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam. debemus. Ad conspectum quippe angelorum vultum
In illo tempore una sabbati valde diluculo vene declinamus in terram, cum supernorum civium quæ
runt ad monumentum, portantes quæ paraverant aro sunt gaudia æterna contemplantes, humiliter nos
1natu, etc. cinerem esse terramque recolimus : sicut beatus
Una sabbati sive prima sabbati, prima est dies a Abraham : Loquar, inquit, ad Dominum meum cumr
sabbato, quam diem Dominicam propter Domini re sim pulvis et cinis. Et notandum quod sanctæ mulie
{{}] B. RABANI MAURl ARCIIIEP. Ml{}CUNT. OPERUM PARS II. 192

res astantibus sibi ange!is non in terram ceci ?isse, A
sed vultum dicuntur in terram declinasse; nec quem
| iam sanctorum legimus tempore Dominicæ resur
rectionis vel ipso Domino vel angelis sibi visis, terræ
prostratum adorasse ; unde mos obtinuit ecclesiasti
ciis, ut vel in memoriam Dominic;e et in nostræ spem
resurrectionis, et omnibus Dominicis diebus, et toto
Q::inquagesimæ tempore non flexis genibus, sed de
clinatis in terram vultibus oremtis.
Recordamini qualiter locutus est vobis cum adhuc
in Galilæa esset dicens : Quia oportet Filium hominis
tradi in manus peccatorum, et crucifigi, et die tertia
resurgere. Die tertia Dominus sicut ipse, quod ex hoc
loco discimus, inter discipulos viros etiam feminis
quæ eum sequebantur prædixit, ita resurrectionis
suæ triumphum celebravit. Die namque Parasceves B
hora nona spiritum tradens vespere sepultus, mane
prima sabbati surrexit sicut aperte Marcus evange
lista designat. Non ergo immerito uno die in sep;ilcro
et duabus noctibus jacuit, qui videlicet lucem su;e
simplæ moriis, tenebris duplæ nostræ mortis a jun
procumbens vidit linteamina sola posita et abiit sec:um
mirans. Quod factum fuerat Lucas breviter de cursu
Petri commemorat. Sed hoc quomodo gestum sit ple
nius exsequitur Joannes dicens etiam illum disci
pulum quem diligebat Jesus cucurrisse cum Petro,
se videlicet insinuans. Unde quæritur quomodo Lu
cas de Petro dicat : Et procumbens vidit linteamina
sola posita, cum Joannes se potius hoc fecisse signi
ficet, Petrum vero introeuntem in monumentum vi
disse non solum linteamina, sed et sudarium quod
fuerat super caput ejns. Sed intelligendum est Pe
trum, primo procumbentem vidisse quod Lucas
commemorat, Joannes tacet. Post autem ingressum,
ut diligentius interiora dignosceret; ingressum ta
men antequam Joannes intraret. Qui tamen ambo
perfecto amore adhaerent Redemptori suo, et ideo
modo cum illo in gaudio regni cœlestis simul cum
sanctis angelis manentes lætabuntur in perpetuum.
Amen.
II0MILIA XXVI.
ftERIA VI.

xit. Ad nos quippe venit qui in morte spiritus carnis Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
que tenebamur : unam ad nos suam, id est, carnis In illo tempore, accesserunt ad Jesum discipuli
mortem detulit, et duas nostras quas recepit solvit. Joannis dicentes : Quare nos et Pharisæi jejunamus
Si enim ipse utramque susciperet, nos a nulla libe frequenter, discipuli autem tui non jejunant?
raret. Misericorditer accepit et juste utramque dam Superba interrogatio et plena de supercilio Ph.a
navit simplam suam duplæ nostræ contulit et duplam risæorum, certe ut aliud non dicamus reprehenden 'a
nostram moriens subegit. jejunii jactantia. Nec poterant discipuli Joannis non
Et recordatæ sunt verborum ejus. Mulieres quæ esse sub vitio qui calumnial antur eum, quem scie
in monumento Domini stantes verborum quæ de sua bant magistri vocibus prædicatum, et jungebantur
dispensatione præfatus est recordantur, formam no Pharisæis quos ab Joanne noverant condemnatos
bis præbent ut inter ipsa Dominicae passionis myste cum ait : Generatio viperarum, quis ostendit vobis
ria celebranda, non solum ejusdem passionis, sed fitgere ab ira ventura ?
et ab inferis resurrectionis, nec non et in cœlos Ait illis Jesus: Numquid possunt filii sponsi lugere
gloriosæ ascensionis digna semper veneratione re quamdiu cum illis est sponsus ? Venient autem dies
cordemur. Et egressæ a monumento nuntiaverunt harc cum auferetur ab eis sponsus , et tunc jejunabunt.
omnia illis undecim et caeteris omnibus. Sicut in prin Si sponsus Christus, sponsa Ecclesia est. De lioc spi
cipio mulier auctor culpae viro fuit, vir exsecutor ritali connubio apostoli sunt creati qui lugere non
erroris, ita nunc quæ prior mortem gustaverat re possunt, quanditi sponsam in llalamo vident, et
surrectionem prior vidit, et ne perpetui reatus apud sciunt spolis':m esse cum sponsa. Quando vero trans
viros opprobrium sustineret, quæ culpam viro trans ierunt nuptiæ, et passionis ac resurrectionis tem
fuderat, transfudit et gratiam. pus advenerit, tunc sponsi filii jejunabunt, Nonnulli
Erat autem Maria Magdalene, et Joanna, et Maria putant idcirco post dies quia 'raginta passionis jejunia
Jacobi, et cæteræ quæ cum eis erant, quæ dicebant qd debere committi, licet statim dies Pentecostes et
apostolos harc. Maria Magdalene ipsa est soror Lazari Spiritus sanctus adveniens in,!icet nobis festivitatem,
quæ unxit Dominum unguenro, Joanna uxor Chuza et ex hujus occasione testimonii Montanus, Prisca,
procuratoris llerodis, de quibus supra lectum est. et Maximilla etiam post Pentecostem faciunt qua!ra
Maria Jacobi mater est Jacobi junioris et Joseph, et gesimam, quod ablato sponso filii sponsi debeant je
ut Marcus evangelista dicit, soror matris Domini ; junare. Ecclesiæ autem consuetudo ad passionem
unde et ipse Jacobus frater Domini meruit vocari. Domini et resurrectionem per humilitatem carnis
Et visa sunt ante illos sicut deliramentum verba venit, ut spiritali saginatioiii jejunio corporis præ
ista, et non credebant illis. Quod resurrectionem Do paremur. Juxta leges autem tropologiæ sciendum,
minicam discipuli larde crediderunt, non tam illo quod quandiu sponsus nobiscum est et in lætitia su
rum infirmitas, quam nostra ut ita dicam futura mus, nec jejunare possumus nec lugere ; cum autem
firmitas fuit. Ipsa namque resurrectio illius dubitan ille a nobis propter peccata recesserit et avolarit,
tibus per multa argumenta monstrata est, quæ dum tunc indicendum jejunium est, tunc luctus recipiem
nos legentes agnoscimus, quid aliud quam de illorum dus est.
dubitatione solidamur ? Nemo mittit commissuram panni rudis in vestimento
Petrus autem surgens currit ad monumentum, et veteri; tollit enim plenitudinem ejus de vcstimento eu
 105 IIOMILIAE IN EVANG. ET EPIST. 194

pejor scissura fit. Neque mittunt vinum novum in A sine fine gaudia se sperant accipere, et in æternum
utres veteres, alioquin rumpentur utres et vinum ef regnare cum Christo. At vero reprobi hic habent
fundetur, et utres peribunt. Sed in utres novos vinum patriam, cujus solum vitæ desideriis norunt inhiare.
novum mittunt et ambo conservantur. Quod dicit, hoc ldeoque post hanc vitam in exsilium relegantur per
est : donec quis renatus fuerit, et veteri homine de petuum, ubi cunctis carentes voluptatibus, sola in
posito per passionem meam novum homine;m indue tormentis patiantur adversa.
rit, non potest severiora jejunii et continentiæ susui Conversationem vestram inter gentes habentes bo
nere præcepta, ne per austeritatem nimiam etiam nam , ut in eo quod detrectunt de vobis tanquam de
credulitatem quam nunc habere videtur amittat. mulefactoribus, ex bonis operibus vos considerantes
Duo autem exempla posuit, vestimenti et utrium ve glorificent Deum in die visitationis. Plerumque conti
terum et novorum; veteres debemus intelligere gii ut pagani qui fidem Christianorum vituperabant
scribas et Pharisæos; plagula vestimenti novi et quare deos suos dereliquissent, postmodum conside
vinum novum præcepta evangelica senlire, quæ non rantes castam eorum conversationem et invictum in
possunt sustinere Judæi ne major scissura fiat. Tale Christo animum, cessarent eis (ktrahere, magisque
quid et Galatæ facere cupiebant, ut cum Evangelio Deum glorificare ac lau,lare inciperent qui bonitate
præcepta legis miscerent, et in utribus veteribus B
ac justitia cultorum suorum bonus esse probaretur
mitterent vinum novum. Sed Apostolus ad eos lo. et justus.
quiiur : 0 insensati Galatæ ! quis vos fascinavit veri Glorificent, inquit, Deum in die visitationis, hoc
taui non obedire ? Sermo igitur evangelicus apostolis est, in tempore retributionis. Quanta vobis sit gloria
potius quam scribis et Pharisæis est injungendus, per Deum donanda jam nunc agnoscant increduli,
qui majorum traditionibus depravati sinceritatem cum vos instanter per obstantia pericula illum sequi
præceptorum Christi non poterant custodire. Alia perspexerint.
est enim puritas virginalis animæ et nulla prioris vi Subjecti estote omni humanæ creaturæ propter
tii contagione pollutæ, et aliae sordes ejus quæ inulto Deum. Omni humanæ creaturæ dicit omni dignitati
rum libidini subjacuerit. Unde necesse est ut prius hoininum, omni personæ, omni principatui cui vos di
ab uno quoque abluantur sordes vitiorum et vetustas vina dispositio subdi voluerit. Hoc est enim quod ait,
peccati per pœnitentiam expurgetur, et sic Domini propter Deum, quia non est potestas nisi a Deo, et qui
opitulante gratia virtutum scientia et spiritalis do potestati resistit, Dei ordinationi resistit. Quam crea
ctrinæ Christo largiente conferatur, qui vivii et re turam subsequenter adjungens exponit : Sive regi.
gnat cum Deo Patre in unitate Spiritus sancti, per quasi praecellenti, sive ducibus, tanquam ab eo missis.
omnia sæcula sæculorum. Amen. C Ideo regi tantum ac ducibus, non autem et dominis
II0MILIA XXVII. dicit, quia hoc in loco illos specialiter ut præfati
D0¥11NICA II P0ST 0CTAVAM pASciiAE. sumtis instruit, qui sunt domini servorum ; subse
Lectio Epistolæ B. Petri apostoli. quenter vero, et servos quomodo dominis famulen
Charissimi, obsecro vos tanquam advenas et pere tur admonet. Docet ergo fideles famulos videlicet
grinos, etc. aeterni regis etiam mundi potestatibus subdi, ne vel
Advenæ Latine dicuntur proselyti quo nomine in hoc fidei et religioni Christianæ conditionis jura
appellabant Judæi eos qui de gentibus mati in Deum, turbentur. Nam et ita recte potest intelligi quod di
credere et circumcisione accepta Judaico more juxta ctum est, omni humanæ creaturæ, ut significetur et
Dei legem vitam ducere noluerunt. De quorum nu fidelibus et incredulis rerum dominis.
mero fuere quidam eorum qui in die sancto Pente Ad vindictam malefactorum, laudem vero bonorum.
costes quo apostoli Spiritum sanctum in ignis visione Non quol omnes qui a regibus mittuntur duces et
perceperunt, ad prædication m eorum Christo cre malefactores punire et laudare bonos noverint, sed
diderunt, dicente Scriptura quod Judæi quoque et quæ esse debeat actio boni ducis simpliciter narrat,
proselyti adessent. Sed et nos si veraciter cum Pro hoc est, ut male facientes coerceat, ut bene agentes
pheta Deo dicere possumus. Quoniam incolæ nos D remuneret; qui etiamsi injuste agit si bonos damnat,
sumus apud te in terra et peregrini sicut omnes patres nihilominus ad laudem eorum pertinent quæ facit,
nostri, ad nos quoque Epistolas beati Petri scriptas si patienter ejus stultitiæ resistunt. Unde et Paulus
credere, et quasi nobis missas legere debemus. dicit : Vis, inquit, non timere potestatem? bonum fac
Abstinete vos a carnalibus desideriis, quæ militant et habebis laudem eae illa. Non dicit ab illa, sed eae illa,
adrersus animam. Dum coucupiscentiis blandientibus quia etsi potestas te mundana non laudat, imo si
caro enerviter subjugatur, jam vitiorum exercitus etiam persequitur, si occidit gladio ut Paulum , si
firmiter adversus animam armatur. Quos competen crucifigit ut Petrum, habebis ex illa laudem, dum ex
1, r advenas vocat et peregrinos, ut eo minus terrenis eo quod illa malefacit in te justum et innoxium, tuæ
rebus animam supponant, quo se patriam in cœlis virtutis patientia coronam laudis meretur. Nam et
habere meminerint. Namque hoc distare in hac vita hoc intendisse beatum Petrum in hac sententia verba
inter electos solet et reprobos, quod electi peregrini sequentia docent quibus dicitur :
niinc exsules exspectant futura, tantoque minus in Quia sic est voluntas Dei ut benefacientes obmutescere
-praesenti gaudiis delectantur caducis , quanto futura faciatis imprudentium hominum ignorantiam. Hæc est
M95 B. RABANI MAURI ARCHlEP. M0ÜUNT. OPERUM PARS II. 196

ergo laus lonorum ad quam duces a rege dicit mis- A mat. Qui enim passionis Christi particeps benevolus
sos dum ignoranuia ducum imprudentium boni ad et patiens esse voluerit in præsenti vita, sinc dubio
laudem suam perpetuam bene agendo utuntur. ejus gloriæ in futura vita consors erit, ubi in ejus
Quasi liberi et non quasi velamen habentes malitiæ laudibus simul cum sanctis angelis in æternum
libertatem. Quasi liberi bona faciunt qui in exem exsultans permanebit, ipso præstante Domino nostro
plum Joseph patriarchæ tametsi servitio deprimun Jesu Christo, qui cum Patre vivit et regnat in sæ.
tur hominum, servi esse vitiorum nulla arte compel cula sæculorum. Amer.
luntur. At vero libertatem suam in velamen malitiæ H0MILIA XXVIHI.
IN EODEM FESTO.
vertunt, qui quominus humaai famulatus jugo colii
bentur, eo latius peccatorum dominio mancipantur, Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
et cum vitiis impune serviunt, libertatem vocant : In illo tempore, dixit Jesus discipulis suis : Modi
hoc prætexunt nomine culpam. Potest autem juxta cum et non videbitis me, et iierum modicum et vide
bitis me.
illud apostoli Pauli generaliter accipi. Vos in liber
tatem vocati estis, fratres; tantum ne libertatem in Ad illos specialiter hæc quæ dicta sunt pertinent,
occasionem carnis detis. Li; eri enim recte vocamur qui ejus discipulatui prædicantis in carne adhærere,
quia per baptisma a peccatorum sumus nexibus ab B et post trislitiam passionis visa resurreclione el as
soluti, quia a dæmonica servitute redempti, quia filii censione ejus lætificari meruerunt. Modicum etiam
Dei effecti. Non tamen dono libertatis potiorem pec fuit ab illa hora illius noctis qua traditus est, in
candi facultatem vel licentiam accipimus; quinimo si horam passionis, sive quando eum discipuli carnali
peccamus mox libertate perdita servi efficimur pec ter videbant ; et iterum modicum fuit quo clausus in
cati; et quisque se ad hoc libertatem accepisse a sepulcro tertia die resurrecturus jacuit et illorum
Domino putat, ut licentius peccet, talis suam liberta aspectibus videri non potuit : hoc est quod ait, Mo
tem in velamen malitiæ mutat. Vult enim nos beatus dicum et non videbitis me. Quod vero ait, Iterum m0
Petrus liberos esse a servitio culparum, ut servi dicum et videbitis me, significat post resurrectionem
creatoris nostri boni et fideles permanere possimus: tempus, quo cum discipulis conversatus est, et illis
unde subsequenter adjungit : multimoda ostensione apparuit usque dum ascendit
Sed sicut servi Dei omnes honorate, fraternitatem in coelum illis videntibus, ut in Evangelio et Actibus
diligite, Deum timete, regem glorificate. Monet ergo apostolorum legitur. Et hoc est quod ait:
congruum cunctis impendere honorem et juxta im Quia vado ad patrem. Ac si patenter dicat : Quia
perium Domini Cæsari quæ Cæsaris sunt, et Deo post modicum a vestris aspectibus in monumenti
reddere quae Dei sunt. Et bene inter alia fraternita C claustro abscondar, et iterum post modicum, de
tem diligere jubet liberos, ut eos quoque qui tem structo mortis imperio, vobis intuendus apparebo,
porali conditione subjecti sunt, fratres sibi esse in quia tempus est ut expleta dispensatione assumptæ
Christo factos recolant, una cum ipsis Patrem invo maortalitatis cum resurrectiouis triumpho jam rever
cantes, eum qui sine acceptione personarum judicat. tar ad Patrem. Hæc vero verba Domini, ut diximus,
Servi subditi estote in omni timore dominis, non illis speciatim qui ejus resurrectionem videre potue
tantum bonis et modestis, sed etiam dyscolis. Dyscolis ruiit conveniunt, quæ apostoli tunc temporis non
indisciplinatis dicit, nomine ducto a Græco eloquio, potuerunt intelligere. Et hanc illorum ignorantiam
quia Græce schola vocatur locus in quo adolescenles pius magister intelligens, subsequenter secundum
litteralibus studiis operam dare, et audiendos ma animi illorum dubitationem respondit, quasi exposi
gistros vacare solent : unde schola vacatio interpre turus quid esset quod dixit : Modicum et non videbitis
tatur. Denique in psalmo ubi canimus : Vacate me; iterum modicum et videbitis me.
et videte quomodo ego sum Deus, pro eo quod Cognovit ergoJesus quia volebant eum interrogare et
nos dicimus vacate in Græco habetur scholaste. dirit eis : De hoc quæritis inter vos, quia dixi : Modi
Scholastici suiit ergo eruditi; dyscoli, indocti et cum et non videbitis me, et iterum modicum et videbitis
agrestes; sed utrisque vult obedire subditos, expli me ? Amen, amen dico vobis, quia plorabitis et flebitis
cans apertius quomodo nos supra omni humanæ vos, mundus autem gaudebit; vos autem contristabi
creaturæ jusserit esse suljectos. Alia editio pro dys mini, sed tristitia vestra vertetur in gaudium. Et ipso
colis difficiles habet, et sanctus antistes Fulgentius rum et totius Ecclesiæ statui congruit. Plorabaut
in opusculis suis sic ponit: Servientes cum timore non quippe et flebant amatores Christi, cum illum com
tantum bonis, sed etiam difficilioribus. Sed si bene prehendi ab hostibus, ligari, ad consilium duci, dam
facientes, et patientes sustinetis. mari, crucifigi, mori et sepeliri viderent. Gaudebant
IIæc est enim gratia in Christo Jesu. Hæc est ergo muundi amatores, quos ab infiima cogitatione mun
gratia apud Deum; in hoc enim vocati estis quia et dum vocat Dominus, cum morte turpissima condem
Christus passus est pro nobis, relinquens nobis exem narent illum, qui gravis erat eis etiam ad videndum.
plum, etc. Notandum attentius quam summe condi Contristabantur discipuli posito in morte, sed agnita
tionem servorum glorificet quos bene facientes et eliam resurrectione tristitia illorum versa est in
absque culpa vapulantes a dominis crudelibus et gaudium; visa est ascensionis potentia, jam majore
improbis imitatores esse Dominicæ passionis aflir gaudio sublevati laudabaut el benedicebant Domi
 IJOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 198
197
num, ut Lucas evangelista testatur. Sed et cunctis A secuior, nemo qui tristitiam ingerat animis vestr s,
fidelibus hic Domini sermo convenit, qui per lacry dum videbitur Deus deorum in Sion.

mas pressurasque praesentes ad gaudia æterna per II0MILIA XXIX.

venire conteudunt. Qui seminant in lacrymis in gau IN NAtivitAtE SS. Ap0st01.0RtJM pii 11. ippi et JAcobi.

dio metent; euntes ibant et flebant, qualenus in Lectio libri Sapientiæ.

æterna beatitudine laboris sui mercedem recipiant. Stabunt justi in magna constantia adversus eos qui
Mundus autem, id est, mundi amatores gaudebunt, se angustiaverunt, et qui abstulerunt labores illorum.
qui ad æterna gaudia se præparare per lacrymas et Narrat divina Sapientia qualis in extremo judicio
afflictiones despiciunt; vos autem contristabimini per sanctorum erit gloria, qualisque repro!)orum angu
labores et pressuras, sed tristitia vestra vertetur in stia cum viderint sanctos stantes ad dexteram Dei
æternæ beatitudinis l;ctitiam. cum gloria incorruptionis et immortalitatis, pii ju
Mulier cum parit tristitiam habet, quia venit hora dicis exspectantes sententiam , qua eos ad regnum
Pjits. Mulierem dicit sanctam Ecclesiam, propter fe invitat æternum; se autem merito condemnari eo
cunditatem bonorum operum, et quia spiritales Do quod illos persecuti sunt, nec doctrinæ eorum salu
mi;io filios gignere nunquam desinit; haec mulier bri obedire voluerunt, sed irridentes eos magis spre
cum parit tristitiam habet, quia venit hora ejus. B. verunt, nec honorem condignum illis præbuerunt,
Cum autem peperit puerum, jam non meminit pres unde modo cum lectio legeretur audistis : Tunc sta
suræ propter gaudium, quia natus est homo in mun ὐunt, inquit, justi in magna constantia, adversus eos
dum; quia nimirum sancta Ecclesia, quandiu in qui se angustiaverunt, et qui abstulerunt labores illo
mundo spiritalium virtutum profectibus insistit , rum, videntes turbabuntur timore horribili, et mira
nunquam mundi tentationibus exerceri desistit. At buntur in subitatione insperatæ salutis, gementes
cum devicto laborum certamine ad palmam pervene per angustiam spiritus, dicent-inter se pœnitentiam
rit, jam non meminit pressuræ præcedentis propter agentes : Hi sunt quos habuimus aliquando in de
gaudium perceptæ retributionis : non sunt enim con risu et in similitudine improperii. Nos insensati vitami
dignae passiones hujus temporis ad superventuram illorum aestimabamus insaniam, et finem illorum
g!orium quæ revelabitur in nobis. Non meminit, in sine honore. Quomodo ergo computati sunt inter filios
qtiit, pressurae propter gaudium, quia natus est homo Dei et inter sanctos sors illorum est ? Tunc utique
in mundum. Sicut enim mulier uiato in hunc mun stabunt justi in magna constantia adversus persecu
dum homine lætatur, ita Ecclesia mato in vitam fu tores suos qui eos pœnis indebitis hic affecerunt,
iuram fidelium populo digna exsultatione repletur, , et labores illorum quasi stultos vituperaverunt,
pro qua ejus nativitate multum laborans et gemens quando claritate superna revelati judices erunt illo
in praesenti quasi parturiens dolet. Nec novum debet rum secundum veritatem qui ante se injuste damna
cuiquam videri si natus dicitur, qui ex hac vita mi verunt. Unde illi cum se subitanea commutatione
graverit; quomodo enim nasci dicitur cum quis de viderint de gloria ad ignobilitatem perductos, et e
utero matris procedens hanc in lucem egreditur, ita contrario adversarios suos de afflictione temporali
etiam rectissime potest natus appellari qui solutus a ad honorem supernum translatos, sera poentientia
vinculis carnis ad lucem sublimatur æternam. Unde atque infructuosa tunc conquerentur quod antea
et inos oblinuit ecclesiasticus ut dies beatorum mar dum licuit si vellent fructuose agere possent. Unde
tyrum sive confessorum Christi, quibus de sæculo necesse est ut quicunque vitam suam negligenter
uransierunt, natales vocitemus, eorumque solemnia duxit et peccatis servivit, ante terminum vitæ præ
non funebria, sed natalitia dicantur. sentis pœnitentiam condigne agat de malis eommis
Et vos igitur nunc quidem tristitiam habetis ; ite sis, et studeat operibus bonis per gratiam Dei, in
rum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et dulgentiam promereri peccatorum, et vitam consequi
gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Quod de ipsis sempiternam largiente ipso Redemptore Domino no
quidem discipulis facile intelligitur quia tristitiam stro Jesu Christo, qui vult omnes homines salvos esse,
habuerunt passo ac sepulto Domino ; sed peracta et ad agnitionem veritatis pervenire, regnans cum Spi
resurrectionis gloria gavisi suut viso Domino, et ritu sancto Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
gaudium eorum nemo tollit ab eis; licet pressuras H0MILIA XXX.
ac persecutiones passi essent in hoc mundo, semper iN EODEM ff.STO.
in spe gaudebant futuræ retributionis pro eo quod Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
digni essent pro nomine Jesu contumelias pati. In illo tempore dixit Jesus discipulis suis: Non
Iterum autem videbo vos et gaudebit cor vestrum, et turbetur cor vestrum. Credite in Deum, et in me cre
gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Videt itaque dite, etc.
electos post tristitiam Dominus cum eorum patien Ne mortem tanquam homines timerent, et ideo
uiam damnato impugnatore remunerat. Videbo vos, turbarentur, consolatur etiam eos Deum se esse con
iJ est, cum assumpsero vos ad meipsum ut ubi suum testans. Consequens est enim ut si in Deum creditis,
ego et vos sitis, et in illa visione perpetuæ gloriæ et in me credere debeatis : quod non esset conse
quens, si Christus non esset Deus. In domo Patris
gaudebit cor vestrum et gaudium vestrum nemo tol
iet a vobis, quia ibi nullus adversarius, nullus per mei mansiones multæ sunt. Quia merita sanctorum
199 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 200

diversa sunt, ideo in domo Patris multæ sunt man- A Qui videt me, videt et Patrem. Qui me intelligit,
siones. Nullus eorum alienabitur ab illa domo, ubi utique et Patrem in me intelligit. Sed ideo magisler
mansionem pro suo quisque accepturus est merito. discipulum arguebat, quoniam cor postulantis vi
1 leo non turbetur cor vestrum, nam unus denarius debat. Tanquam enim melior esset Pater quam Fi
omnibus in vinea laborantibus, id est, omnibus in lius, ita Philippus Patrem nosce cupiebat, et ideo iiec
Ecclesia per fideum laborautibus vita dabitur æterna. Filium sciebat quo melius aliquid esse credebat. Ad
Sed multæ mansiones diversas meritorum in una hunc sensum corrigendum dictum est : Qui videt me
vita æterna significant dignitates, eritque Deus om videt et Patrem.
mia in omnibus, quia Deus charitas est. Sic enim Quomodo tu dicis : 0stenae nobis Patrem ? Video
quisque habel , cum amat in altero, quod ipse quomodo tu dicis : non alterum quaeris videre simi
non habet, quia regnat in omnibus unitas charitatis. lem, sed illum pulas esse meliorem.
Si quo minus dixissem vobis, quia vado parare vobis Non credis quia ego in Patre et Pater in me est ?
locum. Quomodo ad illas mansiones membra perve Cur inseparabiles separatim desideras nosce ? Deinde
uissent, si caput non præcessisset ? Paravit nobis non ad solum Philippum, sed ad eos pluraliter lo
locum dum pro nobis mortuus est, et resurrexit, imo quitur :
ascendit in cœlos. Ilæc omnia pro nobis fecit, ut B Verba quæ ego loquor vobis a me ipso non loquor.
nobis pararet locum in regno Patris sui. Pater autem in me manens, ipse facit opera. Quid est,
Si abiero et paravero vobis locum, iterum veniam a me ipso non loquor? nisi a me ipso non sum qui
ad vos. Si abiero per carnis absentiam, veniam per loquor. Ei quippe tribuit quod facit, de quo est ipse
divinitatis præsentiam, in qua vobiscum ero usque qui facit. Pater enim Deus non est de aliouo, Filius
ad consum;mationem sæculi. Vel etiam si aliero as aulem Deus est quidem Patri æqualis, sed de Patre
cendendo ad cœlos, veniam iterum judicare vivos ac Deo. Ideo ille Deus sed non de Deo, et lumen sed non
mortuos: quod angeli attestati sunt dicentes : IIic de lumine. Iste vero Deus de Deo, lumen de lumine.
Jesus qui assumptus est a vobis, sic veniet quemad Denique adjungit et ait :
modum vidistis eum euntem in cælum. Sequitur : Non creditis quia ego in Patre et Pater in me est ?
Et accipiam vos ad meipsum, ut ubi sum ego et vos Alioqui propter opera ipsa credite. Ante solus Phi
sitis. Hoc est quod in sequentibus dixit : Volo, Pater, lippus arguebatur; nunc autem non ibi eum solum
vt ubi sum ego, et isti sint mecum. fuisse qui esset arguendus ostenditur; propter opera
Et quo ego vado, scitis, et viam scitis. Quo vado, ipsa, inquit, credite, quia ego in Patre et Pater in
id est, ad Patrem, et via qua venitur, scitur. me est. Neque enim si separali essemus inseparabi
Dicit ei Thomas : Domine, nescimus quo vadis, et C. liter operari ulla ratione possemus, sed quid est
quomodo possumus viam scire ? Videbatur ei nescire quod sequitur : Amen amen dico vobis, qui credit in
quod Christus convincit eum scire dum ait: me, opera quæ ego facio et ipse faciet, et majora ho
Ego sum via, et veritas, et vita. Quasi dixisset : Si rum faciet, quia ego ad Patrem vado. Non se extol
me scitis et viam scitis; et ego sum ad quem itur, lat servus super dominum, nec discipulus super ma
id est, veritas, et ego sum vita in qua statur. Si me gistrum. Majora quam ipse facit dixit eos esse fa
scitis et viam scitis, et quo ibo scitis, et ubi man cturos, sed sine illo, ut in sequentibus dixit, quid
seritis scitis. Qui ad Patrem vadunt per me vadunt, potuerunt facere? Sed quæ sunt tandem ista majora ?
et qui ad Patrem veniunt ad me veniunt, quia et An forte quod ægros ipsis transeuntibus etiam eorum
ego et Pater unum sumus, et in me manent, quia hæc est umbra sanabit ? Majus est enim ut sanet umbra quam
vita æterna, ut cognoscant te solum verum Deum, et fimbria, illud per se, hoc per ipsos, sed utrumque
quem misisti Jesum Christum. Unde secutus est in se ; vel majora sunt opera apostolorum in omnium
dicens :
gentium salute, quam Christi tantummodo in salute
Nemo venit ad Patrem nisi per me. Exponens quid Judæorum, et hoc in paucissimis. Tamen utrumque
sit quod ait, ego sum via, statim suljungens : D et ille fecit, et salutem aliquorum in Judæa per se,
Si cognovissetis me utique, et Patrem meum cogno et salutem gentium per apostolos : Nec solum per
tisseii8, quia ego sum veritas in vero Patre. Et amo. apostolos, sed et per alios quoque prædicatores.
do cognoscitis eum, et vidistis eum. Si me spiritaliter Unde subjunxit et ait : Qui credit in me opera quae
cognoscitis et videtis, illum cognoscitis et videtis, ego facio et ipse faciet, et majora horum faciet. Non
quia ego et Pater unum sumus. Unum natura non quo major sit magistro discipulus, vel domino ser.
unus in persona.
vus, et adoptatus unigenito, et homo Deo, sed quoil
Dicit ei Philippus hoc non intelligens : Domine, per illos ipse dignaretur eadem majora facere. Unde
ostende nobis Patrem, et sufficit nobis. Quasi aliquid majora potuissent mox ostendit dicens : Qui credit
melius esset Pater quam Filius in cujus esset visione in me opera quæ ego facio et ipse faciet, et majora
sufficiens beatitudo. Quam vocem discipuli redarguit horum faciet. Continuo secutus adjunxit : Quia ego
magister. ad Patrem vado.
Tanto tempore vobiscum sum, et non cognovistis
Et quodcunque petieritis in nomine meo, hoc fa
ne ? Non cognovistis me esse in Patre, et Patrem in ciam. Qui dixit, faciet, post ait, faciam. Tamquam
me, Philippe ?
diceret: Non vobis hoc impossibile videatur; non
.0! II0MI!LIÆ IN EVANG. ET EPIST. 202

enim poterit esse major me qui credit in me : ideo A juxta quod Paulus ait, Tentatio nos non apprehendat
majora non per se facit, sed per me qui in me cre misi humana, hoc est, ea sola quam humana i:;firmi
dui. Nec est defectio potestatis, sed miseratio pieta tas ad integrum declinare non potest. t ,

tis. Dives ergo ab eo recessit tristis, non recipiens Sed et si quis peccaverit, advocatum habemus apud
verba salutis; apostolis igitur prædicantibus, multi Patrem Jesum Christum justum. Vide Joannes in
divites pauperiem voluntate secuti sunt > ita quod quantum servet humilitatem, quam docet. Certe vir
ab illo audiens unus non fecit, fecerunt mulii cutn justus erat, et magnus qui de pectore Donii:;i myste
loqueretur per discipulos magister bonus. Ecce ira riorum secreta bi!;ehat. Non tamen dixit advocatium
jora fecit praedicatus a credentibus quam locutus au me habetis apud Patrem, sed advocatum, inquit, ha
dientibus, sed hoc per prædicatores. Nunquid omnes bemus ; non (!ixit, habetis. Maluit se ponere in nu
qui credunt in eum prædicatores sunt ? Tamen dicit mero peccatorum, ut haheret advocatum Christum,
qui credunt in eum opera facere majora. In hoc quam ponere se pro Christo advocatum et inveniri
opere fidei faciemus opera Christi, quia et ipsum inter damnandos superbos. Nec tamen dicendum,
credere in Christum opus est ; Christus autem ope quia episcopi vel præpositi non petant pro populo ;
ratur in nobis, non utique siiie nobis. Prius ego fa orat enim Apostolus pro plebe, orat plebs pro Apo
cio præveniens gratiam, deinde et ipse fecit subse B stolo, qui dicit, orantes simul et pro nobis, ut Deus
quens gratiam, quia facio ut faciat. Quæ opera, nisi aperiat nobis ostium verbi. Et pro Petro orabat Ec
ut ex impio justus fiat ? Fortasse majus est opera clesia cum esset in vinculis Petrus, et exaudita est ;
salutis nostræ nos per ipsum facere, quam verba sa quomodo et Petrus pro Ecclesia : quia omnia pro in
iutis prædicare, quod ipse fecit sine nobis, dum hæc vicem membra orant, caput pro omnibus interpellat
dixit : Quia ego ad Patrem vado. Et quodcumque pe de quo scriptum est, Qui est ad dexteram Dei, qui
tieriuis in nomine meo, hoc faciam. ln his verbis ma etiam interpellat pro nobis. Unigenito enim Filio pro
gnam spem promisit orantibus. Sic ergo perrexit ad homine interpellare, est apud coæternum Palretn
Patrem, ut non relinqueret indigeiìtes, sed audiret seipsum demonstrare ; eique pro humana natura ro
petentes. Tameii non omnia petentes, sed quæ ad gasse, est eamdem naturam in divinitatis suæ celsi
salutem pertinent petentium. Ideo dixit : Si quid tudinem suscepisse. Interpellat igitur pro nobis Do
petieritis me in nomine meo, hoc faciam. Quid est in minus non voce sed miseratione, quia quod damnare
nomine meo ? nisi in nomine Salvatoris. Si petieritis in clectis noluit suscipientlo servavit. Et bene cum
quæ ad salutem pertinent vobis, in nomine meo pe diceret advocatum nos apud Patrem habere Jesum
uieritis. Quando enim delectant mala et non dele Christtim, adulit justum. Justus namque advocatus
~a
ctant bona, rogare potius debemus Deum ut dele injustas causas non suscipit ; qui tamen justos de
cient bona quam ut concedantur mala. Qui ergo credit fendil in judicio, si nosmetipsos cognoscimus et ac
in eum, quodcunque petierit in nomine quod est illis casamus injustos. Cur enim justus non sit, qui con
datum qui credunt in eum, hoc facit, quo hoc sicut tra suam injustitiam jam per lacrymas sævit ?
Salvator facit. Si autem qui in eum credit, aliquid Et ipse est propitiatio pro peccatis, qui per hun:i.i
per ignorantiam contra salutem suam petit, non in tatem interpellat pro nobis apud Patrem : Id est, per
nomine Salvaloris petit, quia Salvator ei non erit; divinitatem propitiatur nobis cum Patre.
si quis ejus salutem impedi fecerit, non est ejus Non pro nostris autem tantum, sed etiam pro totius
Salvator. Quid melius aut quid magis nobis prodest mundi. Non pro illis solum propitialio est Dominus,
quam nosmetipsos salvari ? Ideo petendum est ut fiat quibus tunc in carne viventibus scribebat Joannes,
voluntas ejus in nobis, qui vivit et regnat cum Deo sed etiam pro omni Ecclesia, quæ per totam mundi
Patre in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia sæ latitudinem diffusa est ; a primo nimirum electio
cula sæculorum. Amen. usque ad ultimum qui in fine mundi nasciturus est
HOMILIA XXXI. porrecta. Quibus verbis Donatistarum schisma re
fe.Ia1 A 1V. probat, qui in Africæ solum finibus Ecclesiam Chri
I.ectio Epistolæ beati Joannis apostoli. sui dicebant esse inc!usam. Pro totius ergo mundi
Charissimi, hæc scribo vobis ut non peccetis, etc. peccatis interpellat Dominus, quia per totum mun
Non sibi ipse contrarius est qui supra non sine dum est Ecclesia, quam suo sanguine comparavit.
peccato nos vivere perhibebat, nunc autem ideo Neque huic verbo repugnat quod in sequentibus di
scribere se nobis dicit, ut non peccemus. Sed ibi nos xit : Et mundus to us in muligno, id est, antiquo
necessarie providendo salubriter nostræ fragilitatis hosti, suppositus est. Quod etiam per totum mnndi: in
a:!monuit, ne quis sibi quasi innocens placeat, et se sunt qui maligno, id est, antiquo hosti famulentur.
•!e meritis extollendo plus pereat, hic consequenter Et in hoc scimus quoniam cognovimus eum, si mar
l.ortatur ut si omni culpa carere nequitnus, demus data ejus observemus. Quæ mandata dicat in sequen
tamen operam quantam valem:us, ne nos ipsi fragili tibiis aperit, id est, charitatem.
tate nostrae conditionis negligenter agendo vivamus, Qui dicit eum se nosse, et mandata ejus non custo
sed contra omnia vitia strenue vigilanterque di;mi dit, mendar est et in eo veritas non est. Ùhristus ve
census, maxime majora et apertiora, quæ, juvante ritas appellatur : Ego sum, inquit, tria et veritas et
[). rnino, facilius superare et eavere valeamus, ut vi:a. Frustra ergo nobis in eo applandimus ciijus
Patrol. CX.
<-*,
-* • IB. {A{3ANI MAURI ARCHIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 2ι}$

inandata non facimus, nec grande putemus unum A tuo baptismo baptizatus est ille, ad cujus baptisiimum
I)eum nosse, cum et d;emones credant et contremi omnes modo convenerunt.
scant. Quid sit autem veraciter l)eum nosse subse Respondit et dixit : Non potest homo accipere quid
•juenter ostendit dicens : Qui autem servat verbum qntam, nisi ei fuerit datum de cælo. Vos mihi testi
ejus, vere in eo charitas Dei perfecta est. Ille itaque monium perhibetis quod dixerim : Ego non sum
vere Deum novit, qui ejus mandata servando chari Christus. Si meo testimonio credatis, scitote me non
tatem ejus se habere comprobat; hoc est enim Deum esse Christum; sed illum et illius baptismum esse,
nosse, quod amare. Nam quisquis eum non amat, in quo remissio est peccatorum, et Spiritus sanctus
profecto ostendit quod quam sit amabilis non novit, datur, non meum in quo tantummodo pœnitentia
quam sit suavis Dominus et dulcis g:istare ac videre dabatur, et fides in eum de quo querimoniam nunc
non didicit, qui ejus placere conspectibus continua habetis. Non potest homo aliqnid accipere, nisi fuerit
intenlione non satagit. illi datum de caelo. Ministerium accepi quod mihi
Et in hoc scimus quoniam in ipso sumus. Qui dicit datum fuit de cœlo; praeco sum, ille judex; ego ser
se in ipso manere, debet, sicut ille ambulat, et ipse vus, ille dominus; ille sponsus, ego amicus sponsi;
ambulare, id est, per dilectionem nimiam etiam pro illum oportet crescere, me autem minui; veniebam illi
inimicis orare, dicens : Pater, ignosce illis; sed et B viam parare, non me exaliare; ego vor clamantis.
prospera mundi cuncta forti animo contemnere, ille Werbum Patris; qui post me venit, ante me factus
libenter irrisiones et opprobria tolerare, sicut et ipse est, id est, dignitate prælatus est mihi, cujus ego non
dicit : Si quis vult venire post me, abneget seipsum, sum dignus corrigiam calceamenti ejus solvere, id
et tollat crucemn suam, et sequatur me. nativitatis illius, qua ex virgine natus venit in mun
Charissimi, non mandatum novum scribo vobis, sed dum enarrare mysterium. Audistis testimonium
mandatum retus quod habuistis ab initio. Mandatum meum ; credite testimouio meo; concurrite ad illuin
vetus est verbum quod audistis; iterum mandatum in cujus baptismo est remissio peccatorum. Isle
novum scribo vobis. Eadem charitas et mandatum Joannes tantæ auctoritatis habebatur, ut a populo
vetus quia ab iniiio commendata, et mandatum no Christus putaretur. Sed ille falsum respuit honorem,
vum quia tenebris ejectis desiderium novæ lucis in ut solidam potuisset habere veritatem. Noluit de se
fuiidit; unde recte subditur : Quod est verum et in jactare quod non fuit, ne sine eo esset qui semper
ipso, et in vobis, quoniam tenebræ transierunt et lumen fuit.
verum jam lucet. Ecce unde novum quia tenebræ ad Qui habet sponsam sponsus est. Ego non sum spoi*
veterem hominem, lux vero ad novum hominem mer sus, sed quid sum ?-Amicus sponsi, gaudens in voce
tinet. Denique dicit aposto'us Paulus : Eruite vete illius. Quis est spoiisus? Ille de quo dicitur : Re c
rem hominem et induite novum. Et iterum : Fuistis omnis terræ Deus, et adorabunt eum omnes reges
aliquando tenebræ, nunc autem lux in Domino. Felix terræ, omnes gentes servient ei. Ille spoi:sus verus.
il!e est qui veteris hominis actus respuens novi homi Sponsa vero sancta Ecclesia, ex omnibus congregata
nis conversationem recte appetit , quoniam juxta gentibus, de qua Apostolus ait : Desponsavi vos uni
illud quod scriptum est: 01nnis qui male agit, odit viro virginem castam exhibere Chrislo.
lucem, et non venit ad lucem, ut non arguantur opera Amicus autem sponsi, qui stat et audit eum, gaudio
ejus. Qui autem facit veritatem venit ad lucem, ut gaudet propter vocem sponsi, non sibi gauJium facit
manifestentur opera ejus, quia in Deo sunt facta, præ de se; qui enim vult gaudere de se tristis erit; qui
stante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Patre autem de Deo gaudere vult, sempcr gaudebit, quia
et Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per o:nnia Deus sempiterni:s est. Talem se dixit Joannes.
s.vcula sæculorum. Amen. Propter vocem sponsi gaudebit amicus sponsi , ait,
r.on propter vocem suam. Et stat et audit euum.
IIOMILIA XXXII.
1tae vi ferl \ 1W.
Si ergo ca:lit non audit eum. De illo quondam qui
cecidit dictum est, et in veritate non stetit, de dia
Lectio s;mcti Evangelii secundum Joannem. }} boio dict:i:n est. Ergo stare (!e!:et amicus sponsi et
ln illo tempore, facta est quæsiio ex discipulis audire. Quid est stare? Permanere in gratiâ ejus
Joannis cum J udæis de purificatione, etc. quain aceepit, et audit vocem ad quam gaudeat. Sic
Zelantes discipuli Joannis magistrum, quia plurio erat Joannes : noverat unde gaudebat, non sibi ar
res audiebant concurrere ad baptismum Christi, et rogal); t quod ipse non erat; sciebat illuminatuin se,
praeferre Jud;vos baptismo Joannis baptismum Chri non illuminatorem.
sti, ita ut novissime venti:m sit ad ipsum Joannem, Illum oportet crescere, me autem mimui. Quid est
ut solve;'et quæstionem quam habuerunt discipuli l.oc? Illum oportet exaltari, me autem humiliari.
ejtis cum Judæis de discretione inter baptismum Magnum hoc sacramentum est. Antequam veniret
Christi et baptismum Joannis, et dixerunt ei: Dominus Jesus, gloriabantur homines de se ; venit
f{aüJi, qui erat tecum trans Jordanem, ecce hic i!!e homo t:t rninueretur hominis gloria, et augeretur
bap;ixaí`et omnes teniunt ad eum. Quasi indigiiantes gloria Dei. Etenim venit ille sine peccato et invenit
quod pluriores venissent ad haptismi:m Christi dixe omnes cum peccato. Si sic venit ille ut dimitteret
vu:it : Omnes veniunt a:! et;m et te dimittunt. (!iiim peccata, Deus largiatur, homo confiteatur. Etenica
$***» HÖMILIAE 1N EVANG. ET EPIST.
coufessio hominis humilitas, ho:ninis miseratio, Dei A lur in inundum veni ut omnis qui credit in me i;:
aluitudo. Si ergo venit ille dimittere peccata, ag:o
scat homo humilitatem suam, et Deus faciet miseri
cordiam suam.
Gui dcsursum vent super omnes est, id est, Chri
stus. Qui autem est de terra, de terra loquitur, ii
est, Joannes. Quomodo ergo de terra loquitur? Omnis
homo terrenus est, et dum terrena loquitur, de terra
loquitur, qui vero illominatus est ab eo qui est lu
umen verum, de divinis loquitur. -
Qui de cælo renit super omnes est, Dominus Je
sis Christus de quo superius dictum est : Nemo
ascendit in cælum, nisi qui de cælo descendit , filius
hominis, qui est in cælo; est autem super omnes.
Et quod vidit et audivit , hoc loquitur. IIabet
enim et Patrem ipse Filius Dei; habet et Patrem B
et audivit a Pa!re.
{Quod ridit et audivit illud testatur, et testimonium
ejus nemo accipit. Si nemo, ad quid venit ? Quorum
dam ergo nemo est. Quidam populus præparatur ad
iram Dei, damnandiis cum diabolo, quorum nemo
accipit testimonium Christi. Naii, si omnino nemo
ntillus homo, quid est quod sequitur
Qui accipit testimonium ejus, signavit quia Deus ve
rar est. Certe ergo nemo, si tu ipse dicis, qui accepit
testimonium ejus, signavit quia Dominus verax est.
Quem enim misit Deus, verba Dei loquitur. Ipse
est verax, ipse est Deus et Dominus noster Jesus
Christus, de qtio Apos'olus ait : Postquam venit ple
*ritudo temporis, misit Deus Filium suum, factum
er mu!iere, fac;um sub lege. Quem enim misit Deus, C
verba Dei loquitur; hoc utique de Christo dicebat, ut
se ab illo distingueret.
Non enim ad mensuram dat Deus spiritum.
Audi Apostolum dicenlem : Secundum mensuram
donationis Christi hominibus ad mensuram dat. Unico
Filio non dai ad mensuram ; quomodo hominibus a!
inensiuram. Alii quidem datur per Spiritum sermo
sapientiae, alii sermo scientiæ secundum eumdem Spi
ritum, alii fides in eodem Spiritu, alii prophetia, alii
judicatio spirituum, alteri genera linguarum, alii
dona curationum.
Pater diligit Filium. Quare enim? Pater diligit
Joanneum, et tamen non omnia dedit in manu ejus;
Pater diligit Paulum, et tamen non omnia dedit in
manu ejus. Pater diligit Filium, sed quomodo pa
ter filium, non quomodo dominus servum; sed
quomodo unicum, non quomodo adoptatum.
Itaque omnia dedit in manu ejus. Quid est omnia ?
{;t tantus sit Filius, quantus est Pater. Dominus
eiaim, Pater et Filius, et Spiritus sanctus, unus et
omnipotens est Deusy cujus est una voluntas, una
potestas, qui in tribus exslat personis et una sub
stantia viveis et regnans per omnia sæcula sæcu
I. • rurn. Amen.
H0MILIA XXXIII.
fEfaiA VI.
Leetio sancti Evangelii secundum Joannem.
ln illo tempore, dixit Jesus discipulis suis : Ego
206
tenebris non maneat.
Dixit quodam loco discipulis suis: Vos estis tumcii
mundi : non potest abscondi civitas super montein
constituta; neque accendunt lucernam et ponunt eam
sub modio, sed super candelabrum, ut luceat omnni
bus qui in domo sunt. Sic luceat lumem vestrum co
ram hominibus, ut videant opera vestra bona et glo
rificent Patrem vestrum, qui in cælis est. Non tamen
diri vobis : Lux venistis in mundum, ut omnis qui
credit in vos in tenebris non maneat. Nusquam hoc
legi posse confirmo. Lumina eigo sunt omnes sancti,
sed credendo illuminantur ab eo, a quo si quis re
cesserit, tenebrabitur. Luinen autem illud quod illu
minatur a se, recedere non potest, quia incommu
tabile omnino est. Cum auteia dicit, 0mnis qui cre
dit in me in tenebris non manet, satis manifestat
omnes se in tenebris invenisse; sed ne in eis te:;e
bris remaneant in quibus inventi sun:, debent cre.
dere in lucem quæ venit in hunc mundum, quia per
illam factus est mundus.
Et si quis audierit, inquit, verba mea et non cu
stodierit, ego non judico eum. Audite quomodo dicii
Filius, Ego non judico eum, cum dicat alio loco :
Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit
Filio, nisi quod intelligendum est quod sequitur : Non
enim veni, inquit, ut judicem mundum, sed ut sa!
vum faciam mundum. Nunc ergo est tempus mise
ricordi;e; post erit judicii, quia misericordiam , ii;
quit, et judicium cantabo tibi, Domine. Sed de ipso
etiam futuro novissi:;io judicio vi(!ete quid dicat :
Qui spernit me, et non accipit verba mea, habet qui
judicet eum; sermo quem locutus sum, ille judicabit
eum in novissimo die. Ait ergo: Qui spernit me et non
accipit verba mea, habet qui judicet eum; scrmo qucm
locutus sum, illejudic.;bit eum in novissimo die. Non ait:
Qui spernit me, et non accipit verba mea, ego non ju
dico eum in novissimo die. Venit ergo Filius Deiad saI
vandum, non ad judicandum. ldeo dixit, non judico
eum, id est molo, id est in præsenti, sed judico
eum in novissimo die. Cum enim dixisset, Qui sper
nit me, et non accipit verba mea, habet qui judicet
eum, exspectantibus quisnam ille esset, cautus ad
junxit : Sermo quem locutus sum, ille judicabit eum
in notissimo dic. Seipsum quippe locutus est, seip
sum annuntiavit, seipsum januam posuit, qua ipse
al oves pastor intraret. Aliter itaque judicabuntur
qui non audierunt, et qui audierunt et contempse
runt. Qui enim sine lege peccaverunt, ait Apostolus,
sine lege peribunt; et qui in lege peccaverunt, per legem
judicabuntur.
Quia ego, inquit, ex me non sum locutus. Idem se
dicit non locutum ex seipso. Jam hoc sæpe dixi
mus quod Filius a se non est, sed a Paure; ideo ad
junxit :
Sed qui misit me Pater, ipse mihi mandatum dedit
quid dicam et quid loquar. Non enim locorum spalio,
non syllabaruin expressiene, non vocali sono Pater
l'i!io loquitur, ut Filius mandatnm Patris audiat,
 *£)7 I3. RABANI MAURi ARCHIIEP. MOGUNT. OPERUM P.\iì S IH.
sicut filius l;ominis ab homine au!ire solet q:ii! pa- A tra quod quidquid boni agimus, hoc a Deo donant.
ter mandet illi; sed unicus Filius est Verbum Patris
et sapientia Patris, in illo sunt omnia mandat: Patris,
neque enim mandatum Patris aliquando Filius me
: scivit, ut eum necesse esset ex tempore habere
quod aceepit ut nascendo acciperet, dederitqiie illi
gignendo Pater quod non haberet, sed eum genuit
vitam habentem, sicut superius ait : Sicut Pater ha
bet vitam, sic dedit et Filio vi:am habere in semetipso,
id est, genuit Filium vitam habentem in semetipso,
sic dicit hic, Sicut mandatum dedit mihi Pater ; et
qnia æterna est ipsa nativitas, nunquam non fuit
Filius, q;:i est vita; et sicut est vita ;eterna, ita et
niandatum : non quod Filius non habeat Pater dedit,
se.l sicut dixi, in sapientia Patris, quod est Verbum
Patris, omnia inand;ta sunt Patris. Sequitur enim :
Et scio quia mandatum ejus vita æterna est. Si ergo
vila æterna est ipse Fi!itis, et vita æterna est man
datum Patris, qui:i alia | dictum est quam, Ego sum
mandatum Patris? ProinJe et id quod adjungit et
dicit : Quæ ego loquor sicttt mihi dicit f^aler, sic lo
quor, non accipiainus, dixit mihi, quasi verbo loeii
tris sit unico Werbo, aut egeret Dei verbis Deus Wor
bum. Dixit ergo Pater Filio, Sicut dedit Filio vitam,
non quod nesciebat vel non habebat, sed ipse Filiiis
erat. Quid est autem, Sici:t dixit mihi sic loquor, nisi
verbum loquor? Ita ille dixit ista ut verax, iste lo
quitur ut veritas ; verax autem genuit veritatein.
Quid ergo jam diceret veritati? Non enim imperfecta
erat veritas cui verbum aliquod adderetur ; dixit
ergo veritati quia veritatem genuit. Porro ipsa We C
ritas sic lo{;iitur nt ei dictum est, sed intelligenti
bis quos doc( t ut nata est; ul autem crederent
homines quod intelligere nondum valeni, ex ore car
nis verba sonuerunt, et abierunt transvolantis soni
peractis morulis temporum suorum. Sed res ipsæ
quarum signa sunt soni, tractae quodammodo in eo
rum memoriam qui audierunt, etiam ad nos per lit
teras, quæ visibilia signa sunt, pervenerunt. Non sic
loquitur Veritas intelligentibus mentibus, intus lo
quitur, sine sono instruit, intelligibili voce profun
dit. Qui ergo potest in ea videre nativitatis eji:s
æternitatem, ipse illam sic audit loquentem. Sicut ei
dixit Pater quid loqueretur, excitavit nos ad nagnum
desiderium interioris dulcedinis su;e. Se.f erescenl!o
capiamus, ambulando crescamus, proficiendo ambu D monibus coerceat, verum et ipse quam et nuper didi
demus, ut pervenire possimus per seipsum ad seip
sum, seipso ducente nos et promittente nobis. Ego
sum via, et veritas, et vita: via quærentibus, veritas
invenientibus, vita permanentibus. Ipse enim vivit et
regnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
II0MILIA XXXIV.
D0MIN1CA Iri POST OCTAVAM PASCIIAE.
Lectio Epistolæ B. Jacobi apostoli.
Charissimi, omne datum optimum et omne donum
perfectum, desursum est descendens a Patre lumi
nnum, etc.
['ostquam docuit vitia quibus tentamur non a
* Deo nobis, sed a nobis ipsis iliesse, ostenJit e con
<;^
-* 3
percepimus. Inde etenim Patrem luminum appel
lat, quia atic;o em novit spirital um charismatarr:,
cui consonat illud Aposto!i : Quid enim habes quod
non accepisti ?
ra Apud quem non est transmutatio, nec vicissitu
dinis obumbratio. Quia in Dei natura mutabilitas non
est, neque himen ejus sicut lumen hujus mundi a}:
qna vicissitudinis umbra intercidit. Liquet utique,
quia sola nobis dona lucis, et non etiam tenebras
mittit errorum.
Voluntarie enim genuit nos verbo veritatis. Et !)o
vinus in Evangelio : Non ros me elegistis, i;q it,
sed ego elegi vos. Et in Osee propheta : Diligim ro;
spontance. Quia ergo dixerat : 0mne datum optimuin
i} et omne donum perfectum a Deo descendere, conse
queriter astruit addendo quia non nostris merilis
sed suae heneficio voluntatis per aquam regeneratio
nis de filiis tenebrarum nos in filios lucis mutaverit.
Ut simus initium aliquod creaturæ ejus. Ne in eo
quod ait genuit, hoc nos fieri putaremus quod ipse
est, ideo principatum quemdam creatur:e nobis hac
adoptione concessum ostendit. IIos etenim versieu
los quidam ita trans:ulit : volens genuit nos verbo re
ritatis ut simus primitiæ creaturarum ejus, id est, nt
cæteris quas cerni:mus creaturis simus meliores. Pri
mitias namque frugum et animantium consecrari lex
præcipit, primitias auri et argenti ad opus taberna
culi jussit conferri, id est, optima quæque in metal
lis; et de antiquo Dei populo dixit propheta Je
remias : Sanctus Israel Domino, primitia frugum ejus.
Scitis, fratres mei dilecti. Notissimum , inquit,
vobis est, quod a vobis ipsis habuistis ad vitia Iaiji,
a Domino autem vos illustrari, non vestra pron;is
sione, sed superna gratia vos præveuiente contigit.
Sit autem omnis homo velox ad audiendum, tardius
ad loquendum, et tardus ad iram. Hinc auditoreum
moralibus instruit praeceptis, et recte primo admo
net aurem quemque citius accommodare docenti, sero
autem os ad docenlum aperire : quia stultum cst
quemlibet quæ ipse non didicerat aliis velle prædi
care. Qui ergo sapientiam diligit, primo ut supra al
monuit, hanc a Deo postulet, dehinc magistrum hu
milis veriiatis auditor inquirat, et inter agendum
suam cautissime linguam non solum ab otiosis ser
eit veritatem prædicandam contineat. Hinc Salomon
de distantia temporum scribens ait : Tempus tacendi,
et tempus loquendi. Ilinc Pythagorici , naturalis
scientiæ magisterio præditi, auditores suos per quin
quennium jubent silere et sic demum prædicare per
mittunt. Et tardus ad iram. Quia 1 aturitas sapien
tiæ non nisi tranquilla mente percipitur; scriptum
est eniim , quia 1 ra in sinu stulti requiescit. Non
ita velocitatem iræ vetat ut hujus tarditatem appro
bet, sed hoc potius admonet, ut et ejus liora peruur
batjonis ac litium ne no!)is ira subripiat caveamus >
aut si forte subripuerit, intra oris septa ejus cohi
beamus inpetum, et exacta hora discrimiiris liberius
 £{,5 H0MILI.E IN EVANG. ET EP{ST.
eam ad integrum a nostro corde per tempus expur- A
gemus; vel certe tardos ad iram nos esse præcipit,
ut non quaslibet ob causas securitatem nostri vultus
in austeritatem vertamus, sed certa existente ra
tione, verbi gratia , si aliter corrigi proximos ,
maxime qui nobis commissi sunt, non posse cerna
mus, severitatem erga eos verbi vel etiam judicii di
sirictioris exhibeamus, manente tamen , quantum
natu:ra humana patitur, statu nostræ mentis sereno.
Credo Phinees,Samuel,Elias et Petrus tardi fuerunt ad
iram, et tamen peccantes vel verbo vel gladio pereme
runt. Sed et Moyses, cum esset vir mitissimus, exivit
a Pharaone, quem incorrigibilem vidit, iratus, mi
uis comminatus ei poenam, quam et opere patravit.
Ira enim viri justitiam Dei non operatur. Facilis est
sensus: quod quia qui iracundiæ vitiose incautus sub
jugat, etsi hominibus justus apparet, in divino tamen
examine nondum perfecte justus est. Verum aptius
potest intelligi quod a Domino dictum est : Tu au
tem, Domine virtutum , cum tranquillitate judicas.
Qualiscunque judex homo amissa mentis tranquilli
tale delinquentem judicat, etiamsi juste judicat, justi
tiam tamen divini examinis, in quam perturbatio
cadere nescit, imitari non potest.
Propter quod abjicientes omnem immunditiam et
abundantiam malitiæ, in mansuetudine suscipite verbum
insitum.Priino et corpus et mentem a vitiisjubet expur
gari, ut digni existere possint qui verbum salutis pr ici
piant. Qui enim non declinat prius a malo, non potest
facerebonum. Omnem quippe immunditiam et carnis
et animae nuncupat; malitia aulem proprie interioris
hominis pravitatem respicit. Suscipite, inquit, insi
tum verbum, id est, verbum Dei, quod vestris cordi
bus prædicando imponimus, vos discendo suscipite;
vel certe ita sentiendum : Verbum quod vobis in die
resurrectionis insitum est, quando voluntarie genuit
nos Deus, jam nunc perfectius suscipite, etiam ope
ribus implendo quod jam in mysterio tenetis.
Quod potest salvare animas vestras. Etiamsi in cor
pore tentationes patiamini, vel a perfidis morte con
sumamihi, tamen vita futura præstabitur vobis cum
sanctis angelis in luce perpetua.
H0MILIA XXXV.
1N EO D E\ F e S t 0.
Lectio sancti Evangelii secundum Joannen.
In illo tempore, dixit Jesus discipulis suis : Vado
ad eum qui me misit, et nemo er vohis interrogat me :
Quo radis ? .
significat sic se i*urum ad eum qui misit illum,
uu nul.us inlerrogaret quod palam fieri visu corporis
cernerent. Nubes enim suscepit eum quando ascen
diu ab eis, et cum euntem in cœluin videruiit, non
verbis quæsierunt, sed oculis deduxerunt.
Sed quia ha'c lacutus sum vobis, tristitia implevit
cor vestrum. Videbat utique quid illa sua verba in
eorum cordibus agerent, spiritalem quippe nondum
Jiabentes interius cousolationem quam per Spiritum
sanctum fuerant habituri, id quod exterius in Chri
sio vi:!e!)ant armittere mettucbant.
£;{)
Sed ego veritatem dico vobis, expedit vobis ut ego
vadam. Expedit ut forma servi vestris suhtrahatur
aspectibus quatenus amor divinitatis apiiiis Vestris
infigatur mentibus. Expedit ut notam vobis formam
cœlo inferam, quatenus per hoc majore desiderio
illuc suspiretis.
Si enim non abiero, Paraclitus non veniet ad ros;
si autem abiero, mittam eum ad vos. Non quia non
poterat ipse in terra positus dare Spiritum discipu
lis, haec loquitur, cum aperte legatur quia post re
surreclionem apparens eis insufllavit et dixit eis,
Accipite Spiritum sanctum, sed quia, ipso in terra
posito et corporaliter conversante cum eis, non va
lebant ad eum erigere mentem, ad sitienda munera
gratiæ cœlestis. Ascendente autem illo ad coelos et
illi pariter omne desiderium suum in illo transfere
l)ant. Ideo capaces Spiritus sancti jam facti erant;
non ultra de morte ejus contristati , sed de promis
sit)nis ejus spe lætati. Patet autem, nec laboriosa:
expositione indiget, cur eumdem Spiritum paracl:
tum, id est consolatorem, cognominaverit, quia ni
mirum corda discipulorum quæ recessus ipsius
moesta reddidisset, hujus consolaretur et recrearei
adventus. Non quod antea Spiritus sanctus non esset
in cordibus discipulorum vel etiam in antiquorum
sanctorum, sed manifesta plenitudine ante sic non
fuit datus, quomoilo post ascensionem die decima
in centum viginii nomina transmissus legitur. Sed
in nullo opere cujuslibet personæ Patris, vel Filii, et
Spiritus sancti, totius sanctæ Trinitatis operatio
defuit; sed oportebat ita insinuari Trinitalena ut
qºamvis nulla esset diversitas substantiæ, sigillatim
tamen commendaretur distinctio personarum.
Et cum tenerit ille, arguet mundum. Quid est quod
dixit, Cum venerit ille, arguet mundum ? Numquid
non Christus, dum esset in mundo, non arguit nun
dum de his omnibus quæ sequuntur. Sed Christiis
solam Judæorum gentem arguit, Spiritus vero san
ctus in discipulis ejus toto orbe diffusus, non unam
gentem intelligitur arguisse, sed mundum. Ii, quo
arguit? In eo quia per Spiritum sanctum charitas
diffusa est in cordibus eorum, quæ foras nittit t'mo
rem ut non metuerent mundum, id est, amatores
mundi arg;iere.
D De perceto, et dc justi ia, et de judicio. Quam sen
tentiam ipse t}rrisa's e p isn' dicens':
. De peccato, qttom iam non crediderunt in me. Pecca
tum inc edulitatis quasi speciale p )suit, quia sicut fi*
des origo virtutum, ita solid* nent tinm est vitiorum iu
incredi;litate persistere, Domino terribiliter attestante
qui ait : Qui autem non credit jam judicatus est,
quia non credit in nomine unigeniti Filii Dci. J udi
catus dixit, id est, damnatus.
De justitia rero, quia ad Patrem vado, etiam:i non
videbitis me. Justitia discipulorum Christi erat quod
Dominum, quem verum hominem cernebant, verum
quoque Dei Filium esse credi,ferunt; et quem sibi
corporaliter ablatum noverant, certo semper amor o
coleban!. Jtis'itia cæterorum fideliti:m, id est, eo
2:: 1 E. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 212-

rum qui Dominum in carne non viderunt, hæc est, A intus edocti, proficiatis de virtutein virtutem, diguiqiie
quod cnm quem corporali intuitu nunquam viderunt, efliciamini pervenire ad vitam, in qua vo!)is æterna
Deum et hominem verum corde credunt ac diligunl. claritas summæ veritatis et veræ sublimitatis, il
De qua profecto justitia fidei arguuntur infideles, est, contemplatio vestri conditoris appareat.
cur ipsi videlicet, cum similiter verbum vitæ audi Non enim a semetipso loquetur, sed quæcunque au
rent, noluerint credere in juslitiam. Neque enim ne diet loquetur. Non enim Spiritus loquetur a semet
quitia malorum ex sua solum pravitate, sed etiam ipso, fortasse quia non est a semetipso, sed a Patre.
ex comparatione justorum, quam statim damnandi Nam Filius natus est a Patre, et Spiritus sanctus
sint denuntiat. Arguit ergo mundum Spiritus san procedit a Patre. Non enim loquitur a semetipso,
ctus de peccato, quia non crediderit in Christum. id est, sine Patris et Filii communione. Non enim
Arguit et de justitia credentium, quia exemplum eo divisus est Spiritus sanctus a Patre et Filio, sed
rum sequi noluerit, qui hunc ad Patrem ascendisse, unum opus est Patris, et Filii, et Spiritus sancti. '
neque ultra corporaliter in terris conversaturum Sed quæcunque audiet loquetur. Audiet videlicet per
esse sciebant, nec tamen ab ejus dilectione poterant unitatem substantiæ et proprietatem scientiæ. Non
ulla ratione separari. Iloc est enim quod ait, quia" enim loquitur a semetipso, quia non est a semetipso:
ad Patrem vado, et jam non videbitis me. Non videbi- B Pater quippe solus de alio non est, Filius a Patre
tis me, postquam ascendero, qualem nunc videre genitus est, et Spiritus sanctus a Patre procellens.
soletis carne mortali et comprehensibili circumda Ab ipso enim audiet Spiritus sanctus a quo proce
tum, sed in majestate ad judicium venientem, et, dit, quia non est a seipso, seJ a!) illo a quo procedit.
peracto judicio, in majori gloria cum sanctis appa A quo illi est intelligentia, ab illo utique et scientia :
rentcm. Sequitur : ab illo igitur audientia, quod nihil est aliud quara
De judicio autem, quia princeps mundi hujus judi scientia. Quod vero a junxit :
catus est. Principem mundi diabolum dicit, qui pri Et quæ ventura sunt annuntiabit vobis. Constat
mauum habet in cordibus infidelium, quos hic mundi enim nonnullos sanctorum in Spiritu sancto futurae
m.omine voluit intelligi, qui ordine perverso mundum prædixisse. Sed tamen altius sunt hæc verba Do
potius quam mundi creatorem diligunt; qui judica mini consideranda, quæ omnibus sanctis communia
tus est a Domino, qui ait : Videbam Satanam sicut esse possunt. Igitur Spiritus adveniens quæ ventura
fulgur cadentem de cælo. Judicatus est ab eo cum et sunt annuntia!)it, etim ga:ilia nobis patriæ cœlestis
ipse dæmonia ejiceret, et.discipulis daret potestatem ad memoriam reducit, cum festa illa supernæ civi
calcandi supra omnem virtutem inimici. Arguitur tatis per donim nobis suæ aspirationis innot:ii:.
itaque mundus de judicio, quo diabolus est judica Ventura nobis annuntiat, cum nos a delectation :
tus, quando homines ne Dei voluntati resistere præ praesentium abstrahens, promissum in cœlis regnum
sumant, exemplo damnati propter superbiam ter nostris cordibus desiderandum inflammat.
reutur archangeli. Credant itaque homines in Chri Ille me clarificabit, quia de meo accipiet et annun
stum, ne arguantur de peccato infidelitatis suæ, quo tiabit vobis. Spiritus clarificabit Christum, quia per
peccalo omnia peccata detinentur. Transeant in nu eum ea charitas in cordibus discipulorum accensa
merum fidelium ne arguantur de justitia eorum est, ut abjecto timore carnali effectum resurrectio
quos justificatos non imitantur. Caveanl futurum ju mis ejus constanter prædicarent, qui paulo ante t«m
dicium ne cum mundi principe judicentur quem ju pore passionis pavidi fìigerant. Unde scriptum est :
dicatum imitantur. Etenim ne sibi existimet parci Et r, pleti sunt omnes Spiritu sancto, et loquebantur
superbia dura mortalium, de superborum supplicio verbum Dei cum fiducia. Spiritus clarificavit Chri
terrenda est angelorum. stum, cum impleti gratia spiritali doctores sancti
Adhuc multa habeo vobis dicere, sed non potestis tot et tanta miracula in nomine Christi fecerunt,
portare modo. Cum autem venerit ille Spiritus verita quibus orbem totum ad fidem Christi converterent,
tis, docebit vos omnem reritatem. Certum est autem D tot ac tanta pro Christi nomine passionum certa
qiiod, veniente desupcr Spiritu, apostoli majorem mima pertulerunt. Clarificat, dum charitatem in cordi
raulto scientiam veritatis quam carnales eatenus bus nostris diffundit, æternæ patriæ amorem inspirat.
potuere consecuti sui.:, et majore desiderio cer Quia de meo accipiet et annuntiabit vobis, id est,
tandi pro veritate succensi sunt. Non tamen putan. de ineo Patre. De Patre accipit Spiritus sanctus,
dum est in hac vita quempiam omnem veritatem quia de Patre procedit, de quo et Filius natus est.
posse comprehendere. Unde et ipse beatus Paulus Qui vero de nullo natus est, et de nullo procedit,
aposlolus, qui ad tertium coelum raptus est, et ibi Pater est solus.
audivit arcana verba quæ non licet homini loqui, Omnia qua cumque habet Pater, mea sunt. Pro
ait : Ex parte cogno$cimus, et eae parte prophetamus; pterea dixi : Quia de meo accipiet et annuntiabit ro
cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur bis. De his dixit qu;e ad ipsam Patris divinitatet: ,
quod er parte est. lntelligendum est ergo quod ait pertinent, in quibus ille est æqualis Patri, in q...,
de Spiritu, Docebit vos omnem veritatem, quasi dice Spiritus sanctus æqualis est Patri et Filio, qui ;... ,
ret : Diffundet in cordibus vestris charitatem, qu;e substantia, una natura, una majestas, una g!*• ri •,
vos on:nem veritatem faciat amare: cujus magisterio una æte* nitas est Patris, et Fi!ii, et Spiritus s<; , , ; ;
 q.
-*
i 4.
$!5 II0AI.LI.E IN EVANG. ET EPIST.
ex est unus Deus omnipotens, invisibilis et incom A et mori paratus sum in fHierosolyma pro nomine bo
prehensibilis omni creaturæ, Pater, et Filius, et Spi mini nostri Jesu Christi. Neque enim qui circum:cidtw;;
ritus sanctus. ln nomine justitiæ et in Spiritiis tur legem custodi;;nt, sed volunt vos circumcidi ut in
sancti dono et missione, istarum duarum fit con carne vestra g'orientur. Tale hoc est, quale et illud
cordia lectionum. Beatus qui intelligit veritatem et dictum ad apostolum Petrum : Si tu cum Judæus sis
sequitur justitiam, quia si in hoc permanserit, simul gentiliter vivis, quomodo compellis gentes judaizare ?
cum Christo in æternum gaudebit. - Ita et hic cum ipsi legem non custodirent conver
HOMILIA XXXVI. santes injuste, circumcisionem sectabantur, nt pe
iN iNVENT10NE S \NCT.E CRUCIS. rinde vincere et amatores legis vi(!erentur, cum con
Lectio Epistolæ B. Pauli ad Galatas. stet hunc legem defendere et custodire, qui justitias
Prctres, confido in vobis in Domino, quod nihi! ej;is exseqnitur, et mandatum quod ad vitam perti
aliud sapietis, etc. i;ens datum est, non prætermittit. Ciades ergo Ga
IIac spe dicit se confidere, de his quia non sponte ítarum excusatio erat eorum hæc, ut vel sic inte!
erraverunt. ligant quia ludebantur, velut stulti et hebetes, de
Qui autem conturbat ros, portabit judicium, qni quornm doloribus glorificantur.
cunque est ille. Quomo.!o qui errantem converti fa I} Mihi autem absit gloriari nisi in cruce Domini no
cit remunerandus est, dicente Jacobo apostolo in stri Jesu Christi, per quem mihi mundus crucifi.ri.s
Epistola sua : Qui converti fecerit peccatorem, salva est et ego mundo. Qiionodo pseudoanostoli tribtili
bit animam ejus et operiet multitudinem peccatorum; tiones pro nomine Christi, quasi nil:il profuturas pcr
ita et qui recta incedentem in iter devium cogit hypocrisin redimebant ertil, scentes in his, ita et
flectere, damnationem consequitur, quicunque fuerit. Apostolus gloriabat:r de his, sciens magnam pro
IIoc propter hos subjicit, ne quis sibi meritum de istis sibi fore mercc'era, quemadmodum et cæteris
enderet eo quod filii essent Abrahæ secundum car • apostolis Christi, sicut scriptum est in Actibus apo
nem, denique exclamantes dicunt ad Jesum : Nos filii stolorum : Tunc, inq;ii!, carsi eaierunt apostoli de
Abrahæ sumus. conci!io, gaudentes quia digni habiti sunt pro nomine
Ego autem, fratres, si circumcisionem pracdico, Christi contumeliam pati. Ctijus ergo omnis spes in
quid adhuc persecutionem patior ? Apertum est quod Christo est, hic gloriatur in cruce cjus, huic et in undiis
dicit; ideo enim quasi inimicus a Judæis odiebatur crucifixus est, certum habens amorem crucis Christi
et i:on desinebant a persecutione ejus, quia circum vitam esse, mundi vero amorem parare mortem. Bea
cisionem jam cessare docebat. Denique Judæis com tris ille est qui mortificat desideria carnis suæ, et pa
pcllentibus et sæpenumero falsas accusationes con C tienter suffert tribulationes præsentis vitæ, quia si
ura eum deferentibus, obliquum judicem videns, in hoc studio bono usque in finem perseveraverit,
coactus appellavit Cæsarem. :eternæ vitæ cum Christo et sanctis ejus particeps
Ergo evacuatum est scandalum crucis. Sèandalum factus, sine dubio in æternum gaudebit. lpso prae
erat Judæis prædicatio crucis, quia sabbatum et cir stante Domino nostro Jesu Christo, qui vivit et re
cumcisionem evacuabat. Si autem admitteret cir gnat in sæcula sæculorum. Amen.
cumcisionem, non esset scandalum, et pacifici es 1:0\{{LIA XXXVII.
sent nobis Judæi. Nam dicebant de Salvatore : Non fert i A 1 V.

est hic homo a Deo qui sabbatum mom custodit. Ergo Lectio Epistolæ B. Pauli ad Thessalonicenses.
evacuatum est scandalum crucis. Fratres, omnes vos filii lucis estis et filii diei; non
Utinam et abscindantur qui vos comturbant, id est, sumus noctis, neque tenebrarum.
utinam abscindantur qui vos subvertunt. Tale est Quomodo dixit, Sicut fur in nocte, sic veniet, hoo
hoc quale et illud ad Corinthios prinia : Qui non, in loco dicit, quoniam non estis in tenebris, cogno
inquit, amat Dominum Jesum, amathema sit. Ex ipso vistis enim veritatem. Itaque et si repente dies in
grege morbido sunt et hi, quos sociat sententiæ eo stat, sed non erga vos ordinem sibi vindicat furis,
rum ut abscindantur a misericorJia Dei, qui Gala E) qui juvandi estis ex ejus adventu, sed illis qui noxam
tas Dei gratia exuerunt, et non solum spirilaliter, exspectant pœnalem. Et ut recognitionem sufficere
sed et carnaliter hos maledicit, ut quia circumcidi sibi non existiment, adjicit.
Galatas cogebant ipsi absciuderentur, ut multiplica Igitur non dormiamus sicut et cæteri, sed rigileminis
reuur his dolor corporis. et sobrii simus. Qui enim dormiunt, nocte dormiunt;
Quicunque volunt placere in carne, hi cogunt vos et qui inebriantur, nocte inebriantur. Nos autem, qui
circumcidi tantum, ut crucis Christi persecutionem diei sumus, sobrii simus, et induti loricam fidei et cha
non patiantur. In carne placere, hominibus placere ritatis, et galeam spem salutis. Quoniam mon posuit
significat; ut enim JuJaeis propitiis aut non infensis nos Deus in iram, sed in acquisitionem salutis per Do
viverent, quos pseudoapostolos dicit, sic Christum minum nostrum Jesum Christum, qui mortuus est pro
praedicabant, ut et legein servandam docerent. Quod nobis, ut sire vigilemus, sive dormiamus, simul cum
apostolus nunquam metuit, sed constanter quod ve illo vivamus. Convenit igitur nos tali remuneratos
rurn est non tacuit, et sibi ex his providens quos scientia vigilare, et sobrios esse erga illorum dili
docebat. Denique ego, inquit, non solum ligari, sed gentiam quæ nobis conveniunt, ad custo6:endurae
2] 5 B. RABANI MAURI ARC}{IEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 21(j

nocturnum tempus, nec nobis necessarium est ad A verus et beatus Deus. lntelligamus cum ita loquitur,
sectandam ebrietatem. Latere enim póterit facile is sicut hic locutus est, personas eum distinguere, non
qui talis est. lllos vero qui per cognitionem tan separare naturam, licet ablata ab eis corporali prae
quam in die jam consi-tunt, sobrios esse convenit et sentia filii; sed numquam spiritalis custodia deerat,
vigi!antes erga studia virtutum, quasi qui et in diei de qua dicit : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus
tempore conversantur, in quo neque latere quem usque ad consummationem sæculi.
quam possibile est, si tamen aliquid ex illis quæ non Quos dcdisti mihi custodivi; et nemo ex his periit
convei:iunt perfecerit. Quæ sunt illa opera per quæ nisi filius perditionis, ut Scriptura impleatur. Filius
nobis, ut in die conversantibus, deputemus fidem et perditionis dictus est traditor Christi, de quo in
charitatem, ex quibus spes nobis acquiritur salutis, psalmo centesimo nono maxime prophetatur.
per quod et Dominus Deus per Christum, qui pro Nunc autem, inquit, ad te venio; et harc loquor in
nobis suscipere voluit mortem, salutem nobis prodi mundo, ut habeant gaudium meum impletum in se
dit, non poenam, ut licet secundum præsentem hanc metipsis. Ecce in mundo loqui se dicit, qui paulo
vitam habeamus; hoc enim dicit, vigilemus etiamsi ante dixerat : Jam non sum in mundo. Ergo et quia
egressi fuerimus a vita hac; hoc dicit dormiamus. Vtili non matura ibat, hic adhiic erat; et quia fuerat hinc
enim dicere ut illi qui tunc vivunt in Christi adventu, B abiturus, hic quodammodo jam non erat. Quid sit au
et qui jam sunt mortui, omnes æternam vitam et in tem hoc gaudium de quo ait, ut habeant gaudium
corruptam acquiramus, dum illi qui præcesserunt meum impletum in semetipsis, jam superius expres
dudum in mortem, ita resurgunt et illi, qui tunc vi sum est, ul)i ait, ut sint unum sicut et nos. lloc gau
vunt, in incorruptibilitatem mutantur, sicut idem dium suum, id est, a se in eos collatum in eis dicit
Apostolus in alio loco dicit, quoniam omnes immuta implendum propter quod locutum se dixit in mundo.
bimur. Igitur nihil est quod prohibeat salute nos frui Hæc est pax illa et beatitudo in futuro saeculo, pro
futura, si tamen il!a quæ ex nol)is sunt minime no pter quam consequendam temperanter et juste et pie
bis obstiterint. Et hinc dicens adjicit : vivendum cst in hoc sæculo. Loquens adhuc Domi
Propter quod consolamini in invicem et ardificate nus ad Patrem et orans pro 'iscip;ilis stiis,
a!terutrum, sicut et facitis in Christo Domino nostro, Ego, inquit, dedi eis sermonem tuum. in prioribus
cui est honor et gloria simul cum Patre et Spiritu expositum est.
sancto, in sæcula sæculorum. Amen. Et mundus odio habuit. Signifieat passiones quas
H0MILIA XXXVIII. in mundo ha'ituri erant a persecutoribus, quos hic
Item fEIl IA 1V. mundi nomine demonstrat. Dein:!e causam stiljiciens
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. cur eos o;lerit munJus .
In illo tempore respiciens Jesus in discipulos suos Quia non sunt de mundo, sicut e: ego non sum de
dixit : Pater sancte, servu eos in nomine tuo qu9$ m; ndio Sed aliter illi, a!iter egº ; i!!i regeneratioi:e,
dedisti mihi, etc. ego generatione; illi egueri;:t secunda nativitate,
Nempe sicut homo Deiim rogat pro discipulis suis, quia in peccatis nati sunt : ego quia sine peccato
quos accepit a Deo. Attendite quod sequitur : natus sum, non egui regeiieratione. Donatum est
Ut sint, inquit, unium sicut et nos. Non ait ut no ergo eis, ut de mundo non essent: ego vero nun
biscum sint unum, aut ut simus unum ipsi et nos quam fui de mundo, quia nunquaiii in peccato. ipse
sicut unum sumus nos, sed ait : Ut sint unum sicut autem de mundo nunquam fuit, quia etiam secun
et nos; ipsi utique in natura sua sint unum sicut et diim formam servi de Spiritu sancto natus est, de
nos in nostra untiim sumus. Quod procul dubio non quo illi renati. Si ergo illi ideo non de mundo qtiia
diceret nisi secundum hoc diceret, quod Fiiius venati sunt de Spiritu sancto, propterea ille nunquam
aequalis est Patri, sicut in alio loco dicit : Ego et de mundo, quia natus est de Spiritu sancto.
Pater unum sumus; non secundum id quod homo Non rogo, inquit, ut tollas eos de mundo, sed ut
est, nam secundum hoc dixit : Pater major me est. serpes eos a malo. Adliuc enim necessarium fuit,
Sed quomodo una ea'emqtie persona est Deus et quamvis jam non essent de mundo, esse tamen in
hoino, intelligimus hominem in eo quod rogat, intel mundo, ut in pleatur quol dictum est : In omnem
ligimus Deum in eo quod unum sunt et ipse et ille terram eriri sonus eorum, et in fi res orbis terræ
verba eorum.
quem rogat. Sequitur :
Cum essem cum cis, ego servabam eos in nomine Sanctifica eos in veritate. Sic enim servantur ex
tuo. Me, inquit, veniente ad te, serva eos in nomine malo quod superius oravit, ut fieret de malo per
tuo in quo eos, quando cum eis eram, et ipse serva filiæ in quo cecidit Judas proditor. Sanctificantur
])am. Ia no:nine Patris servabat 'iscipulos suos filius itaque in veritate hæredes testamenti novi, cujus
hominis in humana præsentia constitutus, sed etiam veritatis umbræ fuerunt sanctificationes veteris te
Pater in nomine Fiiii servabat quos in nomine Filii slamenti. Et cum sanctificantur in veritate , utiqtie
petentes exaudiebat; his quippe idem Filius dixit : sanctificantur in Christo, qui veraciter iixit : Ego
Amen amen dico vobis, si quid pet eritis Patrem in sum via, et veritas, et vita, et veritas liberubit ros.
nomine meo, dabit vobis. Simul enim nos custo finnt Sicut me misisti in mtmdum, et ego tnisi eos in
Pater, et Filius, et Spiritus sanctis, qui est unus mnndum. Qi;os misit, nisi apostolos suos? Nam et
2i7 IIOMII.I.E IN EVANG. ET EPIST.
ipsum nomen apostolorum, qiiod Graecum est, nihil A dus •ero quem per Christum conciliavit sibi, non
nisi missos significat in Latino. Misit ergo Dominus
Pifium suum absque peccato conceptum et natum;
misit Filius discipulos suos quos ipse sanctificavit,
vel per baptismi sacramentum, vel per sanguinis
sui redemptionem, ut prædicarent mundo sanctifica
1ionem et ablutionem, et remissionem peccatorum
suorum. Unde et suhjecit :
Et pro eis ego sanctifico meipsum, id est, in eo quia
non veni facere voluntatem meam, sed voluntalem
gjus qui misit me, Patris. Sanctificatio fidelium est
obedientia Filii, qui obediens fuit Patri usque ad mor
tem, mortem autem crucis, propter quod et Deus
eraltarit illum. Quod vero ait :
Ut sint et ipsi sanctificati in veritate. Hoc est, in
me ipso, sicut et ego sanctificatus sum in verbo Dei.
Igitur subjecit et ait :
Non pro his rogo tantum, id est, pro discipulis qui
cum illo tunc erant.
Sed pro eis, iuquit, qui credituri sunt per verbum
eorum in me. Ubi omnes suos intelligi voluit : non
solum hos qui tunc erant in carne, sed etiam qui
futuri erant. Quotquot postea crediderunt in eum per
verbum apostolorum, sine dubio crediderunt, et do
nec veniat credituri sint ; ipsis enim dixerat : Et vos
testimonium perhibetis quia ab initio mecum estis.
Ut omnes unum sint. Uniim in charitate, unum in
fide, unum in pace, quia in unum regnum futuri
sunt. Licet in eo regno marisiones diversae sint pro
pter merita sanctorum diversa, tuum quicumque in eo
regno erit !)eatus erit, et sußicit sibi quod habet, in
eo gaudet quod possidet.
Sicut tu, Pater, in me et ego in te. IIoc est quod
paulo ante dixit : Ego in Patre, et Pater in me.
Nam totus Pater in Filio est, et totiis Filius in
Patre; et qui Filium habei, habet et Patrem; et qui
Patrem habet, habet ct Filium. Unde su!)jecit :
Ut et ipsi in nobis unum sint. Id est, una cha
ritate nos diligant, et una fide nos credant, et una
spe in nos confidant : ut sit unitas corporis in ca
pite, et sit unus Deus omnia in omnibus.
Ego in eis, sicut caput in membris, et tu in me,
sicut pater in filio ut sint consummati in unum, il
est perfecti, quod perficiat qui nos voluit unum
esse in se et per se.
Ut cognoscat mundus quia tu me misisti et dilexisti
eos sicut et me dilearisti. Dilexisti eos ut essent quod
non erant; dilexisti me ut essem quod-semper fui.
Pater, quos dedisti mihi, volo ut ubi sum ego, et illi
sinu mecum. Nunc per fidem, tunc ergo per speciem,
cum Christus apparuerit vita nostra, tunc et nos ap
pareLimus cum ipso in gloria. Tunc patet quod eri
unus, quia tunc apparebit is qui ante erat quam nos
essemus.
Ut videant, inquit, claritatem meam quam dedisti
•nihi. Pater juste, mundus te non cognovit. Qi:i;i justus
es, ideo te non cognovit. Mundus vero quidam na dilectio, quam Dominus ut a carnali dilectione dis
tus est per justitiain, te non cognovit; ille vero qui tingueret, ait : Sicut dilexi vos. Dilectio ista non in
salvanulus erat per misericordiam, te cognovit. Mun- ' novat ut simus homines novi, sed hæredes testamenti
213
merito, sed gratia cognovit. Denique sequitur :
Ego autem te cognovi. Ipse fons gratiæ est Deus
natura; homo autem de Spiritu sancto et virgine
ineffabili gratia in unitatem personae Filii Dei as
sumptus est. Per illum cognoverunt hi et omnes per
eos credituri. -
Quia tu me misisti, ideo cognoverunt, igitur per
gratiam cognoverunt.
Et notum feci eis, inquit, nomen tuum, et notum
faciam. Notum feci per fidem : notum faciam per
speciem ; notum feci in sæculo peregrinantibus : no
tum faciam in coelo regnantibus.
Ut dilectio qua dilexisti me, in ipsis sit, et ego in
ipsis. Quomodo autem dilectio qua dilexit Pater Fi
B lium est et inter nos, nisi quia memhra ejus sunmus
et in illo diligimur, cum ille diligitur totus, id est,
caput et corpus. Ideo subjunxit, et ego in ipsis, tan
quam diceret : Q'ioniam ego siim in ipsis, qui si in
recta fide et bonis operibus usque in finem perseve
raverint, paratus sum regni cœlestis gloriam dare ubi
vivant et gaudeant per omnia sæcula sæculorum.Amen.
HOMILIA XXXIX.
ferai A vi.
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Adhuc
modicum vobiscum sum, etc.
Tanquam diceret : Continuo qui'em resurrectioiie
glorificahor, non tamen continuo ascensurus in cœ
• lum, sed adhuc modicum vobiscum, significans qua
C draginta dies, quibtis erat cum discipulis temporibus
opportunis apparens illis. Potest tamen intelligi qiiod
parvum tempus illitis tantummodo noctis usque ad
passionis horam cum discipulis se esse significaverit.
Est et alia divina praesentia, sensibus ignota morta
libus, de qua item dicit : Ecce vobiscum sum usque ad
consummationem sa culi. Hoc certe non est adhuc
modicum vobiscum sum ; se;! est modicum robiscuim
sum, vel ante passionis horam vel post resurrectio
nem. Alio loco dixit discipulis suis : Haec sunt verba
quæ locutus sum vobis cum adhuc essem vobiscum,
nisi cum adhuc essem in carme mortali in qua estis
et vos. Tunc enim cum hæc diceret in eadem carn^
suscitata erat, sed cum illis in eadem mortalitate
jam non erat. i
Quapretis me : sicut diri Judaeis : Quo ego vado vos
non potestis venire; et dico robis modo. Iloc est, n:o'o
non potestis. Judæis autem cum hæc diceret, non
ad ;idit modo. Isti iiaque non poterant venire tui.c
quo ille ibat, sed poterant postea; ideo desiderans
eo, quomodo idonei esse possent pergere quo ille
antecedel)at : -
Mandatum novum, inquit, do robis, ut diligatis in
vicem. Hi sunt gressus quibus sequendus est Chri
stus; lioc mandatum charitatis. Innovat quippe au
dientem vel poiiiis obedientem non omnis, sed ista
219 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERt Mi PARS II. 33f).

novi. IIæc dilectio populum novum collegit Christo; A Mos mulierum est aspicere se ia spcc'ulis, ut q'iil
hæc antiquos Patres innovabat ut essent in Christum quid in se sordidum perspexerint, aut non bene
credentes qui venturus erat redimere eos. Audiant eompositum, in melius emendatum, suis satagant pla
enim atque custodiant, Mandatum novum do vobis cere maritis. Quod facere moraliter animabus con
ut diligatis invicem, omnes qui volunt fratres esse venit nostris. Debemus etenim nos in Evangelii, seu
unici Filii Dei, qui seipsum in hac dilectione tradidit omnium (!ivinarum Scripturarum conspicere speculo,
pro nobis. Nam et in hoc mandato illud mandatum et depositis sordibus, ornatisque moribus animarum
est quod prius ponitur : Diliges Dominum Deum tuum nostrarum, Christo vero placere merito [Forte leg.
er toto corde tuo, et eae tota anima tua, et er tota marito].
1nente tua. Sed bene intelligentibus uurumque inve Qui autem perspexerit in lege perfecta libertatis, et
nitur in singulis; nam et qui diligit Deum non eum permanserit in ea. Legem perfectam li'.ertatis gra
potest cohibere præcipientem ut diligal proximum, tiam Evangelii dicit; nihil enim ad perfeetum lex
ct qui ante atque spiritaliter diligit proximum, quid adduxit. Et alibi : Non enim accepistis spiritum ser
in eo diligit nisi Dominum ? Ipsa est dilectio ab vitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum ad
omni mundana dilectione discreta quam distinguendo optionis filiorum. Et iterum : Ubi enim spiritus Do
addidit Dominus, sicut dileri ros, cum Dominus Jesus B mini, ibi libertas. Et ipse Dominus : Si vos, inquit,
sanctam dilectionem, qua se invicem diligerent, di Filius liberaverit, vere liberi eritis.
scipulis commendaret. -* Non auditor obliviosus factus, sed factor operis :
Dicit ei Simon Petrus : Domine, quo vadis? Sic uti hic beatus in facto suo erit. Non auditu verbi super
que hoc dixit magistro discipulus et Doiuino servus vacuo, sed operis exsecutione beatitudo præparatur,
tanquam sequi paratus, propterea quippe Dominus sicut et Dominus loquens ad discipulos : Si autem
qui ejus animum vidit quare hoc interrogaverit, sic scitis, beati eritis, inquit, si feceritis ea.
ci respondit: Si quis autem putat se religiosum esse, non refre
Quo ego vado non potestis me modo sequi. Tanquam nans linguam suam, sed seducens cor suum, hujus
diceret : Propter quod interrogas non potes modo. vana est religio. Monuerat supra verbum Dei non so
Non ait : Non potes; sed non potes modo : dilatio lum audire, sed et facere, nunc addit, quia et si
nem intulit, non spem tulit; et eamdem spem quam mandata quis Domini quæ didicut factis exercere vi
non tulit, sed potius dedit, sequenti voce firmavit delur, si non etiam linguam a detractionibus, men
addendo atque dicendo : daciis, blasphemiis, stultiloquiis, ab ipso etiam mul
Sequeris autem postea. Respondit Petrus : Quare te tiloquio, cæterisque quibus peccare solet refrenave
non possum sequi modo? Animam meam pro te ponam. C rit, frustra se de operum justitia jaetat, sicut et
Quid in animo ejus esse cupiditatis videbat? Quid Paulus gentilis poetæ sententiam approbans ait :
virium non videbat? Voluntatem suam jactabat infir Corrumpunt bonos mores colloquia mala.
mus, sed impendebat valetudinem medicus. Iste pro Religio munda et immaculata apud Deum et Pa
mittebat, ille prænoscebat. Qui nesciebat, audiebat; trem, hæc est. Pulchre addidit, apud Deum et Patrem,
et qui præsciebat, docebat. quia sunt qui hominibus religiosi videntur, cura co
Respondit Jesus : Animam tuam pro me pones. ram Deo habeantur profani. Unde et Salomon ait :
Quod promittis, modo non potes; prius est anima Est via quæ videtur homini justa; novissima autem
mea pro te ponenda, ut possis postea animam tuam ejus deducunt ad mortem.
pro me ponere; sicque resurrectionis umeæ gloria Visitare pupillos et viduas in tribulatione eorum, et
complebitur et passionis tuæ merces in cœlesti regno immaculatum se custodire ab hoc sæculo. Quia dixerat
tibi præparabitur ut cum sanctis angelis vivas et factorem operis beatum in facto suo futurum, nunc
gaudeas per omnia sæcula sæculorum. Amen. quæ facta Deo maxime placeant dicit, misericordia
H0MILIA XL. scilicet et innocentia. Namque in eo quod pupillos et
D O M I N I C A 1 W P 0S t 0 C T A V A M p A S C H AE. viduas in tribulatione eorum visitare jussit, cuncta
Lectio Epistolæ beati Jacobi apostoli. D quæ erga proximum misericorditer agere debemus
Charissimi, estote factores verbi, et non auditores insinuat. Quod quantum valeat, ipso judicii tempore
tantum, etc. pandetur, ubi dicturus est judex : Quandiu fecistis
Sic et Paulus de legis cultoribus ait : Non audiuo uni de fratribus meis minimis, mihi fecistis. Porro in
res tantum legis justificabuntur apud Deum, sed fa eo quod immaculatos nos ab hoc sæculo custodiri
ctores legis justi sunt. Et in Apocalypsi Joannis, cum præcepit universa in quibus nos ipsos castos servare
dixisset : Beatus qui legit et qui audit vcrba prophetiæ decet ostendit; in quibus sunt ea quæ supra obser
libri hujus, protinus adjunxit : Et servat ea quæ in vare monuerat, ut tardi simus ad loquendum. et
illo scripta sunt. tardi ad iram; et in patientia et in tribulatione præ
Quia si quis auditor est rerbi et non factor, hic sentis vitæ fortes simus ad sustinendum cuncta ad
cvmpurabitur viro consideranti vultum mativitatis suæ versa, sicque recta fide ac bonis operibus studeainus ad
in speculo; consideravit enim se et abiit, et statim obli aeternam vitam pervenire, præstante Domino nostro
tus est qualis fuerit. Vultum nativitatis dicit vultum Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit
iufantiæ, quæ nondum ad perfectum pervenit virum. et regnat Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen
 H0MHLIÆ IN EVANG. ET EPIST. £2
221
HOMILIA XL!. A su.t, rogabo, qtio ! sanctis ad internam pacem rcce
in eodem fest0. ptis non possit jam aliquis rogare de illis, quia niini
ILectio sancti Evangelii secundum Joannem. rum tanta beatitudine donandi sunt, quae amplier
esse non possit.
£n itlo tempore dixit Jesus discipulis suis: Amen,
Ipse enim Pater amat vos, quia vos me amastis et
amen dico vobis, si quid petieritis Patrem in nomine
meo, dabit vobis. Usque modo non petistis quidquam
credidistis quia ego a Deo exivi. Non ita intelligendum
in nomine meo: petite et accipietis, ut gaudium ve
est quod dixit, quia vos me amastis, quasi priores illi
amarent Christum ; sed ita potius quia Pater illos
surum sit plenum.
gratuito amore prævenerit, atque ad amandum cre
Quod duobus n:oi'is intelligi potest : vel quia non
in. nomine meo petistis, quod nomen non sicut co dendumque Filium amando sustulerit. Et quia ipsam
gnoscendum est, coguovistis; vel non petistis quid agnitam Filii dilectiouem ac fidem pio et sollicito
corde servaverint, majorum eos donis paternæ dile
quam, quoniam in comparatione rerum quam petere
debuistis, pro nihilo habendum est quod petistis ; ctionis esse remuneratos, una cum Filio et Spiritu
quia qui petit quod ad supernam salutem et gaudium sancto amare, quos amore dignos jiidicat. Qiiod adjun
xit, quia vos me amas'is, eadem ratione sentiendum
aeternum non pertinet, nihil petere videtur ad com
B est. Quapropter quicunque Filium recte habet, hunc
parationem illius petitionis quam petere debuit. Pe
tite et accipietis, ut gaudium vestrum sit plenum. Ac
cum Patre et Spiritu sancto amat ; et quia quo
rtim inseparabilis est natura divinitatis, horum una
si patenter dicat: Non fluxa sæculi gaudia, quæ ct
eademque sunt dona virtutis, hoc est, quod amatis
muoerore semper mixta et dolor: finien la sint; sed
et creditis quia a Deo ex vi.
iil,ul singulare gaudium a Patre petite, ct jiis pleni
trido nullo cujuslibet inquietudinis auactu minuatur. Eriri a Patre et veni in mundum; iterum relinquo
mundum et vado ad Patrem. Exivit a Patre et venit
Æternitas nullo unquam termino dissolvetur, si ei per
in mundum, quia visibilis mundo apparuit in huma
se praestiteritis talia petenJo, procul dubio quæ petitis,
uitate qui erat invisibilis apud Patrem in divinitate.
accipietis, si mores menti concordant petentis. Parum
eiiim utilitatis affert bene orando superna quærere, Exivit a Patre quia non in ea forma qua æqualis est
qui non destitit perverse viven.!o infimis implicari. Patri, sed in assumpta creatura, minor apparuit. Et
Haec in proverbiis locutus siim vobis. Venit hora venit in mundum, quia non in ea forma servi quam
accepit, etiam mundi hºjiis amatoribus se vivendum
cum jam in proverbiis non loquar vobis, sed palam
de Patre annuntiabo vobis. Jam parvuli fuerant, nec [Forte, videndum] præbuit. Iterum reliquit mundum
mundi
dum intelligere potuerunt quomo:!o Pater esset in et rediit ad Patrem, quia ab aspectii amatorum
C quod viderant abstulit, et se amatoribus suis æqua
Filio, et Filius in Patre, et cætera quæ ad profunda
esse credendum docuit. Reliquit mundum
mysteriorum divinitatis pertinebant; necdum scire lem Patri
potuerunt, ideo in proverbiis quasi ænigmate loqui et rediit ad Patrem, quia humanitatem, quam in
illis videbatur Dominus, sed promittit ille horam in duit per ascensionem, ad invisibilia paternæ maje
qua palatim loqueretur. lllam nimirum loram signi statis adduxit. Ilaec quidem verba Domini mystica,
ac resurrectione, et, sicut ipse testatiir, in proverbiis sunt dicta; sed
ficatus qua eis, peracta sua passione
adeo adhuc carnales
Spiritus sancti erat gratiam daturus. Tunc etenim discipuli quibus dicebantur
spiritaliter intus instructi, spiritali delectatione stic erant, ut eorum profunditatem minime caperent, et
ccnsi, quo perfectius omnia qu;e agnitione divinita non solum arcana dictorum, sed nec ipsam igno
uis mortalibus erant capienda, acceperunt, eo arden rantiam suam intelligerent, putantes simpliciter et
titis sola quæ ad ejus visionem promereudam juva dilucide prolata, quæ nom intelligentibus proverbia
rent petere ac desiderare curaverunt. erant. £cce continuo responderunt:
In illo die in nomine meo petetis. Id est, quæ ad Ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum
salutem tantummodo animarum vestrarum, et quæ dicis. Palam igitur loqui æstimabant, cujus mysteria
ad gaudia æterna pertinere videntur petere incipie dictorum necdum comprehendere valebant. Quod
uis. Et maxime, ut intelligatis quid sit quod dixit : autem adjungunt :
Ego et Pater unum sumus, et quoniam Pater sit ia Nunc scimus quia scis omnia, et non opus est tibi ut
me et ego in Patre. Tunc in nomine ejus petunt, qui quis te interroget, in hoc credimus quia a Deo existi,
petunt, quia in sono ejus nominis non aliud quam aperte ostendunt quia loquens ad eos Dominus de
rem ipsam esse, quæ hoc nomine vocatur, intelli his maxime disputabat quæ illos delectabat audire;
gunt. IIi possunt uicumque cogitare Dominum mo et quæ illi interrogare volebant, hæc ipse præveniens,
strum. Jesum Christum, in quantum homo est, pro eis ultro proferebat; unde merito illum scire om
nobis interpellare Patrem : in quantum Deus est, nia quasi Deum, et quasi Dei Filium a Deo venisse
nos audire cum Patre. Quod eum significasse arbi credunt et confitentur. Apertum namque divinitatis
Iror, ubi ait: indicium est cogitationum nosse secreta. Istarum
duariim in Dei et Patris nomine fit concordia lectio
Et non dico vobis quia ego rogabo Patrem de vo
bis. Potest enim non inconvenienter accipi quod num, qtiia Patris, et Filii, et Spiritus sancti, una est
ait, Et non dico vobis, quia ego rogabo Patrem de ro substantia, una gloria, una majestas regnans per oin
nia s;ecu!a s;ec*:!.nr*;** A n*n.
bus, quia non de præsenti rogo, sed de fitt:ro. Po
923 R. RABANI MAURI ARCHIEP MOGUNT. OPERUM PARS II. 924

II0MILIA XL!!. A tandum sane quod qui 'am co.ices habent : Salvabit
IN li rANt A MAJ0RE. animam suam a morte; et ex amljigtio Graeco ita
Lectio Epistolæ beati Jacobi apostoli. etiam recte interpretari potest : et revera qui erram
Charissimi, confitemini alterutrum peccata vestra, tem corrigit, sibimetipsi per hoc vitæ cœlestis gau
et orate pro invicem ut salvemini. dia ampliora conquirit. Salvabit , inquit , animum
In hac sententia illa debet esse discretio, ut quo ejus a morte, et operiet multitudinem peccatorum. Qui
uidiana leviaque peccata alterutrum coæqualibus peccatorem ab errore convertit et ejus peccata per
[Ms., coæquales] confiteamur, eorumque quotidiana hanc conversionem ab aspectu interni judicis super
credamus oratione salvari. Porro gravioris lepræ positione vitæ melioris abscondit, siia quoque in
imimunditiam juxta legem sacerdoti pandamus; at quibuscunque offendit errata ab intuitu ejus qui om
que ad ejus arbitrium, qualiter et quanto tempore nia videt proximum curando contegit. Juxta illud
jusserit, purificari curemus. Psalmistæ : Beati quorum remissæ sunt iniquitates et
Multum enim valet deprecatio justi assidua. Elias quorum tecta sunt peccata. Nec obliviscitur beatus
homo erat similis nobis pussibilis; et oratione oravit Jacobus quod superius ait: Nolite plures magistri
ut non plueret super terram, et non pluit annos tres, fieri, fratres mei; ibi namque imperfectos in propria
et menses seae. Decenter astruit exemplo quantum B actione a magisterii officio, quod per jactantiam
deprecatio justi valeat assidua, cum Elias una tan quaerebant, submovet; hic vero instructos ex omni
tum oratione orando tam longo tempore coelos con parte, quid erga salutem proximorum per amorem
timuerit, terris imbres averterit, fructus mortalibus fraternitatis agere debeant, edocet. Q;:od enim hoc
negaverit; et rursus ubi voluit , ubi tempus esse doctor facere perhil)etur, hoc alio loco charitas fa
perspexit, ubi longo inediæ tabe cor regis superbi et cere memoratur, dicente beato Petro apostolo quia
gentis idololatræ ad pœnitentiam vidit inflexum, una charitas operit multitudinem peccatorum. Nec pra:ter
solummodo oratione oraverit et fructus atque aquas eundum quod haec errantis conversio non solum lo
quas negaverat terris, restituerit. Sic enim sequitur: quendo, sed plerumque etiam bene agendo perficitur.
Et rursum oravit , et cælum dedit pluviam, et Nam si quis etiam lingua tacente proxinis exempla
terra dedit fructum suum. Si semel ergo et prius et bonæ actionis ostendit, eosque ad-imitanda, quæ ne
postmodum oravit, et hoc unus Elias ac lanta im glexerant, eleemosynæ, vel hospitalitatis, vel aliarum
petravit, quantum autem valeat frequens plurimo opera virtutum, convertit, officium profecto doctoris
rum oratio justorum ostendit; sed ne trepidaret no exsequitur, ac pro ejus, quem correxerat, salvatione
stra fragilitas repntans se tanto prophetæ, qui cnrru fratris certam a pio judice mercedem consequetur.
igneo rapi meruit ad cœlos, similia facere non posse, IH0MILIA XLIIl.
consulte beatus Jacobus de ejus oratione locuturus IN EODEM FESt0.

ita inchoavit: Elias homo erat similis nobis passibilis. Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
IIoumo namque erat, tametsi nulli hominum virtute In illo tempore dirit Jesus discipulis suis: Quis
secundus, similis nobis origine carnis, passibilis ut vestrum habebit amicum et ibit ad eum media nocte,
nos et mentis fragilitate et carnis. Nam quod carne et dicet illi : Amice, commoda mihi tres panes, quo
fragilis esset apud Sarepthanam viduam: victum quæ niam amicus meus venit de via ad me, et non habeo
rendo monstravit. Quod mente quoque passibilis fue quod apponam ante illum, etc.
rit, ostendit, cum post redditas terris aquas exstin Rogatus a discipulis Salvator non modo formam
ctosque prophetas et sacerdotes idolorum, unius mu orationis, sed et instantiam frequentiamque tradidit
lierculæ minis exterritus, per deserta diffugit. Quanti orandi. Amicus ergo ad quem media nocte venitur,
autem sit meriti apud Dominum pro infirmantibus ipse Deus intelligitur, cui in media tribulatione sup
orare, eosque sua peccata confitentes ad amissam re plicare, et tres panes, id est, intelligentiam Trinita
vocare sospitatem subdendo manifestat. tis, qua præsentis vitæ consolentur labores, efllagi
Si quis autem erraverit eae vobis a veritate, et conD tare debemus. Amicus qui venit de via, ipse noster
vertit quis eum, scire debet quoniam qui converti fece est animus, quoties a nobis recedit, quoties ad appe
rit peccatorem ab errore viae suæ, salvabit animam tenda terrena et temporalia foris vagatur. Redit vero
ejus a morte. Quia enim in superioribus hujus Epi cœlestique alimonia refici desiderat, cum in se re
stolæ partibus linguam nostram a maligna vel otiosa versus superna coeperit ac spiritalia meditari. De
locutione restringit, opportune in fine quid maxime quo pulchre uui petierat adjungit : Non se habere
loqui debeamus, ostendit. Jubemur itaque orare et quod ponat ante illum ; quoniam animæ post saeculi
psallere Domino quoties aliquibus pulsamur adver tenebras Deum suspiranti , nihil præter eum cogi
sis. Item, confiteri alterutrum peccata nostra et ora tare, nil loqui. nil libet intueri; solum, quod reco
re pro invicem ut salvemur; pro sanitate proximo gnovit, summæ Trinitatis gaudium contemplari, at
rum non soluin temporali , sed potius æterna quan que ad hoc plenius intuendum pervenire satagit.
tam possumus sollicitudinem impendere euremus. Et ille deintus respondens , dicat : Noli mihi mole
Si enim mercedis est a morte eripere carnem quan stus esse, jam ostium meum clausum est, et pueri mei
doque morituram, quanti est meriti a morte animam mecum sunt in cubili, non possum surgere et dare
liberare, in cœlesti patria sine fine victuram ? No tibi. Ostium amici diviiii est intelligentia sermonis,
 IIOMIL!.E 1N EVANG. ET EPIST.
quod sibi apostolus orat aperiri ad loquendum niy A tinentia, et quisquis ea malus dat, non de stro dat.
sterium Christi, clausumque est tempore famis ver.i, Domini est terra et plenitudo ejus, qui fecit cae!um et
cum intelligentia non datur, et illi qui evangeli*a*m
sapientiam tanquam panem erogantes , per orb^m
terræ prædicaverunt. Pueri patrisfamilias jam suni iv
secreta quiete eum Domino, et tamen orando efficitur
ut accipiat desiderans intellectum ab ipso Domino,
etiamsi homo desit per quem sapientia prædicetur.
Et ille si perseveraverit pulsans : dico vobis, et si
non dabit illi surgens eo quod amicus ejus sit, propter
improbitatem tamen ejus surget et dabit illi quotquot
/abet necessarios. Et ego dico vobis : Petite et dabi
tur vobis; quærite et invenietis; pulsate et aperietur
robis. Comparatio a mi;ore : si ei.im amicus liomo
surgit de lecto, et dat non amicitia, sed taedio coin
pulsus, quanto imagis dat Deus, qui sine tædio lar 8
gissime do.at quod petitur : sed hoc se peti vult, ut
capaces doiiorum ejus fiant qui petunt, ne ita de
via veniens amicus inedia (lispereat, hoc est , ne
animus nuper ab erroris sui vanitate resipiscens,
Jesitierii spiritalis diutius inopia tabescat. Petamus
epulas verbi, quibus alamur; quæramus amicum qui
del; pulsemus ostium , quo servemur absconse :
m. gnam spein dedit et dat ille qui pronuittendo non
decipit. Omnis enim qui petit accipit, et qui qu;erit
invenit, et pulsanti : perietur. Ergo, juxta præmis
sain postulantis amici parabolam, perseverantiæ opus
est ut accipiaimus quod petimus, et inveniamus quod
qu;erimus, et quod pulsanus aperiatur. Nam si pe
tenti non datur, et quærens non invenit, et pulsanti C
non aperitur , apparet quod non l)eiie petierit, quæ
sierit, pulsaverit.
Quis autem ex vobis patrem petit panem, numquid
lapidem dabit illi ? Panis intelligitur charitas, propter
luajorem appetiuum, et tam necessaria, ut sine illa
cætera nihil sint, sicut sine pane mensa inops est; cui
contraria est cordis duritia, quam lapidi comparavit.
Aut si piscem, nunquid pro pisce serpentem dabit
illi ? Piscis est fides invisibilium, vel propter aquam
baptismi , vel quia de invisibilibus locis capitur.
Quia etiam fides hujus mundi fluctibus circumdata
nou frangitur, recte pisci comparatur : cui contra
rium posuit serpentem propter venena fallaciae, qu;e
etiam primo homini male suadenlo perseminavit.
Aut si petierit orum, nunquid porrigit illi scorpio
nem ? ln ovo in fieatur spes, ovum enim noniium est
fetus perfectus, sel fovendo speratur : cui contra
rium posuit scorpionem, cujus aculeus venenatus re
uro timendus est, sicut spei conerarium est retro,
cu:n spes futurorum in ea quæ ante sunt extend t.
Si ergo, vos cum sitis mali, nostis bona dare filiis
vestris; quanto magis Pater vester de cælo dabit s;i
rium bonum petentibus se.! Quomodo mali dant? sed
malos appellavit dileetores adhiic hujus sæculi el
peccatores: bo:ia vero quæ dait, secundum eorum
sensum dona dicenda sunt qui h;ec pro nobis [}onis]
habent, quanquam et in rerum natura ista bona
sint, sed tempora!'a, et ad istam vitam infirmam per
225
terram, mare, et omnia qut in eis sunt. Q;antum
ergo sperandum est daturum Deum i;o is bona pe
lentibus, nec nos posse decipi ut accipia:i;us aliu!
pro alio cum ab ipso petimus, quando nos etiam,
cum simus mali, novimus id dare quo ! peti ■ us. Non
enim decipimus filios nostros: et qt:aliacunq::e bona
damus, non de nostro se ! 'e ipsi:;s damus. Aiiter
apostoli, qui electionis merito !.*;;itatem generis hu
:mani excesserant, omnib::s ii o'is, superii e bonitatis
intuitu, mali esse dicuntur, quia nihil est per se
metipsum stabile , nihil infai;tabile, nihil honiiim,
nisi deitas sola. 0; mnes vero creatur;e ut beatitudinem
æternitatis vel immutabilitatis obtineant, non hoe per
stiam naturam, sed per creatoris sui participationem
et gratiam consequuntur. Qnod vero dicitiir, quanto
magis Pater vester de cælo dabit spiritum bonum pe
tentibus se, pro quo Matih.eiis posuit, dabit bona pe
tenlibus se, ostendit Spiritum sanctum plenitu !inem
esse bonorum Dei, et ea qu;e divi:;itus administran
tur, non alia a's ;ue ea subsistere, quia omnes utili
tates quæ ex donorum Dei gratia suscipiuntur, ex
isto fonte emanani. In petitione orationis et in ac
ceptione munerisistarum duarum fit concordia lectio
num, quæ utraque in Deum recte cre'entibus, ac fir
miter in ejus misericordiam sperantibus, pervenitint
ad salutem perpetuam : praestante Domino nostro
Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et
regnat Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
- {{)\!!ILIA X!.!V.
IN vigii.1A ASCENS10N1S DoMiNi ,
Lectio Epistolæ ad Ephesios.
Fratres, unicuique nostrum data est gratia secun
dum mensuram donationis Christi. Propter quod dicit:
Ascendens in altum captivam durit captivitatem: dedit
dona hominibus, etc.
Gratiam et misericordiam Domini nostri Jesu
Christi, quam generi contulit humano, breviter hic
Apostoliis in electione replicavit præsenti, ut audi
stis; ait enim : Unicuique nostrum data est gratia
secundum mensuram donationis Christi; juxta men
suram namque credentium datur gratia spiritalis,
tantum muneris misericordia sua largiens, quantum
potest ille cui donatur accipere: Propter quod dicit :
Ascenlens in altum captivum durit captivitatem : de
di; dona hominibus. Nos qui nunc credimus in Chri
sum de gentibus congregati, cum essemus creatura
Dei, diabolo capti sumus et ejus satellitibus distri
I uti : venit igitur Dominus noster Jesus Christus,
divinam majestatem abscondens in homine ne a dia
{.ol, cognosceretur, et prædicavit nobis, qui a dia
i-olo captivati fuimus, remissionem, et qui in mortis
vineii:is tene!)amur, solutionem : sustinens pro ho
miuif,us mortem in hiimanitate, qui in divinitate
mori non potest; et aetertiam niortem sua morte
devicit, et de terra resurgens in excelsa cœlorum
liominem, quem assumpsit, evexit, sanctorum ani
 R. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. Oi'ERUM PAltS ll. %3
2£T
mas qui in inferno tenebantur captivitate eripuit et A nisi in snis fomitibus enecetur, necesse est ut in
ad regna secum coelorum perduxit, et credentibus in agro illius in quo hujus mali plantatio convaluit.
so hominibus Spiritus sancti (!oiia largittis est, ut spinæ potius tribuiique vitiorum quam ullum veræ
Apostolus ipse alibi docet : Alii gratiam sanitatum, virtutis semen oriatur. Itesistamus ergo, dilectis
alii opcrationem virtutum, alii prophetiam, alii dis simi, huic tam pestifero malo et charitatem, siue
cretionem spirituum , alii genera linguarum , alii qua nulla virtus potest nitere, sectemur, ut per
quoque interpretationem sermonum : dividens singulis hanc, qua ad nos Christus descendit, dilectionis
prout vult. viam, et jam nos ad ipsum possimus ascendere, cui
Quod autem ascendit, quid est, nisi quia et descen est cum Deo Patre et Spiritu sancto honor in sæcula
sæculorum. Amen.
dit primum in inferiores partes terræ ? Secundum
formam scilicet servi ascendit, ad quam non locali HOMILIA XLV.
ter, sed dignanter descendit. Descendere autem ideo iN EODEM feSto.
dicitur in infernum ad servandas animas justorum,
ut homines etiam secum ad cœlestia revocaret. Lectio sancti Evangelii secundum Joannem
Qui descendit cum anima in infernum, ipse cum In illo tempore, sublevatis Jesus in cælum oculis,
anima et corpore ascendit in cœlum, ut impleret B di.rit : Pater, venit hora, clarifica Filium tuum, etc.
omnia quæ scripta sunt de gloria triumplii sui. Potuit silenter hæc eadem verba orationis Patri
Et ipse dedit quosdam apostolos, qui per orlem Filius dicere, sed oratio Filii doctrina est discipuli.
terræ missi sunt prædicare, quosdam autem prophe nec mon et eorum qui illorum exempla sequi voluis
tas, alios autem evangelistas, alios au'em pastores et sent, vel eorum scripta legere. Dixit, venit hora,
doctores, ad consummationem sanctorum in opus mi hora utique passionis appropinquat. Clurifica Filium
nisterii, in ædificationem corporis Christi. Quia cor tuum, id est, resurrectionis gloriam præcedat hu
pus Domini esse Ecclesia intelligitur, quæ de vivis manitatis passio, et subsequatur cito resurrectionis
lapidibus, id est, de hominibus construitur fidelibus, clari{icatio. Sequitur :
lioc ipsi habent operis ut secundum dispensationem Ut Filius tuus clarificet te. Clarificatio Patris
et officia sibi credita Ecclesiam Christi, id est, cor æterna est, quæ nec augeri nec minui potest; sed
ptis ejus, ædificent. hæc clarificatio ad notitiam Dei Patris pertinet, ut
Donec occurramus omnes in unitatem fidei et agni resurrectionis gloria, in Filio peracta, innotesceret
tionis Filii Dei, in virum perfectum, in mensuram Deus Pater toto orbi, qui ante in Jiid;eis tantum
aetatis plenitudinis Christi. Unde omni studio lab0 modo notus erat. Clarifica Filium tuum ut Filius
rand;um nobis esl primo ut in fidei occurramus C tuus clarificet te. Quasi dixisset, Resuscita me, ut in
omnes unitatem ; ('einde in eadem unilaie habere notescas toto orbi per me. Sequitur
agnitionem Filii Dei, ita ut in interiore homine Sicut dedisti ei potestatem omnis carnis. Id est,
(.hristum fiducialiter initando, perfecti viri voca omnis hominis, a parte totum, nam caro pro homine
bulum sortiamur. Præsenti enim festivitate, id est, toto dicit. H;ec ait ut ostenderet magis ac magis
ascensione Christi Domini ad coelos, quam hodie quomodo clarificaturus esset Patrem. Sicut ergo
venerando prævenimus, Deo sumus, dilectissimai, dedisti ei potestatem, inquit, omnis carnis, ita clari
mira reconciliatione sociati et cœleslem misericor ficet te Filius. Id est, notum te faciat onmi carni,
diam pleniter consecuti : in qua pax nobis miranda quam dedisti ei. Sic enim dedisti, ut omiie quc !
donata est per Christum, quam nullis unquam no dedisti ei det eis vitam æternam.
stris meritis voluimus adipisci. Nos qui lerra vide Hæc est autem vita æterna : ut cognoscant te solwm
I,amiir indigni, in hac solemnitate elevati stramus verum Deum, et, quem misisii, Jesum Christum. Ordo
ad cœlum. Qui nec terrestria merebaniur, coelorum verborum est iste : Et quem misisti Jesum Christuia
uransivimus fines et ipsa sede regali decoramur in cognoscant solum verum Deum. Plena cognitio
natura humana. Exsulteimus itaque , dilectissiini, Dei Patris, et Filii, et Spiritus sancti, plena est
gaudio spiritali, et digna apud Deum gratiaru*m el perfecta vita æterna , summa beatitudo est;
actione lætantes, liberos cordis oculos ad illam al summa beatitudo non est nisi in vita æterna; ideo
titudinem in qua Christus est, erigamus : sursum dixit : Ilaec est vita æterna, ut cognoscant te et quem
vocatos animos desideria terrena non deprimant, misisti, Jesum Christum, solum et verum Deum.
ad æterna prælatos peritura non occupent, viam ve Ego clarificavi te super terram : opus consummavi
ritatis ingressos vanitates mundanæ non retrahant. quod dedisti mihi ut faciam. Quid est quod præterito
Nihil est autem validius, dilectissimi, contra diaboli tempore posuit, clarificavi et consummavi, et statiim
dolos, quam benignitas misericordiæ et largitas sul)junxit futuri temporis verbum, faciam, nisi quod
charitatis, per quam omne peccatuim aut vincitur omnia Deo sunt præsentia et in divina prædestima
aut declinatur. Sed hujus virlutis sublimitas non tione futura quasi transacta esse credenda suut ?
prius apprehenditur quam illud quod ei est adversa Quod enim futurum fuit ut fieret , hoc ei quasi
rium, subruatur. Quid ergo tam inimicum miseri transactum fuit. Ego te clarificavi. Quasi dixisset,
cordiæ ei operibus charitatis quam avarìtìa, de cu Ego te clarificabo prædicationis gloria, quam in
jus radice omnium malorum germen emergit? quæ discipulis meis toto mundo efficiam, dum opus con
 <s3 1I0MILIÆ IN EVANG. ET EPÍST. - Q£0

summabo passionis me;e et resurrectionis, quod de- A metis es, qitod nomen manifestari non potest sine
disti mihi ut faciam. illius Filii manifestatione. Nam vero illud momen
Et nunc vero clarifica me tu, Pater. Dicendo enim, quod Deus est, nulli naturæ rationabili incognitum
te clarificavi super terram, se a Patre apud eumdem omnimodis esse putavit. II;ec est enim vere vis di
Patrem postulans clarificandum, modum profecto vinitatis, ut creatur;e rationali non omnino inco
utriusque clarificationis ostendit: ipse quippe Pa gr;itus possit abscondi, exceptis pai:eis, in quibtis
trem clarificavit super terram, eum gentibus præ natnra rationalis nimium depravata est. Propemo
dicando; Pater vero ipsum apud semetipsum ad dum omnes gentes Deum esse fatentur, licet diversis
suam dexteram collocando. Suljunxit, claritate quam erroribus verum Deum agnoscere impe'ianti;r.
habui apud te priusquam mttndus fieret. Ordo verbo Quod vero in Psalmis legitur : Notus in Judæa tan
rum est, quam habui apud te prius [uam mundus tum 'Deus, quia legitimo cultu tantummodo Deum
esset. In hoc valet quod ait, et nunc clarifica me, verum cognoverunt et coli:erunt. Et sermonem
hoc est, sicut tunc, ita et nunc; sicut tunc præde tuum servaverunt. Nunc cognoverunt quia omnia quæ
stinatione, ita nunc perfectione : fac in mundo quod dedisti mihi, abs te sunt. Id est, cognoverunt quia
apud te fuerat ante mundum, fac in suo tempore abs te sunt : simul enim Pater dedit omnia cum
quod ante omnia leinpora statuisti. Convenit nos B genuit eum qui haberet omnia, sicut in prioribus
ii.telligere in hoc loco prædestinationem claritatis hujus Evangelii ipse Dominus ait : Sicut enim Pater
humanæ, quæ in illo est, naturæ ex mortali immor habet vitam in semetipso, sic dedit et Filio vitam
ualem apud Patrem futuræ, et hoc jam prædesti habere in semetipso. Id est, genuit Filium vitam ha
nando factum fuisse antequam mundus esset quod bentem in semetipso. Quia verba quæ dedisti mihi dedi
in mundo etiam suo tempore fieret. Sicut de nobis eis, et ipsi acceperunt. Id est, intellexerunt atqtie
dixit Apostolus: Sicut elegit in ipso ante mundi con tenuerunt. Tunc enim verbum accipitur quando
stitttt:onem. inente percipitur, et tenetur ne oblivione pereat.
Manifestavi aomen tuum hominibus, quos dedisti Et cognoverunt, inquit, vere quia a te exivi, et cre
mihi de mundo. Quod ergo fa turus erat per docto diderunt quia tu me misisti. Et hic subaudiendum
res sanctos in toto orbe post gloriam resurrectiouis est vere; quod enim dixit, cognoverunt vere, expo
et ascensionis suæ, et post Spiritus sancti dona nere noluit adjungendo et crediderunt. Hoc it;iqiie
quæ in discipulos delata sunt, hoc quasi factum crediderunt vere quod cognoverunt vere; id enim est
esse dixit. Tale est hoc quale et illud quod paulo a te erivi, quod est, tu me misisti. Sed tamcn adhuc
ante dixit : “Ego te clarificavi super terram. Pro non erant discípuli tales quales eos futuros esse dicit,
tempore futuro et illic et hic præteritum ponens C verbis praeteriti teinporis usus quasi jam esset,
teanpus, sicut qui sciret prædestinatum esse ut i! pronuntians quales futuri essent, accepto scilicet
fieret, et ideo fecisse se diccns quo,! erat sine ulla Spiritu sancto, qui eos, sicut promissum est, doceret
dubitatione facturus. Sequitur : omnia et induceret eos in omnem veritatem. Dedit
Tui erant et mihi eos dedisti; et sermonem tuum eis verba , sieut dixit , quæ dedit ei Pater, sed
serraverunt. Nunc cognoverunt quia omnia quæ de quando illa non foris in auribus sed intus in cordi
_ disti mihi, abs te sunt : quia verba quæ dcdisti mihi, biis spiritaliter acceperunt. Tunc vere acceperunt,
dedi eis; et ipsi acceperunt et cognoverunt vere quia quia tunc vere cognoverunt; vere autem cognove
a te exivi, et crediderunt quia tu me misisti. Quan runt, quia vere crediderunt. Sed hæc verba quæ
qi:am et hæc omnia de omnibus futuris fi:!elibus dicit Filius sibi Patrem dedisse, si ad Divinitatis
«:iei potiteruat spe perfecta ctiim adhuc essent futura, nnitatem intelligitur pertinere, eo modo dedit verba
tarnen et h;ec speciaiiier de discipulis dici poss::;it, i'ater Fiiio, qiio genuit Wer;;:::m coaeveriutium sibi; si
ad quos tunc præsentialiter loquebatur. Quia i!!u! vero ad humanitatem respicit, quis intelligit quc
quod sequitur: modo dedisset, vel quomodo accepisset Deus homo
Cum essem cum eis, ego servabam eos in nomine factis ex Virgine, quando etiam ipsam, quae de
tuo. Quos dedisti mihi, custodivi; et nemo eae his Virgine facta est, generationem quis enarra!)it ?
periit nisi filius perditionis. Judam significans, qui Sequitur :
tradidit eum, qui unius fuit de duodecim, magis huic Ego pro eis rogo, non pro mundo, sed pro his
sensui convenit, ut apostolis specialiter hæc loque quos dedisti mihi. Hæc enim dixit inter alia, dum
retur. Deinde subjungit: oraret pro eis quos dedit ei Pater. Mundum vult
Nunc autem ad te venio. Ciim manifestum est eum modo inlelligi, qui vivunt secundum concupiscen
de corporali sua dixisse præsentia, cum essem cum tiam mundi, et non sunt in ea forte gratia, ut ab illo
eis ego servabam eos, veluti jam cum eis ea praesentia eligantur ex mundo. Non itaque pro mundo, sed
non esset, eo modo enim significare voluit ascensio pro eis quos Pater dedit rogare se dicit. Per hoc
nem mox futuram, de qua dicit : Nunc autem ad te enim quod eos illi Pater jam dedit, factum est ut
venio. liurus utique ad dexteram Patris, unde ven non pertineant ad eum mum :um pro qno non rogat.
turus est ad vivos et mortuos judicandos. Manife Deinde subiungit, quia tui sunt. Neque enim quia
stavi nomen tuum hominibus, quos dedisti mihi. Non Pater eos Filio dedit, amisit ipse quos dedit, cum
i!!;id uoiiien quo Deus es, sed illud nomen quo Pater adhuc Filius sequatur ac dicat : Et mea omnia tua
2£7 D. RABANI MAURI ARCHIEP. MOCUNT. Oi'ERUM PAltS ll. %$
nas qui in inferno tenebantur captivitate eriptiit et A nisi in snis fomitibus enecetur, necesse est ut in
ad regna secum cœlorum perduxit, et credentibus in agro illius in quo hujus mali plantatio convaluit.
se hominibus Spiritus sancti (!oiia largitus est, ut spinæ potius tribulique vitiorum quam ullum ver;e
Apostolus ipse alibi docet : Alii gratiam sanitatum, virtutis semen oriatur. Itesistamus ergo, dilectis
alii opcrationem virtutum, alii prophetiam, alii dis simi, huic tam pestifero malo et charitatem, sine
cretionem spirituum , alii genera linguarum , alii qua nulla virtus potest nitere, sectemur, ut per
quoque interpretationem sermonum : dividens singulis hanc, qua ad nos Christus descendit, dilectionis
prout vult. viam, et jam nos ad ipsum possimus ascendere, cui
{Quod autem ascendit, quid est, nisi quia et descen est cum Deo Patre et Spiritu sancto honor in sæcula
sæculorum. Amen.
dit primum in inferiores partes terræ ? Secundum
formam scilicet servi ascendit, ad quam non locali HOMIHLIA XLV.
ter, sed lignanter descendit. Descendere autem ideo 1N EODEM feSto.
licitur in infernum ad servandas animas justorum,
ut homines etiam secum ad coelestia revocaret. Lectio sancti Evangelii secundum Joannem
Qui descendit cum anima in infernum , ipse cum In illo tempore, sublevatis Jesus in cælum oculis,
anima et corpore ascendit in cœlum, ut impleret B dicit : Pater, venit hora, clarifica Filium tuum, etc.
omnia quæ scripta sunt de gloria triumphi sui. Potuit silenter hæc eadem verba orationis Patri
Et ipse dedit quosdam apostolos, qui per orbem Filius dicere, sed oratio Filii doctrina est discipuli,
terræ missi sunt prædicare, quosdam autem prophe nec non et eorum qui illorum exempla sequi voluis
tas, alios autem evangelistas, alios au'em pastores et sent, vel eorum scripta legere. Dixit, venit hora,
doctores, ad consummationem sanctorum in opus mi hora utique passionis appropinquat. Clurifica Filium
nisterii, in ædificationem corporis Christi. Quia cor tuum , id est, resurrectionis gloriam præcedat hu
pus Domini esse Ecclesia intelligitur, quæ de vivis manitatis passio, et subsequatur cito resurrectionis
lapidibus, id est, de hominibus construitur fidelibus, clarificatio. Sequitur :
lioc ipsi habent operis ut secundum dispensationem Ut Filius tuus clarificet te. Clarificatio Patris
et officia sihi credita Ecclesiam Christi, id est, cor :eterna est, quæ nec augeri nec minui potest; sed
ptis ejus, ædificent. hæc clarificatio ad notitiam Dei Patris pertinet, ut
Donec occurramus omnes in unitatem fidei et agni resurrectionis gloria, in Filio peracta, innotesceret
tionis Filii Dei, in virum perfectum, in mensuram Deus Pater toto orbi, qui ante in Jiid;eis tantuin
aetatis plenitudinis Christi. Unde omni studio labo modo notus erat. Clarifica Filium tuum ut Filius
rand;iim nobis est primo ut in fidei occurramus C tuus clarificet te. Quasi dixisset, Resuscita me, ut in
omnes unitatem ; 'einde in eadem unitate habere notescas toto orbi per me. Sequitur
agnitionem Filii Dei, ita ut in interiore homine Sicut dedisti ei potestatem omnis carnis. Id est,
(.hristum fiducialiter initando, perfecti viri voca omnis hominis, a parte totum, nam caro pro homine
bulum sortiamur. Præsenti enim festivitate, id est, toto dicit. H;ec ait ut ostenderet magis ac magis
ascensione Christi Domini ad coelos, quam laodie quomodo clarificaturus esset Patrem. Sicut ergo
venerando prævenimus, Deo sumus, dilectissimai, dedisti ei potestatem, inquit, omnis carnis, ita clari
mira reconciliatione sociati et cœlestem misericor ficet te Filius. Id est, notum te facit omni carni,
diam pleniter consecuti : in qua pax nobis miranda quam dedisti ei. Sic enim dedisti, ut omiie qu& |
donata est per Christum, quam nullis unquam no dedisti ei det eis vitam æternam.
stris meritis voluimus adipisci. Nos qui terra vide Hæc est autem vita æterna : ut cognoscant te solwm
Lamiir indigni, in hac solemnitate elevati strmus verum Deum, et, quem misisti, Jesum Christum. Ordo
ad cœlum. Qui mec terrestria merebaiuur, coelorum verborum est iste : Et quem misisti Jesum Christuum
uransivimus fines et ipsa sede regali decoramur im cognoscant solum verum Deum. Plena cognitio
natura humana. Exsulteimus itaque , dilectissiini, Dei Patris, et Filii, et Spiritus sancti, plena est
gaudio spiritali, et digna apud Deum gratiaru*m et perfecta vita æterna , summa beatitudo est;
actione lætantes, liberos cordis oculos ad illam al summa beatitudo non est nisi in vita æterna; ideo
titudinem in qua Christus est, erigamus : sursum dixit : II æc est vita æterna, ut cognoscant te et quem
vocatos animos desideria terrena non deprimant, misisti, Jesum Christum, solum et verum Deum.
ad æterna prælatos peritura non occupent, viam ve Ego clarificavi te super terram : opus consummavi
ritatis ingressos vanitates mundanæ non retrahant. quod dedisti mihi ut facium. Quid est quod præterito
Nihil est autem validius, dilectissimi, contra diaboli tempore posuit, clarificavi et consummavi, et statiim
dolos, quam benignitas misericordiæ et largitas subjunxit futuri temporis verbum, faciam, nisi quod
charitatis, per quam omne peccatuim aut vincitur omnia Deo sunt præsentia et in divina prædestina
aut declinatur. Sed hujus virtutis sublimitas non tione futura quasi transacta esse credeuda suut ?
prius apprehenditur quam illud quod ei est adversa Quod enim futurum fuit ut fieret , hoc ei quasi
rium, subruatur. Quid ergo tam inimicum miseri transactum fuit. Ego te clarificavi. Quasi dixisset,
cordiæ et operibus charitatis quaiii avaritìa, de cu Ego te clarificabo prædicationis gloria, quam in
jus radice omnium malorum germen emergit? quæ discipulis meis toto mundo efficiam, dum opus com
 *sy 1I0MILIÆ IN EVANG. ET EPÍST. Q30
summabo passionis meæ et resurrectionis, quod de- A metis es, qiiod nomen manifestari non potest sine
disti mihi ut faciam. illius Filii manifestatione. Nam vero illud momen
Et nunc vero ctarifica me tu, Pater. Dicendo enim, quod Detis est, nulli naturae rationabili incognitum
te clarificavi super terram, se a Patre ap:id eumdem omnimodis esse pntavit. Hæc est enim vere vis di
Patrem postulans clarificandum, modum profecto vinitatis, ut creatiir;e rationali non omnino inco
utriusque clarificationis ostendit: ipse quippe Pa gnitus possit abscon'i, exceptis pai:eis, in quibiis
trem clarificavit super terram, eum gentibus præ natura rationalis nimitim depravata est. Propemo
dicando ; Pater vero ipsum apud semetipsum ad dum omnes gentes Deum esse fatentur, licet diversis
snam dexteram collocando. Suljunxit, claritate quam erroribus verum Deum agnoscere impe'ianttir.
habui apud te priusquam mundus fieret. Ordo verbo Quod vero in Psalmis legitur : Notus in Judæa tan
rum est, quam habui apud te priusf[uam mundus tum'Deus, quia legitimo cultu tantummodo Deum
esset. In hoc valet quod ait, et nunc clarifica me, verum cognoverunt et coli:erunt. Et sermonem
hoc est, sicut tunc, ita et nunc; sicut tunc præde tuum servaverunt. Nunc cognoverunt quia omnia quæ
stinatione, ita nunc perfectione : fac in mundo qtiod dedisti mihi, abs te sunt. Id est, cognoverunt quia
apud te fuerat ante mundum, fac in suo tempore abs te sunt : simul enim Pater dedit omnia cum
quod ante omnia tempora statuisti. Convenit nos B genuit eum qui haberet omnia, sicut in prioribus
ii.te!ligere in hoc loco prædestinationem claritatis hujus Evangelii ipse Dominus ait : Sicut enim Pater
humanæ, quae in illo est, naturæ ex mortali immor habet vitam in semetipso, sic dedit et Filio vitam
talem apud Patrem futuræ, et hoc jam prædesti habere in semetipso. Id est, genuit Filium vitam ha
nando factum fuisse antequam mundus esset quod bentem in semetipso. Quia verba quæ dedisti mihi dedi
in mundo etiam suo tempore fieret. Sicut de nobis eis, et ipsi acceperunt. Id est, intellexerunt atqiie
dixit Apostolus: Sicut elegit in ipso ante mundi con tenuerunt. Tunc enim verbum accipitur quando
stitut:onem. inente percipitur, et tenetur ne oblivione pereat.
Manifestavi aomen tuum hominibus, quos dedisti Et cognoverunt, inquit, vere quia a te exivi, et cre
mihi de mundo. Quod ergo fa turus erat per docto diderunt quia tu me misisti. Et hic subaudiendum
res sanctos in toto orf;e post gloriam resurrectiouis est vere; quod enim dixit, cognoverunt vere, expo
et ascensionis suæ, et post Spiritus sancti dona nere noluit adjungendo et crediderunt. IJoc itaqtie
quæ in discipulos delata sunt, hoc quasi factum crediderunt vere quod cognoverunt vere; id enim est
esse dixit. Tale est hoc quale et illud quod paulo a te eaeivi, quod est, tu me misisti. Sed tamen adhuc
ante dixit : "Ego te clarificavi super terram. Pro non erant discipuli tales quales eos futuros esse dicit,
tempore futuro et illic et hic præteritum ponens C verbis præteriti teinporis usus quasi jam esset,
temptis, sicut qui sciret prædestinatum esse ut i! pronuntians quales futuri essent, accepto scilicet
fieret, et ideo fecisse se dicens qiio! erat sine ulla Spiritu sancto, qui eos, sicut promissum est, doceret
dubitatione facturus. Sequitur : omnia et induceret eos in omnem veritatem. Dedit
Tui erant et mihi eos dedisti; et sermonem tuum eis verba , sieut dixit , quæ dedit ei Pater, sed
serraverunt. Nunc cognoverunt quia omnia quæ de quando illa non foris in auribus sed intus in cordi
-* disti mihi, abs te sunt : quia verba quæ dedisti mihi, bus spiritaliter acceperunt. Tunc vere acceperunt,
dedi eis; et ipsi acceperunt et cognoverunt vere quia quia tunc vere cognoverunt; vere autem cognove
a te eriti, et crediderunt quia tu me misisti. Quan runt, quia vere crediderunt. Sed hæc verba quæ
quam et hæc omnia de omnibus futuris fidelibus dicit Fi!itis sibi Patrem dedisse, si ad Divinitatis
*iei potuerunt spe perfecta criin atihuc essent futura, nnitatem intelligitur pertinere, eo modo dedit verba
tamen et h;ec specialiter de discipulis dici poss::;it, iPatcr fiiio, quo genuit Wer:::::m coaeiernum sibi; si
ad quos tunc præsentialiter loquebatur. Quia i!!ud vero ad humanitatem respicit, quis intelligit quc
quod sequitur: modo dedisset, vel quomodo accepisset Deus homo
Cum essem cum eis, ego servabam eos in nomine factis ex Wirgine, quando etiam ipsam, quae de
tuo. Quos dedisti mihi, custodivi; et nemo eae his E) Virgine facta est, generationem quis enarrabit ?
periit nisi filius perditionis. Judam significans, qui Sequitur :
1radi:iit eum, qui unius fuit de duodeci:m, magis huic Ego pro eis rogo, non pro mundo, sed pro his
sensui convenit, ut apostolis specialiter hæc loque quos dedisti mihi. Hæc enim dixit inter alia, dum
retur. Deinde subjungit: oraret pro eis quos dedit ei Pater. Mundum vult
Nunc autem ad te venio. Cum manifestum est eum modo intelligi, qui vivunt secundum concupiscen
de corporali sua dixisse præsentia, cum essem cum tiam mundi, et non sunt in ea forte gratia, ut ab illo
eis ego servabam eos, veluti jam cum eis ea præsentia eligantur ex mundo. Non itaque pro mundo, sed
non esset, eo modo enim significare voluit ascensio pro eis quos Pater dedit rogare se dicit. Per hoc
nem mox futuram, de qua dicit : Nunc autem ad te enim quod eos illi Pater jam dedit, factum est ut
venio. luurus utique ad dexteram Patris, unde ven non pertineant ad eum mum :um pro quo non rogat.
furus est ad vivos et mortuos judicandos. Manife Deinde subiungit, quia tui sunt. Neque enim quia
*tavi nomen tuum hominibus, quos dedisti mihi. Non Pater eos Filio dedit, amisit ipse quos dedit, cum
i!!ud tioiien quo Deas es, sed illud nomen quo Pater adhuc Filius sequatur ac dicat : Et mea omnia tua
951 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I!. 252

sunt, et tua mea; uii satis apparet quomodo unici A Quibus et præbuit seipsum vivum post passionem
Filii sunt omnia qu;e sunt P.;tiis; per hoc utique suam in multis argumentis , per dies quadraginta
quod etiam ipse Deus est, et de Patre Patri est natus apparens eis, et loquens de regno Dei. Per hanc qua
aequ:;lis. Hoc enim dictum est de sancta et rationa draginta dierum cum discipulis co:.versationem si
bili creatura, quam elegit Deus et qu;e sub:lita est gnificat omnia se, t::m aperta qt:am occulta, qui r
P.tti et Filio, et æqualiler sunt Patris et Filii. Ilaec promiserat impleturum; et de multis vel unum Ei
ergo cum sit Dei Patris, non simul esset et Filii, camus quod ait : Ecce ego vobiscum sum omnibus
nisi Patri Filius esset æqualis. Nec fas est ut sancti diebus usque ad consummationem sarculi.
de quibus hæc locutus est cujusquam sit, nisi ejus Et convescens, praecepit eis ab Hierosolymis ne dis
a quo creati et sanctificati sunt. Ergo cum et Patris cederent, sed erspectarent promissionem Patris.
et Filii sunt, æquales esse demonstrant, qtiorum Quod cibos cum discipulis sumpsit, hoc ideo fecit
aequaliter sunt. Et clarificatus sum, inquit, in eis. ut eamdem, quam mortuus suscitaverat, carnem,
Nunc suam clarificationem, tanquam facta sit, dicit, palpando atque tractando veram monstraret. Se
cum adhuc esset futura. Et clarificatus sum in eis. quitur:
Id est, per eorum prædicationem clarificatus sum in Quam audistis, inquit, per os meum, quia Joannes
toto nundo. Et quia pr;edestinatum est ut fieret, I* quidem baptizavit aqua, vos autem baptizabimini
certum voluit esse quod futurum erat : ideo præter Spiritu sancto, non post multos hos dies. Fuerunt
iti temporis verbo usus est. Et jam, inquit, non autem jam apostoli aqua baptizati, sed nondum
sum in mundo, et hi in mundo sunt. Significat ho Sjjiritu sancto pleniter, qui eis promittitur post
ram qua transiturus erat ex hoc mundo; et verbo ascensionem illam futurus. Neque autem ipsi apo
præsentis teiuporis usus est pro futuro, quia quod cito stoli, neque successores eorum, hucusque in Eccle
erat futurum quasi factum esse dixit. Quod autem sia aliter quam Joannes Baptista, id est, in aqua,
ait, et hi sunt in mundo, significat eos ad quos lo baptizare valebant, sed tamen, invocato nomine
qu;ebatur, tardius transire ex hoc mundo, dum illo Christi, adest interior virtus Spiritus sancti, quæ
abeunte ex hoc mundo, necesse esset ut illi rema hominem in aqua mergendo baptizatorum simul
uerent, per quos prædicaretur nomen ejus sanctum aniiiias et corpora purificet, quod in Joannis baptis
in mun.lo. Prævidensque quid eos movere posset qui mate non fiebat.
non audirent h;ec quæ legerent, adjecit : Nunc autem Igitur qui convenerant, interrogabant eum, dicen
ad te venio. Ascensionis gloriam designat, per quam tes : Domine, si in tempore hoc restitues regnum
elevatus est homo super altitudinem coelorum et Israel. Consequenter de regno Dei percunctantur,
omnium angelicarum potestatum dignitates, ita ut ** utrum videlicet mox adveniente Spiritu sancto, in
in dextera Dei Patris collocaretur, ubi manet cum præsenti esset restituendum, an in futuro sanctis
ipso et regnat simul cum sancto Spiritu unus Deus reservandum credere. Diacit autem eis : Non est ve
per omnia sæcula sæculorum. Amen. strwm nosse tempora et momenta, quæ Pater posuit
HOMILIA XLVI. in sua potestate. Ostendit quia mon expedit nobis
IN DiE ASCENS10NIS DOMINi. nosse mortalibus diem vocationis nostræ, ut semper
Lectio Actuum apostolorum. incerti de adventu judicis, ita sollicite quotidie viva
Primum quidem sermonem feci de omnibus, o Theo mus, quasi die illa ad judicium properare de
beamus.
phile, quæ cœpit Jesus facere et docere usque in diem
qua præcipiens apostolis per Spiritum sanctum, quos Sed accipietis, inquit, virtutem supervenientis Spi
elegit, assumptus est, etc. ritus sancti in vos, et eritis mihi testes in Ilierusalem,
Lucas evangelista, fratres mei, qui unum ex qua et in omni Judæa, et Samaria, et usque ad ultimum
tuor Evangeliis scripsit, ipse librum Actuum apo terræ. Ac si diceret, Non enim putare debetis ve
stoloruiim, unde nunc præsens lectio sonuit, edidit: niente in vos Spiritu sancto, statim hujus mundi
ubi et primitus de ultimo convivio quod Dominus fieri consummationem, sed vobis tantum virutem
post resurrectionem suam cum discipulis suis ha de me testificandi præbere.
buit, simul et de ascensioiie ejus ad cœlum quam Et cum hæc dixisset, videntibus illis, elevatus est.
hodie celebramus, mentionem facit. Exordium enim et nubes suscepit eum ab oculis eorum. Ubique crea
ipsius libri ita est. Primum quidem scrmonem feci, id tura creatori suo præstat obsequium : astra indicant
est, Evangelium, de omn bus, o Theophile episcope, nascentem, patientem obnubunt, recipiunt nubes
qui hu:c me librum Actuum apostolorum scribere ascendentem, redeuntem adjudicium comitabuntnr.
cogis, qti;e coepit Jesus, primo signa monstrando Et ecce duo viri astiterunt jurta illos in vestibus
vel ea quæ ad exeinpia vii;e pertinebant, facere et albis, qui eis dixerunt : Viri Galilaei, quid statis aspi
postea docere : quia Jesus, bonum doctorem insti cientes in cælum ? Hic Jesus qui assumptus est a vobis
tuens, nulla nisi quæ docuit fecit, usque in diem in cælum, sic veniet quemadmodum ridistis eum eun
qua præcipiens apostolis per Spiritum sanctum, quos tem in raelum. Id est, in ea forma carnis atque sub
elegit, assumptus est, dans præcepta ante assumptio stantiæ veniet judicaturus, in qua venit judicandus.
nem observare et adimplere quæ vel in hoc libro Nos ergo dignis moribus ascensum in coelum nobis
vel in Evangeliis leguntur. præparemus, et peregrinari nos in hac mundi valle
 53 HOMlLI.AE 1N EVANC. ET EPIST. 234

cognoscamus, in qua etiam si quædam commoda A ctum Evangelium vel insensatis rebus, vel brutis
blandiuntur, non amplectenda sunt nequiter, sed animalibus fuerat prædicanlum, ut ideo discipulis
despicienda sunt fortiter. Ideo, dilectissimi fratres, dicatur, praedicate omni creaturæ ? Sed omnis crea
si ascendere vultis in cœlum, hoc in spe nostra in turæ nomine potest omnis caro gentium designari.
terim roboremus; in hoc votis omnibus æstuemus, Ante etenim dictum fuerat : in viam gentium ne abie
hoc meditemur in terris, quod computamur in cœ ritis, nunc autem dicitur, praedicate Evangelium
lis. Tunc exuturi carnis mortalitate, nunc exuamus omni creaturae; ut scilicet prius a Judæa apostolo
animum vetustate; facile enim corpus levabitur in rum repulsa pr;edicalio, tunc nobis in adjutorium fie
alia coelorum, si non premat spiritum sarcina pec ret, cum hanc illa ad damnationis suæ testimonium
catorum. Quapropter, dilectissimi, erigamur ad eum superba repulisset. Qui crediderit et baptizatus fuerit,
qui pulverem nostræ abjectionis corpus fecit gloriæ salvus erit: qui vero non crediderit, condemnabitur.
suæ, et ut ascensionis ejus mereamur esse consortes Fortasse unusquisque apud semetipsum dicat : Ego
humilitati et patientiæ ipsius per omnia congruamtis. jam credidi, salvus ero; verum dicit, si fidem operi
Magni nominis malitiam [Forte, militiam], magnæ ljus tenet : vera etenim fides est quæ in hoc quod
promissionis suscepimus disciplinam. Sectatores verbis dicit moribus non contradicit. Hinc est enim
Christi discedere a regia non licet via, nec dignum B quod de quibusdam falsis fidelibus Paulus dicit, qui
est temporalibus occupari ad æterna tendentes. Et confitentur se nosse Deum, factis autem negant. Ilinc
quia pretioso sanguine Christi redempti sumus, glo Joannes ait : Qui dicit se nosse Deum et mandata ejus
rificemus et portemus Deum in corpore nostro, ut ad non custodit, mendaae est. Cum autem dicatur, qui
ea quæ fidelibus per omnia sunt præparata perve vero non crediderit, condemnabitur, quid hic dicemus
mire mereamur. Per Dominum nostrum Jesum Chri de parvulis, qui per ætatem adhuc credere non va
stuum, qui cum Deo Patre et Spiritu sancto vivit et lenl, nam de majoribus nulla quæstio est? in Eccle
regnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen. sia ergo Salvatoris per alios parvuli credunt, sicut ex
HOMlLIA XLVII. aliis ea, quæ illis in baptismo remittuntur, peccata
IN EoDEM FEST0 -
traxerunt. -

Lectio sancti Evangelii secundum Marcum.
In illo tempore novissime recumbentibus undecim
discipulis, apparuit Jesus, et exprobravit incredulita
tem eorum et duritiam cordis, quia his qui viderant
eum resurrexisse non crediderunt.
Quomodo novissime ? quasi jam ultra eum non vi- C
derent : novissimum quippe illud est quod Dominum
apostoli in terra viderunt, quando ascendit in cœ
luum, quod factum est quadragesima die post resur
rectionem. Nunquidnam tunc exprobraturus erat
quod non credidissent eis qui eum viderunt rcsur
rexisse, quando etiam et ipsi post resurrectionem
toties eum viderant ? Illud ergo accipimus post mul
tas deinonstrationes ejus, quibus per dies quadra
ginta discipulis praesentatus est, eum etiam novis
sime recumbentibus illis undecim apparuisse, id
est, ipso quadragesimo die, et quomodo jam erat
ab eis ascensurus in cœlum, hoc eis illo die maxime
exprobrare voluisse, quod his qui viderant eum re
surrexisse non crediderant anlequam ipsi eum vide
reut, cum utique post ascensionem suam prædican
tiljus illis Evangelium, gentes quod non viderunt
fuerint crediturae. Post illam quippe exprobratio
„eum secutus ait idem Marcus.
Et dixit eis : Euntes in mundum universum prardi
cate Evangelium omni creaturae. Qui crediderit et ba
ptizatus fuerit, saltus erit : qui vero non crediderit,
condemnabitur. Hoc ergo prædicaturi, quomodo qui
non crediderit condemnabitur, cum id utique non
crediderit quod non vidit; nonne ipsi primitus fue
rant objurgandi quod antequam Dominum vidissent,
r.oii crediderint eis quibus Dominus apparuisset?
Quod vero dixit eis : Euntes in mundum universum,
praedicate Evangelium omni creaturæ. Nunquid san
PATRoi.. CX.
Signa autem eos qui crediderint hæc sequentur:
in nomine meo ejicient dæmonia, linguis loquentur
novis; serpentes tollent : et si mortiferum quid bibe
rint, non eis nocebit; super ægros manus imponent, et
bene habebunt. Nunquid quoniam signa non facimus,
minime credimus? Sed hæc necessaria in exordio
Ecclesiæ fuerunt : ut enim fides credentium cresce
ret, miraculis fuerat nutrienda, quia et nos cum ar
busta planlamus, tandiu eis aquam fundimus, quous
que ea in terra convaluisse videmus; at si semel ra
dicem fixerint, irrigatio cessabit. Hinc est etenim
quod Paulus dicit : Linguæ in signa sunt non fideli
bus, sed infidelibus. An habemus de his signis atque
virtutibus, quæ adhuc subtilius considerare debea
mus? Sancta quippe Ecclesia quotidie spiritaliter
facit quod tunc per apostolos corporaliter faciebat.
Nam sacerdoles ejus cum per exorcismi gratiam
manum credentibus imponunt, et habitare malignos
spiritus in eorum mente contradicunt, quid aliud
faciunt nisi dæmonia ejiciunt? Et fideles quique qui
jam vitæ veteris saecularia insonant [Forte mise
runt], conditoris sui laudem et potentiam, quantum
prævalent, narrant, quid aliud faciunt, nisi novis
linguis loquuntur? qui dum bonis suis exhortationi
bus malitiam de alienis cordibus auferunt, serpentes
tollunt ; et dum pestiferas suasiones audiunt, sed ta
men ad operationem pravam minime pertrahunt,
mortiferum quidem est quod bibunt, sed non eis no
cebit. Qui quoties proximos suos in bono opere in
firmari conspiciunt, dum eis tota virtute concurrunt,
et exemplo suæ operationis illorum vitam roborant,
qui in propria actione titubabant, quid aliud faciunt
nisi super ægrotos manus imponunt ut bene habeant !
Quæ nimirum miracula tanto majora sunt, quanto
£55
B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM TARS II. 226

spiritalia : tantò majora sunt, quanto per hæc non A seiitis saeculi, quando unicuique reddet præmia se
corpora sed auimæ suscitantur. cundum propria merita, ubi mansuri erunt sine fine
Et Dominus quidem Jesus postquam locutus est eis, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
assumptus est in cælum et sedet a dextris Dei. Consi H0MILIA XILVIH.
DOMINICA POST ASCENSiONEM D()mini.
derandum nobis est quid est quod Marcus ait, sedet
a dextris Dei ? Stephanus dicit: Video coelos apertos Lectio Epistolæ B. Petri apostoli.
et Filium hominis stantem a dextris Dei. Quid est Charissimi, estote prudentes et vigilale in oratio
quod hunc Marcus sedentem, Stephanus vero stan nibus, etc.
tem, se vidisse testatur? Sed scimus quia sedere jii Et Dominus in Evangelio nos incerti finis inluium
dicantis est, stare vero pugnantis vel adjuvantis. semper orare ac vigilare præcepit. Ait namque io
Quia igitur Redemptor noster assumptus in cœlum, quens de die judicii : Vigilate, omni tempore orantes,
et nunc omnia judicat, et ad extremum judex om ut digni habeamini fugere ista omnia quæ futura sunt,
nium veniet, hunc post assumptionem Marcus sedere et stare ante filium hominis. Bene autem in orationi
describit, quia post ascensionis suæ gloriam judex bus vigilare jubemur, ut cum stamus ad oralionem,
in fiue videbitur; Stephanus vero, in laboris certa cogitatio omnis carnalis et sæcularis abscedat, nec
mine positus, stantem vidit, quem adjutorem habuit, B quidquam tum animus præter id solum cogitet quod
quia ul iste in terra persecutorum infidelitatem vin precatur. Subrepit enim frequenter hostis, et subti
ceret, pro illo de cœlo illius gratia pugnavit. liter fallens, preces mostras a Deo avocat, ut aliud
Illi autem profecti prædicaverunt ubique, Domino habeamus in corde et aliud proferamus in voce, cum
cooperante et sermonem confirmante sequentibus si intentione sincera Deum debeat non sonus vocis, sed
gnis. Quid in his considerandum est?quid memoriæ animi sensus orare
commendandum ? nisi quod præceptum obedientia, Ante omnia autem mutuam in vobismetipsis char..
obedientiam vero signa secuta sunt. Restat sane tatem continuam habentes. Bene addit continuam,
quæstio non minima, quomodo scripserit idein evan quia semper diligere valemus, semper autem vigi
gelista dixisse angelum mulieribus : Ite, dicite disci lare in orationibus, fragilitate carnis obstante, ne
pulis ejus et Petro quia præcedet vos in Galilæam : quimus, semper his, quas subjungit, virtutibus in
ibi eum videbitis, sicut dixit vobis, nec tamen ibi vi sistere minime valemus, id est, hospitalitati, doctri
sum a discipulis l)ominum in ullo posthæc Evan næ, administrationi gratiarum, vel communium vel
gelii sui loco retulerit, sed quod ita ab angelo et a spiritalium in proximos, caeterisque hujusmodi;
Domino dictum sit, prophetice dictum accipiendum qtiia hæc nimirum et per officium corporis, et per
est. Galilæa namque interpretatur vel transmigratio C tempora opportuna fieri necesse est: ipsa auteum
vel revelatio. Prius itaque, secundum transmigratio charitas, cujus instinctu hæc foris aguntur, quæ in
nis significationem, quid aliud occurrit intelligen teriori homini praesidet, semper ibidem haberi po
dum, præcedet vos in Galilæam, ibi eum videbitis, test, quamvis in publicum non semper ostendi
sicut dixit vobis, misi quod Christi gratia de populo potest.
Israel transmigratura erat ad gentes, quibus apostoli Quia charitas operit multitudinem peccatorum, etc.
prædicantes Evangelium nullo modo crederentur, ln eo maxime cum Deo dicitur veraciter, et dimitte
nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitori
iuisi eis ipse Dominus viam in cordibus hominum
præpararet, et hoc intelligimus præcedet vos in Ga bus nostris. Et siquidem cuncta opera bona quæ faci
lilæam. Quod autem mirarentur gaudentes, disruptis mus, culpas quas fecimus diluere et cooperire cer
et evictis difficultatibus, aperiri sibi ostium iii Do tum est; sed hæc ideo specialiter de charitate dicit.
mino per illuminationem fidelium, hoc intelligitur, per quam proximis nostris ea quæ nobis debent do
ibi eum videbitis, id est, ibi membra ejus invenietis, namus, quia justissimum est apud Deum ut juxta
ibi vivum corpus ejus in eis qui vos susceperint, mensuram pietatis qua mensi fuerimus, remetiatur
agnoscetis. Secundum illud autem quod Galilæa in nobis. Sicut e contra terribiliter duri cordis vir sa
terpretatur revelatio, non jam in forma servi inlel piens arguit dicens : Homo homini servat iram et a
ligendum est, sed in illa qua æqualis est Patri, Deo quærit medelam. Nec dubitandum quod in eo
quam promisit apud Joannem dilectoribus suis cum quoque qui per charitatem, quidquid valet erga cor
diceret: Et ego diligam eum et ostendam meipsum illi. rectiouem proximi, admonendo, increpando, casti
Illa erit revelalio tanquam vera Galilæa, cum similes gando, operatur, charitas ipsa cooperit multitudi
ci erimus ubi eum videbimus sicuti est. Ipsa erit nem peccatorum.
ctialia beatior transmigratio ex isto sæculo in illam Si quis loquitur quasi sermones Dei. Timons vide
æteriiitatem, si ejus præcepta sic amplectamur, ut ad licet ne praeter voluntatem Dei, vel præter quod in
dexteram ejus segregari mereamur : tunc enim sanctis Scripturis evidenter præcipitur,*el dical ali
ibunt sinistri in combustionem æternam, justi au quid vel imperet, et inveniatur tanquam falsus te
tem in vitam æternam. In ascensione Domini ista stis, aut sacrilegus, vel introducens aliquid alienum
rum duarum fit concordia lectionum, ubi demonstra ad doctrinam Domini ; vel certe subrelinquens et
uur ejus resurrectionis atque ascensionis gloria de præteriens aliquid eorum quæ Deo placita sunt, cum
hoc sæculo, et venturum ejus judicium in fine præ ipse manifestissime prædicatoril)us veritatis de his
$57 H0MILIÆ IN EVANC ET EPIST. 939

quos vitia imbuerent,præcipiat dicens: Docentes eos A æqualis est Patri et Filio, ut cognoscatur unam esse
servare omnia quæcunque mandari vobis. Et ea enim voluntatem atque operationem sanctæ Trinitatis.
quæ ipse mandavit, non alia, et hæc, non ex parte, Ille, inquit, testimonium perhibebit de me, et vos
sed omnia suis auditoribus ad servandum contradere testimonium perhibebitis. Quia quod Spiritu iutus do
jubet. cente perceperunt, hæc, al)jecto timore, præstiteruut
Si quis ministrat tanquam ex virtute, quam admini foris loquendo et aliis ministrando. Ipse namque
strat Deus : Tanto humilius impendat quisque proxi Spirituscorda eorum ad scientiam veritatis illustravit,
mo bonum omne quod potest, quanto certissime no et ad docenda quæ noscent culmi1:a veritatis erexit.
vit quoniam a semetipso non potest habere quod im Cum autem vemerit, ait, Paracletus, ille testimonium
pendat, ut in omnibus honorificetur Deus per Jesum perhibebit de me. Tanquam diceret, Odio me habue
Christum, juxta ipsius Jesu Christi præceptum quo runt et occiderunt videntes, sed tale de me Paracle
ait : Videant vestra bona opera, et glorificent Patrem tus testimonium perhibebit, ut eos faciat in me cre
restrum qui in cælis est. Honorificatur ergo Deus in dere non videnles. Et vos, inquit, testimonium per
actibus nostris, cum omne quod bene ac secundum hibebitis, quia ab initio mecum estis. Perhibebit Spiri
voluntatem Dei facimus, non hoc nostris meritis, sed tus sanctus, perhibebitis et vos, qui ab initio mecum
ejus gratiæ tribuimus; e contra autem mala quæ ge- B estis, potestis prædicare quod nostis quod modo non
riraus nostræ soluin malitiæ, vel inertiæ, vel igno facilis, quia illius Spirius plenitudo nondum adest
rantiæ deputamus: ideo necesse est ut vitam no vobis.
suram in omnibus secundum voluntalem Dei ordine Harc locutus sum vobis ut non scandalizemini.
mus, et ea quæ ab eo jussa sunt studiose faciamus; Absque synagogis facient vos. Curavit namque pius
quæ autem ab eo prohibita sunt nullo modo agan magister futura discipulis pravorum bella prædicere,
ur, sed in recta fide et bonis operibus, usque in fi quo minus hæc eos venientia possent turbare; solent
nem vitæ perseverare contendamus: præstante D0 enim levius ferri adversa quæ præsciuntur, quam
muino nostro Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu quæ subito ex desperato superveniunt. Sicut in sæ
sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæcu culari litteratura legitur, sæpe repentini casus et
loruum. Amen. perturbationes fortissimos quosque in bello milites
H0MILIA XI.lX. solent fatigare.
in EODEM fESt0. Sed venit hora ut omnis qui interficit ros, arbitretur
ὸbsequium se præstare Deo. Arbitrabantur enim ob
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. sequium se Deo præstare Judæi, in eo quoJ mini
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis: Cum ve C stros Novi Testamenti odiis insequebantur et morte;
uerit Spiritus paracletus, quem ego mittam vobis a sed, sicut illis testimonium perhibet Apostolus, æmu
Patre meo, spiritum veritatis, qui a Putre proce lationem habent sed non secundum scientiam. Ar
dit, etc. bitrantur ergo legis æmulatores obsequium se præ
Ex multis sancti Evangelii locis invenimus quia stare Deo, dum præconibus gratiæ neces inferunt,
discipuli ante adventum sancti Spiritus minus capa sed ejus legem quæ per famulum data est defendunt,
ces erant ad intelligendum arcana divinæ sublimita qui gratiam quam ipse Filius offert accipere renuunt.
tis, minus fortes ad toleranda adversa humanæ pra Sed incassum Patri placere aestimant, qui Dei Fi
vitatis, sed eis, adveniente Spiritu, cum augmento lium contemnere, imo etiam persequi ac blasphe
divinæ agnitionis data est etiam constantia ad vin mare laborant. Duo dixit illis esse ventura a Judæis,
cenda humanæ persecutionis tentamenta : unde eos id est, ut extra synagogam eos facerent, et ut eos
Spiritus sancti adventu promisit roborandos esse, interficerent, quæ etiam ad cumulum damnationis
vel ad fiduciam prædicationis, vel ad constantiam illius populi pertinebant, ut ad salutem gentium
passionis, sicut in ipso principe apostolorum factum profutura fuissent. Sicut Paulus in Actibus aposto
esse cognovimus, qui prius ad unius aiicillæ vocem lorum illis Judæis dixit : Quia indignos vos verbo
Christum timuit confiteri, quem postea palam, et P Dei fecistis, ecce convertimur ad gentes. Sic enim
omnibus cæteris constantius, Spiriiu sancto robora præcepit nobis Dominus : Ecce dedi te in lucem gen
us multis Judæorum millii)us prædicavit; ita ui ad tium, ut sis salvus in ea usque ad ertremum terræ.
ejus prædicationem tria millia virorum legamus cre Sequitur :
didisse et baptizatos esse, et non post multum tem Et hæc facient quia non noverunt me neque Pa
poris etiam quidque millia credidisse. Quod vero trem meum. Quia enim Filius in Patre, et Pater
ait, qui a Patre procedit, et slatim subjunxit, quem est in Filio, et qui videt Filium videt et Patrem,
ego mittam, significat quod æqualiter idem Spiritus patet profecto quod quicunque Filii credulitatem
sanctus a Paure et Filio procedit ei æqualiter a Pa obstinata mente rejiciunt, nec Patrem nosse pro
tre et Filio mittitur : sed propter distinctionem per bantur. -

souarum hic dicitur a Patre procedere et a Filio Hæc ab initio vobis non diri, quia vobiscum eram.
uiui, in eadem distinctione personarum unam esse Miagna consolatio est discipulorum ut reminisceren
operationem ac voluntatem suam cum Patris voluii tur ante prædicta esse a magistro quæ passuri essent,
'ale Jenunliat. Wenil etiam ei sua sponte, quoiuiain et eumdem se scirent habere adjutorem et remunera
%,9 B. RABAN1 MAURI AI\CIllEP. M0(}UNT. OPERUM PARS II. %Q

vorem, pro cujus nomine talia passuros se esse præ A sermonem suum et ostendens quomodo de eo qui
dictum est illis. secundum carnem est dixit, qui enim sanctificat, lioc
Sed hæc locutus sum vobis, ut cnm venerit hora, est Christus; et qui sanctificantur, hoc est, nos, in
eorum reminiscamini, quia ego dixi vobis. Quæ sunt tueris quantum interest? Ille sanctificat, nos sancti
quæ ab initio illis non dixit? Etiam de Spiritu sam ficamur. Addidit, ex uno omnes. Unus est enim Deus
cto quem missurus erat illis a Patre, et de consola a quo omnia; sed ille aliter, aliter et nos; ille quasi
tione et confirmatione ejusdem Spiritus, quo conso proprius Filius, nos vero quasi adoptivi. Attamen
landi et roborandi fuissent, ut omnia mundi adversa, unum habemus Patrem Deum; ille quasi proprius
vel Judæorum scandala et persecutiones, libero Filius sanctificat, nos sicut adoptivi sanctificamur,
animo formidare non debuissent. propter quam causam non confunditur fratres eos
fHæc ab initio non diri, quia vobiscum eram. Quo vocare dicens :
niam mea praesentia consolabatur vos. Istarum dua Nuntiabo nomen tuum fratribus meis. In eo enim
rum in charitatis officio fit comcordia lectioiium , quod dixit, non erubescit fratres eos vocare, demon
quam qui perfecte habet, et tam corde quam ope strat nostræ naturæ esse fraternitatem, sed mise
ribus pleniter usque in finem vitæ servare conten ricordiæ ejus et humilitatis multæ, quia nos fratres
dit, sine dubio æterno regno et contemplatione vul B elegit sibi. Et hoc prophetico affirmat testimonio,
tus Dei, et sanctis angelis fruetur in perpetuum : ne quasi novum putaretur, et non multo ante præ
præstante Domino nostro, qui cum Patre et Spiritu dictum. Ait enim, nuntiabo fratribus meis; post
sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæcu sacram passionem et resurrectionem dicit gloriam
lorum. Amen. Divinitatis toto orbe vulgandam. Nuntiabo enim
H0MILIA L. dicit, id est, narrare facio, sicut in Evangelio mu
FERIA IV. lieribus dixit : Ite, nuntiate fratribus meis; fratres
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Hebræos. autem dicuntur et qui diligunt et qui diliguntur.
Fratres, vidumus Jesum propter passionem mortis Addidit :
gloria et honore coronatum, ut gratia Dei pro omn In muedio Ecclesiæ laudabo te. In medio sanctorum
nibus gustaret mortem. laus Domini resonat per eum qui ait : Confiteor tibi,
Hic ostendit quia gloria et honor crux est Christi, IPater, Domine cæli et terræ, quia abscondisti harc a
pro qua modicum minoratus est ab angelis, sicut ipse sapientibus et revelasti ea parvulis. Laus Domini vera
Dominus eam semper vocat dicens : Ut glorificetur non solum ore sed etiam corde, amantis et perfi
filius hominis. Si ille ea quæ pro servis passus est cientis præcepta Domini narratur. Et iterum : Ego
gloriam vocat, multo amplius tu, homo, qui pro Do C ero fidens in eum. De suscepto homine hoc dictum
mino pateris, tibi ad gloriam pertinere sempiternam est, cujus confidentia tota in Deo Patre esse non
dubitare non debes. Addidit, ut gratia Dei pro dubium est; sicut in Evangelio ipse ait pro quibus
omnibus gustaret mortem. Ipsum vero gratiam nomi supplicabatur dicens : Volo, Pater, ut ubi ego
+mal qui pro omnium salute gustavit morlem ; non sum, et isti sint mecum. Quos etiam ut confidentiam
emim debebatur nobis ut Filius pro nobis gustaret haberent exhortabatur dicendo : Confidite, ego rici
mortem, sed gratia hoc fecit, ipse quidem pro mundum. Et iterum :
omnibus mortuus est. Quid autem si non om Ecce ego et pueri quos mihi dedit Deus. Hoc testi
nes credunt, ille tamen quod suum erat imple monium de lsaia protulit Apostolus ad Christum, et
vit, propterea dixit, gustavit mortem, quia brevi ad apostolos referens , quos propter innocentiam
tempore in illa fuit, ut ea devicta confestim resur pueros nominavit. De quibus ipse Dominus ait :
geret. Sinite parvulos renire ad me, talium est enim regnum
Decebat enim eum propter quem omnia, et per quem cælorum.
omnia, qui multos filios adduxerat in gloriam, auctorem Quia ergo pueri communicaverunt carni et san
salutis eorum perpassionem consummare. Decebat enim guini, et ipse similiter participavit iisdem. Hic astruit
per passionem consummare. Id est, perficere omnium fraternitatem veram et humanitatem in Christo non
salutem, per quem omnia, id est, per ejus mortem, fictam : sicut pueri carne et sanguine constant, et
sive quæ in coelis, sive quæ in terris restaurata ille participavit carni et sanguini, ut haberet unde
sunt, per quem etiam omnia creata sunt. Vides gustaret mortem pro puerorum salute, cujus dispen
quantum est in medio nostrum, et ipse Filius et nos sationis affatim causam subjungens :
filii, ille proprius, nos adoptati : sed ille salvat et Ut per mortem, inquit, destrueret eum qui habebat
nos salwamur. Wides quomodo mos et conjungit et mortis imperium. Hoc est diabolum. Hic admirabile
discernit: multos filios, inquit, inducens in gloriam, quiddam demonstrat, quia per quod potestatem ha
hic coiijunxit, auctorem, inquit, salutis eorum, hic buit diabolus, per hoc victus est : arma quæ fue
discrevit. rant illi fortia adversum mundum, hoc est mors, per
Qui enim sanctificat, et qui sanctificantur, ex uno eam illum Christus percussit; hic magnitudinem
omnes. Ecce iterum quomodo conjungit honorans et virtutis ejus qui vicit insinuat, ostendendo quantum
consolans, et Christi fratres eos nominans, secun bonum operaretur mors.
dum quod ex uno eos esse dicit. Deinde muniens Et liberaret, inquit, eos qui timore mortis per to
2AM HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 242

tam ritam obnoxii erant servituti. Quare tremitis, A stras non solum sicut Deus, sed etiam sicut homo in
quare timetis eam quæ jam condemnata est? jam seipso per experimentum cognovit; licet Deus in
lerribilis non est, sed oplabilis, quasi laborum finis sua natura sit impassibilis, tamen in nostra quam as
et requiei imitium. Cur, ait, timore mortis per totam sumpsit, idem Dei Filius passibilis fuit nostræ naturæ
titam obnoxii erant servituti ? Servi siquidem mortis consimilis. In ea vero carne quam suscepit multa
omnes fuerant quia mortem timebant, necdum erant sæva passus est, novit quid est tentatio patientium :
soluti a timore mortis, cujus legibus tenebantur. ipse tentatus est sed non superatus. Quid est ergo quod
Nunc itaque sancti derident eam, qui, agone trans dicit, potest eos qui tcntantur adjuvare ? Tanquam si
acto et morte devicta, ad regnum transituri sunt. quis diceret: Cum multa alacritate prolendam ma
Unde et ipse Paulus ait : Cupio dissolvi et esse cum num ad compatiendum.
Christo. Unde, fratres sancti, vocationis cælestis participes,
Nusquam enim angelos apprehendit, sed semen considerate apostolum et pontificem confessionis no
Abrahæ apprehendit. Unde debuit per omnia fratribus stræ Jesum Ckristum Dominum nostrum. Adhuc
similari. Honorat hic patriarcham eosque qui de etiam de incarnationis Christi loquitur mysterio,
ejus sunt genere, ad quos hæc Epistola scripta est. mam in Evangelio ipse testatur se missum non esse
Commemorat ergo de beneficiis Dei, et de propin IB nisi ad oves perditas, hoc est, domus Israel. Aposto
quitate carnali ad Christum, et de promissione quæ lus igitur Græce, Latine missus dicitur. Cognoscite
dicta est ad Abraham : Tibi et semini tuo dabo ter quid est Jesus sacerdos et qualis, et non habebitis
ram hanc. Quia ex uno omnes. Id est, ab Abra opus consolatione alia neque solatio. Pontificem enim
hanm Christus secundum carnem et illi ad quos eum dixit confessionis nostræ, id est fidei nostræ,
hæc loquebatur. Quod vero superius ait: Quia pueri cui iste populus novus commissus est, sicut et Moysi
communicaverunt carni et sanguini, et ipse similiter prior populus in regimen datus est: sed huic majora
participavit iisdem. Exsequitur amplius hunc sen et longe meliora commissa sunt. Wult enim beatus
sum, unde participaret carnem et sanguinem. Ideo Paulus erigere animos Israelitarum ad excellentiam
ait, non enim quemquam angelorum apprehendit, id promissionum Dei, ut intente parent se accipero
est, non cujuslibet angeli naturam suscepit, sed semen quod Deus benigne illis promisit afferre per Jesum
Abrahæ apprehendit. Non enim angelis una dignitas Christum Dominum nostrum, qui cum Patre et Spi
donata est, ut in unam personam Dei Filius eorum ritu sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula
naturæ conjungeretur, sed honorem et hanc digni sæculorum. Amen.
tatem humanæ naturæ Deus Dei Filius contribuit, ut HOMILIA LI.
Deus et homo una esset persona. Quare dixit appre IN EODEM FESTO.

hendit ? quia nos quasi recedentes ab eo et longe fu
gientes insecutus apprehendit, et in unam personam
nostræ fragilitatis naturam sibi contemperavit. Unde
debuit, inquit, per omnia fratribus similari. Quid est,
secundum omnia? Natus est, inquit, educatus cre
vit, passus est omnia quæ oportuit, in fine mortuus
est : hoc est secundum omnia fratribus similari.
Quoniam multa quippe dixit de majestate ipsius et
superiore gloria, jam de dispensatione movet sermo
nem, ut contemplemur cum quanta sapientia illum
ostendit multum studium habentem ut nobis simila
retur, quod fuit curam de nobis plurimam gerentis.
Dicens enim superius : Quia pueri communicaverunt
carni et sanguini, et ipse similiter participatus est
iisdem; et hic dixit secundum omnia fratribus si
milari, quasi dicens: Qui tam magnus est, qui est
splendor gloriæ, qui est character substantiæ, qui
sæcula fecit, qui sedet in dextera Patris, iste voluit
et studuit frater noster in omnibus fieri.
Ut misericors fieret et fidelis pontifex ad Domi
num, ut repropitiaret delicta populi. Nec itaque fuit
alia causa illi per omnia fratribus assimilari, nisi ut
fidelis pontifex esset in nobis, nostrisque propitiaret
deliclis.
In eo enim in quo passus est ipse tentatus, potens
est eis qui tentantur, auxiliari. In eo, id est homine,
in quo passus est, potens est vinctos liberare,tenta
tosqwe adjuvare ne vincamtur, quia tentationes mo
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Si
manseritis in me et verba mea in vobis manserint;
quodcunque volueritis petetis, et fiet vobis.
Manendo quippe in Christo quid velle possunt,
nisi quod convenit Christo. Quid velle possunt ma
nendo in Salvatore, nisi quod alienum non est a sa
lule? Nec enim petere volunt, nisi quod expedit ad
salutem. Manentes autem in eo cum verba ejus in
nobis manent, quodcunque voluerimus, petamus et
fiet nobis. Quia si petimus et non fiet, non hoc pe
timus quod ad illud pertinet ut maneat in eo, nec
quod suadent verba ejus quæ in nobls manent, sed
quod habet cupiditas et infirmitas carnis quæ non
est in eo, et in qua non manent verba ejus. Tunc
enim dicenda sunt verba ejus in nobis manere,
quando facimus quæ præcepit et diligimus quæ pro
misit. Magis magisque Salvator gratiam qua salva
mur discipulis loquendo commendans :
In hoc, inquit, clarificatus est Pater meus, ut fru
ctum plurimum afferatis et efficiamini mei discipuli.
Si enim hoc gloriæ est Patris ut fructum pluri
mum afferamus et simus discipuli Christi, non
hoc nostræ gloriæ tribuamus, tanquam hoc ex no
bis ipsis habeamus : ejus est enim hæc gratia, et
ideo in hoc non nostra sed ejus gloria. A quo ergo
efficiamur ut simus discipuli Christi, nisi ab illo cu
jus misericordia prævenit nobis velle, subsequitur
355
B. RABANI MAURI ARCHlEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 94&
A gaudium mcrito nostrum dicimus, quo et nos beati
posse, quæ ad id pertineant ut perpetualiter ma futuri sumus. Illius vero gaudium semper perfe
neamuS.
Sicut dilerit me Pater, et ego dilexi vos, manete cuum est, nec minui potest, nec habere quo crescat,
in dilectione mea. Ecce unde sunt nobis bona opera? hoc vero gaudium nostrum inchoatur in fide re
nam unde nobis essent, nisi quia fides per dilectionem nascentium, implebitur in præmio resurgentium.
operatnr ? unde autem diligimus, nisi prius diligere Hoc est præceptum meum, ut diligatis invicem,
mur ? Et unde illa dilectio Dei in uobis esset, nisi prius sicut dilexi vos. Nam in superioribus dixit dum de
mos sua præveniret gratia, in qua nos dilexit cum es dilectione præcepit, mandatum novum do, modo
seinus in peccatis, et convivificavit nos in Christo? dixit, præceptum meum. Novum dixit ne in vetu
Quod autem ait, sicut dilexit me Pater, et ego dileaci stale nostra perseveremus, hic dictum est meum,
vos, non æqualitatem naturæ ostendit nostræ et suæ, ne contemnendum putemus, repetitio vero hujus
sicut est Patris et ipsius, sed gratiam qua est media mandati commendatio est. Quia sine charitate nul
tor Dei et hominum, homo Christus Jesus. Mediato lum præceptum Deo est acceptabile, de qua Apo
rem se ostendit cum dixit : Dilexit me Pater et ego stolus ait : Plenitudo legis est charitas; ubi ergo
vos, nam Pater utique diligit et nos, sed in ipso, charitas est, quid est quod possit deesse ? ubi au
quia in hoc clarificatur Pater ut fructum afferamus E lem non est quid est quod possit prodesse? Neimo
in vite, hoc est in Filio, et efficiamur ejus discipuli. diligit qui non credit, nemo desperat qui diligit, et
Manete, inquit, in dilectione mea; quomodo manebi hæc tria spes, fides, charitas, in quibus Cliristiaiia
tis audi quod sequitur : religio consistit; sed majus his est claritas, quia
Si præcepta mea, inquit, servaveritis, manebitis in non præterit, sed permanet, cum hic incipit, illic
dilectione mea. ln hoc enim apparebit quod in di perficietur ubi permanet. lloc ergo præceptum Do
lectione mea manebitis, si mea præcepta servabitis. mini teneamus ut nos invicem diligamus, et quid
Nemo se fallat dicendo quod eum diligat, si ejus quid aliud præcipit facimus, quomodo quidquid est
præcepta non servet, nam in tantum eum diligimus, aliud habemus. Ilujus dilectionis in seipso exem
in quantum ejus præcepta servamus; in quantum plum ostendit et i.ieo subjunxit, ut diligatis invicem
autem iminus servaimus, in tantum minus diligimus. sicut ego dilexi vos. Ut quid enim iios dilexit Chri
Quid est quod dixil, manete in dilectione mea, nisi suus, nisi ut possimus regnare cum Christo ? Ad
manete in gratia mea? Et quid est, si præcepta mea hoc nos diligere debemus, ut habeamus Deum et ma
servaveritis, manebitis in dilectione mea, nisi ex hoc neamus in Deo, el sic qui se diligunt Deum diligunt,
scietis quod in dilectione mea, qua vos diligo mane et hæc est dilectio qua fit Deus omnia in oinnil)us.
bitis, si mea præcepta servabitis? Sed quid est quod Sequitur :
adjungit : Sicut et ego præcepta Patris mei servavi et Majorem hac dilectionem nemo habet, quam ut
maneo in ejus dilec.ione. Quæ sunt præcepta Patris animam suam ponat quis pro amicis suis. Quid est
uisi quæ ante dixit, sicut mandatum dedit mihi Paier quoJ Dominus noster Jesus Chris.us, toties chari
sic faciam. Quod Apostolus exponens ait, Christus iatis præcepta iteravit, nisi quod omne præceptum
factus est obediens Patri usque ad mortem, mortem et omne opus bonum in sola charitate solidatur. Præ
autem crucis, propter quod Deus illum exaltarit, et cepta ergo Dominica et multa sunt per diversitatem
dedit illi nomen quod est super omne nomen. Adjun operis, et unum in raulice dilectionis. Ilanc itaque
git : et maneo in ejus dilectione. De hac dilectionc charitatem veraciter habet, qui el amicuin diligit
dixit, qua diligit eum Pater, sed nunquid et hic gra in Deo, et inimicum diligit propter Deum. Ideo sub
tia intelligenda est, qua Pater diligit Filium, sicut gra junxit sicut ego dilexi vos, id est, ad hoc amate ad
quod amavi vos, unde el in cruce positus oravit pro
uia est qua nos diligit Filius, cum simus nos filii gratiæ,
non naturæ : unigenitus autem matura non gratia, inimicis suis, dicens : Pater, ignosce illis, majorem
inanel ergo Filius dilectione qua eum dilexit Pater, hac dilectionem nemo habet, quam ut animam suam
et ideo servavit præcepta. Quid est, ille homo ex vir- D ponat quis pro amicis suis. In hoc Christi dilectio
gine natus, nisi quod Deus susceptor est ejus? Deus supereminet in nos, quia venit ut animam suam po
euim erat unigenitus Dei Patris Filius, sed ut media neret pro amicis suis, ad hoc tamen ut ex inimicis
tor daretur nobis per ineffabilem gratiam, Verbum faceret amicos, sed non omnium est marlyrium, ta
caro factum est, et habitavit in nobis. men omnium beneficium est fratribus misericordiam
Ilaec locutus sum vobis ut gaudium meum in vobis iimpendere. Qui vero substantiam suam fratri iu
sit, et gaudium vestrum im;leatur. In vobis sit ver necessitate posito non tribuit, quomodo animam
bum meum et impleatur. Quid est gaudium Christi suam in persecutione daturus est pro fratre suo ?
in nobis, nisi salus nostra propter quam factus est Wirtus vero hujus charitatis est in pace sua distri
houmo? Et quid est gaudium vestrum quod dicit im buere pro Christi amore, ut possit in perturbatione
plendum, nisi ejus habere consortium, sicut in se seipsum tradere pro nomine ejus.
quentibus dicit. Volo Pater ut ubi sum ego et isti Vos" amici mei estis, si feceritis quæ ego pra
sint mecum. Gaudium igitur ejus de salute nostra, cipio vobis. Magna est dignitas amicum esse Dei,
quod ill: semper fuit quod præscivit et prædestinavit sed videndum est quibus gradibus ad hanc celsitu
nos, cœpit esse in nobis quando vocavit nos, Et hoc dinem perveniatur, subjungit, &i feceritis quæ ego
 245 HOMILIAE IX EVANG. ET EPIST.
præcipio vobis. Ac si aperte dicat, gaudetis de A in Evangelio Joannis plenius, et liic quoque breviuer
culmine, pensate quibus laboribus pervenitur ad
culmen. Magna est misericordia largitoris nostri,
servi non fuimus digni, et amici vocamur. Ideo
subjungit :
Jam non dico vos servos, quia servus nescit quid
faciat Dominus ejus. Aliud est servitium timoris,
aliud amoris, quæ duo ipsa Veritas in hoc eodem
Evangelio exprimit dicens : Servus non manet in
domo in æternnm, filius autem manet, filius servit
Patri propter amorem, servus autem propter ti
morem. De quo servitio modo Dominus dixit : Jam
non dico vos servos sed amicos, quia filii non servi,
i.leo et amici, quia servus nescit quid faciat domi
nus ejus. Nescit enim voluntatem Domini sui, qui
per timoris amaritudinem servit Domino, et non per B eritis mihi testes.
charitatis dulcedinem quasi Patri serviat.
Vos autem dixi amicos, quia omnia quæ audivi manibus suis benedixit eis. Et factum est dum bene
a Pa:re meo, nota feci vobis. Quæ sunt omnia quæ diceret illis, recessit ab eis, et ferebatur in cælum.
audivit a Patre suo, quæ nota fieri voluit servis
suis, ut eos perficeret amicos suos, nisi gaudia in
lern:e charitatis, nisi illa festa supernæ patriæ, quæ
nostris quotidie mentibus per aspirationem sui amo
ris imprimit? Sed hæc coguitio quæ nunc ex Patre
proficit in illa plenitudine scientiæ perficietur, de
qua Apostolus ait, cum autem venerit quod perfe
ctum est, evacuabitur quod ex parte est. Hoc enim
Dominus discipulis se fecisse dixit, quod se factu
rum esse sciebat.
Non vos me elegistis sed ego elegi vos, hæc est
ineffabilis gratia quæ prævenit nos, ut simus amici
ex servis, ideo nobis non subrepat superbia, quasi
per nos possimus facere, ut paulo ante ipsa Weritas
ait : Sine me nihil potestis facere.
Et posui vos ut eatis et fructum afferatis. Posui,
ad gratiam plantavi, ut eatis volendo, fructus affe
ratis, operando. Eatis enim volendo dixi, quia velle
aliquid facere jam multum ire est. Qualem vero
fructum afferre debeant, subjungit :
Et fructus vester maneat, ut quodcunque petieritis
Patrem in nomine meo, det vobis. Nomen filii Jesus
est, Jesus autem Salvator vel etiam salutaris dici
tur. llle ergo in nomine Salvatoris petit qui illud
petit, quod ad veram salutem pertinet, nam si id
quod non expediat petitur, non in nomine Jesu, pe
timus, quapropter opus est ut pro æterna salute
adipiscenda usque in finem certemüs, sicque habe
biinus hic consolationem in præsenti tribulatione,
et in futura vita requiem percipiemus æternam,
praestante Domino nostro Jesu Christo, qui cum
Patre et Spiritu sancto, vivit et regnat Deus, per
omnia sæcula sæculorum. Amen
IIOMILlA LII.
FERiA vi.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
ln illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Ego
mitto promissum Patris mei in vos.
Promissum Patris Spiritus sancti gratiam dici et
>;£6
intimatur cum sequitur :
Vos autem sedete in civitate, quoadusque indua
mini virtute ex alto. De qua virtute, id est, Spiritu
sancto, et Mariæ dicit Angelus : Et virtus Altissimi
obumbrabit tibi. Et ipse Dominus alibi: Nam et ego
novi virtutem de me exisse. Sed et ipse Lucas aper
tius in Actibus apostolorum hujus promissæ virtutis
ex alto, et præceptæ in civitate sessionis meminit.
Præcepit, inquiens, eis, ab Hierosolymis ne discederent,
sed exspectarent promissionem Patris quam audistis,
inquit, per os meum. Quia Joannes quidem baptiza
vit aqua, vos autem baptizabimini Spiritu sancto
non post multos hos dies. Et paulo post, sed accipie
tis virtutem supervenientis Spiritus sancti in vos, et
Eduxit autem eos foras in Bethaniam, et elevatis
Prætermissis omnibus quæ per quadraginta dies agi
ab illo cum discipulis potuerunt, primo die resurre
ctionis ejus, conjungit tacite novissimum diem quo
ascendit in cœlum. Pulchre autem ascensurus in
coelum, discipulos quibus benedicat foras in Be
thamiam educit. Primo quidem propter nomen ci
vitatis, quæ domus obedientiæ dicitur, quia qui
propter inobedientiam perversorum descendit, pro
pter obedientiam nimirum conversorum ascendit.
Mortuus est enim sicut Apostolus ait propter delicta
nostra, et resurrexit propter justificationem mo
stram. Deinde etiam propter situm ejusdem villæ
sive civitatulæ, quæ in latere montis olivarum po
sita esse narratur, quia videlicet obedientis Ec
clesiæ domus Apostolico digna hospitio, non alibi
quam in ipsius montis summi, id est, Christi latere
fidei, spei, dilectionisque suæ fundamenta locavit.
De quo nimirum latere lancea patefacto sacramenta
sibi sanguinis, et aquæ quibus nascatur simul, et
nutriatur gaudet emanasse, de cujus vertice uber
rimo, id est, apice divinitatis unctionis spiritalis
munera desiderat, lucisque ac pacis perpetuæ pro
missa inhianter exspectat.
Et ipsi adorantes regressi sunt in Hierusalem
cum gaudio magno; et erant semper in templo lau
dantes et benedicentes Deum. Ascendente in cœlum
Domino discipuli adorantes in loco ubi steterunt
novissime pedes ejus confestim Hierosolymam re
Jeunt, quia ibi promissionem Patris quam audiere
per os Domini sunt exspeetare præcepti, gaudia
magna referunt, quia Deum ac Dominum suum
post triumphum resurrectionis, etiam coelos pene
trasse lætantur. Manent semper in templo laudantes
et benedicentes Deum, ut in loco orationis, et inter
laudum devotiones promissum sancti Spiritns ad
ventum promptis per omnia paratisque cordibus
exspectent. Et nos autem discipulorum exemplo
post celebrata Hierosolymis, hoc est, in visione
pacis Dominicæ passionis et resurrectionis solemnia
Beuhaniæ mox arva Christo duce petamus, ut cum
 %Y B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS 11 238
mente quieta et ab omni discordiarum turbine, jam A sensata stultitia Judæorum, ista insensata stultitia
pacata carnis et sanguinis perceptione imbuamur, portabat omnia sacramenta, et quod ferebat nescie
ipsi domus obedientiæ curemus exsistere, per quam bat. Jam quod dictum est eis :
possimus Deo miserante gloriam consequi sem Exspectate hic cum asino : postquam autem adora
piternam. perimus, revertemur ad vos. Apostolum audi, cæcitas,
H0MILIA LIII. inquil, ex parte in Israel facta est, donec plenitudo
IN SABBAto wiGiLIAE PENtEC0STES. Gentium subintraret, et sic omnis lsrael salvus fie
Require in sabbato sancto Paschæ. I. De Genesi, ret. Ad tempus ergo cæcitatis obtusio data est Ju
Tentavit Deus Abraham. Il. De Deuteronomio, dæis his, qui dum æmuli legis sunt, non viderunt
Scripsit Moyses canticum. llI. De Isaia, Appre donum venisse promissum a Deo quod prædicabatur
hendent septem mulieres. IV. De Jeremia, Audi, a Christo. Zelo enim excæcati sunt putantes legem
Israel. De Psalmo xli. Canticum. Sicut cer factorum numquam debere cessare. Triduum autem
vus. - - -
illud in quo venerunt ad locum immolationis, tres
Lectio libri Geneseos.
mundi ætates significat, unam ante legem, aliam sub
In diebus illis tentavit Deus Abraham, et dixit ad lege, tertiam sub
gratia. Ante legem ab Adam us
eum : Abraham, .Abraham. Ille respondit : Adsum. B que ad Moysen, sub lege a Moyse usque ad Joannem,
Ait illi : Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis, inde jam a Domino et quidquid restat, tertius dies
Isaac, et vade in terram visionis, atque offer ibi ho est gratiæ, in qua tertia ætate quasi post triduum
locaustum super unum montium quem monstravero sacramentum sacrificii Christi completum est, deinde
tibi.
Isaac ligatis pedibus altari superponitur, et Dominus
Age nunc videamus quid sub hujus sacramenti in ligno suspensus cruci afligitur. Sed illud quod
fateat mysterio. Iste enim Abraham quando filium figuratum est in Isaac transgestum est ad arietem.
suum unicum perduxit ad immolandum habebat Cur? quia Christus ovis, ipse enim
filius, ipse agnus
personam Dei Patris. Sed quid est quod eum senex filius quia natus est, aries quia immolatus.
Sed quid
suscepit? Non enim senescit Deus, sed ipsa pronun est quod in vepribus hærebat
aries ille, crux cornua
tiatio de Christo jam quodam modo senuerat, habet. Sic euim duo ligna compinguntur
secum et
quando natus est Christus. Inchoata est ab Adam speciem crucis reddunt, unde scriptum est de eo.
ubi dictum est : Et erunt duo in carne una, et com Cornua in manibus ejus sunt, cornibus ergo hærens
pleta est sexta ætate sæculi quæ senecta significatur aries crucifixum Christum significat. Wepres autem
Abrahae. Quia ipsum sacramentum Dei jam longæ spinæ sunt, spinæ iniquos et peccatores sigiiificant,
vum erat, et senectus sacra in plebe Dei, hoc est, C. qui suspenderunt Dominum in cruce, inter spinas
in multitudine Prophelarum hoc idem significat, itaque peccatorum Judaicorum suspensus est Domi
quia in fine temporum ex ipsa plebe sanctarum ani nus, sicut per Hieremiam idem dicit, spinis pecca
marum natus est Christus, sterilitas autem ejus torum suorum circumdedit me populus
hic. Alii hunc
intimat, quod in hoc sæculo spe salvi facti sumus, arietem cornibus in vepribus obligatum eumdem
et in Christo tanquam in Isaac, omnes nati sumus, Christum senserunt, ante quam immolaretur spinis
quem partum Ecclesia in fine temporum mirabili a Judæis coronatum. Peracto igitur sacrificio dicit:r
Dei gratia, non naturali fecunditate procreavit. Abrahæ, in semine duo benedicentur omnes ge.ntes.
Jam deinde sequentis historiæ sacramentum, quid Quando enim hoc factum est, nisi quando dicit ille
imaginarie portendebat inspiciendum est. Quis ergo aries, foderunt manus meas et pedes meos, et dinu
in Abraham ut praedictum est, per illam immola meraverunt omnia ossa mea? Hoc enim quando per
tionem figurabatur nisi Pater excelsus ? Quis in actum est illud in Psalmis sacrificium, tunc in ipso
Isaac nisi Christus ? Nam sicut Abraham unicum Psalmo dictum est, commemorabuntur et converten
eu dilectum filium Deo victimam obtulit, ita Dominus tur ad Dominum universi fines terrar, et adorabunt inu
Deus unigenitum filium suum pro nobis omnibus conspectu ejus omnes patriæ gentium, quoniam Do
tradidit. Et sicut Isaac ipse sibi ligna portavit qui- D mini est regnum, et ipse dominabitur gentium. lum
bus erat imponendus, ita et Christus gestavit in hu molato igitur Abraham pro Isaac filio suo ariete ,
meris lignum crucis suæ, in quo erat crucifigendus, vocavit nomen loci illius, Dominus videt, pro eo
duo autem servuli dimissi et non perducti ad locum quod Dominus videri se fecit utique
per incarna
sacrificii Judæos significabant. Qui cum serviliter tionem, quam pro redemptione
generis humani sus
viverent et carnaliter saperent, non intelligebant cepit, et per quam omnes electos suos ad vitam
humilitatem Christi, deo quia non intelligebant perducet sempiternam Jesus Christus Dominus
passionem Christi non pervenerunt ad locum sacri noster, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unm.
ficii. Cur autem duo servi? Nisi quia populus ipse tate Spiritus sancti, per omnia sæcula sæculorum
,
In duas partes dividendus erat, quod factum est Amen.
Salomone peccante, quando divisus est idem po Lectio libri Deuteronomii.
pulus loco regni, non errore impietatis, quibus In diebus illis scripsit Moyses canticum, etc. Re
uiam sæpe per Prophetas dicitur : Adversatrix quire in vigilia Paschæ.
•*rael et prævaricatrix Juda. Asimus autem ille jn
 -

2; 9
HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. ' 950
Lectio Isaiæ prophetæ. A intellererunt semitas ejus, neque susceperunt eam fili!
In diebus illis apprehendent septem mulieres, etc. eorum, a facie illorum longe facta est. Arguit pro
Require in vigilia Paschæ. pheta stultitiam gentium, quæ in principibus suis vi
H0MILIA LIV.
debantur dominari super bestias terræ et ludos
1N EODEM Festo
exercere manibus coeli, et in hoc voluptatem suam
Lectio Jeremiæ [Baruch] prophetæ. explere se posse æstimabant, et per avaritiam ar
Audi, Israel, præcepta vitæ : auribus percipe ut
gentum et aurum multum exquisierant, et possessio
scias prudentiam, etc. Hæc lectio tam Israelitas nes ultra modum habere certabant, feceruntque sibi
juxta historiam quam etiam populum Christianum sculptilia atque simulacra ex auro atque argento
secundum allegoria:m docet atque exhortatur ut au juxta inventionem quam ipsi sibi excogitaverunt. Et
ditum cordis adhibeat ad discenda mandata Dei et
licet in plurimis divitiis et opibus terrenis sibi ap
Evangelicam doctrinam percipiendam impleatque plauderent, qui spem suam totam in illis posuerunt,
opere quod intelligit corde. tamen pr;esentem vitam in carne mortali finierunt.
Quid est, Israel, quod in terra inimicorum es invete Illorumque animæ pro errore et malefactis eorum
ratus ? coinquinatus es cum mortuis, deputatus es cum inferno demersæ sunt, et alii in locum ipsorum sur
his qui in inferno sunt, causam vindictæ quan B rexerunt juvenes, viderunt lumen et habitaverunt
prior populus perpessus est in captivitate terræ super terram. Juvenes hic possumus philosophos
alienæ sub interrogatione exquirit, sed mox exponit, gentium intelligere, qui aliquam scintillam scienti;e,
unde eis tanta mala venerunt, scilicet quod dereli in diversis artibus et disputationibus disertæ linguæ
querunt fontem sapientiæ Deum verum, et Dominum acceperunt, sed tamen hanc veraciter per omnia non
nostrum Jesum Christum, quoniam si Dei mandatis invenerunt, quia ad terrenam sapientiam et istius
obedirent, cum pace in terra sua habitarent; simili mundi stultitiam quidquid in dogmatibus suis pro
ter etiam ecclesiasticus populus, si Evangelica prae ferebant totum redigebant, viam autem disciplinæ
cepta recte credendo et bene vivendo custodiret et nescierunt, quia viam disciplinæ quæ Christus est,
peccata in quantum posset devitaret : in pace sempi quomodo ipse est auctor totius boni nescierunt, ne
terna habitaret, unde Scriptura dicit: pax multa dili que intellexerunt semitam mandatorum ejus, nec ipsi,
gentibus nomen tuum, Domine, et non est in illis nec filii eorum, hoc est, imitatores perfidiæ illorum,
scandalum, etc. long» enim a facie eorum facta est, quia veram fi
Disce ubi sit sapientia, ubi sit virtus,ubi sit pruden dem Christi percipere renuerunt. Unde de illis Psal
tia, ut scias simul ubi sit longiturnitas vitæ et victus, mista ait : Longe est a peccatoribus salus, quia justi
ubi sit lumen oculorum et par. Provocat ergo admo ficationes Dei non exquisierunt. Sequitur:
nitio prophetica auditores suos ad exquirendam sa Non est auditu in Chanaan, neque visa est in The
pientiam divinam, et virtutem atque prudentiam. man. Filii quoque Agar, qui exquirunt prudentium
Et quæ est illa nisi redemptor noster, qui est sa quae de terra est, negotiantes terræ {Merrhæ] et The
pientia Dei et virtus, et salvator omnium hominum, mam, et fabulatores, et exquisitores prudentiæ et in
maxime fiiielium. De quo Apostolus ait : Christum telligentiæ : viam autem sapientiæ nescierunt, neque
dico virtutem et Dei sapientiam, nec est aliud nomen meminerunt semitarum ejus. Per nomina locorum in
datum hominibus sub cælo in quo oporteat salvari. quibus gentes olim habitabant exprimitur erroris
Qui ergo credit in illum et mandata ejus recte cu eorum nequitia et doctrina stultitiæ. Nam Chanaan
stodit non confundetur in æternum, quia ipse lux. interpretatur negotiator, Theman interpretatur Au
est vera quæ illuminat omnem hominem venienlem ster. Agar interpretatur advena vel conversa. Qui
in hunc mundum, et pax firma quæ fecit utraque cunque emim negotiis terrenis indiscrete abutitur et
unum, et medium parietem dissolvens interfecit ini ardore cupiditatis inhianter incumbit, alienumque a
micitias in carne s:ia. Ipsius ergo locus est sacrum disciplina Domini et sanctæ Ecclesiæ societate effe
Evangelium, et sacra scripta ubi sunt thesauri sa cerit, fabulisque otiosis et vanis lusibus se occupave
pientiæ et scieutiæ absconditi, mysteria videlicet di I) rit, licet se prudentem æstimet, per omnia se stul
vina a sæculis et generationibus, revelantur autem tum esse indicat, quia viam veritatis, et sapientiæ
fi felibus et bene devotis hominibus per ipsum me norimam non eligit et judicia Dei discere et servare
diatorem Dei et hominum, qui dilexit nos et lavit nos per omnia spernit. Postquam propheta de reprobo
a peccatis nostris in sanguine suo. Sequitur : rum damnatione sermonem explevit, convertit se ad
Ubi sunt principes gentium et qui dominantur super prædicandam laudem domus Dei et virtutis divinæ
bestias quæ sunt in terra ? Qui in avibus caeli ludunt, po:entiam demonstramdam dicens :
qni argentum thesaurizant et aurum, in quo confi 0 Israel ! quam magna domus Dei, et ingens locus
dunt homines, et non est finis possessionis eorum ? possessionis ejus! Magnus est et non habet consummatio
Qui argentum fabricant et solliciti sunt, nec est inven nem; excelsus et immensus. 1bi fuerunt gigantes nomi
tio operum illorum. Et tamen eaeterminati sunt, et ad nati illi qui ab initio fuerunt, statura magna, scientes
inferos descenderunt, et alii in locum illorum sur bellum. Non hos elegit Dominus, neque viam disciplinæ
rezerunt. Juvenes viderunt lumen et habitaverunt su invenerunt : propterea perierunt. Et quoniam non ha
ver terram, viam autem disciplinæ nescierunt, neque ύuerunt sapientiam, interierunt propter suam insipien.
951 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
tiam. Domus ergo Dei non tam tabernaculum Mosai A est, et cum hominibus conversatus est prædicans
cum vel templum Salomoniacum significat, quam
etiam sanclos homines, qui fuerunt sub Vetere et
Novo Testamento, in quibus Deus ipse inhabitat et
permanet in sempiternum. Hæc ergo (lomus et hic
lociis possessionis Dei magnus est et non habens
consummationem, excelsus et immensus. Quia san
cta Ecclesia per totum mundum diffusa et dilatata
est nec habet terminum, quia in coelo et in terra in
sanctis angelis et bonis hominibus consistit. Quod
autem dicit quod gigantes ibi essent nominati illi
qui ab initio fuerunt statura magna scientes bellum,
significat superbos homines qui ante adventum Do
mini fastu principatus sui et mun:lana sapientia su
per cæteros homines in terra se exaltabant, et pru
dentiores atque potentiores se esse jactitabant. Qui B
quoniam veritatem veræ sapienuiæ ignoraverunt et
disciplinam justitiæ non observaverunt, ideo justo
Dei judicio perierunt : unde autem vera sapientia in
mundum venerit sequens sermo ostendit.
Quis ascendit, inquit, in cælos ? Nullus alius nisi
Dominus Jesus Christus qui in cœlis regnat cum
Patre et Spiritu sancto. lpse enim sicut a Patre est
genitus, ita et ab ipso accepit sapientiam, qua in
servis suis, hoc est in prophetis et apostolis qui
merito nubes vocantur, eo quod occultum Dei donum
in se gestal)ant, sanorum verborum pluviam juxta
dispensationem divinam in mentes fundcbat huma
nas. Hinc quoque per Psalmistam dicitur : 0mnia
quaecunque voluit fecit in cælo et in terra, in mari et
in abyssis : Ipse perfecit terram in sempiterno tem
pore. Quia per ipsum cælum et terra condita sunt ab
-initio. ln principio enim hoc est in Filio, fecit Dcus
coeluum et terram, id est cœlestem et terrestrem
Cre:aluram. •
Adimplevit terram pecudibus, quia et ex terrena
materia diversa condita sunt animalia. Possunt
etiam in pecudibus diversæ personæ hominum intel
ligi, quibus auctor omnium rerum secundum suum
utitur arbitrium, atque ad ipsum universa respi
ciunt, ut fiat in eis quidquid ille decreverit, quia in
ipsius potestate consistunt coelum et terra, mare et
oinnia quæ in eis sunt, nec ulla creatura resistere
poterit voluntati ejus.
Stellæ autem, hoc est prædicatores sancti, dede
runt lumen sanæ doctrinæ in officiis suis, et cum
gaudio magno lætitiæ spiritalis implebant oflicium
prædicationis, et hoc donum quod acceperunt non
sibi sed divinæ deputabant largitati.
Hic enim Deus est noster et non æstimabitur alius
ad illum. Quoniam ulii gentium sunt dæmonia. Do
minus autem coelos fecit.
Ilic adinvenit omnem viam disciplinæ. Hoc est,
præcepta legis divinae.
Et dedit illam Jacob puero suo, et Israel electo
suo. IIoc est, populo priori, patriarchis videlicet
atque prophetis, nec non et omnibus qui fidem re
<lam habebant et ei devote serviebant. Post hæc
vero tempore incarnationis suæ super tcrram visus
252
Evangelium et sanans omnem languorem et omnem
infirmitatem in populo.
H0MILIA LV.
iN viGiLIA PENtEc0StES.
Lectio Actuum apostolorum.
In diebus illis, cum Apollo esset Corinthi, et Pau
lus, peragratis superioribus partibus, veniret Ephesum
et inveniret quosdam discipulos, dirit ad eos : Si Spi
ritum sanctum accepistis credentes ? etc.
Plenissime quidem nobis, dilectissimi, causam at
que rationem præsentis festivitatis divinorum elo
quiorum textus ostendit, quo Spiritum sanctum
quinquagesimo post resurrectionem die, qui ab
ascensione ejus est decimus infusum Christi discipu
lis sicut promissus sperabatur, agnovimus, sed ad
monendos vos addendus est etiam sermo ex lectione
præsenti quam audistis, factum est, inquit, cum
Apollo esset Corinthi et Paulus peragratis superiori
bus partibus veniret Ephesum et inveniret quosdam
discipulos, dirit ad eos si Spiritum sanctum accepi
stis credentes, hoc est, si post bap:isma manus impo
sitionem quam Spiritus sanctus dare solet acce
pistis.
At illi dixerunt ad eum : Sed neque si Spiritus
sanctus est, audivimus. Ille vero ait: In quo bapti
zati estis ? Qui dixerunt : In Joannis baptismate.
Dicit autem Paulus : Joannes baptizavit baptismo
pænitentiæ populum, dicens : In eum qui renturus
esset post ipsum ut crederent, hoc est in Jesum. Non
hoc baptisma remissionem peccatorum dare potuit,
sed pœnitentiam tantum docere, nam sicut circum
cisio in patriarchis signaculum erat fidei quam gere
bant, ita et hoc lavacrum populus pœnitens quasi
singulare signaculum suæ devotionis accepit. Quod
tamen ipsum etiam figuraliter Christi baptisma quo
renuissio daretur ostenderat.
His auditis baptizati sunt in nomine Domini Jesu.
Si enim talibus sola communicatio corporis et san
guinis Christi, ut quidam dogmatizant sullicere po
tuisset, non opus esset a discipulis Christi baptizari
quos Joannes aqua baptizaverat, sed tantum corpo
ris et sanguinis Christi participatione confirmari.
Baptismus enim a poena æterna non a præsentis
vitæ supplicio liberat. Quod si a pœna præsenti lio
mines liberarentur per baptismum, ipsum putarent
baptismi præmium, non iliud æternum. Attamen
soluto reatu peccati manet quædam temporalis pœ
na ut illa vita ferventius requiratur quæ erit a pœ
nis omnibus aliena. Nullus negat fidelium eliam
post baptismum quo peccata delentur quotidie
quandiu in isto sæculo sumus, ad Dominum mos
debere converti, quod quamvis sine intermissione
sit quotidie age, dum, nunquam tamen fecisse suffi
ciet. Qui autem in maternis uteris sunt, ideo cum
matre baptizari non possunt, quia qui natus adhuc
secundum Adam non est, renasci secundum Chri
stum non potest. Neque enim dici regeneratio in
eum poterit quem generatio non præcessit. Qui scc
253 H0MILIÆ IN EVANG. ET EPIST.
lerate vivunt in Ecclesia et communicare non desi- A num namque salvatorem et infideles ante passionem
nunt, putantes se tali communicatione mundari, di in carne viderunt : sed quia Filius Dei esset, quia
cant niluil ad emundationem proficere sibi dicente
Propheta, quid est quod dilectus meus in domo mea
fecit scelera multa ? Nunquid carnes sanctæ auferent
a te malitias tuas ? et Apostolus: probet, inquit, se
homo et sic de pane illo edat et de calice bibat. Nos
vero, dilectissimi, Deo auxiliante dedignemur servire
peccato, quibus tanta beatitudo præparatur in coelo.
Dum ergo licet nobis et in noslra potestate est,
falsa et transitoria respuamus ut ea quæ vera bona
sunt recipiamus a Domino, evacuemur vitiis, et vir
tutibus repleamur, largiente Domino nostro Jesu
Christo qui vivit cum Patre et Spiritu sancto, ct re
gnat unus Deus per omnia sæcula sæculorum.
Ameu.
HOMILIA LVI.
in E0DEM FEStO.
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
Si diligitis me, mandata mea servate. Et ego ro
gabo Patrem et alium paracletum dabit vobis, etc.
Quid est, quod dicit quod diligentibus Deum et
servantibus mandata ejus Spiritus paracletus dare
tur? dum Deus diligi et mandata ejus servari non
possint nisi per Spiritum sanctum. Quid est aliud
nisi quod qui per Spiritum sanctum diligit Deu»m
meretur diligendo ut plus habeat, et plus habendo
plus diligat. Paracletus quippe consolator interpre
tatur, et Spiritus sanctus recle paracletus vocatur:
quia corda fidelium ne inter hujus sæculi adversa
deficiant cœlestis vitæ desideriis sublevat ac reficit.
Habebant itaque discipuli Spiritum sanctum, sed
occulta quadam inspiratione per quem Dominum di
ligebant, sed nondum habebant sicut Dominus pro
mittebat : habebant si quidem occulte, quem postea
quadam manifestatione habituri erant: id est, dum
igneis linguis venit et sedit super eos, et linguis lo
quebantur magnificantes Deum. Rogabo, inquit,
Patrem meum et alium paracletum dabit vobis, osten
dens seipsum esse paracletum. Habebant autem et
prius paracletum ipsum videlicet Dominum secum in
carne commorantem : cum et miraculorum dulce
dine, et opere prædicationis, ne propter infidelium
persecutionem scandalizari possent, erigi et confor
tari solebant : Rogabo, dixit, propter humanitatem, D
qui dat cum Patre per divinitatem, ut maneat vo
3iscum in æternum. In æternum namque manet cum
sanctis, quos et in hac vita semper invisibilitcr in
tus illustrabit, et in futuro ad contemplandam per
petuo spem suæ majestatis introducet.
Spiritum veritatis, quem mundus non potest accipere,
juia non vidit eum nec scit eum. Mundum autem ap
pellat homines mundi hujus amori datos. Mundus
ergo eum accipere non potest, id est, mundiales ho
mines, qui non habent invisibiles charitatis oculos,
quibus solummodo Spiritus sanctus videri potest et
sciri sciendoque intelligi.
Vos autem cognosce:is eum, quia apud vos manebit
et ia vobis erit. Erit ut mancat in ætcrnum. Domi
25&
paraclitus a Deo missus in mundum, non nisi fideles
scire potuerunt. Spiritum autem sanctum neque
oculis videre infideles, neque animo valebant co
gnoscere; quia non indutus humanitate discipulis
apparuit, sed ita ad eos venire, ita apud eos maluit
manere, ut in ipsis eorum cordibus gratissimam sibi
sedem consecraret. Hoc est, quod ait, vos autem co
gnoscetis eum, qui apud vos manebit et in vobis erit.
Qui autem invisibiliter in hac vita manet cum ele
ctis, visibiliter utique eis gratiam suæ cognitionis
exhibet.
Non relinquamn vos orphanos : veniam ad vos. Vi
debatur infidelibus, quod moriens in cruce Dominus
discipulos relinqueret orphanos, sed non reliquit
orphanos quibus et præbuit se ipsum vivum post
passionem suam in multis argumentis per dies qua
draginta et post dies decem assumptionis suæ. Spiri
tus sancti illis de coelo charismata donavit, ubi ip
sum Christum ad eos venisse nullus ambigit, qui
inseparabilem sanctæ Trinitatis naturam, virtute et
operatione esse cognovit.
Adhuc modicum, et me jam mundus non videt, vos
autem videtis me. Modicum erat, usque ad tempus
expletæ passionis, ex quo illum reprobi videre non
valebant; soli etenim justi qui morte illius erant
contristati, gaudium resurrectionis ejus videre me
ruerunt.
Quia ego vivo et vos vivetis : Quid est, quia ego vivo
et vos vivetis ? Cur de præsenti se dixit vivere, illos
autem de futuro esse victuros nisi vita etiam carnis
utique resurgentis qualis in ipso præcedebat, et illis
est pollicitus secutura ? et qui ipsius mox futura
erat resurrectio; præsentis posuit temporis verbum
propter significandam celeritatem, illorum autem
quoniam in sæculi differtur finem, non ait vivitis,
sed vivetis. Duas ergo resurrectiones, suam scilicet
mox futuram, et nostram in fine sæculi secuturam,
duobus verbis præsentis temporis et futuri eleganter
breviterque promisit.
In illa die, inquit, vos cognoscetis quia ego sum
in Patre meo, et vos in me, et ego in vobis. In quo
die, nisi, de quo ait : et vos vivetis ? Noverant apo
stoli tunc esse Christum in Patre per unitatem
individuæ divinitatis, noverant se esse in Christo per
susceptionem fidei et sacramentorum ejus, noverant,
veraciter vivere tunc esse Christum in Patre, in se
esse Christum per dilectionem et observanliam man
datorum ejus. Novit et hoc sancta Dei Ecclesia, sed
fonge melius et plenius, in illa die, de qua dixit :
et vos vivetis, in qua veraciter vivere incipiunt, hoo
est, in die resurrectionis, quando eo perfectius
cuncta quæ scienda sunt, quo ipsum scientiæ fon
tem vicinius sine fine conspiciunt. Ut ergo omnibus
hujiis promissionem beatitudinis promitteret, non
solum modo apostolis, mox subjunxit :
Qui habet mandata mea, et servat ea, ttte est qui
diligit me. Qui autem diligit me, diligctur a Patre
955 E. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS lI.
meo, et ego diligam eum et manifestabo ei meipsum. A
Ubi omni intentione considerandum est quia Chri
stum vere diligere est, non ipsam dilectionem am
bit qui ambit confiteri, sed mandata Christi, quæ
discendo habet debet operando servare. Qui habet,
inquit, mandata mea et servat ea, ille est qui diligit
me, qui habet in memoria et servat in vita. Qui ha
bet in sermonibus, et servat in moribus. Qui habet
audiendo et servat faciendo. Aut qui habet faciendo,
et servat perseverando, ipse est, inquit, qui diligit
me. Notandum quia cum præsentis temporis verbo
diceret, qui autem diligit me, adjecit de futuro dili
getur a Patre meo, et ego diligam eum et manifestabo
ei meipsum. Diligit namque etiam nunc dilectores
suos cum Patre Filius, sed nunc diligit ad hoc ut
recte vivant ex fide quæ per dilectionem operatur,
tunc ad hoc diliget ut perveniant ad visionem veri
talis quam per fidem gustaverant. Non autem fru
stra addidit, et manifestabo ei meipsum. Si vero
secundum humanitatem cunctis in judicio manife
stabit, solis vero justis et sanctis divinitatis gloriam,
in qua æqualis est Patri et Spiritui sancto, ad
beatitudinem æternam manifestaturus erit, ut vivant
semper et gaudeant secum in regno coelesti , per
omunia sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA LWII.
DOMINICA IN PENTEC0Ste.
Lectio Actuum apostolorum.
In diebus illis, dum complerentur dies Pentecostes,
erant pariter omnes in eodem loco. Et factus est re
pente de caelo sonus, tanquam advenientis spiritus
vehementis, et replevit totam domum ubi erant se
dentes, etc.
Hodiernam, dilectissimi, festivitatem toto terrarum
orbe venerabilem ille sancti Spiritus consecravit ad
ventus, qui post resurrectionem Domini 50 die in
apostolos populumque credentium sicut sperabatur
influxit, ut in præsenti lectione, cum legeretur au
distis. Cum complerentur dies, inquit, pentecostes
erant omnes pariter in eodem loco, hoc est in cœna
culo ubi collegerunt se post ascensuma statim Do
mini, ubi exspectabant promissum Spiritus sancti.
Quicunque enim Spiritu sancto adimpleri deside
rant, carnis domicilium necesse est ut mentis con
templatione transcendant : Et factus est repente de
caelo sonus tanquam advenientis spiritus vehementis,
et replevit totam domum ubi erant sedentes. Per ignis
quidem similitudinem Dominus discipulis apparuit,
sed per semetipsum locutionem interius fecit, et
neque ignis neque ille sonitus fuit, sed per hoc
quod exterius exhibuit expressit hoc quod interius
gessit.
Et apparuerunt illis dispertitæ linguæ tanquam ignis.
Spiritus enim sanctus in linguis igneis apparuit;
quia omnes quos impleverit ardentes pariter et lo
quentes facit, quia sancta Ecclesia per mundi termi
nos dilatata omnium gentium erat voce locutura.
Seditque super singulos eorum : Certe, requies
ejus indicatur in sanctis.
256
Et repleti sunt omnes Spiritu sancto, et cæperunt
loqui variis linguis, prout Spiritus sanctus dabat elo
qui illis. Warietas enim linguarum, dona variarum
significat gratiarum. Werum non incongrue intelligi
tur Spiritus sanctus, ideo primum linguarum do
num dedisse hominibus, quibus humana sapientia
forinsecus et discutitur et docetur, ut ostenderet
quam facile possit sapientes facere sapientia Dei
quæ in terra est. Erant autem in Hierusalem habitan
tes Judæi viri religiosi ex omni gente quæ sub cælo
est. Facta autem hac voce, convenit multitudo, et
mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque
lingua sua il!os oquentes. lpse enim eorum sermo
hanc in se vim habebat, ut cum diversarum gen
tium auditores ibi essent præsentes unusquisque
B secundum linguam suam ipsius unius sermonis qui
ab apostolis fuerat pronuntiatus susceperat auditum
et capiebat intellectum, his, dilectissimi, aliisque do
cumentis, quibus innumerabiliter divinorum elo
quiorum coruscat auctoritas ad venerationem pen
tecostes unanimiter incitemur, exsultantes in honore
Spiritus sancti, per quem omnis catholica Ecclesia
sanctificatur, omnis anima rationabilis imbuitur,
qui inspirator fidei, doctor scientiæ, fons dilectio
nis, signaculum castitatis, et totius est causa vir
tutis. Gaudeant fidelium mentes quod in toto mundo
unus Deus Pater, et Filius et Spiritus sanctus om
nium linguarum confessione laudatur. Illa signifi
catio quæ in specie ignis apparuit, et opere per
severat et munere ; ipse enim Spiritus veritatis
facit donum gloriæ suæ luminis sui nitore fulgere,
et in templo suo nec tenebrosum aliquid vult esse
nec tepidum. De qua ope atque doctrina etiam jeju
niorum atque elemosynarum nobis est collata pur
gatio. Nam hanc venerabilem diem sequitur salu
berrimæ observantiæ consuetudo quam utilissimam
sibi omnes sancti semper experti sunt, et ad quam
sedulo celebrandam pastorali vos sollicitudine co
hortamur, ut si quid macularum proximis diebus
negligentia incáuta contraxit, id et jejunii censura
castiget, et devotio pietatis emendet per Dominum
nostrum Jesum Christum, qui vivit et regnat cum
Patre et Spiritu sancto Deus in sæcula sæculorum.
Amen.
HOMILIA L VIII.
IN EODEM FESTO.
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Si quis
diligit me, sermonem meum servabit, et Pater meus
diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud
eum faciemus, etc.
Probatio dilectionis adhibitio est operis. Hinc in
Epistola sua idem Joannes dicit: qui dicit, diligo
Deum et mandata ejus non custodit , mendax est.
Vere enim diligimus Deum si mandata ejus obser
vamus et a nostris nos voluptatibus ad maudata
illius coarctamus. Et Pater meus diliget eum. Quia
opera quæ Pater facit hæc et similiter Filius facit,
et qui diligit Filium diligit et Patrem, et qui diligi
$57 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. %58
tur a Filio, diligitur a Patre, et ad eum veniemus et A quo, illic do, sequentibus relinquo, pervenientibus
mansionem apud eum faciemus. Qui enim vere Deum do. Pacem suam reliquit nobis, ut nos invicem di
diligit nec tentationis tempore recedit ab amore Dei, ligamus ; pacem suam dabit nobis, ubi nunquam in
ad hunc veniunt Pater el Filius spiritali accessione et vicem dissentire possumus. Quid est quoddicit, pacem
mansionem apud eum habent. Ille enim vere amat, meam do vobis, et non dicit pacem meam relinquo vo
cujus mentem delectatio prava ex consensu non su bis ? fortassis quia aliter nunc aliter tunc pax erit.
perat. Nam tanto quisque a superno amore disjun Hic bella cum vitiis habemus, ideo non addidit meam,
gitur, quanto inferius delectatur. Dilectio sanctos illic vero in æterna pace æterna erit tranquillitas et
discernit a mundo, quæ fecit unanimes habitare in concordia, et talis pax qualem ille habuit cum seipso,
domo, in qua domo facit Pater et Filius mansionem, qui nullum habuit in se peccatum.
qui donant et ipsam dilectionem quibus donant in fine Non quomodo mundus dat, ego do vobis. Id est
eliam suam manifestationem. De qua manifestatione non quomodo in mundo homines saepe sibi in sua
discipulus interrogavit et audivit, ad hanc manife malitia concordant : sed quomodo qui sibi in san
stationem per dilectionem veniendum esse. ctitate concordant et in Christi se charitate con
Qui non diligit me, sermones meos non servat. Hi jungunt.
sunt qui Patrem et Spiritum sanctum nunquam vi B Non turbetur cor vestrum neque formidet. Audistis
dent, Filium autem, non ut beatificentur, sed ut ju quia diri vobis : Vado et venio ad vos. Hinc turbari
dicentur ad modicum vident nec ipsum in forma Dei et formidare poterat cor illorum quod ibat ab iis,
ubi est cum Patre et Spiritu sancto pariter invisi quamvis venturus esset ad eos, ne forsitam gregem
liiis, sed in forma hominis ubi esse mundo voluit lupus hoc intervallo invaderet pastore al)sente. Sed
patiendo contemptibilis, judicando terribilis. a quibus homo abscedebat, Deus non relinquebat :
Et sermonem quem audistis non est meus, sed ejus et idem ipse Christus et homo et Deus. Ergo ibat
qui misit me, Patris. Quid est quod prius plurali per id quod homo erat, et manebat per id quod
numero sermones dixit, nunc autem singulari ser Deus erat. Igitur Deus qui nullo continetur loco,
monem ? fortassis prædicationis ibi sermones mon discedit ab eorum cordibus, qui eum relinquunt
stravit, hic vero se ipsum qui est Verbum Patris, moribus non pedibus, et veniet ad illos qui conver
et ideo dixit non suum quia a seipso non est, sed tunuur ad eum non facie sed fide, et accedunt ad
a Patre, sicut nec sua est imago sed Patris, nec eum non carne sed charitate.
suus filius sed Patris. Recte igitur auctor tribuit Si diligeretis me, gauderetis utique, quia ego ad
quidquid facit æqualis a quo habet lioc ipsum, quod Patrem vado, quia Pater major me est. Per quod
illi est indifferenter æqualis. C igitur Filius non est æqualis Patri, per hoc erat
Hæc locutus sum vobis apud vos manens. Illa man iturus ad Patrem, in quo venturus est vivos judica
sio de qua superius dixit spiritalis est quæ solis turus et mortuos. Per illud vero, quod est æqualis
sanctis datur: hæc vero de qua nunc dicit corpo \Patri, nunquam recessit a Patre, sed cum illo est
ralis est, de sua praesentia corporali tantummodo ubique totus per divinitatem quam nullus continet
dixit, quam utrique et justi et impii videre potue locus. Agnoscamus geminam substantiam Christi,
runt. Illa in æternum * beatificat liberatos, hæc in divinam scilicet, qua æqualis est Patri, humanaim
tempore visitat liberandos. Hæc, inquit, locutus sum qua major est Pater. Utrumque autem simul non
robis apud vos manens, utique præsentia corporali duo, sêd unus est Christus, ne sit quaternitas sed
una cum illis visibiliter loque!;atur. trinitas Deus. Sicut enim unus est homo anima ra
Paracletus autem Spiritus sanctus, quem mittet tionalis et caro ; sic unus est Christus Deus el ho
Pater in nomine meo, ille vos docebit, et suggeret mo; ac per hoc Christus est Deus, anima ratioualis
tobis omnia quæcunque dixero vobis. Multa dixit et caro; Christum in his omnibus, Christum in
audientibus infidelibus quæ in eorum cordibus lo singulis confitemur. Quis ergo est per quem factus
eum non invenerunt, quia Spiritus sanctus intus est mundus ? Christus Jesus, sed in forma Dei.
eos non docebat : multa dicit quotidie per sanctos Quis est sub Pontio crucifixus ? Christus Jesus, sed
praedicatores quæ audientes interius non recipiunt, in forma servi. Item de singulis quibus homo con
quia Spiritus sanctus non suggerit eis interius quæ stat. Quis non est derelictus in inferno? Christus
audierunt exterius. De quo recte promittitur, ipse Jesus, sed in anima sola. Quis resurrecturus triduo
vos docebit omnia, qui nisi idem Spiritus cordi jacuit in sepulcro? Cliristus Jesus, sed in carne
assistat audientis, otiosus est sermo doctoris. Nemo sola. Dicitur ergo in his singulis Chrislus ; verum
enim docenti homini tribuat quod ex ore docentis hæc omnia non duo vel tres, sed unus est Christus.
intelligit, quia nisi intus sit qui doceat doctoris lin ldeo ergo dixit: Si di'igeretis me, gauderetis utique,
gua exterius in vacuum laborat. Aliter itaque præ quia vado ad Patrem, quomodo naturæ humanae
dicantem Christum audierunt Judæi, aliter apostoli : gratulandum est, eo, quod assumpta est a verbo
illi ad judicium, isti ad salutem. Quia hos Spiritus in unigenito, ut immortalis constitueretur in cœlo.
animo docuit, quod foris audierunt in aure. Hoc enim modo se iturum dixit ad Patrem. Non pro
Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis. In fecto ad illum ibat qui cum illo erat, sed hoc erat
pace relinquo vos, in pace inveniam vos. Hic relin ire ad eum, et recipere a nobis mortale, atque im
259 p. RABANl MAURI ARCII1EP. MOGUNT. OPERUM PARS I!.
niortale facere quod mortale suscepit ex nobis, et A
ad dextram constituere Patris, per quod fuit in
terra pro nobis. Deinde ipse Dominus Jesus sub
junxit :
Et nunc diri vobis priusquam fiat, ut cum factum
fuerit, credatis. Illud utique dicit, quod factum fue
rit, quod enim post mortem visuri erant viventem ,
et ad Patrem ascendentem, quo viso illud fuerant
credituri, quod ipse Christus filius Dei jam potuit
hoc facere cum dixisset, et prædicare antequam fa
ceret. Poterant enim dubitare si Filius Dei esset,
cum eum viderunt moriturum, sed cum viderunt
eum resurrexisse, credebant in quo antea dubita
bant, et confirmata est fides in cordibus eorum
quam illis prædixerat, qui et ore promisit quod
facturus erat, et opere complevit quod ante prædi
xit. Deinde quod dicit :
Jam non multa loquar vobiscum, venit enim prin
ceps hujus mundi. Quis nisi diabolus?
Et in me non habet quidquam. Nullum scilicet
omnino peccatum. Hic enim ostendit diabolum prin
cipem esse peccatorum hominum non creaturarum
Dei, et quotiescunque mundi figura in mala significa
tione ponitur, nihil ostendit nisi mundi istius ama
tores et non Dei. Absit enim ut credamus princi
pem esse cœli et terræ, et creaturarum omnium
quæ generaliter mundi appellantur. Totus itaque
mundus servit suo creatori, non deceptori, redem
ptori non interemptori, et regitur dispensatioiie
divina, non inimici versutia subvertitur : præter
homines partis illius qui propria voluntate non ne- C
cessitate aliqua se subjiciunt diabolo. Un;!e et Apo
stolus ait: Non est nobis colluctatio adversus carnem
et sanguinem, id est , adversus homincs : sed ad
versus potestates et rectores tenebrarum harum, id
cst, peccatorum, qui in tenebris manent iniquitatis :
quos rectores, angelos esse desertores designat ;
sed sunt qui per gratiam Dei non propriis meritis
inde eruuntur, de quibus ait Apostolus: Fuistis ali
quando tenebræ, nunc autem lux in Domino: Ut filii
lucis ambulate : sed gratias Deo qui eruit nos, sicut
idem dicit apostolus, de potestate tenebrarum et abstu
lit in regnum filii charitatis suæ : in quo princeps mun
di, hoc est tenebrarum harum, non habebat quid.
quam, quia neque cum peccato Deus venerat, nec
ejus carnem de peccati propagine virgo pepererat
et tamquam ei diceretur: cur ergo morieris si non
habes peccatum cui debebatur mortis supplicium,
continuo subjecit :
Sed ut cognoscat mundus quia diligo Patrem, et
sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio. In exple
tione ergo mandatorum Dei manifestata est dilectio
<Christi, quam habuit erga Patrem suum, quoniam
sicut ipse eum incarnatum salvatorem mundi esse
constituit, sic ipse benefaciendo et mandala ejus
custodiendo, eripuit a morte oppressos a diabolo,
qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate sancti
Spiritus Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.
960
IIOMlLlA LIX.
E En I A 1 i P O S T p E N T E C O S T E N
Lectio Actuum apostolorum.
In diebus illis aperiens Petrus os suum dixit : Viri
fratres et patres, nobis præcepit Dominus prædicare
populo, et testificari quia ipse est qui constitutus cst
a Deo judex vivorum et mortuorum, etc.
Sanctus Petrus apostolus volens ostendere Dotni
num nostrum Jesum Christum verum judicem esse
vivorum et mortuorum, sibi hoc et cæteris apo
stolis commendatum esse dicit ab ipso Domino ut
prædicarent populis verbo et testificarentur dictis,
atque exemplis sanctorum prophetarum, hoc du
dum pronuntiatum esse. Remissionem vi'elicet pec
catorum accipere per nomen ejus, omnes qui cre
B dunt in eum : quia non est in alio aliquo saltis, misi
in eo quem Deus Pater omnipotens misit in mun
dum ut salvaretur per ipsum omnis qui crederet in
eum, accepta remissione peccatorum per nomen
ejus intinctione sacri baptismatis et sancti Spiritus
confirmatione, et probatione lororum operum qu;e
in fide recta ostendi debent. Unde consequenter
legitur, quod cum Petrus gentibus prædicasset ver
l)um Dei, continuo cecidisset Spiritus sanctus super
omnes qui audiebant verbum. Et obstupuerunt ex cir
cumcisione fideles qui venerant cum Petro, quia et in
nationes Spiritus sancti gratia effusa est. Audiebant
cnim illos loqucntes linguis et magnifican:es Deum.
Ne baptisma gentibus tradere dubitet, Spiritus san
cti testimonio confirmatur, ipsas lavacri aquas quas
sanctificare solet, novo ordine præcurrentis; quod
semel in testimonium fidei gentium, nunquam vero
in Judæis evenisse reperitur.
Et jussit eos in nomine Jesu Christi baptizari.
Cum Ecclesiæ regula sit fideles in nomine sanctæ
Trinitatis baptizari, quæritur quomodo Lucas per
totum hujus libelli textum non aliter quam in no
mine Jesu Christi baptismum dari testetur. Quod
ita beatus Ambrosius solvit : quia per unitatem iio
uminis impletum mysterium sit ; quia sive Christum
dicas, et Deum Patrem, a quo unctus est Filius, et
ipsum qui unctus est Filium, et Spiritum sanctum
quo unctus est designasti. Scriptum est enim Je
sum a Nazareth, quomodo unxit eum Deus Spiriuu
sancto : sive Patrem dicas : et Filium ejus et Spiri
tum oris pariter indicasti. Si tamen id eliam corde
comprehendas. Sive Spiritum dicas et Deum Pa
trem a quo procedit Spiritus, et Filium quia Filii
quoque est Spiritus nuncupasti. Unde et rationi
copuletur auctoritas : in Spiritu quoque recte bap
tizari posse Scriptura indicat dicente Domino, Vos
autem baptizabimini in Spiritu sancto, et Apostolus
ait : Omnes enim in ipso corpore in unum Spiritum
baptizati sumus. Aliter præcipue congruit nos in no
mine Domini nostri Jesu Christi baptizari, quia sic
ut Apostolus ait : Quicunque baptizati sumus in
Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus, con
sepulti enim sumus cum illo per baptismum in morte:
ut quomodo resurrexit Christus a mortuis per g!o
261 IHOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 969
riam Patris, ita et nos in novitate vitæ ambulemus. A dicium; quoniam luae venit in mundum et dilererumt
Si enim complantati facti sumus similitudini mortis homines magis tenebras quam lucem, erant enim mala
ejus, simul et resurrectionis erimus, praestante ipso opera eorum : quid est enim, hoc, quorum enim
Redemptore nostro Jesu Christo, qui cum Patre el Spi erant bona opera? nonne venisti, ut justifices im
ritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæ pios? Sed dilexerunt, inquit, tenebras magis quam
culorum. Amen. tucem, ibi posuit vim : multi enim dilexerunt magis
H0MILIA LX. pcccata sua, qnia qui confitetur peccata sua et accu
item fEitiA ii. sat peccata sua, jam cum Deo facit. Accusat Do
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. minus peccata tua, si et tua accuses conjungcris
In illo tempore dixit Jesus discipulis : Sic dilerit Deo, quasi duo essent, homo et peccator. Quod au
Dominus mundum, ut Filium suum unigeni:um daret; dis homo Deus fecit. Quod audis peccator, ipse ho
ut omnis qui credit in eum non pereat, sed habeat vitam mo fecit: dele quod fecisti, ut Deus salvet quod fe
aeternam, etc. cit, oportet ut oderis in te opus tuum et ames in te
Notandum quod eadem de Filio Dei unigeniuo re opus Dei, cum autem cœperit tibi displicere quod
plicat, quæ de filio hominis in cruce exaltato pro fecisti, inde incipiunt bona opera tua, quia accusas
miserat dicens : ut omnis qui credit in eum non per B mala opera tua, initium bonorum operum, confessio
eat, sed habeat vitam æternam. Quia profecto idem est operum malorum. Facis veritatem, et venis ad
redemptor et conditor noster Filius Dei ante sæcula liicem. Quid est facis veritatem, non te palpas,
existens, filius hominis factus est in fine sæculorum, non tibi blandiris, non tibi adularis, non dicis ju
ut qui per divinitatis suae potentiam nos creaverat stus sum, cum sis iniquus et incipis facere verita
aui perfrtiendum vitæ beatitudinem perennis, ipse tem, venis autem ad lucem ut manifestentur opera
per fragilitatem humanitatis nostræ restauraret, tua quia in Deo facta sunt, quia et hoc ipsum, quod
ad recipiendam quam perdidimus vitam. Sequitur tibi displicuit peccatum tuum, non tibi displiceret
autem : nisi Deus tibi luceret et ejus veritas tibi ostenderet,
Non enim misit Deus Filium suum in mundum, ut Sed qui etiam admonitus diligit peccata sua, odit
judicet mundum, sed ut salvetur mundus per ipsum. admomentem lucem et fugit eam, ut non arguantur
Ergo quantum in medico est, sanare venit a gro vpera ejus mala quæ diligit. Qui antem facit veri
tum, se interimit qui præcepta mcdici observare tatem accusat in se mala sua, non sibi parcit, non
non vult : venit salvator ad mundum : Quare Salva sibi ignoscit, ut Deus ignoscat, qui quod vult ut
tor dictus est mundi : nisi ut salvet mundum, non ut Deus agnoscat ipse ignoscit, et venit ad lucem, cui
judicet mundum. Salvare non vis ab isto ipso : gratias agit, eo quod ille qui dum se occidisse osten
ex te judicaberis, et quid dicam judicaberis. Wide deret dicit Domino, averte faciem tuam a peccatis
quid ait : meis. Et qua fronte dicit, nisi iterum dicat, quo
Qui credit in eum non judicabitur, qui autem non niam facinus meum ego agnosco et peccatum meum
credit, quod dicturum sperabas, nisi, judicatus est contra me est semper. Sit ante te quod non vis esse
jam, inquit, judicatus est]. Nondum apparuit judi ante Deum, si autem post te feceris peccatum tuum,
cium, sed jam factum est judicium. Novit enim Do retorquet tibi illud Deus ante oculos tuos, et tunc
minus qui sunt ejus. Novit qui permaneant ad flam retorquet, quando jam pœnitentiae fructus nullus
mam, novit in arca sua triticum suum, movit et pa erit : currite ne tenebræ vos comprehendant,
leam, novit et segetem, novit et zizania. Judicatus quicunque enim in præsenti vita in servilio Dei
est qui non credit. Quare judicatus ? quia non cre bene laborat in futuro requiem et gloriam per
didit in nomine unigeniti Filii Dei. Hoc est autem cipiet sempiternam. Præstante Domino nostro
judicium, quia luae venit in mundum, et dilererunt Jesu Christo , qui cum Patre et Spiritu sancto,
homines magis tenebras quam lucem ; erant enim mala vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæculorum.
opera eorum. Fratres mei quorum bona opera in- D Amen.
veiuit Dominus ? nullorum. Omnia enim mala II0MILIA LXI.
opera invenit. Quomodo ergo quidam fecerunt FERIA 111, AD SANCTAM ANASTASIAM.
veritatem, et venerunt ad lucem? Hoc enim se Lectio Actuum apostolorum.
quitur : , In diebus illis, cum audissent apostoli qui erant
Qui autem facit veritatem, venit ad lucem, ut ma Hierosolymis quia recepit Samaria verbum Dei, mise
mifestentur opera ejus, quia in Deo sunt facta. Quo runt ad eos Petrum et Joannem, etc.
modo ergo quidam bonum opus fecerunt ut venirent Post martyrium Stephani, ut liber Actuum apo
ad lucem, id est, ad Christum : et quomodo quidam stolorum narrat, facta est persecutio magna in Ec
dilexerunt tenebras, si omnes peccatores invenit, et clesia , quæ erat Hierosolymis, et omnes dispersi
omnes a peccato sanat, et serpens ille, in quo figu sunt per regiones Judææ et Samariæ præter apo
rata est mors Domini, eos sanat, qui morsi fuerunt, stolos. Philippus vero, descendens in civitatem Sama
et propter morsus serpentis erectus est serpens, id riæ, prædicabat illis Christum. Intendebant autem
est, mors Domini propter mortales homines, quos turbæ his quæ a Philippo dicebantur unanimiter, au
invenit injustos. Quomodo intelligitur : hoc est ju dientes et ridentes signa quæ faciebat. Multi enim
265 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 264
eorum qui habebant spiritus immundos, clamantes A dicuntur boni homines, innocentes, et quasi obser
voce magna exibant. Multi autem paralytici et claudi vanues ea quæ in lege præcepta sunt, deferentes
curati sunt. Factum est ergo magnum gaudium in honorem parentibus suis, non moechantes, non ho
illa civitate. Cum autem audissent apostoli qui erant micidium perpetrantes, non furtum facientes, non
Hierosolymis, quia recepit Samaria verbum Dei, mi falsum adversus quemquam testimonium perhibeu
serunt ad eos Petrum et Joannem. Qui cum venis tes, el cætera quæ in lege mandata veluti obser
sent, oraverunt pro ipsis ut acciperent Spiritum san vant : et Christiani non sunt : et plerumque se ja
ctum : nondum enim in quemquam illorum superve ctant, quomodo isti Pharisæi, dicentes : Nunquid
merut, sed baptizati tantum erant in nomine Domini et nos carci sumus : sed hæc omnia inaniter fa
Jesu. Tunc imponebant manus super illos et acci ciunt : quia non intranl per ostium sed aliunde
piebant Spiritum sanctum. Societas Petri et Joannis tumido fastu quasi per seipsos ascendere quærunt.
in prædicatione evangelii significat castitatem rectæ Quapropter Dominus similitudinem proposuit degre
fidei, quam prædicatores sancti in verbo doctrinæ ge suo et de ostio qua intratur ad ovile, quid enim
et dono Spiritus sancti docent semper fieri debere. prodest vana jactantium de bene vivendo inflatio?
Quod pulchre arator versibus exponit dicens : Sarpe dum ad finem perpetualiter bene vivendi vita eo
sibi socium Petrus facit esse Joannem, Ecclesiæ quia B rum non perveniat ? At hoc enim debet unicuique
virgo placet. Notandum autem quod Philippus, qui prodesse bene vivere, ut detur illi semper bene
Samariæ Evangelizabat, unus de septem fuerit. Si vivere. Nam si cui non datur semper bene vivere,
enim apostolus esset, ipse utique manum imponere quid prodest ei bene vivere ad tempus ? Igitur nec
potuisset, ut acciperent Spiritum sanctum. Hoc bene vivere dicendi sunt, qui finem bene vivendi
enim solis pontificibus debetur, nam presbyteris vel cæcitate nesciunt, vel inflatione contemnunt.
sive extra episcopum, seu præsente episcopo, cum Non est autem cuiquam spes vera et certa semper
baptizant, chrismate baptizatos ungere licet, sed vivendi, nisi agnoscat vitam, quæ est Christus,
quod ab episcopo fuerit consecratum, non tamen et per januam intret in ovile. Sunt enim quidam
fronlem ex eodem oleo signare, quod solis episcopis homines qui in suis gloriantur moribus, et alios
debetur, cum uradunt Spiritum paracletum bapti post se trahere quærunt, non de Christi præce
zatis : unamquamque enim personæ decet ut ritum ptis instruentes suos sectatores, sed suis exemplis
ordinis sui el mensuram gradus servet, quia non est vivere eos suadentes. De quibus alio loco ipsa Ve
Deus dissensionis sed pacis, et Spiritus sanctus dis ritas ait : docentes doctrinas hominum, et mandata
ciplinæ effugiet fictum, atque in malevolam ani Dei contemnentes, qui per aliam portam ascendere
mam non introibit sapientia. Unde Salvator discipu quærunt rapere et occidere non ut pastor salvare
lis suis præcepit, dicens : qui vult inter vos major atque conservare. De talibus hic dictum est, qui
fieri, fiat sicut minor, quia omnis qui se eaealtaverit ascendit aliunde, ille fur est et latro. Non solum
humiliabitur, et qui se humiliaverit exaltabitur. Stu vero tales inveniuntur doctores inter eos, qui sine
deat unusquisque ut humilitatem habeat in animo et nomine Christi sunt ; sicut multi philosophorum,
bona opera ostendat in exemplo: sicque ipse non so qui suam sapientiam buccis crepantibus ventila
lum coram Deo, sed etiam coram hominibus habebit bant et vitam beatam suis sectatoribus promiserunt.
laudem et gratiam inveniet in conspectu Domini Verum etiam plurimi qui Christiano nomine cen
nostri Jesu Christi, qui cum Patre et Spiritu sentur et illuminatos a Christo se esse jactitaul
saucto, vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæ fingentes sibi nova quoque nomina de Christo, et
culorum. Amen. fidei Catholicæ contraria : sicut innumerabiles hæ
HOMILIA LXII. relici faciebant, æstimantes se falso nomine per
item fErma iii. januam, quæ Christus est, intrare. Sabellius dicit :
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. Qui Filius est, ipse est Pater, sed Filius non est Pater;
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Amen, p non intrat per ostium qui Filium dicit Paurem.
amen dico vobis : qui non intrat per oslium in Arius dicit : Aliud est Pater aliud est Filius. Recue
ovile ovium, sed ascendit aliunde, ille fur est et la diceret si diceret : alius? non aliud. Quando enim
tro, elc. dicit aliud, ei contradicit a quo audit : Ego et Pa
Hoc proverbium dicit eis Jesus, illi autem non co ter unum sumus : nec ipse ergo intrat per ostium.
gnoverunt quid loqueretur eis : propter Pharisæo Prædicat enim Christum, qualem sibi fingit, non
rum qui se videre jactabant cum cæci essent vene qualem veritas habet. Fotinus dicit: Christus homo
natam et superbam et insanabilem arrogantiam Do est tantum, non Deus : nec ipse iutrat per ostium,
minus Jesus ista contexuit, quæ in hac parabola quia Christus et homo et Deus est. Hinc euim uova
leguntur, quam ipse illis non intelligentibus expo hæresis, quæ in nostris orta est, consentire vide
mere dignatus est, in qua nos salubriter si adverta uur, affirmando et prædicando, Christus sicut qui
mus admonuit non gloriari in sapientia humana, libet sanctorum nuncupativus Deus est et non ve
non in morum dignitate, si humilitas fidei Catboli rus. Quid opus est multa percurrere et multa varia
cæ in Christum desit : multi enim suut pagani, qui hæresium denumerare. Hoc tenete, in ovile Christi
secundum quamdam vitæ hujus consuetudinem Ecclesiam catholicam esse crediue. Quicumque vuit
$i $ Ii0YIII.IAE IN EVANG. ET EPIST. 2i;6

intrare in ovile, per ostium intret, id est, per A tiat venturum. Alii sunt ergo quos non audierunt
€hristum, et Christum verum I)eum, el verum Filium oves in quibus non erat vox Christi ; errantes, fals;
Dei praedicet, et non solum Christum prædicet, sed dicentes, inania garrientes, vana fingentes, miseros
et Christi gloriam quærat, non suam : nam multi seducentes, sicut pseudoprophetæ, sicut scribae
qii;erendo gloriam suam, oves Christi sparserunt po et pharisæi temporibus ipsius Domini. Hi sunt
tiiis quam congregaverunt. Humilis est enim janua qui venerunt per se, et non sunt a judice missi.
Christus Dominus Deus noster, qui intrat per hanc Ilis vero cum doctrinis suis procul expulsis videa
januam, oportet ut humiliet se, ut sano capite pos mus quo nos pastor l;onus vocat. Dicit enim :
sit intrare. lIi sunt qui vocem veri pastoris audiunt, Ego sum ostium. Per me si quis introieri', salvabi
hi sunt quos proprias oves nominatim verus pastor tur : et ingredietur, et egredietur, et pascua inveniet.
voeat, de his dictum est, gaudete et eaesultate, quo Ex hoc evidenter ostendit non solum pastores, sed
niam nomina vestra sunt scripta in cælis. llinc enim etiam oves intrare per ostium; sed quid est, in
eas nominatim vocat, et quis alitis eas emittit? nisi gredietur et egredietur, et pascua inveniet. Ingredi
qui eorum peccata dimittit, ut eum sequi duris li quippe in Ecclesiam per ostium Christum valde
i;eratæ vinculis possint. Ei quis eas præcessit, quo lonum est, exire autem de Ecclesia, sicut aiu ipse
eum sequantur? nisi qui resurgens a mortuis jam B Joannes Evangelista in Epistola sua, ex nobis erie
non moritur et mors illi ultra non dominabitur. Has runt, sed non erant ex nobis. Ego veni ut vitam ha
vero educit, a fide ad spcciem, et ante istas vadit, beant, et abundantius habeant. Videtur enim dixisse,
quia prior omnium ascendit in ccelum, et quæ sunt ut vitam æternam habeant ingredientes. Non autem
oves suæ illum sequuntur, quia sciunt vocem ('o potest quisque pcr ostium, id est, per Christum
ctrinæ ejus. Alienos vero ductores non sequentur, egredi ad æternam vitam, quæ erit in sapiente, nisi
sed fugient ab eis, quia non noverunt vocem, id est, per ipsum ostium, hoc est, per eumdem Christum
doctrinam alienorum ; sed loquente Domino Jesu Ecclesiam ejus quod est ovile ejus, intraverit ad vi
non intellexerunt, qui audierunt, inerassaium enim tam temporalem, qu;e est in fide. Ideo ait : ego veni
habuerunt cor, et graviter audierunt. Nominat os ut vitam habeant : hoc est, fidem, quæ per dilectio
iium, nomiuat ovile, nominat oves, commendat li;ec nem operalur : per quam fidem in ovile ingrediun
omnia, sed nondum exponit. Audiamus exponentem tur ut vivant? quia justus ex fide vivit; et abun
qui audivimus proponentem : dantius habeant, qui perseverando usque in finem
Iterum Jesus dicit eis : Amen, amen dico vobis, salvus erit. Per illud ostium, id est, per fidem
quia ego sum ostium ovium. Ecce ipsum ostium quod Christi egrediuntur quando veri fideles morium
clausum) posuerat aperuit, ipse est ostium, agnovimus, C tur, et abundantius habebunt vitam veniendo,
intremus, ut nos intrasse gaudeamus. quo pastorille præcessit, ubi nunquam deinde moriau
0mnes quotquot venerunt, fures sunt et latrones. tur, sed cum ipso pastore vivant in æterna beatitu
{Quid est hoc, Domine? omnes quotquot venerunt, dine et regnent per omnia sæcula sæculorum.
quid enim tu non venisti ? sed intellige omnes quot
IIOMILIA LXIII.
quot tenerunt, dixit utique omnes præter me. Reco
fERIA IV.
lainus ergo ante adventum ipsius, venerunt prophe
tæ, nunquid fures fuerunt et latrones? Absit; non Lectio Actuum apostolorum.
praeter illum veuerunt, venturus præcones mitte}:at, In diebus illis, stans Petrus cum undecim, levavit
se,! eorum corda quos miserat possidebat, cum illo vocem suam et locutus est eis : Viri Juda'i, et qui
ergo venerunt qui cum verbo Dei venerunt : Ego sum, habitatis Hierusalem universi, hoc vobis notum sit, et
i11quit, via, veritas, rita. Ipse est veritas, cum illo ve auribus percipite terba mea, etc.
nerunt, qui veraces fuerunt et veritatem prædicave Postquam per Spiritus sancti gratiam, quæ in die
runt, quotquot autem præter illum venerunt fures Pentecostes effusa est super centum viginti credentes
st:nt et latrones ; per se venerunt, quia per eum qui fuerunt in cœnaculo Sion positi, et loquebantur
unissi non fuerunt, non sanæ doctrin;e inhærentes, I) variis linguis, mirati sunt isti qui affuerunt, stupen
de quibus dictum, fures sunt et latrones, id est, ad tes admiraculum tam laudahile. Alii quidam in hoc
furandum et occidendum venerunt. Sed non audie laudabant Dcum, alii vero ebrietati deputabant di
runt eos ºves, quæ veræ sunt oves, non sub pelle versam locutiouem, non rite intelligentes, quod fa
oviiia, Jupinum cor abscondentes; igitur qui ante ad ctum fuerat; unde Petrus apostolus, sicut modo le
ventum Christi prædicaverunt, eodem Spiritu præ ctum est, levavit vocem suam et locutus est eis : mani
dicaverunt quo apostoli et sancti doctores post ad festans laudabile Dei donum. Non solum ergo, in
ventum Christi veritatis viam mundo ostenderunt; quiunt, qui natura sunt Julæi ex diverso orbe con
rjiiotquot autem illo tempore crediderunt vel Abra venerunt; verum et qui in præputio nati eorum adluæ
ham, vel Isaac, vel Jacob, vel Moyse, vel aliis pa sere ritui. Alii autem irridentes dicebant, quia musto
triarchis, aliisque prophetis Christum pronuntian pleni sunt isti; irridenles licet mystice tamen vera
tibus, oves erant et Christum audiei unt, non alie testantur; quia non vino veteri quod in nuptiis Ec
nam vocem sed ipsius Christi audierunt. Nam ju clesi;e deficit, sed musto sunt gratiæ spiritalis impleti,
(!ex clamat in præcone, dum pr;cco judicens a:iniun jam enim vinum novum in utres novos venerat, cum
PAtroi.. CX. 9)
967 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 268

apostoli non in vetusta:e litteræ, sed in novitate spi- A ipso præstante Domino nostro Jesu Christo, qui cum,
ritus, Dei magnalia resonarent. Patre et spiritu sancto vivit et regnat Deus per om
Non enim, sicut vos æstimatis, hi ebrii sunt, cum nia sæcula sæculorum. Amen.
sit hora diei tertia. Spiritus sanctus gloriam indivi HOMILIA LXIV,
duæ Trinitatis mundo prædicaturus, tertia conve iteM FeriA IV.

nienter hora descendit, et quia supra dicitur. Erant Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
in oratione perseverantes, recte spiritum sanctum In illo tempore dirit Jesus discipulis suis : Neme
orationis hora percipiunt, ut ostendatur legentibus, potest venire ad me nisi Pater, qui misit me, trairerit
quia spiritus sancti gratia non facile percipitur, nisi eum; et ego resuscitabo eum in novissima die, etc.
gratia a carnalibus supernorum intentione levetur : Dum dixit, nemo potest venire ad me, nisi Pater, qui
tria enim tempora quibus Daniel in die flectere ge misit me, attrarerit eum, continuo sul)junxit, et ego
nua sua et adorare legitur, tertia, sexta, nona, hora suscitabo eum in novissima die : credat quod speravit.
ab Ecclesia intelligitur? Quia et Dominus tertia hora Widebit quod adhuc non videndo credidit; man
spiritum sanctum mittens, sexta ipse crucem asceii ducabit quod non esuriit; saliabitur eo quod sitit.
dens, homa animam ponens, easdem nobis horas cæ Ubi? ln resurrectione mortuorum, quia ego resuscitabo
teris excelkentius est intimare et sanctificare digna B eum in novissima die.
tus. Effundam de spiritu meo super omnem carnem, Scriptum est enim in Prophetis: Et erunt omnes do
verbum effusionis ostendit muneris largitatem, quia cibiles Dei. Quare hoc dixit ? 0 Judæi, Pater vos non
non ut olim prophetis et sacerdotibus tantum, sed docuit quomodo me potestis cognoscere; omnes re
omnibus passim in utroque sexu conditionis et perso gni illius homines docibiles Dei erunt, non ab hoini
nis Spiritus sancti esset gratia condonanda, quæ sit nibus audient : et si ab hominibus audivit, tamen
enim omnis caro Propheta consequenter exponit : quod intelligunt intus datur, intus coruseat, intus re
Et prophetabunt, inquiens, filii vestri et filiæ vestræ, velatur. llomines foras verbum seminare possunt,
et caetera. Et dabo prodigia in cælo sursum et signa sed in vanum laborant, nisi intus Deus docens ape
in terra deorsum : prodigia in coelo cum Domino na riat sensus. llle est Deo docibilis, quem Dominus iii
scente novum sidus apparuit. lllo crucem ascendente, tus veritatis instruit agnitione et amore.
sol obscuratus et ipsum coelum est tenebris obductum. Omnis qui audivit a Patre, et didicit, venit ad me.
Signa in terra, quia Domino spiritum emittenle con Quomodo trahit Pater? docendo delectat; non neces
tremuit, monumenta aperuit, saxa fissit, et multa sitate credidit sed voluntate : Filius dicebat, Pater
quæ dormierunt, sanctorum corpora rediva protulit. docebat, homo qui videbatur loquebatur, sed ut Deus
Sanguinem et ignem et vaporem fumi. Sanguinem Do- C in corde audienlis interius docebat : ideo subjuu
minici lateris. Ignem Spiritus sancti, vaporem com xit :
punctionis et fletuum. Quia sicut ab igne sumus, ita Non quia Patrem vidit quisquam, nisi is qui est a
ab ardore Spiritus sancti ignis amoris nascitur. Nam Deo, hic vidit Patrem : nolite putare Patrem esse vi
et sanguinem de mortua carne vivaci rivo profluere, sibilem vobis: nemo vidit Patrem, nisi is qui est a Deo,
quia contra naturam est nostrorum corporum, signi hic vidit Patrem. Ego sum a Patre, et ideo Patrem vi
loco factum credere restat: cujus videlicet, nisi no deo; quid est autem vos trahi a Patre,nisi discere a Pa
stræ salutis ac vitæ quæ de illius utique morte nasci tre: quid est discere a Patre, nisi audire Patreiu, nisi
tur? Potest etiam in igne fidelium illuminatio, in va audire Verbum Patris? id est, me. Ne forte ergo cutu
pore vero fumi Judæorum, qui nolunt credere, cæci dico vobis omnis qui audit a Patre et didicit, dicatur
tas intelligi : unde et legem daturus Dominus in igne apud vos, sed nunquam vidimus Patrem ? quomodo
fumoque descendit, quia et humiles per claritatem autem discere potuimus a Palre? a meipso audite, non
suæ ostensionis illuminat, et superborum oculos per quia Patrem vidit quisquam, sed qui est a Deo, hic ti
caliginem erroris obscurat. Sol convertetur in tene dit Patrem, ego novi Patrem, ab illo sumus, sed quo
bras, et luna in sanguinem. Hoc in Domini passione modo verbum ab illo cujus est verbum non quod so
partim factum, partim ante diem Domini magnum, id I) nat et transit, sed quod manet cum dicente et traluit
est, judicii futurum creditur. Tunc enim sol obte audientem.
nebratus est. Sed luna in sanguinem versa palam Amen, amen dico vobis : qui credit in me habet ri
hominibus apparere non potuit, quæ tunc ut pote in tam æternam. Revelare se noluit quid esset, nam con
Pascha xv existens interdum fuerat mortalium visi pendio dicere potuit, qui credit in me habet me : ipse
bus objectu telluris occulta. Et erit, omnis quicunque eiiim Christus verus Deus, et vita æterna : qui credit
invocaverit nomen Domini, salvus erit : hoc est, quod ergo in me it ad me, et qui it ad me, habet me.
alibi Petrus ait, quia non est personarum acceptor Quid est autem habe; e me ? lia!:ere vitam æternans.
Deus, sed in omni gente, qui timet Deum, et operatur Miortem assumpsit viua ;eterna, mori voluit : sed de
justitiam, acceptus est illi. Beatus ille, qui in recta tuo, o hoino, non de suo; accepit a te ubi moreretur
fide et bonis operibus studet in pr;esenti vita dies pro te. Assumpsit ergo vita mortem, ut vita occi
suos finire, quia pro omni labore suo merebitur l)o deret mortem. Nam qui credit, inquit, habet rntaura
mino retribuente in futura vita cum sanctis angelis aeternam, non quod patet sed quod latet : vita enim a
p!ei;a:i mercedem et gloriam percipere sempiteriam æterna Verbum in principio erat apud Deum, et Deus.
$59 HOMILIAE IN EVANG. ET EP1ST. 27J

erat Werbum, et erat lux vita hominum : mori venit, A Christi non vivit, nisi corpus Christi; quisquis vi
sed tertia die resurrexit. vere vult, credat in Christum : manducet spiritaliter
Ego sum, inquit, panis vitæ, et unde superbie spiritalem cibum, incorporetur corpore Christi et
bant. non sit putridum membrum quod resecari mereatur.
Patres, inquit, vestri manducaverunt manna et mor Sit pulchrum, sit sanum, sit aptum capiti suo Christo
tui sunt. Quare manducaverunt et mortui sunt : quia videlicet Domino nostro, qui cum Patre et Spiritu
quod videbant crebebant, quod non videbant non in sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæcu
telligebant. Ideo patres vestri, quia similes estis lorum. Amen.
illorum, manducaverunt, Moyses et Aaron et cæteri : HI0MILIA LXV.
FERIA V.
sancti qui fuerunt in populo, manna, et non sunt
mortui : qui spiritaliter visibilem cibum intellexe Lcctio Actuum apostolorum,
ruut, spiritaliter esurierunt. Alii vero manducave In diebus illis, Philippus, descendens in civitatemn
runt et permanserunt in infidelitate, sicut Judæi Samariæ, prædicabat illis Christum, etc.
audierunu loquentem Christum, sed non spiritaliter Post passionem Stephani protomartyris, ut liber
verba ejus intellexerunt. Ideo dixit eis : Patres ve Actuum apostolorum testatur, facta est persecutio
stri manducaverunt manna in deserto et mortui sun! ; magna in Ecclesia quæ erat Hierosolymis et omnes
qua morte : nisi infidelitatis. Nam communi morte dispersi sunt per regiones Judææ et Samariæ præter
mortui sunt et sancti qui fuerunt inter eos : ideo apostolos : unde et Philippus unus de septem Dia
signavit Dominus his verbis mortem spiritalem, non conibus ut præsens lectio commemorat, descendens
carnalem : patres ergo istorum, id est mali patres in civitatem Samariæ prædicabat illis Christum.
nialorum, infideles patres infidelium, murmuratores Intendebant autem turbæ his quæ a Philippo dicc
patres murmuratorum. Nam de nulla re magis Deum ban:ur. Unanimiter audientes verbum Dei, et videntes
offendisse ille populus dictus est, quam contra Deum signa quæ facicbat. Beneficiis gratiæ cœlestis provo
murmurando : ideo et Dominus volens ostendere ta cali sunt ad perficiendam fidem Domini.
lium filios hinc ad eos coepit, Quid murmuratis in Multi enim qui habebant spiritus immundos, claman
invicem, murmuratores filii murmuratorum : patres tes voce magna eribant; multi autem paralytici ct
vestri manna manducaverunt, et mortui sunt. Non claudi curati sunt. Juxta illud sancti Evangelii nav
quia malum erat manna, sed quia male manducave ral historia, quod convocatis Jesus duodecim discipu
runt. lis dederit illis virtutem et potestatem super omnia
Hic est panis qui de cælo descendit. Hunc panem dæmonia, ut et languores curarent, et misit itlos præ
significavit manna, hunc panem significat altare Dei. dicare regnum Dei et sanare infirmos. Illi autem
Sacramenta illa fuerunt in signis diversa, in re egressi circuibant castella evangelizantes et curantcs
quæ significatur paria sunt : Apostolum audi : Nolo ubique. Quod etiam liber Actuum apostolorum ma
enim vos, iuquit, ignorare, fratres, quia patres nostri mifeste narrat compRelum, cum virtute magna Apo
omnes sub nube fuerunt, et omnes per mare transierunt, stoli testimonium reddebant resurrectionis Jesu Christi
et omnes in Moyse baptizati sunt in nube et in mari, Domini nostri, et gratia magna erat in omnibus illis.
et omnes escam spiritalem manducaverunt : spiritalem Unde etiam legitur hic quod de miraculis, quæ fecit
utique non corporalem. Alteram quia illi manna, nos Philippus in Samaria, magnum esset gaudium in illa
aliud. Spiritalem vero, quam nos : sed patres nostri civitate, quoniam hi qui vere crediderunt in Chri
non patres illorum, quibus nos similes sumus non stum anima et corpore sanati sunt : illi vero qui per
quibus illi similes fuerunt. Ilic est ergo panis de cælo simulationem se finxerunt credere, et perfido corde
descendens, ut si quis ex ipso manducaverit non m0 magis diaholo quam Christo servire elegerant, ne
riatur. Sed quod pertinet ad virtutem Sacramenti, quitiæ suæ justam retributionem perceperunt. Unde
nunquid pertinet ad visibile Sacramentum : qui man hic consequenter legitur quod Simon qui ante fuerat
ducat intus, non foris, qui manducat in corde, non I) in ciritate magus, seducens gentem Samariæ, dicens
qui praemittente : se esse aliquem magnum, licet baptizatus a Philippo
Ego sun panis vivus, qui de cælo descendi : ideo fuisset, tamen simulationis suæ et hypocrisis vindi
viviis, quia de cu lo descendit et manna, sed manna ctam non evasit. Devictus ergo beati Philippi verb s
u::ibra erat, iste veritas est. et virtute veraciter se credere quoadusque baptisma
Si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in æternum; susciperet simulavit. Ut quomodo laudis erat avi
et panis quem ego dabo caro mea est pro mundi vita. dissimus, ita ut Christum se credi vellet, sicut hi
iioc quando caperet caro, quod dixit, panem, car storiæ narrant, artes ab eo quibus miracula faceret
nem, vocatur caro quod non capit caro : et ideo ma edisceret, quod jam successores ejus fecisse'docentur,
gis non capit caro quia vocatur caro : hoc enim qui auctoris sui malignis artibus iustituti, Ecclesiam
exhorruerunt, hoc assimulatum esse dixerunt, hoc fraude qualibet ingressi baptisma furari consueverunt.
non posse fieri putaverunt. Caro mea, inquit, est Cum autem per Petrum et Joannem qui missi fuerunt
pro nundi vita. Noverunt fideles corpus Christi, si in Samariam imponere credentibus manus ut accipe
corpus Christi esse non negligunt, fiunt corpus Chri rent Spiritum sanctum, multi creuentium donum Spi
sui si volunc vivere de spiritu Christi; de spiritu ritus sancti se percepisse manifestis indiciis osteii
97 1 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PAItS II.
del)anl. Widens hoc miraculum Simon : quia per im- A neque peram, neque panem , neque pecuniam, neque
positionem manus Apostolorum daretur Spiritus san
ctus : obtulit eis pecuniam dicens: Date mihi hanc po
testatem ut cuicunque imposuero manus, accipiat Spi
ritum sanctum. Petrus autem dirit ad eum : Pecunia
tua tecum sit in perditionem : quoniam donum Dei
existimasti pccunia possideri. Non est tibi pars neque
sors in sermone isto. Cor enim tuum non est rectum c0
ram Deo; pœnitentiam itaque age ab hac nequiia tua, ct
roga Deum si forte remittatur tibi hæc cogitatio cordis
tui, in felle enim amaritudinis et obligationc,iniquitatis
video te esse. At ille licet se poenitere velle finxisset,
tamen qui in malitia cœpta usque in finem perscve
ravit, iniquitatis suæ condignam mercedem cœlesti
vindicta recepit. Ideo enim Spiritus sanctus in co
lumbæ specie super baptizatum Salvatorem descendit B possidere aurum neque argentum, et caetera, conti
ut ecs qui se accipere velint, simplices esse doceret,
nam qui fel amaritudinis in corde rescrvat quamli
bet baptizatus videatur : non est iniquitatis suæ vin
culis absolutus, sed si ad punctum hora baptizandi
purgatus : mox acriori est dæmone septempliciter
oppressus. Frustra ergo gratiam spiritus emere ten
tat, qui se mente eorvina non curavit exuere. Qua
propter valde necesse est unicuiqiie Christiano ut
juxta Pauli docurinam, corde credat ad justitiam,
ore autem confiteatur ad salutem. lpsam fidem festi
net bonis operibus adornare et in hoc usque in finem
vitæ perseverare, quatenus per gratiam Salvatoris
mereatur gaudium cœleste simul cum sanctis ange
lis in æterna beatitudine possidere, præstanle Do
mino nostro Jesu Christo qui cum Patre et Spiritu
sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæculo
Ium.
IIOMILIA LXVI.
Item FERIA v.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore, convocatis Jesus duodecim discipu
lis, dedit illis virtutem et potestatem super omnia dæ
monia, ut et languores curarent. Et misit illos prædi
care regnum Dei et sanare infirmos. Et ait ad illos :
Nihil tuleritis in via, neque virgam, neque peram,
neque panem, neque pecuniam, neque duas tunicas
habeatis. Et in quamcunque domum intraveritis, ibi
manete, et inde ne exeatis. Et quicunque non recepe
rint vos, exeuntes de civitate illa, etiam pulverem
pedum vestrorum ercutite in testimonium super il
los, etc.
Concessa primum potestate signorum misit præ
dicare regnum Dei ut promissorum magnitudini al
testaretur etiam magnitudo factorum, fidemque verbis
daret virtus ostensa, et nova facerent, qui nova præ
dicarent : unde nunc quoque cum fidelium numero
sitas excrevit intra sanctam Ecclesiam : multi sunt
qui vitaum virtutum tenent : et signa virtutum non
luabent : quia frustra miraculum foris ostenditur :
si deest quod intus operetur. Nam juxta magistri gen
tium vocem linguæ in signum sunt, non fidelibus sed
infidelibus.
Et ait ad illos : Nihil tuleritis in via, ncque virgam,
272
duas tunicas habeatis. S. let qu;eri quomodo Matthaeus
et Lucas commemoraverint dixisse I)ominum disci.
pulis n • virgam ferrent, etu: dicat Marcus, et praece
pit eis, ne quid tollerent in via nisi virgam tantum,
quod ita solvitur : ut intelligamus sub alia significa
tione dietam virgam, quæ secundum Marcum ferenda
est, et sub alia il!am quæ secundnni Matthæum et
Lucam non est ferenda : sicut sub alia significatione
intelligitur tentatio de qua dictum est : Tentat vos
Dominus Deus noster : ut sciat si diligatis eum : i!la
seductionis est, haec prohationis. Utrumque ergo
accipiendum est a Domino apostolis dictum : ut et
nec virgam ferrent, et ut non nisi virgam ferrent :
cum enim secundum Matthæum diceret eis : Nolite
nuo subjecit : dignus est operarius cibo suo : unde
satis ostendit cur eos possidere hæc, ac ferre nolue
rit, non quo necessaria non sint sustentationi hujus
vitæ, sed quia sic eos mittebat : ut eis haec deberi
monstraret ab illis quibus Evangelium credentibus
annuntiarent. Claret antem hæc non ita præcepisse
Dominum tanquam Evangelistæ vivere aliumde r.on
debeant, quam eis pr;ebentibus, quibus amnur.tiant
Evangelium : alioquin contra hoc præceptum fecit
Apostolus, qui victum de manuum suarum laboribus
exquirebat, ne cuiquam gravis esset ; sed potesta
tem dedisse in qua scirent sibi ista deberi. Cum au
tem a Domino aliquid imperatur nisi fiat, inobedien
tiæ culpa est. Cum autem potestas datur, licet cui
que non uti, et tanquam de suo jure cedere. Hoc
ergo ordinans Dominus, qui eum ordinasse dicit
Apostolus, his qui Evangelium annuntiant de Evan
gclio vivere, illa apostolis loquebatur : ut securi non
possiderent, neque portarent huic vitae necessaria
nec magna nec minima , ideo posuit, nec virgam,
ostendens a fidelibus suis omnia deleri ministris suis
nulla superflua requirentibus, ae per hoc addendo :
dignus est enim operar'us cibo suo, prorsus aperuit,
et illustravit unde haec omnia loqueretur. Hanc ergo
potestatem virgæ noinii;e significavit, cum dixit, ne
quid tollerent in via nisi virgam tantum, ut intelliga
tur quia potestate a Domino accepta, quæ virgæ no
mine significata est, etiam quae non portantur non
deerunt. Hoc et de duabus tunicis intelligendum est,
ne quisquam eorum præter eam quam esset indutus,
aliam portandam putaret sollicitus : ne opus esset,
cum ex illa potestate possit accipere. Quod vero se
cundum Mareum non portari vel haberi duas tuni
cas : scd expressius inlui prohibet dicens, et ne in
duerentur duabus tunicis, quid eos monet nisi non
dupliciter, sed simpliciter ambulare? Aliter in dua
bus tunicis videtur mihi duplex ostendere vestimer.
tum; non quod in locis Scythiæ et Galatiæ frigidis
regionibus una quis tunica debeat esse contentus,
sed quod in tunica vestimentum intelligamus : non
alio vestra aliud nobis fuiurorum timore servemus.
Et in quamcunque domnum intraveritis, ibi manete er
inde me ereatis, dat constantiae generale mandatum.
 373 {0\}1{L}.E IN EVANG. ET E.PIST. 27 §.
ut hospitalis necessitudinis jura custodiant, alienum A batum, virum justum , virum a mortuis suscitatum ;
a prædicatore regni cœlestis astruens cursitare per non cum cæteris, atque communi resurrectione, id
domos et inviolabilis hospitii jura multare. Nec est, in finem sæculi dilata, se.l tertia die celebrata,
otiose secundum Matthæum domus quam ingredian ut singularis et gloriosæ resurrectionis assertio te
iur apostoli eligenda decernitur, ut mutandi hospitii stimonium æternæ divinitatis acquireret. Cum enim
necessitudinisque violandæ causa non suppetat. Et cæterorum corpora corruptioni probaret subesse post
quicunque non receperint ros, ereuntes de civitate illa, mortem , hunc utique, de quo dicitur : Nom dabis
etiam pulrerem pedum vestrorum ercutite in testimo sanctum tuum videre corruptionem, comprobat hu
nium supra illos. Pulvis excutitur de pedibus suis in manæ fragilitatis expertem, probat etiam humanæ
testimonium laboris sui : quod ingressi sint in civi conditionis merita supergressum : et ideo Deo magis
tatem et prædicatio apostolica ad illos usqiie perve quam hominibus conferendum; qualibus vero apud
nerit. Sive excitetur pulvis, ut nihil ab eis accipiant, gentiles apostoli prædicationis ut: ntur exordiis, in
ne ad victum quidem necessarium qui Evangelium Cornelii Centurionis historia, et in sermone apostoli
spreverunt. Allegorice attem, qui verbo humiliter Pauli, Athenis habito, doceberis: Providebam Domi
intendunt, si aliquibus ut homines terrenæ levitatis num coram me semper, quoniam a deaetris est mihi me
iiaevis obscurantur per ea mox quæ recipiunt Evan B commovear, et cætera : Veniens, inquit, in ea quæ
gelicæ prædicationis vestigia purgantur. Qui vero transeunt, non abstuli oculum ab eo qui semper ma
perfidia vel negligentia vel etiam studio contemnunt: net. IIoc providens, ut in eum post temporalia per
horum vitanda communio, fugienda synagoga cen acta recurrerem, quomodo favet mihi ut stabiliter in
setur; excutiendum pedum pulmo ne gestis inanibus eo permaneam; et hoc quodpeccatum non feci, nec do
et pulveri comparandis mentis castæ vestigium pol lus inventus est in ore meo, non humanitati sed di
liiattir. vinitati ascribam ; propter hoc et in cogitationibus
Egressi autem circuibant per castella, evangeuzan meis jucunditas, et in verbis exsultatio, propter re
tes et curantes ubique. Quod evangelizarent, vel quo surrectionem scilicet quia per eam liberatus est
modo curarent apostoli , Marcus exponit plenius, mundus, insuper et caro mea non deficiet in inter
praedicabant, inquit, ut poenitentiam agerent : et un itum, sed in spe resurrectionis obdormiet, quoniam
gebant oleo multos argrotos et sanabant. Dicit et Ja neque animam meam inferis possidendam dabis, ne
cobus: Infirmatur quis in nobis, inducat presbyteros que sanctificatum corpus per quod et alii sanctifi
Ecclesiae, et orent super ipsum , ungentes eum oleo in candi sunt corrumpi patieris; quia notas mihi feci
nonnine Domini, et si in peccatis sit, dimittentur ei. sti vias, quibus itur ad æternitatem, in quibus post
Unde patet ab ipsis Apostolis nunc sanctæ Ecclesiæ tristitiam passionis, adimplebis me lætitia cum vultu
morem esse contraditum, ut Pontificiali beiie(!ictione tuo. Et ascendenti in cœlis dabis delectationes in
consecrato oleo perungantur ægroti, prardicabant au dextera tua usque in finem ; quia neque derelictus
tem ut poenitentiam agerent; et supra, misit illos, in in inferno, descendit quidem Christus secundum ani
quit, erangelizare Regnum Domini. Quia videlicet mam ad inferos, ut quibus oportuit, subveniret; sed
utrumque juxta Joannis Baptistæ vel ipsius Salvato non est derel:ctus in inferno, qui citissimo reditu
ris exemplum prædicabant : Pœnitentiam agite, ap corpus resurrecturum petivit. Tertia videlicet die
propinquabit enim Regnum cælorum : regni enim resurrexit a mortuis et quadragesima postea die as
cœlorum jaiiuis propinquare est de his quemque, cendit in cœlum, et sedet ad dexteram Dei patris
quibus ab eo discesserat pœnitere, et per opera justi omnipotentis, inde venturus judicare vivos et mor
tiae ad vitam festimare perpetuam præstante Domino tuos et sæculum per ignem. - -

nostro Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu vivit et HOMILIA LXVIII.
regnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen. iteM ferriA wi.

HOMILIA LXVII. Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.

fEfaiA vi.
ID
Lectio Actuum apostolorum.
In diebus illis aperiens Petrus os suum, di.rit : Viri
Israelitæ, audite verba hæc : Jesum Nazarenum, vi
rum approbatum a Deo in vobis, virtutibus, et prodi
giis, et signis, quæ fecit per illum Deus in medio ve
stri, sicut vos scitis: hunc definito consilio et pra'scien
tia Dei traditum, per manus iniquorum affigentes
interemistis, etc.
Quasi doctus magister prius incredulos commissi
reatus admonet, ut justo timore compunctis consilium
salutis postmodum opportunius impendat, ut quia
scientibus legem loquitur, ipsum Christum esse qui
a prophetis esset promissus ostendit, nec tamen hune
a::ctoritate sua Dei filium nominat, sed virum pro
In illo tempore, factum est in una dierum, et Jesus
sedebat docens, et erant Pharisæi sedentes, etc.
Ubi Dominus sedens docuerit, quando Scribis et
Pharisæis consedentibus paralyticum curavit, Lucas
breviandi gratia præteriit, sed Matthæus et Marcus
qui narrant, quæstionem facere videntur, quoniam
quidem Matthæus in civitate sua, Marcus in Ca
pharnaum, hoc eum fecisse testatur. Quæ dißicilius
solvetur, si juxta Matthæum etiam Nazareth intel
ligenda est dicta civitas Christi ad distinctionem vi
delicet regionis Transmarinæ Gerascenorum, de qua
transfretando, sicut Mattli;eus scribit, venerat Gali
læam : vel certe ipsa Capharnaum , civitas Christi
est dicta, quam non nasceiido, sed virtutibus illu
strando suam ipse fecerat.
-
 - -

97 ; [3. RABANI MAURl ARCIiiEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 27/;

Et ecce viri portantes in lecto hominem qui erat pa- A interiusque jam salvatus exsurgeret, aliorumque me
ralyticus; et quærebant eum inferre, et ponere ante rito aliis laxarentur errata.
eum. Curatio paralytici hujus, animæ post diutur Et cæperunt cogitare scribæ et Pharisæi, ulicentes :
nam illecebræ carnalis inertiam ad Christum suspi Quis est hic qui loquitur blasphemias ? Quis potest di
rantis salvationem indicat; quæ primo omnium mi mittere peccata, nisi solus Deus ? Werum dicunt scri
nistris qui eam sublevent, et Christo afferant, id est. hæ, quia nemo dimittere peccata nisi Deus esset po
honis doctoribus, qui spem sanationis, opemque test, qui per eos quoque dimittit quibus dimitteadi
intercessionis suggerant indiget. Qui bene Marco nar tribuit potestatem. Et ideo Christus vere Deus esse
rante quatuor fuisse reperiuntur, sive quia quatuor probatur, qui dimittere peccata quasi Deus potest.
Evangelii libris omnis praedicantium virtus, omnis Verum Deo testimonium reddunt ; sed personam
sermo firmatur, seu quia quatuor sunt virtutes, qui Christi negando falluntur. Errant itaque Judæi, qui
bus ad promerendam sospitatem fiducia mentis eri cum Christum et Deum esse , et peccata dimittere
gitur, de quibus in æternæ sapientiæ laude dicitur : posse credant, Jesum tamen Christum esse non cre
sobrietatem enim et sapientiam docet et justitiam et dunt. Sed multo dementius errant Ariani, qui cum
virtutem , quibus utilius nihil est in vita hominibus; Jesum et Christum esse et peccata posse dimittere
quas nonnulli versis nominibus prudentiam, fortitu B Evangelii verbis devicti negare non audeant, nihilo
dinem, temperantiam, et justitiam appellant. minus tamen Deum negare non timent. At ipse per
Et non invenientes qua parte illum inferrent præ fidos salvare desiderans et occultorum cognitione, et
turba, ascenderunt supra tectum per tegulas. Deside virtute operum Deum se esse manifestat.
rant paralyticum Christo offerre, sed turba interpo Respondens enim dixit ad illos : Quid cogitatis in
sita ab omni parte recluduntur, quia saepe anima post cordibus vestris ? Eidem namque Domino Deo qui di
infirmi corporis desidiam ad Deum resipiscens, su cit : Ego sum, ego sum ipse qui deleo iniquitates tuas,
pernæque gratiæ remedio cupiens innovari, priscæ sapientissimus adorator ait : Tu enim solus nosti
consuetudinis obstaculo retardatur, saepe inter ipsas corda omnium filiorum hominum. Ea'em ergo, in
orationis secretæ dulcedines, et quasi suave cum quit, imajestate et potentia qua cogitationes vestras
Domino colloquium, turba cogitationum interveniens intueor, possum et hominibus delicta dimittere : ex
aciem mentis ne Christus videatur intercludit. Et vobis intelligite quid paralyticus consequatur.
quid inter hæc agendum, non utique in infimis exte Quid est facilius dicere : Dimittuntur tibi peccata,
rius qua turbæ tumultuantur remanendum, sed le an dicere : Surge et ambula ? Verum sint paralytico
ctum domus, in qua Christus docet, ascendendum, peccata dimissa solus noverat qui dimittebat, surge
id est, sacræ Scripturæ sublimitas est appetenda, autem et ambula, tam ille qui surgebat quam hi qui
lexque Domini cum Psalmista die noctuque medi surgentem videbant approbare poterant. Fit igitur
tanda : In quo enim corrigit junior viam suam ? in carnale signum ut probetur spiritale.
eustodiendo, inquit, sermones tuos. Ut autem sciatis quia filius hominis potestatem ha
Et submiserunt illum cum lecto in medium ante bet in terra dimittere peccata. Si et Deus est juxta
Jesum. Patefacto tecto aeger ante Jesum summitti memoratum Isaiæ testimonium qui delet iniquitates
tur, quia reseratis Scripturarum mysteriis ad noti nostras, et filius hominis potestatem habet in terra
tiam Christi pervenitur. IIoc est, ad ejus humilitatem dimittendi peccata, ergo idem ipse et Deus et filius
fidei pietate descenditur; et bene domus Jesu regu hominis est, ut et homo Christus per divinitatis suæ
lis contecta describitur, quia sub contemptibili litte potentiam dimittere peccata posset, et idem f)eus
rärum velam,ine, si adsit qui reseret doctor, divina Christus per humanitatis suæ fragilitatem pro pec
spiritalis gratiae virtus invenietur; quod autem cum catoril)us mori.
lecto deponitur, significat ab homine in ista carne Ait paralytico : Tibi dico, surge, tolle lectum tuum,
adhuc constituto Christum debere cognosci. et vade in domum tuam. Spiritaliter de lecto sur
Quorum fidem ut vidit, dirit : Ilomo, remittuntur gere est animam se a carnalibus desideriis ubi ægra
tibi peccata tua. IIominem Dominus a paralysi cura quiescebat abstrahere. Lectum vero tollere est,
turus, primo peccatorum vinculo dissolvit, ut osten ipsam quoque carnem per continentiæ frena corro-.
deret eum ob nexus culparum actuum dissolutione ptam spe coelestium præmiorum , deliciis privare
damnari, nec nisi his relaxatis membrorum posse terrenis, ipse est enim lectus qui per singulas nocues
recuperatione sanari, sic et illi paralytico qui juxta lavatur a David, id est, per uniuscujusque noxae ma
Probaticam piscinam diu motum atque frustra præ culis digno pœnitentiæ flumine castigatur. Sublato
stolabatur, sanato a Domino dicitur : Ecce sanus autem lecto domum ire ad paradisum redire est. Ipse
factus es, jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid est enim vera domus quae hominem prima susccpiu,
contingat. Et bene is c;i peccata dimittebantur homo non jure amissa sed fraude, tandemque restituta per
vocatur, qui hoc ipso quo! homo erat non posset di eum qui fraudulento hosti nihil debuit. Aliler, sanuss
cere, Non peccavi. Simul etiam ut ille qui homini di qui languebat tectum repertat domum : cum anin;a
mittebat intelligeretur Deus. Intuendum sane, quanti peccatorum remissione accepta, ad internam sui
propria cujusque fides apud Deum valeat, ubi tanti custodiam cum ipso corpore refert , ne post vervian,
valuit aliena, ut totiis homo repente id est, exterius quid, unde iterum juste feriatur, admittat.
 3-; IIOMILI.E IN EVANG. ET EPIST.
Et ronfestim surgens roram illis, tulit lectum in A
quo jacebat et abiit in domum suam, magnificans
Deum, et cætera. Mira divinæ potentiæ virtus, ubi,
nulla temporis interveniente morula, jussa Salvato
ris salus festina comitatur : merito qui adfuerant
damnatis blasphemiæ jaculis ad laudem tantæ ma
jestatis stupentia corda convertunt, qui cognoverunt
veram Dei potentiam, glorificaverunt Deum Domi
num, videlicet nostrum Jesum Christum, qui cum Pa
tre et Spiritu sancto unus Deus potentialiter regnat
et veraciter vivit per omnia sæcula sæculorum.
Amen.
HOMILIA LXIX.
SABBA to.
Lectio Acluum apostolorum.
In diebus illis convenit universa civitas audire ver B æternam.
bum Dei, etc.
In superioribus hujus capitnli sententiis narratur,
quomodo Paulus indiciis prædicaret Christum præ
nuntiatum esse a prophetis, ad salutem generis hu
mani mittendum , et per passionem suam genus
humanum ipsum redempturum affirmans illud testi
moniis propheticis, sed quia Jud;ci h;ec audientes
facile credere noluerunt, rogaverunt Paulum ut se
qtienti sabbato iterum de eadem re sermonem face
ret ad populum.
Cumque dimissa esset synagoga, secuti sunt multi
Judæorum et colentium advenarum, Paulum et Bar
nabam, qui loquentes suadebant eis ut permanerent in et clamor et blasphemia spiritus immundi furor est.
gratia Dei. Audierunt enim ipsi prædicatores verbi Fornicationem vero immunditiam, libidinem concu
Dei quod Deus de stirpe David venturum esse Chri C piscentiam malam et avaritiam, quæ est simulacro
stum promisisset. Sic enim Isaias Novi Testamenti rum servitus, febrem illecebrosæ carnis intellige.
mysteria prægustans ait : Et constituam vobis tes a
menlum sempiternum sancta David fidelia, quod in
Ilebraica veritate ita legitur, et feriam vobiscum pa
ctum sempiternum. Misericordias David fideles, inde
secuti sunt multi Judæorum et colentium advenarum,
quod etiam melius legitur colentium Deum sicut
in Græco vidimus, significat autem eos qui natura
gentiles erant, sed religione Judæi, quos Græci pro
selytos nuncupant, sed quoniam ipsi apostoli sentie
bant Judæos incredulos esse et rebelles, eo quod
nolebant recipere verbum Dei.
Tunc constanter Paulus et Barnabas direrunt :
Vobis oportebat primum loqui verbum Dei; sed quo
niam repellitis illud, et indignos vos judicatis æterna.
titae, ecce convertimur ad gentes. Sic enim præcepit
nobis Dominus : Posui te in lumen gentibus, ut sis in
salutem usque ad extremum terræ. Audientes autem
gentes glorificabant verbum Domini; et crediderunt
quotquot erant præordinati ad vitam æternam. Disse
minabatur autem verbum Domini per universam re
gionem. Judæi autem concitaverunt religiosas mulie
res et honestas, et primos civitatis, et ercitaverunt
persecutionem in Paulum et Barnabam, et ejecerunt
eos de finibus suis. At illi, excusso pulvere pedum in
eos, venerunt Jconium. Discipuli quoque replebantur
gaudio et Spiritu sancto. Pulvis juxta Evangelii præ
ceptum excutitur de pedibus in testimonium laboris
78
sui, quod in illorum ingressi sunt civitatem ei præ
dicatio apostolica ad illos usque pervenerit : sive
excutitur pulvis ut nihil ab eis accipiant ne ad victuin
quidem necessarium , qui Evangelium spreverint,
discipuli quoque replebantur gaudio et Spiritu sancto,
in Græco habet discipuli autem, ut intelligamus Ju
dæis fidem persequentibus discipulos e contrario spi
ritali gaudio ditatos, et merito quia omnis qui recte
credit in Deum et bonis operibus ipsam fidem usque
ad finem vitæ suæ ornat, gaudium Spiritus sancti et
veram beatitudinem in contemplatione Dei percipiet,
e contrario vero qui increduli erant Deo et verlis
ejus pravis operibus repugnant, pœnam gehennæ in
futuro percipient : quia in extremo judicio ibunt
impii in supplicium æternum, justi autem in vitam
II 0 MILIA LXX.
ITEM SABBAto.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore surgens Jesus de synagoga, introivit
in domum Simonis. Socrus autem Simonis tenebatur
magnis febribus, etc.
Si virum a Dæmonio liberatum, moraliter animum
ab immunda cogitatione purgatum significare dici
mus, consequenter femina febribus tenta, sed ad
imperium Domini curata, carnem ostendit a concu
piscentiæ suæ fervore per continentiæ præcepta fræ
natam ; omnis enim amaritüdo et ira et indignatio,
Et rogaverunt illum pro ea. Et stans super illam,
imperavit febri, et dimisit illam. Modo Salvator roga
tus, modo ultro curat ægrotos, ostendens se contra
peccatorum quoque passiones et precibus semper
annuere fidelium, et ea quæ ipsi minime in se intei
ligunt et intelligendâ dare vel etiam non intellecta
dimittere; juxta quod Psalmista postulat, delicta quis
intelligit ? Ab ocultis meis munda me, Domine.
Et continuo surgens, ministrabat illis. Naturale est
febricitantibus incipiente sanitate lascessere et ægro
tationis senlire molestiam , verum sanitas quæ Do
mini confertur imperio, simul tota redit, sed et tanto
robore comitante, ut eis continuo qui se adjuverant
ministrare sufficiat. Ut, juxta leges tropologiæ, men
bra quæ servierant immunditiæ ad iniquitatem ut
fructificarent morti, serviant justitiæ in vitam æter
manm.
C., m sol autem occidisset , omnes qui habebant in
firmos variis languoribus, ducebant illos ad eum. At
ille singulis manus imponens, curabat eos. Solis occu
bitus passionem mortemque significat illius qui di
xit : Quamdiu in mundo sum, luae sum mundi, et Sole
occidente plures dæmoniaci quam ante sanantur
ægroti. Quia qui temporaliter in carne vivens paucos
Judæorum docuit, calcato regno mortis omnibus per
orbem gentibus fidei salutisque dona transmisit. Cu.
jus ministris quasi vitæ lucisque præconil)us Psal
 B. RABANI MAURI Al\CHIEP. \[{}(, UNT. OPERUM PA{{S II. 2:{}
*79
mista canit, iter facite ei qui ascendit super occasum. A in hoc libro figuris repetit. Ecce, iuquit, ostium aper
Super occasum quippe Dominus ascendit, qui unde tum in caelo; convenienler ostium cœleste ascensuris
iu passione occubuit, imde majorem suam gloriam aspicit, cui celsa mysteria pandi promittuntur; ve!
resurgendo manifestavit. quia ostiuin Christus est, qui illum crediderit natum
Earibant autem dæmonia a multis, clamantia et di ct passum coiiscendit coelum, id est, Ecclesiæ altitu
centia : Quia tu es Christus Filius Dei : et increpans diuem, et videt futura spiritalis effectus, sicut dicit :
non sinebat ea loqui quia sriebant ipsum Christum. Et statim [ui in spiritu. Et vox prima quam audivi,
l)aemonia Filium Dei confitepautur, et attestante Evan tanquam tubæ loquentis meciim, dicens: Ascende huc.
gelista sciebant ipsum esse Christum, quia quem die et ostendam tibi quæ oportet fieri post hæc, statim fu.
rum quadraginta jejunio fatigatum diabolus hominem in spiritu , sim:ile est utique hoc priori voci quae di
cognoverat, nec tentando valebat an et Dei Filius xerat: Quod vides scribe in libro. Et ecce sedes posita
esset experiri, jam nunc per signorum potentiam vel erat in cælo : et supra sedem sedens Ecclesiam in cœ
intellexit vel potius suspicatus est esse Filium Dei. lesti conversatione positam Dominus inha!)itat. Gre
Non igitur ideo Judæis eum crucifigere persuasit, gorius Papa solium Dei in visione Michææ angelicas
quia Christum sive Dei Filium non esse putavit; sed potestates interpretatur , quarum mentibus altius
quia se morte illius non prævidit esse damnandum : 1} præsidens, inferius cuncta disponit.
vere enim de hoc mysterio a sæculis abscondito dicit Et qui sedebat, similis erat aspectui lapidis jaspidis
Apostolus : Quod nemo principum hujus sæculi co et sardinii. Jaspidiscolor aquam, sardinii ignem signifi
gnovit: si enim cognovissent, nunquam Dominum glo cat, quibus duobus judicium novimus celebrari. Sic
riæ crucifiarissent. Quare autem dæmonia Dominus se ut enim, inquit, in diebus Noe, ita erit et adrentus
loqui prohibeat, Psalmista manifestat, qui ait, pecca filii hominis.
tori autem dixit Deus, quare tu enarras justitias meas ? Et iris erat in circuitu sedis, similis risioni sma
et cætera. Ne eum quis dum prædicantem audit, se ragdinæ. lris quæ fit sole nubes irradiante, et post
quatur errantem, improbus enim imagister est dia diluvium primo propitiationis julicio factus est, in
bolus, qui falsa veris sæpe permiscet, ut specie veri tercessu sanctorum, quos Dominus iliustrat, Eccle
tatis testimonium fraudis obtegat. Alias autem non siam muniri designat. Qui bene smaragdo lapidi ui
sibi dæmones, qui inviti eonfitebantur, jubentur si miæ viriditatis comparatur, quo enim hæreditatem
here de Christo, sed et illi qui ab eo sanati sponte immarcescibilem fide profectiori exspeetant, eo po
confiteri volebant; imo ipsi Apostoli qui eum post tentius etiam cæteros orando protegunt.
resurrectionem toto erant orbe prædicaturi , ante Et in circuitu sedis sedilia riginti quatuor, et supra
passionem ejus præcipiuntur omnino reticere de illo; thronos viginti quatuor, sedentes seniores. Ecclesiam,
me divina scilicet majestate prædicata passionis dis quam propter societatem fidei in una sede viderat,
pensatio differretur, et dilata passione, salus mundi, eamdem per geminum testamentum de patriarcli;s
quæ per hanc futura erat, negaretur. et apostolis generatam in xxiv sedilibus ccrnit, se
Facta autem die egressus ibat in desertum locum, dentem autem, propter judiciariam ejus in Christo
ei turbæ requirebant eum, et venerunt usque ad ipsum, dignitatem. Sedebant enim et judicabant universa
etc. Si occasu sclis Domini mors exprimitur, quare membra, sed in uno et per timum caput. Nam quomodo
non die redeunte resurrcctio illius indicetur, cujus poterunt sancti in judicio se;!ere stantes ad d,-xte
manifestata luce a credentium turbis inquiritur et ia ram judicis. Possunt etiam viginti quatuor seniores
gentium deserto inventus, me abeat detinetur; ma in illis intelligi, qui perfectionem operis quae senario,
xime cum hæc prima sabbati quo resurrectio cele numero commendatur, clara Evangelii prædicatioue
brata est, egressio , quæsitio, et inveatio contigerit, consummant. Nam quater seni xxiv faciunt.
in quibus omnibus inanifestatur bonitas et miseri Circumamictos vestimentis albis et in capitibus eo
cordia Domin:i nostri Jesu Christi, in quo vivimus, rum coronas aureas. Id est, bonis operibus indutos
movemur, et sumus, et per cujus clementiam ad I) perenni mentis memoria gaudia superna quaerentes.
futuram vitam pervenire nos speramus præstante Sæpe enim capitis nomine, mens solet intelligi.
ipso creatore et redemptore nostro Jesu Christo, qui Et de throno processerunt fulgurat, et roces, et to
cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in sæcula nitrua. lloc est quod Marcus ait, illi autem profecti
sæculorum. Amen. pra'dicaverunt ubique, Domino cooperante eu sermonens
H0MILIA LXXI. comfirmante, sequeniibus signis.
D0M1N1CA 0CTAVA PENTECOSTES. Et septem lampades ardentes ante thronum, qui sunt
Lectio libri Apocalypsis. septem Spiritus Dei. Unum Spiritum dicit septifor
In diebus illis, vidi ostium apertum in cælo : et voa memm, unus est enim Spiriius, septiformitas autem,
prima quam audiri tanquam tubæ loquentis mecum, perfectio est et plenitudo. Commemorato vero Spiriu..
dicens : Ascende huc et ostendam tibi quæ oportet sancto convenienter unda baptismi sequitur, in qua
fieri, etc. iJem Spiritus percipi creditur.
Descriptis Ecclesiæ operibus, quæ esset et qualis Et in conspectu sedis tamquam mare vitreum sint ; t.
futura esset recapitulat a Christi nativitate, eadem; crystalio. Propter fidem veri lapiis;matis refertur sa. i
aliter dicturtis, totum enim tempus Ecclesiæ variis vitrum, in quo non aliud videtu: exterius qiiam quis a
$w
-* ! IIOMiLIAE IN EV.\NG. iET EPIST.
gestat interius, crystallo quoque quod de aqua in A enim geminatus duodenarius numerus significat, sta
glaciem et lapidem pretiosum efliciiur baptismi gra
tia figuratnr.
Et in medio sedis, et in circuitu sedis, quatuor ani
malia plena oculis anle et retro. Cunctas throni Dei,
id est, Ecclesiæ, partes lumen Evangelii de præteri
torum futurorumque scientia replet.
Et animal primum simile levmi, etc. Ilaec animalia
muliifarie interpretantur. Beatus autem Augustinus,
juxta ordinem libri istius, Matthæum in leone dicit
intelligi, qui regiæ dignitatis in Chrislo p: osapiam
narrat, quia vicit leo de tribu Juda. Catulus enim
leonis Juda : et in quo ut rex a rege timetur, a \la
gis adoratur : ubi etiam rex cum servis rationem
ponit : rex nuptias filio facit, et ad ultimuin rex se
gregat oves ab hædis. Lucam in vitulo, quia hostia
magna fuit in lege : ejus enim non solum principia
circa templum et sacrificia diversantur, sed et ita
concluditur : Et erant semper in templo laudantes et
benedicentes Deum. Facies vero hominis Marcum
significat, qui nihil de regali et sacerdotali Domini
potentia locutus, tantum hominis Christi gesta sim
p!iciter narrat. Aquila autem, Joannes est, qui na
uivitatem Verbi velut ortum solis perspicaciter aspe
ciat : animalia hæc nunc Evangelistas, nunc totam
significant Ecclesiam, cujus fortitudo in leone, victi
matio in vitulo, humilitas in homine, sublimitas in
aquila volante monstratur.
Singula eorum habebunt alas senas, perfectione suæ
Joctrinæ Ecclesiam ad alta sublevant : senarius
enim numerus ideo perfectus dicitur, quia primitus
suis partibus impletur. Ui.um quippe quod est sexta
senarii pars, et duo, quod est tertia, et tria, quod est
diuaiiiium eumdem senarium faciunt. Aliter aliæ senæ
quatuor animalium, quae sunt viginti et quatu:or, to
tidem veteris instrumenti libros insinuant, quibus
Evangelistarum e: fulcitur auctoritas et veritas com
probatur.
Et in circuitu et intus plena sunt ocu!is. Sancta
Ecclesia et coram Deo et coram hominibus se vigi
lanter attendit : cujus interiores oculos aspexerat
Psalmista, cum dicit, 0mnis gloria ejus filiæ regis ab
intus, exteriores vero, cum continuo subdit, in fim
briis aureis circumanicta varietate. Aliter, sive litte
ram attendas, sive aliegoriam quæras, lucem semper
in Evangelio reperis. Alia translatio sic habet, plena
oculis ante retro, quia lux Evangelii et ænigmata
legis irradiat, et novæ gratiæ mundo fulgur infundit.
Et requiem non habent die ac nocte, dicentia : San
ctus, sanctus, sanctus Dominus , Deus omnipotens.
Sancta animalia cuncto tempore sæculi unam domi
nationem deitatis, omnipotentiam et æternitatem
Sanctæ Trinitatis affirmant, manente intellectiiaiis
creaturae perpetua in cœlestibus laude.
Procidebant viginti quatuor seniores ante scdentem
in throno, et adorabant virentem in sæcula sæculorum.
Animalibus personantibus laudem, id est, Evangeli
stis praedicantibus Christi dispensatioiiem , omnis
*cclesia quae in praepositis constat et popuiis, lioc
2'$2
tim cadens in faciem adorat viventem in sæcula
sæculorum.
Et mittebant coromas suas ante thronum. Deo vi
delicet assignantes quidquid virtutis, quidquid ha
bebant dignitatis, quippe qui ex nihilo cuncta crea
verat et dominator est omnium rerum, qui vivit et
regnat in unitate, Trinitate perfecta Deus per omnia
sæcula sæculorum.
II0MILIA LXXII.
IN E0r)EM FESTO.
Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
In illo tempore erat homo eae Pharisæis, Nicodemus
nomine, princeps Judæorum. IIic venit ad Jesum no
cle, etc.
B Princeps Judæorum venit ad Jesum nocte. Cupiens
secrete ejus allocutione plenius discere mysteria
fidei , cujus aperta ostensione signorum aliquatenus
jam rudimenta perceperat, qui quoniam prudenter
ea , quæ ab illo fieri videbat, intelligere curavit,
subtiliter ea quæ ab illo quærebat, investigare pro
meruit.
Rabbi, scimus quia a Deo vcmisti magister: nemo
enim potest hæc signa facere quæ tu facis, misi fuerit
Deus cum eo. A Deo igitur ad magisterium coeleste
mundo exhibeiidtim eum venisse confessus est, Deum
cum illo fuisse miraculis prodentibus intellexit, nec
dum tamen ipsum Deum esse cognovit. Sed quia
quem magistrum noverat veritatis, studiose docen
dus adiit, merito et agnitionem divinitatis ejus per
fecte doctus subiit, merito utriusque nativitatis ejus,
divin;e scilicet et humanæ, sed et passionis atque
ascensionis illius arcana percepit, nec non etiain
modum secundæ generationis, ingressum regni cœ
lestis, et alia perplura doctrinæ Evangelicæ sacra
menia Deo revelante didicit.
Ilespondens Jesus dixit : Amen, amen dico tiUi,
nisi quis rematus fuerit denuo, non potest videre regnum
Dei. Quæ sententia tanto apertius cunctis fideljbus
lucet, quanto constat, quia sine hujus luce li :eles
esse nequeunt. Quis etenim sine lavacro regeuera
tionis remissionem peccatorum consequi et regnum
valet intrare cœlorum ? Sed Nicodemus, qui nocte
venit ad Dominum, necdum lucis mysteria capere
I) noverat. Nam et nox in qua venit ipsam ejus, qua
premebatur, ignorantiam designat, necdum enim
eorum numcro sociatus erat, quibus ait Apostolus,
Fuistis aliquando tenebræ, nunc autem luae in Domino.
Sed inter eos polius remanebat, quibus dicit Isaias:
Surge, illuminare, Hierusalem, quia venit lumen tuum
et gloria Domini super te orta est.
Dicit ad eum Nicodemus : Quomodo homo potcst
masci, cum sit semet: numquid potest in ventrem matris
suæ iterato introire et renasci ? Quia enim secundæ
nativitatis adhuc nescius perseverabat , de salute
autem sua jatn sollicitus exstiterat, necessario de una
quam moverat mativitate, an posset iterari, vei quo
ordine regeneratio posset impleri, qu;erebat : ne hu
jiis expcrs reinanendo vitae coelestis particeps essu
285 B. RA{}ANI MAURI AI\CIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 38£

nequiret. Notandum autein, quia quod de carnali A quempiam Spiritus ad horam impleverit non potes
dixit, hoc etiam de spiritali est regeneratione sen videre, quomodo intraverit et quomodo redierit qui
tiendum. Nequaquam videlicet eam postquam se natura est invisibilis. Sic est omnis qui natus est ea
mel expleta fuerit, posse repeti. Sive enim hæ spiritu, et ipse enim invisibiliter agente spiritu in
reticus sive schismaticus facinorosus quisque in cipit esse quod non erat, ita ut fideles nesciant
confessione sanctæ Trinitatis baptizet , non valet unde veniat et quo vadat, id est, qui gratia regene
ille qui baptizatus est, a bonis catholicis rebapti rationis venit in adoptionem filiorum Dei, et vadit
zari, ne confessio et invocatio tanti nominis videa in perceptionem regni coelestis. Quærente adliuc
tur annullari. Et quia Nicodemus ad primam Do Nicodemo quomodo haec possent fieri,
mini responsionem sollicitus quomodo sit intelligen I{espondit Jesus et dixit ei : Tu es magister in Is
da diligenter inquirit, meretur jam planius instrui, rael, et hæc ignoras ? Non quasi insultare volens ei,
et quia secunda nativitas non carnalis est, sed spi qui magister vocetur, cum sit ignarus sacramento
ritalis audire. rum coelestium, sed ad humilitatis illum viam pro
I{espondit Jesus : Amen, amen dico tibi, nisi quis vocans, sine qua janua coelestis non potest iuve
rematus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest m iri.
introire in regnum Dei. Cujus mativitatis modum B Amen, amen dico tibi quia quod scimus loquimur,
subsequenter exponens, prorsusque a carnali distin et quod ridimus testamur, et testimonium nostrum
guens, ait : non accipitis. Si terrena dixi vobis, et non creditis,
Quod natum est de carne, caro est; et quod natum quomodo si dixero vobis cælestia, credetis ? Terrena
est ex spiritu, spiritus est. Natura spiritalis invisi illis dixit ut in superiore lectione invenimus, cum
bilis, carnalis est visibilis ; atque ideo carnalis ge de passione ac de resurrectione sui corporis quod
neratio visibiliter administratur, visibilibus incre de terra assumpserat loqueretur dicens : Solvite
mentis, qui in carne nascitur per ætatum momenta templum hoc, et in tribus diebus ercitabo illud. Non
proficit : spiritalis autem generatio tota invisibiliter tamen credebant verbo quod dixit, sed ne hoc qui
agitur. Nam videtur quidem qui baptizatur, in fon dem intelligere valebant quod non de alio quam de
tem descendere, videtur aquis intingi, videtur de templo corporis sui dicerel ; qui ergo terrena au
aquis ascendere ; qui antem in illo lavacrum rege dientes non capiebant, quanto miniis ad cœlestia,
merationis egerit minime potest videri : sola autem id est, divinæ generationis capienda mysteria sufli
fi.lelium pietas novit, quia peccatum in fontem de ciunt : addit autem adhuc Dominus, et de coelesti
scendit, sed purificatus ascendit ; filius mortis de bus sacramentis et de terrenis instruere eum quem
scendit, sed filius resurrectionis ascendit. Filius videt sapienter ac diligenter his quæ audit inten
prævaricationis descendit, sed filius reconciliationis dere. Cœlestis namque est ascensio ejus ad vitam
ascen:iit ; filius iræ descendit, sed filius imisericor sempiternam, terrena vero exaltatio ejus ad mor
diæ ascendit; filius diaboli descendit, sed filius Dei tem temporalem. Dicit ergo de cœlestibus :
ascendit: sola hæc Ecclesia mater quæ generat no Et nemo ascendit in cælum, nisi qui de cælo de
vit. Cæterum oculis insipientium videtur talis exire scendit, Filius hominis, qui est in cælo. Merito quæ
de fonte qualis intravit, totumque ludus esse quod ritur quomodo dicatur Filius hominis vel descen
agitur. Unde in fine videntes gloriam sanctorum di disse de coelo, vel eo tempore quo hæc in terra
cent gementes in tormentis : Hi sunt quos aliquando loquebatur jam fuisse in cœlo. Non enim ca: o Chri
habuimus in derisum, et in similitudinem improperii, sti descendit de coelo, neque ante tempus ascensio
quomodo ergo computati sunt inter filios Dei ? Ait apo nis erat in coelo, et qua ratione dicitur , nisi qui
stolns Joannes : Charissimi, nunc filii Dei sumus, descendit de cælo filius -hominis qui est in cælo, nisi
et nondum apparuit quid erimus. Quod ergo natum quia una Christi persona est in duabus existens na
est, ex Spiritu sancto est, quia qui ex aqua et Spi turis. Atque ideo filius hominis recte dicitur et de
ritu regeneratur invisibiliter, in novum mutatur ho scendisse de cœlo, et ante passionem fuisse in cœlo :
minem et de carnali efficitur spiritalis. Qui ideo re quia quod in sua natura habere non potuit hoc in
cte non solum spiritalis, sed etiam Spiritus vocatur, filio Dei a quo assumptus est habuit. Sed et hoc
quia, sicut substantia spiritus invisibilis est nostris quærendum quomodo dictum sit, et nemo ascendit in
aspectibus, ita is qui per gratiam Dei renovatur, in caelum nisi qui descendit de cælo, cum omnes electi
visibiliter fit spiritalis et Dei filius, cum visibiliter se veraciter confidant ascensuros in coelum, promit
omnibus caro et Filius hominis appareat. tente sibi Domino : quia ubi sum ego illic et minister
Non mireris quia dixi tibi : 0portet vos nasci de meus erit. Cujus tamen nodum quæstionis apertis—
nuo. Spiritus ubi vult spirat, et vocem ejus audis, sed sima ratio solvit, quia videlicet mediator Dei et ho
non scis unde veniat et quo vadat. Sic est omnis qui minum, homo Christus Jesus electorum omnium ca
natus est ex spiritu. Spiritus ubi vult spirat, quia put est, itemque omnes electi ejusdem capitis mem
ipse habet in potestate, cujtis cor gratia suæ visita bra sunt, dicente Apostolo : Et ipsum dedit caput
tionis illustret, et vocem ejus audis, cum, te praesente, super omnem Ecclesiam. Et rursum : Vos enim est is
loquitur is qui Spiritu repletus est. Sed non scis corpus Christi, et membra de membro. Nemo ascen
unde veniat, et quo vadat uui etiam si, te praesente, dit in cœlum nisi Christus in corpore suo, quod esl.
ev •••
-* IIOMILIAE IN EVANG. ET EPIST. 286

Ecclesia, qui in seipso qui !em primum cernentibus A sobrie conversando ad perfectionem promissae nobis
apostolis eminentioribus nimirum membris suis vitae mereatur attingere, verum quia hæc de filio ho
ascendit; et exinde in membris suis quotidie ascen minis dicuntur, qui exaltari meruit et mortem potuit.
dens se colligit in coelum. Quisquis in cœlum ascen pati, ne pt;taret Nicodemus filium tantum eum ho
dere desiderat ei qui de cœlo descendit et est in minis esse, a quo vita esset exspeetanda perpetua,
eœlo, se vera fidei et dilectionis unitate conjungit ; euravit ei I)ominus etiam divinitatis suæ patefacere
: perte intelligens quia nullo alio ordine, nisi per sacramentum, nnumque et eumdem filium hominis
e:im qui descendit de coelo, potest ascendere in cœ mundi ostendere Salvatorem, qui vivit et regnat cum
liim. Unde alias ipse dicit : Nemo venit ad Patrem Deo Patre in unitate Spiritus S. Deus per omnia sæ
nisi per me. cula sæculorum. Amen.
Et sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto, ita H0MILIA LXXIII.
exaltari oportet filium hominis. Mira magisterii cœ fe ft i A IV.

lestis arte Dominus magistrum legis Mosaicæ ad Lectio Epistolae sancti apostoli Pauli ad Corinthios.
spiritualem legis ejusdem sensum inducit, recor Fratres, si Christus praedicatur quod resurrerit a
dans historiae veteris, et hanc in figuram suae pas. mortuis, quomodo quidam dicunt in vobis quoniam
sionis atque salvationis humanæ factam edisserens. B resurrectio mortuorum non est ? Si autem resurrectio
Narrat quippe liber Numerorum quia pertæsus in mortuorum non est, neque Christus resurrerit. Si aa
eremo populus Israel itineris longi ac laboris, mur tem Christus non res;urrerit, inanis est ergo prædicatio
nouravit contra Dominum et Moysen : ideoque Do nostra, inanis est et fides nostra , etc.
minus miserit in illum ignitos serpentes, ad quorum Hæc a falsis apostolis erant tradita, qui Christum
plagas et morsus plurimorum cum clamarent ad neque natum, neque in carne passum, neque resnr
Moysen et ille oraret, jussit eum Dominus facere rexisse asserebant. Quos et Joannes apostolus de
serpentem æneum et ponere pro signo. Qui percussus, notat, qui Christum in carne venisse negabant.
inquit, aspexerit eum, vivet; et ita factum est. Unde dicit, qui negat Christum in carne venisse, hic est
Plagæ igitur serpentium ignitorum venena sunt et Antichristus. Et qui negat Filium, nec Patrem habet,
incentiva vitiorum, quæ animum quem tangunt spi isti ambulabant et quorumdam fidem ne impruden
ritali morte perimunt. Et bene murmurans contra tes a inundi sapientibiis judicarentur subvertebant,
Dominum populus serpentium morsibus sternebatur quia prudentes sæculi stultum judicant, cum audiunt
ut, ex ordine flagelli exterioris, agnosceret quan resurrcctionem mortuorum. Quod si, inquit, verum
tain intus perniciem murmurando pateretur, exal est quia Christus non resurrexit, falsi sumus præ
tatio autem serpentis ænei, quem dum percussi per C dicatores, et fides nostra inanis est. IIoc enim
spicerent sanabantur, passio est nostri redemptoris crediderunt Apostolo prædicante, quia mortui re
in cruce, in cujus solum fide regnum mortis et pec surgent, et hac spe attracti sunt ad fidem, quod
cati superatur. Recte etenim per serpentes pecca utique ad detrimentum illorum proficere asserit,
ta, quæ animam simul et corpus ad interitum tra si crediderint, quod fulurum non est. Et pudo
hnnt, exprimuntur, non solum quia igniti, quia viru ris est ut aliquis profiteatur, hoc credidisse quod
lenti, quia ad periinendum sunt statuti, verum falsum est. Et verecundiam ergo illis incu
etiam quia per serpentem primi parentes nostri ad tit, et labores illorum dicit infructuosos, si quod
peccandum persuasi, ac de immortalibus sunt pec a falsis apostolis audierunt verum est, quod mortui
eando mortales effecti. Recte per serpentem æneum non resurgent. Quod nemo utique de se patitur au
I)ominus ostenditur qui venit in similitudinem car dire ut videntes hoc contra se esse revertentur ad
nis peccati. Quia sicut æneus serpens effigiem qui primam fidem.
dem ignitis serpentibus similem, sed nullum pror Invenimur autem et falsi testes Dei, quoniam te
sus in suis membris habuit ardorem veneni nocen stimonium dicimus adversus Deum, quod suscitaverit
tis, quin potius percussos, a serpentibus sua exal Christum, quem non suscitavit. Qui asserit quoii
D Christum Deus a mortuis, suscitavit, falsus est te
tatione sanabat: sic nimirum sic Redemptor humani
generis non carnem peccati, sed similitudinem in stis si non est factum. Virtutem tamen Dei prædi
dnit carnis peccati, in qua mortem crucis patiendo, cat, non utique ut inimicus qui tam admirabile fa
credentes in se ab omni peccato et ab ipsa etiam cum virtuti ejus ascribit. Quod si verum est, quia
morte liberaret. excitavit Christum a mortuis, quid hic dicturus est
Ut omnis qui credit in ipso, non pereat, sed habeat qui et testis contra Deum factus est, et opus ejus
ritam aeternam. Cujus quidem verbi patet sensus, stultitiam asserit.
quia qui credit in Jesum non solum perditionem eva Nam si mortui non resurgunt, neque Christus re
dit pœnarum, sed et vitam percipit æternam. Et surrexit. Quod si Christus non resurrerit, adhuc
hoc inter figuram distat et veritatem : quia per illam estis in peccatis vestris : ergo qui dormierunt in Chri
vita protelabatur temporalis, per hanc vita donatur sto, perierunt. Terret illos ut quia nemo sibi malc
sine fine mansura. Sed curandum solerter est ut vult, doleat illos hoc coepisse credere quod contra
quod intellectus bene sentit : operatio condigna per ipsos est; quis enim peccata sibi remissa nolit audire?
ficiat : quatenus confessio recte nostræ fidei, pie et Et qui dormierunt, ait, in Christo, perierunt. Addit
 ΣS7 B. I\AiBANI MAURI ARCIIIEP. M0(;UNT. OPEIUM PA[\S II. 2; ;

ad terrorem quia claroru;u suorum excessus noluit A et quando futurum est ut resurgant mortui : primiti;e
æstimare perditionem. Qui e:iim sub hac spe de s;c Christus sicut et in Actibus apostolorum testatur
culo exierunt, sive occidi non timuerunt, quia re scriptum esse in Moyse, si passibilis Christus, si prior
surgere exemplo Christi crediderunt, et non est ve surgens eae mortuis, etc. Prior ergo resurrexit ut
rum, perierunt. IIoc illis dicit quod amore suorum forma fieret credentibtis si!.i.
defunctorum nolunt audire, ut illis imputetur quod Deinde [ii] qui sunt Christi, qui in adventu ejus
prius per errorem volebant audire. Sunt etiam veræ credideruut. Hoc duplici modo intelligendum, q;:ia
connectiones in ratiocinatione falsas habentes sen
et in aiventu ejtis secundo sancti resurgent juxta
leiitias, quæ consequuntur errorem illius cum quo fidem Apocalypsis Joannis, sicut ei in primo advenui
agitur, quæ tamen ad hoc inferuntur a bono et do cuim resurrexit, multa corpora sai.cta resurrexerunt
cto homine ut, in his erubescens ille cujus errorem ad protestationem evictæ mortis ac spoliatæ; stih
consequitur, eumdem errorem relinquat, quia si in una ergo siguificatione duplicem adventum Domiiii
eodem manere voluerit, necesse est ut etiam illa quæ comprehendit, hoc est, primum quando venit ut sal
damnat tenere cogatur. varet geutis humanum, et secundum, quando ventu
Si in hac vita tantum in Christo sperantes sumus, rus est judicare vivos ac mortuos et sæculum per
miserabiliores sumus omnibus hominibus. Manifestum B ignem.
est, quia et in hac vita præsenti et in futura speramus II0MILIA LXXHV.
in Ghristo, nec enim hic deserit servos suos Christus, i TeM FERIA IV.

sed reddit illis gratiam et in futuro erunt in gloria Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
aeterima. Si autem futuræ vitæ spes non esset, omni In il!o tempore accesserunt ad Jesum quidam Saù
l)us hominibus, quod dixit, miserabiliores essemus. ducæorum, qui negant esse resurrectionem, etc.
Ut quid enim jejunia, vigiliæ, exitus, munda vita, Duæ erant hæreses in Judæis, una Pharisæorum,
justitia, misericordia, mors, si pro his nulla merces et altera Sadducæorum, Pharisæi traditionum et
erit in futuro? increduli autem vel ac vita fruun observationum quas illi deuteroses vocant, justi
1!lr. tiam proferebant, unde et divisi vocabantur a po
Nunc autem Christus resurrerit a mortuis primitiæ pulo. Sadducæi autem qui interpretantur justi et
dormientium; quoniam quidem per hominem mors, et ipsi vendicabant sibi quod non erant. Prioribus et
per hominem resurrectio mortuorum. Hoc dicens tan corporis et animæ resurrectionem credentibus con
git pseudoprophetas, qui Christum natum negabant, fitentibusque angelos et spiritus sequentia, juxta Acta
ac per hoc non resurrexisse carnem. Qui enim natus apos!olorum, oinnia denegabant.
non est nec moritur. Sic autem probat Christum re C Et interrogaverunt eum dicentes : Magister, Moyses
surrexisse a mortuis, quia homo fuit : ut dubium non scripsit nobis : Si frater alicujus mortuus fuerit ha
sit hominem a Deo a mortuis excitatum, ut quia pec bens uirorem, et hic sine filiis fuerit, ut accipiat eam
cato hominis mors inventa est, Christi justitia re frater ejus urorem et suscitet semen fratri suo. Wille
surrectionem meruit mortuorum. distantiam litteræ et spiritus. Juxta litteram nu'ere
Sicut enim in Adam omnes moriuntur, ita et in cogitur in vita, ut defuncti semen suscitet frater,
Christo omnes vivificabuntur. Hoc dicit quia sicut Spiritus autem Magister est castitatis.
Adam peccans mortem invenit et omnes ejus origine Septem ergo fratres erant: et primus accepit urorem
tenuit, ut disso!verentur, ita Christus non peccans et mortuus est sine filiis; et sequens accepit illam, et
et per hoc viiicens iuortem, quia qui non peccat ipse mortuus est sine filio; et tertius accepit illam, si
vincit mortem, quia mors exspectatio j:istorurn. 0m militer et omnes septem, et non rcliquerunt semen et
nibus ergo qui sunt ex ejus corpore acquisivit vitam, mortui sunt. Novissima omnium mortua est et mulier.
id est, resurre£tionem, quamvis generalem tribuerit Qui resurrectionem corporum non credebant, animas
resurrectionem, ut sicut in Adam omnes sive justi judicantes interire cum corporibus, recte istiusinodi
sive injusti moriuntur, ita et in Christo tam omnes fingunt fabulam, quæ deliramenti arguat eos qui re
credentes quam diffidentes resurgant, licet ad pœnam D surrectionem asserant mortuorum, potest autem
increduli, tamen vivifieari videnttir, quia corpora fieri ut fere in gente eorum aliquando hoc acci
sua recipicnt, jam non morituri, sed passuri pœnam derit.
in eis sine fine, eo quod credere noluerunt. Sicut in In resurrectione ergo cujus eorum erit u.ror : si
Adam, inquit, omnes moriuntur, ita et in Christo quidem septem habuerunt eam i;rorem. Turpitudi
virificabuntur. Quia sicut in regno mortis nemo siue nem fabule opponunt, ut resurrectioiiis denegei*i
Adam, ita in regno vitae ne.no sine Christo; sicut veritatem. Verum mystice septem hi fratres sine
per Adam omnes mortales in pœna facti sunt filii filiis defuncti reprobis quibusque congruunt, qui per
sæculi, ita et per Christum omnes immortales fiunl totam hujus sæculi vitam, quæ septem diebus vo!
in gratia filii Dei. vitur a bonis operibus steriles existunt : quibus
Unusquisque autem in suo ordine : nunc ordines viritim morte misera præreptis, ad ultimum et ipsa
resurrectionis vult exponere: ne Deo putarent fa mundana conversatio quam illi sine vitaii opere
bulosum esse, quia factum adhuc non est in c:eteris. transegerant quasi uxor infecunda transibit.
0rdines illis exponit et tea pora quando factum sit Et ait illis Jesus. Filii sæculi hujus nubunt et
2®') I{0\!ii.iAE iN EVANG. ET EPIST.
uraduntur ad nuptias. Ctim Dominus dicat, nolite A inde proferre testimonia quorum auctoritatem i:on
dare sanctum caiiibtis, neque mittatis margaritas sequebantur : porro ad æternitatem animarum pro
vestras ante porcos, quod ipse quædam vel hic de bandam de Moysi ponit exemplum : Ego sum Deus
gloria resurrectionis, vel alibi de dispensationis, aut
etiam divinitatis suæ mysterio dixisse invenitur quæ
1nulti qui aûiiderant vel resistendo vel contemnendo
non acceperunt, non putandus est sanctum detiisse
canibiis, aut margaritas misisse ante porcos. Non
euin eis dedit qui eapere non poterant, sed eis qui
poterant et simul aderant, quos propter aliorum
immiinditiam negligi non oportebat, et cum eum ten
tatores iuterrogabant, respondebatque illis ita, ut
quid contradicerent haberent, quamvis veneiiis suis
contabescerent potius quam illius cibo saturarentur,
alii tamen qui poterant capere ex illorum occasione
m:illa utiliter audiebant.
Illi autem qui digni habebuntur svcu!o illo et re
surrectione eae mortuis, neque nubunt neque ducunt
uxores. Non ita intelligendum est, quasi digni tan
tum vel resurrecturi vel sine nuptiis futuri sint, in
digni autem, id est, peccatores, vel minime resur
recturi, vel ad nuptias resurrecturi sint credendi :
sed ita potius sentiendum quod omnes et resurre
cturi, et absque nuptiis sinl in sæculo illo mansuri,
Dominus autem Salvator ut ad gloriam resurrectio
nis animos excitaret inquirendam , de electis so
lummodo voluit facere serinonem. Si autem in re
surrectione neque nubunt neque ducunt uxores, re
surgunt ergo corpora, quæ possunt et nubere uxo
res : hoc est feminarum et virorum certis discreta
membra speciebus : sed nulla concumbendi voluptate
vel necessitate mancipata. Nemo quippe dicit de la
pide et arbore et his rebus qu;e non habent membra
genitalia, quod non nubant neque ducant uxores :
se.l de his qui cum possint nubere, tamen alia ra
tione non nubunt.
Neque enim ultra mori poterunt. Quia connul)ia
propter filios, filii propter successionem, successio
propter mortem. Ubi ergo mori non est neque con
aubia.
AEquales enim angelis sunt, et filii sunt Dei, cum
sint filii resurrectionis. AEquales angelis et filii sunt
Dei , qui gloria resurrectionis innovati, sine ullo
mortis metu, sine ulla labe corruptionis, sine ullo
uerteai status actu perpetua Dei visiome fruuntur, ad J) cere, etc.
quam necesse est angelicæ dignitatis æqualitatem ,
quisquis tunc accedere desiderat, nunc minimis fra voluntatem tantum nostram pro Christo dehemus
tribus condescendat.
Quia vero resurgunt mortui et Moyses ostendit
secus rubum, sicut dicit Dominum Deum Abraham,
et Deum Isaac, et Deum Jacob. Ad comproban:!am
res'irrectionis veritatem, multis aliis manifestioribus
exemplis uti potuit, e quibus est illud, suscitabuntur
mortui, et resurgent, qui in sepulcris sunt. Quæritur
itaque quid sibi voluerit Dominus hoc proferre te
stiinonium, quod videtur ambiguum, vel non satis
ad restirrectionis pertinens veritatem ; sed Sa:!Ju
caei quinque tantum libros Moysi recipiebant, pro
phetarum vaticinia respuentes. Stultiiim ergo erat
29()
Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jccob. Et statim
infert :
Dcus autem non est mortuorum, sed viventatum. Ut
comprobaret animas permanere post mortem, quo.i
illi inter caetera nega!)ant, neque poterat enim fieri,
ut eorum esset Deus, qui nequaquam subsisterent,
consequenter introduceretur et corporum resurre
ctio, quæ ctiim animabtis bona n aiave gesserunt,
omnes enim vivunt ei, omnes videlicet illi quorum
Dominus est Deus vivunt ei, vita utique vera qua
justi vivunt, etiam quando corpore moriuntur. De
qua alibi Dominus ait, Qui credit in me etiamsi mor
B tuus fuerit, vivet. Crede ergo, etsi mortuus fueris
vives; si autem non credis, et cum vivis mortuus es:
vidtia enim quæ in deliciis vivit, mortua est. Respon
dentes autem quidam scribarum dixerunt ei : Magister,
bene diristi. Et amplius non audebant eum interrogare
quidquam. Principes sacerdotum Sadducæi et scribæ
quærentes occasionem calumniæ et verbum aliquod
invenire quod pateret insidiis : quia in sermonibus
confutati sunt, ullra non interrogant, sed apertissime
comprehensum Romanæ tradunt potestati, ex quo
intelligimus venena invidiæ posse quidem superari ,
sed dillicile conquiescere. Unde scriptum est, per in
vidiam diaboli mors introivit in orbem terrarum: imi
tantur autem eum, qui sunt ex parte ejus, per cha
ritatem ergo et misericordiam conditoris nostri coi
lata est nobis salus æterna et vita perpetua, cujus
mandatis si rite obedierimus æternam vitam in cœ
lesti regno percipiemus præstante Domino nostro
Jesu Christo, qui vivit et regnat cum Patre in uni
tate Spiritus sancti, per omnia sæcula sæculorum
Amen.
IIOMILIA LXXV
FERiA V.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Intim
autem inducent vos in synagogas, et ad magistratii*
et potestates, nolite solliciti esse qualiter aut quii
respondeatis, aut quid dicatis : Spiritus enim san
c;us docebit vos in ipsa hora quæ oporteat di
Cum ergo propter Christum ducimur ad judices.
oiferre; caeterum ipse Christus qui in nobis habitas
loquitur pro se, et Spiritus sanctus in respondendœ
gratiam ministrabit.
Ait autem ei quidam de turba: Magister, dic fratri
meo ut dividat mecum hæreditatem. At ille dixit ei :
IIomo, quis me constituit judicem aut divisorem supra
vos? Merito refutatur hic frater qui magistro supern:r.
pacis unitatisque gaudia commendanti terræ divi
sionis vult ingerere molesliam, merito hominis vo
cabulo notatur. Cu si enim sit inter vos zelus et con
tenlio, nonne carnales cslis, nonne homines estis,
et secundum hominem ambulatis? Negatque se l)o
291 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. M0GUNT. 01'ERÜM PARS II.
„inus hominum esse divisorem, ad quos et secum A filii lucis estis, ct filii dici; non sumus noctis neque
et cum angelis pacificandos venerat. Non enim est
Deus dissensionis sed pacis et multitudinem credentium
erat cor unum et anima una, nec quisquam eorum quæ
possidebant aliquid suum esse dicebat, sed erant illis
omnia communia. Solus autem fraternitatis divisor
et auctor dissentivus est ille, de quo supra dicitur,
qui non colligit mecum dispergit; et de membris illis:
0mne regnum in se ipso divisum desolatur, et domus
supra domum cadit.
£)iritque ad illos : Videte, et cavete ab omni avari
tia, quia non in abundantia cujusquam vita ejus est,
ex his quæ possidet. Sicut supra Dominus adversum
blasphemos et hypocritas multa dixerat, sic et hinc
occasione hujus stulti petitoris, adversus avaritiæ
pestem qua plerique mortalium satisque superque B peribus et egentibus a fidelibus distribuitur, quia
laborant et turbas et discipulos præceptis pariter et illis merces æterna, in reguo cœlesti pro hoc recom
exemplis munire satagit. Et notandum quod non pensabitur a judice vivorum et imortuorum Jesu
ait, cavete ab avaritia, sed adjunxit, ab omni, quia Christo Domino nostro, qui reddet unicuique secun
nonnulla simpliciter hominibus geri videntur, sed
internus arbiter qua intentione fiant qui cernit, judi
cat. Quis enim cum fratre hæreditatem dividens adul
tos agro proprio fructus in horrea recondi pro cri
mine deputaret? sed ipse est testis judex ut scriptum
est.
Homiuis cujusdam divitis uberes fructus ager attu
fit : et cogitabat intra se dicens : Quid faciam, quod
non habeo quo congregem fructus meos? Et diacit : IIoc
faciam : destruam horrea mea et majora faciam, et
illuc congregabo omnia quæ nata sunt mihi et bona
mea. Non in eo reprehenditur isle dives, quod ter
ram coluerit, natosque ex ea fructus in horrea col
legerit, sed quod omnem vitæ suæ fiduciam in ipsa
abundantia rerum posuerit, fructusque quos uberio
res solito terra protulerat, suos fructus, et sua bona
computans, non pauperibus erogaret, juxta impe
rium Domini dicentis, quod superest date eleemosy
nam : sed factis receptaculis majoribus suæ in futu
rum luxuriæ reservare studuerit.
Anima, inquiens, habes multa bona posita in annos
plurimos : requiesce, comede, bibe, epulare. Cui simile
in Ecclesiastico legitur, est qui locupletatur parce
agendo, et est pars mercedis illius in eo quod dicit,
inveni requiem mihi, et nunc manducabo de bonis
meis solus, et nescit quod tempus prætereat et relin
quat omnia aliis.
Di.rit autem illi Dominus : Stulte, hac nocte ani
mam tuam repetent a te : quæ autem parasti cujus
erunt ? Qui multa tibi (leliciarum tempora stultus in
vita promittebas, proxima hac nocte morte prære
ptus aliis congregata relinques. Hæc Deo ad homi
nem dicere, est pravas ejus machinationes subita
animadversione coinpescere. Aliter, in nocte ablata
est anima quæ in obscuritate est cordis amissa, in
nocte ablata est, quæ considerationis lucem habere
noluit, ut quod poterat pati prævideret. Unde bene
discipulis futura cogitantibus, Paulus apostolus di
cit: Vos autem, fratres, non estis in temebris, ut vos
dies illa tamqua:m fur comprehendat : omnes enim vos
232
tenebrarum, dies enim exitus tanquam fur in nocte
comprehendit: quando stultorum animas futura not,
præmeditantes ejicit.
Sic est qui sibi thesaurizat, et non est in Deum di
ves. Stultus est, et in nocte rapiendus, ergo qui vult
esse in Deum dives, non sibi thesaurizet, sed paupe
ribus possessa distribuat. Sic enim sapiens et filius
lucis esse merebitur. Unde bene Psalmista cum de
avaro quolibet divite præmisisset, Sed et frustra con
turbatur, thesaurizat, et ignorat cui congregabit ea,
mox ubi cordis sui thesaurum locasset, aperuit, di.
cens: Et nunc quæ est erspectatio mea ? nonne Dominus?
et substantia mea apud te est. llla quippe substantia
apud Deum est quæ bono animo et corde humili pau
dum opera sua, bonis præmia vitæ æternæ, malis
pœnam perpetuam. Ipsi honor gloria in sæcula sa
lorum. Amen.
H0MILIA LXXVI.
D0MIN1CA II POST PENTECOSTEN.
Lectio Epistolæ B. Joannis apostoli.
Charissime, Deus charitas est. In hoc apparuit cha
ritas Dei in nobis quoniam Filium suum unigenitum
misit Deus in mundum, ut vivamus per eum, etc.
Intente oportet audire, fratres charissimi, diligen
terque memoriæ commendare, simul et operibus
adimplere, quod nobis Joannes apostolus in praesenti
d0cet lectione dicens: Deus charitas est ; charitas au
tem dilectio est pura et immaculata, pura ab omni
labe peccati, pura a cogitatione perversa, pura ab
otiosa et inutili loquela, pura ab omni opere malo,
pura ab omni concupiscentia mala, et ab omni ma
litia pura, [charitatis] castus amor, dilectio sincera,
dilectio vera, fidelis amor qui nutrit omne bonum,
amor, qui fugit et odit omne malum, amor sine quo
nihil est bonum, amor a quo procedit omne bonum.
Ilunc qui habet omne bonum habet, quia ipsum
Deum habet, quia Deus charitas est. In hoc apparuit
charitas Dei in nobis : quoniam filium suum unige
nitum misit Deus in mundum, ut vivamus per eum.
!n hoc probatur charitas Dei Patris in nobis esse,
quia unicum filium suum misit mori pro nobis. li,
hoc probatur Christi Filii Dei charitas in nobis,
quia mortuus est pro no.sis, justus pro injustis, ui
justificemur, et digni Deo per opera bona et vo
luntatem puram in Demino. Et ita pro mortuis mo
ritur ut nos qui eramus mortui in peccatis, et in
delictis necati, ab omni liberaret peccato, remissio
nemque nobis donaret omnium criminum atque a
morte nos revocarel ad vitam. Salus p:o infirm s,
mortuus est Christus, ut nobis salutem donaret æter
Ila IIl.
In hoc est charitas, non quasi mos dilererimtts
Deum, sed quia ipse prior dilerit nos et misit Filiwn
suum propitiationem pro peccatis nostris. Nullis ete
 235 IIOMILI.E IN EVANG. ET EPIST. 2:)4
nim meritis hominum Deus Pater dilexit homines : A Domino nostro Jesu Christo cui sit laus, honor et
sed sola tantum gratuita misericordia sua in tantum gloria per infinita sæcula sæculorum. Amen.
dilexit homines ut unicum filium suum mitteret [H0MILIA LXXVII.
inori pro peccatis hominum, ne homines amplius IN E0D£M FESTO.

moriantur in peccatis, quicumque ejus obedierint Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
præceptis. Et quia per inobedientiam primi hominis In illo tempore. Homo quidam erat dives, et indue
Adam moriebantur omnes homines Deo in peccatis: batur purpura e bysso, et epulabatur quotidie solen
ideo obediens esse dignatus est, Deus ipse filius Dei dide, etc.
Domino Patri suo usque ad mortem, ut pro homi Purpuram regii habitus esse colorem marinis e
num moreretur vita et salute, ut omnibus sibi cre conchulis vinctam nemo fere qui dubitet : nam con
dentibus vitæ viam aperiret, eosque secum ad æter chule ferro circumcisæ lachrymas purpurei coloris
nam et beatam immortalitatem perduceret unde per quibus lana tingatur emittunt, byssus vero genus est
culpam ceciderant. -
quoddam lini, nimium candidi et mollissimi : quod
Charissimi, si sic Deus dilerit nos, et nos debemnus Graeci papaten vocant. Admonuerat ergo Dominus
inricem diligere. Cum ergo in tantum nos Deus nul supra facere, amicos de mammona iniquitatis, qui
lis nostris præcedentibus meritis dilexit, ut diximus: B cum ab hac vita defecerimus, recipiant nos in æterna
cur nos invicem odio habemus, nisi ut diabolo sa tabernacula. Quod audientes Pharisæi deridebant,
tisfaciamus et Dei voluntati repugnemus? Cur invi verum ille quæ proposuerat exemplis astruens, osten
dia proximi stimulamur, uisi ut ingratam dilectio . dit ideo divitem purpuratum irremediabiliter apud
nem nobis faciamus? Cur iracundia et zelo morde inferos tortum, quia pauperem Lazarum, a quo in
inus proximos, nisi ut Dei mandata despiciamus et vitæ tabernacula recipi posset amicum sibi facere ne
non Deo sed diabolo nos mancipemus? Et cum hæc glexerat: nonnulli autem putant præcepta Veteris
ita sint, fratres, omni intentione, omni cautela, Testamenti districtiora esse, quam novi : sed hi ni
omni festinatione, omnique sollicitudine fugere ista mirum improvida consideratione falluntur. In illo
et his similia mala debeumus, et omni studio per Dei enim non tenacia sed rapina multatur, ibi res injuste
misericordiam devitare : ut æterna possimus sup soblata restitutione quadruplici punitur : hic au
plicia evadere. Meminisse sollicite debemus, quia in tem dives iste non abstulisse aliena reprehenditur,
tantum nos Deus dilexit, ut filium suum unicum sed propria non dedisse; nec dicitur, quia vi unum
mori mitteret pro nobis : et quia Dei filius etiam quempiam oppressit: sed quia in acceptis rebus, se
mortuus est pro nobis : et quia nihil Deo pro tanta extulit. Hinc ergo hinc summopere colligendum est:
et pro tam inæstimabili pietate sua retribuere digne C qua poena multandus sit, qui aliena diripit, si in
valemus, nisi ut nos invicem puro corde et casta ac ferni damnatione percutitur, qui propria non largi
sincera charitate diligamus in Deo non iniquo et tur. Et sunt nonnulli qui cultum subtilium pretio
noxio amore sæculari. Nihil nostris proximis facia sarumque vestium non putant esse peccatum, quod
inus quod nobismetipsis fieri nolumus : nihil boni si videlicet culpa non esset nequaquam sermo Dei
quod nobismetipsis fieri optamus, proximis nostris tam vigilanter exprimeret, quod dives qui torquetur
invideamus ; talibus enim verbis fratres mei cogno apud inferos, bysso et purpura indutus fuisset : nemo
scere possumus : quia contra talem facere dilectio quippe vestimenta præcipua nisi ad inanem gloriam
nem, ut audistis contra Deum facere est, quia Deus quærit, videlicet ut honorabilior cæteris esse videa
est dilectio : Nemo dicat in hominem pecco : quando tur : quam culpam possumus melius etiam e diverso
neiu diligo fratrem meum : jam si audes fac contra colligere, quia si abjectio vilis indumenti virtus nou
Deum : et noli diligere fratrem tuum. Nam qui non esset, Evangelista de Joanne vigilanter non diceret,
diligit manet in morte : Qui autem diligit inhabitat erat indutus pilis camelorum. Sed notandum nobis
in eo Spiritus sanctus Deus. Quiu Deus charitas est, magnopere est in ore veritatis de superbo divite, cv
et qui manet in charitate in Deo manet et Deus in eo.de humili paupere, quantus sit ordo narrationis :
Omnis enim qui non diligit Deum àlienus est ab eo, D Ecce enim dicitur, homo quidam erat dives, et pro
et hic est Antichristus, et quamvis intret in basili tinus su!)jungit:
cam, numerari inter filios Dei non potest. Habere Erat quidem mendicus nomine Lazarus. Certe
eiiim baptismum et malus esse potest, accipere sa plus solent in populo nomina divitum, quam pau
cramentum corporis et sanguinis Domini, et malus perum sciri. Quid est quod Dominus de paupertale
esse potest. Nam de talibus scriptum est, qui man et divite verbum faciens, nomen pauperis dicit, no
ducat et bibit indigne judicium sibi manducat et bi men divitis non dicit, nisi quod Deus humiles novit
bit. Christianus enim vocari, et malus esse potest, atque approbat et superbos ignorat. Unde et quibus
habere autem charitatem et malus esse non potest. dam de miraculorum virtute superbientibus in fine
I!oc est ergo proprium hominibus a Deo donum, ipse dicturus est, Nescio vos, unde sitis, discedite a me
cst salutaris fons : ad hunc bibendum docet nos omnes operarii iniquitatis. At contra Moysi dicitur,
Aposto!iis, ad hunc bibendum nos hortatur Spiritus Novi te ex nomine : Ait ergo de divite, Homo quidam,
sanctus, quia si diligamus invicem,Deus in nobis ma ait de paupere, Egenus nomine Lazarus. Ac si apert*
rv:t, et chari:as ejus in nobis perfecta est, ipso largiente dicat, pauperem humilem scio, superbum diviteia
29$ B. RABANI MA}{RI Al\CHIEP. M0CUNT. OPERUM PARS li. 2I(;
nescio. Illum cognitum per approbationem habeo, A loquacitas solet, is qui hic male convivatus diciur
hunc per judicium reprobationis ignoro. apud inferos gravius in lingua ardere perhiheur.
Qui jacebat ad januam ejus, ulceribus plenus, ru Sed cum gravi valde pavore pensandum est quod se.
piens saturari de micis quæ cadebant de mensa divi qui;ur :
tis : sed et canes veniebant et lingcbant ulcera ejus. Et dirit illi Abraham : Fili, recordare quia rcce
Plenus ulceribus mendicus Lazarus ante januas di pisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala; nunc
vitis jacet, qua de re una, Dominus duo judicia ex autem hic consolatur, tu vero cruciaris. Ecce enim
plevit : habuisset enim fortasse aliquam excusatio cum dicitur, Recepisti bona in vita tua, indicatur et
nem dives, si Lazarus pauper el ulcerosus ante ejus dives iste boni aliquid habuisse ex quo in hac vita
jantiam non jacuisset, si remotus fuisset, si ejus ino bona reciperet, rursumque dum de Lazaro dicitur,
pia non esset in oculis importuna ; rursus si longe quia recepit mala, profecto monstratur et Lazarum,
esset dives ab oculis ulcerosi pauperis minorem tole habuisse malum aliquod, quod purgaretur, sed mala
rasset tentationem panper in animo. Sed dum ege Lazari purgavit ignis inopiæ et bona divitis remu.
num et ulceratum ante januam divitis et deliciis af neravit felicitas transeuntis vitæ.
fl;ientis posuit, in una eademque re et ex visione Et in his omnibus, inter nos et tos chaos magnum
pauperis non miserentis divitis cumulum damnatio IB firmatum est, ut hi qui volunt hinc transire ad ros,
nis intulit, et rursum ex visione divitis, tentatum non possint, neque inde huc transmeare. Qua in re
quotidie pauperem probavit, cui certe poterat ad voe valde quærendum est quomodo dicatur, ut hi, qui vo
nam suflicere paupertas, etiam si sanus fuisset, rur liint ad vos transire non possint, quia enim hi, qui in
sum suffecisset ægritudo, etiamsi subsidium adesset; inferno sunt, ad beatorum sortem transire cupiunt,
sed ut probaretur amplius pauper, simul hunc et dubium non est, qui vero jam in beatitudinis sorte
paiipertas et ægritudo labefecit, atque insuper vide suscepti sunt quo pacto dicitur quia transire ad eos,
bat procedentem divitem obsequentibus cuneis ful qui in inferio cruciantur, volunt ? Sed sicut transire
ciri et se in infirmitate et inopia a nullo visitari : reprobi ad electos cupiunt, id est, a supplicioruin
Nam quia nemo ei ad visitandum aderat, testantiir suorum afilictione migrare, ita ad afilictos atque in
canes qui licenter vulnera lingebant, ex una ergo re tormentis positos transire justorum est, mente ire per
omnipotens Deus duo judicia exhibuit, dum La misericordiam, eosque vclle liberare, sed qui volui.i
zarum pauperem ante januam divitis jacere permi de beatorum sede ad afilictos atque in tormentis po
sit, ut et dives impius damnationis sibi augeret ul sitos transire, non possuut, quia justorum animæ
tionem, et tentatus pauper cresceret ad remunera quamvis in suæ naturæ bonitate misericordiam ha
tionem. beant , jam tamen auctoris sui justitiæ conjuncti
Factum est autem ut moreretur meridicus, et porta tanta rectitudine constringuntur, ut nulla ad repro
retur ab angelis in sinum Abrahæ. Mortuus est autem bos compassione moveantur. Sed postquam arJenli
et dives, et sepultus est in inferno. Sinus Abraham diviti de se spes tollitur, ejus animus ad propinquos
requies est l)eatorum pauperum, quorum est regnum quos reliquerat, recurrit, quia reproborum mentem
cœlorum, quo post hanc vitam recipiuntur, sepultura poena sua quandoque inutiliter erudit ad charitatem,
inferni pœnarum profunditas quæ superbos immise ut jam tunc etiam suos spiritaliter diligant, qui duum
ricordes post hanc vitam devorat. hic peccata diligerent, nec se amabant. Unde mune
Elevamus autem oculos suos cum esset in tormentis, sequitur:
vidit Abraham a longe et Lazarum in sinu ejus; et ipse Et ait : Rogo ergo te, Pater, ut mittas eum in do
clamans dixit : Pater Abraham,miserere mei, et mitte mum patris mei. Habeo enim quinque fratres, ut te
Lazarum ut intingat extremum digiti sui in aquam, stetur illis ne et ipsi veniant in locum hunc tormen
ut refrigeret linguam meam, quia crucior hac flamma. torum. Qua in re notandum, ardenti diviti quanta
0 quanta suljlimitas judiciorum Dei ! quam districte ad supplicium cumulantur. Ad poenam namque suam
agitur lionorum actuum malorumque retributio! certe ei et cognitio servatur et memoria. Cognoscit enim
superius dictum est : quia in hac vita Lazarus ca D Lazarum, quem despexit, fratrum quoque suorum
•lentes micas de mensa divitis quærebat, et nemo illi meminit, quos reliquit. Perfecta quippe ei ultio de
dabat, nunc de supplicio divitis dicitur quia de ex paupere non esset, si hunc de retributione non co
tremo digito Lazari distillari aquam in ore suo con gnosceret. Et perfecta pœna in igne non esset, si
cupiscit. Qui ergo mensæ suæ vel minima dare no non hoc quod ipse patitur suis timeret ; ut ergo pec
luit, in inferno positus, usque ad minima quærenda catores amplius in supplicio puniantur et eorum vi
pervenit : sed notandum valde est, quid sit quod di dent gloriam, quos contempserunt, et de illorum etiam
ves in igne positus linguam refrigerari petit. Mos poena torquentur, quos inutiliter amaverunt. Cre
quippe est sacri elogii ut aliquando aliud dicat, sed dendum vero est, quod ante retributionem extremi
ex eodem dicto aliud innuat. Superius hunc super judicii, injusti in requie quosdam juslos conspiciunt,
bum divilem Dominus non loquacitati vacantem dixe ut eos videntes in gaudio, non solum de suo supplicio,
rat, sed superflue convivantem, neque hunc de lo sed etiam de iilorum bono crucientur. Justi vero in
quacitate narravit, sed cum elatione et tenacia de tormentis semper intuentur injustos, ut hinc eorum
edacitate peccasse; sed quia abundare in conviviis gau iium grescat, quia malum conspiciunt quod rni
 397 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST.
sericorditer evaserunt. Tantoque majores ereptori A
suo gratias referant quanto vident in aliis quod ipsi
perpeti si essent neglecti potuerunt, quia qui crea
voris sui claritatem vident, nihil in creatura agitur
quod videre non possint.
Et ait illi Abraham : Habent Moysen et prophetas,
audiant illos. Sed qui verba Dei despexerat hoc au
dire non posse suos sequaces æstimabat, unde re
spondit dives:
Non, Pater Abraham, sed si quis eae mortuis ierit ad
eos, pænitentiam ageut. Cui mox veraci sententia
dicitur :
Si Moysen et prophetas non audiunt, neque si quis
er mortuis resurrexerit, credent. Quia nimirum qui
verba legis despiciunt, redemptoris praecepta qui ex
mortuis surrexit quanto minus implebunt, tanto hæc
difficilius, et nimirum constat, quia cujus iimplere
dicta renuunt: ei procul dubio credere recusant.
lnter hæc notandum est, quod ei dicitur, memento,
fili, ecce enim Abraham filium vocat quem tamen a
tormento non liberat, quoniam hujus infidelis p0
puli præcelentes patres fideles quia multos a sua fide
deviasse considerant, eos nulla compassione a tor
mentis eripiunt, quos tamen per carnem filios re
cognoscunt. In tormentis autem dives positus quinque
fratres habere se perhibet, quia superbus isdem Ju
daicus populus qui ex magna parte damnatus est,
sequaces suos, quos super terram reliquit, quinque
sensibus corporis deditos novit. Quinario ergo iiu
mero fratres quos reliquerat exprimit : quia eos ad
spiritalem intelligentiam non assurgere in inferiio
positus gemit. Petit ut ad eos Lazarus mittatur, cui
quod Moysen et prophetas habeant dicitur. Sed ut
quod non credunt nisi quis ex mortuis resurrexerit.
Cui protinus respondetur : Si Moysen et prophetas
non audiunt nec si quis eae mortuis resurrexerit cre
dent ei. Certe de Moyse Weritas dicit : Si crederetis
Moysi, crederetis utique et mihi, de me enim ille scri
psit. Impletur ergo quod per Abrahæ responsionem
dicitur, ex mortuis enim Dominus resurrexit, sed
Judaicus populus quia Moysi credere noluit, ei
etiam qui resurrexit ex mortuis credere contempsit.
Cumque Moysi verba spiritualiter intelligere renuit,
ad eum de quo Moyses locutus fuerat non pervenit.
Nam Moyses de Domino nostro Jesu Christo audi
uoribus suis ita pronuntiavit dicens: Prophetam vobis
suscitabit Dominus de fratribus vestris tanquam me,
ipsum audietis. Unde adhuc scriptum est, et quicun
que non audierit prophetam, illum exterminabitur de
populo suo, quia ipse est Dominator cœli et terræ,
cui honor et gloria in sæcula sæculorum. Amen.
in natali SANCtORUM NABORIS Et NAZARii.
Lectionem et Evangelium require in natali sanctorum
plurimorum.
Lectio Epistolæ B. Petri apostoli.
Benedictus Dominus Deus et Pater Domini nostri
Jesu Christi, qui secundum magnam misericordiam
suam regeneravit nos in spem vivam per resurrectio
nem Jesu Christi ex mortuis.
PAtrol. CX.
208
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore diacit Jesus discipulis suis: Sint
lumbi vestri præcincti, etc.
HOMlLlA LXXVIl].
FERIA IV.
Lectio Epistolæ B. Pauli apostoli ad Colossenses.
Fratres, mortificate membra vestra quæ sunt super
terram, elc.
Quia immortales post resurrectionem effecti pec
care ultra non poterimus, mortales vero sequitur
ut peccent. Sicuti ergo ex diversis membris pecca
torum compositum mortalem hominem supponit
propler quod et mortales talia agere possint, nam
quod dixit, membra quæ sunt super terram , ut
dicat actus pravos quos solent mortales sequi. Mor
tificatis ergo istis membris resurgimus in fide prius.
Quomodo autem præcedit mors secundum spiritum
resurrectionem, quæ est secundum spiritum, sic
præcessura est mors secundum carnem resurrectio
nem, quæ futura est secundum carnem.
Fornicationem, immunditiam, libidinem, concupi
scentiam malam, et avaritiam, quæ est simulacrorum
servitus. Neque enim beatus Apostolus ad abscissio
nem manuum aut pedum aut genitalium immiti nos
præceptione compellit, sed corpus peccati et quæ
sit ejus destructio consequenter exponit. Ut jam,
inquit, non serviamus peccato, a quo etiam se libe
rari cum ejulatu postulat dicens, infelix ego homo,
quis me liberabit de corpore mortis hujus ? Hoc itaque
peccaui corpus multis vitiorum membris probatur
C
exstructum, et ad ejus attinet portionem quidquid
et facto et dicto vel cogitatione peccatur. Notan
dum quod idolorum culturam avaritiam vocavit,
quasi quæ a similitudine Dei eos possit divellere.
Nec enim possibile est ut quis se a pravis negotiis
abstineat, qui plus habendi cupiditate tenetur, ideo
avaritiam idolorum servituti comparat. Neque hoc
silendum arbitror, quod sicut fornicationis genera
sunt tria, quod per commistionem sexus utrumque
perficitur secundum quod absque femineo tactu pro
quo Jeremiæ patriarchæ Judæ filius a Domino
percussus legitur, quod in Scripturis sanctis im
munditia nuncupatur: super quo Apostolus, dico,
inquit innuptis et viduis, bonum est illis si sic per
manserunt sicut ego. Quod si se non continent nubant,
melius est enim nubere quam uri , tertium quod
animo ac mente concipitur de quo Dominus in Evan
gelio, qui viderit, ait, mulierem ad concupiscendum
eam jam mœchatus est eam in corde suo. ita philargy
riæ genera sunt tria : primum quod renuntiantes
divitiis a facultatibus suis spoliari non sinit, secun
dum quod ea quæ a nobis dispersa sunt, vel indi
gentibus distributa, resumere nobis majore cupidi
tate persuadet : tertium quod ea quæ ne antea
quidem possidebamus desiderari et acquiri compel
lit; et ut ostenderet quomodo non potest quis ista
sine noxa facere, propter quæ, inquit, venit ira Dei
super filios diffidentiæ, non solum peccare nos
absurdum est, sed et resurgentes si deliquerimus
10
££}9 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 5{){)

pænam necessariam expecta!;imus, in quibus et vos A Postquam hortatus est audientes, ut se præpa
ambulastis aliquando cum viveretis in illis, dudum rarent ad omnia sustinenda pro veritate atque ju
quidem agebantur a vobis quando cum præsenti stitia, et non absconderent boiium, quod accepturi
vita totam spem vestram demetiebamini, nihil am erant, sed ea benevolentia discerent ut caeteros do
plius exspectantes. cerent non ad laudem suam, sed ad gloriam Dei bona
Nunc autem deponite et vos omnia, jam ultra se sua opera referentes, incipit eos informare et docere
cundum illa vivere vos non convenit qui maxime in quid doceant, tanquam si quærerent dicentes : Ecce
immortalitate eritis, in qua consistere nunc forma volumus omnia sustinere pro tuo nomine et doctrinam
existimamini. Sed discedendum est nobis ab his tuam non abscondere. Sed quid est hoc ipsum quod
omnibus, et deponere debemus iram, indignationem, vetas abscondi, et pro quo jubes omnia tolerari :
malitiam, blasphemiam, turpem sermonem de ore nunquid aliud dicturus es contra ea quæ in lege
nostro. Sciendum autem quod iræ tria sunt genera, scripta sunt : non, inquit, nolite enim putare quo
unum quod exardescit intrinsecus, aliud quod in niam veni solvere legem aut prophetas. Non veni sol
verbum et opus effectumque prorumpit, quod vere sed adimplere. In hac enim sententia sensus du
odium nuncupatur, de quibus et Apostolus, nunc plex est, et secundum utrumque tractandus est.
autem deponite, inquit, et vos omnia, iram et indi B Nam qui dicit, non reni solvere legem, sed adim
gnationem ; tertium quod non ut illa fervens ad horam plere, aut addendo dicit quod minus habet, aut fa
digeritur, sed per dies et tempora reservatur quod ciendo quod habet. Ergo prius consideremus quod
anni centum dicitur, quæ omnia æquali sunt a nobis primo posui. Nam qui addidit quod minus habet non
horrore damnanda. Quapropter si illam summam utique solvit quod invenit, sed magis perficiendo con
divini præmii cupimus adipisci de quo dicitur, firmavit. Sive ergo ea quæ de se prophetata sunt com
Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt, non plere venit inhumanatus, sive illa quæ antea propter
solum hæc e nostris actibus amputanda est, sed infirmitatem auglientium rudia et imperfecta fuerant
etiam de intimis animæ radicitus exstirpanda. complere, iram tollens et vicem talionis excludens et
Nolite mentiri invicem. Non dixit alterutrum, occultam in nienteconcupiscentiam habere prohibens.
sed invicem, hoc enim vult dicere, quoniam non Amen, quippe , dico vobis, donec transeat cœ
est justum ut cum simulatione vobis narretis, sed lum et terra, iota unum aut unus apex non praeter
sincera mente. Et quoniam membra nominavit, ibit a lege donec omnia fiant. Promituuntur cœli
actus seipsum sequentes adjicit. novi et terra nova quæ facturus est Dominus
Exspoliantes vos veterem hominem cum actibus ejus. Deus, si enim nova creanda sunt, consequenter
Ex integro, inquit, convenit vos mortalem deponentes C hæc erunt transitura. Quod autem sequitur, Iota
hominem, deponere etiam et actus consequentes illum. unum aut unus aper non præteribit a lege donec harc
Et induite norum, eum qui renovatur in agnitione Dei, omnia fiant, ex figura litteræ ostenditur quod etiain
secundum imaginem ejus qui creavit eum. Consentanea quæ minima putantur in lege sacramentis specia
agere debetis huic novo, quem induti estis, renovati libus plena sunt, et omnia recapitulantur in Evan
et facti secundum imaginem ejus, qui istius recrea gelio. Inter litteras ergo, Iota minor est cæteris,
tionis nobis auctor exstitit, ut dicamini Christiani: quæ uno dicto fit, apex autem etiam ipsius est aliqua
Itaque inconvertibiles manere vos in bono per omnia in summa particula, quibus verbis ostendit in lege
convenit, hoc enim vobis in futuro aderit pro pos ad effectum etiam minima quæque produci. Apte
sibilitate in præsenti vita. Deinde et ostendens autem Iota Græcum et non loth Hebræum posuit,
hujus recreationis bonum, inquit: quia Iota in numero X significat, et decalogum
Ubi non est gentilis et Judæus, circumcisio et praepn legis enumerat, cujus quidem apex et perfectio est
tium,barbarus et Scytha, servus et liber, sed omnia et in Evangelium.
omnibus Christus. At ubi, inquit, in illa transforma Qui, ergo, solverit unum de mandatis istis minimis
tione constiterimus, ultra non erit discretus Judæuset et docuerit sic homines, minimus vocabitur in regno
gentilis, nam circumcisionis et pr >putii discretio in coelorum. Itaque nec minima quidem mandatorum
terempta est, eo quod immortales sumus effecti, ita Dei, nisi cum piaculo Dei constituti esse solvenda,
ut neque barbarus, neque liberi, neque servi possint futuros minimos, id est movissimos ac poene nullos
ulterius perspici, Christo in omnibus apparente, ad denuntians minima solventes. Nulla autem his mi
cujus similitudinem immortalitale potiemur, præ nora possunt esse, quæ minima sunt, minimum est
stante ipso omnium bonorum largitore, qui vivit et autem omnium, Domini passio et crucis mors, quam
regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus sancti si quis tanquam erubescendam non confitebitur, erit
per omnia sæcula sæculorum. Amen. minimus, confilenti vero magnæ in cœlo vocationis
H0MILIA LXXIX. gloriam pollicetur. Aliter autem suggillat Pharisæos
item fEtaiA iW. hoc capitulo, qui contemptis mandatis Dei statuerunt
Leetio sancti Evangelii secundum Matthæum. proprias traditiones quod non eis prosit doctrina in
/n illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Nolite populis, si vel parvum quod in lege præceptum est
putare quoniam veni solvere legem aut prophetas : non destruant. Mandata ergo minima significantur per
veni solvere, sed adimplere, etc. unum Iotam aut unum apicem, sicut supra osten
3{)! HOMILIAE IN EVANG. ET EPIST. 502

sum est; qui ergo solverit et docuerit sic, id est, A petuum vitare possimus insinuat, si nos videlicet
secunduin id quod solvit, non secundum id quod ipsos ne quem lædamus attendimus , si pec
invenit el legit, minimus vocabitur in regno coelorum: cantem coelo justitiæ corripimus, si ex corde pos
ubi nisi magni esse non possunt. Potest et hoc mo nitenti misericordiæ pietatisque viscera pandimus.
raliter accipi; solvit autem mandatum Dei is qui non Et si septies in die peccaverit in te, et septies in die
implet, quanquam non in mandato solutionem faciat, conversus fuerit ad te, dicens : Pœnitet me, dimitte
sed in semetipso, firmum est enim Dei mandatum et illi. Septenario numero non veniæ dandæ termiuus
potest solvi scriptura, lex ergo quodammodo ligatio ponitur, sed vel omnia peccata dimittenda vel sem
est, qui autem ligationes Dei excidit, ipse mandata per pœnitenti dimittendum præcipitur. Solet etenim
solvit, in semetipso et non in ipsis. Talis quidem ille saepe per septem cujuscunque rei aut temporis uni
minimus vocabitur in regno coelorum : quia despe versitas indicari, unde et in psalmo canitur: Septies
ctissimus est in Ecclesia sanctorum. Nam et regnum in die laudem divi tibi.
caelorum hic præsentem Eeclesiam significat, sicut et Et direrunt apostoli ad Dominum : Adauge nobis
alibi, ubi scriptum est : Simile gst regnum coelo fidem. Dixerat super Dominus, qui fidelis in minimo
rum sagenæ missa, in mare ; et Regnum Dei intra vos et in majore fidelis est, et si in alieno fideles non
est. Qui autem fecerit et docuerit, hic magnus voca B fuistis, quod vestrum est quis dabit vobis? Et ideo
bitur iu regno cœlorum; in faciendo enim legis raan Apostoli qui in alieno ac minimo, hoc est, in terre
data magni nomen meretur ille qui docet quia non norum contemptu jam fuere fideles, in suo sibi ac
doctores, nec auditores, sed factores legis justifica majore fidem postulant augeri.
buntur apud Deum. Quibus merces etenim ab ipso Dirit autem Dominus : Si haberetis fidem sicut
bonorum omnium largitore in futuro retribuetur, granum sinapis, diceretis huic arbori moro : Eradica
Domino videlicet Jesu Christo qui vivit et regnat per re et transplantare in mare, et obediret vobis. Fidem
omuia sæcula sæculorum. Amen. perfectam grano sinapis comparat, quæ sit videlicet
H0MILIA LXXX. et ad faciem humilis et in pecuore fervens, vilis
feriA Vi. quidem passim contuentibus nullarumque virium
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam. apparens, sed pressuris attrita quid intus gerat
In illo tempore dirit Jesus discipulis suis : Impos ostendens. Sed et notandum quod granum sinapis
sibile est ut non teniant scandala : væ autem illi per a:l purgationem capitis saluberrime prodest, nam si
quem veniunt, etc. optime tritum et cribellatum tepide pingui mulso
Dicit et Apostolus, 0portet autem et hæreses esse, admisceas, et hoc jejunus contra solem calidum vel
ut qui probati sunt manifesti fiant in vobis. Impos * in balneo gargarizes, omnem humorem noxium, etiam
sibile ergo in hoc mundo erroribus ærumnisque si crassior fuerit, de capite purgat et imminentium
plenissimo scandala sæpissime non venire, sed quoque imbecillitatum facit pericula vitari. Sic
rae illi, qui quod impossibile est non venire suo profecto fides tentationum pistillo probata, ab omni
vitio facit, ut per se veniat ubi quamvis gene levium cogitationum superficie cribo discretionis
rali sententia vel aliquis falsus frater, vel ipse Judas castigata, et perfectæ dilectionis melle dulcorata
qui proditioni animum præparabat intelligi queat, omnes de corde, quod est interioris nostri hominis
tamen juxta consequentiam sermonis hic locus ad caput, vitiorum sentinas, non solum ad præsens
superiora respicit, ubi Dominus de eleemosyna danda exhaurit, sed et in futurum ne recolligi valeant
lccutus a Pharisæis irridetur. Qui enim recta lo præcavet. Arbor autem morus eradicanda et in ma
quentem vituperat, scandalum profecto, id est, offendi re transplantanda vel simpliciter posita potest intel
culum et ruinam auditoribus præbet infirmis, maxime ligi, quod videlicet consummatæ fidei indicium sit
si eu ipse cum Pharisæis legis videatnr habere scien verbo elementis imperare, ut quod de uno speciali
1iam. Quem increpans Apostolus ait, et peribit infirmus ter dictum est, hoc generaliter de omnibus sentien
in tua scientia frater propter quem Christus mortuus est. dum credatur.
Utilius est illi si lapis molaris imponatur circa Quis autem vestrum, habens servum arantem aut
collum ejus, et projiciatur iw mare, quam ut scanda pascentem ? Haec parabola docet ut fides quo virtu
tizet unum de pusillis istis. Secundum morem pro tibus foris excellentior, eo in ipsa conscientia fiat
vinciæ loquitur, quod majorum criminum ista apud intus humilior. Servus quippe arans aut pascens,
veteres Judæos pœna fuerit, ut in profundum ligato quilibet Ecclesiæ doctor intelligitur, de quo Don)i
saxo demergerentur, et revera utilius est innoxium nus ait : Nemo mittens manum suam in aratrum et
poena quamvis atrocissima, temporaria tamen, vitam aspiciens retro aptus est regno Dei. Et alteri sese
finire corpoream quam fratri nocentem mortem amare testanti, tertio respondit : Pasce oves meas.
animæ mereri perpetuam. Attendite vobis, si pecca Qui regresso de agro dicet illi: Statim transi, re
rerit in te frater tuus, increpa illum; et si pænitentiam cumbe; et non dicet ei : para quod cœnem. Serius
egerit, dimitte illi. Tale quid et in Deuteronomio de agro regreditur cum intermisso ad tempus opere
legimus, Ne oderis fratrem tuum in corde tuo, prædicandi, ad conscientiam doctor recurrit, atque
sed publice argue eum, ne habeas super illo pecca a publico locutionis ad cariam cordis rediens stia
tuau. Quo igitur ordine scandala declinare, et væ per secum secretus, acta vel dicta retractat. Cui non
503 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 30$
statim Domimtis transi, recumbe dicit, id est, transi A magnam Domiui nostri Jesu Christi clementiam
de hac vita mortali et in æternae vitæ beata sede translati sumus, per ejus passionem et morlem atque
refovere. Hæc enim postea dicturus interim post resurrectionem de morte et potestate diabo!i ad li
pastum atque agriculturam domi sibi jubet parare beram Domini nostri Dei servitutem, de tenebris
quod cœnel, hoc est post laborem apertæ locutionis, æterni supplicii ad beatitudinis æternæ gaudia sumus
humilitatem quoque propriæ considerationis exhi perducti; et hoc in nostra situm est potestate, utrum
bere. mortem eligamus, an vitam. Mortem eligimus si in
Et praecinge te, et ministra mihi donec manducem odio proximi et in amore persistimus munìli. Vitam
et bibam. Præcingi est, mentem humiliatam ab ergo eligimus si Deum toto corde, tota mente uo
omnibiis fluctuantium cogitationum sinibus, quibus taqiie virtute diligimus et proximos nostros sicut
operum gressus impedire solet constringere, nam nos:metipsos.
qui vestimenta præcingit, hoc agit utique ne ince Qui non di!igit, manet in morte. Redeat unusquis
dens involvatur ad lapsum, ministrare vero Deo que ad cor suum, si ibi inveniet charitatem, id est
est minimum se per omnia et absque gratiæ ejus dilectionem Dei et proximi puram, securus sit, quia
auxilio nihil virium habentem profiteri. Minister transivit de morte ad vitam. Ne ergo putetis, fratres,
enim a minore statu, id est, subjectione, sicut et B leve esse odisse aut non diligere fratrem, audite
Magister a majori vocabulum sumpsit. Ministrat quod sequitur:
ergo conditori, qui ejus naturam considerans ejus Omnis qui odit fratrem suum, homicida est. Jam
que judicia pertimescens, de suis se virtutibus hu enim si continebit quis odium fraternum, nunqnid
miliat. homicidium in corde suo contemnit ? quamvis enim
Et tu posthaec manducabis et bibes. Postquain, manus non moveat ad occidendum hominem, per
inquit, ipse tuæ prædicationis opere delectatus, odium proximi jam ut homicida reus est ante Deum.
tuæque compunctionis epulis fuero refectus, tunc Vivit ille et iste jam interfector judicatur : quia si
demum tu transeas et recumbes, æternisque meæ non proximum, tamen seipsum et animam suam oc
sapientiæ dapibus in æternum reficieris. cidit in'odio vel invidia proximi sui.
Numquid gratiam habet servo illi qui fecit quæ Et scitis quoniam omnis homicida non habet vitam
sibi imperaverat ? non puto. Sic et vos cum feceritis veternam in semetipso manentem. Spiritus enim san
omnia quæ præcepta sunt vobis, dicite: Servi inutiles ctus disciplinæ effugiet fictum : et ubi odium vel
sumus. Si homo, inquit, ab homine servo non invidia manet, non habet locum ibi charitas, quæ
uuiforme sed multiplex ministerium exigit, nec Deus est, nisi per longam benignitatem, humauitatem
tamen ei gratiam habet, quanto magis vos, qui sine C proximi, per confessionem et poenitentiam emendet :
me nihil potestis facere, uon temporum longitudi nam ubi non est charitas, id est, ubi Spiritus san
nem et laborum merita pensare debetis, sed amore ctus in corde hominis locum non habet, diabolum
et famulatu spontaneo novis semper studiis augere habet habitatorem. Quapropter, dilectissimi, aljicite
priora. Itaque dicite, servi inutiles sumus. Servi de cordibus vestris odium et invidiam, quæ præpa
quidem qui pretio empti estis, inutiles vero quia rant in vobis diaboli mansionem. Estote benigni
l)ominus lonorum vestrorum non indiget. erga proximos et diligite eos et Spiritui sancto per
Quod debuimus facere, fecimus. Revera debuimus, confessionem et pœnitentiam puram, dignum in cor
quia qui non venit ministrari, sed ministrare, debi dibus vestris habitaculum per opera misericorli;e
tores sibi mos fecit ne nostris videlicet operibus con præparate. -

fidentes, sed de ejus semper examine paventes, cum In hoc cognovimus charitatem Dei, quoniam ille pro
propheta dicamus : Quid retribuemus Domino pro nobis animam suam posuit, et nos debemus pro fra
omnibus quæ retribuit nobis ? Dabit enim ille in fu tribus animas nostras ponere. Exemplum enim Christi
turo judicio unicuique mercedem condignam, bonis et apostolorum nos imitari oportet ut doctrina vel
videlicet vitam æternam et malis pœnam perpetuam. prædicatio nostra operibus comprobetur; nihil enim
Cui sit laus, honor et potestas in omnia sæcula sæ- D turpius quam si bonum quod quisque prædicat, ex
culorum. Amen. plere opere negligat: tunc enim prædicatio utiliter
IIOMILIA LXXXI. • profertur quando efficaciter adimpletur. Proinde sa
D0MINiCA iii p0St PENtEC0STEN. cerdotes nullius hominis inimicitias formidare ha
Lectio Epistolæ B. Joannis apostoli. bent, sed oppressores pauperum, et potentes inique
Charissimi, nolite mirari si odit vos mundus. Nos agentes palam debent arguere atque ad indulgen
scimus quoniam translati sumus de morte ad vitam, tiam inopum et ad sui emendationem sollicite provo
quoniam diligimus fratres, etc. care. Quod si arguunt in charitate Dei et proximi
De humanitate erga proximos et de cavendo odio, fideles probantur existere. Sed si qui contra divites .
præsenti lectione admonemur ut audistis dilectis inique agentes non se ad corrigendum erexerint
simi nobis; nolite mirari, inquit, si odit vos mundus : sacerdotes, mercenarios se non pastores esse de
mundi enim nomine in Scripturis sæpissime amatores monstrant, et a Dei charitate extraneos, quia vi,fent
mundi dicuntur; nos scimus quoniam translati sumus lupum venientem et fugiunt, dum malos redarguere
de morte ad vitam, quoniam diligimus fratres. Per metuunt. Et pro aliorum iniquitate damnantur, si
 305 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPlST. 3(j6

eos aut ignorantes non erudiunt, aut peccantes non A Et cœperunt omnes simul ercusare. 0/fert i*eis
arguunt. -
quod rogari debuit. Non rogatus dare vult quod vix
Qui autem habuerit substantiam mundi, et viderit sperari poterat ut dignaretur largiri postulatus et
fratrem suum necessitatem habere, et clauserit viscera tamen contemnitur. Paratus delicias refectionis
sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo ? Si enim aeternæ denuntiat, et tamen simul omnes excusant.
nondum es idoneus mori pro fratre, jam idoneus Sed dicunt aliqui, excusare nolimus, ad illud enim
esto dare de tuis facultatibus fratri, jam percutiat supernæ refectionis convivium et vocari et pervenire
viscera tua charitas : et non de jactantia facias, sed gratulamur. Qui verum profecto dicunt si non plus
de intimo adipe misericordiæ, ut consideres illum terrena quam cœlestia diligunt, si non amplius rebus
ia egestate positum. Si enim superflua non curas corporalibus quam spiritualibus occupantur. Unde
dare fratri tuo, animam tuam quomodo poteris po hic quoque ipsa excusantium causa subjungitur, cum
nere pro fratre tuo ? Jacet pecunia in sinu tuo, quam protinus subinfertur :
fures tibi auferre possunt, et si illam non auferunt Primus dixit ei: Villam emi, et necesse habeo exire
fures, moriendo illam deseris, etiamsi te illa viven et videre illum ; rogo te, habe me excusatum. Quid
tem non deserat. Quid inde facturus es? esurit fra-. per villam nisi terrena substantia designatur ? exit
ter tuus, in necessitate positus est, non habet ipse, B ergo videre illam qui sola exteriora cogitat propter
iu habes. Considera enim quod simul estis empti , substantiam.
unum est pretium vestrum amborum. Christi enim Et alter diacit : Juga boum emi quinque, et eo pro
sangnine redempti estis. Quomodo enim te Christia bare illa; rogo te habe me excusatum. Quid in quinque
iium esse gloriaris, si opera Christi non feceris? jugis boum nisi quinque corporis sensus accipimus ?
nihil enim tibi prodest Christianum nomen si operi qui recte quoque juga vocati sunt quia in utroqtie
bus te christianum esse non probaveris. sexu geminantur. Qui videlicet corporales sensus,
Filio!i mei, non diligamus verbo, neque lingua, sed quia comprehendere nesci;int interna, sed sola ex
opere et veritate : præstante Domino noslro Jesu teriora cognoscunt, et deserentes intima, ea quæ ex
Christo qui cum Patre et Spiritu sancto Deus vivit tra sunt tangunt, recte per eas curiositas designatur.
et regnat in sæcula sæculorum. Amen. Grave namque curiositatis est vitium, quæ dum
H0MILIA LXXXII. cujuslibet mentem ad investigandam vitam proximi
1N EODEM FESTO. exterius dicit, semper ei sua intima abscondit. Se
| ILectio sancti Evangelii secundum Lucam. quitur rogo te habe me excusatum. Dum enim dicit
In illo tempore dicit Jesus similitudinem hanc : rogo, et tamen venire contempsit, humilitas sonat
llomo quidam [ecit cænam magnam et vocavit multos. in voce, superbia in actione. Et ecce hoc dijudicat
Et misit servum suum hora caemæ dicere invitatis ut pravus quisque cum audit, nec tamen ea quæ dijudi
venirent quia jam parata sunt omnia, etc. cat agere desistit.
Quis est iste homo, nisi ille de quo per prophe Et alius dixit : Uxorem duri, et ideo non possum
tam dicitur, et homo est et quis cognoscit eum, qui venire. Quid per uæorem nisi voluptas carnis accipi
fecit coenam magnam quia satietatem nobis internæ tur ? nam quamvis bonum sit conjugium, atque ad
dulcedinis præparavit. Qui vocat multos, sed pauci propagandam sobolem providentia divina constitu
veniunt. Quia nonnunquam ipsi qui ei per fidem tum, nonnulli tamen non per hoc fecunditatem
subjecti sunt, æterno ejus convivio male vivendo prolis, sed desideria expetunt voluptatis, et ideo per
contradicunt. Et misit servum suum hora cœnæ di rem justam significari potest non incongrue res
cere invitatis ut venirent, quia jam parata sunt omnia. injusta. Ad cœnam nos ergo æterni convivii summus
Quid hora coenæ nisi finis est mundi ? in quo nimi paterfamilias invitat, sed dum hunc terrena cura
rum nos sumus ? sicut jam dudum Paulus testabatur occupat, illum alieni actus sagax cogitatio deva
dicens: nos in quos fines sæculorum devenerunt. Si stat, alterius etiam mentem voluptas carnis inqui
ergo jam hora coenæ est, cum vocamur, tanto mi nat, fastidiosus quisque ad æternæ vitæ epulas uon
nus debemus excusare nos a convivio Dei quanto festinat. -

propinquasse jam cernimus finem sæculi. l:Jcirco
autem hoc convivium Dei non prandium, sed coena
nominatur, quia post prandium coena restat, post
coenam vero convivium nullum restat, et quia æter
num Dei convivium vobis in extremo præparabitur:
rectum fuit ut hoc non prandium, sed coena voca
retur. Sed quis per hunc servum qui a patrefami
lias ad invitandum mittitur nisi prædicatorum ordo
signatur? Ad repellendum autem fastigium nostrum
jam parata sunt omnia , quia ad abstergendum
mentis nostræ torporem in cœna Dei ille nobis
singularis agnus occisus est, qui tulit peccata
mundi.
Et reversus servus nuntiavit hæc domino suo. Tuno
iratus paterfamilias dirit servo suo : Exi cito in pla
teas et vicos civitatis, et pauperes ac debiles, cæcos et
claudos, introduc huc. Ecce qui terrenæ substantiæ
plus justo incubat, venire ad Dominicam coenam
recusat. Qui labori curiositatis insudat, præparata
vitæ alimenta fastidit. Qui carnalibus desideriis in
hæret, spiritalis convivii epulas respuit. Quia ergo
venire superbi renuunt, pauperes eliguntur. Cur
hoc ? quia, juxta Pauli vocem, infirma mundi elegit
Deus, ut confundat fortia. Pauperes autem et debiles
dicuntur qui judicio suo apud semetipsos infirmi
sunt. Nam pauperes et quasi fortes sunt, qui et po
307 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. ${8 '!

siti in paupertate superbiunt. Cæci vero sunt qui A cupiscentiis, sed spiritus imperio illam subjicientes
nullum ingenii lumen habent: claudi quoque qui virtutibus, quibus anima nutritur, maxime operain
rectos gressus in operatione non habent. Sed dum
morum vitia in membrorum debilitate signantur,
profecto liquet quia sicut illi peccatores fuerunt qui
impendant deinde corpori suo secundum neces
sitatem et non secundum voluptatem consulant,
recolentes semper illam sententiam legis : Quia non
;
vocati venire noluerunt, ita hi quoque pauperes in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod pro
sunt, qui invitantur et veniunt, sed peccatores cedit de ore Dei.
superbi respuuntur et peccatores humiles eliguntur. Sentite de Domino in bonitate, et in simplicitate
Sed deductis ad coenam pauperibus, quid puer sub cordis quærite illum. In bonitate autem de Domino
jungat audiamus : sentit qui sanctam Scripturam secundum pietatem
Domine, factum est ut imperasti et adhuc locus est.
Multi tales ad Dominicam coenam ex Judaea collecti
sunt. Sed multitudo quæ ex Israelitico populo cre
legit atque intelligit. Et in simplicitate cordis eum
quærit qui humiliter ejus voluntati se subjicit ad
.
custodiendum videlicet mandata ipsius. Nam qui
didit, locum superni convivii non implevit, intravit
pie Deum quærit honorat sanctam Scripturam et
autem jam frequentia Judæorum, sed adhuc locus va non reprehendit quod nondum intelligit et pro
cat in regno ubi suscipi debeat numerositas gentium. B pterea non resistit. Quod est mitem esse de quo
in
Unde et eidem servo dicitur :
Eaci in vias et sepes, et compelle intrare, ut im
pleatur domus mea. Cum de vicis et plateis ad cœ
nam Dominus invitat, illum videlicet populum de
signat, qui tenere legem sub urbana conversatione
Evangelio ait: Beati mites quoniam ipsi possidebunt
terram.

Quoniam invenitur ab his qui non tentant illum :

apparet autem eis qui fidem habent in illum. Pericu
losum est enim humana praesumptione Deum tentare,
.
•,

noverat; cum vero convivas suos colligi ex viis et \i

cum scriptum sit, Non tentabis Dominum Deum tuum,
sepibus præcipit, nimirum agrestem populum colli
sed salubre est fide recta illum honorare, quia justus
gere, id est, gentilem quærit. Notandum vero quod ex fide vivit.
in hac invitatione tertio non dicitur invita, sed com
Perversæ enim cogitationes separant a Deo, probata
pelle intrare. Nam sunt nonnulli qui bona facienda
intelligunt, sed hæc facere desistunt, his, ut superius virtus corripit insipientes. Manifestum est quod omnis
diximus, plerumque contingit ut eos in carnalibus cogitatio impia et prava voluntas nullo modo junga
desideriis suis mundi hujus adversitas feriat, sæpe tur Deo; non concordet summo bono, quia non est
namque aut longa ægritudine tabescunt, aut afflicti
C
societas lucis ad tenebras, nec conrentio Christi ad
Belial. Ubi autem bona intentio et studium sacrarum
.
injuriis concidunt, aut percussi gravioribus damnis
affliguntur, seque ipsos in suis desideriis reprehen virutum iiierunt cordi, insipientium semper viuia
dentes ad Dominum corda convertunt. Qui ergo hujus reprobant atque arguunt errores, unde necesse ha
mundi adversitatibus fracti ad Dei amorem redeunt, bent amatores veræ sapientiæ ut mundent sua corda
et totam intentionem animi in affectum vertant con
atque a præsentis vitae desideriis corriguntur, quid ditoris sui. -
'
isti nisi compelluntur ut intrent ? sed valde est
tremenda sententia, quæ protii;us subinfertur. Ait Quoniam in malevolam animam non introibit sa
enim : pientia , nec habitabit in corpore subdito peccatis.
Dico autem vobis quod nemo virorum illorum qui Iluic testimonio Jacobus apostolus paria sentiendo
rocati sunt, gustabit cænam meam. Ecce per se vo in Epistola sua scripsit dicens: Nunquid potest, fra
cat, per angelos vocat, per patres vocat, per pro tres mei, ficus olivas facere, aut vitis ficus ? Sic neque
phetas vocat, per apostolos vocat, per pastores salsa dulcem potest facere aquam. Quis sapiens et
vocat, plerumque per miracula vocat, plerumque disciplinatus inter vos, ostendat bonam conversationem
per flagella vocat, aliquando per hujus mundi pro in mansuetudine sapientiæ. Quasi zelum amarum
spera vocat, aliquando per adversa, nemo con habetis et contentiones in cordibus testris, nolite glo
temnat me dum vocatus excusat, cum voluerit intrare riari, et mendaces esse adversus veritatem, non est
non valeat. - ista sapientia de sursum descendens a Patre luminum.
HOMILIA LXXXIII. sed terrena, animalis, diabolica. Ubi enim zelus et
feriA iv. contemtio, ibi inconstantia et omne opus pravum ,
Lectio libri Sapientiae. nequ:aquam enim in malevolam mentem vera sa
In diebus illis dixit Salomon filiis Israel : Diligite pientia intrat, nec in facinoroso homine habitare
jnstitiam qui judicatis terram. poterit.
Admonet sapientia divina praepositos populi Dei Spiritus enim sanctus disciplinæ effugiet fictum, et
quibus judicandi data est potestas, ut justitiam di auferet se a cogitationibus quæ sunt sine intellectu.
ligant et aequitatem in judicio conservent. Alias Unde Manichæum, Arium et Eumomium cæterosque
potest hæc sententia ad omnes generaliter pertinere, hæreticos dogmata sua erroribus plenissima sine
qui ratione vigent et intelligibilem mentem habent; Spiritus sancti gratia condidisse, certissimum con
ut terram, hoc est carnem suam, judicantes justitiam stat; quia spiritus Domini bonus semper deducit in
diligant, scilicet ut non faciant carnis curam in con viam rectam, malignus autem spiritus seducit ct
309 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 310

secutores suos in laqueum perditionis æternae secum A Quia ego sum qui deleo iniquitates tuas propter me,
trahit, de quo et subditur: et peccatorum tuorum non recordabor. Quia miseri
Corripietur superveniente iniquitate. Quia cum re cors sum et multarum niserationum, delebo omnes
tributionis teumpus advenerit, omnes impii et pecca iniquitates tuas in aspersione sanguinis mei ; quem
uores pro iniquitatibus suis pœnam recipient perpe pro totius mundi [undam redemptione : delens cui
tuam. - rographum maledictionis , quod Adam meruit in
Benignus est enim spiritus sapientiæ et non libera paradiso transgressione præcepti, quod contra hu
bit maledictum a labiis suis, quoniam renum illius manum genus scriptum erat, et peccatorum tuorum
uestis est Deas, et cordis ejus scrutator terus, et lin ultra non recordabor. 0 plebs fidelis, quæ tibi si
guæ illius auditor. Hæc sententia destruit errorem in me recte ac sincere crediderisin baptismate dimis
eorum qui sicut bonas cogitationes a Deo nobis con surus sum. Deduc me in. memoriam et judicemus
stat inspirari. Ita etiam malas ipso instigante putant simul, narra si quid habes ut justificeris. Vide si
in nostra mente generari. Cum nullo modo Deus qui mul et recogita ea quæ passus es non immerito sus
summe bonus est et omnes homines vult salvari, at tinere, quia peccata multa quæ gessisti hoc tibi pro
que ad agnitionem veritatis pervenire, necessitatem merebantur, ut tanto tempore sub potestate diaboli
mali verbi aut pravi actus alicui imponat, per quæ B jaceres; cui tanto tempore deseruisti me derelin
perire possit. Sicut Jacobus apostolus ostendit di quens, et præcepta mea quasi nihil contemnens.
cens : Nemo ergo cum tentatur dicat quod a Deo Sed et nunc scito me misereri tui non ob meritum
tentatur; Deus enim intentator malorum est, ipse tuum, sed propter meam tantum clementia:m.
enim neminem tentat.
Noli timere, serve meus Jacob, et rectissime, quen
Quoniam spiritus Domini replevit orbem terrarum.
elegi. Nunc quia conversus a malitia tua, idola vana
Spiritus ergo sanctus, qui in primordio creaturarum
muta quæ non profuerunt tibi dereliquisti, et ad me
invisibili potentia ferebatur super aquas, majestate
per poenitentiam scelerum conversus, et supplicando
sua omnem implet et continet creaturam, sine dono
et deserendo vitia et peccata, electus meus vocabe
virtutis suæ replet orbem Ecclesiæ in qua quotidie
ris, quia jam es mea secutus præcepta.
universis sui ostendit largitatem : inde est quod sub
jungitur : Effundam enim aquas super sitientem. Qui siuit
Et hoc quod continet omnia scientiam habet vocis. fontem salutaris doctrinæ, effundam super eum per
Quia, ut Paulus ait, Alii per spiritum datur sermo ora sanctorum doctorum in Ecclesia, vel etiam fontem
sapientiae, alii sermo scientiæ secundum eumdem spi baplismalis effundam super fideles ut emundentur
ritum, alteri fides in eodem spiritu. Alii gratia sani C ab omnibus sceleribus suis, et remissionem omnium
tatum in uno spiritu, alii operatio virtutum, alii pro percipiant peccatorum, et fluenta Evangelicæ doctrinæ
pheiia, alii discretio spirituum, alii genera linguarum, effundam super corda arida, quæ nunc usque ad
alii interpretatio sermonum. Hæc enim omnia opera baptismum nullum fructum boni operis protulerunt.
tur unus atque idem Spiritus dividens singulis prout Et effundam de spiritu meo super semen tuum, et
vult. Qui cum Patre et Filio vivit et regnat unus Denedictionem meam super generationem tuam, dicit
Deus per omuia sæcula sæculorum. Amen. Dominus omnipotens. Ac si diceret, quia per manus
HOMILIA LXXXIV. impositionem sanctorum meorum sacerdotum post
itEM FERiA IV. baptismi sacramentum, effundam super filios meos ,
Lectio Isaiæ prophetæ. quos mihi sponsa Ecclesia parturivit, spiritum sa
pientiæ et intellectus, spiritum consilii et fortitudi
Haec dicit Dominus Deits : Audi, Jacob serve meus,
et Israel, quem elegi, faciens et formans te, ab utero mis, spiritum scientiæ et pietatis, et adimplero eos
auxiliator tuus, etc. spiritu timoris et amoris mei, et liaereditabo eos in
Nunc cum prophetica lectio legeretur, audistis, fra benedictione perpetua qui meis fideliter obedire præ
tres charissimi, Israeliticum populum ad fidem inci ceptis curaverint; agnoscat ergo catholicus Christia
tantem et bona spiritalia eis promittentem prophetam nus fructus operis sui, quia et nihil sunt bona quæ
atque dicentem : Audi, Jacob serve meus, et Israel, fecerat, nisi de sancti Spiritus irrigatione processe
qnem elegi. Bene enim servum prius et postea nomina rint. Unde dicit Apostolus, nullas homini proficero
vit electum, quia propter servitium sancti nominis Dei virtutes sine charitate. Idemque dicit charitatem Dei
e!ectionem quisque merebitur ante Deum ut justus diffusam esse in cordibus nostris per Spiritum sanctum,
efficiatur, ae deinde cum quis vitia et peccata sup qui datus est nobis. Cavendum est ergo ne forte bona
plantat et Domini sui voluntatem sequitur ut Jacob. quæ facimus elatione perdamus. Nam omni se me
supplantator interpretatur tunc, postremo Israel, rito despoliat qui de studiis industriæ suæ in se ma
quod est vir videns Deum, recte dici potest, qui jam gis quam Domino gloriatur. Vana sunt enim et noxia
ad æternam Dei visionem bonis festinat operibus, unde nos gloriari vult mundus, cum suis amatori
faciens et formans te ab utero auxiliator tuus, quia bus periturus, quæ omnimodis repudiare debemus,
in principio nascentis Ecclesiæ omnes credentes et ut bona conscientia de sanctitate morum, de acqui
præceptis meis obedienles de persecutorum mani sitione virtutum, de dono Dei et promissione futuri
bus conservavi, et a crudelitate sævientium eum. regni ineffabiliter gloriemur per Jesum Christum
311 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II.
I)ominum nostrum, qui cum Patre et Spiritu sancto A manducaverunt omnes et saturati sunt, Turbis esu
regnat Deus in sæcula sæculorum. Amen. rientibus Salvator non nova creat cibaria, sed ac
HOMILIA LXXXV. ceptis his quæ habuerunt discipuli, benedixit, quia
ITEM FERIA IV.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore accedentes discipuli ad Jesum dixe
runt illi : Dimitte turbas, ut euntes in castella vil
lasque quæ circa sunt, divertant et inveniant escas, etc.
Die declinata turbas Salvator reficit, quia vel fine
sæculorum propugnante, vel cum sol justitiæ pro no
bis occubuit, spiritalis inediæ fuimus tabe salvati.
Ait autem ad illos : Vos date illis manducare. Pro
vocat apostolos ad fractionem panis, ut illi se non
habere testantibus magnitudo signi notior fiat : si
mul insinuans, quia per eos quotidie jejunia nostra
sunt corda pascenda. Quid enim ait Petrus cum
per epistolas loquitur, nisi ut verbi pabulo corda
nostra male jejuna satientur? Quid Paulus? Quid
Joannes per epistolas loquentes operantur, misi ut
mentes nostræ cœlestia alimenta percipiant, et in
ediæ suæ fastidium quo moriebantur vincant? At illi
dixerunt : Non sunt nobis plus quam quinque panes
et duo pisces. Nondum erant apostolis plus quam
quinque panes Mosaicæ legis et duo pisces utrius
que testamenti , quæ diutius abdito mysteriorum
latentium quasi undis abyssi tegebantur atque ale
bantur occulta.
Erant autem fere viri quinque millia. Quia quinque
sunt exteriores hominis sensus, quinque millia viri
Dominum secuti ; designant eos qui in sæculari ad
huc habitu positi exterioribus quæ possident bene C – Dedit, inquit, vobis Deus Pater doctorem justitiae,
uti noverunt : qui recte quinque panibus aluntur,
quia tales necesse est legalibus adhuc præceptis in
stitui. Nam qui mundo ad integrum renuntiant, et
quatuor sunt millia et septem panibus refecti : hoc
est et Evangelica perfectione sublimes, et spiritali
sunt gratia docti. Cujus significandæ distantiæ causa,
mystice reor in introitu quidem tabernaculi quinque
columnas deauratas, ante oraculum vero, id est,
Sancta sanctorum quatuor fieri jnssas, quia videli
cet incipientes, per legem castigantur ne peccent ;
perfecti autem per gratiam, ut devotius Deo vivant
admonentur. -
Ait autem ad discipulos suos : Facite illos discum
bere per convivia quinquagenos. Et ita fecerunt. Di
versi convivantium discubitus diversos per orbem D
conventus Ecclesiarum quæ unam catholicam fa
ciunt designant. Qui bene non solum quinquageni,
$ed attestante Marco, etiam cenleni discubuerunt :
nam quia quinquagesimus pœnitentiæ psalmus est,
centenarius autem numerus de læva transit in dex
tra. Quinquageni ad convivium Domini discumbunt,
quia adhuc in pœnitentia commissorum positi verbi
auditum percipiunt : centeni autem quia jam præ
sumpta veniæ spe de solo vitæ æternæ desiderio
suspirant. -
Acceptis autem quinque panibus et duobus piscibus,
rcspexit in cælum et benedixit illis : et fregit et dis
fribuit discipulis suis ut ponerent ante turbas. Et
512
veniens in carne non alia quam prædicta sunt prae
dicat; sed prophetiæ dicta mysteriis gratiæ gravida
demonstrat. Respicit in cœlum, ut illuc dirigendam
mentis aciem, ibi lumen scientiæ doceat esse quae
rendum, frangit et ante turbas ponenda distribuit
discipulis : quia clausa legis et prophetiæ sacra
menta eis quæ per mundum prædicent patefacit, lar
gitor omnium bonorum Dominus noster Jesus Chri
stus, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat
Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
IIOMILIA LXXXVI.
FERiA VI.
Lectio Joelis prophetæ.
Hæc dicit Dominus Deus : Exsultate, filiæ Sion, et
lætamini in Domino Deo vestro, quia dedit vobis
doctorem justitiæ, et descendere faciet ad vos im
brem matutinum et serotinum, ut in principio. Et
implebuntur horrea frumento, et redundabant torcu
laria vino et oleo. Et reddam vobis annos quos co
medit locusta, bruchus, et rubigo, et eruca: forti
tudo mea magna, quam misi in vos. Et comedetis
vescentes et saturabimini, et laudabitis nomen Do
mini Dei vestri, qui fecit vobiscum mirabilia : et non
confundetur populus meus in sempiternum. Et scient
quia in medio Israel ego sum : et ego Dominus Deus
vester, et non est amplius, et non confundetur po
pulus meus in æternum.
sive tribuit vobis alimenta justitiæ, et descendere
fecit ad vos pluvias temporaneas atque serotinas :
pluvia tempestiva est quando primum doctrinam sus
cipimus; pluvia serotina, quando laboris nostri fru
ctus recipimus, et ad perfectam sanctarum Scriptu
rarum scientiam pervenimus. Potest pluvia tempo
ranea et serotina Vetus et Novum accipi Testamen
tum. Et non solum, inquit, hoc dedit, sed fecit vos
novis virtutum frugibus abundare, et saturari, atque
inebriari frumento et vino et oleo, de quo sæpe dixi
mus : et annos quos perturbationibus in vobis re
gnantibus perdidistis quando opera vestra locusta,
bruchus, rubigo erucaque consumpserat. Deus vos
perire non passus est, tunc comedetis fruges justitiæ,
et saturabimini : et laudabitis nomen Domini Dei ve
stri qui fecit vobiscum mirabilia. Si autem post pœni
tenliam tantam ubertatem Deus rerum omnium pol
licetur, quid respondebit Novatus? negans poeniten
tiam, et reformari posse peccatores in pristinum
statum; si digna fecerint opera pœnitentiæ; in tan
tum enim Deus recipit pœnitentes, ut vocet eos po
pulum suum, et nequaquam asserat confundendos et
habitatorem se in eorum medio repromittat nec am
plius eos alium habituros Deum, sed in eum toto
animo confisuros, qui in illis maneat in æternum re
gnans in coelo et in terra, non derelinquet omnes qui
sperant in se, sed vitam eis tribuit in regno cœlesii
et requiem sempiternam Jesus Christus Dominus
 313 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST.
noster, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate A cularium, qui multa de virtiitibtis vitiisque subtilis
Spiritus sancti per omnia sæcula sæculorum. Amen. sime disserentes utilia se vivendi credendique insti
HOMILIA LXXXVII.
Item feri A vi.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore venit ad Jesum vir cui nomen Jai
rus, et apse princeps synagogæ erat, etc.
Priori lectioni quam de abjectione Synagog;e fide
que Ecclesiæ atque iterum instaurationis Synagogæ
sumus interpretati consequenter archisynagogi filia
moriens subjungitur, quam dum suscitare properat
Dominus, præoccupat hemorroissa mulier, præripit
sanitatem, fitque ut post veniens prior salute potia
tur. AEthiopia enim præveniet manus ejus Deo, et
cum intraverit plenitudo gentium, tunc omnis Israel
salvus fiet.
Et cecidit ad pedes Jesu, rogans eum ut intraret in
domum ejus. Si caput Christi Deus, pedes ejus con
sequenter incarnatio, qua terram nostræ mortalita
tis tetigit, accipiendi sunt. Cecidit igitur archisyn
agogus ad pedes Jesu, qui legislator cum tota patrum
progenie Christum in carne apparentem longe sibi
dignitatis gloria præferendum esse cognovit.
Quia filia unica erat illi fere annorum duodecim, et
hæc moriebatur. Ipsa Synagoga quæ sola legali in
stitutione composita, quasi unica Moysi nata erat,
quasi duodecimo ætatis anno, hoc est, tempore pu
bertatis appropinquante moriebatur, quæ nobiliter
a prophetis educata, postquam ad intelligibiles annos
pervenerat, postquam spiritales Deo fructus gignere
debebat, subito errorum languore consternata spiri C
talis vitæ vias ingredi desperabiliter omisit, et si non mox filia principis mortua nuntiatur, quia dum Ec
a Christo succurreretur horrendam per omnia cor clesia a viliorum labe mundata et ob fidei meritum,
ruisset in mortem.
Et contigit dum iret, a turba comprimebatur. Ad
puellam pergens sanandam Dominus a turba com
primitur, quia genti Judææ salutaria monita præbens
quibus ægram intus ejus conscientiam erigeret,
noxia carnalium populorum est consuetudine gra
Watus.
Et mulier quaedam erat in fluxu sanguinis ab annis
duodecim. Mulier sanguine fluens Ecclesia est ex
gentibus congregata, quæ ingenito carnalium dele
ctationum polluta fluxu, atque a coetu jam fuerat
segregata fidelium, sed dum verbum Dei Judæam
salvare decerneret, paratam jam promissamque aliis
praeripuit spe certa salutem. Notandum est quod
archisynagogi duodenis sit filia, el mulier hæc ab
annis duodecim sanguine fluxerit; hoc est eodem
quo hæc nata sit tempore illa cœperit infirmari, una
enim pene eademque sæculi hujus ætate et synagoga
in patriarchis nasci, et gentilium natio per orbem
cœpit idololatriæ sanie fœdari, nam et geminæ fluxus
sanguinis, hoc est et super idololatriæ superstitione, et
super his quæ carnis ac sanguinis oblectatione pa
trantur, potest intelligi.
Quae in medicos erogaverat omnem substantium
suam, nec ab ullo potuit curari. Medicos sive falsos
theologos, sive philosophos legumque doctores sæ
314
tuta mortalibus dare promittebant.
Accessit retro et tetigit fimbriam vestimenti ejus, et
confestim stetit flurus sanguinis ejus. Accedit et Do
minum tangit Ecclesia, quia, ei per fidei veritatem
appropinquat. Accedit autem retro sive juxta id
quod ipse ait : Si quis mihi ministrat, me sequatur.
Et ait Jesus : Quis est qui me tetigit? Non ut ipse
nesciat doceatur, sed ut virtus fidei quam noverat,
imo quam ipse dederat, in muliere declarelur inter
rogat.
Negantibus autem omnibus, dixit Petrus et qui cum
illo erant : Præceptor, turbæ te comprimunt et affli
gunt, et dicis : Quis me tetigit? Quem turbæ comitan
tes passim comprimunt, una credula mulier Dominum
tangit, quia qui diversis inordinale glomerantium
hæresibus affligitur, sola catholicæ Ecclesiæ fideliter
corde quæsitatur.
Et dirit Jesus : Tetigit me aliquis, nam ego nori
virtutem de me erisse, etc. Non ergo latet eum qui
fimbriam tetigerit; id est, incarnationis mysteria
donec ad majora capienda perveniat perfecte amando
crediderit.
At ipse dixit illi: Filia, fides tua te salvam fecit: vade
in pace. Ideo filia, quia fides tua te salvam fecit; nec
dixit fides lua te salvam factura est, sed salvam fe
cit. Ideo enim quia credidisti, jam salva facta es.
Adhuc illo loquente, venit quidam ad principem
synagogae, dicens ei : Quia mortua est filia tua, noli
verare illum. Salvata a profluvio sanguinis muliere,
filia est cognominata. Continuo Synagoga perfidiæ
simul invidiæque letho soluta est; perfidiæ quidem,
quia in Christo credere noluit: invidiæ vero, quia
Ecclesiam credidisse doluit.
Jesus autem, audito hoc verbo, respondit patri
puellæ : Noli timere, crede tantum, et salva erit. Pa
ter puellæ cœtus doctorum legis accipitur, de quo
Dominus ait, super cathedram Moysi sederunt Scribae
et Pharisæi : qui si credere ipsi voluerinl etiam sub
jecta ei Synagoga salva erit.
Et cum pervenisset domum, non permisit intrare
secum quemquam, nisi Petrum, et Jacobum, et Joan
nem, et patrem, et matrem puellæ. Supra publice vi
duæ filius suscitatur, hic removentur plures arl)itri.
Puto ergo quod in eo quoque pietas ibi Domini de
claretur; quia vidua mater unici non patiebauir
moras, et ideo ne amplius afficeretur maturitas ad
ditur. Est jam forma sapientiæ in viduæ filio cito
Ecclesiam credituram, in archisynagogi filia cre
dituros quidem Judæos, sed ex pluribus paucio
res.
Flebant autem omnes et plangebant illam. Nun
quid possunt, inquit, filii sponsi lugere, quandiu
cum illis est sponsus : venient autem dies cum auf.
retur ab eis sponsus, et tunc jejunabunt. Igitur Syn
agoga quia sponsi lætitiam qua vivere posset amisit,
315; B. RABANI MAURI ARCHIEP. MO(;UNT. OPERUM PARS II. 516

quasi inter plangºntes inortua jacens, ne hoc qui- A et luna in sanguinem : antequam veniat dies Domini
dem ipsum quare plangãtur intelligit. magnus et horribilis. Et erit : omnis quicunque invo
At ille dixit : Nolite fere, non est mortua, sed dor caverit nomen Domini, salvus erit, elc.
mit. Hominibus mortua qui suscitare nequiverant Hunc locum beatus apostolus Petrus impletum
Deo dormiebat, in cujus ditione et anima recepta vi tempore Dominicæ passionis exposuit, quando de
vebat, et caro suscitanda quiescebat. scendens die Pentecostes Spiritus sanctus datus est
Et deridebant eum, scientes quia mortua esset : Apostolis, ita ut mirarentur qui aderant et dicerent :
quia verbum resuscitantis deridere quam credere Nonne omnes isti qui loquuntur Galilæi sunt, et quo
malebant, merito foras excluduntur, indigni qui mi modo nos audivimus unusquisque linguam nostram in
raculum resurgenuis viderent. qua nati sumus : Parthi, et Medi, et Elamitæ ? etc.
Ipse autem tenens manum ejus clamavit, dicens : Neque vero omnis qui acceperit Spiritum sanctum
Puella, surge. Tenens ergo manum puellæ Jesus statim habebit et gratiam spiritalem, sed per effìi
*anavit eam, quia nisi prius mundatæ fuerint ma sionem Spiritus sancti diversas gratias conseqiien
nus Judæorum, quæ sanguine plenæ sunt, Synagoga tur, alii prophetiam ut filii et filiæ qui majoris sunt
eorum mortua non consurgit. - meriti, alii somnia ut senes jam provectioris ætatis,
Et rerersus est spiritus ejus, et resurrexit continuo. B alii visitationes ut juvenes qui vicerunt malignum;
Marcus ita dicit, et confestim surrerit puella, et am servi vero et ancillæ qui adhuc Spiritum timoris
bulavit spiritualiter insinuans, quia quisquis a morte habent et non dilectionis, quia perfectio foras mittit
animæ Christo sibi manum confortante resipiscit, timorem, non habebunt prophetiam, non somnia,
non modo a sordibus exsurgere vitiorum, sed et in non visiones, sed Spiritus sancti effusione conuenti,
l;onis continuo perficere debet operibus. fidei tantum et salutis gratiam possidebunt. Tunc
Et jussit illi dari manducare. At testimonium qui dabit prodigia Dominus in cælo et in terra : in cœlo,
dem vitæ resuscitatam manducare præcipit, ut non quia sol est versus in tenebras, et luna in sangui
plantasma, sed veritas crederetur. Sed et si quis a nem ; in terra, quia tam vehementi et insolito mo
spiritali morte surrexerit, coelesti necesse est mox tu terra contremuit ut monumenta aperta et saxa
pane satietur, et divini scilicet verbi et sacrosancti disrupta sint, quod autem dicit sanguinem et ignem
altaris particeps effectus. et vaporem sive pavorem fumi, sanguis ille est, de
Et stupuerunt, inquit, parentes ejus, quibus præ quo et in Psalmista legimus : Ut intingatur pes
cipit ne alicui dicerent quod factum erat. Juvenis tuus in sanguine, et in Isaia : Quam rubicunda sunt
extra portam, turba multa comitante atque inuuente, vestimenta tua, et quem percusso latere Salvatoris
suscitatur. Lazarus de monumento vocatus in tan- C mistis aquis Romanus miles effudit, et ignis Spiri
tum populis innotuit ut ob eorum qui viderunt testi tus sancti qui descendit de cœlo, et in Actibus apo.
monium, plurimæ Domino turbæ cum palmis occur stolorum legimus : Apparuerunt illis dispartitae
rerent, et multi propter illum abirent ex Judæis et linguæ, tanquam ignis seditque supra singulos eorum :
crederent in Jesum. Quartum vero mortuum Domi et repleti sunt omnes Spiritu sancto et cœperunt loqui
i.us nuntiante discipulo agnoscit, sed quia qui pro aliis linguis prout Spiritus sanctus dabat eloqui illis.
ejus ereptione Dominum precarentur vivi defuerant, Ilic est iguis quem venit Dominus mittere superterram,
dimitte, inquit, ut mortui sepeliant mortuos suos, id et antequam pateretur in discipulis optabat ardere.
€st, mali malos noxiis laudibus gravent, et quia non Sol quoque est versus in tenebras, quaudo penden
adest justus qui corripiat in misericordia, oleum tem Dominum suum videre non ausus est. Et luna
peccatoris impinguet caput suum. Justum est et in sanguinem : quod juxta historiam factum esse
valde condignum ut conditori et Salvatori nostro credamus et ab evangelistis silentio praetermissum.
Jesu Christo debitas laudes dicamus el gratias illi Neque enim omnia quæ fecit Jesus scripta referun
in omnibus referamus, et pro beneficiis suis atque tur : Quæ si scribantur per singula, ne ipsum quidem
donis gratulantes devoti in ejus servitio usque in fi arbitror mundum capere eos qui scribendi sunt libros.
nem perseveremus, quia si hoc fiet, gaudii coelestis Ilæc omnia priusquam dies Domini veniat magnus
cum sanctis angelis ejus in perpetuum participes et horribilis futura describit, dies autem Domini
erimus præstante ipso qui vivit et regnat per omnia magnus et horribilis, aut resurrectionis esse cro
sæcula sæculorum. Amen. dendus est, aut certe multa post tempora dies judi
H0MILIA LXXXVIII. cii qui vere magnus est et horribilis. Sed quod sc
SABBATO IN DUODECIM LECT10N1BUS. quitur, et erit omnis qui invocaverit nomen Domin*
Lectio Joelis prophetæ. salvus erit, et hoc apostolus Paulus refert ad tem
IIæc dicit Dominus Deus : Effundam spiritum pus Dominicæ passionis, magis de resúrrectionis die
meum supcr omnem carnem : et prophetabunt filii intelligendum est.
vestri et filiæ vestræ; senes vestri somnia somniabunt, HOMILIA LXXXIX.
et juvenes vestri visiones videbunt. Sed et super ser iN EODEM FESTO.
vos meos et ancillas meas effundam spiritum meum. Lectio libri Levitici.
Et dabo prodigia in cælo et in terra, sanguinem et In diebus illis locutus est Dominus ad Moysen, di
ignem et vaporem fumi. Sol convertetur in tcncbras, cens : Loquere filiis Israel, et dices ad eos: Cum in
337 H0MILIÆ IN EVANG. ET EPIST. $18

gressi fueritis terram quam ego dabo vobis, et mes A lal, sed et de hoc primum, inquit, et appellabitus
sueritis segetenim, feretis manipulos spicarum, primi hunc diem celeberrimum, et post hoc atque sanctissi
tnas messis vestræ ad sacerdotem. Qui elevabit fasci mum, ut in eo cognosceres quid cum aliis commune,
cmsfum coram Domino ut acceptabilis sit pro vobis, et quid in se proprium habet. In ipso enim gentium
etc. vocatio non prædicari solum, sed et operari coepit,
Terram a Domino datam evangelicam doctrinam quando Parthi, et Medi, et Elamitæ, et qui habi
el conversationem frequenter docuimus: ipsa enim tabant Mesopotamiam, Judæam et Pamphyliam, om
terra dicitur propter fructus virtutum qu;e ex ea nesque reliquæ gentes quas Lucas dinumeravit, au
oriuntur, ab ipso autem data est ; neque enim me dire Apostolos linguis suis magnalia Dei loquentes
diatore ad hanc usus est, sed proprio eam annun prædicantesque cœperunt. Nullum ergo opus servile
tiavit ore. Quando ergo ingressi sunt et messuerunt in illo die faciamus, id est, quod ad servitutem per
segetes ejus hi qui susceperunt salutare verbum. tinet, sed legitimum sempiternum in cunctis ha
lili enim sunt et messores intelligibilis segetis, ad bitaculis et generationibus nostris servemus, nihil
quos Dominus dicebat : Messis quidem multa, ope servile operandum in tempore quo ad nos venit Spi
rarii autem pauci. Rogate ergo Dominum messis ut ritus, quia ubi Spiritus Domini, ibi libertas, cui cum
mittat operarios in messem suam. Manipulum autem B Patre, et Filio laus, honor et gloria permanet in sæ
primitiarum intelligibilis Sacerdos Christus, corpus cula sæculorum. Amen.
proprium offerebat. Quia enim capitulum sive sum HOMILIA XC.
ma messis, verbi videlicet Salvatoris el divinæ præ IN EODEM FESTO.

dicationis mortuorum erat resurrectio, verus mani Lectio libri Deuteronomii.

pulus et veræ primitiæ nostræ messis tunc intelligi In diebus illis dixit Moyses : Audi, Israel, quæ
bilis Sacerdos Christus corpus proprium a mortuis ego præcipio tibi hodie; cum intrateris in terram
siscitavit. De quo Paulus dicebat : Nunc autem quam Dominus Deus tuus tibi daturus est possiden
Christus resurrerit a mortuis primitiæ dormientium. dam, et obtinueris eam atque habitaveris in illa : tol
Sed quando hoc factum est ? Altera die sabbati. Et les de cunctis frugibus tuis primitias et pones in car
sanctificabit illum sacerdos, esse autem primam tallo, pergesque ad locum quem Dominus Deus tuus
diem Domiuicæ passionis ea quæ ante hoc diximus elegerit ut ibi invocetur nomen ejus, etc.
ostenderunt, in qua Dominus suam hostiam non sine Per hæc verba quibus instruebantur Israelitæ
ratione dispensavit, ab altero die sabbati numerari quomodo in terra possessionis suæ primitias Do
præcepit quinquaginta dies, Dominicum diem pro mino offerrent in caruallo per gratiarum actionem,
cul dubio volens intelligi ; hic enim est altera dies C eo quod erepti sunt de Ægypto, instituimur et nos
sablati : in hac enim resurrectio facta est, a qua ut intrantes per spiritualem Jordanem, hoc est, per
hebdomadæ numerantur septem usque ad alteram baptismum et fidem sanctæ Trinitatis in terram
diem expletionis hebdomadæ septimæ, Dominica Ecclesiæ ponamus in cartallo conversationis nostræ
rursus die Pentecostes celebramus festivitatem in primitias bonorum operum, et deferamus Deo in al
qua sancti Spiritus adventum meruimus. tare fidei catholicae, quatenus ea ibi suscipiat sacer
Et sic offeretis sacrificium norum Domino ex om dos noster, ille utique qui secundum ordinem Mel
nibus habitationibus vestris, panes primitiarum duos ehisedech a Deo factus est nobis pontifex, ibique
ex duabus decimis similæ fermentatæ, quos coquetis confiteamur Domino: dicamusque ei, quod Syrus
in primitias Domini. Novum sacrificium, dicens, le spiritalis qui interpretatur sublimis vel humectans
gis sacrificia vetera exclusit. Evangelica autem pro persequeretur patrem nostrum protoplaston videli
illis introduxit. Deinde addens de habitationibus ve cet parentem, ita ut deciperet eum per superbiam
stris Ecclesiam significavit, et panes quidem primi et gulam, et transgressorem faciens privaret posses
tiarnm duos, id est, legem et Evangelium. Sumt ergo sione paradisi. Unde incola factus est in Ægypto
ex duabiis decimis similæ ferimentatæ, ex doctrina istius mundi, ubi peregrinatus in paucissimo nu
quae perfectam Dei divinitatem et perfectam huma mero, quia multis idololatriam sequentibus pauci
nitatem tradit, nec aliter coqui nisi per talem do permanserunt fideles. Sed postquam per legis con
ctrinam possint. Sed primitiæ sunt Domino : pri ditionem plures excreverunt, qui scientiam et cre
mum enim Dominus cum legem perfecit et Evan dulitatem unius Dei percepere, afllixerunt eos Ægy
gelium post hoc docuit : Audite quia dictum est an ptii spiritales, maligni scilicet spiritus, qui impo
tiquis, non occides, ego autem dico vobis, omnis qui nentes onera gravissima peccatorum oppresserunt
irascitur fratri suo sine causa, reus erit judicio. Con genus humanum. Sed Deus omnipotens conditor et
junxit enim hic legem Evangelio propter quod ejus creator noster respexit humilitatem nostram et la
primitiæ dicuntur. borem atque angustiam, et misit unigenitum Filium
Et vocabitis hunc diem celeberrimum atque sanctis suum qui manus Dei et brachium dicitur, ut eripe
sfmum : omne opus servile non facietis in eo. Legi ret nos de potestate tenebrarum et transferret in lo
timum sempiternum erit in cunctis habitaculis et in cum pacis, quatenus filii lucis efficeremur: tradi
generationibus vestris. Quid ergo in ea est quod in ditque nobis terram lacte et melle manantem : Ec
his excellit : ecce cnim et alios dics sanctos appcl clesiam videlicet præsentem ubi et lac est innocentis
 52(j
319 p. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
et facilis doctrinae unde nutriantur sensu parvuli, et A zatus est renuntiaret et ostenderet, et sic perfectus
mel suavis atque multiplicis scientiæ unde satientur secundum tempus factus predicare Evangelium coe
intellectu perfecti. Qui ergo hujuscemodi dona Deo pit in quo omnis est vitae et donationis plenitudo, et
offert convivium spiritale in domo Dei cum Levitis conversationis retributionisque quæ hic signifieavit.
veris et advenis potest facere, quia et cum ministris Ait enim, et dabo vobis pluriam temporibus suis,
Dei et fratribus suis atque cum omnibus qui se in dicit autem verbum Dei ut pote descendens de coelo
telligunt in hoc mundo advenas esse et peregrinos, gratiæ, de quo Moyses sic dixit, attende, cælum, et lo
dapibus virtutum et scientiæ spiritalis feliciter refi quar, et audiat terra verba ex ore meo: exspectetur
cietur atque implebitur, sicque post completum sicut pluvia eloquium meum. Et terra gignit fructum
suum : id est corpus nostrum : hujus enim boni fru
tempus mortalis vitae, Deo largiente, perveniet ad
ctus sunt, castitas, sobrietas, abstinentia. Et pomis
regnum coeleste, ubi cum sanctis ejus lætabitur in
:eternum : ipso præstante Domino nostro Jesu Chri arbores replebuntur, sive, ut Septuaginta transtule
gto qui vivit et regnat cum Deo Patre in sæcula sæ runt, Ligna campi dabunt fructum suum. Ligiia au
culorum. Amem. tem campi sunt animæ motus, ut pote qui sunt mo
H0MILIA XCI. tibus intelligibilis nostræ terræ, videlicet carnis su
IN EODEM FESt0. B |)limiores. Horum enim fructus est veritas, justitia,
Lectio libri Levitici. mansuetudo, compassio et his similia. Apprehendet
In diebus illis dixit Dominus ad Moysen : Si in messium tritura vindemiam, et vindemia occupabit se
pra-ceptis meis ambulaveritis, et mandata mea custo mentem. Quia enim tritura terræ colligit fructus,
dieritis, et feceritis ea, dabo vobis pluviam temporibus vindemia arborum recte fructus corporis ait fructus
suis. Et terra gignet fructum suum, et pomis arbores animæ comprehendere sive occupare quia hoc maxi
rep'ebuntur. Et apprehendet messium tritura vinde mæ quidem benedictionis, uno eodemque tempore
miam, et vindemia occupabit sementem : et comeditis stabile et fecundum corpus atque animam in virtu
panem vestrum in saturitate, et absque pavore habita til)us possidere. Et absque pavore habitabitis in terra
bitis in terra vestra. Dabo pacem in finibus vestris ; restra, dabo pacem in finibus vestris. Si enim corpus
dormietis et non erit qui exterreat. Auferam malas stabile fuerit et anima fructificet, securi in terra no
Vestias, et gladius non transibit terminos vestros. Per stra habitabimus, quia caro non concupiscit contra
sequemini inimicos vestros et corruent , coram vobis; spiritum. Unde nec bellum per terram transibit,
persequentur quinque de vestris centum `alienos, et neque habebit tempus in resurrectione eoncupiscen
centum e vobis decem millia : cadent inimici vestri in tiarum, de quibus ait Jacobus, unde bella et lites in
conspectu vestro gladio. Respiciam vos et crescere fa vobis, nonne hinc, ex concupiscentiis restris quæ mi
ciam; multiplicabimini, et firmabo pactum vobiscum. litant in membris vestris, quibus destructis pax in
Comedetis vetustissima veterum, et vetera novis su terra nostra lege Dei refrenata profligitur. Et dor
pervenientibus projicietis. Ponam tabernaculum meum mietis, inquit, in retributionis autem specie etiam
in medio vestri, et non abjiciet vos anima mea. Am hoc Scriptura sacra posuit, dormitio enim, ut pote
bulabo inter vos et ero vester Deus, vosque eritis po requies, mors sanctorum dicitur: Et non erit, qui ex
pulus meus. Ego Dominus Deus vester, qui eduari vos terra eat. Qui enim sic vixit quemadmodum in supe
de terra Ægyptiorum ne serviretis eis, et qui con rioribus dictum est, non habebit qui eum terreat
fregi catenas cervicum vestrarum ut incederetis ere tempore mortis, quæ nobis dormitio est propter
cti, etc. spem mortuorum resurrectionis. Non habebit autem
Quomodo a Judæis inveniemus omnimodo hæc se qui exterreat. Nihil sibi conscius de quo terreatur.
cundum litteram impleta, cum nulli Dei prophetæ Auferam malas bestias, videlicet dæmones. Bestiæ
custodientes ejus mandata et in præceptis ejus am enim sunt ex simili malitia primum sicut latentes :
bulantes, in multa fuerunt afflictione constituti nec deinde ut venenum importabile et mortiferum ha
panem suum cum satietate, sed cum egestate come bentes. Persequimini inimicos vestros. Non possunt
derunt, quemadmodum Ezechiel cui ab ipso hoc Deo D. enim ante faciem eorum, qui secundum legem vi
præceptum est : sed et Paulus eos qui in lege et Pro vunt, stare. Et corruent coram vobis. Qua morte?
phetis justificati sunt exponens dicebat : circuierunt quæ est utique per jejunium et orationem, hoc enim
in melotis et in pellibus caprinis, humiliati, afflicti, modo nostri intelligibiles inimici dæmones interi
quibus dignus non erat mundus. lllud autem magis muntur, ut nequaquam ultra contra nos possint re
intendere in his quæ dicta sunt oportet, quia custo viviscere : Persequentur quinque de vobis centum alie
dientibus Déi mandata, triginta benedictiones in nos : sive, ut Septuaginta transtulerunt, erpellent
præsenti lex posuit. Sic enim eas numero invenies quinquaginta centum millia. Quinquaginta dicimus
unamquamque benedictionem ab alia per conjunctio spiritalem hominem, quia die Pentecostes Spiriuus
nem in septuaginta editione discernens, quia tot an de cœlo descendit. Ergo spiritalis ille qualem Pau
norum existens Dominus, de quo ait Paulus, ut occur lus dicebat, Spiritalis autem judicat omnia, et ipse a
ramus omnes in virum perfectum in mensuram ætatis nemine judicatur : id est, qui scientiam perfcctam
plenitudinis Christi, venit ad haptismum quatenus do habet ad subtilem eorum quæ agenda sunt discre
nationis perfectionem per ætatem quam agens bapti tionem, hic quamvis validum dæmonem, verbi gra
52A IHOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 322

tia qui est ex eis supra centum, et qui Legio appel A HOMII.IA XCII.
lauur propter multitudinem obedientium ei malorum mN E0DEM FESto.

spirituum et cooperantium valet superare atque Lectio Epistolæ B. Pauli apostoli ad Romanos.
vincere. Et centum e vobis decem millia. Qui enim Fratres, justificati ex fide, pacem habeamus ad Deum
mom solum scientiam habet subtilem, sed et vitam per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
perfectam atque consummatam : hic duplex quo Cum pertractaret apostolus Paulus quod nemo
dammodo spiritalis est, et propterea centenario mu ex operibus veteris legis salvus fieri potuisset, adjun
mero horrendius est, sicut duplicem fructum ferens xit quod in præsenti lectione audistis. Justificati igi
in spiritu atque perfectum. Ait enim : Et cadent ini tur eae fide, ad exemplum Abrahæ cujus filii esse
mici vestri in conspectu vestro gladio. Illum dicens omnes dicuntur fideles, quia Abraham pater om
quem Paulus sic scribens exposuit : Cum enim prius nium credentium interpretatur. Qua ratione osten
dixisset inimicorum millia, id est, non est nobis col ditur quod nulla generis nobilitate quis justificabi
luctatio adversus carnem et sanguinem : sed adversus tur ante Deum, nisi qui recte crediderit in Deum
principes et potestates, adversus mundi rectores tene Patrem et Filium et Spiritum sanctum, sanctam et
brarum harum, adversus spiritalia nequitiæ in cœlesti individuam Trinitatem unum Deum esse unius sub
bus, subinfert, propterea accipite armaturam Dei, B stantiæ et unius majestatis in omnibus et per omnia
quam sigillatim dinumerans ait : et gladium spiritus, coæqualis : qua ratione conclusa pacem nos habere
quod est verbum Dei. Respiciam vos. Quid est enim hortatur, dicens : Pacem habeamus ad Deum per Do
melius quam respici a Deo : cujus respectus salus minum nostrum Jesum Christum : quia nullis nostris
est, adversario autem mors est. Et crescere faciam meritis, sed omnes Dei magna gratia et misericordia
et multiplicabimini. Auget nos quidem cum parva simul salvati, ideo subjecti esse debemus Deo et pa
bona quæ agimus maxima facit apparere. Comedetis cem Dei non tantum sancti iiivicem custodire, et
vetustissima veterum, sive, ut Septuaginta transtule concordi inter nos vivere charitale, quia omnes in
runt a, id est, quæ vobis per legem et prophetas pro Christo fratres sumus omnesque uno pretio Christi
missa sunt. Et vetera veterum : quæ per patriarchas sanguinis redempti sumus. Sequitur:
in eorum benedictionibus promisit. Et vetera novis Per quem et accessum habemus per fidem in gratiam
supervenientibus projicietis. Quæ sunt nova : Evan istam in qua stamus. Quia per passionem Christi et
gelica scilicet; nam cum maxima sint ea quæ per mortem , atque resurrectionem et ascensionem in
patriarchas, legem et prophetas pollicita sunt, ta humana carne ad cœlos nos accessum habemus ad
men per Evangelium promissa majora sunt; propter Deum et reconciliati sumus Deo fideliter in eadem
quod horum comparatione illa a nobis superflua ju C qua redempti sumus gratia : si in digna conversa
dicantur. Ecce enim eapitulum quod totam benedi tio:ie et recta fide cupimus permanere. Quoniam
ctionem confirmat infert : id est, quæ per Evange nos omnes qui eramus longe a Deo per peccatum,
lium acta sunt et impleta per gratiam, ponam taber per Christi gratiam facti sumus prope : et qui ante
maculum meum in medio vestri; vel sicut, Septuaginta: jacuimus in morte, nunc ad Christum erecti sumus
constituam testamentum meum vobiscum, quod est et stamus in vita, si in præceptis ejus permaneamus.
hoc in quo nova præmisit, cujus sic propheta Jere Et gloriamur in spe gloriæ filiorum Dei. Quia spe
mias memoriam facit, et constituam vobis testamen ramus per adoptionem gratiæ Dei quia sumus Deo
tum novum, non secundum testamentum quod dispo in filios computati; æternam gloriam simul cum eo
sui patribus vestris. His enim conjuncta sunt, et et omnibus sanctis ejus nos possessuros..
qu;e sequuntur maxime. Et non abominabitur anima Non solum autem, sed et gloriamur in tribulationi
mea vos. Animam suam Deus voluntatem suam dicit: bus, scientes quod tribulatio patientiam operatur, pa
Ambulabo inter vos et ero vester Deus, vosque eritis tientia autem probationem. Dei namque fideles et de
populus meus. Aperte autem etiam hæc a Propheta voti famuli, non solum in spe æternæ beatitudinis
prædicta sicut Septuaginta editio continet scripta ... gloriantur, sed etiam in saluberrimis tribulationibus
sunt, hic Deus vester non reputabitur alius ad eum, magnitudinem præmii considerant, sicut Jacobus ait :
posthaec in terra visus est, et cum hominibus con 0mnne gaudium existimate, fratres, cum in tentationes
versatus est, quod non egisset si nos aversaretur. et tribulationes varias pro Christi nomine incideritis,
Non ergo nos abominatus est, sed et inambulare in quia adversitatis sustinentia, quæ fit propter f)eum
nobis per carnem voluit, et fieri noster Deus cum magnum exspectat gaudium in futuro, unde gau
esset et prius: sed ignotus quia nos errori conjun dere debemus aliquid pati pro nomine Dei : ut acqui
cii eramus : postea autem per gratiam ejus a pec ramus de tribulatione finienda præmium infinitum.
catis abluti et donis virtutumabundanter repleti per In consideratione enim præmiorum nullum possu
veniemus sempiternam ad lucem. mus condignum æstimare laborem. Habemus enim
quod honeste gloriemur ac sine periculo. Magna
enim gloria est de imis ad summa crescere, de mi
hilo ad maxima pervenire; quod et de limo ad cœ
lum et de servitule vocamur ad regnum : si tamen
* Hoc loco in exemplari ms. expuncta erat illa LXX interpretum translatio.
 I;. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM I'ARS ll.
825
omni s;eculari gloria et jucunditate contempta, in A suam, sed cum ipsi ab errore priorum inserti fue
illo solo quod nobis futurum promittitur gloriemur.
Probatio vero spcm operatur, spes autem non con
fundit. Nam spes futurorum bonorum omnem con
fusionem expellit : unde probatur hunc non habere
spem, qui in præceptis confunditur Christi. Sequi
tur :
Quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris.
Magnitudo enim promissorum beneficiorum excitat
in homine charitatis magnitudinem, quæ perfecte
confidit, nec timere nec desperare novit.
Per Spiritum sanctum, qui datus est nobis. Quo
modo nos Deus diligit ex hinc cognoscimus quia iion
solum nobis per filii sui mortem peccata dimisit, sed
et Spiritum sanctum nobis dedit qui nobis omnia fu
tura bona demonstrat, et in fide recta, in spe firma
et charitate perfecta corroborat : si nos bonis ope
ribus dignos ejus habitatione præparemus. Si enim
ex toto corde diligimus, nihil erit in nobis, unde pec
cati desideriis serviamus. Et quid est diligere Deum
nisi illi occupare animum concipere fruendæ visio
nis ejus affectum, peccati odium, mundi fastidium,
diligere etiam proximum quem ipse censuit diligen
dum, in ipso amore servare legitimum modum per
Jesum Christum Dominum nostrum, cui est honor et
gloria cum Patre et Spiritu sancto nunc et semper
in sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA XCIII.
IN EODEM FESTO.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
1n illo tempore, egrediente Jesu ab Jericho, secuta
est eum turba multa : et ecce duo cæci sedentes secus
viam, audierunt quia Jesus transiret, et clamarunt,
dicentes : Domine, miserere nostri, fili David. Turba
autem increpabat eos üt tacerent. At illi magis cla
mabant, dicentes : Domine, miserere nostri, fili Da
vid, etc.
Multi latrones erant in Jericho qui egredientes et
descendentes de Hierosolymis in Jericho interficere
et vulnerare consueverant : idcirco Dominus venit
Jericho cum discipulis, ut liberaret vulneratos et mul
tam turbam secum traheret. Denique postquam ab
Jericho voluit egredi, secuta est eum turba multa. Si
mansisset Hierosolymis et nunquam ad humilia de
scendisset, turba usque hodie sederet in tenebris et
umbra mortis. Sed et duo cæci erant juxta viam;
cæcos appellat, qui necdum dicere poterant in lu
mine tuo videbimus lumen. Secus viam quia vide
bantur quidem habere legis notitiam : sed viam quæ
Christus est ignorabant : quos plerique Pharisæos
intelligunt et Sadducæos, alii vero utrumque populum
et Weteris Testamenti et Novi : quod alter scriptam
legem, alter naturalem sequens sine Christo cæcus
erat. Hi quia per se videre non poterant, audierunt
præconia Salvatoris et confessi sunt filium David.
Sin autem uterque cæcus refertur ad populum Ju
dæorum : hoc quod sequitur, increpabat eos turba,
super ethnicos intelligendum, quos Apostolus mo
uet, ne glorientur et superbiant contra radicem
524
runt ex oleastro in bonam olivam, nequaquam de
l)eant invidere priorum saluti. Miserere nostri, fili
David. Increpantur a turbis et nihiloininus non ta
cent, sed crebrius id ipsum ingeminant, ut deside
rium veræ lucis ostendant.
Stetit Jesus, et vocavit eos, et ait: Quid vultis fa
ciam vobis? Dicunt : Domine, ut aperiantur oculi no
stri. Cæci erant, quo pergerent ignorabant. Sequi
non poterant Salvatorem, multae foveæ in Jericho,
multæ rupes et praerupta in profundum vergentia :
idcirco Dominus stat, ut venire possint, et vocari
jubet ne turbae prohibeant, et interrogat quasi igno
rans quid velint ut ex responsione cæcorum mani
festa debilitas pereat, et virtus ex remedio cogno
SCalllr.
Misertus autem eorum Jesus, tetigit oculos eorum.
Et confestim viderunt, et secuti sunt eum. Tangit ocu
los : et præstat artifex quod natura non dederat :
aut certe quod debilitas tulerat donat misericordia.
Statimque viderunt et secuti sunt eum, qui ante in
Jericho contracti sedebant et clamare tantum nove
rant; postea sequuntur Jesum non tam pedibus quam
virtutibus, quia ipse est via, veritas et vita, Dominus
videlicet noster Jesus Christus qui cum Patre et Spi
ritu sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula
sæculorum. Amen. -
HOMILIA XCIV.
HEBDOMADA IV POST PENTECOSTEN.
Lectio Epistolæ beati Petri apostoli.
Charissimi, humiliamini sub potenti manu Dei, ut
vos eraltet in tempore visitationis : omnem sollicitu
dinem vestram projicientes in eum, quoniam ipsi cura
est de vobis, etc.
Modo, fratres charissimi, audivimus beatum Pe
trum apostolum ad humilitatem nos cohortantem
atque dicentem, humiliamini sub potenti manu Dei.
Manus Dei potestas ejus datur intelligi, quia in Deo
compaginatio membrorum non invenitur, qui ubique
et in omnibus totus plenus est atque perfectus, sed
more hominum de Deo loquitur Scriptura ut apertius
majestatem atque potentiam sui creatoris homines
intelligant : et intelligentes quæ sit voluntas Dei
opere adimplere contendant, unde gaudia sibi sem
piterna conquirant. Sequitur, ut vos exaltet in tem
pore visitationis. Quia quisquis hic in præsenti saeculo
ejus se subdiderit voluntati et præceptis ejus assen
sum commodaverit, et ea, quantum divina gratia
posse dederit, operibus adimplere sategerit carnis
superbiam conterendo, in die ultimæ retribuuionis
exaltabitur a Domino atque ad æternæ beatitudinis
præmia perducetur: 0mnem sollicitudinem vestra,,,.
projicientes in eum : quoniam ipsi cura est de pobis .
ut Psalmista nos admonet, dicens, jacta cogitatum
tuum in Deum et ipse te enutriet. Et alibi, quærentes
autem Dominum non deficient omni bono. Et ipse
Dominus in Evangelio : Nolite solliciti esse dicentes
quid manducabimus aut quid bibemus : scit enim pater
tester quia his omnibus indigetis. Quærite ergo pri
 $85 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST.
„um regnum Dei et justitiam ejus, ct haec omnia adji- A vescendum recepti sunt, quod videntes Pharisæi de
cientur robis. - dignati sunt, quia vera justitia compassionem habet,
Sobrii estote et vigilate. Semper in sobrietate et
molestia habetote vestram vitam carentes semper
astutia diaboli, et vigilate jugiter in custodia man
datorum Dei et in custodia animarum vestrarum.
Sequitur:
Quia adversarius.rester diabolus tanquam leo ru
giens circuit quærens quem detoret. Diabolus enim
numquam dormiens, nunquam ab insidiis hominum
requiescens semper die et nocte circuit tentando
et insidias ponendo hominibus qualiter quemquam
illorum quod Dei voluntati subjecti sunt sua valeat
suggestione decipere. Quærens quem devoret, non
corpore, sed anima quemque ad nociva et inutilia
valeat pertrahere carnalia desideria.
Cui resistite fortes in fide. Exemplo Christi et
sanctorum ejus. contemnentes dulcedinem carnalis
concupiscentiæ et recordantes jugiter, quid sit illis
amaritudinis præparatum qui desideriis terremis in
serviunt, nec converti a malitia sua per pœnitentiam
volunt: Nos ergo fideliter Domino adhærere sataga
mus, ejusque præcepta jugiter meditemur, carnis
nostræ desideria conteramus et resistamus fortiter
diabolo hosti nequissimo, in fide recta, in spe firma :
a Domini Dei omnipotentis misericordia in charitate
perfecta ad servitium ejus in operibus; misericordiæ.
et pietatis, ut ejus largiente gratia mereamur et de
hoste triumphum et æternæ beatitudiuis præmium.
Sequitur :
Deus autem omnis gratiæ, qui vocavit nos in æter C
nam suam gloriam in Christo, per incarnationem
unigeniti filii sui quem pro mundi misit mori sa
lute. -
Modicum passus. Qui in hoc mundo quamvis mo
dici temporis, multas sustinuit pro nobis injurias, ad
ultimum etiam crucifixus est et occisus est, pro
redemptione nostra : et mori dignatus est pro no
bis, modicumque temporis retentus a morte, statim
que die resurrexit tertia, ipse perficiet bonum in
nobis quod coeperat : nosque in sua semper volun
tate et in divina religione confirmet et corroboret, et
in perseverantia bonorum operum ipsi gloria et im
perium, laus et gratiarum actio in sæcula sæculorum.
Amen.
H0MILIA XC V.
item ut SuprA.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore erant appropinquantes ad Jesum
publicani et peccatores ut audirent illum. Et murmu
rabant Pharisæi et Scribæ, dicentes, quia hic pecca
tores recipit et manducat cum illis.
Quia non solum justus peccare per inertiam, sed
et peccator resipiscere per solertiam potest, post
quam sal infatuatum foras mitti debere marratum
est, mox pœnitentium cohors intus admissa descri
titnr, qui ad audiendum Dei verbum appropinquan
tcs, non solum ad colloquendum, sed etiam ad con
526 `
falsa justitia dedignationem, quamvis et justi soleant
recte peccatoribus indignari. Sed est aliud quod
agitur typo superbiæ, aliud quod zelo disciplinæ,
sed qui ægri erant ita, ut ægros se esse nescirent :
quatenus quod erant agnoscerent cœlestis eos me
dicus blandis fomentis curat, benignum paradigma
ol)jicit, et in eorum corde vulneris tumorem pre
mit. Ait namque :
Quis er vobis homo, qui habet centum oves, et si
perdiderit unam ex illis, nonne dimittit nonaginta
novem in deserto, et vadit ad illam quæ perierat do
nec inveniat illam ? Ecce mira dispensatione pietatis
similitudinem Veritas dedit, quam et in se ipse homo
recognosceret, et tamen hæc specialiter ad ipsum
auclorem hominum pertineret. Quia enim centena
rius est numerus perfectus, ipse centum oves ha
buit, cum Angelorum substantiam et hominum crea
vit : sed una ovis tunc periit : quando peccando
homo pascua vitæ dereliquit. Dimisit autem nona
ginta novem oves in deserto, quia illos summos An
gelorum choros reliquit in cœlo. Cur autem cœlum
desertum vocatur, nisi quod desertum dicitur dere
lictum, tunc autem cœlum homo deseruit, cum pec
cavit. In deserto autem nonaginta novem oves re
manserant, quando in terra Dominus unam quære
bat : quia rationalis creaturæ numerus angelorum
videlicet et hominum, qui ad videndum Deum con
diti fuerant pereunte homime erat imminutus, et ut
perfectius summa ovium integraretur in cœlo : homo
perditus quærebatur in terra.
Et cum invenerit illam imponit in humeros suos
gaudens. Ovem in humeris suis imposuit quia hu
manam naturam suscipiens peccata nostra ipse por
tavit.
Et veniens domum, convocat amicos et vicinos, di
cens illis : Congratulamini mihi, quia inveni ovem
quæ perierat. lnventa ove ad domum rediit quia
pastor noster reparato homine ad regnum rediit, ibi
amicos et vicinos invenit, illos videlicet angelorum
choros, qui amici ejus sunt, quia voluntatem ejus
continue in sua stabilitate cuslodiunt : vicini quoque
ejus sunt quia claritate visionis illius sua assiduitate
perfruuntur, et notandum quod non dicat, congra
tulamini ovi inventæ, sed mihi quia videlicet ejus
est gaudium vita nostra, et cum nos ad coelum re
ducimur, solemnitatem lætitiæ illius implemus.
Dico vobis quod ita gaudium erit in cælo super uno
peccatore paenitentiam agente quum super nonaginta
novem justis qui non indigent pœnitentia. Plus de
conversis peccatoribus, quain de stantibus justus
gaudium erit in cœlo, quia plerumque hi qui nullis
se oppressos peccatorum molibus sciunt, stant qni •
dem in via justitiæ, nulla illicita perpelrant, sed ta
men ad coelestem patriam anxie non anhelant, tan
toque sibi in rebus licitis usum præbent, quanto se
perpetrasse illicita nulla meminerunt. Et plerumque
pigri remanent ad exercenda bona præcipua, quia
397 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
valde securi sunt, quod mulla commiserint mala gra
viora.
Aut quae mulier habens drachmas decem, si perdide
rit drachmam unam, nonne accendit lucernam et ever
rit domum, et quærit diligenter, donec inveniat? Qui
signatur per pastorem ipse et per mulierem. Ipse
enim Deus ipse et Dei sapientia. Et quia imago
exprimitur in drachma mulier drachmam, perdidit,
quando homo qui conditus ad imaginem Dei fuerat
peccando a simiHitudine sui conditoris recessit. Sed
accendit mulier lucernam quia sapientia Dei appa
ruit in humanitate. Lucerna quippe lumen in testa
est, lumen vero in testa est divinitas in carne, ac
censa autem lucerna everrit domum quia mox ut
ejus divinitas per carnem claruit, omnis se nostra
conscientia concussit, domus namque everritur cum
consideratione reatus sui humana conscientia per
turbatur. Eversa vero domo invenitur drachma, quia
dum perturbatur conscientia hominis reparatur in
nomine similitudo conditoris.
Et cum invenerit, convocat amicas et vicinas, di
cens : Congratulamini mihi, quia inveni drachmam
quam perdideram. Quæ amicæ vel vicinæ nisi illæ
potestates sunt cœlestes, jam superius dictæ, quæ
tanto supernæ sapientiæ juxta sunt, quanto ei per
gratiam continuæ visionis appropinquant, sed in
tuendum cur ista mulier decem drachmas habuisse
perhibetur, angelorum quippe et hominum naturam
ad cognoscendum se Dominus condidit, quam dum
consistere ad æternitatem voluit, eam procul dubio
ad suam similitudinem creavit. Decem vero drachmas C butionem hæreditatis. Domino Christo servite. Jubet
habuit mulier, quia novem sunt ordines angelorum, et servos obedire suis dominis inspicientes in illam
sed ut compleretur electorum numerus, homo Jeci mercedis remunerationem, quæ a Deo illis retribue
mus creatus est qui a conditore suo nec post culpam
periit, quia hunc æterna sapientia per carnem mi
raculis coruscans ex lumine testae reparavii. Ita dico
vobis : Gaudium erit coram angelis Dei super uno
peccatore pœnitentiam agente. Pœnitentiam agere est
et perpetrata mala plangere et plangenda non per
petrare. Nam qui sic alia deplorat, ut tamen alia
committat, adhuc pœnitentiam agere aut ignorat aut
dissimulat. Quid enim prodest, si peccata luxuriae
quis defleat et tamen adhuc avaritiæ æstibus anle
let? aut quid si iræ culpas jam lugeat, et tamen
adhuc invidiæ facibus tabescat? Sed minus est valde
quod dicimus, ut qui peccata deplorat ploranda mi
niine committat. Nam cogitandum summopere est,
ut qui se illicita meminit commisisse a quibusdam
etiam licitis studeat abstinere quatenus per hoc
conditori suo satisfaciat : ut qui commisit prohibita
sibimetipsi abscindere debeat etiam commi$$a [Forte
fe9. concessal. sicque in recta fide et bonis operibus
religiose vivens, ad gloriam Deo opitulante perve
niet sempiternam.
H0MILIA XCVT.
PERIA 1 w.
I.ectio Epistolæ beati Petri apostoli ad Colossenses.
fratres, omne quodcunque facitis in verbo aut in
528
A opere, omnia in nomine Domini Jesu, gratias agentes
Deo et Patri per ipsum, etc.
Quodcunque, inquit, aut dicitis aut agitis, in
tuentes in Christo, debitam gratiarum actionem Deo
et patri referre properate pro iliis, quæ per Chri
stum vobis sunt præstita. Etenim psalmis et hymnis
et canticis spiritualibus gratiarum actionem vocavit
hoc dicens quoniam in cordibus vestris gratias agite
Deo, quodcunque, aut dicitis, aut agitis, sic et dicite
et agite sicut justum est dicere illos qui talia assequi
digni sunt habiti. H;cc enim est vera gratiarum actio,
deinde et in hac parte imitans illa quæ ad Ephesios
scripserat, vertitur ad specialem consolationem di
cens :
Mulieres, subditæ estote viris, sicut oportet, in Do
B mino. Uxores jubet subditas esse maritis.
Viri, diligite urores vestras, et nolite amari esse ad
illas. Viros admonet diligere suas uxores, nec mo
leste erga illas versari.
Filii, obedite parentibus per omnia: hoc enim placi
tum est Domino. Suadet filiis ut obediant paren
tibus.
Patres, nolite ad indignationem provocare filios
testros ut non pusillo animo fiant. Patribus suadet
ut non superflue tristent filios suos.
Servi, obedite per omnia dominis carnalibus, non
ad oculum servientes, quasi hominibus placentes, sed
in simplicitate cordis, timentes Deum. Quodcunque
facitis, ex animo operamini, sicut Domino, et non
hominibus : scientes quod a Domino accipietis retri
tur pro fi'eli servitio, et ita facite sicut et justum
est facere eos qui a Deo sibi mercedem tribui ex
spectant, non sicut hominibus servientes, sed sicut
illi a quo et mercedis vicem sibi tribui exspectant.
Quicunque enim præcepta apostolica rite servaverit,
et Deo per fidem et bona opera placere studuerit,
sine dubio remunerationis coelestis particeps erit,
præstante Domino nostro Jesu Christo, qui cuni
Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per om
nia sæcula sæculorum. Amen.
H0MILIA XCV [I.
1TEM FERiA iv.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo tempore dirit Jesus discipulis suis : Esto
consentiens adversario tuo cito dum es in tia cum eo,
ne forte tradat te adversarius judici, et judex tradat
te ministro et in carcerem mittaris. Amen, dico tibi
non eries inde donec reddas novissimum quadran
tem, elc.
Ex præcedentibus et consequentibus manifestus
est sensus, quod nos Dominus atque Salvator, dum
in istius sæculi via currimus, ad pacem et ad coneor
diam colortetur, juxta Apostolum dicentem : Si
fieri potest, quantum ex vobis est, cum omnibus homi
nibus pacem habentes. Nam et in præcedenti capitulo
dixerat : Si offeres munus tuum ad altare et ibi re
599 HOYIIILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 350

cordatus fueris quiu frater tuus habet aliquid adver- A in David : transiertint in affectum cordis, de pro
sum te. Et hoc infinito statim infert, esto benevolus passione transivit ad passionem. Et huic non volun
aut benignus adversario tuo, et reliqi:a. Et in con tas peccati deest, sed occasio. Quicunque igitur ride
seqiientibus jubet, Diligite inimicos vestros et bene rit mulierem ad concupiscendum, id est, si sic aspe
facite his qui vos oderunt, et orate pro persecutoribus xerit ut concupiscat et facere dispoi;at, iste rccte
vestris. Judicem intelligo Christum, Pater non ju maechatus eam dicitur in corde suo.
dicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. Mli Quod si oculus tuus derter scandalizat te, erue
nistrum intelligo angelum : Et angeli, inquit, mini eum et projice abs te : expedit enim tibi ut pereat
strabant ei; et cum angelis suis venturum credimus unum membrorum tuorum, qttam t0lum corpus tuunt

ad judicandos vivos ac mortuos. Carcerem intelligo mittatur in gehennam. Quia supra de concupiscentia
pœnas videlicet tenebrarum, quas alio loco exterio mulieris dixerat, recte nunc cogitationem et sensum
in diversa volutantem nuncupavit oculum. Per dexte
res vocat. Credo propterea quod intrinsecus sint in
ipso manentes, vel si etiam quid secretius cogitari
ram autem et cæteras corporis partes, voluntatis
potest gaudium, divinorum præmiorum, de quo di atque affectuum initia demonstrantur : ut quod
catur servo bene merito, Intra in gaudium Domini maente concepimus, ne opere compleamus : caven
tni. Quemadmodum etiam et in hac ordinatione B dum igitur est, ne quod in nobis optimum est cito
reipublicæ vel a secretario vel a prætorio judicis labatur in vitium. Si enim dexter oculus et dextera
extra miltitur qui in carcerem truditur. Quadrai:s manus scandalizant, quanto magis ea quæ in his si
genus nummi est, qui habet duo minuta, unde in nistra sunt ! si anima labitur, quanto plus corpus,
alio Evangelio mulier illa paupercula et vidua dici quod est ad peccalum proclivius !
tur misisse in corbonam quadrantem, in alio duo Et si dextra manus tua scandalizat te, abscinde cam
minuta, non quod dissonent Evangelia, sed quod unus et projice abs te; expedit enim tibi ut pereat unum
quadrans duos minutos nummos habeat. Hoc est membrorum tuorum, quam totum corpus tuum eat in
ergo quod dicit : Non egredieris de carcere donec gehennam. Ergo et dextra manus accipitur dilectus
eliam minuta peccala tua persolvas. De solvendo adjutor et minister in divinis operibus. Nam quem
autem novissimo quadrante potest non absurde in admodum in oculo contemplatio, sic in manu actio
telligi aut pro eo positum quod nihil relinquatur im recte ii;telligitur, ut sinistra manus intelligatur in
punitum, sicut loquentes etiam dicimus usque ad operibus quæ huic vit;e sunt necessaria, dextra
fæcem, cum volumus exprimere aliquid ita exhau vero in illis aetibus in quibus electi Dei in præsenti
stum ut nihil relinqueretur, vel ut significarentur laborant vita, ut gloria iliis per hoc in futuro retri
nomine quadrantis novissimi terrena peccata. Quar C hriatur seimpiterna, per conditorem et rellemptorem
ta enim pars distinctorum membrorum hujus mundi nostrum Jesum Christum, qui vivit et regnat cum
et ea novissima lcrra invenitur, ut incipiens a cœlo Deo Patre in unitate ejusdem Spiritus sancti Deus,
secundam aerem numeres, aquam tertiam, quartam per omnia sæcula sæculorum. Amen.
terram. H0MILIA XCVIII.
Audistis quia divium est antiquis : Non mœchabe FERIA VI.

ris. Ego autem dico vobis quoniam omnis qui viderit
mulierem ad concupiscendum eam, jam mœchatus
est eam in corde suo. Juslitia ergo minor est regni
Dei non mœchari corporum conjunctioiie, justitia
ergo major est regni Dei non mœchari in corde.
Multo facilius custodit ne mœchetur in corpore
q iisquis non mœchatur in corde; illud ergo co:fir
navit qui hoc præcepit, non veni solvere legem, sed
adiiwplere. Sane considerandum est quod non dixit
01u11is qui concupierit mulierem, sed Qui viderit mu
Jierem ad concupiscendam eam, id est, hoc fine et
hoc animo attenderit ut eam concupiscat quod jam
non esl titillari delectatione carnis, sed plane con
sentire libidini, ita ut non refrenetur illicitus appe
1itus, sed si facultas data fuerit satietur. In his autem
duobus, talem differentiam veteres voluerunt quod
alterum propassionem, alterum vero passionem no
minaverint; inter passionem autem et propassione:n
hoc interest quod passio reputatur in vitio, propassio
licet culpam habeat, tamen non tenetur in crimine;
ergo qui viderit mulierem et anima ejus fuerit titillata,
hic propassione percussus est; si vero consenserit,
et de cogitatione affectum fecerit, sicut scriptum est
PATRol. CX.
Lectio sancti Evangelii secundum Marcum.
In illo tempore, cum introisset Jesus Ilierosolymam
in templum, etc.
Quod ingressus civitatem Dominus primo templum
adiit formam nobis religionis, quam sequamur præ
monstrat, ut cum forte villam aut oppidum, aut al
tum quemlibet locum, in quo sit domus orationis
Deo consecrata intramus, primo ad hanc divertamus,
et postquam nos Domino per orationum studia com
mendaverimus, sic deinde ad agenda ea propter qtiæ
venimus temporalia negotia recedamus.
Et circumspectis omnibus, cum jam respera esset ho
ra, ea ivit in Bethaniam cum duodecim. Non hoc semel
fecit, sed per omnes quinqtie dies ex quo Ilierosoly
mam aseenderat usque ad tempt:s passionis, hoc
ipsum semper agere solebat, ut per diem in templo
doceret, noctibtis vero exiens moraretur in monue
Hiveti, sicut in Luca legimus. Docendo enim incre
duiis ollicium correctionis sedulus impendebat, com
manendo autem apud fideles gratiam is eis benigni
tatis propitius exhibebat. Bene autem dicitur, quia
circumspectis omnibus exivit in Bethaniam. lnspicit
quippe ii,ternus arbiter omnium corda, et cum in
11
351 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 352

contradicentibus ac resistentibus veritati, non fnve- A nec in uno Hierosolymæ urbis loco, sed in toto orbe
nit ubi caput reclinet, secedit ad fideles, et in eis terrarum, et nequaquam taurorum et hircorum, ct
qui obediunt verbo, mansionem sibi una cum Patre arietum, sed orationis.
facere gaudet, Bethania namque domus obedientiæ Vos autem fecistis eam speluncam latronum. Qui ad
dicitiir. accipienda munera in templo residebant, profecto
Et alia die cum erirent a Bethania, esuriit. Esu quia quibusdam non dantibus læsiones exquirerent
riit vel veritatem humanæ carnis ostendens, vel esu dubium non erat. Domus ergo orationis spelunca
riens salutem credentium et æstuans ad ineredulita latronum facta fuerat, quia ad hoc in templo assi
tem Israelis. stere noverant, ut aut non dantes munera studerent
Cumque vidisset a longe ficum habentem folia, venit, corporaliter persequi, aut dantes spiritaliter necare.
si quid forte inveniret in ea; et cum venisset ad eam, Et cum mane transirent, viderunt ficum aridam fa
nihil invenit præter folia : non enim erat tempus fico ctam a radicibus. Non rami tantum aut stipes infru
rum. Et respondens Jesus dixit ei : Jam non amplius ctuosæ fici, sed ipsa eliam radix arefaciendo, sen
in aeternum quisquam ex te fructum manducet. Quo tentiam divinæ in se reprobationis ostendit, et
modo Dominus multa in parabolis dicere, ita etiam Joannes ait, quia securis ad radicem arborum posita
nonnulla in parabolis facere solebat.. Quid enim B est. Arefacta est itaque ficus a radicibus, ut osten
causæ erat ut esuriens fructus in ficulnea quæreret, deretur gens impia non ad tempus, et ex parte cor
quorum tempus nondum esse, quilibet homo noverat, rigenda externorum incursibus, et mox miserante
arboremque quia fructum per id temporis non habe Domino post actam pœnitentiam priscæ restituenda
ret, æternæ sterilitatis maledictione damnaret, nisi libertati, ut sæpe factum sacra historia refert, sed
quia plebem quam verbo docebat, hoc etiam fâcto aeterna potius damnatione ferienda, arefacta est ra
terrebat, ne quis habendo folia et fructum non ha dicitus, ut intimaretur nefanda plebs non solum hu
hendo, hoc est verba justitiæ absque operibus præ mana gloria forinsecus, verum etiam divino intus
tendendo,excidi, et in ignem mereretur projici.?Una favore funditus esse destituenda.
quæque enim arbor non de floribus, non de foliis, Et respondens Jesus ait illis : Habete fidem Deo.
sed fructu suo cognoscitur, id est, unusquisque homo Amen dico vobis quia quicunque dixerit huic monti :
non de æstimatione famæ vel sermonum pompa : Tollere et mittere in mare ; et non harsitaverit in corde
sed de suarum testimonio probatur actionum. suo, sed crediderit quia quodcunque direrit fiat, fiet ei.
Et veniunt Hierosolymam, et cum introisset in tem Solent gentiles qui contra Ecclesiam maledicta scri
plum, cœpit ejicere vendentes et ementes in templo, et psere, improperare nostris quod non habuerint ple
mensas nummulariorum, et cathedras vendentium co. C nam fidem Dei, quia nunquam montes transferre
lumbas evertit. Quod maledicendo ficum infructuosam potuerint. Quibus respondendum, non omnia scripta
per figuram fecerit Dominus, hoc idem mox aper esse quæ in Ecclesia sunt gesta, sicut etiam de fa
tius ostendit ejiciendo improbos e templo. Neque ctis ipsius Christi, Dei et Domini nostri Scriptura
enim aliquid peccavit arbor, quæ esuriente Domino nostra testatur, unde et hoc quoque fieri potuisse, ut
poma non habuit, quorum necdum tempus advene mons ablatus de terra mitteretur in mare, si neces
rat, sed peccavere sacerdotes qui in domo Domini sitas fieri id poposcisset, quomodo legimus factuna
sæcularia negotia gerebant, et fructum pietatis quem precibus B. Patris Gregorii, Neo-Cæsariæ Ponti an
debuerant quemque in eis Dominus esuriebat, ferre tistitis viri meritis et virtutibus eximii, ut mons in
supersederant. Arefecit Dominus arl)orem maledicto, terra tantum loco cederet, quaiitum incolæ civitatis
ut homines hæc videntes sive audientes multo magis •pus habebant. Werum quia montis nomine nonnun
intelligerent sese divino condemnandos esse judicio, quam diabolus significatur, videlicet propter super
si absque operum fructu de plausu tantum sibi reli Diam qua se contra Deum erigit, et esse vult similis
giosi sermonis velut de sonitu, et tegumento blandi Altissimo, mons ad præceptum eorum qui fortes fide
rentur viridantium foliorum. sunt to!litur de terra, et in mare projicitur, cum
Et non sinebat ut quisquam transferret vas per tem prædicantibus verbum doctoribus sanctis, immundus
plum. De vasis dicit illis quæ mercandi gratia infere spiritus ab eorum corde repellitur, qui ad vitam
bantur, cæterum absit ut vasa Deo dicata Dominis sunt præordinati, et in turbulentis amarisque infide
cjiceret de templo, vel introferri prohiberet in tem lium mentibus, vesaniam su;e tyrannidis exercere
plum, ubi futuri sui examinis insigne prætendit permittitur, non quod ibi et ante sedem regnumque
exemplum. Sed potius immunda et profana elimi non habuerit, sed quod tanto acrius in eos quoslibet
nat vasa de templo, ac ne amplius inferantur prohi desævit, quanto amplius se dolet a læsione piorum
bet, quando non solum de Ecclesia omnes repellii fuisse depulsum, quem tamen victoria Salvaloris
ac deturbat reprobos, verum etiam ne ultra ad tur nostri Domini Jesu Christi , liberans electos suos de
bandam Ecclesiam intrent, æterno eos verbere com manibus, ipsum hostem humani generis pro nequitia
pescit. sua claustris inferni damnabil in perpetuum.
Et docebat, dicens cis : Nonne scriptum est quia
domus mea domus orationis vocabitur omnibus genti
bus ? Omnibus, inquit, Gentibus, non unigenti Judææ,
 H()\}1{LIÆ IN EVANG. ET EPIST. 55%
35 5
IIOMiLIA XCIX. A nequitia, per fidem in libertatem gloriæ filiorum Dei,
poMiNicA w POST PENTEC0STEN. ita ut jam non carni, nec terrenis serviat desideriis,
Lectio Epistolæ ad Romanos. non diabolo sed Christo, cujus gloriæ particeps e:
Fratres, eristimo quod non sunt condignæ passiones cohæres ipsius gratia efliciatur.
hujus temporis ad futuram gloriam quæ revelabitur in Scimus enim quod omnis creatura ingemiscit. Quod
nobis, etc. dicit omnis creaiura, nunc angelorum et hominum
Quod ad comparationem ætérnæ gloriæ, quam naturam dicit, quia ut in Evangelio Dominus ait :
sanctis suis Deus ante sæcula præparavit, nihil con sicut angeli gaudent super poenitentes, ita dolent et
dignum quis in hoc sæculo possit passionis sustinere; ingemiscunt super converti nolentes, et quotidie no
in praesenti lectione apostolus Paulus breviter inti stra spectantes certamina, dolent valde cum convin
mavit dicens: Existimo enim quod non sunt condi cimur a diabolo; cum vero vincimus multo plus
gnæ passiones hujus temporis, ad futuram gloriam quæ gaudent. Quapropter si cum sanctis Angelis in coelo
revelabitur in nobis. In quo enim mortale quid im gaudere cupimus, eorum nunc gaudium in bona no
mortali potest comparari, aut invisibili visibile, aut stra conversatione, dignis moribus in castitate vit;e
aeternis temporalia? Si qua tamen in præsenti vita magno studio perficere debemus, ut cum deficiamus
velut quædam possint semina gloriæ colligi, futura B ab hac vita carnali, recipiant nos in æterna taberna
ista seimina ex tribulationibus et passionibus, quæ cula simul gaudere cum illis.
que patiuntur propter Dominum colliguntur. Sicut Non solum autem illa sed nosmetipsi. Id est, apo
alibi idem dicit Apostolus, quod enim in præsenti stoli et apostolici viri in Ecclesia sanctorum succes
momentaneum est, et leve, immensum est enim sores aposto!orum.
pondus gloriæ futuræ, quam exspectamus qui non Primitias Spiritus, id est, pignus et dona sancti
respicimus ad ea quæ videntur, sed ea quæ non vi Spiritus habentes, intra nos gemimus, adoptionem filio
dentur et æterna sunt, proinde enim omnis tribulatio rum Dei exspectantes, redemptionem corporis nostri.
qualiscumque sit, quæ acciderit, quamvis sæva, Gemimus enim adoptivos filios Dei fratres nostros,
quamvis longa videatur, quasi momentaneum ac quos docere et instituere missi sumus, donec videa
leve esse putari oportet. Quicumque enim ad futu mus eos in omni bono proficere, ut filii Dei et haere
ram aspicit gloriam, quæ nobis est revelata, atque des Christi effici mereantur. Donec ergo nos, inquam,
quæsita, ubi transformabitur corpus nostrum mor qui instituimur ab eis negligimus et moramur, et
tale, conformis gloriæ corporis Filii Dei.... Quanto emendationis nostræ tempus longius protelamus, nec
majores enim tribulationes in hoc mundo pro noa invisibilibus delectamur, ad dolores aposlolos
Christo patimur, tanto amplius nobis magnitu C commovemus, ac luctum similiter et sanctis prædi
diuem gloriæ credamus cumulari. catoribus disciplinam docentibus dolorem ingerimus,
Nam exspectatio creaturæ revelationem filiorum qui cum nostras prospiciunt iniquitates, magno se
Dei erspectat. Exspectatio creaturæ exspectatio ho affligunt luctu pro excessibus nostris, et divinam pro
nuinis rationabilis est, qui exspectat diem judicii, quo nobis implorant pietatem, humiliter de praeteritis
revelabitur quanta sit gloria præparata his qui in veniam postulantes, et de futuris custodiam. Haec
hoc sæculo fideliter pro Deo tribulationes sustinent, ergo et his similia diligenter ac fideliter cogitantes
et laborant in Domini voluntate. w mon aquiescamus eis, qui per liberum arbitrium in
Vanitati enim creatura subjecta est. Id est, omnis superbiam elati præcipitare semetipsos, magis quam
homo vanit ti hujus mundi invitus est sul)jectus, elevare conanlur, sed humiliter consideremus illud
quandiu temporalibus deditus est rebus, vel quandiu quod Apostolus dicit, Deus qui operatur in vobis et
istis transitoriis utitur, quæ transeunt tanquam velle et perficere, gratias agamus Domino ac Salvatori
umbra. nostro, qui nos nullis præcedentibus meritis vulne
Non volens. Non enim sicut sponte peccavit homo, ratos curavit, et inimicos reconciliavit, et de capti
sic etiam sponte damnatus est : sed voluntate ejus vitate redemit, de tenebris ad lucem reduxit, de
qui disponit universa, cujus eliam homo contempsit morte ad vitam revocavit, et humiliter confitentes
præcepta. Subjectus est autem homo vanitati, quan fragilitatein nostram illius misericordiam deprece
diu in hac mortali vixerit carne. Sequitur. mur. Ut quia nos secundum Psalmistam misericor
Quoniam et ipsa creatura liberabitur a servitute dia sua prævenit, dignetur in nobis non solum custo
corruptionis in libertatem gloriæ filiorum Dei. Crea dire, sed etiam augere munera et beneficia sua, qu;e
tura autem recte dicitur homo, quandiu creaturæ ipse dignatus est dare, qui cum Patre et Spiritu
non creatori deservit. Cum autem fidem perceperit, sancto vivit et regnat in unitate Spiritus sancti
et Dominum Deum suum agnoverit, et ejus obedire Deus nunc et semper, et in sæcula sæculorum.
cœperit voluntati, non jam creatura, sed Dei filius Amen.
nuncupatur. Ista autem creatura, id est, homo, cum 1I0MILIA C.
divina inspirante gratia crediderit, liberabitur a ser 1N EODExM FESto.

vitute corruptionis, ut non interitui serviat, cui ser Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
viunt omnes peccatores, quandiu in peccatis per In illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Estote
mmanent. Liberabitur autem ab ista corruptione ct misericordes, sicut et Pater rester misericors est.
555 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. M4(}{SUNT. OPERUM PARS II. 35

Misericors est Deus super ingratos, et majore vel A cantem a peccatore castigari non posse præmonui:.
multiplici scilicet sua misericordia, qua etiam ju Multi enim superbia vel odio, philargyria vel avaritia.
menta salvat, temporalia bona largiendo vel coelestia vel alio quolibei crimine præventi levia hæc ai:t
bona singulari gratia, qua electos solum glorificat nulla judicantes acerrime corripiunt, quos subita
inspirando. Sed sive hoc sive illud sive utruni viderint ira turbatos, oculum mentis a solito piiri:a
que intelligas, magna Dei bonitate fit, quæ nobis in.i tis staiu quasi festuca irruente mutasse, atque in
tanda præcipitur, si filii Dei esse voluumus, gloriain memores Dominici præcepti, quo ait, Nolite conden
que filiorum Dei obtiinere. mare et mon condemnabimini , magis amant vi
Nolite judicare; et non judicabimini, nolite condemna tuperare et damnare, quam emendare atque cor
re, et non condemnabimini. IIoc loco nihil aliud nobi8 rigere.
præcipi existimo, nisi ut ea facta quæ dubium est, Et quomodo potes dicere fratri tuo : Frater, sine
quo animo fiant in meliorem partem interpretemur. ejiciam festucam de oculo tuo, ipse trabcm in oculo
• Dimittite; et dimittetur vobis, date et dabitur vobis. tuo non videns ? Hæc cum fratre agis verbi gratia
Dimittere nos injurias, dare beneficia jubet, ut et quod ira ille peccavit, tu odio reprehendis. Qiianium
nobis peccata dimittantur, el vita detur æterna. Qua autem inter festucam et trabem, tantum inter iram
sententia brevi sed eximia cuncta, quae latissime de B distat atque odium. Olium est enim ira inveterata,
conversando cum inimicis mandaverat, comprehea quæ quasi vetustate ipsa tantum acceperit, ut me
dendo concludit. rito appelletur trabes. Fieri autem potest ut si ira
Mensuram bonam, et confertam, et coagitatam, et sceris homini velis eum corrigi; si autem oderis ho
supereffluentem [dabunt] in sinum vestrum. Iluic si minem, non potes eum velle corrigere, et ideo impos
mile est quod alibi dicit, ut et ipsi recipiant vos in sibile dicitur, ut festucam fratris oculo deimat, qui
aeterna tabernacula. Non enim pauperes ipsi , sed suo trabem gestat in oculo.
Christus mercedem his qui eleemosynam fecere red Hypocrita, ejice primum trabem de oculo tuo, et
diturus est. Quam tamen in simum dare dicuntur, tunc perspicies ut educas festucam de oculo fratris tui.
quia promerendo illius occasionem dedere, cum vel Id est, primum expelle abs te odium, et deinceps po
egentibus miserti vel improbe saevientes fortiorum teris jam eum quem diligis emendare. Et est vere
sunt, et tolerati patientia, et beneficeiitia sustentati, multum cavendum, et molestum hypocritarum, id
el ad ipsam aliquoties fidem indulgentiæ gratia est, simulatorum genus, qui cum omnium vitiorum
probati. accusationes odio et livore suscipiant, etiam consul
Eadem quippe mensura qua mensi fueritis, reme tores videri se volunt, et ideo pie cauteque vigilan
tietur vobis. Et Apostolus ad eleemosynam Corinthios C dum est, ut cum aliquem reprehendere vel o'jurgare
hortans, inter alia dicit, qui parce seminat, parce et mc necessitas coegerit, primo cogitemus utrum tale sit
tet, et qui seminat in benedictionibus de benedictionibus vitium, quod nunquam habuimus, vel qiio caruimus,
et metet. Potest autem de omnibus, quæ mente, ma et si nunquam habuimus, cogitemus et nos homines
mu, lingua, gerimus accipi, quia tu reddes singulis, esse, et habere potuisse. Si vero habuimus et non
inquit, secundum opera eorum. habemus, tangat meinoriam communis infirmitas,
Dicebat autem illis et similitudinem. Nunquid p0 ut illam reprehensionem aut oljurgationem, non
test cæcus cæcum ducere ? Nonne ambo in foveam ca odium sed misericordia præcedat, sicque doctrina
dent ? Sensus hujuscemodi sententiæ pendet ex supe salubris ex dilectione Dei et'proximi coufirmata, tam
rioribus, ubi de danda eleemosyna et injuria dimit doctori quam etiam auditori ad æternam proficiet
tenda præcipitur. Si te, inquit, ira contra violentum, salutem, præstante Domiiio nostro Jesu Christo, qui
et contra polentem philargyria cæcaverit, munquid cum Patre et Spiritu sancto, vivit et regnat Deus,
tua mente vitiata viiium ejus curare poteris? Aut ille per omnia saecula sæculorum. Amen.
solus qui injuriam fecit, et non tu etiam qui ferre IIOMIILIA CI.
nesciebas reus deputaberis? At si mitem te, tranquil iN WIGII, lA SANCTI J0ANNIS BAptiST.e.
lumque pectoris ejus improbitas invenerit, et ille ad
Lectio Jeremiæ prophetæ.
pœnitentiam movebitur, et tu patientiæ præmio do
naberis, quia cæcum vidente oculo, hoc est, corde Priusquam te formarem in u;ero, novi te; et ante
sereno ducere curabas ad lumem. quam eaires de vulva, sanctificavi te, et prophetam im
Non est discipulus super magistrum; perfectus autem gentibus dedi te.
omnis erat, si sit sicut magister ejus. Si magister, qui Non quod ante conceptionem, ut hæresis suspica
utique quasi Deus potuit noii suas ultum ire injurias, tur, fuerit Jeremias, sed quod præscierit eum futu
sed ipsos maluit insecutores patiendo reddere mitio rum Dominus, cui necdum facta jam facta sunt,
res, eamdem necesse est discipuli, qui puri homines secundum illud quod Apostolus loquitur qui vocat ea
sunt, regulam perfectionis sequantur. quæ non erant, quasi ea essent. Quidam hunc locum
Quid autem vides festucam in oculo fratris tui, tra super Salvatore intelligunt, qui proprie propheta est
bem autem quæ in oculo tuo est, non consideras? gentium, et per apostolos voeavit omnes nationes.
Oculus hic pro sensu mentis ponitur, et hoc ad su Iste enim vere priusquam in utero formaretur virgi
periora respicit, ubi cæcum a cæco duci, id est, pec nali, et antequam exiret de vulva matris, sanctifi
 57, IIoMiLLE IN EVANG. ET EPIST. 553

catus in utero est, et notus Patri, quippe qui semper A penetratur, recte et in templo Salomonis mysticus
in Patre, et in quo semper Pater. quindecim graduum ascensus fuisse narratur.
Et diri: Domine Deus, ecce nescio loqui, quia puer Et uror ejus de filiabus Aaron; plena igitur lau
ego sum. Et dirit Dominus ad me : Noli dicere, Quia datio, quæ genus, mores, officium, factum, judiciiim
puer sum, quoniam ad omnia quæ mittam te, ibis; et comprehendit. Gentis in majoribiis, mores in æqui
universa quæ mandavero tibi, loqueris. Ne timeas a tate, officium in sacerdotio, factum in mandato, in
facie eorum, quia tecum ego sum ut eruam te, dicit justificatione judicium.
Dominus. Quando autem venit in corpus humantim, Erant autem justi ambo ante Deum. Beatus qui in
dicit in exordio : Nescio loqui, quia jurenis ego sum. conspectu Dei justus est atque laudabilis, evenit
Juvenis propter dispensationem, senex juxta hoc, quippe ut laudent homines eum, qui non est la:ida
quod primogenitus omnis creaturae. Juvenis quia in bilis, et ei detrahant, qui minime detractione dignus
consummatione jam saeculi, et in extremo hujus vitae est. Solus Deus et in laude et in vituperatione justus
tempore advenit. Dicit itaque, nescio loqui, scio enim est judex.
qu;edam majora loqui, scio eloquium tuum, scio Incedentes in omnibus mandatis et justificationibus
verbum tuum,Sion, tibi scio loqui, hominibus nescio Domini, sine querela, etc. Plerumque justitia durior
loqui, juvenis sum. B hominum iram provocat, quæ vero temperata est,
Et misit Dominus manum suam et tetigit os meum; ipsa suæ dulcedinis gratia etiam invidiæ quærimo
et dixit Dominus ad me : Ecce dedi verba mea in ore niam vitat. Quando enim facimus mandatum Dei,
tuo; et constitui te super gentes, et super regna, ut et in concupiscentia nostra vanæ gloriæ sordes spar
erellas, et destruas, et disperdas, et dissipes, et ædifi gimus, ut hominibus placeamus, non illud absque
ces, et plantes, dicit Dominus omnipotens. Conside querela facimus.
ranlum qtiod quatuor tristibus duo læta succedant. Factum est autem cum sacerdotio fungeretur Za
Neque enim poterant ædificari bona, nisi destructa charias in ordine vicis suæ, etc. Qui enim sorte eligi
essent mala, nec plantari optima, nisi eradicarentur tur'humano judicio non comprehenditur. Ille igitur
pessima. 0mnis enim plantatio qtiam non plantavit quærebatur, quem iste figurabat verus in æternum
cœlestis Pater eradicabitur, et ædificatio quæ super sacerdos cui dicitur, tu es sacerdos in æternttm, qui
petram non habet fundamentum, sed in arena non hostiarum cruore, sed proprio Patrem Deum
exstructa est, sermone Dei suffoditur atque destrui generi reconciliaret humano. Sed tunc sanguis fun
tur, illam quam consumet Jesus spiritu oris sui, et debatur in specie, sacerdos ordinabatur, nunc quia
destruet adventu præsentiæ suæ, omnem scilicet sa veritas venit, relinquamus speciem et veritatem se
C quamur. Tunc quidem viccs erant, nunc autem est
crilegam perversamque doctrinam disperdet in per
petuum. Porro ea quæ elevantur contra scientiam perpetuitas. Quem alium significabat Zacharias sa
Dei, et in sua confidunt sapientia, quæ apud Deum cerdos, nisi eum sacerdotem, cui sacrificium non
stultitia est dissipabit atque deponet, ut ædificentur esset commune cum cæteris, qui non manufactis
pro his humilia, et in locum superiorum quæ de templis sacrificaret pro nobis, sed in sui corporis
structa sunt et evulsa, exstruantur atque plantentur, templo nostra peccata vacuaret ?
quæ ecclesiasticæ conveniunt veritati, et impleatur Sorte exiit ut incensum poneret, etc. Incensum
illud quod dicit Apostolus, Dei ædificatio, Dei agri autem in sancta sanctorum a pontifice deferri, expe
*ultura estis. ctante foras templum omni populo decima die septimi
IH0MILIA CII. mensis est jussum, et hanc diem expiationis sive
IN eODEM FESTO. propitiationis vocari, quæ apud nos ob varium humae
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam. discursum, qua menses computant Hebræi, modo in
Fuit in diebus Herodis, regis Judææ, sacerdos qui mense Septembri, modo incidit in Octobri, qui sci
dam nomine Zacharias. licet mensis quo pascha geritur, evordine conditio
Sacrosancta præcursoris Domini nobilitas non so nis et edicto legis anni principium tenet, dicente
lum a parentibus, sed et a progenitoribus gloriosa I)omino: Mensis iste vobis principium mensium, pri
descendit, quatenus adventus illius fidem non subita mus erit in mensibus anni.

inspiratione conceptam, verum habita magis propa
gatione susceptam liberius prædicaret.
De vice Abia. Viginti quatuor de sacerdotibus or
dines in ministerio domus Domini sorte a Salomone
sunt divisi, in quibus Abia familiæ, de qua Zacharias
ortis est, sors contigit octava. Non frustra primus
Novi Testamenti præco in octavæ sortis vice nasci
tur, quia sicut septenario sæpe numero propter
sabbatum vetus Testamentum, sic Novum aliquo
ties octonario propter sacramentum resurrectionis
exprimitur. Unde quia non aliter quam per obser
vaatiam utriusque Testamenti regni coelestis aula
Apparuit autem illi angelus Domini, stans a dextris
altaris incensi, etc. Non immerito angelus videtur
in templo, quia veri sacerdotis jam nuntiabatur
adventus, et cœleste sacrificium parabatur, in quo
angeli ministrarent. Bene angelus, et in templo et
juxta altare, et a dextris apparet, quia videlicet ei
veri sacerdotis adventum in mysterium sacrificii uni
versalis et coelestis doni gaudium prædicat. Nam
sicut per sinistram præsentia, sic per dexteram sæpe
bona prænuntiantur æterna.
Ait autem ad illum angelus : Ne timeas, Zacharia,
quoniam exaudita est deprecatio tua, et uxor tua Eli
359 B. RABANl MAURl ARCIIIEP. M{)(}UNT. OPERUM PARS II. ?, %)

sabeth pariet tibi filium, et vocabis nomen ejus Joan- A abjectionem increduli populi permanentis, de quibus
rem. Deprecationem dicens exauditam partum con dixerat, non est paae impiis dicit Dominus, tránsit ad
tinuo promittit uxoris, non quod ille qui pro populo ecclesias de gentibus congregatas, et eis sub inst:
oblaturus intraverat, relictis verbis vocis pro acci larum nomine loquitur, quæ persecutorum quasi
piendis filiis orare potuerit, sed quod dicit : Erau maris fluctibus patent, et ex omni parte sæviente
dita est deprecatio tua, populi redemptionem signifi naufragio conduntur potitis, quam moventur. Ac
cat. Quod vero adjungit, et uiror tua pariet tibi filium, ne quis putet violentam esse expositionem nostram,
ejusdem redemptionis ordinem pandit, quod videlicet et non ad gentes pertiuere quod dicitur, sed ad syna
natus Zachariæ filius redemptori illius populi præ gogas populi Judæorum, sequitur, et attendite populi,
conando sit iter facturus. sive gentes de longe, hoc est ab extremis finibus
Et erit gaudium tibi et ersultatio, et multi in nati terræ, vel ut LXX transtulerunt : Post multum tem
ritate ejus gaudebunt. Notandum quod nato præcur pus stabit, hoc est, non hoc tempore quo dicuntur,
sore multi gaudent, nato autem Domino annuntiat sed post multa fient tempora.
angelus, gaudium magnum quod erit omni populo, Dominus, inquit, ab utero vocavit me; de ventre
quia videlicet hic salutem multis prædicare, ille om matris meæ recordatus est nominis mei. Quod nunc
nibus qui volunt advenit donare. interim audientibus videtur obscurum, postea autem
Et erit magnus coram Domino. Non corporis hic, cunctis gentibus notum fiet, quando Gabriel Joseph
sed animæ magnitudinem declaravit, est coram Do de partu dixerit virginali, et vocabis nomen ejus
mino magnitudo animæ, magnitudo virtutis, est Jesum, ipse enim salvum faciet populum suum a
etiam parvitas animæ et pueritia virtutis. peccatis eorum.
Vinum et siceram non bibet. Sicera interpretatur Et posuit os meum quasi gladium acutum, posuit
ehrietas, quo vocabulo Hebræi omne quod inebriare quoque os ejus quasi gladium acutum, ut spiritu oris
polest poculum, sive de pomis, sive de frugibus, seu sui interficiat impium. De quo gladio ipse in Evan
de qualibet alia materia confectum significant. Pro gelio Joquitur, non veni pacem mittere in terram sed
prium vero in lege Nazarenorum erat, vino et sicera gladium, malos a bonis separans. Weni enim dividere
tempore consecrationis abstinere, unde Joannes, hominem contra Patrem suum, et filiam contra ma
Samson et Jeremias, cæterique tales ut semper trem suam, et nurum contra socrum suam.
Nazareni, id est, sancti manere possent, semper his Et in umbra manus suæ proterit me. In umbra
abstinere satagunt. - manus Dei se esse protectum asserit, ut carnis vilitas
Et Spiritu sancto replebitur adhuc ex utero matris divinitatis potentia tegeretur, angelo ad virginem
suæ. Non est dubium verum hoc angeli esse promis nuntiante, Spiritus sanctus veniet super te, et virtus
sum, siquidem sanctus Joannes, antequam nascere Altissimi obumbrabit tibi.
tur, matris adhuc in utero positus Spiritus accepti Posuit me sicut sagittam electam, in pharetra sua
gratiam designavit. - abscondit me. Quando dicitur sagittam electam ,
Et multos filiorum Israel convertet ad Dominum ostendit habere Deum sagittas plurimas, sed non ele
Deum ipsorum. Cum Joannes, qui Christo testimo ctas, quæ sagittæ prophetæ sunt et apostoli qui in
mium perhibens, in ejus fide populos baptizabat, di toto orbe decurrunt. De quibus in alio loco canitur:
citur filios Israel ad Dominum Deum ipsorum con Sagittæ acutæ potentissimæ, populi sub te cadent, et
vertisse, patet profecto Christum esse Dominum iterum, Sagittæ potentes acutæ cum carbonibus deso
Deum ipsorum. latoriis. Christus autem de multis sagittis et filiis
Et ipse præcedet ante illum in Spiritu et virtute plurimis, una sagitta electa et filius unigenitus est,
Etiae. Bene in spiritu et virtute Eliæ præcedere di quam in pharetra sua abscondit, id est, in humano
citur, quia sicut ille præco venturus judicis, ita hic corpore, ut habitaret in eo plenitudo divinitatis cor
praeco factus est redemptoris. poraliter, raraque esset credentium fides, et cui
Ut conrertat corda patrum in filios, et incredulos p supra dicitur: Tu es Deus absconditus et nescieba
ad prudentiam justorum, parare Domino plebem per mus. Quam sagittam et sponsa vulnus accipiens lo
fectam. Corda patrum in filios convertere est spiri quitur in Cantico canticorum : Vulnerata charitate
ualem sanctorum antiquorum scientiam populis præ ego sum.
dicando infundere. Prudentia vera justorum est, non Et dixit mihi : Servus meus es tu, Israel, quia in
de legis operibus justitiam præsumere, sed ex fide te gloriabor. Servus, quia cum in forma Dei esset
salutem quærere. Sic ergo plebs Domino perfecte formam servi est dignatus assumere. Ostendit eum
præparatur. Cum in recta fide et sancta conversa appellari servum, qui sit formatus ex utero, qui et
tione ad Domini servitium pleniter convertitur. in Psalmo dicit, de ventre matris meæ Deus meus
H0MILIA CIII. es tu. El Israel, quia natus de semine Judæorum.
JN NATIV1TATE SANCTI J0ANNIS BAPTISTAE. Quodque de nullo alio servorum inteliigi potest, jun
Lectio Isaiæ prophetæ. gitur, quia in te gloriabor. Dicit enim et ipse in
Hæc dicit Dominus. Audite, insulæ, et attendite, Evangelio, Pater, glorificavi nomen tuum, qui in Psal
populi de longe. mo loquiuur, exurge, gloria mea; exurge, psalterium et
Post vocationem reliquiarum populi Israel, et cithara, id est, omnium virtutum chorus, dedi te in
54! - IIOMlLIAE IN EVANG. ET EPIST.
lucens gentium, ut sis salus mea usque ad extremum A tulabantur ei. Habet sanctorum editio lætitiam pluri.
terrae. Id est, ut illumines universum mundum et
salutem meam, per quam omnes salvi fiant, usque
ad extremum terrae facias pervenire. Hæc enim per
apostolorum prædicationem facta cognoscimus, de
quibus Psalmista prædicens ait: In omnem terram
eriit sonus eorum, et in fines orbis terræ verba eorum.
I{eges videbunt et consurgent principes, et adorabunt
propter Dominum Deum tuum, et sanctum Israel, qui
elegit te. H;ec fient quando venerit Christus in gloria
Patris cum angelis suis, et sederit in throno gloriæ
suæ judicare vivos et mortuos ; tunc omnes adora
Lunt eum, propter Dominum Deum Patrem suum,
quia fidelis est qui elegit eum. Sive ita intelligendum,
reges quorum cor in manu Dei est, et Ecclesiæ prin
cipes sunt, adorabunt eum, quia fidelis est Dominus B tiam Elisabeth didicit, quod didicerat a marito.
sanctus Israel. De Christo etenim et quæ sequuntur
intelligi possunt, dicit enim in tempore placito erau
divi te, et in die salutis auaciliatus sum tui. Hoc testi
monio Apostolus usus dicens, tempore oppori uno exau
divi te, et in die salutis auriliatus sum tui, ecce nunc
tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis. Tempus
placitum et opportunum, et dies salutis passio Salva
toris est et resurrectio. Cui et idem Pater in subse
quentibus ait : Dedi te in fœdus populi, ut suscitares
terram et possideres hæreditates dissipatas, ut diceres
his qui vincti sunt, erite, et his qui in tenebris, releva
muni. In fœdus populi, subau!itur Judæorum, his,
videlicet, qui ex illis credere volueruiit, et suscitabit
terram, quæ in idololatriæ jacebat erroribus. Et pos
sidebit hæreditales desertas, quæ habitatorem non
h ibebant Dominum,et dicit his qui peccatorum vin
culis stringebantur, exile, quia funibus peccatorum
suorum unusquisque constringitur. Et his qui sede
bant in tenebris et lucem videre non poterant, ait:
relevamini ; hi enim omnes postquam conversi fue
rint et clarum Christi lumen aspexerint, pascentur
in viis et semitis sanctarum Scripturarum, et dicent:
Dominus pascit me, et nihil mihi deerit, in loco pascuæ
ibi me collocabit, super aquam refectionis educabit
me, qui cum Patre et Spiritu sancto, vivit et regnat
Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA CIV.
in Eodi.m festo.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore, Elisabeth impletum est tempus pa
riendi, et peperit filium. *
Verbum impletionis sancta Scriptura in bonorum
tantum ortu vel obitu, vel actu ponere consuevit,
quorum vitam plenitudine perfectionis habere signi
ficat. Denique Elisabeth impletum est tempus pariendi,
impleti dies Mariæ ut pareret, implevit Salomon ædi
ficare domum Domini, defunctus est Abraham, vel
alius aliquis patrum senex et plenus dierum, et post
quam venit plenitudo temporis misit Deus Filium
suum; at contra dies impiorum inanes et vacui. Viri
enim sanguinum et dolosi non dimidiabunt dies suos,
Et audierunt vicini et cognati ejus quia magnifica
vit Dominus misericordiam suam cum ilta, et congra
532
morum quia commune est bonum, justitia enim
communis est virtus, et ideo in ortu justi futurae vitæ
insigne præmittit, et gratia secuturæ virtutis exulta
tióne vicinorum praefigurante signatur.
Et factum est in die octavo venerunt circumcidere
puerum , et vocabant eum nomine patris sui Zacha:.
riam. Et respondens mater ejus dixit : Nequaquam,
sed vocabitur Joannes. Mire sanetiis Evangelista præ
mittendum putavit, quod plurimi infantem patris
momine Zachariæ appellandum putarent, ut advertas
matri nomen alicujus displicuisse degeneris, sed in
sancto infusum Spiritu, quod ab angelo ante Zacha
riæ fuerat prænuntiatum, et quidem ille mutus inti
mare vocabulum filii nequivit uxori, sed per prophc
Et dixerunt ad illam : Quia nemo est in cognatione
tua qui vocetur hoc nomine. Innuebant patri ejus quo
modo vellet vocari eum. Et postulans pugillarem, scri
psit dicens : Joannes est nomen ejus. Et mirati sunt
universi. Joannes est, inquit, nomen ejus, hoc est, non
ei nos nomen imponimus, quia jam a Deo nomen
accepit, habet vocabulum suum quod agnovimus,
non quod elegimus. Nec mireris, si nomen mulier
quod non audivit asseruit, quando ei Spiritus sanctus
qui angelo mandaverat revelavit, ncque poterat Do
mini ignorare prænuntium quæ prophetaverat Chri
stum, et bene additur, quia nemo in cognatione ejus
vocatur hoc nomine, ut intelligas nomen non generis
esse, sed valis.
Apertum est illico os ejus et lingua ejus, et loque
batur benedicens Deum, et factus est timor super om
nes vicinos eorum. Quia vox clamantis in deserto
nata est, merito est lingua parentis soluta. Neque
enim patrem a laudibus silere decebat, qui Werli
praecone sibi nato gaudebat, quippe cui labia, quae
incredulitas vinxerat, fides jam solvit. Verum hæc
etiam allegorice si quis perscrutari desideret, Joan
nis celebrata nativitas, gratiæ Novi Testamenti est
inchoata sublimitas. Cui vicini et cognati patris
nomen, quam Joannis imponere malebant, quia Ju
dæi qui legis ei observatione quasi affinitate juncti
erant, magis justitiam, quæ ex lege est sectari, quam
fidei gratiam suscipere cupiebant. Sed Joannes, hoc
est, gratiæ Dei vocabulum, mater verbis, pater litte
ris intimare satagunt, quia et lex ipsa psalmique ac
prophetæ apertis sententiarum vocibus gratiam Chri
sti prædicant, et sacerdotium illud vetus figuratis
cæremoniarum et sacrificiorum umbris, eidem te
stimonium perhibet. Pulchreque Zacharias octava
die prolis editæ loquitur, quia per Domini resur
rectionem quæ octava die post septimam sabb.ti
facta est, occulta sacerdotii regalis arcana patue
runt, linguaque pontificum Judæorum quam dißiden
tiæ vincula strinxerant, intelligentiæ rationabilis est
voce soluta. -
Et super omnia montana Judææ divulgabantur om
nia verba hæc, et posuerunt in corde suo, dicentes :
Quis putas puer iste erit? Etenim manus Domini erat
 345 B. RABANI MAURl ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 34{

cum itlo. Mlagna opera Domini, exquisita in omnes A a Domino coronam justæ congratulationis acce
toluntates ejus. Ecce enim unum Zachariæ silentium, pturos.
non ipsi tantum cui datur ad pœnam incredulitatis Et quis est qui vobis noceat, si boni æmulatores
et signum credendi proficit, sed et cum aufertur, fueritis? De his dicit quæ nobis ab adversariis per
omnes vicinos ejus miraculo ac timore stupefacit, verba contumeliosa, per damna rerum temporalium,
omnia circumquaque montana fama nati prophetæ per tormenta corporis accidunt. Hæc enim et hujus
perfundit, omnes qui audire poterant, ad perquiren modi omnia cum fidelibus irrogantur, duntaxat qui
dum diligentius pueri qui natus est modum statuim boni æmulatores sunt, et hoc secundum scientiam
que sollicitat, ut his videlicet atque hujusmodi futu nequaquam eis nocere possunt, sed palmam magis
rus Christi propheta commendetur auspiciis, item patientiæ æquanimiter tolerantibus afferunt, et e
que, ut ita dixerim, præcursorem veritatis præcur contra illis qui irrogant pœnam accumulando æter
rentia signa præbeant. nam plurimum nocent. Si quis autem hujusmodi
Et Zacharias pater ejus impletus est Spiritu sancto, adversis victus deficit, non huic ille qui malum
et prophetavit dicens : Benedictus Dominus Israel, intulit, sed ipsi sibi qui hoc patienter ferre recu
quia visitavit et fecit redemptionem plebis suæ Israel. savit nocuit,
Ecce loquela quæ sola est ablata diflidenti, cum spi B Sed et si quid patimini propter justitiam, beati eri
ritu prophetiæ est restituta credenti. Wisitavit autem tis. Non solum, inquit, nihil vobis nocet, qui bonum
Dominus plebem suam quasi longa infirmitate tabe facientibus mala irrogat, sed etiam cum vos propter
scentem, et quasi venditam sub peccato unici Filii bona quæ exsecratur hostis insequitur, causam vobis
sui sanguine redemit, qui vivit et regnat cum Deo majoris beatitudinis præstat, cum patientiæ vestræ
Patre in unitate Spiritus sancti Deus per omnia sæ vires exercet, juxta illud Evangelicum : Beati qui
cula s;eculorum. Amen. persecutionem patiuntur propter justitiam.
HOMILIA CV. Dominum autem Christum sanctificate in cordibus
vestris. Quid est Dominum sanctificare in cordibns
DOMINICA VI POST PENTECOSTEN.
nostris, nisi sanctitatem ejus, quam sit incompre
Lectio Epistolæ B. Petri apostoli. hensibilis gloriæ, intimo cordis affectu intueri, quan
Charissimi, omnes unanimes in oratione estote, tam in se sperantibus vincendi fortitudinem dare
compatientes, fraternitatis amatores, misericordes, hu valet, cujus inæstimabilis sanctitas fulget. Qui cum
nmiles, non reddentes malum pro malo, et maledictum Patre et Spiritu sancto, vivit et regnat Deus, per om
pro maledicto, sed e contrario benedicentes, etc. nia sæcula sæculorum. Amen.
Quia superius diversas personas conditionis et C HOMILIA CVI.
sexus congrua sibi discretione docebat, jam nunc IN EODEM FESTO.
omnes communiter admonet in fidei Dominicæ causa Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
unum cor et unam habere animam. In illo tempore, cum turbæ irruerent ad Jesum, ntt
Quia in hoc vocati cstis ut benedictionem hæreditate audirent verbum Dei, et ipse stabat secus stagnum
possideatis. Dicente videlicet judice, venite, benedicti Genesareth.
Patris mei, percipite regnum. Potest benedictio hære Stagnum Genesareth idem dicunt esse quod mare
ditatis et illa intelligi, qua Ecclesiam in futura vita Galilææ et mare Til)eriadis. Sed mare Galilææ ab
perpetua benedixit, unde etiam nunc spe futurorum adjacente provincia dictum, mare Tiberiadis a proxi
gratulabunda canit, exaltabo te, Deus reae meus, mma civitale, quæ olim Cennerech vocata, sed ab
et benedicam momen tuum in æternum, et in sæ llerode tetrarcha, instaurata in honorem Tiberii Cæ
culum sæculi. Quod ergo quisque in futuro inve saris, Tiberias est appellata. Porro Genezar a laci
nire desiderat, hoc in præsenti meditari et agere ipsius natura, qui a crispantibus aquis de ipso sibi
satagat, et conditorem videlicet, et proximum excitare auram perhibetur, Græco vocabulo quasi
sincera voce benedicere et seipsum etiam pariter generans sibi auram dicitur.
divina ac fraterna benedictione dignum reddere, D Et vidit duas naves stantes secus stagnum. Duæ
quia paves secus stagnum positæ circumcisionem et præ
Oculi Domini super justos, et a; res ejus in preces putium figurant, quas bene Jesus vidisse perhibetur,
eorum : vultus autem Domini super facientes mala. quia in utroque populo novit Dominus qui sunt ejus,
Quia beatus Petrus malum nos pro malo reddere ve eorumque cor a fluctibus sæculi hujus ad futuræ
tuerat, imo maledicentibus benedicere jusserat, vitæ tranquillitatem, quasi ad soliditatem littoris
recte prophetico testimonio astruit, superna inspe videndo, hoc est, misericorditer visitando provehit.
ctione, et bonos semper videri, et malos, quatenus Piscatores autem descenderant et lavabant retia.
meiminerimus, et nostram patientiam qua toleramus Piscatores sunt Ecclesiæ doctores qui rete fidei com
malos, et nostram benevolentiam qtia persequenti pro hensos, et de profundo ad lumem elatos, quasi
|bus bona optamus æterno præmio remunerandam, pisces littori, sic terræ vivenlium advehunt, quasi
et persecutores nostros si pœniteri noluerint digno quædam relia piscantium sunt complexæ prædican
plectendos esse supplicio. Si vero pœnituerint, nos tium dictiones, quæ eos quos cœperint in fide non
quoque pro ipsorum salute, quam deprccabam ur amittant. Unde et retia quasi retinentia sunt vocata,
 345 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. . 546

sed hæc retia modo laxantur in capturam, modo lota A sæculi crescet. Sed quod impletæ merguntur, hoc
plicantur, quia non omne tempus est habile doctrinæ, est, in submersionem premuntur, non enim submer
sed nunc exercenda lingua doctori, nunc suimet cura sa, sed sunt periclitata, Apostolus exponit dicens:
gerenda. In novissimis diebus erunt tempora periculosa, et erunt
Ascendens autem in unam navim, quæ erat Simo homines seipsos amantes, etc. Nam mergi navis, est
nis, rogavit eum a terra reducere pusillum. Et se homines in sæculum ex quo elati per fidem fueramt
dens docebat de navicula turbas. Navis Simonis est morum pravitate relabi, quale et ipse Petrus adhuc
Ecclesia primitiva, de qua Paulus ait : Qui enim ope in infirmitate positus hoc loco demonstrat. Unde
ratus est Petro in apostolatu circumcisionis, operatus sequitur.
est et mihi inter gentes, bene una dicta, quia multitu Quod cum videret Simon Petrus, procidit ad genua
dinis credentium erat cor unum et anima una. De qua Jesu , dicens : Eari a me, quia homo peccator sum ,
docebat turbas, quia de auctoritate Ecclesiæ usque Domine. Quia carnales quique in Ecclesia regimen
hodie gentes docet. spiritualium in quibus maxime Christi persona emi
Ut cessavit autem loqui, dirit ad Simonem : Duc in net, a se quodammodo repellunt. Non enim hac voce
altum, et larate retia vestra in capturam. Quod primo linguæ, dicunt bonis ministris Dei ut eos a se repel
rogavit Simonem navim a terra reducere pusillum, B lant, sed voce morum et actuum suorum suadent a
significat vel temperate utendum verbo ad turbas, ut se recedi. Ne per bonos regantur et eo vehementius
nec terrena eis præcipiantur, nec sic a terrenis in qiio deferant eis honores, et tamen factis suis a se
profunda sacramentorum recedatur, ut ea penitus recedere admonent, ut honorificentiam eorum signi
non intelligant, vel prius in proximis regionibus gen ficaverit Petrus cadens ad pedes Domini. Mores
tibus prædicandum, ut qui dicit item Petro, duc in autem in eo, quod ait : Exi a me, Domine, quia pec
altum et laacate retia vestra in capturam, ad remo cator homo sum, quod tamen quia non fecit Dominus,
tiores gentes quibus postea praedicatum est, perti non enim recessit ab eis, sed eos subductis navibus
neat. ad littus perduxit, significat in bonis et spiritalibus
Et respondens Simon dixit illi : Præceptor, per t0 viris, non esse oportere hanc voluntatem ut peccatis
tam noctem laborantes nihil cepimus, in verbo autem turbarum commoti, quo quasi securius tranquillius
tuo laxabo rete. Nisi Dominus ædificaverit domum, in que vivant, munus ecclesiasticum deserant.
vanum laborant qui ædificant eam. Nisi Dominus cor Et ait ad Simonem Jesus, Noli timere. Confortat
illustraverit auditorum, doctor in nocte laborat. Nisi Dominus timorem carnalium animosque fragilium
in verbo supernæ gratiae laxata fuerint instrumenta consolando erigit, ne quis vel de suæ conscientia
disputationum, frustra vocis suæ prædicator jaculum C. culpæ tremens vel de aliorum innocentia stupens)
mittet, quia fides populorum non sapientia verbi sanctitatis iter formidet aggredi, quod autem se
compositi, sed divinæ vocationis munere prævenit. quitur.
Et cum hoc fecissent, concluserunt piscium multi Et hoc jam homines eris capiens , ad ipsum Pe
tudinem copiosam, rumpebatur autem rete eorum. trum specialiter pertinet. Exponit ei Dominus quid
Præ multitudine piscium rete rumpebatur, quia nunc hæc captura piscium significet, quod videlicet ipse,
a confessione fidei etiam cum electis reprobi tanti sicut nunc per retia pisces, sic aliquando per verba
intrant, qui ipsam quoque Ecclesiam, hæresibus scin sit capturus homines, totusque facti hujus ordo quid
dant. Rumpitur autem rete, sed non labitur piscis, in Ecclesia, cujus ipse typum tenet, quotidie geratur ,
quia suos Dominus etiam inter persequentium scan ostendat. Quod vero subjungitur,
dala servat. Et subductis ad terram navibus relictis omnibus se
Et annuerunt sociis qui erant in alia navi, ut veni cuui sunt eumr, potest significare finem temporis quod
rent et adjuvarent eos. Alia navis, ut prædiximus, est ab hujus mundi salo qui Christo inhæserint penitus
Ecclesia de gentibus, quæ et ipsa non sufficiente una recessuri sint. Sciendum est autem hanc eamdem
navicula piscibus impletur eleetis, quia novit Domi non esse lcctionem, qua Matthæus et Marcus binos
mus qui sunt ejus, et apud ipsum certus est suorum D de naviculis piscatores primo Petrum et Andream,
numerus electorum. Dumque tot in Judæa credituros deinde filios Zebedæi a Domino narrant esse vocatos.
non invenit, quot ad fidem vitamque prædestinatos Non enim eos Lucas nunc a Domino vocatos, sed
novit æternam, quasi aliæ navis receptacula pisci tantum Petro fuisse prædictum quod homines esset
bus quærens suis, corda quoque gentium fidei gratia capturus insinuat. Nam et post resurrectionem Do
replet, et bene rupto reti socia mavis advocatur, mini legimus eos esse piscatos. Unde datur intelligi
quoniam ante Judas proditor, ante Simon magus eos ad capturam piscium ex more remeasse, ut postea
pisces nequissimi capti sunt, ante Ananias et Saphira fieret quod Matthæus et Marcus narrant, quando
rete fidei subdole tentabant ingredi, ante ut Joannes eos binos vocavit. Tunc etsi non subductis ad terram
testatur, multi discipulorum ejus abierunt retro, navibus, tanquam cura redeundi, sed ita eum secuti
etiam non cum illo ambulabant, ac deinde Barnabas sunt, tanquam vocantem ac jubentem ut sequeren
et Paulus ad gentium sunt apostolatum segregati. tur, postea vero fide recta imbuti et doctrina Salva
Et venerunt et impleverunt ambas naviculas, ita ut toris sui pleniter instructi, firmiter et stabiliter apud
mergcrentur. Harum impletio navium usque in finem suum permanserunt Dominum et magistrum, cujus
 -
547 R. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 34 $.

gratia ad vitam perducti sunt æternam, et ibi cum A venimus ad Speciosam portam templi, ut prædi, $
ipso regnabunt in sæcula sæculorum. Amen. mus, verhum vitæ audiendo, intelligendo simul et
HoMILIA CVII. operando, et ad apostolos, id est ad eorum exempla,
IN viGiLiA SANCTI PETRI AP0ST0LI. per illorum sanctorum successorum praedicationem
Lectio Actuum apostolorum. fide respeximus, tunc stabiliti et confirmati sunt
In diebus illis Petrus et Joannes ascendebant in gressus mentis nostræ, ut jam non claudicaremus
templum ad horám orationis nonam, elc. amplius in via iniquitatis, sed rectis bonorum operum
In lectione Actuum apostolorum quae nunc ob me gressibus per iter justitiæ ambulemus.
moriam beatorum apostolorum lecta est, quorum nos Et apprehensa Petrus mnanu deaetra claudi, allevavit
hodie natalitia venerando prævenimus, audistis cha eum. Bene quem verbo erexit etiam dextra confor
rissimi nobis, Petrus, inquit, et Joannes ascendebant tat, quia sermo docentis, in corde audientis minus
in templum ad horam orationis nonam. Apostoli hora valet, si non etiam propriæ actionis commendetur
nona templum ingressi, primo claudum, deinde de exemplis.
bilem sanabant, deinde ad vesperam usque laboran Et exiliens stetit, et ambulabat, et intravit cum illis
tos, multa hominum millia verbo fidei imbuebant. in templum. Ordo perfectionis est egregius, primo
IIoc et in ipso suo actu figuraliter se agere demon B illum resurgere qui jacuerat, deinde iter arripere
strabant, quia Dominus noster appropinquante mundi bonæ operationis, et sic æterni regni januam simul
fine in hunc mundum ad salvandos omnes sibi cre cum sanctis apostolis intrare. Ideo, fratres charis
dentes venerat, et apostolos suos quasi ad ipsam simi, quotiescunque beatissimorum apostolorum me
vesperam mundi per totum orbem ad multitudinem moriam celebramus, praetermissis omnibus sæculi
hominum docendam direxit. actibus sine aliqua dilatioiie profectu bonorum ope
Ft quidam vir qui erat claudus ex utero matris suæ, rum currere debemus, et reddere illis in Dei laudi
bajulabatur : quem ponebant quotidie ad portam tem bus honorificentiam debitam; qui nobis æternam
pli quæ dicitur Speciosa, ut peteret eleemosynam ab salutem per effusionem sui sanguinis pepererunt, qui
introeuntibus in templum. Hunc cum vidisset Petrus tantam hostiam in semetipsis pro nostra propitia
cum Joanne dixit : respice. At ille respexit in eos, tioiie Domino obtulerunt. Præsertim cum ipse Domi
sperans se aliquid accepturum ab eis, ait autem Pe nus dixit ad illos : Qui vos honorat, me honorat, et
trus : qui vos spernit, me spernit. Quisquis ergo debita ve
Argentum et aurum non habeo, sed quod habeo, do neratione honorat apostolos et martyres Christi,
tibi : in nomine Jesu Christi Nazareni surge et ambula. Christum honorat, quem diligit, et cum ipsis sanctis
Qui confestim surrexit. In claudo isto si considere apostolis atque martyribus, simulque cum omnibus
mus mystica sacrainenta cognoscimuspræostensa, Per sanctis æternæ beatitudinis præmia consequetur,
Speciosam portam templi ubi iste claudus samabatur, largiente Domino nostro Jesu Christo, cui est honor
evangelicam possumus intelligere prædicationem, per et gloria per immortalia sæcula. Amen.
quam templum Dei, id est Christi Ecclesia spiritali -
H0MILIA CVIII.
pulchritudine decoratur. In qua qui mente' debiles i n E O D E M F E S t 0.

per infidelitatem et ignorantiam nominis Christi si Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
mul et anima claudi sunt, remedium salutis accipiunt In illo tempore, dixit Jesus Petro: Simon Joannis,
per evangelicam Christi praedicationem. Denique diligis me plus his ? Dicit ei : Etiam, Domine, tu scis
Speciosa illa porta templi, quam diximus evangeli quia amo te.
cam prædicationem intelligi, claudum suscipit, id Virtutem nobis perfectam dilectionis præsens Do
est incredulos, et integrum reddit, dum ad perpe mini nostri interrogatio ostendit, perfecta enim di
tuam sanitatem animæ illos commovendo, exhor lectio est, qua Dominum ex toto corde, tota anima,
tando et docendo perducit : sicut claudus iste cum tota virtute, proximum autem tanquam nos ipsos
esset ad Speciosam portam templi respiciens in D diligere jubemur, et neutra harum dilectio sine altera
Petrum et Joannem accepit sanitatem, ita et nos valet esse perfecta, quia nec Deus vere sine proximo,
claudi antequam veniremus ad agnitionem Chri nec sine Deo vere potest proximus amari.
sti, vere claudi eramus, quia in via justitiæ clau Dicit ei: Pasce agnos meos. Acsi aperte diceret, hæc
dicabamus. Claudicabamus autem non corporis sola et vera est probatio integri in Domino amoris,
gressu, sed internæ mentis excessu. Qui enim alie si erga fratres studueris cum sollicitudine exercere
nus est a via' justitiæ, a via veritatis, id est labores. Nam quicunque fratri opus pietatis, quod
a fide et agnitione Christi Filii Dei vivi, hic quamvis valet, impendere negligit, minus juste se conditorem
rectos pedes corporis habeat, totus claudus est, quia diligere ostendit, cujus mandata in sustentanda pro
mente et anima claudicat, iter enim fidei ac veritatis ximi necessitate contemnit.
in obeditione præceptorum Christi, non gestibus tan Dicit ei iterum : Simon Joannis, amas me? Ait il!i :
tum corporis inceditur, sed gestibus mentis internæ. Etiam, Domine, tu scis quia amo te. Simon namque
Unde non dubium est, quia dudum claudicabamus a obediens, Joannes dicitur Dei gratia, et propuerea
via justitiæ, cum veram viam salutis ac vitæ Chri recte primus apostolorum cum de amore suo requi
stum Dominum nostrum nesciebamus. Sed postq am ritur Simon Joannis, id est obediens Dei gratia vo
543 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST.
atur, ut liquido cunctis ostendatur, hoc quod ma- A lestis verbi praedicatione cessare. Quem ut nos imi
jore præ cæteris obedientia Domini jussis obsequitur, temur faciat ille qui cum Patre et Spiritu sancto
quod ardentiori illum charitate amplectitur, non vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæculorum.
Emmani meriti, sed muneris esse divini. Cauta ac
temperata et simplici voce ait : Domine, tu scis quia
amo te. Quod est aperte dicere, scio quidem quia
ipse te, ut tu melius nosti, integro corde diligo, qua
liter vero te alii diligant mihi quidem ignotum, sed
tibi sunt omnia nota.
Contristatus est Petrus quia dixit ei tertio, Amas me?
et dicit ei: Domine, tu omnia nosti, tu scis quia amo
te. Dicit ei : Pasce agnos meos. Provida autem pie
tate Dominus tertio Petrum an se diligat interrogat,
ut ipsa trina confessione vincula quæ illum ter ne
gando ligarunt, absolvat. Et quoties territus ejus
passione se illum nosse negaverat, toties ejus re B
surrectione recreatus, quod illum toto amet corde,
testatur. Sed hoc pastori est fixo corde tenendum,
ut eos quibus præest, non quasi suos proprios, sed
ut Domini sui gregem tractare meminerit, juxta illud
quod Petro dicitur: si diligis me, pasce oves meas.
Meas, inquit, non tuas; meas tibi oves commendatas
scito, et has quasi meas regere, si me perfecte amas,
recole, ut meam videlicet in eis gloriam, meum do
minium, mea non tua propria quæras. Dilectio am
pliorem quam amor retinet qualitatem, et ideo di
cente Domino : Simon Joannis, diligis me, non ausus
est Petrus fateri dilectionis se habere mensuram, sed
humiliter se profitetur amare. Superior enim amori
dilectio reperitur. Denique tertia appellatione Domi
nus interrogans Petrum, quia non sicut prioribus
vicibus duabus dixerat, diligis, sed amas me, contri
status est Petrus, cur et in tertia interrogatione non
dixerit diligis me, sed amas me, velut non jam de
sublimi ordine dilectionis, sed de inferiore amoris
gratia percunctatus.
Amen, amen dico tibi : cum esses junior cingebas
te, et ambulabas ubi volebas; cum autem senueris, eae
tendes manus tuas et alius te cinget, et ducet quo tu
non vis. Ac si patenter dicat quanta me charitate
diligis; hinc aliquando probabis cum pro parvulorum
meorum vita usque ad mortem certando perveneris.
Et ut illi in corpore possint et mente salvari, ipse
tormenta corporis omnia quæ adversarium infligere
libet, forti mentis constantia tolerabis, in extensione
enim manuum positionem membrorum ejus qui crnci
erat aptandus insinuat. In cinctione alterius, impo
sitionem vinculorum quibus a persecutore erat ar
cendus exprimit. In ductu quo nollet, ipsam mortis
ac passionis acerbitatem indicat, quam corporalis
ejus infirmitas horrebat : cujus, animi infirmitas spi
ritalis etiam adversa pro Domino l;etabatur cuncta
sufferre: non enim voluntatem suam, sed voluntatem
quærebat ejus qui misit eum Christi.
Hoc autem dixit, significans qua morte clarificatu
rus esset Deum. Clarificavit quippe Petrus morte sua
Deum, quando hoc judicio, quantum Deus esset co
fendus amandusque monstravit , dum ipse data
cptione mallet crucis subire tormentum σuam a cœ
5*0
Amen.
H0MILIA CIX.
IN NATAi.i SANCti petri.
Lectio Actuum apostolorum.
In diebus illis, misit Herodes rex manus ut afflige
ret quosdam de Ecclesia, etc.
Hunc Herodem Claudii anno.... sui vero regni 70,
ab Angelo percussum narrat historia.
0ccidit autem Jacobum fratrem Joannis gladio. De
hoc Jacobo Clemens Alexandrinus historiam quam
dam dignam memoria refert : Et is, inquit, qui obtu
lerat judici ad martyrium Jacobum scilicet motus etiam
ipse confessus est se esse Christianum. Ducti autem
sunt ambo pariter ad supplicium, et cum ducerentur
in via rogavit Jacobum dari sibi remissionem. At ille
parumper deliberans, par tibi, inquit, et osculatus est
eum, et ita ambo simul capite pleri sunt.
Videns autem quia placeret Judæis, apposuit appre
hendere Petrum. Quem cum apprehendisset misit in
carcerem, etc. Quemadmodum sanctus Petrus missus
sit in carcerem ligatus duabus catenis, et traditus
quatuor quaternionibus militum, et quemadmodum
inde liberatus sit per angelum Domini, audivit per
ordinem dilectio vestra. Missus ergo in carcerem est
sanctus Petrus causa nominis Christi , sed poenam
carceris horrere non poterat, qui ipse in carcere
templum Dei erat. Ligatus erat duabus catenis, sed
catenas criminum in ipso carcere a credentibus de
trahebat. Custodiebatur a quatuor quaternionibus
militum, id est a sedecim, sicut enim centurio cen
tum, ita quaternio IV sub se milites habet : sed sub
ipsa custodia quatuor Evangelia ad fidem venienti
bus insinuabat. Nec humanam custodiam poterat
timere, qui divina custodia servabatur. Cum ergo
diligenter Petrus custodiretur in carcere a quatuor
quaternionibus militum, ligatus duabus catenis, venit
angelus Doinini ad eum, ut audivit dilectio vestra, et
aperuit ei januas carceris, et ait ei :
Surge et tolle vestimentum tuum, et operi te, et
calcea te calceamento, et veni, sequere me; at ille sur
gens sequebatur eum. Et cum venisset ad portam
ferream cum angelo, statim ab se eadem porta aperta
est eis. Nec mirum sane, si sancto Petro porta ferrea
sponte aperta est: qui portas jam infernorum in po
testate acceperat, dicente Domino ad eum : Tu es
Petrus et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam,
et portæ inferorum non prævalebunt ei. Et quæcunque
ligaveris super terram, erunt ligata et in cælo, et quæ
cunque solveris super terram erunt soluta et in cælo.
Ille ergo sancto Petro portam ferream aperuit qui
portas inferni patefecit. llle de morte Petrum eri
puit, qui mortem ipsam devicit. Sed quod tunc circa
sanctum Petrum secundum litteram gestum est ,
circa nos quoque mystice geri cognoscimus si fidem
Petri sequamur. Sumus enim et nos in hoc mundo
velut in carcere constituti. Si ergo a Deo visitari
 351 p. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 3*9
meremur, mittitur ad nos angelus Dei, et dicit ad A qui vero divinitatem ejus intelligunt, non homines,
unumquemque nostrum : Præcinge te et calcea te cal sed dii appellantur.
ceamentis tuis et operi te vestimento tuo et sequere At illi direrunt: Alii Joannem Baptistam, alii Eliam,
me. Præcingimus enim nos, si lumbos corporis nostri alii vero Jeremiam, aut unum eae prophetis. Mircr
pudicitiæ cingulo circumdamus, dicente Apostolo : quosdam interpretes causas errorum inquirere sin
Sint lumbi vestri in castitate. Calceamus et pedes gulorum et disputationem longissimam texere, quare
nostros, si gressus vitæ nostræ præceptis evangelicis Dominum nostriim Jesum Christum, alii Joannem
ac fidei muniamus, ut securi spinas peccatorum et putaverunt, alii Eliam, alii Jeremiam, aut unum ex
iniquitatis tribu!os conculcemus. Operimus et nos prophetis, cum sic errare potuerint in Elia et Jere
vestimento nostro, si vestem illam nuptialem, id est mia,*quomodo Herodes erravit in Joanne dicens:
gratiam baptisimi integram conservamus in nobis. quem ego decollavi Joannem ipse surrexit a mortuis,
Si hæc itaque fideliter impleamus, statim cadent et virtutes operantur in illo.
catenæ de manibus nostris, id est catenæ peccat0 Vos autem quem me esse dicitis? Respondit Simon
rum, quibus constricti et colligati secundum animam Petrus : Tu es Christus Filius Dei vivi. Prudens lector,
tenebamur. Sed nec aliter de carcere, id est de attende quod ex consequentibus textuque sermonis
mundi hujus errore evadere possumus, nisi a Domino B apostoli nequaquam homines, sed dii appellentur.
per angelum visitemur. Aperietur nobis porta ferrea, Cum enim dixisset, Quem dicunt homines esse filium
id est porta mortis, et poena quam Filius Dei passio hominis ? subjecit, Vos autem quem me esse dicitis ? illis
nis suæ virtute comminuit. Et tunc venimus ad do quia homines sunt humana opinantibus, vos qui dii
inum Mariæ ad Ecclesiam Christi, ubi Maria mater estis, quem me existimatis? Petrus ex persona om
Domini habitat, el iliic occurrit nobis puella nomine nium apostolorum profitetur, tu es Christus Filius
lirode. Convenienter autem hujusmodi nomen Hrode Dei vivi. Deum vivum appellat, ad comparationem
salutis nostræ mysterium est, Hrode enim secundum deorum eorum qui putantur dii, sed mortui sunt,
litteram Græcam rosa nuncupatur. Venientibus ergo Saturnum, Jovem, Cererem, Liberum et cætera ido
nobis ad domum Mariæ lirode occurrit, id est con lorum portenta significans.
gregatio sanctorum quæ sangui1:e martyrum glorioso Respondens Jesus, dixit ei : Beatus es, Simon Bar
velut rosa pretiosa refulget in nomine Patris, et Filii, jona, quia caro et sanguis nom revelavit tibi, sed Pater
et Spiritus sancti gratia baptismi traditur, per quam meus qui est in cælis. Quod caro et sanguis revelare
emundamur ab omni sorde peccati, ut mundi eflicia non potuit, id est, doctrina humana, Spiritus sancti
mur. Quia ergo tantam circa nos Dei misericordiam c gratia revelatum est. Ergo ex confessione sortitur
recognoscimus, ut indigni ad tantam ejus gratiam vocabulum, quod revelationem ex Spiritu sancto
vocaremur, pie ac juste in conspectu ejus vivere et habeat, cujus et filius appellandus sit, siquidem
conversari debemus, ut in adventu ejus gloriæ non Barjona in lingua nostra sonat filius columbae. Alii
cum immundis et impiis pœnas, sed cum sanctis et simpliciter accipiunt quod Simon, id est, Petrus
electis ejus promissa regni coelestis et remuneratio filius sit Joannis juxta alterius loci interrogatione
m:
nem vitæ perpetuæ consequamur, per Dominum mo Simon Joannis, diligis me ? Qui respondit : Domine,
strum Jesum Christum, qui cum Deo Patre et Spiritu tu scis; et volunt scriptorum vitio depravatum ut
sancto vivit et regnai in vera unitate Deus, per om pro Barjoanna, hoc est, filius Joannis, Barjona
nia sæcula sæculorum. Amen.
scriptum sit una detracta syllaba. Joanna autem
- H0MILIA CX.
interpretatur Domini gratia. Utrumque autem no
IN EODEai feSto.
men mystice intelligi potest, quod et columba Spiri
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
tum sanctum, el gratia Dei donum significet spiritale.
In illo tempore venit Jesus in partes Cæsareæ Phi lllud quoque quod ait, quia caro et sanguis non
lippi. revelavit tibi, apostolicæ narrationi comparatur in
Philippus iste est frater Herodis, de quo supra qua ait, continuo non acquievi carni et sanguini,
diximus, tetrarcha Itureæ et Trachonitidis regionum, carnem ibi et sanguinem Judæos et Pharisæos vo
qui in honorem Tiberii Cæsaris Cæsaream, quæ nunc lens intelligi, ut hoc quoque sub alio sensu demon
Paneas dicitur, appellavit, et est in provincia Phoe stretur quod ei non per doctrinam Pharisæorum,
nicis.
sed per Dei gratiam Christus Dei Filius revelatus
Et interrogabat discipulos suos dicens: Quem di sit.
cunt homines esse filium hominis ? Non dixit, quem Et ego dico tibi. Quid est quod ait, Et ego dico
me dicunt esse homines, sed filium hominis, ne ja tibi, quia tu dixisti, tu es Christus Filius Dei riri,
cianter de se quærere videretur. Et nota quod ubi et ego tibi non sermone casso et nullum habente
cumque scriptum est in Veteri Testamento filius ho opus, sed dico tibi, quia meum dixisse, fecisse
nuinis, in Ilebraeo positum sit filius Adam? illudque eS!.
quod in psalmo legimus: Filii hominum, usquequo gravi Quia tu es Petrus, et super hanc petram ædificabo
corde? In Ilebræo dicitur, filii Adam. Pulchre autem Ecclesiam meam. Sicut ipse lumen apostolis do
terrogat, quem dicunt esse homines filium hominis, navit, ut lumen mundi appellentur, et cætera qnæ
ia qui de filio hominis loquuntur, homines sunt, ex Domino sortiti sunt vocabula , ita et Simon
5*3 IH0MILIÆ IN EVANG. ET EPIST. , ?{;&

qui credebat petram Christum, Petri largitus est A indubia oris confessione protulit, inseparabili cordis
nomem. Hoc secundum metaphoram petræ recte
dicitur ei, ædificabo Ecclesiam meam super te,
sive super hanc petram, id est, super illum queim perfecta virtutum opera construentibus nihil tribri
modo confessus es dicens : Tu es Christus Fiiius Dei . lationum ignis detrimenti afferat, nihil tentationum
tiri: sive super hanc petram, super confessio turbines prævaleant, quia potius adversitatibus
nem Petri.
Et portæ inferi non prævalebunt adversus eam. ante sæcula promisit, qui vivit et regnat cum
Ego portas inferi vitia reor, atque peccata, vel certe Patre in unitate Spiritus sancti, Deus, per omnia
hæreticorum doctrinas, per quas illecti homines
ducunlur ad tartarum. Nemo itaque putet de morte
dici, quod apostoli conditioni mortis subjecti non
fuerint, quorum martyria videt coruscare.
Et tibi dabo claves regni cælorum, et quodcumque
ligaveris super terram, erit ligatum et in cælis, et
quodcunque solveris super terram, erit solutum et I}
in cælis. Istum locum episcopi et presbyteri non
intelligentes aliquid sibi de Pharisæorum assumunt
supercilio, ut vel damnent innocentes, et solvere
se noxios arbitrentur, cum apud Deum non sen
tentia sacerdotum, sed eorum vita quæratur. Le
gimus in Levitico de leprosis, ubi jubentur ut osten
dant se sacerdotibus, et si lepram habuerint, tunc
a sacerdote immundi fiant, non quod sacerdotes le
prosos faciant et immundos, sed quod habeant no
titiam leprosi et non leprosi, el possint discernere
qui mundus, quive immundus sit. Quomodo ergo
ibi leprosum sacerdos immundum facit, sic et hic
ailigat vel solvit episcopus et presbyter, non eos
qui insontes sunt vel noxii, sed pro officio suo,
cum peccatorum audierit varietales, scit qui ligan
dus sit, qui solvendus. 0mni igitur electorum Ec
clesiæ juxta modum culparum pœnitentis ligandi
ac solvendi datur auctoritas, sed ideo beatus Petrus,
qui Christum vera fide confessus, vero est amore
secutus, specialiter claves regni cœlorum et princi
patnm judiciariæ potestatis accipit, ut omnes per
orbem credentes intelligant, quia quicunque ab uni
tate fidei vel societatis illius quolibet modo semet
ipsos segregant, tales nec vinculis peccatorum
absolvi, nec januam possint regni cœlestis ingredi,
unde nos necesse est tota intentione, fratres cha
rissimi, et fidei quam docuit sacramenta discere,
et congruentia fidei opera demonstrare. Necesse
est omni vigilantia multiplices subtilesque portarum
inferi cavere insidias, quatenus juxta Psalmist;e
vocem de his adjuvante Domino eripi, atque ad
annuntiandas ejus laudes, portas filiæ Sion, hoc
est, gaudia mereamur supernæ civitatis intrare.
Nec sufficere nobis ad salutem arbitremur si tur
bis negligentium, vel quorumlibet indoctorum fide
vel actibus adæquemur, quibus in litteris sacris
unica est credendi pariter et vivendi regula præ
scripta, sed quotiescunque nobis errantium inge
runtur exempla, nos confestim avertentes oculos
mentis nostræ, ne videant vanitatem, magis quid
veritas ipsa decernat sedulo corde scrutemur se
qnentes exemplum beati Petri, qui spretis erran
tium sectis, veræ fidei arcanum quod cognoverat
cura servavit. Sicque fiet ut nobis supra petram
fidei aurum, argentum, lapides pretiosos, hoc est,
probati, accipiemus coronam vitæ, quam ille nobis
sycula sæculorum. Amen.
H0MILIA CXI.
IN NAtALI SANCti pAuli.
Lectio Actuum apostolorum.
In diebus illis : Saulus adhuc spirans minarum et
cardis in discipulos Domini, etc. Præsens lectio
Actuum apostolorum pronuntiat, fratres charis
simi, quomodo apostolus Paulus, cujus singularem
hodie festivitatem colimus, ex persecutore Christia
norum, pr;edicator et doctor factus est Christiano
rum. Christus enim occidit in eo sævitiam et re
viviscere fecit in eo mansuetudinem veram : impleta
est enim in eo prophetia beati patriarchæ Jacob
qui cum Benjamin filium suum benediceret ait :
Benjamin lupus rapax mane comedit praedam, et
vespere dividet spolia. Qui enim nunc Paulus post
conversionem dictus est, antea cum in impietate
exsisteret Saulus vocabatur, quia cum commutavit
opera mutavit et nomen. Erat enim de tribu Ben
jamin, eratque lupus mane, id est, primo persecu
tor Christianorum , vespere, id est postea, per
Christi gratiam mutatus, divisit spolia, id est, gen
tibus mirifice evangelica sacramenta divisit, Au
diamus eum mane comedentem prædam; Saulus
adhuc spirans minarum et cædis in discipulos Do
mini, petit et accepit epistolas a principibus sacer
dotum in Damascum ubi jam magna pars fidelium
erat, ut quoscunque inveniret hujus viæ viros ac
mulieres, in Christum credentes, vinctos adduceret
in Jerusalem ad martyrium.
Et dum iter faceret, contigit ut appropinquaret
Damasco, et subito circumfulsit eum lur de cælo,
et cadens in terram audivit vocem dicentem sibi.
Saule, Saule, quid me persequeris? Quia quod uni
ex fidelibus \meis persequendo feceris, me hoc
seito passurum. Quid frustra insanis contra nomen
meum, quia jam olim omnium Judæorum manibus
occidisti martyrem meum Stephanum? Olim qui
dem debui perdere te, sed Slephanus meus oravit
pro te. •
Et ille : Quis es, Domine ? Et Dominus ad illnm.
Ego sum Jesus Nazarenus, quem tu persequeris in
fidelis, sed surge et ingredere civitatem, ibi dice:ur
tibi quid te oporteat facere. Et surgens nihil videbat,
et ita erat tribus diebus non videns, et non mandu
cavit neque bibit. Ad hoc carnale istud lumen aliquod
temporis perdidit, ut spiritale veracius per hanc
pœnam percipere posset. Et hoc ideo triduo per
didit, quia Dominum non crediderat tertia die re
rurrexisse. Ananias quidam discipulus Christi erat
555 B. RABANl MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 3$;

Damasco. Cui dixit Dominus: Surge, trade in vicum A secuti sumus te, fecimus quod jussisti, quid igitur
qui dicitur Rectus, et quære Saulum, et accede ad nobis dabis præmii ?
eum, et signa eum charactere meo, multa enim Jesus autem dixit illis : Amen dico vobis, quod
patietur pro nomine meo. Et ille : Domine, audiri vos qui secuti estis me, in regeneratione, cum scderit
de viro hoc, quanta mala fecerit sanctis tuis; ait illi Filius hominis in sede majestatis suæ, sedebitis et ros
Dominus : Vade, quoniam vas electionis est mihi, super sedes duodecim judicantes duodecim tribus
ut portet nomen meum in gentibus coram regibus Israel. Non dixit, qui reliquistis omnia, hoc enim
et principibus terræ. Ideo euim prostrata est in eo et Socrates fecit philosophus, et multi alii divitias
superbia, ut erigatur humilitas, et devotio obsequii. contempserunt ; sed qui secuti estis me, quod proprie
Prostrata sunt in eo jam vitia, ut sanctitas erigatur. apostolorum est atque credentium ; in regeneratione
Venit ergo Ananias, baptizavit Saulum impium, et cum sederit Filius hominis in sede majestatis suae,
fecit nobis Paulum prædicatorem pium; baptizavit quando ex mortuis de corruptione resurgent incor
lupum et fecit agnum, postque coepimus habere rupti, sedebitis et vos in soliis judicantium con
eum prædicatorem, quem habuimus antea perse demnantes duodecim tribus Israel, quia vobis crc
cutorem; ecce quomodo vespere divisit spolia. Coe dentibus illi credere noluerunt. Ilic discimus cum
pit enim ubique statim prædicare Chrislum contra B discipulis suis judicaturum Jesum; unde et alibi
quem antea fortiter expugnavit; nunc patiebatur Judæis dixit : Si ego in Belzebub ejicio demonia,
Paulus quod fecerat Saulus; Saulus lapidavit Ste filii vestri in quo ejiciunt ? Ideo ipsi judices erunt
phanum, Paulus lapidatus est propter Christum; vestri. Nec quoniam super duodecim sedes sessuros
Saulus Christianos virgis cecidit, Paulus pro Chri esse ait, duodecim solos homines cum illo judica
slo quinquies quadragenas una minus ideo accepit, turos putare deberemus : duodenario quippe nu
ut iterum cæderetur pro Christo. Nam omnia quæ mero universa quædam significata est judicantium
antea fidelibus irrogarat supplicia , multo majora multitudo propter duas partes numeri seplenarii,
ipse passus est pro Christo tormenta. Si conside quo significatur plerumque universitas ; quæ duæ
remus, dilectissimi nobis : via nostra Christus est. partes, id est, tria et quatuor, altera per alteram
Christum attendite, pati venit, sed glorificari; con partem multiplicatæ duodecim faciunt. Nam et
temni, sed etiam exaltari; mori, sed etiam resur quatuor ter et tria quater duodecim sunt, et signa
gere. Ista cogitantes, fratres charissimi, non despe alia hujus duodenarii numeri quæ ad hoc valeat
remus, quia etsi peccatores sumus, magnum medi ratio reperit. Alioquin quoniam in locum Judæ
cum habemus. Ipsum medicum audite, Non veni traditoris apostolum Matthiam legimus ordinatum,
vocare justos, sed peccatores ad pœnitentiam. Utilitas apostolus Paulus, qui plus omnibus illis laboravit,
autem rei gestæ hujus hæc est : Apostolus ipse com ubi ad judicandum sedeat non habebit, qui pro
memorat in epistolis suis, dicit enim, ad hoc sibi fecto cum aliis sanctis ad numerum judicum se per
datam veniam omnium peccatorum suorum, ut tinere demonstrat, cum dicit : Nescitis quia angelos
nemo de se desperet, qui fuerit in magnis peccatis judicabimus ? De ipsis quoque judicandis in hoc
involutus, et in magnis sceleribus irretitus, quasi numero duodenario similis causa est. Non enim
veniam non sit accepturus, si conversus fuerit ad quia dictum est, judicantes duodecim tribus Israel,
eum, qui pendens in cruce, pro persecutoribus tribus Levi, quæ tertia decima est ab eis judicanda
suis oravit, dicens : Puter, ignosce illis, quia ne non erit, aut solum illum populum, non etiam
sciunt quid faciunt. Factus ille ex persecutore est gentes cæteras judicabunt. Quod autem ait, in
prædicator et doctor Gentium, qui prius, inquit, regeneratione, procul dubio mortuorum resurrectio
fui blasphemus, et persecutor, et injuriosus. Vides nem nomine voluit regenerationis intelligi, sic enim
meritum, poena debetur. Ergo poema non redditur, caro nostra regenerabitur per incorruptionem,
sed misericordiam pro pœna consequitur. Gratia quemadmodum est anima nostra regenerata per
enim salvi eflicimur de peccatis nostris, largiente fidem.
ipso Domino nostro, qui vivit et regnat in sæcula Et omnis qui reliquerit domum, vel fratres, aut
sæculorum. Amen. sonores, aut patrem, aut matrem, aut uxorem, aut
IIOMILIA CXII. filios, aut agros, propter nomen meum, centuplum
IN eOdeM FESt0. accipiet et vitam æternam possidebit. Multi autem
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum. erunt primi novissimi et novissimi primi. Locus
In illo tempore, respondens Simon Petrus, dixit iste cum illa sententia congruit in qua Salvator lo
ad Jes* m : Ecce nos reliquimus omnia et secuti su quitur, non veni pacem mittere, sed gladium, veni
mus te, quid ergo erit nobis ?etc. quippe separare hominem a patre suo et matrem
Tunc respondens Petrus dixit : Ecce nos reliqui a filia, et nurum a socru, et inimici hominis
mus omnia et secuti sumus te, quid ergo erit nobis ? domestici ejus. Qui ergo propter fidem Christi et
Grandis fiducia! Petrus piscator erat, dives non fue prædicationem Evangelii omnes affectus contempse
rat, cibos manu et arte quærebat, et tamen loquitur rint, auque divitias et sæculi voluptates, isti centu
confidenter, reliquimus omnia. Et quia non suflicit plum recipient et vitam æternam possidebunt. Ex
tantum relinquere, jungit quod perfectum est, et occasione hujus sententiæ quidam introducunt muiile
 $57 IH0MILIÆ 1*\ t,YA\(,. 1, 1 EpIST. π5§

annos post resurrectionem dicentes, nobis tunc A novi et immutati in conversatione snncta perma
centuplum omnium rerum quas dimisinuus et vitam nentes, novi et immutati erimus cum Christo in
æternam esse r^ddendam, non intelligentes quod si æterna gloria.
in caeteris digna sit repromissio, in uxoribus appa Hoc scientes, quia vetus homo noster simul cru
reat tnrpitudo, ut qui unam pro Domino dimiserit cifixus est. Omnes fideles Christi, dicit Apostolus,
centum recipiat in futuro. Sensus igitur iste est: cum Christo esse simul crucifixos, qui ante abre
qui carnalia pro Salvatore dimiserit, spiritalia reci nuntiationem peccati, vel diaboli servitutem, vo
piet, quæ comparatione et merito sui ita erunt, terem hominem Adam imitando, peccabant, per
quasi parvo numero centenarius numerus compare abrenuntiationem vitiorum atque per baptismum...
tur. Unde dicit et Apostolus, qui unam tantum do quia membrum corporis Christi effecti sunt per
mum et unius provinciæ parvos agros dimiserat, sancti lavacri mysterium. Christus quidem inno
quasi nihil habentes el omnia possidentes. Qui enim xium suum corpus appendit ut nos noxium sus
Deum propitium habet, et illi rite servierit, nullius pendamus a vitiis, ut destruatur corpus peccati
rei quæ ad salutem pertinet penuriam sustinebit, ut ultra non serviamus peccato. Hoc est, ut omnia
sed per ipsum in hoc sæculo solatium congruum in nobis vitia, quæ post baptismum commisimus,
habet, et in futura vita gaudium possidebit æternum B per puram eonfessionem et pœnitentiam veram,
per Jesum Christum Dominum nostrum, qui vivit simulque per eleemosynarum largitatem destruan
el regnat in sæcula sæculorum. Amen. - tur penitus, quia unum vitium membrum est pec
HOMILIA CXIII. cati. Sicut Christus non ex parte, sed integer est
hebdoMADA vim post PeNTEC0STEN. crucifixus, ita ut prædiximus per confessionem, ne
Lectio Epistolæ Pauli ad Romanos. cesse est ut destruatur in nobis totum peccati
Fratres, quicunque baptizati sumus in Christo corpus, ut fiat caro nostra justitiæ mancipium, quod
Jesu, in morte ipsius baptizati sumus. Consepulti solebat esse delicti. Omnis enim qui facit peccatum
enim sumus cum illo per baptismum in mortem, servus est peccati.
elc. - Qui enim mortuus est peccato per confessionem et
Audistis, fratres charissimi, in lectione præsenti detestationem peccati, justificatus est a peccato.
dicentem Apostolum, an ignoratis quia quicunque Mortuus est enim omnino qui non peccat, et qui cru
baptizati sumus in Christo Jesu, in morte ipsius cifixus est per pœnitentiam peccatis, dolore ac com
baptizati sumus ? Consepulti enim sumus cum punctione peccati, vix poterit etiam peccare.
illo per baptismum in mortem, ut sicut Christus Si autem mortui sumus cum Christo, credimus
tertia die resurrexit a mortuis, ita et nos in aqua C quia simul vivemus etiam cum illo. Si commortui
non
demersi, et mundo, atque diabolo mortui, et Chri sumus Christo, nec convivemus cum Christo, quia
sto consepulti, cum post tertiam mersionem ele ejus membra non sumus.
vamur de fonte, quasi Christus resurgimus, novi Scientes quod Christus resurgens a mortuis, jam
et immaculati, omnium peccatorum sorde depo non moritur, mors illi ultra non dominabitur. Ita et
sita. nos si hic voluntate mortui fuerimus peccatis, se
Ut quemadmodum Christus resurrexit a mortuis cundam non timemus mortem, nec tenebimur a
per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitæ am gehenna.
bulemus. Tribus enim modis baptismum accipitur Quod enim mortuus est peccato, mortuus est semel,
im Scripturis, aquæ, Spiritus sancti, qui quasi iguis id est, non possumus iterum aqua baptizari, quia
omnia exurit peccata, et sanguinis in martyrio, pro Christus non potest iterum crucifigi pro nobis. Sicut
pter nomen Christi effusi : de quo Salvator ait : alibi dicitur: Impossibile est enim eos qui semel illu
Baptismo habeo baptizari im sanguine meo, osten minati sunt, gustaverunt etiam donum cæleste, et par
dens nos propterea ita baptizari ut per mysterium ticipes sunt facti Spiritus sancti, iterum baptizari,
consepeliamur Christo criminibus morientes, et quia ibi non pœnitentiam denegat, sed iterationem
renuntiantes prislinæ vitæ, ut quomodo Pater glori baptismn.
fieatus est in Filii resurrectione, ita et per nostræ Quod autem vivit, vivit Deo, in gloria deitatis.
conversationis novitatem post baptisimum Christus Ita et vos existimate vos mortuos quidem esse pec
ab omnibus glorificetur, ut nec signa quidem ve cato, si fueritis puriter confessi, vivere autem Deo in
teris malitiæ agnoscantur in nobis. Nec enim ali Christo Jesu Domino nostro, in operibus bonis et
quid velle aut cupere debemus quod volunt aut cu conversatione sancta, Dei vos misericordia prote
piunt illi quicunque adhuc veteris vitæ erroribus gente, cui sit honor et gloria in sæcula sæculorum.
Amen.
implicantur.
Si enim complantati facti sumus similitudini HOMILIA CXIV.
mortisejussimul ei resurrectionis erimus. Si enim IN EODEM FESTO.
mundo morimur et concupiscentiis ejus, et conse
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
pului nunc fieri cupimus Christo in morte peccati,
in morte corporis nostri ressurrectionis ejus me In illo tempore, dixit Jesus discipulis suis: Amen,
rebimur esse participes. Et si in hac vita fuerimus dico vobis quia nisi abundaverit justitia vestra plus
 p. RABANI MAURI ARCHiEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 56!)
350
quam scribarum et Pharisæorum, non intrabitis in A aliam linguam facile transferuntur: quæ causa utique
regnum cælorum, etc. coegit tam Græcum interpretem quam Latinum vo
IJ est, nisi non solum illa minima legis præcepta cem ipsam ponere, cum quomodo eam interpretaretur
impleveritis, quæ inchoant hominem, sed ista quæ non inveniret. Gradus itaque sunt in istis peccatis,
a me adduntur, qui non veni solvere legem, sed adim ut primo quisque irascatur et eum motum retineat
plere, non intrabitis in regnum cælorum. Justitia corde, mente conceptum : jam si extorserit voceam
Pharisæorum est, ut non occidant; justitia eorum indignantis ipsa commotio non significantem aliquid,
qui intraturi sunt in regnum Dei est, ut non irascantur sed illum animi motum, ipsa eruptione testante: m
sine causa : minimum est ergo et non occidere, et qua feriatur ille cui irascitur: plus est utique quam
qui illud solverit minimus vocabitur in regno cœ si surgens ira silentio premeretur. Si vero non so
lorum. Qui autem illud impleverit ut non occidat, lum vox indignantis audiatur, sed etiam verbum
non continuo magnus erit et idoneus regno coelorum; quod jain ceriam ejus vituperationem in quem pro
sed tamen ascendit aliquem gradum ; perficitur au fertur designet et notet, quis dubitet amplius hoc
tem si nec irascitur sine causa : quod si perfecerit esse quam si solus indignationis sonus ederetur? Ita
multo remotior erit ab homicidio ; quapropter qui que in primo unum est, id est, ira sola, in secundo
docet ut non irascamur, non solvit legem ne occi B duo, ira et vox quæ iram significat, in tertio tria,
damus, sed implet potius ut foris dum non occidi id est, ira et vox quæ iram significet, et in voce ipsa
mus, et in corde dum non irascimur innocentiam certæ vituperationis expressio. Vide nunc etiam tres
custodiamus. -
reatus, judicii, consilii, et gehennæ ignis. Nam in
Audistis quia dictum est antiquis : Non occides: judicio adhuc defensioni `datur locus, in consilio au
qui autem occiderit reus erit judicio. In lege enim in tem quamquam et judicium esse soleat, tamen quia
dicabátur, ut qui occidebat et ipse occideretur : interesse aliquid hoc loco fateri cogit ipsa distinctio,
Ego autem dico vobis. Id est, novus homo vobis videtur ad consilium pertinere sententiae probatio
novis nova loquor : Quia omnis qui irascitur fratri quando non jam cum ipso reo agitur, utrum dam
suo reus erit judicio. Widendum est quantum intersit nandus sit, sed inter se qui judicant conferunt, quo
inter justitiam Pharisæorum et Christianorum quæ supplicio damnari oporteat quem constat esse dam
introducit in regnum coelorum : ibi enim occisio nandum : gehenna vero ignis nec damnationem ha
reum facit judicio, hic autem ira nihilominus reum bet dubiam sicut judicium, nec damnati poenam sicut
facit judicio. consilium. In gehenna quippe certa est et damnatio
Qui autem dixerit fratri suo, Raca, reus erit con et poena damnati, gehenna nomen compositum est
silio. Hoc verbum proprie Hebræorum est: raca C ex ge et henna; ge enim vallis interpretatur, gehen
enim dicitur xivzv, id est, inanis et vacuus quem na autem vallis gravida ; fuit enim vallis filiorum
nos possumus vulgata injuria absque cerebro mun Ennom juxta Jerusalem, in qua multa jacuere ca
cupare. Si de otioso sermone reddituri sumus ra davera mortuorum : unde et inferni gehenna con
tionem, quanto magis de contumelia? Sed et signan gruit nomini.
uer additur, qui dixerit fratri suo, Raca, frater enim Si ergo offeres munus tuum ad altare, et ibi recor
nullus est, nisi qui eumdem nobiscum habet patrem. datus fueris quod frater tuus habet aliquid adversum
Cum ergo similiter credat in Deum et Christum Dei te, relinque ibi munus tuum ante altare et vade prius
noverit sapientiam, qua ratione stultitiæ elogio deno reconciliari fratri tuo, et tunc veniens offeres munus
tari potest? Quid interest inter reum judicio et reum tuum. Non dixit, Si tu habes adversus fratrem tuum :
consilio, et reum geliennæ ignis? Nam hoc postre sed, Si frater tuus habet aliquid adversum te, ut du
mumi gravissimum sonat et admonet gradus quosdam rior reconciliationis tibi imponatur necessitas. Quan
factos a levioribus ad graviora donec ad gehennam diu ergo illum placare non possumus, nescio an con
ignis veniretur. Et ideo si levius est reum esse ju sequenter munera nostra offeramus Deo. Docet
dicio quam esse consilio, item levius est esse reum utique eum qui in fratrem impacificus est pacis ho
consilio, quam reum esse gehennæ ignis. Oportet stiam juste Domino offerre non posse. Si in mentem
levius esse intelligatur irasci sine causa fratri quam venerit quod aliquid habeat adversum nos frater,
dicere, Raca, et rursus levius esse dicere Raca, id est, si nos eum in aliquo læsimus, tunc enim ipse
quam dicere, Fatue. Non enim reatus ipse haberet habet adversum nos frater. Nam nos habemus ad
gradus, nisi gradatim etiam peccata commemoren versus illum si ille nos, ubi non opus est pergere ad
tur. Raca enim obscurum est, quia nec Græcuin reconciliationem. Non enim veniam postulabis ab eo
est nec latinum, nonnulli autem de Græco trahere qui fecit tibi injuriam, sed tantum dimittis sicut tibi
voluerunt ejus interpretationem putantes pannosum dimitti a Domino cupis quod ipse commiseris. Per
dici : Graece enim pannus rachus dicitur. Probabilius gendum est ergo ad reconciliationem, cum in men
autem dicitur vocem esse significantem non ad ali tem venerit quod mos forte fratrem in aliquo læsimus;
quid aliud nisi indignantis animi motum exprimen pergendum autem non pedibus corporis, sed motibus
dum, ut sunt apud grammaticos interjectiones, cum animi, ut te humili affectu prosternas fratri, ad quem
dicitur a dolente, heu! vel ab irascente hem! quæ chara cogitatione cucurreris in conspectu ejus cui
voces quarumque linguarum sunt propriæ nec in munus oblaturus es. Spiritaliter templum nostrum
 361 IIOMILIÆ UN EVANG. ET ETIST.
inuerior homo est, altare,fides, munus,prophetia, do- A litico peccante orans Abraham et Isaac et Jacob qui
ctrina, oratio, hymnus, psalmus, et si quid tale spi bus promissiones datæ sunt ducit in memoriam, ut
ritalium donorum aliquid occurrerit. Ita etiam si
praesens sit, poteris eum non simulato animo lenire,
atqne in gratiam revocare veniam postulando, si hoc
prius coram Domino feceris, pergens ad eum non
pigro motu corporis, sed et celerrimo dilectionis af
fectu. Atque inde veniens, id est, intentionem re
vocans ad id quod agere cœperas offeres munus
unum ; omne enim munus q:iod recta fide et perfecta
dilectione a quoquam homine Deo offertur ab ipso
gratauter accipitur, et ei mercedem condignam in
cœlesti regno ipse tribuet: qui vivit et regnat in uni
tate et trinitate perfecta Deus, per omnia sæcula sæ
culorum. Amen. -
H0MILIA CXV.
IN 00tAVA ApOStOlORUM.
Lectio libri Ecclesiastici.
ffi sunt viri misericordiæ, quorum justitiæ oblivio
menu non acceperunt : cum semine eorum permanent
bvna, hæreditas sancta nepotes eorum, et in testamentis
stetit scmem eorum : et filii eorum propter eos usque
in æternum manent; generatio eorum et gloria eorum
non derelinquetur, corpora eorum in puce sepu!ta
sunt, et nomina eorum vivent in sæcula. Sapientiam
eorum narrabunt omnes populi, et laudem eorum pro
nuntiat omnis Ecclesia' sanctorum.
Hæc verba viri sapie:itis non solum sanctis apo
stolis atque prophetis conveniunt, sed etiam omni
bus sanclis atque fidelibus, qui fidem catholicam te in inontem oraturus abierit Joannes manifeste de
mentes non cessant quotidie pio labore bona opera C clarat, qui completa refectione illa coelesti continuo
exercere. Et non tam sibimetipsis bene conversando subjeci Jesus ergo cum cognovis
consulunt, ad promerendam æternam requiem ; ve
ruim etiam omnibus auditoribus suis student volun
tatein Dei intimare, quatenus per rectam fidem et
bonam operationem studeant ad salutem perpetuam
pervenire. Illi, inquit, riri sunt misericordia', qui
recta fide et bonis operibus misericordiam Domiini
promeruerunt. Nam misericordia ejus a progenie in
progenies est timentib;;s eum. IIorum actioiies bonæ
non defuere in relributione, sed cum semine eorum,
hoc est, unius Dei cultoribus qui nepotes et hæredes
fiebant fidei et religiosæ conversationis eorum, te
stamentum legis Dei firmum stetit, et propago so
bolis eorum propter illorum merita longo tempore
mansit : nec gloria sanctorum patrum ulla oblivione
delebitur, sed corpora ipsorum in pace quiescentia
exspectant resurrectionis diem, ut accipiant gloriam
incorruptionis. Noinen autem eorum celebre apud
posteros suos perseverat, qui sapientiam ipsorum
ubique prædicant, et laudabilem vitam eorum quo
uidie in Ecclesia sanctorum magnis laudibus exal
unt. Hæc quidem juxta historiam ad patriarchas et
prophetas pertinere videntur quorum semem, hoc est
lsraelitæ propter eorum merita et promissiones,
quræ ad ipsos factæ sunt, sæpe de angustiis libera
tum est, et veniam peccatorum non sua justitia, sed
parentum suorum fide et actione bona promeruit.
Unde est illud, quod Moyses pro eodem populo Israe
PATRol. CX.
$6B
corum meritis Dominus placatus peccantibus filiis
donaret indulgenti am. Sic et David meritum filios
ejus in multis adjuvat, ob cujus memoriam etiam
Dominus filiis ejus multo tempore regnum servavit,
sed sacratiore sensu viri misericordiæ sunt Apostoli
Domini nostri Jesu Christi, et prædicatores Novi Te
stamenti : qui verbo Evangelii et sacro baptismate
filios Deo dignos quotidie pariunt, qui imitatores
parentum suorum facti in fide et conversatione co
rum exempla sequuntur. Horum scilicet corpora post
finem vitæ præsentis dormiunt in spe resurrectionis,
exspectantes futuram gloriam, quando semen bono
rum operum illorum coelesti mercede a superuo ju
B dice remuneretur, præstante Domino nostro Jesu
Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto, vivit et
regnat Deus in sæcula sæculorum. Amen.
IIO M I L IA CX VI.
IN Eodevi festo.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo tempore, jussit Jesus discipulos ascendere in
naviculam, et præcedere eum trans [retum, donec
dimitteret turbas, etc.
Discipulis præcipit transfretare et compellit ut
ascendant in naviculam. Quo sermone ostenditur
invitos eos a Domino recessisse dum amore præce
ptoris ab eo nolunt separari. Quare coegerit disci
pulos ascendere navem, et ipse mox dimisso populo
t: set quia venturi es
raperent
sent ut facerent
eum et nim regem, fugit
iterum in montem ipse so!us, tiìi necessarium nobis
vivendi monstrat exemplum, ut in bonis quæ agimus
humani favoris retributionem vitemus, neque nos
operatio virtutum spiritalium, ad concupiscentiam
reflectat temporalium voluptatum. Nonnullis etenim
contigit, ut dum per meritum vitæ sublimioris mi
randi minoribus ac laudabiles existerent et jure ho
norandi putarentur, acceptis pecuniis sive prædiis
inchoata justitiæ rudimenta perderent. Et cum car
malibus sese illecebris atque avaritia incauti cor
rumperent, ipsis etiam a quibus honorabantur pro
bonis, denuo pro nialis actibus, non soltim in fasti
[)
dium, verum etiam devenirent in odium. Minusque
multo periculosum est in his quæ recte agimus ad
versantium improbitate fatigari, qiiam honorantium
favore demulceri. Ilic etenim securiorem sæpe cor
rumpit animum : illa circumspectum semper reddit
et cautum. Unde Dominus viam nobis vitae quam
sequamur nuntians, cum hi qui virtutes ejus ad-.
mirabantur regem eum facere vellent, fugit in mon
tem orare. Cum vero illi qui virtutibus ejus invide
bant eum morti tradere disponerent, occurrit pro.n
ptus, et vinciendum se crucifigendumque furentibus
obtulit. Evidenti nos informaus exemplo ut parati
simus ad adversa saeculi toleranda, cauti ad blandi
metata, cum forte arriserint declinanda, et ne nos
12
Έ,ί;5 IB. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I!. 364

prospera mundi, si afllualit, emolliendo decipiant, A velit possit, et advocatus et judex est. In altero pie
crebris a 9omino precibus imploremus. Quo autem tatis ofiicium, in altero insigne est potestatis.
discipuli Dominum præcederent Marcus oslendit, qui Vespere autem facto, solus erat ibi. Naricula au
narrat quod Domiuus coegerit discipulos suos as tem in medio mari jactabatur fluctibus. Erat enim
cendere navium, el præcedere se urans fretum ad ventus con'rarius. Recte quasi inviti et retractauues
Bethsaidam dum ipse dimitteret populum. Bethsaida Apostoli a Domino recesserant, ne illo absente nau
est ergo in Galilæa civitas Andreæ et Petri et Phi fragium sustinerent. Denique Domino in montis ca
l.ppi Apostolorum prope stagnum Genezarelh ut in cuimine commorante , statim ventus contrarius ori
Locorum libris invenimus: ubi merito monet quo tur, et turbatur mare, el periclitantur Apostoli, et
modo dicat Marcus peracto discipulos miraculo pa tandiu imminens naufragium perseverat, quandiu
mum venisse trans frelum ad Bethsaidam : cum vi Jesus non venit. Labor quidem discipulorum in re
deatur dicere Lucas quod in locis Bethsaidæ factum migando et contrarius eis ventus labores Ecclesiæ
fnerit miraculum illud memorabile et refectio cœ sanctæ varios designat, quæ inter undas sæculi ad
lestis. Ait enim : Assumptis illis secessit seorsum in lo versantes et immundorum flatus spirituum ad quie
cum desertum, qui est Bethsaida ; quod cum cogno tem patriæ coelestis, quasi ad fidam liuoris statio
vissent turbæ, secutæ sunt illum, et excepit illos, et B nem, pervenire conatur. Ubi bene dicitur quia navis
•;etera quæ sequuntur usque ad completam illam erat in medio mari, et ipse solus in terra, quia nonnun
refectionis sacræ historiam: nisi forle iutelligamus quam Ecclesia tantis gentilium pressuris, non solum
in eo quod Lucas ait, in locum desertum qui est afflicta, sed et fœdata est, ut si fieri posset, redem
Bethsaida, non ipsius vicinia civitalis, sed loca de ptor ipsius eam prorsus deseruisse ad tempus vide
serti ad eam pertinentis esse designata; Marcus enim retur. Unde est iila vox ejus inter undas procellas
Jicit aperte, quod præcederent eum ad Bellisaidam, «que tentationum verrentium, deprehensa , atque au
ubi ipsius civitalis fines constat esse notatos. Lucas xilium protectionis illius gemebundo clamore quæ
vero, qui dicit: in locum desertum qui est Bethsaida. rentis, Ut quid, Domine, recessisti longe ? despicis iu
Potest, nisi fallor, recte intelligi non Bethsaidam, sed opportunitatibus, in tribulatione ; quæ pariter voccm
locum desertum ipsius: id est, ad ejus confinia per inimici persequentis exponit in sequentibus ipsius
vinentem. Narrat autem Evangeiista Joannes man psalmi, subjiciens: Dixit enim in corde sito, 0blitus est
«lucasse panem turbas juxta Tyberiadem et ascen Deus, avertit faciem suam, ne videat usque in finem.
ι'entcs navim discipulos venisse trans mare in Ca Verum ille non obliviscitur orationem pauperum,
pharnaum, quæ ambæ sunt civitates in Galilæa juxta neque avertit faciem suam a sperantibus in se, quin
stagnum Genezareth quod etiam Tyberiadis a civitate C potius et certantes cum hostibus ut vincanl adjuvat,
Tyberiade vocatur. et victores in æternum coronat. Unde hoc in loco apte
Et dimissa turba, ascendit in montem orare solus. quoque, per Marcum dicitur, qui vidit eos laborantes.
Si fuissent cum eo discipuli Petrus et Jacobus et in remigando. Videt quippe Dominus laborantes suos.
Joannes qui viderant gloriam transformati, forsitan in mari, quamvis ipse positus in terra, quia etsi ad
ascendissent in montem cum eo. Sed turba ad sub horam differret, videretur auxilium tribulalis impen
limia sequi non poterat, nisi docuisset eam juxta dere, nihilominus tamen ne in tribulationibus defi
mare in littore et aleret in dcserto. Quod autem as ciant suæ respectu pietatis corroborat, et aliquando
cendit solus orare, non ad eum referas qui de quin etiam manifesto adjutorio victis adversitatibus, quasi
que panibus quinque millia hominum satiavit exceptis calcatis sedatisqüe fluctuum voluminibus liberat, sicut
mulieribus et parvulis : sed ad eum qui audita morte hic quoque subsequenter insinuatur cum dicitur :
Joannis recessit in solitudinem. Non quod personam Quarta autem vigilia noctis venit ad eos ambu!ans
Domini separemus, sed quod opera ejus inter Deum supra mare. Stationes et vigiliæ militares inter hora
hominemque divisa sint. Ubi est notandum quod non ru:m spatia dividuntur. Quando ergo dicit, quarta vi
omnis qui orat asceudit in montem: est enim oratio gilia nociis venisse ad eos Dominum, ostendit eos
quæ peccatum facit; sed bene orat qui Deum orando lota nocle perielitatos, et extremo noctis tempore
quærit. Hlic a terrenis ad superiora progrediens, ver eis auxilium præbitum. Laborant ergo toto nocuis
ticem curæ subliuuioris ascendit. Qui vero de divi opacæ tempore, sed diluculo appropinquante, et lu
tiis aut de honore sæculi, aut certe de inimici morte cifero solis dieique exortum promittente venit Donsi
sollicitus ol)secrat, ipse in infirumis jaceiis, viles ad mus, et superambulans tumida freti terga comprimiu,
I)cum preces imittit. Orat autem Dominus, non ut quia cum pressuris obsita fragilitas humana pusilli
pro se obsecret, sed ut pro me impetret. Nam etsi tatem virium suarum considerat, nil erga se aliuJ
omnia posuerit Pater in potestatem filii, filius tamen quam tenebras angustiarum, et æstus cernit hostium
ut formam hominis impleret, obsecraulum patrem confligentium. Cum vero mentem ad superni lume.u
pulat esse pro nobis, quia advocatus noster. Advo præsidii, et perpetuæ dona retributionis erexerit,
catum enim, inquit Joannes, habemus apud Patrem, quasi inter umbras noctis repente exortum luciferi
Jesuin Christum. Si advocatus est debet pro meis conspicit, qui diem proximum nuntiet. Lucifer narn
iutervenire peccatis, non ergo quasi infirmus, sed que cum plurimum tres horas noctis, id est, totam,
quasi pius obsecrat. Vis scire qnoniam omnia quæ vigiliam matutinam illuminare perhibetur, adevitque
- --

ûtô ilOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 566

Dominus, qui sopitis tentationum periculis plenam A rant quem locutum ad Meysen noverant, hæc dices
fil;ertatis fiduciam suæ proiectioni attribuat. Se fiiiis Israel, Qui est misit me ad vos.
quitur : I{espondens autem Petrus, dixit ei: Domine, si tu
es, jube me venire ad te super aquas. At ipse ait :
Et videntes eum supra mare ambulantem turbati sunt, Veni. In omnibus locis ardentissimæ fidei iuvenitur
dicentes: quia phantasma est. Si jiixta MarciQnem et Petrus. Interrogatis discipulis, quem homines dice
Manicli:eum Dominus noster non est nalus ex virgine, rent Jesum, Dei filium confitetur. Volente ad passio
seJ visus in phantasmate, quomodo nunc apostoli nem pergere, licel erret in re, tamen non errat in
timent ne phantasma videant? Adhuc hæretici pu afîeciu; nolens eum nori quem filium Dei fuerat
tant phantasma fuisse Dominum, nec veram assum paulo ante confessus. In montem cum Salvatore in
psisse carnem de virgine. Denique Theodorus Pha ter primos ascendii, et in passione solus sequitur.
rinitanus quondam episcopus ita scripsit, corporale Peccatum negalionis quod ex repentino timore de
pondus non habuisse secundum carnem Dominum, scenderat, amarissimis statim abluit lacrymis. Post
seJ absque pondere et corpore super mare (leaimbu passionem cu:m esset in lacu Genezareth et piscare
lasse. At contra fides catholica, et ponilus secundum tur, et Dominus staret in littore aliis paulatium navi
carnem habere eum prædicat, et onus corporeum, et B gantibus, ille non patitur moras, sed accinctus, sta
cum pondere atque onere corporali incedere super tim præcipitatur in fluctus. EoJem igitur fidei ardo
aTuas non infusis pedibus. Nam Dionysius egregius re quo semper cætera nunc quoque cæ:eris tacenui
inter ecclesiasticos scriptores, in optisculis de divi bus credidit, se posse facere voluntatem magistri,
nis noininibus, hoc modo loquitur : • Ignoramus quod ille non polerat per naturam, jube me, inquit,
enim qualiter de virgineis sanguinibus , alia lege vcnire ad te supra aquas. Tu præcipe et illico solida
pr;eter naturalem formabatur, et qualiter non infu bunt, unde ac leve fiet corpus quod per se grave
sis pedibus, corporale pondus habentibus et mate est.
riale onus, deambulabat in humida el instabili Et descendens Petrus de navicula, ambulabat super
substantia. » Intuendum est igitur quomodo Marcus aquam ut veniret ad Jesum. Qui pulant Domiui cor
dicat, quod circa quartam vigiliam noctis veniret ad pus ideo non esse verum, quia super molles aquas
eos Dominus ambulans super mare et vellei præter molle et aerium incesserit, respondeant quomodo
ire eos. Quomodo autem volebat Dominus eos præ ambulaverit Petrus, quem utique verum homii:em
terire tanquam alienos, ad quos de periculo natifra non negabunt.
gii liberan:!os adveneral? nisi ut ad horam turbati Videns vero validum ventum, timuit, et cum cœpis
et paventes, sed continuo liberat*, amplius ereptio- C set mergi, clamavit dicens: Domine, salvum me fac.
nis suæ miraculum stuperent, ac majores ereptoi i Ardebat animi fides, sed humana fragilitas in profun
suæ gratias referrent, quia et in tempestati'jus pas dum trahebat; paululum ergo relinquitur tentationi
sionum quæ pro constantia fidei a perfidis ingerun ut augeatur fides, et intelligat se non facilitate postu
tur talis nonnunquam provisio divinitus ostendilur. lationis, sed potentia Domini conservatum.
Saepe enim ita fideles in tril)ulatione positos superna Et continuo extendens manum apprehendit eum. Nisi
pietas deseruisse visa est, ut quasi laboralites in ergo Dominus extendisset manum, qui alibi negan
inari discipulos præterire Jesus voluisse putaretur. lem respexit Petrum, ipse Petrus protinus mergere
Unde est illud Ecclesiæ mar.yrii ccrtamine desu tur in profundum , nec etiam evaderet infernum.
dantis. Quare mei oblitus es, quare me repulisti ? et I{espexit Dominus et ad pœnitentiam convertit, ma
quare tristis incedo, dum affligit me inimicus, dum rum extendit et indulgentiam tribuit, et sic salutem
confringuntur omnia ossa mea? etc. Sed dicant iili perfectam discipulus invenit. Quia juxta Pauli vocem
mici terrentes : Ubi est Deus eorum ? quasi naufra
mvm est volentis neque currentis, sed mi erant's Dei.
gium fessis nuntiantes Apostolis, dicit ipse Deus eo Nec enim nostro salvabimur merito, sed illius do;;o.
rum : Cum transieris per aquas, tecum ero, et flumina Et ait illi : Modicæ fidei, quare dubitasti ? Si apo
ID
non operient te. Cum ambulaveris in igne, non combu stolo Petro de cujus lide et ardore mentis supra di
reris et flamma non ardebit in te. Quod autem se ximus, quod confidenter rogaverit S;ilvatorem di
quitur, et præ timore clamarerunt, coiifusus clamor cens, Domine, si tu es, jube me venire ad te supra
eu incerta vox magni timoris indicium est. Sed ve aquas, quia paululum timuit, dicitur ei, modicæ fidei,
rum est Psalmistæ testimonium , quia prope est Do
quare dubitasti? quid nobis dicendum est, qui hujus
minus umentibus se , et non derelinquit omnes qui
mo,ficæ fidei nec minimam quidem habemus por
sperant in eum. Unde et subditur : tiunculam? Mystice autem quod Petrus a Domino
Statimque Jesus locutus est eis dicens : flabete fi jussus venire, fluctus maris calcat quo veniat ad Je
duciam, ego sum, nolite timere. Quod primum ver sum, significat Ecclesiam cujus ipse pastor est, tem
sabatur im causa, hoc curat, et timentibus præcipit entem ad ca'lestem patriam, fluctus hujus sæculi
dicens, habete fiduciam. Nofi:e timere , et quod se vestigio rectæ fidei et gressibus bonorum operum,
quitur, ego sum, nec suhjungit quis sit : vel ex voce superando calcare, et quod Petrus tempestate terri
uota poterant eum intelligere, quia per obscuras n0 tus in fluctibus inergi cœpit, infirmiores quosqtte in
ctis tenebras loqnebatur, vel ipsum esse scire pote Ecclesia quos procella persecutionum seu uurbo tem
367 B. RABANI MAURI AI\CIIIEP. MOGUNT. CIPERUM PARS II. 368

lationum uerret, et a tenore fidei sive a statu bono- A ratus fuerit murmurans recidetur , et perit merces
rum actuum paululum reflectit, exprimit. Quos ta ejus. Sicut etiam Israelitæ quale judicium percepe
men ne funditus in perfidiam et in voraginem pecca runt propter murmurationem, propterea inquit, non
torum mergantur, porrecta divinæ propitationis dex murmuretis. Non enim placet Deo quando cum mur
ura extrahit. Et sicut Petrum erutum de abyssi pe muratione servitur, et non ei pro omnibus gratiæ de
lago, ita illos ereptos de persecutorum seandalo in feruntur, et pro tentationibus, et pro spiritalibtis.
firmo quietis supernæ solo juxta se collocabit. Quia Nihil ergo supinum loquamur, nihil impudens, sed
impossibile est ut eorum aliquis pereat, quos censura submittamus nos ut venerabiliter ac reverenter esse pos
justi judicis prædestinatos habet ad vitam æternam. simus, hoc est, cum reverentia et metu Domini.
Unde ipsa Weritas ait, 0mne quod dat mihi Pater ad Charitas fraternitatis maneat, et hospitalitatem no
ne veniet, et eum qui venit ad me, non ejiciam foras. lite obliscivi : per hanc enim placuerunt quidam an
Novit enim Dominus pios detentatione eripere, et non gelis hospitio receptis. Intuere quomodo eos præcip:t
est impotens inter turbines tempestatum hujus sæculi præcepta præsentia custodire : non enim eis alia su
suos ab omni nequitia pravorum illæsos custodire. perimponit, non dixit: Efliciamini amatores fratrum,
Sed videamus quod sequitur : sed permaneat charitas fraternitatis. Et iterum noa
Et cum ascendisset in naviculam, cessavit ventus. B dixit hospitales efficiamini, tanquam si non essent,
Prima ergo trepidantium et periclitantium subven sed hospitalitatem molite oblivisci : ex tribulationibtis
tio est, incussum cordibus expellere timorem , se enim poterat fortasse contingere. Per hanc enim,
cunda tempestatum furias suæ præsentiæ virtute inquit. quidam placuerunt, angelos hospitio recipien
compescere. Nec mirandum si ascendente in navicu tes. Attendis quantus honor, quantum lucr;im, sive
lam Domino ventus cessavit. In quocumque enim secundum aliam editionem quidam latuerunt, hoc
corde Deus per gratiam sui adest amoris, imox uni est, nescientes, in hospitio receperunt, propterea et
versa vitiorum et adversantis mundi, sive spirituum inulta merces ejus, qui nesciens eos angelos esse
m:alignorum bella compressa quiescunt. in hospitio recepit. Nam si sciret, nihil mirum es
Qui autem in navicula erant, venerunt et adorave set. Quidam dicunt quod in hoc loco etiam Loth si
rant eum dicentes : Vere Filius Dei es. Ad unum gnificatur.
signum tranquillitate maris reddita, quæ post nimias Mementote vinctorum, tanquam simul vincti; et la
procellas interdum et casu fieri solet, mautæ atque borantium, tanquam et ipsi in corpore morantes. Ifo
wectores vere Dei filium confilentur, et Arius in morabile connubium in omnibus et thorus immaculatus.
Ecclesia prædicat creaturam. Non ergo ipsum non Fornicatores et adulteros judicabit Deus. Conlen
juxta hæreticorum dementiam creaturam, inter om- C
plare quantus illi de pudicitia sermo profunditur.
iiia creatam, sed creatorem ante omnia simul cum Pacem, inquit, cum omnibus sectam'mi et sanctifica
Patre et Spiritu sancto existentem atque manentem tionem , ne quis fornicator vel pollutus. Et iterum,
credamus el confiteamur, et in ipsa confessione di fornicarios autem et adulteros judicat Deus. Seti vi
gnis bonorum operum laudibus veneremur eum et deamus nunc qualiter honorabiles esse nuptias in
prædicemus in conspectu filiorum hominum ipsum omnibus dicat et thronum immaculatum , quoniam
csse filium Dei unigenitum, narrantes virtutes ejus videlicet in sanctitate pudicitiæ facit conversari file
et mirabilia ejus, quæ fecit qui cum Patre et Spi lem. Ific etiam Judæos pulsat, qui pollutum puta
ritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula bant conjugalem concubitum, et dicebant ex lecto
sæculorum. Amen. conjug's surgentem mundum non posse constare.
H0MIH{LIA CXVII. Non igitur pollutum est, quod ex natura conceditur,
FEIt 1 A 1V.
o ingratissimi et insensatissimi Judaei, sed quod ex
prava voluntate desceiidit. Nam si honorabiles quæ
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Ilebræos. dam sunt nuptiæ, mundæ etiam sunt Cur itaque ex
Fratres, habemus gratiam, per quam serviamus pla his pollutionem fieri existimatis, et primo ponens
centes Deo cum metu et reverentia; etenim Deus n0- D honorabile connubium in omnibus et thorum imma

ster ignis consumens est.
Quomodo alibi dixit, quæ videntur temporalia
sunt, quæ vero non videntur æterna, et inde sum
psit exhortationis et consolationis argumentum, pro
malis quæ in præsenti lempore toleramus, sic etiam
hic facit, ac dicit, firmi debemus existere ut habeamus
gratiam, hoc est gratias agamus Deo, non solum de
bemus æquanimiter ferre præsentia mala, seul etiam
gratias illi pro futuris bonis offerre. Per quam, in
quit, serviamus bene placentes Deo. Hoc est, sic
quippe placentes, Deo servimus cum ei per omnia
gratiae deferuntur. 0mnia, inquit, facite , sine mur
viuratione et sine hæsitatione, quod quippe quis ope
culatum, ostendit quia juste intulit quæ sequuntur.
Si enim connubium est concessum, juste fornicator
suppliciis afficitur , juste punientur adulteri. Hic ad
versus hæreticos dimicat, et vide quam bene non di
xit, iterum nullus sit avarus, sed simul dicens. Tune
intulit veluti commune consilium, non velut ad ipsos
solos sermones dirigens.
Sint mores sine avaritia, contenti præsentibus. Sint,
inquit, mores sine avaritia, non dixit nolite possidere,
, sed sint mores sine avaritia , ostendit philosophiam
cujusque voluntatis. Etenim supra dixerat, et rapi
nam substantiarum vestrarum cum gaudio suscepistis,
unde ostendit eos non esse avaritiæ deditos. Juste
 550 IIOMlLI.E IN EVANG. ET EPIST. 570
ergo eos admonet, sufficientiam , inquit, habentes A HOMI{LIA CXVHI.
praesentium, quod plurimi post exinanitionem sub ItEM FERIA iw.
stantiarum suarum, postea cupiunt sub obtentu elee Leciio sancti Evangelii secundum Marcum.
mosynæ iterum congregare divitias, propterea in
In illo tempore, cum egressus esset Jesus in viam,
quit, sint mores sine avaritia, hoc est, ut illud exspe procurrens , quidam genu flero ante eum rogabat di
ctcmus quod usui opus fuerit, et pro necessariis cems : Magister bone, quid faciam ut vitam æternam
tantum curam geramus. Quod ergo dicit aliquis, percipium ?
sive ipsorum necessariorum mo',is eontingat habere Audierat, credo, iste quæsitor vitæ æternæ a Do
suffragia, non est hoc, crede mihi, non est. nuino, tantum eos qui parvulorum velint esse simi
Ipse quippe dixit : Non te deseram, neque derelin les, digiios esse introitu regni coelestis, atque ideo
quam; ita ut confidenter dicamus : Dominus mihi ad curam gerens tractatus certioris, sibi non per pa
jutor est, non timebo quid faciat mihi homo. Iterum, rabolas, sed aperte qnibus operum meritis vitan»
in tentatiouibus consolatio: ipse quippe dixit et pro aeternom con«equi possit, exponit.
timus nulla ratione mentit;is, quoniam te non dere Jesus autem dirit ei : Quid me dicis bonum ?
linquam, proinde cum confidentia nos dicere possu Nemo bonus nisi unus Deus. Quia magistrum vocave
miis, Dominus mihi adjutor est, non timebo quid fa B rat bonum et non Deum vel Dei filium confessus
ciat mihi homo. Promissum habes, non debes hæsi erat, discit quamvis sanctum hominem, compara
tare. Ipse promisit non ambigas, quod autem dicit, tione Dei non esse bonum. De quo dicitur : Confite
non te derelinquam : non de pecuniis tantum dicit, mini Domino quoniam bonus. Unus autem Deus
sed etiam de aliis cunctis. Dominus, inquit, mihi ad bonus no:i pater soltis intelligendus est, sed et filius
jntor est, non timebo quid faciat mihi homo, et recte, qui dicit : Ego sum Pastor bonus, sed et Spiritus
hoc igitur etiam nos in universis tentationibus ex sanctus, quia Pater de cœ!o dabit s;iritum bonum pe
clamemus, et Deum ha' entes propitium humana tentibus se. Id est, ipsa una et individua Trinitas,
oinnia irrideamus. Sicut enim Deo indignante nihil Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, solus et unus
no!;is proderit, ac si cuncti amici consistant, sic Deus bonus est. Non igitur Dominus se bonum ne
etiam Deo nos diligente nulla nobis erit necessitas, gat, se esse Deum significat. Non se magistrum bo
niil!a laesio, ac si nos cuncti hostiliter insequantur. num non esse, sel magistrum a!)sque Deo nullum
Non timebo, inquit, quid faciat mihi homo. l)onum essc testatiir.
Mementote pra', ositorum vestrorum qui vobis locuti Præcepta nosti : Ne adulteres, Ne occidas, Ne fure
sttnt verbum Dei; quorum intuentes eaeitum conversa ris, Ne falsum testimonium direris, Ne fraudem feceris,
tionis, imitamini fidem. In hoc loco etiam de adjuto • Honora patrem tuum et matrem. H;ec est puerilis in
rio in fratres eum existimo dicere : hoc est enim noceutiae castitas, quæ nobis imitanda proponitur si
quod dicit, qui vobis locuti sunt verbum Dei, quorum regnum Dei volumus intrare. Notandum sane quod
contemplantes eritum conversationis imitamini fidem. justitia legis suo tempore custodita, non solum bona
Quid est contemplantes ? saepius animo versantes, et terræ, verum etiam suis cultoribus vitam confere
apud nosmetipsos examinantes, considerantes, subti bat æternam.
liter discutientes, inquit, eritum conversationis, hoc Et ille respondens ait : Magister , harc omnia
est, perseverantiam usque in finem, quoniam finem observavi a juventute mea. Jesus autem intuitus
hahuit !)onum eorum conversatio, 0ptimam intuentes, eum, dilerit eum, et dirit illi : Unum tibi deest.
inquit, eorum vitam,*mitamini fidem. Ex vita munda, Non est putandus homo iste vel voto tentantis,
fidem firmatam dicit; quomodo ? quoniam credunt ut quidam putavere , Dominum interrogasse, et
•!e futuris. Non enim ostenderent vitam mundam si de sua esse vita mentitus , eum se legis mandata
l1æsitarent de futuris. custodisse dicebat, sed simpliciter ut vixerit esse
Jesus Christu» heri et hodie, ipse in sæcula sarcu confessus, quia si mendacio aut simulationis noxa
lorum. Ileri omne praeteritum significat tempus, lio reus temeretur, nequaquam intuitus arcana cordis
die praesens et sæcula sæculorum, futurum sine ter ejus diligere diceretur Jesus. Diligit enim Dominus
mino. Tanquam si diceret, Audistis pontificem, sed eos qui mandata legis, quamvis minora, custodiunt,
moti pontificem qui desinat esse, semper idem ip e sed nihilominus quod in lege minus fuerat, his qui
est. Weluti si essent quidam qui dicerent, quod non perfecti esse desiderant ostendit : quia non venit
est, sed alter venturus est. Ad hoc respondit, quod solvere legem aut prophetas, sed adimplere. Ad quam
qui fuit heri ipse hodie et in sæculum, nam ho;!ie profecto adimpletionem pertinet, ouod hic conse
que Judæi dicunt alium esse venturum expertes quenter adjungit.
seinetipsos, ab eo*redientes qui verus est pontifex Vade, quæcunque habes vende et da pauperibus, et.
decliuaverunt in errorem, ut Antichristum pulent habebis thesaurum in cælo; et veni, sequere me. Qui
esse venturum ; quem errorem quicunque secu cumque perfectus esse voluerit debet vendere quæ
tris fuerit, si non se correxerit, nec pœnitentiam habet, et non ex parte vendere, sicut Ananias fecit
condignam inde egerit, inferni cruciatum nullo modo et Saphira, sed totum vendere, et, cum vendiderit,
evadere poterit. dare omne pauperibus, et sic sibi praeparare thesau
runu in rcano cœlorum. Nec h^c ad perfectionem
571 D. RABANI MAURI ARCIIIEP. MGGUNT. OPERUM PARS II. 5;

siifficit, nisi post contemptas divitias Salvatorem se- A altissimi, nec se aliquid cum illo pacis aut societatis
quatur, id est, relictis malis, faciat boiia. Facilius habere.
enim sacculus contemnitur quam voluntas. Multi Adjuro te per Deum, ne me torqueas. Dicebat enim
divitias relinquentes Dominum non sequuntur. Se illi : Eri, spiritus immunde, ab homine. Hostis hu
quitur autcm Dominum qui imitator ejus est, et per manæ salutis non exiguum sibi ducit esse tormientum
vestigia illius graditur. Qui enim dicit se in Christo ab hominis læsione cessare, quantoque hunc diutius
credere, debet quomodo ille ambulavit et ipse am possidere solebat, tanto difficilius dimittere conseri
ljulare, sicque perveniet ad regnum cœleste. tit. Unde studendum summopere est, ut siquan !o ut
IIOMILIA CXIX. homines a diabolo superemur, mox ejus laqueos evi
FERIA VI. tare satagamus, ne si aliquanto tardius ipsi resistatur,
laboriosius quandoque pellatur.
Lectio sancti Evangelii secundum Marcum.
Et interrogabat eum quod tibi nomen est ? Et dicit
In illo tempore renit Jesus in regionem Geraseno ei, Legio nomen mihi est, quia multi sumus. Non velut
rum. Et ereunti ei de navi statim occurrit de mo
numentis homo in spiritu immundo. Qui domicilium inscius nomen inquirit, sed ut confessa publice peste
habcbat in monumentis, etc. quam furens tolerabat, virtus curantis gratior emi
IIomo iste qui spiritu vexabatur immundo, et Do caret. Sed et nostri temporis sacerdotes, qui per
mino vesanus sed mox curandus occurrit, figuram exorcismi gratiam dæmones ejicere norunt solent di
hahet populi gentilis, qui usque ad tempora Domi cere, patientes non aliter valere curari, nisi quan
nicæ incarnationis dæmoniacis delusus doctrinis, tum sapere possunt, omne quod ab immundis spiri
i!ola pro Deo colebat. Qui domicilium habebat in tibus, visu, auditu, gustu, tactu et alio quolibel cor
monumentis, quia in mortuis operibus, hoc est, in poris aut animi sensu vigilantes, dormientesve pertu
peccatis delectabatur. Quid enim sunt corpora per lerunt confitendo pateiiter exponant. Quod vero dice
fidorum, nisi quædam defunctorum sepulcra ? in bat spiritus: Legio mihi nomen est, quia multi sumus,
quibus non Dei habitat sermo, sed anima peccatis significat populum gentium non uni cuilibet, sed in
morlua recluditur. numeris ac diversis idololatriæ cultibus esse mancipa
Et neque catenis jam quisquam eum poterat ligare, tum, cui contra scriptum est, quod multitudinis cre--
quoniam saepe compedibus et catenis vinctus dirupisset dentium erat cor unum et anima una. Unde bene in
catenas, et compedcs comminuisset, et nemo poterat Ba!ylonis constructione linguarum unitas, per spiri
eium domare. Catenis et compedibus, graves et duræ tum superbiæ inscissa in Hierosolyma est, per gratiam
sancti Spiritus linguarum varietas adunata. Et illa
leges significantur gentium, quibus et in eorum re- C
publica peccata coliibentur. Ruptisque catenis, ut Lu confusio, hæc visio pacis interpretatuir, quia videli
cas scribit, agebatur a dæmonio in deserto , quia cet electos in pluribus linguis et gentibus, una fides,
etiam transgressis legibus, ad ea scelera cupiditate ac pietas toto orbe pacificandos confirmant, reprobos
ducebatur, quæ jam vulgarem consuetudinem exce autem plures sectæ quam linguæ dissociando con
fundunt.
derent.
Et semper nocte ac die in monumentis et in monti Et precabatur eum multum, ne se expelleret ertra
bus erat, clamans et comcidens se lapidibus. Semper regionem. In Evangelio Lucæ ita scriptum est, et ro
nocte ac die furiehat dæmoniosus : quia gentilitas gabant eum ne imperaret illis, ut in abyssum irent.
sive adversis r^rum casibus laboraret, seu pax et Sciebant ergo dæmones aliquando futurum ut per
prosperitas aliqua mundi blandientis arrideret, ne adventum Domini mitterentur in abyssum, non ipsi
quaquam a servitio malignorum spirituum collum futura, prædivinantes, sed Prophetarum de se dicta
nientis excutere noverat, sed per operum fœditatem recolentes, ideoque gloriam Dominici adventus quam
quasi in monumentis jacebat. Per fastum superbiæ mirabantur, ad suam pertimescebant tendere damna
in montium jugis errabat, per verba durissimæ infi tionem.
delitatis, quasi arreptis furibunda cautihus seipsam [) Erat autem ibi circa montem grex porcorum magnns
concidebat. Sed attestante Joanne Baptista, Domi pascens. Et deprecabantur eum spiritus, dicentes :
nus de lapidibus suscitavit filios Abrahæ, cum dura Mitte nos in porcos ut in eos introeamus. Et, concessit
infidelium corda ad gratiam pietatis convertit. eis statim Jesus. Ideo permisit eis quod petebant, ut
Videns autem Jesum a longe, cucurrit, et adoravit per interfectionem porcorum hominibus salutis oc
eum, et clamans voce magna, diacit : Quid mihi et tibi, casio praeberetur, pastores enim ista cernentes sta
Jesu Fili Dei altissimi ? Quanta Arii vesania, Jesum tim nuntiant civitati. Erubescat Manichæus si quippe
creaturam et non Deum credere, qticm Filium Dei dc cadem substantia, et ex eodem auctore hominum
altissimi dæmones credunt et coutremiscunt ! quæ bestiarumque sunt animæ, quomodo ob unius homi
impietas Judæorum eum dicere in principe d;emo nis salutem duo millia porcorum suffocantur ? In
niorum ejccisse dæmonia, quem ipsa dæmonia faten quorum tamen interilu figuraliter homines immundi,
tur nihil secum habere commune, qui hoc ipsum vocis et orationis expertes indicantur, qui in, monte
*{tiod twnc per dæmoniaci clamavere furorem, post superbiæ pascentes lutuletitis oblectantur in actibus,
niodum in delubris idolorum dicere et confiteri non talibus cnim per cultus idolorum possunt dæmonia
ccssarunt, Jcsum videlicet esse Christum Filium Dei dominari. Nam nisi quis porci more vixerit, non in
575 H10\ii{LI.E IN EVANG. ET EPIST.
eum diabolus accipiet potestatem ad approban- A recte possnnt intelligi eum ait, cupio dissolvi et esse
dum tantum, non autem ad perdendum accipiet.
Et exeuntes spiritus immundi introierunt in porcos :
et magno impetu grex præcipitatus est in mare ad duo
millia , et suffocati sunt in mari. Significat aulem
boe, quo.l jam clarificata Ecclesia et liberato populo
gentium a dominatione dæmoniorum, in abditis agunt
sacrilegos ritus suos, qui Christo credere noluerunt
caeca et profunda curiositate submersi. Et notandum
qiiod spiritus immundi ncc in porcos irent, nisi hoc
illis benignus ipse Salvator petentibus, quos certe in
abyssum posset relegare, concederet. Rem necessa
riam docere nos volens, ut scilicet noverimus eos
multo minus posse sua potestate nocere hominibus,
qui nec pecoribus qnalibuscumque potuerunt. IIanc
autem potestate:m Deus bonus occulta justitia nobis
dare potest, injusta non potest.
Qui au:em pascebant eos, fugerunt et nuntiaverunt
in civitatem et in agros. Quod pastores porcorum fu
gientes ista nuntiant, significat quosdam etiam pri
rnates impiorum quanquam Christianam legem fu
giant, potentiam tanien ejus pergentes stupendo et
nuirando prædicare.
Et egressi sunt videre quid esset factum : et ve
niunt ad Jesum, et vident illum qui a dæmonio ve
arabatur, sedentem, vesti um , et sanæ mentis, et ti
muerunt, etc. In Evangelio Lucæ scriptum seden
tem ad pedes ejus. Significat autem multitudinem
vetusta suavitale delectatam honorare quidem, sed
nioiie pati Christianam legem, dum dicunt quod eam
implere non possunt, admirantes tamen fidelem po
pulum a pristina perdita conversatione sanatum.
Sedere namque ad pedes Doniini est eum a quo dæ
no:iia exierant, eos qui a peccatis correeti fuerint,
fixa mentis intentione vestigia sui Salvatoris, quæ se
q :antur intueri, vestitum sumere est, virtutum stu
dia quæ vesani perdiderant jam sana mente recipere.
Cui figuræ apte congruit ilk Domini parabola, in
qua rediens ad patrem filius luxuriosus et prodigus,
nox stola prima cum annulo induitur, manifeste in
sinuans, quia quisquis vero corde de admissis pœni
ttierit, potest donante Christi gratia prima justitiæ
opera de quibus ceciderat cum annulo inviolatæ fi
dei recuperare.
Et rogare eum cæperunt ut discederet a finibus eo
rum. Conscii fragi'itatis suæ Gerazeni, præsentia
Domitii sc judicabant iudignos, non capientes verbum
Dei nec infirma adliuc mente pon !us sapientiæ sus
tinere valentes. Quod et Petro ipsi viso piscium
miraculo contigisse legitur, et vidua Sarepthana B.
lleli;e cujus sensit hospitio benedici, nihilominus se
putavit præsentia gravari. Quid mihi et tibi, inquit,
rir Dei? ingressus es ad me ut rememorarentur iniqui
tatcs meæ et occideres filium meum.
Cumque ascenderet navim , cœpit illum deprecari,
qui a dæmonio vexatus fuerat, ut esset cum illo : et
non admisit eum, sed ait iili : Vade in domum tuam
ad tuos, et annum ia illis quanta tibi Dominus fecerit,
et misertus sit tui. IIæc ex illa Apostoli scr;tentia
&t£
cum Christo, muhto magis optimum, manere autem
in carne necessarium propter vos, ut sic quisque i:\
telligat post remissionem redeundum sihi iii con
scientiam bonam, et serviendum Evangelio propter
aliorum etiam salutem, ut deinde cum Christo r6
quiescat, ne cum præpropere jam vult esse cum Chri
sto, negligat ministerium praedicationis fraternæ ro
demptioni accommodatum. Quid vero Matthaeus
duos dicit a dæmonum legione curatos , Marcus
autem et Lucas unum commemorant , intelligas
unum eorum fuisse personæ alicujus clarioris et
famosioris quem regio illa maxime dolebat, et pro
cujus salute plurimum satagebat : hoc volentes
sigiiificare duo Evangelistæ, solum commeuioran
B dum judicarunt, de quo facti htijus fama latius præ
clariusque flagraverat. Sed et allegoriæ summa con
cordat quia sicut unus a dæmonio possessus, sic
et duo populi gentilis typum non inconvenienter
-
exprimunl. Nam cum tres filios Noe generaverit,
unius solum familia in possessionem asciia est Dei,
ex duo!:us reliquis diversarum nationum quæ ido
lis manciparentur procreati sunt populi, de illis
tamen quicumque ad fidem Christi pervenerint,
et baptismate ipsius a peccatis alluti sunt re
gni Dei consortes esse meruerunt, quia juxta Sal
vatoris sententiam, Qui crediderit et baptizatus fue
rit salvus erit, qui vero non crediderit condemnabitur.
Pcr cumdem.
II0MILIA CXX.
nif ff)0MADA Vi11 POST PENTECOSTEN.
Lectio Epistolæ B. Pauli ad Romanos.
Fratres, humanum dico propter infirmitatem carnis
vestrae. Sicut enim exhibuistis membra vestra servire
immunditiæ et iniquitati ad iniquitatem, ita nunc ex
hibete membra vestra servire justitiæ in sanctifica:io
nem, etc.
Magna sollicitudo et cura salutis vestrae ae devotio
aeterni profectus vestri coram Deo nos admonet ex
Apostolica lectione aliquantulum tractare vobiscum
quam audistis. Humanum, inquit, dico propter infir
mitatem carnis vestræ, quia nondum potestis pleniter
audire divinum. Sive ita humana ratione dignum
loquor quod omnes mecum sentire possunt, et ne
ullus abnuere. Sicut enim, inquit, exhibuistis mem
bra vestra servire immunditiæ et iniquitati ad iniqui
tatem, ita nunc exhibete membra vestra servire justi
tiæ in sanctificationem. Inglorium quidem est, ut ita
quis virtutibus sicut vitiis serviat ; multo enim am
plius et multo intentius est honoranda justitia, et
ileo dicit humane se loqui. Si ergo humane, inquit,
et communiter ago, eadem postulo, similia requiro.
Dudum ergo patrum nostrorum pedes currebant ad
dæmonum templa; nostri nunc currant ad Eccle
siam Dei. Pedes qui prius libenter currebant ad ef
fundendum proximi sanguinem, nunc multo liber
tius ad liberandum proximiim currant. Mantis quæ
prius veloces erant aliena diripere, nunc sint multo
velociores ad propria largieiida. 0culi qui prius in
575 B. RABANI MAURI ARClIHEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 37f;

vendebant ad pulchritudinem mulierum, vel alienum A bent vitam æternam in Christo Jesu Domino nostro,
aliquid ad concupiscendum,' nunc multo intentius simul cum illo æterna gaudia possidentes, per om
circumspiciant pauperes, debiles, egenos ad mise nia sæcula sæculorum. Amen.
randum. Aures quæ delectabantur auditu vano, IIOMlLIA CXXI.
uunc convertantur ad audiendum verbum Dei, ad Item ut supra A.

explananda divina praecepta , et ad capiendam sa Lectio sancti Evangelii secundum Marcum.

pientiæ disciplinam ; lingua quæ conviciis et male In illo tempore, cum multa turba esset cum Jesu,
dictionibus aut turpiloquiis erat assueta, nunc con nec haberent quod manducarent, convocatis discipulus
vertatur ad benedicendum Deum, in omni tempore suis, ait illis : Misereor super turbam, quia ecce jam
sermonem sanum proferat, et honestum, et qui ædi triduo sustinent me, ncc habent quod manducent, et si
ficet audientes, mendacium deserat, et veritatem lo dimisero eos jejunos, deficient in via, etc.
quatur cum proximo suo. Sed quid optis est hæc In hac lectione consideranda est in uno eodemque
singula proseqi:i, cum pateat omnibus uniuscujus redemptore nostro distincta operatio divinitatis et
que membri ministerium, et ita qiiod ar.tea quis humanitatis. Qtiis enim non videat hoc quod super
exhibuit vitiis, nunc ad virtutes et ad opera justitiæ turbam miseretur Dominus, ne vel inedia vel viæ
aptare contendat. -Et actum quem exhibuit ad adul B longioris deficiat labore, affectum esse et compas
terium, ad castitatem nunc et sanctificationem om sionem humanæ fragilitatis? Quod vero de septem
nino convertat. El ita omnia membra quæ ante ini panibus et pisciculis paucis quatuor millia hominum
quitati servire dependebant, hæc conversio in me saturavit, divinæ opus esse virtutis manifestum est.
lius proposita ad serviendum justitiæ s;nctificatio- . Mystice autem hoc miraculo designatur, quod viam
mique dependat. Sequitur : sæculi præ$entis aliter incolumes transire nequi
Cum enim servi essetis peccati, liberi fuistis justitiæ. mus, nisi nos gratia redemptoris nostri alimento
Iloc est, ab omni justitia alieni, quia non est acce sui verbi reficiat. Hoc vero typice inter hanc refe
ptuin Deo simul justitiæ peccatoque servire. Unde ctionem, et illam quinque panum ac duorum piscium
sequitur : distat, quod ibi litteris veteris instrumenli s p riualis
Quem ergo fructum liabuistis tunc in illis in quibus gratia plena esse signata est, hic autem novi veritas,
mtnc erubescitis ? ln quorum recordatione maxima ac gratia testamenti fi !elibus ministranda monstrata
est verecundia his qui diligunt juslitiam et verita -est. Sane utraque refectio in monte celebrata est, ut
tem. Quia omnis qui cognoscit aut diligit bonitatem aliorum Evangelistarum narratio declarat , quia
in malis actil)us suis erubescit. utriusque scriptura testamenti, recte intellecta, al
Nam finis illorum mors est. Id est, retributio illo C. titudine nobis coelestium et præceptorum mandat,
rum, pœna perpetua. - et præmiorum utraque altitudinem Christi, qui est
Nunc vero liberati a peccato, servi autem facti Deo, mons, domus Domini in vertice montium, consona
habetis fructum æternum in sanctificatione, finem voce prædicat. Qui enim ædificatam super se civita
vero vitam æternam. Notandum vero est esse liber tem sive domum Domini, id est, Ecclesiam in alto
tatem culpabilem alienum esse ab operibus justitiæ bonorum extollit operum, et cunctis manifestam
et laudabilem servitutem esse justitiæ in sanctifica gentibus exhibet; ipse hanc ab infimis delectatio
tione. Quisquis autem servus erit justitiæ, liber est mibus abstractam pane coeli reficit, atque ad appe
a peccato, et servus est simul sapientiæ et pietatis, titum supernæ suavitatis, dato pignore cibi spiritalis
pudiciti;e et castitalis, et omnium una virtutum, accendit. Misereor super turbam, quia ecce jam tri
quorum finis, id est retributio, vita æterna est. duo sustinent me, nec habent quod manducent. Turba
Unde fratres nosmetipsos incessanter discutere de autem triduo Dominum propter sanationem infirmo
bemus per singula quæ gessi:nus aut gerimus, et in rum suorum sustinet, cum electi quique fide sanctæ
unoquoque actu considerare cui serviamus, an pec Trinitaiis lucidi, Domino pro suis suorumque pec
cato ad iniquitatem et ad interitum nobismetipsis, catis animæ videlicet languoribus perseveranti in
nisi eaim citius deseramus, an justitiæ in san, tifica D stantia supplicant; item turba triduo Dominum su
tionem ad promerenda nobis æternæ vitæ gaudia. stinet, quando multitudo fidelium peccata, quæ per
Nisi enim prius per pœnitentiam peccato moria petravit per poenitentiam declinans ad Dominum, se
mur, non possumus per justitiam vivere Deo. in opere, in locutione atque in cogitatione conver
Stipendia enim peccati mors. Peccatum enim nisi tit. Et si dimisero eos jejunos in domum suam defi
per confessionem et poenitentiam atque eleemosy cient in via. Dimittere jejunos in domum suam Do
marum largitatem destruatur, accipit remuneratio minus non vult ne deficiant in via. Quia videlicet
i;em pœnam æternam. conversi peccatores in præsentis vitæ via deficiunt,
Gratia autem Dei vita æterna in Christo Jesu Do si in sua conscientia sine doctrinæ sancto pabulo
mino nostro. Bene enim additum est, rita æterna dimittantur. Ne ergo lasseiitur hujus peregrinatio
in Christo Jesu, quia illi, qui resurgunt in confusio nis itinere, pascendi sunt sacra admonitione.
nein et opprobrium sempiternum, habent quidem vi Quidam enim ex eis de longe tenerunt. Est autem
tam æternam, sed in confusione et poena æterna; qui nil fraudis et nihil carnalis corruptionis exper
justi vero qui resurgunt, ad gaudia sempiterna ha tus, ad omnipotentis Dci servitium festinavit. Iste de
 3ri HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 37
longinquo non venit, quia per incorruptionem et A discipulis daret, apertionem designat sacrameuto
innocentiam proximus fuit. Alius, nulla impudicitia, rum, quibus ad perpetuam salutem nutriendus erat
nullis flagitiis inquinatus, sola autem conjugia ex mundus. Cum enim ait Dominus ipse : Et nemo novit
pertus, ad ministerium spiritale conversus est, ne filium nisi Pater, neque patrem quis novit nisi filius,
que iste venit e longinquo, quia usus conjunctione et cui voluerit filius revelare ? quod nisi panem vitæ
concessa per illicita non erravit. Alii vero post car nobis per se aperiendum demonstravit, ad cujus in
nis flagitia, alii post falsa testimonia, alii post facta teriora cernenda per nos ipsos penetrare nequimus,
furta, alii post illatas violentias, alii post perpetrata cui contra Propheta mirabilem quorumdam famem
homicidia ad pœnitentiam redeunt, atque ad omni deplorans aiebat, parvuli petierunt panem, nec erat
potentis Dei servitium convertuntur, hi videlicet ad qui frangeret eis ? Quod est aliis verbis dicere, in
Dominum de longinquo veniunt. Quanto etenim docti quæsierunt pabulum verbi Dei, quo ad virtu
quisque plus in pravo opere erravit, tanto ab omni tem bonæ operationis convalescerent refici, nec erat
potente Domino longius recessit. Dentur igitur ali magistris deficientibus qui eis Scripturæ arcana pa
menta eis etiam, qui de longinquo veniunt, quia tefaceret, cosqtie ad viam veritatis instrueret. Ac
conversis peccatoribus doctrinæ sanctæ cibi præ ceptis autem a'l frangendum panibus Dominus gra
lendi sunt, ut in Deum vires raperent quas in flagi I tias agit, ut et ipse quantum de salute generis hu
tiis amiserunt. Item Judæi quicumque in Christo mani congaudeat ostendat, et nos ad agendas sem
crediderunt, de prope ad illum venerunt, quia legis per Deo gratias informet, cum vel terreno pane car
et Prophetarum erant litteris edocti de illo, creden nem, vel animam cœlesti superna gratia largiente
tes vero ex gentibus de longe utique venerunt aul reficimus.
Christumi, quia nullis paginarum sacrarum monu Et habebant pisciculos paucos, et ipsos benedirit,
mentis de ejus erant fide præmoniti. et jussit apponi. Si in panibus septem scriptura novi
Et responderunt ei discipuli sui : Unde istos poterit testamenti designatu;r, in cujus lectione per gratiam
quis hic saturare panibus in so!itudine ? Et interroga sancti Spiritus internas mentium epulas invenimus,
tit eos : quot panes habetis? Qui direrunt : Septem. quid in piscibus, quos benedicens pariter Dominus
Bene septem panes in ininisterio novi testamcnti turb;e jussit apponi, nisi sanctos accipimus illius
ponuntur, in quo septiformis gratia Spiritus sancti temporis quo eadem est condita scriptura, vel quo
plenius fidelibus cunctis, et credenda revelatur et " rum ipsa scriptura fidem, vitam et passiones con
credentibus datur. Neque hordeacei fuisse produn tinet, qui de turbulentis hujus sæculi fluctibus ere
tur, sicut illi quinque de quibus quinque sunt homi pti, ac divina benedictione consecrati refectionem
num millia saturata, ne iterum sicut in lege vitale nobis internam, ne in hujus mundi transeuntis ex
animæ aliimentum corporalibus sacramentis obte cursu deficeremus, exemplo suæ vel vitæ præbuere
geretur, hordei etenim medulla tenacissima palea vel mortis ?
tegitur. Et manducaverunt, et saturati sunt. Manducant de
Et praecepit turbæ discumbere super terram. Supra panibus Domini ac piscibus, et saturanlur qui au
in refectione quinque panum turba supra fenum vi dienles verba Dei et exempla intuentes, ad profe
ride discumbebat, nunc ubi septem panibus refi ctum vitæ correctionis per hæc excitari atque as
cienda est, supra terram discumbere præcipitur, surgere festinant, quibus apte congruit illud Psal
quia per scripturam legis carnis desideria calcare et mistæ, edent pauperes et saturabuntur et laudabunt
comprimere jubemur. 0mnis enim caro fenum, et Dominum, etc.
omnis gloria ejus tanquam flos feni. In novo autem Et sus ulerunt quod superaverat ule fragmentis
testamento ipsam quoque terram ac facultates tem septem sportas. Quod turbis saturatis superat, Apo
porales derelinquere præcipimur, vel certe, quia stoli suslollunt, et septem sportas implent, quia
mons in quo turba Dominicis panibus reficiebatur, vero sunt aliiora perfectionis præcepta vel potius
altitudinem, ut supra diximus, re,!emptoris nostri si exhortamenta, et consilia, quæ generalis fidelium
gnificat, ibi super fenum, hic super terram refici multitudo nequit servando et implendo attingere,
tur. Ibi enim celsitudo Christi propter carnales ho quorum exsecutio illos proprie respicit, qui majori
mines et Jerusalem terrenam carnali spe et desiJe sancti Spiritus gratia pleni generalem populi Dei,
rio tegitur; hic autem remota omni cupiditate car conversatione mentis atque operis sublimitate tran
…ali convivas novi testamenti , spei permanentis scendunt. Qualibus dicitur: Si vis perfectus esse, vade,
firmainentum tanquam ipsius montis soliditas, nullo vende omnia quae habes, etc. Unde bene sportæ qui
feno interposito continebat. l)us Dominicorum sunt condita fragmenta ciborum
Et accipiens septem panes, gratias agens fregit, et propter septiformem Spiritus gratiam, septem fuisse
dabat discipulis suis, ut apponerent, et apposuerunt memorantur. Nam quia sporte junco et palmarum
turbae. Dominus accipiens panes dabat discipulis foliis solent contexi, merito in sanctorum significa
suis, ut ipsi acceptos turbæ apponerent, quia spiri tione ponuntur. Juncus quippe super aquas nasci
talis dona scientiæ tribuens Apostolis per eorum consuevit, palma vero victricem ornat manum. Et
ministerium voluit Ecclesiæ suæ per orbem vitæ junceis vasis recte comparantur electi, cum radi
cilaria distribui. Quo.l autem fregit panes, quos cem cordis, ne forte ab amore ætermitatis arescat,
379 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II.
in ipso vitæ fonte collocant. Assimilantur et eis, A eorum est qui secundum spiritum ambulant. Hæc
quæ de palmarum sunt foliis contexta, cum in de
fectu jam æternæ retributionis memoriam puro in
corde retinent. Et bene turba, quamvis reliquias Do
munici prandii non caperet, manducasse tamen et
saturata esse narratur, quia sunt nonnulli, qui etsi
omnia sua relinquere nequeunt, tamen esurienles et
sitientes justitiam, saturantur, cum audiendo man
data legis Dei ad vitam perveniunt æteriam. Bene
quatuor millia , ut ipso etiam numero docerent
Evangelicis se pastos esse cibariis, per Dominum
i.ostrum Christum, qui cum Patre et Spiritu san
cto vivit et regnat Deus, per omnia sæcula sæculo
rum. Amen.
H0MILIA CXXII.
ff.iaiA IV.
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Romanos.
Fratres, nihil nunc damnationis est his qui sunt in
Christo Jesu, etc.
Nihil nunc damnationis est his qui sunt in Christo
Jesu. Lex enim Spiritus vitæ in Christo Jesu liberuvit
me a lege peccati et mortis. Ex quo intelligitur quo
tidiana gratia Christi omnes sanctos ab hac lege
peccati et mortis, in quam jngiter vel nolentes co
guntur, incurrere, cum remissionem debitoruin suo
rum a Domino precantur absolvi. Videtur ergo, non
ex persona peccatorum, sed ex illorum qui vere
sancti atque perfecti sunt, hanc beatum Apostolum
prompsisse sententiam, Non enim quod volo facio
bonum, sed quod odi malum hoc ago, et video aliam secnndum litteram intellexerit, non venit ad Christum
legem in membris meis repugnantem legi mentis meæ, C qui est vita, et ideo prudentia carnis mors est, pru
et captivum me ducentem in lege peccati, quæ est in dentia vero spiritus vita et par, vitam namque et pa
membris meis. Lex enim, ait, Spiritus vitæ in Christo
Jesu liberavit me a lege peccati et mortis. Magnam in
hoc dedit securitatem, quia quod impossibile erat le
gis, in quo infirmabaturper carnem, Deus Filium suum
mittens in similitudinem carnis peccati, de peccato
damnarit peccatum in carne. Hæc dicit ut baptizatos
securos reddat qui liberati a peccato sunt, quoniam
quod impossibile erat, inquit, legis, cui impossibile?
nobis scilicet impossibile erat mandatum legis im
plere, quia subjecti eranius peccato ut justificatio legis
impleretur in nobis, qui non secundum curnem ambu
lamus, sed secundum spiritum. Per lianc etenim ho
stiam carnis, quæ oblata est pro peccato, damnavit
peccatum, hoc est fugavit pcccatum, et abstulit, ut D millia secundo paucis de panibus satiavit, nunc in
justificatio legis impleretur in nobis, qui legem se
cunduin spiritum custodimus, et non secundum
carnem. In qua parte secundum ea quæ supra ex
posuimus iinpossibilis erat lex, et infirma. IJ enim
egit mors Domini, ne mors timeretur, et ex eo jam
appeterentur temporalia bona , nec metuerentur
temporalia mala, in quibus carnalis erat illa pru
dentia in qua impleri legis præcepta non poterant;
hæc autem prudentia in homine Dominico exstincta
et ablata justitia legis impletur cum secundum car
mera non ambulatur, sed secundum Spiritum. Unde
verissiine dictum est, Non veni solvere legem, sed
adimylere. Plenitudo ergo legis charitas, et charitas
581)
enim ad gratiam pertinent Spiritus sancti, quando
enim non erat charitas justitiæ sed timor, lex non
implel)atur. ldeo igitur damnatum dicit peccatum,
ut impleretur in nobis justificatio legis datæ a
Moyse. Sublati enim de conditione legis, facti sumus
amici ejusdem, justificati enim amici sunt legis.
Quomodo autem impletur in nobis justificatio, nisi
cum datur remissio omnium peccatorum ? ut su
blatis peccatis justificatus appareat mente serviens
legi Dei, hoc est non secunduin carnem ambulans,
sed secundum spiritum, ut devotio animi, qui est spi
ritus, non consentiat desiderio peceati,quia per carnem
seminatur concupiscentia animæ, quod est peccatum.
Qui enim secundum carmem sunt, quæ carnis sunt sa
I8 piunt; qui vero secundum spiritum, quæ sunt spiritus
sentiunt. Hic jam aptius quasi inter nos et Judæos in
medio statuens legem Moysi, dicit : Qui secundum
carnem sunt, quæ carnis sunt sapiunt, hoc est, Judæi
quos dicit secundum carnem Israel, qui ea quæ car
nis sunt, sapiunt iu eo quod secundum carnem legem
intelligunt: Qui vero secundam spiritum, de liis dicens,
quos Judæos dicit spiritu non littera, quae sunt spi
ritus sentiunt.
Nam prudentia carnis mors est : prudentia autem
spiritus vita et pax in Christo Jesu Domino nostro.
Nunquid non unum atque idem est, quod dicit,
* prudcntia carnis mors est : cui mors est? animæ, sine
dubio; qui enim legena secundum carnem, id est,
cem quæ est Christus habet qui spiritaliter intelligit
legem, et bonis operibus implet quod recte in mai*
datis Dei sibi præceptum intelligit; hic cùm Christo
ipso præstante in vita regnabit æterna, qui cum Patre
et Spiritu sancto, vivit et regnat Deus, per omnia sæ
cula sæculorum. Amen.
H0MILIA CXXIII.
1TEM FERIA IV.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo tempore accesserunt ad Jesum Pharisæi et
Sadducæi tentantes, et rogaverunt eum ut signum de
cælo ostenderet eis, etc.
Signum de coelo quærunt et quia multa hominum
exemplum Moysi manna coelitus misso et per omnia
passim disperso populum omnem multo tempore
reficiat. Quod in Evangelio Joannis post edulium
panum turbas ab eo quæsisse legimus dicentes :
Quod ergo tu facis signum, ut videamus et credamas
tibi ? quid operaris ? patres nostri manducaverunt
imanna in deserto, sicut scriptum est, panem de cælo
dedit iis manducare.
At ille respondens ait eis : Facto vespere dicitis :
Seremum crit, rubicumdum est enim coelum; et mane:
Ifodie tempestas, rutilat enim triste coelum. Faciem
ergo cæli dijudicare nostis, signa autem temporum
non potestis ? Secundum historiam autem sensus iste
 3S1 IIOMILIÆ IN EYANG. ET EPIST. 3S2

manifestus est, quod.ex elementoruin ordine atque A legis divinæ traditionibus hoininum postponere, vel
certe legem verbis prædicare, factis impugnare;
consonantia possint et sereni et pluvii dies prænosci,
scribæ autem et Pharisæi qui videbantur esse legis fermentum est Sadduc:corum Dominum tentare.
doctores ex Prophetarum vaticinatione, non poterant nec doctrinæ ejus aut operibus credere : sed insul
intelligere Salvatoris adventum : spiritaliter autem tando alia quibtis credere debeant petere. Fermen
quoJ dixit Dominus, [acto vespere dicitis : Serenum tum Herodis est adulterium , homicidium, tene
erit, rubicundum est enim cælum, significat quod ritas jurandi, simulatio religionis, et quod omnium
per sanguinem passionis Christi in primo adveutu est caput et origo scelerum odium ac persecutio in
iniulgentia peccatorum datur. Et mane: Hodie tem Christum, et præcursorem ejus, præconemque primum
pestas, rubet enim cum tristitia caelum : significat regni coelestis. A quo utrorumque fermento, etiam
quod in secundo adventu igne præcellente venturiis Apostolus nos prohibens ait : Itaque epulemur non
est. Facie:n ergo cæli dijudicare nostis,signa autem tem in fermen:o malitiæ et nequitiæ, sed in azymis sin
porum non potestis. Signa temporum dixit de adveiitu ceritutis et veritatis.
suo, vel passione cui simile est roseum coelum ve At illi cogitabant inter se dicentes : Quia panes non
spere, et item de tribulatione ante adventum suum acce, imus. Sciens autem Jesus, di.rit : Quid cogitatis
iuturum, cui simile est mane roseum cum tristitia B inter vos, modicæ fidei, quia panes non habetis? Non
cælum. dum intelligitis neque recordamini quinque panum [in]
Generatio mala et adultera signum quaerit, et si quinque millia hominum, et quot cophaenos sumpsistis?
g;um non dabitur ei, nisi signum Jonae. Non ergo Neque septem panum [in] quatuor millia hominum,
tiatiir signum generationi illi, id est tentantium Do et quot sportas sumpsistis? Quare non intelligitis quia
miilum et insultantium verbis ejus, tale utique si non de pane diri vobis : Cavete a fermento Pharisæo
gniiim, quale tentantes quærebant, hoc est, de coelo, rum et Sadducæorum. Per occasionem præcepti quo
quibus tamen multa coelestia sigua dabat in terra. Salvator j;isserat dicens : Cavete a fermento Phari
Cæterum generalioni quærentium Dominum, requi sitorum et fermento Herodis : docet eos quid signifi
rentium faciem Dei Jacob, signum de coelo ostende cerit quinque panes et septem sive pisciculi, aut
lat, quando cernentibus Apostolis ascendit in cœlum, qiiisque millia hominum et quatuor millia quæ pasta
quando nuisso de Spiritu primitivam implevit Eccle sunt in eremo, quo licet signorum magnitudo perspi
siam : quan 'o al impositionem manus Apostolorum 'cua sit, tamen aliud spiritali intelligentia demonstre
in Samaria, Cæsarea, Epheso, aliisque urbibus ac tur. Si eni;i! fermentum Pharisæorum et Sadducæo.
locis plurimis, gratiam de cœlo Spiritui saiicto cre rum et fermentum llerolis no- corporalem panem,
dentibus ministravit. Quid autem signum Jonæ sibi sed traditioi;es perversas et hæretica significat
velit, jam supra dictum est, Sequitur : dogmata, quare et cibi, quibus nutritus est populus
Et, relictis illis, abiit. I{elictis scribis et Pharisæis Dei, non veram doctrinam integramque significent?
quibiis dixerat, Generatio mala et adultera signum Istiusmodi fermentum, quod omni ratione vitandum
quaerit : et signum non dabitur ei misi signum Jonæ, est, habuit, Marcion et Walentinus, et omnes haere
recte abiit trans fretum et gentium secutus est po tici; fermentum hanc vim habet ut si farinæ mistum
pulus. fiierit , quod parvum videlatur, crescat in majus,
Et cum tenissent discipuli ejus trans fretum, obliti et ad saporem suum universa:m conspersionem
sent panes accipere. Quaerat aliquis, et dicat, quo trahat. Ita et doctrina hæretica, si vel modicam scin
ii:oJo panes non habebant qui statim impletis septein tillam in tut:m pectus jecerit, in hrevi ingens flamma
sportis ascenderunt in naviculam et venerunt in fi succrescet, et totam hominis possessionem ad se
iics \iagedan, ibiqtie audiunt navigantes, quo,i ca trahet. IIoc est de quo et Apostolus loquitur, Modi
vere debeant a fermento Pharisæorum et Sadduc;eo cum fermentum totam massam corrumpit.
ruin, sed Scriptura testatur quod obliti sint eos se Tunc intelle rerunt quod non di.rerit carenaum a
cum tollere. Quod autem navigaturi traiis fretum fermento panum, sed a doctrina Pharisaeorum et Sad
0',liti sunt viaticum sumere secum, indicium est ductorum. Quod eis utile erat persuasit, quod noci
quam modicam carnis curam haberent in reliquiis, vuum vitare jussit; doctrina enim supersuitiosa et
quibus ipsa reficiendi corporis necessitas quæ natu hæretica gravat magis quam aljuvat, mergit et non
raliter cunciis tnortalibus.inest intentione Dominici erigit. A bono ergo magistro discipuli instructi intel
comitatis mente excesserat. Unus vero panis quem lexerunt in fermento se,'uctionem Pharisæorum et
secum habebant in navi mystice ipsum panem vil;e Sadducæorum, imo omnium hæreticorum qui con
Dominum videlicet Salvatorem designat : cujus traria sapiunt veritati expressam vitandam esse,
amore quia semper intus reficiebantur in corde quam et omnino ipsi vitaverunt et nobis fugiendam
ii;inus de terreno pane quo corpus pasci solet cura esse censuerunt, qualenus omnem errorem spernen
la:ut : tes et viam veritatis per omnia sequentes, pœnam
Qui dirit illis : Intuemini, et carete a fermento ;eternam evadere et vitam æternam promereri festi
Pharisæorum et Sadducæorum. In Marco ita scriptum nemus, præstante Domino nostro Jesu Christo, qui
est : * idete et cavete a fermento Pharisæorum et fer cum Patre et Spiritu sancto vivit et reguat Deus,
m.ento Herodis. Ferimentum Pharisœorum est dccrcta per omnia sæcula sæculorum. Amen.
 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 384
HOMILIA CXXIV. A ubi transgressionis discipuli sui argui poterant,
FERIA VI. David et Achimelech dicit exempla scctatos. Weram
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum. autem et absque necessitatis obtentu Sabbati præ
In illo tempore abiit Jesus sabbato per sata : disci varicationem in ipsos refert, qui calumniam fece
puli autem ejus esurientes cæperunt vellere spicas et rant.

manducare, etc. Dico autem vobis quia templo major est hic.
Ut in alio quoque Evangelista legimus propter ni Hic non pronomen, sed adverbium loci legendum,
niam importunitatem me vescendi quidem habebant quod major templo sit locus qui Dominum templi
locum, et ideo quasi homines esurie!)ant; quod au teneal.

tem spicas segetum manibus confricabant et in Si autem sciretis quid est : Misericordiam volo et
ediam consolabantur, vitæ austerioris indicium , non sacrificinm, nunquam condemnassetis innocentes.
non præparatas epulas, sed cibos simplices quæ Quid est, misericordiam volo et non sacrificium supra
rentium. diximus. Quod autem sequitur, numquam condemnas
Pharisæi autem videntes direrunt ei : Ecce disci setis innocentes, de Apostolis intelligendum est. Et
puli tui faciunt quod non licet eis facere sabbatis. est sensus, misericordiam comprobastis Achimelech,
Nota quod primi apostoli Salvatoris, litteram legis B eo quod fame periclitante David refocillare et pue
Sabbatis destruunt adversum Ebionitas, qui cum ros ejus, quare simili modo meis discipulis fame la
cæteros recipiant Apostolos, Paulum quasi transgres borantibus non compassi estis, qui vos pane verbi
sorem legis repudiant. cœlestis quotidie pascunt, quatenus ejus satietate
At ille dixit eis : Non legistis quid fecerit David, repl ti ad vitam possitis pervenire perpetuam, præ
quamdo esuriit, et qui cum eo erant, quomodo intra stante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Patre
vit in domum Dei, et panes propositionis manducavit, et Spiritu sancto vivit et regnat in sæcula sæculo
quos non licebat ei edere, nec his qui cum eo erant, rum. Amen.
nisi solis sacerdotibus ? Ad confutant!am calumniam HOMILIA CXXV.
Pharisæorum veteris recordatur historiæ, quando HEbDOMADA
IX POSt PENTEC0Sten.

}avid fugiens Saulem in Nobaia, et ab Achimelech Lectio Epistolæ B. Pauli ad Romanos

sacerdote suscepttis, postulavit cibos, qui cum panes Fratres, debitores sumus non carni, ut secundum
laicos non haberet, dedit ei consecratos, quibus non carnem vivamus. Si enim secundum carnem vixeritis,
licebat vesci nisi solis sacerdotibus et Levitis, et moriemini; si autem spiritu facta carnis mortificave
hoc tantum interrogavit, si mundi fueri;1t a mulie ritis, vivetis, etc.
ribus. Et illo respondente ab heri et nudiuslertius, C Apertissime nos beatus Apostolus, fratres charis
non dubitavit panes dare, melius arbitratus, Propheta simi, præsenti lectione quam audistis, carnis desi
licente : Misericordiam volo et non sacrificium, de deriis non debere servire docet, dicens : Ergo, fra
famis periculo homines liberare, quam Deo offerre tres, debitores sumus non carni, ut secundum carnem
sacrificium ; hostia enim placabilis Dco, hominum vivamus. Neque propterea nos fecit Deus ad imagi
salus est. 0pponit ergo Dominus et dicit, si et Davil nem suam, ut carnis servituti essemus obnoxii, sed
sanctus est et Achimelech pontifex a vobis non re potius ut creatori suo anima deserviens ipso servitio
prehenditur, sed legis uterque mandatum probabili ac ministerio carnis uteretur. Sed fortasse dicat
excusatione transgressi sunt, et fames in causa est, aliquis quomodo carni non sumus debitores, cum et
cur eamdem famem non probatis in Aposlolis, quam victum ei et indumentum providere naturæ necessi
probatis in cæteris? Quanquam et in hoc multa di tate cogamur ? Sed ut ostenderet Apostolus non
stai;tia sit : isti spicas in sabbato manu confricant, carni aliquid couferre propriæ necessitatis culpabile
illi panes comederunt Leviticos, et ad Sabbati so esse, sed ipsam vitam carnis concupiscentiis man
lemnitatem accedebant neomeniarum dies, quibus cipare, ideo addidit, si enim secundum carnem
in convivio requisitus fugit ex aula regia. Observa viareritis, moriemini. Secundum carnem vivere est
quod panes propositionis nec David nec pueri ejus carnalibus desideriis indulgere. In hoc ergo negat
acceperint antequam se a mulieribus mundos esse Apostolus nos debitores esse, sicut et ali!,i dicit :
responderunt. Et carnis curam non feceritis in concupiscentiis ejus.
Aut non legistis in lege quia sabbatis sacerdotes in Non utique denegat, et ibi carnis curam habendam
templo sabbatum violant, et sine crimine sunt ? Ca in necessariis vitæ usibus, sed ejus concupiscentiis
lumniamini, inquit, discipulos meos, cur per sege consentire. Sequitur : Si autem spiritu facta carnis
tes transeuntes spicas triverint, et hoc fecerunt fa mortificaveritis vivetis. Qui ergo secundum spiritalia
mis necessitate cogente : cum ipsi Sabbatum viole vivit desideria, et mortificat actus carnis suæ, ipse
tis in templo immolantes victimas, cædentes tauros, vivit propter inhabitantem in se Spiritum vitæ.
holocausta super lignorum struem incendio concre Isto enim modo quis actus carnis mortificare po
mantes, et juxta alterius Evangelii fidem, circumci test? Nam fructus spiritus est charitas, odium actus
denles parvulos in Sabbato, et dum aliam legem est carnis. Odium ergo per charitatem mortificatur
servare cupitis Sabbatum destruatis. Nunquam au et exstinguitur. Gaudium in Deo similiter fructus
tenu leges Domini sibi contrariæ sunt, et prudenter est spiritus. Tristitia hujus sæculi quæ raorteum
 :: I10MILI.E IN EVANG. ET EPIST,
vperatur, carnis est actus, hæc ergo exstinguitur si A
perfectum in nobis est gaudium in Deo. Pax fructus
est spiritus, dissensio et discordia carnis sunt. Sed
certum est discordiam mortificari posse per pacem.
Casuitas et continentia fructus spiritus sunt, adulte
rium et fornicatio carnis sunt. Verum est enim
mortificari posse libidinem per continentiam, et
eumumslari mala acta, adulteria et fornicationes, sic et
pœnitentia [F., patientia] impatientiam exstinguit,
et bonitas malitiam perimit, et mansuetudo fero
ciam, et castitas impudicitiam necat, talique ordine
qui per spiritum actus carnis mortificaverit, vivet.
Sequitur :
Quicunque enim Spiritu Dei aguntur, hi filii sunt
Dei. Nam qui in peccatis sunt spiritu Diaboli agun
tur, qui autem Spiritu sancto gubernari merentur, B.
et qui secundum doctrinam Spiritus sancti vivunt,
ipsi Spiritu Dei aguntur.
Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in
timore, non spiritum illum in quo timore tantum
Domino servire debeatis, sed eam legem qua per di
lectionem potius Deo serviatis : sed per spiritum
servitutis in timore , qui est initium sapientiae et
scientiae Dei, cum primo Dominum cœperit tiinere
et diabolo repugnare in quo spiritu tinoris Domini
quisque Domino servire debet initio bonæ conversa
tionis, quasi puer sub pædagogis, ut discat timere
Dominum, et mandata ejus custodire, quo usque ad
perfectionem bonorum operum ætas perveniat et
mereatur adoptionis spiritum percipere, et esse jam
Filius Dei per assueta bona opera, sicut in sequenti
bus dicit idem Apostolus :
Sed accepistis Spiritum adoptionis filiorum Dei. Ut
non jam timore pœnæ Deo serviamus, sed pura per
fectaque dilectione quæ prædictum ab homine expel
lit timorem ; cum ergo peccatis mortui erimus per
pœnitentiam et confessionem, et desierimus esse
quod fuiiuus servi peccati, illi serviendo per assuela
opera pietatis et justitiæ, ac per Spirittis sancii gra
uiam et vocari et esse jam Filii Dei mereamur.
In quo clamamus : Abba Pater. Quia jam per san
ctificationem sancti Spiritus, quem bonis et sanciis
moribus meremur in nol)is manere, fiduciam habe
mus, Deum nobis Patrem nonminare, cum nos fi
lios ejus esse cognoscimus in adimpletione volun
tatis ejus. Ideo voluntate simplici operemur omnia
bona quæ possumus, ut filios nos Dei esse com
probemus, in dilectione et non jam in timore ser
vientes. Quia qui vocat patrem, filium se esse pro
fitetur. Debet ergo patrum moribus placabilis filius
inveniri, ne pro nomine quoque in vanum usurpato
majori pœnæ suljiciatur.
Ipse enim Spiritus testimonium reddit spiritui nostro
qrod sumus filii Dei. Ipse quippe Spiritus servitutis
;»er qucm in timore tantum Domino servivimus, te
stiiiionium reddit spiritui adoptionis, in quo perfecte
per charitatem Deo servierimus, quod sumus filii Dei.
Quia non nisi filii Dei arrham sui spiritus percipere
fíìententur. »
586
Si autem filii et hæredes : haeredes quidem Dei, co
hæredes autem Christi. Mercedem namque servus
exspectat, hæreditatem filius sperat. Ideoque sataga.
mus ut non jam servi per timorem Domino simiis sei
vientes, sed per amorem Patris omnia bona facientes,
ut mereamur hæreditatem incorruptionis et immor
talitatis, æternæ simul gloriæ possidere, et illud
etiam adipisci quod ipse nobis Salvator adoptavit a
Patre, dicens : Pater, volo ut ubi sum ego, illic sint et
ministri mei. Hoc modo cohæredes suos Christus
non solum in partem hæreditatis, sed etiam in
co;nsortium beatitudinis æternæ perducit, cui sit ho
nor, laus et gratiarum actio, una cum Patre et Spi
ritu sancto, per infinita sæcula sæculorum. Amen.
H 0 MILIA C XX V I
item Ut Suph A.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis: Attendite
a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimento
ovium, intus autem sunt lupi rapaces, etc.
Et de omnibus quidem intelligi potest, qui aliud
habitu ac sermone promittunt, aliud opere demon
strant. Sed specialiter de hæreticis intelligendum,
qui videntur continentia , castitate, jejunio quasi
quadam pietatis se veste circumdare, intrinsecus
vero habentes animum venenatum simpliciorum fra
trum corda decipiunt. Ex fructibus ergo animæ qui
bus innocentes ad ruinam trahunt, lupis rapacibus
comparantur.
Non potest arbor bona fructus malos facere, neque
arbor mala fructus bonos fucere. Quaeramus ab h;e
relicis, qui duas inter se contrarias dicunt esse na
turas, si juxta intelligentiam eorum arbor bona ma!os
fructus facere nunquam potest, quomodo Moyses
arbor bona peccaverit ad aquam contradictionis : et
David, Uria interfecto, cum Bethsabee concubuerit;
Petrus quoque in passione Deum negaverit, dicens,
nesvio hominem ; aut qua consequentia Jeihro socer
Moysi arbor mala, qui utique in Deum Israel non
credebat, de 'erit consilium Moysi bonum; et Achior
Holopherii aliquid utile sit locutus ; et comicus
dixerit, quod bene dictum Apostolus comprobavit,
corrumpunt mores bonos confabulationes pessimæ;
et cum non invenerint, quid respondeant, nos insere.
mus et Judam arborem quondam bonam fecisse fru
ctus malos, postquam prodiderit Salvalorem, et Pau
lum arborem malam eo tempore quo persequebatur
Ecclesiam Christi , fecisse postea fructus bonos
quando in vas electionis de persecutore translatus
est. Tandiu ergo arbor bona fructus non faciet ma
los, quandiu in bonitatis studio perseverat, et mala
arbor manet in fructibus peccatorum quamdiu ad
pœnitentiam non convertitur. Nemo enim permanens
in eo quod fuit, incipit id esse quod nondum cœperit.
Omnis arbor quæ non facit fructum bonum, eaccide
tur et in ignem mittetur. Quia unusquisque perversus
per validam judicii sententiam de terra viventium
eradicatus in gehennæ ignem mittitur qui hic boui
operis fructum fecisse non invenitur.
387 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 3SS

Igitur ex fructibus eorum cognoscetis eos. Qui sunt A sane quod otiosa sit apud Paulum varietas ipsa ver
ergo fructus, quibus inventis cognoscamus arborem borum, quod aliquando infirmos, aliquamido impios,
nualain: dicit Apostolus: Manifesta opera carnis, quae aliquando peccatores noininat, pro quibus Christum
sunt fornicationes, immunditiæ, luaruriæ, idolornm mortuum dicit, et quamvis imperilum se fateatur in
servitus, veneficia, inimicitiae, contentiones, æmulatio sermone, non tamen arbitror quod in his ille impo
nes, animositates, dissensiones, hæreses, invidiæ, ebrie ritia , sed potius profundam sciemuiam variaverit.
tates, comessationes, et his similia quæ prædico vo Per hæc namque tria onmine peccali colligitur geuus:
bis, sicut prædixi, quoniam qui talia agunt regnum aut enim ignorans Deum quis et molens servare man
Dei non consequentur. Et qui sunt per quos cogno datum, vincitur fragilftate carnis, et illecebris præ
sciiuus arborem bonam, idem ipse Apostolus con sentis vitæ decipitur, et infirmus appellatur; aut
sequenter dicit : Fructus autem spiritus est charitas, sciens volensque contemnit mandatuim et odit disci.
gaudium, paae, longanimitas, benignitas, bonitas, fi plinam Dei, ac prnjicit sermones ejus post se, el pec
des, mansuetudo, continentia, etc. cauor nominatur; atque ita Paulus qui se imperitum,
Non omnis qui dicit mihi : Domine, Domine, intra ut diximus, in sermone profitetur, in tribus his di.
bit in regnum cælorum; sed qui facit voluntatem Pa versitatibus universa pro quibus Christus prædica
tris mei qui in cælis est, ipse intrabit in regnum cœlo B tur mortuus esse complexus est. Quod si interdum
rum. Regnum coelorum sola verborum officia non eiiam hi qui sub lege sunt, et Deum colere videnlur,
obtinenl, neque qui dixerint, Domine, Domine, cohære impii in Scripturis divinis nominantur, idcirco fit
des illius erunt. Quid enim meri,i est Domino dicere, quia relinquentes Deum patrum suorum, deos gen
Domine ? nunquid Dominus non erit, nisi dictus fue tiunt colunt: quod vero Paulus se cum peccatorilus
rjt a nobis? et quæ officii sanclitas est nominis nun numerat, qui aliis dicit : Nos natura Judæi et noii
cupatio, cum eœlestis regni iter potius obedientia ex gentibus peccatores, humilitatis ejus est virtus;
volunlatis non Dei nuncupatio repertura sii? Ergo, inuitatur enim illum qui, cum peccatum non fecisset,
sicut supra dixerat, eos qui haberent vestem boil:e peccalum pro nobis factus est, et cum Deus esset
vitæ non recipiendos propter dogmatum nequitiam, inter homines conversatus est. Commendat ergo
ita nunc e contrario asserit, ne his quidem accomtm0 suam charitatem Deus in nobis : hic commendat et
dandam tidem, qui eum polleant integritate fidei eonfirmat, et amabilem facit pro beneficiis præstitis.
turpiter vivant, et doetrinæ integritatem malis ope Qtiod enim Christus, cum adhuc peecatores essemus
ri.us destruant. Utrumque enim Dei servis necessa pro nobis mortuus est, spem nol)is dat quod muluo
rium est, ut et opus sermone, et sermo operibus magis nos a peccato purgatos et justificatos, ab ira
compro.etur, huic sententiæ polest illud videri con- C quæ imminet peccatoribus salvavit per ipsum, et qui
trarium : Nemo potest dicere Dominus Jesus nisi in alienos et inimicos ita dilexit, ut pro nobis ad mor
Spiritu sancto. Sed moris est Scripturarum dicta pro tem unicum suum daret, multo magis suos effectos
factis accipere, ut statim in consequentibus appro et reconciliatos sibi æterna salute doiiabit. Multo
batur, refutari eos qui jactant sine operibus scien ergo, inquit, magis justificati nunc in sanguine ipsius
tiam Domini, et audiani a Salvatore : Itecedite a me, salvati erimus ab ira per ipsum. In superioribus qui
operarii iniquitatis, nescio vos. Et Apostolus hunc dem dixerat: Justificati igitur ex fide pacem habea
sensum loquitur : Confitentur se Dominum scire, factis mus ad Deum; et nunc dicit : Multo magis nunc ju
autem negant. Quoniam secundum Salvatoris sen stificati in sanguine ipsius salvi erimus ab ira per
tentiam, qui mandata Dei recte credens operibus bonis ipsum. Ex quo ostendit quod neque fides nostra, sine
consummarerit et docuerit sic homines, liic magnits Christi sanguine, neque sanguis Christi nos sine fide
vocabitur in regno cælorum; qui autem docuerit et nostra justificat; ex utroque tamen multo magis san
non fecerit, minimus vocabitur in regno cælorum. guis Christi nos quam fides nostra justificat, et ideo
II0MILIA CXXVII. mihi vi.!etur cum in superioribus simpliciter dixerit,
ferai.A IV. justificati ex fide, hic addidisse, multo magis ergo
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Romanos. nunc justificati in sanguine ejus, ut doceret quia ab
Fratres, si cum adhuc peccatores essemus, Christus ira ventura, etiamsi fides nostra nos salvet, etia:usi
pro nobis mortuus est, multo magis, jus.ificati nunc opera justitiæ, super hæc tamen omnia multo magis
in sanguine ipsius, salvi erimus ab ira per ipsum, etc. sanguis Christi salvos nos faciat ab ira ventura. Si
Hoc dicit, quia si pro peccatoribus filium suum enim cum essemus reconciliati, sumus Deo pem mortem
Deus occidi permisit, quid faciat pro justificatis, nisi Filii ejus, multo magis reconciliati salvi erimus in tita
servet eos ab ira, id est, tutos illos præstet ab illi ipsius. Manifestum est quia si ut reconciliaret nos
sione diaboli? ut securi sint in die judieii eum coepe sibi Deus, filium suum morti tradidit : quanto magis
rit perfidos ultio devastare, quoniam enim bonitas reconciliatos salvos faciet in vita ipsius ! Si euim
Dei nullum perire vult, mortem dignissimam dedit, mors Salvaloris profuit nobis, quanto magis vila
ut intelligentibus Dei gratiam circa se adderet di ipsius cum resurgit a mortuis, quia sicut mors ejus
gniuatem et gloriam. Ingrati hi sunt qui, Deo vo a diabolo nos eruit, ita et vita ejus de die judicii iios
eanue, dissentiunt, Dei grauiam abnuentes ut in pro liberabit : ergo Christus pro impiis mortuus est, ct
posuo erroris et malignitatis permaneant. No:i puto Christus Deus est; quomodo non regnabit inveutus
530 II0MIILI.E IN EVANG. ET EPIST.
in vita Dei justus, quando ne periret, morte Dei quæ- A micitias, et agere ea quae odit ille, quem nobis non
situs iuupiiis. ln vita enim Dei salvi erimus, quia in
vita uostra perieramus. Sed cum audimus et vitam
Dei, et mortem Dei discernamus quid unde sit, vi
ta:m quippe attulit nobis, mortem vero accepit a no
bis, nec tamen pro suo merito, sed pro nostro, fui
mus, inquit, et nos natura filii iræ sicut et caeteri.
In hac ira cum essent homines per originale pecca
tuum tanto gravius et perniciosius, quanto m;ijora vel
plura insuper addiderunt: Necessarius erat mediator,
hoc est reconciliator, qui hanc iram sacrificii singu
taris, cujus erant umbræ omnia sacrificia legis et
prophetarum, oblatione placaret. Cum autem Dens
irasci dicitur, non ejus sign'ficatur perturbatio, qua
lis est in animo irascentis hominis, sed ex humaiis
motibus translato vocabulo, vindicta ejus, quæ non
nisi justa est, iræ nomen accepit. Quod ergo per
mediatorem reconciliamur Deo et accipimus Spiri
tuum, ut ex inimicis efliciainur filii Dei, quotquot enim
spiritu Dei aguntur, hi filii sunt Dei, hæc est gratia
Dei per Jesum Christum Dominum nostrum. Si enim,
inquit, cum inimici essemus, reconciliati sumus Deo
per mortem filii ejus, multo magis reconciliati, salvi
erimus in vita ipsius. Et reliqua. EviJenter ostenditur
non esse aliquam substantiam qn;e, secundum de
finitionem Marcionis et Walentini, naturaliter sit
iiuimica l)eo. Alioquin si quod inimicum est, naturæ
esset et non voluntatis, qui inimici sunt Deo recon
ciliationem utique non baberent, ubi autem ex ini
mico quis amicus ellicitur, certum est quod dum ea
opera agit, quæ non amat Deus, inimicus est Dei, et
ejus quisque tam gravis et tam odibilis efficitur ini
micus, quam multiplicaverit opera inimicitiis digna.
Sunt ergo mensuræ et gradus quidam in his pecca
torum qualitate et quantitate distincti, qui inimici
sunt Deo, unde et ille qui supra omr.es peccavit a
Paulo uitimus inimicus destruendus esse memoratur.
Versa autem vice et ordine, etiam eos qui reconci
l:ati sunt per mortem Filii ejus, in amicis haberi
certum est, et esse aliquem ita amicum, sicut Moy
ses amicus Dei appellatus est; esse quoque alios,
quibus dicit Salvator: Jam non dico vos servos, sed
amicos. Credo autem esse adhuc magis familiares
aliquos in cœlestibus amicos apud Deum, vel illos
qui semper vident faciem Dei, vel eos qui semper
astant in eonspectu Altissimi, ut supra diximus esse
quemdam novissimum amicum, ita ut et ibi pro
virtutum meritis habeantur aliqui summi, aliqu:i po
steriores amici; cum hæc autem ita sint ,mescio, si is
qui adhuc permanet in his operibus quæ odit Deus,
et pro quibus inimicitiæ sunt inter Deum et homines
reconciliatus esse Deo per sanguinem Christi merito
dicatur. Quomodo enim reconcilatus est, qui est ini
micus? Paulus ergo merito et de se, et sibi simili
bus dicit : Qui cum inimici essemus, reconciliati su
nuus per sanguinem Filii ejus. Grandis pudor est, ubi
talis reconciliatio facta est, ubi inimicitias inter
Deum et homines, non sermo peccatoris, sed sanguis
iatcrcessoris absolvit, iterum non converti ad imi
50:)
nisi effusio sanguinis sacri reconciliaverat.
Non solum autem hoc, sed et gloriamur in Deo per
Dominum nostrum Jesum Christuin, per quem nuen
reconciliationem accepimus. Non tantum pro accepta
salute et securitate Deo gratias agendas docet, sed et
gloriandum per Jesum Christum in Deo qui dignatis
est ex impiis et inimicis dici nos suos a:muicos, ut
omnia beneficia per Christum consecutos nos gau
deamus, et ut quia per ipsum cognovimus Dominum
gloriantes in eo reddamus ei honorificentiam parem
Deo Patri ipso sibi idoneo teste prædicante, ut hono
rificent, inquit, Filium, sicut honorificant Patrem :
qui cum Patre et Spiritu saucto vivit et regnat Deus,
per omnia sæcula sæculorum. Amen.
HÛM{LIA CXXVIIl.
1TEM FERIA IV.
Lectio sancti Evangelii secundum Marcum.
1n illo tempore dixit Joannies ad Jesum : Vidimus
quemdam in nomine tuo ejicientem dæmonia, qui non
sequitur nos, et prohibuimus eum, etc.
Joannes præcipua devotione Dominum amans,
ideoque redaniari dignus, excludendum beneficio pu
lavit etim qui non utatur officio. Sed Dominus docet
iieininem a bono quod ex parte habet arcendum, sed
ad hoc potius quod nondum habet esse provocan
dum. Nam sequitur :
Jesus autem ait : Nolite proliibere eum, nemo est
enim qui faciat virtutem in nomine meo, et possit cito
male loqui de me. Qui enim non est adversi;m vos, pro
vobis est. Hac doctus sententia dicit Apostolus: Sed
sive occasione, sive veritate Christus anuuntietur, et in
hoc gaudeo, sed et gaudebo. Sed licet ille gaudeat,
etiam de his qui Christum annuntiant non sincere,
et tales aliquando in no:nine Christi signa facien
les, ab aliorum salute sentiantur non esse probi
bendi, non tamen ipsis per talia signa secura
sua conscientia redditur quin potius in illa die, cum
dixerunt, Domine, Domine, in nomine tuo propheta
vimus, et in tuo nomine dæmonia ejccimus, et in tuo
nomine virtutes multas fecimus, responsum accipient,
quia nunqi;am mori vos, discedite a me, qui operamini
iniquitatem. Itaque in hæreticis et malis catholieis
non sacramenta communia in quihus nobiscum sunt
et adversum nos non sunt, sed divisionem paci ve
ritatique contrariam qua adversum nos sunt et Dc
minum non sequuntur. no!)iscum detestari et pro
hihere de!;emtis.
Quisquis enim potum dederit vobis calicem aquæ in
nomine meo, quia Christi es:is : timem, dico vobis, non
perdet mercedem suam. Legimus in propheta David
ad excusam !as excusationes ia peccatis, quia multi
peccatorum suorum quasi justas prætendunt occa
siones, ut quod voluntate delinquunt, videantur nc
cessitate peccare : Dominus autem scrutator cordis et
renum, et qui futuras cogitationes in singulis contue
tur, dixerat : Quisquis unum parvulum receperit in no
mine meo, me recipit. Poterat aliquis causari et di
cere, Paupertate prohibeor, tenuitas me retinet, vt
501 B. RABANI MAURl ARClIIEP. M00UNT. OPERUM PARS II. 392

hospitalis esse non possim, et hanc excusationem A credunt in eum, nunc consequenter admonet, qnan
levissimo præcepto diluit, ut calicem aquæ et hoc tum cavere debeamus eos qui scandalizare nos, id
frigidæ juxta Matthaeum toto animo porrigamus : est, verbo vel exemplo suo ad ruinam peccati prn
frigidæ, inquit, aquæ, non calidæ, ne et in calida pellere certant. Manum quippe nostram appella',
paupertatis et penuriæ lignorum occasio quæreretur. necessarium amicum. Cujns opere atque auxilio qu;o
Tale quid et Apostolus ad Galatas præcipit, Commu tidiano opus habemus. Sed talis si nos læ,'ere in
nicet is qui catechizatur verbo, ei qui se catechizat in causa animæ voluerit, excludendus est a nostra socie
omnibus bonis. Et discipulos ad magistrorum refri tate, ne si cum perdito in hac vita partem habere vo
geria cohortatur : et quia poterat qualibet tendere lumus, siimul in futuro cum ipso pereamus; quod au
[Forte, prætendere] paupertalem et præceptum elu tem subjungitur :
dere, priusquam illud proponat imminentem solvit Ubi vermis eorum non moritur, et ignis non exstín
quæstionem, dicens : Nolite errare, Deus non irride guitur, in verme putredinem gehennæ, sicut in igne
tur. Quae enim seminaverit homo, haec et metet. ardorem designat, sive vermem dicit : seram scele
Et quisquis scandalizaverit unum ex his pusillis rum poenitudinem, quæ nunquam in tormentis con
credentibus in me, bonum est ei magis, si circumda scientiam afflictorum morlere cessabit. Ut ignis sit
retur mola asinaria collo ejus, et in mare mitteretur. B poena extrinsecus serviens, et vermis dolor interius
Quanquam hæc generalis possit esse sententia ad accusains.
versum omnes qui aliquem scandalizant, tamen juxta Et si pes tuus te scandalizat, amputa illum : bonum
consequentiam sermonis, etiam contra Apostolos est tibi claudum introire in ritam æternam, quam duos
dictum intelligi potest, qui inter se disputantes, quis pedes habentem mitti in gehennam ignis inerstinguibi
esset illorum major, videbantur invicem de digui lis. In pede sicut et in manu, charos inemendabiles
tale contendere, et si in hoc vitio permansissent, p0 docet alienandos a nobis, ne per immunditiam eo
lerant eos, quos ad filem vocabant, per suum scan rum, quos castigare nequiimus, el ipsi polluti per
dalum perdere, dum Apostolos vident inter se de ho eamus. Sed manus propter opus necessarium no
nore pugnare. Quod autem dixit : Bonum est ei ma l)is: pes, sunt dicti tales propter ministerium discur
gis si circumdaretur mola asinaria collo ejus, secun sisque nostris usibus accommodum.
dum ritum provinciæ loquitur, quod majorum cri Quod si oculus tuus scandalizat te, erue eum; bo
minum ista apud veteres Judæos pœna fuerit, ut in num est tibi luscum introire in regnum Dei, quam duos
profundum ligato saxo dimergerentur. Et revera oculos habentem mitti in gehennam ignis. In oculo
melius est innoxium, pœna, quamvis atrocissima, quoque propter scandalum eruendo, iidem nostri car
temporali tamen, vitam finire corpoream, quam læ- C maliter amici, spiritaliter vero adversarii designantur.
dendo fratrem mortem animæ mereri perpetuam. Sed cum nos eorum consultis ac provisione opus lia
Recte autem, qui scandalizari potest pusillus appel bemus, illi vero consilio mos pravo decipere atque
latur. Qui enim magnus est quodcunque viderit, in iter erroris deflectere quærunt; scandalum quippe
quodcumque passus fuerit non declinat a fide ; qui sermo Græcus, quod nos offendiculum et ruinam et
autem pusillus est animo et parvus occasiones quæ impactionem pedis dicere possumus, quod quantum
rit quomodo scandalizetur. Propterea deuique opor possumus, devitare debemus quatenus pœnam ge
tet nos maxime his consulere qui parvi sunt in fide, hennæ evadentes ad vitam possimus pervenire seu
ne occasione nostri offendantur et recedant a fide, ac piternam, præstante Domino nostro Jesu Christo,
decidant a salute. Notandum sane, quod in nostro qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat
bono ópere aliquando cavendum est scandalum pro Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
ximi, aliquando vero pro nihilo contemnendum. In
IIOMILIA CXXIX.
quantum enim sine peccato possumus, vitare proxi perna Vi.
imorum scandalum debemus. Si autem de veritate
scandalum poilitur, utilius permittitur scandalum na Lectio sancti Eva; gelii secundum Matthæum.
sci, quam veritas relinquatur. Item per molam asi- H) In illo tempore dixit Jesus turbis Judæorum et prin
mariam sæcularis vitæ circuitus ac labor exprimiiur, cipibus sacerdotum : Væ vobis, Scribæ et Pharisæi hy
et per profundum maris extrema damnatio designa pocritæ, quia claudiis regnum cælorum ante homines.
tur: qui autem ad sanctitatis speciem deductus, vel Vos quippe non intratis, nec introeuntes sinitis in
verbo cæteros destruit vel exemp'o, melius profecto trare, etc.
erat, ut hunc ad mortem sub exteriori habitu ter Ilabent Scribæ et Pharisæi legis Prophetarumque
rena acta constringerent, quam sacra officia in culpa notitiam, sciunt esse Christum filium Dei, non igno
cæteris invitabilem demonstrarent, quia nimirum rant natum esse de virgine, sed dum adventum ejus
si solus caderet, utcumque hunc tolerabilior inferni corporeum a Prophetis prædicatum, doctriuæ si
poena cruciaret. mulatione abscondunt, et prædam de subjecta sibi
Et si scandalizaverit te manus tua, abscinde illam, plebe appetunt, nec ipsi introeunt in regna coelorum,
bonum quippe est tibi debilem introire in vitam, quam nec eos qui poterant intrare permittunt. lIoc est
duas manus habentem ire in gehennam inexstinguibi quod in Osee propliela Dominus arguit dicens : Abr
lem. Quia supra docuerat ne scandalizemus eos, qui conderunt sacerdotes viam, interfecerunt sicimam. El
393, IIOMILIAE IN EVANG. ET EPlST. 5{){

rursus sacerdotes non dixerunt, ubi est Dominus, vel A Dominus dixit, quid enim majus est aurum an t*n
certe omnis magister qui verbo ædificat, et scanda plum quod sanctificat aurum; et iterum : quid enim
lizat malis operibus discipulos suos, claudit ante eos majus est donum an altare quod sanctificat donum :
regnum cœlorum. ita intelligendum est, templum et altare ipsum Chri
Væ vobis, scribæ et Pharisæi hypocritæ, quia cir stum, aurum et donum laudes et sacrificia precum,
cuitis mare et aridam ut faciatis unum proselytum; quæ in eo per eum offerimus : non enim ille per
et cum fuerit factus, facitis eum filium gehennæ duplo hæc sed ista per illum sanctificantur.
quam vos. Non eo studio servamus quæsita quo quæ Vae autem vobis, scribæ et Pharisæi hypocritæ, qui
rimus. Scribæ et Pharisæi totum lustrantes orbem decimatis mentham, et anethum, et cyminum, et reli
propter negotiationes et diversa lucra, tam a disci quistis quae graviora sunt legis, judicium et misericor
pulis captanda, quam per imagines sanctitatis, id diam, et fidem : hæc oportuit facere et illa non omit
studii habebant de gentibus facere proselytum, id tere. Mi.lta in lege pr;ecepta sunt, quæ typos profe
est, advenam, et incircumcisum miscere populo Dei. runt futurorum : alia vero quæ aperta sunt, et illu
Sed qui ante dum esset ethnicus, simpliciter errabat minant oculos juxta Psalmistam dicentem, manda
et erat semel filius gehennæ, videns magistrorum tum Domini lucidum illuminans oculos, quæ statiim
vitia et intelligens destruere eos operibus, quod ver opera desiderant, verbi gratia : non adulterabis, non
bis docebant, revertitur ad vomitum suum, et genti furtum facies, non falsum testimonium dices, et cæ
lis factus, quasi praevaricator, majore pœna dignus tera, Pharisæi autem quia præceperat Dominus, in
erit, filius autem vocatur gehennæ , quomodo filius terim ut intellectus mysticos dimittamus, propter
perditionis, et filius hujus sæculi. Wocatur filius ge alimoniam sacerdotum et Levitarum, quorum pars
hennæ, ad illam præparatus, non ex illa generatus; erat Dominus, omnium rerum offerri in templo de
unusquisque enim cujus opera agit, ejus filius ap cimas, hoc unum habebant studii, ut quæ jussa fue
pellatur. rant comportarentur, cætera quæ erant majora
Væ vobis, duces cæci, quia dicitis : Quicunque ju utrum quis faceret an non parvi pendebant. Et ex
1uterit per templum, nihil est; qui autem juraverit in hoc itaque capitulo arguit eos avaritiæ, quod studiose
auro templi, debet. Stulti et cæci, quid enim majus etiam vilium olerum decimas exigant, et judicium in
est? aurum an templum quod sanctificat aurum? et disceptatione negotiorum, misericordiamque in pau
quicunque juraverit in altari nihil est, quicunque au peres pupillos et viduas, et fidem in Deum, quæ ma
tem juraverit in dono quod est super illud, debet. gna sunt, prætermittant: Hæc, inquit, oportuit facere,
Cæci : quid enim majus est, donum an altare quod id est, judicium, misericordiam, et fidem, ut et nos
sanctificat donum ? Qui ergo jurat in altari, jurat in veraciter de nostra miseria judicantes, et Dei chari
eo et in omnibus quæ sunt super illud. Et qui jura tatem quam donavit ipse diligentes, pie recteque
terit in templo, jurat in illo et in eo qui habitat in vivamus. Justum ejus judicium confitentes quo mi
ipso. Et qui jurat iu cælo, jurat in throno Dei et in eo seri effecti sumus, de quo dicit Apostolus : Judicium
qui sedet super eum. Supra, ut visum nobis est, ex quidem ex uno in condemnationem; et magnæ chari
posuimus quid significaret traditio Pharisæorum di tati ejus gratias agentes, de qua ipse idem dicit,
centium, donum quodcunque est ex me tibi prode gratiæ prædicator, commendat autem suam charuta
rit , nunc duplex et ad unam avaritiæ occasionem tem Deus in nobis quoniam cum adhuc peccatores es
trahens Pharisæoruni traditio condemnatur, ut ar semus Christus pro nobis mortuus est. Oportuit et
guantur cuncta pro lucro facere et non pro timore illa non omittere, id est, eleemosynas fructuum ter
ei. Sicut enim in pliylacteriis et fimbriis dilatatis renorum, quia per rectam fidem et sacrarum virtu
opinione sanctitatis captabant gloriam, et per occa tum operationem simul cum elemosynarum largitate
sionem gloriæ quærebant lucra, sic alia traditionis debet quisque studere ut ad vitam perveniat æter
inventa stropha impietatis arguit præceptores. Si nam, largiente ipso mediatore Dei et hominum, Do
quis in contentione seu in aliquo jurgio vel in causa mino nostro Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu
ambigua jurasset in templo, et postea convictus esset sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæ
meudacii, non tenebatur criminis reus. Si autem culorum. Amen.
jurasset in auro et pecumia quæ in templo sacerdoti H0MILIA CXXX.
bus offerebantur, statim in quo juraverat cogebatur hebd0MADA x pOSt peNtECOStEN.
exsolvere. Rursum si quis jurasset in altari, perjurii Lectio Epistolæ ad Corinlhios.
reum nemo tenebat; si autem perjurasset in dono Fratres, non simus concupiscentes malorum, sicut
vel in oblationibus, hoc est, in hostia, in victimis, in et illi concupierunt, etc.
simila, et cæteris, quæ offeruntur Deo super altare, Ecce quam peritus medicus apostolus Paulus cœ
hæc studiosissime repetebant. Arguit ergo eos Domi lestis medici Christi veri veraxque discipulus, qui
nus et stuluitiæ et fraudulentiæ, quod multo majus sit ad removendam diuturnam infirmitatem nostram,
templum, quam aurum quod sanctificatur a templo, et ad instaurandam in nobis corporis et animæ sani
et altare, quam hostiæ quæ sanctificantur ab altari, tatem nobis a Domino destinatus, ostendit salubria
totum autem faciebant non ob Dei timorem, sed quæ tenenda sunt, ubique in prædicatione sua dc
ob divitiarum cupiditatem. Spiritaliter autem quod monstravit quæ noxia, quæ cavenda sunt, unde in
PAtuoi.. (LX. 13
 •

305, B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 3,9';

praesenti lectione quam audistis, sub figura infidelis A dum valde est, cum vel in infirmitates corporis vel
Israelitici populi nos admonet dicens : Eratres, non in alias hujusmundi angustias pro peccatis nostris
simus concupiscentes malorum, sicut et illi concupie inciderimus, ne contra Dominum murmuremus,
runt. Nam illi propter malam cupiditatem in deserto quia vel propter mala merita nostra ad correptionem
prostrati sunt, ita ut nullas ex illa iniu;:;erabili ple nostram hæc patiimur, vel ad pro}»ationem , ut
he qui de Ægypto exierant nisi duo terram repromis justiores etiam coram Domi::o simus effecti si tanta
sionis intrarent, quod nobis in eorum figura caven ac talia patienter in nomine Doinini cum gratiarum
dum est; Ægyptus enim liunc mundum significat, actione portemus.'
unde nos sumus per abrenuntiationem diaboli et IIæc omnia in figura contingcbant illis : scripta
omnium operum ejus egressi, et omnibus concupi sunt autem ad correptionem nostram. Omnia quæ in
scentiis carnis abnegantes, Deo nos servituros pro credulis Judæis contigerunt, secundum merita sua
misimus, ut terram repromissionis, quod est regnum receperunt, sed tamen ideo scripta sunt, ne nos
cœleste, sive terram viventium, mereamur in hære existimemus impune nos posse peccare.
ditatem percipere; si autem in deserto, hoc est in Itaque qui se existimat stare in perfectione bonorum
vasta mundi solitudine post sponsionem quam D0 operum, videat ne per inanem gloriam cadat. Tenta
mino fecimus iterusa ad concupiscentiai» mundi la B tio vos non apprehendat , nisi quantum humant
l)imur, timendum est nobis, ne claudatur subita mor potest sustinere et superare fragilitas; fidelis autem
tis interruptione, porta regni cœlestis, quæ nobis Deus est, qui non patietur vos tentari super id quod
aperta est, quo usque in justo permanemus opere, potestis. Qui se semper pollicitus est sui nominis
et voluntate fugienda est, fratres charissimi, rerum causa tribulatis affuturum. Ut in Psalmo : muluae
lemporalium insana cupiditas, quæ mortiferis homi tribulationes justorum, et de his omnibus liberabit
nem laqueis irretitum in hoc sæculo ut exerceat dis eos Dominus.
tentat, et cruciat, in futuro autem inextinguibilibus Sed faciet cum tcntatione etiam proventum, ut possi
mancipat flammis. tis sustinere. Ipse tentationes a nobis diaboli insu
Neque idololatræ efficiamini, sicut quidam ex ipsis, perabiles aufert, sicut in oratione quam ipse compo
quemadmodum scriptum est, sedit populus manducare suit nos docuit ora: e dicens, et ne nos inducas in
et bibere, et surrererunt ludere. Scimus enim quia tentationem, ne amplius nos patiatur tentare diabo
idoltwm nihil est nisi vana superstitio et offensio lum quam nostra possit fragilitas sustinere, sed libe
I)ei, et qui idola colit diabolum colit, et Deum forti ret nos ab omni malo , Jesus Christus Dominus
ter offendit, unde similis illi dicitur, qui confidit in noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et re
eo, nisi quod idolum pertransiit uno momento, C gnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
pœna autem quæ idolum coleiitibus præparatur nun HOMlLIA CXXXI.
quam præteribit, sed æterna est. 1tEM Ut SUpr.A.
Neque fornicemur sicut quidam ex ipsis formicati Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
sunt, et ceciderunt una die viginti tria millia. For In illo tempore di.rit Jesus discipulis suis : Hcrio
niea:io autem, similiter ad idolorum pertinet cul quidam erat divcs, qui habcbat villicum : et hic diffa
turam, cum creatura pro creatore colitur, et anima matus est apud illum quasi dissipásset bona ipsius. Et
in diis vanis fornicatur, veru:m sponsum suum vocavit illum, et ait illi : Quid hoc audio de te ? rcdde
Christum contemnens; similiter et qui corpus suum rationem villicationis tuæ, jam enim non poteris villi
quod in templum sibi optaverat Deus, per donum care, etc.
Spiritus, quod in baptismo mersis tradidit, per im In villico hoc quem Dominus ciebat de villicatione,
inunditiam fornicationis templum efficit diaboli, dis et laudavit eum, quod in futurum sibi prospexerit,
perdet ilium Deus nisi cito per pœnitentiam et con non oumnia debemus ad imitandum sumere : non enina
fessioncm atque per bonum continentiæ convertat aut Domino nostro facienda est in aliquo fraus, ut
se ad Do:iii;ium Deum suum, emundans ei templum de ipsa fraude eleemosynas faciamus, aut eos a qui
suum jejuniis, vigiliis, orationibus, cæterisque pie bus recipi volumus in tabernacula æterna, tanquam
tatis operibus, eleemosynarumque largitate, dignum debitores Dei et Domini nostri fas est intelligi, cuin
iterum Domino in corde suo habitaculum præparet, justi et sancti significentur hoc loco, qui eos intro
sa;ctum, et bonorum operum floribus adornatum. ducunt in tabernacula æterna, qui eis in necessita
Neque tentemus Christum sicut quidam eorum ten- ' tibus suis terrena bona communicaverunt, de qui
taverunt et a serpentibus perierunt. Tentat enim l)us etiam dicit, quod si quis alicui eorum caliccm
1001:minum suum qui ultra suam ipsius custodiam in aquæ frigidæ dederit tantum in nomine discipuli, non
cerlo se periculo tradit. Similiter qui scienter [faeit] perdet mercedem suam, sed etiam e coiitrario dicum
qii;e Dominus prohibuit ne faceret, eaque facientibus tur istæ similitudines, ut intelligamus, si laudari po
1nortem minatur, non istam communem sed æter tuit ille a domino, eui fraudem faciebat, quanto a:n
nam, nisi cito reversi et emendati per pœnitentiam plius placeant Domino Deo, qui secundum ejus præ
fuerint. ceptum ulla opera faciunt. Willici sane vocabulo di
Neque murmuravem itis, sicut quidam eorum murmu ciimts eos, qui pecunias habent, non jam do:minos
rcverunt et perierunt ab erterminatorg. Unde caven su;e, sed alienæ potius rei dispensatores esse dispu
 -

v.

507 IIoMiLLE IN EVANG. ET EPIST. ${)§

taiidos, qui si juxta htijtis servi exemplum sedulo A Et ego vobis dico : Facite vobis amicos de man
finiendæ villicationis ac rationis redden':e tempus mona iniquitatis, ut, cum defeceritis, recipiant vos in
præviderint, facile terrenorum delectatione simul et aterna tabernacula. Mammona iniquitatis ob hoc
dilectione nudati, plus sibi de amicis conquirendis in appellat istam pecuniam, quam passide:ntis ad te;m
iuturo quam divitiis in præsenti colligendis prospi ptis, quia mammona divitiæ interpretantur, nec sunt
cere curabunt. istæ divitiæ, nisi iniquis qui in eis constituunt spem
Ait autem vi!licus intra se, Quid faciam quia D0 att|tie copiam beatitudinis suæ, a jiistis vero cum
minus meus aufert a me villicationem? fodere non va hæc possidentur, est quidem ista pecunia; sed non
leo: ablata quippe villicatione fodere non valemus, sttnt illis divitiæ, nisi cœ lestes et spiritales, quibus
quia finita hac vita, in qua tantum licet operari, ne indigentiam suam spiritaliter supplentes, exclusa
quaquam ultra bonæ $onversationis fructum ligone egestate miseriæ, beatitudinis copia dita!)untur. Si
devotæ compunctionis licet inquirere. autem hi, qui præbent eleemosynam de iniquo mam
Mendicare erubesco, et cætera. Mendicare confu m0:1a faciunt sibi amicos, a quibus in æterna taber
sionis est, illo scilicet pessimo genere mendicandi, nacula recipiantur, quanto magis hi qui spiritales
quo virgines illæ fatuæ mendicasse referuntur, quæ largiuntur epulas, qui dant cibaria conservis in tem
ingruente tempore nuptiarum, oleo virtutum defi B pore suo, certissima debent spe summæ retributio
ciente, sapientibus dixerunt : Date nobis de oleo ve nis erigi per largitorem omnium bonorum Dominum
stro quia lampades nostræ eaestinguuntur. Et de nostrum Jesum Christum, qui cum Patre et Spiritu
quo Salomon ait, Propter frigus piger arare noluit, sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula sæcu.
mendicabit ergo æstate et non dabitur ei. 'o-um. Amen.
Convocatis itaque singulis debitoribus domini sui, - H0MILIA CXXXII.
dicebat primo : Quantum debes domino meo? at ille FERIA iv. ` -

dixit : Centum cados olei; dixitque illi : Accipe cau Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Romanos.
tionem tuam et sede cito, scribe quinquaginta. Deinde Fratres, nescitis quia cum exhibuistis vos servos ad
alii d;rit : Tu vero, quantum debes ? qui ait: Centum obediendum, servi estis ejus cui obedistis, sive pec
coros tritici; ait illi : Accipe litteras tuas, et scribe cati in mortem, sive obeditionis ad justitiam.
octoginta. Cadus Graece amphora est, continens Ne aliquid profitentes, aliud faciamus, et cum
urnas tres. Corus vero modiis triginta completur. gestis servi diaboli inveniamur,
servi Dei dicimur,
Quod autem de centum cadis olei quinquaginta præmonet et denuntiat ejus nos servos esse cujus
scribi fecit a debitore, et de centum coris tritici voluntatem explemus operibus: et non parum ob
octoginta, ad nihil aliud valere arbitror nisi ut ea C esse Deum confiteri Dominum, et actibus diabolo
quæ similiter inter sacerdotes atque Levitas Judæos famulari. Nam hoc olim Deus denotat et accusat,
quisque operatur in Christi Ecclesia, abundet justitia dicens, Plebs hæc labiis me honorat, cor autem eorum
ejus super scribarum et Pharisæorum, ut cum illi longe est a me; et Dominus ait in Evangelio : Nemo
decinias darent, isti divinas [Forte, divitias] dent, potest duobus dominis servire; et in lege dictum est,
sicut non de fructibus, sed de ipsis bonis suis fecit Deus non irridetur. Hoc est ergo quod in hoc loca
Zachæus, aut certe duplicet decimas, aut duas deci Apostoliis docet, quia unusquisque in manu sua ha
mas dando superet impendia Judæorum. Nisi forte quis bet et in arbitrii potestate, ut aut peccati servus sit,
simpliciter accipiendum putet, quod omnis qui indi aut justitiæ, ad quamcunque enim partem dcclina
gentiam cujuslibet pauperis sanctorum, vel ex di verit obediens, et cuicunque parere voluerit, haec si!)i
midia vel certe ex quinta parte, quantum viginti eum vindicat servum, in quo, ut dixi, absque ulla cun
vel quinquaginta ad centum sunt, alleviaverit, certa ctatione in nobis esse ostendit arbitrii. libertatem, in
suæ misericordiæ sit mercede donandus. nobis namque est exhibere obedientiam nostram, vel
Et laudavit dominus villicum iniquitatis, quia pru justitiam vel peccatum. Nemo autem potest diiobus
denter fecisset : quia filii hujus saeculi prudentiores simul dominis servire, peccato et justitiæ, aut enim
filiis tucis in generatione sua sunt. Audiant sapientes D unum odio habebit, peceatum scilicet, et alium ama
hujus s;eculi, ut stultam sapientiam deserere, et sa bit, id est, justitiam. Aut unum patietur, peccatum
pientem Dei stultitiam queant discere, quanti eorum duntaxat, et alium contemnet, id est, justiliam.
sapientiam divina aequitas æstimaverit : quos non Simile ergo est, et quod dixit Apostolus, serri cstis
vere prudentes sed in generatione sua prudentes ejus, cui obedistis, sive peccati, sive justitiæ. Sed et
csse commemorat. Juxta hoc, quod alibi dicitur : omnis qui peccatum facit, servus est peccati, ad hoc
Vae qui sapientes cstis in oculis vestris, et coram vo respicit quamvis non adjecerit, et omnis qui fecerit
bismetipsis prudentes, nec non amatores æternæ vitæ, justitiain, servus est justitiæ. Quod fortassis putet
filios lucis appellando noa aliud eos qui sapientes aliis idcirco subrelictum, ut quasi ex consequenti
sunt ut faciant mala, bene autem facere nescierunt bus debeat intelligi, mihi tamen videtur consulto
quam filios esse tenebrarum : filii autem lucis et filii non additum, neque enim conveniebat dici, quia
*:ujus saeculi vocantur, quomodo filii regni et filii per omi:is qui facit justitiam servus esl jiistiti;e, ut om
ditionis. Cujus enim agit quisque opera, ejus cogno nis qui facit peccatum servus est pcccati : nam et
n:inatur et filius. ipse diabolus sine dubio peccati servus est, quippe
500 f}. RABANI MAURI ARCIIlEP . M0GUNT. OPERUM PARS II. 400

qui discessit a servitute justitiæ et in conspectu Do A justitiæ per obedientiam, Deus tradat ut instituan
mini omnipotentis rebellavit, propter quod et apo tur et imbuantur, secundum formam justitiae, movet
stata appellatus est. Constat ergo ex his sermonibus me etiam hoc, quod non dixit obedistis ex corde
Pauli, quibus dicit, quia cui vos exhibetis servos ad doctrinæ, in quam traditi estis, sed formam do
obediendum, servi estisejus cui obedistis, sive peccati ctrinæ posuit: nec puto quod unum esse senserit
sive justitiæ, quia sponte nostra ipsi exhibemus nullo Apostolus doctrinam et formam doctrinæ. Sed mihi
cogente vel peccato servire vel justitiæ per obedien videtur quod formam doctrinæ minus esse scierit,
tiam nostram, et ideo horum semper meminisse de quam ipsam doctrinam, et nunc quidem in præsenti
bemus, ne inanes querelas in peccati excusatione vita dum in corpore sumus, et aggravat terrenum
proferamus, dicentes quia diabolus fecit ut pec hoc habitaculum sensum multa cogitantem, formam
cator essem, aut naturæ necessitas, aut fatalis doctrinæ habemus, non ipsam doctrinam, sicut idem
conditio, aut cursus astrorum ; sed audi apertam Apostolus in aliis dicit : Nunc autem videmus per spe
Pauli sententiam, qua dicit, cui exhibetis vos servos culum in ænigmate, ipsa autem doctrina sit, de qua
ad obcdiendum, servi estis ejus cui obedistis, sive pec dicit, tunc autem videbimus facie ad faciem. Unde et
cati sive justitiæ. in præsenti vita puto, quod formam atque umbram
Gratias autem Deo, quod fuistis servi peccati, obe- B virtutum tenere possimus: ipsas vero virtutes tunc
distis autem ex corde in eam formam doctrinæ in qua cum venerint illa quæ perfecta sunt, et ideo justus
traditi estis. Credentes autem in Christum servi nunc magis ut mihi videtur in umbra virtutum quam
facti sumus justitiæ, ejus enim servi dicimur eui in ipsis virtutibus vivit. -

obedimus, et quia justum est obedire Christo, et ipse Liberati autem a peccato, servi facti estis justitiar.
enim justitia est, et quæ præcepit justa sunt, idcirco Expositio est in his eorum quæ superius diximus. Si
dicit servos nos factos justitiæ, ex corde non ex lege, enim ultra non servietis peccato, certum est quod ^
ut professio nostra animi judicio promatur, per na liberati ab eo servi facti estis justitiæ, sed requiri
turam enim inducti sumus ad fidem non per legem, tur, quis est qui liberat a peccato : sine dubio ve
in qua forma doctrinæ, Dei imperio facti sumus, ritatis agnitio. Sic enim dicebat Jesus ad Judæos qui
qui finxit naturam, in natura enim habemus ut crediderunt ei, Si credideritis verbo meo, agnoscetis
cognoscamus a quo et per queim et in quo sumus veritatem, et veritas liberabit vos. Weritas est ergo quæ
creati. Forma ergo doctrinæ est in quam tradidit liberat a peccato, et veritatis agnitio; certum est au
nos creator naturaliter, hoc est, quod supra dixit, tem quia omnis qui liberatus fuerit a peccato justitiæ
ipsi sibi lex sunt, dum vident maturæ suæ esse quod serviat. Quod autem dicimus justitiæ serviat, quo
credunt, ut quod Judæis lex et prophetæ prædicarunt C. niam juslitia una est ex virtutum choro, simile est,
de Christo, hoc gentiles ex corde confidant. Hinc ut si diceremus: quia si quis liberatus est a pec
refert gratias Domino, quia cum essemus servi pec cato serviet veritati et serviet sapientiæ et serviel
cati obedivimus ex corde credentes in Christum ut pudicitiæ et serviet pietati. Quæ omnia cum cæteris
scrvitemus Deo, non per legem Moysi sed per legem speciebus virtutum, oportet servum Dei, ut in eis
naturæ. Quod enim dicit gratias Deo, quia fuistis lene operando usque in finem perseverans ad vitam
servi peccati, ostendit omnes homines primo servire perveniat sempiternaim, præstante Domino nostro
peccato, sic enim scriptum est, quia non justus super Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vi
terram qui faciat bonum et non peccaverit. Primo vii et regnat Deus per omnia sæcula sæculorum.
cnim necesse est in omni homine illud compleri Amen.
quod scriptum est, Sed ubi venit mandatum, pecca HOMlLIA CXXXIII.
tum revixit; hoc vero quod sequitur ad paucos dici iTeM fERlA IV.

tur, ad eos qui jam emendantur, quod dicitur: Gratias
autem Deo, quia fuistis servi peccati, obedistis autem
ex corde in eam formam doctrinae in qua traditi estis.
Servi ergo fuimus omnes peccati, sed ubi tradita
est nobis forma doctrinæ et huic non utcunque, ne
que solis verbis, sed ex corde, ex animo, ex tota
devotione eligimus obedire, liberamur a servitute
peccati et efficimur servi justitiæ. Quod autem dixit,
formam doctrinæ, in qua traditi estis, requirendum
puto, quomodo unusquisque tradatur. Invenimus
namque, quia eos qui non probantur Deum habere
in notitiam, tradat Deus secundum desideria cordis
eorum, in immunditiam, ut contumeliis afficiant
corpora sua in semetipsis, et alios qui commutave
runt gloriam incorruptibilis Dei tradat in passiones
ignominiæ, de quibus in locis suis prout potuimus
diximus, et hic ergo qui semetipsos exhibent servos
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore diri Jesus discipulis suis : Qui fide
lis est in minimo, et in majore fidelis est; et qui in
modico iniquus est, et in majore iniquus est.
Sunt qui viscera pietatis et opera misericordiæ,
quæ proximis debentur ignorantes, merito se casti
tatis, vigiliarum, longæ orationis, plenæ fidei, jeju
niorum, cæterarumque virtutum, quæ Dei dilectio
gignere solet, veraciter fideles existimant, sed ipso
judice attestante, qui fidelis est in minimo, id est, in
pecunia cum paupere participanda, in majore fidelis
est, illo videlicet , actu, quo specialiter adhærere
Creatori, et unus cum eo spiritus effici desiderat. At
qui temporalia quæ possidet recte dispensare dissi
mulat, æternorum sibi gloriam de qua tumet eva
cuat. Qui enim non diligit fratrem suum quem ridet,
Deum quem non videt quomodo potest diligere, et
 ß01 IIOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST.
sicut idem dicit, qui habuerit substantiam mundi, et A præsumere, sed et peccatores publieanosque reci
viderit fratrem suum necesse habere et clauserit vi pere pœnitentes, et sua quae forte inciderent elee
scera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo ? mosynis peccata redimere. Sed illi præceptorem
Si ergo in iniquo mammona fideles non fuistis, quod misericordiæ, humilitatis et parcimoniæ, duas
vestrum est, quis credet vobis? De iniquo mammona,
quod divitias malorum significet, supra explanatum
est, quarum mentionem Salvator faciens alibi dicit,
quia fallacia divitiarum suffocat verbum. Weras au
tem divitias vel ipsa æternæ vitæ gaudia de quibus
scriptum est, quæ divitiæ hæreditatis ejus in sanctis,
vel virtutum spiritalium quibus ad vitam pervenitur
copiam significat, de quibus dicit Isaias : divitiæ
salutis sapientia et scientia, timor Domini ipse est
thesaurus ejus.
Et si in alieno fideles non fuistis, quod vestrum est,
quis dabit vobis? Alienæ sunt a nobis hujus sæculi
facultates, id est, extra naturam sitæ : nihil emiim
intulimus in hunc mundum, haud dubium quia nec
auferre quid possimus. Nostra autem possessio
regnum cœlorum, nostra vita est, nostræ opes sunt
spiritalium operum fructus, de quibus Saloii.on ait,
redemptio animæ viri propriæ divitiæ ejus. Arguit
ergo Pharisæos fraudis et avaritiæ, qui quoniam in
facultatibus suis fideles non fuerunt, communia
conditoris bona privatim habere malentes, nec
Christum accipere meruerunt quem publicanus ille
cujus paulo ante memini Zachæus ut acquirere
posset dimidiam partem bonorum suorum obtulit.
Nemo servus potest duobus dominis servire. Quia
non valet simul transitoria et æterna diligere :
si enim æternitatem diligimus, cuncta tempora C crebro manus lavent non manducant, tenentes tradi
lia in usu non in affectu possidemus.
Aut enim unum odio habebit, et alterum diliget; aut tur non comedunt.
uni adhærebit, et alterum contemnet. H;cc verba dili
genter consideranda sunt, nam qui sint duo domini
consequenter exponit dicens:
Non potestis Deo servire et mammonæ. Audiat hoc
avarus, audiat qui censetur vocabulo Christiano,
non posse simul mammonæ, hoc est, divitiis, Chri
stoque se servire. Et tamen non dixit, qui habet di
vitias, sed qui servit divitiis; qui enim divitiarum
servus est, divitias custodit, ut servus; qui autem
servitutis excussit jugum, distribuit eas, ut dominus:
sed qui servit mammonæ, illi utique servit, qui re
bus istis terrenis merito suæ perversitatis præpositus
princeps hujus sæculi a Domino dicitur. Ergo aut D
unum odiet, et alterum diliget, ut fieri debet, odiet sci desidera
licet diabolum, diliget Deum; aut uni adhærebit, et tum Deo, carnem
alterum contemnet. Adhærebit scilicet diabolo, cum
quasi ejus præmia temporalia sectatur, contemnet
autem Deum, non dixit odiet, sed sicut solent
minas postponere cupiditatibus suis, qui de boni
tate ejus ad impunitatem sibi lìlandiuntur, quibus
per Salomonem dicitur : Fili, ne adjicias pec
cutum super peccatum, et dicas : Miseratio Dei ma
gna est.
Audiebant autem omnia hæc Pharisæi, qui erant
arari, et deridebant illum. Monebat quidem Scribas
et Pharisæos non superbe sapere, non dc sua justitia
403
maxime deridebant ob causas, quia scilicet vel mi
nus utilia, neque unquam facienda quasi noxius
imperaret, vel certe utilia a se jam facta superfluus
ingereret.
Et ait illis : Vos estis, qui justificatis vos coraru
hominibus : Deus autem novit corda vestra, quia quod
hominibus altum est, abominatio est apud Deum. Ju
stificant se coram hominibus, qui peccatores quidem
quasi infirmos desperatosque contemnunt, se autem
ipsos quasi perfectos in omnibus cunctæque fragili
tatis expertes eleemosynarum remedio opus habere
B non credunt. Sed hæc noxii tumoris altitudo, quam
sit juste damnanda, videt ille, qui illuminabit abs
condita tenebrarum et manifestabit consilia cor
dium, Jesus Christus Dominus noster qui cum Patre
et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per omnia
sæcula sæculorum. Amen.
IIOMILIA CXXXIV.
FeRIA VI.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore, rogavit Jesum quidam Pharisæus
ut pranderet apud se, et ingressus recubuit. Pharisæus
autem cœpit intra se reputans dicere, quare non ba
ptizatus esset ante prandium, etc.
Causam Pharisæi cogitationis Evangelista Marcus
aperuit dicens : Pharisæi enim et omnes Judæi nisi
tionem seniorum, et a foro venientes nisi baptizc;i
Et ait Jesus ad illum : Nunc vos, Pharisæi, quid
deforis est calicis et catini mundatis, quod autem in
tus est vestrum, plenum est rapina et iniquitate. Et
Marcus quidem refert eos baptismata calicum et ur
ceorum lectorumque et æramentorum observare so
litos, sed magis sub nomine vasorum, ipsi mendacii
et simulationis arguuntur, quod aliud ostendant ho
minibus foris, aliud domi agant, formam pietatis
habentes extrinsecus, sed intus vitiorum sorde de
formes, vult enim Dominus explicare latius, quæ su
pra breviter de mundando cordis oculo protulerat.
Stulti, nonne qui fecit quod deforis est, etiam id
quod deintus est fecit? Qui, inquit, utraque mundari
t. Hoc contra Manichæos, qui animam tan
a vero putant a diabolo creatam,
hoc contra illos, qui corporalia peccata, fornicatio
nem videlicet, immunditiam, libidinem, furtum, rapi
nam, et cætera talia quasi gravissima detestantur,
spiritalia vero, quæ non minus damnat Apostolus,
hoc est, amaritudinem, iram, indignationem, clamo
rem, blasphemiam, superbiam et avaritiam, quæ est
idoloru servitus
m contemn
, ut levia unt.
Verumtamen quod superest, date eleemosynam, et
ecce omnia munda sunt vobis. Quod necessario victui
et vestimento superest date pauperibus, juxta quod
et Joannes præcipit: qui habet duas tunicas det non
 4{}5 I3. it \ 3.\NI MI AURI • ARCHIHEP. M0CUNT. OPERUM PARS II. 404

habeiwi, iieq':e enim ita facienla juhetur eleemosyna A sunt, et quae foris sunt munda erunt. Sed ne istas
ut te ipsum consumas inopia : sed ut tui cura cor eleemosynas, quæ fiunt de fructibus terræ respuisse
poris expleta, inopem quantum vales sustentes, vel videretur,
ita intelligendum, quod superest, quod tam multo Hæc autem, inquit, oportet facere, et judicium, et
scelere præoccupatis, solum remedium restat daro claritatem Dei, ut et nos veraciter de nostra mise
eleemosynam, qui sermo ad omnia, quæ utili mise ria judicantes, et Dei charitatem, quam donavit
ratione fiunt, valet, non solum enim qui dat esurienti ipse, diligentes, pie recteque vivamus, justum judi
cibum, sitienti potum, nudo vestimentum, peregri cium ejus confiteiites, quoniam miseri effecti sumus,
nanti hospitium, et cætera hujusmodi; verum etiam, de quo dicit Apostolus : Judicium quidem ex uno in
qui dat veniam peccanti, eleemosynam dat, et qui condemnationem, et magnæ charitati ejusgratiasagen
emendat verbere, in qnem potestas datur, vel coer tes, de qua idem ipse dicit gratiæ prædicator: Com
cet aliqua disciplina, et tamen peccatum ejus, qiio mendat autem suam charitatem Deus in nobis, quo
ab illo læsus aut offensus est, dimittit ex corJe, vel niam cum adhuc peccatores essemus Christus pro n0
orat, ut ei dimittatur, non solum in eo quod dimit bis mortuus est. TT
tit, atque orat, verum etiam in eo, quod corripit, et Harc autem oportuit facere, et illu non omittere, id
aliqua emendatoria pœna plectit, eleemosynam dat, B est, eleemosynas fructuum terrenorum. Non ergo se
quia misericordiam præstat. Multa itaque genera fallant qui per eleemosynas, quaslibet largissimas
sunt eleemosynariim, quæ cum facimus, adjavam:ir fructuum suorum vel cujusque pecuniæ impunitatem
iii dimittantur nobis nostra peccata, sed ea nihil est se emere existimant, in facinorum immanitate, ac
majus, qtia ex corde dimittimus, quod in nos quis flagitiorum nequitia permanendo.
que peccavit. An vero, quod ait, date eleemosynam Væ vobis Pharisæis, qui diligitis primas cathedras
et ecce omnia munda sunt vobis, ita intellecturi su in synagogis et salutationes in foro. Wæ nobis mise
inius, ut Pharisæis non habentibus fidem Christi ris, ad quos Pharisæorum vitia transierunt, qui
etiamsi non in eum crediderint, nec renati fucrint breve et incertum vitæ nostræ curriculum quo pec
ex aqua et Spiritu sancto munda sunt omnia, tan cata humiliter plangere debueramus, pro prioraiu
tum si eleemosynas dederint, sicut quidam eas dan invicem superbe certando peccalis amplius onerare
das putant cum sint immundi omnes, quos non non metuimus.
mundat fi.!es Christi, de qua scriptum est: mundans Væ vobis, quia estis ut monumenta quæ non patent,
fide corda eorum, et tamen verum est, quod auJie et homines ambulantes supra, nesciunt. Et hac su
rant, date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt perstitionem Pharisæorum sententia redarguit, quia
vobis. Qui enim vult ordinate cleemosynam dare, a C foris speciem rectæ doctrinæ prætendant : intus vero
se ipso debet incipere et eam sibi primum dare, est quid fœditatis gerant occultent, instar monumento
enim eleemosyna optis misericordiæ, verissimeque rum quæ cum superficiem terræ communis osten
dictum est, miserere animæ tuœ placens Deo, propter dant, intus vermescentium sunt cadaverum plena, de
hoc renascimur ut Deo placeamus, cui merito displi quibus Psalmista cum diceret, sepulcrum patens est
cet quod nascen:!o contraximus. Ilaec est prima elee guttur eorum, mox, quid dixisset aperuit, adjungens,
mosyna, quam nobis dedimus, quoniam nos ipsos Linguis suis dolose agebant.
miseros per miserantis Dei misericordiam requisivi Respondens autem quidam ex legisperitis, ait i!!i :
mus. Propter dilectionis ordincm dictum est, Diliges Magister, hæc dicens, etiam nobis contumeliam facis.
proximum tuum tamqttam te ipsum. Cum ergo incre Qtiam misera conscientia, quæ audito Dei verbo sibi
passet eos quod forinsecus se lavarent, intus autem contumeliam putat fieri, et commemorala poena per
rapina et iniquitate pleni essent, admonens quam fidorum se semper intelligit esse damnandam ! Un:e
dam eleemosynam, quam sibi homo debet primiius mihi meisque similibus unicum suffugium semper
u!are, et interiora miiniiare; veruntamen, inquit, quod est Domino cum Propheta supplicare, Utinam diri
superest date eleemosymam, et ecce omnia múnda sint gantur viæ meæ ad custodiendas justificationes tuas!
vobis. Deinde ut ostenderet quod admo:iuisset, et D tunc non confundar dum resperero in omnia man
quod ipsi facere non curam eit, ne iilum putarent eo data tua.
rum eleemosynas ignorare : Sed væ vobis, inquit, At ille ait : Et vobis legisperitis væ, qui oneratis ho
Pharisæis. Ta:, quam diceret, Ego quidem commo;jui mines oneribus quæ portare non possunt, et ipsi uno
vos eleemosynam dandam per q'iam vobis nun !a dig'to vcstro non tangiiis eorum sarcinam. Non pos
sint omnia. sint oncra legis portari eo modo quo isti .egisperiui
Sed væ vobis, quia decimatis mentham, et ruti;m, ea in ponebant hominibus, unde recte audivit, q:us >.l
et omne olus. I!as enim novi eleemosynas vestras sarcinas ejus ui:o digito non tangerent, hoc est, use
ne de illis me nunc vos admonuisse ari)itre:mini. in minin:is quidem eam perficerent, quam se contra
Et præteritis judicium et charitatem Dei: qua elec niortem [Forte niorem] patrum sine fide et gratia
wmosyna possetis ab omni inquinanento interiore Jesu Christi et servare et servandam tradere præsu
inundari, ut vobis munda essent et corpora quæ la nebant. Atque ideo jugum Christi suave et sarcinam
valis. Hoc est enim omnia, et interiora scilicet, et lejus levem, ubi requies est animarum, procul alji--
exueriora, sicut alibi legitur, Mundate qitæ i;i!its cere et exterminare tentabant, cum scriptum sit :
 -

405 IIOMILIAE IN EVANG. ET EPIST. 406

Justus er fide vivit, et apostolus Petrus his, qui cre- A rit. Sane qui ex dor.o habet sapientiam, sine suo
dentes ex gentibus circumcidi docebant, proteste conatu loquitur et labore, et nemo potest illi resi
tur, et dieat, et nunc quid tentatis Deum, imponere stere. Sequitur :
jugum super cervicem discipulorum, quod neque pa Alii autem sermo scientiæ secundum eumdem Spi
tres nostri neque nos potuimus portare, sed per gra ritum. Ut sciat legis mysteria explanare, et de præ
tiam Domini Jesu credimus salvari quemadmodum et teritis etiam cognoscere.
illi? Qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Alteri fides in eodem Spiritu. Quia alii veracior
Deus per omnia sæcula sæculorum! Amen. atque perspicacior inlellectus datur ad fidem.
HOMILIA CXXXV.
Alii gratia sanitatum in uno Spiritu. Per ipsum d;i
DOMiNiCA Xi P0St peNtECOSTEN.
tur Spiritum sanctum ut curare possit ægrotos.
Alii prophetia. Et futura prædicant.
Lectio Epistolæ B. Pauli ad Corinthios. Alii discretio spirituum. Ut quali quis spiritu ve
Fratres, scitis quoniam cum gentes essetis, ad su niat, vel loquatur intelligat.
mulacra muta prout ducebamini euntes. Ideo notum Alii genera linguarum. Ut multis ac diversis lin
vobis facio quod nemo in Spiritu Dei loquens, dicit guis valeat loqui.
amathema Jesu, etc. -
B Alii interpretatio sermonum. Ut quod alii diversis
De divinis charismatibus et de distributione dono loquuntur linguis, is per donum sancti Spiritus possit
rum Spiritus sancti, quæ omnipotens Deus per Spi interpretari alius ad notitiam.
riium suum sanctum fidelibus suis dispensat Paulus IIæc autem omnia operatur unus atque idem Spiri
apostolus breviter disputans ait, ut in præsenti le tus, dividens singulis prout vult. Bene de eodern
ctione audistis: Scitis enim quoniam cum gentes esse Spiritu scriptum est : ille vos docebit omnia, et sug
tis, ad simulacra muta prout ducebamini euntes : hoc gere, vobis omnia quæcunque direro vobis. Bonus igi
est, antequam veræ fidei rationem cognovissetis, et tiir magister est, idem paracletus Spiritus, qui om
ante agnitionem filii Dei idola muta et vana coleba nia nos docet, quæ Christus docere promisit. Hoc
tis. Ideo notum vobis facio quod nemo in Splritu Dei quoque non solum die Pentecostes, hoc est, in al
loquens, dicit anathema Jesu. 0ptat Apostolus ut jama ventu Spirittis sancti celebrare debemus, sed ita ne
irrationabiles immobilesque non sitis, cum religione cesse est agamus, ut quotidie eum ad nos cast's
enim et mores notare debetis, et noscere fidei ra operibus et castis pectoribus invitemus. Ita enim
tionem. puri atque purgatis sensibus et cogitationibus esse
Et nemo potest dicere, Dominus Jesus, nisi in Spi debemus: ita nos oportet ori et cordi adhibere cu
ritu sancto. Quomodo enim operarios iniquitatis Do C. stodiam, ut nos dignos semper ejus visitatione et ii
minus non agnoscit, quamvis virtutes operentur, luminatione faciamus, ut videamur liberi esse ab
ita et Christus eos non cognoscit qui eum Dominum omni immunditia cogitationum, quia, ut dixi, perver
Jesum, tantum voce, non rectis operibus confiten Sæ cogitationes separant a Deo. Studeamus liberi
tur. Ut ipse ait : Non omnis qui dicit mihi, Domine esse ab omni obtrectatione, omnique malitia, quia
Domine, intrabit in regnum cælorum : sed qui facit in malevolam animam non ingreditur sapientia, nec
voluntatem Patris mei, qui in cælis est, ipse intrabit habitat in corpore subdito peccatis. Per iram ac sti
in regnum cælorum. perbiam animæ negligentium Spiritus sancli custo
Divisiones vero gratiarum sunt, idem autem Spiri dia et protectione nudantur. Non ergo per hujusino.fi
lus; et divisiones ministrationum sunt, idem autem passiones contristemus Spiritum sanctum, sed po
Dominus; et divisiones operationum sunt, idem vero tius eum ad sedem cordis nostri per gratiain • humi
Deus, qui operatur omnia in omnibus. Hic vult litatis et pacis ac mansuetudinis evocemus, ac læti
ostendere gratias Spiritus sancti multas esse, ac di ficemus eum operibus nostris, ut emundati penitus
visas : non ipsam divinam substantiam esse divisam, ac purificati habitaculum Dei efficiamur, et Spiritus
unde ipsæ gratiæ largiuntur. Dicendo enim semper sanctus, qui descendisse die octava legitur, in noLis
idem oimilia se dicere de Spiritu sancto declarat : semper esse dignetur. Præstante Domino nostro
unde subditur, hæc autem omnia operatur unus atque Jesu Christo, cui est cum æterno Patre et eodem
idem Spiritus. Manifesta est enim prædicatio unius Spiritu sancto honor et gloria in s ecula sæculo
Deitatis uniusqne substantiæ Patris et Fi!ii et ru:n. Amen.
Spiritus sancti, qui stia potestate Dominus Deus II0\!!LIA CXXXVI.
singulis quibusque prout vtil: gratiarum dona lar IN E0DEM feSt 0.

gitur. Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.

Unicuique autem datur manifestatio Spiriius ad
utilitatem. Ut appareat i!ltiin Spiritum sanctum ac
cepisse, ut increduli cre,!ant, et credentes fir
mentur.
Alii quidem datur per Spiritum sermo sapientiæ.
Sapientiæ sermo est, sapienter ct aperte ac rationa
lit-r loqui et posse disserere vel doccro qiiod nove
In illo tempore, cum appropinquaret Jesus Jeroso
lymam, videns civitatem, flevit super illam, dicens:
Quia si cognovisses et tu, etc.
Qtiod flente Domino illa Jerosolymorum subversio
describalur, quæ a Vespasiano et Tito Romanis
principibus facta est, nullus qui historiam eversio
nis ejiisdem legit, ignorat. Sed qu;erendum prius
407 B. RABANI MAURI ARCHlEP. M0GUNT. OPERUM PARS II.]
est, quid sit quod dicitur, videns civitatem flevit su- A storiam breviter tractando transcurrimus : nunc ea
per iHam dicens quia si cognovisses et tu. Flevit dem morali intellectu discutienda repetamus :• Vi
etenim pius Redemptor ruinam perfidæ civitatis, dens civitatem flevit super illam, dicens quia si cogno
quam ipsa sibi civitas non cognoscebat esse ventu visses et tu. Hoc semel egit, cum peri:uram civita
ram, cui a flente Domino recte dicitur, quia si cogno
visses et tu, subaudit, flevisses, sed modo quia nescis
quid immineat exsultas. Unde et subditur:
Et quidem in hac die tua, quæ ad pacem tibi. Cum
cnim carnis se voluptatibus daret, ventura mala non
prospiciens, in die sua, quæ ad pacem ei esse pote
rant habebat. Cur vero bona præsentia ad pacem
habuerit, manifestatur, cum subditur :
Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Si enim
cordis ejus oculis mala quæ imminerent abscondita
non essent, læta in præsentibus prosperis non fuis
sct. Cujus mox etiam poena, quæ de Romanis, sicut B pacem sunt, quia dum rebus temporalibus l;etatur,
prædixi, principibus imminebat adjuncta est, cum
dicitur:
Quia venient in te dies; et circumdabunt te inimici
tui vallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te un
dique : et ad terram prosternent te, et filios tuos qui
in te su.nt. Hoc quoque quod additur : Et non relin
quent in te lapidem super lapidem. Etiam ipsa jam
ejusdem civitatis transmigratio testatur, quia dum
iiunc in eo loco constructa est ubi extra portam Do
minus crucifixus fuerat : prior illa Jerusalem fundi
tus est eversa. Cui ex qua culpa eversionis suæ pœna
fuerit illata, subjungitur:
Eo quod non cognoveris tempus visitationis tuæ.
(.reator quippe omnium per incarnationis mysterium
hanc visitare dignatus est, sed ipsa timoris et amo
ris illius recordata non est, unde etiam per Prophc
tam in increpatione cordis humani aves coeli ad te
stimonium deducuntur, cum dicitur : Milvus in cœlo
cognovit tempus suum, turtur et hirundo et ciconia
custodierunt tempus adventus sui , populus autem
n;eus non cognovit judicium Dei.
Et ingressus in templum, cœpit ejicere ementes et
vendentes in illo, dicens illis : Scriptum est, quia do
mus mea domus orationis est. Qui enarravit mala
ventura, protinus in templum ingressus est, ut
de illo vendentes et ementes ejiceret, profecto
innotans, quia ruina populi maxime ex culpa sacer
v.otum fuit, eversionem quippe deseribens, sed ven
dentes et ementes in templo feriens, in ipso effe
ctu sui operis ostendit, unde radix prodiit per
ditionis :
Vos autem fecistis illam speluncam latronum. Qui
ad accipienda munera in templo residebant, profecto
quia quibusdam non dantibus læsionem exquirerent
dubium non erat. Domu§ ergo orationis, spelunca
latronum facta fuerat, quia ad hoc in templo assi
stere noverant, ut aut non dantes munera studerent
corporaliter persequi, aut dantes spiritaliter necare.
Quia vero Redemptor noster prædicationis verba
nec indignis et ingratis subtrahit, . postquam
disciplinæ vigorem ejiciendo perversos tenuit, donum
mox gratiæ ostendit. Nam subditur :
Et grat doccns quotidic in tcmplo. Hæc juxta hi
40S
tem esse nuntiavit, hoc quotidie Redemptor noster
per electos suos agere nullatenus cessat, cum quos
dam ex bona vita ad mores reprobos pervenisse con
si,'erat. Plangit enim , eos qui nesciunt cur plan
gantur, qui juxta Salomonis verba lætantur cum
male fecerunt, et exsultant in rebus pessimis, qui,
si damnationem suam, quæ eis imminet, agnovissent,
semetipsos cum lacrymis delictorum plangerent.
Et quidem in hac die tua, quæ ad pacem tibi sunt,
suam hic diem habet anima perversa, quæ trans
itorio gaudet in tempore, cui ea quæ adsunt ad
dum honoribus extollitur, dum in carnis voluptate
resolvitur, dum nulla venturæ pœnæ formidine ter
retur, pacem habet in die sua, quæ grave damnationis
suæ scandalum in die habebit aliena. Ibi enim af
fligenda est ubi justi lætabuntur. Nunc autem abs
condita sunt ab oculis tuis, perversa anima rebus
præsentibus dedita in terrenis voluptatibus resoluta
abscondit sibi mala sequentia, quia prævidere fu
tura refugit, quæ præsentem lætitiam perturbent.
dumque in præsentis vitæ oblectatione se deserit,
quid aliud, quam clausis oculis, ad ignem vadit :
Quia venient dies in te, et circumdabunt te inimici
tui vallo. Qui unquam sunt humanæ animæ majores
inimici, quam maligni spiritus, qui hanc a corpore.
exeuntem obsident, quam in carnis amore positam
deceptoriis delectationibus fovent : quam vallo cir
cumdant, quia ante mentis ejus oculos reductis ini
quitatibus quas perpetravit, hanc ad societatem
suæ damnationis trahentes coarctant. Et circumda
l)unt te, et coangustabunt te undique. Maligni spi
ritus undique animam coangustant, quando ei non
solum operis, verum etiam locutionis, atque insu
per cogitationis iniquitates replicant, ut quæ prius
se per multa dilatavit in scelere, ad extremum de
omnibus angustetur in retributione. Et ad terram
consternent te, et filios tuos qui in te sunt. Tunc ani
ma per cognitionem reatus sui ad terram conster
nitur, cum caro, quæ in vitam suam credidit re
dire ad pulverem urgetur. Tunc in morte filii illius
cadunt, cum cogitationes iilicitæ, quæ modo ex
illa prodeunt, in extrema vitae ultione dissipantur,
sicut scriptum est, in illa die peribunt omnes co
gitationes eorum. Quæ scilicet duræ cogitationes
intelligi etiam per lapidum significationem valent :
nam sequitur, et non relinquent in te lapidem super
lapidem. Perversa etenim mens, cum perversæ co
gitationi adhuc perversionem adjicit, quid aliud
quam lapidem super lapidem ponit, sed in destru
cta civitate super lapidem lapis non relinquitur,
quia cum ad ultionem suam anima deducitur, om
nis ab illa cogitationum suarum constructio dissi
patur. Eo quod non cognoveris tempus risitationis
titar, pervcrsam quamcunque animam omnipotens
 409 HOMELIAE IN EVANG. ET FPIST.
Deus modis multis visitare consuevit; nam assidue A sint omnia visibilia, differunt tamen inter se pro
hanc visitat præcepto, aliquando autem flagello, ali
quando vero miraculo, et ut vera quæ nesciebat,
audiat et tamen adhuc superbiens atque contem
nens aut dolore compuncta redeat, aut beneficiis
devicta malum quod fecit erubescat, sed quia vi
sitationis suæ tempus minime cognoscit, illis in
extremo vitae inimicis traditur, cum quibus in æter
no judicio damnationis suæ societate colligatur. Et
inqressus in templum cæpit ejicere vendentes in illo et
ementes. Sicut templum Domini in civitate est, ita
et in plebe fideli vila religiosorum, et sæpe non
nulli religionis habitum sumunt, sed dum sacrorum
ordinum locum percipiunt, sanctæ religionis of
ficium in commercium terrenæ negotiationis tri
huttnt. Wendentes quippe in templo sunt, qui hoc B quia in nullo horum testificatur veritatis signum.
quod quibusdam jure competit, ad præmium lar
giuntur, justitiam enim vendere est, hanc pro præ
uii acceptione servare. Ementes vero in templo
sunt, qui dum hoc persolvere proximo, quod ju
stum est non volunt, dumque rem jure debitam
facere contemnunt dato patroiiis præmio emunt
peccatum. Quibus bene dicitur : Domus mea do--
mus orationis est, vos autem fecistis illam spelun
cam latronum. Quia dum nonnunquam per versi ho
inines locum religionis tenent, ibi malitiæ suæ gla
diis occidunt, ubi vivificare proximos orationis
suæ intercessione debuerunt. Templum quoque et
domus Dei est ipsa mens atque conscientia fide
lium, quæ si quando in læsionem proximi perver
sas cogitationes profert, quasi in spelunca latrones
resident, et simpliciter gradientes interficiunt,
quando in eos, qui in nullo rei sunt, læsionis gla
dios defigunt. Mens enim fidelium, non jam domus
orationis, sed spelunca latronis est, quando relicta
innocentia et simplicitate sanctitatis illud conatur
agere, unde valeat proximis nocere; sed quia con
tra perversa hæc omnia verbis Redemptoris nostri
per sacras paginas indesinenter instruimur, nunc
usque ad hoc agitur quod factum fuisse perhibetur,
cum dicitur. Et erat docens quotidie in templo. Cum
enim mentem fidelium ad cavenda mala subtiliter eru
dit, quotidie Weritas docet, Jesus Christus videlicet,
Dominus noster qui cum Patre et Spiritu sancto
vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæculorum.
Amen.
HOMILlA CXXXVII.
FERIA IV.
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Corinthios.
Fratres, non omnis caro eadem caro, sed alia ho
minum, alia pecorum, alia volucrum, alia piscium.
Et corpora cælestia, et corpora terrestria, sed alia
quidem cælestium gloria, alia autem terrestrium, alia
claritas solis, alia claritas lunæ, et alia claritas stella
rum. Stella enim ab stella differt in claritate ; sic et re
surrectio mortuorum, etc.
In his omnibus iste sensus est. Si genera carnis
cum sint cuncta mortalia, differunt tamen inter
se pro diversitatibus animantium ; etsi corpora enim
4{{)
diversitatibus locorum, unde alia est cœlestium
gloria, alia terrestrium, et si in locis sublimibus,
cum sint cuncta coelestia, differunt etiam ipsa clari
tate luminum, non mirum est, quod in resurre
ctione mortuorum distabit gloria meritorum, cum
ex eadem massa omnis caro sit. Unde et quomodo
in his tanta diversitas est, ut una impensa faceret
genera diversa, dicant nunc sophistæ inundi et scru
tatores siderum, si valent comprehendere, quæ ex
tra se sunt cum quid intra se sit nesciant. Denique
omnes mundami philosophi, quia mentem suam legi
Dei humiliare, ut fidem ejus susciperent nolue
runt, diversa semper et contraria asserentes, ina
nissimis disputationibus invicem se confuderunt,
Agnitum est, quod ante positum verbum commen
dat doctrinam sicut et Deus discrevit disciplinam
nostram quæ non verbis probatur, sed virtute, cui
non possunt verba resistere. Quemadmodum enim
ex una impensa diversa animantium caro est, ita
et unius carnis hominis diversæ erunt dignitates
in resurrectione, ut talis unusquisque appareat,
qualis fuerit meriti, quippe cum hic etiam diversi
tateim corporum videamus: Et corpora, inquit, cæle
stia, et terrestria : sed alia quidem cælestium gloria,
alia autem terrestrium. Cœlestia corpora sunt re
surgentium, terrestria autem antequam moriantur,
aut surgant, ut quia Christus cœlestis est, ex eo
corpora cœlestia dicantur. Ex Adam vero quia ter
restris est terrestria corpora. Alia claritas solis,
alia claritas lunae, alia claritas stellarum, stella
enim ab stella differt in claritate. Unius naturæ
comparatione utitur ad indiscretæ substantiæ red
dendam rationem, quia sicut sol et luna et stell:e
cum sint unius quidem naturæ, diversæ tamen
claritatis sunt, ita et homines cum sint unius ge
neris, merito tamen dissimiles erunt in gloria,
ut claritatem solis illorum dignitas exsequetur, qui
centesimum numerum habent, qui ut perfecti essent
primi gradus æmuli fuerunt. De quibus dictum est :
tunc justi fulgebunt sicut sol in regno Patris sui. Lu
nari autem claritati hi comparandi sunt, qui sexa
gesimum numerum bonis operibus mercati sunt, ut
secundi gradus meritum haberent. Stellis autem
clarioribus eorum merita comparanda sunt, qui tri
cesimum numerum, tertii gradus dignitatem, justis
laboribus quæsierunt. Sequentibus vero stellis, quæ
inter claras et obscuriores mediæ sunt, pcccatores
homines coaptandi sunt, qui de tribus nullius gra- '
dus honorem adipisci noluerunt, cæteris [Tetricis]
autem stellis et omnium novissimis perfidórum re
surrectio similis est, quia errorem secuti, stellis in
errorem ducentibus comparandi sunt, sicut dicit in
Epistola sua Ju!as apostolus, infidelitas enim non po
test claram resurrectionem habere, quia sicut carbo
cinere suo coopertus obcæcatur, ita et hi perfidia
sua erroris tenebris circumdati luce carebunt. Ita et
resurrectio mortuorum : exempla dat ut nou sit du
 411 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
bium resurrectionem futuram mortuorum, ut accepta A cælo cælestis dicitur. Quia non humanæ fragilitatis
ratione nemo ambigat. ritu, sed divinæ majestatis nutu, et conceptus
Seminatur in corruptione, surget in incorruptione.
Seminare est: sepelire ut corrumpatur, resurgere
autem, in incorruptela, jam exsuscitatum mon posse
corrumpi, sed habere claritatem immortalitatis. Se
minatur in ignominia, surget in gloria. In ignominia
seminatur dum in tetrico ponitur, fit fetidum et
scatet vermibus. Resurgere autem est in gloria, quia
exsuscitatum et lumen erit, et nullam squaloris inju
riam patietur.
Seminatur in infirmitate, surget in virtute. ln infir
mitate seminatur, quia immobile est et irregibile;
surgit autem in virtute, quia jam totum vivum erit
ac vegetum. veniente futura erant, hinc ipse finis desolationis, quæ
Seminatur corpus animale, surget corpus spiritale, B a Romano exercitu facta est, Domini verbis exponitur.
licet enim pronuntiemus nonnullas esse spiritales
naturas, ut sunt angeli, archangeli, cæteræque vir
tutes, ipsa quoque anima nostra, vel certe aer iste
subtilis, tamen a incorporeæ nullatenus æstimandæ
sunt, habent enim secundum se corpus, quo sub
sistunt, licet multo tenuius, quam nostra sunt cor
pora, secundum Apostoli senlentiam , ita dicentis,
Et corpora caelestia et corpora terrestria ; et iterum,
seminatur corpus animale, surget corpus spiritale.
Quibus manifeste colligitur nihil esse incorporeum
* nisi Deum solum, et idcirco ipsi tantummodo posse
penetrabiles omnes spiritales atque intellectuales
esse substantias, eo quod solus et totus et ubique
et in omnibus sit, ita ut cogitationes hominum et
internos motus, aditaque mentis universa inspi- C
ciat atque perlustret. De ipso siquidem solo pronun
tiavit beatus Apostolus dicens: Unius enim est sermo
Dei, et efficax et acutior super omnem gladium an
cipitem et pertingens usque ad divisionem animæ et
spiritus, compagum quoque, et medullarum, et dis
cretor cogitationum et intentionum cordis, et non
cst ulla creatura invisibilis in conspectu ejus, omnia
autem nuda et aperta sunt oculis ejus. Et beatus
David, Qui fingit, inquit, sigillatim corda eorum. Et
iterum : Ipse enim novit occulta cordis. Animale
corpus est, dum cibis sustentatur ut juvat, spiritale
autem cum horum nihil indigebit conversum in vi
tam. Omnia supradicta hoc sensu clauduntur, non
enim corpus animale semper hic habere potest
Spiritum sanctum. Tunc vero , id est, resur
rectione semper manebit in sanctis. Surget cor
ptis spiritale, quod possit ire obviam Christo.
Sicut scriptum esl : Facius est primus homo Adam
in animam viventem, novissimus Adum in spiritum
vivificantem. Notandum est, quod cum duos Adam
dicit éjusdem naturæ utrosque demonstrat. Quod
contra Manichæos et Apo!lonaristas facit, qui ne
gant Dei verbo perfcctum homii;em esse susceptum.
Sed non prius quod spiritale est, sed quod animale
est. Deinde quod spiritale.
Primus homo de terra terrenus, secundus homo de
* Vid. Dionys. Petavii Dogmata theolog. t. III, tract. de Angelis, lib. 1, cap. 2, p. 5, edit. Antuerp.
412
est, et enixus. Nam usque adeo naturam nostram
habuit, ut secundus Adam dicatur, et homo, Jesus
Christus Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu
sancto vivit et regnat Deus per omnia sæcula sæculo
rum. Amen.
II0MILIA CXXXVIII.
1TEM FERiA iv.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore, respondens Jesus discipulis suis
dicit: Cum videritis circumdari ab exercitu Jerusalem,
tunc scitote quia appropinquabit desolatio ejus, etc.
IHactenus ea quæ perquadraginta annos necdum fine
Tunc qui in Judæa sunt fugiant in montes. Eccle
siastica narrat historia, cunctos qui in Judæa
erant Christianos imminente Hierosolymorum ex
cidio commonitos a Domino loco deeessisse, et
trans Jordanem in civitate quadam Pella nomine
donec desolatio Judææ compleretur habitasse.
Et qui in medio ejus, discedant : et qui in regioni
bus, non intrent in eam.Quia dies ultionis hi sunt, ut
impleantur omnia quæ scripta sunt. Widetur qui
dem ad congruam pertinere admonitionem ut qui
extra sunt, non in eam intrent. Qui autem in me
dio sunt quomodo discedent ab exercitu jam civi
tate circumdata ? nisi forte quod præmisit, tunc,
id est, tunc qui in Judæa sunt fugiant, non ad ipsum
tempus obsidionis, sed ad proximum ante obsidionem
tempus, cum se primo miles Romanus per Galilææ
vel Samariæ fines cœpisset diffundere pertinere
dicamus, ut tunc fugere quisque, cum fugere adhuc
tempus esset, acceleraret. Dies autem uluionis hi
sunt, Dominici videlicet sanguinis ullionem petentes.
Væ autem prægnantibus et nutrientibus in illis
diebus. Væ præsente captivitate prægnantibus et
nutrientibus sive mammantibus, ut quidam inter
pretantur, quarum vel uteri et manus filiorum sar
cinæ prægravatæ fugæ necessitatem non minimum
impediunt ; lege Regum historiam, ubi uxor Jo
nathæ malum captivitatis propera fuga vitando,
lapso suo filio, perpetuo illum claudum recepit.
Erit enim presura :magna super terram, et ira po
pitlo huic. lIæc pressura et ira populo illi usque
l:odie per omnes gentes disperso individua comes
adhæret, non tamen in æternum adhæsura cre
denda est : nam postquam ordinem ejusdem pressu
ræ vel iræ Dominus ostendit dicens,
Et cedent in ore gladii, et captivi ducentur in
omnes gentes, et Jerusalem calcahitur a gentibus,
protinus juxta Prophetiam, quæ canit, in ira mise
ricordiæ memor eris, su.junxit, atque ait :
Donec impleantur tempora nationum. Tempora
quippe nationum illa sunt, quæ commemorat Apo
stolus dicens, quia cæcitas et parte facta est in
Er• 1 r.
 4{3 IIOMILlAE IN EVANG. ET EPIST.
Israel donec plenitudo gentium introiret et sic omnis A marcescet, quia fides sine operibus mortua est in
Israel salvus fieret, qui cum promissa salute fue
rit potitus, patrium quoque rediturus ad solum,
et metropolis quondam suæ possessionem atque in
habitationem speratur, quia non in perpetuum sed
donec tempora nationum impleantur, ira prememdus
esse narratur. Quid autem, impletis nationum tem
poribus, et sic omni Israel salvato sequatur, Domi
mus ex ordine manifestat. Nam et de hoc secundum
Matthæum discipuli interrogantes , non solum
templi evertendi tempus, sed et signum adven
tus ejus, et, consummationis sæculi , quære
l)ant.
Et erunt signa in sole, et luna, et stellis, et in
terris pressura gentium prae confusione sonitus maris
et fluctuum. Quia ergo sicut Dominus in sequentibus
intimat apparente universali judicio cælum et terra
transibunt, et sicut in Joannis Apocalypsi legimus,
mare jam non erit, merito eodem incumbente judi
cio sonitus maris et fluctuum confunditur, terrarum
orbis prementibus se invicem colonis inficitur, ma
xima coeli luminaria percussis horrore novo radiis
turbatam faciem velant, et quomodo impulsæ ad
casum arbores fragores motusque sui præmittere so
lent indicia, sic termino appropiante quasi paventia
nutant ac trement (elementa. Ergo quod ait Mat
thæus, Sol obscurabitur et luna non dabit lumen
suum, et stellæ cadent de cælo, ipsam judicii præ
sentiam significat, quando apparente veræ gloria lu
cis omnia mundi lumina teiiebris umbrisque com
parantur. Quod vero dicit Lucas, erunt signa in
sole et luna et stellis, praecursores vicini ejiisdem
judicii quasi nuntios indicat. E quibus est illud
prophetæ, so! vertetur in tenebras et luna in san
guinem antequam veniat dies Domini magnus et ma
nifestus. Item quod Lucas ait, et in terris pressura
gentium, ipsum esse reor quod Antichristi tempora
deseribens Matthæus dicit : Erit enim tunc tribu
latio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque
modo nec fiet. Quod autem Lucas suljungit, Præ
confusione sonitus maris et fluetuum, præco est illius,
quod inter cætera mutabilia sæculi Joannes mare
abiturum conspexit.
Arescentibus hominibus præ timore et erspectatione
quae supervenient universo orbi. Credo ipsum judicis
adventum hac sententia designari quando juxta alte- D rebitur
rius loci parabolam omnes, hoc est prudentes et fatuæ
virgines insolito clamore suscitatæ lampades ornant,
idem sua secum opera numerant, pro qui' us ma
ximo cum timore jam jamque instautem æterni dis
criminis exspcctant eventum. Nam eatenus absque
ullo timore judicis universus pene oriis acturiis
est, Apostolo attestante, qui ait : Cum enim di.rerint
pax et securitas, tunc repentinus eis superveniet in
terit: s. Tunc itaque superveniente universo orbi ti
more et exspectatione districti examinis, multi qui
in hoc mundo florere videbantur, cum se sine fru
ctu conspexerint, aresceiit. Tunc fides quæ sine
operibus viruerat, probante se justi jiidicis igne
41$
semetipsa. Reddet enim tunc judex vivorum et
mortuorum Dominus noster Jesus Christus unicui .
que secundum opera si:a.
IIoMiLiA cxxxix.
F£f iA vi.
Lectio sancti Evangelii seeiindum Liicam.
In illo tempore dirit Jesus discipulis suis : Atten
dite vobis, ne forte graventur corda vestra in cra
pula, et ebrietate, et curis hujus vitae, et superveniat
in vos dies illa : tanquam laqueus enim superveniet in
omnes qui sedent super faciem omnis terrar , etc.
0 stulta præsumptio cordis humani, cum lamen
tabilem finem cupiditatis, ebrietatis et crapulæ nec
ipso judice contestante prævideat, sed edictum regis
æterni more servi nequam postquam didicerit sper
nat! Et certe si quis nobis peritus ac sapiens me
dicus ita præciperet : Attendite, inquiens, vo!)is, nc
quis verbi gratia de illius et illius herl:ae succo avi
dius sumat, quod si fecerit repentinus ei superve
niet interitus , quanto quisque studio præmonentis
medici manda!a servaret, ne videlicet vetitum gri
stando periret ! At nuno animarum simul et cor
porum salvator ac Dominus jubet ebrietatis herbam
et crapulæ vitandam, nec non curarum sæcula
rium, velut moriiferos succos esse cavendos , et
quanti tamen nostrum his non solum sauciari, se ]
et etiam consumi non timent! Nulla credo alia
causa nisi quia fidem quam medicis praebent, dictis
Domini præbere contemnunt. Si enim credidissent,
credendo utique timerent, ti:menlo autem impendens
periculum caverent; sed illi e contra torpendo ,
quam juste dictum sit probant, Filius hominis ve
niens putas inveniet fidem in terra ?
Vigilate itaque omni tempore orantes , ut digni
habeamini fugere ista omnia quæ futura sunt, et
stare ante filium hominis. Qui anle filium hominis
stare, eique juxta Apocalypsim Joannis die noctu
que in templo ejus servire desiderat, nec ab ejus
aspectibus in ignem æternum maledictus abjici :
non solum ab illecebris sæcularibus castigari sed
et orare et vigilare, et hoc non certis quibusdam
diebus sed omni tempore facere debet. Juxta quod
Psalmista ait : Bcnedicam Dominum in omni tem
pore, semper laus ejus in ore meo. Sic namque inc
habitare in domo Domini et in sæculum
s;eculi laudare eum.. Præstante ipso Redemptore
et Salvatore generis humani Domino videlicet no
stro Jesu Christo qui cum Patre et Spiritu san
cto in unitate perfecta regnat in sempiterna sæ
cula. Amen.
IIOMILIA CXL.
iiebi»0MADA Xii p0St peNTEC0StEN.
Lectio Epistolæ B. Pauli ad Corinthios.
Fratrcs, notum vobis facio Evangelium, etc.
IIic prætermisso ordine prædicandi, ad doctrinam
se contulit resurrectionis, eo quod nonnulli Corin
t!iiorum 'e resurrectione dubitabant.
415 D. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 4'6

Quod et accepistis. ld est, quod acceptum ha- A Deinde Apostolis omnibus. Multi hic Apostolos,
buistis. Et hæc dicit, ne illi hoc non credidisse illos omnes septuaginta quos Dominus misit ad pr;e
viderentur. dicanlum intelligi volunt.
In quo et statis. Id est, in bonis operibus perse Novissime autem omnium tanquam aborti ro risus
verantes, in cujus doctrina ad coelestia estis erecti. est et mihi. Wisus est illi in via quando lux circum
Per quod et salvamini. Id est, per cujus doctri fulsit eum sive in templo. Haec ideo dicit, ne puta
nam salutem speratis, et animarum et a diversis rent eum auflita potius quam visa narrare. Tanquam
infirmitatibus corporum , quia sine fide resurre abortivo dicit, quia est synagogæ mortuus, et malus
ctionis perit omnimodo spes salutis. ecclesiæ, tanquam abortivo, de cujus vita fuerat
Qua ratione prædicaverim vobis. Ac si diceret, desperatum nisi per gratiam Domini violenter fuisset
Tota ratio prædicationis nostræ hæc est, ut resur attractus. Attractus autem prædicationibus non ca
rectionem credatis. Hoc est enim præmium om tenis et præ stupore novitatis invitus, qui erat in
niuim qui Christum crediderunt, alioquin super legis eruditione perfectus, sive ideo abortivus, quia
fluus est omnis labor jejuniorum , et omnium merito synagoga eum male conceptum imperfectum
tribulationum , quas in hac vita pro Christo pa que peperit.
timini. IB Ego enim sum minimus apostolorum. Hæc de se
Si retinetis, nisi frustra credidistis. Id est nisi propter humilitatem dicit ; caeterum erat minimus
obliti estis, vel certe, si fiJei vestræ vel laboris tempore non labore : nam alibi ait, plus omnibus
præmium resurgendo non speratis, vane creditis. laboravi.
Tradidi enim vobis inprimis, id est, ex quo vobis Qui non sum dignus vocari apostolus, quoniam
in primordio prædicavi tradidi mysterium resurre persecutus sum Ecclesiam Dei. Quare non sit dignus
ctionis, quod vel nostræ constat, vel primum.... ipse exponens ait, Quoniam persecutus sum Eccle
Quod et accepi. Accipere se dixit sive a lege, sive siam Dei. Docet nos exemplo suo etiam si ad prae
a seiuioribus, sive ab ipso Domino per revelationem. sens proficiamus, deflere præterita, melius est enim
Quoniam Christus. mortuus est pro peccatis nostris dimissa recordari peccata, quam oblivisci com
secundum Scripturas. Ut majore posset beatus Apo missa. Scriptum est enim, Fili, peccasti, ne adjicias
stolus auctoritate firmare quod prædicabat, hunc iterum, sed et de præteritis deprecare.
esse Christum salvatorem mundi dicit, quem Moy Gratia autem Dei sum id quod sum, et gratia ejtts
ses et Prophetæ annun:iaverunt, ideo et secundum in me vacua non fuit. Quia gratia qua redempti su
Scripturas prædictum esse commemorat, ut illud, mus laborem conatuum non meritum quæsivit. Qiio
Sicut ovis ad occisionem ducetur, et quasi agnus C tidiana autem gratia post baptismum quotidianum
coram tondente se obmutescet; et illud, Traditus est servitium laboris exspectat, in quo quisque bene
propter iniquitates nostras, et livore ejus sanati su operans usque in finem persevera verit in perpetuum
mus, et multa alia in divinis de passione ejus in salvus erit.
venies Scripturis. HOMILIA CXLI
item ut SUpRA.
Et quia sepultus est. Ut illud Isaiæ, et dabit im
pios pro sepultura ejus, et divites pro morte sua. Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
Item ipse, Sepultura ejus sublata est de medio. In illo tempore, duo homines ascenderunt in tem
Et quia surrerit tertia die secundum Scripturas. plum ut orarent : unus Pharisæus et alter publica
Ilabes in Osee, vivificabit nos post duos dies, in die mus, etc.
tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus. Publicanus humiliter orans ad illa præfatæ viduæ,
Et quia visus est Cephæ, id est, Petro. Cephas hoc est Ecclesiæ membra pertinet, de quibus supra
enim Syrum nomen est. Apparwit Petro sicut in dicitur, Deus autem faciet vindictam electorum suo
Evangelio scriptum est, quia apparuit Simoni. rum clamantium ad se. Pharisæus autem merita ja
Et post hoc undecim. Qiiando ad eos januis clausis ctans, ad ea, de quibus terribilis in conclusione
intravit. Hoc intelligendum, quia in Evangelio non sententia subditur, verumtamen filius hominis veniens
omnes scriptæ sunt visiones, sed tantum quæ ad putas inveniet fidem in terra ?
audientium sufficerent fidem. Pharisæus stans, hæc apud se orabat dicens :
Deinde visus est plus quam quingentis fratribus si Deus, gratias ago tibi quia non sum stcut cætern
mut ; eae quibus multi manent usque adhuc, quidam hominum, raptores, injusti, adulteri : velut etiam
autem dormierunt. Ut enim major fides hal)eretur, hic publicanus. Quatuor sunt species quibus omnis
multitudinem testium interposuit. Ex quibus multi tumor arrogantium demonstratur, vel cum bonum
vivere dicuntur, qui possint interrogati dicere quæ a semetipsis habere se existimant; aut si sibi
viderunt. Multi vero jam dormire dicuntur in morte. datum desuper credunt pro suis se hoc accepisse
Deinde visus est Jacobo. Jacobo Alphæi seorsum meritis putant, aut certe jactant se habere quod
apparuit, ferunt enim quod ipse Jacobus Alphæi non habent, aut despectis cæteris singulariler videri
testatus sit, in coena Domini dicens, non se come appetunt habere, quod habent , quia Pharisæus
sturum panem usquedum videret Christum a mor iste jactantiæ peste laborasse deprehenditur, qui
tuis resurgentem. idcirco de templo absque justificatione desccndit,
417 IIOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 418

quia bonorum operum merita sibi quasi singulariter A HOMILIA CXLII.

tribuens, oranti publicano se prætulit. FERIA IV.

Jejuno bis in sabbato : decimas do omnium quæ Lectio Epistolæ B. Pauli apostoli ad Corinthios.
possideo. Ezechiel propheta de ostensis sibi cœli Fratres, nescitis quia corpora vestra membra Chri
animalibus scribit, et totum corpus plenum erat ocu sti sunt, etc.
lis in circuitu ipsorum quatuor. Corpora quippe ani Corpora nostra membra Christi sunt, sed in novo
malium idcirco plena oculis describuntur, quia san homine, qui secundum Deum creatus est, quia ipse
ctorum actio ab omni parte circumspecta est, bona est caput Ecclesiæ.
desiderabiliter prævidens, mala solerter cavens, sed Tollens ergo membra Christi, faciam membra me
nos sæpe dum aliis rebus intendimus, fit, ut alia retricis ? Absit. Quia meretrici adhærentia membra
negligamus, ibi procul dubio oculum non habemus. desinunt esse membra Christi.
Nam ecce Pharisæus ad exhibendam abstinentiam; An nescitis quia qui adhæret meretrici, unum cor
ad implendam hisericordiam, ad referendas Deo pus sit ? Hoc dicit, quia qui contaminationi se ad
gratias oculum habuerat, sed ad humilitatis custo miscet, unum fit cum eo, cui se admiscet; fornicatio
diam non habebat, et quid prodest, quod contra ho enim ambos unum facit ut quomodo in natura sic et
stium insidias pene tota civitas caute custoditur, si B in inacula unum sint.
unum foramen apertum relinquitur, unde ab hosti Erunt (inquit), duo in carne una. Manifestum est,
bus intretur ? ut quia mulier de viro est, ambo in carne unum
Et publicanus, a longe stans, nolebat nec oculos sint.
ad cælum levare; sed percutiebat pectus suum, di Qui autem adhæret Domino, unus spiritus est. Quo
cens : Deus, propitius esto milii peccatori. Amen niam in bene agenlibus spiritus Dei est communis
dico vobis, descendit hic justificatus in domum suam cum Deo et hominibus. Cum sic dicitur unum ut non
ab illo. Quantam veniæ fiduciam digne pœnitenti addatur, quid unum, et plura unum dicuntur, cadem
lius præbet quod publicanus qui reatum suæ nequi natura atque essentia non dissidens, neque dissen
tiæ perfecte cognovit, flevit, confessus est, etsi tiens significatur; cum vero additur quid unum, po
injustus ad templum venit, justificatus a templo test aliquid significari ex pluribus unum factum
rediit ! Typice autem Pharisæus Judæorum est po quamvis diversis natura, sicut anima et corpus non
pulus qui ex justificationibus legis extollit me sunt utique unum, quid enim tam diversum? nisi ad
rita sua; publicanus vero gentilis est, qui longe a datur aut subintelligatur quid unum, id est, unus
Deo positus confitetur peccata sua : quorum unus homo, aut unum animal; inde Apostolus qui adhæ
superbiendo recessit humiliatus, alter lamentando C ret meretrici, inquit, unum corpus est, non dixit unum
appropinquare meruit exaltatus. sunt aut unum est, sed addidit corpus, tanquam ex
Quia omnis, qui se exaltat, humiliabitur; et qui duobus diversis masculino et feminino unum corpus
se humiliat , exaltabitur. Et de utroque populo adjectione compositum. Et qui adhæret Domino, in
præfato, et de omni superbo vel humili recte quit, unus spiritus est, non dixit, qui adhæret Domino
potest intelligi , sicut et illud quod alibi legi unum est, aut unum sunt, sed addidit spiritus : Di
mus, Ante ruinam exaltatur cor, et ante glo versus enim natura spiritus hominis et spiritus Dei,
riam humiliatur ; quapropter et de verbis elati sed inhærendo fit unus spiritus ex diversis duobus,
Pharisæi, quibus humiliari meruit, possumus ex ita ut sine humano spiritu beatus sit Dei spiritus per
diverso formam humilitatis qua sublimemur assu fectus, beatus autem hominis spiritus non nisi cum
mere, ut sicut ille consideratis et pejorum vi Deo. Quamobrem sive ita dicatur Deus de Deo, ut
tiis , et suis virtutibus, est elatus ad ruinam, ita et singulis hoc nomen conveniat, non tamen ut ambo
nos non nostra solum pigritia, sed et meliorum simul duo dii, sed unus Deus sit. Ita enim sibi co
virtutibus inspectis, humiliemur ad gloriam, qua hærent; quod etiam in distantibus diversisque sub
tenus unusquisque nostrum hæc apud se supplex stantiis fieri Apostolus testis est. Nam et solus Do
ac submissus obsecret, Deus omnipotens mise mini spiritus, spiritus est, et solus hominis spiritus
rere supplici tuo, quia non sum, sicut innumeri utique spiritus est, tamen si hæreat Domino, unus
servi tui contemptu sæculi sublimes, justitiæ me spiritus est. Quanto magis ibi, ubi est omnino inse
rito gloriosi, castitatis laude angelici, velut etiam parabilis atque æterna connexio! Sic ordinata est
multi illorum qui post flagitia publica pœnitendo mens naturarum ordine, non locorum , ut supra il
tibi meruerunt esse devoti ; qui etiam si quid lam non sit, nisi Deus, denique cum illi penitus ad
boni tua gratia largieute fecero quo fine hoc fa hæserit unus erit spiritus, cui rei attestatur Apostolus
ciam, quave a te districlione pensetur ignoro, dicens, Qui autem adhæret Domino unus spiritus est,
quia, ut Scriptura dicit, judicia Dei sunt abyssus accedente quidem ista ad participationem naturæ,
multae, hic enim novit omnia, et non est quid veritatis et beatitudinis illius, non tamen crescente
quain absconditum coram oculis ejus, ipse enim illo in natura veritatis beatitudine sua; in illa itaque
scius vivit, et regnat Deus per omnia sæcula sæ natura cui feliciter inhæserit immutabile videbit om
culorum. Amen. ne, quod viderit, tunc sicut ei divina Scriptura pro
mittit, satiabitur in bonis desiderium ejus, in immuta
419 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 420

bilibu8, hoc est, ipsa trinitate Deo suo, cujus imago A inquit, duo in carne una. Numquid posset hoc dici
est, et me uspiam deinceps violetur, erit in abscon de aliis atque aliis quibusque facineribus homi
dito vultus ejus, tanta ubertate ejus impleta , ut eam num? liberum est enim animo humano in aliis qui
1,unquam peecare delectet. busque sceleribus et unum aliquid eorum operari,
Fugite fornicationem. Recte fugiendam monet for et eo ipso tempore alibi cogitatione distendi, in for
nicationem, per quam filii Dei fiunt filii diaboli. nicationis autem ipso opere ac tempore non licet ani
Omne peccatum quodcunque fecerit homo, extra mo ad aliud aliquid cogitandum liberum esse, sic
corpus est : qui autem fornicatur, in corpus suum pec enim totus homo absori;etur ab ipso, et in ipso cor
cat. Ostendit fornicationem gravissimum esse pec pore, ut jam dici non possit ipse animus suus esse, sed
catum, quia ex hoc omne deperit corpus, in cæteris simul totus homo dici possit, quod caro sit, et spi
autem peccatis portio perit, non totum. Totum.enim ritus vadens, et non rediens. Sic ergo possumus in
corpus vir est et mulier, quia portio viri est mulier, telligere quia omne peccatum quodcunque fecerit
quicunque enim aliud peccalum admiserit extra $e homo extra corpus est, qui autem fornicatur in corpus
peccat : fornicarius vero in carnem suam peccat. proprium peccat, ut videatur Apostolus in tantum
Age si laqueo vitam finiat, aut ferro se trucidet, non exaggerare voluisse fornicationis malum, ut in coin
in corpus suum videtur peccare ? non in corpus IB paratione hujus cætera extra corpus habenda esse
suum peccat, sed in animam cui vim facit, forni dixerit, quæcunque peccata, et solo hoc tantummodo
cari autem corporale delictum est, quod et corpus fornicationis malo in corpus proprium peccare di
contingit `et animam , non enim sine desiderio xerit, quia majore libidinis ardore quo superior nul
carnis, quia habet et caro proprium motum, anima lus est, voluptas ipsius corporis tenet servum effi
concupiscit, ut peccet in carnem, quamvis sine citque captivum. Ait an nescitis corpora vestra tem
anima nihil possit per id quod in carnem quæ ex plum Dei ? dixit, hic templum Spiritus sancti quein
se est peccat. Ad originem enim retulit, in corpus habetis a Deo; superius templum Dei dixit, hic tem
suum dicitur peccare, ut desinat a fornicatione, plum Spiritus sancti quia in substantia, hoc est spi
quasi sibi parcens. Novatiano tamen hic is qui for ritus, quod Deus. Hoc idcirco dixit ut corpora no
nicatur non in corpus suum videtur peccare sed in stra incontaminata servemus, ut possit illic Spiritus
Christi. Aliter enim pronuntiat hoc , ut etiam sanctus habitare.
illum qui fornicatur in Spiritum sanctum dicat pec Et non estis vestri, empti enim estis pretio magno.
care, propter causam qua scissus est ab Ecclesia. Manifestum est, qui emptus est, non est sui arbitrii,
IIoc nulla ratione astrui potest, corpus enim Christi sed ejus a quo emptus est, ut non suam, sed illius
non est unus aut duo Christiani, sed omnes, singuli faciat voluntatem. Et quia chare empti sumus pro
autem membra sunt. Quomodo ergo qui fornicatur pensius Deo nostro servire debemus, ne offensus
in Christi corpus peccat, cum non omnes contami a qua nos redemit morti nos reddat , quam enim
net? Quod si iua esset, ut Novatiano videtur, cætera charissimo pretio nos emit ut sanguinem suum daret
omnia peccata extra Deum essent, et sola fornicatio pro uobis!
pcccatum esset in Deum. Etiam qui vadit ad idola Clarificate et portate Deum in corpore vestro. lioc
non peccat in Deum, nec qui negat in persecutione, est clarificate et portate Deum in corpore, ut secun
quia omne peccatum quodcumque fecerit homo, dum legem ejus ambulemus, per legem enim suam
extra corpus Christi est, sicut illi videtur. Si autem ipse videtur in nobis; portate, inquit, Deum, hoc est,
et hoc aliter voluerit pronuntiare, ut neget aliquod imaginem Dei in rebus bene gestis ostendite. Duo
extra corpus esse peccatum , cogetur dicere quia sunt peccata et duo genera peccatorum, aut enim
omnis quicunque quodcumque peccatum fecerit, in in Deum homo peccat, aut in hominem. Peccatur
Deum peccat, et in Spiritum sanctum, ut et fur et autem in Deum etiam corrumpendo templum ejus
perjurus, et mendax in Spiritum sanctum, peccare in te, etenim Dominus redemit te sanguine Filii sui
dicatur, quomodo est illud quod ait Dominus, quia quanquam et autequam redimereris, cujus eras, nisi
omnia peccata et blasphemiæ remittentur hominibus, ejus qui condidit omnia? Peculiariter tamen quodam
qui autem peccaverit in Spiritum sanctum non re modo habere voluit redemptum sanguine filii sui. Non
mittetur ei neque hic neque in futuro. Apparet utique eslis, inquit, vestri, empti enim estis pretio magno,
exceptis peccatis cæteris aliud esse peccatum, quod glorificate et portate Dominum in corpore vestro,
peccatum dicitur in Spiritum sanctum. Quibusdam ite Ergo ille a quo redemptus es efficit te domum suam.
rum videtur quia qui foruicatur ideo in corpus suum Numquid tu vis domum tuam everti ? si nec Deus
dicitur peccare, quia Ecclesiæ membrum est, et se suam, hoc est, te ipsum? Si tibi non parcis propter
contaminans in Ecclesiam peccat, cujus membrum te ipsum, parce tibi vei propter Deum, qui te fecit
est. Quia ergo Ecclesiæ membrum est, dicendum templum suum, teiuplum enim Dei sanctum est
cst illi cum fornicatur, quia non sibi sed in Eccle quod estis vos , et qui templum Dei violaverit,
siam peccat. Porro autem dicit Apostolus quia qui disperdet illum Deus. Ideo necesse est ut studeat
fornicatur per id quod in portionem suam deliquit, unusquisque mundare cor suum ab omni con
in corpus suum peccat. An nescitis, inquit, quoniam cupiscentia mala, et vitam suam ab oinni sorde
qui adhæret meretrici unum corpus est ? erunt enim, peccatorum et opere nefario`, quatenus mereatur in
421 II0MILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 422

se habitatorem habere Deum ; qui in unitate et A neque hi, qui Spiritum sanctum non esse, neque
Trinitate perfecua omnipotens Deus regnat per omnia qui hunc Deum quidem esse, sed Patre Filioque mi
sæculorum. Amen. -
norem credunt et confitentur, quia non invidentia dia
HOMILIA CXLIII. bolica, sed humana ignorantia ducti faciunt, hoc ir
ITEM FERIA iV. remissibilis blasphemiæ crimine tenentur. Quapropter
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum. principes Judæorum et quique similis invidiæ peste
In illo tempQge dixit Jesus Pharisaris : Qui non est corrupti majestatem blasphemant, sine fine peribunt.
: mecum, contra me est ; et qui non congregat mecum, Et quicunque dixerit verbum contra filium hominis,
spargit, etc. - remittetur ei. Ac si aliis verbis diceret, quicunque
Non putet quisquam de hæreticis dictum et schi convitia dixerit contra me, scandalizatus quippe
smaticis, quanquam et ita ex superfluo possit in carne mea, et me hominem tantum arbitrans quod
teHigi, sed ex consequentibus textuque sermonis ad filius sim fabri, et fratres habeam Jacobum, et
diabolum refertur, quod non possint opera Salvatoris Joseph, et Judam, et homo vorator, et vini
Belsebub operibus comparari; ille cupit animas ho potator sim, talis opinio atque blasphemia quan
minum tenere captivas, Dominus liberare; ille præ quam culpa non careat erroris, tamen habet veniam
dicat idola, hic unius Dei notitiam; ille trahit ad B propter corporis vilitatem. Nam in eo quod sequitur:
vitia, hic ad virtutes revocat. Quomodo ergo pos Qui autem direrit contra Spiritum sanctum, nom
sunt habere concordiam inter se quorum opera di remittetur ei neque in hoc sæculo, neque in futuro, ex
visa sunt? 'his verbis Deum datur intelligi quasdam culpas in
Ideo dico vobis : 0mne peccatum et blasphemia hoc sæculo, quasdam vero in futuro laxare; quod
remittentur hominibus. Omnia peccata et blasphemiæ enim de uno negatur, consequens intellectus patet,
non passim dimittuntur omnibus hominibus, sed his quia de quibusdam conceditur. Sed tamen hoc de
qui dignam pro erratibus suis in hac vita pœniten parvis minimisque peccatis fieri posse credendum
tiam egerint. Neque ullum habet locum pravæ as est, sicut est assiduus otiosus sermo, immoderawus
sertionis, vel Novatianus, ut pœnitentibus eis qui in risus, vel peccatum curæ rei familiaris, quæ vix
martyrio lapsi sunt, veniam neget esse tribuendam, sine culpa vel ab ipsis agitur, qui culpam qualiter
vel Origenes, ut asserat post judicium universale declinari debeat sciunt, aut mon gravibus culpis
transactis licet sæculorum voluminibus innumeris, errore ignorantiæ, quæ cuncta etiam post mortem
cunctos peccatores ac blasphemos veniam pecca gravant si adhuc in vita hac positis minime fuerint
torum esse consecuturos, atque ad regnum coeleste relaxaia. Hoc autem sciendum est, quia illic saltem
perducendos, cujus errorem sequentia quoque D0- C de minimis nil quisque purgationis obtinebit, nisi
mini verba redarguunt, cum subsequitur: bonis hoc actibus in hac adhuc vita positus, ut illic
Spiritus autem blasphemiæ non remittetur. Qui ergo obtineat promereatur.
manifeste intelligens opera Dei, cum Dei virtutem ne Aut facite arborem bonam et fructum ejus bonum;
gare non possit, stimulatus invidia calumniatur Chri aut facite arborem malam et fructum ejus malum ;
stum, Deique verbum, et opera Spiritus sancti dicit ex fructu siquidem arbor agnoscitur. Constringit eos
esse Belsebub: isti non dimittetur, neque in præsenti syllogismo, quem Græci vocant Apcitom.[Aphuctonj,
sæculo neque in futuro. Non quod negemus et ei si pœ nos autem inevitabilem possumus appellare, qui inter
nitentiam agere voluerit posse dimitti, ab eo qui vult rogatos hinc inde concludit, et utroque cornu premit.
omnes homines salvos fieri, et in agnitionem verita*is Si inquit, diabolus est malus bona opera facére non
venire; sed quod ipsi judici et largitori veniæ credentes potest, si autem bona sunt quæ facta cernitis,
qui et se pœnitentiam semper accepturum et hanc bla sequitur ut non sit diabolus qui ea facit : neque
sphemiam nusquam dicit esse remittendam, creda enim fieri potest, ut ex malo bonum, aut ex bono
mus hunc blasphemum exigentibus meritis sicut oriatur- malum.
nunquam ad remissionem, ita nec ad ipsos dignæ Progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui
pœnitentiæ fructus esse perventurum. Juxta hoc cum sitis mali ? Progenies viperarum eos dicit, quia
quod Joannes Evangelista, de quibusdam blasphemiæ diaboli filios eos appellat : in tantum enim quis
suæ merito excæcatis veracissime scripsit: Propterea filius ejus est, in quantum eum peccando imitatur.
non poterant credere, quia iterum dixit Isaias: Excœ Quod enim dicit quomodo potestis bona loqui, cum
cavit oculos eorum, et induravit eorum cor ut non vi sitis mali ? ostendit illos arborem malam, et tales
deant oculis, et intelligant corde et convertantur et sa adferre fructus blasphemia redundantes, qualia ha
nem illos. Sola ergo blasphemia in Spiritum san bebant semina diaboli. r.

ctum, qua quisque in similitudinem diaboli et ange
lorum ejus contra conscientiam suam majestatem
Deitatis oppugnare non trepidat, non habet remis
sionem in æternum, sed reus erit æterni delicti,
sicut Evangelista Marcus manifeste declarat, qui
posito hoc Domini testimonio subjunxit, atqiie ait :
Qute;;ja;n dicebant : Spiritum immundum habet : nam
Eæ abundantia enim cordis os loquitur. Humanum
quidem judicium sæpe fallit, quia cor proximi ne
scit, nisi ex ore et opere pensare : Dominus autem
ipsum opus et sermones nostros, quos cordis os lo
quitur judicat, qui ex qua intentione promantur
verba non ignorat.
Bonus homo de bono thesauro profert bona; et ma
423 R. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 424

tus homo de malo thesauro profert mala. Thesaurus A nifestaretur, ita ut et ipsi Apostoli hac opinione
cordis, intentio est cogitationis, ex qua proventum
operis æternus arbiter judieat, unde fit plerumque
ut minora bona, nonnulli majore cœlestis gratiæ
mercede operentur; videlicet propter intentionem
cordis, qua majora voluerant patrare bona si pos
sent; alii majora virtutum opera ostentantes ,
incuriam cordis tepidi, minora a Domino præmia
sortiantur. Sed in hoc loco vel ipsos Judæos Domi
nus blasphemantes ostendit, de quali thesauro, hoc
est, de abscondito cordis blasphemiam proferant,
vel cum superiori quæstione hæret sententia, quod
quomodo non possit bonus homo proferre mala, nec
malus boma opera facere : sic non possit Christus
mala, diabolus bona opera facere. -
ducti, post resurrectionem ejus interrogantes di
cerent, Domine, si in tempore hoc restitues regnum
Israel; et alibi Cleophas, Nos autem spgrabamus quia
ipse esset redempturus Israel.
Non venit autem regnum Dei cum observatione ;
ob neque dicent : Ecce hic. Quia quando veniat neque
ab angelis, neque ab hominibus potest observari,
sicut tempus Dominicæ incarnationis, certissimis
et prophetarum vaticiniis præfixuin, et angelorum
est manifestatum præconiis, adeo ut conceptus, na
tus et baptizatus, prædicans, etiam moriens et re
surgens, atque ad cœlos rediens comitantibus inde
sinenter vel angelorum, vel hominum, vel certe ini
raculorum sit declaratus indiciis.

Dico autem vobis quoniam omne verbum otiosum R Ecce enim regnum Dei intra vos est. Regnum Dei.
quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo se ipsum dicit, intra illos utique positum, hoc est in
in die judicii. Hoc quoque hæret cum superioribus cordibus eorum ubi credidere regnantem, unde scri
et est sensus : Si otiosum verbum, quod nequaquam ptum est : Prope est verbum in ore tuo, hoc est verbum
ædificat audientes, non absque periculo ejus qui lo fidei quod prædicamus.
quitur profertur, et in die judicii redditurus est unus Et ait ad discipulos suos : Venient dies quando desi
quisque rationem sermonum suorum, quanto magis derabitis videre unum diem filii hominis, et non vide
vos qui opera Spiritus sancti calumniamini et dicitis bitis. Hoc est regnum Dei quod venturum speramus,
diem videlicet Christi videre, et bene unum diem,
me in Belsebub principe dæmoniorum ejicere dæ
monia, reddituri estis rationem calumniæ vestræ ! quia in illa beatitudinis gloria, de qua Propheta
Otiosum verbum est quod sine utilitate et loquentis suspirans aiebat quia melior est dies una in atriis
dicitur et audientis, hoc est si omissa ratione de tuis super millia : tenebrarum interruptio mulia
rebus frivolis loquamur et fabulas narremus antiquas. est, nulla saltem memoria miseriæ vel doloris
Cæterum qui scurrilitalem replicat, cachinnis ora quæ prima abierunt, lucem perpetuæ pacis obnu
dissolvit, et aliquid profert turpitudinis: hic non bilat. Hujus ergo Dei bonum est desiderare pr;e
otiosi sermonis, sed criminosi tenebitur reus. C sentiam, nec tamen magnitudine desiderii noljis
Ex verbis tuis justificaberis, et ex verbis tuis con omnia fingere, quasi instet dies Domini. Unde et
demnaberis. Ex præcedentibus adhuc pendet sententia apte Dominus ventura prænuntiando subjunxit,
ubi ait : Ex abundantia enim cordis os loquitur. Ex Et dicent vobis : Ecce hic, ecce illic; nolite ire,
malis verbis dubium non est quod damnetur homo a neque sectemini. Quamvis hæc sententia non solum
Deo, qui ea protulerit. Justificari autem ex bonis ad tempus sed etiam ad personam possit intelligi.
verbis nullo modo poterit, nisi de intimo cordis ea Ad tempus quidem quia exstitere nonnulli, qui cur
recta intentione proferat. Bona autem etiamsi sint, ricula computanles ætatum, certum se consumma
et non recto studio fuerint prolata, justificare non tionis sæculi annum, diem et horam dicerent inve
poterunt loquentem : sicut nec Caiphas in prophe misse : contra auctoritatem Domini diceatis : Non

tando justus inventus est, qui dixit : Expedit ut
unus moriatur homo pro populo, et non tota gens
pereat. Illa ergo verba justificant loquentem, qui
l)onum quod ore profert, medullitus corde retinet et
intentione sana profert, in verborum enim pondere
probatio consistit vitæ humanæ, quia, ut Salomon
ait, mors et vita in manibus linguæ : et qui custodit
os suum custodit ab angustiis animam suam. Qui autem
inconsideratus est ad loquendum sentiet mala.
H0MILIA CXLIV.
FERIA vi.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore, interrogatus Jesus a Pharisæis
quando venit regnum Dei, respondit eu dixit : Non
venit regnum Dei cum observatione, etc.
Interrogabant de tempore regni Dei, quia, sicut
infra Lucas aperuit, existimabant quod veniente Je
rosolymam Domino, confestim regnum Dei ma
est vestrum nosse tempora et momenta, ad personam
vero quia multi contra Ecclesiam venere, multi
venturi sunt hæretici, qui se Christos asseverent,
quorum primus Simon Magus, extremus autem i!le
major cæteris est antichristus. $i qui ergo dixerint,
Ecce hic, ecce illic, id est, in hac vel illa persona,
vel hora venire vel venturum esse regnum Dei, non
sequendi, quia altiora se quærere et infanda di
cere non timent.
Nam sicut fulgor coruscans de sub cælo, in ea quæ
sub caelo sunt, fulget, ita erit filius hominis in die sua.
Hoc est, quod Psalmus ait : Deus manifestus veniet,
Deus noster et non silebit , quia videlicet secundus
Salvatoris adventus non in humilitate ut prius; sed
in gloria sit, et majestate futurus, et pulchre ait
coruscans de sub cælo : hoc est in aeris medio
geretur, testante Apostolo, qui ait, simul rapiemur
cum illis in nubibus obviam Domino in aera.
Primum autem oportet illum multa pati et reprobari
425 H0MILIÆ IN EPiST. ET EVANG. 438

a generatione hac. Loquens multa Dominus de ad- A dubitemus inesse testante Joanne qui utrumque
ventus sui gloria, terrorem quoque passionis paucis ignem et subitæ scilicet correptionis et sempiternæ
inserere curavit, ut cum morientem cernerent, quem concremationis describens ait, et descendit ignis a
glorificandum audierant, dolorem passionis spe pro Deo de cælo, et devoravit eos, et diabolus qui seducebat
missæ glorificationis mitigarent, simulque se ipsi eos missus est in stagnum ignis et sulphuris, ubi et
pararent, si gloriam regni diligerent, mortis non bestia et pseudoprophetæ cruciabuntur die ac nocte
in sæcula sæculorum.
horrere periculum. Generationem autem non tantum
Judæorum, verum omnium reproborum appellat a Secundum hæc erit qua die filius hominis revelabitur.
quibus etiam nunc filius hominis in corpore suo, Pulchre revelabitur, qui interim non apparens om
hoc est, in ecclesia multa patitur et reprobatur. mia videlicet tunc apparens judicabit.
Et sicut factum est in diebus Noe, ita erit et in die In illa hora, qui fuerit in tecto, et vasa ejus in domo,
filii hominis. Subitum adventus sui diem plurimis ne descendat tollere illa. Ilactenus de eo, quod regnum
affirmat exemplis : nam quem fulguri cito omnia Dei, id est Christus, non cum observatione, sed
transvolanti comparaverat, eumdem diebus Noe vel insperatus adveniat; nunc a qualibus idem adventus
Loth, quando repentinus mortalibus supervenit inte exspectari debeat ostenditur. In tecto ergo est qui
ritus, æquiparat. B excedens carnalia tanquam in aura libera spiritaliter
Edebant et bibebant, uacores ducebant, et dabantur vivit, vasa ejus in domo concupiscentiæ sunt carna
ad nuptias. Non hic juxta vesanum Marcionis et les, quas in imis amaverat, sed superna petens in
Manichæi, et Tatiani principis encratitarum dogma hoc mundo reliquerat, quas imminente judicio ne
conjugia vel alimenta damnantur, cum in his suc cesse est nullatenus repetat, illam enim horam non
cessionis, in illis naturæ sint posita subsidia. Sed eam qua judex venit, sed qua venturus est dicit.
juxta quod Apostolus ait, omnia mihi licent, sed non Et qui in agro, non redeat retro. Qui operatur in
omnia expediunt, immoderatus potius licitorum usus Ecclesia, et sicut Paulus et Apollo plantat et rigat,
arguitur; neque enim quia hæc agebapt, sed quia his non respiciat ad sæculum cui renuntiavit.
se totos dedendo Dei judicia contemnebant, aqua vel Memores estote uxoris Loth. Uxor Loth significat
igne perierunt. eos qui in tribulatione retro respiciunt, et se ab spe
Usque in diem qua intravit Noe in arcam, et venit divinæ promissionis averiunt. Et ideo in statuam
diluvium, et perdidit omnes. Noe arcam ædificat cum salis facta est, ut admonemdo homines ne hoc faciant
Dominus ecclesiam de viris fidelibus quasi lignis tanquam condiat cor eorum, ne sint fatui.
levigatis adunando construit, quam perfecte con Quicunque quæsierit animam suam salvam facere,
summatam ingreditur, cum hanc in die judicii C perdet illam. Duobus modis hæc sententia recte
præsentia suæ visionis æternus habitator illustrat. potest intelligi, sed ad unum omnino finem uterque
Sed cum arca ædificatur, iniqui luxuriantur, cum inlellectus refertur, ut videlicet adversa pro Christo
vero intratur, intereunt, quia qui sanctis hic certan pati, imo ipsam mortem non timeamus obire, qui
tibus insultant, eis illic coronatis, æterna damnatione enim, minante mortem persecutore, si non negaverit
plectentur. Christum, magis eligit ad tempus salvare animam
Similiter sicut factum est in diebus Loth : edebant et suam;negando, æternæ hanc procul dubio perditioni
bibebant, emebant et vendebant, plantabant et ædifi præparat, item qui salutem animæ suæ quærit
cabant. Prætermisso Dominus illo maximo et infando aeternam temporaliter eam inter persecutorum ma
Sodomorum scelere, sola ea quæ levia vel nulla nus perdere, hoc est, in mortem dare non dubitat.
putari poterant delicta commemorat, ut intelligas Utri autem sensui congruat apte quod sequitur.
illicita quali pœna feriantur, si licita et ea sine qui Et quicunque perdiderit illam, vivificabit eam. Id est
bus hæc viua non ducitur immoderatius acta igne et qui hic perdiderit, illic vivificabit , qui propter
sulphure puniuntur. Christum morti tradiderit, tota die æstimans eam ut
Qua die autem exiit Loth a Sodomis, pluit ignis et ovem occisionis exsurgente tunc et adjuvante Christo
sulphur de cælo et omnes perdidit. Hactenus Lolh in D liberam eam inveniet propter nomen Christi.
Sodomis, id est, electorum populus inter reprobos Dico vobis : Illa nocte erunt du0 in lecto uno. Dixe
ut advena moratur, et ipse aspectu et auditu justus, rat supra Dominus eum qui in agro sit redire non
et juxta interpretationem nominis Loth, eorum flagi deljere : quol ne de his tantum, qui aperte de agro
tia quantum valet declinans. Exeunte autem Loth redituri, hoc est, palam Dominum negaturi sunt di
Sodoma peribit, quia in consummatione sæculi ex ctum putares, pergit ostendere nonnullos qui cum
ibunt angeli et separabunt malos de medio justorum, faciem in anteriora tenere videantur, animo tamen
et mittent eos in caminum ignis. Ubi notandum quod ac mente retro respiciant. In illa ergo nocte dixit
ignis et sulpbur, quæ de cœlo pluisse commemorat, me illa tribulatione tam tenebrosa ut in errorem
non ipsam perennis supplicii flammam, sed subita inducantur, si fieri potest, etiam electi, duo erunt in
neum diei illius significat adventum; neque enim lecto, illi videlicet, qui olium et quietem eligunt :
ignis ille perpetuus superveniens impios puniet, sed neque negotiis sæcularibus, neque negotiis eccle
ipsi potius a conspectu judicis ejecti, in ignem mit siasticis occupati, quæ illorum quies lecti uomine
tentur aeternum. Quamvis et eidem igni sulphur non significata est.
PAtkol. CX. 1',
 427 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
Unus assumetur et alter relinquetur. Non quasi de A meum a perditione, a laqueo linguæ iniquæ et a lavii;
duobus hominibus dictum est, sed de duobus generi
bus affectionum. Qui enim propter Deum continen
tiæ studuerit, ut sine sollicitudine vivens cogitet quæ
Dei sunt, assumetur a Deo; qui vcro vel humanæ laudis
amore et alia qualibet vitiorum correptione, statum
monasticæ vitæ, quo imbutus est, læserit , hic ubi
relinquendus sit Hieremiæ lamentationes insinuant,
qui otiosæ cujuslibet et peccatricis animæ sub Judææ
specie lapsum describens ait, viderunt eam hostes et
deriserunt sabbata ejus.
Duæ erunt molentes in unum. Molentes appellat eos,
quiinplebibus constituti reguntur a doctoribus agentes
ea quæ sunt hujus saeculi. Quos et feminarum no
mine significavit, quia consiliis ut dixi peritorum regi
eis expedit; et molentes dixit, propter temporalium
negotiorum orbem atque circuitum, quas tamen in
unum nolentes dixit, in quantum de ipsis rebus et
negotiis suis praebent usibus ecclesiæ : unaquæque
enim hujus mundi actio mola est, quæ dum multas
curas congerit, humanas mentes quasi per gyrum
vertit, atque ex se velut farinas projicit, quia inquieto
corde semper minutissimas cogitationes gignit.
Una assumetur, et altera relinquetur. Assimetur ea
pars quæ connubia propter amorem tantum generis
exercuerit, terrenamque substantiam ob acquirenda
cœlestia dispensaverit; relinquetur autem quæ con
jugiis ob illeccbras carnis servierit, terrena vero
si qua ecclesiæ vel pauperibus obtulerit, ideo fecerit
ut quasi redemptio I)omini his amplius abundet.
Duo in agro, unus assumetur, et alter relinquetur. C bestiis quæ rugitu forti et feroci hiatu escam appe
Sicut supra in lecto, et molentes in unum posuit, sic
et hic in agro uno reor intelligendum, significat
autem eos qui operantur in ecclesiæ ministerio,
tanquam in agro Dei, cui suus agricola dicebat :
Dei agricultura estis; assumetur autem ille, qui non
adulterans verbum Dei, sed sicut ex Deo coram Deo
locutus fuerit in Christo : qui vero Christum annun
tiaverit non caste, sed occasione, relinquetur ab eo.
Respondentes dicunt i!li : Ubi, Domine ? Qui dirit
eis : Ubicunque fuerit corpus, illuc congregabuntur
aquilæ. Duo Salvator interrogatus, ubi scilicet boni
assumendi, et ubi sint mali relinquendi, unum dixit,
aliud subintelligendum reliquit : sanctos enim se
cum fùturos asseverando reprobos nimirum a sua
visione secernendos, et ideo non alibi quam cum D medio ignis non sum arstuatus Hoc plerumque histo
diabolo damnandos insinuat. Ubicumque ergo fuerit
Dominus corpore, illuc congregabuntur electi, qni
ejus passionem humilitatemque imitando tanquam de
ejus carne saturantur, quorum per resurrectionem
renovabitum ut aquilæ juventus ut vivant et regnent
cum salvatore suo in sæcula sæculorum. Amen.
. H0MILIA CXLV.
IN VIGILIA SANCTl lAURENtji.
Lectio libri Ecclesiastici
Confitebor tibi, Domine rer, et collaudabo te Deum
satratorem meum. Confitebor nomini tuo, quoniam
adjutor et protector factus es mihi, et liberasti corpus
428
operantium mendacium, etc.
Dominus enim et rex Deus et salvator ecclesiæ est
Jesus Christus qui et caput et sponsus ejus est, unde
Apostolus monendo mulieres viris suis subditas esse
ad Ephesios scripsit dicens : Mulieres viris suis sub
jectæ sint sicut Doiuino, quoniam vir caput est mulieris,
sicut et Christus caput est Ecclesiæ, ipse salvator est
corporis. Et item : Viri, inquit, urores vestras diligite
sicut et Christus dilexit Ecclesiam et se ipsum tradidit
pro ea , ut illam sanctificaret mundans lavacro aquæ
in rerbo vitae,ut exhiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam
non habentem maculam aut rugam, aut aliquid hujus
modi, sed ut sit sancta et immaculata. Hic ergo adju
tor et protector factus est sponsæ suæ cum tradidit
B semetipsum pro illa ut liberaret illam a perditione,
in quam per prævaricationem primi hominis lapsa
est, et a laqueo linguæ iniquæ, a blasphemia nimirum
idololatriæ, ne immolaret neque serviret creaturæ
potius quam creatori, et a labiis operantium menda
cium, hoc est doctrinis falsis philosophorum atque
hæreticorum.
Et in conspectu astantium factus es mihi adjutor.
Et liberasti me secundum multitudinem misericordiæ
nominis tui a rugientibus præparatis ad escam. Hoc
testimonio exprimit persecutores Ecclesiæ qui propuer
odium nominis Christi persequuntur fideles et tra
dunt eos suppliciis diversis morteafficiendos, quate
nus eos avertant a confessione catholicæ fidei et a
cultura veri et unius Dei. Quos bene comparat sævis
tunt. Sed de his Dominus electos suos liberat, cum
aniinas eorum a persecutionum æstibus illæsas ser
vat, propter quarum eversionem sævi persecutores
corpora maxime laniant. Unde sequitur :
De manibus quærentium animam meam , et de
portis tribulationum quæ circumciderunt me. Portas
ergo tribulationum, quas melius sentire possumus
quam ora principum et tyrannorum, unde minæ pro
deunt, et fraudulentæ suasiones indictionesque sup
pliciorum, ut sive per ficta blandimenta, seu per atro
cia tormenta servos Dei fi !em Christi abnegare
faciant ? Sed immittetangelum Dominus in circuitu
timentium eum, et eripiet eos.
Et a pressura flammæ quæ circumdedit me : et in
rialiter in passionibus martyrum contigisse legimus,
ut sicut tres pueri in canino igmis ab ardore flamma,
ill;esi servati sunt, ita et isti ab incendio ignis in
contaminati servarentur. Sed quia hoc omnibus
martyribus Dei non est concessum, cum plurimi eo
rum in igne corporaliter concremati essent; verum
tamen animae eorum libere cœli secreta petierunt,
melius hic ignem et flammam validum persecutionis
aestum intelligimus, qui licet sanctos Dei temporali
ter affligere posset, usque ad animæ tamen ínteriae
cionem pertingere non potuit. Ideo subjungit :
De altitudine ventris inferi, et a lingua coinquinata,
et a verbo mendacii, a rege iniquo, et a lingua injusta.
{20 HOMILIÆ IN EPIST. ETEWANG. 470
Subauditur liberavit me : non enim prævalebat vis A tur corpus, aut per compassionem proximi affligitur
nefanda inimicorum usque ad interitum pervenire animus, pensemus qualiter utroque inodo Pauliis
animarum , quem hic ventrem inferi appellat, nec crucem suam tulerit, qui dicebat : Castigo corpus
lingua coinquinata blasphemiis, nec verba mendacia meum et in servitutem redigo, ne forte aliis prædicans
3 rege iniquo, et lingua injusta prolata potuerunt ipse reprobus efficiar. Ecce in afflictione corporis au
aliquo modo violare sanctorum praecordia, sed licet divimus crucem carnis, nunc in compassione proxi
corpora pœnis variis aflicerent et morti temporali mi audiamus crucein mentis, ait: Quis infirmatur et
addicerent , animæ tamen in confessione nominis ego non infirmor? quis scandalizatur et ego non uror?
Christi usque ad finem vitæ perstiterunt. Unde et Perfectus quippe prædicator ut exemplum daret
felicius post mortem in æterna vita cum sanciis an abstinentiæ crucem portabat in corpore, et qui in
gelis Dei sine fine gaudebunt. De quo et subditur: se trahebat damna infirmitatis alienæ crucem por
Laudabil usque ad mortem anima mea Dominum, uabat in corde.
et vita mea appropinquans erat in inferno deorsum. Qui enim voluerit animam suam salvam facere,
Vitam suam in inferno appropinquare dicit, quia pertlet eam, qui autem perdiderit animam suam propter
carmis vita quotidie deficiendo ad mortem appropin me, inreniet eam. Magna et mira sententia quemadmo
quat, infernus enim hic pro morte positus est quia dum sit hominis in animam suam amor, ut pereat;
mors cariis prævaricationis primæ est vindicta, sicut odium ne pereat, si male ausaveris, tunc odisti; si
infernus peccatricium animarum perpetua pœna. Sed bene oderis, tunc amasti felices qui oderunt custo
mortem carnis nemo evadit. Quis est enim homo qui diendo ne pereant amando.
rivit et non videbit mortem ? Unde alibi scriptum est: Quid enim prodest homini si universum mundunv
Nemo est ergo qui semper vivat, et hujus rei habeat lucretur, animæ rero suæ detrimentum patiatur? Cum
fidnciam, inferni vero cruciatum sancti homines per persecutio ab adversariis deest, valde vigilantius cor
gratiam Christi evadere possunt, quia de carnis ciistodiendum est, nam pacis tempore quia licet vi
vinculo absoluti ad cœlesle gaudium inox migra vere, libet etiam ambire, plerumque autem et avari
bunt. tiam vincimus, sed adhuc o! stat, quod vias rectitu
Circumdederunt me undique, et non erat qui adju dinis minori tenemus custodia perfectionis. Nam
paret. Respiciens eram ad adjutorium hominum , et s;rpe labentia cuncta despicimus ; sed tamen adhuc
non erat. Memoratus sum misericordiæ tuæ, Domine, humanæ verecundiæ usu præpedimur, ut rectitudi
et operationis tuae, quæ a sæculo est : quoniam eruis nem quam servamus in mente, nondum exprimere
sustinentes te, Domine, et liberas eos de manibus angus valeamus in voce, ct tanto Dei faciem ad justitiæ
tiae. Dominus Deus noster, videns ecclesiam membra C defensionem negligimus, quanto humanas facies con
sua undique ab hostibus circumdari, et humanum tra justitiam veremur.
solatium defieri : inde quærit adjutorium unde novit Aut quam dabit homo commutationem pro anima
omnium bonorum venire profectum, non suis ergo sua ? Pro lsrael datur commutatio AEgyptus et
meritis, nec humanis actibus, sed misericordiæ Dei AEthiopia, et pro anima humana illa sola retributio
tribuit, quod se ab inimicis ereptam et liberatam quam Psalinista canit : Quid retribuam Domino pro
esse agnoscit : et non solum liberatam, imo etiam omnibus quæ retribuit mihi? calicem salutaris acci
honore virtutum sublimatam, atque miraculorum piam et momen Domini invocabo.
fulgore glorificatam. Quoniam ex ipso et per ipsum Filius enim hominis venturus est in gloria Patris
et in ipso sunt omnia, ipsi honor-et gloria in sæcula sui cum angelis suis. Quia qui in hominis natura
sæculorum. Amen. minor est Patre, ipse in unitate unius ejusdemque
HOMILIA CXLVI. est gloriæ cum Patre.
in EODEM FESTO. Et tunc reddet unicuique secundum opera ejus. Pe
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum. trus prædicatione mortis Dominicæ scandalizatus,
In illo tempore dixit Jesus discipulis suis : Si quis sententia Domini fuerat increpatus, provocatis disci
D. pulis suis ut abnegent se et tollant crucem suam,
vult post me venire, abneget semetipsum, et tollat
crucem suam, et sequatur me, etc. eu morientium animo magistrum sequerentur, gran
Postquam discipulis mysterium suæ passionis et dis terror audientium, et qui posset principe Aposto
resurrectionis ostendit, hortatur eos ad sequendum lorum peruerrito etiam aliis Apostolis metum inji
suæ passionis exemplum, et omnibus propter se tri cere. Idcirco tristibus læta succedunt, et dicit: Filius
bulationem perpessis, salutem in futuro promittit hominis venturus est in gloria Patris sui cum angelis
animarum ; non tamen omnibus, verum perfectiori suis. Times mortem, audi gloriam triumphantis ; ve
bus quanta ipse passurus, quodve a mortuis esset reris crucem, ausculta angelorum ministeria. Et tunc,
resurrecturus aperuit, si quis vult, inquit, post me inquit, reddet unicuique secundum opera ejus, non
sequi, abneget semetipsum ; tunc autem nos ipsos ab est distinctio Judæi et Græci, viri et mulieris, pau
negamus, cum vitamus quod per vetustatem fuimus, perum et diviuina, ubi non personæ, sed opera consi
et ad hoc nitimur quod per movitatem vocamur. Et derantur.
tollat crucem suam et sequatur me. Duobus etenim Amen, dico vobis, sunt quidam de hic stantibus qui
modis crux tollitur, cum aut per abstinentiam affiei non gustabunt mortem donec videant filiwn hominis
331 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 43?

venientem in regno suo. Regnum Dei in quo filius Dei A et omnia quæcunque bona ejus gratia largiente va
idem qui et filius hominis regnat, hoc loco præsens leamus, ejus misericordiæ non nostris unquam me
Zcclesia vocatur; et quia nonnulli ex discipulis usque ritis deputemus. lpse in nobis omnem suam gratiam
adeo victuri in corpore erant, ut Ecclesiam Dei con dignabitur implere :
structam conspicerent, et contra mundi hujus glo Ut in omnibus semper omnem sufficientiam habentes,
riam per auctoris sui potentiam erectam consolato abundemus in omne opus bonum. Sicut scriptum est :
ria promissione nunc dicitnr : Sunt quidam de his Dispersit, dedit pauperibus, justitia ejus manet in æter
stantibus qui non gustabunt mortem, donec videant num. Quia qui hic fideliter Domini sui commissa
filium hominis venientem in regno suo, hoc est, osten dispensat desiderabilem illam evangelici servi mere
denteim potestatem suam. Sed cum tanta Dominus tur audire sententiam : Euge, bone serre, in modico
subeundæ mortis præcepta ederet quid necessarium fidelis, intra in gaudium Domini tui. Quid est enim
fuit, ut ad hanc subito promissionem veniret ? Quod gloriosius homini quam dare terrena et transitoria,
si subtiliter attendimus, quanta dispensatione pietalis et emere cœlestia regna , offerre Domino acceptissi
agatur, agnoscimus; discipulis enim rudibus, etiam mum munus sinceram voluntatem, et devotæ mentis
de præseiìti vita aliquid promittendum fuit ut pos industriam et indefessam vocem laudationis, et Chri
sent robustius in futura soliºlari : quod etiam ubi B stum comitari, cum venire cœperit judicare,cohæres
cuuque fuerit, gratia Dei factum erit qui vult” omnes Christi fieri ? angelis adæquari? Honoremus igitur,
homines salvos esse et ad agnitionem veritatis per fratres charissimi, beatum Laurentium, qui dum fide
vénire, ipsi gloria et imperium in sæcula sæculorum. sua persecutoris flammas vicit, ostendit nobis per
Amen. .* ignem fidei gehennæ incendia superari. Gaudeamus
HOMILIA CXLVII. quoque gaudio spiritali, et de felicissimi viri fine
IN nAtAll SANCti lAuRENtI1. gloriemur in Domino, cujus oratione et patrociuio
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Corinthios. adjuvari nos sine cessatione confidimus, si ejus so
Fratres, qui parce seminat, parce et metet; et qui lemnia dignis moribus et sanctis operibus celebre
seminat in benedictionibus, de benedictionibus et me mus; corroboremus nos invicem spiritu charitatis ad
tet vitam æternam, etc. superandas omnes tentationes et insidias, mirum
Beati Laurentii, fratres charissimi, hodie festa constantes simus, et in omni bono unanimes contra
celebramus, qui fidelis est inventus Domini sui omnium vitiorum stimulos fidei clypeo muniamur,
dispensator in omnibus, nam ecclesiæ opes a ma per eum qui vicit diabolum et nobis illum vincere
gistro commendatas sicut fideliter dispensavit, ita a valetudinem dedit, Jesus Christus Dominus noster
Domino Deo suo feliciter meruit coronari; unde et de cui laus et gloria per omnes æternitates. Amen.
fideli dispensatore præsens Lectio retulit quam au HOMILIA CXLVIII.
distis: Qui parce, iuquit, seminat, parce et metet, quia iN eOdeM FESTO.
quanta hic quisque pro Domino de terrenis istis et
transitoriis dederit, tanta in futuro recipiet præmia, Lectio sancti Evangelii secundum Joannem.
-si ea bono ac simplici dederit animo; multi enim In illo tempore, dixit Jesus discipulis suis : Amen,
:multa donantes perdunt mercedem, quia recipiunt amen dico vobis, nisi granum frumenti cadens in ter
ab hominibus quam exquirunt laudem. Unde sequi ram mortuum fuerit, ipsum solum manet; si autem
tur, et qui seminat in benedictionibus de benedictioni mortuum fuerit, multum fructum affert.
bus et metet, ac si diceret: Qui bonum quod potest ea Se dicebat ipsum esse mortificandum et multipli
tantum intentione agit, ut futura et æterna a Domino candum : mortificandum in infidelitate Judæorum,
recipiat præmia, econtrario fructus boni seminis mes multiplicandum fide omnium populorum; jam vero
surus est in coelesti patria. exhortans ad passionis suæ sectanda vestigia, sub
Unusquisque prout destinavit in corde suo, non ex jungit :
tristitia, aut eae necessitate. Id est, voluntarius, non D Qui amat animam suam, perdet eam ; quod duobus
coactus. Sequitur: modis intelligi potest: qui amal perdet, id est si amas,
Hilarem enim datorem diligit Deus, ideoque secun perde, si cupis vitam tenere in Christo, noli timere
dum illam faciamus Salomonis sententiam, in omni mori pro Christo. Item alio modo: Qui amat animam
dato hilarem vultum ostende, quia Deus scrutatur cor suam, perdet eam : noli amare in hac vita, ne perdas
dis arcana, hilarem vult hic esse in labore suo docto in æterna vita ; hoc autem quod posterius dixi ma
rem, unde Paulus alibi ait : Si enim volens hoc ago gis habere videtur evangelicus sensus. Sequitur
mercedem habeo, si autem invitus, dispensatio mihi enim :
credita est, quam si digne non facio, ultionem re Et qui odit animam suam in hoc mundo, in vitam
cipio. aeternam custodit eam. Ergo quod supra dictum est,
Potens est enim Deus omnem gratiam abundare fa qui amat, subintelligitur, in hoc mundo, ipse utique
cere in nobis. Facit suam Deus semper in omnibus perdet ; qui autem odit, utique in hoc mundo, in vi
misericordiæ largitatem, quicunque sincero corde tam æternam ipse custodit eam. Magna et mira sen
ejus quæsierint bonitatem. Proinde nostrum est tan tentia quemadmodum hominis sit in animam suam
tum voluntatem nostram puriter Deo commendare, amor ut perea!,odium ne pereat : si male amaveris,
 455 [H{)MILIAE IN EPIST. ET EVANG. 454

tune odisti ; si bene oderis, tumc amasti. Feliees qui A libus mundo corde et casto corpore dignum sapienuiæ
oderunt custodiendo, ne perdant amando. Hic animæ Dei habitaculum in se præparet unusquisque. Nam
nomine vita præsens designatur vel etiam hujus vitæ subditur : Et in hæreditate ejus morabor. Hæreditas
delectatio, quæ perdita est, ut feliciter invenias vo Dei sunt omnes diligentes Deum, et ejus voluntatis
luntatem tuam in regno Dei quam fortiter vicisti in fideles cooperatores in suam ipsorum salutem. Tunc
hoc sæculo; nam sancti martyres odio habuerunt praecepit et dixit mihi creator omnium, et qui creavit
hanc præsentem vitam, pro Christi nomine dum ma me, requievit in tabernaculo meo. Dei sapientia, id
gis voluerunt hanc præsentem vitam perdere quam est, Dei filius umanens in æternitate cum Patre æquali
Christum negare, implentes quod sequitur : per omnia Patri in majestate, hominem quem ad
Si quis mihi ministrat, me sequatur. Quid est me suam imaginem fecit æternæ immortalitatis posses
sequatur, nisi me imitetur? Christus enim passns est sorem esse constituit ; sed seducto a diabolo, et per
pro nobis, ut ait Apostolus Petrus, relinquens nobis peccatum mortali facto, sua misericordia proposuit
eremplum ut sequamur vestigia ejus. Ecce quid dictum humana se indui mortalitate, ut humanitatem iterum
est, si quis mihi ministrat me sequatur ? quo fructu? ad æternam reduceret immortalitatem.
qua mercede? quo præmio? Et dixit mihi. Multis modis antea per patriar
Et ubi sum, inquit, ego, illic et ministri mei erunt. B chas et prophetas suum huic mundo nuntiavit adven
Merces est amoris et operis pretium quo ministratur tum.

Christo esse cum illo cui ministratur, ubi enim bene
erit sine illo, aut quomodo male esse cum illo pote
rit? Audi evidentius :
Et si quis mihi ministraverit, honorificabit eum
Pater meus, qui est in cælis. Quo honore nisi ut sit
cum filio ejus? Quod enim superius ait, ubi ego sum
illic et minister meus erit, hoc intelligitur exposuisse
cum dicit honorificabit eum Pater meus. Nam quem
majorem honorem accipere poterit adoptatus, quam
ut sit ibi ubi est unicus non æqualis factus divinitati,
sed conscius æternitati. Quid sit autem ministrare
Christo, cui operi merces tanta promittitur conside
randum est, si quis mihi ministrat me sequatur, hoc
intelligi voluit, ac si diceret, si quis me non sequi
tur, non mihi ministrat. Ministrant ergo Jesu Christo
qui non sua quærunt sed quæ Jesu Christi; hoc enim
est, me sequatur, vias ambulet meas, non suas, sicut
alibi scriptum est: Qui se dicit in Christo manere, de
bet sicut ille ambulavit, et ipse ambulare. Igitur qui
tali modo sequitur Dominum Christum, scilicet ut
mandata ejus custodiens in fide recta usque in finem
perseveret, ipse cum eo in cœlesti regno gaudebit in
perpetuum.
H0MILIA CXLIX.
1N ASSUMPTIONE SANCTÆ MARIAE.
Lectio libri Ecclesiastici.
In omnibus his requiem quæsivi, et in hæreditate
Domini morabor. Tunc præcepit et dixit mihi creator
omnium : et qui crearit me, requievit in tabernaculo
meo, etc.
Dei filius verbum et sapientia Dei patris locutus
per Salomonem in persona sapientiæ quod est ipse,
annuntians humano generi quod in eis requiescere
et in illis manere desideraret, quia homo ad ima
ginem Dei factus, si in Deo manere voluerit, mundo
corde et sincera voluntate Deus in eo manet, et
ipse in Deo. Unde in præsenti lectione, quam au
distis loquitur sapientia Dei ad homines filius Dei:
In omnibus his requiem quæsivi, ut est illud quod
Apostolus ait: Deus enim vult omnem hominem salvum
fieri et in agnitionem veritatis venire, ut relicto errore
terrenæ concupiscentiae et desideriis erpugnatis carna
In Jacob inhabita. In eis enim se habitare pro
misit, qui vitia et peccata supplantant, et concul
cant ea bonæ operationis studio divina gratia lar
giente: sequitur.
Et in Israel hæreditare. ld est, in his qui in casti
tate et bonorum operum sanctitate Dei visione dignos
se exhibent, ut est illud : Beati mundi corde, quoniam
ipsi Deum videbunt.
Et in electis meis mitte radices. Hi sunt enim:
electi Dei, qui omnia oblectamenta hujus mundi tota
deserunt voluntate, qui huic mundo inhærent sola
tantum necessitate, de quibus dicit Apostolus : Qui
utuntur hoc mundo, tanquam non utantur, id est,
C necessitate tantum, et non delectationis consensu.
Et sic in Sion firmata sum, et in civitate sanctificata
similiter requievi, et in Hierusalem potestas mea. In ta
libus enim Dei sapientia filius Dei manere dignatur,
qui bonorum operum exemplis speculum vitæ aliis
præbent in semetipsis, et in sancta Ecelesia sanctis
moribus sibimetipsis et aliis operantur salutem, et ad
æternæ pacis visionem festinant.
IRadicavi in populo honorificato, et in partes Dei
mei hæreditas illius. Elegit enim Deus præ omnibus
gentibus Israeliticum populum peculiarem, quiaIsrael
vir videns Deum dicilur, eos vult spiritualiter intel
ligi, qui castitate vitæ in sancta conversatione ad
æterna semper gaudia contemplanda festinant. Quod
eorum tantum donum est, qui divina gratia largiente
pro solo appetitu æternæ gloriæ continentiæ vel etiam
virginitatis propositum servant.
Quasi cedrus exaltata sum in Libano, et quasi ey
pressus in monte Sion. Cedrus atque cypressus qui
summi odoris sunt arbores, et altiores cæteris in
Libano arboribus, qui ecclesiam significant excelsio
ris in ecclesia virtutis viros possumus intelligere, id
est, virgines qui centesimum mereatur metere fru
ctum. Quod manifeste signatum est in beatissima
Dei genitrice Maria, cujus hodie annuum diem bea
tissimæ assumptionis celebramus in cœlum, quia quod
Deus Dei filius se in hunc mundum ad redemptioneum
humani generis velisse prouºisit, non per nuplam
Quamvis sanctam, ut legimus multis in scripturis, nen
435 B. RABANI MAURI ARCII1EP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 456

per viduam castam, sed per solum hoc virgineum A ctio est, exutam mentem a cunctis habere terrenis
corpus implevit. Quia quasi sol oriens nitidus ab eamque quantum humana imbecillitas sinit unire
oinni pollutionis sorde processit ex utero virginis cum Christo, activæ vero qnam frequens sit ministe
matris;felix certe et omni laude dignissima, quæ (le rium, gentium magister edocet, qui creberrimis epi
cœlo suscepit prolem et mundo genuit salvatorem : stolarum dictis suos pro Christo terra marique labo
cum igitur tanta sint merita virginitatis, non tamen res ac sua pericula commemorat. In quibus etiam
repudiandus est thorus castitatis : quia bonum virgi visiones et revelationes Domini commendans, non
nitatis non nisi a conjugali thoro procedit, castitas minus se in speculativa virtute quod est iimitabile,
igitur in virgine alta est et summa si in corde simul consummatum fuisse significat. Unde dicit, sive enim
persistit et corpore, sed castitas conjugalis sanctior mente exci!imus Deo, sive sobrii sumus vobis.
est quæ in corde simul persistit et corpore constat, Quæ stetit et ait : Domine, non est tibi curæ quod
quam illa quæ in corde tantum est casta et corde soror mea reliquit me solam ministrare ? Dic ergo illi
diversis est modis adulterata, sive in jactantia aut in ut me adjuvet. De illorum persona loquitur, qui ad
superbia aut etiam in appetitu lil)idinis. Unde, dile huc divinæ contemplationis ignari solum quod didj
ctissimi, nobis omni studio servemus, non solum cor cere fraterilæ dilectionis opus Deo placitum ducunv
pus, sed etiam cor nostrum ab omni quod odit Domi B ideoque cunctos qui Christo devoti esse velint huiu
nus, et in omni quod ei placet confirmare cor nostrum mancipandos autumant.
cjus misericordiam postulemus; et inter hæc omnia Et respondens dirit illi Dominus : Martha, Mar
toto cordis affectu nos auxilium beatæ Virginis im tha, sollicita es et turbaris erga plurima; porro unum
est necessarium. Et beatus David solum hoc necessa
ploremus, quia dum nos eam supplici obsequio
frequentamus in terris, ipsa nos sedula prece Christo rium homini esse definiens, Deo jugiter inhaerere
desiderat dicens : Mihi autem adhaerere Deo bonum
Domino nostro commendare dignatur in cœlis;
quod ipse præstare dignetur qui in trinitate perfecta est, ponere in Domino Deo spem meam; et alibi: Unam
regnat et dominatur per omnia sæcula sæculorum. petii a Domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo
Amen. Domini omnibus diebus vitæ meæ, ut videam volupta
HOMILIA CL. tem Domini et visitem templum sanctum ejus. Una
IN EODEM t E S T O. ergo et sola est theoria, id est, contemplatio Dei cui
Lectio sancti Evangelii sccundum Lucam. merito omnia justificationum merita, universa virtu
In illo tempore, intravit Jesus in quoddam castel tum studia postponuntur.
lum; et mulier quædam, Martha nomine, ercepit il Maria optimam partem elegit, quæ non auferetur ab
lum in domum suam : et huic erat soror nomine Ma ea. Ecce pars Marthæ non reprehenditur, sed Mariæ
laudatur, neque enim bonam paruem elegisse Mariatm
ria, etc.
Hæc lectio superiori pulcherrima ratione conne dicit, sed optimam, ut etiam pars Marthæ judicaretur
bona. Quare autem pars Mariæ sil optima subinfer
ctitur, quia videlicel illa dilectionem Dei et proximi
verbis et parabolis, hæc autem ipsis rebus et veritate
tur cum dicitur quæ non auferetur ab ea. Activa et
enim vita cum corpore deficit: quis enim in æterna
designat. Duæ quippe istæ Domino dilectæ sorores
patria panem esurienti porrigat ubi nemo esurit?
duas vitas spiritales quibus in præsenti sancta exer
quis potum tribuat sitienti ubi nemo sitit? Quis
cetur Ecclesia, demonstrant. Martha quidem actua
lem, qua proximo in charitate sociamur; Maria vero mortuum sepeliat ubi nemo moritur? Cum præseuti
ergo saeculo vita aufertur activa : contemplativa au
contemplativam, qua in Dei amore suspiramus. Ac
tiva enim vita est panem esurienti tribuere, verbo teim hic incipitur, ut in coelesti patria perficiatur,
sapientiæ nescientem docere, errantem corrigere ad quia amor ignis, qui hic ardere inchoat, cum ipsum,
quem amat, viderit, in amore amplius ignescit. Con
humanitatis viam, superbientem proximum revocare,
templativa ergo vita minime aufertur, quia subtracta
infirmitatis curam gerere, qnæ singulis quibusque
praesentis sæculi luce perficitur in æterna gloria per
expediant dispensare, et commissis nobis qualiter
Jesum Christum Dominum nostrum qui cum Deo
subsistere valeant providere. Contemp'ativa vero vita
Patre in unitate Spiritus sancti vivit et regnat Deus
est charitatem quidem Dei et proximi tota mente re
per omnia sæcula sæculorum. Amen.
iinere, sed ab exteriori actione quiescere, soli desi
derio conditoris inhaerere ut nihil agere libeat, sed H0MILIA CLI.
calcatis curis omnibus ad vi!endam faciem creatoris iieeDOMADA xiii p0St pentecosten.

sui animus inardescat, ita ut jam noverit carnis cor
ruptibilis pondus cum mœrore portare, totisque de
sideriis appetere illis hymnidicis angelorum choris
interesse, admisceri cœlestibus civibus,de ælerna in
conspectu Dei incorruptione gaudere.
Lectio Epistolæ ad Corinthios.
Fratres, fiduciam talem habemus per Christum ad
Deum : non quod sufficientes [sumus] cogitare aliquid
a no!)is, quasi er nobis; sed sufficientia nostra er Deo
es!, etc.

Quæ etiam sedens secus pedes Domini, audiebat Dubitandum non est, dilectissimi, omnem observt,
verbum illius; Martha autem satagebat circa frequens tionem Christianam conditionis esse divinae et quié
muinisterium. Hæc utrique vitæ congrnere nemo qui quid in ecclesiæ consuetudine est receptuum Je ura
dubitet, et contemplativae quidem uniformis perfe ditione apostolica et de sancti Spiritus prodire Jo
457 H0MILIÆ IN EPIST. ET EVANG.
ctrina. Unde dicit in præsenti lectione apostolos, A
fiduciam talem habemus per Christum ad Deum, quia
novimus vos non posse per vosmetipsos credidisse,
sed divina tantum agente gratia : non quod sufficien
tes sumus cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, Ac
si diceret: Nihil nostra possumus facere prudentia et
virtute, ut ipse Dominus ait: Sine me nil potestis; ne
que per nos rusticanos homines unquam fieri potuit,
ut tanta esset fidelium multitudo festinantium ad
salutem, sine gratia Dei. Unde subditur :
Sed sufficientia nostra ex Deo est. Qui omnia quæ
cunque voluerit operatur in servis suis.
Qui et idoneos nos fecit ministros Novi Testamenti.
Ut adimpleretur prophetia quæ dicit: Aperi os tuum,
et ego adimplebo illud; et ipse Dominus: Non enim vos
eslis, inquit, qui loquimini; sed Spiritus Patris vestri
qui loquitur in vobis; et iterum, Ego enim dabo vobis os
et sapientiam. Unde enim nisi a Spiritu sancto Apo
stoli tam idonei fuerunt ut tanta per eos divina my
steria credentibus revelarentur? Sequitur :
Non littera. Non enim omnia haec in litteris vete
ris legis repererunt, sed Spiritus sancti docente gra
tia didicerunt.
Littera enim occidit. Quia in lege litteræ nulla re
ini-sio, sed semper ultio exercetur, ut hoc est : Si
quis lioc vel illu.l fecerit, morte moriatur.
Spiritus autem virificat. Id est, lex gratiæ spiritalis
omuem hominem vult salvum fieri et in agnitionem
veritatis venire, æternamque vitam omnibus fideli
ter quærentibus præstat.
Quod si ministratio mortis, litteris deformata in
lapidibus, fuit in gloria. Quæ mortificat peccatores et
damnat, et tantum observantibus eam praesentia bona
pronuitiit, et de futuris nec mentio:em facit, et ta
men in magna gloria erat observanda, quia umbram
futuror. m bonorum monstravit. Ita ut non possent
intendere filii Israel in faciem Moysi, propter glorian
tultus ejus, quæ evacuatur per Christi passionem at
que resurrectionem, quæ omnium superexcellit gra
tiam.
Quomodo non magis m'nistratio Spiritus erit in
gloria ? Si enim quod evacuari potest in gloria est,
quanto magis quod ad æternam gloriam ducit glori
ficandum est operibus sanctis et justis, ut æterna
etiam gloria per hæc mereatur! Nam sicut orto sole
lumen obtunditur lunæ, cum tamen suo tempore ma
gnum habeat lumen, ita comparatione gloriæ evan
gelicæ obumbratur omnis gloria veteris legis. Nam si
iuiuisterium damnationis gloria est, quanto magis
ministerium justitiæ, dimittendo peccata hominibus
et de filiis diaboli filios Dei faciendo! Quod contra
sunt qui dicuntur in hac vita beati, quibus omnia
hujus mundi prospera cedunt, quæ beatitudo simul
cum ipsa mundi evanescit prosperitate; hi autem
vere beati dicuntur qui spe futuræ beatitudinis bcati
sunt, qui hic mulia propter Deum sustinent adversa,
et quantomajores et multipliciores hujus sæculi tole
rant injurias, tanto semper sunt in animo lætiores, quia
tanto major eis gloria cu:uulatur, qui non hic, sed in
&38
illa vita beati futuri sunt, quia ibi omnium beatorum
beatitudo perfecta erit. Quapropter si ad illam beatam
vitam pervenire volumus, sollicite vivere debemus
semperque terminum vitæ hujus sollicite considerare.
Unusquisque nostrum in contemplatione illius vitæ,
hujus sæculi prospera caveat. Scriptum est enim : In
omnibus operibus tuis memorare novissima tua et in
aeternum non peccabis. Ideo mori oportet hominem in
carne mundo, ne moriatur in anima Christo. Nam
tunc quisque vivere creditur, si sæculi desideriis mo
riens in solo Deo vivere delectetur, largiente ipso et
auxiliaiite Domino nostro Jesu Christo qui vivit ct
regnat cum Patre et Spiritu sancto Deus per omnia
sæcula sæculorum. Amen.
HOMILIA CLII.
I t Exi u t s u p R A.
Lectio sancti Evangelii secundum Marcum.
In illo tempore, exiens Jesus de finibus Tyri, venit
per Sidonem ad mare Galilææ, inter medios fines De
capoleos, etc.
Decapolis est, ut ipso nomine probat, regio decem.
urbium trans Jordanem ad orientem circa lppum et
Pellam et Gadaram contra Galilæam. Quod ergo di
citur, quia Dominus venit ad mareGalilæ:einter melios
fines Decapoleos, ipsos fines Decapoleos eum intrasse
significat, neque enim mare transnavigasse dicitur,
sed potius ad mare usque vemisse atque ad ipsum
pervenisse locum qui medios fines Decapoleos longe
traiis mare positos respiciebat.
Et adducunt ei surdum et mutum, et deprecaban
tur ut imponat illi manum. Surdus et mutus est qui
nec aures audiendi Dei verbum, nec os aperit prolo
quendi. Quales necesse est ut hi qui loqui jam et au
dire divina eloquia longo usu didicerunt, Domino sa
nandos offerant, quatenus eos quos humana fragilitas
nequit, ipse graliæ suæ dextera salvet.
Et apprehendens eum de turba seorsum. Apprehen
dens namque infirmum de turba seorsum educit, cum
mentem peccatis languidam visitatione suæ pietatis
illustrans, a consuetis humanæ conversatiouis mori
bus evocat, atque ad sequenda præceptorum suorum
itinera provocat.
Misit digitos suos in auriculas ejus. Mittere digitos
in auriculas est per dona Spiritus sancti aures cor
dis ad intelligenda ac suscipienda verba salutis ape
rire. Nam digitum Dei appellari Spiritum sanctum te
statur ipse Dominus cum dicit Judaeis: Si ego in di
gito Dei ejicio dæmonia, filii vestri in quo ejiciunt ?
quod exponens alius Evangelista dicit : Si ego in
spiritu Dei ejicio dæmonia. Et magi in Ægypto su
perati dixerunt : Digitus Dei hic est; et lex in tabulis
digito Dei scripta esl lapideis. Digiti ergo Dei.in
auriculas ejus missi qui sanandus erat, dona sunt
sancti Spiviius, quibus corda, quæ a via , veritatis
aberraverunt ad sciendam salutis viam, ad audien
dam discendamque revelat. Et quia cognita veritatis
luce, sequi confessio debet, apte suljungitur :
Et exspuens linguam ejus teligit. Exspuens quippc
Dominus, linguam tetigit ægroti cum ad confessio
439 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS ll.
nem fidei ora catechizatorum instituit, cum ora diu A propria utilitate praedicare ut gloriosi appareamus.
bruta ad verba sapientiæ proferenda tactu suæ pie
tatis informat, sputu namque Domini saporem desi servum Christi esse probat ut jubente ipso ministrum
goat sapientiae.
Et suspiciens in cælum. Suspexit namque in coe
lum, ut inde mutis loquelam, inde auditum surdis,
inde cunctis infirmantibus medelam doceret esse
quærendam.
Ingemuit. Ingemuit autem non quia ipsi opus es
set cum gemitu aliquid petere a Patre, qui cuncta
petentibus donat cum Patre, sed ut nobis gemendi
daret exemplum; cum vel pro nostris vel pro nostro
rum erratibus proximorum, supernæ præsidia pieta
tis invocamus.
Et ait illi : Ephpheta, quod est adaperire. Quod au
tem ait ephpheta, id est, adaperire, ad aures proprie B cit quia misericordia Dei factum est; ut nos, inquit,
pertinet. Aures etenim ad audiendum aperiendæ : qui fuimus incredibiles in ignorantia, hoc est, in te
lingua vero ut loqui posset a retinaculis erat suæ nebris per nos daret Deus lumen caeleris gentibus.
1arditatis solvenda.
Et statim apertæ sunt aures ejus, et solutum est
vinculum linguæ ejus, et loquebatur recte. llle etenim
solus recte loquitur, sive Deum confitendo, sive aliis
prædicando, cujus auditum, ut cœlestibus possit aus
cultare, et obsecundare mandatis divina gratia rese
rat, cujus linguam Dominus tactu sapientiæ quæ ipse
est ad loquendum instituit. Talis autem merito po
test dicere cum Psalmista, Domine, labia mea ape
ries, et os meum annuntiabit laudem tuam; et cum
lsaia, Dominus dedit mihi linguam eruditam, ut sciam
suscitare eum qui lapsus est verbo; erigit mane, mane
erigit mihi aurem ut audiam quasi magistrum.
Et præcepit illis ne cui dicerent. Quanto autem
prarcipiebat, tanto magis plus prædicabant, et eo am
plius admirabantur dicentes : Bene omnia fecit: et sur
dos fecit audire, et mutos loqui. Si sciebat eos, sicut
ille, qui notas habebat et præsentes et futuras homi
num voluntates, tanto magis prædicaturos, quanto
magis ne prædicarent eis præcipiebat, ut quid hoc
præcipiebat nisi quia pigris volebat ostendere quanto
studiosius quantoque ferventius eum prædicare de
beant, quibus jubet ut prædicent quando illi qui pro
hibebantur, tacere non poterant; studendum quippe
est omni homini qui vult ad vitam ingredi ut bene
docens et bene operans præsentem vitam consum
mare contendat, quia sic absque ullo dubio ad gau
dia æterna Deo miserante perveniet.
H0MILIA CLIII.
FERiA iv.
Leciio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Corinthios.
Fratres, non prædicamus nosmetipsos, sed Domi
num nostrum Jesum Christum, etc.
Hoc est, non nostram gloriam annuntiamus ne quis
mos dicat propter nos ipsos evangelizare ut nobis
proficiat forte ad tempus : Sed Jesum Christum Do
minum nostrum annuntiamus, subjicientes nos virtuti
majestatique ejus. Quando ergo nullum concutimus,
nullum gravamus, et Christum Dominum nostrum
fatemur, quid est ut elatijudicemur? quasi pro nostra
4{0
Nos autem servos vestros per Jesum. In tantum se
se horum in prædicatione testetur, et pro utilitate
horum subjectum in ministerio Evangelii. Servos
ergo dicens ministros significat, sed humiliter lo
quens sic dixit, ut vere ostenderet non ad suam glo
riam prædicari a se Evangelium, sed ad claritatem
Domini Christi, cui obedit, cui servit, sicut ipse Do
minus ait : Ego sum in medio vestrum, ut non mi
nistrer, sed ut ministrem. Non merito horum quibus
ministrat, sed propter imperium Domini.
Quoniam Deus, qui dixit de tenebris lucem splen
descere, illuacit in cordibus nostris ad illuminationem
scientiae claritatis Dei, in facie Christi Jesu. Hoc di
Quantum se adhuc humiliat, ut Dei solius et Christi
gloriam proferat; illuminantur enim ut cognitionem
habeant gloriæ Dei per Christum, ideo gloriæ Dei
ait cognitionem, id est, non Dei solius, sed et Chri
sti, qui est gloria ejus ut significaret non Deum so
lum cognosci, sed et opera ejus et misericordiam et
providentiam, qua et condidit, et salvavit genus hu
inanum visus in Christo per gloriam virtutis suæ.
Habemus autem thesaurum istum in vasis fictilibus,
uti sublimitas sit virtutis Dei, et non ex nobis. The
saurum sacramentum significavit Deus in Christo,
quod credentibus manifestatur, incredulis vero quo
dam velamine tectum est, quia sicut thesaurus in
occulto ponitur, ita et sacramentum Dei intra ho
minem, id est, in corde humano absconditur. Hunc
ergo thesaurum in animo et corpore dicit esse a Deo
datum, ut eminentia virtutis ejus appareat per ho
mines, prædicatores dumtaxat ut reconcilietur omnis
lingua creatori suo.
In omnibus tribulationem patimur, sed non angu
stiamur; nunc ostendit propter quod idonei erant
prædicatores quia semper illis in necessitate adfuit
Deus, ideo pressuram ait passi, sed non coangustati,
hoc est, non permisit Deus tantum nos opprimi, ut
cederemus inopiam passi, sed non destituti , id est,
in inopia positi adfuit pastor Deus.
Persecutionem patimur, sed non derelinquimur. Ve
rum est, quia consulebat eis Deus, ne satis sibi face
rent de his inimici.
Dejecti, sed non perimus. Id est, verberibus pro
strati obstante Deo non mortificati, sive enim clausi
sive vinculati, adjutorio Dei manus hostium evade
bant. Denique Paulus et Silas cum essent clausi jam
caesi, et pedes eorum essent in nervo conclusi, ala
cres hymnum canebant Deo fortiores his facti qui
non erant cæsi.
Semper mortificationem Jesu in corpore nostro cir
cumferentes, ut et vita Jesu in corporibus nostris ma
nifestetur. Dubium non est quia in martyribus Chri
stus occiditur, et in his qui pro fide patiuntur aut exi
tus, aut vincula, aut verbera Christi passiones sunt,
ι 31 m,<suLiAE lN EPIST. ET EVANG. §492

ut et vita ejus in corpore eorum palam fiat. Passiones A dicere. Hic ergo homo dæmonium habebat, quia
enim sunt, quæ ostendunt meritum ad futuram vitam idololatriæ per omnia deditus erat. Cum ergo per
quam promisit Christus, unde alio loco dicit : Cum prædicatores sancti Evangelii ad salvatorem perdu
infirmor tunc potens sum; et iterum: Per multas tri cebatur, ablato errore gentilitatis, confessionem no
bttlationes oportet nos intrare in regnum Dei. Quod minis Dei clarius resonare incipiebat.
nobis præstare dignetur, ipse Dominus noster Jesus Et miratæ sunt turbæ dicentes : Nunquam sic ap
Christus, qui cum Patre et Spiritn sancto vivit et re paruit in Israel. Pharisæi autem dicebant: In principe
gnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen. dæmoniorum ejicit dæmones. Turba opera Dei confi
HOMILIA CLIV. tetur et dicit nunquam sic apparuisse in Israel : in
iteM FERiA iv. turba nationum confessio est. Pharisæi autem quia
{Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum. . negare virtutem Dei non poterant, opera calumniantur
In illo tempore transeunte inde Jesu, secuti sunt et dicunt: In principe dæmoniorum hic ejicit dæmonia,
ewm duo cæci, clamantes et dicentes : Miserere nostri, per suam calumniam usque hodie Judæorum infide
fili David. Cum autem venisset domum, accesserunt litatem demonstrantes.
ad eum cæci, etc. Et circuibat Jesus omnes civitates et castella, docens
Transeunte per domum principis Dnmino Jesu et in synagogis eorum, et praedicans Evangelium regni,
pergente ad domum suam sicut supra legimus: et curans omnem languorem et omnem infirmitatem.
Ascendens naviculam transfretavit et venit in civitatem Cernis quod æqualiter et villis et urbibus et castellis,
suam : clamabant duo cæci dicentes: Miserere nostri, id est et magnis et parvis Evangelium prædieaverit
fili David. Et tamen non sanati sunt in itinere, ut non consideraret nobilium potentiam, sed salutem
non transitorie, ut putabant, sed postquam venit in credentium : Circuibat civitates, hoc habens operis,
domum suam, accedunt ad eum et introeunt. Quod quod mandaverat pater, et hanc esuriem ut doctrina
autem dicunt cæci, fili David, audiat Marcion et sua salvos faceret infideles. Docebat in synagogis et
Manichæus et cæteri hæretici, qui velus laniabant in villis Evangelium regni, et post prædicationem at
instrumentum, et discant salvatorem appellari filium que doctrinam curabat omnem languorem et omnem
David; si enim non est natus in carne, quomodo filius infirmitatem; nil quippe ei impossibile est, qui cuneta
David vocatur? ereavit et omnium dominatur Jesus Christus Domi
Et dicit eis Jesus: Creditis quia possum hoc facere nus noster qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et
vobis ? Fidem eorum ipse noscens interrogat, ut fi regnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
dem confessio promat, et confessionem virtus con H0MILIA CLV.
sequatur salusque virtutem comitetur, quia ut Apo FEriA VI.

stolus ait: Corde creditur ad justitiam, ore autem con
fessio fit ad salutem.
Dicunt ei: Utique, Domine. Tunc tetigit oculos eo
rum dicens : Secundum fidem vestram fiat vobis. Per
utique foris affirmant quod intus corde credulo
gestant, et Deo firma professio factum meruit divinæ
pietatis. Secundum fidem, inquit, vestram fiat vobis:
Hoc est quia fides jam mentem illuminat, oculorum
lucem ipsa vobis restituat.
Et aperti sunt oculi eorum. Quia secundum Pro
phetæ sententiam, omnis qui crediderit in illum non
confundetur. Quia ipsa ipse est luae vera, quæ illumi
nat omnem hominem venientem in hunc mundum.
Et comminatus est eis Jesus dicens: Videte ne quis D
sciat. Illi autem exeuntes diffamaverunt eum in tota
Lectio sancti Evangelii secundum Matlhaenm.
In illo tempore coepit Jesus exprobrare civitatibus in
quibus factæ sunt plurimæ virtutes ejus, quia non egis
sent pænitentiam, etc.
Exprobratio civitatum Corozaim et Bethsalda et
Capharnaum capituli hujus titulo panditur quod ideo
exprobraverit eis quæ post factas virtutes et signa
quam plurima non egerint pœnitentiam.
Væ tibi, Corozaim, væ tibi, Bethsaida. Quæramus ubi
scriptum sit quod in Corozaim et Bethsaida Dominus
signa fecerit. Supra legimus: Et circuibat Jesus ci
vitates et omnes vicos curans omnem infirmitatem, etc.
lnter cæteras ergo urbes et vicos æstimandum est
quoque in Corozaim et Bethsaida Dominum signa fe
CISSe.

terra illa. Et Dominus propter humilitatem fugiens
jactantiæ gloriam hoc præcepit : et illi propter me
moriam gratiæ non possunt tacere beneficium. Nota
ergo aliquod inter se justum esse contrarium.
Egressis autem illis, ecce obtulerunt ei hominem
mutum, daemonium habentem. Et ejecto dæmone, lo
cutus est mutus. Homo iste gentilem populum signi
ficat qui mutus erat, quia confessionem veræ fidei in
ore non habebat, nec non et surdus, quia audire le
gem Dei non consentiebat. Quod enim Græce dicitur
»•φός magis tritum est sermone communi, ut surdus
potius quam mutus intelligatur, sed moris est scri
pturarum, x»y&v indifferenter vel mutum vel surdum
Quia si in Tyro et Sidone factæ essent virtutes quae
factæ sunt in vobis, olim in cilicio et cinere poeniten
tiam egissent. Notandum quod Tyrus metropolis est
Phoenicis in tribu Nephtalim. Hæc quondam insula
fuit posita alto mari, sed nunc contigua terræ. Sidon
quoque urbs est Phoenicis insignis olim terminus
Chananæorum ad aquilonem respiciens et postea
regionis Judææ. Cecidit autem in sortem tribui Aser,
sed non eam possedit, quia hostes nequaquam valuit
expellere. lnterpretatur autem Tyrus angustia et
Sidom venatio, et significat gentes quas venator
diabolus in angustia peccati comprehendit, sed sal
vator Jesus per Evangelium absolvit.
443 B. RABANl MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
Et tu, Capharnaum, nunquid usque in cælum exal- A £!um in Domino, in quo et vos coardificamini in ha
taberis? usque in infernum descendes. ln altero exem bitaculum Dei in Spiritu sancto, in quo et vos Ephesii
plari reperimus : Et tu Capharnaum, quæ usque ad
caelum exallata es usque ad inferna descendes; et
est duplex intelligentia : vel ideo, ad inferna descen
des, quia contra prædicationem meam superbissime
restitisti, et ideo quia exaltata usque ad cœlum meo
hospitio, et meis signis atque virtutibus tantum ha
bens privilegium majoribus plecteris suppliciis, quia
his quoque credere noluisti. ln Capharnaum autem,
quæ interpretatur villa pulcherrima, condemnatur
incredula Jerusalem, cui dicitur per Ezechielem :
Justificata Sodoma soror tua ex te. Unde et conse
quenter subditur :
Quia si in Sodomis factæ fuissent virtutes quae fa
ctæ sunt in te, forte mansissent usque in hunc diem.
Minoris ergo injustitiæ Sodoma, et quasi justa esse
dicitur in comparatione majoris injustitiæ. Jerusalem
cum illa exemplis Loth non fuerit correcta et ista
filii Dei verbis et miraculis semper exstiterit ingrata,
imo prophetas nec non et ipsum Salvatorem occidit,
et apostolos ejus persecuta est.
Verumtamen dico vobis, quia terræ Sodomorum
remissius erit in die judicii quam tibi. Itemissior enim
eorum erit poena, quorum minor est culpa, et in eos
fortior procedet vindicta quorum major est noxia.
Justus enim est Dominus in omnibus viis suis, et san
ctus in omnibus operibus suis, qui reddet unicuique
secundum opera ejus.
H0MILIA CLVI.
IN NAtAl) SANCT1 pART110l0M.EI ApOStoli.
C peribit, etc.
Lectio Epistolæ ad Ephesios.
Fratres, jam non estis hospites et advenæ, sed estis
cives sanctorum et domestici Dei, etc.
Ad id quod supra dixerat peregrinis testamen
torum repromissionis, nunc respondet : ergo jam non
estis hospites, id est peregrini. Et ad illud quod pro
miserat alienatis a conversatione lsrael, modo re
spondet, estis cives sanctorum ct domestici Dei, quia
'qui aliquando longe fuistis, non habentes reproinis
siones de Christo, vel salute vestra, nunc prope
estis, et non solum prope, sed etiam cives san
Clottium.
Superardificati super fundamentum apostolorum et
prophetarum. Hoc est, supra uovum et vetus testa I)
mentum collocati ; quod enim apostoli praedicave
runt, prophetæ futurum dixerunt. Quamvis dicat ad
Corinthios: Deus primumi posuit in ecclesia aposto
los, secundo prophetas, sed alii prophetæ sunt : illo
enim loco de ordinatione ecclesiae disputat ; hic vero
de fundamento ecclesiæ ; prophetæ enim disposue
runt, nam apostoli fundamenla jecerunt. Unde dicit
Doininus ad Petrum, super petram ædificabo Eccle
siam meam, hoc est, iu calholicæ fidei confessione
statuo fideles ad vitam. Nam et David disposuit do
mum Dei, et significavit locum ubi fuerat, Salomon
vero fundavit eam.
1pso summo angulari lapide Christo Jesu, in quo
omnis ædificatio constructa crescit in templum san
4ìì
aedificamini iu templum ex vivis lapidibus Dco sum
mo. Quod si universa ædificatio, sive ex Judæis sive
ex gentibus constructa et compaginata per angula
rem lapidem qui duos parietes conjungit, crescit in
unum templum unius Dei, nonne nobis omni labore
studendum est, ut fiamus illi lapides, de quibus scri
ptum est, lapides sancti volvuntur super terram, ciiim
fuerimus vivi lapides ex omni parte dolati, leves,
politi, nullam scabriginem habentes ædificemur in
templulh, faciamus in nobismetipsis habitaculum
Deo, ut dignetur in Spiritu sancto habitare in nobis;
duos enim populos in se suscepit Salvator, et fecit
unum in Domino, sicut et lapis angularis duos pa
rietes conti;;et in unitale domus firmatos; lideles
enim s:iperficies sunt templi Dei in spiritu conver
santes ut possint hæredes fieri coelestis habitationis.
Per Dominum no, trum Jesum Christum, qui cum
Patre et Spiritu sancto vivit et regnal Deus, per
omnia sæcula sæculorum. Amen.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
In illo tempore facta est et contentio inter discipu
los quis eorum videretur esse major, etc.
Require in Passione Domini , quæ legitur in
quarta feria.
H0MILIA CLVIl.
1N p ASSIONE SANCTI JOANNIS BAPTISTAE.
Lectio libri Sapientiæ.
Expectatio justorum, lætitia, spes autem impmorum
Require in Natale plurimorum martyrum.
Lectio sancti Evangelii secunduum Marcum.
In illo tempore, misit Herodes et tenuit Joannem,
et vinrit eum in carcere propter IIerodiadem, uacorem
Philippi fratris sui, quia durerat eam. Dicebat enim
Joannes ilerodi : Non licet tibi habere uxorem fratris
tui, etc.
Vetus narrat historia Philippum {'erodis majoris
filium sub quo Dominus fugit in Ægyptum, fratrem
hiijus Herodis, sub quo passus est Christus, duxisse
uxorem Herodiadem filiam Regis Aretæ, pqstea vero
socerum ejus, exortis quibusdam contra generum
simultatibus, tulisse filiam suam et in dolorem ma
riti prioris inimici ejus nuptiis copulasse. Quis sit
autem hic Philippus evangelista Lucas plenius docet
dicens, Anno decimo quinto imperii Tiberii Cæsaris,
procurante Pcntio Pilato Judaeam. tetrarcha autem
Galilææ Herode, Philippo autem fratre ejus tetrarcha
Itureae et Trachonitidis regionis. Ergo Joannes Baptista
qui venit in spiritu et virtute Heliæ eadem auctori
tate, qua ille Achab corripuerat et Hiezabel, arguit
Herodem et Herodiadem, quod illicitas nuptias fe
cerint, et non liceat fratre vivente, gerumauunu illius
uxorem ducere, malens periclitari apud regem, quam
propter adulationem esse inamemor præceptoruru
Dei.
Et cum dies opportunus accessisset, Herodes na
talis suæ cænam fecit principibus, et tribunis, et primis
445 iH0M1LIAE 1N EPIST. ET EVANG.
Galilææ. Soli mortalium Herodes et Pharao leguntur A turiis Propheta esse putabatur Dominus Prophe
diem natalis sui gaudiis festivis celebrasse, sed uter
que rex infausto auspicio festivitatem suam sanguine
fœdavit ; verum Berolles tanto majore impietate
quanto sanctum et innocentem Doctorem veritatis
et præconem vitæ ac regni coelestis occidit, et hoc
pro voto ac petitione saltatricis, neque enim caput
occisi ante convivas inferre puduit; nam Pharao nil
talis vesauiæ commisisse legitur, sed tantum pec
cantem sibi eunuchum vita privari jubens, quo lon
gius a veræ cultu religionis aberat, eo levius in vio
latione suæ festivitatis deliquit. Attamen ex utrius
que exemplo probatur, utilius esse nobis diem mortis
futuræ timendo et caste agendo sæpius in memoriam
revocare, quam diem nativitatis luxuriando cele
brare. Homo enim ad laborem nascitur in miin *o,
et electi ad requiem per moriem transeunt e mun'o.
Cumque introisset filia ipsius IIerodiadis, et saltas
sct, et placuisset Ilerodi, simulque recumbentibus, rex
ait puellæ : Pete a me quod vis, et dabo tibi, et jura
rit illi, etc. Non excusatur llcrodes quod invitus et
nolens propter juramentum homicidium fecerit, quia
ad hoc forte juravit, ut futmræ occisioni machinas
præparet. Alioquin si ob jusjurandum fecisse se dieit,
si pauris, si matris postulasset interitum facturus
fuerat an non ? quod in se repudiaturus fuit, con
temnere debuit et in Propheta.
Que cum erisset, dixit matri suæ : Quid petam ?
At illa dixit: Caput Joannis Baptistæ. Ilerodias ti
mens ne Herodes aliquando resipisceret, vel Philippo
fratri amicus fieret, atque illicitæ nuptiæ repudio C
solverentur, monet filiam, ut in ipso slatim convivio
caput Joannis postulet, dignum opus saltationis,
dignum sanguinis præmium.
Et contristatus est reae : propter jusjurandum et pro
pter simul recumbentes noluit eam contristare, sed
misso spiculatore praecepit afferri caput ejus in disco,
eic. Consuetudinis Scripturarum est, ut opinionem
multorum sic narret historicus, quomodo eo tempore
ab omnibus cre:lebatur. Sicut Joseph ab ipsa quoque
Maria appellatur pater Jesu, ita et nunc Ilerodes di
citur contristatus, quia hoc discumbeutes putabant ;
dissimulator enim menlis suæ, et artifex homicida,
tristitiam præferebat in facie, cum lætitiam haberet
in mente, scelusque excusat juramento, ut sub oc
casione pietatis impius fieret. Quod autem subjicit : D
Et propter simul recumbentes, vult omnes sceleris
ejus esse consortes, ut in luxurioso impuroque con
vivio cruentæ epulæ deferrentur.
Et attulit caput ejus in disco, et dedit illud puellae,
et puella dedit matri suæ Quo audito discipuli ejus
venerunt et tulerunt corpus ejus, et posuerunt illud
in monumento. Hoc juxta litteram factum sit, nos
autem usque hodie cernimus in capite Joannis pro
phetæ, Judæos Christum qui caput Prophetarum est
[erdidisse ; aliter : Decollatio Joannis ni:;oratio
nem famæ illius qua Christus a populo credebatur
insinuat, sicut exaltatio in cruce Domini salvatoris
profectuum designabat fidei, qua ipse qui prius a
436
tarum et Christus Dei filius a cunclis fidelibus est
agnitus. Minutus ergo capite Joannes, exaltatus est
in cruce Dominus, quia sicut idem Joannes ait, illum
oportebat crescere, Joannem autem minui ; illuin au
tem qui Propheta æstimabatur, Christum cognosci, et
eum qui Christus pro virtutum sui limitate putaba
tur, Christi esse prophetam, et præcursorem dece
bat intelligi, quod ipsum quoque distinctione tem
poris quo uterque illorum natus est, satis aperte
signatum est : qui Joannes quidem quein oportebat
minui, cum diurnum lumen decrescere incipit natus
est, Dominus autem qui vera lux mundi est, eo anni
tempore, quo dies crescere incipit, luciflua nobis suæ
dona nativitatis ex!iibuit; qui vivit et regnat cum
B Deo Patre in unitate spiritus sancti Deus per omnia
sæcula s;eculorum. Amen.
H0MILIA CLVIII.
HEBDOMADA XIV POST PENTECOSTEN.
Lectio Epistolæ ad Galatas.
Fratres, Abrahæ dictæ $unt promissiones et se
mini ejus. Non dicit : Et seminibus, quasi in mul
tis, sed quasi in uno : Et semini tuo, qui cst Chri
stus, etc.
De lege per Moysen data populo lsrael, et de pro
missionibus Abrahæ sanctissimi patriarchæ, tra
ctans Apostolus, ut in præsenti lectione audivit di
lectio vestra, Abrahæ dictæ sunt, inquit, promissio
nes redemptionis et salvationis humani generis et
semini ejus, ut dicitur ei : In semine tuo benedicen
tur omnes tribus terrae, ut maledictionis pars priiua
deleretur, et benedictio daretur pro maledictione
omnibus qui Dei credere et obedire voluerint præ
ceptis. Non dicit : Et seminibus, quasi in multis, sed
quasi in uno : Et semini tuo, qui est Christus, quia
per nullius hominis nierita nec promissio, nec
ipsa data est benedictio, et facla redemptio in sola
gratuita Chrisli Filii Dei misericordia.
IIoc autem dico, testamentum confirmatum a Deo,
quæ post quadringentos et triginta annos facta est
Le.r, non irritum facit ad evacuandam promissionem.
Ilic docet Apostolus non posse per Legem, quæ po
stea data est, repromissiones quæ ante factæ sunt
ad Abraham destrui, et posteriora prioribus præju
dicare, cum repromissiones prædictæ Abraham ante
quadringentos et triginta annos Legis datæ fuerint,
quod benedicerentur in semine ejus, hoc est in Chri
sto, universæ nationes, et ab omni maledictionis vin
culo liberarentur,
Nam si ex lege hæreditas. Ac si dicatur : Si per
legis observationem nobis redderetur æternæ patriæ
hæreditas, quæ per Adam perdita est, jam non ex
promissione. Non enim ad evacuandam promissionem
vel destruendam data est Lex, ut in consequentibus
dicitur :
Quid ergo Lex? Propter transgressiones oinnino
posita est. Propter offensiones enim multas, quas
fecit Dei populus, lex transgressiones prohibendi
data est, donec veniret semen, id est Christus, cui
447 B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 448

HOMILIA CLIX.
repromiserat mundi liberationem. Lex ordinata per A
item ut supra.
angelos mansit peccata prohibens, ut qui per arbitrii
libertatem noluerunt innocentes exspectare promis Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
sum, legalibus vinculis præpediti et in servitutem In illo tempore dirit Jesus discipulis suis : Beati
mandatorum redacti, custodirentur usque in atlven oculi qui vident quæ vos videtis, etc.
tum futuræ in Christo fidei, quae impletionem pro Non oculi scribarum et Pharisæorum, qui cor
missionisafferret.Quod autem ait, ordinata per ange pus Domini tantum videre , sed illi beati sunt
los, hoc vult intelligi quod in omni Veteri Testa oculi qui ejus possunt cognoscere sacramenta. De
mento, ubi angelus primo visus refertur, postea quibus dicitur : Et revelasti ea parvulis. Beati oculi
quasi Deus loquens inducitur, Mediator in illo, id parvulorum, quibus et se et Patrem Filius revelare
est, Deus ipse judex et rector loquebatur. Qui dixit : dignatur.
Ego sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Ja Dico enim vobis quod multi prophetæ et reges ro
cob, mediator Dei et hominum. Inter dantem et luerunt videre quæ vos videtis, et non viderunt; et
accipientem Legem medius dicitur. Sic Lex ipsa audire quæ auditis, et non audierunt. Abraham exsul
quæ post promissionem data inter repromissionem tarit ut videret diem Christi, et vidit, et gavisus est.
et completionem ejus media subrepsit, in custodiam B Isaias quoque, Michæas et multi alii prophetæ vide
repromissionis ejusdem , non in subversionem est runt gloriam Domini, qui et propterea videntes sunt
data : appellati. Sed hi omnes, a longe aspicientes et sa
Mediator autem unius non est partis, sed inter lutantes, per speculum et in ænigmate viderunt ;
Deum et hominem est medius : id est, qui suum apostoli autem impræsentiarum habentes Dominum
humano generi in hunc mundum promisit adven convescentesque ei, et quæque voluissent interro
tum ut cum pacificaret Deo homines et reconci gando discentes, nequaquam per angelos aut varias
liaret. visionum species opus habebant doceri. Quos vero
Deus autem unus est. IIoc ideo addit, ne quis pu Lucas multos prophetas et reges dicit, Matthæus
taret Christum ab unitate divinæ naturæ posse di apertius prophetas et justos appellat: ipsi sunt enim
vidi, quia mediatoris suscepisset officium. Mediator reges magni qui tentationum suarum molibus non
enim Dei et hominum homo Christus Jesus, nequa consentiendo succubuere, sed regendo promove
quam alter in humanitate, alter in deitate est, sed runt :
in utraque idem uniis est : nec purus homo con Et ecce quidam legisperitus surrerit, tentans eum
ceptus, nec purus homo natus est, sed Deus Wer dicens : Magister, quid faciendo vitam æternam pos
bum Dei assumpsit carnem pro salute humana, C. sidebo ? Legisperitus, qui de vita æterna Doininum
in qua qui impassibilis erat Deus, homo passibilis tentans interrogat, occasionem, ut reor, tentandi
appareret: in qua immortalis Deus non posse mori, de ipsis Domini sermonibus sumpsit, ubi ait : Gau
el homo mortalis mori posse ostenderetur, qui pec dete quod nomina vestra scripta sunt in cælis. Sed
catum non admisit, sed poenam pro nobis suscepit, ipsa sua tentatione declarat quam vera sit illa l)o
ut per indebitam mortem ablueret culpam nostram. mini confessio, qua Patri loquitur : Quia abscon
Agamus ergo gratias, dilectissimi, Deo Patri per disti hæc a sapientibus et prudentibus et revelasti ea
Filium ejus in Spiritu sancto, quia propter multam parvulis.
charitatem qua dilexit nos, misertus est nostri; At ille dixit ad eum : In lege quid scriptum est,
et cum essemus mortui in peccatis, convivificavit quomodo legis ? Ille respondens dixit : Diliges Domi
nos in Christo, ut essemus in ipso nova creatura num Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima
novumque figmentum. Deponamus ergo veterem tua et ex omnibus viribus tuis, et ex omni mente tua,
hominem cum actibus suis, et adepti participationein et proaimum tuum sicut teipsum. Dum legisperito
generationis Christi, carnis renuntiemus operibus. respondet, perfectum nobis Salvator iter vitæ cœ
Agnosce, o Christiane, dignitatem tuam et divinæ lestis ostendit, cui primo de dilectione Dei, proximi,
consors factus naturæ, noli in veterem vilitalem de- D Legis scripta proponenti dicit : Recte respondisti;
generi conversatione recedere. Memento capitis tui, hoc fac et vives. Deinde post inductam parabolam
et cujus sis corporis membrum reminiscere, qui respondenti illum fuisse proximnm vulnerato qui fe
erutus de potestate tenebrarum, translatus es in Dei cit misericordiam in illum, adjecit : Vade et tu fac
lumen et regnum , per baptismatis sacramentum similiter; id est, tali misericordiæ studio proximum
Spiritus sancti factus es templum. Noli tantum habi tuum necesse habentem diligere et sustentare me
tatorem pravis actibus effugare, et diaboli iterum mento, apertissime declarans solam esse dilectio
subire servitium. quia pretium redemptionis tuæ nem et ipsam non verbotenus ostentatam sed ope
sanguis est Christi. Ipse in veritate judicabit, qui ris exsecutione probatam, quæ perpetuam ducat ad
misericordia te redemit, Jesus Christus Dominus vitam.

noster, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spi Ille autem volens justificare seipsum, dixit ad Jc
ritu sancto in unitate Deus, per omnia sæcula sæ sum : Et quis est prorimus meus ? Quanta inanis glo
culorum. Amen. riæ dementia, legisperitus, ob vulgi favorem caplan
duum, quo sapienter respondisse jactaretur, primum
 439 HOMILIÆ IN EPIST. ET EVANG.
se Legis fatetur ignorare manilatum : vere, juxta A id est, in similitudinem hominum factus et habitu
Salvatoris sententiam sapiens et prudens in lege,
sed quia non humiliari cum parvulis Christi, sed
seipsum justificare desiderat, beatos oculos colum
barum, innocentiæ lacte lotarum , quibus Christi
arcana videre posset, accipere recusat. Cui profecto
Dominus ita responsum tempéravit suum, ut et
omnem qui misericordiam faceret, cuilibet proxi
mum doceret; et tamen hæc eadem parabola spe
cialiter ipsum Dei Filium, qui nobis per humanita
tem proximus fieri dignatus est, designarel. Neque
enim ita proximum, quem sicut nos diligere jube
mur, super Christo interpretari debemus, ut mora
lia mutuæ fraternitatis instituta sub allegoriæ regu
lis extenuare et auferre conemur.
Suspiciens autem Jesus dixit: Homo quidam descen-
debat ab Ilierusalem in Jericho. Homo iste Adam intel
ligitur in genere humano: Hierusalem civitas pacis illa
cœlestis, a cujus beatitudine lapsus in hanc mor
talem miseramque vitam devenit; quam bene Jeri
cho, quæ luna interpretatur, significat, variis vi
delicet defectuum laboribus erroribusque semper in
certam.
Et incidit in latrones. Latrones diabolum et ange
los ejus intellige, in quos qui descendebat incidit :
nam nisi prius intus intumesceret, foris tentatus
tam facile non recederet. Vera est enim satis sen
tentia quæ dicit : Ante ruinam exaltabitur cor.
Qui etiam dispoliaverunt eum. Gloria videlicet im
mortalitatis et innocentiæ veste privarunt. Hæc
est enim prima stola qua, juxta aliam parabolam, C
luxuriosus filius per pœnitentiam annulis orna
tur, et qua protoplasti amissa cognoverunt esse
se nudos, tunicasque pelliceas naturæ mortalis in
duti sunt.
Et plagis impositis abierunt semivivo relicto. Plagæ
peccata sunt, quibus naturæ humanæ integritatem
violando, seminarium quoddam, ut ita dicam, au
gendæ mortis fessis indidere visceribus. Abierunt
autem, non ab insidiis aliquatenus cessando , sed
earumdem insidiarum fraudes occultando. Semi
vivum reliquerunt, quia beatitudinem vitæ immor
talis exuere, sed non sensum rationis abolere value
runt. Ex qua enim parte sapere et cognoscere Deum
potest, vivus est homo ; ex qua vero peccatis conta
bescit et miseria deficit, mortuus idem lethiferoque P nibus autem præceptum Domini non habeo, consilium
est vulnere foedatus.
Accidit autem ut sacerdos quidam descenderet ea
dem via, et viso illo præteriit. Similiter et Levita cum
esset secus locum, et videret eum pertransiit. Samari
tanus autem quidam iter faciens venit secus eum, et
videns eum, misericordia motus est. Samaritanus, qui
interpretatur custos, Dominum significat (cui rectis
sime Propheta, ne hos latrones possit incurrere,
supplicat : Custodi me, inquiens, a laqueo quem sta
tuerunt mihi et a scandalis operuntium iniquitatem);
qui propter nos homines et propter nostram salutem
descendens de cælo vitæ præsentis iter arripuit, et
•enit secus eum qui vulneribus tabescebat inflictis,
&50
inventus ut homo, compassionis nostræ susceptione,
finitimus et misericordiæ factus est collatione vi
cimus.
Et appropians alligavit vulnera ejus, infunaens
oleum et vinum. Peccata quæ in hominibus inve
nit, redarguendo cohibuit, spem veniæ pœnitenti
bus, terrorem pœnæ peccantibus incutiens : alligat
enim vulnera dum præcipit : Pænitentiam agite; in
fundit oleum, dum addit : Appropinquabit enim re
gnum cælorum; infundit vinum dum dicit : 0mnis
arbor quae non facit fructum bonum excidetur et in
ignem mittetur.
Et imponens illum in jumentum suum duxit in
stabulum, et curam ejus egit. Jumentum ejus est
B caro, in qua ad nos venire dignatus est, in quo sau
cium imposuit, quia peccata nostra portavit in cor
pore suo super lignum; et juxta aliam parabolam,
inventam quæ erraverat ovem humeris suis imposi
tam reportavit ad gregem. ltaque imponi jumento
est in ipsam incarnationem Christi credere ejusque
mysteriis initiari, simul et ab hostis incursione tu
tari. Stabulum autem est Ecclesia præsens, ubi refi
ciuntur viatores de peregrinatione hac, in æternam
patriam redeuntes, et oene jumento impositum duxit
in stabulum, quia nemo nisi baptizatus, nisi corpori
Christi adunatus, Ecclesiam intrabit :
Et altera die protulit duos denarios et dedit stabu
lario et ait : Curam illius habe. Altera dies est post
Domini resurrectionem, nam et ante quidem per
Evangelii sui gratiam illuminaverat hos qui in tene
bris et in umbra mortis sedebant, sed potior resur
rectione celebrata perpetuæ lucis splendor effulsit.
Duo denarii sunt duo Testamenta, in quibus æterni
regis nomen et imago continetur. Finis enim legis
est Christus, qui altera die prolati dantur stabula
rio, quia tunc aperuit illis sensum ut intelligerent
Scripturas. Altera die stabularius denarios, quorum
pretio vulneratum curaret, accepit, quia Spiritus
sanctus adveniens docuit apostolos omnem veritatem,
quo gentibus erudiendis instare atque Evangelium
prædicare sufficerent.
Et quodcunque supererogaveris, ego cum rediero
reddam tibi. Supererogat stabularius quod in duobus
denariis non accepit, cum dicit Apostolus : De virgi
autem do. Itemque et Dominus ordinavit his qui
Evangelium annuntiant de Evangelio vivere; sed
non usi sumus hac potestate, ne quem vestrum gravare.
mus. Cui rediens quod promiserat debitor reddet,
quia veniens in judicio Dominus dicit : Quia super
pauca fuisti fidelis, super multa te constituam : intra
in regnum domini tui.
Quis horum trium videtur tibi proximus fuisse illi
qui incidit in latrones ? At ille dixit : Qui fecit mise
ricordiam in illum. Juxta litteram manifesta est Do
mini sententia, nullum nobis amplius quam qui mi
seretur esse proximum , sicut Hierosolymitæ civi,
non sacerdos, non Levita ex eadem gente, imo in
451 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 4:,2
eadem urbe nati et nutriti, sed externæ gentis ac- A tali cultura, veraci corde, sine simulatione, in sa
cola, quia magis misertus est, factus est proximus. tisfactione fidei, quia nihil est visibile horum, nequc
:
Sacratiore autem intellectu, quoniam nemo magis sacerdos jam, neque sacrificium , neque altare.
est proximus quam qui vulnera nostra curavit , Propterea, inquit, in plenitudine fidei sic oportet
diligamus eum quasi Dominum Deum nostrum, di credere, quomodo certi sumus de visibili etenim et
ligamus quasi proximum : nihil enim tam proxi adhuc amplius. llinc enim aliquando carnis seusus
mum quam caput membris. Diligamus etiam eum erant in his quæ videntur, illic autem nequaquam,
qui imiualor est Christi; hoc est enim quod se quia spiritu spiritalia percipimus, et non licet hæsi iii,
quitur : tare de iis; ideo ait : Aspersi corde a conscientia
Et ait illi Jesus : Vade et tu fac similiter. Id est, mala, ostendens quia non fides sola, sed etiam vita :
ut vere te proximum sicut te ipsum diligere ma cum virtute quæritur, quia fides sine operibus otiosa
nifestes, quidquid vales in ejus vel corporali vel spi est. Illi autem corpora mundabant, nos conscieii
ritali necessitate sublevanda devotus operare, sicque uiam. Et abluti aqua munda. Lavacrum baptismalis
ad regni coelestis praemia poteris pervenire. in hoc loco dicit : baptismum enim corporis mun
IIOMILIA CLX. (latio non est, sed animæ, si fides adest baptizato,
ferri A iv. I, sive parentum, sive suimet ipsius, si ad rationabiletm
Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Hebraeos. ætatem perveniret.
Fratres, habentes fiduciam in introitu sanctorum, Teneamus spei nostræ confessionem indeclinabi
in sanguine Christi, quam initiavit nobis vitim no lem : fidelis est enim qui repromisit. Nihil enim ;
vam et viventem per velamen , id est carnem suam, scruteris, nil rationis exspectes : fide opus habent
et sacerdotem magnum super domum Dei. hæc omnia, quia sine fide impossibile est placere
Hic ostendit distantiam pontificis et hostiarum, et
tabernaculi, et Testamenti, et repromissionis, et
multam differentiam : siquidem illa quidem tempo
Deo. Sicut Deus fidelis est in promissis suis, ita fi
deles vult nos esse in promissis nostris, quæ vovi
mus, diabolo contradicere et Christo dicere.
;
ralia, hæc autem æterna; illa qui,lem infirma, hæc Et consideremus invicem in provocatione charitatis
autem perfecta; illa quidem formae, haec autem veri et bonorum operum, non deserentes collectionem no
tas. Non enim juxta legem mandali, inquit, carnalis, stram, sicut est consuetudinis quibusdam. Quid est
sed juxta virtutem vitæ insolubilis, et tu es sacerdos intelligamus invicem ? si quis fuerit virtute præditus,
in perpetuum. Ecce perpetuitas sacerdotis et Testa hunc imitemur, et intendamus in eum, ut diligamus
mento illo dixit quod vetustum est; quoJ autem ve et diligamur; ex dilectione quippe bona opera fiunt.
terascit et senescit proximum cst interitui. Hoc au C Magnum quippe bonum est congregatio : ipsa nam
tem Testamentum Nevum et remissionem peccato que charitatem operatur ferventiorem et ex ea cuncta
rum habet, illud autem nihil hujusmodi; illud qui bona opera generantur. Nihil namque bonum, quod
dem manu factum, hoc autem non manu factum; non per charitatem fit; istam igitur confirmemus
illud quidem sanguinem hircorum habebat, hoc au invicem, quia plenitudo Legis charitas est. Nom
tem Domini; illud quidem stantem sacerdotem, hoc enim laboris opus habemus aut sudoris; si dilexe …
autem sedentem. Quoniam igitur cuncta illa minora rimus invicem, spontanea nobis vita prosternitur
sunt, hæc autem majora, propterea, inquit, habentes, ducens ad virtutem et ad coelestia. Sicut enium in
fratres, fiduciam. Unde? Sicut enim confusionem itinere contingit, si quis initium comprehendit re
faciunt peccata, sic fiduciam omnium remissio pec clam viam, ducitur ubi oportet, sic etiam in chari
catorum, et quod cohæredes effecti sumus, et quod tate tantum arripe principium , et statim manum
tanta dilectione fruimur. In introitu, inquit, sancto tibi præbens, ipsa te ducit et dirigit. Sicut, inquit,
rum. Introitum hic coelum dicit et accessum ad spi est consuetudinis quibusdam. ln hoc loco non solum
ritalia. Quam dedicavit, hoc est, quam construxit, admonuit, sed etiam culpavit et terruit uuitalem
quam præparavit et quam initiavit. Dedicatio quippe charitatis scindenles.
.
dicitur initiuam utendi. Quam præparavit, inquit, e1 D Sed consolantes, et tanto magis quanto videritis ap
per quam ipse perrexit viam novam, hinc satisfactio propinquantem diem. Quem diem designat, nisi diem
nem spei declarat novam dicens, conatur enim osten judicii, in quo singulorum merita examinantur ?
dere cuncta majora nos habere. SiquiJem nunc Vel etiam extremum diem vitæ nostræ; diciu enim
apertæ suiil portæ cœli, quod neque ad Abraham alio loco : Dominus prope est, nihil solliciti est is, id
contigit. Viam novam dixit viuæ, sed viain illam vo est, de terremis; et item :
cavit, hoc est præcepta; ipse autem dedicavit no Nunc propius est nobis salus nostra quam cum cre
vaim, dedicavit autem illam hac ratione quoniam ipse didimus, tempus quippe abbreviatum est; vo!untarie
iu ea perrexit. Welamentum autem vocavit : cum enim peccantibus nobis post acceptam notitiam reri
enim elevatus est in excelsum, tunc apparuerunt tatis jam non relinquitur hostia pro peccatis. Sponte
cœlestia. namque peccantibus nobis, postquam accepimus vc
Accedamus cum vero corde in plenitudine fidei, ritatis agnitionem, ultra non relinquitur hostia pro
aspersi corda a conscientia mala, et abluti corpus peccatis, sicut in veteri Lege donatum fnit hostias
aqua munda. In quo accedamus, scilicet fide, spiri offerre sæpius pro peccato. Neque enim Christus ipse
455 110MILIÆ IN EPlST. ET EVANG.
iterum immolandus est pro peccatis nostris, hoc A bus Scriptura dicit : Accedite ad eum, et illumina
enim semel lacium est, et secundo non est opus;
sed magis opus est post acceptam gratiam perma
nere in fide et charitate bonorum operum. Arbores
quæ institutæ sunt et cæteram habuerunt diligen
tiam agricolarum, adhibitam umanibus atque labori
bus, si nullam referant laboris vicissitudinem, ra
diciuus evulsæ, igni tradentur: tale quiddam et in
causa contingit baptismatis; cum enim Christus
mos instituerit et irrogatione spiritali potiti fueri
mus, si deinde'nullum fructum afferamus, ignis nos
exspectabit gehennæ et flamma iiaexstinguibilis. Pau
lus igitur hortatur ad charitatem et fructificationem
bouorum operum, ex utilibus invitans. Quæ sunt au
tem hæc utilia, quoniam introitum ha'.emus ad san
cta, dedicavit nobis viam iiovaim; postquam ex uti B
libus mutavit ad opera bona, vuli etiam nuuc ex
metuendis et tristibus idipsum item facere; post
quam enim dixit : Non derelinquamus congregatio
nem nostram, quemadmodum quibusdam usus est; sed
exhortantes tanto amplius quanto videtis appropinquan
tem diem, intulit dicens: Sponte namque peccanti
bus nobis postquam accepimus agnitioneum veritalis,
[opusest, inquit, bonis operibus; opusest enim ei valde
opus : sponte namque peccantibus nobis postquam
accepimus veritatis agnitionem] ultra non relinqui
tur hostia pro peccatis. Mundatus es, liber es a cri
minibus, factus es fiiius Dei; si ad primum vomitum
reversus fueris, aliud te exspectat judicium, nisi per
pœnitentiam renovatus fueris. ldeo subsequenter
ait :
Terribilis autem quacdam exspectatio judicii ignis
æmulatio quæ consumptura est adversarios. In hoc
non poenitentiam exclusit, neque propitiationem
quæ fit per poenitentiam; neque repellit per despe
ratiouem delinquentem: non enim ita est iniuuicus sa
luiis nostræ ut secundi baptismatis lavacrum, hoc
cst pœnitentiæ, excludat. Non enim dixit, Non est
ulura pœnitentia; neque dixit, Ultra non est remis
sio; sed Hostia, inquit, ultra non est, hoc est crux
secunda ultra non est : una namque perfecit in per
petuum eos qui sanctificantur, non sicut Judæi;
cautos nos volens eflicere, ue ultra vel Christi cru
cem vel hostias Judaicas exspectemus pro peccatis,
et quicumque pœnitentiæ medicamentum neglexerit,
ignis æmulatio devorabit eum. Quapropter unusquis
que ad pœnitentiæ, dum tempus habet, medicamen
tuum confugiat, ne igui tradatur æterno, quia juxta
sacræ Scripturæ sententiam , Qui bonu egerunt ,
ibunt ad vitam æternam: qui vero mala egerunt, in
supplicium æternum.
H0MILIA CLXI.
1TEM FERIA IV.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthæum.
In illo tempore exeuntes Pharisæi consilium facie
bant adversum Jesum, quomodo eum perderent, etc.
Exeuntes eos dicit, non adeuntes, vel appropin
quantes, quia eorum mens prava semper a Domino
aversa fuit, nec pertinebant ad eorum sortem qui
454
mini, ct cætera. Exeuntes videlicet cum magistro
suo diabolo, de quo scriptum est : Eae vit Satam a
facie Domini. Consilium fecerunt quomodo vitam per
derent. Non quomodo vitam ipsi invenirent. Quod
autem Domino iniqui holiuntur insidias, livor in
causa est : quid enim fecerat ut Pharisæos ad inter.
fectionem sui provocaret ? Nempe quod homo ex
tenderat manum. Quis enim Pharisæorum in die
Sabbati non extenderat manum, portans cibos, cali
cem porrigens, et cætera quæ victui uecessaria sunt?
Si ergo manum extendere et alimenta sublevare vel
potuin in sabbato non est criminis, cur hoc mali ar
guant quo,! ipsi cogun:ur facere, præsertiim cum iste
caemeutarius nihil tale portaverit, sed ad præceptum
Domini salvam extenderet manum, neque enim ille
qui dixit : Et facta sunt omnia, Sabbato laborai e
poterat convinci.
Jesus autem sciens, seccssit inde. Sciens insidias
eorum, quod vellent perdere Salvatorem suum, re
cessit inde, ut Pharisæis contra se impietatis occa
sionein auferret. Secessit quasi liomo, fugiens per
sequentium insidias, quia iieque adhuc venerat hora
passionis ejus, neque extra Jerusalem fuit locus pas
sionis. Secessit fugiens sese odio persequentes, sed
ibi accessit ubi plures invenit sese per ainorem se
quentes. Nam subditur :
Et secu:i sunt eum multi, et curavit eos omnes.,
Ecce Pharisæi, magistri videlicet plebis, unanimi
Dominum consilio perdere quaerunt; at turba indo
cta et vulgus undecunque collectum unanimi illum
dilectione sequuntur. Illi videntes opera virtutum
ejus, et verba doctrinæ audientes, nihil amplius dis
cere quam ut eum persequerentur, volebant; isti,
opinione tantum ducti virtutum ejus, congesto ag
mine permaximo veniunt ad audiendum eum, opem
que salutis flagitandam.
Et præcepit eis ne manifestum eum facerent. Præ
cepit enim hoc, non propter timorem mortis, me
forte proditus jam occide, etur, cui erat in potestate
anima sua, sed parcendo Judæis, ne ipsi invidia
trucidarentur innocentem persequendo. De quibus
alibi legitur, tere stultos interficit iracundia, et par
vulos occidit invidia. Nos autem, tropologice, in
struit, ut cum aliquid magni feceriimus, laudem fo
rinsecus non quaeramus.
Ut adimpleretur quod dictum est per Isaiam pro
phetam dicentem : Fcce puer meus, quem elegi, dile
ctus meus in quo bene complacuit animæ meæ. Quod
enim propheta de illo futurum prædixit, necesse erat
in ipso impleri, ut innocentia et mansuetudo ejus
verum comprobaret prophetarum oraculum. Puer
ergo Domini est Jesus, quia formam servi accepit et
habitu inventus est ut hoino; sed tamen electus, quia
ipse, sicut Scriptura dicit, electus est ex millibus,
verus scilicet David, vir secundum cor Domini in
ventus, qui fecit omnes voluntates ejus. Electus est
enim in opus quod nemo alius fecit, ut redimeret
gentis humanum et pacificaret mundum cun»
455 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 450

Deo. Quando enim ipse eligitur, homo est; quando A bitur insidiis, donec ponat in terra judicium, et im
eligit, Deus est : in duabus quidem naturis una per pleatur illud quod scriptum est: Fiat roluntas tua sic
sona est Christus. In ipso autem bene complacuit ut in cælo et in terra.
sibi anima Dei, quia ipse solus est Agnus sine pec Et in nomine ejus gentes sperabunt. Merito ergo in
cati macula, de quo et paterna vox dicit : Hic est nomine ejus gentes sperabunt, quia ipse est semen
Filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui. de quo promissum est Abrahæ quod in semine ejus
Ponam spiritum meum super eum et judicium gen benedicerentur omnes gentes terræ: de quo et præ
tibus nuntiabit. Ex persona Patris hoc per prophe dictus Isaias ait . Radix Jesse qui exsurget regere
tam dicitur; spiritus quippe ponitur non super Dei gentes, in eum gentes sperabunt, ipsumque depreca
Verbum, et super Unigenitum qui de sinu Patris buntur.
processit, sed super eum de quo dictum est : Ecce In nomine quippe ejus omnes gentes sperabunt,
puer meus; et item : Requiescet, inquit, super eum quia, ut Petrus ait, non est aliud nomen sub cælo
spiritus Domini, spiritus sapientiæ et intellectus, spi datum hominibus, per quod possint salvari : sed in
ritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiæ et pie nomine Jesu, juxta Pauli vocem, omne genu flecte
tatis, et replebit eum spiritus timoris Domini. Judi tur, caelestium, terrestrium et infernorum; et omnis
cium ergo Dei Dominus Jesus gentibus nun B lingua confitebitur, quia Dominus Jesus in gloria est
tiavit, quia futurum judicium suum, quod illæ mi Dei Patris: qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et
niime crediderunt, per Evangelium suum et per regnat Deus per omnia sæcula sæculorum. Amen.
prædicatores Novi Testamenti patefecit, docuitque HOMILIA CLXII.
eas modo agere judicia justa el devitare judicia in
FERiA Wi.
justa. Sequitur :
Non contendet, neque clamabit, neque audiet aliquis Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
in plateis vocem ejus. Non contendit ergo Christus In illo tempore, dum ire Jesus per civitates et ca
neque clamavit, neque audita est in plateis vox stella, docens et iter faciens Jerusalem, ait illi qui
ejus, quia cum malediceretur, non maledicebat, cum dam : Domine, si pauci sunt qui salvantur? Ipse au
pateretur, non comminabatur: tradebat autem judi tem dixit ad illos : Contendite intrare per angustam
canti se injuste, corpus suum dedit percutientibus, portam, etc.
et genas suas vellentibus, sicut ovis ad occisionem Per angustam portam aula salutis intratur, quia
ductus est, et non aperuit os suum. Allegorice autem, necesse est ut per labores et jejunia fallentis sæ
non audivit quisquam in plateis vocem Christi, quia culi illecebra vincatur; et bene dixit : Contendite
lata est via quæ ducit ad perditionem, et multi qui C. intrare, quia nisi mentis contentio ferveat, unda
ingrediuntur per eam; qui multi mon audiunt vocem mundi non vincitur, per quam anima semper ad
Salvatoris, quia noii sunt in arcta via, sed in spa ima revocatur.
tiosa. Quia multi , dico vobis, quærunt intrare et non
Arundinem quassatam non confringet, et linum fu peterunt. Quærunt intrare salutis amore provocati,
migans non exstinguet. Arundinem quassatam Ju et non poterunt, itineris asperitate delerriti : quæ
dæos dicit, propter quod unus populus erat, et ab runt hoc ambitione praemiorum, a quo mox laborum
invicem discrepabant. Linum fumigans non exstin tkmore refugiunt; non quia jugum Domini asperum
guet. Populum videlicet de gentibus congregatum , aut onus est grave, sed quia nolunt discere ab eo,
qui, exstincto legis nàturalis ardore, fumi amarissimi quoniam mitis est et humilis corde ut inveniant re
et qui noxius oculis est tenebrosæque caliginis in quiem animabus suis; eoque fit angusta porta qua
volvebatur erroribus, quem non solum non exstinxit intratur ad vitam.

et redegit in cinerem, sed e contrario de parva scin
tilla et pene moriente maxima suscitavit incendia,
ita ut totus orbis arderet igne Domini Salvatoris,
quem venit mittere super terram. Sive aliter, qui
peccatori non porrigit manum, nec portat onus
fratris sui, iste quassatum calamum confringit; et
qui modicam scintillam contemnit in parvulis, hic
linum exstinguit fumigans : quod Christus utrum
que non fecit; ad hoc enim venerat ut salvum fa
ceret quod perierat, et ovem erroneam ad gregem
in suis sacris humeris reportaret ; unde sequitur :
Donec ejiciat ad victoriam judicium. Iste autem
qui arundinem quassatam non contrivit et linum
fulminans non exstinxit, judicium quoque perduxit
ad victoriam, cujus judicia vera sunt justificata in
semetipsis, tandiu lumen prædicationis ejus in
mundo resplendet, nullusque conteretur nec supera
Cum autem intraverit paterfamilias , et clauserit
ostium, tunc incipietis foris stare, et pulsare os;ium,
dicentes : Domine, aperi nobis. Paterfamilias, Doumi
nus videlicet Christus, qui ubique totus est ex divi
nitate, intus quidem est eis quos in cœlesti patria
præsens sua visione lætificat, sed quasi foris est ad
huc eis quos in hac peregrinatione certantes occul
tus consolator adjuvat, juxta quod ipse promisit :
Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad con
summationem sæculi. lntrabit autem et claudet
dstium , quando totum corpus suum, quod est Ec
clesia, resurrectionis gloria glorificatum ad suae con
templationis gaudium perducens, reprobis locum
pœnitentiæ tollet, quem nunc pie pulsantibus ape
rit : nam foris stantes ostium pulsare, est a beato.
rum sorte secretos misericordiam, quam neglexe
rant, a Deo frustra flagitari.
 357 ]]OYlal.I.E IN E\ ANG. ET EPIST. 438
Et rcspondens dicet roòis : Nescio ros unde sitis. Potest et ita, quia multi sero ad Dei servi
(Quomodo nescit unde sint, cum psalmus dicat : Do 3. nandi.
tium venientes magnis vitæ meritis excellant; aiii
•minus morit cogitationeshomi num , quon iam vanæ
sunt; et alibi scriptum sit : Ipse novit decipientem vero, a prima ætate spiritali stuJic ferventes, ad
extremum otio torpente latescant. Tamen hoc scien
et eum qui decipitur; uisi quia scire Dei aliquando
cognoscere dicitur, aliquando approbare ? Quoniam dum est quod Salvator noster, qui est judex vivorum et
mortuorum, unicuique in die judicii propriam fìmerce
novit Dcus viam justorum, qui autem ignorat, igno
dem restituet, et ibunt impii in supplicium :eternttm,
rabitur, eu scit ergo reprobos, quos cognoscendo,
jtisti autem in vitam æternani.
judical , neque enim judicasset quos minime co
gnosceret; tamen quodammodo nescit eos unde sint, II0MllLIA CLXIII.
apud quos fidei et dilcctionis suæ characterem noi: Initium sancti Evangelii secundum Matthæum.
approljal. Liber generationis Jesu Christi, filii David, fil,i
Tunc incipietis dicere, Manducavimus et bibimus Abraham, etc.
coram te et in plateis nostris docuisti. Vel simplici Liber generationis Jesu Christi, filii David, filii
ter iiitelligendum quod fidei mysteria spernentes Abraham. Ordo pra posterus, sed necessario commu
Judæi, eo se Domino notos arbitrentur, si solum tatus : si enim prius posuisset Abraham eu postea
victimas ad templum deferant, et coram Domino B David, rursus ei repetendus esset Abraham, ut gene
epulentur, prophetarum lectioni auscultent, nescien rationis series tcxeretur. Ideo autem, præter missis
tes illud Apostoli : Non est regnum Dei esca et po aliis, horuin filium dixit : quia ad hos tantum facta
tus, sed justitia et paae, et gaudium in Spiritu sancto; est repromissio de Christo. Ad Abraham, enim di
eu alibi : Quorum Deus venter est, et gloria in com ctum est : ln semine tuo benedicentur omnes gentes;
fusionem ipsorum, id est, in circumcisione carnali. ad David : De fructu ventris tui ponam super sedem
Vel mystice sentiendum manducare eos et bibere tuam. Vel ideo prior positus est David, quia propior
fuit Christo.
coram Domino, qui verbi pabulum digna aviditate
-

suscipiunl; unde ipsi qui hæc dicunt, velut expo
ner.do subjungunt, et in plateis nostris docuisti :
Scriptura enim sacra aliquando cibus nobis est, ali
quando potus. In 1ocis obscurioribus cibus est, quia
quasi exponendo frangitur, et mandendo glutitur.
Potus vero est iiì locis apertioribus, quia ita sorbetur
sicut invenitur. Et Ucculta ergo mandata sacri elo
C dicens Divinitas : Ego hodie genui te; item : Ante
quii et aperta se inteliexisse testantur, qui repro
banti se judic i quia mandu caver int cora m illo et
!)iberint conqueruntur. Scd timcndum est valde
quod aduiitur :
Et dicet vobis, Nescio vos unde sitis : discedite a
me, omnes operarii iniquitatis. Non, inquit, legalium
festivitatum epulatio juvat, quem fidei pietas non
coiumendat; non Scripturarum scientia Deo motum
facit, quem operum iniquitas obtutibus ejus osten
dit indignum.
Ibi e: it fletus et stridor dentium. Fletus de ar
•!ore, stridor dentium solet excitari de frigore : ubi
•luplex ostenditur gehenna, id est, nimii frigoris
<i intolerabilis esse fervoris; cui beati Job senten
tia consentit dicentis : Ad calorem nimium trans
ibunt ab aquis nivium. Vel certe slridor dentium
prodit indignantis affectum, eo quod sero unuin
quemque pœniteat, sero ingemiscat, sero irascatur
sibi, quod tam pervicaci improbitale deliquerit.
Et ecce sunt novissimi qui erant primi , et sunt
priini qui erant novissimi. Principalis quidem hujus
sententiae sensus ex superioribus patel; quia populi
gentitiim diu sine fi le viventes essent ad fidem vo
candi, et Judæi, caput fidei et justitiæ per tot sæcula
Abraham genuit Isaac. Itecte a capite fiJei eu ipso
initio promissionis Christi genealogia usque ad ipsum
Christum dirigitur : hamus utique in fide regis
[Forte, in retis capite], et in fine genealogiæ positus,
quo aduncatus est Leviathan maxillaque ejus perfo
rata, pœnitentiæ ejus janua aperta est. Genuit, non
fuit, neque generavit. Divinitatem Christi ostendit
Luciferum genui te, Matthæus, genuit, quia filios na
turæ, dicit; Lucas, [uit, quia filios legis.
Jacob autem genuit Judam et fra:res ejus. Ismacl
primogenitus Abrahæ, et Esau primogenitus Isaac
quasi alieni a populo Dei prætern issi sunt, fratres
Judæ commemorantur: qui patriarchæ duodecim uri
buum, quia erant de populo Dei, non sunt etiam de
genealogia Christi alieni.
Judas genuit Phares et Zaram. Isti non sunt pri
mogeniti Judæ; sed qui simul nati sunt, recle simul
coilimemorantur : et istorum uterque nulla culpa
ratus est ut excluderetur de genealogia. T
De Thamar. Prætermissis legitimis conjugibus,
quatuor extraneæ mulieres sumuntur in genealogia
Christi : Thaumar enim, sub habitu meretricis in
bivio sedens; ltaab meretrix, Salmoim principi tri
bus Judæ de Jericlo se jungens; Rulh, mortuo viro
suo de Moabitida regione veniens, jungens se Booz;
Bersabee, de regis David adulterio concipiens. lloc
factum est ut secundum litteram Domini clementiam
admiraremur maximam, quia propter hominis pec
calum delendum, non solum de hominibus, sed etiam
de peccatoribus et mereuricibus nasci dignatus est.

. tenentes, futuri essent in caudam. Potest autem et

ita intelligi : quia nonnulli, ad sæculum despecti,
niagnam in futuro sint gloriam habituri; et alii
8pud hoinines gloriosi, a districto sint judice dam
PATRol. CX,
Secundum vero sensum [spiritualem], in istis tribus
mulieril)us Ecclesia ventura ad Dominum de gentili
tatis errore significatur: quae prius aliena et sterilis,
postea vero conjuncta est Domino mat: ona, quæ plu
res adoptivos filios Deo parit quam Synagoga, quæ
1δ
 IB. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 460
459
prius, dum proprium habuit virum, generavit. David A constituit Sedechiam, patruum ejus, regem pro eo
Yegem dixit, non quasi solus rex de Judæa, sed quia super Judæam. Quem malum coram Domino Nabu
primus regum usque ad transmigrationem Babylonis, chodonosor incendens templum, et auferens vasa
velut alii distinguunt a David milite. Domini, duxit in Babylonem. Si voluerimus Jecho
Ex ea quæ fuit Uriæ. Sola Bersabee non nomina niam in fine prius tessarescedecades ponere, non
tur,,pro scelere conjugii sine poenitentia. Nam aliæ quatuordecim, sed tredecim sequuntur. Restat ergo
tres non solum non debent culpari, sed et laudem ut Jechoniam priorem sciamus ipsum esse Joachim
meruerunt. Urias vero nominatur, qui justus occisus patrem Jechoniæ (ilium, qui in Danielis scribitur
est. David vero, etiamsi adulter et homicida, hic no initio; secualum Jeelioiiiam ipsum esse Joachimtihs,
minatur, in exemplum veræ pœnitentiæ ejus, et de nepotem Josiæ, qui ipse in Ezechielis initio dicitur,
suo adulterio talis filitis nascitur, ex cujus semine Quorum prior per x et μ, sequens per x et μ scribi
Christus generatur. Ab Abraham usque ad David pa tur. Quod ita apud Graecos et Latinos confusum est
triarch;e et duces; a David usque ad transmigratio scriptorum vitio, et longitudine temporum, ut ab
nem reges et a transmigratione deducuntur. errantjbus idem in duorum prophetarum commemo
Joram genuit 0:iam. ln historia Regum legimus ratus putetur principiis. Deinde si dixeris Jecho
Ochoziam, Joab, Amasiam , tres reges, quos hic B niam ab Josia genitum, sit nepos non filius. a Chri
evangelista prætermisit. Ideoque proposuit evange slianis Joachim Jechoniam fuisse vocattim, licet alio
^ hista tres tessarescedecades diverso statui temporum loco Evangelii locum lcgamus, nullus de filiis dicet,
ponere; et qui volebat numerum quadraginta duo sed si invenerit, recitetur usque evangelista : i !eo
ponere consecratum, rectius erat ut tres mali reges patrem nuncupat Jechoniam, quia præparatio Do
prætermitterentur, quam nullus ex bonis. Et quia mini, quia ita hunc sicut et alium merito præparavit
Joram miscuerat se generi pessimo Jezabelis, acci Dominus ad transmigrationem. Unde in transmigra
piens filiam Achab Athaliam in conjugio, ex qua ge tione filios Josiæ dicit genitos, cum antea nati sint;
meravit Ochoziam : ideo usque in tertiam generatio quia ad hoc nati sunt præscientia Dei, ut transmi
nem memoria ejus de sanctæ nativitatis ordine tolli grarentur pro suis peccatis. Secundum vero Augu
tur, dicente Domino in lege : Ego sum Deus zelotis, stinum Jechonias bis numeratur, in fine prioris, et in
visitans peccata patrum in filios usque in tertiam ge capite deflexionis ad geutes exuraneas Babyloniae. Sed
nerationem eorum, qui oderunt me. In illos uti;ue cur pater ejus prætermiuitur , nisi quia significat
peccata patrum visitantur, qui peccatis odio Doinini Christum a circumcisione ad præputium, sicut ab
pertinaces fuerunt; et in illis misericordia efficitur,Jerusalem ad Babylonem, quodammodo migraturum:
qui in dilectione Domini permanent. Bonus enim C et hinc utrisque in se credentibus sicut lapidem an
homo, a quovis pertransit, dignus est misericordia ; gularem futurum.
malus vero pœna. Joram utique accepit Athaliam : Jacob autem genuit Joseph. ldeo per Joseph, cum
qu;e, defuncto Ochozia, filium ejus et nepotes suos, non sit pater, genealogia Christi deducitur, primo,
filios Ochoziæ, occidit; et ipsa regnavit septem annis quia ut mulierum ordo genealogiæ texetur non est
in Judæa. Quibus moriuis, occultatus est Joa!), quem consuetudinis Scripturæ ; secundo, ut per Joseph
Josabel filia regis Joram, soror Ochoziæ, internecioni origo Mariæ monstraretur, quia de eadem tribu fue
quæ exercebatur ab Athalia subtraxit in templum. runt, contestante Lege ut nemo accipiat uxorem misi
Qui, occisa avia sua, a Joiada sacerdote nutritore suo de tribu sua. Lucas vero dicit : Cui fuit alter secun
in regem ordinatur. Qui mortuo Joiada nutritore suo, dum naturam pater, alter secundum legem. Scimus
filium ejus Zachariam sacerdotem occidit inter tem enim hoc præceptum per Moysen, Domino juhente,
plum et altare. Amasias vero Dominum renuit, et ut si frater vel propinquus sine liberis mortuus fue
idola adoravit. Isti ergo tres, id est : Ochozias, Joab, rit, accipiat alius uxorem ejus ad suscitandum semen
et Amasias, Joram hæredes impietatis, merito per fratris sui vel propinqui. Jacob aulem et Heli fratres
eumnes a genealogia Christi excluduntur. uterini fuerunt, id est, unius matris Estha nomine,
Josias autem genuit Jechoniam et fratres ejus. quæ post Melch, Mathan affiuitatis jure juncta est.
Communis impietatis et coæqualis infamiæ, et om Cumque Heli major natu uxorem duxisset, sine filiis
nium transmigrationis Jechoniæ simul et fratrum defunclus est : in cujus nomine suscitatus est Joseph
ejus fecit mentionem. Pro Josia enim in bello contra ex Jacob carnaliter generatus. Hac expositione duo
Necheco regem Ægypti occiso, Joachas filius ejus rum patrum Pamphylus et Eusebius, Hieronymus,
tres menses in Jerusalem regnavit, et translulit eum Ambrosius et Eucherius usi sunt. Augustinus vero
rex Æygpti in Ægyptum, et eonstituit pro eo fratrem dicit duos patres habuisse Joseph, unum a quo geni
ejus Eliachim, qui et Joachim. Qui duodecim annis tus est, alterum a quo adoptatus fuit. Antiqua etenim
regnavit : quem malum coram Bomino Nabuchodo consuetudo adoptandi filios in populo Dei erat, ut
nosor vinctum catenis duxit in Babylonem ; et re Jacob nepotes suos, filios Joseph, sibi filios adoptavit
gnavit Joachim, qui et Jechonias, filius ejus, pro eo Ephraim et Manassem, et illud auxit numerum uri
tres menses. Quem quoque malum coram Domino, buum Israel: et Moysen filia Pharaonis. Et in Christo
mittens Nabuchodonosor duxit in Babylonem, et hoc factum est, ut dicit Maria : Fili, quid fecisti nobis
• Locus corruptus, sicut et alii bene multi, quemadmodum legenti nimis patet. Edit.
 H61 HOMILIÆ IN EVANG. ET EPIST. 462

sic: ego et pater tuus quærebamus te; itaque Joseph A propter viduitatem; fames, propter desiderium li
non genuit Jesum, sed adoptavit. Lucas quadraginta berorum; impetus, quia impetum fecerunt in eam
tres a Christo nsque ad David, Matthæus a David ut comburerent : Ecclesiam significat. Esron sagit
usque ad Christum viginti octo posuit: quia vcl post tam vidit vel atrium eorum interprctatur : sagittam,
transmigrationem unus bis numeratur; vel Lucas, quia eo tempore natus est quando Chananæi inimi
avum maternum qui dicit, solvit istam quæstionem, citias exercebam contra Israel pro nece Sichem et
causa adoptandi. Emor; atrium, eo quod ipsius tempore habitabat
Virum Mariæ, id est, sponsum, quia sponsæ vo Israel in tabernaculis et tentoriis : significat Chri
cantumr uxores, sicut sponsi viri et mariti dicuntur. stum, ut: Sagittæ tuæ acutae; et : Stantes erant pedes
Matthaeus genealogiam initio libri sui posuit, quo ad nostri in atriis tuis, Jerusalem. Aram electus sive er
Judæos scripsit, ut intelligant illum jam venisse per celsus interpretatur : significat Christum, ut : Hic
lios patres quos [quem] prophetae vemturum esse est filiits meus dilectus; et: Et excelsus super omnes
praedixerant ex eisdem. At vero Lucas non ante sed gentes Dominus. Aminadab populus meus spontaneus
post baptismum posuit genealogiam Domini, ut muf interpretatur, eo quod tempore nativitatis suæ ha
lus postquam audivit vocem Domini dicentis : Hic bitabat populus Israel sponte in terra Ægypti: signi
est Fi!ius meus dilectus, credidisset qnod filius Joseph B ficat Christum, ut : Nemo tollet a me animam meam.
fuisset. Ab Abraham usque ad Christum, secundum Naason augurians vel augur fortis interpretatur, eo
Matuhæum, quadraginta duo sunt in genealogia, hoc quod ipsius tempore cœpit Israel in Ægypto augurari
est a capite fidei usque ad terram viventium, relicto et idola adorare : significat Christum, quia auguria
errore gentilitatis, in figura quadraginta duarum batur de præterito, ut : Abraham pater vester exsul
mansionum filiorum Israel de Ægypto in terram re tavit ut rideret diem meum; de praesenti : Utquid co
promissionis : quibus tres mansiones prætermissæ gitatis mala in cordibus vestris ? de futuro : Et erunt
sunt, ubi Aaron mortuus est, et ubi populns contra homines sicuti angeli Dei. Salomon interpretatur sen
Dominum et Moysen de fastidio mannæ murmurave sibilis sive sensus, ac ideo factus est dux tribui Judæ :
runt, et ubi a serpentibus vulnerati, in figuram trium significat Christum, ut : Quis me tetigit? sentio vir
regum qui de genealogia tolluntur. Secundum vero tutem de me exisse. Raab interpretatur latitudo, quia
Lucam septnaginta septem in genealogia sunt, inter prius dilatavit peccatum carnis suæ ut meretrix, et
Adam et Christum, propter remissionem peccatorum, postea dilatatum est genus ejus inter filios Israel :
ut Dominus ad Petrum : Non dico tibi septies, sed significat Ecclesiam per totum mundum dilatatam.
septuagies septies. Item interpretatio nominum. Pri Booz interpretatur in quo robustus sive in ipso forti
mum nomen, id est, pater Abram interpretatur pater tudo, qui fortitudinem visus est facere quando acce
ercelsus; Abraham pater multarum interpretatur, pit Ruth ut suscitaret semen propinqui sui, quod
subaudis gentium, significat Christum, quia ipse alius vir facere noluit : significat Christum, ut : Si
filios multarum gentium habet, ut dicitur : Si custo exaltatus fuero a terra, viam traham mecum. Obed
dierint filii tui legem meam. Isaac risus interpretatur, interprelatur serviens, eo quod bene servivit Deo :
quia risit Sara et Abraham præ gaudio, significat significat Christum, ut : Filius hominis non venit mi
Christum, ut : Ecce annuntio vobis gaudium ma nistrari, sed ministrare. Ruth interpretatur festinans,
gnum. Jacob interpretatur supplantator, quia ter sup eo quod de terra aliena festinavit ad populum Dei :
plantavit fratrem suum, primo ex utero matris, se significat Ecclesiam, quæ festinavit ad Christum.
cundo per lenuem, tertio per benedictionem : signi Jesse interpretatur in sole sacrificium vel incensum,
ficat Christum, quia ter supplantavit diabolum : de quo genuit filium, qui pluries sacrificium vel in
primo, Non in solo pane vivit homo ; secundo: Non censum Deo offerre constituit : significat Christum,
tentabis Dominum Deum tuum ; tertio : Dominum ut : In sole posuit tabernaculum suum; et : Ignem
Deum tuum adorabis; et alibi : Nemo potest diripere veni mittere in terram, et quid volo nisi ut ardeat?
rasa fortis, nisi prius alligaverit fortem. Judas con David interpretatur fortis manu sive desiderabilis, quia
fessio interpretatur. Sic maler ejus ait: Nunc confi vicit Goliam, et diligebat eum omnis Israel: significat
tebor Dominum, quia dedit mihi quartum filium ; Christum, ut: Dominus fortis et potens, Dominus potens
significat Christum, ut Confitebor tibi, Pater cæli et in prælio; et: Ecce veniet desiderabilis cunctis genti
terræ. Phares interpretatur divisio vel divisit, ut bus. Bethsabeeinterpretatur filia juramenti vel puteus
dixit obstetrix : Quare divisisti maceriam ; significat satietatis: significat Legem, quæ juncta est alii viro, id
Christum, ut : Statuct oves a dextris, hædos autem a est Christo, post mortem viri sui, id est post mortem
sinistris; et dividet eum partemque ejus ponet cum Moysi. Urias lux mea Deus interpretatur : significat
hypocritis. Sara oriens vel coccineus interpretatur : Moysem, sicut supra diximus. Salomon interprelatur
oriens, quia prius oriri debuit; coccineus, quia pacificus, eo quod dedit illi Deus pacem in regno: si
filius coccineus alligatus est digito ejus; significat gnificat Christum : Ipse est enim pax nostra, qui fecit
Christum, ut, Visitavit nos oriens eae alto; et : Quare utraque unum. Roboam interpretatur latitudo vel
rubrum est indumentum tuum ? Thamar interpretatur impetus populi per antiphrasim, eo quod angustum
palma, et amara funes, vel impetus : palma propter regnum, id est parvum habuit, vel eo quod undecim
victoriam, quia suscitavit semen mariti sui ; am tra, tribus se diviserunt a regno ejus : significat Chri
 464
465 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
sium, ut: Venite ad me, omnes qui laboratis et one- A percipite regnum quod vobis paratum est; et : Si

rati estis. Abia iuterpretatur pater Dominus, quia ascendero et præparavero vobis locum, Babylon con
pater fuit populi, et bene fecit prius coram Domino; fusio interpretatur, ut : Confundantur qui adorant
significat Christum : Nolite invocare patrem super sculptilia. Galathiel interpretatur petitio mea Deus;
terram, uni;s , £t Pater vester qui in cælis est. Asa in eo quod tempore ejus petivit populus captivitatis
terpretatur do'ens, tollens sive attollens : doluit enim ut reverteretur in terram : siguificat Christum, ut :
peccata popuii, abstulit autem idola de regno suo, et Pater, sanctifica eos quos dedisti mihi. Zorobabel
exaltavit civitates plures : siguificat Christum, ut : interpretatur iste magister de Babylone : significat
Vidit Dominus Jerusalem, flevit super eam; et: Ecce Christum, aliquan:!o de confusione, ut : Venite ad
Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi; et: Attollite me, omnes, et c;etera; aliquando de erubescenti, ut:
portas, principes, vestras. Josaphat ipse judicans, vel IIic cum publicanis et peccatoribus manducat. Ahiud
poinini judicium, vel Dominus judicavit, quia popu interpretatur Deus meus iste : siguificat Christum :
lum suum bene judicavit, vel inter prophetas Domini Ego et Pater unum sumus. Eliachim interpretatur
et Achab judicio discrevit; et quia Dominus judicavit Dei resurrectio : significat Christum, ut : Qui cre
inter ipsum et Achab cum persequerentur eos Syri: dit in me non morietur in æternum, sed ego resusci
significat Christum, ut : Pater non judicat quem B tabo eum. Azor interpretatur adjutus : significat
quam, sed omne judicium dedit Filio. Joram ercelsus Christum, ut : Non sum ego solus, sed Pater me
sive sublimavit interpretatur : significat Christum, cum est. Sadoch interpretatur justificatus vel justus:
ut : Nemo ascendit in cælum nisi qui descendit de significat Christum, ut : Veritatem loquor, quia ve
caelo filius hominis qui est in cælo. At vero Ochozias, raae est qui mecum est. Achim interprelatur frater
Joas et Amasias non numerantur in genealogia meus, ut : Dicite fratribus meis ut eunt in Galilaeam.
Christi ob causas superius dictas. 0zias interprela Eliud interpretatur Deus meus es tu : significat Chri
tur robustus Domini, qui contra quamlibet gentem stum, ut : Deus me, s e: Domiinus meus. Eleazar in
t;
pugnabat, vincebat; significat
:;('3 Christt:m, ut : La terpretátur Deus meus adjutor: significat Christum,
zare, veni foras. Joathan interpretatur consum ut : Qui me misit mecum est. Mathan interpretatur
matus sive perfectus, quia coiisummavit mandata donans : significat Christum, ut : 0mne debitum di
Domini : significat Christum, ut : Cum consum misi tibi. Jacob interpretatur supplantator. Joseph
masset Jesus omnia verba haec. Achar interpreta interpretatur auctus : significat Christum, ut : Alias
tur apprehendens : apprehendit enim idola et coluit : oves habeo quæ non sunt ex hoc ovili. Maria inter
significat Christum, qui apprehendit manum puel pretatur stella maris, sive illuminatriae, vel domina;
læ, et suscitavit eam. Ezechias interpretaiur fortis C. quia stella dulcis est nautis, mare amarum est, sic
Dominus vel Dominus confortavit, quia confortavit Maria in mare, id est, in munilo fuit inter pecca
eum Dominus ab iniquitate, et annos vitæ illi adjecit : tores: et quia mos est ut stella viros ad portum
significat Christum, ut: Confidite, quia vici mundum. alducat; sic Maria in mundo ubi natus est Chri
Manasses oblitus interpretatur, quia oblitus est prius stus, qui omnes ad vitam ducit dum sequantur il
mandata Dei, et postea obliviscens idola et fecit lum, illuminatrix et domina dicitur, quæ verum
mandata Dei : significat Christum, ut: Dimittantur lumen et Dominum nobis pcperit. Cur mulieres in
tibi peccata tua, id est, obliviscantur. Amon fidelis genealogia etiam peccatrices? Quia ipsæ ad vitam
sive honestus, quia fidelis fuit pater ejus, et ipse veniunt æternam ut viri. Et ideo peccatores reci
honestus fuit in pulchritudine formæ : significat Chri piuntur, quia ipse dixit: Non veni vocare justos, sed
stuum, ut : Petite et dabitur vobis; et: Spcciosus forma peccatores.
prae filiis hominum. Josias interpretatur, ubi est in Cur Abraham et David in capite genealogiae po
censum Domini ? quia non solum fccit voluntatem nuntur secundum Malthaeum ? quia illis promissus
Domini in omnibus, sed etiam tale Pascha fecit Do est Christus venturus. Abrahæ dictum est : In se

mino quale ante i:on factum est : significau Chri
suum, ut : Prolirius orabat; et : Dirigatur oratio
nea sicut incensum. Item Eliachim, qui et Joachim,
qui scribitur in principio libri Danielis, hic fuit fi
lius. Joas, qui non scribitur in genealogia: interpre
uatur autem resurrectio Domini, quia ille transmi
gravit de Judæa in Babylonem in captiviiate; ita
Christus de circumcisioiie ad præputium, ut : Cum
resurrerero, præcedam vos in Galilæam ; et : Ascen
dens in altum captivitatem nostram sua durit vir
tute captivam, id est, de terra ad cœlum. Joarim au
tem interpretatur præparatio Domini. Ipse scribitur
jn principio libri Ezechielis, ipse qui et Jechonias,
hic nepos Josiæ et non filius : interpretatur autem
pra'parntio Domini, ut: Venite, bencdicti Patris mei,
mine tuo benedicentur omnes gentes; ad David di
ctum est: De fructu ventris tui, etc. Cur Matthæus
incipit genealogiam ab Abraham, Lucas vero a
Christo ad Abraham ? Ideo Matth;cus ab Abraham
quia Abraham auctor et caput fidei, ut est : Cre
didit Abraham; ideo vero Lucas a Christo incipit,
quia Christus verus genitor, humani generis. Cur
secundum Matthæum genealogia præcedit bapti
smum, secundum vero Lucam baptismus gcnealo
giam præcedit: ideo Matthæus [secundum Matthæ.
um] præcedit genealogiam, ut de genere Christi di.
xisset antequam dixisset de munere gratiæ ejus;
Lucas vero [prius] voluit prædicare de gratia divina,
quiam de genere humano : vel ideo post baptismum
dixit Lticas, ut ostenderet vocem Patris vel angelos
 455 IIOMILIAE IN EVANG. ET EPIST.
g££
testante, !e Filio, et quia nemo ascendit ad Patrem A per legem facta est. Si enim lex impiis et peccato.
nisi post baptismum. Cur Matthæus quadraginta ribus posita, utique Ruth quæ definitionem legis ex
duos posuit ab Abraham usque ad Christum, Lucas cessit, intravit in Ecclesiam. Et cur Matthaeus ge
vero quinquaginta septem? Ideo quia Matthæus ma nuit semper, Lucas vero fuit dicit? Quia Matth;eiis
jores Dominici generis, Lucas vero ordine id per
de generatione propria dixit, Lucas de adoptione
a 'optionem generationis texuit. Cur Matthaeus per plurimum dixit. Item Matthæus qui filius, nunc idem
Salomonem, Lucas per Nathan, genealogiam textuit?
postea pater; Lucas vero, qui pater est, nunc fi
Ideo ut per regalem et sacerdotalem familiam Chri
lius est postea? Cur Lucas quatuor nomina tantum
sui ostenderent generationem : quia ille fuit secun
de patriarchis in genealogia posuit, Judas, Joseph,
dum carnem rex ex regibus, et sacerdos ex sacer Simeon, Levi? Propter figuram : in Juda enim illo
dotibus; ut : Deus judicium tuum regi da; item :
Tu es sacerdos in æternum. Cur Matthæus dividit
superiore, Dominicæ passionis mysterium significa
tur; in Joseph castitatis exemplum ; in Simeone,
generationes inter quatuordecim? Ideo ut osten
vindicta laesi pudoris; in Levi, officium sacerdotis.
deret patriarchas ab Abraham usque ad David, et
Cur Chrislus non de alia tribu nasci voluit, misi
reges a David usque ad transmigrationem Babylonis,
de Juda tantum ? Quia quartus fuit filius Jacob.
et regnum postea a Judæis discessisse usque ad B Ideo quia Ruben maculavit stratum patris, grande
Christum. Ideo Lucas quinquaginta septem ab Ab
scelus ibi commisit. Simeon, et Levi interfecerunt
raham usque ad Christum, ut ostenderet numeri
homines pacificos Sichen et Emor, de quibus pa
quinquagesimi mysterium in Weteri et Novo Testa
ter ait : Odiosum me fecistis Chananæis. Et ifeo
mento, qui ad pœnitentiam pertinet : et septimi non fuerunt digni ut essent patres Christi. Fuit an
numeri qui pertinet ad hominem septenum, id est,
tem de tribu Juda, qui quartus est filius, quia in
corde et anima, et mente, et terra, et aqua, et
quarta lege, id est gratia Evangelii, venit nos re
igne, et aere. Lueas a Christo ad Adam ducit, dimere. Cur Christus per mulierem, et non per
ostendens quod per Christum genus Adæ solvitur
aliam creaturam, venire dignatus est? Quia mun
a peccato; sive quod ex Christo exeunt qui rede
dus per mulierem periit, recte erat ut per mulie
unt ad Patrem. Item quid significat per quatuor
rem recuperaretur; ut Sedulius :
genera venire ad Christum, nisi fidem, spem et
charitatem? quid per quatuordecim nisi decem ver Sola fuit mulier !j'';qua janua letho,
Et qua vita redit sola fuit mulier.
ba legis et quatuor virtutes animæ? Prima, pru
Item per quatuor fuit perditio mundi : per mulie
dentia, servire Deo, non idolis; secunda, tempe
rem, per virum, per lignum, per serpentem; per
rantia, non concupiscere; tertia, justitia, non adul
quatuor restauratur : per Mariam, per Christum, per
terari; quarta, fortitudo, dimittere, non occidere.
crucem, per Joseph. Quia serpens qui fuit in Israel
Item septies sexies aut sex septies quadraginta duo Christum significat. Ipse de ære factus est, cum
fiunt. Idem secundum Matthæum significat Eccle
quatuor rotundis, et elevatur in caput virgæ ut vi
siam, cum septem donis Spiritus sancti scilicet
laborantem. Item si in crescenti numero uno, duobus,
derent illum, et fugerent animalia deserti præ ti
more rotarum : et sic unusquisque sanatur si inspe
tribus, quatuor, jungis hos simul, decem fiunt, qui
xerit pendentem in capite virgæ, id est in cruce.
significat Legem veterem in gratia Evangelii esse
Timor rotarum, timor prædicationum quatuor Evan
adimplendam. Per unum enim legem naturæ; per
geliorum; et sic fugient animalia, id est, dæmones
duo, legem Moysi; per tria, legem prophetarum; vel cogitationes, de cordibus nostris. Item botrus
per quatuor, gratiam Evangelii. Sicut enim ab his qui portabatur in desertum a duobus viris in veste:
procedunt decem, sicut dixit tota Lex in his qua
botrus Christus est, duo viri Judaei et gentes. Qui
tuor Evangelii adimpletur vel in quatuor virtutibus ante ibat, et dorsum ad botrum vertebat, Judæos.
animæ. Item per duo qui remanent post quadra
significat, qui videbantur anteire in Lege et proplie
ginta, si Jechoniam bis numeraveris; sin autem,
tis, habentes mandata Dei, et quibus promissus erat
duo Testamenta significat : superexstat primus, qui D Christus . ergo viderunt illum in veste pendentem,
Christum significat, qui est super omnes. Item per
quatuordecim ter fidem sanctæ Trinitatis significat, hoc est in cruce,
dorsum non faciem verierunt. Qui
vero post ibat, gentes sunt, quæ conversæ sunt ad
qui est funiculus triplex qui difficile rumpitur.
Christum pendentem in cruce. Christi autem generatio
Item secundum Lucam septuaginta in septem. In
hoc numero sunt undecim septies; per decem le
sic erat, ut dictum est in genealogia. Jacob genuit
Joseph virum Mariæ de qua natus est Christus. Vel
gem significat, et per unum qui super decem re
sic erat ut numeraretur genealogia per Joseph, de
manet, transgressorem legis significat : per septem
quo natus non erat Christus, et non per Mariam, de
hominem qui septenus est significat. Et ille qui in
qua natus est Christus, quia non erat mos per fe
hoc numero legem transgreditur, recte erat ut per
eumdem numerum redimeretur. Cur Ruth Moabita iminas genealogias numerari.
DE SEpteM SiGNiS NAtivitAtis i)0MiNi.
in genealogia Domini ponitur, cum legatur : Moa
Multa signa Dominus ante nativitatem suam ,
bitæ non intrabunt in Ecclesiam Dei usque in sæ praefiguratione sui adventus in mundum, præmísit :
' crfiim? i !co qiiia sancta et immaculata moribus su
multa etiam in ipsa nativitate ostendit : de quibus
467 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 468

primum signum erat quod princeps unus per omnem A moluerunt post captivitatem laxatam: hoc prænui,
orbem regnabat, quod nunquam antea fuerat; unum tians quod qui a vitiis ad Christum redire noluerit,
totius creaturæ Dominum Christum praenuntians ven
tutum.
Secundum autem signum : erat pax admirabilis
super omnem terram, qualis nec ante, nec postea
unquam fuerat; veram mundi pacem designans, quæ
est Christus ille, qui fecit pacem inter Deum et ho
mines.
Tertium signum fuit, quod, Cæsare concedente,
captivis absolutis, in quacunque fuissent captivitate,
possessio propria reddebatur : et censum singuli
reddere Cæsari profitebantur, qui trium denariorum
habentes pensionem, drachmæ nomiue censeban
tur: hoc præsignans quod genus humanum a capti
vitate et dominio diaboli esset per Christum libe B
randum et ad patriam paradisi, si fidem sanctæ
Trinitatis profiteatur, reducendum.
Quartum signum erat, quod una die mille et tri
ginta fuere servi qui ad proprios redire dominos
æternaliter peribit.
Quintum signum fuit slella nova in Oriente orta,
cujus ducatu Magi ad Christum pervenerunt: cujus
maira supra omnes stellas claritas Dei gratiam signi
ficat : per quam non solum ex Judæis, sed et multa
plures ex gentibus ad vitam, qui Christus est, per
ducuntur.
• Sextum signum est circulus magnus aureo splen
dens fulgore circa solem tota illa die nativitatis
Christi, significans eum cujus ambitu excellentissi
mæ etiam naturae continentur.
Septimum signum erat qnod ipsa die tota rivu
lus olei in urbe Roma trans Tiberium large efflue
bat : signifieans gratuitam misericordiam Dei, qua
genus humanum Christus venit quærere et salvare
quod yerierat. Hæc etiam septem signa, sepueaa
dona Spiritus sancti significant.

1:3 EAT I 13A:BANI I ■ IAU ;3 I

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI

POENITENTIA II, E
(ANNO 841.)
(Apud Canisium, Lectiones Antiquæ, tcm. II.)

PRÆFATIO

AD HERIBALDUM EPISCOPUM ANTISSI0D0RENSEM.

Dilecto fratri IIrRibAldo episcopo RABANUs pecca C libris enim Weteris et Novi Testamenti, quam abo
tor, et servorum Dei vilissimus servus, im Christo minabilia sint coram Deo, homicidia, fornicationes,
salutem. avaritia, maleficia, et magicæ artis scelera, omnes
Capitula quædam in petratio [pittatio] conscripta que malorum operum actiones manifestissime de
per nuntium Cunradi comitis mihi allata sunt, quæ claratur : de quibus hic inserere curavi. Cæterum
de diversis quæstionibus me vobis respondere coe autem de ipsis divinis libris, si colligere intente vo
gerunt. Sed quia sigillatim omnibus respondere lueritis, et eis obedire decernitis : quid vobis inde
non valui, strictim ea denotare curavi. Fuerunt agendum et salubre sit, per vosmetipsos valetis in
enim ibi loca quædam, quæ de homicidio facto in vestigare, et utile documentum inde accipere. Deus
terrogabant; quædam de fornicatione et adulterio; autem dirigat cor vestrum, et studium in omne cpus
quædam etiam de his, qui ante gradum se libidine bonum, ut præsenti vita ca doceatis atque agatis,
polluerunt ; quædam autem de illis, qui post gra quæ sibi sunt placita : sicque per ejus gratiam ad
dum acceptum se coinquinaverunt : et tamen ab mercedem plenam, et ad vitam perveniatis æter
offlcio ecclesiastico et ministerio altaris se prohi nam.
bere noluerunt. Præter cætera quoque alia capita Prohibentur enim in lege Domini homicidia, et
ibi inveni scripta, de quibus me vol)is respondere D adulteria, sicut supra dictum est, omniaque viuia.
postulastis. Unde in Levitico scriptum est, quod Dominus jus
Ego autem ea, quæ in sacris canonibus inde expli serit populo suo dicens : • Sanctificamini, et estote
cita reperi : in præsenti epistola inserere non tar * sancti, quia ego sanctus Dominus Deus vester.
davi. Vos autem inde facile quod justum vobis vide • Nolite facere iniquum aliquid in judicio, in re
tur: et, qnod sacra Scriptura vos agere docet. In * gula, in pondere. Non stabis contra sanguinem
409 POENITENTIALE. — PRÆFATIO. 470

w proximi tui. Ne oderis fratrem in corde tuo, sed A t ambulate, et desideria carnis non perficietis. Caro
• publice argue eum, ne habeas super illo pecca enim concupiscit adversus spiritum ; spiritus au
• tum. Non quæras ultionem, nec memor eris inju tem adversus carnem. Haec enim sibi invicem ad
* riæ civium tuorum. Qui maledixerit patri, vel versantur : ut, non quæcunque vultis, illa faciatis.
t matri, morte moriatur. Patri matrique qui ma Quod si spiritu ducimini, non estis sub lege. Ma
• ledixerit, sanguis ejus super eum. nifesta autem sunt opera carnis : quæ sunt , for
• Si mœchatus fuerit cum uxore alterius, et adul nicatio, immunditia, luxuria, idolorum servitus,
* terium perpetraverit cum conjuge proximi sui, veneficia, inimicitiæ, contentiones, æmulationes,
morte moriatur et mœchus, et adultera. Qui dor iræ, rixæ, dissensiones, sectæ, hæreses, invidiae,
nierit cum noverca sua, et revelaverit ignomi ebrietates, comessationes, et his similia; qu;e præ
niam patris sui, morte moriantur ambo, et san dico vobis, sicut prædixi : quoniam qui ual a
guis eorum sit super eos. Qui dormierit cum ma agunt, regnum Dei non consequentur. Fructus
sculo coitu femineo : el uterque operatus est autem spiritus est, charitas, gaudium, pax, pa
scelus, morte moriantur ; sanguis eorum super tientia, longanimitas, bonitas, benignitas, man
eos. Si quis dormierit cum muru sua : uterque suetudo, fides, modestia, continentia, castitas. Ad
moriantur ; quia scelus operati sunt, sanguis eo B versus hujusmodi non est lex. Qui autem sunt
rum super eos. Qui super uxorem filiam, duxerit Christi, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et
matrem ejus : scelus operatus est, sanguis ejus concupiscentiis. Si vivimus spiritu, spiritu et am
super eos: vivus ardebit cum eis, nec permane bulemus. Non efficiamur inanis gloriæ cupidi, in
bit tantum nefas in medio vestrum. Qui cum ju vicem invidentes, invicem provocantes. » Et paulo
mento et pecore coierit, morte moriatur, pecus post : • Nolite errare, Deus non irridetur. Quae
quoque occidite. Mulier quæ succubuit cuilibet enim seminaverit homo, haec et metet. Quoniam
jumento, simul interficietur cum eo; sanguis ejus qui seminat in carne sua, de carne et metet corru
super eam. Qui acceperit sororem suam, filiam ptionem. Qui autem seminat in spiritu, de spiritu
patris sui, vel filiam matris suæ, et viderit turpi et metet vitam æternam. Bonum autem facientes
tudinem ejus, illaque conspexerit fratris ignomi non deficiamus. Tempore enim suo metemus. »
niam ; nefariam rem operati sunt : occidentur Cum enim illa omnia vitia quæ supra nominata
ambo in conspectu populi, eo quod turpitudinem sunt, tam a legislatore, quam ab apostolo noxia pro
suam mutuo revelaverunt: et portahunt iniquita hibentur, et cultoribus Dei divina auctoritas prohi
tem suam. Qui coierit cum muliere menstruata, bet facere : pœnamque eis, qui hæc agunt, minatur
et revelaverit turpitudinem ejus, ipsaque aperue C perpetuam. E contrario vero spiritalia dona laudat
rit fontem sanguinis sui, interficiantur ambo de Apostolus, hortaturque per omnia sequenda : bo
medio populi. Turpitudinem amitæ et malerteræ mum est, ut caveamus omne peccatum, et omne
tuæ non discooperies. Qui hoc fecerit, ignomi scandalum, quantum Dominus nos posse donaverit:
niam carnis suæ nudabit : portabunt ambo iniqui et faciamus quæ sibi sunt placita, et lex Domini no
tatem suam. Qui coierit cum uxore patrui, vel bis mandat: quia sic, et in præsenti, et in futuro,
avunculi sui, et revelaverit ignominiam cognatio ejus misericordiam et protectionem inveniemus. Si
nis suæ, portabunt peccatum suum : absque li enim juxta historiam, legislator transgressoribus
beris morientur. Qui duxerit uxorem fratris sui, mandatorum Dei minatus est carnis mortem, et
rem facit illicitam : turpitudinem fratris sui reve praesentis vitæ terminum, quanto magis nobis juxta
lavit, absque liberis erunt. Ne polluatis animas mandatum Salvatoris, et evangelicani doctrinam
vestras in pecore, et in avibus, et cunctis quæ formidanda est mors animæ, et pœna perpetua,
moventur in terra, et quæ vobis ostendi polluta quam illa quæ finem quodammodo habuit ! Ista au
esse. Vir, sive mulier, in quibus Pythonicus, vel tem sine termino crucialit noxios. Unde necesse est
divinationis fuerit spiritus, morte moriantur. La ut in præsenti vita, juxta Apostolum, nortificemus
pidibus obruant eos, et sanguis eorum sit super D. membra nostra quæ sunt super terram : hoc est,
eos. Custodite leges meas, atque judicia, et facile desideria carnis nostræ, et voluptates terrenas in
ea : ne et vos evomat terra, quam intraturi estis, nobis exstinguere contendamus : vitiaque omnia,
et habitaturi. Nolite ambulare in legitimis natio quantum Dominus nos posse concedit, procul ex
num, quas ego expulsurus sum in vos. » pellamus : Deique voluntati, et mandatis ejus o$
Sed hoc non solum in Weteri Testamento, sed temperare satagamus, quoniam sic mortem perpe
etiam in Novo cultoribus Dei similiter agere omnino tuam evadere et ad vitam æternam, Domino lar
Wetatur. giente, pervenire possumus. Dehinc quoque ad in
De concupiscentiis vero carnalibus Paulus ad Ga terrogata, quantum possumus, breviter juxta ca
latas scribens ita loquitur : • Dico autem, spiritu nonum instituta respondere curemus.
471 B. RABANI MAURI ARCHIEP . MOGUNT. OPERUM PARS II.

INCIPIT POENITENTIALE.
CAPUT PRIMUM. A oportet eos considerare, qui hanc necem nefariam
De homicidiis sponte commissis. defendere cupiunt : utrum illos, coram oculis Dei
Primum ergo de homicidii perpetratioue, quid quasi innoxios excusare possint, qui propter avari
sacri canones sanciant, et qualiter pœnitentia his tiam, quæ omnium malorum radix est, et ido!orum
agenda sit, qui hoc commiserint, breviter denotare servituti comparatur, atque propter favorem domi
curavimus. norum suorum temporalium, æternum Dominum
In concilio Ancyrano cap. 21, de homicidiis scri contempserunt, et mandata illius spernentes, non
ptum est : « Qui voluntarie homicidium fecerint, casu, sed industria homicidium perfecerunt. Nam,
poenitentiæ quidem jugiter se submittant : perfectio de his legimus : qui homines non sponte interficiunt,
nem vero circa vitæ exitum consequantur. • Deum per legislatorem urbes refugii deputasse, al
CAPUT II. quas confugientes salvarentur ab ultore sanguinis
Item de homicidiis et falsis testibus. proximi sui, et non morerentur. Unde in Deute
In concilio Agathensi, cap. 37, de homicidiis et roiiomio scriptum est : Hæc lex homicidæ erit. Ci
falsis testibus scriptum est : • Itaque censuimus v:tas servanda est. Qui percusserit proximum suum
homicillas et falsos testes a communione ecclesia nesciens, et heri, et nudius tertitis nulIiim odium
stica submovendos ; nisi pœnitentiæ satisfactione B contra eum habuisse comprobatur, sed abiisse cum
crimina admissa diluerint. » eo simpliciter in silvam ad ligna cædenda : et in
CAPUT III.
succisione lignorum, securis fugerit de manu, aut
ferrum lapsum de manubrio, amicum ejus percus
De his qui servos suos extra judicem necant; et de do
inina quæ per zelum ancillam occidit. serit et occiderit : hic ad unam urbium supradicta
Item in concilio Agathensi, cap. 62, scriptum est rum coufugiat, et vivat : ne proximus ejus, cujus
de his, qui servos suos extra judicium necant : sanguis effusus est, stimulo doloris percutiat ani
« Si quis servum proprium sine conscientia judicis mam ejus. De eo vero, qui per industriam aliquem
occiderit, excommunicatione, vel poenitentia bien occiderit, in Exodo ita præceptum est : Si quis per
nii reatum sanguinis emundabit. Item in concilio industriam et per insidias occiderit proximum, ab
Elibertino, cap. 5, ita scriptum est de domina, quæ altari mco eum evelles, ut moriatur. Et in Deute
per zelum ancillam occiderit, ita ut infra diem ter ronomio : Si quis, inquit, odio habens proximum
tium animam cum cruciatu effundat: eo quod in suum, insidiatus fuerit vitæ ejus, et surgens per
certum sit, voluntate an casu occiderit. Si volun cusserit eum, et mortuus fuerit, et fugerit ad unam
tate, post vii annos; si casu, per v annorum cur de supradictis urbibus : mittent seniores illius civi
ricula, acta legitima poenitentia, ad communionem C tatis, et eripient eum de loco refugii, et tradent
admitti placuit. Quod si infra tempora constituta eum in manus proximorum ejus, etjus sanguis ef
fuerit infirma, accipiat communionem. • fusus est, et morietur, nec misereberis ejus. Si ergo
CAPUT IV. eum, quem Dominus dignum morte ju.!icavit, reum
non esse quis dicat, quomodo contrarius legi Dei
De homicidiis non sponte commissis ; et de his qui
quemlibet occidunt jussu principis. non existit, qui hoc quod Dominus præcepit, casu
In concilio Ancyrano, cap. 22, scriptum est (!e •esse (factum) coi:tendat ? Videndum ergo illi est,
his qui non sponte homicidium commiserint. • De ne forte ipse in illorum numero sit, quib;;s per
homicidiis non sponte commissis, prior quiden* dif prophetam dicitur : Væ vobis, inquit, qui' dicitis
finitio post septennem pœnitentiam perfectiouein malum, bonum ; et bonum, malum; lucem, tene
tonsequi præcepit : secunda vero, quinquennii tem bras ; tenebras, lucem : vcl amarum, dulce; dulce,
pus explere. » Quod autem quidam homicidium, amarum. Tales ergo mortificant animas, quæ non
quod nuper in seditione et prælio principum viro moriuntur; et vivificant, quæ non vivunt.
rum perpetratum est, excusant, quasi non necesse sit Qui ergo malorum operum sine condigna pœni
pro hoc cuilibet agere pœnitentiam : sed qiiod jussu tefitia quemquam veniam a Deo percipere dixerit,
principum nostrorum peractum sit, et Dei judicio pœnitens errat : et cum deceptus alios decipere fe
ita finitum. Scimus enim quod Dei judicitum semper stinat, duplici noxa constringitur : hoc est, proprii
justum est, et nulla reprehensione dignum, de qtio erroris et alienæ deceptionis. Sed inter hæc scien
etiam scriptum est : « Justus Dominus in omnibtis dum est quod magna distantia est inter legitimum
viis suis, et sanctus in omnibus operibus suis: qui principem et seditiosum tyrannum : inter eum qui
judicat orbem terræ in æquitate, et populos in veri subvertere nititur Christianae pacis tranquillitatem,
tate sua. » Sine quo nec passer cadit super terram. et illum qui armis contra iniquitatem certat defen
Sed nemo Dei judicia penetrare potest, q'ioniam dere æquitatem. De quo plurima sub lege vetere
scriptum cst : Judicia tua abyssus multa, Unde, et sub Novo Testamento fortium virorum exemplis
 73 P(}{NITENTIALE. 4*4

inveniuntur, quæ possunt mos instruere quid de hu- A • Maledictus eris super terram, quæ aperuit os
jusmodi debeamus sentire. * suuim, et suscepit sanguinem fratris tui de manu
CAPUT V. • tua. Cum operatus fueris eam, non dabit fructus.
De administratoribtts et his qui preces crininales di t Wagus et profugus eris super terram. » In quo
ctant. etiam posuit signum; hoc est, ut gei:ens, et tre
De administratoribus autem, qui judicia s;ecula mens, et profugus viveret semper, nec uspiam sedes
ria secundum legem majorum suorum exercent, haberet quie!as. Sed quia in modernis temporibus
quid sacri canones sentiant, facile est invenire. parrici'æ profugi discurrunt per diversa loca, et
Nam in decretis Innocentii pap;e, cap. 22, ita legi variis vitiis atque gul;e illecebris deserviunt; meliiis
tur : ¢ Quæsitum est etiam super his, qui post bap:i miiii videtur, ut in uno loco manentes pœnitentia
smum administraverunt, aut tormenta sola exercue districta semetipsos castigent : si forte a Domini
runt, aut etiam protulerunt capitalem sententiain, bonitate indulgentiam facinoris sui percipere me
de his nihil legimus a majoribus definitum. Memi reantur. Non e:iim eis licebit ultra militiæ cingulum
nerant enim a Deo potestates has esse concessas, sunere, et nuptiis atque conjugii copula uti, quia
et propter vindictam noxiorum gladium suis esse sacri Canones hoc eis non concedunt : sicut post
permissum : Dei ministrum datum esse in hujusmodi B modum de pœnitentibus pro culpis gravibus decreta
vindicem, quemadmodum igitur reprehenderent fa synodica decernere ostensuri sumus.
ctum, quod auctore Deo viderent esse concessum ? CAPUT VIII.
De his ergo, ita ut hactenus servatum est, sic habe De his quæ partus suos eae fornicatione perimunt.
mus : nec, aut disciplinam evertere, aut contra au Itaque in Ancyramo concilio, cap. 20, scriptum
ctoritatem Domini venire videamur. Ipsis autem est defisquae partus suos ex fornieatione conceptos
in ratione reddenda gesta sua omnia servabuntur. » Jiversis modis interimunt : • De mulieribus, quæ
Htem in eisdem decretis, cap. 25, scriptum est quod fornicantur, et partus stios necant : vel, quæ : gunt
qui preces criminales dictant, habeantur immu secum, ut utero conceptos excutiant : antiqua qui
neS. dem diffinitio usque ad exitum vitæ eas ab Ecclesia
lllud etiam sciscitari voluisti : an preces dictan removeri jussit : humanius autem nunc definimus,
tibus liberum concedatur, utique post baptismi re ut eis x annorum tempus pœniteatiæ largiamur. »
generationem, a principibus poscere mortem alicu ltem in concilio Elibertano, cap. 65, scriplum cst de
jus, vel sanguinem de reatu. Quam rem principes his quæ filios suos ex adulterio necant : w Si qn:,
numquam sine cognitione concedunt, sed ad judices per adulterium absente viro conceperit, idqtie post
commissa ipsa, vel crimina semper remittunt, ut C facinus occiderit; placuit vix in fine dandam esse
causa cognita, judicentur. Quæ cum quæsitori fue communionem, eo quo.l gemiuaverit scelus. »
rint allegata, aut absolutio, aut damnatio pro negotii CAPUT IX.
qualitate profertor. Et dum legum inter improbos De his quæ abortum faciunt.
exercetur auctoritas, erit dietator immunis. Item in concilio liilerdensi, cap. 1 1, scriptum est
CAPUT VI. de his quæ abortum faciunt, vel natos exsting:iunt:
De populi necessario commisso. • Hi vero qui male conceptos ex adulterio fetiis
De populi autem necessario commisso, quomodo vel editos necare studuerunt : vel, in ventribus
inultum soleat præteriri, idem papa quibusdam epi matrum potionibus aliquibus colliserint, in utroque
scopis de Macedonia ad interrogata respondens, ita sexu adulteris post septem annorum curricula com
scribit dicens : « Provideat ergo dilectio vestra, ha munio tribuatur : ita tamen, ut omni tempore vitæ
etenus talia transisse, et advertite quod utique, ut suæ fletibus et humilitati insislant. »
(!icitis, necessitas imperavit, in pace etiam Eccle CAPUT X.
sias constitutas non posse præsumere. Sed sæpe
De his qui post sacrum ordinem capitalia crimina
accidit, quotiens a populis aut a turba peccatur, committunt, et eorum pænitentia seu ercommunica
quia in omnes propter multitudinem, non potest tione.
vindicari, multum solere transire. Priora ergo di De his ergo visum est vobis conscribi, qui sacros
mittenda dico de judicio, de reliquo maxima sollici ordines habent ; vel ante, vel post ordinatio
tudine præcavendum. » Non enim hic, ut mihi vi nem contaminatos in capitalibus criminibus se esse
detur, isle doctor apostolicus dicit, non necessarium profitentur. In quibus, ut mihi videtur, hæc distan
esse populo pro male commissis agere poenitentiam. tia debet esse, ut hi, qui deprehensi, vel capti fue
Sed, quia iu omnes, propter multitudinem non po rint publico in perjurio, furto, atque fornicatione,
uest vindicari, priora dimittenda judicio; de reliquo et cæteris hujusmodi criminibus, secundum sacro
unaxima sollicitudine præcavendum, ne fiant. rum Canonum instituta, a gradu proprio deponan
CAPUT VII. tur: quia scandalum est populo l)ei, tales personas
De parricidio. super se positas habere, quas ultra modum vitiosas
Parricidium autem quam sit detestabile crimem, esse constat. Nempe inde detrahunt hoinines sacri
judicio facto inter Cain et Abel fratrem suum, Do ficio Dei, sicut quondam filiis Heli peccantibus fe
rninus ipse ostendit, cum ad Cain parricidam ait: cisse leguntur : et, rebelles hinc atque contrarii exi
375 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 76

stentes, eorum pravis exemplis quotidie pejores A sive pagani, sive Judæi. Sed tamen omnibus, quibus
fiunt. Qui autem de prædictis vitiis per occultam accusatio denegatur, in causis propriis accusandi li
confessionem, mala abs se absconse commissa coram centia deneganda non est. » Item in eodem, cap. 99:
oculis Dei, præsente etiam sacerdote, qui eis indu « Testes autem non admittendos ad testimonium,
cturus est pœnitentiam, confitentur, et semetipsos qui nec ad accusationem admitti præcepti sunt : vel
graviter deliquisse accusant, si veraciter poenitue etiam quos ipse accusator de domo sua produxerit. ,
rint, et semper jejunia, et eleemosynas, vigiliasque, Ad testimonium autem intra annos xiv ætatis suæ
atq:ie sacras orationes cum lacrymis purgare certa non admittatur. Item, cap. 97: « Placuit, quotiescuii
verint. Ilis etiam gradu servato, spes veniæ de mi que clericis ab aecusatoribus multa crimina olji
sericordia Dei promittenda est; qui omnes homines ciuntur, et unum ex his, de quo prius egerit, pro
vuit salvos fieri et ad agnitionem veritatis perve bare non valuerit, ad cætera non admittatur. »
mire, neque mortem peccaloris, sed ut convertatur De his autem, quorum occulta sunt peccata, nec
et vivat. manifeste ab aliquo argui possunt, si salubriter
Nam de illis, qui ad honorem presbyterii sine coiiipuncti pro peccatis confessionem coram epi
examine provecti sunt, in concilio Nicæno, cap. 9, scopo, sive presbytero pœnitentiam agant, occulte
scriptum : ¢ Si qui presbyteri sine examinatione i8 faciunt, bonum mihi videtur, ut secundum id, quod
provecti sunt : vel cum discuterentur, peccata sua sibi decretum fuerit ab episcopo sive presbytero,
confessi sunt, et homines contra canones commoti, pœnitentiam agant non tepide, non tarde, sed fer
manus confessis imponere tentaverunt. Tales re venter, et sollicite, ac si se veniam a Domino per
gula non admittit, quia qnod irreprehensibile est cepturos, et gradum reeuperaturos confidunt. Quod
Catholica defendit Ecclesia. » Item in Neocesareensi etiam B. Gregorius papa in epistola quam ad Secun
concilio, cap. 9, de his ita scriptum est : • Presby dinum servum Dei inclusum scripsit, ita probat di
ter si praeoccupatus corporali peccato provehatur cens: « Nam tua sanctitas inde a uobis requisivit,
et confessus fuerit de se, quod ante ordinationem ut sibi rescriberem de saeerdotali ofiicio post lapsuin
suam deliquerit, oblata non consecrct, manens in resurgendi auctoritates, dum dicis de hoc Canoues
reliquis officiis propter bonum studium. Nam reliqua diversos te legisse, diversasque sententias invenisse,
peccata plerique dixerunt per manus impositionem alias resurgendi, alias nequaquam posse. Nam nos
posse dimitti. Quod si de se ipso non fuerit confessus, generaliter a Nicæna incipientes, hanc cum reliquis
ct argui manifeste non potest, potestatis suæ judicio qualuor veheramur, quia ipsam sequentes, cæteræ
relinquatur. » Item in eodem Concilio, cap. 10, si in cunctis sententiis unanimes concordant. Nos ergo
mili modo etiam diaconus : c Si eoJem peccato præcedentes mos Patres sequimur; quia auctore
succubuerit, ab ordine ministerii detrahatur. » Deo, ab illorum doctrina non discordamus. A capite
itaque incipientes usque in quartum altaris noini
De illis, qui post acceptum gradum peccaverint, strum hanc formam servandam cognoscimus, ut si
tertio Apostolorum Canone ita legitur: • Episcopus, cut minorem major præcedit in honore, ita et in
presbyter, aut diaconus, qui in fornicatione, aut crimine : et quem major sequitur culpa, major ei
perjurio, aut furto captus est, deponatur, non tamen implicetur vindicta : et sie postea pœnitentia creda
communione privetur. Dicit enim Scriptura : Non tur fructuosa esse. Quid enim prodest triticum se
judicabit Dominus bis in id ipsum. » Item, in eanone minare, el fructum illius non colligere? aut domum
apostolorum, cap. 29 : « Si quis episcopus, presby instruere, et illic non habitare ? Post dignam enim
ter, aut diaconus depositus juste super certis crimi salisfactionem credimus posse redire ad honorem,
nibus, ausus fuerit attrectare ministerium dudum propheta dicente : , Nunquid qui cadit non adjiciet,
sibi commissum, hic ab Ecclesia penitus projicia ut resurgat? » (Psal. xl.) Et : « Qui aversus est,
tur. •`
* non revertatur ? (Jer. viii.) » Idem et peccatori
Accusationem autem adversus sacri ordinis viros ait : v In quacunque die conversus ingemueris,
facile non recipiendam, sed prius causam diligenter D. salvus eris. » (Isa. xxx.) Unde et Psalmista ait:
examinandam, et postea judicium inferendum Ap0 Cor mundum crea in me Deus, et spiritum re
stolus docet, scribens ad Timotheum : t Accusatio cium innova in visceribus meis. Ne projicias
« nem, inquit, adversus presbyterum non recipias, • iue, » etc. (Psal. l.)
« nisi sub duobus aut tribus testibus. Peccantes • Dum enim petit ne projiciatur prolapsus culpa:
• coram omnibus argue, ut cæteri metum ha alienam quippe rex, simul et propheta rapuisse
a beant. » uxorem se, expavit; propheta indicante flagitium
Quales autem ipsi testes esse debeant, in Africano suum, poenitentiam agens addidit : Redde mihi lae
concilio manifestatur, ubi, cap. 6 et 15 ita scriptum: tiliam salutaris tui, et spiritu principali confirma
• Placuit ut omnes servi vel proprii liberti ad ac me. Si enim Deo dignam pœnitentiam non fecisset,
cusationem non admittantur : vel omnes, quos ad nequaquam aliis prædicaret : Docebo iniquos vias
accusanda publica crimina leges publicc non admit tuas. Dum enim peccata sua prospexit propheta,
tunt, oinnes infamiæ maculis aspersi, et histriones, mundata per pœnitentiam , non dubitavit prædi
ac turpitudinibus suljectæ personæ. ll.vretici etiam, eam 'o castigare aliena : et sic, sacrificium de se
477 POENITENTIALE. 4T8
metipso offerre studuit, cum dicebat : Sacrificium A mino illuminante correxerit, non prival)itur indul
Deo spiritus contribulatus. , gentiæ munere, quia Deus, sicut per prophetam
* At ista sufficerent : sed oinnis sententia, quo dicit, non vult mortem peccatoris, quantum ut
plus sacræ Scripturæ testimoniis confirmatur, eo fa revertatur a via sua mala, et vivat anima sua.
eilius creditur. De hoc enim propheta ait : « Nolo Verumlamen nullus hominum debet sub spe miseri
• moruem peccatoris, sed magis ut convertatur et cordiæ Dei in suis diutius remanere peccatis, cum
* vivat. » (Ezech. xviii.) De hoc peccantibus dici et in ipso corpore nemo velit sub spe futuræ salutis
tur : Peccator in quacunque die conversus inge diutius ægrotare. Tales enim, qui ab iniquitatibus
muerit, omnes iniquitates ejus in oblivionem tra recedere negligunt, et sibi de eo veniam repromit
dentur. Si enim Redemptor noster peccatores non tunt, nonnunquam ila præveniuntur repentino Dei
perdere, sed vivifieare venit, in oblivione delicta furore, ut nec conversionis tempus, nec beneficium
peccantium derelinquit ; quis hominum condem remissionis inveniant. Ideo unumquemque nostrum
nanda reservet, cum Apostolus dicat : ¢ Si Deus sancta Scriptura præmonet dicens : • Ne tardaveris
justificat, quis est qui condemnet? » (I{om. viii.) Ad * converti ad Doininum. » Et : ¢ Ne differas de die
fontem misericordiæ revertentes, evangelicam profe t in diem , subito enim veniet ira ejus; » et : « In
ramus sententiam (Luc. xv). • Gaudium est angelis, B « tempore vindictæ disperdet te. » Dicit etiam B. Da
• inquit, super uno peccatore poenitentiam agente, vid : « Ilodie si vocem ejus audieritis, nolite oblii
« quam supra nonaginta novem justis, qui non indi * rare corda vestra. » Cui quoque B. Paulus concor
• gent pœnitentia; » et ovem perditam, nonaginta dat his verbis : « Videte, fratres, ne forte sit in ali
novem non errantibus relictis, humero ad ovile re * quo vestrum cor malum incredulitatis discedendi
portavit. Si ovis errans post inventionem ad ovile * a Deo vivo : sed adhortamini vosmetipsos per sin
reportatur; cur iste post pœnilentiam ad Ecclesiæ t gulos dies, donec hodie cognominatur, ut non ol)
ministerium non revocetur? Quid est ergo gravius t duretur quis ex vobis fallacia peccati. » Obdurato
carnale delictum admittere, sine quo parati [Forte, igitur corde vivit, qui se non convertit, desperans
pauci] inveniuntur; aut filium Dei timendo negare? de indulgentia peccatorum. Sive, qui sic misericor
In quo peccato, ipsum B. Petrum principem Apo diam Dei sperat, ut usque in fi:iem vitæ præsentis
stolorum, ad cujus nunc corpus indigni sedemus, in suorum perversitate criminum remaneat. Proinde
lapsum esse cognoscimus, sed post negationem pœ diligenles misericordiam Dei, metuentesque justi
nitentia secuta est, et post pœnitentiam misericor tiam, nec de remissione peccatorum despere :mus, nec
dia data, quia illum ab Apostolatu non dejecit, qui remaneamus in peccatis : scientes quia illa omnium
ante ipsum negare prædixit. C hominum, si debita sit exactura æquitas justissimi
a Tibi hæc, fili charissime, dicta sufficiant, ut il judicis, quæ non dimiserit misericordia clementis
lum, quem conspicis delicta fletu delere, in con simi redemptoris ? Sicut enim misericordia suscipit,
spectu divinitatis non dubites misericordiam conse absolvitque conversos; ita justitia rapiet et puniet
qui, quia nullum peccantem reum suum despicit, obduratos. Hi sunt qui, peccantes in Spiritum san
qui peccantes suo sanguine redimere 'venit. • ctum, neque in hoc sæculo neque in futuro remissio
Hinc etiam B. Augustinus ad Petrum diaconum de nem accipient peccatorum. Nam et de hoc Isidorus
fide scribens ait : « Omni homini in hac vita esse Hispalensis episcopus ad inquisitionem Masonis epi
potcst utilis pœnitentia, quam quocunque tempore scopi ita scribit, dicens : • Werum quod sequenter
homo egerit, quamlibet iniquus, quamlibet annosus, venerabilis fraternitas tua innotuit, nulla est in ejus
si ex toto renuntiaverit peccatis præteritis, et pro modi sentenliis decretorum diversitas intelligenda,
eis in conspectu Dei, non solum corporis, sed etiam quod alibi legitur, in lapsu corporali restaurandum
cordis lacrymas fuderit, et malorum operum macu honoris gradum post pœnitentiam; alibi post hujus
las, bonis operibus diluere curaverit; omnium pec modi delictum, nequaquam reparandum antiqui or
calorum indulgentiam mox habebit. Hoc enim nobis dinis meritum. IIæc enim diversitas hoc modo di
Dominus prophetico eloquio promittit, dicens : ¢ Si D stinguitur. Illos enim ad pristimos officii gradus
• conversus fuerit, et ingemuerit, salvus erit. » Et redire canon præcipit, quos pœnitentiæ præcessit
alio loco dicitur : « Fili, peccasti, non adjicias ife satisfactio. Al coutra, hi qui neque a vitio corru
• rum, sed de præteritis deprecare, ut tibi dimituan ptionis emendantur: atque hoc ipsum carnale pec
tur. » Nunquam esset peccanti indicta pro pecea catum, quod admittunt, etiam vindicare quadam
tis deprecatio, si deprecanti non esset remissio con superstitiosa temeritate nituntur, nec gradum uti
cedenda. Si etiam pœnitentia peccatorum prodest, que honoris, nec gratiam communionis recipiunt.
si eam iu Ecclesia catholica quis gerat, cui Deus in Ergo ita est dirimenda utraque sententia, ut necesse
persona B. Petri apostoli ligandi, solvendique tribuit sit illos restaurari in loco honoris, qui per pœni
potestatem dicens : Quæ alligaveris super terram, tentiam reconciliationem meruerunt diviuae pietatis.
erunt ligata et in cœlis; et, qu;c solveris super ter Hi, nec immerito, consequunlur adeptæ dignitatis
ram, erunt soluta et in coelis. » statum, qui per emendationem poenitentiæ recepissu
In quacunque igitur homo ætate veram peccato noscuntur vitæ remedium. Id enim ne forte sit ma
rum suorum pœnitentiam egerit, et vitam suam D0 gis ambiguum, divina auctoritatis senteutia confir
479 TB. TABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 480

metur. Ezechiel enim propheta sub typo prævari- A annis projicitur. Ubi, post emundationem vitiorum,
cantis liierusalem ostendit post pœnitentiæ satis loci, sive pristinæ dignitatis recipiet meritiim. Ecce,
factionem, pristinum restaurari honorem posse : in quantum valui, concilii Ancyrami, antiquam plane,
Confundere, o Juda, et porta ignominiam tuam. » Et et plenam auctoritatem [et] sententiam sacris testi
post paululum : « Et tu, inquit, et filiæ tuæ reverti moniis explamavi, ostendens eum posse restaurari
mini ab iniquitate vestra. Quod dixit, confun!ere, proprio honore, qui per pœnitentiæ satisfactioneum
ostendit post confusionis et deprecationis opus de novit propria delicta deflere. Eum vero non posse
bere quemquam erubescere, et pro admissis sceleri restaurari, qui nec luget, quæ agit, et luger: 'a, sine
lotis verecundam frontem humi prostratam demer ullo pudore religionis, vel timore diviiii jir;icii co:n
gere pro eo, qiiol dignum confusionis perpetraverit imittit. » Hucusque Isidorus.
opiis. Deinde præcepit, ut portet ignominiam deposi Augnstinus ad Bonifacium : « Ut, inquit, in Ec
tionis suæ, lugens eum humilitate, quod peccaverit, clesia sanciretur, ne quisqua:n post alicujns crin;inis
sicque revocari secundum -prophetam ad priorem pœnitentiam clericatum accipiat, vel ad clericat;im
statum poterit. » redeat, vel in clericatu maneat, non desperatione
ltem Joannes evangelista angelo Ephesi Ecclesiæ indulgentiæ, sed rigore factum disciplinæ, alioquin
inter cætera simile quiddam scribit : • Meinor esto, B contra claves Ecclesiæ datas disputaretur, de quibus
* inquit, unde cecideris, et age pœnitentiam, ct dictum cst : quæ solveritis super terram , soluta
* prima opera fac : alioquin veniam tibi, et movebo erunt et in cœlo. Sed, ne forsitan de criminibus spe
* can!elabrum tuum de loco ejus. » In angelo Ec honoris ecclesiastici intumescens animus, superbe
clesiæ præpositum utique, id est sacerdotem ostem ageret pœnitentiam, severissime placuit, post actam
dit, juxta Malachiam , qui dicit : « Labia sacerdotis de crimine damnabili pœnitentiam, nemo sit cleri
t custodiunt scientiam, et legem exquirunt de ore cus, ut desperatione temporalis altitudinis, medicina
• ejus, quia angelus Domini exercituum est. » Pr:e verior et major esset humilitatis. Nam et David de
positus ergo lapsus in vitium per evangelistam mo criminibus mortiferis egit pœnitentiam, et tamen i:i
netur, ut memor sit, unde ceciderit, et pœnitentiam honore suo permansit; sed non ideo supervacua pu
agat : et prima faeiat opera, ut non moveatur can tanda est posterior diligentia, qui, ubi saluti mihi!
delabrum ejt:s. Nam candelabrum angeli, doctrina detrahebatur, humilitati aliquid addiderunt, quo sa
sacerdotalis, vel honor potestatis, quem gestat, in lus tutius muniretur; experti credo aliquorum fictas
telligitur, juxta quod scriptum est apud Samuelem pœnitentias, per affectatas honorum potentias. Co
in damnatione Heli : Oculi ejus caligaverant, nec gunt enim invenire multas medicinas inuliorum ex
C perimenta morborum. »
poterat videre li:cernam Dei, antequam exstinguere
tur. Lucerna quippe Dei fuerat, quando dignitate In concilio Ilerdensi, cap. 5, de his qui altario
sacerdotali pollens, justitiæ claritate fulgebat, quam deserviunt, si subito carnis fragilitate corruerint, ita
exstinctam propheta asserit, dum ob scelera filio scriptum est : t Ili vero qui altario serviunt, si su
rum, sacerdotis potestatem, meritorumque lumen bito flenda carnis fragilitate corruerint, et Domino
amisit. Candelabrum ergo, sive lucerna sacerdotis, respiciente, digne poenituerint, ita ut mortificato
quæ intelliguntur charismata honoris, tunc penitus, corpore, cordis contriti sacrificium Deo offerant,
juxta Joannem, exstinguitur, et movetur, quando maneat in potestate Episcopi , vel veraciter afllictos
post delicti casum neglecta poenitentia, admissa non diu suspendere, vel desidiosos prolixiori tem
scelera no* deflentur. Non enim dixit: Pro eo quod pore ab Ecclesiæ corpore segregare; ita tamen, ut
cecidisti, movebo candelabrum tuum de loco suo. si officiorum suorum loca retineant, non possint ad
Ergo quemque præpositum peccantem, si prævenerit altiora officia ulterius promoveri. Quod si, iterato
pœnitentia delicti, uiiqiie sequetur et meriti. Et in velut canes ad vomitum reversi fuerint, non solum
Proverbiis scriptum est : w Qui abscondit scelera dignitate officii careant, sed etiam sanctam commu
* sua, non dirigetur; qui confessus fuerit et reli nionem, non nisi in exitu, percipi;int. »
* querit ea, misericordiam consequetur. » Nam et Item in concilio Carthaginensi, cap. 37, scriptum
ipsum, quod canonum censura post vii annos re est : Qnod presbyteri et diaconi, in graviore culpa
meare pœnitentem in statum pristinum præcepit, convicti, manus impositionem tanquam laici nequa
mon hoc electione proprii arbitrii sancti Patres, sed quam suscipiant. Contra firmatum est : Ut, si quando
potius ex sententia divini judicii sanxerunt. Nam legi presbyter vel diaconus in aliqua graviore culpa con
tur quod soror Aaron Maria, dum obdurationis ad victi fuerint, ob quam eos a ministerio necesse est
versus Moysen incurrisset delictum, illico stigmate removeri, non eis nantis tanquam pœnitentibus im
lepræ perfusa est. Cumque peteret Moyses ut emun ponatur, vel tanquam fidelibus laicis : neque permit
daretur, præcepit eam Dominus extra castra vii die tendum esse, ut rebaptizati ad clerie:tus gradum
bus egredi, et post emundationem rursus in castra promoveantur.
admitti. Maria ergo soror Aaron, caro intelligitur CAPUT XI.
sacerdotis, quæ dum superbiæ dedita sordidissimis De presbyteris qui urores acceperunt, vel fornicati sunt.
corruptionum contagiis maculatur, extra castra se Item de presbyteris qui uxores acceperint vel for
ptem diebms, et extra collegium sanctæ Ecclesi;c vii nicati sunt, in concilio Neocæsareensi, cap. 5, scri
381 P(}ENITENTIA!.E. 482

puum est : • Presbyter, si uxorem acceperit, ab or A
dine deponatur; si vero fornicatus fuerit, aut adul
uerium perpetraverit, amplitis pelli debet, et ad
pœnitentiam redigi. » -
Item ex decretis laiiocentii pap;e, cap. 26 : • Pro
pterea quod dignum, et pridicum, et honestum est,
nitentiam, religionemque stiæ professionis obliti, aJ
sæcularia relabuntur, placuit eos a communione su
spendi et ab omnium catholicorum conviviis sepa
rari. Quod si post interdictum, cum eo quisquam
præsumpserit manducare, et ipse communione pri
Vetur. »
-

tenere omnino Ecclesia debet : ut Sacerdotes et Le In concilio Toletano, cap. 55 : « Quicunque ex

vitæ cum uxoribus suis non coeant, quia ministerii saecularibus accipientes poenitentiam se totonderunt,
quotidiani necessitatibus occupantur. Scriptum est et rursus laici prævaricantes efiecti sunt, compre
e:;im : Sancti estote, quia ego sanctus sum Dominus hensi ab episcopo suo, ad pœnitentiam, ex qua re
Detis vester. Nam priscis temporibus de templo Dei cesserunt, revocentur. Quod si aliqui per pœniten
sacerdotes anno vicis suæ non discedebant; sicut de tiam irrevocabiles siint, nec admoniti revertuntur;
Zacharia legimus : nec domum suam omnino tange postea coram Ecclesia anathemate condemnentur,
bant, quibus utique propter soliolis successionem, non aliter quam hi qui detonsi a parentibus fuerunt,
uxoris usus fuerat relaxatus, quia ex alia tribu, et aut sponte sua, amissis parentibus se ipsos religioni^
præter ex semine Aaron, ad sacerdotium nullus B devoverunt, et postea sæcularem habitum sumpse
faerat præceptus accedere; quanto magis si sacer runt. Iidem a sacerdote deprehensi, ad cultum reli
dotes, vel levitæ, pudicitiam ex die ordiuationis gionis, acta prius pœnitentia, revocentur. Quod si
suæ servare debent, quibus vel sacerdotium, vel mi reverti non possunt, apostatæ anathematis sententiæ
nisterium sine successione est. Nec præterit dies, subjiciantur. Quæ forma servabitur etiam in viduis
quo vel sacrificiis divinis, vel baptismatis oflicio virginibusque sacris, ac pœnitentibus feminis, quæ
[non] vacent. Nam, si Paulus ad Corinthios scribens sanctimonialem habitum induerunl : et postea, aut
ait : « Abstinete vos ad tempus, ut vacetis orationi vestem mutaverunt, aut ad nuptias transierunt. »
v (I Cor. vii), » et hoc utique laicis præcepit: multo Ex decretis Siricii papæ, cap. 10 : • De his vero
imagis sacerdotes, quibus et orandi, et sacrificandi no:i incongrue dilectio tua Apostolicam sedem cre
jugiter officium est, semper debent ab hujusmodi didit consulendam, qui acta pœnitentia, tanquam
consortio abstinere. Qui, si contaminatus fuerit car canes ac sues ad vomitus pristinos, et volutabra re
nali concupiscentia, quo pudore vel sacrificare for deuntes, et militiæ cingulum, et lubricas voluptates,
sitan usurpabit : aut qua conscientia, quove merito et nova conjugia, et inhibitos denuo appetivere con
exaudiri se credit, cum dictum sit : « Omnia munda cubitus, quorum professam incontinentiam, generati
« mundis; coinquinatis autem et infidelibus nihil C. post absolutionem filii prodidere. De quibus etiam,
ι est mundum. » quia suffugium non habent pœnitendi, id duxiinus
Ite:m ex decretis Leonis papæ, cap. 17, scriptum : decernendum , ut sola intra Ecclesiam fidelibus
• Lex continentiæ eadem est altaris ministris, quæ oratione jungantur, sacræ mysteriorum celebritati,
episcopis atque presbyteris : qui cum essent laici, quamvis non merea11tur, intersint. A Dominicæ au
s;ve lectores, licite et uxores ducere, et filios pro tem mensæ convivio segregentur, ut hac saltem di
creare potuerunt; sed cum pervenerunt ad prædictos strictioiie correpti, et ipsi in se sua errata castigent,
gradus, cœpit eis non licere, quod licuit. Unde, et et aliis exemplum tribuant, quatenus ab obscenis
de carnali, fiat spirituale conjugium. Oporlet eos, cupiditatibus retrahanlur. Quibus tamen, quia car
i;ec dimittere uxores, et quasi non habeant, sic ha nali fragilitate cecidere, viatico munere, cum ad
bentes, quo et salva sit charitas connubiorum, et Deum cœperint proficisci, per communionis gratiam
cesset operatio nuptiarum. » volumus subveniri. Quam fora;am, et circa mulieres,
Item in Carthaginensi concilio, cap. 25, Aurelius quæ se post pœnitentiam talibus pollutionibus de
episcopus dixit : • Addimus, fratres charissimi. Præ vinxerunt, servandam esse censemus. » Item in con
terea, cum de quorumdam clericorum, quamvis le cilio Arelatensi, cap. 11 : « Pœnitentes, quæ defun
ctorum, erga uxores proprias incontinentia refera cto viro aliis nubere præsumpserint, vel suspecta,
tur, placuit quod et diversis conciliis confirmatum vel interdicta familiaritate, cum exuraneo [se] jun
est : Siibdiaconi, qui sacra mysteria contrectant, et xerint, cum eodem ab Ecclesiæ limine arceantur.
diaconi, et presbyteri, sed et episcopi secundum Hæc etiam de viro in pœnitentia placnit observari. •
priorum slatuta, etiam ab uxoribus se abstineauit, CAPUT XIII.
ut tanquam non habentes esse-videantur. Quod si
non fecerint, ab ecclesiastico removeantur oflicio. Quod pænitentibus in cæna Domini sit remittendum.
Cæteros atitem clericos ad hoc non cogi, nisi matu Item ex decretis Innocentii papæ, cap. 7, scrip!uin
riori ætate. » •
est : v De pœnitentibus autem qui, sive ex gravio
CAPUT XII. ribus commissis, sive ex levioribus pœnitentiam
De his qui, pœniientiam violantes, rursum egerunt, si nulla intervenit ægritudo, v feria ante
prævur, cantur. Pascha eis remittendura, Romanæ Ecclesiæ coiisue
In concilio Aureliano, cap. 7, scriptum de his qui tudo demonstrat. Cæterum de pondere æstimando
pœnitentiam violant : « Hi vero, qui susceptam pœ delictorum, saceruotis est judicare, ut attendat ad
483 B. TABANI MAURI ARCIIlEP, M0GUNT. OPERUM PARS Il. 484

confessionem pænitentis et ad fletus atque lacrymas A utilius est, dispendia pati, quam periculis negotia
corrigentis: ac tunc jubere dimitui, cum viderit satis
congruam satisfactionem. Si quis autem in ægritudi
nem incidit, atque usque ad desperationem devene
rit, ei est ante tempus Paschæ relaxandum, non de
sæculo absque communione discedat. »
CAPUT XIV.
Quod nulli ultima pænitentia sit deneganda.
in decretis Cœlestini papæ, cap. 15, scriptum est,
quod nulli ultima pœnitentia sit deneganda : « Agno
tionis obstringi, quia difficile est inter ementis et
vendentis commercium non intervenire peccatum. »
Isidorus in libro Ofliciorum : ¢ Hi, qui poeniten
tiam gerunt, capillos et barbam nutriant, ut demon
strent abundantiam criminnm : qnibus caput pecca
toris gravatur. Capilli enim pro vitiis accipiuntur,
sicut scriptum est : * Et crinibns peccatorum suo
rum unusquisque constringitur. »
CAPUT XVI.

vimus enim pœnitentiam morientibus denegari, nec Ne quis post pænitentiam redeat ad militiam.
illorum desideriis annui, qui, obitus sui tempore, Item in eisdem decretis, cap. 24, scriptum est
animæ suæ cnpiunt subveniri. Horremus, fateor, quod aliquis ad militiam sæcularem post pœniten
tantae impietatis aliquem reperiri, ut de Dei pietate tiam redire non debeat : « Contrarium est omuino
`desperet, quasi non possit ad se quovis tempore con ecclesiasticis regulis, post pœnitentiæ actionem re
vertenti snccmrrere, ac periclitantem sub onere pec- B
dire ad militiam sæcularem, cum Apostolus dicat :
catorum hominem pondere, quo se ille expedire de ¢ Nemo militans Deo, applicat se saecnlaribus nego
siderat, liberare. Quid hoc rogo aliud est, quam tiis. » Unde non est liber a laqueis diaboli, qui sc
morienti mortem addere, atquc animam sua crude militia mundana vult implicare. »
litate, ne absoluta [esse] possit, occidere; cum Deus CAPUT XVII.
ad subveniendum paratissimus, invitans ad pœniten
tiam, sic promittat peccatori : * Quacunque die
Quod quibusdam pœnitentibus pristina conceduntur
conjugia.
conversus fuerit, peccata ejus non reputabuntur
In concilio Toletano scriptium est quod quibusdam
t ei. » Et iterum : « Nolo mortem peccatoris, sed
pœnitentibus pristina reddantur conjngia : « Antiqui
• tantum ut convertatur et vivat. » Salutem ergo
et sauctissimi est Patris sententia papæ Leonis, ut is
homini adimit, quisquis mortis tempore pœnitentiam
qui in aetate adolescentiæ positus, dum mortis for
denegaverit. Et desperavit de clementia Dei, qui
cum ad subveniendum morienti suflicere vel mo
umidat easum, pervenerit ad pœnitentiæ remedium;
mento posse non credidit. Perdidisset latro in cruce si est jugatus, el forle fuerit incontinens, ne postea
præmium ad Christi dextram pendens, si illum unius adulterii incurrat lapsum, redeat ad pristinum con
horæ pœnitentia non juvisset. Cum esset in poena, C jugium, quousque possit adipisci temporis maturitate
statum continentiæ. Quod nos de feminis judicamus,
pœnituit, et per unius sermonis professionem habi
similiter de viris censemus, non quidem generaliuer
aculnm paradisi, Deo promittente, promeruit. Wera
ergo ad Deum conversio in ultimis positorum, mente et legitime præceptum; sed constat a nobis pro hu
mana fragilitate indultuum, ea dnmtaxat ratione, ut
potius æstimanda est, quam tempore. Propheta tali
si is, qni pœnitentiae legibus non est deditus, antea
ter hoc asserente : Cum conversus ingemueris, sal
ab hac vita discesserit, quam ex consensu ad conti
vus eris. Cum ergo Dominus sit cordis inspector,
menliam veniant, superstiti non liceat denuo ad
quovis tempore non est deneganda pœnitentia postu
uxoris transire amplexus; si autem illius vitæ exsti
lanti, cum se obliget judici cui occulta omnia noverit
rcvelari. terit superstes, qui non accipit pœnitentis benedi
CAPUT XV. ctionem, nubat si continere non potest, et alterius
uxoris consortio fruatur. Quod de utroque sexu pari
Ut qui pro illicitis veniam petit, etiam a muttis licitis
se abstineat, nec tempore paenitudinis lucra negotia modo a nobis manifeslum est decerni, ita videlicet,
tionis e.verceat. ut in his omnibus sacerdotis ordinatio exspectetur,
ln decretis Leonis papæ, cap. 22, scriptum est, ut juxta quidem ætatem aptam perspexerit, couti
quod oporteat eum qui pro illicitis veniam poscit, D nentiæ, absolutionis vel districtionis uribuat legem. •
etiam a multis licitis abstinere : ' Aliud quidem est CAPUT XVIII.
elebita justa reposcere, aliud propria, perfectionis De perjurio.
amore contemnere; sed iilicitorum veniam postulan Perjurium in lege divina omnino proliibetur, di
tem oportet etiam a licitis abstinere, dicente Apo oente legislatore : « Non assumas nomen Domini
stolo : ¢ Omnia quidem licent, sed non omnia expe * I)ei tui in vanum. Non enim insontem habebit eum
« diunt. » Unde, si pœnitentes habent causam, quam * Dominus, qui assumpserit nomen Dei sui frustra. »
negligere forte non debeant, melius expedit Eccle Unde ipsa Weritas dicit in Evangelio : « Nolite ju
siasticum, quain forense judicium. » ltem in eis 'em « rare omnino, neque per coelum, neque per ter
decretis, cap. 25, scriptum est : Quod pœnitenti « ram, » etc. Hinc et in canone scriptum est: t Qui
nulla exercere conveniat negotiatio. Qualitas lucri cumque vero sciens a se perjuraverit, annos vii se
negotiantem aut excusat, aut arguit, quia est ho pœnitentiæ subdat, et ita deinceps ad communio
nestus quæstus, et turpis. Verumtamen pœnitenti iiem revertatur. » lleum Ecbertus A:g'orum episco
a Forle redundat in ms.
 485 P(}ENITENTIALE. 486
pns definit ita dicens: « Qui juramentium in ecclesiaA Item, de eisdem iti concilii Aurelianensis, cap. 14,
fecerit, aut in Evangelio, sive in reliquiis sancto scriptum est : « Ne frater super torum defuncti fra
rum , vii annos : alii judicant xi. Si vero in manu tris ascendat; ne quisquam amissa uxore sorori an
episcopi, aut presbyteri, vel diaconii, seu in cruce deat se sociare. Quod si fecerit, ab ecclesiastica di
posita consecrata, unum annum pœniteat; alii vii strictione feriatur. »
annos judicant. Et in cruce hon consecrata, 1 annum Item, de iisdem in concilio Ilerdensi, cap. 4 :
poeniteat, vel vii menses, ut alii judicant. Qui au « Qui se incesti pollutione commaculant, placuit,
tem seductus ignorans, et postea cognoscit, unum quousque in ipso detestando et illicito carnis coniu
annum, vel tres quadragesimas pœniteat. Si quis lernio perseverant, usque ad missam tantum eate
coactus pro qualibet necessitate, tres quadragesi chumenorum in ecclesia permittantur : cum quibus
mas, alii annos tres : unum ex his in pane et aqua, jam nec cibum sumere ulli Christianorum, sicut Apo
ut alii judicant. Item perjurium, iii annos pœniteat. stolus jussit, oportet. ».
Qui suspicatur quod perjurus in juramentum duci Item de his in Ancyraiio concilio, cap. 25 : « Qui
tur, sed tamen per consensum jurat, duos annos dam sponsam habens, sororem ejus violavit, et gra
poeniteat; sed quia in multis locis ab his qui per vidam tradidit, postmodum desponsatam sibi duxit
avaritiam terrenæ possessionis et ecclesiastici ordi β uxorem. Illa vero, quæ corrupta est, laqueo se per
nis pretium dant, ut terrenarum rerum sibi abun emit. Omnes, qui ejusinodi facii fuerunl conscii, x an
dantiam inde acquirant, sæpe perjurium fit illis qui nos in pœnitentiam redigantur, secundum canones
hoc scandalo decipiuntur, justum est ut illis qui hoc constitutos. » In decretis Siricii papæ, c. 4: • Omni
faciunt, condicta vindicta retribuatur. Nam de tal modis prohibemus, ne quis sponsam alterius ducat
btis ita statutum est in canonibus. » uxorem, quia illa benedictio, quam nupturae sacer
CAPUT XIX. dos imponit, apud fideles cujusdam sacrilegii instar
De episcopis sive presbyteris qui per pretium gradum est , si ulla transgressione violetur. Desponsatas
et ecclesiam acquisierunt. ptiellas, et præ aliis rapias, placuit erui et eis reddi,
In synodo Rhemensi, cap. 21, scriptum est : « Qui quibus ante fuerant desponsatæ, etiam si eis a rap
cunque presbyter per pretium, gradum acquisierit, ionibus vis illata constiterit. ».
deponatur. » Ex concilio Aurelianensi, cap. 10: « Ut De his quæ duobus fralribus nupserint, vel qui
nullus presbyter ad introitum ecclesiæ xenia donet. » duas sorores uxores acceperint, in Neocæsareensi
In concilio Turonensi, sive Moguntinensi, cap. 15, concilio, cap. 2, ita dictum est : « Mulier, si duobus
scriptum est : « Quicunque presbyter per pretium fratribus nupserit, ahjiciatur usque ad mortem. Ve
ecclesiarn fuerit adeptus, omnimodo deponatur, quo C rumtamen in exitu propter misericordiam, si promi
miam et ille contra ecclesiasticæ regulæ disciplinam serit, quod facta incolumis, cujus [hujus] est con
agere dignoscitur. Item et ille deponatur, qui alium junctionis vincla dissolvat, fruclum pœnitentiæ con
presbyterum legitime ad ecclesiam ordinatum, per sequatur. Quod si defecerit vir, aut mulier in talibus
pecuniam expulerit, eamque sibi taliter vindicaverit, nuptiis, difficilis . erit pœnitentia in vita perma
quod vitium late diffusum summo studio emendan nenti. »
dum est. Hdemque interdicendum videtur clericis, liem de his qui duabus sororibus copulantur, in
sive laicis, ne quis cuilibet presbytero præsumat Elibertino concilio cap. 61, ita scriptum est : • Si
dare ecclesiam sine licentia el consensu episcopi quis post obitum uxoris suæ, sororem ejus duxerit
sui. » -
uxorem, et ipsa fuerit fidelis, quiuquennium a com
a. CAPUT XX.
munione placuit abstinere, nisi forte velocius dari
De incestis conjunctionibus, et ae eo qui filiolam parem necessitas coegerit infirmitatis. Item de mu
suam vel matrem duxerit urorem.
liere, quæ duos fratres sumit coiijugio, in canonibus
De incestis aulem conjunctionibus in concilio Martini episcopi [ sic scriptum] : Si quia mulier
Agathensi, cap. 61, ita scriptum est : « Iircestis duos fratres; aut, si quis duas sorores duxerit, a com
conjugiis nihil prorsus veniae reservamus, nisi cum munione abjiciantur usque ad mortem. In morte eis
adulterium separatione sanaverint. Incestos vero communio propter misericordiam detur. Si vero su
nullo conjugii nomine censendos, quos etiam desi pervixerint communione accepta, et de infirmitate
gnare funestum est, hos esse censemus. Si quis re convaluerint, agant plenam pœnitentiam tempore
lictam fratris, quæ pene prius soror exstiterat, car constituto. Qui duas in conjugium sorores acceperit,
nali conjunctione violaverit; si quis fratris gerina vel filiam fratris, clericus esse non poterit. Be eo
nam uxorem acceperit; si quis novercam duxerit; vero, quod interrogasti : Si ille, qui filiolam suam,
si quis consobrinae se suæ sociaverit, quod ita prae quam de sacro fonte baptismatis suscepit, et de eo,
senti tempore prohibemus, ut ea, quæ sunt ante nos qui concubuit cum commatre sua spirituali, et de
constituta, non dissolvamus. Si quis relictæ vel filiæ illo qui filium suuin baptizatum, et cujus uxor eum
avuncuhi miscetur, aut patris filiæ, vel privignæ de foiate suscepit, postea in tali copulatione perma
suae concubitu polluitur; sane quibus conjunctio mere possent? omnino illicitum esse judicamus. Naum
illicita interdicitur, habebunt ineundi melioris con in concilio Moguntinensi, cap. 55, de talibus scriptum
jugii libertatem. » est : Nullus proprium filium, aut filiam a fonte-bap

4S7 b. I, ALANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
tis;natis suscipiat; nec filiolam, nec commatrem A cyrano, cap. 17, scriptum est : « Si cujus uxor adul
suam suscipiat uxorem; nec illam, cujus filium, aut
filiam ad confirmationem duxerit. Ubi autem factum
fuerit, separentur. •
Item in synodo Moguntinensi, c. 56: • Si quisquam
vi,!uam uxorem duxerit, et postea cum filiastra sua
foruicatus fuerit, seu duabus sororibus nupserit; aut
si qua duobus frauribus nupserit, seu cum patre et
filio; tales copulationes anathematizari et disjungi
præcipimus, nec unquam amplius conjugio copulari,
sed sub magna districtione fieri. Quam deuestabile,
et quam exsecrabile scelus sit unicuique Christiano,
filiolam suam sibi ad libidinem jungi, testatur S. Gre
gorius papa in Dialogis suis, ubi refert quemdam ho
minem constuprasse filiolam suam, et tribus diebus
reservatum esse ad satisfactionem pœnitendi. Sed B coutra uxores in consortio adulterorum virorum ma
ille miser, sperans peccatum suum aut latere Deum,
aut oblivioni misericorditer datum, neglexit pœni
tentiam agere, sed non longe post miserabili morte
correptus exspiravit, ita ut sepulcrum ejus igne
consumeretur. ln hoc opere apparuit ineffabilis Dei
clementia, quæ ipsum hominem reservare voluit ad
indulgentiam, si ille non tardaret converti. »
Item in synodo Moguntinensi de incestis conjugiis
scriptum est : • Si quis fornicatus fuerit cum dua
bus sororibus, vel cum noverca sua, vel cum sorore
sua, vel cum amita sua, sive cum matertera sua, vel
cum filia patrui sui, sive avunculi sui, vel amitæ
suæ, sive materteræ suæ, vel cum nepte sua, vel
cum commatre sua, vel cum filiola sua, quam de fonte
baptismatis suscepit, vel ante episcopum ad confir
nationem tenuit, vel si qua mulier simili modo for
nicata fuerit : a!)stineat se ab ingressione domus
Dei anno uno, et eodem anno nisi festis diebus, et
Præcipuis solummodo, pane, et aqua, et sale utatur;
arma pugnatoria non ferat; osculum nulli præbeat;
sacrificium nisi pro viatico minime sumat. Sex deinde
annis ingrediatur domum Dei, sed carnibus, et vino,
ac sicera minime utatur, nisi festis præcipuisque
diebus. De armis vero, vel osculo, sive sacrificio, si
cut supra dictum est, faciat. Postea vero duobus an
nis, quando carne vescitur, a potu omni, qui potest
inebriare, se contineat. Quem potum, si biberit, non
carne vescitur, absque præcipuis festis diebus. Inde
usque ad obitum suum, nisi prædictis festis diebus,
a carne abstineat. Tres legitimas ferias in omni heb
domada, et tres quadragesimas in anno legitime
custodiat. De armis vero, sicut jam dictum est, fa
ciat, et nunquain conjugio copuletur. IIæc eadem
poenitentia imponenda est parricidis, vel fratricidis,
vel consanguineis; nec, nisi ex his, qui sponte, per
fraudem, et avaritiam hominem innoxium occidunt,
quod Theodisca lingua mordicum dicitur. »
CAPUT XXI.
De his qui adulterium committunt.
Adulterium autem non solum lex damnat, sed
eiiam evangelica auctoritas omnimo fieri vetat. Unde
ei sancti Patres, magisterio cœlesti imbuti, de hoc
quid servandum sit sanxerunt. Nam in concilio An
488
terata fuit, vel si ipse adulterium commiserit, vii aii
nis in pœnitentia completis oportet eos perfectionem,
secundum pristinos gradus, consequi. »
Item in Africano concilio, cap. 69, de his qui uxo
res, aut quæ viros dimittunt, ut maneant sic, i!a
scriptum est : • Placuit, ut secundum evan elieam
et apostolicam disciplinam, ut neque dimissus ab
uxore, nec din:issa a marito a!teri conjungatur, sed
ita naaneat, ut sibimet reconcilientur. Quod, si con
tempserint, ad pœnitentiam redigantur. »
Item in decretis Innocentii papæ, [cap.] 24, scri
ptum est quod viri cum adulteris fenuinis non conve
niant : • Et illud desideratum est sciri : cur com
num:caiites viri cum adulteris non conveniant, cum
nere videanlur? dum super hoc Christiana religio
adulterium in utroque sexu pari ratione condemnet,
sed viros suos mulieres non facile de adulterio accu
sant. Non enim habent latentia peccata vindictam.
Viri autem liberius uxores adulteras apud sacerdo
tes deferre consueverunt, et ideo prodito earum cri
mine communio denegatur. Virorum autem latente
commisso, non facile aliquis ex suspicionibus absti
netur. Qui utique submovetur, si ejus flagitium dete
gatur. Cum ergo causa par sit, interdum probatione
cessante, vindictæ ratio conquiescit. »
Item in ejus papæ decretis cap. 27, scriptum est :
v De his etiam requisivit dilectio tua, qui interve
niente repudio alii se matrimonio copularunt, quos
in utraque parte adulteros esse manifestum est, qui,
viro vel uxore vivente, quamvis dissociatum videa
tur esse conjugium, ad aliam copulam festinarunt.
Neque possunt adulteri non videri, in tantum, ut
etiam hæ personæ, quibus tales conjuncti sunt, etiam
adulterium commisisse videantur, secundum illud
quod legimus in Evangelio : t Qui dimiserit uxorem
suam et duxerit aliam, moechatur, et qui dimissam
duxerit, mœchatur. Et ideo omnes a communione
abstinendos. De parentibus autem, et propinquis
eorum, nihil tale statui potest, nisi succensores illi
citi consortii fuisse detegantur. »
In coi:cilio quoque Elibertino, cap. 9, de feminis
quæ adulteros maritos reliquerint, et aliis nubunt,
scriptum est : t Femina fidelis, quæ adulterum ma
ritum reliquerit, et alii nuljit, prohiiiealur, ne du
ca:. Si duxerit, non prius accipiat cominu.io.:em,
nisi quem reliquit, de sæculo exierit, nisi forte iic
cessilas infirmitatis compulerit. »
CAPUT XX{j.
De his qui mœchan:ur.
Item de concilio Elibertino, cap. 50, de mœchis
scriptum est : « Subdiaconos eos ordinari non de
bere, qui in adolescentia sua fuerint moechati. Eo
quod postmodum per subreptionem ad ulterioreus
gradum forsitan promovebantur. Qui autem sunt in
tempore præteri1o ordinati, amoveantur. »
Item in eodem concilio, cap. 51, de adolescenti
bus qui post lavacrum noe, hantnr, scriptum est:
 4S9 P(£N1TENTIALE 4'\}

* Adolescen:es qui post fidein lavacri s litaris fue- A dissolvi, q:;aiito magis ista poIIicitatio, quam cum
ri..t moechati, cum duxerint uxores, acta legitima Deo pepigit, solvi sine vindicta [non] poterit !Nam.
pœiiitentia, placuit ad communionem eos admitti. »
Item in eodem concilio, cap. 47, de eo q::i, uxo
rem habens, sæpius moechatur, scriptum est : « Si
quis fidelis habens uxorem, non semel, sed saepe
fuerit moechatus, in finem mortis est conveniendus.
Quod si se promiserit cessaturum, detur ei commu
iiio. Si resuscitatus rursus mœchatur, placuit ulte
rius non ludere eum de communione pacis. »
CAPUT XXII
De virginibus Deo sacratis, sive sæcu'aribus, si mæ
chaverint.
Item in concilio eodem, cap. 15, de virgini!.us sa
cratis scriptum est : « Si moechaverint virgines quæ
se Deo dicaverunt, si pactum perdideriut virginita B men viri sui in cibo miscens, ut inde plus ejus amo
tis, atque eidem libidini inservierint , non intelligen rem accipiat, pœniteat. Mulier sola, si cum se ipsa
tes quid amiserint, placuit nec in finem eis dandam coitum habeat, tres annos pœniteat. »
esse communionem. Quod si semel persuasæ ad in
firmi corporis vitia lapsæ, tempore vitæ suæ, hu
jusmodi feminae egerint pœnitentiam, ut abstineant
se a coitu, placuit eas in finem communionem acci runt, in concilio Arelatensi scriptum est : « Puellae
pere debere. 1
Item, in eodem de virginibus saecularibus, si mœ
ch;itæ fuerint : « Virgines quæ virginitatem suam non
custodierint, si eosdem qui eas violaverunt, duxe
rint et tenuerint maritcs, eo quod solas nuptias vio
laverunt, ppst annum sine pœnitentia reconciliari
debebunt. Vel si alios cognoverint viros, eo quod
taoecha:ae sint, placuit post quinquennii tempora,
acta legiiiima pœnitentia, admitti eas ad communio C
iicm. m
Item in concilio Ancyrano, cap. 9, de his quae
virginitatem professæ sunt, et de his quæ sub soro
ris habitu cum aliquibus commorantur, scriptum est:
« Quotquot virginitatem promittentes irritam faciunt
sponsionem, inter bigamos computentur. Wirgines
autem, quæ tanquam sorores cum viris habitare vo
hini, ab eorum consortio prohibemus. »
CAPUT XXIV.
De his qui se sacris virginibus sociant; et de virgini
bus non velatis, si moechaverint.
In decretis Gelasii pap;e, cap. 20, de his qui se sa
cris virginibus sociant, scriptum est : « Virginibus
sacris temere se quosdam sociare cognovimus, di
catum Deo propositum, incesta foedera, sacrilegaque
iuiscere, quos protinus æquum est a sacra commu
nione detrudi : et nisi pcr publicam pro':atamque
pœnitentiam omnino non recipi. At his viaticum certe
de sæculo transeuntibus, si tamen pœiiituerint, non
negetur. »
Item, in decretis Innocentii papæ, cap. 20, de vir
ginibus non velatis, si deviaverint, scriptum est :
* Hæ vero quæ necdum sacro velamine tectæ, tamen
in proposito virginali semper se simulaverunt per
iuanere, licet velatæ non sint, si forte nupserii:t,
His agenda aliquanto tempore pœnitentia est, quia
sponsio earum a Domino tenebatur. Nam si inter
loiuines solet bonæ fidei coiitra* tiis nulla ratione
l'A rr.o:.. (X.
si Apostolus illas, quæ a proposito viduitatis disces
serunt, dixerat habere damnatioiiem, quia primam
fidem irritam fecerunt, quanto polius virgines ,
quæ prioris promissionis fidem frangere sunt co.
natae ! ,
{`APUT XXV.
I)e his quæ inter se fornicantur, et de his quæ semen
virorum suorum pro libidine cibo vel potui miscent.
De feniinis quæ inter se fornicantur in Ancyraiio
coucilio scriptum est: • Si mulier cum muliere forni
cata fuerit, annos iii pœniteat. » Item : • Si mulier
luore fornicationis ad alteram conjunxerit, tres an
nos, sicut fornicator, pœniteat. Sic et illa quæ se.
CAPUT XXVI.
De his qui se gentilibus vel Judæis junxerunt.
Item de his quæ se gentilibus vel Judæis junxe
fideles quæ gentilibus junguntur, placuit ut aliquanto
tempore a communione separentur. »
Item in concilio Elibertino, cap. 78, de fidelibus
conjugatis, si cum Judæa vel gentili moechaverint,
scriptum : « Si quis fidelis, habens uxorem, cum
Judæa vel gentili fuerit moechatus, a cominui;ione ar
ceatur. Quod si alius eam duxerit, post quinquen
nium, acla legiiiiia pœnitentia, pcierit Doruinicæ
co:nmunioni sociari. »
CAPUT XXVII.
De his qui cum Judæis vescuntur.
Item in concilio Elibertino de Christianis qui cnm
Judæis vescuntur scriptum est : • Si vero quis cle
ricus, vel fidelis, cum Judæis cibum sumpserit, pla
cuit etim a communiore abstineri, ut .1/-beat emun
dari. »
Item in concilio Toletano, cap. 14, scriptnm d,,
Judæis : « Suggerente concilio, id gloriosissimus do
minus noster canonilus inseri præcepit, ut Jud;eis
non liceat habere uxores, vel concubinas, neque
mancipium Christianum in usus proprios compa
rare; sed filios, qui ex tali conjugio nati sunt, assu
nendos esse ad baptismum. Nulla officia publica eos
optis est agere, per quæ eis occasio præbeatur pm
nam Christianis inferre. Si qui vero Christiani ab
eis Judaismi ritu maculati sunt, vel etiam circum
cisi, non reddito pretio, ad libertatem et religionem
redeant Christiana;,a. ,
{A1'UT XX\'!ii.
De his qui uxorem sin:ul ci concubinam habent.
Item de his qui uxorem habent, si concubinam
habuerint, in concilio Toletano, cap. 17, scriptum
est : « Si quis habens uxorem fidelis, si concubinara
habcat, iion coinniuiìicet. Cæterum is qui non habet
uxorem, et pro uxore concubinam habet, a commu
nioiie non repellatur, tantum ut unius mulieris, aut
uxoris, aut concubinae, ut ei placuerit, sit conjun
i0
491 B. RABANI MAURl ARCHIEP. M{}CUNT. OPERUM PARS, [I.
ttione contentus. Alias vero vivens, a'jiciatur donec A videatur omissum, quod maxime fi !em catholicae re.
desinat et ad pœnitentiam revertatur. »
CAPUT XXIX.
De conjugatis qui nubere non possunt.
Quod autem interrogasti de his qui matrimonio
conjuncti sunt, et mubere non possiint : si ille aliam,
vel illa alium ducere possit? non cum auctoritate,
sed de quorumdam statutis respondemus, in quihus
scriptum est : t Vir et mulier, si se conjunxerit ma
trimonio, et postea dixerit mulier de viro quod non
possit ei nubere a, si potest probare per justum in
dicium, quod verum sit, accipiat alium. »
CAPUT XXX.
De his quae menstruum sanguinem aliis in cibo vel
potu dant ; et de his qui magicam artem divinatione
et augurio observant.
De his etiam, super quibus interrogasti, id est de B num. Deinde quinquennio in hac communione dn
illa femina quæ menstruum sanguinem suum miscuit
cibo vel potui, et dedit viro suo, ut comederet; et
quæ semen viri sui in potu bibit; et de ea, quæ te
stam hominis combussit igni, et viro suo dedit pro
infirmitate vitanda : quali pœnitentia sint plectendæ?
Ut nobis videtur, tali sententia feriendi sunt, sicut
magi et arioli, qui magicam artem exercuisse no
scuntur. Nam de his, qui magicam artem exercent,
et auguria attendunt, et divinationem observant,
Theodori archiepiscopi gentis Anglorum constitutio
nes habemus, in quibus scriptum est : t Qui immo
lat dæmoniis in minimis, unum annum pœniteat; qui
vero in magnis, x annos pœniteat. Mulier si qua po
nit filiam suam supra tectum, vel in fornacem, pro sa
nitate febris, vii annos pœniteat. Qui ardere facit grana C
ubi mortuus est, hoc pro sanitate viventium et domus,
v annos pœniteat. Si mulier incantationes vel divina
tiones fecerit, unum annum, vel tres quadragesimas,
vel xi. dies, juxta qualitatem culpæ, pœniteat. »
De hoc in concilio Ancyrano, cap. 22, dicitur :
« Qui auguria, auspicia, sive somnia, vel divinatio
nes quaslibet secundum mores gentium observant,
aut in domos suas hujusmodi homines inducunt, in
exquirendis aliqua arte maleficis, aut ut domos suas
lustrent; hi, si de clero sunt, abjiciantur; si vero sæ
culares, quinquennio pœniteant. Qui cibum immo
latum comederit, et deinde confessus fuerit, sacer
dos considerare debet personam, in qua ætate, vel
quomodo edoctus, aut qualiter contigerit, et ita au
ctoritas sacerdotalis circa infirmum moderetur, et
in oinni pœnitentia semper, et confessionem omnino,
in quantum Deus adjuvare dignetur, cuum omni dili
genuia conservetur. »
CAPUT XXXI.
De sortilegis et auguribus.
Item in concilio Agathensi de sortilegis vel augu
rium servantibus. scriptum est : • Ne de eo fortasse
a Id est, copulam carnalem habere.
b Hæc verba addita fuerant ad marginem ab ama
nuensi, deinde vel a Stewartio, vel alio, in textum
inserta. Vidit Baluzius, vir acutæ naris, illa men
tem Rabani evidenter impugnare; ideoqiie expunxit
visque ad verba : Superflua est hujusn;odi quæstio.
Noii refragatur ipse Mabillon. in præfat. Sæc. iv De
{32
ligionis instat, quod aliqui Sti clerici, sive laici stry
dent auguriis, et sub nomine ficto religionis, qtias
sanctorum sortes divinationis scientiam profitentur,
aut quarumcunque scripturarum inspectione, futura
promittunt. Hoc quicunque clericiis vel laicus dete
ctus fuerit vel consulere, vel docere, ab Ecclesia ha
l)eatur extraneus. »
CAPUT XXXIl.
De his qui fornicantur irrationabiliter.
Item in Aiicyrano concilio, cap. 15, scriptum es*
de his qui irrationabiliter, id est cum pecoribtis et
masculis, fornicantur : « Quotquot ante vigesimum
aetatis annum tale crimen commiserint, xvi annos
acta pœnitentia communionem mereantur oratio
rantes, tunc demum oblationis sacramenta contin
gant. Discutiatur vita eorum, qualis tempore poeni
tudinis exstiterit, et ita misericordiam consequantur.
Quod si inexplebiliter his hæsere criminibus, ad
agendam pœnitentiam prolixius tempus insumant.
Quotquot autem post xx annos ætatis, uxores ha
bentes, in hoc peccato prolapsi sunt, xxv annos pœ
nitentiam agenles, ad orationis communionem reci
piantur. ln qua, quinquennio durantes, tunc obla
tionis sacramenta percipiant. Quod si et uxores ha
bentes, et transcendentes quinquagesimum aetatis an
num, ita deliquerint, ad exitum vitæ communionis
gratiam consequantur. »
ltem in eodem concilio, cap. 16 : • Eos qui irra
tionabiliter vixerint, et in lepra justi crimiuis alios
polluerint, præcepit sancta synodus inter eos orare
qui spiritu periclitantur immundo. ,
CAPUT XXXIII.
De eucharistia.
Quod autem interrogastis, utrum Eucharistia, post
quam consumitur, et in secessum emittitur more alio
rum ciborum, iterum redeat in naturam pristinam,
quam habuerat antequam in altari consecraretur.
[b Ista sententia contraria est sententiis Clementis
papæ, et aliorum multorum sanctorum Patrum, qui
dicunt corpus Domini non cum cæteris communibus
cibis per aqualiculos in secessum mitti.] Superflua
est Aiujusmodi quæstio, cum ipse Salvator dixerit in
Evangelio : « Omne quod intrat in os, in venlrem
« vadit et in secessum emituitur (Mattl). • Sacra
mentum e corporis et sanguinis, id est d ex rebits
visibilibus et corporalibus conficitur; sed invisibi
lem tam corporis quam animæ eflicit sanctificatio
nem [et] salutem. Quæ est enim ratio ut hoc quod
stomacho digeritur, et in secessum e emittitur, ite
rum in statum pristinum redeat, cum nullus hoc un
quam fieri esse asseruerit?
nedicti. B.
s In codice Mabilion. legitur : Sacramentum ergo.
d Delend;e ill;e voces, id est, quæ desunt in cod.
ms. et sensum invertunt. Ml Ab.
e Codex Anton. Faurii addit, ut stercus. MAd. Annai.
T. IV, p. 628.
393, C{}\}\{ENT. IN £?.£{.IliEi.£Yl. 404

Nam quidam nuper, de ipso sacramento corporis \ • vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. •
ct sanguinis Domini non rite sentientes, dixerunt : Cum enim cibo et potu id appetant homines, ut iion
Hoc ipsum corpus a, et sanguinem Domini, quod de esuriant, iieque sitiant, hoc veraciter non præstat,
Maria Virgine natum est, et in qiio ipse Dominus nisi iste cibus et potus, qui eos a quibus sumitur im
passus est in cruce, et resurrexit de sepuicre P..... mortales et incorruptíbiles facit; id est societas ipsa
cui errori quantum potuimus, ad Egilum abbatem sanclorum, ubi pax erit, et unitas plena atque perfecta.
scribentes, de corpore ipso quid vere credendum sit (.APUT XXXiV.
aperuimus. Dicit enim de corpore et sanguine suo * De restitutione Ebonis episcopi.'*
ipse Dominus in Evangelio : « Ego sum panis vivus, Be Ebonis autem Rhemensis episcopi depositione
« qui de coelo descendi ; si quis manducaverit ex aique restitutione non necesse esse æstimo tuæ in
v hoc pane, vivet in æternum. Caro enim mea vere terrogationi respondere. Videant illi qui hoc egerunt,
ι est cibus, et sanguis meus vere est potus. Qui man utrum juste an injuste hoc fecerint. Ego, dum in
• ducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, episcopatu Mioguntiensis i.cclesi;e indignus consti
v habet vitam æternam. » Hanc ergo vitam non ha tutus suum, inveni eum in Ililtineshaim d in Saxonia
bet, qui illum panem non manducat, nec isluiu san episcopalem sedem habere. Nec eum prohibui prae
guinem bibit. Nam illam temporalem vitam sine illo B sulis officium gerere, quia audivi, ab Apostolica sede
liomines utcunque in hoc sæculo habere possunt, in locum suum restitutum esse. Sicque ad finem vi
qui non sunt per fidem in corpore ejus; æternam tæ in suo officio remansit. Rogantibus autem quibus
vero nunquam, quæ sanctis promittitur. Ne autem dam fratribus, Hincmaro episcopo [Rhemensi] nu
putarent sic in isto cibo et potu, quem carnaliter su per pro hoc ipso epistolam direxi, quia audivi eum,
munt, et spiritualiter non intelligunt, in fide promitti iilos quos Ebo post restaurationem suam consecra
vitam æternam : ut, qui eam sumerent, nec anima, vit, a sacerdotali atque clericali officio removisse.
nec corpore morerentur, huic cogitationi dignatus Postquam autem mihi inde responsum opportunum
est occurrere. Nam cum dixisset, t Qui manducat redditum fuerit, tibi intimare curabo.
• carnem meam, et bibit meum sanguinem, habet Hæc igitur tibi, sancte frater, juxta postulatio:iem
ι vitam æternam, » continuo subjecit et dixit : ¢ Ego tuam ad interrogata, quantum ægritudo infirmi cor
c resuscitabo eum in novissimo die, » ut habeat in poris mei sine|;at, et coinmoditas temporis permisit,
terim, secuiidum spiritum, vitam æternam. In no juxta sanctorum canonum instituta et sanctorum
vissimo ergo die, quando anima incorruptum corpus Patrum sententias, respondere curavi. Tu autem,
suscipiet, tunc anima et corpus cujuscumque sancti, qui sospes cs, et multorum librorum copiam acqui
in unum sociata, habebunt vitam æternam, quia rere et legere vales, si quid melius et congruentius
adunantur simul caput et membra, et sic totum cor invenire poteris, meæ parvitati in epistolari scriptura
pus Christi gaudebit in perpetuum. Caro enim mea intimare non graveris.
a Cod. Ant. Faurii addit, essc. M \b. aftari. [B.
• Lacuna hic est in ms. exemplari Canisii, sed r II;ec addita siint Pœnitentiali. ß.
sic eam replevit i$aluzius : idem esse quod sumitur de d Vulgo Ilildesheim. -

I BEATI I :;3A BANI I IW IAU RI I

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI

COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM
LIBRI VIGINTI. (ANNO 8'2.)

EPIST0LA L0THARlI AUGUSTI AD RABANUM.

Inclytiis orthodoxus Lotii Attius Augustiis suo RA- D loqui non valent; omnes expetit, universos invitat,
rxxo MAuno salutem. et illis occurrit ætatibus quæ vota dicere non sa
Desideranti mihi tuo alloquio mutui reddere allo piunt. Absentia nostra desiderium tuum non coarctet,
quii officia, vulgari tumultu cæsis auribus circum quod quamvis corporeus induetur [Forte, negetur]
septus, facundiæ horror arcet, fateor, cogit dilectionis aspectus, amplitudinem mentis oculorum visus non
ardor, et prærogativo suffragio de' itum persolvo. coangustat, si subito translatu rapitur in animo; sed
Dat vires animi charitas diffusa Dei : suggerit enim iiigenti amplituJine spatians, absentiam corporalem
varba loquentibus illisque donat edere sermones qui spiritali repraesentat oflicio : quomodo pure diligen
 B. RABANl MAURi ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. &J6
tium vestes affectus peregrinari (sic). Et ideo flagita A invenitur, ad locum usque Threnos finitos cum ora
mus ut desiderium tuo in corde nostra de præsentia tione, rogo ut spiritali sensu exponas. Ezechiel vero
crebro augeatur, et tu a conspectu tuo non procul in ultima visione, ab eo loco in quo papæ beatissimi
elongatus, animo devoto in tuo semper manens, cun Gregorii homiliæ terminantur, usque ad finem pro
ctipotentem Dominum infatigabiliter obsecret vestra phetiæ, in qua nostri interpretis sensus juxta an
assidua flagitatio, nostra pro incolumitate animi, agogen rimantur, etiam ethicam quam quærimus tua
conjugis prolisque, ut represso luctu, concesso regno largitio aperiat. Appende beneficia quæcunque lar
simul cum honis lætemur: regnum est enim regno giris, æquatisque lancibus ea quæ redhibentur exa
que sæculi longe præstantius, ubi jam non adversi mina. Si partem receperis, habebis in residuo debi
aliquid contingit unde moerore affligaris, sed perenni lorem; si totum creditor esse desiisti, quanto melius
gaudio exsultabis : hoc judicium est verum ad victo est utrumque prospicere quod et sortem repleat et
riamque perventum. Alii conferunt ex devotione fidei usuram multiplicet, aliud in praesenti, aliud in fu
suæ parva vel magna, tu conclusisti muneribus tuis turo quod perire non possit. Placet, inquam, habi
nobis maximum librum ducis nobilissimiJesuNave, qui tatio tua nobis, si creditur ab omni jactantia aliena.
typum veri regis æterni Jesu Christi præferebat, ut Plus enim interiorem hominem rustica montium
Jesum comitemur armati, nec aliter ad capessendam B solitudo, quam regalis urbium pulchritudo delectat;
victoriam valemus accedere, nisi Domino virtutum ubi nulla liventis invidia trauquillum pectus hilari
adhæreamus. 0ptandum vero nobis est, et votis omni mentitur intuitu, nec fucati sermonis adumbrata
bus ambiendum, sub tali magistro victricem tolerare blanditiis artifici scelere mutua fabricatur astutia.
militiam peragendam triumpho illius. Hæc est ergo Juvat animum quidquid adjacet obtutu interiore per
forma certandi consummatique cursus obtinendæ currere : modo de profundis oculos elevare, modo
victoriæ, quæ et formam terrenæ conditionis exsu despicere convallia de supernis, tantoque flagranlius
perat, et ultra corpulentiæ facultatem gratia divini ad altiora protendere, quanto cupidius ad alta per
Spiritus erigitur. Beatitudinis tuæ promissio et de venerit. Wale in Domino, et memento petitionum no
divinis aliis libris expositio, ut portator nobis retulit, strarum quæ insertæ sunt in duabus epistolis, ut
quærenda nobis via est, et sic quaeramus ut siti no solertia tua tribuat quod benignitas petit, ut propter
strae uou differas Genesis initium libri usque viam diuturnitatem temporis, obnixe imploramus, a mo
ligni vitæ secundum liuteræ sensum, a jungas opes, deratione tarditatis memoria tua non discedat. Duas

facies, voluntates tuas cum Bedæ, dum quod alter tibi epistolas misi, quarum una est legenda tantum,
desideravit, uterque proficiat. Jeremiæ sermones, in hæc vero altera et legenda, et in libro operis tui an
quibus magni interpretis Hieronymi expositio non C teponenda.
a Locus corruptus.

PRÆFATIO

Al) PRÆDICTUM PRINCIPEM RESCRIPTA.

Domino serenissimo et excellentissimo imperatori
!.otiiARio Augusto, RABANUs, minimus servorum Dei,
;etcrnam in Christo optat salutem.
Quantum vos animi mei intentio diligat, Deus te
stis est; quia et hic vobis semper prospera adesse,
et in futura vita æterna bona succedere desidero ;
et hoc oro assidue ut omnipotentis Dei clementia hic
vos a cunctis hostibus protectos diu servet incolu
ines, et iu regno coelesti simul cum sanctis suis
;eternæ beatitudinis efficiat participes. Unde etiam
voluntatem habeo juxta petitionem vestram et se
cundum tenorem epistolæ quam mihi misistis, voto
vestro satisfacere, et quidquid in studiis sacrarum
litterarum vel tractatibus divinarum Scripturarum,
divina gratia largiente, laborare potuero, vestræ
præsentiæ potissimurm dirigere : ut habeatis illud, et
simul cum vestris eruditis docioribus examiiralites,
quidquid ibi inveneritis bene et congrue dictum, ejiis
graiiae hoc deputetis a quo est omne bonum; si quid
vcro aliter quam regula veritatis doceat ibi posiium
vobis videatur, hoc etiam mihi citius intimare cure
tis, ut aut errorem meum corrigam, aut si obscurius
dictum sit, planius dicam. Sic enim laboris mei fru
ctum consequar, si illis utilis erit qui eo uti elege
rint. Quod autem in epistola vestra subjunxistis tres
petitiones simul ponendo, hoc est, ut historicum
sensum in exordio Genesis vobis explanarem, et de
tractatu beati Hieronymi in Jeremiam prophetam id
quod post sextum librum expositionis ejus usque ad
finem restat supplerem, feci quantum potui. Et ex
positionem in librum Gemesis condens, sensum in
eo historicum nec non et allegoricum opportunis
locis juxta sanctorum Patrum documenta, quantum
satis credidi, explanavi. Si quis autem majora quæ
rat, legat libros beati Augustini de Genesi ad liute
ram , et ibi sufficienter omnia exposita inveniet.
Expositionem vero in Jeremiam, quantum ex sancto
rum Patrum sententiis explanatam inveni, et quan
tum ex proprio sensu conjicere valui, jam vobis in
viginti libris con;prehensum transmisi. Quod vero
497 C0MMENT. IN EZEC{{{E{LEY!. — LIB. I. 49$

tertio loco postulastis de Ezechiele in præsenti opus A bam, et eorum sente:;tias prout ipsi eas protulera:nt
cule, proul infirmitas co:poris et parvitas ingenii opporlunis locis simul cum nota nominum eorum in
sinit, confectum habetis; feci enim non quasi suc opusc:ilis meis interposueram ? Magis enim mihi vi
cessor papæ Gregorii et prædicator plebis Dei, sup debatur salubre esse ut humilitatem servans sancto
plendo hoc q:iod iile homiliarum con'itione poptilum rum Patrum doctrinis inniterer, quam per arrogan
docens inchoavit, et tamen usque ad finem prophetæ tiam, quasi propriam laudem quærendo, mea inde
non perduxit: sed quasi imitator et discipulus, non center proferrem, quando hoc summæ humilitatis
solum ipsius memorati papæ, sed et aliorum sancto exemplar et magister ipse Dominus faciendum quo
rum doctorum vestigia sequendo. Condens opus quod dammodo suo exemplo docere videatur, qui in Evan
rogastis, non tantum in extremam partem, sed in gelio contra Ju:!;eos incredulos et vituperatores
totum prophetam, et singulorum doctorum senten suos disputans ait (Joan. vii) : Qui a semetipso loqu
tias, quorum dicta legi per singula loca, simul cum tur, propriam gloriam quærit; qui autem quærit glo
nota nominum eorum, posui. Quod autem mihi in riam ejus qui misit illum, hic verax est, et injustitia
super divina gratia investigare concessit, simul in in illo non est. Unde nobilissimi doctores, heatus
terposui. Et sicut Jeremiæ tractatum in viginti libris vi'elicet Hieronymus, atque Augustinus, nec non et
coi:summavi, sic et istum eo lem numero terminavi, I} alii similiter, inveniuntur non solum sacrorum libro
petens lectorem ut non tædiose accipiat prolixita ru:n testimoniis sua scripta probare, sed etiam præ
tem hujus operis, sed legat inde ea quæ sibi elege ceJentium Patrum dictis sttas sententias roborare;
rit, si totum legere despexerit, sciens quod non quatenus eo acceptiora eorum opuscula legentibus
inconsulte, sed imagis utiliter hoc fecerim. Quia si forent, quo certiora ac firmiora per idoneos testes
ultra modum brevitati studens, ea quæ sancti docto ea esse considerarent. Illi enim qui laudem quærunt,
res necessaria legenti';us fore ju!icabant, in!acia et se ab hominibus videri appetunt, dictent vel scri
præterirem, forsitan scire volentibus diffictiltatem bant qui 'quid voluerint, et laudatores suos atqiie
prophetici libri magis nocerem quam prodessem : adiilatores un;!ecunque possint sibi acquirant : Mihi
non enim omnia quæ inde exposita reperi hic posui, autem adhærere Deo omni tcmpore vitæ meæ bonuin
sed tantummodo ea quæ inde necessaria fore judi est, et ponere in Domino Deo spem meam. Ut annun
cavi. Septuaginta vero editionem in plerisque locis tiem omnes laudes ejus in portis filiæ Sion (Ps. lxxii);
omisi, ubi eam videlicet ponere non necessarium in illis videlicet portis de quibus scriptum est : Beati
arbilrabar, præceptum beali Hieronymi in hoc ipso qui ambulant in semitis vitar, et per portas in: roeunt
observans, qui de interpretum disceptatione in libro in civitatem (Apoc. xxii); quatenus pervenianu ad illas
primo tractatus in Isaiam prophetam, ita dicit : * In portas Jerusalem cœlestis, de qt:il)us per Psalmi
expositione sanctarum Scripturarum veritatem de starn dicitur : Lauda , Jerusalcm, Dominum, lauda
bemus sequi, non contentionem; » qui et in tractatu Deum tuum, Sion, quoniam confortavit seras portarum
Ezechielis ita ait: “ Lectorem admoneo ne transla tuarum, benedixit fi!ios tuos in te (Psal. cxi.vii). Qiiod
tionum diversitate turbetur, sed ut in præsenti loco illo tempore accidit quando sponsus intraverit, sicut
in mensuris templi Hebraica veritate contentus sit. » in Evangelio de virginibus legitur : Et quæ paratę
Nec etiam illud silendum arbitror, quod quibusdam erant, intraverunt cum eo ad nuptiis, et clausa est
narrantibus comperi, quosdam sciolos me in hoc janua (Matth. xxv). Clausa scilicet non ad custodiæ
vituperasse quod excerptionem faciens de sanctorum pœnam, sed in !:eatitudiaein sempiternam, quia nec
Patruim scriptis, eorum nomina prænotarem, sive inde quisquam ulterius exibit, nec aliquis postea
quod aliorum sententiis magis invisus [Forte, inni novus intrabit. Vitam vestram longævam et diu
xus] essem, quam propria conderem; quibus ad hoc incolumem Deus omnipotens æterna beatitudine con
facile respondere possum : quid enim peccavi in hoc summare dignetur !
quod magistros Ecclesiæ veneratione dignos judica

HNCH PIUNT

COMMENTARIA IN EZECHIELEM.

LIßER PRIMUS

CAPÜT PRI\!{ \!, D tionis est, ut pritis persona:a, tempus, loeuiiiqtie

wisi » quatuor animalium; visio roturum ; visio throni describat, el postmodum mysteria dicere propbetiæ
Dei et imaginis Dei super thronum. incipiat, qualenus ad veritatem solidius ostenden
« Et factum est in tricesimo anno in quarto mense dam, ante historiæ radicem figat, et post fructus spi
, in quiata mensis. » (Greg.). Usus oropheticæ locu ritus per signa et allegorias proferat. Ezechicl ita
4!;') B. RABAN1 MAURI ARCHiEP. M{{){, ÜNT. 0;t. ERUM
que ætatis suae tempus indicat, dicens: • Et factum A et gravissima flumina, qure in terra Chaldæoruin esse
est in tricesimo anno, in quarto mense, in quinta
, ie mensis. » Locum quoque denuntians adjungit.
• Cum essem in medio captivorum juxta fluvium
• Chobar, aperti sunt c(eli, et vidi visiones Domini. »
Temptis etiam capiivitatis insinuat subdens:
« In quinta die mensis ipse est annus quintus
« transmigrationis Joachin. » Qui ut bene personam
indicet, etiam gentis narrat cum subditur: * Et fa
« ctum est verbum Domini ad Ezechiel filium Buzi
« sacerdotem. » Sed prima nobis quæstio oritur, cur
js qui nihil adhuc dixera!, ita exorsus est dicens :
« Et factum est in tricesimo anno ; » et namque
sermo conjunctionis est, et scimus quia non conjuii
gitur sermo subsequens, nisi sermoni præcedenti.
Q:ii igitur nihil dixerat, cur dicit, • et factum est, •
cum non sit sermo cui hoc quod incipit subjungat ?
Qua in re intuendum est, quia sicut nos corporalia, sic
Prophetæ sensus spiritalia aspiciunt, eisque et illa
sunt praesentia, quæ nostræ ignorantiæ absentia vi
dentur. Unde fit ut in mente Prophetarum ita con
juncta sint exterioribus interiora, quatenus simul
utraque videant simulque in eis fiat, et intus verbum
quod audiunt, et foras quod dicunt. Patet igitur
causa, cur qui nihil dixerat inchoavit, dicens: « Et
factum est in tricesimo anno, » quia hoc verbum
quod foris protulit, illi verbo quod intus audierat
conjunxit. (Iiieron.) Tricesimus annus non ut ple
rique existimant ætatis propiietæ dicitur, necnon ju
])ilæi qui est annus remissionis, sed a duodevice
sinio anno Josiæ regis Juda, quando inventus est
liber Deuteronomii in templo Dei usque ad quintum
eaptivitatis annum Joachin cognomento. Jechoniæ,
qui cum matre ductus est in Babylonem, et cuin
])aniele tribusque pueris et Ezechiel : quæ esl tribus
Juda prima captivitas, quando stillavit ira Dei super
Jerusalem. Secundum àvayoyijv vero præfiguratur Do
minus atque Salvator, qui triginta annos natus venit
ad baptismum, quæ in homine perfecta aetas est.
Unde et in Numerorum volumine juxta Ilelyræos,
i.on, ut in $eptuaginta continetur, a vicesimo quinto
;etatis anno, sed a tricesimo incipiunt sacerdoles in
templo ministrare. In quod signum præcessit et Jo
seph, quando in Ægypto esurienti populo frumenta
largitus est, et Joannes Baptista venit ad fluenta
Jordanis, prædicavitque baptismum pœnitentiæ.
Quodque scriptum est, * in quarto, • pendente sen
tentia, subauditur mense, statim enim sequitur, v in
quinta mensis. » Q.iod ut manifestius fieret, supra
Rddidere Septuaginta : « Cum essem in medio ca
ptivorum juxta fluvium Chobar, aperti sunt cæli, et
vidi visiones Dei, in quinta mensis ipse est annus
quintus transmigrationis Joachin. » (Hieron.) Ca
ptivum sedisse populum super flumina Babylonis
David prophetat in spiritu : • Super flumina, » in
quiens, v Babylonis, ibi sedimus et flevimus (Psal.
cxxxvii). Chobar autem aut nomen est fluminis, aut
certe juxta interpretationem suam, qua in grave ver
uitur, Tigrim signifieat et Euphratem, et omnia magna
I.
PARS Il. 5\6
perhibentur, apertosque coelos, non divisione firma
menti, sed fide credentis inteilige, eo quod cœlestia
sint illi reserata mysleria. Unde et in baptismate
Salvatoris quando Spiritus sanctus in specie columbæ
descendit super eum, apertos coelos legimus. Quibus
reseratis panduntur visiones Dei; non una visio sed
plures, dicente Domino per prophetam : ¢ Ego visio
nes mul;iplico, et in manibus Prophetarum assimi
latus sum (0see xii). » Istæ sunt visiones quas omnis
Ezechielis prophetia contexuit , significantiusque
juxta Hebraeos et cæteros interpretes transmigratio
dicitur Joachim et non captivitas, quod Septuaginta
transtulerunt. Non enim captus urbe superata, sed vo
luntate se tradens ductus est in Babylonem. Igitur Joa
B chim, id est Jechoniæ, dicatur prima transmigratio; Se
dechiæ autem secunda vel extrema captivitas. (Greg.)
Sed ipsa Iiebræa verba multum nobis ad mysteriuin
interpretandum valent. Nam Chobar interpretatur gra
ritudo, vel gravitas; Ezechiel, fortitudo Dei ; Buzi, de
spectus vel contemptus; Chaldæi, captivan:es, vel quasi
daemones. Venit ergo Ezechiel juxta fluvium Chobar,
quia fortitudo Dei per incarnationis suæ mysterium
propinquare dignata est peccatorum suorum pondera
portanti generi humano, quod ab ortu suo quotidie
defiuit ad mortem, sicut de illo per Psalmistam di
citur : « Et erit tanquam lignum quod plantatum est
secus decursus aquarum (Psal. 1). » Juxta decursus
quippe aquarum plantatus, qula juxta lapsus incar
natus est defluentium populorum; fortitudo ergo Dei
ex contemptu vel despectu nascitur, quia redemptor
noster humanitatem assumere ex populo perdito et
contempto dignatus est. Venit ergo in terram Chal
dæorum. Chaldæi interpretantur, ut diximus, capti
vantes vel quasi dæmones. lt;iqui etenim qui et ipsi
iniquitates perpetrant, et ad iniquitatem alios sua
dendo trahunt, nimirum captivantes sunt, qui recte
quoque et quasi dæmones interpretantur, quia hi
qui et alios ad iniquitatem suadendo pertrahunt, in
semetipsis ministerium dæmonum ad iniquitatem
suscipit;nt, quamvis dæmones per naturam non sint.
Venit ergo fortitudo Dei in terra Chaldæorum quia
inter eos unigenitus patris apparuit, qui et in seme
tipsis ad peccatum defluxerant, et ad peccata alios
[) captiva:,tes trahebant. Sed expositionis sermo ad
Prophetæ nunc personam redeat. • Et facta est super
eum ibi manus Domini. » (Hieron.) Ut cernere vi
siones Dei et intelligere possimus, manu et fortitu
dine Dei super nos opus est. ln qua manu et brachio
eductus est populus Israel de Ægypto. Cujus forti
tudinis partem etiam magi intellexerunt, dicentes :
v Digitus Dei est hic (Exod. viii). » Et Salvator in
Evangelio : • Si ego in digito Dei ejicio dæmouia(Luc.
xi) : » pro quo in altero Evangelio scriptum est :
• Si ego in spiritu Dei ejicio dæmonia (Mauh. xii). »
« Et vidi et ecce ventus turbinis veniebat ab aqui
• lone, et nubes magna et ignis involvens, et splendor
• in circuitu ejus. » (Greg.) lntuendum nobis est qui
sit in Prophetæ verbis ordo '^cutionis. Qui enimu su
 f, 31 C0\i\IENT. IN EZ£€{1|{ELEY1. — I.IB. I. 5tJ2

perius de seipso dixerat : • Aperti sunt cœli, et vidi A revertet:ir in terram sua:» (Psal. cxLv). » Ventus :
visiones Domini, » postea tanquam si (!e alio nar • In spiritu vehemenii confringens naves Tharsis
raret adjungit: * Et facta est super eum ibi manus (Psal. xi.vii). » Et alibi : s Ignis, sulphur et spiri
l)omini. » Ac deinde quasi ad se revertitur et dicit : tus procellarum pars calicis eorum (Psal. x). »
• Et vidi, et ecce ventus turbinis veniebat a') aqui Qui ventum et flatum tempestatis legunt, hoc sen
Jone. » Quid est hoc quod modo Ezechiel loquitur, tiunt, iram et furorem Dei venire a Babylone, id est,
modo de Ezeehiele ? si per totum diceret de se, Nabuchodonosor, et Jerusalem post sex annos hujus
quæstio non esset; si per totum diceret, quasi de visionis esse capiendam. Cernitur enim visio quinto
alio, nihiluminus quæstio non fuisset. Quid ergo est anno transmigrationis regis Joachim, qui et Sede
hoc quod sic variatur sermo propheticus, ut mo !o chiæ regnanti in Jerusalem quintus erat, quem cum
Propheta de se loquatur, mo!o autem de ipso quasi legimus post sex similiter annos, id est, anno unde
alius loqui videatur ? Sed sciendum est quia hi qui cimo imperii sui urbe capta duetum in Babylonem.
prophetiæ spiritu replentur per hoe quod aperte I!is ergo qui habitabant propter flumen Chobar, et
Lonnunquam loquuntur de se, et nonnunquam sic de sponte se regi tradiderant, revelatur quod benefe
se verba tanquam de aliis proferunt, indicant, quia cerint obel!ire sententiæ Dei. ln brevi enim et Ju
non propheta, sed Spiritus sanctus loquitur per pro- B dæam provinciam et urbem Jerusalem esse capien
phetam. Pro eo ergo quod per ipsos serm.o fit, ipsi dam. Quodque nubes magna describitur, intelligamus
loqiii:;:tur de se, et pro eo quod aspirante sancto eam imbres eversionum super Judæam pluviasque
Spiritu loquuntur, idem sanctus Spiritus per ipsos allisionum portare. Involutus ignis monstrat ventura
Ioquitur de ipsis, Weritate attestante, quæ dicit : supplicia et captivitatis mala. , Splendorque in cir
• Non enim vos estis qui loquiimini, sed Spiritus Pa cuitu ejus, » significat Dei aperta judicia. Qui autem
tris vestri qui loquitur in vobis. » Ilinc etiam Moy in contrariam partem sentiunt, hoc est bonam, spi
ses ait : « Erat Moyses vir mitissimus super omnes ritum auferentem sive extollentem, Spiritum sanctum
homines qui morabantur in terra. » Qui enim non intelligunt; qui auferat ab hominibus vitia atque
dicit eram, sed erat, profecto aperte indicat, quia is peccata, sive jacentes adtollat ad sublimia, faciatque
qui per illum de illo loquebatur, alitis erat. Hinc recedere ab aquilone vento frigidissimo, a quo exar
Joannes ait : • Vidi illum discipulum, quem diligebat descunt mala super omnem terram. Et in Jeremia
Jesi:s (Joan. ult.). » Ui;ile et Pauliis ut non se esse olla illa terribilis a facie aquilonis accendiuur. Nu.
qui loquebatur ostenderet, dixit: “ Si experimentum bem quoque magnam ad personam Christi referunt,
quæritis ejus qui in me loquitur Christus (II Cor. qui venit in Ægyptum hujus sæculi super nulem
xiii). » Quia igitur in locutione prophetica alter est C levem ; magnamque proprie dici ad comparationem
qui præsidet, alter qui obsequitur, cum de se ipso minorum, Prophetarum videlicet et Apostolorum
Propheta loquitur persona obsequentis est, cum vero omniumque sanctorum, de quibus scriptum est :
per Prophetam Spiritus loquitur, de Propheta • Et veritas tua usque ad nubes (Psal. xxxv). » Et,
sublimitas præsidentis ostenditur. I{ecte ergo et « mandabo nubibus iie pliiant super Jerusalem imbrem
tanquam de alio dicitur, a facta est super eum ibi (Isa. v). » Et alibi : t Nules pulvis pedum ejus
manus Domini. » Et de se protinus adjungit : (Nahum. 1). » Et iterum : t Nubes et caligo in circuitu
• Et vidi, et ecce ventus turbinis veniebat ab aqui ipsius (Psal. xcvi). » « Ignem quoque micantem et
lone. » (IIieron.) ln consolationem populi transmi splendorem in circuitu ejus, , juxta illud accipi quod
grantis et revelationem sententiæ Dei Propheta videt scriptum est: « Deus igiiis consumens est (Deut. iv), »
unaximam visionem. In cujus interpretatione omnes ad quem mittendum super terram Salvator venisse
synagog;e Judæorum mutæ sunt, ultra hominem esse se dicit (Luc. xii), et in nobis omnibusque creden
dicentium et de hac, et de ædificatione templi, quod tibus ardere desiderat, qui cum terrorem peccato
in ultimo prophetiæ hujus scribitur aliquid velle co ribus inferat atque supplicia, tamen splendore ru
mari. Nos autem quæ a majoribus accepimus, et tilet, et lumine ac fulgore sit plenus, idcirco nos
juxta modulum ingenioli nostri spiritalibus spiritalia D excoquens ut puris atque purgatis tribuat laetiora.
couiparantes, suspicari magis possumus, quam ex (Greg.) Bene autem maligni spiritus immissio , ventus
planare, a benevolis fidelibusque lectoribus veniam• turbinis » appellatur. Turbo quippe ædificium quod
deprecantes, ut temeritati, imo fidei nescienti men tangit, concutieudo subruit. Et omnis antiqui hostis
suram suam, faveant, magis quam irascantur. Ac tentatio quæ agitur in mente, ventus est turbinis,
urimum sciendum spiritum auferentem sive adtol quia concutiendo per desideria ab statu suæ recti
.entem, quem nos juxta Aquilam interpretati sumus tudinis evellit. Sed nos ista reticentes, quæ humano
• ventum turbinis, » et juxta Symmachum et Theo generi erunt ab hoste callido in fine ventura, ad so
l'otionem, flatum ac « spiritum tempestatis, » ab ali s lam Judæam ex qua Propheta fuit, et cujus perdi
in bonam, ab aliis in contrariam partem accipi. Ver tionem prophetando conspicit, verba vertamus. Quae
bum enim Hebraicum rhua pro locorum qualitate, incarnato Domino tanto gravius ab aquilone ventum
vel spiritus, vel anima, vel ventus accipitur. Spiri turbinis pertulit, quanto a sua rectitudine concussa
tus ut ibi : , Emitte spiritum tutim, et creabuntur cadens, per torporem mentis in perfidia frigilla re
*{Psal. ciii). » Anima : • Egre'ietur spiritus ejiis, et inansit. Ventus ergo turbinis ab aquilone venim, cum
{.\.5
* •»
B. {{.\I3',N: \'.\ *Üíç* A R£IiEP. MOGUNT. OPE:\{UM PARS II. 503
vitani Judaici pui illi malignus spiritus in tentatione A ad claritatem crescit, aurum vcro a stio fi:!;ore pa!
concessit. Ubi et recte additur: • Et nubes magna. , leseit ; illud ad claritatem proficit, hoc a c!aritate
Q;;ia quanto plus quisque exarsit increJul.tate, tanto temperatur.
ainplius obcæcari neruit ignorantiæ sti;e caligne. Quia igitur in unigenito Dei Filio naturæ divinj.
Redem-ptorem quippe liumani generis qtiem in lege tatis unita est natura i;ostra, in qua aJunatione, hu
ac prophetis ii:{elligentes exspectaverant, videntes maritas in majestatis gloria exerevit, divinitas vero
negabant. Unde acium est ut eorum inens magna a stri fulgoris potentia, hiunanis se oculis tempe
igno:antiæ suæ nube tegeretur; f.e hunc post in ravit : per hoc quod humana mattira clarior facta est,
quirentes agnoscerent, qtiem prius et denuntiare quasi per aurum erexit argentum. Et quia divii.itas
poteraiit et amare renuebant. Ignis enim nomine, cum a fu'gore suo nostris est aspectibus temperata, quasi
persignificationem dicitur,aliquando Spiritus sanctus, auri:ii, 1. ol)is palluit per argentum. I!la enim natura
aliquando autem uenis malitia designatur. De !;ono imn::tabilis, quæ in se manens innovat omnia, si ita
enim igne scriptum est : * Ignem veni imittere in ter ut est nobis apparere voluisset, fulgore suo i.os in
ram, et quid volo nisi ut accendatur? (Luc. xii). , cenderet potitis, quam renovaret. Sed c!aritatem sii;e
ignis quippe in terram mitiitur, cum per ardorem imaguitiidinis temperavit nostris oculis Deus, nt dam
sancti Spiritus afflata terrena mens, a carnalibus 3 nobis cjus claritas femperatur, etiam nostra infirmitas
suis desideriis concrematur. De malo autem igne per eji:s similitudinem in ejus luce claresceret, et per
tiicitur : « Et nunc ignis adversarios consumet, » quia acceptam gratiam, ut ita dicam, suæ habitudinis co
cor pessimum ex sua malitia tabescit. Sicut autein lorem mutaret. Quasi elcctrum ergo in igne , Deus
ignis amoris mentem erigit, ita ignis malitiæ invol bomo fáctus , in persecutione. Quod si quis hæc
vit ; quia et sanctus Spiritus cor quod replet elevat, quæ de primo Do:nini a!ventu diximus, etiam de
et ardor malitiæ ad inferiora semper incurvat. Ju secundo velit accipere, celeri est assensu seque*!::s.
ll;ea igitur nube suæ ignorantiæ cæcata, quia mox ad Quia saepe prophetiæ spiritus in uno quod loquitur,
persecutionis nequitia:, erupit, igne suo involuta multa simt:l i::t*retur. Ven:us enim turbinis al» : qui
est, quæ in obligatione se nequitiæ per eamdem ipsam lone venit , q:ia nimirum causa peccatorum exigit,
crudelitatem, qua exarsit, implicavit. Nubem itaque uu districti judicii concassio omnia sinu! elementa
sequitur « ignis involvens, » quia in eis cæcitatem perturbet. T error enim perturbationis ultimæ in.'e
mnenlis secu;a est crudelitas per secutionis : ¢ Si venire (!icitur unde generatur. Nam quia ad feriendas
enim cognovissent, nunqu:um Doiniiium gloriæ cru frigidas peccatorum mentes judicium perturbatio:is
cifixissent (I Cor. 11). • Sed iste igtiis alibi exarsit uitimæ agitur, recte ab aquilone ventus turbinis ve
atque alibi splenduit. Nam siibditur : ¢ Et splendor C nire perhibetur. Q;iæ videlicet conct:ssio apte ve:i
in circuitu ejus. » I)um enim persecutio in Judæa tus turbinis dicitur; quia in illa die cunctorum qui
agitur, sancla Apostolorum præ licatio, in universo tunc in cari;e mortali inventi fuerint, in pavore ni
mundo dispersa est, sicut ipsi dicunt : • Wo!)is mis inio corda cou movebuntur. C , in e.,tu, coeper:u iu
sum fuerat verbum Dei, sed q::ia in'ignos vos judi pleri quod scriptum est, « Sol o!)sciirabitur,et bini, non
castis, ecce iimus ad gentes (Act. xiii). » De crudeli dabit lumen stius in, et stellæ cadent (!e coelo, ei vir
tate ergo malitiæ, quæ mentein Judææ concremavit, tutes cœloru:m commove':tiiitur (Matth. x\iv), q::;e
omnipotens Deus lucem ger.tii.us sparsit. Quia per mens erit hominis æterni ju !icis sententiam non
hoc quod illa redemptorem suum ac membra ejus formidantis ? lbi enim tunc cuncta simul peccata
persecuta est, sanciis Apostolis per diversa dispersis; ante oculos redeunt. lli omnia quæ cum dilectione
nos qui in Judææ circuitu positi in tenebris fuimus, acta sunt ad mea;oriam cum pavore revocantur.
dono cœlestis gratiæ spleniorem veri luminis vide Ibi caligo cogitationis miseræ ex pœna proxiniæ
mus. Unde scriptum est : « Sedentibus in tenebris damnationis. Unde et subditur: ¢ Et nubes magna. »
et in umbra mortis, lt;x orta est eis (Isa. ix). » Iste Tunc quippe ex peccatorum memoria sensum mentis
itaque ignis malitiæ, qui a Judæorum cordibus arsit deprimit caligo cæcitatis, cum unigenitum Dei filium
in persecutione, priusquam sanctos Apostolos s;e
D in forma divinitatis conspicere reprobi non permit
t:;ntur. « Videbunt enim in quem transfixerut:t
viendo aflligeret, in ipso se cxercuit auctore ac re
demptore generis huinani. Unde et sub litur : * Et de (Joan. xix). » Et, ' tollatur in pitis ne videat gloriaiu
medio ejus quasi species electri, id est de medio I)ei. » Ubi et aperte siib'itur, v Et ignis invoivers. •
ignis. » (IIieron.) Ergo sentiendum quod in medio Quia videlicet ignis ille judicii qui coelum, aerem ei
tcrram concremat, peccatores jam in sua superbia
ignis et tormentorum Dei electri similitudo sit, quod
est auro argentoque pretiosius ; ut post judicium
non permittit erigi , sed involvit, quos procul
atque tormenta quæ patientibus tristia videntur et
dubio in pœnæ suæ damnatione confringit. * Et
splendor in circuitu ejus. » Quia « sicut fulgur exit
dura pretiosior electri fulgor appareat, dum provi
usque in
ab oriente, et paret tem, ita erit
occiden
dentia Dei omnia guberiantur , et quae putatur
adventus filii hominis (Matth. xxiv), » ubi nullus
pœna medicina est. (Greg.) Quid electri specie nisi
tutus a judicio in sua mente latere perinittitur, quia
Christus Jesus, mediator Dei et l;oniinum designa
ipso juJicis fulgore penetra:ur, de quo mox judice
tur ? Electrum quippe ex auro et argeuto esl. In ele
sub titur. • £.t de medio ejiis quasi species electri, •
ciro dum aurum argentumque miscetur, argentum
505 C(}51 MENT. IN EZECHE!.EM. — L!B. I.
id est, de medio ignis. 19$e enim angelis atqi:e ar- A dicens : « Nobilis in portis vir ejus, cum, selerit ciim
chai:gelis on;nibusqtie virtútibi:s pr;esidens Redem
ptor noster qui velut in electri sin1ilitudinem unus
ex i:traqiie natura et Deus perma;.sit in patre et ad
redemptionem nostram factus est mortalis cum ho
minil.us : in suo tunc terrore vide!it:ir, eique ignis
judicii in reproborum vindicta famulahitur. Hinc
enim scriptum est : Dies Doinini declarabit, quia in
igne revelalitur (I Cor. iii). IIinc Psalmista ait :
• Deiis manifesttis veniet, Deus noster et non silelit.
Ignis in conspectu ejus ardebit, et in circuitu ejus
tempestas va!i'a (Psal. xi.ix). » Hinc Petrtis aposto
lus dicit : • Adveniet dies Domini ut fur, in quo cœli
magno impetu transi'unt, eleii;enta vero ignis ardore
solventur (II Petr. iii). »
* Et in medio ejus similitudo quatuor animalium. B
• Et hic aspectus eorum. Siinilitudo hominis in eis.
(Hieron.) • In medio ejus. » Subauditur quidem,
electri, sed melius hunc ignein intelligimus qui cre
dentibus lumen, incredulis si:pplieii:m est. In hujus
ergo ignis melio erat similitudo quatuor animalium,
siinilitudo non natura, quatuorque animalium quæ
postea dicuntur quadriformia, una similitudo est
hormi;,is, ut omnia in mundo rationabilia demon
strentur : t Faciamus enim ho::inem ad iinaginem
et sirnilitudinem nostram (Gen. i). » Imago autem et
similitudo Dei non est corporis forma, sed mentis,
descripta ad similitudinem veræ imaginis Christi,
qui est imago Dei invisibilis. H;ec rationales naturæ
in quatuor versantur locis. Sive propter quatuor car
dines mundi, quibus orbis includitur, sive propter C
quatuor loca coelestium et terrestrium et infernorum
et supercœlestium. De quibus et Patil;is apostolus
loquitur : , Ut in nomine Jesu omne genu flec:atur,
coelestimm, terrestrium et infernorum (Philip. ii). »
De tribus Pauli testimo:;iiiim est. Videamus ei quar
tiim. « Lau,late Deum, coeli coelorum, et aqua quæ
s*per cœlos est laudet nomen Domini (Psal. cxlviii). »
Rursumque ab Apostolo dicuntur cœlestia et alia
supercœlestia. Nam quia in die judicii tunc sancti
oumnes, qui mundiim perfecle reliquerunt ju lices
veniunt, apte mox subditur:
ι Et in medio ejus similitu'o quatuor animalium. »
(Greg.) Quid enim per quatuor animalia, nisi qua
tuor Evangelistæ signantur. Nec immerito per evan
gelistas quatuor perfectorum omnium numerus ex
primitur. Quia omnes qui in Ecclesia mo !o perfecti
sunt, perfectionis suæ rectitudinem per eoruin Evan
gelium dilicerunt. In medio enim ejus similitudo
quatuor animalium. Quia illi tunc ejus corpori uniii,
ejus majestati conjuncti, et simul facti cum eo judi
ces videbuntur, qui modo perfecta opera juxta evan
gelica præcepta secuti sunt. Hinc est enim quod
ipsis sanctis apostolis diciiur : • Vos qui secuti estis
me in regeneratione cum selerit filius hominis in
sede majestatis suæ, sedebitis et vos judicantes duo
decim tribus Israel (31atth. xix). » Ilinc Isaias ait :
« Dominus ad judicium veniet cum senioribus populi
sui (Isa. 111). » IIinc Salomon de Ecclesia loquitur
500;
senatoribtis terrae (Prov. xxxi). » Quis hoc loco homo
describitur, nisi ille de quo scriptum est : « Qui cun*
in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse
se æqualem Deo, sed semetipsum exinanivit, formam
servi accipiens, in similitu!ii:e hominum factus, et
ha'itu inventiis ut homo (Philip. 11). » Hæc itaque
animaiia ut surgere ad sanctitatis virtutem vaJeant,
ad htijus hominis similitúdinem tendunt. Sancta
e iiu non essent, si htijt:s hominis similitudinem non
ha!)erent. Quidquid in eis de visceribus pietatis,
qui {quid de mansiietudine spiritus, quidquid de zelo
rectitudinis, quidquid de ctisto'ia humilitatis, qui!
qui.l de fervore charitatis est, hoc ab ipso fon:e
misericordi;e, ab ipsa radice mansuetudinis, ab ipsa
virtute justitiæ, id est, a meliatore Dei et hominiim
Deo Domino traxerunt. Htijus homimis se similitu
dinem habere, egregius prædicator ostendit dicens :
• Imitatores mei estote, sicut et ego Christi (I Cor.
iv). » Ad ejus nos similitudinem surgere, admonet
cum dicit : t Primtis homo de terra terrenus, secun
dus homo de cœ!o cœlestis. Sicut portavimus ima
ginem terreni , portemus et imaginem ejus qui de
cœlo descen'it (I Cor. xv). » Sanctus enim quisque
in tantum a:l similitudinem hujus hominis ducitur,
in quantum vitaim sui redemptoris imitatur. Nam ab
ejus mandatis atque operibus discordare, quid est
aliud quam a similitudine longe recedere? Plangunt
autem vitam deli11quentium prædicatores sancti. Sed
de ipso nostro capite scriptum est, quia « flevit super
IIierusalem. » Gaudent de honis actibus subditorum,
et recte operantes diligunt. Sed de redemptore nostro
scriptum est : quia cum adolescens qui'am diceret :
v Hæc omnia custodivi a juventute mea (Matth. xix), »
magis dilexit ctim. Portant illatas contumelias præ
dicatores sancti, et nullam ad invicem coiitumeliam
reddunt. Se.l cum re'emptori nostro diceretur :
« Daemonium liabes (Joan. viii), » non injuriam
reddidit, sed mansuete respondit, dicens: “ Ego
dæmonium non habeo. » Fervent zelo rectitudinis
prædicatores sancti, sed redemptor omnium flagello
de resticulis facto vendentes et ementes ejecit
de templo, cathedras vendentium columbas evertit,
el nummulariorum effudit æs. In omni quod fortiter
agunt hun,ilitatem tota intentione custodiunt, se !
per redemptorcm nostrum dicitur : • Discite a me
quia mitis sumi et humilis corde (Matth. xi). » Per
secutores quoqtie suos diligunt prædicatores sancti.
Sed ipse auctor omnium ac redemptor, in passione
positus, pro persecutoribus intercedit, dicens: « Pa
ter, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt. »
Membra sua ponunt in passione pro fratribus, seu
pro electorum vita usque ad mortem se Lradidit
auctor vitæ. Dicatur ergo de sanctis animalibtis,
quod similitudo hominis in eis est. Quia quod san
cta, quod mira sunt, hoc in eis de specie similiti;
dinis est. i,l est, de virtute imitationis. Caput quippe
omnium nostruin Re.leniptor noster cst. Et per
Solonionem dicitur : « 0culi sapientis in capite ejus,
t;f)7 1. RABANI \ \{:;;; Af C£P. ¥C£NT. OPERUM PARS II. 5ι}8

stultus autem in tenebris ambulat (Eccle. ii). » Tunc A deatur dicere, cum opiniones singulorum breviter
enim in capite oculos habemus, cum vitam redem strinxeriinus. Quidam quatuor Evangelia, quos nos
ptoris nostri tacita cogitatione conspicimus, cum quoque in proueinio coininentariorum Matthæi se
omnis nostra intertio in ejus imitatione se erigit, ne cuti suinus, horum animalium putant nominibus de
si vias lucis aspicere oculus mentis neglexerit, sta signari. Matthæi, quod quasi hominem descripserit :
tim clausus in tenebris erroris cadat. Ad hujus si v Liber generationis Jesu Christi filii David, filii
militudinem hominis surgere festinabat Propheta, Abrahanr. » Leonis, ad Marcum referunt : t Initium
cum diceret : t In mandatis tuis exercebor, et con Evangelii Jesu Christi Filii Dei, sicut scriptum est
siderabo vias tuas (Psal. cxviii). » Qui etenim vias in lsaia propheta : Vox clamantis in deserto, Parate
Domini tacitus in mente considerat, et sese exercere vias Doinini, rectas facite semitas ejus. » Vituli, ad
in mandatis illius festinat, quid aliud in semetipso Lucæ Evangelium, quod a Zacharia incipit sacer
nisi imaginem novi hominis reformat ? Quod quia in dolium. Aquilæ, ad Joannis exordium, qui ad excel
sanctorum cordibus incessanter agitur, recte nunc sum evolans coepit : * In principio erat Verbum, et
de animalibus dicitur : « Similitudo hoinin;is in eis. » Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. »
Post hanc vero similitudinem, quæ nunc in moribus B Super quo quid nobis videretur in supradicto opere
tenetur, quando ad similitudinem glori;c pervenitur. dixiinus, pleniusque in Apocalypsi Joannis horum
Ilinc etenim Joannes dicit : « Nunc filii Dei sumus, animalium species ac nomina referuntur ad quatuor
et nondum apparuit quid erimus ; scimus autem evangelistas, quibus quomodo possit omnium anima
quonia:m cum apparuerit, similes ei erimus (I Joan. lium descriptio coaptari tentabimus suo loco dicere.
111). » Qui mox unde hoc fieri valeat adjungit dicens: Alii vero qui philosophorum stultam sequuntur
• Quoniam videbimus eum sicuti est, » esse etenim sapientiam duo hemisphæria in duobus templi Che
Dei est æternum hunc atque incommutabilem per rubim , nos et Antipo:!as quasi supinos et cadentes
manere. Nam omne quod mutatur, desinit esse quod homines suspicantur, plerique juxta Platonem, ra
fujt, et incipit esse quod non fuit. Dei vero esse est tionale animæ et irascitivum et concupiscitivum,
dissimiliter nunquam esse. Unde ad Moysen dicitur: ad hominem et leonem ac vitulum referunt, rationem
« Ego sum qui sum. Et dices filiis Israel : Qui est et cognitionem et mentem et consilium eamdemque
misit me ad vos (E.rod. 111). » Jacobus quoque ait : virtutemque atque sapientiam in cerebri arce ponen
« Apud quem non est transmutatio, nec vicissitudi tes, feritatem vero et iracundiam atque violentiam
nis obumbratio (Jac. 1). » Itaque per Joannem dici in leone, quæ consistat in felle. Porro libidinem,
tur : « Similis ei erimus, quoniam videbimus eum luxuriam et omnium voluptatum cupidinem in je
sicuti est. » Quia per hoe quod aspicimus ejus essen core, id est, in vitulo, qui terræ operibus hæreat.
tiam naturæ, a mutabilitate nostra liberati figimur Quartamque ponunt quæ super hæc et extra hæc
in æternitatem. Immutabimur quippe in ipso quiem tria est quam Gr.vci vocant αυντήρησιν, quæ scintilla
videbimus, quia morte carebimus videndo vitam, mu conscientiæ, in Cain quoque peccatore postquam
tabilitatem nostram transcendemus, videndo immu ejectus est de paradiso, non extinguitur, et qua victi
tabilem. Corruptione nulla tenebimur, videndo in voluptatibus vel furore ipsaque interdum rationis
corruptum. Erit autem tunc similitudo hominis decepti similitudine nos peccare sentimus, quaru
in corporibus nostris. Hinc enim per Paulum dici proprie aquilæ deputant non se miscentem tribus,
tur (Philip. iii) : • Nostra conversatio in cœlis est. sed tria errantia corrigentem , quem in Scriptuiis
Unde etiam Salvatorem exspectamus Dominum no interdum vocari legimus spiritum, t qui interpeliat
strum Jesum Christnm , qui reformabit corpus hu pro nobis gemitibus inenarrabilibus (Rom. viqi). •
militatis iiostræ configuratum corpori claritatis suæ. , v Nemo enim scit ea quæ hominis sunt, nisi spiritus
Erunt ergo tunc electorum corpora, claritati Domi qui in eo est, » quem et Paulus ad Thessalonicenses
mici corporis configurata. Quæ etsi æqualitatem glo scribens, cum anima et corpore servari integrum
riæ ejus non habent per naturam, similitudinem p deprecatur. Et tamen hanc quoque ipsam conscien
configurationis ejus habebunt per gratiam. Quia tiam juxta illud quod in Proverbiis scriptum est :
itaque similitudo ejus nunc in moribus trahitur • Impius cum venerit in profundum peccatorum
electorum; et in resurrectione, sequitur similitudo contemnit (Prov. xviii), » cernimus praecipitari apud
aeternitatis in mente, quoniam videbimus eum sic quosdam et suum locum omittere, qui ne pudorem
uti est. Et quia similitudinem quoque illius etiam quidem et verecundiam habent in delictis, et me
corpora nostra percipient in configuratione , recte rentur audire : « Facies meretricis facta est tibi,
de sanctis animalibus dicatur, * similitudo hominis nescis erubescere (Jer. iii). » Ilanc igitur quadrigam
in eis. » in aurigæ modum, Deus regit, el incompositis cur
ι Quatuor facies uni, et quatuor pennæ uni, et rentem gradibus refrenat, docilemque facit, et suo
« pedes eorum, pedes recti. Et planta pellis eorum parere cogit imperio. Quamw disputationem partiur:a
« quasi planta pedis vituli. Et scintillæ quasi aspe animæ, id est, hominis qui minor mundus ab iis
• ctus æris candentis. Et manus hominis sub pennis dem philosophis appellatur, etiam nos attingemus.
• eorum in quatuor partiljus. » (Ilieron.) De his quae Sunt qui simpliciter in quatuor animalibus juyua
propheticus sermo describit conabimur qtiil nobis vi !!ippocratis sententiam, quatuor arbitraiitur elementa
 5)? C0\I\IENT. lN EZECHIELEM. — LIB. I. 5!0
w;;.s' rari de quibus constant omnia, terram, ignem, A oves meas, et cognoscunt me meæ. » Qui rursus ait :
aereum, aqt:am , quæ quomodo sibi misceantur, et « Ego scio qiios elegerim. » Per contemplationem vero
cum singula sint, sibi juncta videantur, invicemque quia super i:osmetipsos tollimur quasi in aere eleva
se tangant, et in una persona animantium quattuor mur. Quatuor ergo facies uni sunt. Quia si requiras
species habeant ac figuras, non est propositi operis. quid Matthæus de incarnatione Domini sentiat, hoc
Quatuor quoque rotas de terrenis ad sublimia con nimirum sentit quod Marcus, Lucas et Joannes.
surgentes singulis et quadriformibus junctas anima Si quæras qtiid Joannes sentiat, hoc procul dubio
libus, vel eorumdem elementorum commistionem quod Lttcas, Marcus et \latth;eus. Si requiras
æstimant, vel quatuor temporum circulum qui ter quid Marcus, hoc quod Matthæus, Joannes et
nis conficitur mensibus, annumque vertentem qui Lucas. Si requiras quid Lueas, hoc quod Joan
ab eo quod semper vertatur, et in se redeat nomen nes, Matthæus et Marcus sentit. Quatuor ergo facies
acceperit. De quibus pulchre uno versiculo dictum uni sunt, quia notitia fidei qua cognoscuntur a Do
es! : mino Deo ipsa est in uno, quæ est simul in quatuor.
Wer, aestas, autumnus, hiems, et mensis, et annus. Quod enim in uno inveneris, hoc in omnibus simul
Qttodque dicitur : Erat rota in rota, annum in anno quatuor recognoscis. * Et quatuor pennæ uni. » Quia
significari putant. De quo alius poeta (Virgil.):
B Dei omnipotentis filium Doininum Jesum Christum
simul omnes co::corditer pr;eiiicant, et ad divinitatem
Sua per vestigia volvitur aut,us. ejus mentis oculos levaiites, penna contemplationis
Firmamenti etiam similitudinem, quæ crystallo com volant. Evangelistarum ergo facies ad humanitalem
paratur, cœlum hoc quod suspicimus intelligi volunt, Domini pertinet, penna ad divinitatem : quia in eo
sub quo volvuntur et transeunt quatuor animantia, quem corporeum aspiciunt quasi facie:m intemltint.
throuumque coloris sapphiri, et sedentem desuper Sed dum hunc esse incircumscriptum atque incor
hominem sub humana similitudine, imperium cun poreum ex divinitate annuntiant, per contemplatio
cta regentis omniaque habentis sub pedibus suis, iuis pennam, quasi in aera levantur. Quia itaque et
omnipotentiæ Dei describi autumant, dicique ad una est fides incarnationis ejus in omnibus ei par
extremum. Haec visio similitudinis gloriæ Domini. contemplatio divinitatis ejus in singulis, recte nunc
Per quae quasi per picturam quamdam et imaginem, dicitur, quatuor facies uni, et quatuor pennæ uni. Sed
providentiam demonstrari, quodque pedes animan quæ virtus esset, si fidem atque contemplationem
tium recti esse dicantur, et planta pedis vituli seu Domini habentes prædicalores illius sancta opera
rotunda, terrena quæque ad cœlestia subvolare, et non haberent? Sequitur : « Et pedes eorum pedes
C recti. » Quid per pe,!es, nisi gressus actuum designan
omnibus angulis amputatis rotunditatem sequi, quæ
omnium figurarum pulcherrima est, scintillas ruti tur? Quatuor ergo animalium pedes recti esse de
lantes cuncta plena luminis indicare. ' Et manus scribuntur. Quia sanctorum Evangelistarum atque
hominis sub pennis. » Tam ipsius hominis quam omnium perfectorum opera ad sequendam iniquita
leonis et vituli et aquilæ, ut ratio cuncta sustentet, tem non sunt retorta. Hi autem pedes rectos non
ac de humilitate terrena, ad coelestia sublevet. Hæc habent, qui ad mala mundi quæ reliquerint refle
et ad Evangelia, et ad cuncta quæ supra posuimus, ctuntur. De quibus scriptum est : « Canis reversus ad
referre possumas. Audisse me memini quatuor per vonaitum suum, et sus lota in volutabro luti (Prov.
turbationes, de quibus plenissime Cicero in Tuscu xxvi). » Ut vero in eisdem prædicatoribus sanctis, vitæ
lanis dispatat, gaudii, ægritudinis, cupidinis, et gravitas, fortitudo atque discretio monstraretur, recte
tinioris, quorum duo præsentia , duo futura sufìt, stil)jungitur: « Et planta pedis eorum quasi planta pedis
per quatuor significari animalia, de quibus et Virgi vituli. » Quia enim prædicatores sancti boum nomine
lius breviter: « Hinc metuunt cupiuntque, dolentque, designantur, docet Paulus apostolus, legis testimo
gaudentque, » quæ regi debeant ratioi:e et potentia nitim exponens : • Non obturabis os hovi trituia.iti
Dei, quibusque oppositæ sint imo impositæ virtutes (1 Cor. ix). Hi, sanctis ergo prædicatoribus planta pe
quatuor, prudentia, justitia, fortitudo, temperantia, dis est vituli, scilicet et mature incedens et furtis
ul earum gubernentur arbitrio. Quæ quomodo vul et divisa. Quia unusquisque prædicator et venera
tibus hominis, leo;is, vitulique et aquilæ coapten tionem habet in maturitate, et fortitudinem in opere,
tur, omnino tacuerunt (Greg.). Saucta quatuor ani et divisionem ungulæ in discretione. Non enim facile
malia , quæ prophetiæ spiritu futura prævidentur prædicatio ejiis accipitur, si levis in moribus esse
subtili narratione describuntur, cum dicitur : « Qua videatur. Et nulla erit maturitatis ostensio, si con
tuor facies uni, et quatuor pennæ uni. » Quid per 'ira adversa omnia non adfuerit operis fortitudo.
faciem, nisi notitia, et quid per pennam nisi vo Virtutis autem meritum ipsa fortitudo operis admit
latus ex primitur ? Per faciem quippe unusquisque tit, si discreta in intellectu non fuerit. Ecce enim
cognosciiur, per pennam vero in altum avium cor sacram Scripturam legimus, si omnia ad litteram
pora s:il.levantur. Facies itaque ad fidem pertinet. sentiamus, virtutem discretionis amittimus , si oul
Penna ad contemplationem. Per fidem namque ab nia ad spiritalem allegoriam ducimus, similiter in
omnipotente Deo cognoscimur. Sicut ipse de suis discretionis stultitia ligamur, legunt eaim sacra elo
ovibus dicit : a Ego sum pastor bonus, et cognosco quia praedicatores sancti et aliquando in historia lit
 -•

51 I IB. RABANI \}.\{RI ARCHIEP. 340GÜNT. OPERUM PARS 11. 5. 2.

teram suscipiunt, aliqiiam 'o vero per siguificationein A ipsa ergo justitia vere jiisiitia est, quæ se teuiperan
litteræ spiritum requirunt, et modo bona facia pa ti;e freno moderatur, ut in zelo quo quisque fervet
trum præcedentium, sicut juxta litteram inveniunt, sit etiam tempera:us, ue si plus ferveat perlat justi
imitantur, mo.!o qu;e,lam quæ juxta historiam immi tiam, cum servare moderaiuina ignorat. Duæ autem
tanda non sunt, spiritaliter intelligunt, et ad profe sunt sanctorum pr;e iicatorum vitæ, activa scilicet
ctum tendunt. Quid aliud prædicatores sancti in suo æt contemplativa. Sed activa prior est tempore quam
opere, nisi in pede iingtilam fin!t:nt, de quibus ad contemplativa, quia ex bono opere tenditur ad
huc aperte subJitur : • Et scintillæ quasi aspectus conten;plationem ; contemplativa autem major est
aeris candentis. » Aeris metallu:n valde soliorum est. merito quam activa, quia hæc in usu præsentis
Et recte voces prædicantium æri coi»parantur, quia operis la' orat, illa vero sapore intimo venturam jam
« in omnem terram exivit soiius eorum , et in fines requiem degustat. Quid itaque per manus, nisi activa,
or;is terræ verba eorum (Psal. xviii). » Bene autem et quid per pennas misi contemplativa vita signatur ?
aes candens dicitur, quia vita prædicantium sonat et Manus ergo hominis sub pennis eorum est, id est,
ardet. Ardet enim desiderio, sonat verbo. Æs ergo virtus operis sub volatu contemplationis. Quod bene
candens est prædicatio accensa. Sed de candente ære in Evangelio duæ illæ mulieres designant, Martha
scintillæ prodeunt, quia de eorum exhortationibus B scilicet et Maria. • Martha enim satagebat circa
verba flammantia ad aures audientium procedunt. frequens ministerium, Maria autem sedebat ad pedes
Recte autem pr;edicatorum verba scintillæ appellatæ Domini, et verba ejus audiebat (Luc. x). » Erat ergo
sint, quia eos quos in corde tetigerint, iiicendunt. una intenta operi, altera contemplationi. Una activæ
Considerandum quoque est quod scintillæ subtiles serviebat, per exteriorum ministerium, altera con
valde et tenues sunt. Quia cum praedicatores sancti templativæ, per suspensionem cordis in verbum. Et
de coelesti patria loquuntur, non tantum valent ape quamvis activa bona sit, melior tamen est contempla
rire verbo, qua:,tum possunt ardere desiderio. Ex tiva. Quia ista cum mortali vita deficii , illa vero in
eorum ergo lingua, quasi quædam ad mos scintillæ immortali vita plenius excrescit. Unde dicitur, , Maria
veniunt, quia de coe!esti pairia in eorum voce vix te optimam partem elegit, quæ non auferetur ab ea. »
nue aliquid cognoscitur, quod tamen ab eis non te Quia igitur activa minor est merito, quam contem
nuiter amatur. Neque enim coelestem gloriam aut plativa, recte nunc dicitur: t Maaus hominis sub pen
tantum videre sufliciunt quantum est, aut tantum nis eorum. » Naim etsi per activam boni aliquid agi
loqui prævalent quantum vident. Candens ergo æs mus, ad coeleste tamen desiderium per contempla
scintillas projicit, quando vix tenuiter prædicator tivam volamus. Unde et apud Moysen activa servitus,
loqui suflicit hoc unde ipse fortiter ignescit. Divina C conteinplativa autem libertas vocatur. Et cum utr.eque
autem pietate agitur, ut ex ipsis sciiitillis tenuissi vitæ ex dono sint gratiæ, quamdiu tamen inter pro
mis audientis animus inflammetur. Quia sunt qui xiinos vivimus, una nobis in necessitate est, altera
dam, qui dum parva audiunt majore desiderio re in voluntale. Quis enim cognoscens Deum, ad ejus
plentur, et inde perfecte in Dei amore ardent, unde regnum ingreditur, nisi bene prius operetur ? Sine
vix tenuissimas ver};orum scil. tillas acceperint. contemplativa ergo vita intrare possunt ad cœlestem
Verbum quippe prædicationis, semen in corde au patriam, qui bona quæ possunt operari non negli
dientis est. Et auditor bonus ii;de proferi postmodum gunt. Sine activa autem intrare non possunt, si ne
magnam messem scientiæ, unde parvum prius ac gligunt bona operari quæ possunt. llla ergo in ne
ceperat semen linguæ. cessitate, h;cc in volunlate est. llla in servitute, ista
• Et manus, inquit, hominis sub pennis corum in in libertate. Hinc esl enim quod ad Moysen dicitur:
« quatuor partes. « Possunt hoc in loco quatuor par • Si emeris servum liebræum, sex annis serviet libi, in
tes regiones quatuor mundi accipi. Scilicet, oriens, septimo egredietur liber gratis, cum quali veste in
occidens, meridies et septentrionalis. Quia sanctorum traverit, cum tali exeat (E.rod. xxi). » Servus vero
prædicatio, auctore Deo, in cunctis mundi partibus iiebræus emptus sex antiis seu vire præcipitur, ita ut
est egressa. Possumus etiam per quatuor partes, in sepiiino liber exeat gratis. Quid enim per sena
principales quatuor virtutes accipere. ex quibus re rium numerum, nisi activæ vitæ perfectio designa
liquæ virtutes oriuntur, videlicet, prudentiam, forti tur? Quid per septeiiari;im nisi contemplativa ex
tudinem, justitiam atque 1emperantiam. Quas nimi primitur? Sex vero antiis servivit, et septimo egre
rum virtutes tunc veraciter accipimus, cum earum ditur liber, qui per activam quam perfecte exhibue
ordinem custodimus. Prima quippe prudentia, se rit ad contemplativæ vitæ libertatem transii. Eteuiim
cunda fortitudo, tertia justitia, quarta temperantia servus est qui per activam vitam hominibus servire
est. Quid enim prodesse potest prudentia , si forti disposuit, ut post præsens sæculum ad libertatem
tudo desit? Scire etenim cuiquam quod non potest veram valeat pervenire : de qua per Paulum dicitur :
facere poena magis quam virtus est. Sed qui prti v Quia et ipsa creatura liberabitur a servitute cor
denter intelligit quod agatur , et fortiter agit quod ruptionis, in libertatem gloriæ filiorum Dei (Rom.
intellexerit, jam procul dubio justus est, Sed ejtts viii). » Tunc etenim vera in nobis libertas erit, cum
justitiam temperantia seqiii (!clel , quia plerumque ad gloriam filiorum Dei adoptio nostra pervenerit.
justitia si modum non habet in crudeditatem cadet, Nunc ergo non solum activa vita in servitute est, sed
 5{3 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. I. 5{ {
ipsa quoque contemplatio qua super nos rapimur, A sim sibi in charitatis atqiie concordiæ pace sociam.
libertatem mentis adhuc perfecte non obtinet , sed tur. Penna autem alteritis ab altero divisa esset,
imitatur, quia illa quies intima in ænigmate videtur. si in hoc quod unusquisque in sapientiam evolat,
Ipsa tamen in quantalibet sit contemplationis angu habere pacem cum altero recusaret. Sequitur : « Non
stia, activa vita jam valde est latior atq:ie subli revertebantur cum incederent, sed unumquodque ante
mior, quæ ad quamdam mentis libertatem transit, faciem suam gradiebatur. » Pennata animalia, videli
temporalia non cogitans, sed aeterna. Quia itaque cet prædicatores sancti , cum ince;!unt minime re
contemplativa vita ad superiora evolat, et activae vitæ vertuntur, quia sic a terrenis actius ad spiritalia
longe superest, quadam ut ita dicain dignitate secu pertranseunt, ut ad ea qiiae dereliqiierint ulterius
riiatis suæ, apte nunc dicitur, • et manus hominis sub nullatenus reflectantur. Quasi eiiim per quam !am
pennis eorum est. » Quia nisi Deus homo fieret, qui viam eis incedere, est mente ire semper ad meliora,
mentes prædicantium ad cœlestia sublevasset , illa quo contra de reprobis dicitur : « Nemo mittens ma
quæ apparent animalia non volarent. Nee immerito num suam in aratro et respiciens retro, aptus est
manus hominis esse sub pennis dicitur, quia de eo regno Dei (Luc. ix). » Manum quippe in aratrum mit
dem Redemptore nostro scriptum est (Hebr. 1): tere est, quasi per quemdam compunctionis vomc
• Q;ui cum sit splendor gloriæ, et figura substantiæ B rem ad proferendos fructus terram sui cordis apo
ejus, portansque emnia verbo vitae. • Ejus ergo ma rire, sed retro post aratrum aspicii, qui post exoria
nus corda nostra portat. Ejus manus in contempla boni operis, ad mala revertitur, qiiæ reliquit. Sed
tione nos sublevat. Nisi enim ut dictum est omnipo quia hoc electis Dei minime contingit, recte nunc per
tentis Verbum propter homines homo fieret, humana Prophetam dicitur : Non revertebantur cum incede
corda ad contemplandam Verbi excellentiam non vo rent. Qui cur non revertebantur indicat, cum sub
larent. lnde ergo excelsæ factæ sunt hominum men jungit : « Unumquodque ante faciem suam gradieba
tes, unde inter homines apparuit humilis Deus. Di tur. » Ante nos enim æterna sunt, post nos tempo
catur itaque de sanctis animalibiis, dicatur, v et ma ralia, quia ad illa pergentes invenimus, et ista re
nus hominis sub pennis eorum. » cedenles quasi post dorsum relinquimus. Unde et
« Et facies et pennas per quatuor partes habebant, magnum illud pennatum animal dieebat, quod usque
* junctaeque erant pennæ eorum alterius ad alterum. ad cœli tertii secreta volaverat : • Unum vero, quæ
« Non revertebantur cum incederent, sed unum retro sunt oblitus; in ea quæ sunt ante extendens me,
* quodque ante faciem suam gradiebatur, » etc. sequor ad palmam supernæ vocationis (Philipp.
(Hieron.) Juncta sibi sunt Evangelia hærentque mu iii). » ln anteriora etenim extentus eorum quæ re
trio, et in toto orbe volitantia huc illucque discur C tro sunt oblitus fuerat; quia temporalia despiciens,
runt, nec habent finem volatus, nec aliquando supe sola quæ sunl æterna requirebat. Ante faciem ergo
rantur et recedunt, sed semper ad ulteriora proce suam gradiuntur sancta animalia , quia et ea quæ
dunt. Unde et Paulus dicit : « Præteritorum oblivis reliquerunt, nullo jam appetitu respiciunt, et in æter
cens, et in futurum iue extendens (Philipp. iii). » nis quæ appetunt, sub contemplationis suæ oculo
Hoc autem et de virtutibus animæ possumus dicere, boni operis pedem ponunt. Quisquis itaque jam ante
et de volatu temporum, commistioneque elemento faciem suam ambulare decreverit, magna ei conside
rum, quod præterita relinquentes semper ad priora ratione pensandum est; quod aliter retro respicitur ex
festinent. Quod autem tempora labantur et fugiant, opere, atque aliter ex cogitatione. Sunt etenim qui
I)revi versiculo demonstratur : da:m qui magna deliberant, et peccatorum suorum
Sed fugit interea, fugit irreparabile tempus. conscii multa ex his quæ po sident egenis distri
(Greg.) Per quatuor partes facies et pennas animalia bue, e pertractant, ut culpas suas ante Dei oculos
habent, quia in cunctis mundi regionibus prædican misericordiæ visceribus redimant. Jamque hæc ope
les demonstrant, quidquid de humanitate, quidquid de rari inchoant, et plerumque cum operantur pauper
divinitate nostri Redemptoris sentiunt. Quia dum in tatis timor eorum auiimum concutit, atque timentes
carnatum Deum ubique prædicant, in quatuor mundi D me egeant, erga egentes tenaces fiuut, seseque ab
partibus facies demonstrant; dumque eum esse unnm ea quam cœperant bona operatione suspendunt. Hi
cum Patre et Spiritu sancto annuntiant, ubique pennæ nimirum incedentes reversi sunt, quia ante facie;m
contemplationis volant. Quorum pennæ junctæ sunt suam ambulare noluerunt. Sunt vero nonnulli qui
alterius ad alterum. Quia omnis eorum virtus, omnis bona quidem quæ noverunt operantur, atque hæc
sapientia, qua caeteros homines contemplationis suæ operantes meliora deliberant, sed retractantes me
volatu transcendunt, vicissim sibi in pace atque una liora quod deliberant immutant. Et quidem bona
niuaitate conjungitur. Unde et scriptum est : « Quæ agunt, quæ coeperant, sed in melioribus quæ delibe
desursum est sapientia, primum quidem pudica est, raverant succumbunt. Hi nimirum ante humana ju
deinde pacifica (Jacob. iii). » Et unde eisdem suis dicia stare videntur in opere, sed ante omnipotentis
prædicatoribus Weritas dicit : • Habete in vobis sal, Dei oculos ceciderunt in deliberatione, unde fitplerum
et pacem habete inter vos (Marc. ix). Penna ergo que ut et bonum opus eorum minus Deo placeat, quia
arminalium alterius ad alterum jungitur : quia san cum pes mentis in meliori gradii deliberationis in
etorum prædicatorum virtus atque sapientia vicis constanter ponitur, hoc ipsa cogitationis incoiistau
δ{5 B. RABANl MAURI ARCHlEiP . \{{){, ÜNT. 0£{{ \i I'ARS fi. 516

tia accusat. Sed quia perfecti quique magna se dis A xxx). » Aquila ad suhlimia evolat, et irreverberalis
cretionis subtilitate conspiciunt , ne ad deteriora oculis solis radiis intendit. Oiniiis itaque qui in ra
unquam vel in opere vel in cogitatione delabantur, tione perfectus est homo est, et quando sen:etipsuum
quantum quotidie proficiant incessanierpensant, recte ab hujus mundi voluptate se mortificat, vitulus est.
de his dicitur, « non revertebantur cum incederent, Quia vero ipsa sua spontanea mortificatione contra
sed unnmquodque ante faciem suam gradiebatur. • adversa omnia fortitudinem securitatis habet, unde
« Similitudo autem vultus eorum facies hominis, scriptum est : « Justus autem quasi ieo confidens
« et facies leonis a dextris ipsorum quatuor, facies absque terrore erit (Prov. xxviii), leo est. Qui vero
• autem bovis a sinistris ipsorum quatuor, et facies sublimiter contemplatur ea quæ cœlestia atque
« aquilæ desuper ipsorum quatuor. » (IIierom ) Fa æterna sunt, aquila est. Igitur quomodo [quoniam]
cies principia dicit Evangeliorum, e quibus homo et justus quisque per rationem homo, per sacrificium
leo, hoc est nativitas Christi et prophetæ vox to mortificationis suæ vitulus, per fortitudinem securi
nanlis in eremo dexlras partes teuent , vituli au talis leo, per contemplationem vero efficitur aquila :
tem, id est, victimarum et sacerdotii Judæorum in recte per hæc sancta animalia signari unusquisque
sinistris est, quod abolitum transivit ad sacerdotium perfectus potest. Quod idcirco dicimus, ut ea, quæ
spiritale, de quo dictum est : « Tu es sacerdos in B de quatuor animalibus dicta sunt pertinere quoque
aeternum secundum ordinem Melchise lech (Psal. etiam a;l perfectorum singulos demonstremus. Sed
cix). » Ita duntaxat ut omnia sibi hæreant unoque magna nobis de eisdem evangelistis et sanctis prae
corpore censeantur. Aquila autem quæ et super na dicatoribus quæstio oritur , cur leo et homo a
tivitatem, et super prophetiam est, quæ Domini ex dextris ipsorum quauuor, vitulus vero a sinistris
pletur adventu, et super sacerdotium quod præteriit, ipsorum quatuor esse perhibetur : neque enim
extra hæc omnia est, de nativitate referens spiritali, sine admiratione est, cur duo illa a dexlris et unum
quomodo Pater in Filio et Filius in Patre sit, de qua hoc esse a sinistris dicitur. Et rursus quærendum
rectissime dicitur : • Generationem ejus quis enar cur aquila non a dextris vel a sinistris, sed desuper
rabit? » (Isa. liii.) lsta sunt juxta Apocalypsin, ut ipsorum quatuor esse memoratur. Duas itaque quæ
ante jam diximus, quatuor animalia plena oculis stiones nobis objecimus, quas oportet ut aperiente
ante et retro, quorum unum animal simile leonis, et Domino dissolvamus. llomo igitur et leo a dextris,
secundum simile vituli, et tertium habens faciem ho vitulus vero a sinistris esse perhibetur ; a dextris
minis, et quartum simile aquilæ volantis (Apoc. iv). enim læta, a sinistris vero tristia habemus. Unde
ibique dicuntur in modum Serapliim senas habere et sinistrum nobis esse dicimus hoc, quod adver
alas, duabus faciem, et duabus pedes operientia, C sum esse deputamus: et sicut præfati sumus per
duabus autem volantia, et nec in die nec in nocte hominem incarnatio, per vitulum passio, per leo •
cessantia, atque dicentia, a Sanctus, sanctus, sanctus nem vero auctoris nostri resurfectio designatur. De
Dominus Deus omnipotens, qui erat et qui est et qui incarnatione autem unigeniti Filii, qua redempti
venturus est. » (Greg.) Sed quia electi omnes membra sumus, omnes electi lætati sunt. De morte vero il
sunt redemploris nostri, ipse autem redemptor no lius ipsi electorum primi sancti Apostoli contristati,
sler caput est omnium electorum per hoc quod mem qui iterum de ejus resurrectione gavisi sunt. Quia
bra ejus £gurata sunt, nil obstat si etiam in his om ergo ejus et nativitas et resurrectio lætitiam disci
nibus et ipse signetur, ipse enim unigenitus Dei filius pulis præbuit quos ejus passio contristavit, homo et
veraciter factus est homo, ipse in sacrificio nostræ leo a dextris, vitulus vero a sinistris eis fuisse de
redemptionis dignatus est mori ut vitulus. lpse per scribitur. Ipsi namque evangelistæ sancti de ejus
virtutem suæ fortitudinis surrexit ut leo. Leo etiam humanitate gavisi sunt, de ejus resurrectione con
apertis oculis dormire perhibetur, quia in ipsa firmati, qui de ejus passione fuerant contristati.
morte in qua ex humanitale redemptor noster dor Homo ergo et leo eis a dextris est, quia Redemptoris
mire potuit, ex divinitate sua immortalis permanen nostri eos incarnatio vivificavit, resurrectio confir
do vigilavit. Ipse etiam post resurrectionem suam mavit. Sed vitulus a sinistris : quia mors illius eos
ascendens in cœlos, in superioribus est elevatus ut ad momentum temporis in infidelitate prostravit.
aquila. Totum ergo simul nobis est, qui et nascendo Jure autem locus aquilæ non juxta sed desuper esse
homo, et moriendo vitulus, et resurgendo leo , et describitur, quia sive per hoc, quod ejus ascensio
ad cœlos ascendendo aquila factus est. Sed quia per nem signat, seu quia verbum Patris Deum apud Pa
hæc animalia Evangelistas quatuor , et sub eorum trem esse denuntiat, super evangelistas cæteros vir
specie simul perfectos omnes jam superius signifi tute contemplationis excrevit : cum quibus etsi si
care diximus, restat ut quomodo unusquisque ele mul de ejus deitate loquitur, hanc tamen omnibus
ctorum istis animalium visionibus exprimitur osten subtilius contemplatur. Sed si aquila cum tribus
.
damus. 0mnis etenim electus atque in via Domini aliis adjuncta quatuor animalia esse memorantur,
perfeetus, et homo et vitulus, et leo simul et aquila nimirum quomodo desuper ipsorum quatuor descri
est. Homo enim rationale est animal. Vitulus au bitur, nisi quia Joannes per hoc, quod in principio
tem i;i sacrificio mactari solet ; t leo vero fortissi Verbum vidit, etiam super semetipsum transiit.
mus bestiarum, ad nullius paveiit occursum (Prov. Nam nisi ei se transisset, Verbum in principio tion
 5** C{)\H\IEXT. IN EZE{.Iii£I.EM. — I.i3. I 5{3
vidisset. Qui ergo et seipsum trangress;is est, non A dunt. Du;e itaque, ut dicti::m est, penii;e junguntur
jam solummodo supcr ivia, sed adjuncto et se stiper sursum, qiiando amor et spes clectorum corda ad
quatuor fuit. superiora elevant, ad cœlestia suspendunt. Duæ au
« Et facies eorum et pennæ eorum extentæ desu tem pennæ tegunt corpora, quando eorum mala præ
• per. l)uæ pennæ singulorum junge!:antur, et du;e te terita a conspectu æterni Judicis timor et pœnitet;
* gebant corpora eorum. » (Hieron.) Ei supra dixi tia abscondunt. In eo ei:im q;iod se^ peccasse memi
meus juncta sibi esse Evangelia, et tempora, et omnes nerunt, quia pertimescunt et deflent, quid aliud
rationales creaturas quatuorque virtutes; ita ut qui quam corpus cooperiunt, qui facta carnalia per sti
una caruerit, omnibus careat. Quodque duæ extentæ perducta bona opera a districto examine abscon
siint et in altum se elevant, prædicationem coele dunt ? Scriptum quippe est : t Beati quorum remis
stem significant, et omnia ad Dei tendere majesta sæ sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata
tein. Duæ autem quibus teguntur corpora, humana (Psal. xxxi). » Peccata enim tegimus, cum bona
excluditur scientia, nec perfectus præbetur intuitus, facta malis actibus superponimus. 0inne enim quo.l
dicente Apostolo : ' Ex parte cognoscimus, et ex cooperitur, inferius ponitur, et hoc unde operitur
parte prophetamus. Cum autem venerit quod per desuper ducitur. Quando ergo abdicamus mala
fectum est, destruentur ea quæ ex parte sunt (I Cor. B quæ fecimus, et eligimus bona quæ faciamus, quasi
xui). » (Greg.) Facies et pennæ desuper extentæ tegmen ei rei superducimus, quam erubescimus
describuntur, quia omnis intentio omnisque con videri. Quamlibet enim sancti viri in hac adhuc
lemplatio sanctorum super se tendit, ut illud possit vita sint, habent tamen quod ante Dei oculos ope
adipisci, quod in coelestibus appetit, sive enim bono rire debeant. Quia omnino est impossib.le, ut aut
operi, seu vero invigilet contemplationi, tunc vera in opere, aut in locutione, aut in cogitatione nun
citer hoc agit quod bonum est, quoniam ei compla quam delinquant. Unde et beatus Job, qui perfecta
cere concupiscit a quo est. Nam qui bona agere vi quidem hominibus dixerat, Dei tamen vocem au
detur, et per hæc non Deo, sed hominibus placere diens, seque ipsum de ipsa sua perfecta locutione
desiderat, intentionis suæ faciem deorsum premit. reprehendens dicebat : « Miantin meam ponam su
Et qui idcirco in sacro eloquio ea quæ divinitatis per os meum (Job. xxxix). » In manu quippe operatio,
sunt contemplatur, ut per hoc quod intelligit, occu in ore locutio est. Manum ergo * super os ponere,
pari ad quæstiones possit, qui iion dulcedine quæ est peccata locutionis per virtutem boni operis te
sitæ i:eatitudinis satiari appetit, sed doctus videri : gere. Libet, fratres, adhuc in hujus rei testimonium
iste nimirum intellectus sui pennas desuper non ex magistrum gentium vocare, qualiter sanctum illud
tendit. Sed quando sensus sui vigilantiam in ter animal alis quatuor innitatur aspicere. Ex quibus
reno appetitu occupat, pennas quas sublevare in al duabus ad superiora evolat, duabus vero pennis
tum, et quibus sublevari ipse potuit, in imis depo corpus contegit. Quia præterita quæ egerat, a judi
nit. Qua in re pensandum est, ut omne bonum quod cio abscondit. » Videamus igitur quantus hunc amor
agitur per intentionem semper ad coelestia levetur. ad coelestia elevet: “ Mihi vivere Christus, et mori
qui enim per bona quæ fecit terrenam gloriam lucrum (Philip. 1). » Cognoscamus quanta spe ad
concupiscit, pennas suas et faciem deorsum depri superiora tollitur. t Nostra conversatio in coelis est.
mit. • Duæ, inquit, pennæ singulorum jungebantur, Unde etiam Salvatorem exspectamus Dominum Je
et duæ tegebant corpora eorum. » Dictum fuerat fa sum Christum (Philip. iii). Videamus si et in tan
cies et pennas eorum extentas desuper atque mox tis virtutibus positus adhuc timet : ' Castigo
subjunctum est hoc, quod protulimus, quia duæ corpus meum et servituti subjicio, ne forte, cum
pennæ singulorum jungebantur, ubi apte intelligitur aliis prædicaverim, ipse reprobus efficiar (I Cor.
quia et extendebantur desuper et jungebantur, duæ ix). » Cognoscamus si hunc mala fecisse pœnitet.
vero tegebant corpora eorum. Quid autem pennæ « Ego sum minimus apostolorum, qui non sum di
animalium nisi alæ nominantur ? Qua in re nobis gnus vocari apostolus, quia persecutus sum Et cle
Jiiigeuti perscrutatione quærendum est quæ sint D siam Dei (I Cor. xv). » In cujus verbis quid aliud
quatuor pennæ sanctorum, ex quibus duæ superius quam duritia nostræ mentis accusatur ? quia ipse
extentæ junguntur, duæ vero eorum corpora con plangit quod ante baptisma commiserat ; nos vero
legunt. Si enim vigilauter aspicimus, quatuor esse et post baptisma multa commisimus, et tamen flere
virtutes invenimus, quæ a terrenis actibus omne pen recusamus. Quatuor itaque pennis sancta animalia
natum animal levant, in futuris videlicet amor et utuntur, quia per amorem et spem ad coelestia evo
spes; de praeteritis autem timor et pœnitentia. Pennæ lant, et per timorem et poenitentiam facta in se illi
autem sibimet junctae superius extenduntur, quia ciia deplorant. Qua in re quæstio oritur; quia si
sanctorum mentem amor et spes ad superiora [Al., duæ pennæ, quæ elevantur, amorem et spem, duæ
æterna] elevant. Quæ apte quoque conjunctæ nomi vero quæ corpora conlegunt, timorem et pœniten
nam, tur, quia electi procul dubio et amant cœlestia tiam designant, cur duæ quæ extentæ sunt, dicun
qu:e sperant, et sperant quæ amant. Duae vero cor tur esse conjunctæ, et duæ quæ corpus contegunt
pora contegunt, quia timor et pœnitentia ab omni non dicuntur ? Sed hac in re facilis, largiente l9eo,
potentis Dei oculis eorum mala præterita abscon ratio occurrit, quod sanctorum pennæ conjunctæ
510 B. RABANI MAURI ARCIIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 520
sunt, amor et spes. Dii;e vero pennæ, quæ corpora A conspicimus sicut nos. Si enim nos sicut proxiiuuin
contegunt, sibinietipsis ad alterutrum conjunctæ aspiceremus, nostra reprehensi!;ilia districte vide
non sunt, timor et pœnitentia. David eiiim prolapsu remus. Et rursum, si proximum aspiceremus ut
carnis timendo et pœnitendo affligitur. Petrus ca nos, nunquam nobis ejus actio appareret intolera
sum perfidiæ flevit amare. Paulus in se crudelitatem bilis, qui saepe fortasse talia egimus, et nihil nos
praeteritæ persecutionis plangit. Omnes tamen unam proximo intolerabile fecisse putamus. (Hieron.)
patriam appetunt; ad unum auctorem omnium per Quod autem secundo dicitur, ( non revertebantur
venire festinant. Duæ ergo singulorum pennæ con cum incederent, » utriusque instrumenti indicat sa
junctæ sunt, et duæ non sunt: quia per amorem et cramentum, quod in quatuor istis animantibus et
spem unum est quod desiderant, sed per timorem Lex et Evangelium ad futura festinet, et nunquara
et poenitentiam diversum est quod deplorant. relro motum accipiat. (Greg.) Ecce enim dicitur.
« Et unumquodque coram facie stia ambulabat, « Ubi erat impetus spiritiis, illuc gra'iebantur. •
, ubi erat impetus spiritus, illuc gradiebantur, nec I., electis et reprobis diversi sunt impetus. In ele
revertebantur cum ambularent, etc. » (Hieron.) ctis videlicet impetuis spiritus, in reprobis impetus
qui aratri stivam tenet, non debet respicere post carnis. Impetus quippe carnis ad odium, ad elatio
tergum nec imitari uxorem Loth, ne incidat in pla B nem, ad immunditiam, ad rapinam, ad exteriorem
gam Deutero.omii, et pereat άπιστοτόνω insanabili, gloriam, ad crudelitatem, ad perfidiam, ad despera
quo cecidit et meli (I Reg. iii, iv), quia vitio filio tionem, ad iram, ad jurgia, ad voluptates animum
rum ofTenderat Deum : quanto magis quatuor ani inpellit. Impetus vero spiritus ad charitatem, ad
nialia, quæ plena erant lumine atque pennata, quæ humilitatem, ad continentiam, ad largitatem mise
sequuntur sanctum Spiritum præcedentem, quæ ita ricordiæ, ad interiorem profectum, ad pietatis opera,
per orbem volitant, et se ad excelsa sustollunt, ut ad æternorum fidem, ad spein sequentis gaudii, ad
corpora sua protegant pennis historiæ, nec nobis patientiam, ad pacem, ad considerationem vitae
aspectum tribuant pleniorem ? (Greg.) Dictum supe mortalis, et lacrymas mentem pertrabit. Unde ne
rius fuerat : Unumquodque eorum ante faciem cesse est ut magna semper cura cogitare debeamiis
suam gradiebatur. Nunc autem dicitur • coram facie in omne quod agimus, qui nos impetus ducat;
sua ambulabat. » Ipsa itaque repetita esse videtur utrum nostra cogitatio per impetum carmis, an per
sententia. Sed quia coram in praesenti dicimus, pos impetum spiritus impellatur. Amare etenim terrena,
sumus subtilius inquirendo discernere, quod aliud temporalia æternis præponere, exteriora bona non
sit ante faciem apmbulare atque aliud in præsenti; ad usum necessarium habere, sed ad voluptatem
ante faciem quippe ambulare est anteriora aspicien C concupiscere, ultionem de iwimico quærere, de æmuli
do petere; in praesenti vero ambulare, est sibimet casu gaudere, impetus carnis est. At contra amare
ipsi absentem non esse. Omnis etenim justus qui cœlestia, coniemnere transitoria, non ad fructum
vitam suam sollicitus aspicit, et diligenter conside voluptatis transitura, sed ad usum necessitatis quæ
rat quantum quotidie in bonis crescat, aut fortasse rere, de inimici norte tribulari, impetus spiritus
quantum a bonis decrescat, iste, quia se ante se po est. Et quia perfecti quique in istis se semper virtu
nit, coram se ambulat : quippe qui vigilanter vi tibus exercent, recte nunc de sanctis animalibus
det utrum surgat an défluat. Quisquis vero vitæ dicitur : ¢ Ubi erat impetus spiritus, illuc gradieban
suæ custodiam negligit, discutere quæ agit, quæ tur. » Sed sciendum nobis est, quod plerumque impe
loquitnr, quæ cogitat, aut despicit, aut nescit, co tus carnis se sub velamine spiritalis impetus palliat,
ram se iste non ambulat. Quia qualis sit in suis et quod carnaliter facit mentitur sibi ipsa cogitatio,
moribus vel actibus ignorat, nec sibimetipsi præ quia hoc spiritaiiter faciat. Nam saepe quis iracundiæ
sens est, qui semetipsum quotidie exquirere atque stimulis victus, contra delinquentes zelo ulciscendæ
cognoscere sollicitus non est. llle autem veraciter justitiæ, plusquam necesse est inflammatur, et justi
se ante se ponit, sibiqtie in præsenti est, qui se in ti;e limitem in uliionem transiens agit crudeliter,
suis actibus tanquam alium attendit. Nam sunt D quod se agere juste suspicatur. Impetus igitur carnis
multa peccata quæ committimus, sed idcirco nobis htijus sii!) specie spiritus velatus est, quai.do et hoc
gravia non videntur, quia privato nos amore dili quod creditur agi juste, sub discretionis moderamine
gentes, clausis nobis oculis in nostra deceptione -
non tenetur. Et sæpe alius minuiæ mansuetudini studens
blandimur. Unde fit plerumque ut et nostra gravia suhjectorum vitia aspicit, atque haec per fervorem zeli
!eviter, et proximorum mala levia graviter judice corrigere recusat, quod in eis crudeliter non corri
imus. Scriptum quippe est : « Erunt homines se gendo multiplicat, fitque ut ejus levitas et sibi sit et
ipsos amantes (II Tim. iii}. » Et scimus quia vehe subjcctis inimica, quod torporem mentis suæ quia
imenter claudit oculum cordis amor privatiis, ex quo patientiam deputat, per carnis impetum ab impetu
fit, ut hoc quod nos agimus, et grave esse non æsti spiritus elongat. Prima ergo nos cogitatio in requi
imemus, plerumqiie agatur a proximo et nimis nobis sitione nostri cordis debet excutere, ne ad quæ
detestábile esse videat. Sed quare hoc, quod nobis dam quæ agimus per aperium carnis impetum du
vile vi«lebatur in nobis, grave videtur in proximo, camur, ire pravis delectationibus animus seductus
nisi quia nec nos sicut proximum, nec proximtim mala esse cognoscat, et tamen faciat. Secunda vero
 521 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. I. 522

nos cura debet vigilantes reddere, ne se impetus A vero inter carl:ones et lampades distat, quod ear
carnis quasi sub impetu spiritus latenter subjiciat, bones ardent quidem, sed ejus loci, in quo jacue
et culpas quas agimus, nobis virtutes fingat. Scien rint, tenebras non expellunt. Lampades autem quia
dum vero est quia graviores culpæ sunt, quæ super magno flammarum lumine resplendent, diffusas cir
ducta specie virtutes imitantur, quia illæ in aperto cumquaque tenebras effugant. Qua ex re notandum
cognitæ animum confusione dejiciunt atque ad pœ est, quia sunt plerique sanctorum ita simplices et
nitentiam trahunt; istæ vero non solum in poeniteii occulti, seseque in locis minoribus sub magno si
tiam non humiliant, sed etiam mentem operauitis lentio contegentes, ut vix eorum vita ab aliis agnosci
elevant, dum virtutes putantur. Hoc autem, quod possit. Quid itaque isti nisi carbones sunt, qui et si
de sanctis animalibus dictum superius fuerat, ut per fervorem spiritus ardorem habent, tamen exem
altius confirmetur, iterum replicatur. « Non reverte pli flammam non habent, nec in alienis cordibus te
bantur cum ambularent, » quia electi quique sic ad nebras peccatorum vincunt, quia vitam suam omnino
bona vendunt, ut ad mala perpetranda non redeant. scire refugiunt, sibimetipsis quidem acceiisi sunt,
• Qui enim perseveraverit usque in finem, hic salvus sed aliis in exemplo luminis non sunt.
erit (Matth. x). » Et sicut per Salomonem dicitur: Hi autem, qui et exempla virtutum prærogant et
* Justorum semita quasi lux splendens procedit, et B lumen boni operis per vitam et verbum itinerantibus
crescit usque ad perfectum diem (Prov. iv). » In eo demonstrant, jure lampades appellantur, quia et per
rum namque animo bonum desiderium atque intel ardorem desiderii et per flammam verbi a peccato
lectus lucis intimæ jam pars diei est ; sed quia rum cordibus erroris tenebras repellunt. Qui igitur
usque ad finem vitæ in virtute proficiunt, ad perfe in occulto bene vivit, sed alieno profectui ininime
cuim diem tunc veniunt, quando ad regna coele proficit, carbo est. Qui vero in imitatione sanctitatis
siia perducti in ea luce quam desiderant, jam minus positus lumen ex se rectitudinis multis demonstrat;
aliquid non habebunt. Sequitur : « Et similitudo lampas est, qui et sibi ardet et aliis lucet. Sequitur:
animalium et aspectus eorum quasi carbonum ignis « Et hæc erat visio discurrens in medio animalium,
ardentium, et quasi aspectus lampadarum. » « splendor ignis, et de igne fulgur egrediens, » etc.
(Hieron.) Carbones autem ignis ardentis et lampa (Hieron.) De medio animantium splendor ignis et
des in medio animalium discurrentes de illo loco fulgur egreditur, quia si Evangelia sibi colliseris,
interpretandæ sunt Isaiæ : « Et comedet ignis sicut in medio litteræ vilisque historiæ, Spiritus sancti sa
fenum materiam, et sanctificabo eos in igneardente. » cramentum reperies (Greg.). Splendor ignis et de igne
De quibus el alibi scriptum est : ¢ Cadent super eos fulgur egrediens in medio animalium discurrens vi
carbones ignis (Psal. cxxxix); » et contra labia do- C detur, quia nisi ab igne veritatis pennata illa anima
losa in alio psalmo dicitur : « Quid detur tibi aut lia calorem susciperent, ipsa in carbonum atque
quid apponatur tibi ad linguam dolosam ? Sagittæ lampadarum similitudinem non arderent. Ignis el
potentis acutæ cum carbonibus desolatoriis (Psal. enim nomine, sanctus Spiritus figurari solet. De quo in
cxix). » Et in alio loco : « Habes carbones ignis, Evangelio Dominus dicit : « Ignem veni mittere in
sedebis super eos, hi erunt tibi in a djutorium. » terram, et quid volo, iiisi ut accendatur? (Luc. xii.)»
Quamcunque creaturam aspexerimus, fulgurat Dei Cum enim carnalis iiiens sanctum Spiritum accipit,
notitiam, dum ex creaturis creator agnoscitur. spiritali amore succensa malum plangit quod fecit.
(Greg.) Aspectus animalium carbonibus ignis arden Et terra ardet, quando accusante se conscientia
tibus atque lampadibus comparatur. Quisquis enim cor peccatoris uritur , atque in dolore poenitenti;o
carbonem tangit incenditur, quia qui sancto viro crematur. Hinc rursus scriptum est : • Deus laus
adhæret, ex ejus assiduitate visionis, usu locutionis, ignis consumens est (Deut. iv). » Quia enim mentem
exemplo operis, accipit ut accendatur in amore cha quam repleverit, eam a peccatorum rubigiiie mun
ritatis, peccatorum suorum tenebras fugiat, in desi dam reddit : Creator iioster et ignis dicitur et con
•derio lucis exardescat, etiam per verum amorem sumems. Sanctus ergo Spiritus in medio animalium
D splendor ignis et de igne fulgur egrediens discurrere
ardeat, qui prius in iuiquitate tantum mortuus,
quantuiu frigidus jacebat. Lampades vero lucem dicitur, quia universam Ecclesiam replcns, in ele
suam longius spargunt, et cum in alio loco sint, ctorum cordibus ex seipso flammas amoris projicit,
in alio resplendent. Qui enim spiritu prophetiæ, ut corusci more per terrorem feriat, et ad amorem
verbo doctrinæ, miraculorum pollet gratia, hujus suum corda torpentia accendat. Sed quia Spiritus
opinio longe lateque ut lampas lucet ; et quique bo sanctus Deus aute sæcula Patri est et Filio coæternus,
na ejus audiunt, quia per hæc ad amorem coele quærendum nobis est cur discurrere dicatur. Omnis
stium surgunt, in eo quod se per bona opera exhi etenim qui discurrit, accedit ad locum, in quo non
Lent, quasi ex lampadis lumine resplendent. Quia fuit, et eum deserit in quo fuit. Qua igitur ratione
ergo sancti viri quosdam juxta se positos, quasi discurrere Spiritum dicamus, dum cuncta intra ipsum
langendo ad amorem patriæ cœlestis accendunt, sint, et locus nusquam sit ubi non sit ? sicut scri
carbones sunt ; quia vero quibusdam clam e longe ptum est : « Spiritus Domini replevit orbem terra
positis lucent, eorum itineri, ne in peccatis [pecca rum (Sap. 1). » Et tamen cum laus sapientiæ descri
torum] vitæ tenebras corruant, lampades fiunt. Iloc beretur, adjunctum est : t Est enim in illa Spiritus in
PAtru»l. CX 17
 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 524

tellectus, sanctus, unicus, mul iplex. sublilis, mo- A etsi ab eorum corde ad momentum recesserit, ci
lilis. » Et patilo post, « humanus, siabilis. » In quibus tius redit. Sequitur : « Et animalia ibant et rever
rursum vcrbis magna nobis quæstio oritur, cur iste • tebantur in similitudinem fulguris coruscantis. »
spiritus, qui iinp!et omnia, simul mobilis et stabilis (Hieron.) Quillam vero ne contra priores duas sen
dicatur ; sed si ad usum consuetudinis humanæ re tentias propheta dicere videretur, hoc quod putant
currimus, sensum citius loquentis invenimus. IHomo esse contrarium, id est , et animalia currebant, et re
quippe, qui in ea regione in qua est ubique discur vertebantur, » silendum putaverunt, ne legenti scanda
rit, procul dubio ubique obviam venit et repente, ubi lum faceret. Melius est autem in divinis libris trans
non creditur, inveiiitur. Omnipotens ergo Spiritus, ferre, quod dictum est, licet non intelligas quare di
ul u.wique præsentia signaretur, simul et mobilis et ctum sit, quam auferre quod nescias. Alioquim et
stabilis dicitur. Stabilis, quia per naturam omnia multa alia, quæ ineffabilia sunt, et humanus animus
continet. Mobilis autem dicitur, quia ubique etiam non capit, hac licentia delebuntur. Nos autem hoc
nescientibus occurrit. Tenens ergo omnia stabilis, dicimus, quod quomodo in Proverbiis in eodem loco
pr;esentenm se omuibus exhibens mobilis appellatur. scriptum est : t Ne respondeas stulto secundum stul
Splendor ergo ignis, et de igne fulgur egrediens inter titiam suam, ne similis ei fias (Prov. xxvi), » et
pennata animalia discurrit, quia Spiritus sanctus si B rursum ponitur, quod nobis videtur esse contra
mul singulis atque omnibus præsto fit, et incendit rium : t Responde stulto secundum stultitiam suam,
quos tetigerit. Illuminat quos incendit, ut post fri ne sibi sapiens esse videatur (Ibid.); »et utrumque
{;us pristinu:m accensi ardeaut, et per ignem amoris pro temporum et personarum diversitate concordat,
qiiem acceperint flammas exemplorum reddant. Ful dum et stultus contemnitur, quia non recipit sapien
gur quippe de hoc igne egrediens torpentes percutit, tiam, et stulta superbia alia decutitur stultitia, jux
eosque percutiendo excitat et inflammat, ut post ta quod et Apostolus dicit: “ Factus sum insipiens,
amorem illius ardentes pariter et lucentes currant. vos me coegistis(II Cor. xii); » ita et in hoc loco de
Ünde alias scriptum est : • Thronus ejus flamma bere nos quærere, quare supra secundo dictum sit,
ignis, rotæ ejiis ignis accensus (Dan. vii). » lli enim * non reverlebantur animalia cum incederent, » et nunc
qtii animarum custodes sunt, et pascendi gregis semel, v animalia currebant et revertebantur, » esset
onera susceperint, mutare loca minime permittun que quæstio, nisi sequeretur, * in similitudinem ful
tur. Sed quia uno in loco positi divinitatis in se præ goris coruscantis, » quod hebraico sermone dicitur be
sentiam portant et ardent, thronus Dei flamma ignis zec, et interpretatus est Symmachus, quasi species
dicittir. Hii autem, qui amore Domini in prædicatione radii fulgoris. Quomodo igitur crebris micat ignibus
discurrunt , rotæ ejus iguis ardentes sunt : quia C aether, et in ictu oculi atque momento discurrunt
ctiim ex ejus desiderio per varia loca discurrunt, fulgora et revertuntur, non amittentia matricem, et
uinde ipsi ardent et alios accendunt. Potest tamen ut ita dicam, fontem ignis atque materiam : ita et
t'isctirstis atque mobilitas spiritus requisitione alte hæc animalia cum inoffenso pergant pede, ad priora
rius considerationis intelligi : in sanctorum quippe festinant. Si autem conatui suo aliquid obsitum vi
cordibus juxta quasdam virtutes semper manet: derint, non tam revertuntur, quam contra hunc se
Jiixta quasdam vero recessurus venit, et venturus re extendenda rursum et præbitura lumen, quod pa
c23it. In fide etenim, spe et charitate, et in bonis rumper absconderant, ut dent servis cibaria, in
aliis, $iue quibus ad cœlestem patriam non potest tempore suo, nec tribuant sanctum canibus, nec
perveniri, sicut humilitas, castitas, justitia atqtie mit:ant margaritas ante porcos (Luc. xii; Matuh.
misericordia, perfectorum corla non deseril. In vii). Unde et Paulus dicit : s Lac vobis potum dedi,
prophetiæ vero virtute, doctrinæ facundia, miracu non escam, necdum enim capere poteratis (I Cor.
loruin exhibitione electis suis aliquando a;!est, ali iii). » Electioque Judæ et Saulis unctio non arguunt
quando se subtrahit: adest ut eleventur, et ad semet Deum ignorantiæ futurorum, sed præsentium mon
ipsum subtrahit, ut humilieritur : adest ut eos strant esse judicem. Unde et apostolis præcipitur
osteiisa virtute glorificet; recedit ut semetipsos (Matth. x), ut si indigiiam domum salutatione per
subtracta ejus virtute cognoscant, adest ut osten spexerint, excutiant prius pedes, et pax quam do
dat quid per ipsum sint, recedit ut patefaciat, qui mui dederant revertetur ad eos. (Greg.) Cum supe
vel quales remaneant sine ipso. In his itaque vir rius dictum est, a non revertebantur cum ambula
tutibus sine quibus ad vitam minime pervenitur, rent, • qua ratione nunc dicitur : w Animalia ibant et
sanctus Spiritus in electorum suorum cordibus per revertebantur, » valde sibi hæc videntur esse contra
manet. In his vero per quas sanctitatis virtus osten ria. Quia t ibant, et non revertebantur, » et v ibant et
ditur, aliquando misericorditer præsto est, et ali revertebantur. » Sed qualiter intelligendum sit, ciuius
quando misericorditer recedit. Discurrens ergo et agnoscimus, si duas vilas, activam scilicet et con
mobilis spiritus dicitur, quia in signis atque virtu templativam sollicite discernamus. In una enim fixi
tibtis juxta uniuscujusque votum continue non ha permanere possumus. In altera autem intentam
betur. Bene autein inter sancta animalia discurrere mentem tenere nullo modo valemus. Cum eiuiim lor
perhibetur. Discursus quippe ad celeritatem perti porem iiostrum relinquimus, nosque ipsos ad bonae
uet. Inter perfectos autem discurrit spiritus, quia operationis studium syscitamus, quo alibi nisi ad
:m
•• _. •*
…» COMMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. II. 526

activam imus, a qua rev rti post nullo modo debe A fulgori comparantur: quia sancti viri cum ad superna
mus, quia qui post iliam ad torporem negligentiæ, contemplan!a evolant, cum primitias sui spiritus in
ad pravitatis nequitias, quas reliquerat redit, esse cœlestis patriæ amore ligant, sed gravati humanæ
sine dubio coeleste animal nescit. Cum vero ab convcrsationis pondere ad semetipsos rcdeunt, l)ona
activa vita ad contemplativam surgimus, quia diu cœlestia, quæ saltem per speculum contemplari po
mens stare in contemplatione non valet, sed omne tuerunt, fratribus denuntiant, eorumque animos in
quod de æternitate per speculum et in ænigmate con amorem intimæ claritatis accendunt, quam nec viJere
spicit (I Cor. xiii), quasi furtim hoc et per transi sicut est, nec loqui prævalent sicut viderunt. Lo
tum videt ; ipsa sua infirmitate, al) immensitate quentes autem verbis suis corda audientium feriunt
tantæ celsitudiiiis animus repulsus in semetipso re et incendunt. Quasi ergo fulgur coruscans redeunt,
labitur : el necesse est, ut ad activam redeat, seque qui cum cœlestia loquuntur, quia per eos supernum
ipsum continue in bona operatione exerceat, ut cum lumen intermicat, ad amorem coelestis patriæ men
mens surgere ad contemplanda cœlestia non valet, tes audientium inflammant. More itaque coruscan
quæque potest bona agere non recuset. Sicque fit tis fulguris cum loquendo percutiunt, igncm spiritalis
ut ipsis suis bonis actibus adjuta, rursus in contem desiderii spargunt. Alio quoque modo sancta ani
plationem surgat, et amoris pastum de pabulo con B malia vadunt et redeunt : vadunt enim cum ad in
templatæ veritatis accipiat, in qua quia diu se tenere sinuandam cœlestis doni gratiam in prædicatione
ipsa corruptionis infirmitas non potest, ad bona rur mittuntur, atque ut ad fidem trahant mira coram
sum opera rediens, suavitatis Dei memoria pascitur, infidelibus faciunt; sed redeunt quia hæc omnipo
et foris piis actibus, intus vero sanctis desideriis nu tentis Domini virtuti tribuentes, sibimctipsis quæ
uritur. Bene autem revertentia animalia coruscanti fecerint non adscribunt.

• LIÍ3ER SECUNDUS.

SEQUITUR CAPUT PRIMUM. Argum fuisse centoculum sive multorum oculorum,

« Cumque aspicerem animalia, apparuit rota una qtiem Juno in pavum vertitob negligentem custodiam,
super terram juxta animalia, habens quatuor ut quod miraculum esl conditoris Dei, hoc condem
facies, et aspectus rotarum et opus earum, quasi c natio esset intilli adulterii. Omnia cœlestia et terre
visio maris, et una similitudo ipsarum quatuor, stria, et quidquid sub humanam cadit intelligentiam
et aspectus earum et opera , quasi rota in medio solis rotis volvitur, solis annuum circulum. per sin
rotæ, per quatuor partes earum euntes, ibant et gulos menses luna decurrit. Lucifer qui ipse vesper
non revertebaiitur.ct:m ambularent : statura quo est, dum ad orientem et ad occidentem rutilus mi
que erat rotis et altitudo et horribilis aspectus, et cat, et noctis tenebras parvo temperat lumine,
totum corpus plenum oculis in circuitu ipsorum duobus annis eumdem conficit cursum. Aliaque astra
quatuor. » (Hieron.) Huc usque quatuor animan quatuor quæ vocantur errantia, et quidquid fulget
tium, quæ quaternas habebant facies, pictura de in cœlo. Segetum quoque et arborum herbarum
scribitur sequentium spiritum et nubem quæ erat que varietates, per quatuor tempora suis currunt
in medio spiritus. Nunc per singula animalia sin rotis, nihilqtie aspicimus, quod ante non fuerit. , Gy
gulæ ponuntur rotæ, quæ non erant junctæ anim an rans gyrando vadit spiritus, et in circulos suos re
tibus, sed sequebantur ea : sive una rota apparuit vertitur. Omnes torrentes vadunt in mare, et mare
super terram, quæ divisa per quatuor tot habebat non adimpletur (Eccle. 1). » Quare ? Quia ad fontes
facies quot animalia sequebantur, tantaqiie simi suos de matrice abysso revertuntur. Evangeliorum
litudo erat rotartim quatuor sequentitim amiiiialia D autem, id est quatuor animalium, quæ spirant, vi
quatuor, ut una rota verissime crederetur: opusque vunt, intelligunt, si quis rotam cursumque consi
earum erat atque factura quasi visio tharsis, quam deret, in brevi tempore videbit mundum esse com
nos in mare vertimus, Aquila hiacinthum posuit, qui pletum sermone apostolico. Rota quoque in rota vel
lapis coeli ha!:et similitudinem. Aspectusque earum duorum junctura testamentorum est quod indicat
erat quasi rota in rota, ut non unam rotam crede scala Jacob, et forceps Isaiæ, et gladius bis acutus :
res, sed alteram alteri copulatam. Per quatuor par vel evangelia sibi cohærentia, quorum rursus et sta
tes ibant, et non trahebantur nec revertebantur tura tendit ad cœlum, paululumque quid attingit in
retrorsum. Qui enim fieri poterat ut revertereiitur, terra, et semper properans ad excelsa festinat. De
cum sequerentur animalia, quæ semper ad priora se quibus et alibi dicitur : , Lapides sancti volvuntur
tenderent ? Statura quoque rotarum et altitudo super terram (Zach. ix), » ex quibus ædificatur Jeru
tanta erat ut miraculum videntibus faceret : totum salem cœlestis. Hoc ipsum puto significare el illu l
que corpus et dorsa erant plena lucis in circuitu, ut quod in psalmo canitur: a Vox tonitrui tui in rota
nullum membrorum aspiceres quol ocii!os luminis (Psal. lxxvi). » Et alibi : ¢ Quæ inflammat rotam na
non haberet: qualemque describunt fabul;e poetarum tivitatis (Jacob. iii). » Quæ testimonia quem sensum
;;97 p. RABANI MAURI ARCIIIEP .
haleant in suis locis, non hujus est temporis. Totum A paulo post adjungitur, * quasi sit rota in medio rotæ,*
autem corpus et dorsa plena oculis approbabit, qui
viderit nihil esse in Evangeliis quod non luceat, et
splendore suo mundum illuminet; ut etiam quæ parva
putantur et vilia, Spiritus sancti fulgeant majestate.
(Greg.) Propheta igitur dum sancta animalia videret,
adjunxit : « Cumque aspicerem animalia , apparuit
rota una super terram. » Qua in re quærendum es!,
cum inferius rotæ describantur, cur una rota pritis
apparuisse dicitur, nisi quia antiquo populo vetus
solummodoTestamentum datum est, quod ad erudien
dam mentem illius quasi rota volveretur? Bene au
tem rota eadem super terram apparuisse dicitur,
peccanti autem [enim] homini dictum est : • Terra
es, et in terram ibis (Gen. iii). » Rota autem super
terram apparuit, quia Deus omnipotens legem super l8 rota habebat, propter hoc quod Scriptura sacra per
corda peceantium dedit. Sed quia hæc pennata ani gratiam prædicationis extensa in quatuor mundi
malia sanctos, ut diximus, evangelistas designant,
quomodo prius animalia, et postmodum rota una
aspicitur, dum ante testamentum vetus fuerit, et
postmodum sancti evangelistæ secuti sunt ? Sed in
telligere in his possumus, quod illi prius a pro
pleta visi sunt, qui merito transcendunt. Nam quanto
S. Evangelium Testamentum vetus præcellit, tanto
et prædicatores ejus in descriptione prophetica præ
ferri debuerunt : quamvis sit adhuc aliud, quod in
hac descriptione considerari debeat. Quia prophetiæ
spiritus sic intra semetipsum anteriora et posteriora
simul colligit, ut simul hæc prophetæ lingua proferre
non possit, sed ampla quæ videt de dispertitis sermo
mibus emanat, et nunc ultima post prima, nunc vero
prima post ultima loquitur. Unde Ezechiel propheta
sub figura sanctæ universalis Ecclesiæ et evangeli
starum gloriam per quatuor animalium similitudi
nem videt, et tamen repente illa subjungit, quæ an
uerioribus temporibus gesta sunt, ut patenter indi
cet simul se vidisse, quod carnis lingua non sufli
ceret simul dicere. Quia vero per quatuor animalia
etiam perfectos omnes significari diximus, conside
randum quoque est quosdam sanctorum, et ante
legem fuisse, qui naturali lege districte viverent,
et omnipotenti Domino placerent. Post animalia ergo
rota describitur, quia electorum multi apud omni
potentem Deum perfecti et ante legem fuerunt.
Sin vero animalia solos, ut diximus, Evangelistas
debcmus accipere, est adhuc aliud, quod considerare
debemus. Widebat enim sanctus propheta, quia hæc
ipsa verba, quæ obscuritatibus obvoluta proferebat,
non judaico populo, sed gentibus panderentur. No
bis igitur loquens, prius animalia, et post rotam
ιlescribere debuit, quia nos ad fidem Domino lar
giente venientes, non per legem Evangelium , sed
per sanctum Evangelium legem didicimus. Ubi vero
vel qualis rota apparuerit adjungit, cum dicit: « Juxta
animalia habens quatuor facies. » Ubi adhuc sub
dit : « Et aspectus rotarum, et opus earum quasi
visio maris, et una similitudo ipsarum quatuor et
aspectus earum et opera quasi sit rola in medio
rotæ. » Quid est hoe quod cum una rota diceretur,
MOGUNT. OPERUM PARS II. 528
nisi quod in Testamenti veteris littera Testamentum
novum latuit per allegoriam ? Unde et rota eadem,
qu;e juxta animalia apparuit, quatuor facies habere
de$cribitur, quia Scriptura sacra per utraque testa
menta in quatuor partibus est distincta. Vetus et
enim Testamentum in lege et prophetia, novum vero
in Evangeliis atque apostolorum Actibus et dictis.
Scitur autem, quia ibi faciem intendimus, ubi quod
necesse est videmus. Rota ergo quatuor habet fa
cies, quia prius resecanda mala in populis vidit per
legem, postmodum vidit per prophetas, subtilius
vero per Evangelium ; ad extremum autem per
apostolos ea quæ in culpis hominum resecarentur
aspexit. Potest quoque intelligi, quod quatuor facies
partes innotuit. Unde et bene eadem rota una prius
juxta animalia apparuisse, et postmodum quatuor
facies habuisse describitur, quia nisi lex Evangelio
concordaret in quatuor mundi partibus, non innote
sceret. • Et aspectus rotarum et opus earum quasi
visio maris. » Recte sacra eloquia visioni maris si
milia narrantur, quia in eis magna sunt flumina
sententiarum, cumuli sensuum. Nec immerito mari si
milis Scriptura sacra dicitur, quia firmantur in ea sen
tenliæ locutionis sacramento baptismatis. Vel certe
considcrandum est, quia navibus in mare navigamus,
cum ad desideratas terras tendimus. Nobis autem quid
est in desiderio nisi illa terra, de qua scriptum est :
0 . Portio mea in terra viventium (Psal. cxli). » Li
gno autem , ut dixi, evehitur, qui mare transit, et
scimus quia Scriptura sacra lignum crucis per legem
nobis prænuntiat, cum dicit : « Maledictus omnis
qui pendet in ligno (Deut. xxu). » Quod Redemptori
nostro Paulus aitestatur dicens: « Factus pro nobis
maledictum (Gal. iii), » per prophetas quoque li
gnum annuntiat, cum dicit : w Dominus regnavit a
ligno (Psal. xcv). » Et rursum : « Mittamus lignum in
pane ejus (Jer. xi) » Per Evangelium vero lignum
crucis aperte ostenditur, ubi ipsa Domini passio, quæ
proplietata est, declaratur. I{ota ergo in medio rotæ
est, quia inest Testamento veteri Teslamentum no
vum. Et, sicut saepe jam diximus, quod testamentuw
vetus promisit, hoc novum exhibuit. Et quod iilud
occulte adnuntiat, hoc istud exhibitum aperte cla
mai. Prophetia ergo Testamenti novi Testamen
tum vetus est, et expositio Testamenti veteris, Te
stamentum novum. ' Per quatuor, inquit, paries
earum ibant, et non revertebantur. » Quo alibi
divina eloquia, nisi ad corda hominum va funt ?
Sed per quatuor partes euntes ibant, quia Scri
ptura sacra per legem ad cor hominum vadit,
signando mysterium. Per prophetas vadit, paulo
apertius prophetando Dominum. Per Evangelium
vadit, exhibendo quem prophetavit. Per apostolos
vadit, prædicando eum quem Pater in nostra redem
ptione exhibuit. Habent ergo rotæ facies et pennas,
quia ostendunt sacra eloquia notitiam præceptorum
 520 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. II. 55()

cum exliibitione operum. Et per quatuor partes A ltecta est enim in præceptis, alia in promissionibus,
vadunt, quia distinctis, ut prædiximus, temporibus horribilis in minis. Habet staturam cum per pro
loquuntur, vel certe quia in cui.ctis mundi regioni phetam dicit : * Quiescite agere perverse, discite
hus incarnatum Dominum prædicabant. De quibus benefacere, quærite judicium, subvenite oppresso,
aperte iaox subditur: • Et revertebantur cum am judicate pupillo, defendite viduam (Isa. i). , Et
bularent. » Haec superius de animalibus dicta sunt, rursum : « Frange esurienti panem tuum, et egenos
sed non eadem intelligi de rotis, quæ de animalibus vagosque induc in domum tuam. Cum videris nu
possunt. Rotas quippe significare Testamenta dixi dum, operi eum, et domesticos seminis tui non de.
mus. Et Testamentum Vetus ambulavit quidem, spexeris (Isa. lviii). » Ilabet altitudinem, cum per
ciim per praedicationem ad mentes hominum eumdem prophetam dicit : • Non erit tibi amplius sol
venit; sed post semetipsum reversum est, quia ad lucendum per diem, nec splendor lunæ illuminabit
juxta litteram in praeceptis suis et sacrificiis usque te. Sed erit tibi Dominus in lucem sempiternam ,
ad finem servari non potuit. Non enim sine inmuta et Deus tuus in gloriam tuam (Isa. lx). » Habet
tione permansit cum in eo spiritalis intelligentia horribilem aspectum cum infernum describens,
defuit. Sed cum Redemptor noster in mundum ve dicit : • Dies ultionum Domini, annus retributio
nit, hoc spiritaliter fecit intelligi, quod carnaliter B num judicii Sion. Et convertentur torrentes ejus
invenit teneri. Itaque dum spiritaliter littera ejus in picem, et humus ejus in sulphur, et erit terra
intelligitur, omnis in eo illa carnalis exhibitio vivi ejus in picem ardentem, nocte et die non exstiiigue
ficat. Testamentum vero novum, etiam pér testa tur in sempiternum (Isa. xxxiv). »'gitur Ezechiel
menti veteris paginas, testamentum æternum appel propheta cum de rotis loqueretur, adjunxit : « Et
latum est, quia intellectus illius nunquam mutatur. totum corpus plenum oculis in circuitu ipsorum
Bene ergo dicitur quod , rotæ euntes ibant, et non quatuor. » Qui enim non ipsarum, sed ipsoriim dixit,
revertebantur cum ambularent. » Quia dum novum profecto indicat, quia repente sermo ejus a rotis ad
Testamentum non rescinditur, dum vetus jam spiri animalia rediit; per quae nimirum perfecti quique,
taliter intellectum tenetur : post se non redeunt, ut prædictum est, designantur. Corpora igitur ani
quæ usque ad finem mundi immutabilia persistunt. malium sanctorum idcirco plena oculis describun
Ambulant ergo, sed non revertuntur : quia sic spi tur; quia sanctorum actio ab omni parte circum
ritaliter ad cor nostrum veniunt, ut eorum præcepta specta est, bona desiderabiliter providens, mala so
vel studia ulterius non mutentur. Sequitur : • Sta lerter eavens. Et hoc est laboriosius, ubi sanctorum
tura quoque erat rolis et altitudo et horribilis aspe mens vehementer invigilat, ne se ante eorum oculos
ctus. » Quid est quod Scripturæ sacræ eloquiis tria C mala sub bonorum specie abscondant. Circumspecta
læc inesse narrantur, ut staturam, altitudinem et ergo est vita sanctorum, ne sic fit libera, ut superba
horribilem aspectum , id est, terribilem habere sit : quia sæpe superbia excedit in verbis; et videri
memorentur? Quærendum nolis magnopere est, appetit libertas puritatis ne sic sit humilis ut formi
qnæ divinae Scripturæ statura, quæ altitudo, qui dolosa : quia aliquando timore stringit animum, ut
horribilis aspectus dicitur. Sciendnm est ergo, quia loqui quæ recta sunt non præsumat, sed tamen in
statura ad vitam congruit bene operantis. Unde per ipsa timida cogitatione humilem esse se simulat. Ne •
Paulum dicitur (I Cor. x) : ' Qui stat, videat ne sic sit parca ut tenax sit : quia plerumque tenacia
ca;!at. » Qui etiam discipulis dicit : * Sic state in parcimonia appelit æstimari ut juste ac necessarie
Domino, charissimi (Philip. iv). » Et propheta, qui videatur tenere, quidquid egenti proximo misericor
se vita ac moribus ante Dominum videbat, ait : diter non vult impendere, ne sic sit misericors, ut
• Wivit Dominiis, in cujus conspectu sto (III Reg. effusa sit; quia nonnunquam effusio esse misericor
xvii). » Altitudo est coelestis regni promissio, ad quam dia putatur. Aliud est enim pietatis studio necessa
tunc pertingitur, quando mortalis vitæ omnis cor ria proximis dare, atque aliud ea quæ possidentur
ruptio subjugatur. Horribilis vero aspectus est ter sine mercedis intentione dispergere. Quidquid ergo
D. agitur in radice intentionis, pensandum est, quo
ror gehennæ, quæ sine fine reprobos cruciat, et
semper in cruciatu conservat. Statura ergo in recti merito apud judicium creatoris habeatur. Unde et
tudine praeceptionis est. Altitudo in celsitudine su idem creator dixit : • Si oculus tuus simplex fuerit,
pernæ promissionis. Horribilis vero aspectus, in totum corpus tuum lucidum erit (Matth. vi). » Ocu
minis atque terroribus supplicii sequentis. Scriptura lum videlicet intentionem, corpus vero actionem no
igitur sacra staturam habet; quia mores ad standum minans. Quia si nostra intentio apud Deum simplex
dirigit, ut auditorum mentes ad terrenam concupi fuerit, in ejus judicio nostra actio tenebrosa non
scentiam non curventur. Altitudinem habet, quia erit. Igitur quia sancti viri solerter invigilant, ut se
in coelesti patria æternæ vitæ gaudia promittit. Hor undique aspiciant, ubique custodiant, ne aut mala
ribilem quoque aspectum habet, quia omnibus re propter ea ipsa appetant, aut hæc sub specie bono
probis gehennæ supplicia minatur. 0stendit igitur rum agant, scilicet ne se eis vitia virtutes esse men
suauuram suam in ædificatione morum , ostendit tiantur; totum corpus plenum in circuitu oculis ha
altitudinem in promissione præmiorum , ostendit bent : quia omnis eorum actio providentia sollicitu
horribilem aspectum , in terroribus suppliciorum. dinis et repletur et circumdatur. lline est quod
551 R. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 532

Paulus apostolus, dum cuidam pœnitenti de facinore A peccant, recte dicitur totum corpus eorum plenum
perpetrato Corinthios prospiceret voluisse misereri, oculis.
ait : « Si cui aliquid donastis et ego. Nam et ego v Cumque ambularent animalia, ambulabant pari
quod donavi, per vos in persona Christi, ut non cir « ter et rotæ juxta ea. Et cum elevarentur anima
cumveniamur a Satana : non enim ignoramus co a lia de terra, elevabantur simul et rotæ, quocum
gitationes ejus (II Cor. ii). » Si enim parcendum a que ibat spiritus, illuc eunte spiritu et rotæ pari
¢ ter levabantur sequentes eum. Spiritus enim vitæ
non erat, cur se humilitate tanta voluntati discipu
lorum magister egregius sociat, ut neque ipse a di «t erat in rotis. Cum euntibus ibant, et cum stantibus
scipulis, neque ab eo discipuli in compassionis q. stabant : et cum elevatis a terra, pariter eleva
causa divisi viderentur, nisi quia sollicito providen a bantur et rotæ, sequentes ea, quia spiritus vitae
tiæ oculo attendit, quod plerumque dum alter do erat in rotis. » (Hieron.) Quatuor animalia spiri
nat, alter irascitur ? Et quale est jam misericordiæ tum sequebantur et nubem quæ erat in spiritu,
sacrificium, quod cum discordia proximo offertur ? rursumque rotæ dum animalia sequerentur elevantia
Unde certe ait : t Ut non circumveniamur a Satana, se de terra, nequaquam animalia, sed spiritum se
non enim ignoramus cogitationes ejus. » Quia vide quebantur, ut ostenderent propriam voluntatem,
licet inde in alterius corde rixæ malum solet immit B quia spiritus vitæ erat in rotis. Tria autem et in
tere, unde alterum conspicit pietatis negotium fe animalibus et in rotis, pariter indicantur, cum
cisse; imperfectum enim bonum est, quod sic agi starent, cum ambularent, cum elevarentur; quæ et
tur, ut ne quid ei ex alio latere mali subrepat, non animalia et rotæ in commune faciebant. Neque
attendatur. Nisi forte hoc, quod sine cujuspiam enim stantibus animalibus, rotæ poterant ambulare,
scandalo fieri non pote$t, culpa sit non fecisse. nec ambulantibus super terram animalibus, elevare
Hoc vero ideo dicimus, ut notum vestræ dilectioni se rotæ, sed quorum una erat actio, una erat et
faciamus quia in nostro bono opere aliquando ca requies et cursus et elevatio. Secundoque dicitur,
vendum est scandalum proximi, aliquando vero pro quia spiritus vitæ erat in rotis : ut nequaquam vas
nihilo contemnendum. Quod in ipso nostro auctore aliquod arbitremur rotarum, quas in carpentis plau
didicimus, qui, dum tributum Petro inquisito pete strorum rfiedarum,ue et curruum aspicimus, sed ani
retur, prius paradigma proposuit, quo se nihil de mantia, imo super animantia : « Animalis enim
bere respondit dicens : w Reges terræ, a quibus homo non percipit ea quæ sunt spiritus (I Cor. ii). »
accipiunt tributum vel censum, a filiis suis an ab Istæ ergo rotæ, in quibus erat spiritus vitæ, omnia
alienis? (Matth. xvii.) » Cui cum diceretur, • ab ordine faciunt atque mensura, habentque cum ani
alienis, » illico respondit : ¢ Ergo liberi sunt filii. » C mantibus concordiam, sequentes ea, et per ea Spiri
Sed postquam se liberum esse monstravit, ne for tum sanctum, imo mediis prætermissis sancti Spiritus
tasse scandalum cuiquam faceret, subdidit : t Ut societate gaudentes. Quæ omnia juxta prierem in
autem non scandalizemus eos, vade ad mare, et telligentiam, variæ interpretationi prudens lector
imitte hamum, et eum piscem qui prius ascenderit poterit coaptare. (Greg.) • Cumque, inquit, ambula
tolle, et aperto ore ejus invenies staterem; illum rent animalia, ambulabant pariter et rotæ, juxta
sumcns da eis pro me et te. » Qui rursum cum ea. Et dum elevarentur animalia de terra, eleva
diceret : t Quia omne quod in os intrat, non coin bantur simul et rotæ. » Ambulabant animalia , cum
quinat hominem, tunc accedentes discipuli dixe sancti viri in Scriptura sacra inteliigunt quemad
runt : Scis quia Pharisæi, audito hoc verbo, scanda modum moraliter vivant. Elevantur vero a tcrra
!izati sunt. At ille respondens ait : Omnis plantatio animalia, cum sancti viri se in contemplatione sus
çuam non plantavil Pater meus coelestis, eradicabi pendunt. Et quia unusquisque sanctorum quanto
tur : sinite illos, cæci sunt et duces cæcorum (Matth. ipse in Scriptura sacra profecerit, tanto hæc eadem
xv; Marc. vii). » Ecce magistra Weritas, ne in Scriptura sacra proficit apud ipsum : recte dicitur:
quorumdam cordibus scandalum gigueretur, et quod • Cum ambularent animalia, ambulabant pariter et
non debuit tributum dedit ; et rursum, quia gene I) rotæ, et cum elevarentur animalia de terra, eleva
rari scandalum in quorumdam cordibus contra veri bantur similiter et rotæ. » Quia divina cloquia, dum
tauem vidit, in suo eos scandalo remauere peri:misit. leguntur crescunt; nam tanto illa quisque intellexit
Ex qua re nobis considerandum est, quia in quantum altius, quanto in eis altius inten:!it. U.ide nec ele
sine peccato possumus, vitare proximorum scan vaniur rotæ, si non elevantur animalia. Quia nisi
dalum debemus. Si autem de veritate scandalum legentium mentes ad alta profecerint, divina dicta
sumitur, utilius permittitur nasci scandalum, quam velut in imis non intellecta jacent. Cum enim legenti
veritas relinquatur. Quia ergo sanctorum mentes, cuilibet sermo Scripturae sacræ tepidus videtur, sen
undique se circum inspicientes invigilant, atque in sus divini eloquii ejus mentem non excitat, et in
omni suo opere pavoris et sollicitudinis oculum cir cogitatione sua nullo intellectus lumine emicat; rota
cumducunt, ne aut prava agant, aut recta, quæ et otiosa et in terra est, quia animal non elevatur a
præcepta sunt non agant, aut bonis acuibus expleuis terra. At vero si animal ambulet, id est, bene vi
in suis cogitationibus intumescant, et tanto gravius vendi ordinem quærat, et per gressum cordis inve
offendant, quanto justi videntur foris et occultius niat quemadmodum gressum boi;i operis ponat,
555 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. II. 554

ambulant pariter et rotæ. Quia tantum in sacro A nemo sanctorum ad cœlestem gloriam nisi patien
eloquio profectum invenis, quantum apud illud ipse tiam servando pervenit. Quod ipse auctor et redem
profeceris. Si vero pennauum animal sese in coi: ptor generis humani , sputa, colaphos, spineam
templationem tetenderit, rotæ protinus a terra ele coronam, crucem, lanceam pertulit, et tamen pro
vantur. Quia terrena non esse intelligis, quæ prius persccutoribus oravit (Matth. xxvi, xxvii). Si vitæ
in sacro eloquio juxta terrenum morem dicta credi spiritiis legentis animum ad studium praedicationis
disti, fitque ut Scripturæ sacræ verha coelestia esse excitat; statim sequuntur et rotæ : quia in sa
sentias, si accensus per contemplationis gratiam cris elt:quiis invenit (E.rod. v) quod Moyses ju
temetipsum ad cœlestia suspendas. Et mira atque bente Domino contra Ægypti regem, in quantis se
ineffabilis sacri eloquii virtus agnoscitur, cum su prædicationis libere verbis erexit, quod Stephaniis
perno amore legentis animus penetratur. Quia crgo Judæis perfidentil.us diceret : t Vos semper Spiri;ui
animal ad alta se sublevat, rota volat; sequitur : sancto restitistis (Act. vii), » nec inter lapides ti
* Quocunque ibat spiritus, illuc eunte spiritu et rotæ muit. Quod Petrus, fustil)us cæsus, ne in nomine
pariier levabantur sequentes eum. » Rotæ enim Jesu loqueretur, cum magna libertate respondit :
spiritum sequuntur, quia verba sacri eloquii, ut s 0bedire oportet Deo magis quam hominibus
saepe jam dictum est, juxta sensum legentium per (Act. v). » Qiiod Paulus catenarum vinculis stringitur
i:itellectum crescunt. In una enim eaJemque sen (Philipp. 1), sed tamen verbum Dei non est alligatum
tentia Scripturæ, alius sola historia pascitur, alius (II Tim. ii). Si vitæ spiritus ad pœnitentiæ lamenta
typicam , alius vero per typum contemplativam eompungit, sequuntur protinus rotæ, cum Scripturae
iiitelligentiam quærit. Et fit monnunquam, ut dixi sacr;e verba David pœnitentiain proferunt. Qiiod
mns, ut in una eademque sententia cuncta simul rex reprehensus a propheta, quia sul)jectus coelesti
tria valeant inveniri. Quia igitur dicta sacri e!o regi non fuit, suijecto increpanti non erul.uit
quii cum legentium spiritu excrescunt ; r, c;e co::fiteri quod fecit (II Reg. xii). Quod publicanus,
ni:nc dicitur , t quocumque ibat spiritus, illuc qui reatum suae nequitiæ cognovit (Luc. xviii), etsi
eunte spiritu et rotæ pariter elevabantur, sequen injustus ad templum venit, justificatus a templo re
tes eum. » Et subditur : • Spiritus enim vitæ diit. Q;io.l Petrus negationis maculas lacrymis lavit
erat in rotis. » In rotis ei,in spiritus vitæ est, quia (Matth. xxvi). Qiiod latro, qui in cruce cognovit
per s:acra eloquia dono spiritus vivificamur, ut raor culpam suam, in ipsa jam morte invenit veniam
tifera a nobis opera repellamus. Potest autem intel „(Luc. xxiii). De quibus adhuc rotis eadem propheta
ligi, quia spiritus vadit; cum legentis animum di replicat atque su'jungit : « Cum euntibus ibant,
versis modis et ordinibus tangit . Deus; quoniam C et cum stantibus stabant, et cum elevatis a terra,
hunc per verba sacri eloquii modo in zelo excitans, pariter elevabantur et rotæ, sequentes ea, quia spi
ad ultionem erigit, mo;!o ad patientiam mitigat, modo ritus vitæ erat in rotis. » IIæc sunt, sicut iiost's, fra
in prædicatione instruit, modo ad poeiiitentiæ la tres charissimi, ex maxima partejam dicta; sed iterata
menta compungit. Sed recurramus breviter per hæc descriptione marrantur. Hoc enim solum in his verbis
eadem verba quæ diximus, et videamus quomo'o novum adjicitur, quod dictumest, * cum stantilius sta
sequuntur rotæ spiritum, qui vitæ spiritus dicitur, bant. » Sunt enim quidam, qui usque ad hoc profi
et rotis inesse perhibetur. Certe si legentis animum ciunt, ut terrena quæ accipiunt bene dispensare
spiritus vitæ in zeli fervore tetigerit, protinus in noverint. Misericor, li;c intendunt, oppressis obve
sacris eloquiis videt, quod Moyses ad castra rediens, niunt; hi videlicet va lunt in eo, quo se al proximi
el per idola populum peccasse cognoscens (E.rod. utilitatem tendunt. Cum his ergo rotæ gradiuntur,
xxxii), hunc per fervorem spiritus gladio stravit; quia sacra eloquia dictorum suorum passum in ejus
quod Phineespersequendo luxuriam (Num. xxv), iram itinere disponunt. Et sunt alii, qui in fidem quam
Domini gladio placavit, quod Petrus mentientes si acceperunt, ita ad tenendam fortes sunt, ut adversis
hiaiet verbo perculit et occidit (Act. x), quod Pati quibusque resistere valeant, et non solum minime ad
lus negligentibus discipulis virgam minatur (I Cor. perversitatem trahantur perfidiæ, sed etiam perverse
rv). Si spiritus vitae legentis animum ad observandam loquentibus impugnent, eosque ad reetitudinem
patientiam tangit, statim sequuntur et rotæ ; quia trahant. Cum .istis stantibus stant etiam rotæ,
in sacris eloquiis invenit (Num. xx), quod Moyscs et quia eis rectitudii;em suam sacri eloquii verba
Aaron cum loquentes recta persecutionem populi passi confirmant, cum in eis audiunt : • State et tenete
sunt, ad tabernaculum cucurrerunt pro ipso populo traditiones quas didicistis (II Thess. 11). » Et rur
exorantes, quem fugiebant. Sancta autem eorum sum : « Adversarius vester diabolus tanquam leo
meiis et timorem superbientium pertulit, et tamen rugiens circuit quærens quem devoret, cui resistite
contra eos ad odium non erupit. Patientia vero est, fortes in fide (I Petr. v). » Et sunt alii, qiii oimiiia
quæ et ipsum amat, quem portat, nam tolerare, sed terrena despiciunt, nulla quæ prætereunt possidere
odisse, non est virtus mansuetudinis, sed velamen dignantur. In Dei se, ut prædictum est, contemplatióne
furoris. In eisdem quoque eloquiis invenit (I Reg. suspendunt. Cum his ergo elevatis ei rotæ pariter
viii), quod Samuel, de principatus culmine dejectus, levantur. Quia in quantum quisque ad alia profece
orasse se etiam pro dejicientibtis confitetur; quod rit, in tantum ei et sacra eloquia de altioribus loquun
555 B. RABANI MAURI ARCHlEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 536

tur. Watiunt ergo animalia ad utilitatem proximi. A sine defectu vultum videre creatoi is, atque in ejus
Stant ad custo,!iam sui. Elevantur ad contemplatio dilectione sine immutatione persistere? Potest autem
nem Dei. Sed et rotæ pariter vadunt, stant, elevan firmamenti nomine ipse per figuram noster Redem
tur, quia quæsita sacra lectio talis invenitur, qualis ptor intelligi, verus Deus super omnia, et factus in
et sit ipse a quo qu;eritur. Ad activam enim vitam ter omnia homo perfectus, in quo natura nostra
profecisti, am' ulat tecum : ad immobilitatem atque apud Paurem confirmata est. De quo etiam per
constantiam spiritus profecisti : stat tecum : ad con Psalmistam prophetando dicitur : ¢ Fiat manus uia
templativam vitam, per Dei gratiam pervenisti, volat super virum dexteræ tuæ, et super filium hominis
tecum. Et rursum subditur: ¢ Quia spiritus vitae erat quem confirmasti tibi (Psal. lxxix). » Humana etenim
in rotis. » Quod idcirco secundo dicitur, vitæ spiri natura, priusquam a Creatore omnium susciperetur,
tus in rolis esse, quia Scripturæ duo sunt Testamen terra erat, nam firmamentum non erat. Peccatori
ta, quæ utraque Dei spiritus scribi voluit, ut nos ab quippe homini dictum est : « Terra es, et in terram
auimæ morte liberaret, vel certe, quia duo sunt præ ibis (Gen. iii). » At postquam assumpta est ab Auctore
cepta charitatis, dilectio videlicet Dei, et dilectio omnium atque in cœlis sublevata, et super angelos
proximi, per quæ utraque nos sacræ Scripturæ dicta ducta firmamentum facta est, quæ terra fuit. Sed
vivificant. Secundo ergo dicitur, quia spiritus vitae B firmamentum quod aspicitur, cujus habeat similitu
erat in rotis: quia dilectionem Dei et proximi capi dinem subinfertur, cum dicitur : « Quasi aspectus
mus in eloquiis divinis, per præcepta sacræ Scripturæ, crystalli horribilis. » Crystallum, sicut dictum est, ex
dicta vivificamur, qui mortui in culpa jacebamus. aqua congelascit et robustum fit. Scimus ergo quanta
« Et similitu!o super capita animalium firma sit aquæ mobilitas. Corpus autem Redemptoris noslri,
• menti, quasi aspectus crystalli horribilis et extenti quia usque ad mortem passioni subjacuit, aquæ si
• super capita eorum desuper. » (IIieron.) Videtur au mile juxta aliquid fuit. Quia nascendo, crescendo,
tem super quatuor animalia, et rotas totidem simili lassescendo et esuriendo, sitiendo, moriendo, usque
tudo firmamenti, quod nos vocamus coelum, habens ad passionem suam per momenta temporum mu
speciem crystalli quod est purissimum, et ex aquis tabiliter decucurrit. Aqua ergo in crystallum verti
mundis atque lucentibus, nimio frigore concrescere tur, quando corruptionis ejus infirmitas per re
dicitur, intantum ut etiam gelu constricta aqua surrectionem suam ad incorruptionis firmitatem
Græco sermone crystallus nominetur. Decebat au est immutata. Sed notandum, quod hoc crystal
tem in superioribus esse eximiam puritatem, quæ lum horribile, id est pavendum, dicitur. Quis au
cuncta protegebat, id est, rationales sapientesque tem nesciat cujus pulchritudinis sit crystallum ?
virlules, et quatuor temporum cursum, et mundi Et mirum quomodo in hoc crystallo conveniat pul
plagas, et rerum omnium ordines et evangelicam chritudo cum pavore. Sed omnibus vera scientibus
prædicationem, quæ ex parte intelligitur, ex parte constat, quod I{edemptor humani generis cum judex
velatur. « Et similitudo, inquit, supra capita anima app.; ruerit, et speciosus justis, et terribilis erit in
lium firmamenti, etc. » (Greg.) Hanc [Haec] largiente justis. Quem enim mansuetum aspiciunt electi, hunc
Domino duobus modis exponimus, ut lectoris judicio, eumdem pavendum atque terribilem reprobi. Sed hunc
quid eligendum censeat relinquamus. Possunt enim ideo terribilem tunc non videbunt electi, quia modo
firmamenti nomine cœlestes potestates intelligi. terrorem illius considerare non cessant. Et quia ipse
Quod firmamentum recte, quasi aspectus dicitur pavor ejus quem in suis cogitationibus tenent eorum
crystalli : quia videlicet crystallum forte quidem ni mentes protegit, recle subjungitur : « Extenti super ca
mis est, sed ex aqua solidatum. Et natura angelica pita eorum desuper. » Firmamentum hoc, quod in si
quando creata est liberum arbitrium accepit, ut militudinem crystalli super capita animalium apparet,
utrum vellet in humilitate persistere, et in omnipo et horribile et extensum est, quia bonorum mentes
tentis Dei aspectu permanere, an ad superbiam la unde terret, inde protegit. Si enim pavendus in eorum
beretur, et a beatitudine caderet, per similitudinem cordibus non esset, proiector et modo a peccatis, et
aqua fuit. Sed quia cadentibus aliis angelis, sancti post a suppliciis non fuisset. Quia autem seimper consi
in sua beatitudine perstiterunt, atque hoc accepe derant qui pavor ex judicio immineat,virtutum pemnas
runt in munere, ut jam cadere omnino non possint, in rectitudine conservant. Unde et apte mox subditur :
in eis natura sua, quia jam dejici mutabiliter non • Sub firmamenlo autem pennæ eorum rectæ alte
potest, quasi ad imaginem crystalli durata est, quod « rius ad alterum, etc. » Pennæ virtutum sub firma
crystallum horribile et extensum desuper capita mento rectæ sunt, quando bonum quod alter habet
animalium dicitur, quia potestates illæ angelicae, alleri impendit, ut qui terrenam substantiam accipit,
quæ omnipotentis Dei conspectui assistunt, nobis indigentes proximi inopiam sublevet. Qui doctrinæ
adhuc in hac corruptione positis terribiles atque pa grauia plenus est, ignorantis proximi tenebras verbo
vendæ sunt. Quarum nunc gaudia , quia sensum no suæ prædicationis illustret. Qui temporali potestate
strarum meiitium excedunt, super capita animalium subnixus est, oppressos a violentiis relevet. Qui
esse memorantur. Quis enim in carne corruptibili prophetiæ spiritu plenus est, a vita proximi mala
positus, comprehendere valeat quæ sit illa angelo iinminentia bona suadendo declinet. Qui gratiam
rum ineffabilis et sine fine lætitia? Quæ beatitudo curationis accipit, intercessione sua saluti iufir
537 COMMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. II.
mantium pie et humiliter intenlat [impendat] : qui A
a terrenis actibus liber soli Deo vacare meruit. pro
delinquentibus exoret. Fit autem saepe, ut qui ter
rema substantia nimis occupatur, orationi non quan
tum debet, invigilet. Et fit plerumque, ut is qui ad
exorandum Dominum, cunctis mundi oneribus exu
tus vacat, sustentationem vivendi non habeal. Sed
dum dives porrigit alimentum atque vestiimentum
pauperi, et dum pauper orationem suam animæ divi
tis impendit, pennæ animalium recte alterius ad alte
rum tenduntur. Sequitur :
• Unumquodque duabus alis velabat corpus suum.
• Et alterum similiter velabatur. » (Greg.) Quia per
corpus actio, per alas vero virtutes signantur, supra
jam diximus. £t cum dicat, « sub firmamento autem
pennæ eorum rectæ alterius ad alterum, * quærendum
est qualiter subditur, • Unumqnodque duabusalis ve
labat corpus suum. » Qua in re hoc patenter indicat,
quia et pennas alius ad alterum tendebant, et tamen
duabus alis corpus proprium velabant. Quid et hoc,
nisi, quia sic debemus virtutes quas accipimus aliis
impendere, ut ea in quibus peccavimus, non desina
mus caute cogitare, et reatum no-trum quotidie per
timorem et pœnitentiam plangere? Duas enim alas
superius quibiis corpus velabatur, timorem et pœni
tentiam diximus. Si ergo in charitate crescamus ut
pennas tendamus ad proximos, sic pennas ten
damus in proximos, ut nunquam desinamus co
gitare et plangere nosmetipsos. Pennæ autem ten
dantur juxta pennas, ut cooperiant corpora, ut de
bonis actibus praebeamus exempla, et mala, quæ agi
mus,abscondant a judicio timor et pœnitentia. Pos
sunt etiam per alas has duo præcepta charitatis in
telligi, scilicet Dei et proximi. Amando igitur Deum
nostra in nobis mala persequimur, id est corpus
velamus. Diligendo autem proximum ei in quo pos
sumus prodesse festinamus, id est alas ad alterutrum
tendimus. Quaeri etenim potest, cur postquam dictum
est : • Unumquodque velabat corpus suum, » statim
subditur : , et alterum similiter velabatur. » S: enim
diceret unum et alterum, loquendi ratio staret, post
quam vero dictum est unumquodque, cur adjicitur
alterum, cum in unoquoque omnes comprehendun
tur. Sed et si perfectorum vitam, et proficientium
merita distinguimus, et unumquodque et alterum non
irrationabiliter positum videmus. Qui enim et sua
deflent et virtutum pennas ad proximum in exem
plum tendunt, procul dubio perfecti sunt. Sunt autem
plerique parvulorum, qui eorum lacrymas conspi
ciunt et imitantur. Et qui nudi in suis pravitatibus
esse potuissent, sanctos vigilantiores;ue viros conspi
ciunt, moxque suis pravitatibus irati , accenduntur
nt plangant. Inflammantur ad pœnitentiam, atque
ut velare sanctos corpora sua conspiciunt, ita ipsi
quoque lacrymarum suarum alis velantur, seipsos
euim magnis increpátionibus feriunt, cur qui virtutes
non habent peccata sua minime deplorant, si et illi
adbuc plangere non desinunt, qui jam virtutum pen
nas per exempla ad proximos tendunt.
558
* Et audiebam sonum alarum, quasi sonum aquarum
t multarum, etc. » (Hieron.) Voxque auditur alarum
volantium, quasi vox aquarum multarum, quae juxta
Apocalypsin Joannis populos significant, paulatimque
proficiens, quasi vox castrorum, et quasi vox sublimis
Dei. Quod Hebraice appellatur saddai, et juxta Septua
ginta, ror verbi, ut universa, quæ prædicantur in
mundo, vocem Filii Dei esse credamus. (Greg.) Solent
enim in sacro eloquio per aquas populi designari.
Unile per Joannem dicitur : c Aquæ vero sunt po
puli (Apoc. xvii). » Idcirco autem per aquas populus
designatur, quia et in vita sonum habet ex tumultu
carnis, ct quotidie defluit ex decursu mortalitatis.
Ut autem sæpe jam diximus, alæ sunt animalium vir
tutes sanctorum. Quid est ergo quod propheta ala
rum sonum audit, quasi sonum aquarum multarum,
nisi quod ex omnipotentis Dei pietate illæ alæ virtu
tum , quæ in paucis prius sanctis sonabar.t, jam
nunc prædicatione diffusa in multorum populorum
conversatione resonant? Incarnato enim , passo
ac resurgente Domino, pauca pennata animalia
fuerunt, quia rari valde exstiterunt, qui coelestia de
siderarent, et virtutum pennis se in alta suspende
rent. Sed postquam divinitatis ejus prædicatio in
mundo diffusa est, quanti jam parvuli, quanti gravio
res, quanti fortes juvenes, quanti imbecilles, quant;e
conversæ peccatrices, quantæ anus, virgines, per
fidem, per spem , per amorem, ad coelestia evolant;
quis dicere, quis æstimare sufficit ? Ecce alarum so
nus, qui prius in paucis animalibus fuit, jam nunc in
p^pulis resonat. Jam nunc mundi multitudinem ad
coeleste desiderium pennæ virtutum levant. Bene
ergo dicitur: t Et audiebam sonum alariim, quasi so
num aquarum multarum. »Quia sicut præfati sumus,
ille virtutum sonus, qui in aure Dei prius ex paucis
sanctis factus est, postmodum ex aquis multis, id
est, ex innumerabilibus est populis multiplicatus. De
qiio adhuc sono bene additur : t Quasi sonus subli
mis Dei. » Quid est quod alarum sonus in sanctis
animalibus, quasi sonus sublimis Dei dicitur? Nisi
quo] omnipotens Deus et ipse implet sanctorum men
tes cœlesti desiderio, et ipse exaudit impletas. Ipse
etenim creat in sanctorum cordibus amorem, et ipse
ex amantibus cordibus suscipit preces. Bene ergo
D iste alarum sonus, quasi sonus sublimis Dei dicitur.
Quia quidquid in sanctorum virtutibus agitur, ejus
cst grati;e, qui merita largitur, qui recte per pro
phetam sublimis Deus esse memoratur. In Scriptura
enim sacra aliquando Deus nuncupative, aliquando
vero essentialiter dicitur. Nuncupative enim dicitur,
sicut scriptum est : « Ecce constitui te Deum Pha
raonis (E.rod. vii). » Et sicut Moses ait (E.rod. xxii) :
« Si quis hoc vel illud fecerit, applica illum ad deos,
videlicet ad sacerdotes; » qui rursum dicit: • Diis non
detrahes (Ibid.), id est, sacerdotibus. Et sicut Psal
mista ait : « Deus stetit in synagoga deorum, in me
dio autem deos discernit (Psal. lxxxi). » Essentiali
ter autem Deus dicitur, sicut ipse ad Moysen ait :
• Ego sum Deus Patris tui, Deus Abraham, Deus
 R. RABAN; YI.A{IRI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PAltS II.
559
Isaac, Deus Jacob (Erod. iii). » Uude Paulus aposto- A tem in cælestibiis ferre non poterant, sed stabant et
lus, volens nuncupativum Dei nomen ab essentiali
discernere, de Redemptore nostro locutiis est ('i
cens : • Qiiorum, patreset ex quib'is Christus seciind;im
carnem, qui est super omnia Deiis benedictus in sæ
cula (R. m. ix). » qui enim nuncupative dicitur Deus
inter omnia : Qui vero essentialiter Deus super om
nia est. Ut ergo ostenderet Christum naturaliter
Deum, non hunc Deum tantummodo, sed Deum su
per omnia esse memoravit. Quia et electus quisque
(sicut præmisimus) vel in exemplo justitiae, vel pro
erogando prædicationis verbo positus, dici Deus po
test, scd inter omnia, quoniam nuncupative Deus.
Christis autem Deus st:per o:nnia, quia mattiraliter
I)eus. Qiiem ergo Paulus Deum super omnia, hunc Eze
chiel propheta Deum sublimem nominat. Postquam
vero dictum est, t sonum alarum audie'am, quasi s0
num aquarum multarum, , quia adhuc ad litur, * quasi
son:im sublimis[)ei, » etiam hoc intellegere possiimus,
quod futiirum electis omnibus scimus. Alaru;m enim
sonitus, sicut diximus, fuit in prædicatoribus sanctis,
aquarum sonitus in conversis et sequentibus popu
lis. Sed ipse isdem sonitus erit quandoque sublimis
I)ei, quia multitudo, quæ nunc per sanctos doctores
ad fi;lem trahitur, qu:an:!oque in cœlestem patriam
congregabitur, ut ibi omnes electi sine fine laudent
cum viderint sine fine quem laudent. Postquam ergo
propheta sonum alarum, qiiasi sonum sublimis Dei
esse conspexit in coelis, rursum ad terram rediit, et
pennata animalia quid hic aganl loquitur, ut illic
summa mereantur, dicens:
• Cum ambulare:ut, quasi sonus erat multitudinis,
« et sonitus c strorum. » Cum prædicatores sancti
mundum pr;e !icando et trahendo circumeunt; et
animalia ambulant, et quia hi etiam quos colligunt
statim ut crediderunt, in laudem nostri Creatoris
insurgunt, fit sonus, quasi sonus multitudinis. Et
quia in prædicatione eadem bellum contra aerias p0
testates sumunt, recte subjungitur : • Et sonus ca
strorum. » Cum enim sanctis praedicatoribus fideles
populi conjunguntur, contra malignos spiritus in
procinctu fidei multitudines castrorum fiunt, et dum
qnoiidie fi.!eles quique coelesti'jus desideriis replen
tur, terrena despiciunt, dura sibi certamina pro
amore æternæ patri;e proponunt. Contra potestates
aerias castra fiunt, quia armati fide et bonis operi
bus muniti gradiuntur; quasi enim qiiibusdam castris
spiritualis exercitus per Paulum dicitur : « Induite
vos arinatura Dei ut possitis stare adversus insidias
diaboli, quia non est nobis colluctatio adversiis car
nem et sanguinem, sed adversus principatus et poie
states, et adversus mundi rectores tenebrarum ha
rum, contra spiritalia nequitiæ in cœlestibus (Ephes.
vi). » Sanctorum autem mtiltitudines castra fiunt,
quæ bellum contra aerias potestates susceperunt. I)e
sanctis vero animalibus adhuc subditur.
« Cumque starent, dimittebantur pennæ eorum. »
(Hieron.) Slantibus autem animalibiis, dimittebantur
al;e corum. Wocem enim I)ei o:nnipotentis reso:)aii
40
*
mira!)antur, et silentio suo Dei potentiam demonstra
hant, qui sedebat super firmamentum. (Greg.) Staat
sancta animalia quando ea quæ Dei sunt intenta
conteinpla ione considerant : sed eorum pennæ de
ponuntur, quia dum alta Dei judicia aspiciunt, suæ
cis virtutes vilescunt , quod aperte exponitur, cum
statim subditur:
• Nam cum fieret vox super firmamentum, quod
• erat super caput eorum, stabant et sul)mittebant
v alas siias. » Firmanenuum superius sub intellectu
duplici judicavimus exponendum. Possunt enim sicut
prædictum est firmamenti nomine coelestes potesta
tes intelligi. Potest firmamenti nomine uuigenitus
incarnatus, per hoc quod in eum natura nostra ad
B aeternitatem firmata est, designari. Prius ergo q::od
sentimtis de angelis, et postmodum de Doinino an
gelorum loquamur. Ecce enim dicitur : « Cum fieret
vox super firmamentum, sta')ant et submittebaiu
alas suas. » Qiio in loco hoc sciendum est quia s::!)
mittere non ab inferiori ad superiora tendere, sed a
superiori al inferiora alas deponere debet intel
ligi, propter hoc quod præmissum est: « Cum sta
rent, dimittebantur pennæ eorum. » Quærendum no
his est itaque quæ sit vox, quæ super firmamentur;
fit. Sed eam,!em vocem melius intelligimus, si ab
infimis ad superio; a gra!ientes, quasi quibiis:lam
passib:is ascendamus, sicut auditus corporis exci
latur voce, ita sensus mentis excitatur intellectu,
qui de interioribus agitur. Vox ergo est i:i menie,
quasi quidam sonus inlelligentiæ. Sed sciendum est
quia nostris sensibus aliquan;!o vox carnis loquitur,
aliquando vox anim;e, aliquando vox firmamemui,
aliquando vox quæ super firmamentum est. Pona
mus enim ante oculos, quo.l quispiam læsus a pro
ximo sit, qui ex humana ratione cogitat ut vicem
læsioni reddat, malum pro malo retribuat. Iluic vox
carnis loquitur in mente : quia cum divina mandata
præcipiant (Matth. v), bene nos facere his qui nos
o!erunt, quisquis malefacere se odientibus cogilat,
in ejtis animo carnis vox sonat. Mulla terrena quo
tiJie agimus, post haec ad oratiouem redimus, ac
cenditur ad compunctioiem animus, sed earum re
rum, quas egimus,imagines versantiir in mente, et
intentionem compunctionis præpediunt in oratione,
et qiio;! volentes foris egimus, hoc interius patimur
inviti : ut quædam cogitationum phantasmata men
te.m per imagines corporeas dispergant, ne strie!e
se totam in oratione colligat. H ec quoque vox carnis
est. Cum vero et ista subigimus, atque ab oculis
meniis cunctas corporeas imagines effugamus, ip
sam in nobismetipsis naturam animæ quaerentes
qualis sit, quæ carnem vivificare potest, sed semet
ipsam stringere in bonis cogitationibus sicut desi
derat non potest : invenimus quemdam intellectua
lem spiritum per creatoris potentiam vive:ster:a ,
corpus quod sustinet vivificantem, se.l tamen ob!i
vioni subditum, mutabilitati suljectum, quem sæpe
timor afficit, lætitia ex tollit. Ipse itaq;ie intel!:'ct;is
5{ 1 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LlB. II. 542

animæ vox ejus est, quia sonat quod est, quæ tamen A monet dicens : • Venite et videte opera Domini,
adhuc vox sub firmamento est. Sed transcendenles quam terribilis in consiliis super filios hominum
animam, vocem de firmamento quærimus : cum illa (Psal. lxv). » Quis enim digne considerare valeat
sanctorum angelorum innumera multitudo in omni quantus supernus terror sit consiliorum Dei, quando
potentis Domini conspectu qualis sit investigamus, et alter ex virtutibus in finem tendit ad vitia, et
quæ sit in eis sine fine festivitas visionis Dei, quæ alter a vitiis in virtutibus concludit finem, quia juxta
letitia sine defectu, qui amoris ardor non crucians Salomonis vocem (Eccles. viii , ix) : « Sunt justi
sed delectans, quantum in eis sit desiderium visio ad quos pervenit, quasi opus impiorum : et sunt im
nis Dei cum satietate, et quanta satietas cum desi pii, ad quos pervenit, quasi opus justorum : et sunt
derio, in quibus nec desiderium pœnam generat, justi atque sapientes, sed opera eorum in manu Dei.
nec satietas fastidium parit, quomodo inhærendo Et tamen nescit homo utrum amore an odio di
beatitudini sint beati, quomodo contemplando sem gnus sit, sed omnia in futuro servantur incerta. •
per æternitate sint æterni, quomodo conjuncti vero Et, w Est via quæ videtur hominibus recta, et no
lumini facti sunt lux, quomodo aspicientes semper vissima ejus ducunt ad mortem (Proverb. xiv). »
in incommutabilem, mutati sint incommutabilita Hæc itaque occulta profunda judicia cogitare, quid
tem. Sed cum ista de angelis cogitamus, adhuc vox B est aliud quam alas deponere, id est, de nulla vir
est de firmamento non super firmamentum. Trans tute confidere, sed sub magno ti:more trepidare?
eat ergo animus, et ab ipsis transcendat omne quod « Et super firmamentum quod erat imminens ca
creatum est, in solo creatoris sui lumine fidei ocu v piti eorum quasi aspectus lapidis sapphiri, simili
los figat, quod unus vivificet omnia, qui creavit « tudo throni, et super similitudinem throni, simiiitu
Deus, quod ubi ;ue est, et ubique totus est, quod in « do quasi aspcctus hominis desuper, etc. » (Hieron.)
circumscriptus et incomprehensibilis sentiri potest, Quod firmamentum his, qui deorsum erant,habebat si
et videri non potest, quod nusquam deest, et tamen militudinem crystalli : his autem, qui supra, instar Ia
ab iniquorum cogitationibus longe est, qucd nec ibi pidis sapphiri videbatur. Quæ similitudo sapphiri,
deest, ubi longe est, quia ubi non esl per gratiam, thronus erat ejus qui sedebat in similitiidinem hominis.
adest per vindictam, quod omnia tangit, nec tamen Ex quo intelligimus et firmamentum, et crystallum, et
aequaliter omnia tangit, quædam enim tangit ut sint, sapphirum, et hominem, in similitudine, non in ve
nec tamen ut vivant et sentiant, sicut sunt cuncta ritate monstrari. Hominem autem Deum I'atrem
insensibilia, quædam tangit ut sint, vivant, sentiant, debere intelligi, multa docent testimonia. E quibus
nec tamen ut discernant, sicut sunt bruta animalia, illud est in Evangelio (Matth. xxi) : • Homo qui
C
quaedam langit, ut vivant, senuiant et discernant, dam plantavit vineam, et locavit eam agricolis, » et
sicut est humana natura et angelica. Et cum ipse post paululum, * misit servos, et super omnes filium
nunquam sibi sit dissimilis, dissimiliter tamen tan suum. » Rursumque (Matth. xxii) : • Homo fecit nu
git dissimilia. Quod ubique præsens est, et inveniri ptias filio suo. » Non quod filius excludatur a regno,
vix potest. Quod stantem sequimur, et apprehen de quo scripsit Isaias : • Vidi Dominum sedentein
dere non valemus. Ponamus ergo ante oculos men super thronum excelsum et elevatum (Isa. vi); » et
tis, quæ illa natura sit quæ tenet omnia, implet om Joannes : • Hæc autem, inquit, dixit Isaias, quaiido
mia , circumplectitur omnia, superexcedit omnia, vidit gloriam Filii Dei (Joan. xii), » sed quod in Pa
sustinet omnia , nec alia ex parte sustinet atque tre regnet, et Filius, omnia enim Filii Patris sunt,
alia superexcedit, neque alia ex parte implet atque • qui est imago Dei Patris invisibilis. » Nam et in Da
circumpleciitur, sed circumplectendo implet, im niele (Dan. vii), Deus Pater sedens in lucitur et of
plendo circumplectitur, sustinendo superexcedit, fertur ei filius hominis ut accipiat regnum. Et in
superexcedendo sustinet, cujus naturæ potenuiam Apocalypsi Joannis (Apoc. iii, vii), eadem de Filio
cum strictus in ea cogitat animus, vox super firma scribuntur. Et ad pugnam primi martyris Stephani
mentum fit, quia ejus intellectum concepit, qui et (Act. vii), stans ad dexteram Patris, de quo canitur
angelorum sensum sua incomprehensibilitate trans in Psalmis : « Dixit Dominus Domino meo : Se le ad
cendit. Cum ergo vox super firmameritum fit, siant dexteram meam, donec ponam inimicos tuos sca
animalia, et submittunt alas suas, quia sanctorum bellum pedum tuorum (Psal. cix). » Sicut autem
maentes cum creatoris sui potentiam intenta con crystallo ptirissima quaeque atque lucentia in cœle
templatione considerant, vilescunt eorum animo stibus demonstrantur, quæ nostrum oculatum cor
virtutes quas habent. Et tanto fiunt apud se humi piis illuminent: sic in sapphiro, id est, in throno Dei,
les, quanto illud eis altum est, quod super angelos et super firmamentum quod coelum accipimus, abs
souat. Sæpe etiam sanctorum cogitationibus ipsa, condita atque secreta et incomprehensibilia Dei sa
quæ habent l)ona blandiuntur, ut eorum mentes in cramenta monstrantur : • Qui posuit tenebras latibti
aliqua sui fiducia elevent, sed protinus ad occulta lum suum (Psal. xvii). » Et in nube videtur et cali
I)ei judicia recurrunt, quomodo alii ex virtutibus ad gine; unde et in Exodo scribitur : « Et sub pedibus
iufernum per elationem corruunt, alii ex vitiis cor Dei erat, quasi opus lateris [lapidis] sapphiri, et sicut
recti ad cœlum per humilitatem levantur. Un'e nos species firmamenti cœli mundissimi (E.rod. xxiv). »
ad humilitatem revocans propheta tcrrct et ad Undc et sponsa puichritudinem sponsi describit iii
545 IB. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 544

Cantico : t Venter ejus quasi tabula eburnea super A non erunt, qui huc cum peccato venerunt? ipsum
lapidem sapphirum (Cant. v). » Et in Joannis Apoca vero firmamentum quod est super caput animalium,
lypsi: «Primum fundamentum jaspis, secundum sap id est, quod transiit mentes justorum, habeat super
phiri scribitur (Apoc. xxi). » Et in rationali ponti se vocem , quia Redemptor noster eam quam cum
ficis in versu et ordine lapidum singulorum, * se Patre disposuit cum [ex] divinitate sententiam, per
cundus ordo carbunculum habet et sapphirum , et tulit in carne. Quam audientes justi terrentur, et
jaspidem (Exod. xxviii). » [Greg.] Quid per thronum omnem de suis viribus præsumptionem deponunt.
nisi illæ virtutes angelicæ designantur, quæ ipsos Quibuslibet enim virtutibus pofleat, quid digna est
quoque angelos dignitate loci superioris excedunt. vita peccatorum, si et ejus vita pro nobis flgello
Nam cum angeli nuntii dicantur (Hebr. 1), et sæpe subjacuit, quæ subdita nulli peccato fuit ? Sed ecce
angeli ad annuntianda quædam hominibus veniant, gravis nobis quæstio oritur cum dicitur, quod super
Throni missi ad ministerium nuntii nunquam legun firmamentum quod erat imminens capiti eorum ,
tur. Quia eis longe sublimius creator omnium præ quasi aspectus lapidis sapphiri similitudo throni. Si
si 'el. Unde Paulus apostolus ordines cœlestium ag enim per firmamentum Dominus, et per lapidem sap
minum quos ad tertium coelum raptus viderat de phirum et similitudinem throni, summæ illæ ange
scribens, ait : v Sive throni, sive dominationes, sive B licæ potestates figurantur, quomodo super firma
principatus, sive potestates, omnia per ipsum, et in mentum , id esl, super Dominum esse creden'ae
ipso creata sunt (Coloss. 1). » Thronos igitur, ante sunt, cum et mox subditur, • Et super similitudinem
eos angelorum ordines dixit, quibus illos praelatos throni, similitudo quasi aspectus hominis desuper.
esse cognovit. Bene autem thronus lapidi sapphiro Nam si ita, ut dictum est, firmamentum exprimitur,
coimparatur, quoniam lapis sapphirus aereum habet Dominus et rursus homo accipitur Dominus : qua
colorem. Virtutes ergo coelestium lapi:!i sapphiro ratione potest intelligi et ipse super thronum, et
comparantur, qiiia hi spiritus quibus Deus omnipo ipse sub throno ? Sed adstrictos hiijus quaestionis
tens altius præsidet, superioris loci in cœlestibus nodos ipse solvit, de quo loquimur, quia afllatu
dignitatem tenent. , S;iper thronum vero similitudo sancti Spiritus, ea quæ clausa sunt aperuit. Incar
hominis. » Quia et super illas virtutes, quæ et ipsos natus enim unigenitus Patris, per hoc quod « homo
angelos antecedunt, nostri est gloria Redemptoris. factus est, » infra angelos fuit, sicut de eo scriptum
Notandum ergo, qui ordo servatur: super animalia est : • Minuisti eum paulo minus ab angelis (Psal.
enim firmamentum, super firmamentum thronus, viii). » l{esurgens et ascendens in cœlis, omnibus
super thronum homo esse describitur, quia et super angelicis potestatibus præsidet, sicut de eo rursurn
sanctos bomines adhuc in hac corruptione corporis scriptum est : « Omnia subjecisti sub pedibus ejus. »
viventes angeli, et super angelos superiores et Deo Et sicut ipse ait : « Data est mihi omnis potestas in
proximæ angelicæ potestates, super potestates vero cœlo et in terra. » Firmamentum ergo sub throno,
Deo proximas, elevatus est , mediator Dei et ho et homo super thronum est, quia per humanæ as
minum homo Christus Jesus (I Tim. ii). » Sin vero, sumptionis naturam ei est ipse sub angelis natus, et
ut prædiximus, firmamenti nomine mediator Dei et ipse super angelos exaltatus. Qui et priusquam per
hominum pro assumpta humanitate debet intelligi, resurrectionis exaltaretur gloriam, divinitate super
quia sub unius nominis appellatione solent prophe angelos fuit : sed tamen angelis, ut dictum est, hu
tiæ spiritum multa signari, vox super firmamentum manitate minoratus, ex qua et morti subjacuit. At
facta est, quæ super baptizatum Dominum de cœlo que postquam mortem resurgendo calcavit, huma
sonuit dicens: • Tu es Filius meus dilectus, in quo nitatem suam etiam majestatibus angelorum super
mihi complacui (Marc. 1). » Quaeramus igitur quo posuit. Prius itaque thronus super firmamentum ,
modo hanc vocem animalia audiunt, et alas deponunt. et post homo super thronum visus esse describitur :
Habacuc requisitus dicat: a Domine, audivi auditum quia humanitatem suam humani generis Redemptor
tuum et timui, consideravi opera tua et expavi (IIa descendendo sub angelis sumpsit, et ascendendo su
bac. iii). » Sancta itaque animalia vocem super fir per angelos exaltavit. Sic vero factum eum sub an
mamentum audiunt et pertimescunt : quia si so. gelis dicimus, sicut factum sub lege prædicante
lus sine peccato est, in ejus innocentia aspiciunt, Apostolo audivimus (Gal. iv), assumptam ergo hu
in quantum ipsi quotidie delinquant, quae necesse est manitatem sub angelis accipimus, pro ea minora
ut incessanter defleant. Considerant quoque, quia tione in qua dignatus est apparere. Nam mox ut
et ipse auctor vitæ, sine passionis dolore ex hac vita verbum caro factum est, mox Deus homo potestate
non exivit. Et hæc ergo vox super firmamentum super aiigelos fuit. De ipso quippe ante passionem
facta est, quia omnipotentis Patris sententia etiam scriptum est : « Ecce angeli accesserunt, et mini
de inorte ac resurrectione unigeniti processit. Sed strabant ei (ilatili. iv). » Sed tamen ut humanitatis
cum vox super firmamentum fit, stant animalia, et ejus infirinitas monstraretur, rursum de eo scri
submittunt alas suas. Quia sancti quoque, cum ipsum ptum est : « Apparuit illi angelus de coelo confor
unigenitum flagellatum in hoc mundo conspiciunt, tans eum (Luc. xxii). » In documento ergo utrius
deponunt si quid de suis meritis præsumunt. Nam que naturæ, huic et angeli ministrarunt, hunc et
si ipse hinc sine flagello non exiit, an flagellis digni angelus confortare describitur. Unus quippe in
545 C0MMENT. IN EZECIIlELEM. — LIB. II. 546

utraque natura, quoniam, qui Deus aute sæcula ex- A rorem, datur signum misericordiæ, velut aspecuis
stitit, homo factus est in fine sæculorum. Cui tamen arctis, cum fuerit in nube in die pluviæ. (Gregor.)
ante passionem suam et angeli ministrabant, et Quid est, quod aspectus hominis videtur in throno,
hunc angelus confortat. Post passionem vero atque quasi species electri, nisi quod in electro, sicut
resurrectionem ejus huic angeli ministrare possunt, longe superius diximus, aurum et argentum misce
sed jam hunc confortare non possunt, quia sicut tur, ut res una ex duobus metallis fiat ? In qua et
dictum est, et si prius firmamentum sub throno per argentum auri claritas temperatur, et per
apparuit, jam tamen homo super thronum est. In claritatem auri species clarescit argenti. In re fem
cujus persona ut prophela sanctus adunationem ptore autem nostro, utræque naturae, id est, divini
[adjunctionem] utriusque naturæ se vidisse osten tatis et humanitatis inconfuse atque inseparabilit r
deret, protinus adjunxit : sibimet sunt unitæ, ut per humanitatem, divinitatis
« Et vidi, quasi speciem electri velut aspectum ejus claritas nostris posset oculis temperari; et
ignis intrinsecus per circuitum a lumbis ejus, et per divinitatem humana eo natura claresceret,
desuper, et a lumbis ' ejus usque deorsum, vidi atque exaltata fulgorem ultra hoc quod creata fuerat
quasi speciem ignis splendentis in circuitu, velut haberet. Ipse vero aspectus hominis super thronum
• aspectum arcus cum fuerit in nube in die pluviæ. B et species electri, quam vidit, qualis ei apparuerit
• Hic erat aspectus splendoris per gyrum, hæc visio adhuc describendo adjungit. • Velut aspectus ignis
• similitudinis gloriæ Domiiii. » (Hieron.) Simili intrinsecus ejus per circuitum, a lumbis ejus et
tudo hominis, qui sedebat super similitudinem desuper, et a lumbis ejus usque deorsum vidi quasi
throni : qui thronus habebat similitudinem lapidis speciem ignis splendentis in circuitu. » Quid est
sapphiri a lumbis et desuper, electro comparatur. quol me liator Dei et hominum homo Jesus (Ehri
Quod electrum et intrinsecus et extrinsecus habe suis (I Tim. 11), a lumbis et desuper aspectum
l)at, quasi ignis aspectum. A lumbis vero et deor ignis intrinsecus per circuitum habere describitur,
sum, ignis erat resplendens in circuitu, ut ostende et a lumbis et deorsum speciem ignis splendentis in
ret ea quæ supra lumbos sunt, ubi sensus versatur circuitu ? Investigandum namque est, quare a lum
et ratio, non indigere igne nec flammis, sed pre bis et desuper iguem intrinsecus, nec tamen splen
tiosissimo metallo et purissimo. Ea vero quæ a lum denlem ignem habere narratur. A lumbis vero et
l)is deorsum, ubi coitus, ubi generatio, ubi incen deorsum habere ignis speciem dicitur, non tamen
tiva vitiorum, purgatione indigere flammarum, ut hunc habere intrinsecus memoratur, quia et descri
cum purgata fuerint, habeant sicut arcus similitu bitur. Quid enim lumborum nomine nisi propago mor
dinem, quæ vulgo Iris dicitur, cum fuerit in nube C. talitatis exprimitur? Propter quod ætiam de Levi di
in die pluviæ; ipi; eiiim, quæ in sancta Scriptura (Gen. citur (Gen. xiv), quia adhuc in lumbis patris erat,
ix ) vocatur arcus, et in Apocalypsi Joannis eodem cum Melchisedech occurrit Abraliæ. De lumbis vero
nomine ips; dicitur (Apoc. iv et x), nisi in pluvia et Abrahæ Wirgo Maria exiit, in cujus utero Unigenitus
in aquosa nube non potest apparere, diversorum co Patris per Spiritum sanctum incarnari dignatus est,
lorum el pulcherrimorum, et sensim in alios trans ex qua incarnatione universo innotuit mundo Deus,
euntium. Hic arcus signum est clementiæ et testa sicut et per Psalmistam dicitur : • Accingere gladio
menti Dei, quod fecit cum hominibus ut quando ap tuo circa femur tuum, potentissime (Psal. xliv). » Gla
paruerit in nube, sciamus nos secundum antiquitatis dium etenim circa femur potentissimus sumpsit,
exemplum nequaquam perituros esse diluvio. Ex quia sermo prædicationis illius ex incarnatione con
quo ostenditur post pœnas atque supplicia, et pur valuit. Qiiid vero iste ignis designat, nisi ardorem
gationem peccatorum, futurain misericordiam: dum sancti Spiritus, qui corda quæ repleverit acceiidit,
taxat in his qui Deum meruerint videre regnantem. de quo ipsa Weritas dicit : • Ignem veni mittere in
Unde nunc dicitur : ¢ llic erat aspectus splendoris terram (Luc. xii). » Quid est ergo quod in hoc aspe
per gyrum. » Per gyrum Dei vel throni, vel om ctu hominis, qui prophetæ apparuit, a lumbis
nium, quæ perspecta sunt. • Et hæc visio gloriæ D. superius, intrinsecus per circuitum ignis ardet, a
similitudinis Dei. » Non quo gloriam Domiiii vi lumbis vero deorsum, non ignis intrinsecus, sed in
ιlerit, sed similitudinem gloriæ ejus. Visio autem circuivu resplendet, wisi quod ante incaruationem
omnis hæc est. Spiritus elevans et nubes magna, unigeniti redemptoris nostri sola intra se Judæa
et quatuor animalia, et rotæ totidem, sequeutes ardorem amoris ejus habuit , post incarnationem
animalia et spiritum, quæ sub firmamento Dei vero illius in circuitu ejus ignis resplenduit, quia in
esse meruerunt. Quæ postquam elevata sunt, et universo mundo gentibus claritatem sancti Spiritus
audierunt vocem , quasi aquarum multarum, et effudit ? Prius ergo intrinsecus ignis erat, sed
quasi verbi sublimis Dei, vocemque castrorum et splendor non erat, quia Spiritus sanctus in multis
exercitus, dimiserunt alas, et stuporcm silentio quidem partibus Judæam replel)at, sed ad notitiam
demonstrarunt. Apparuitque sedens super similitu gentium necdum ejus lumen einicuerat. A lumbis
dincm sapphiri, quasi similitudo hominis, qui a vero ejus et deorsum ignis in circuitu splendet.
lumbis supra habebat speciem electri, et a lumbis Quia postquam de virgine carnem sumpsit, in hu
deorsum speciem ignis in circuitu. Post quem ter mano genere longe lateque sancti Spiritus dona
 547 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 5{8
dilatavit. Et notandum quod ignis iste a lumbis A cente revocentur. Nubem enim redemptoris carnem
siiperius per circuitum esse describitur, non extrin non inconvenienter accipimus. De qua per Psalmi
secus, sed intrinsecus: quia amoris flamma, sicut stam dicitur : « Qui ponit nubem ascensum suum. ,
dictum est, in electis atque spiritalibus viris Nubem quippe ascensum suum posuit, quia is
ubique in suis finibus Judæam replebat, nec tamen qui per divinitatem ubique est, carne ad coelestia
exibat extrinsecus, quia sese in multitudine gen ascendit. Expleta vero omni mystica visione suljun
tium non dilatabat. Quæ ardoris flamma visa est. gitur:«Hic erat aspectus splendoris per gyrum, et haec
postmodum in circuitu resplendere, quia per mundi ^visio similitudinis gloriæ Dei. » Quid enim in universo
cardines in universis gentibus omnipotentis Dei mundo sancti Spiritus gratia agat, aspiciens, ait:
cœpil amor excrescere. Quod tamen intelligi et • Hic erat aspectus splendoris per gyrum. » Quæ vero
aliter potest. Quia redemptor noster Deus et Domi interius ejusdem sancti Spiritus gloria maneat, consi
nus noster Jesus Christus, per humanitatem suam derare volens, sed sicut erat non valens, adjungit:« Et
hominibus innotuit, qui per divinitatem suam notus hæc visio similitudinis gloriæ Domini; »non enim ait,
angelis et ante incarnationem fuit. Nobis ergo a Wisio gloriæ, sed similitudinis gloriæ Domini. Ut vi
lumbis inferius resplendet in circuitu, cujus ignis delicet ostendatur quia quantalibet se intentione mens
intrinsecus a lumbis superius ardet in coelo. Quia B humana tetenderit, etiamsi jam phantasias imaginum
illi cœlestes spiritus cum in divinitate sua con corporalium a cogitatione compescat, si jam omnes
spiciunt, et amoris ejus igne accenduntur. Nos vero, circumscriptos spiritus ab oculis cordis amoverit,
qui hunc ex assumpta humanitate diligimus, adhuc adhuc tamen in carne mortali posita, videre glo
in hac corruptibili vita positi splendorem ignis riam Dei non valet sicut est, sed quidquid de illa
illius foris habemus. Unus itaque sub throno est, est, quod in mente resplendet, similitudo, et non
qui et super lumbos ignem intrinsecus habet in ipsa est. Unde et ille prædicator, qui raptus ad
angelis, et sub lumbis ignem in circuitu habet in tertium coeluin fuerat, dicebat : « Videmus nunc per
hominibus: quia in omne quod ab angelis amatur, speculum et in ænigmate (I Cor. xiii). » Qua in
per omne quod ab hominibus desideratur, unus est, re uon desp cienda nobis quæstio oritur, quomodo
qui in cordibus ardet amantium. , Welut aspectus, Joannes evangelista, cum erga miracula Redemptoris
inquil, arcus cum fuerit in nube in die pluviæ. » nostri Judæorum perfidiam etiam ex verbis prophe
Arcum omnipolens Deus inler se et homines in ticis descripsisset, adjungit dicens : ι Hæc dicit Isaias
signo posuit, ut ultra mundum diluvio non deleret quando vidit gloriam ejus, et locutus est de eo (Joan.
dicens : • Ponam arcuum meum in nubibus, et erit xii). » Et si Ezechiel non gloriam, sed gloriæ simili
signum fœderis inter me et inter terram. Cumque C tudinem vidit, quid est quod iste similitudinem glo
obduxero nubibus coelum , apparebit arcus meus riæ, et ille gloriam vidisse describitur? Sed cum Joan
in nubibus, et recordabor fœderis mei vol)iscum nes evangelista prius miracula ltedemptoris nostri
(Gen. ix). Unde et in arcu eodem color aquæ et ignis narravit, atque infidelitatem postmodum Judæoruin
simul ostenditur, quia ex parte est coeruleus, et ex subdidit, hanc ejusdem Itedemptoris nostri gloriam,
parte rubicundus ; ut utriusque judicii testis sit, quæ in mundo apparuit, Isaiam vidisse manifestat.
unius videlicet faciendi, et alterius facti, sed jam Omne enim quod in terra mirum divinitus agitur,
non ulterius faciendi. Quia mundus quidem judicii gloria omnipotentis Dei est, et ejus gloria in omnibus
igne cremabitur, sed aqua jam diluvii non delebi factis videtiir. Isaias ergo ejus gloriam in terra vidit:
tur. Quid est autem, quod splendentem ignem a Ezechiel vero ejus gloriam in coelo sicut est videre
lumbis hominis throno præsidentis, sicut aspectus non potuit. Qu'a aliter est gloriam ejus in rebus
arcus cum fuerit in nube in die pluviæ propheta factis atque aliter in semetipso videre. Hæc ergo
conspexit ? Quia enim per igiiem, sicut dictum e t, ejus gloria, quæ in rebus est, videri potest. Illa
ardor sancti Spiritus designatur, quæ similitudo est vero, quæ in ipso est, videri modo nisi per simililu
arcus et spiritus ut ignis, qui apparuit, quasi aspe dinem non potes': sed si eamdem similitudinem glo
ctus arcus apparuisse diceretur, sed si ipsi, quam riæ vel st:blevatus propheta portare potuerit, agno
prædiximus, visioni arcus intendimus, quomodo arcus SC annulS.

significat spiritum, videmus. In arcu quippe, sicut CAPUT II.

praefatus sum, aqua et ignis apparet, et post media
toris adventum eo virtus sancti Spiritus in humano
genere claruit, quo electos Dei et aqua baptismatis
lavit et ignis divini amoris incendit. Quasi enim
admixto colore aquæ simul et ignis quidam arcus in
nube ad propitiationem ponitur, cum Weritas dicit :
« Nisi quis rematus fuerit ex aqua et Spiritu sancto,
non potest videre regnum Dei (Joan. iii). » Qui
arcus in nube est in die pluviae ; quia in Dominica
incarnatione et in effusione prædicationis ostendi
vir, ut ad veniam corda credentium Domino par
Mittitur provheta ad revocandum popu.:m ab errori
bus suis.
« Et vidi et cecidi in faciem meam. » (Hieron.) Non
est elatus visionum magnitudine, sed conscientia fra
gilitatis humanæ procidit in faciem suam. Unde et
Paulus apostolus post ascensionem cœli et paradisi
et auditionem verborum ineffabilium, datum sibi
dicit angelum Satanae, qui se colaphizaret ne extol
leretur (I Cor. xii); et Abraham cecidit in faciem
postquam audivit sermones Dei. Et tameii, quia
non peccato, sed humilitate corriierat, a Don;i;io
543 C0MMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. III. 550

sublevatur, et verba ejtis audire jubetur. Sciendum A opera conari quidem poss;:ntis, sed haec implere
quoque quod aliud sit in faciem cadere, aliud retror non possumus, si ipse non adjuvat, qui juhel. Sic
suum. Abraham postquam audivit de nativitate Paulus cum discipulos admoneret, dicens : • Cum
!saac , cecidit in faciem et risit (Gen. xv et xviii). metu et tremore vestram salutem operamini
lleli autem, qui peccaverat, retrorsum cecidit (I Reg. (Philip. ii), » illico quis in eis haec ipsa bona ope
11) ; et de Dam in Genesi scriptum est : • Fiat Dam raretur adjunxit, dicens: « Detis est enim , qui
coluber in semita, mordeiis plantam equi, et calet operatur in vobis et velle et perficere pro bona
eques retrorsum, salutem exspectans Dei. » (Gen. voluntate (Ibid.). » IIinc est quod ipsa Weritas disci
xlix). Quia enim ad morsum colubri ceciderat ex pulis dicit : « Sine me nihil potestis facere (Joan.
equo, propterea Salvatoris exspectat adventum. Et xv). » Sed in his considerandum est, quia si bona
in Evangelio secundum Joannem, qui ad compre nostra sic omnipotentis Dei dona sunt, ut in eis ali
lem,{endum venerant Dominum, postquam ille re quid nostrum non sit, cur nos quasi pro meritis æter
spondit : ¢ Ego sum, »ceciderunt retrorsum in ter nam relributionem quærimus ? Si autem ita nostra
ram (Joan. xvii); sermonem ejus, qui Moysi dixe sunt, ut dona Dei omnipotentis non sint ; cur ex eis
rat, • Vade, dic filiis Israel : Qui est, misit me ad omnipotenti Deo gratias agimus ? Sed sciendum
vos (E.cod. 111), » minime sustinentes. • Etvidi, inquit, B est , quia mala tantummodo nostra sunt, bona
et cecidi in faciem meam. » (Greg.) Quid vero de autem nostra omnipotentis Dei sunt et nostra, qui
hoc viro fieret, si ita ut est, ejus gloriam vidisset, ipse aspirando nos prævenit, ut velimus, quia
qui similitudinem gloriæ iilius videns, sufferre non adjuvando subsequitur ne inaniter velimus, sed
valens cecidit? Qua in re cum magno moerore pen possimus implere quæ volumus: præveniente ergo
sare et considerare cum lacrymis debemus, in gratia et bona voluntate subsequente, hoc quod omni
quantam miseriam et infirmitatem cecidimus, qui potentis Dei donum est, fit meritum nostrum. (Hieron.)
et ipsum bonum ferre non possumus, ad quod c Et dixit ad me, inquit, Fili hominis, sta super
videndum creati sumus. Est tamen et aliud quod de pedes tuos, et loquar tibi. » Jactns, sermonem Dei
prophetæ facto consideremus in nobis. Domini simi audire non poterat. Sed audit cum Moyse, , tu vero
litudinem gloriæ, quia nos per spiritum prophetiæ hic sta mecum. » Quod et Daniel accidisse sibi com
videre xon possumus, hanc assidue cognoscere, et \memorat. (Greg.) Notandus est nobis ordo locutionis
sollicite contemplari in sacro eloquio, in coelestibus ct operis. Quia prius similitudo gloriæ Domini appa
monitis, in præceptis spiritalibus debemus. Qui cum ret ut dejiciat, postmodum alloquitur ut elevet,
aliquid de Deo conspicimus, in faciem nostram deinde superabundantis gratiæ spiritum mittit ut
cadimus, quia ex malis erubescimus, quæ nos C levet, ac supcr pedes statuat. Nisi enim aliquid de
meminimus perpetrasse. Ibi enim cadit homo, ubi æternita!e in mente videremus, nunquam in faciem
confunditur. Unde et Paulus quasi quibusdam jacen nostram pœnitendo caderemus, seul jam jacentes
tibus dicebat : « Quem ergo fruclum habuistis vox Domini consolatur , ut in opere surgamus,
tunc in illis, in quibus nunc erubescitis? (Rom. vi.) » quod tamen facere nos nostra virtute non possu
Postquam propheta similitudinem gloriæ Domini mus. Ipsius ergo nos spiritus implet et levat, et
contemplatus in faciem suam cecidit, adjungit : super pedes noslros statuit, ut qui proni in pœni
s Et audivi vocem loquentis, et dixit ad n;e, Fili tentia pro culpa jacuimus, recti postmodum in
• hominis, sta super pedes luos, et loquar tecum. » bono opere stemus. Ünde et sequitur : « Et ingres
Ubi adhuc subditur : ¢ Et ingressus est in me spiri sus est in me, inquit, spiritus postquam locutus
• tus, postquam locutus est mihi, et statuit me super est mihi, et statuit me super pedes meos. » Sed
• pedes meos, etc. » Ecce divina vox jacenti prophe his ita in præsenti libro expositis, postquam pro
t;e jussit ut resurgeret. Sed surgere omnino non pleta ad jnssionem Domini erectus stetit, quid ei
potuisset , nisi in hunc omnipotens Dei spiritus vox divina juheret in sequentis libri exordio consi
intrasset. Quia ex omnipotentis Dei gratia, ad bona derandum est.

LIBER TERTIUS.

SEQUITUR CAPUT II. D tes, alia quæ stantes audire de!;eamus. Jacenti enim
« Et audivi vocem loquentem ad me, et dicentem dicitur ut resurgat. Stanti enim praecipitur ut ad
• mihi : Fili hominis, mittam ego te ad filios Israel, prædicationem proficisci 'ebeat. Adhuc enim nobis in
• ad gentes apostatrices, quæ recesserunt a me, » infirmitatis confusione jacentibus præberi non debet
etc. (Greg.) Sic propheta describit sua, ul significet auctoritas prædicationis, sed cum jam in bono opere
nostra. Nam quid est, quod jacenti dicitur : « Sta super surgimus, cum recti jam stare cœperimus, dignum
pedes tuos et loquar tecum? » Qui enim jacenti lo est, ut ad lucrandos alios in prædicationem mitui de
quebatur, cur non se nisi stanti promittit esse lo beamus. Stans ergo prophela, visionem spiritalem
*utnrum? Sed sciendum quia alia sunt, qu;e jacen vidit, et ceciJit, cadens vero jam monilionis verba,
B51 IB. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II. 552

suscepit ut surgeret. Surgens autem præceptum au- A dit apostata est, ita qui ad perversum opus quod
divit, ut prædicaret. Nam, qui adhuc ex superbiæ deseruerat redit, ab omnipotente Deo apostata abs
vertice stamus, cum jam de æternitatis timore ali que dubietate ulla deputatur, etiamsi fidem tenere
quid sentire cœperimus, dignum est ut ad pœni videatur. Unum enim sine altero prodesse nihil va
tentiam cadamus. Et cum infirmitatem nostram let, quia nec fides sine operibus, nec opera adjuvant
sul)tiliter cognoscentes, humiliter jacuimus, per sine fide, nisi fortasse pro fide percipienda fiant.
divini verbi consolationem surgere, ad fortiora opera Sicut Cornelius ante pro bonis operibus meruit au
jubemur. Et eum jam in bonorum operum soliditate diri, quam fidelis existeret. Qua ex re colligitur,
persistimus, necesse est, et uude nosmetipsos corre quia bona opera pro fide percipienda faciebat, nam
ximus, inde jam prædicantes et alios levemus. Jacenti cui ab angelo dicitur : « Orationes tuæ et eleemo
ergo non præcipitur, ut ad prædicationem pergat, ne synæ tuæ ascenderunt in memoriam in conspec:u Dei
infirmus quisque hoc quod verbo ædificare potest, (Act. x), » et mox pro eadem ascensione præcipitur
opere destruat. Unde recte quoque per Psalmistam ut ad Simonem mittat, qui ei veniens prædicare de
dicitur: v Eduxit me de lacu miseriæ et de luto fæcis. beret, constat quia hoc petiit unde meruit exaudiri.
Et statuit supra petram pedes meos et direxit gressus * Et filii dura facie et indomabili corde sunt ad
meos. Immisit in os me, m canticum novum, hymnum IB • quos ego mitto te, » etc. (Hieron.) Hoc in Septuagin
Deo nostro. » Prius enim de luto pravitatis deducitur, ta non habetur; magnæque clementiæ esl ad tales
ut per ejus fidem in pelra pedes solidentur. Sed Deum millere, nec desperare eorum salutem, et confi
quia rectam fidem recta debet subsequi operatio, dentiæ prophetalis quod ad tales ire quoque non ti
gressus ejus directi sunt, ut post directionem gres meat. Indomabili autem corde et dura facie juxta
suum, id est, post perfectio;iem boni operis in ore illud debemus accipere quod peccatori dicitur: « Ner
acciperet etiam novum canticum prædicationis. Sic vus ferreus collum tuum, et frons tua ænea. » Qui in
Paulus dum superbus Damascum pergeret, Redem sequentibus arguuntur cordis lapidei , quod Deus
ptoris voce prostratus jacuit, et qui prædicator futu evulsurum esse se dicit, et pro ille carneum redJi
rus erat, non tamen mox ut praedicaret quod vide turum, ut mollitie sua Dei præcepta suscipiat.
rat audivit, sed ei jacenti dicitur: , Ingredere in ci t Et dices ad eos : Hæc dicit Dominus Deiis, si
vitatem, et dicelur tibi quid te oporteat facere • forte vel ipsi audiant, et si forte quiescant, quo
(Act. ix). » Jacens ergo hoc solum audire potuit, * miam domus exasperans est, et scient, quia pro
ut surgens disceret quid audiret. Surgens autem « pheta fuerit in medio eorum, » etc. Simile quid et
hoc didicit, ut quæ cognoverat prædicaret. (Ilieron.) in Jeremia scriptum est : • Si forte audiant et agant
Crebro ad Ezechiel dicitur, a Fili hominis, » et ad Da- C pœnitentiam ; » et in Evangelio : ' Forsitam filium
niel raro. Quorum uterque in persona ejus qui dixe meum verebuntur. » Loquitur autem hæc Deus ambi
rat, • Filius hominis non habet ubi caput suum recli gentis affectu, ut liberum hominis monstrei arbi
met, » captivum populum consolatur, et retrahit ad trium, ne præsciehtia futurorum mali vel boni im
puenitentiam. • Mitto ego te, inquit, ad filios Israel, a:! mutabile faciat quod Deus futurum noverit. Non
gentes apostatrices, quæ recesserunt a me, ipsi et enim, quia ille ventura cognoscit, necesse est nos
patres eorum prævaricati sunt pactum meum usque facere quod ille præscivit. Sed quod nos propria v o
ad diem hanc, » etc. Nequaquam populum Dei Israel, luntale sumus faciuri, ille novit futurum , quasi
sed gentes apostatrices vocat eos qui a Domino re Deus. (Greg.) Ecce est una culpa superbiæ, quia præ
cesserunt. Non solum patres, sed et filii ne peccalo varicati sunt pactum. Ecce altera obstinationis, quia
patrum filii viderentur obnoxii, sed ut par et pa usque ad diem hanc. Ecce, in iniquitate filiorum,
trum et filiorum esset impietas. Porro quod Se culpa gravis impudentiæ, quia dura facie, quoniam
ptuaginta transtulerunt, airritantes me, » sive, v in anua mala quæ faciunt jam nec erubescunt, et nunquam
ritudinem convertentes, pilludsignificat quod Deus et vel post culpas ad pœnitentiam redeunt, quia indo
benignus et dulcis natura, nostris vitiis mutetur in mabili corde sunt. Cum vero tantæ pravitatis uan
amaritudinem, sicut enim sanctis dicitur: , Gustate D tæque obstinationis sint hi ad quos propheta miuui
et videte, quoniam suavis est Dominus (Psal. xxxiii);» tur, quis jam non videat, quia persona prophetae
sic peccatores eum amarum sentiunt; unde et Apo etiam perversis hominibus despici valeat? Sed ecce
stolus bonitatem et severitatem Dei super sanctos et auctoritas personæ tribuitur cum subditur : « Et dices
peccatores refert; et de peccatoribus qui jacebant ad eos: Hæc dicit Dominus Deus. » Ac si aperte dice
scriptum est: « Dominus erigit elisos, Dominus di retur: Quia ex te despicieris, ex mea voce necesse est
ligit justos, Dominus solvit compeditos ( Psal. ut loquaris, nec contemnaris ipse qui mitteris, verba
cxlv). » Sanctis vero stantibus præmia pollicetur. mea proferens, ostende eum qui misit. Sequitur :
(Greg.) Notandum quod dicitur : • Mitto ego te • Si forte audiant, et si forte quiescant, quia domus
ad filios Israel , ad geutes apostatrices, quæ exasperans est. » Dum constet quod omnipotens
recesserunt a me. » Sicut enim duobus modis a Deus omnia sciat, mirandum valde cst cur dicitur,
Deo receditur, ita duo!)us modis a Deo apostatae * si forte audiant, et si forte quiescant. » Quapropter
homines fiunt, nam unusquisque a couditore suo sciendum est nobis, quia ista dubitatio locutionis
aut fide recedit aut opere. Sicut ergo, qui fide rece Dei, non ex igrorantia, sed ex aliqua significatione
 • •
• * • •• • (.(}\i%i}.\T. IN EZECIIiEI,E\l. — LIB. III. 55®

dcscc:;!it. Nam quis nesriat quod qui fecit et videt A damnationis solet. Sciei;t ergo, qtiia in medio eo
omnia, omnia sciat? Et p>r semetipsam in Evangelio rum propheta fuerit, ut audita prædicatione, aut
Veritas de Antichristi prædicatoribus dicit : • Dabunt adjuventur, ut surgant, aut sic damnentur, ut excu
signa magna et prodigia, ita ut in errorem inducan satione careant.
tiir, si fieri potest, etiam electi ( Matth. xxiv). Cur « Tu ergo, fili hominis, no timeas »os, nequo
hoc sub dubitatione dicitur, cum quill futurum sit * sermones eorum metuas, quoniam increduli et
a Domino praesciatur? Unum vero ex duobus est, • subversores sunt tecum : et cum scorpionibus ha
quia si electi sunt, fieri non potest; si autem fieri po • bitas. Verba eorum ne timeas. Et vultus eorum ne
test, electi non sunt. Et tamen dicitur, a ut in erro « formides, quia domus exasperans est, » etc. (Hier.)
rem indueantur, si fieri potest, etiam electi. » Ista Licet dura cervice sint et corde indomabili, tamen
ergo Dominici sermonis dubitatio ex electorum cor mea sunt fortiora praecepta, nec te putes esse de
dibus, designatio tentationis fuit, quia qui electi ceptum si mittaris ad eos, qui te loquentem non
sunt, ad persistendum, per signa prædicatorum atidiant. Ecce prædico tibi quod insaniant, et con
Antichristi tentabuntur ad cadendum. Per hoc gregentur adversum te et circumdent te, nullum ef
c:go quod dicitur, si fieri potest, hoc exprimitur, fugium tibi relinquentes. Hoc autem facient, quia
q::od electi in corde ten1abuntur; nutant enim, sed B increduli sunt, et Dei imperia contemnentes. (Grcg.)
non cadunt. Deus ergo dicit , si fieri potest, » quia Patet ad quam perversos in prædicationem mittitur,
trepidabunt, et tamen dicuntur electi, quia non ca qui ne timeat commonetur. Et quia pravi quique
dunt. Dubitatio itaque sermonis a Domino, in ele bona sibi loquentibus alia iniqua faciunt et adhuc
ctis exprimit trepidationem mentis; quos electos no alia minantur, propter illa quæ faciunt dicitur : v Ne
minat, quia cernit quod in fide et bono opere per timeas eos. » Et propter hoc quod minantur adjun
sistant. Unde hic quoque dicitur: ¢ Si forte audiant, gitur : ¢ Neque sermones eorum metuas. » Wel certe,
et si forte quiescant. » Per hoc enim quod dicitur, v Si quia reprobi et mala bonis ingerunt, et eorum sem
forte, quia ex magna multitudine pauci audituri sunt, per actibus derogant, Propheta missus admonetur
demonstratur. Per dubitationem ergo sermonum Dei, ne eorum vel crudelitatem metuat, vel verba per
quid significatur aliud nisi paucitas auditorum? Pen tinescat. In hoc itaque quod dicitur, ne timeas,
semus, rogo, quæ virtus sit in hoc Dominici sermo prophetæ datur auctoritas prædicationis. Et quia
nis effectu, ut dicat, • Si forte vel ipsi audiant, » nobis omnes qui in Deo vivimus organa veritatis sumus,
hoc aperte dicit, quia afflicti, obsessi, inelusi, om ut sæpe per alium mihi, sæpe vero et aliis loqualur
nia, quæ in hoc mundo habuimus, bona perdidimus, per me : sic nobis boni verbi inesse auctoritas de
urbes erutas, eversa castra, depopulatos agros, suf C bet, ut is qui præest dicat recta libere, et is qui
fossas Ecclesias vidimus. Et tamen adhuc parentes subest, inferre bona humiliter non rccuset. Bouuuu
nostros ad iniquitates sequimur, ab eorum elatione, enim quod majori a minore dicitur, tunc vere bo
quam vidimus, non mutamur. Et illi quidem inter num est, si humiliter dicatur. Nam si rectitudo sen
gaudia, nos vero, quod est gravius, et inter flagella tiendi humilitatem loquendi perdiderit, radicem sen
peccamus. Sed ecce omnipotens Deus iniquitates ju sus in ramo linguæ vitiavit. Quod videlicet vitium,
dicans, jam priores nostros abstulit, jam ad judicium jam non ex ramo, sed ex radice est. Quia nisi cor
vocavit, nos adliuc ad poenitentiam exspectat, nos intumesceret, lingua minime superbiret. Inesse
ad revertendum sustinet, et qui in illis jam judi ergo priori ad loquendum humilis auctoritas, inesse
cium exercuit, nobis suæ patientiæ longanimitatem autem minori libera humilitas debet. Discernenda
prorogat, nec cum nostris prioribus perdat, dicens: ergo semper sunt libertas et superbia, humilitas et
* Si forte vel ipsi audiant, et si forte quiescant, timor, ne aut timor humilitatem, aut se superbia
quia domus exasperans est. » Omnis anima etiam libertatem fingat. Ezechiel itaque gnia non solum
post acceptam fidem in perversitate sua aut per populo, sed etiam senioribus loqui mittebatur, ne
manens aut revertens domus exasperans vocatur. incautum timorem humilitatem crederet, ut timero
Quia eum quem per fidem susceperat, repellit a se D non debeat commonetur, dum dicitur : « Ne timeas
pravis moribus habitatorem I)eum. Nam domus in eos. » Ac ne forte derogationis eorum verba perti
habitabitur a domino. Si ergo domus, quare exaspe mescat, adjungitur : « Neque sermones eorum me
rans, si vero exasperans, quare domus, quæ utique tuas. » Cur autem linguas derogantium timcre non
jam non inhabitabitur, sed domus, quia in ea Deus debeat, etiam causa subjungitur, cum protinus sub
per fidem habitare corperat. Exasperans vero est, infertur: • Quoniam increduli et subversores sunt te
quia ab ea pravis moribus pulsus exiit, ut vacua re cum, et cum scorpionibus habitas. » (Hier.) Unusqnis
inaneat, qnam prius coelestis inhabitator replebat. que pro moribus suis sortitur vocabulum, scribis et
Unde etiam sicut Weritatis voce cognovimus, ne Pharisæis dicitur : t Generalio viperarum. » Et deHe
quissimus spiritus cum septem aliis rediens, do rode, quiversipelliserat: • Iteet dicite vulpi huic (Luc.
inum scopis mundatam invenit, quia mentem a virtu xiii). » El pseudoprophetæ in hoc eodem propheta
tibris alienam replet. Sequitur : • Et scient quia pro vulpibus comparantur. Et nunc corde iiidomabili
ptreta fuerit in medio eorum. » Malis scire bonos aut scorpiones esse dicuntur. Unde ct in Evangeiio le
aJ aJjutorium salutis proficere, aut ad testimonium gimus : « Omnes qui ante me venerunt fures fue
Parrul. CX. - 18
555 B. fAßANI MAURI ARCIJIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 550

runt et latrones, et non audierunt eos oves (Joan. A virtutis invenerint, ut ei loqui contraria non pr;e
x). » Et quomodo oves perditae domus Israel audierunt sumant, quia subversores esse non possunt, sta
adversarios ? Ex quo ostenditur, eos qui audierint tim scorpiones fiunt. Scorpio autem palpando ince
fures et latrones ovium vocabulum perdidisse, et dit, sed cauda ferit, nec mordet a facie, sed a po
alia assumpsisse nomina, ut non quasi 'oves perie sterioribus nocet : scorpiones ergo sunt omnes
rint, sed quasi viperæ, vulpes et scorpiones. (Greg.) l)landi et malitiosi, qui bonis qnidem in faciem non
Timendi enim essent lui quibus loqui mittebatur, si in resistunt, sed mox ut reeesserint derogant, alios
fide et in opere Deo omnipotenti placuissent. Quia quos valuerint inflammant, quaeque possunt noxia
autem increduli et subversores sunt, in sermonibus inumitunt, mortifera inferre occulte non desinunt.
derogantes, timéndi non sunt, quia stultum valde Scorpiones ergo sunt, qui blandi et innoxii in f.
est, si illis placere quærimus, quos non placere Deo ciem videntur, sed post dorsum portant unde vene
scimus. Debent enim haberi in metu et reverentia num fundant; qui in occulto feriunt, quasi mortem
judicia justorum, quia membra omnipotentis Dei latenter trahunt. Unde etiam per Psalmistam dici
sunt. Et hoc ipsi in terra reprehendunt, quod Do tur : « Circumdederunt me sicut apes et exarserunt
minus redarguet e cœlo. Nam perversorum deroga sicut ignis in spinis (Psal. cxvii). » Apes in ore
tio vitæ nostræ approbatio est, quia jam ostenditur B mel habent, in aculeo caulæ vulnus; et omnes qui
nos aliquid justitiæ habere, si illis displicere incipi lingua blandiuntur, sed latenter ex malitia feriunt,
mus, qui non placent Deo. Nemo etenim potest in apes sunt, quia loquendo dulcedinem mellis propo
una eademque re omnipotenti Domino atque ejus nunt, sed occulte feriendo vulnus inferunt. v Lo
hostibus gratus existere, nam Deo se amicum dene queris verba mea ad eos, si forte audiant et timeant,
gat, qui ejus placet inimico, et inimicis veritatis ad vel quiescant, quoniam irritatores sunt, etc. » (Hier.)
versabitur, qui eidem veritati in mente subjugatur. Non est ergo cessandum, licet mali sint, quibus loqui
Unde sancti viri in vocis liberæ increpatione suc mur, quin, secundum Apostolum (II Tim. iv), oppor
eensi, eos ad sua odia excitare non metuunt quos tune, importune, verbum Dei prædicemus, quia potest
Deum non diligere cognoscunt. Quod propheta ar fieri ut et durus corrigatur ad mollitiem, et qui obe
denter exhibens, creatori omnium quasi in munere diens est mutata voluntate non audiat. (Greg.) Dicatur
obtulit dicens : • Nonne qui oderunt te, Domine, ergo, v increduli et subversores sunt tecum, et cum
oderatim illos et super inimicos tuos tabescebam? scorpionibus habitas, » increduli scilicet Deo, sub
Perfecto odio o!eram illos, inimici facti sunt mihi versores vero infirmantibus proximis, scorpiones
( Psal. cxxxvui ). » Ac si aperte dieat : Pensa autem etiam fortibus ac robustis, quibus etsi iiu
quantum te diligo, qui tuorum hostium excitare C faciem contradicere non præsumunt, tamen ex oc
contra me inimieitias non pertiinesco. Justi ilaque culto vulnus derogationis inferunt. Increduli quippe
sicut sine arrogantia loquuntur aliquando bona simul et subversores et scorpiones sunt, quia et au
quæ agunt, ita sine zelo privatæ gloriæ detrahentium dita ea, quæ Dei sunt, non credunt, et eos quos
sibi linguas redarguunt, quia noxia loquuntur. Cum prævalent, a bonis moribus subvertunt, et quos infle
vero linguæ derogantium corrigi nequeunt, æqua ctere non valent, occultis machinationibus feriunt.
nimiter sunt per omnia tolerandæ, nec obtrecta Qua in re hoc quoque notandum est, quia cum pro
tionis sermo timendus est, ne, dum vituperatio per phetæ dicitur, t Increduli et subversoressunt tecum, et
versorum metuitur, recti operis via deseratur. cum scorpionibus habitas, » nobis consolationis medi
Unde nunc Ezeehieli prophetæ dicitur : • Sermo camentum profertur, quos sæpe taedet vivere dum
mes eorum ne metuas, quia increduli et subversores nolumus cum malis habitare. Querimur etenim cur
sunt tecum. » Minus autem nali essent, si hi non omnes boni sunt, qui nobiscum vivunt; si mala
qui sun' increduli perversores minime fuissent : proximorum ferre nolumus, omnes sanctos jam
quia enim ipsi vel cœlestis regni præmia, vel gehen debere esse decernimus, dum esse nolumus, quod ex
næ esse supplicia non credunt, in suis pravitatibus proximis portemus. Sed hac in re luce clarius patet,
uliniissi, a fide et opere etiam alios subvertunt ut re- D
dum malos portare renuimus, quam multum adhuc
gnum quod ipsi appetere non volunt, nec alter as et ipsi milius de bono habeamus. Sæpe vero cum
sequatur. Iii namque cum teneriores quosdam bona de viia proximorum querimur, mutare locum cona
incipere, mala jam devitare cognoverint, modo irri mur, secretum vitæ remotioris eligere, videlicet
•lendo quod in cœlis promittitur, modo despiciendo igiiorantes, quia si desit spiritus, non adjuvat locus:
qtiod Deus omnipotens de inferni suppliciis minatur, idem enim Loth de quo loquimur in Sodomis sanctus
tnodo laudando bona temporalia, et delectationes exstitit, in monte peccavit (Gent. xviii et xix). Quia au
præsentis sæculi callida persuasione pollicendo, tem loca mentem non muniunt, ipse humani generis
deflectunt mentes innocentium eorumque itinera primus testatur parens, qui et in paradiso cecidit. Sed
pervertunt : gaudent, si quos potuerint a vita minus sunt omnia quæ loquimur ex terra, nam si
revocare, ad mortem trahere; lætantur in pra locus salvare potuisset, Satana de coelo non caderet.
vitatibus suis, exsultant et in alienis. His nimi Unde Psalmista ubique in hoc mundo tentationes
rum pœna sua non sufficit, qui agunt ne soli esse conspiciens, quæsivit locum quo fugeret, seu
“oriantur. At si fortasse justum quempiaum tantæ sine Deo invenire non potuit miunitum (Ps.cxxxvii:).
557 C0M\iENT. IN EZECiilELE\l. — LIB. III. 558

Ex qua re et ipsum sibi locum fieri petiit, propter A cum perversa non increpant, eis per suum silen:tiuia
quem locum quæsivit dicens: « Esto mihi in Deum proficiendi licentiam præstant. Sequitur :
protectorem et in locum munitum, ut salvum me « Aperi os tuuin et comede quæcunque tibi do. »
facias (Psa!. lxx ). » Tolerandi ergo ubique sunt (Hier.) Dignum te, inquit, præbe sermonibus meis, et
proximi, quia Abel fieri non valet, quem Cain mali cibum suscipe spiritalem, ut quomoloiii Evangelio di
tia non exercet. Unum vero est pro quo vitari de citur : « Qui habet aures audiendi audiat, » et hic dica
bet societas malorum , ne si fortasse corrigi non tur: Qui habet apertum os ad comedendum, comedat.
valeant, ad imitationem trahant, et cum ipsi a sua Unde et Psalmistæ Dominus loquitur : « Aperi os
malitia non mutantur, eos qui sibi conjuncti fuerint tuum, et implebo illud (Psal. lxxx). » Et ille respoii
pervertant ; unde Paulus ait : « Corrumpunt mores dit: “ Os meum aperui , et attraxi spiritum (Psal.
bonos co loquia prava (I Cor. xv); » et sicut per cxviii). » Et apostolus Paulus : « Qui habebat in se
Salomonem dicitur: * Noli esse amicus homini ira thesauros sapientiæ et scientiæ (Coloss. ii), » et in
cundo, nec ambules cum viro furioso, ne forte discas quo Christus Dominus loquebatur, scribit Corin
semitas ejus, et sumas laqueos animæ tuæ (Prov. thiis : t 0s meum apertum est ad vos, o Corinthii
xxii). Sicut ergo perfecti viri perversos proximos (II Cor. vi). » Et de Salvatore Matthæus refert:
non debent fugere, qnia et eos sæpe ad rectitudinem B * Aperiens os suum docebat discipulos (Matth. v). »
trahunt, et ipsi ad perversitatem nunquam trahum (Greg.) Aperimus os nostrum cum recta loquimur, el
tur, ita infirmi quique societatem debent declinare comedimus quæ a Deo accipimus, quia et tribuitur,
pravorum, ne mala, quæ frequenter aspiciunt, et et augetur in nostris sensibus cibus vitæ cum præ
corrigere non valent, delectentur imitari. Sic enim dicare cœperimus. Unde propheta alius dicit : « 0s
verba proxiimorum audiendo quotidie sumimus in meum aperui, el attraxi spiritum. » Non enim at.
henie, sicut flando atque respirando aerem trahimus traheret nisi os aperiret, quia nisi ad prædicandu.ii
corpore, et sicut malus aer assiduo flatu tractus in proximis se impenderet, spiritalis doctrinæ in co
ficit corpus, ita perversa locutio assidue audita in gratia non crevisset. Sequitur:
firmantium inficit animum, ut labescal delectatione « Et vidi, et ecce manus missa ad me. » (IIier.)
Pro manu missa extentam Septuaginta transtulerunt,
pravi operis et assidui iniquitate sermonis. Sequitur:
• Verba eorum ne timeas, et vultus eorum ne for quæ mittitur et extenditur ad eos qui Domini benc
mides, quia domus exasperans est. » Ac si aperte ficia consequuntur. Contrahitur autem ab his qui
diceretur : Timendi essent nisi me in suis actibus bus loquitur pcr prophetam : « Nunquid abbreviata
exasperarent; de quibus adhuc subditur: « Loqueris et contracta est manus Doniini (Isa. l)? » Et in
ergo verba mea ad eos, si forte audiant et quie- C psalmo : « lJt quid avertis manum tuam, et dexte
scant, quia irritatores sunt. » Oimnis qui peccat, ram tuam, de medio sinu tuo in finem? » (Psal.
quid aliud quam conditoris sui in se iracundiam ir lxxiii.) Denique extendit in passione pennas suas,
ritat? Et scimus, quia quolies actu, verbo, quoties suscepitque discipulos, et portavit illos in hunueris
cogitatione delinquimus, Deum contra nos toties suis. Et locutus est : « Tota die expandi manus meas
irritamus; sed tamen sustinet et clementer exspectat ad populum non credentem » (Isa. lxv), ut congre
per suam patientiam, per prædicator® autem suos garet filios Israel, sicut gallina congregat pullos su!)
verbum nobis exhortationis prorogat. Omnis autem alas suas. Et extensione manuum Moysi Israel su
qui recta prædicat, si auditur, iram irritati creato perat Amalec. -

ris super prævaricatorem placat populum. Unde
necesse est ut ipse non debeat agere malum quod
solet iii populo furorem conditoris irritare, propter
quod etiam subditur : « Tu autem, fili hominis, audi
quæcunque loquor ad te, et noli esse exasperans,
sicut doinus exasperatrix est, » etc. Id est, mala,
quæ fieri conspicis, ipse non facias, ne hoc, quod
prohibere mitteris, ipse committas. Omnis etenim
prædicator intenta debet mente pensare, ne qui
missus est lapsos erigere, ipse in pravitate operis
cum lapsis cadat. Cur beatus Ezechiel, qui ad præ
dicationem mittitur, esse exasperans prohibetur;
nisi enim, ad loquenda verba cum mittebatur, obedi
ret, omnipotentem Dominum, sicut populus de per
verso opere, sic propheta de suo silentio exaspc
rasset. Nam sicut mali ideo Deum exasperant, quia
loquuntur vel faciunt mala, ita nonnunquam boni
exasperant, quia reticent boiia. lllis itaque culpa
est perversa agere, istis recta reticere. In hoc ergo
3nim malis etiam boni simul Deum exasperant, quia
* In qua erat involutus liber, et expandit illum
• coram me. Et erat scriptus intus et foris, scri
« ptæque erant in eo lamentationes, carmen et
væ, » etc. Pro involuto libro, Septuaginta s capitu
luin libri • transtulerunt. • In manu Domini sedentis
super throaum, quæ missa est et extenta. » De quo
et in psalmis dicitur : « In capitulo libri scriptum
est de me (Psal. xxxix). » Capitulum intelligamus
exordium. Iste liber involutus atque signatus scri
ptusque intus et foris, vel ante et post, tantæ difíi
cultatis fuit, ut nullus potuerit neque in cœlo, mc
que in terra, neque super terram aperire illum e1
legere, nisi solus leo de tribu Juda, raJix DaviJ et Jes
sæ, quem Joannes in Apocalypsi devorasse se dixit,
non totum, sed in capitulo, id est, in principio. Ne
que enim fieri potest ut humana natura totos libri
hujus thesauros devoret. Et expandit illum coram
propheta, et legendum cognoscendumque præbuit,
qui in lsaia populo non credenti dicitur esse signa
tus. Usqne hodie enim velamen Judæis in veteri posi
559 R. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. [§69

tum est testamento. Scriptusque erat ante et retro. A (Greg.) Carmen aliquando in lono, aliquando in
De futuris et de præteritis, vel certe foris in histo malo dici non (lubium est. Quia et lætum carmem, et
riæ littera, intus, intelligentia spiritali. (Greg.) Liber lugubre carmen dicere possumus. Sed nos Scripturæ
autem involutus est Scripturæ sacræ eloquium ob sacræ usum sequentes, quæ pene semper carmen po
scurumv. quod profunditate sententiarum involvitur, nere in prosperis solet. Hoc in loco, pro bono prædi
ut non, ...cile sensus penetretur. Sed coram pro ctum carmen accipimus: nam cum omnipotens Deus
pheta libcr expanditur, quia coram prædicatoribus populum suum dc mari Rubroliberasset, seriptum est:
sacri eloquii obscuritas aperitur. Involutum librum « Tunc Moyses et filii Israel cecinerunt carmen Do
manus Domini porrexerat, cum apostolis dicebat: nino(Exod. xv). » Et cum David victoriam de hostibus
« Simile factum est regnum coelorum homini qui fecisset, scriptum est : * Locutus est David Domino
seminavit bonum semen in agro suo. Cum autem verba carminis hujus (II Reg. xxii). 1 Salomon quo
dormirent homines, venit inimicus ejus, et super que ait : « Acetum in nitro, et qui cantat carmina
seminavit zizania in medio tritici, et abiit. Cum corde pessimo (Prov. xxv). » Acetum quippe si mit
autem crevisset herba, et fructum fecisset, tunc ap tatur in nitrum, fervescit nitrum protinus et ebullit.
paruerunt et zizania; et cætera (Matth. xiii). » Sed Et perversa mens quando per increpatio;:em corri
librum quem involutum ostenderat, expandit, cum B pitur, per prædicationis dulcedinem bona suadentur,
hoc quod per ænigmata loquebatur, exposuit, dicens: de correptione fit deterior, et inde in murmuraiionis
« Qui seminat bonum semen, est filius hominis. Ager iniquitate succenditur, unde debuit ab iniquiuate
autem est mundus. Bonum autem semen, hi sunt compesci. Væ antem in Scriptura sancta sæpius de
filii regni, zizania autem filii sunt nequam. Inimi aeterno luctu quam præsenti solet intelligi. Unde
cus autem, qui seminavit ea est diabolus. Messis scriptum est : w Wæ impio in malum, retributio ma
vero consummatio sæculi est. Messores autem angeli nuum ejus fiet ei (Isa. iii). » Et beatus Job loquitur
sunt. Sicut ergo colliguntur zizania et igni combu dicens : t Si impius fuero, væ mihi est; si autem
runtur, sic erit in consummatione sæculi. » Involu justus, non levabo caput, saturatus afflictione et
tus itaque liber expanditur, quando hoc quod ob miseria (Job. x). » Justorum enim afflictio tem
scure prolatum fuerat, per latitudinem intellectus poralis. Wæ ergo quod dixit a temporali affli
aperitur. Hunc involutum librum Weritas expandit ctione distinxit, qui et justum afflictionem, et im
quando in discipulis egit quod scriptum est : • Tunc pium væ habere perhibuit, per semetipsam quoque
aperuit illis sensum ut intelligerent Scripturas. » Werilas dicit : t Væ mundo ab scandalis (Matth.
De quo adhuc libro subditur: « Qui erat scriptus xviii). » Et : • Wæ vobis qui ridetis, quoniam flebitis
intus et foris. » Liber enim sacri eloquii intus scri C (Luc. vi). » Et: « Væ prægnantibus et nutrientibus in
plus est per allegoriam, foris, per historiam. Intus illis diebus (Luc. xxi). » Pensandum ergo nobis est,
per spiritalem intellectum, foris autem per sensum quomodo hæc tria in sacro volumine scripta sint:
litteræ simplicem, adhuc infirmantibus congruen • Lamentationes, carmen, et væ. » Lamentationes vi
tem. Intus quia invisibilia promittit, foris quia visi delicet, quia in eo scripta est poenitentia peccatorum;
bilia præceptorum suorum rectitudine disponit. In carmen vero, quia ibi pronuntiantur gaudia justorum;
tus quia cuelestia pollicetur, foris autem, quia ter væ autem, quia illic expressa est damnatio repro!)o
rena contemptibilia, qualiter sint, vel in usu ha tum. Ut ergo-peccata punias, lege quae in hoc volumine
benda, vel ex desiderio fugienda, præcipit. Sequitur: scripta sunt lamenta, a Scindite corda vestra et non
• Et scriptæ erant in eo lamentationes, carmen vestimenta vestra (Joel. ii). » Et rursus: « Miseri estote
* et væ. » (RAB.) Scripturæ quoque sacræ lamenta el lugete. Risus vester in luctum vertatur, et gaudiuim
tiones, carmen et væ continent. Quia sic de spe in moerorem (Jacob. iv). » Ut autem de promissione
gaudium prædicant, ut in præsenti tamen pressuras gaudii sequentis hilarescas, causam cognosce, quia
atque angustias indicent. Quia si et illic dulcia ap in hoc volumine scripta sunt carmina laudis æternæ.
petimus, prius necesse est ut amara toleremus. a Beati qui habitani in domo tua, Domine, in sæcula
Carmen et væ discipulis prædicabat Domfnus quando sæculorum laudabunt te (Psal. lxxxiii). » Et sicut
dicebal : « Hæc locutus sum vobis ut in me pacem per qucmdam sapientem de coelesti Jerusalem dici
habeatis, in mundo pressuram habebitis (Joan. xvi). » • tur : Et lapide pretioso et mundo omnes plateæ ejus
Ac si aperte diceret : Sit vobis de me interius, sternentur, et per omnes vicos alleluia cantabitur
quod consulando reficiat, quia erit de mundo exte (Tob. xiii). » Hoc nobis carmen coelestis patriæ
rfus, quod sæviendo graviter premat. Aliter lamen nuntiare cives ejus venerant, qui co::cor,liter clama
tatio:nes de his qui ad pœnitentiam provocantur l;ant : « Gloria in excelsis Deo, et in terra pax ho—
continenl ;icut Samuel et apostolus Paulus plan minibus bonæ voluntatis (Luc. ii). » Sed si adhuc
gebant atque lugebant Saul et Corinthios, quos sal pr;esenti sæculo mente inhæres, si adhuc terrenis
vare cupiebant. Carmen super his, qui Dei digni voluntatibus delectaris, amare non potes gaudia
sunt testimonio, et quibus Psalmista præcepit : ;eterna, quæ audis. Cognosce ergo in hoc volumine
s Cantate Domino canticum novum (Psal. xcv). • væ quod in eo scriptum est, atque ab animo per ti
Porro væ super illis qui penitus desperantur, et norem expelle quod diligis, ut possis ex ju'icio
cuiu venerint in profundum peccatorum co:.tem*;ant. carmem amare quod legis.
 $£H CO\1\IENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. III.
CAPUT III.
Cibatur propheta volumine, mittitur ad filios transmi
grationis. Vidit gloriam Dei in campo, etc.
« Et dixit ad me: Fili hominis, quodcunque inve
• neris comede. » (Greg.) Quidquid enim in sacra
Scriptura invenitur edendum est, quia et ejus parva
siinpliceim componunt vitam, et ejus magna subtilem
ædificant intelligentiam.
• Comede volumen istud et vade, loquere filiis
• Israel. » (IIieron ) Nisi ante comederimus apertum
volumen, docere non possumus filios Israel. Deni
que et David postquam ipse misericordiaim conse
cutus est : • Docebo, inquit, iiiiquos vias tuas, ct
impii ad te convertentur (Psal. i). »
« Et aperui os meum, et cibavit me volumine
• illo. » Ego, inquit, aperui os meum, quia mihi di
ctum est : • Aperi os tuum, et comede. » Et aperto
ore, Dominus largitus est cibos. Ut initia voluntatis
in nobis sint, et perfectionem beatitudinis a Domino
consequamur, sed volentis neque currentis, sed ini
serentis Dei. Atiamen et velle et currere, nostri ar
bitrii est. Pro ω aperui » Septuaginta transtulerunt
• aperuit, » ut subaudiatur Deus, quia ipse et ape
ruit os prophetæ, et cibavit eum. (Greg.) Scriptura
sacra cibus noster et potus est. Unde etiam per
prophetam aliiim Dominus minatur, dicens: “ Mit
uam famem in terram, non famem panis, neque si
tim aquæ, sed audienlli verbum Dei (Amos. viii). »
Qui ergo, subtracto suo eloquio, fame ac siti nos di
cit atteri, quia ejus verba et cibus noster et potus
sinu demonstrat. Sed notandum quod aliquando ci
biis, aliquando potus sunt. In rebus enim obscurio
ribus, quæ intelligi nequeunt nisi exponantur, sacra
Scriptura cibus est, quia quidquid exponitur ut in
telligatur, quasi manditur ut glutiatur. In rebus vero
apertioribus potus: potum enim non mandendo glu
timus. Apertiora ergo mandata bibimus, quia etiam
non exposita intelligere valemus. Pro eo autem
quod multa Ezechiel propheta obscura atque perplexa
auditurus erat, nequaquam ei de sacro volumine
dicitur bibe, sed v comede. » Ac si diceretur : Pertra
cia, intellige, id est, prius mande et tunc degluti;
sed in verbis ita sacri eloquii iste dehet studii nostri
ordo servari, ut haec ideo cognoscamus, quatenus de
iniquitate nostra compuncti, cognoscentes mala quæ
fecimus, vitemus, ne alia faciamus, ut cum jam ex
magno usu lacrymarum de peccatorum remissione
coeperit esse fiducia, per verba Dei, quæ intelligimus,
ad vitam quoque alios trahamus. Ad hoc enim in
telligenda sunt ut nobis prosint, et intentione spiri
tali aliis conferantur. Unde bene nunc dicitur :
« Comede volumen istud, et vadens loquere ad filios
Israel. » Ac si ei de sacro cibo diceretur, Comede
et pasce, saturare et eructa, accipe et sparge, con
fortare et labora. Notandum quod propheta subjun
gii dicens: • Et aperui os meum, et cibavit me vo
lumine illo. » 0s in corde esse alius propheta testa
tur, dicens : • Labia dolosa in corde, et corde locuti
sunt mala. • 0s ergo aperimus quando scnsum ad
5C2
A intelligentiam sacri verbi præparamus. ltaque ut ad
vocem Domini propheta os aperuit, ita ad spira
inen Dominici præcepti cordis nostri desideria in
hiant ut de cibo vitæ aliquid sumant. Sed tamen hoc
ipsum sumere nostrarum virium non est, nisi ipse
cibaverit, qui ut comedatur jussit. llle etenim ciba
tur, qui per se edere non potest. Et quia ad capien'a
verba cœlestia idoneaiiostra infirmitas non est, ipse
nos cibat, qui nobis in tempore mensuram tritici tem
perat, quatenus in sacro verbo dum hodie intelligi
mus, quod hesterno die nesciebamus, cras quoqtie
comprehendamt:s, quod ho fie nescimus, per divinae dis
pensationis gratiam q*ioiidiano alimento nutriam;ar.
0mnipotens enim Deus, quasi toties ad os cordis
nostri manum porrigit , quoties nobis intellectuin
B aperit, et cibum sacri eloquii in nostris sensib;is
mittit. Cibat ergo nos volumine cum sensum nolis
scripturæ suæ dispensam,!o aperit, et ejus dulcedii.e
nostras cogitationes replet. Unde et subditur :
v Et dixit ad me : Fili hominis, venter tutis co
« medet, et viscera tua replebuntur volumine isto
ι quod ego do tihi, » etc. (Hier.) Principia lectionis
et simplicis historiæ esus voluminis est. Quando ve:o
assidua meditatione in memoriæ thesauro librura
Domini condiderimus, impletur spiritaliter venter
noster, et saturantur viscera, ut habeamus cum apo
stolo Paulo viscera misericordiae, et inpleatur illo
venter de quo Jeremias loquitur : • Ventrem umeuni,
ventrem meum ego doleo, et sensus cordis mei con
turbant me. » (Greg.) In sacro eloquio nonnunquam
C
venter pro mente poni consuevit. Unde et per Jere
miam dicitur : t Ventrem meum doleo (Jerem. iv), »
quod quia de spiritali et non corporeo ventre dixe
rat, adjunxit : • Sensus cordis mei conturbati sunt. »
Neque euiim ad salutem populi pertinebat, si pro
pheta ventrem corporeum se dolere prædicaret, se,l
ventrem doluit, qui mentis afflictionem sensit. Se.l
cur exemplum prophetæ proferim;us cum testimo
mium Domini apertius habeamus? Et necesse est ut,
cum per semetipsam Weritas loquitur, propheta t;:
ceat, quia lucerna claritatem non habet in sole.
Ait enim : « Qui credii in me, sicut dixit Scriptura,
flumina de ventre ejus fluent aquæ vivæ (Joan. vii). ,
Quia enim de mente fidelium sanctæ prædicationes
defluunt, quasi de ventre credentium aquæ vivæ de
currunt flumina. Wentris autem viscera, quid stii,t.
aliud, nisi mentis interna, id est, recta intentio, sati
ctum desiderium, humilis ad Deum, pia ad proxi
mum voluntas? Unde recte nunc dicitur a Weni; r.
tuus comedet et viscera tua replebuntur. » Quia
cum mens nostra pabulum veritatis acceperit, in
terna nostra jam non vacua remanent, sed alimento
vitæ satiantur. Ad veterem quippe hominem perti
net præsentem muhdum quærere, transitoria de con
cupiscentiis amare, mentem in superbiam erigere,
patientiam non habere, ex dolore malitiæ de pro
ximi læsione cogitare, sua indigentibus non daie,
atque ad multiplicandum aliena quærere, nullum pure
propter Deum diligere, inimicitiasinimicis reddere, de
563, B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS HI. £$
afflictione proximi gaudere : cuncta hæc vetusti sunt A vita reproba intra conscientiam remordet. Unde
hominis, quæ videlicet de radice trahimus corru necesse est, ut qui Werbum Dei loquitur, prius siii
ptionis. Sed qui jam ista exsuperat, et ad præcepta deat qualiter vivat, ut post ex vita colligat, quæ et
Dominica mentem in benignitatem commutat, de qualiter dicat.
l.oc recte dicitur : t Quia vetera transierunt, ecce fa • Et dixit ad me : Fili hon*nis, vade et ingredere
cta sunt omnia nova. » Tunc vero in nostris nentibus * [in Vulg. non est ingredere] ad domum Israel, et
nova fiunt, cum a nobis vetusti hominis vitia t loqueris verba mea ad eos, » etc. (IIier.) Cui dici
transeunt, quando sacri verbi præceptum venter tur, a Wade et ingredere ad domum Israel, » osten
comedet, et viscera medullitus replentur. Sæpe enim ditur non fuisse cum populo peccatore, licet in iisdem
quosdam vidimus, tota se mente ad sanctæ lectionis videretur super flumem Chobar fini',us cominorari.
studium contulisse, atque inter verba Dominica re Scriptum est enim : • Et ego eram in medio trai;s
cognoscentes in quantis deliquerunt, semetipsos in migrationis juxta flumen Chobar. » Separata eni;i,
lacrymis mactare, moerore continuo affici, in nullis erat prophetæ conversatio, et iniquorum offent!e!,a
hujus mundi prosperitatibus delectari, ita ut eis vita tur aspectu. Hoc idem faciebat et Moyses procul a
præsens oneri, et lux ipsa fastidio fieret, vix ad castris multitudinis figens tabernaculum : quod cum
colloquendum linguam admittere , atque a rigore B fuisset ingressus, descendebat columna nubis, et sta
bat ante ostium tabernaculi.
•!:sciplinæ animum difficile relaxare pro amore condi
toris, luctu solummodo et silentio gaudere. Horum « Non enim ad populum profundi sermonis et diffici
venter sacrum volumen comedit, et viscera repleta • lis [Vulg. ignotæ] linguæ tu mitteris, ad domum Is
sunt, quia præcepta vitæ, quæ sensus capere potuit, • rael, neque ad populos multos, et ignoti sermonis,
memoria non amisit, sed hæc collectus in Deo ani • quorum non possis audire sermonem. Et si ad illos
mus lugendo semper et recolendo servavit. Et fit v mitterein te, ipsi audirent te. Domus autem Israel
plerumque ut tales quique ex dono cœlestis gratiæ v nolunt audire te, quia nolunt audire me. Omnis quip
etiam verbum doctrinæ percipiant, atque de verita v pe domus Israelattrita fronte est, et duro corde, » etc.
tis pabulo, quod ipsi intrinsecus dulciter ruminant, Quoniam illi ad te nolunt venire, tu perge ad eos.
et proximos suaviter pascant. De quorum profecto ore v Non enim habent sani opus medico, sed male haben
prædicatio, tanto audientibus dulcis est, quanto eo tes. » Neque potes dicere, non possum loqui ad eos,
rum actio contraria suis prædicationibus non est, quia quia linguæ alterius sunt, et invicenì nobis barbari
de propria vita sumunt, quod per linguam proximis sumus. Nec mutuum possumus audire sermonem,
conferunt. Unde recte quoque hic propheta subjungit. quid loquar de uno populo ? Si ad diversas te mitte
« Et comediillud, et factum est in ore meo sicut mel rem nationes, tamen auctoritas et potentia mea om
« dulce , » etc. (IIier.) Loquitur et David : ¢ Quam nem difficultatem vinceret. Atque utinam tempus
dulcia gutturi meo eloquia tua, super mel ori meo instaret, quo ad omnes missurus sum nationes, qiio
(Psal. cxviii). » Et alibi : • Judicia Domini vera, de et linguarum daturus sum gratias ul prædicent Apo
siderabilia super aurum et lapidem pretiosum mul stoli mei, et totum mundum a diversitate linguarum
tum (Psal. xviii).» Et, « dulciora super mel et favum. » una fide meo subdant jugo, facilius illi audirent, qui
Et Samson favum mellis in ore leonis invenit (Jud. profundi sunt, altique sermonis, et nihil habent de
xiv). Et Dominus post resurrectionem partem assi levitate Judaica, sed gravi et solido ingrediuntur
piscis comedit et favum (Luc. xxiv). Et in Prover pede, et cum ignotæ sint linguæ, notæ fidei sunt.
ljiis de ape dicitur, quanquam hoc Hebræa non ha Unde sequitur : • Et si ad illos mittereuu te, ipsi au
l)eant exemplaria : « Vade ad apem, et disce quo dirent te. » Denique postea misit, et omnes pariter cre
modo operatrix sit, et opus suum castum faciat. Cu diderunt. Un'e Paulus et Barnabas loquuntur ad eos :
jus laboribus reges et imperiti pro sanguinitate ab v Vobis quidem oportuerat prædicari verbum Dei ,
utuntur, » quod operati sunt Moyses et prophetæ, et sed quia noluistis suscipere sermonem, ecce conver
evangelistæ, et apostoli, ut quicunque rex fuerit, cu timur ad gentes (Act. xiii). » Et de centurione dici
jus cor in manu Dei est, dulcibus fruatur cibis. tur, ¢ Neque in Israel tantam fidem inveni (Luc.
Qni vero simplex et absque serpentis astutia habet vii), » [Greg.] In ipso jussionis exordio quo pro
i:inocentiam columbaruin, simplici fide credat atque pheta ad prædicandum mittitur, aperte et vocatio
salvetur, quia ubique insidiæ sunt, et sæpe diabolus gentium, et Israelitarum repulsio designatur. Nam
transfigurat se in angelum lucis, melque distillat de cum dicitur : « Non ad populos multos profundi ser
labiis mulieris meretricis, dulcia repromittens, ut monis et ignotæ linguæ mitteris, quorum non possis
venena interserat. (Greg.) Liber qui viscera reple audire sermones, » atque statim subditur: « Et si ad
vit, dulcis in ore, sicut mel factus est. Quia ipsi de illos mittereris, illi audirent te, » aperte declaratur
otnnipotenti Domino sciunt suaviter loqui, qui hunc obedientia gentium, quæ quandoque prædicatorum vo
didicerunt in cordis sui visceribus veraciter amare. ces essent sine tarditate secuturæ; et cum subditur:
!n ejus quippe ore Scriptura sacra dulcis est, cujus « Domus Israel nolunt audire te, quia nolunt audire
vitæ viscera mandatis illius replentur, quia eis sua me, » Judææ duritia designatur, quæ verba prædi
vis est ad loqiiendum cui interius impressa ad viven cantium et cognovit, et sequi noluit. lgnota autem
úitu f;erit. Nam sermo dulcedinem non hahcl quem lingua gentium ad obediendum moram fecit, quam
5;;5 C0\1\IENT. IN EZECHIELEM. — L!B. III. f;f;(;

vis extranea ab eloquio legis fuit. Bene autem di A in vulnere, cur erubescat medicus, qui per inedica
cutur : « Noluit audire te, quia nolunt audire me, » menta providet salutem. Saepe vero contingit ut
secundum hoc quod scriptum est : « Qui vos sper pr;cdicator reverenter audiatur, nonnunquam vero a
nit, me spernit (Luc. x). » Causa quoque cur non au perversis ita despicitur, ac si eis nihil utilitatis lo
Jiant subinfertur cum dicitur : « Omnis quippe do qtiatur. Unde recte nunc dicitur : « Ut adamaiitein
anus Israel attrita fronte est, et duro corde. » Cum et silicem dedi faciem tuam. » Adamas et silex utra
domiis Israel attrita fronte et duro corde csse per que dura, sed tinum horum pretiosuin est, alterum
hibetur, quid aliud sentiendum, quidve cogitandum vile, Adamas ad ornamentum sumitur, silex al) iti
est, nisi quod fronte:n cordis in impudentia atterit nerantibus calcatur. Et sæpe contingit ut hos qaos
culpa frequens, ut quo crebrius committitur, eo de correptionem suam conspicimus nimis fiiiiniliter
iIIa committentis auimus minus verecundetur? At audire, verecundemur eis aliqua dicere. Nonntim.
que ideo ad tantam cordis duritiam quandoque pec quam vero evenit ut eos quos increpationem suam
cator pervenit, ut etiam in correptione sensibilis non videmus postponere, et despectui habere, trepidemus
sit, quia, qui usu peccandi induruit, nullo modo eis verbum prædicationis inferre. Sed si recte sapi
corripientis verbum, id est, manum palpantis seiitit, mus et ad eos a quibus nos honorari conspicimus, et ad
sicut Judææ quoque crebrius delinquenti dicitur : B eos a quibus despici videmus, auctoritatem exhorta
• Frons mulieris merelricis facla est tibi, noluisti eru tionis vel increpationis sumimus, ut nec illorum hu
bescere. » Vel certe attrita frons est in hujus mundi militatem debeamus erubescere, nec horum super
actibus assueta, quia sicut sunt nonnulli qui quie biam formidare. Dicatur ergo : • Dedi faciem tuam
tem cunctis mundi præmiis atque honorib;is præpo ut adamantem, » id est, si ab auditoribus honoraris:
nuiit, ita nonnulli, ut in hoc mundo aliquid esse vi Et, • dedi faciem tuam ut silicem, » si ab auditoribus
deantur, terrenis laboribus insudant, insistunt cau conculcaris atque despiceris, ut nec per latum ho
sis, permiscentur jurgiis, et quamvis se corpore de norem refrenetur lingua ex verecundia, nec per despe
ficere inter labores sentiant, amore tamen terrena ctum taceat ex infirmitate. Sequitur: , Ne timeas eos,
rum rerum devicti, delectabiliter fatigantur. neque metuas a facie eorum, quia domus exasperans
Ecce dedi faciem tuam valentiorem faciebus eo est. » lióc jam superius dictum est, sed notandum
w rum, et frontem tuam duriorem frontibus eorum quam aspera domus habeatur, cujus asperitas tam
« ut adamantem et ut silicem dedi faciem tuam, ne crebro replicatur. Increpandus itaque peccator est,
• timeas eos neque metuas a facie eorum, quia domus et nunquam timendus, quia domus exasperans est.
* exasperans est, » etc. (Hier.) Domus Israel attritæ Timeri enim homo debuerat, si ipse auctorem om
frontis est, et procacis audaciæ, et duro sic corde ut C nium ut homo timuisset. Nam qui rationis sensum
scorpionibus comparetur. Ideo dedi tibi vultum du ad timorem Dei non habuit, tanto in nullo timendus
rissimum et frontem, quæ nullo pudore superetur. est, quanto hoc quod esse debuit, non est. Sequitur :
Ex quo discimus interdum gratiæ esse Dei impuden • Et dixit ad me : Fili hominis, omnes sermones
tiæ resistere, et cum locus poposcerit, frontem fronte d meos quos loquor ad te, assume in corde tuo, et au
centerere. Hoc autem tribuitur ne nostra verecundia
« ribus tuis audi; et vade, ingredere ad transmigratio
et humanus pudor pertimescat insidias æmulorum. v nem filiorum populi mei, » etc. (Hier.) Iste est cihus
{Greg.) Sicut verecundia laudabilis est in malo, ita voluminis, et hæc sunt verba, quibus pro diversitate
reprehensibilis est in bono. Erubescere enim ma audientium vel lamenta, vel carmen, vcl væ, homini
luin sapientiæ est, bonum vero erubescere fatuitatis; bus loquimur, et tamen notandum quod ante ser
unde scriptum est : « Confusio est adducens pecca mones Dei in nostro corde condendi sint, audien
tnm. Et est confusio adducens gloriam (Eccli. iv). » dique et intelligendi diligentius et sic ad populuiu
Qui enim e:ubescit pœnitendo mala quæ fecit, ad proferendi. « Vade, inquit, ingredere ad transmigra
vitæ libertatem pervenit. Qui vero erubescit bona tionem sive ad captivitatem, ad filios populi mei. »
facere, a statu rectitudinis cadit atque ad damna Et Dominus noster venit ad populum Judæorum,
tionem tendit, sicut per Redemptorem dicitur : « Qui mittente Patre, ut prædicaret captivis remissionem,
me erubuerit et meos sermones, hunc filius hominis et impleretur in eo quod scriptum est : « Ascendens in
erubescet cum venerit in majestate sua (Luc. ix). » altum, captivam duxit captivitatem, dedit dona homi
Et sunt qui bona jam in mente conspiciunt, sed nec nibus. » (Greg.) Wigilanter intuendum est quod voce
dum malis aperte contradicunt. Hi nimirum, quia boni Domini ad prophetam dicitur, ut prius sermones ejus
sunt in mente, auctoritatem non habent in locutione, audiat et postmodum loquatur. Audivimus enim verba
apti ad veritatis defensionem non sunt. llle enim Dei si faciamus, et tunc ea proximis recte loquimur,
esse debet veritatis defensor, qui quod recte sentit cum prius ipsi fecerimus. Quod bene Marcus evan
loqui nec metuit, neque erubescit. Unde nunc in gelista confirmat , cum factum Domini miraculuma
imagno munere prophetæ promittitur : « Ecce dedi narrat, dicens: t Adducunt ei surdum et mutum, et
faciem tuam valentiorem faciebus eorum, et frontem deprecabantur eum ut imponat illi maiium. » Cujus
tuam duriorem froiitibus eorum. » Quis est autem ordinem curationis insinuat, subdens : « Misit digi
peccator nisi vulneratus, et quis est prædicator nisi tos suos in auriculas, exspuensque tetigit linguana
medicus ? Si enim non erubescit peccator, qui jacet ejus. Et suspiciens in cœlum, ingemuit, et ait illi :
[30I B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. {{i8

Ephpheta,quodest adaperire.Et statim apertæsunt au- A contemnens rapitur a spiritu, et audit post se vocem
res, et solutum est vinculum linguæ ejus, etloquebatur commotionis magnæ, præteritorum obliviscens, el in
recte. » Quod vero ad transmigrationem populiadiuo futurum se extendens, ut inimicorum insidias post
nendam propheta mittitur, non solum ea transmigratio tergum relinqueret. Tale quid et in Exodo legimus
debet intelligi, quæ ejus populi erat in corpore, sed (Exod. xiv), quando Pharao et omnis exerciius ejns
eliam, quæ facta fuerat in niente. Ab Jerusalem quippe persequebatur Israel, et angelus in columna nubis
ad Babyloniam venerat. Et quid Jerusalem, nisi deseruit priora castrorum, venitque post tergum, el
visio pacis? Quid Babylonia, nisi confusio interpre tota nocte stetit inter Israel et Ægyptios, ut perler
tatur? Quisquis vero a rectis operibus in perversis ritis adversariis, audiret Israel. • Benedicla gloria
actibus cadit, quando a bono studio ad vitia defluit, Domini de loco suo. » Locus autem Domini est omnis,
quasi ab Jerusalem ad Babyloniæ civitatem venit. in quibus hospitium invenit, aut certe filius locus
Cuhnen enim bonæ contemplationis deseruit, atque patris, sicut et pater locus est filii, dicente Domino
in transmigratione confusionis latet. Quod illis sæpe Salvatore : • Ego in Patre, et Paler in me (Joan.
so!et evenire, qui cum bona agant, in his de sua xiv) ». Hoc idem significat et Michæas : , Ecce
virtute gloriantur. Unde Psalmista, ne a visione Dominus egredietur de loco suo, et descendet super
pacis, id est, a bonis actibus captivus ad Babyloniam B excelsa terræ. Et eommovebuntur montes super
emigraret, Domino supplicans dicit : • Adjutor meus eum, et valles tabescent sicut cera a facie ignis, et
non emigrabo. » Si enim in se confideret, a justitiæ sicut aqua quæ defertur in præceps (Mich. i). »
operibus cadendo migrasset. Sed neque hi, qui ab Descendente enim Domino Salvatore, et proficiscente
statu rectitudinis in prava actione ceciderunt, despe de Patre, excelsa terræ, montesque commoti sunt, et
randi sunt, quia recte propheta ad transmigrationem inferiora vallium liquefacta. Potest locus esse gloriæ
Babyloniæ mittitur, et per prophetam alium Dominus Domini, et lux inaccessibilis, de qua et Apostolus
dicit : Et venies usque ad Babylonem , ibi libera loquitur. t Qui solus habet immortalitatem, el lucem
:
beris. Sæpe enim, qui postquam in confusione vitio habitat inaccessibilem. » Quando præterita judicia
rum ceciderit, erubescens mala quæ perpetravit, ad Domini animo revolvimus, audivimus vocem post
pœnitentiam redit, seque a suis lapsibus bene tergum commotionis magnae; quando fut.ra corde
vivendo erigit. Quid ergo iste, nisi usque ad Baby meditamur, auditur vox de prioribus, et ex his quæ
lonem venit, et ibi liberatus? Qui postquam confusus ante sunt. (Greg.) Quid est hoc, quod propheta, post
mente perversa perpetravit, hæc ipsa erubescens quam ad transmigrationem filiorum populi miuiur,
unala, quæ fecit, se contra se erigit, et bene operando
ad statum rectitudinis redit. Sequitur: C
vocem post se magnæ commotionis audivit, dicen
tem : « Benedicta gloria Domini de loco suo? » Con
;
$.
• Et loqueris et dices ad eos. Hæc dicit Dominus versus quippe ad peccatores Babyloniæ fuerat, et '*,

ι Deus, si forte audiant et quiescant. » Quoties divinis
vocibus difficultas audiendi repetitur, ut dicatur, t Si
forte audiant, » quid aliud quam transmigrati populi
duritia designatur? In quibus verbis magna est nostra
consolatio, quia si omnipotens Deus prophetam mit
tens ad perversum populum verba sua denuntiat,
difficile audire, cur nos miseri contristamur, cur
sæpe a fratribus in nostra admonitione contemni
mur?Nam crebro delinquentes alloquimur, frequenter
increpamus, sæpe cum eis blandis sermonibus agi
mus, et tamen si alter audit, alter audire contemnit,
alter ex parte verbum exhortationis suscipit, et ex vel a sanctis angelis auctori omnium laus æterna
parte recipere recusat, ita ut quotidie impleri videa cantatur. In eo ergo, quod justi de convertendis
D peccatoribus cogitant, quia eorum vitia considerando
mus hoe quod per prophetam alium narrat Dominus
quæ fecerit iratus, cum dicit: • Plui super civitatem
unam, et super alteram civitatem non plui. Pars una
eompluta est, et pars quæ compluta non est, aruit. »
Cum enim sanctæ exhortationis verba alia niens
suscipit, alia suscipere recusat, super unam civita
tem Dominus pluit, et supet alteram non pluit.
• Et assumpsit me spiritus. Et audivi post me vo
• cem commotionis magnae. Benedicta gloria Domini
• de locosuo. » etc. (Hier.) Deus, de quo scriptum est:
• Assumens mansuetos Dominus, »ipse assumpsit et
prophetam, qui non erat in carne, sed in spiritu, et
alnbulans in spiritu, carnis opera non implebat, spi
uitus ciiim Dei erat in eo. Quamobrem et terrena
vocem gloriæ Domini de loco suo post tergum audie
bat. Locus enim Domini Jerusalem, id est, visio
pacis, quia nimirum corda illa vident ea quæ Dci
:
sunt, quæ ad transmigrationem Babyloniæ, id est, ad
cenfusionis vitia, non descendunt. Ibi enim inhabitat
Deus, ubi vera pax quæritur, internæ contemplatio
.
nis gloria amatur. Nam qui ad perversitatem defluunt,
locus Dei esse contemnunt. Locus gloriæ Dei est vel
sancta quæque anima, vel unusquisque in coelestibus
permanens angelicus spiritus, et gloria Domini de
loco suo benedicitur, cum vel ab electis hominibus,
.
ad carnales actus oculum ducunt, quasi ad Babylo
niam intendant. Qui tamen pro statu suæ rectitudi
mis, quia in laudem Dei bona sanctorum considerare
nunquam desinunt, quamvis per cogitationem alio ;
intendant, quasi post se gloriæ Domini vocem ab
Hierusalem, id est, de loco suo audiunt. Quid est
ergo, quod post se propheta vocem audivit commo
tionis magnae, nisi quod post sermonem prælicatio
nis, qui fit ad corda peccantium, lamenta poeniten
;
tium sequuntur? Perversi enim quippe, dum prava ;
agunt, et a justis recta non audiunt, nesciunt quaum
sintgravia quæ committunt, atque ex ipsa sua iguoran
tia in suo stupore securi sunt, et jacentes in culpis
 5£9 COMMENT. IN EZEClllELEM. — LIB. III. 570

quasi molliter requiescunt, sicut de quodam pecca- A rum, legit et recognoscit, quia introrsus rediens, inta].
lore et securo populo dicitur : Requievit in fecibus ligit quod foris audit. Aliud nanique est eleemosynam
suis, quia securus jacuit in peccatis. Cum vero auilire ex præcepto facere, atque aliud ex charitate. Ex præ
perversi verbum prædicationis cœperint, quæ sint sup cepto enim facere bonum inchoantium cst, ex chari.
plicia æterna cognoscere, qui terror judicii, quam tate autem bonum facere perfectorum, qui non solum
subtilis examinatio de singulis quibusque peccatis, quia jubetur, faciunt, sed etiam diligunt faciendo quod
illico contremiscunt, implentur gemitibus , et non se jubetur. Hinc est enim quod in magna virtute per
capientibus suspiriis anxiantur, atque magno pavore Psalmistam dicitur : • Vide quia mandata tua dilexi,
concussi, in luctu et fletibus erumpunt. Prophetam Domine, in tua misericordia vivifica me (Psat.
ergo vox magnæ commotionis sequitur, quia post cxviii). » Sic qui castitatis bonum in suo corpore
verbum prædicationis, conversorum atqtie pœniten custodit, contra luxuriantes zelo accenditur, ut ab
tium luctus audiuntur. Qui enim pi ius quieti jace immunditiæ maculis expientur. Et sæpe dum quos
l;ant in vulnere, tacti postmodum manu medicinæ dam in lapsibus invenit, edomat, affligit atque ad
cum dolore redeunt ad salutem. Sed quid vox ipsa castitatis munditiam restringit. Cujus si forte mens
dicat audiamus. • Benedicta gloria Domini de loco de immunditia luxuriæ fuerit tentata, ex ipso docet
suo. » Locus enim maligni spiritus fuerant corda D zelo quo alios correxit, semetipsam convenit et eru
peccantium, sed cum sibimetipsis irati per pœniten bescit immunda cogitare, quæ se in aliis recolit
tiam redeunt ad vitam, gloriæ Domini locus fiunt, correxisse. In hoc ergo ala alam percutit, dum virtus
jam se contra se erigunt, jam pœnitentiæ lacrymis virtutem pulsat, et ab immunditia custodit. Sin vero,
insequuntur mala, quæ commiserunt. Inde ergo au ut præfati sumus, vicissim sealis suis animalia feriunt,
ditur benedictio gloriæ in laude Dei, unde prius so et ala altera ad alteram alam percutitur singulorum :
uabat Creatoris injuria de amore praesentis sæculi, hujus quoque descriptionis largiente Domino sensus
et corda pœnitentium fiunt jam Domino locus suus, palet. Quid est ergo q::od haec pennata animalia alas
quæ prius in peccatis posita, fuerunt locus alienus. alteram ad alteram feriunt, nisi quod omnes sancti
De quibus adbuc subditur : se invicem suis virtutibus tangunt, et sese ad pro
vectum excitant ex consideratione virtutis alienæ ?
* Etvocem alarum animalium percutientium alteram Non enim uni dantur omnia, ne in superbiam elatus
t ad alteram, etc. » Audivit post se propheta vocem cadat, sed huic datur quod tibi non datur, et libi
commotionis magnæ, quia, sicut dictum est, verbum dalur quod illi denegatur, ut dum iste considerat
prædicant.um luctus pœnitentium sequitur. Audivit bonum quod habes, et ipse non habet, te sibi in
post se vocem alarum animalium, quia ex ipso luctu C cogitationepraeferat. Et rursum, dum tu habere illum
pœnitentium oriuntur virtutes sanctorum , ut tanto conspicis, quod ipse non habes, te illi in tua cogita
magis in sancta actione proficiant, quanto se ante tione postponas, et fiat quod scriptum est : • Supe
cognitionem vitæ nequiter egisse meminerunt. Sed riores sibi invicem arbitrantes ; » ut enim pauca ex
est in his verbis magna dubitatio, quia non aperte multis loquar, isti miræ abstinentiae virtus tribuitur,
per prophetam dicitur, utrum unumquodque animal et tamen verbum scientiæ non habet. llli datur sermo
alas suas in semetipsis percutiat, an certe hæc eadem scientiæ, et tamen virtutem perfectæ abstinentiæ ad
sancta animalia alis suis se vicissim feriant, ut alas prehendere conatur et non valet. Huic libertas tri
hujus alterum, et alas alterius istud tangat. Sed quia buitur vocis, ut oppressis quibusque protectionis
plerumque in sacro eloquio ideo aliquid obscure solatium impendens, ad defensionem justitiæ libere
dicitur, et dispensante mirabiliter Deo multipliciter loquatur;. sed tamen adhuc multa in hoc mundo
exponatur, nos utraque exponere largiente Domino possidens, relinquere omnia vult et non valet. Illi
debemus. Sæpe enim alas animalium virtutes diximus vero jam datum est omnia terrena relinquere, ut
esse sanctorum, quomodo ergo unumquodque ani nihil in hoc mundo cupiat habere, sed tamen adhuc
mal alas suas excutiens alteram ad alteram percutit, auctoritatem vocis contra peccantes quosque non
nisi quod aperte datur intelligi quia, si sancta ani præsumit exercere, et qui ideo plus loqui libere de
malia efficimur, virtus virtutem in nobis excitat, dum buit, quia jam non habet unde in hoc mundo tenea
una alteram ad perfectionem pulsat? Ecce enim ha tur, loqui contra alios libere recusat, ne ipsam vitæ
bet quis ver'i Dei scientiam, atque per eamdem suæ quietem perdat. Isti virtus prophetiæ data est,
scientiam discit, ut viscera etiam misericordiæ ha multa jam, quæ ventura sunt prævidet, sed tamen
beat, per scientiam quippe verbi Dei didicit: “ Date præsentis proximi ægritudinem conspiciens atque
eleemosynam, ecce omnia munda sunt vobis (Luc. compaliens, non valet curare. Illi data est curationis
xi). » Cum jam esse misericors in eleemosynis coe gratia, atque a corpore proximi molestiam quæ in
perit, verba sanctæ auctoritatis legit, et quidquid in præsenti est orationibus repellit, sed tamen quid
eis de misericordia dicitur, uberius per experimen seipsum paulo post sequatur ignorat. Mira itaque
tum intelligit. Il)i enim scriptum est : ¢ Pater eram dispensatione omnipotens Deus sic in electis suis sua
pauperum (Job. xxix). » Quod fortasse antea legebat, dona dispensat, ut et isti det quod illi denegat, et
et præteribat, sed cum in ejus corde jam misericordia alteri majus quod alteri minus tribuat, quatenus dum
cur perit mutare naturam, quid sit patrem esse paupe vel i te habere illum conspicit, quod ipse non ha!)et,
57 1 B. RABANl M) AUR£ ARCH1I£P. M0GUNT. OPERUM i ARS II. 572
vel ille hiinc majiis accepisse considerat, q:iod sibi A plangimiis mala quæ fecimus. Post vocem vero ala
niii:;is adesse pensat, dona Dei alter in altero, id est, riim et rotarum, secunda commotio est, dum magnis
vicissim omnes a.'mirentur, atque ex hac ipsa admi fletibus quærimis cœles'ia bona, quae a:i !ivimus.
ratione humilietur :;!ter alteri, et quem vi!et habere Ecce enim, quia i: tra sanctam Ecclesiam de mnltis
i •od non ha!;et, eum divino judicio sibi prælatum patribiis virtutum exempla cognoscimiis, qui alarum
„.iet. Alis ergo suis s^ vicissim animalia feriunt, sonitum quotidie audimus, quia ubique sacra elo
ciim sanct;e mentes alternis se virtutibus tangunt, quia personant, quasi rotarum vocibus excitamur.
et tangendo excitant, atque excitata a i provectiim Et quia per eadem sacra eloquia ad amorem nostri
volant. Sed inter hæc sciendum est quia, sicut electi conditoris accen imur, magni fervoris ignibus ar
qtiique hoc semper in aliis attendunt, quod a Deo dentes esse nos longe adhuc ab omnipotenlis Dei
me!itis acceperunt quam ipsi, ut eos sibi in cognitione facie plangimus. Post primam ergo vocem commo
pr;eferant seque illis iu humilitate substernant, ita tionis magnæ sequitur, quia dum testamenta Dei
reproborum mentes nunquam consi'erant quid alter in aure cordis sonare cœperint, audientium spiriti;s
boni aiuplius, qi:am ipse, sed quid boni ipse amplius, ex amore compunctus ad lamenta commovetur.
quam alter habeat, neque pensant, quæ hona spiritus • Spiritus quoque levavit me, et assiinpsit me, et
alter acceperit, et ipsis desint, sed quæ bona ipsis et B
• abii amarus in indignatione spiritus mei. » (Hier.)
quæ mala adsiut alteri. Et cum omnipotens Deus ad Postquam elevatus a spiritu est, et assumptus ab eo,
hoc singulis virtutes dividat, ut alterum alteri in tunc in indignatione et amaritudine spiritus sui abiii
cogitatione humiliet, ad hoc reprobi pertrahunt quo ferebatur, intelligens indignationem Dei, et quid
bon:im, quod acceperunt, ut ex eo in elatione perdan significaret visio mente pertractans, sive siibliniis
tur, dum semper considerant bona quæ ipsi habent, ipso spiritus sui impetu ferebatur, cupiens ire quo
et alii non habent. Et nunquam perpendere student Dominus imperabat, spiritum autem ejus, non Spiri
quanta bona alii habeant, et ipsi non habeant. Quod tum sanctum , sed spiritum hominis, intelligamus,
ergo divina pietas in augmentum disponit humilitatis, de quo in multis locis dicitur in Hsaia : De nocte
lioc mentes reprob;e in augmentum vertunt elatio consurgit spiritus meus ad te, Deus (Isa. xxvi). Trans
nis, et ex diversitate munerum a bono deficiunt, urde ferturque propheta, non, ut quidam æstimant, in
crescere in humilitatis bono debuerunt. Sequitur : spiritu, sed in ipso corpore, quod et de Habacucjuxta
« Et vocem rotarum sequentium animalia, et vo Theodotionem legimus (Dan. xiv). (Greg.) Cur qui se
• cem commotionis magnæ. » In rotis sacri eloquii assumptum jam a spiritu dixerat, iterum elevatum et
Testamenta signari superius diximus. Vox igitur ro_ assumptum narrat? Sed ad altiora mens prædicantium
tarum est sermo testamentorum. Posi vocem itaque proficit, cum per eos sensus audientium ad o:nnipo
alarum animalium auditur etiam vox rotarum , quia . tentis Dei desiderium commovetur. Sed quærendum
prædicantium sermone suscepto dum virtutes san est nobis, cum spiritus mentem non elevet nisi assum
ctorum ad altiora agenda evolant, seque vicissim ad pserit, cur prius , elevavit , et postmodum dicitur , as
provectum pulsant, sanctæ Ecclesiæ status erigitur, sumpsit: » sed hoc loco , assumpsit » dictum est, con
ut per universum mundum sacrorum testamento stanter tenuit. Nam sunt nonnulli quos elevat spiritus,
rum paginæ legantur. Ubique etenim jam sanctum sed non assumit, quorum et intellectus ad spiritalia .
Evangelium, ubique Apostolorum dicta, ubique lex emiicat, sed tamen vita in factis carnalibus remanens,
et prophetæ sonant. Post alarum ergo sonum vox non cordatintellectui. Balaam quoque (Num. xxiii)per
rotarum sequitur, quia post sanctorum miracula prophetiæ spiritum elevatus erat, sed assumptus non
verba sacri eloquii intra sanctam Ecclesiam libere et erat, quia et veraciter potuit longe post futura prospi
libenter audiuntur ; quæ rotæ animalia sequuntur, cere, et tamen a terrenis desideriis mentem noiuit
quia, sicut superius dictum est, postquam in honore separare, sed quia propheta sanctus scientia elevatus
venit vita sanctorum, veneranda quoque apparuerunt est, et vita pariter assumptus, jam qualis in praedi
nominibus eloquia testamenlorum, vel certe rotæ aui catione pergat audiamus. « Et abii amarus in indi
malia sequuntur, quia in sanctorum Patrum vita cogno gnatione spiritus mei. » Ergo cui dona sancti Spiri
scimus quid in sacræ Scripturæ volumine intelligere tus creverant, cur amarus abibat ? An omne cor quod
debeamus. lllorum quippe nobis actio aperit hoc idem spiritus assumit, amarum in indignatione sui
quod in suis prædicationibus pagina testamento spiritus facit? Unde sciendum est quia cui adhuc præ
rum dicit. Sed quærendum nobis est cur, postquam sens vita dulcis est, etiamsi verbum Dei loqui videa
superius dictum est . • Audivi post me vocem com tur loqui, elevatus et assumptus prædicator non
motionis magnæ, » post vocem quoque alarum atque est. Mentem enim quam Spiritus sanctus replet, in
rotarum subditur, * et vocem commotionis magnae. » amaritudinem temporalium delectatione æternorum
Quod si diligenter aspicitur, inveniri potest quia non commovet. Dulce enim est esse in rebus humanis,
otiose repetitur. Duæ quippe sunt commotiones sed ei qui adhuc de coelestibus gaudia nulla gusta
quibus corda nostra commoventur. Una quippe vit, quia quanto minus æterna intelligit, tanu) de
commotio ex timore est, altera ex charitate. Una fit lectabilius in temporalibus requiescit. At si quis jatn
Ex luctu pœnitentium, alia ex fervore amantium. Post cordis ore gustaverit quæ sit illa dulcedo coelestiuam
pr;edicationis ergo verbum prima commotio est, cum præuiorum, qui illi hymnidici angelorum chori ,
573 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. III. 57 %

quæ incomprehensibilis visio sanctæ Trinitatis, huic A nem, ad acervum novarum frugum, ad eos qui hal);.
quanto illud dulce fit, quod intus videt, tanto in ama tant juxta flumen Chobar. » Cum causa exigeret ,t
ritudinem vertitur omne quod foris sustinet. Rixatur indicare debuisset quod ad transmigrationem veniret,
secum de his qu;e male egisse se recolit, et sibi quæ dicendi uecessitas fuit, ut per fruges locum quo
metipsi displicet cum ei jam ille placere coeperit, q'!e exprimeret, dicens, * t Ail acervum novarum, fpi;
qui omnia creavit. ßeprehendit se de cogitationibus, gum, » nisi quod sæpe per res et loca caus;e signantur?
insequitur de verbis, et punit flendo de factis, super Multi quippe Ezechiel prophetante jam captivitatis
nis inhiat, terrena jam omnia per mentis despectum anni defluxerant, atque ex his qui in captivitatem
calcat, et quandiu illud, quod desiderat, adhuc per ducti fuerant, plures jam in morte carnis obierant,
speciem non habet, flere dulce habet, seseque conti ad quorum filios propheta loqui veniebat. Unde et ei
nuis lamentis affligere, et quia necdum se esse in superiiis dicitur: « Fili hominis, ego mitto te ad filios
patria ad quam creatus est videt, in hujus vitæ exsi lsrael, ad gentes apostatrices, quæ recesserunt a me,
lio nihil ei plus aliud quam sua amaritudo placet, et patres eorum pr;evaricati sunt paetum mei:m us
dedignatur etenim su!jacere temporalibus, et arden que in diem hanc, et filii dura cervice et inllomaLili
ter suspirat æternis. Sed sciendu:m est, quia nullus corfe sunt, ad quos ego te mitto. » Ex quibus, quia
hæc pro amore omnipotentis Domini ex toto corde B multi fuerant credituri, atque per obedientiam a:l
agere prævalet, nisi is cujus animum Spiritus sanctus fertilitatem boni operis perventuri, acervus frugum
assumpserit. Nam quando homo ex sua virtute suffi vocantur : quia enim bonæ animæ fruges appellanttir
• iat terrena despicere, coelestia amare, pacem cum Dei propheta alius testatur, dicens : « Sar.clus Isra l
!)eo quærere, secum rixam subire, in cogitatione se Domino, primitiæ frugum ejus (Jer. ii). »
11etipsum reprehendere et gemitibus punire? Nullus • Et sedi ubi illi sedebant, et mansi ibi septem
laec agere, nisi quem divina gratia roboraverit, va t diebus moerens in medio eorum. » Notandum quod
let. Unde et subditur: captivo populo propheta sanctus quanta compassione se
• Manus Domini erat mecum confortans me. » Ad copulat, eorumque se moeroribus consedendo et mœ
l)ona quippe assurgere perfecte non possumus, nisi rendo conjungit, quia radix verbi est virtus operis, et
nos spiritus et præveniendo elevet, et subsequendo con ille sermo ab audiente libenter accipitur, qui a præ
fortet. Sed quærendum cum superius de volumine quod dicante cum compassione animi profertur. Sic ferrum
acceperat scriptum sit, « Et factum est in os meum cuin ferro jungitur, liquatur prius ut postmodum
quasi mel dulce, » qua ratione postmodum dicitur : vicissim a seipso teneatur. Si enim prius minime
Abii amarus in indignatione spiritus mei. » Mirum nollescit, postmodum fortiter se tenere non suflicit.
quippe valde est, si dulcedo simul et amaritudo con C Sic propheta captivo populo conserlit, eu mœrens in
veniant. Sed juxta superiorem sensum sciendum est medio eorum exstitit, ut dum per charitatis gratiam
quia cui sermo Dei in ore cordis dulcescere coeperit, conscendeiido se ei nolliorem red.'eret, eum statim
hujus procul dubio contra se animus amarescit. Quo verbi fortitudine teneret. Sin vero isracliticus po
enim in illo subtiliter discit, qualiter se reprehen pulus, qui domus exasperaiis vocatur, quia culpas
dere debeat, eo se durius per amaritudinem poeni nec inter flagella cognovit nullo moerore aiiimum
tentiæ castigat qui 1anto sibi magis displicet, quanto depressit. Propheta inter gentes moerens sedere stu
in sacro volumine amplius de omnipotente Deo videt duit, ut tacendo osten !eret quid loquendo veneral do
quod amet; sed quia ad ista proficere sua virtute non cere, et priusquam verba faceret in hoc quod moerens
valet homo, recte nunc dicitur : « Manus enim Do tacuit, formam verhorum sumpsit. Sequitur : ¢ Cum
limini erat mecum, confortans me. » Manus enim autem pertransissent septem dies, factum cst verbtim
!}oniini in sacro eloquio aliquando etiam unigenitus Domini ad me diceiis. » (Greg.) In eo quod septem
Filius appellatur, quia omnia per ipsum facta sunt, diebus moerens sedit, et post diem septimtiiim verba
et de cujus ascensione per Moysen Pater omnipotens Dominicæ jussionis accepit, ut loqui debuisset, aperte
Ioqui:ur, dicens: « Tollam in cœlum manum meam. » indicat quia eisdem diebus moerendo tactierat. Mis-.
11 ec manus, quæ electorum suorum corda confortat, D sus autem ad prædicandum fuerat, et tamen septem
discipulis dicebat : • Sine me nihil potestis facere diebus sedens tacebat. Quid est hoc, quod nobis
(Joan. xv). » In omne ergo quod cogitamus, in sanctus propheta in hoc silentio innuit, nisi quia ille
omne quod agimus, semper orandum est, ut et ipso loqui veraciter novit, qui prius bene tacere didicerit?
aspirante cogitemtis, et ipso adjuvante faciamus. Quasi enim quoddam nutrimentum verbi est censura
« Et veni a:l transmigrationem ad acervum nova silentii. Et recte per excrementum silentii, crescen
• riim frugum, ad eos qui habitabant juxta flumen . tem quoque gratiam sermonis accepit, qui ordinate
• Chobar, et sedi ibi, ubi illi sedebant, et mansi ihi antea per humilitatem tacet. Hinc etenim per Salo
« septem diebus moerens in medio eorum. » liter monem dicitur : • Tempus tacendi, et tempus lo
caetera prophetiæ miracula, hoc quoque mirandiiim quendi (Eccles. iii). » Non enim ait, temptis loqueiidi
habent libri prophetarum, quod sicut in eis verbis et tempus tacendi , sed prius tacendi præmittit
res, ita nonnunquam verba rebus exponuntur, ut eo tempus, et postmodum subdidit loquendi. Quia non
ruin nou solum dicta, sed etiam res gestae, prophetiæ loquendo tacere, sed tacendo debemus loqui discere.
siut. t'nde nunc dicitur: * Weni ad transmigratio Si ergo propheta sanctus, qui missus ad loquenduta
 575 B. RABANI MAURl AR(:IilEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. [576

fuerat, diu prius lacuit, ut postmodum recte loque- A tatur a via sua impia et vivat. Comminatio eniiu non
retur, pensandum nobis est, quanta ei culpa sit non
tacere, quem nulla cogit necessitas loqui. Sequi
tur. • Fili homi;iis, speculatorem dedi te domui
Israel. » Notandum quod eum, quem Dominus ad
prædicandum mittit speculatorem esse denuntiat.
Jui enim cura aliena committitiir, speculator vocatur,
ut in mentis altitudine sedeat, atque vocabulum no
minis ex virtute actionis trahat. Non est enim spe
culator, qui in imo est. Speculator quippe semper
in altitudine stat, ut quidquid venturum est longe
prospiciat. Et quisquis populi speculator ponitur, in
alto debet stare per vitam, ut prodesse possit per
providentiam. Hinc propheta alius speculatorem
admonet, dicens: • Super montem excelsum ascende
tu, qui evangelizas Sion (Isa. xl), » ut videlicet qui B præpositi culpa moritur, nec praepositus sine culpa
praedicationis locum accepit, ad altitudinem bonæ
actionis ascendat, ad excelsa transeat, et eorum qui
sibi commissi sunt opera transcendat, quatenus sub
jectorum vitam tanto subtilius videat, quanto terrenis
rebus quas despicit, animum non supponit. (Ilier.)
Manus autem Domini fit super prophetam confortans
eum, ut possit nomen speculatoris accipere et docere
quod dicit. Septemque prius diebus versatur inter
eos, videns cuncta quæ gererent, ut postea sciret quæ
corriperet. Moeret autem sive conversalur in medio
eorum, videns scelera et justam Dei pro peccatorum
iniquitate sententiam. • Cum autem pertransissent,
inquit, septem dies, factum est verbum Domini ad
me, dicens: Fili hominis, speculatorem dedi te domui
lsr.el. » Qui speculator futurus est, et Dei verba C gius qui dicebat, Mundus sum a sanguine om
populo narraturus, multo tempore debet quiescere, niuin ! Non enim subterfugi, quominus
et dolere ad ea, quæ videat, nihilque habere eorum tiarem omne
in conscientia, quæ in aliis correpturus est. • Et au nuntiasset, mundus a sanguine non esset, sed qui
dies de ore meo verbum, et annuntia!)is eis ex me. »
(Greg.) Ecce iterum admonetur propheta ne præsumat
loqui quod non audierit, sed prius aurem cordisaperiat
voci creatoris, et postmodum os sui corporis aperiat
auribus plebis. Unde propheta alius dicit : • liicli
mabo ad similitudinem aut em meam, aperiam in
psalterio propositionem meam (Psal. xlviii). » Qui
euiim recte prædicat, prius, sicut dictum est, aurem
cordis locutioni intime inclinat, ut postmodum os
corporis in proposilione admonitionis aperiat.
* Si dicente me ad impium, Morte morieris, non
annuntiaveris ei, neque locutus fueris, ut avertatur D
a via suo impia, et vivat. lpse impius in iniquitate
sua norietur, sanguinem autem ejus de manu tua
requiram. Si autem annuntiaveris impio, et ille non
fierit conversus ab iniquitate et a via sua impia,
ipse quidem in iniquitate sua morietur. Tu autem
animam tuam liberabis. » (Hier.) Duo sunt impii
sive iniqui, ut Septuaginta transtulerunt; unus qui
nihil audit a speculatore, et in sua impietate morie
tur, ciijus s:nguis de speculatoris quæritur manibus;
alter cui speculator annuntiat, et ille audire conlem
nens suo vitio moritur. Ita duntaxat, ut speculator a
culpa alienus sit. Ex quo inlelligimus ideo Dominum
i:iipio comminari et dicere, * Mortemoriaris, » ut aver
in homines, sed in peccatores est, nec in cos qui con
vertuntur a vitiis, sed qui in peccato periimanent;
magnumque discrimen est Dei tacere sermones ob
triplicem causam, vel propter timorem, vel propter
pigritiam, vel propter adulationem. Unde et Isaias :
« Væ, inquit, mihi misero, quia tacui (Isa. vi). »
Quodque sequitur : • Tu autem animam tuam li!;e
rasti, » illud apostolicum sonat : « Si cujus op:is
arserit, damnum patietur, ipse autem salvus erit,
sic tamen quasi per ignem (I Cor. iii), » ut probet
utrum speculator externus a causa sit mortis ejus
qui periit an reus. Opus enim magistri salus disci
puli est. In quibus verbis quid nobis notandum est,
quid sollicite cogitandum, nisi quia nec suljectus ex
est, quando verba vitae non audiens ex sua culpa mori
tur, subjectus? Impio etenim mors dehetur, sed
ei ab speculatore via vitæ nuntianda est, et ejus
impietas increpanda. Si vero speculator tacet, ipse
inpius in iniquitate sua morietur, quia impieta
tis ejus meritum fuit, ut dignus non esset ad quem
speculatoris sermo fieret; sed sanguinem ejus Domi
nus de manu speculatoris requirit, quia ipse hunc
occidit, qui eum tacendo morti tradidit. ln quibus
utrisque pensandum est quantum sibi connexa sunt
peccata subditorum atque praepositorum, quia ubi et
subjectus ex sua culpa moritur, ibi is qui praeest,
quando tacuit, reus mortis tenetur. 0 quam liber a
commissorum sibi sanguine fuerat prædicator egre
annuim
consilium Dei vobis. Si enim non an
bus omne consilium Dei annuntiare studuit, ab eo
rum sanguine mundus fuit. In qua voce nos convin
cimur, nos constringimur, nos rei esse ostendimur,
quia sacerdotes vocamur, qui super ea mala, quæ
proprie habemus, alienas quoque mortes addimus,
quia tot occidimus, quot ad mortem ire quotidie
tepidi et tacentes videmus. Cum vero dicitur : • San
guinem ejus de manu tua requiram, » si in hoc loeo
sanguinis nomine, mors corporis designatur, valde
mobis de nostro silentio augetur metus, quia si in
subjectis suis is qui prælatus ad speculandum etiam
de morte corporis quandoque morituri tam graviter
reus punitur, quo reatu de morte animæ subjecto
rum constringetur, quæ potuisset semper vivere, si
verba correptionis audisset! Sed melius possunt san
guinis nomine peccata signari. Unde quidam cum
de peccatis carnis defleret, dixit: “ Libera me de san
guinibus Deus, Deus, salutis meæ (Ps. l). » Sanguis
ergo morientis de manu speculatoris requiretur :
quia peccatum subditi culpæ præpositi, si tacuerit,
deputatur. Est ergo quod faciat, ut etiam moriente
subdito se liberum reddat. Surgat, invigilet, malis
actibus contradicat, sicut scriptum est : • Discurre,
festina, suscita amicum tuum, ne dederis somnum
oculis tuis, nec dormitent palpebræ tuæ (Pror. vi). »
 577 £0\I\;ENT. IN EZECHiE££,£ì!. — I.IB. II!.
Unde hic quoque additur : ' Si enim tu annuntia- A theum exhortatur dicens : “ Avgu:e, obsecra, cuiu
veris impio, et ille non fuerit conversus ab impie
tate sua et a via sua impia, ipse qu®que in impie
tate sua morielur. Tu autem animam tuam liberasti. »
Tunc autem sul.jectus moritur sine te, quando in
causa mortis contradictorem pertulerit tc. Nam
morti, cui non coniradicis, adjungeris; et notan
dum quæ sunt quæ debeant ab spectatore prædicari,
nimirum fides et opei'itio. Nam ait, * Si autem tu
aiinuntiaveris impio, et ille non fuerit converstis ab
iniquitale sua et a via sua impia. » Impietas quippe
ad infidelitatem pertinet; via vero impia, ad pra
vain actionem. Et omnis speculator hoc habere de
bet studii, ut prius ad pietatem fidei, postmodum
ad piam viam, id est, ad bouam actionem trahat; * iniquitatem, ponam offendiculum coram eo, ipse
sed quia de exhortatione sermo se intulit, innotescere B • morietur, quia non annuntiasti ei, in peccato suo
breviter debemus in ore pastoris, quantus debeat
esse ordo atque consideratio loculionis. Pensare
elenium doctor debet quid loquatur, cui loquatur,
quando loquatur, qualiter loquatur, quantum lo
quatur : si enim unum horum defuerit , locutio
apta non erit. Scriptum quippe est : • Si recte of
feras, recte autem non dividas, peccasti. » Recte
autem offerimus, cum bono studio bonum opus
agimus. Sed recte non dividimus, si habere dis
cretionem in bono opere postponamus. Conside
rare etenim debemus quid loquimur, ut juxta Pauli
vocem (Coloss. iv), • semper sit sermo noster sale
conditus. » Pensandum vero nobis est cui loquamur,
quia sæpe increpationis verbum, quod hæc admittit
persona, altera non admitlil : el sæpe eadem ipsa
persona secundum factum fil altera. Unde Nathaii
propheta (II Reg. xii) David post adulterium forti
increpationis sententia percussit, qui cum de raptore
ovis diceret, « Filius inortis est, qui fecit hoc, » ei pro
tinus respondit, dicens: “ Tu es ille vir. » Cui tamea
cum de Salomonis regno loqueretur, quia culpa de
fuit, ei se humiliter in adorationem prostravit. In
una ergo eademque persona, quia causa dispar exsti
tit, etiam sermo propheticus dissimilis fuit. Peiisan
dum quoque est quando loqui debeamus, quia sæpe,
etsi defertur increpatio, postmodum benigne reci
pitur, et monnunquam languescit si hoc quo ante
proferri debuit tempus amiserit. Nam et sapiens
mulier Nabal ebrium videns (I Reg. xxv), increpare
de culpa tenacitatis noluit, quem digesto vino in
crepationis suæ verbis utiliter percussit. Et pro
pbeta adulantium linguas non esse in subsequenti
tempore (lifferendas annuntiat, qui ait : • Confun
dantur statim erubescentes, qui dicunt mihi, Euge,
euge (Psal. lxix). » Adulatio etenim si vel ad tem
pus patienter suscipitur, augetur, et paulisper de
mulcet animum ut a rigore suæ rectitudinis inolescat
in delectatione sermonis. Sed ne crescere debeat, sta
tim est et sine mora aljicienda. Pensandum quoque
nobis est qualiter loquamur, nam sæpe verba, quæ
hunc ad salutem provocant, alium vulnerant. Unde
Paulus quoque Apostolus, qui Titum admonet, di
eeus : • Argue cum omni imperio (Tit. ii), » Timo
573
omni patientia et doctrina (11 Tim. iv). » Quid est,
quod uni imperium et alii patientiam præcipit, misi
quod unum lenioris, alterum vero ferventioris spiritus
esse aspexit? Leni per auctoritalem imperii injun
genda erat severitas verbi. Is autem qui per spirituum
fervebat, per patienliam temperandus fuerat, ne si
pltis justo infervesceret, non ad salutem vulnerata
reduceret, sed sai:a vulr.ei aret. Curandum quoquc
quantum loquamur, ne si ei, qui t.ulta ferre non
valet, verbum vel exhortationis vel increpationis lon
gius trahimus, audilorem nostrum ad fastidium per
ducamus.
* Sed et si conversus justus a justitia sua fecerit
d morietur, et non erunt in memoriam justitiæ ejus
• quas fecit, sanguinem vero ejus de manu tua requi
« ram. Si autem tu annuntiaveris justo, ut non pec
ι cet justus, el ille non peccaverit, vivens vivet, quia
• annuntiastiei, et tuanimam tuam liberasti. s (Hier.)
Sicut impios vel iniquos duos legimus, unum qui non
audivit et periit, alterum qui audivit et perseveravit in
nequitia, sic duo justi sunt, unus qui non audivit, et
periit, alter qui audivit, et conversus ad pœnitentiam,
salvavit animam suam. Notandumque quod possit
justus cadere, etsi habuerit magistrum ad meliora con
verti. Et bona igitur opera indigentassiduo præceptore,
me lassus optimo cursu, relrahat pedem. Et impius
quidem vel iniquus, si conversus non fuerit, in im
pietate et in iniquitate sua morietur. Justus autem, si
fecerit impietatem atque peccatum, non statim mo
ritur, sed ponitur offendiculum in conspectu ejus
sive tormentum. Et, ut Theodolio dixit, , infirmitas, »
ut torqueatur, et planam viam non inveniat, et in
telligat se languidum. De quibus et Apostolus dixit :
« Ideo infirmantur multi apud vos, et dormiunt
multi (I Cor. xi). » Prodest enim justo intelligere de
lictum suum, conscientiæque tormentum, et dicere
cum Psalmista : « Conversus sum in ærumna mea,
dum mihi infigitur spina (Psal. xxxi). » Et quomodo
iixpio non sunt obviæ iniquitates, si avertatur a via
sua impia, et vivat, sic justo non prosunt antiquæ
justitiae, si novis facinoribus opprimatur. Quod au
tem i11lulit: έ Ipse morietur, quia non annuntiasti ei, »
subauditur potuisse eum vivere, si speculator ma
gisterque docuisset. t Sed et si conversus, inquit,
justus a justitiasua fecerit iniquitatem, ponam offendi
culum coram eo. Ipse ruorietur, quia non annun
tiasti ei, in peccato suo morietur, et non erunt in
memoria justitiæ ejus quas fecit. Sanguinem vero
ejus de manu tua requiram. » (Greg.) Quia justo, qui in
peccato cecidit, praedicator lacuit, ejus sanguinis reus
tciietur. Et qui sollicitus esse non studuit in prædi
catione, factus esl particeps ejus in damnatione. Sed
cum dicitur : • Im peccato suo morietur, et non erunt
in memoria justitiæ ejus quas fecit, » hoc nobis
maxime considerandum est quia cum mala columit
timus sine causa, ad memoriam bona nostra trana
579 … B. TABANI MAURl ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 58 )

acta revocamus, quoniam in perpetratione malorum A unde adhuc peccatoris animus altius obligetur. Pec
nulla de!:et esse fiducia bonorum præteritorum. Sed catum vero, quod ex peccato sequitur, peccatum
quæri potest utrum justo, postquam ceciderit, præ simul est, et poena peceati , quia excrescente caeci
dicandum sit, an et priusquam cadat invigilare præ tate ex retributione prioris culpae generatur, ut
dicator debet ne ad casum veniat, procul dubio et quasi jam quædam sint in peccatore supplicia ipsa
priusquam cadat, nam sequitur : « Si autem tu an incrementa vitiorum. Fit vero nonnunquam ut unum
nuntiaveris justo, ut non peccet justus, et ille non idemque peccatum, et peccatum sit et pœna peccati,
peccaverit, vivens vivet, quia annuntiasti ei, tu autem simul et causa peccati. Ponamus ergo ante oculos
animam tuam liberasti. » Si ergo prædicator ideo ani quempiam rem proximi concupisse, quam quia
mam suam liberat, quia justo ne peccaret annun aperte non valuit, furto deripuit. Sed in furti accu
tiavit, cum justos ad peccatum prædicatore tacente satione positus, se hanc diripuisse jurejurando de
cecidit, prædicator, quia tacuit, reus tenetur. Sed negavit. Huic ergo concupiscentia peccatum fuit et
quis nostrum rogo ad haec sufficiat, ut non solum causa peccati, quia per eam pervenit ad rapinam.
peccatores studiose corripiat, sed et justis invigilet, Ipsum vero furtum, quo rem concupitam diripuit, et
mc cadant? Nos enim infirmitatis nostræ conscii, peccatum ei factum est, et pœna peccati, quia ex
cum justos viros conspicimus, admonere eos non retributione jam non repressæ concupiscentiæ facum
præsumimus, ut justitiæ viam teneant, quam quia est, ut veniret ad furtum, et culpa cordis excresce
tenent videmus, et tamem prædicatoris est debitum ret in opere ex ultione cæcitatis. Sed quia furtiiin
etiam justos admonere. Unde prædicator egregius perjurio tegere curavit, ex peccato rursum peccatum
dicebat : * Sapientibus et insipientibus debitor sum genuit. Furtum ergo quod ex concupiscentia proces
( I{om. i). » In his vero omnibus, quæ de just6 sit et perjurium protulit, peccatum et poena peccati
ad iniquitatem converso dicta sunt, hoc est labo factum est culpæ præcedenti, peccatum et causa pec
riosum ad loquendum , hoc valde pertimescendum, cati culpæ subsequenti, quia de illa matum hanc
quod Dominus dicit : • Ponam offendiculum coram genuit. Unde nunc etiam Dominus dicit : « Si con
eo. » Ait enim : « Si conversus justus a sua justitia versus justus a sua justitia, et fecerit iniquitatem,
fecerit iniquitatem, ponam offendiculum coram eo. » ponam offendiculum coram eo. » Ac si aperte di
Nos enim, ait Dominus, quia si iniquitatem fecerit, cat: Quia pœnitendo audire noluit, ubi jam impegit,
offendit. Et verum est omnino, quod dicimus, cur justo eum judicio deserens, ponam ei, ut alihi im
adhuc ei Deus omnipotens offendiculum ponit, quem pingat. Quod tamen Deum ponere est nequaquam
jam impegisse et cecidisse per iniquitatem quam ad peccandum premere, sed nolle a peccato liberare.
perpetravit, conspicit? Sed distrieta sunt omnipo- C Sicut de Pharaone dicitur : « Ego indurabo cor
tentis Dei judicia, et qui peccatorem diu exspectat Pharaonis (Exod. vii); » non enim cor peccantis
ut redeat, non redeunti atque contemnenti ponit Dominus obdurat, sed obdurare dicitur, cum ab
adhne, ubi gravius impingat. Peccatum quippe obduratione non liberat. Misericors enim Deus tem
quod per pœnitentiam citius non deletur, aut pec pus ad pœnitentiam misericorditer relaxat, sed cum
catum est et causa peccati, aut peccatum et poena ejus gratiæ patientiam nos ad augmentum vertimus
peccati, aut peccatum simul et causa et pœna culpæ, hoc ipsum tempus, quod ad parcendum pie
peccati. Omne enim quod prius committitur pecca disponit, districtius ad feriendum vertit, ut cum re
tum est, sed si citius pœnitendo non tergitur, justo verti quis etiam spatio temporis accepto noluerit,
judicio omnipotens Deus obligatam peccantis mem per hoc mala sua ad reatum augeat, per quod ea di
tem etiam in culpam alteram permittit cadere, ut luere potuit, si converti voluisset. Unde scriptum
quia flendo et corrigendo noluit mundare quod fe est : • Ignoras quoniam benignitas Dei ad pœnite:
cit, peccatum incipiat peccato cumulare. Peccatum tiam te adducit? Secundum duritiam autem tuaum et
ergo quod pœnitentiæ lamento non diluitur, pecca cor impœnitens thesaurizas tibi iram in die iræ ct
tum simul est et causa peccati, quia ex illo oritur revelationis justi judicii Dei (Rom. ii). »

LIBER QUARTUS
SEQUITUR CAPUT IH. D legimus, t Et veni ad transmigrationem, ad acervum
Explicito sermone Domini ad prophetam, quo eum novarum frugum, ad eos qui habitabant juxta fluvium
speculatorem domui Israel constituit, et annuntiare Chobat, » recteque ei cui dixerat , sedi, » jubetur ut
jussit impio ut avertatur a via sua impia et vivat, surgat. Et qui ingressus fuerat ad transmigrationem,
justoque præcipit ut non peccet, ne justitiæ ejus audit , egredere, » non in confragosas valles, non iu
quas ante fecit, pereant, et ipse simul intereat. præruptas rupes, sed in campi latitudineim, quæ
Quid postea sibi Dominus facere præceperit sul)jun possit capere gloriam Doinini. Unde et Corinthiis
git, dicens: dicitur : Dilatamini (IICor. vi), quando ingreditur
« Et facta est ibi [Vulg. tacet ibi] super me manus ad captivos. De quibus dictum est, quod insaniant et
« Domini, et dixit ad me : Surgens egredere in cam persequantur eum, forti manu in liget ut possit re
« pum, et ibi loquar tecum, etc. » (Hier.)Supra enim sistere, et furorem persequentium sustinere. Quando
 581 C0MMENT. lN EZECHIELEM. — LIB. IV. 582
autem egreditur in camptim, fit qui lem super eum A meos. » Cum nos humilitor Doo sternimtis, cum esse
manus Domini, quia absque i!!ius adjutorio exire non nos cinerem pulveremque cognoscimus, cum infir
poterat, sed uon additur , fortis. » Ad videndam enim mitatem propriæ conditionis pensantes, statum rigi
gloriam Dei, non ad pugnandum egreditur. Et hoc ditatis et superbiæ non habemus, omiiipotens Deus
animadvertendum, quod in medio captivorum seden per suum nos spiritum levat, et super peies nostros
tium ipse sedens propheta gloriam Bomini non viderit. statuit, ut qui humiliter apud nos ex infirmitatis
t Et surrexi et egressus sum in campum, et ecce nostræ cognitione jacuimus, et jacemiis, in bono
• ibi gloria Domini stabat, quasi gloria, qtiara vi,li post opere quasi super pedes ex rectitudine stentis.
• juxta fluvium Chobar, etc. » Jubei.te Doinino in Quod cur in campo de propheta agitur, nisi ut spe
greditur, et jubente egreditur, seditque cum seden cialiter designetur quia etiam electis gentium Spi
tibus, quia stantem illum numerus captivorum au ritus sanctus dandus esset, quia eos quos asstimoret,
dire non poterat. Egressusque in campi latitudinem, et pritis a superbiæ suæ statu dejiceret, et posi
videt stantem gloriam Domini, quam prius viderat modum super pedes suos, id est, super bona opera
ambulantem et elevantem se et interélum stanlem ; solidaret, sicut per Paulum dicitur : l{emissas
quia juxta fluvium s;ectili hujus Chobar, qui inter manus et dissoluta genua erigite, et gressus
prelatur gravissimus, gloria cernebatur, quod si B rectos facite pedibus vestris? Sequitur : s Et lo
guificat omnem mundi hujus gloriam præterfluere, et cutus est mihi, et dixit ad me : Ingredere et
gradum stabilem non habere. Gloria autem Domini includere in medio domus tuæ. » Quid est , quol
stans et perseverans cum stante propheta videtur in in medio Israelitici populi propheta ad campum
campo, quæ in medio captivorum nec stare poterat educitur, atque ad domum postea de campo revo
uec videri. catur, nisi quod prædicationis gratia Judaico populo
« Et cecidi in faciem meam, et ingressus est in ablata in latitudinem gentilitatis sparsa est? Sed ta
• me spiritus, et statuit me super pedes meos, et locu men in fiiie mundi dum Judæi ad fidem redeunt,
• tus est mihi, et dixit ad me : Ingredere et includere quasi ad domum propheta reducetur, ut in suo po
• in medio domus tuæ. » Stanlem gloriam Domini pulo rursus prædicaiio iuliabitet, quæ modo velut in
non sustinens, cecidit in faciem suam, ut ab ingre campo ita in diversis gentibus fulget : Scriptum
(iiente in eum spiritu levaretur ; qui spiritus statuit quippe est : • Donec plenitudo genuium introiret,
eum super pedes suos, et locutus est ei dicens : Intra tunc omnis Israel salvus fieret (Rom. xi). » Quia et
et includere in medio domus tuæ ; et est sensus, quia per prophetam alterum dicitur : « Si fuerit nume
corroboratus es aspectu Dominicæ majestatis, nul rus filiorum Israel quasi arena maris, reliquiæ salvæ
liim timeas, nec aliquem pertremiscas, sed revertere C fient (Isai. x). » Exeat ergo propheta de medio po
iii domum tuam, vel ad necessitates corporis, ut puli ad campum, de campo redeat ad domum, ut
quidam putant, vel in signum futuræ obsidionis. Et et prædicatio, quæ Judææ facta est, egrediatur in
quomodo Isaias discalceatus et nudus trium anno gentes, et replelis fide gentibus, recipial Judæa spi
rum caplivitatem et nuditatem populi nuntiavit, ita ritalis doctrinae dona, quæ amisit. Includi autem
et tu clausus domo, opere ipso propheta vicinam, ob propheta in medio domus suæ præcipitur, quia An
sidionem urbis Jerusalem. (Greg.) Quid est hoc, quod tichristi tempore ab eis genlibus, quæ in infideli
prius Dominus in medio Israelitarum locutus ad tate remanserint, plebs conversa Judæorum duris
prophetam suum fuerat, et tamen postmodum dicit : persecutionibus angustatur. Unde scriplum est :
• Egredere in campum, et ibi loquar tecum, » nisi Atrium autem, quod erat extra fores templi, ejice fo
quod prophetiæ suæ gratiam, el prius Judææ in ras, et ne meliaris illud, quoniam datum est gentibus,
funderet? Hanc postmodum dignatus est in latitu et civitatem sanctam calcabunt mensibus quadra
dinem gentium demonstrare. Neque enim immerito ginta duobus. -

per campum gentilitas designalur, quæ longe late « Et tu, fili hominis, ecce data sunt super te vin
que, id est, in universo mundo distenditur, ibi et * cula, et ligabunt te eis, et non egredieris de medio
subditur : • Exsurgens egressus sum in campum, et • eorum. Et linguam tuam adhærere faciam palato
ecce gloria Domini stabat, quasi gloria quam vidi * vel gutturi tuo, et eris mulus, nec ut vir objur
juxta flumeu Chobar. » In campo gloriam Domini * gans, quia domus exasperans est. » (Hier.) Quod in
propheta vidit, quam juxta flumen Chobar in me domo clauditur, quod vinculis alligatur , quod non
dio Israelitarum viderat, quia ipsa ejus majestas egreditur ad eos inter quos habitat, sed intei multi
gentibus apparuit, quæ prius se eleclis in Judaico po tudinem captivorum solitudinem carceris patitur, ut
pulo, revelanle spiritu, declaravit. Sequitur : ¢ Et ce supra dixi, obsidionis indicium est, quod clausa
cidi in faciem meam. • Wisa gloria Domini propheta Jerusalem atque circumdata ab exercitu Chal
in faciem suam cadit, quia quamvis homo ad intel dæorum, nullum habitantium foras exire permittet.
ligeiida spiritalia elevatur, ex contemplatione ta lIæc est olla, de qua Jeremias loquitur, et ipse hic
men majestatis Dei infirmitatcm suæ conditionis intel propheta in consequentibus, in qua carnes populi
ligit, et quasi statum non habet, qui se ante Dei oculos consumuntur. Quod autem lingua prophetæ palat0
esse cinerem et pulverem videt. Sequitur : « El in vel gutturi coli;eret, et mutus effectus auctori
gressus est in me spiritus, et statuit me super pedes tatem non. habet increpantis, causa perspicua est,
535 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS ll. 584

• quia loaius, » inquit, v exasperans est. » Et est sen- A incredulus, incred.:lus sit. • Secunda Ajuilæ editio
sus : Tantæ sunt amaritudines, et tantæ adversus transtulit : ¢ Qui audit, aulietur; et qui relinquit,
Deum contentiones, ut oljurgantem non mereantur relinquetur. » Et est sensus : ' Qui habet, dabitur
audire. Ex quo perspicuum est, ubi multitudo fuerit ei ; qui autem non habet, etiam id quo.' videtur ha
peccatorum, indignos esse peccantes, qui a Domino bere, auferetiir ab eo (Matth. xiii). »
corrigantur. • Et tu, inquit, fili hominis, ecce data « Cum autem, inquit, locutus fuero tibi, aperiam os
sunt super te vincula, et ligabunt te in eis, et non tuum, et dices ad eos: (Greg.) Hæc dicit Dominus Detis
egredieris in medio eorum, et linguam adhærere tuus. » Tunc enim velut in extremo os prophet;e
faciam palaio tuo, et eris mutus, nec quasi vir ob aperitur, cum in prædicatione Enoch et Eli;e a Ju
jurgans, quia domus exasperans est. » Quæ, videlicet dæis ad fidem redeuntibus prophetiæ sacri eloquii
verba, si per typicæ expositionis ordinem sequimur, de Chrislo fuisse cognoscuntur. Sed quia haec typice
Propheta in dono sua vincula suscipit et ligatur, diximus, nunc verba eadem charitati vestræ mora
quia in extremis, cum Judæa crediderit, gravissimas liter disseramus. Quid est enim quod exire jubetur
Antichristi tempore persecutiones sentiret, ita ut propheta in campum, nisi quod unusquisque, qui præ
prædicationes ministri iniquitatis non recipiant, sed dicat propter eos quos extra se positos corrigit, a:quo
resistendo hunc vinculis doloris premant. Et in me B ab iniquitate compescit, loquendo ad campum exit?
dio eorum non egredietur, quia ad corda pravorum Ibique Domini gloriam videt, quia tanto largius do
prædicatio non pervenit, dum lingua bonorum ligata ctrinæ gratiam percipit, quanto se in labore prædica
tribulationibus tacet. Erunt etenim tunc multi ex tionis ex amore proximorum tendit. Foras ergo
Judæis infidelibus, qui eosdem ipsos, qui ex Judæis eundo in altum visione ducitur, quia unde in alienis
crediderint, persequentur. Unde notandum est quod cordibus ignorantiæ cæcitatem ministerio suæ locu
hie quoque dicitur quia in domo sua propheta vincula tionis illuminat, inde eum superna gratia in altiore
sustineat, ut videlicet designetur, quoniam ex ipso intelligéntia exaltat. Sed quia semper prædicator
suo genere Judæa, eum fidelis fuerit, tribulationes debet ad mentem recurrere, humilitatem atque mun
persecutionis portet. Dum enim Unigenitus summi ditiam intrinsecus custodire, post campum necesse
Patris incarnatus, ac mortuus, resurrexisse atque est, ut ad domum redeat, quatenus in his, quæ dicit,
ad coelos ascendisse non creditur, sicut per sacræ qualis etiam ipse sit, intra conscientiam agnoscat.
Scripiuræ paginas prædicatur, nimirum apud eos pro Si enim aut hoc quod loquitur minime cnstodit, aut
phetia ligata erit : quæ si ita ut dicta est in eorum de his quæ loquitur temporalem gloriam requirit,
intellectum decurreret, quasi gressusliberos suæ præ loquendo quidem ad campum exit, sed non cogi
dicationis habuisset. Reprobis ergo tunc prædicato tando semetipsum ad domum redire contemnit. Ac
rutu scientia tacere compellitur. Unde adhuc subdi cepto enim spiritu in medio domus includimur,
tur : « Et linguam tuam adhærere faciam palato tuo, quoniam per ejus gratiam ad discutienda mentis
et eris mutus, nec quasi vir objurgans, quia domus nostræ secreta revocamur, ut apud semetipsum in
exasperans est. » Sed quia, Enoch et Elia prædicante, Deo animus quiescat, et non jam per exteriores
multi ex his, qui tunc ex Judæis in infidelitate rc concupiscentias in appetitu laudis et gloriae, cogita
1manserint, ad cognitionem veritatis redeunt, sicut de tionis mobilitate discurrat. De hac domo cordis cui
Helia dicitur : a Elias veniet et ipse restituet omnia dam sanato per semetipsam Weritas dicit: “ Tolle gra
(Matth. xvii). » Qui utrique per Zacbariam duæ batum tuum, et vade in domum tuam. » Per grabatum
olivæ (Zach. iv), et per Joannem duo candelabra mo quippe, in quo carnis est requies, ipsa caro signatur,
minantur (Apoc. xi). per domum vero conscientia figuratur. Et quia cum
* Cum autem locutus fuero tibi, aperiam os tuum, et mente mortui in vitiis jacemus, in carnis delecta
dices ad eos: Hæc dicit Dominus Deus tuus: Qui audit, tione quiescimus, infirmi portamur in * lecto. Cum
auiliat; et qui quiescit, quiescat, quia domus exaspe vero sanati mente fuerimus, ut jam pulsantibus car
raiis est. » (Ilier.) Illud quod in Ecclesiaste legimus, D nis vitiis resistamus, necesse est, ut tentationum
• Temp:is tacendi,el tempus loquendi, »etiam insermo contumelias de nostra carme toleremus. AEgro ita
me prophetico comprobatur,quod ejusdem sit sapientiæ que ad salutem reducto praecipitur, t Tolle grabatum
et tacere et loqui pro tempore, et dare conservis in tuum, » id est, porta lectum, in quo portatus es, ut
tempore suo, cibaria. Unde lsaias ad populum non sanatus quisque portet contumeliam carnis, in qua
credentem : * Tacui, numquid semper tacebo, dicit prius jacebat ægrotus. Quid est ergo dicere : « Tolle
Dominus? (Isa. lxv.) » Qui igitur ob multitudinem grabatum tuum, et vade in domum tuam (Joan. v), »
peccatorum diu clausum os tenuit, quia vidit ali nisi porta tentationes carnis, in quibus hactenus ja
quos posse converti. De quibus dictum est : • Qui euisti, ac revertere ad conscientiam tuam, ut videas
audii, audiat, » et qui a malis quiescit, quiescat et quæ fecisti ? Propheta igitur post campum in domo
desinat (Ezech. iii). » Idcirco aperto ore et non pro includi præcipitur, ut prædicator semper post gra
pria voluntate, sed Domini jussione loquitur ad po tiam doctrinæ, quam proximis ministrat, ad con
pulum. Id autem, quod nos possumus, * Qui audit, scientiam redeat, seque ipsum subtili examinatione
auliat; et qui quiescit, quiescat; » pro quo Septua discu:iat, ne de his, quae foris prædicat, aliquid ipse
ginta iuterpretati sunt, • qui audit, audiat; et qui apud se intrin:ccirs transitoriæ laudis quaerat. Sed
385 00¥iMENT. IN EZECHllELEM. — LIB. IV. 586
hæc, quæ breviter sub duplici iatellectu discussimus, A nis verbum non habuit, quia et ejus negligentia, et
placet ut juxta considerationem litteræ leniter tan filiorum exigebat vita, ut cum eis et populus caderet,
gendo transeamus. Quid enim amplius per ipsa verba et arca Domini capta ad Allopliylos transiret (I Reg.
historiæ, quam virtus obedientiæ commendatur, iv). Magna enim omnipotentis Dei est gratia cuiu
cum modo in transmigrationem juxta fluvium Chobar inique agentibus, durus a doctoribus sermo increpa
pergere, modo in campum egredi, modo ex campo tionis profertur, quo contra nunc dicitur : t Et eris
ad domum redire proplieta praecipitur, ut prius ex mutus, nec quasi vir objurgans. » Delinquentes etenim
jussione pergens, et paulo post exiens, atque iterum objurgasset, si digni ipsa ol)jurgationis gratia fuis
domum rediens, et semetipsum recludens, semper sent. Sed cum in doctrina atque silentio sit merito
suæ voluntatis arbitrium, ad divini eloquii præce rum tanta diversitas, ut sciri facile non possit, utrum
pium frangat, quatenus in cœlesti visione suspen ex auditoribus an ex ejus vitio, qui doctrinæ locum
sus, non suam, sed Conditoris sui voluntatem im videtur tenere, docendi sermo subtrahelur, quid
pleat ? Cui dicitur : « Et tu, fili hominis, ecce data aliud nobis, quam servare semper in rebus dubiis
super te sunt vincula, et ligabunt te in eis, et non humilitas jubetur, ut et quando loqui possumus,
egredieris in medio eorum. » Qua in re notandum non extollamur, ne forte hæc ipsa locutio nostra
quod adversa propheta pr;enoscit, ut contra omnia B gratia non nobis, sed auditoribus nostris collata sit?
paretur. Minus enim mala contra mentem prævalent, Et rursus, quando loqui non possumus, hi qui nobis
quæ inopinata non veniunt. Et tamen, dum contraria commissi sunt, minime nos dijudicent, ue fortasse
prænoscuntur, quanta sit in eo obedientiæ viruus non ex nostro, sed ex peccato audientium loqui mi
ostenditur, qui et cognoscit, quod adversa passurus nime possimus. Ad hoc ergo nobis cuncta de meritis
est, et tamen voci Dominicæ inobediens non est. nostris incerta sunt, ut unam certam gratiam tenea
Magna autem consideratione indigent verba quæ mus humilitatis, quatenus et nos cum loquimur, ex
protinus adduntur : « Et linguam tuam adhærere omnipotentis Dei dono, hoc esse vestrum meritum
faciam palato tuo, et eris mutus, nec quasi vir ob putemus. Et quando a locutione doctrinæ obmutesci
jurgans. » Discernendum quippe nobis est utrum pro imus, quamvis nostra culpa sit, vos tamen hanc esse
solis malis auditoribus, an aliquando etiam pro vitio vestram specialiter credatis, ut dum vicissim mala
prædicantis, prædicationis sermo subtrahatur. Qua nobis tribuimus, et bona aliis per humilitatis gra
tuor enim qualitatibus res hæc considerata distin uiam fiat, ut doctrinæ sermo, qui ablatus fuerat,
guitur. Nam aliquando propter auditores malos, redeat. Sequitur : « Cum autem locutus fuero tibi,
bonis tollitur sermo doctoribus, aliquando vero pro aperies os tuum, et loqueris ad eos : Hæc dicit Domi
pter bonos auditores, datur serino doctoribus et C nus Deus: qui audit, audiat; et qui quiescit, quiescat,
malis, aliquando autem propter docentium atque au quia domus exasperans est. » Sæpe quidam verbum
dientium justificationem, bonis doctoribus sermo Dei audire desiderant, sed dum alios conspiciunt
datur, ut et ipsi per meritum crescant, et auditores aurem avertere, etiam ipsi a salulis auditu devian
eorum intellectu et vita proficiant. Aliquando vero, tur. Et plerumque multi quiescere appetunt, atque
quia neque hi digni sunt accipere, quibus doctrinæ a cunctis mundi hujus actibus vacare, nullis jam
sermo profertur, neque illi doctrinæ verbum pro desideriis terrenis succumbere. Sed dum vident alios
ferre, qui locum docendi tenent, prædicationis sermo inquiete agendo proficere, atque in hoc mundo divi
tollitur, ut utraque pars districte judicetur : propter tiis et honoribus extolli, quia necdum in via rectitu
malos namque auditores, bonis sermo doctoribus dinis firmi sunt, ad prava opera ex aliorum exeinplo
tollitur, sicut nunc ad Ezechielem prophetam dicitur: delabuntur. Hinc est enim, quod in typo infirmam
• Linguam tuam adhærere faciam palato tuo, et eris tium Psalmista loquens dicebat : • Mei autem pene
mutus, nec quasi vir objurgans, quia domus exaspe moti sunt pedes, pene effusi sunt gressus mei, quia
rans est. » Et sicut Paulo dicitur : « Festina et exi zelatus sum in peccatoribus, pacem peccatorum vi
velociter ex Hierusalem, quoniam non recipient dens (Psal. lxxii). » Hinc iterum dicit : « Dum su
testimonium tuum de me (Act. xxii). » Et sicut vo perbii impius, incenditur pauper (I'sal. x). » .
lentibus Apostolis prædicare in Asia scriptumu est CAPUT IV.
quia • prohibuit eos spiritus Jesu (Act. xvi). » Pro Lateris explicatio; de captivitate decem tribuum, et
pter bonos auditores etiam malis doctoribus sermo de angustia famis.
datur, sicut de Pharisæis Dominus dicit : « Omnia • Et tu, fili hominis, sume tibi laterem, et pones
quæcumque dixerint vobis, servate et facite. Secun • eum coram te, et describes in eo civitatem Hieru
dum vero opera eorum nolite facere; dicunt enim, * salem, et ordinabis adversum eam obsidionem, et
et non faciunt (Matth. xxiii). » Propter docentium • ædificabis münitiones, et comportabis aggereim,
quoque meritum et audientium justificationem sermo * et dabis contra eam castra, et pones arietes iu
doctrinæ tribuitur, sicut sanctis apostolis dicitur : • gyro, » etc. (Hieron.) Sicut prius diximus: • Intra
• Euntes nunc docete omnes gentes (Matth. xxviii). » et includere in medio domus tuæ. Et ecce data sunt
Propter malos auditores et indignam vitam eorum, super te vincula, et ligabunt te, et non egredieris, »
qui docere debuerunt, sermo doctrinæ subtrahitur, typum esse prophetam futuræ obsidionis urbis Hie
sicut Héli,ad corrigendos filios, districtæ increpatio rusaleiu, ita uunc geometrica jubetur in latere arte
PAtRol. CX. 19
587 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
describere, ipsumque laterem poni in conspectu pro- A inter civitatem, et obfirmabis faciem tuam ad eam,
phetæ, ut postqüam descripserit, in pulvere Hieru
salem omnem adversum eam pingat obsidionem,
adumbrans munitiones, et comportatos aggeres, et
coronam vallantis exercitus, et arietes in circuitu,
per quæ omnia urbes capi solent, munitiones dicun
tur quibus urbs clauditur, ne quis obsessorem pos
sit effugere, comportati aggeres, quibus vallum fos
s;eque complentur. Castra militum custodiæ per cir
cuitum, arietes quibus murorum fundamenta qua
titintur, et lapidum junctura dissolvitur. Hoc autem
dicitur, ut significetur urbis Hierusalem snb Sede
chia rege, vicina captivitas, cujus anno undecimo,
et rex et civitas capta est. Pro latere, qui Græce
dicitur genere feminino fi t)iv0o;, Symmachus mani
festius interpretatus est, nXivrtov, quem nos latercu- B dat omnem multitudinem in brevi esse frangendam
lum et abacum appellare possumus. In cujus pulvere
solent geometræ ypaμμ&ς, id est, lineas radiosque
describere: Ex quo quidam volunt non absurdum
esse etiam hujus doctrinæ habere scientiam, illa
exempla replicantes, quod Jesus filius Nave explora
tores miserit, qui terram describerent, quæ proprie
vocatur Geometria, et angelus in Zacharia habuerit
funiculum geometricum ad Hierusalem metiendam.
Et quod munc jubetur propheta Hierusalem in pul
vere describere, quæ apud eos proprie appellatur,
aznvoypάγια, possumus laterem et in suggillationem
Israelis accipere, quod in luto et latere servierit
Pharaoni, sive ut urbs, quam putabant esse firmam
et inexpugnabilem, fragilissimo lateri comparetur,
qui ad tactum aquæ illico solvitur. Ut de qua prius C
dictum est : • Numquid petra durissima vel deserti
nons est, filiæ Sion?» vertatur in laterem, qui inun
datione Babyloniæ corrumpatur, juxta .illud, quod
scriptum est: « Propterea adducet Dominus super vos
aquas multas, et fortes, regem Assyriorum. »
* Et tu, inquit, Fili hominis, sume tibi laterem,
et pones eum coram te, et describes in eo civita
tem Hierusalem, et ordinabis adversus eam obsi
dionem, et ædificabis mumitiones. Et comportabis
aggerem, et dabis contra eam castra, et pones
arietes in gyro. Et tu sume tibi sartaginem fer
ream, et pones eam murum ferreum inter te et
civitatem, et obfirmabis faciem uuam ad eam, et
• erit in obsidionem. Et circumdabis eam. Signum
w domus Israel. » (Greg.) In quibus videlicet verbis,
quid aliud juxta historiam, nisi Hierusalem urbis
obsidio atque destructio designatur, et peccatoris
populi afflictio exprimitur ? qui domus exasperans
voeatur, eum aperte dicitur : t 0rdinabis adversus
eam obsidionem, et ædificabis munitiones, et com
portabis aggerem, et dabis contra eam castra, pones
arietes in gyro. » Sed quia verba prophetiæ sic ple
rumque narrant historica, ut per hæc etiam mystica
describant, oportet ut hæc eadem dicta, quæ protu
limus, spiritaliter disseramus, maxime quia in eis
interponitur, quod teneri posse ad litteram non vi
detur, cum dicitur : « Et tu sume tibi sartaginem
ferream, et pones eam murum ferreum, inter te et
58S
et erit in obsidione, et circumdabis eam. Signum est
domui Israel. » (Hieron.)Quod supra diximus,et ipsum
prophetam et descriptionem lateris munitionibus, ag
gere arietibusque circumdantem in signum praecedere
obsidendæ Hierusalem, hoc nunc manifestius dicitur
post multa, quæ media sunt, • Signum est domui
Israel, v sartago ferrea, quæ instar muri inter prophe
tam et urbem ponitur, grandem iram demonstrat
Dei, quæ nullis precibus fatigetur nec flectatur ad
misericordiam. Sicut enim omnia metalla ferrum do
mat, nihilque eo durius est, sic incredibilia scelera
Hierusalem Deum natura mollem suo vitio feceruiit
esse durissimum. Sartago quoque dicitur medius
inter populum et Deum murus oppositus, ut osten
redigendamque ad mihilum. Obfirmatio autem vultus
contra urbem, severitatis judicium est juxta illud,
quodalibi scriptum legimus: “ Facies Domini superfa
cientes mala, ut disperdat de terra memoriam eorum
(Psal.xxxmi). » (Greg.) Quid sartago ferrea necessaria
prophetæ fuit, ut hairc inter se et civitatem poneret,
quatenus se ab ejus obsidione separaret ? Cum cnim
dicitur : s Sume tibi sartaginem ferream eu po
mes eam murum ferreum inter te et civitatem, »
aperte declaratur, quia per eamdem sartaginem fer
ream ab obsidione civitatis se liberum reddat. Unde
et quod prædixi subjungitur : t Et obfirmabis faciem
tuam ad eam, et erit in obsidionem. » Ex qua re
ostenditur, quia propheta in eadem obsidione non
fuerit, si sartaginem ferream inter se et civitatem
murum ferreum ponit, et certe sive in ea captivitate
quæ prius, sive in ea, quæ postmodum Israelitico
populo contigit, nulfus ab ejusdem captivitatis peri
culo liber fuit, sed omnes simul par calamitas invol
vit. Quid ergo intelligi juxta litteram potest, ut
propheta inter se et civitatem, quæ obsidenda est,
sartaginem ferream ponat? Sed quamvis omne hoc,
quod in descriptione lateris sub signo Hierosolymo-.
rum civitatis legitur, juxta litteram factum sit, vo:;is
tamen sciendum est, quia typicum aliquid per sarta
ginem-(iguratur, sed obsessio Jerosolymorum vera
describitur ; ex qua re instruimur ut dum aliud
completum juxta historiam scimus, et aliud juxta
historiam a ratione vacare cognoscimus, in sacro
verbo utraque teneamus, quatenus et obsidioneum
Jerosolymorum, quæ juxta litteram postmodum facta
est, in prophetæ verbis et factis credamus esse figm
ratam, et tamen per eamdem obsidionem, obsidio
alia, id est, interior designetur. In qua re quærimus
quid per sartaginem ferream, quæ murus ferreus di
citur, valeat designari. Illam itaque obsidionem, qua
Jerosolymorum civitas destructa est jam factam
movimus, sed aliam nunc intrinsecus, quæ quotidie
agitur, requiramus. De qua per significationem di
citur : w Et tu, fili hominis, sume tibi laterem, et
pones eum coram te, et describes in eo civitatem Je
rusalem. » Sed ante nobis quærendum est, cur Eze
chiel propheta vel quoties sublimia conspicit, vel
 !;') C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. IV. 590

quories agere aliqua mystica jubetur, prius filius A mulata sustinere. De qua bene di«itur, • Ordinalis
hominis appellatur. Sæpe enim sublevatur ad cœ adversus eam obsidionem. » Praedicator quippe con
lestia, et occultis atque invisibilibus rebus ejus tra erudiendam animam obsidionem ordinat, cum
mens pascitur. Necesse est ergo ut inter occulta, præmuniendo indieat quibus se modis vitia virtuti
quæ penetrat, Filius hominis vocetur, ut semper bus opponunt, quomodo luxuria castitatem feriat,
agnoscat quod est, et nunquam extollatur de his ad qualiter ira tranquillitatem animi perturbet, quan
quæ ducitur. Quid est enim prophetæ ad spiritalia tum inepta lætitia vigorem mentis resolvat, qualiter
elevato semper a Fili hominis , dicere? nisi eum multiloquium munitionem cordis destruat, quomodo
infirmitatis propriæ memorem facere, ut conscius invidia charitatem interficiat, quemadmodum super
conditionis infirmae elevari in cognitione non debeat bia arcem humilitatis effodiat, qualiler fallacia, cum
de inagnitudine contemplationis suæ. Quia vero is veritatem in sermone corruperit, hanc etiam in
dem propheta, ut et supra jam diximus, typum præ cogitatione violet, ut qui verum dicere noluit ,
dicantium vel doctorum tenet, recte ei nunc dicitur: quod intellexit, jam nec intelligat, quod di
v Sume tibi laterem, et poneseum coram te. » 0mnis cere valeat. 0rdinatur ergo a prædicatore obsidio,
etenim doctor cum terrenum quempiam audibrem cum per sanctæ admonitionis verba singulis qui
ad cœlestis verbi doctrinam suscipit, laterem assu B busque vel quibus modis vitia insidientur ostend:
mit, qui dum loqui cœperit quæ sit retributio cœ tur. Et contra Jerusalem, quam describit in latere,
festis patriæ, quæ visio pacis supertiæ, civitatem Je prædieator munitiones ædificat, quando mala quæ
rusalem describit in latere, quem coram se ponit, que, quam munita contra mentem veniant demor
quia intenta mente qualitatem audientis considerat, strat, ut sese vitia sub virtutum specie abscondant,
id est, . profectum vel defectum conspicit, et juxta quatenus, sicut sæpe jam diximus, immoderata ira
ejus intelligentiam prædicationis suæ verba mode justitia videri appetat et disciplinæ remissio man
ratur, ut describi in audientis mentem civitas Je suetudo videri velit, et tenacia sese parcimoniam no
rusalem, id est, visio paeis possit. Dicatur ergo, minet, et inordinata rerum effusio se benevolentiam
« Sume tibi laterem ; » id est, proximi cor terre appellet : quasi enim ædificatæ munitiones contra
num, » pones eum coram te: , scilicet ut vitam atque mentem sunt, quando vitia sub' virtutum specie ex
intellectum illius intenta mente custodias. • Et crescunt, et in alto se ostendunt per imaginem, quæ
describes in eo civitatem Jerusalem ; » ut ei quæ in imo jacent semper per actionem. Adhuc additur :
sint superma gaudia de visione pacis innotescas. « Et comportabis aggerem. » Quo enim mens de
Quasi enim jam Jerusalem in latere descripta est, siderare cœlestia cœperit, et in illam maligni spiritus
cum terrena mens coeperit quæ sint illa internæ C tentationibus suis terrenas amplius cogitationes
pacis gaudia vera cognoscere, ad conspiciendam exaggerant. Propheta ergo aggerem comportat, cum
gloriam patriæ cœlestis anhelare, quasi interna vi prædicator sanctus bonis mentibus qualiter terrena
sio pacis describitur, quando mens quæ prius terre desideria subrepere solent denuntiat, atque adhuc ad
na sapuerat, per amorem jam ad contemplandam ditur: « Et dabis contra eam castra, et pones arietes
gloriam regni cœlestis elevatur : sed mox ut animus in gyro. » Quasi dat contra animam doctor castra,
amare coelestia cœperit, mox ut ad visionem pacis quando malignorum spirituum contra eam collectas
intimæ tota se intentione collegerit, antiquus ille atque adunatas insidias indicat, ut aliquando non
adversarius, qui de cœlo lapsus est, invidet, et in solummodo ex uno, sed ex cunctis vitiis simul ten
sidiari amplius incipit, acriores quam consuerat tent. Nam sunt quædam vitia, quasi per quamdam
tentationes admovet, ita ut plerumque sic resisten sibi eognationem propinqua, sicut dissolutio spiritus,
tem animam tentet, sicut ante uunquam tentave appetitus gulæ, et immunditia luxuriæ, sicut multi
rat, quando possidebat. Unde scriplum est : « Fili, loquium, fallacia atque perjurium. Ex desolatione
accedens ad servitium Dei, sta in justitia et timore, [dissolutione] quippe spiritus mens ad ingluviem
et præpara animam tuam ad tentationem (Eccli. ii). » ventris rapitur, et dum cibis venter tenditur, ad
tiile et dæmoniaeus qui •a Domino sanatur, ab D luxuriam caro retrabitur, superbiendo captiva. Et
exennte dæmone discerpitur, sicut scriptum est : • Et rursum ex multiloquio fallacia generatur, quia va!de
c1amans, et multum discerpens eum exiit ab eo difficilc est, ut qui multa loquitur non etiam mentia
(Marc. ix). » Debet ergo vigilanter doctor proficien tur. Sæpe mendacium etiam perjurio tegitur, ut
ui animae, qn;e illam tentaiiones sequantur, inno * ante humana judicia veletur. Superbia quoque esse
tescere, ut cautam se valeat contra maligni spiritus sine invidia aut, inani gloria nullatenus potest. Su
insidias præparare. Unde bene nunc post descri peribus etenim quisque bonorem quem ipse ambit,
ptam civitatem Jerusalem in latere, dicitur prophe aliis invidet. Et cum hunc fortasse oblinuerit, in
tae : « Et ordinabis adversus eam obsidionem, et elatione gloriæ temporalis attollitur, atque quod
:edificabis munitiones, et comportabis aggerem. s alios conspicit minime percipere potuisse, hoc se per
In qtia enim jam pacis visio describitur, ei necesse inancm gloriam gaudet præ cæteris habere. Scien
est, ut tentationum bellum nuntietur, nam ut va dum quoque est, quod sæpe nonnulla vitia ad nem
Ieat illa pacis gaudia aeterna pe*tingere, hanc hic tem non simul veniunt, scd supponuntur, ut unum
procul dubio oportet tribulationum certamina cu a!teri in tentatione succedat. Et aliud coutra faciem
 B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS lI. 592
591
venit, aliud vero iu tentationem se ex latere subjicit, A etiam severius agendo. De qua recte severitate sub
ditur. • Et obfirmabis faciem tuam ad eam, et erit in
quatenus dum alteri resistitur, ab altero mens decepta
rapiatur. Ipsa enim, quæ superius diximus vitia ple obsidionem. » Quid est obfirmare faciem ad Jerusalem
rumque se alia pro aliis furtive supponunt. Sicut non in latere descriptam, nisi ut ei animæ, cui coelestis
nunquam dum iram vincere in nobismetipsis cona pacis doctor visionem denuntiat, si adhuc eam in
mur, plusquam necesse est lenitas mentem occupat, firmari in suis actibus conspicit, remissiorem et cle
utasperitatem peccantibus, quam oportet minime præ mentiorem se ostendat? Uade scriptum est : « Filiæ
ponat. Sæpe vero dum nobis inesse incauta lenitas tibi sunt? serva corpus earum, et non ostendas hila
displicet, zelus se ad fervorem trahit, atque extra rem faciem tuam ad illas(Eccli. vii). » Infirmæ quip
patientiæ limitem animum captivum ducit. Quia pe animæ, atque ad appetitum mundi deditae, ali
ergo permista simul vitia atque adunata contra quando melius ex severitate servantur, ut obfirmata
mentem veniunt, recte in prædicatoris ore contra facies, id est, per severitatis custodiam ab omni spe
frivolæ remissionis abducta inconstanlem animam
descriptam Jerusalem castra proponuntur. Et quia
aliquando singula hinc inde mentem feriunt, in gyro terreat, atque a dilectione vitiorum districtionis vi
arietes ordinantur. Ponit ergo prædicator arietes in gore constringat. Quod cum a doctore agitur semper
gyro, dum caute denuntiat, quam caute luxuria per- B necesse est, ut dulcedo et humilitas in corde uenea
cutit, quam aspere impatientia occidat, quam la tur: quatenus et multum amet, et numquam contra
boriose avaritia accendit et interimit, quam tumide eum per elationem superbiat, cui tamen amorem
superbia exstinguit. Ingyroitaque arietes ponere, est suum et humilitatem pro utilitate ejus prodere re
prædicando ostendere qui undique soleant animam cusat. Sequitur : • Et circumdabis eam. » Circum
mucrones vitiorum ferire. Sequitur : « Et tu sume dat doctor auditoris animam, cum in omne, quod
tibi sartaginem ferream, et pones eam murum fer in hac vita agitur, tentationum laqueos apponi posse
reum inter te et civitatem. » Quia ferrum forte denuntiat, ut dum ubique fit mens pavida, ubique
metallum est, et in sartagine cibus frigitur. Quid circumspecta quanto timidior, tanto vigilantior vival.
per sartaginem ferream, nisi spiritalis zeli fortis Sequitur : « Signum est domus lsrael. » Si ad hislo
frixura signatur? Omnis quippe spiritalis zelus do riam obsidionis, quæ juxta litteram facta est, signum
ctoris animam frigit, quia valde cruciatur, dum in est domus Israel, quod propheta fecit; si ad myste
firmos quosque æterna deserere, et rebus tempora rium, quod quotidie erga unius cujusque animam a
1ibus delectari conspicit. Quam bene Paulus sartagi doctore agitur, signum est domus lsrael, et hoc quod
nem ferream sumpsit, cum zelo animarum cruciatus egit et hoc quod agendo nuntiavit. Quia sicut domus
dicebat : « Quis infirmatur, et ego non infirmor? C Israel obsidionem corporaliter pertulit, ita unaquæ
Ouis scandalizatur, et ego non uror? » (II Cor. xi.) que anima, quæ jam servire omnipotenti Deo incipit,
Hpsum suum cor, quod animarum zelus succenderat, obsidentes se insidias malignorum spirituum sentit, a
quid aliud, quam sartaginem fecerat, in quo amore quibus si vere eripi appetit, scire debet quia sua
virtutum contra vitia ardebat ? Quod enim ureba virtute eripi non possit, sed ejus necesse est ut
tur, sartago erat. Inardescebat enim et coquebat, adjutorium speret, qui nos et in carne corruptibili
quia accendebatur amaritudine, sed virtutum ali viventes, per redemptionis suæ mysterium potest
menta præparabat ex sua afflicta cogitatione. Sed etiam supernos spiritus, qui sunt sine carne, robo
quid est, quod eamdem sartaginem propheta inter rare, Jesus Christus Dominus noster. -

se et civitatem, murum ferreum ponit ? nisi quod
idem fortis zelus, qui nunc in mente docloris agitur,
in die extremi judicii, inter eum et animam quam a
vitiis zelatur testis est, ut etsi audire is qui docetur
noluerit, doctor tamen pro zelo, quem exhibet de
auditoris negligentia, reus non sit. Murum ergo fer
reum inter se et civitatem ponit, quia in ultionis
tempore inde doctor a damnationis periculo muni
tur, unde nunc per zeluin custodiæ cordis frixuram
patitur. Nullum quippe omnipotenti Deo tale est sa
crificium, quale est zelus animarum. Hinc enim per
Psalinistam dicitur: • Zelus domus tuæ comedit me
(Psal. lxviii). » Sumamus ergo sartaginem ferream,
et ponamus eam murum ferreum inter nos et civi1a
teim, id est, assumamus zelum fortem, ut inter nos
et auditoris nostri animam inveniamus hanc posi
modum fortem munitionem. Tunc enim bunc mu
ruin ferreum inventuri sumus, si nunc euim fortiter
teneamus, videlicet docendo, suadendo, increpando,
iiiulcendo. terrendo, aliquando leniter, aliquando
* Et tu dormies super latus tuum sinistrum, pones
* iniquitates domus Israel super eo, numero dierum
* quibus dormies super illud, et assumes iniquita
* tem eorum. Ego autem dedi tibi annos iniqui
« tatis eorum, dierum numero trecentos et nona
• ginta dies, et portabis iniquitatem domus Israel.
* Et cum compleveris bæc, dormies super latus
t tuum dextrum secundo: et assumes iniquitalem do
t mus Juda quadraginta diebus. Diem pro anno, diem.
t inquam, pro anno dedi tibi. » (Hieron.) Quæramus
qui sunt anni trecenti nonaginta, qui pro diebus
totidem supputentur, quibus in sinistro lalere pro
pheta dormierit, vinctus atque constrictus, ita ut
in latus se alterum non moveret, captivitatem et nui
serias decem tribuum, id est, Israelis ostendens. Et
qui alii quadraginta anni, quibus pro Juda et iniqui
tatibus ejus in dextro jacuerit latere, sive, ut narrat
sancta Scriptura (IV Reg. xv), dormierit, de Israei
hoc dicendum est, quod sub rege Phacee filio Ro
meliæ, qui undevicesimus regnavit in lsrael anuis
 553 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LlB. IV. 504

vigiuti, venit Theglatphalasar, rex Asur, et cepit A Juda ad regem Babylonis ipse et mater ejus, et servi
Aiom et Abel domum Maacha et Janoe et Cedes el ejus et principes ejus, et eunuchi ejus. Et suscepit
Azor, et Galaad, universamque terram Nephthalim, et eum rex Babylonis anno octavo regni sui, et protulit
transtuliteosin Assyrios. Post quem regnavit in lsrael inde omnes thesauros domus Domini, et thesauros
0see filius Hela annis novem, captusque est cum domus regiae (IV Reg. xxiv). » Et post paululum :
omni Samaria a Salmanasar rege Assyriorum, et « Et transtulit omnem Jerusalem, et universos
translatus in Hela et Abor fluvios Gozam in civitati principes, et omnes fortes exercitus, decem millia
hus Medorum. Sexto autem Ezechiæ regis anno, ut in captivitatem, et omnem artificem et clusorem.
sancta Regum narrat historia, captus est Osee. A Nihilque relictum est, exceptis pauperibus populi
quo, si per ordinem supputemus, quot annis Israel terræ(Ibid.). » Quo factocuminfinita populi multitu
fuerit in angustia, et jugo pressus captivitatis, sic dine et cunctis opibus Jerusalem, regnavit Sede
invenire poterimus : a sexto anno usque ad vice chias annis undecim, sub quo capta urbs, templum
simum nonum annum, tot enim Ezechias regnavit que destructum est. Cujus solitudo usque ad secun
annis, supputantur anni viginti quatuor; cui succes dum annum Darii permansit annis septuaginta. Tri
sit Manasses, regnavitque quinquaginta quinque. cesimo autem desolationis templi anno Cyrus regna
Post hunc Ammon regnavit annis duobus, post quem B vit in Persis, subverso Astyage rege Medorum, qui
Hosias annis triginta duobus. Cui successit Joachim, juxta prophetiam Isaiæ quinquaginta ferme millia
qui et Eliachim cognominatus est, et regnavit annis hominum de tribu Juda remisit in Jerusalem et
undecim. Post quem Joachim cognomento Jecho vasa templi, quæ Nabuchodonosor asportaverat, et
uias, qui statim ductus in captivitatem, regnavit cætera quæ narrat Esdræ historia. Sicuti igitur in
que pro eo Sedechias annis undecim, sub quo capta Israel, hoc est, decem tribubus a Phacee rege, sub
est Jerusalem templumque destructum est. Fiunt quo Salmanasar Israelitici populi multa vastavit, us
itaque a prima captivitate Israel, quæ facta est sub que ad quadragesimum annum Assueri, supputamus
rege Phacee usque ad undecimum annum Sedechiæ annos trecentos nonaginta, quando Judaici populi
quo templum desolatum est, anni centum septua persecutio mitigata est, §ie a primo anno Jechoniæ,
ginta quatuor. A secunda quando captus est Osee et quando magna pars Jerusalem translata est in Baby
omnis subversa Samaria anni centum octoginta lonem, usque ad primum Cyri regis Persarum an
quinque. Fueruntque desolationis templi anni septua num, qui desolationis templi erat annus trigesimus,
ginta, qui additi primæ captivitati faciunt annos du supputantur anni quadraginta. Sub quo Judæorum
centos triginta et quatuor. In secundo enim Darii re laxata captivitas est, et libertas populo reddita. Qui
gis Persarum anno templum exstructum est, a Zo- C dam trecentos nonaginta annos Israelis et quadra
robabel filio Salathiel et Jesu filio Josedech, prophe ginta Judæ jungentes, faciunt annos quadringentos tri
tantibüs Aggæo et Zacharia, qui regnavit annis tri ginta. Et volunt eos impleri a baptismate Salvatoris,
ginta sex, unoque sublato adduntur anni ejus triginta usque ad consummatiouem mundi. Alii vero et maxi
quinque. Post quem regnavit Xerxes filius Darii an me Judæi a secundo anno Wespasiani, quando Jeru
nis viginti. Post quem Artabanus mensibus quatuor. salem a Romanis capta, templumque subversum
Xerxes, qui cognominabatur Malepoxei [Maxpózsip], est, supputari volunt in tribulatione et angustia, et
annis quadraginta. Post quem Xerces mensibus duo captivitatis jugo populi constituti annos quadrin
bus, et Sogdianus mensibusquatuor. Cui successit Da gentos triginta, et sic redire populum ad pristinum
riuscognomenlo Nothus, qui regnavit annis decem et statum, ut quomodo filii Israel quadringentis triginta
novem. Post quem Artaxerxes cognomento Mnemon, annis fuerunt in Ægypto, sic et in eodem numero
Darii et Parisatidis filius, regnavit annis quadraginta, finiatur extrema captivitas. Scriptumque est in
qui ab Hebræis Assuerus appellatür, sub quo Mardo Exodo : « Habitatio autem filiorum Israel quam ha
chaei et Esther narratur historia, quando omnis bitaverunt in terra Ægypli anni quadringenti tri
populus Judæorum de mortis periculo liberatus ginta (Exod. xii). » Et iterum : • Factnm. est post
recepit pristinam libertatem. Fiuntque a secundo D annos quadringentos triginta egressus est omnis
anno Darii usque ad extremum annum Assueri exercitus Domini nocte. » Satisque miror, cur vul
anni centum quinquaginta quinque, menses qua gata exemplaria centum nonaginta annos habeant,
tuor. Qui additi superioribus annis ducentis triginta et in quibusdam scriptum est centum quinquaginta,
quatuor, faciunt annos trecentos octoginta no cum perspicue et Hebraicum et Aquila, Symmachus
vem, menses quatuor. Dextri autem lateris dormi que et Theodotion trecentos nonaginta annos teneant,
tio, id est, annorum quadraginta, facile supputatur. et apud ipsos Septuaginta, qui tamen non sunt scri
Post Eliacim enim, qui cognominatus est Joachim, ptorum vitio depravati, idem numerus reperiatur.
regnavit filius ejus Joachin cognomento Jechonias Difficillimam quæstionem et ne dicam superbe a
mensibus tribus, quo regnante ascenderunt servi Na nullo explanatam, non tam nostri scientia, quam
buchodonosor regis Babylonis in Jerusalem, et cir Domini gratia exposuisse nos credimus, iimpleto
cumdata est urbs munitionibus, a venitque Nabucho illo quod ille pollicitus est : « Quærite et invenie
donosor rex Babylonis ad civitatem cum servis suis, tis, petite et accipietis, pulsate el aperietur vobis
ut oppugnarent eam. Et cgressus est Joachin rex (3fatth. vii). » Qui autem volt:erit supputare a prima
595 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. 0°ERUM PARS II.
captivitate,quæ faclaestsubManahem filioGaddi, rege A faciunt, ita ut unus pallis decem unciashabere dicatur,
Israel, qui regnavit in Samaria decem annis, quando
venit Phul rex Assyriorum in terram Israel,et mille
ualenta accepit argenti, et post eum alios duos an
nos Phacee, qui regnavit in Israel, inveniet vicesimo
octavo anno Assueri regis complerf trecentos nona
gintaannos, quandoEsther fertur historia, quod credi
bilius est, nequeenim finitoimperio Assueri, sedadhuc
regnanteeo Israeljugum gravissimæ servitutis abjecit.
« Et ad obsidionem Jerusalem convertes faciem
• tuam et brachium tuum eritexsertum, et propheta
• bis adversus eam. » Præparatione vultus opus est
ac robore et confirmatione exserti brachii atque nu
dati, ut non solum voce, sed et gestu et habitu pro
phetantis urbis obsidio demonstretur.
• Ecce cireumdedi te vinculis et non te convertes B stercore operiat eos, non ignorantibus his qui co
• de latere tuo in latus alterum, donec compleas dies
• obsidionis (vel conclusionis) tuæ.» Sinistræ partes,
quia sine templo et notitia Dei fuerant in Samaria
delegantur Israeli : dextræ Judæ, in qua Dei cultus
et religio. Et notandum, quod in altero sit peccan
tium pœna, in altero virtutis exercitatio, nec con
vertit se de altero in alterum latus, ut nulla cru
ciatuum requies indicetur, donec impleatur supra
dictorum dierum perfecta conclusio. Quod dies pro
phetæ, hoc annus est patientibus. Et quos annos
putabat Laban, Jacob erant quasi pauci dies (Gen.
xxix). Non solum autem in suppliciis varietas est,
pro diversitate meritorum, sed iu bonorum quoque
retributione Agni in dextera, hædi stant in sinistra.
Inde et in alio loco seriptum est : • Cor sapientis in C
dextera ejus, cor autem stulti in sinistra ejus (Eccli.
x). » Alia sunt Doumini vincula, quibus ligamur in
salutem, alia diaboli, quibus decem et octo annis
ligaverat mulierem in Evangelio. Unde et a funibus
peccatorum suorum unusquisque constringitur, » quæ
solvit Dominus per typum Lazari suscitati, qui
fasciolis et institis viiictus jacuerat in sepulcro.
• Et tu sume tibi frumentum et hordeum, et fa
* lam et lentem et milium et viciam, et iuittes ea
* in vas unum, et facies tibi panes numero dierum
* quibus dormies super latus tuum trecentis nona
• ginta diebus, comedes illud. Cjbus autem tuus,
• quo vesceris, erit in pondere viginti stateres in die,
• a tempore usque ad tempus comedes illud, et
• aquam in mensura bihes, sextam partem fiim, a
• tempore usque ad tempus bibes illud, et quasi
• subcinericium hordeaceum comedes illud, et ster
• core humano operies illud in oculis eorum. , (iiie
ron.) Jubetur autem propheta famem futuram et
inopiam populi Israel opere demonstrare. Sicul enim
in rerum omnium penuria non quæruntur cilorum
diversitates et deliciæ, sed quomodo venter implea
tur, sic nunc propheta frumentum et hordeum, 'fa
bam, lentem et milium avenamque mittit in unum
vas, facit trecentos nonaginta panes, quos per singu
los dies comedat, qui panes habent vicenos siclos, id
est, stateres. Siclus autem, id est stater, habet drach
sivas quatuor. Drachmae autem octo latinam unciam
536
quo trahitur magis anima qiiam sustentatur, steri
litatem cibi aquæ auget sterilitas, sextam enim par
tem mensuræ Hebraicae, quæ appellatur hin, jubetur
per singulos dies bibere. Porro hin duos choas Auicos
facit, quos nos appellare possumus duos sextarios
Italicos, ita ut hin mensura sit Judaici $extarii no
strique castrensis, cujus sexta pars facit tertiam par
tem sextarii Italici. Qui cibus et potus juxta incly
tum oratorem non vires tribuit, sed mortem prohibet.
Quod autem dicit, • a tempore usque ad tempus co
medes vel bibesillud, » a vespere usque ad vesperum
significat, licet quidam male ab ahno usque ad an
num intelligi putent. Ipsique panes instar hordeacei
panis subcinericii fiunt. Diciturque ei ut humano
mesturi sunt, solet quippe res incerta miserias tem
perare, sed videntibus et in oculis eorum, ut anle
aspectus horrorem, quam gustus nauseam sustineat.
Notandum quoque quod juxta numerum dierum si
nistri lateris trecenti nonaginta subcinericii panes
jubeantur fieri , et per singulos dies comedi, et de
quadraginta dierum dextri lateris panibus omnino
taceatur, ut occulte sancta Scriptura significet non
eamdem pœnam esse populi peccatoris, si tamen
notitiam habeat Dei, et ejus qui a religione veri Dei
omnino discesserit. Possumus hic et hoc dicere
juxta intelligentiam spiritalem, quod Judaicus popu
lus post offensam Dei usque hodie subcinericios pa
nes comedat, mixtos frumento, hordeo, faba ac lente,
milio et avena. Quorum alter hominum, alter ju
mentorum cibus est. In eo enim, quod videntur in
unum Deum credere, habent aliquid et frumenti.
Quod autem filium hegant, hordeo jumentorum pa
scuntur, et fabis, quibus comedentium venter infla
tur, et mens opprimi dicitur, in tantum ut pythago
raeis quoque cibus detestabilis sit. Propter lentem
Esau primogenita perdidit. Milium rusticorum et
agrestium et altilium cibus est. Avena sive vicia et
olyra bruta pascuntur animalia. Quod autem scribi
tur juxta Septuaginta Elias fugiens Jezabel (III
Iteg. xix) invenisse panem òyptrjv, id est subcineri
cittm, persecutionis et penuriæ signum est. Unde et a
corvis pascitur, ut quia cibum non invenerat in Israel,
iiationum quæ immundæ erant pasceretur alimeutis.
Lex quoque ipsa, quam Hegunt et non intellig'int,
su!;cinericius panis est, et opertus humano stercore.
Quamobrem et Paulus apostolus lucra legiset pristina
rum cæremoniarum observantiam dicit se habuisse
quasi stercora, ut Christum lucrifaceret (Philip. iii).
« Et dixit f)ominus : Sic comedent filii Israel pa
• nem suum poilutum inter gentes, ad quas ejiciam
v eos. Et dixi : Ah ah ah, Domine Deus, ecce anima
• mea non est polluta, et morticinum et laceratum
a bestiis non comedi ab infantia mea usque nunc.
* Et non est ingressa in os meum omnis caro im
* munda. Et dixit al me : Ecce dedi tibi fimum boum
• pro stercoribus humanis, et facies panem tuum in
« co. , Prophetas juxta Zachariam viros esse yor
 50T COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. IV. - 593

tentosos, qui suis operibus futura portendant, et de A in qua visio pacis cernitur, quem couterit Dominus,
*.
quibus loquitur Deus : « In manibus prophetarum quando irascitur, et indignos nos suo judicat pane.
assimilatus sum (0see xii), » in multis locis cre Atque utinam saltem in pondere eum et sollicitudine
berrime legimus. Sicut igitur Ezechiel panem comedit mereamur accipere, et arentem linguam nimia sic
in stercore, sic et filii Israel vel omnis populus Ju citate, exiremus Lazari digitus irroret (Luc. xvi).
dæorum, sive, ut alii putant, decem tribus comede Deficiente aulem pane et aqua Ecclesiæ, corruit vir
bant panem pollutum in nationibus, licet non sit ad contra fratrem suum, et ubique discordia est, scin
eos comminatio, qui jam ejecti sunt, sed ad eos dentibus nobis Christi tunicam, quam nec milites
qui ejiciendi de terra repromissionis. Quod cum in passione Salvatoris scindere ausi sunt, et conta
propheta didicisset, juxta Aquilam, tertio detestatus besceniibus in iniquitatibus nostris, dum Dei justi
est, • Ah ah ah. » Denique impetrat quod rogavit, tiam non habemus. Scriptum est in Jerentia, quod
et sententiæ austeritas mitiori imperio temperata est. parvuli, » id est, vulgus Ecclesiæ, * petierunt pa
Quæritur cur Ezechiel faciliora renuerit, et 0seæ nem, et non fuerit qui eis frangeret (Thren. iv). »
scorto statim fuerit copulatus, nec contradixerit, Paulus vero, qui vir erat, et sciebat Christum pa
imo nec responderit castum habere se corpus, neque nes fregisse legales, ac dedisse discipulis erogandos,
commistione meretricis debere maculari, dicente B loquitur confidenter * Pamis quem frangimus,
Apostolo : • Qui adhæret meretrici, unum corpus nonne communicatio corporis Christi esl? (I Cor.
elicitur (I Cor. vi). » Ex quo ostenditur figuram ` x). » Baculumque vel fortitudinem panis comedere
fuisse Synagogæ vel Ecclesiæ, non vere juxta litte non possunt, qui lacte infantiæ indigent, nec valent
ram perpetratam. Quod ipsum exponentes prophe accipere solidum cibum. Nihilque ita vescentis ani
tam plenius disseruimus. Morticimum dicitur, quod mum roborat, quomodo panis vitæ, de quo scriptum
absque effusione sanguinis amittit vitam, et in quo est : t Et panis confirmat cor hominis. »
moritur anima. Laceratum a bestiis, quod Græce ap CAPUT V.
pellatur expuz)&τον. Quod autem pro humano ster In cæsarie et barba diversa judicia populi significan
core boum conceditur fimus, leviora significantur tur; et de malis futuris super Jerusalem.
mala, dum jubentur quidem cocium in bubulo ster ¢ Et tu, Fili hominis, sume tibi gladium acutum
core comedere panem, sed ab humani stercoris « ra'entem pilos, et extrahe per caput tuum et
longe esse immunditia, et usque hodie in populo Ju t barbam tuam, et assumes tibi stateram ponderis,
dæorum servatur ista sententia, ut non comedant * et divides eos, tertiam partem igne combures in
panem suum in humano stercore, neque enim idolis s medio civitatis, juxta completionem dierum conclu
serviunt, nec varia dæmonum portenta venerantur, C * sionis, et tertiam partem concides gladio in circuitu
sed in fimo bubulo, dum omnia propter carnem et « ejus.Tertiam vero aliam disperges in ventum, eu
ventrem, et terræ hujus bona operantur, secunduin * gladium nudabo post eos, et sumés inde parvum
quod dicitur : • Qui fecerit ea, vivet in eis, » nos numerum, et ligabis eos in summitate pallii tui. Et
autem terrena contemnimus, et non solum humani ex eis rursum tolles, et projicies in medio iguis, et
stercoris ca!camus cibos, et terrenas delicias puta
mus esse pro nihili, sed comedimus panem qui de :
combures eos igne , et ex eo egredietur ig:uis
in omnem domuum Israel. » (Hieron.) In con
cœlo descendit, et fruimur illo cibo de quo Psalmista scquentibus ænigma capillorum in tres partes di
decantat : « Panem angelorum comedit homo (Psal. visorum, ipse Dominus edisserit per prophetam di
lxxvii), » nequaquam AEgyptiis carnibus, sed mannæ cens : t Tertia tui pars peste morietur, et fame con
lenuitate viventes. sumetur in medio tui; » famem et pestilentiam igne
* Et dixit ad me : Fili hominis, ecce ego conte esse significans. « Et tertia tui pars gladio cadet in
* ram baculum panis in Hierusalem, et comedent circuitu tuo. » Foris cædes ac bella describens.
« panem in pondere, et in sollicitudine, et aquam in • ' Tertiam vero, inquit, partem tuam in omnem
* mensura, et in angustia bibent, ut deficientibus ventum dispergam, » eos esse demonstrans, qui
* pane et aqua corruat;nusquisque ad fratrem suum, • ducendi sunt in captivitatem. Post quos se dicit mu
* et contabescant in iniquitatibus suis. » Omnis si dare vel effundere gladium suum, ut nec captivitas
nistri et dextri lateris dormitio, et subcinericii pa novissimum sit malorum, sumereque de ipsis disper
nis, sexque specierum varietate commisti muiidi sis atque captivis, et ligare in summitate pallii sui,
mala significans : illo tendit, ut inediam ciborum eos qui de captivitate redituri sunt in Hierusalem,
in Hierusalem et aquæ penuriam incredibilem pro et ex ipsis quoque tollere aliquam partem et igne
testetur. « Ita ut unusquisque corruat ad fratrem flammaque consuimere, significans Macedonios, sub
suum. » Ab alio auxilium speramus, quod in se esse quibus habitatores Judæ, et præcipue Hierusalem
non praevidet. Natura enim hominum est, ut pre dura perpessi sunt. Quod autem dicit, ex eo, id est.
mentibus malis et angustiarum pondere, in proximo populo Judæorum, sive juxta Septuaginta, ex ea, ut
iiiagis quam in se habeant fiduciam. « Contabe subaudiatur urbe Jerusalem. « Egredietur ignis
scuntque in iniquitatibus suis. » Dum pro iniquita in omnem domum Israel. » Machabæorum historia
tibus cuncta patiuntur. Wereorque ne ista panis aarrat (I Mach. ii, iii, iv) quod quædam pars Ju
contritio, et jam in nostra inveniatur Hierusalem, dæorum se tradiderit Antiocho Epiphani et eum * 1
399 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 600

persecutionem populi concitaret, et multa alia, quæ A tis cingitur plaga, quæ appellatur Asia. A partibus
in eadem scribuntur historia, et in Josephi volumi occidentis, ejus quæ vocatur Europa. A meridie et
nibus præcipueque dissensione Hyrcani et Alexan austro, Libya et Africa. A septentrione, Scythis, Arme
dri , per quorum occasionem consul Pompeius nia atque Perside, et eunctis Ponti nationibus.ln me
Jerusalem cepit, et Romanæ ditioni subdidit, quæ dio igitur gentium posita est, ut quia • motus erat
postea sub Tito et Wespasiano urbs capta, tem in Judæa Deus, in Israel magnum nomen ejus (Ps.
plumque subversum. Et post quinquaginta annos sub lxxv), » omnes in circuitu nationes illius sequerem
AElio Adriano usque ad solum incensa civitas atque tur exempla, quæ gentium circa se positarum impie
deleta est, ita ut pristinum quoque nomen amiserit. tatem secuta vicit etiam ipsas in scelere suo.
Quomodo autem in cæsarie et barba pulchritudinis « Idcirco hæc dicit Dominus Deus, quia superastis
ac virilitatis indicium est, quæ si radantur, fœda nu « gentes, quæ in circuitu vestro sunt, in præceptis
ditas apparet, et universi corporis pars extrema, a meis non ambulastis, et judicia mea non fecistis,
atque ut ita dicam emortua in capillis ac pilis est : « et juxta judicia gentium, quæ in circuitu vestro
'ita Jerusalem et populus ejus emortuus et a vivo a sunt, non estis operati. Ideo hæc dicit Dominus
Dei corpore separatus fami ac pestilentiæ, cædi et « Deus: Ecce ego ad te, et ipseego faciam in medio tui
gladio, captivitati ac dispersioni, traditur. De qua B « judicia in oculis gentium, et faciam in te quæ
dispersione sub figura capillorum aliqua pars ligatur « non feci, et quibus similia ultra non faciam, propter
in summitate pallii ut modicum quid rursum trada « omnes abominationes tuas. » Quid, inquit, causer
tur incendio. De quo infinita flamma ac pene universa quod in præceptis meis non ambulaveritis, et judicia
devastans egreditnr in omnem domum Israel. Quod mea non feceritis, cum etiam omnes in circuitu na
juxta mysticum sensum aliter intelligi potest. Nam tiones viceritis scelere vestro, et non feceritis quæ
et in Job ita scriptum legitur (Greg. Moral., lib. ii, illi naturali lege scripta in cordibus suis sæpe fece
c. 29, 30.) « Et tonso capite corruens in terra ado runt ? Idcirco non per angelos, neque per aliquos
ravit (Job. 1). » Quid per decisos capillos, nisi sa ministros, sed ipse ego in te faciam judicia mea vi
cramentorum subtilitas? Quid per caput nisi summa dentibus cunctis, quæ ante non feci et ultra non
sacerdotii designatur? Unde et ad Ezechielem pro faciam. Dicens autem judicia ostendit sententiæ ve
phetam dicitur : « Tu, fili hominis, sume tibi gladium ritatem, ne ira mensuram pœnarum videatur exce
acutum radentem pilos, et assumes eum, et duces dere. Nec fecit in ulla natione talia, qualia fecit in
per caput tuum et barbam. » Ut videlicet prophetæ Jerusalem : ¢ Quia servus, qui novit voluntatem do
facto judicium Redemptoris exprimatur. Qui in mini sui, et non facit eam, vapulabit multis(Luc. xii);
carne apparens caput rasit, quia regnum Israelita potentesque potenter tormenta patientur (Sap. vi). »
rum deserens, decorem virtutis ejus amputavit. Quid « Et similia, inquit, ultra non faciam. » Pulchre
vero hoc loco per terram, nisi peccator exprimitur? dixit , similia non faciam. » Multo enim post inter
Primo quippe peccanti homini dictum est : • Terra fectionem Christi, duriora facturus est. Aliud est
es, et in terram ibis. » Terræ ergo nomine peccatrix enim interdum coluisse idola, propter quæ ante pu
gentilitas designatur? Nam cum justam Judæa se nili sunt; et aliud Dei Filium trucidasse.
crederet, constat quam reproba de gentilitate senti • Idcirco patres comedent filios in medio tui, et
ret. Paulo attestante, qui ait : ¢ Nos natura Judæi et « filii comedent patres suos, et faciam in te judi
non ex gentibus peccatores (Gal. ii). » Mediator no • cia. Et ventilabo universas reliquias tuas iu om
ster quasi detonso capite in terram corruit : quia • nem ventum. » Ad id quod supra dixerat : « Quia
Judæam deserens dum sacramenta sua ab ejus sacer superastis gentes, quæ in circuitu vestro sunt, in pfae
dotio abstulit, ad notitiam gentilium venit; capillos ceptis meis non ambulastis, et judicia mea non fecis
enim a capite rasit, quia sacramenta legis ab illo tis, » tertio retulit ideo. Primum ita : v ldeo hæc dicit
primo suo sacerdotio sustuli*: et in terram corruit, Dominus Deus : Ecce ego ad te, ipse ego faciam in
quia salvandis se peccatoribus dedit, dumque eos medio tui judicia. » Secundo : • Ideo patres come
qui sibi justi videbantur deseruit, hos qui se injustos ; dent filios in medio tui. » Tertio : « Ideo vivo ego,
et noverant et fatebántur assumpsit. Sequitur: dicit Dominus Deus, nisi pro eo, quod sanctum meum
* Hæc dicit Dominus Deus : Ista est Jerusalem, violasti in omnibus offensionibus tuis, » et reliqua.
in medio gentium posui eam, et in circuitu ejus Attamen notandum quod ubi decora sunt et honesta
« terras, et contempsit judicia mea, ut plus esset ac pro merito eorum qui ea sustinent, se ipsum fa
impia quam gentes, et praecepta mea ultra quam cere Deus profitetur. Ubi autem tristia et non Deo
« terræ, quæ in circuitu ejus sunt. Judicia enim mea digna, dicit quidem fieri, sed non a se ut in praesenti:
projecerunt, et in præceptis meis non ambulave « Ideo patres comedent filios in medio tui, et filii
• runt. » (Hieron.) Jerusalem in mediomundisitam hic comedent patres suos. » Non enim dixit, Ego faciana
idem propheta testatur, umbilicum terræ eam esse de ut patres comedent filios suos in medio tui, et filii
monstrans. Et Psalmista nativitatem exprimens Do comedent patres suos. Quod autem decorum, erat,
mini: • Veritas, inquit, de terra orta est (Ps.lxxxiv). » nec Dei majestate videbatur indignuin, ipsum se di
Ac deinceps passionem : w Operatus est, ait, salutem cit facere. Sequitur enim : « Et faciam in te judicia,
iti uiedio terræ (Ps. Lxxiii). » A partibus enim orien et ventilabo universas reliquias tuas in oiuuem ven
6^1 COMMENT. 1N EZECHIELEM. — LIB. IV. 602
tum. » Tale quid et in maledictis Deuteronomii in- A quod lanis ovium operiantur, et lacte vescantur et
venire poterimus, et præcipue in illo loco : « Glori caseo, et fractuin pecus ac morbidum non requi
ficantes me glorificabo. Qui autem despiciunt, ad rant. -

nihilum deducentur (Deut. xxvui). » Eos enim qui se • Tertia tui pars peste morietur et fame consume
glorificant, ipse glorificat. Qui autem eum despiciunt tur in medio tui. Et tertia tui pars gladio cadet in
uon a Domino despicientur, vel deducentur ad nihi circuitu tuo. Tertiam vero partem tuam in omnem
lum (hoc enim sequebatur ut diceret), sed absolute ventum dispergam, et gladium evaginabo post eos,
deducentur ad nihilum, non a Deo, sed pro meritis et implebo furorem meum et requiescere faciam
suis atque peccatis. Legimus in Regum volumine indignationem meam in eis, et consolabor, et
(IV Reg. vi) famis necessitate cogente, a matre filium scient quia ego Dominus locutus sum in zelo meo,
devoratum. Josephus quoque in obsidione Jerusa cum implevero indignationem meam in eis. » De
lem, multa hujuscemodi facta commemorat. Quando quo capitulo, quia supra diximus nunc omiittendum
autem patres comederunt filios, vel filii patres, nulla videtur. Hoc autem addam quod necessarium est,
narrat historia, nisi forte in multis necessitatis malis in eo quod ait : « lmplebo furorém meum, et re
etiam hæc facta esse credendum sit. Potest hoc ipsum quiescere faciam indignationem meam in eis, et con
referri, et ad nostram Jerusalem, quando magistri, B solabor, et scient quia ego Dominus locutus sum in
contra discipulos, id est patres contra filios, et disci zelo meo, cum implevero indignationem meam in
puli contra magistros, id est filii adversum patres, eis, » quomodo sentiendus sit furor et indignatio et
seditione mutua concitantur. Et impletur illud quod zelus Dei, sæpe exposuimus, quod humanis Deus lo
per Apostolum dicitur : « Si autem invicem morde quatur affectionibus, non quo ipse irascatur, sed quo
tis et accusatis, videle ne ab invicem consumamini nos per poenas atque cruciatus Deum sentiamus ira
{Gal. v). » Unde et propheta mystico sermone can tum. Zelus autem sub metaphora viri et uxoris ae
tabat : « Cum appropinquarent adversum me, qui cipiendus, qui quandiu uxorem diligit zelotypus est,
afmigunt me, ut comederent carnes meas (Ps. xxvi). , si neglexerit, dicitillud quod in consequentibus dicturi
Et Job simile quid loquitur : « Si. autem dixerunt sumus : w Zelus meus recedet a te, et ultra non
ancillæ meæ, Quis det nobis ut de carnibus ejus co irascar tibi; » quodque injungitur : ¢ Et scient quia
medamus (Job. xxxi). » Et super magistris, qui lucra ego Dominus locutus sum in zelo meo, » non illi
sectantur de discipulis salutisque eorum nullam cn qui consumpti sunt fame et pestilentia, nec qui gla
ram gerunt dicitur: « Qni devorant populum meum dio ceciderunt in circuitu civitatis, sed illi qui
sicut cibum panis (Ps. lii). » De quibus et Apostolus: dispergentur in omnem ventum aliorum mortibus,
* Et comedunt, inquit, domos viduarum (Luc. xx). » suisque miseriis sentient iratum Deum, quem cle
Possumus patres qui comederint filios, et filios qui mentem sentire noluerunt.
comederint patres, non solum in Babylonia, sed et in * Et dabo te in desertum in conspectu omnis præ
Romana obsidione intelligere. Illud autem quod dici v tereuntis. » Prodest autem Jerusalem omnia in ea
1 tu*: Et ventilabo universas reliquias tuas in omnem vitia desolari, et ad desertum redigi, et stia eam co
ventum, • magis ad Romanam pertinet captivitatem, gnoscere peccata, ut quæ caeteris gentibus in exem
quando in toto orbe dispersi sunt. Et hæc est in plum virtntum esse debuerat, sit exemplum mise
omnem ventum capillorùm barbæque dispersio. riarum. Filias autem ejus urbes vel viculos intelli
* ldcirco vivo ego, dicit Dominus Deus, nisi pro gere possumus, sive ecclesias in toto orbe dispersas,
* eo quod sanctum meum violasti in omnibus offen ut quicunque hujus peregrinus est saeculi, et dicit
• sionibus tuis, et in cunctis abominationibus tuis, cum Psalmista : « Advena sum et peregrinus, sicut
« ego quoque confringam te, et non parcet oculus omnes patres mei (Ps. xxxviii). » Et de quo dicitur :
« meus, et non miserebor. » Proprie hoc ad Jeru « Non dixerunt, qui præteribant : Benedictio Do
salem dicitur, quia sancta mea viokasti me deserens, mini super vos (Ps. cxxvin), » videat opprobrium
et in templo meo idola coluisli, ego quoque confrin D ejus et doleat.
gam omnia idola tua, et conteram atque concidam, « Et eris opprobrium et blasphemia, exemplum et
sive abjiciam, quia prius abjecisti me. Et non parcet * stupor in gentibus, quae in circuitu tuo sunt, cum
oculus meus cum te videro, fami, gladio, servituti, « fecero in te judicia in furore, et in indignatione,
colla submittere, nec miserebor, quia misericordiam « et increpationibus iræ, quia ego Dominus locutus
meam non mereris. Scriptum est enim: « Beati mi « sum. » Gemitu autem dignam Jerusalem cum
sericordes, quoniam ipsi misericordiam consequen offenderit Deum, ut faceret in ea judicia in furore
tur (Matth. v). » Hoc idem et in Ecclesia intelligen et in indignatione, testatur Paulus, qui dicit : « Era
dum est; quod magistris et sacerdotibus qui egerint mus natura filii iræ, sicut et caeteri (Ephes. ii). » Et
negligenter, possit Deus quotidie dicere : • Quia san iterum : « Qui sumus in tabernaculo ingemiscimus
cta mea violastis, in cunctis offensionibus vestris, et aggravati (II Cor. v), » loquimurque cum Jerusa
in universis abominationibus quæ egistis, ego quo lem. Iram Domini sustinebo, quia peccavi ei.
que vos conteram atque confringam. » Reddamque « Quando misero sagittas famis pessimas, quæ
per me quod in meum populum perpetrastis: de quo crunt mortiferæ, et quas mittam ut disperdam vos.
coutra pastores hic idem propheta plenius loquitur, • Et famem congregabo super vos, et conieram in
 603 B. RABANl MAURI ARÙIIIEP. $iÜKSUNT. OPERUM PARS II. (j(!{

• vobis baculum panis. » (Hieron.) Famem et pcsti- A non auribus, sed imperio et potentia creatoris suum,
lentiam et bestias pessimas, et quidquid aliud ma audiunt et intelligunt Creatorem. Quomodo unare
lorum sustinemus in sæculo propter nostra venire vidit et fugit, Jordanis conversus est retrorsum
peccata manifestum est. Unde et fames illa, quæ (Ps. cxiii). » Non utique carnis oculis quibus uon
facta memoratur in Ruth (Ruth. 1) et Regum volu videbat. Et ad mare dicitur : • Tace, obmutesce
mine (III Reg. xvii), sub Elia, quando tribus annis (Marc. iv);» et ventorum flatibus fimperatur, jubetur.
et sex mensibus cœlum clausum est, et sub Eliseo que vermi, qui Jonæ percussit umbraculum (Jon. iv).
(IV Reg. vi), cujus incredibilem inopiam repentina Et de eadem terra scriptum est : « Qui respicit ter
abundantia compensavit, Dei judicio missa est. Quod ram et facit eam tremere (Ps. ciii). » Ad quos pro
non solum tunc, in Jerusalem factum est, sed et in pheta loquitur, indicans idola destruenda, et aras
nostra fit Jerusalem, in qua propter magnitudinem universasque cæremonias, quibus prius idolis ser
peccatorum primum fames mittitur audiendi sermo vierunt, conterendas. Possumus montes accipere eos,
nem Dei. Deinde famem mors sequitur, ut qui non qui potentia sapientiaque et scientia ac divitiis præ
audivimus : « Gustate et videte quoniam suavis est cellebant. Et hoc aniraadvertendum quod obfirina
Dominus (Ps. xxxiii), » postea sentiamus : « Mors tur quidem facies, et ponitur contra montes, sed
peccatorum pessima est (Ibid.). » De firmamento et I} nequaquam solis montibus, sed et coilihus loqni
baculo panis supra diximus: tur et rupibus et vallibus, in quibus inferior digni
« Et immittam in vos famem et bestias pessimas tas et gradus prudentiæ scientiæque cognoscitur.
« usque ad internecionem. Et pestilentia el sangtiis Videntur mihi montes tropologice esse, qui ad per
, transibunt per te, et gladium inducam super te, fectam scientiam pervenerunt. Colles, qui paulo in
« Ego Dominus locutus sum. » Bestias pessimas in feriores sunt. Rupes qui nullam habentes scientiaui,
duci super terram solitudinis, quæ fáìme, gladio, peste et tantum in conversatione fidentes aliqua sibi de
vastata est, præsentia quoque oslendunt tempora, Scripturarum interpretatione præsumunt, « haben
quando familiare animal canis in dominorum carnes tes » juxta Apostolum, t zelum Dei, sed non jnxta
'abie concitatur, et ursis ac lupis cunctisque aliis scientiam (Rom. x). » Walles autem appellari novissi
generibus bestiarum terra completur, pestilentiamque mos in Ecclesia, qui el vita et scientia inferiores,
et sanguinem transire per eam, morbum gladiumque tamen de conventu Dominico non recednnt, qui om
significat. Sed et in nostram Jerusalem mittuntur nes verbum Dei jubentur audire, ut unusquis q::e
bestiæ pessimæ, quando tradimur in passiones igno pro suo modulo et sensu intelligat quid Do:uii;tis
miniæ, et in reprobum sensum, et conscientiam pec præcipiat.
catoriim, quæ excruciant atque dilacerant animum C v Ecce ego inducam super vos gladium, et disper
nostrum, dissensiones, hæreses, schismata, æmula « dam excelsa vestra, et demoliar aras vestras, et
tiones, invidiæ, tristitiæ, detractiones, desideria • confringentur simulacra vestra, et dejiciam inter
multa, avaritia, quæ est radix malorum omnium, v fectos vestros ante idola vestra, et dabo cadavera
ι filiorum Israel ante faciem simulacrorum vestro
bestiæ pessimæ sunt, quæ cum fuerint in nobis, me
remur audire : • Corriget te prævaricatio tua. » Pre • rum, et di$pergam ossa vestra circa aras vestras
camurque et dicimus: ¢ Ne tradas bestiis animas a in omnibus liabitionibus vestris. » Montibus di
confitentes tibi. » cit Israel quod di- perfat Dominus excelsa eorum,
CAPUT VI. in quibus adorabant homiiies fictos deos, et aras
Propheta ostendit populum plagis percussum propter simulacraque confringat et cultores eorum in con
pcccatum idololatriav. spectu fanorum interfici faciat, ut jaceant cadavera
• Et factus est sermo Domini ad me diccns : Fili mortuorum ubi prius jacebant hostiæ, et dispergan
• hominis, pone faciem tuam a;l montes Hsrael et tur ossa non montium, sed eorum qui jacebant in
• prophetabis ad eos et dices, Montes Israel audite montihus in circuitu ararum, et in cunctis urbibus
• verbum I)omini : Hæc dicit Dominiis Deus monti viculisque Israel. Hoc juxta litteram, alioquin et su
• bus, et collibus, rupibus et vallibus, » etc. Quod per eos qui eriguntur in superbiam, et de quibus
sæpe in hoc propheta dicitur : « Adonai Dominus, » Apostoliis loquitur (I Cor. viii) : • Scientia inflat,
propter Græcos et Latinos, qui Hebraicæ linguæ non charitas ædificat. » Inducitur gladius ut omnia eorum
habent scientiam , breviter exponendum videtur. ' simulacra, quæ de suo finxerunt animo conterantur,
Adonai unum nomen est Je decem vocabulis Dei, et et interfecti jaceant, et mortuos esse se sentiant,
siguificat Dominum, quo sæpe et in hominibus utimur. nihil sibi simulacra sua atque figmenta pro !esse
I)enique et Sara vocans Abraham dominum suum cernentes. Quodque dispergere se dicit ossa montium
(Gen. xviii), hoc vocabat nomine. Et ubi dicitur : circa aras, fortissimos quosque eorum a se mut'io
* Domine mi rex, Adonai » scriptum est. Quando indicat separandos. Prodest enim perversæ scientiae
igitur duo Domini et Domini juncta sunt nomina, malos a nalis divili ; et ut illi qui consensu pessimo
prius nomen comwune est, secundum proprie Dei, aedific;ibant tiirrem pro utilitate propria, dissipati
quasi ineffabile, et quod scriptum fuit in lamina sunt, divis;eque linguæ eorum, ne consensus pessi
aurea quæ erat in frohte pontificis. Montes autem mus pejores eos faceret (Gen. xi), ita ossa montitia
is* sel, qui simulacris d;e;uotvu:n fueraui occupati, Ji pcr gaiitar ut vanos conatus suos iatelligant. H;e
605 C0¥ÌY{E\T. IN EZECHIELEM. — LlB. IV. (;'):;
quod nos posuimus: « Et dabo cadavera filiorum A opere demonstravit, sive contrivil ut formicans cor
Israel ante faciem simulacrorum vestrorum, » in et recedensa Deo, eorum de quibus per Oseam loqui
Septuaginta non habetur. tur : • Spiritu fornicationis seducti sunt (0se. iv). »
• Urbes desertæ erunt, et excelsa demolientur, et * Et oculos fornicantes post idola. » Per quorum
• dissipabuntur et interibunt aræ vestræ et con fenestras mors intrasse perhibetur, quam ob cau
« fringentur et cessabunt idola vestra, et conteren sam et in Daniele (Dan. xiii) duo presbyteri præ
• tur delubra vestra, et delebuntur opera vestra, et ceperunt revelari Susannam, ut nudati corporis de
• cadei interfectus in medio vestri, et scietis quo core fruerentur. Nec frustra locutus est Dominus
* miam ego Dominus. » (Hieron.) Causa perspicua ut faceret malum vel mala, quando ad comminatio
cur urbes montium deserendæ sint, scilicet ut de nem ejus, agunt pœnitentiam, qui sententiæ subja
moliantur excelsa, aræque et idola destruantur, et cebant. Sin autem cor durum sit et indomabile, ne
delubra pereant, et omnis simulacrorum cultura per pœnas quidem sentiens beneficia corrigentis, dici
desistat, cadantque interfecti in medio montium, et tur ad eos: Sine causa percussi filios vestros, disci
sciant quia ipse sit Dominus. Per quæ occasio nobis pliiiam non recepistis. Prodest autem et hæreticis ut
datur spiritalem magis intelligentiain sequi, ut urbes conteratur cor eorum, thesaurus pessimus dogma
Hæreticorum, quæ interpretantur Ecclesiæ et excelsa B tum perversorum, quia recessit a Domino. Et for
superbiæ eorum, et aræ perversorum dogmatum nicantes oculi post adinventiones suas, qui cum
confringantur, et idola pereant, quæ de suo sibi Domini fuerint recordati, displicebunt sibi in uni
corde simularant, et comterantur delubra non tem versis abominationibus suis, et intelligentes veræ
pla, quæ contra templum Domini surrexerant, Græ fidei veritatein, scient quia ipse sit Dominus. Qui
coque sermone appellantur τάμένη, id est, fana atque idcirco sæpe infert tribulationem, quæ patientibus
delubra et omnia opera montium conterantur, quia perniciosa videtur et pessima, ut ad pœnitudinem
non opera Dei sunt, sed magistrorum false scientiæ. COnvertantur.

Cumque ceciderint in medio montium, vel quos ipsi * Hæc dicit Dominus Deus : Percute manum
montes interfecerant vel ecclesiastici viri, qui eos t tuam, et allide pedem tuum, et dic, Hleii ! ad
male viventes in salutem suam occiderant, tunc finis. • omnes abominationes malorum domus Israel. ,
erit montium superborum, ut cognoscant quod ipse Magnitudinem peccatorum jubetur propheta ina
sit Dominus. Potest autem fieri ut de uno populo nibus pedibusque ac sermone monstrare, ut gestu
montium Israel, aliis interfectis agnoscant alii : Pe corporis et inclinatione vocis habitum stupentis mi
stilente enim flagellato stultus astutior erit. rantisque et plorantis ostendat. Quomodo enim si
« Et relinquam in vobis eos, qui fugerint gladium C quando novum aliquid miraiìdumque conspicimus,
• in gentibus cum dispersero vos in terras. Et recor tam corpore, qi;am aniino perhorrescimus, ita ut
• dabuntur mei liberati vestri in gentibus, ad quas complodamus manus et pedes allidamus ad terram, et
« captivi ducti sunt. » Illud quod Dominus lo vocem inclinemus ad fletum : sic nunc propheta
quitur ad Eliam : t Reliqui mihi septem millia viro cernens oculis animi futura s:pplicia ad universas
rum, qui non curvaverunt genu ante Baal. » Et Paulus abominationes maloriiin Dominus Israel loquitur,
apostolus scribit : • Et nunc in hoc tempore reli quæ sequuntur. Percutimur spiritaliter manu quando
« quiæ secundum electionem gratiæ salvæ fact;e sunt a malis nos operibus scparamus. Allidimus pedem,
« (IRom. xi). » Potest huic capitulo convenire. Et quando non gradimur itinere peccatorum. Plangi
apostoli enim, qui erant de semine Israel, et gla mus atque ploramus, quando nobis displicent, quæ
dium fugerant, idcirco sunt reservati ut dispergc geruntur. lIæc est autem causa plangendi, quod ha
rentur in gentibus, et in terris Evangelium pr;edica bitatores montium et ararum, idolorumquie cultores,
rent, ac recordarentur in gentibus Dei, in quibus gladio, fame, peste, ruituri sunt, qui variis ducuntur
captivitatis tempore versabantur. Potesl autem et erroribus, et quotidie mutant fidem circum:feruntur
hoc dici, quod ideo aliqui de captivitate Judaica, re que omni vento doctrinæ, isti caeduntur gladio, et
servandi sunt, ut in gentibus recordarentur nominis B dividuntur in partes unitateir ecclesiasticæ fídei re
ejus, illiusque p9tentiam prædicarent. De haeretico linquentes. Qui vero spiritales non habel cibos,
rum quoque populis, qui evadere potuerint gladium, fame moritur nesciens eum, qui dixit : « Ego sum
perditionis eorum, et pessimam factionem, quæ con • vita (Joan. xiv). » Porro, qui vel singulis vel plu
tra Deum fuerat concitata huc illucque dispersi ribus deditus vitiis ab eis non potest separari, quasi
recordabuntur nominis Dei, agentes pœnitentiam, et quadam uterima pestilentia corruit. -

captos se a viris ecclesiasticis exsultabunt.
• Quia contrivi cor eorum fornicans et recedens
• a ine. Et oculos eorum fornicántes post idola sua,
* et displicebunt sibimet super malis quæ fecerant
* in universis abominationibus suis. Et scient, quia
* ego Dominus non, frustra locutus sum, ut facerem
• eis malum hoc. » (Hieron.) Juravit autem Dominus,
juvta LXX, atque decrevit se facturum esse, quæ
* Qui longe est, peste morietur. Qui autem prope
w est gladio corruet, et qui relictus fuerit atque cir
• cumdatus, fame morietur, et implebo indignatio.
• nem meam in eis. » Qui obsidionem urbis effuge
rit, et ad deserta migraverit, peste morietur, qui
prope fuerit cadet hostium gladio; quem autem
circumdederit hostilis exercitus, fame interibit et
penuria. In hisque omnibus implebitur irdignatio
607 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 608

Dei. Ut cognoscaiit, qui remanserint, quia ipse sit
Dominus. Qui ab Ecclesia quoque recesserit, statim
peste morietur. Qui sciolus sibi videtur et diligens
nisi caverit, gladio ferietur inimici. Qui simplici
contcntus fide, instar brutorum animantium versa
tur quidem in Ecclesia; sed tamen in nullo bono
opere proficit, nec imitator est formicæ, quæ in
messe praeparat cibos sibi atque comportat. Iste fame
morietur, et in omnibus his implebitur ira Domini.
¢ Et scietis quia ego Dominus, cum fuerint inter
• fecti vestri in medio idolorum vestrorum, per cir
« cuitum ararum vestrarum in omni colle excelso
• et in cunctis summitatibus montium, et subter
• omne lignum nemorosum, et subter universam
• quercum frondosam, locum ubi accenderunt thura
• redolentia universis idolis suis. » Perspicuum est
juxta litteram, et interpretatione non indiget, quod
in montibus Israel, et in excelsis collibus inter ipsa
idolorum altaria lucosque, qui appellantur ligna
nemorosa, Israeliticus sit cæsus exercitus, ut ubi
peccaverant, ibi punirentur. Juxta anagogen sequa
mur ordinem propositum quando magistri hæretico
rum ab ecclesiasticis viris, qui sunt instructi scientia
Scripturarum contriti fuerint atque superati, vide
mus interfectos perversorum dogmatum jacere inter
simulacra, quæ finxerant, et eos, qui se elevabant
contra scicntiam Dei, stratos in montibus collibus
que subtus omne lignum nemorosum, qui habebant
verba pompatica, umbramque foliorum, et poma in lingua nostra massam ficorum sonat, caricarum
Donorum operum non habebant, qui erant sub omni que inter se compactarum, ut postquam in simulata
quercu frondosa, quæ non affert fructus hominum, C dulcedine, quæ non erat terræ cultæ, sed solitudinis
sed porcorum. Ubi accenderunt thura redolentia, non
Deo, sed idolis suis. Nec dicere poterant quod de
Noe scriptum est : v 0doratus est Dominus odorem
bonae fragrantiæ (Gen. viii). » Et id quod Paulus
loquitur,. Christi bonus odor sumus Deo in omni
loco. Quomodo autem sanctus in odore suo delectat
Deum, sic peccator ex cujus persona psalmus ille
eanitur : w Computruerunt, et corruptæ sunt cicatri
ces meæ, a facie insipientiæ meæ (Psal. xxxvii). »
accendit idolis suis thura fetentia.
A. * Et extendam manum meam super eos et faciam
a terram desolatam, et destitutam a deserto Debla
w tha in omnibus habitationibus eorum. Et scient
v quia ego Dominus (Hieron.) 0 montes Israel, eam
interfecti vestri ceciderunt in medio ararum illolo
rumque vestrorum, in omni colle excelso, in cunctis
montium summitatibus, compleveroqne lucos ve
stros cadaveribus mortuorum, in quibus quondam
accenderunt idolis suis thura redolentia, tunc exten
dam manum meam ad ultionem, quæ fuerat huc
usque contracta, et redigam universam terram Israel
in solitudinem a deserto Deblatha, quæ est in terra
Emath, quæ hodie vocatur "Erupxvtx Syriæ. • ln
cunctis habitationibus eorum. » Ut omnibus pa
teat nihil csse inter solitudinem eu mare Magnum,
B quod non hostilis mucro consumpserit. Multi putant
eumdem esse locum, de quo in Jeremia scriptum est:
Et apprehenderunt Sedechiam in deserto, quod est
juxta Jericho, et omnis comitatus ejus diffugit ab
eo. Cumque comprehendissent regem, adduxe
runt eum ad regem Babylonis in Reblatha, quæ est
in terra Emath, et ob vicinam imo similitudinem
Daleth et res Hebraicarum litterarum, quæ parvo
apice distinguuntur, vel Deblatha vel Reblatha appel
lari. Juxta mysticos autem intellectus, extendit Do
minus manum suam super omnes qui hæretico fuerint
errore decepti, ut terram eorum, quæ interpretatur
Ecclesia, faciat desolatam a deserto Deblatha, quod
amaritudinem repererint, tunc cognoscant quia ipse
sit Dominus. • Mel enim distillat de labiis mulieris
meretricis, quæ ad tempus impinguat vescentium
fauces, et postea amarius felle reperitur. » Hoc signi
ficant et duo calathi ficorum, qui positi sunt in Jere
mia contra faciem templi (Jer. xxiv). Unus ficorum
optimarum, et unus pessimarum : quorum alter ad
Ecclesiam Christi refertur, alter ad congregatio
nem malignantium.
-*

LIBER QUINTUS
Juxta finem præcedentis libri meritam pœnam ex D • fili hominis, hæc dicit Dominus Deus terræ Israel,
sermone Domini prædixit propheta his qui in mon « Finis venit, finis super quatuor alas terræ, etc. •
tibus Israel et in excelsis idolis serviebant; et juxta (Hieron.) Quas nos plagas mundi interpretati sumus,
mysticum sensum, hæreticos recta sententia percu orientem videlicet et occidentem, meridiem et septen
lit, qui in montibus superbiæ errorum suorum simu trionem. De quibus alis et Isaias loquitur: ¢ Domine,
lacra colebant. Nunc similitudo minatur eis inter ab alis sive a finibus terræ, portenta audivimus, • quæ
iuum et afflictionem prænuntiat finemque debitum, ut in louo orbe per apostolos gerebantur. Et de sanctis
sustineant iræ Domini vindictam et percipiant operis scriptum est, v Si dormieritis inter medios cleros,
sui mercedem condignam. Unde et sequitur. pennæ columbae deargentatæ, et posteriora dorsi ejus
CAPUT WII. in pallore auri (Psal. lxvii). Unde et Dominus cum
De instanti et longa captivitate et ejusdem causa ; et appropinquasset et vidisset Jerusalem flevit, et
populus non rebellans projicit divitias longe prepter dixit : v Quoties volui congregare filios tuos, sicut
fitgam. gallina congregat pullos suos sub alas suas, et mo
« Et factus est sermo Domini ad me dicens: Et tu, luisti (Matth. xxiii). » Iste est, qui in Deuteronomii
609 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LlB. V. 610
cantico (Deut. xxxii), expandens alas suas suscepit A que hoc fecerit Dominus, scient qui cruciati sunt,
et assumpsit eos in humeris suis. Quidam spiritales quod ipse sit Dominus. Hoc ipsum sonat, et illud
alas terræ quibus ad cœlestia subvolamus quatuor testimonium : * Ulciscar Jacob secundum vias suas,
ponit genera credentium, domum Aaron, et domum et juxta adinventiones ejus reddam illi (0see. xii). »
Levi, et domum Israel, et timentes Dominum; de « Hæc dicit Dominus Deus : Afflictio una, afflictio
quibus Psalmista canit : « Domus Israel, benedicite • ecce venit,venit finis, venit finis. Evigilavit adversu:n
Bominum; domus Aaron, benedicite Dominum; domus * ue, ecce venit. Venit conuractio super te, qui habitas
Levi, benedicite Dominum : Qui timetis Dominum, • in terra. » Dicit autem quod extremum peccatorum
benedicite Dominum (Psal. cxxxiv). » In Aaron sacer terræ Israel tempus advenerit, ut jam non effugiat
dolium, in Levi ædituos et ministros, in lsrael cun sententiam Dei, quam longo tempore merebatur. Et
ctum populum in timentibus proselytos intelligens. quia necdum compleverat peccata sua, propterea diffe
Nos autem simpliciter explanandum putamus, quod rebatur supplicium, secundum illud quod scriptum
post comminationem montium Israel ad omnem ter est : « Necdum enim completa sunt peccata Amor
ram Israel, sive decem, sive duodecim tribuum rhæorum (Gen. xv). » Unde et Dominus ad Judæos :
sermo propheticus dirigatur, et nequaquam propheta « Et vos, ait, implete mensuram patrum vestrorum
ventura prænuntiet, sed jam ingruentem videat ca B (Matth. xxiii). » Venit tibi ergo miseria, venit afïli
ptivitatem. Quinto enim anno Sedechiæ cœpit Eze ctio, venitque captivitas, et ne putes me rursum
chiel in Babylone prophetare captivis. Et anno nono futura minitari, ostendo digito atque demonstro.
venit Nabuchodonosor, et obsedit Jerusalem, cepit ι Ecce finis venit, venit finis. » Qui hucusque dor
que eam anno undecimo Sedechiæ. Ex quibus per mitare videbatur tibi et quiescere, evigilavit contra
spicuum est venisse finem et appropinquasse non te repente atque surrexit : a Venit contritio, » qu;e
super montes et colles rupesque et valles, sed super in Hebraico dicitur sepliphira. Quam semper pavida tibi
quatuor plagas terræ, ex omni parte Israel, non venire metuebas, id est, ordo contextusque nialo
omnis terræ. Quod si dixisset, de toto mundo credi rum omnium. Porro quod dicitur : • super te, qui
poterat, sed terræ simpliciter, quod significat Israe habitas in terra, » juxta illud Apocalypsis Joannis
lis. Sic enim coeperat : v Hæc dicit Dominus Deus debemus accipere : • Wæ super omnes, qui habitant
terræ Israel, Finis venit, finis super quatuor plagas in terra (Apoc. viii); » sanctus enim non est habi
terræ. » tator terræ, sed advena atque peregrinus, dicitque
• Nunc finis super te, et mittam furorem meum advena sum et peregrinus, sicut omnes patres mei.
« in te, et judicabo te juxta vias tuas, et ponam Quamobrem et Abraham Hebræus, id est, peregrinus
« contra te omnes abominationes tuas. Et non par transitorque memoratur, de præsenti sæculo ad fu
• Cet oculus meus super te, et abominationes tuæ tura transire festinans. Possumus hunc locum et
• in medio tui erunt : el scietis quia ego Dominus. » spiritaliter interpretari contra populum Judæorum
Ad terram igitur lsrael sermo dirigitur, quod super quem venit finis et consummatio, • a sanguine
venerit super eam finis, et consummatio, et emittat Abel justi usque ad sanguinem Zachariæ filii Bara
Dominus furorem suum in eam non injustum, et chiæ, quem interfecerunt inter templum et altare
tantum de indignatione venientem, sed plenum æqui (Matth. xxiii). » Quandiu enim non miserunt manus
tatis atque rationis, ut judicet eam secundum vias in filium Dei, dorimitavit eis Domini sententia et
suas, et ostendat illi omnes abominationes suas, ut dilata est. Quando vero interfecerunt hæredem, ut
recordetur operum suorum et intelligat quid mali periret hæreditas, tnnc evigilavit adversum eos atque
gesserit. Quod autem dicit : « Non parcet oculus surrexit omnis ordo miseriarum et perplexio, quia
meus super 1e, et non miserebor, » quasi clemen non quæsierunt coelestia, sed terræ hærere cupie
tissimus melicus incidere cupiens putridas carnes, runt.
et cariosa vuliiera adurere cauterio, non parcit, ut « Venit tempus, prope est dies occisionis, et non
parcat, non miseretur, ut misereatur magis, ne quid D « gloriæ montium. » Occisionis autem tempus et fa
putridum vivasque carnes sui vicinia corrupturum mis, nunc quoque in Judaico populo comprobatur
remaneat in corpore : « Percutit autem Dominus non habenle prophetas nec verbum Dei, quo anima
quem diligit, et castigat omnem filium quem recipit credentium pascitur: Montes autem magistros intel
(IIebr. xii). » Cujus intelligentiæ illud est : w Ego lige , qui habent notitiam Scripturarum. De qui
percutiam, elego sanabo (Deut. xxxii). » Omnis enim bus et in alio loco dicitur : « llluminans tu mirabi
*medicina habet ad tempus amaritudinem, sed post liter a montibus æternis (Psal. lxxv). » Porro Septua
ea fruclus doloris sanitate monstratur. Tale quid et ginta qui dixerunt, • non cum perturbatione, et
per Amos Deus loquitur: t Quoniam vos cognovi de non cum doloribus, » illud significant, quod tantam
universis tribubus terræ, idcirco ulciscar super om habebant ignorantiam Dei, et animi cæcitatem, ut
nia peccata vestra (Amos iii). » • Novit enim Doininus nec turbentur in sceleribus suis, nec pœnitentiæ do
eos qui sunt ejus. » Et vias, inquit, illius totius lore crucientur.
que vitæ gressum abominationesque, et ponam ma w Nunc de propinquo effundam iram meaum super
culas in medio ejus, ut ante oculos peccatricis, quæ « te, et replicabo furorem meum, et judicabo te juxta
pro sanitate punitur, pristina peccata ponantur. Cum • vias tuas. Et jam ponam (siye dabo) tibi omnes
61A B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
ι abominatianos tuas. » Si a quinto anno transmi A clamarent et dicerent : • Crucifige! crucifige talem!»
grationis regni Jechoniæ usqtie ad nonum annum re . Unde non eis erit requies, sed æterna captivitas.
gni Sedechiæ, qiiando venit Nabuchodonosor et ob Porro Septuaginta juxta illum sensum in quo scribi
se,iit Jerusalem , stipputare voluerimus, tres anni tur : • Neque enim scitis quid ventura dies pariat, ,
erunt medii. Unde recte dicitur. • Nunc de propin
quo effundam iram meam in te ( vel super te). »
Nequaquam tibi ventura prædicam, nec commina
bor, qu;e longe post futura sunt. Nunc comple.jo in
te furorem meum. Qui furor et ira non absque ju
dicio est. Sed ut reddat vias tuas in caput tutum, et
omnes abominationes tuas sentire te faciat. Possu
mus autem et de extrema caplivitate dicere, quod
post interfectionem Christi, quando venit cis finis et
evigilavit adversum eos peceatum, impletum est il
lud q:iod scriptnm est : ¢ Nunc pervenit in eos ira
Dei in finem. » Quando a Tito et Wespasiano Jeru
salem circumdata est, et advenit desolatio ejus, et
impletum est : « Ecce relinquetur vobis domus ve
stra deserta (Matth. xxiii). » Tunc judicati sunt
juxta vias suas et blaspheniias quibus Dominum
negaverunt, et senserunt furorem Dei, et omnis in
dignatio ejus super illos effusa est, receperuntque
scelera sua ut permaneat desolatio templi usque ad
consummationem. -
« Et non parcet ocuJus meus neque miserenor, sed
• vias tuas imponam tibi et abominationes tuæ in
• medio tui erunt, et scietis quia ego Dominus per
* cutiens. » Causas severitatis et austeritatis, sive
nt hæretici putant crudelitatis Dei, quod non par
cat oculus ejus nec misereatur, subjecit dicens:
* Vias tuas dabo tibi, et abominationes tu;e in me
dio tui erunt. » Ut sentias quæ fecisti, et videns
abominationes tuas vel in conspectu tuo, vel in me
dio omnium positas emendes errorem poenitudi.ae,
et recedens a pristinis operibtis, cum oderis, quæ
fecisti, tunc sentias quod ipse sit Dominus, qui ideo
percutit ut emendet, et castigat oninem filium quem
recipit (IIebr. xii). - sed de præsenti dixerit, præterit. Et quotidie labi
t Ecce dies, ecce venit, egressa est contractio,
• floruit virga, germinavit superbia, iniquitas sur
t rexit in virga impietatis, non ex eis, et non ex po
* piilo, neque ex sonitu eorum, et non erit requies
• éis. Venit tempus, appropinquavit dies. Qui emit,
• non lætetur; et qui vendit, non lugeat: quia ira
* super omnem populum ejus. Quia qui vendit, ad id
• quod vendidit non revertetur, et adhuc in viven
• tibus vita eorum. Visio enim ad omnem multitu
* dinem ejus non regredietur. Et vir in iniquitate
* vitæ suæ non confortabitur. » (Hieron.) Contracta
est, inquit, dies, et abbreviata, instatque vicina
captivitas, floruitque virga, quæ multo vobis tem
pore minabatur, et de flore fructum plagarum par
turit, superbia vestra germinavit, quod merebamini,
ut super virga impietatis vestræ, qua subjectos vos
impie cædebatis, consurgat iniquitas, quæ non est
ex miserabili populo neque ex his qui instar bruto
rum animantium dicuntur a magistris, neque ex
clamore eorum et sonitu quo frustra vociferantur a
5 cerdotibus Pharisæisque seJucti ut consona voce
61?
dixerunt : v Ecce dies parit, quod multo ante con
ceperat; a venitque finis, et egressa est complexio, ,
quæ mala vestra omnia complectatur et teneat. In eo
autem, quod et ipsi similiter transtulerunt, » flortit
virga, » illo testimonio uti possumus. • Ne auferas
virgam a filio tuo (Prov. xiii). » Et Apostolus: • Quid
vultis? in virga veniam ad vos, an in charitate et spi
ritu mansuetudinis (I Cor. iv)? » Sed et Deus ore
Psalmistæ resonat : « Visitabo in virga iniquitates
eorum, et in flagellis peccata eorum. Misericor
diam autem meam non dispergam ab eis (Psal.
B Lxxxvin). » ldeo ergo Dominus visitat et percutit,
ut moriatur et pateat omnis superbia, quæ diu jace
bat inclusa, et suscitetur injuria contra ortam et
germinantem superbiam , conteraturque fortitudo
iniqui, non cum perturbatione, neque cum fessi
natione. Finis enim florentis virgæ sanitas est atque
correptio, quæ non eorum merito venit, qui corri
piuntur, nec pulchritudine, quam in se non habent,
sed misericordia Domini. Locus difficilis et inter
Hebraicum et Septuaginta multum discrepans, qui
bus pleraque de Theodotionis editione addita sunt,
ut aliquam habere consequentiam viderentur : « Ve
nit tempus, appropinquavit dies. » Non solum ad
Jerusalem dicitur, quod verierit ei tempus captivi
tatis, et appropinquaverit dies quo Babylonio sit
vallanda exercitu, sed et ei, qui exstructis et dilata
tis horreis exsultabat, Dominus loquitur : v Stulte,
hac mocte auferetur a te anima tua. Quæ autem
præparasti cujus erunt (Luc. xi)? » Unde et Apost0
lus: “ Tempus, ait, abbreviatum est. » Et in alio
loco : • Præterit enim figura hujus mundi (I Cor.
vii). » Notandumque quod non in futurum distulerit,
tur figura mundi. Nunquam enim in eodem statu
permanet, sed semper crescentium et decrescentium
figura prætervolat et mutatur. Unde et Dominus :
cœli:m, inquit, et terra præteríbit. Sin autem haec
quibus omnia, quæ in mundo snnt continenter
praetereunt, atque pertranseunt, quid potest in hu
manis rebus esse perpetuum ? w Qui emit, non lele
tur; et qui vendit, non lugeat. » Naturale est in
possessionum emptione lætari, in venditione lugere.
Cum autem instet servitus atque captivitas, et gau
dium et tristitia, in utroque sunt vana. Unde et
Apostolus : t Tempus abbreviatum est. De cætero,
qui habent uxores sic sint, quasi non habeant, et
qui flent, tanquam non fleant. Et qui gaudent, tam
quam non gaudeant. Et qui emunt, quasi mom pos
sideant; et qui utuntur mundo isto, quasi n0n
utantur (I Cor. vii). » Nam et diluvium ementes op
pressit, atque vendentes, ut Dominus loquitur in
Evangelio : t Quia ira super omnem populum ejus.»
lHoc in Septuaginta non habelur, pro populo potest
multitudo et turba juxta Ilebraicum accipi. Hoc
 6f3 -U()MMENT. EX jEÍCIIIELEM. — L!B. V. 63 V

enim significat amona. Causaqtte perspicua est, quod A geli, et in tuba Dei descendet de cœlo (I Thess. iv). ,
idcirco qui emit, gaudere non debeat, et qui vendit Et in Evangelio : • Nolite tuba clangere ante vos
Iugere desistat, quia ira Dei in brevi ventura sit su (Matth. vi). » Et tubas ductiles atque argenteas Nu
per omnem multitudinem terræ Judææ, sive Jeru merorum narrat historia (Num. x), quæ sermoni
sa!em. Ex superioribus enim intelligitur in quibus prophetico comparantur et doctrinæ apostolica.
scriptum est : Præcipiturque nunc, ut omnes ad signum clangoris
• Hæc dieit Dominus Deus Israel. Qni vendit, ad et buccinæ præparentur ad bella. Juxta præsentem
* i«l quod vemdidit non revertctur. » Juxta Hebrai autem sensum jubentur per ironiam, hi qui huic of
cu:n morem loquitur. Oiunis enim emptio ad vendi ficio maneipati stiii!, tuba clangere, ut omnes con
torem revertebatur quinqnagesimo anno emissionis, tra Babylonium parcntur exercitum.
qui apud illos vocaturjubilæus. Ante igitur quam an * Et non est, qui vadat ad prælium. Ira enim
nus remissionisadveniat, quando possessiones ad prio * mea super omnem multitudinem ejus. » Et hæc
res dominos revertuntur, ingruet captivitas, quæ om in Septuaginia non habentur. Præceperat Deus ut
nem urbis auferet consuetudinem. Porro quod Se tuba canerent ad exercitum præparandum, qui Ba
ptuaginta transtulerunt, quia qui emet, ad venditorem
byloniorum posset resistere fortitudini, sed nihil
non revertetur, cum juxta historiam penitus non B profuit imperasse, eum non sit in populo, qui au
cohæreat, juxta anagogem hunc sensum habere po deat ad bella procedere. Idcirco autem enervatiis
test, ut dieamus eum, qui hæretico fuerat errore est populus, et caret viribus præliandi, quia omnis
deceptus, cum intellexerit magistri fraudulentiam, ira Dei super omnem multitudinem ejus, subaudi
nequaquam reverti ad venditorem, id est, ad magi tur, IIierusalem urbis, sive terræ Judææ. Sed et in
strum, sed eum despicere atque contemnere. * Et nostra terra et Hierusalem, quando nos vel perse
adhuc in viventibus vita eorum, quia visio ad omnem cutio publica, vel variorum incenliva vitiorum supe
multitudinem ejus non regredietur. » Quomodo rare nituntuir, frustra magistri canunt tuba et præ
possessio non revertetur ad priorem dominum, parare nos ad bella festinant, cum nulla sit in po
eversione urbis instante, sic visio et comminatio pulo fortitudo, qt:ae idcirco subtracta est, quia ir.m
prophetalis, quæ ad omnem multitudinein urbis diri Domini præsentia meruere peccata.
gitur, nequaquam regredietur, et irrita fiet, sed * Gladius foris, pestis et fames intrinsecus. Qui in
rebus explebitur viventibus adhuc his ad quos pro v agro est, gladio morietur; et qui in civitate, pe
phetalis sermo dirigitur. Hoc autem ait, ut ostendat v stilentia et fame devorabuntur. Et salvi erunt qui
imminentem captivitatem, ne secundum consuetudi •
« fugerint ex eis. Eruntque in montibus, quasi co
nem dicerent, Visio hæc in longos dies erit, et post w lumbæ convallium omnes trepidi unusquisque in
tempora multa complebitur. Possumus et hoc dicere, v iiiiquitale siia. » Tres autem partes aliorum, qui
quod postquam recesserit a Judæis visio propheta in urbe pestilentia et fame moriantur, et aliorum
lis. • Lex enim et prophetæ usque ad Joannem Ba quos gladius foris interficiet, et eorum, qui captivi
ptistam (Matth. xi), » post interfectionem Salvato tatem fuga evaserint, supra legimus. Quorum, qui
ris nequaquam regrediatur ad eos, nec ultra habere salvus fuerit transibit ad montes, et instar mussi
imereantur prophetas, significanterque ad omnem, tantium columbarum sua trepidiis peccata deflevit.
inquit, multitudinem visio non regre'ietur. Ergo Tropologice vero sic intelligendum : quod qui in
regredietur ad eos qui ex Judæis Domino credidc agro et campo est, extra fines Dominicæ civitatis,
runt, Apostolos videlicet, et reliquias populi Judaici, quæ interpreuatur Ecclesia , adversarii mucrone
quæ ex Israel salvæ factæ sunt. Sed nec isti duo feriatur.. Qui autem in civitate egerit negligenter
versus habentur in Septuaginta editione : t Et vir nec præparaverit' sibi cibos, de quibus in Pr0
in iniquitate vitæ suæ non confortabitur. » Septua verbiis scriptum est : « Qui operatur terram suain
ginta : « Et homo in oculis vitæ suæ non o!)tinebit. » saturabitur panibus, » iste fame morietur et pestilen
Et est sensus juxta Hebraicum : Non proderit ho tia. Pauci hi qui vel hæreticorum gladium, vel desi
mini iniquitas sua, nec ei præbebit aliquam fortitu diæ suæ famem mortemque vitaverint, non salva
dinem. Juxta Septuaginta : Et homo quod desi buntur nisi in montibus et nisi assumpserint alas co
deravit, quod in mundo putavit esse pretiosum, non lumbæ, et avolaverint et requieverint. Quæ colum
obtinebit, sed libertate pereunte, amittetur omne bæ quamdiu in vallibus sunt trepidant, et ad singula
qnod pulchrum est. Ambiguitas autem litterarum reformidant, quarum praecipimur imitari innocen
{Iebraicarum iod et váu, quæ tantum magnitudine tiam. Et de quibus in psalmo scriptum est : « Si
«?iscernuntur, fecit alios iniquitatem, alios oculos dormiatis inter medios cleros, pennæ columbæ de
interpretari. -
argentatæ, et posteriora dorsi ejus in pallore auri
« Canite tuba, præparentur omnes. » De tubarum (Psal. lxvii). In cujus specie descendit Spiritus san
changore et sonitu in multis locis legimus, ut ibi : ctus et mansit super Dominum Salvatorem.
« Sicut tuba, exalta vocem tuam (Isa. lviii); » et « Omnes manus dissolventur et omnia genua
a]ibi : t Clangite in neomenia tuba in insigni die so fluent aquis, et accingent se ciliciis, et operieu
Jernnitatis vestræ (Psal. Lxxx); » et in ApostQlo : a eos formido. » Pro genibus aquis fluentibus $e
« Quoniam ipse Dominus in jussu, hi voce archaii ptuaginta transtulerunt': , femora poll:entur hn
 E. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS lI.
615
„ore., Cum autem omnes trepidaverint, et ad mon- A contemptui erit. Fuga et captivitate cogente
tana confugerint, manus omnium dissolventur, et
nullus contra hostes poterit resistere, pavorisque
magnitudine urina polluet genua, nec valebit pro
fluentes aquas vesica cohibere. Accingent se ciliciis
et tremor omnia possidebit. Hoc in illo populo fa
ctum est, non solum sub Babyloniis, sed et sub R0
manis, quando pervenit in eos usque ad finem ira
Dei. Cæterum et in nostra Judæa, in qua esl Doiuini
confessio, quando multiplicatæ fuerint iniquitates,
et refrixerit charitas multorum, omnes mauus bo
norum operum dissolventur, et cuncta genua sive
femora fluent aquis eorum qui illicitos quæsie
runt concubitus, et quos in lege fluxum seminis sus
tinentes et immundos Scriptura cognominat. Unde
qui tales sunt debent se accingere ciliciis pœnitcn B simo metallo dentes instar durissimi lapidis retun
tiæ et venturum judicium formidare, quod qui fece dantur. Denique sequitur :
rjt merebitur Isaiam audire, dicentem : • Conforta
Imini manus dissolutæ, et genua debilia roboramini
(Isa. xxxv). »
« In omni facie confusio et in universis capitibus
« calvitium. » Rubor vultus pudoris indicium est,
conscientia peccatorum lucet in facie, spesque salu
tis est, quando delictum sequitur verecundia. Unde
ad eam, quæ duro corde in suis peccatis gloriaba
tur, dictum est : « Facies meretricis facta est tibi,
nescis erubescere (Jer. iii). » Calvitium quoque ca
pitis luctum significat, quando perdit decorem cæsa
ries et pulchritudinem comarum amittimus. Denique
ad Jerusalem dicitur : • Pro ornamento capitis tui
habebis calvitium propter opera tua (Isa. iii). » Et C
idem propheta : t Summa, inquit, capita in oinni
loco attondentur, et omnis barba radetur (Isa. xv). »
Michæasquoque ad eamdem Jerusalem : * Decalvare,
ait, et tondere super filios deliciarum tuarum, di
lata calvitium tuum, sicut aquila (Mich. 1). » Et
super mortuis jubetur fieri calvitium. Soli autem
sancti, hoc est, Nazaræi, et qui ad pontificatum Do
mini pervenire mereantur, non radunt capita sua.
Neque enim habent mortis opera, nec immundi
sunt, quia Nazaræi, id est, sancui Domini sunt.
Quod si juxta eos quispiam fuerit mortuus, omnes
dies pristini non reputabuntur sanctificationis eo
rum. Samuel Dei sanctus erat, et propterea æterna
capitis ornamenta possedit, audivitque illud de Can
tico canticorum : t Cincinni tui nigri sicut corvus. »
Porro Samson, quia perdidit comam, perdidit fortitu
diuem (Judic. xvi), paulatimque renascentibus capillis
vires rediere pristinæ, ut plures multo moriens, quam
* vivus occideret. Elisæus, licet corporis haberet cal
vitium, tamen quia Nazaræus Domini erat, cincinnis
eapitis fruebatur (IV Reg. 11). Unde pueri, quia
parvuli erant, et necdum ad ætatem viri pervene
ranl, illudentes calvitio ejus atque dicentes: v Ascende
calve, ascende calve, » ferarum laniati sunt m.orsi
bus, quarum saltus ac silvæ sunt habitaculum.
* Argentum eorum foris projicietur, et aurum eo
• rum in sterquilinium erit. » Septuaginta. Argen
tum eorum in plateis projicietur, et auruum eorum
616
divi
tias; et auri argentique pondera projicient in plateis,
suas tantum animas servare cupientes, ne sint Pon
deri quæ prius fuere luxuriae. Alioquin et juxta an
agogen captivorum atque fugientium de Jerusalem.
Omne argentum projicietur in plateis, in lata et
spatiosa via, quæ ducit ad mortem, quia angustam
salutis semitam reliquerunt. Sed et omne aurum
erit contemptui, vel in sterquilinium atque iinmun
ditiam reputabitur, non enim potest habere mundi
uiam, quod extra Domini Ecclesiam est.
v Argentum eorum et aurum eorum non valebit
liberare eos in die furoris Domini. » Nulli enim du
bium quin obsidionis ct famis tempore, aurum et
argentum esurientes non liberet, et illisi pretiosis
* Animam suam non saturabunt, et ventres eorum
non implebuntur. » Præsentibus malis didicimus
multos divites inter sericum, gemmas et auri argenti
que pondera egestate confectos, habuisse exitum
mendicantium. Argentum autem et aurum eorum,
qui extra Ecclesiam sunt, non liberare animas pos
sidentium in die furoris Domimi, sed æternam eos
habere famem et inani ventre cruciari, ostendit il
lud testimonium in quodicitur : • Redemptio animæ
viri propriæ divitiæ (Prov. xiii). » Propriæ divitiæ
sunt, quas nos Christi veritas docuit. Qui præcepit
ut faciamus nobis aumicos de iniquo mammona (Luc.
xvi), qui uos recipiant in æterna tabernacula. w Quia
scandalum iniquitatis eorum factum est. » (IIieron.)
Ideo, inquit, possidentium aurum et argentum, nec
anima saturabitur, nec venter implebitur, quia hoc
ipsum aurum et argentum scandalum scelerum eo
rum factum est. Significat autem idola quæ auro
argentoque fabricata suos contemnunt ariifices. Pro
quo LXX transtulerunt, * Quia cruciatus iniquitatum
eorum fuit, » ut in suo iniqui errore crucientur, et se
intelligant male Dei munera in blasphemiam conver.
tisse.
• Et ornamentum monilium suorum in superbiam
posuerunt. Et imagines abominationum suarum et
simulacrorum fecerunt ex eo. » Quæ ego, inquit, de
deram in ornamentum possidentium, atque diviuias,
illi verterunt in superbiam, ut de quibus poteraat
per eleemosynas et bona opera suam animam libe
rare ex illis haberent materiam arrogantiae. Deni
que ex auro argentoque fecerunt idola, et mea
munera in dæmonum simulacra verterunt. Facilis
autem tropologia quod aurum et argentum sensus,
et eloquia Scripturarum quæ electa sunt mundi, et
quæ nobis in ornamentum data sunt, hæretici po
suerunt in fomentum, et materiam superbiæ, et ima
gines diversorum dogmatum et abominationum au
que offendiculorum suorum fecerunt ex eis, ut per
quæ poterant colere et adorare Deum, ex eis Deum
offenderint.
• Propter hoc dedi eis illud in immunditiam, et
dabo illud in manus alienorum, ad diripiendum, ct
 ô]7 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 618

impiis terræ in prædam, et contaminabunt illud. »
Quia ex auro et argento et ornamentis monilium,
quæ dederam eis, imagines sibi abominationum sua
rum simulacrorumque fecerunt, propterea dedi eis
illa in immunditiam ct in stercora. Pro quibus Syin
nachus interpretatus est. nauseam, voleas idolorum
sorles exprimere. • Et tradam, inquit, ea in manus
l;ostium, ut diripiant omnia, » et non tam contami
nem, quam contaminata esse demonstrem, quæ pritis
videbantur esse sanctissima. Nos quoque tradimur
A ' • Et requiescere faciam superbiam potentium, et
* possidebunt sanctuaria“ eorum, » Propterea pes
simi gentium possidebunt domus potentium et su
perborum, et obtinebunt sanctuaria eorum, quia lo
cum sanctimoniæ : spurcus ingreditur, et sua eum
couiaminat immunditia. Significanter autem, quia
poliata fuerant sancta Dei, et violatum afςanum est,
non dixit, possidebunt sanctuaria mea, sed sa::ctua
ria eorum; * quia post contaminationem mea esse
Cessaverunt. -* ' ' ' .. • '• •*•
••• • •; r

in manus inimicorum et alienorum a Deo, quando * Angustia superveniente, requirent pacem, ct non
facimus ornamenta nostra' simulacra dæmonum, et * erit. » Qua:ret autem pacem et non inveniet, qui au
omnis gloria nostra possidetur ab impiis, siye pesti divit ab apostolis : * Pax huic domui (Matth. x), » et
lentibus terrae, ut nos suæ sul)jiciant potestati. non servavit eam, nec fecit in sua mente requiescere,
« Et aygruam facienr meam
ab eis, et violabunt sed malis fugatam operibus non potest invenire.
t arcanum meum,*et introibunt in illud emissarii, B v Ipsa est enim pax quæ exsuperal omnem sensum, »
• et contaminabunt illud. » Cum, inquit, propter su et quam ad Patrem victor ascendens Salvator aposto
periores causas aboininationum populi, avertero fa lis dereliquit. (Joan. xiv). • •
- - :

ciem meam •ab eis, et nequaquam eos dignos-meis • • Conturbatio super conturbationem veniet, et au
oculis judicavero, tunc violabunt arcanum meum; • ditus super auditum. » Quomodo sanetis dicitur :
quod significat sangta sanetorum. Pro quo Septua « Gaudete, iterum dico: Gaudete; » et deipsis scriptum
ginta posuere : Et irrumpent in ea impii et pestilen est: « Ibunt de virtute in virtutem, » ut præsentia bona
tes terræ, quæ exceptis sacerdotibus soloque ponti futuris bonis cumulent : sic et his, super quos-venit
five, nulius alius audebat intrare, quod scimus et a angustia, et qui quæsierunt pacem, et non invenerunt
Baiyloniis et a rege Antiocho Cneoque Pompeio, et eam : • Veniet conturbatio super conturbationem, »
ad extremum facum esse sub Vespasiano et Tito, sive væ super væ, juxta qu9d in Apocalypsi scriptum
quando templum captum: atque subversum est, et est: • Wæ unum abiit, et væ alterum venit (Apoc. ix.) »
omnia perpetrata quæ- sequens prophetæ sermo ¢ Et auditus veniet super auditumi, nuutiusque su
complectitur. Ad nostra quoque mala opera avertit • per nuntium, » juxta illud beati, Job : Cum adhuc
Deus 'faciem suam. Et quia aversa est facies, ideo unus loqueretur, venil alius nunlius*mala augens ma
Dei violatur arcanum, ut pro sacerdotibus et sanctis C lis; et appropinquantis Balyloiiis fremitum turbam
Dei pestilentes ingrediaiitur, et universa contani que describeus, subjungit: • * • • • • . *

ieni, ut qui locus esse debuit sanctitatis, fiat locus , * Et quærent visionem de propheta, et lex peribit
immunditiæ, juxta illud evangelicum : « Domus Pa • a sacerdote, et consilium a senioribus. » Proprie
tris mei, domus orationis vocabitur, vos autem fe singula quæruntur a singulis, vaticinium futuroruma
cistis illam speluncam latronum. • • • • quæritur a propheta. Legis interpretauio sacerâotis
* Fac conclusioaem, quoniam terra plena est judi officium est, prudens consilium ætas matura perqui
• cio sanguinum, ej: civitas plaa iniquitate. • lgi ret, juxta illud quod scriptum est : * ln consilio ju
it:r, o propheta, iram meam super tcrram Judæam storum et congregatione magna opera Domini (Psal.
et super urbem Jerusalem brevi sermone conclude, cx). » Hæc autem non solum in illo tempore quando
ut quomodo terra plena judicio sanguinum, omnes Babylonius contra Jerusalem veniebat exercitus. A
enim iii sapguine. judicantur fundentes innoxium proplietis, sacerdotibus, et senioribus quærebantur,
sanguinem, quod et in Nabuthæ persona fecisse Ju sed quotidie in ecclesiis requiruntur; quae si visio
daeos Scriptura commemorat, sic ipsorum quoque nem,. legem consiliumque perdiderint, frustra pro
fundatur cruor, et plena iniquitatis civitas demon phetas et sacerdotes et seniores habere se jactant.
siretur. Nam et sub Manasse repleta est urbs Jerusa w Rex lugebit, et principes inducntur moerore. »
lem a porta usque ad portam sanguine propheta Luxisse autem Sedeciam, et omnes principes populi
rum. Venietque eis conclusio et perturbatio akque Judæorum fuisse moerore confectos, sancta Scriptura
ccnfixio, ut nullus de iinminentibus miseriis possit comiaemqrat. Possumus autem, quanquam hoc prima
evadere. ' '' '. . * •
fronte videatur esse blasphemum, regem lugentem
• Et adducam pessimos de gentibus, ct posside nostra vitia atque peccata Christum dicere, qui ló
• bunt domus eorum. » Pro sacerdotibus et prophe quitur in Psalmis: • Quæ utilitas in sanguine meo, dum
tis pessimos cunctarum gentium adducam Babylo descendo in corruptionem (Psal. xxix)? » Et appro
mios, ut domus vestras possideant, vosque sul)jiciant pinquans Jerusalem, flevit super eam et dixit: « Jeru
servituti. Sed et nostras domus, id est animas, salem, Jerusalem, quæ occidis proplietas, et lapfilas
templum euim Dei sumus, et Spiritus sanctus habi missos ad te, quoties volui congregare filios tuos*
tat in nobis,possidebunt pessimi dæmones, si fue sicut gallina congregat pullos suos sub alas suas, et m0r
rit terra nostra p'eiia sanguini!)us, et habitatio luisti (Matth. xxiii)! , Principes quoq-e vc! in bonata
pieiaa i;;iquitatis. -
nartein apostoli erunt, qui ligent peccatores; ve! in
- - PATaoi.. £X. 20
615 P. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPEltUM PARS ll. 616

more. , Cum autem oinnes trepidaverint, et ad mon- A contemptui erit. Fuga et captivitate cogente divi
uana confugerint, manus omnium dissolventur, et tias; et auri argentique pondera projicient in plateis,
nullus contra hostes poterit resistere, pavorisque suas uantum animas servare cupientes, ne sint Pon
magnitudine urina polluet genua, nec valebit pro deri quæ prius fuere luxuriæ. Alioquin et juxta an
fluentes aquas vesica cohibere. Accingent se ciliciis agogen captivorum atque fugientium de Jerusalem.
et tremor omnia possidebit. Hoc in illo populo fa Omne argentum projicietur in plateis, in lata et
ctum est, non solum sub Babyloniis, sed et sub R0 spatiosa via, quæ ducit ad mortem, quia angustam
manis, quando pervenit in eos usque ad finem ira salutis semitam reliquerunt. Sed et omne aurum
Dei. Cæterum et in nostra Judæa, in qua est Domini erit contemptui, vel in sterquilinium atque iinmun
confessio, quando multiplicatæ fuerint iniquitates, diliam reputabitur, non enim potest habere mundi
et refrixerit charitas multorum, omnes manus b0 uiam, quod extra Domini Ecclesiam est.
norum operum dissolventur, et cuncta genua sive v Argentum eorum et aurum eorum non valebit
femora fluent aquis eorum qui illicitos quæsie liberare eos in die furoris Domini. » Nulli enim du
runt concubitus, et quos in lege fluxum seminis sus bium quin obsidionis ct famis tempore, aurum et
tinentes et immundos Scriptura cognominat. Unde argentum esurientes non liberet, et illisi pretiosis
qui tales sunt debent se accingere ciliciis pœniten B simo melallo dentes instar durissimi lapidis retun
tiæ et venturum judicium formidare, quod qui fece dantur. Denique sequitur :
rit merebitur Isaiam audire, dicentem : « Conforta v Animam suam non saturabunt, et ventres eorum
mini manus dissolutæ, et genua debilia roboramini non implebuntur. » Præsentibus malis didicimus
(Isa. xxxv). » multos divites inter sericum, gemmas et auri argenti
« In omni facie confusio et in universis capitibus que pondera egestate confectos, habuisse exitum
« calvitium. » Rubor vultus pudoris indicium est, mendicantium. Argentum autem et aurum eorum,
conscientia peccatorum lucet in facie, spesque salu qui extra Ecclesiam sunt, non liberare animas pos
tis est, quando delictum sequitur verecundia. Unde sidentium in die furoris Domini, sed æternam eos
ad eam, quæ duro corde in suis peccatis gloriaba habere famem et inani ventre cruciari, ostendit il
tur, dictum est : « Facies meretricis facta est tibi, lud testimonium in quo dicitur : • Redemptio animae
nescis erubescere (Jer. ii). » Calvitium quoque ca viri propriæ divitiæ (Prov. xiii). » Propriæ divitiæ
pitis luctum significat, quando perdit decorem cæsa sunt, quas nos Christi veritas docuit. Qui præcepit
ries et pulchritudinem comarum amittimus. Denique ut faciamus nobis amicos de iniquo mammona (Luc.
ad Jerusalem dicitur : • Pro ornamento capitis tui xvi), qui uos recipiant in æterna tabernacula. * Quia
habebis calvitium propter opera tua (Isa. iii). » Et C. scandalum iniquitatis
eorum factum est. » (IIieron.)
idem propheta : ¢ Summa, inquit, capita in omni Ideo, inquit, possidentium aurum et argentum, nec
loco attondentur, et omnis barba radetur (Isa. xv). » anima saturabitur, mec venter implebitur, quia hoc
Michæasquoque ad eamdem Jerusalem : * Decalvare, ipsum aurum et argentum scandalum scelerum eo
ait, et tondere super filios deliciarum tuarum, di rum factum est. Significat autem idola quæ auro
lata calvitium tuum, sicut aquila (Mich. 1). » Et argentoque fabricata suos contemnunt artifices. Pro
super mortuis jubetur fieri calvitium. Soli autem quo LXX transtulerunt, v Quia cruciatus iniquitatuu
sancti, hoc est, Nazaræi, et qui ad pontificatum D0 eorum fuit, » ut in suo iniqui errore crucientur, et se
mini pervenire mereantur, non radunt capita sua. intelligant male Dei munera in blasphemiam conver
Neque enim habent mortis opera, nec immundi tisse.
sunt, quia Nazaræi, id est, sancü Domini sunt. w Et ornamentum monilium suorum in superbianu
Quod si juxta eos quispiam fuerit mortuus, omnes posuerunt. Et imagines abominationum suarum et
dies pristini non reputabuntur sanctificationis eo simulacrorum fecerunt ex eo. » Quæ ego, inquit, de
rum. Samuel Dei sanctus erat, eu propterea æterna deram in ornamentum possidentium, atque divitias,
capitis ornamenta possedit, audivitque illud de Can illi verterunt in superbiam, ut de quibus poteraat
tieo eanticorum : t Cincinni tui nigri sicut corvus. » per eleemosynas et bona opera suam animam libe
Porro Samson, quia perdidit comam, perdidit fortitu rare ex illis haberent materiam arrogantiæ. Demi
diuem (Judic. xvi), paulatimque renascentibus capillis que ex auro argentoque fecerunt idola, et mea
vires rediere pristinæ, ut plures multo moriens, quam munera in dæmonum simulacra verterunt. Facilis
* vivus occideret. Elisæus, licet corporis haberet cal autem tropologia quod aurum et argentum sensus,
viuium, tamen quia Nazaræus Domini erat, cincinnis et eloquia Scripturarum quæ electa sunt mundi, et
capitis fruebatur (IV Reg. ii). Unde pueri, quia quae nobis in ornamentum data sunt, hæretici po
parvuli erant, et necdum ad ætatem viri pervene suerunt in fomentum, et materiam superbiæ, et iura
raul, illudentes calvitio ejus atque dicentes: s Ascende gines diversorum dogmatum et abominationum au
calve, ascende calve, » ferarum laniati sunt morsi que offendiculorum suorum fecerunt ex eis, ut per
l)us, quarum saltus ac silvæ sunt habitaculum. quæ poterant colere et adorare Deum, ex eis Deura
• Argentum eorum foris projicietur, et aurum eo offenderint.
• rum in sterquilinium erit. » Septuaginta. Argen • Propter hoc dedi eis illud in immunditiam, eu
tum eorum in plateis projicietur, et aurum eorum dabo illud in manus alienorum, ad diripiendum, et
 617 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 618

impiis terræ in prædam, et contaminabunt illud. » A ' • Et requiescere faciam superbiam potentium, et
Quia ex auro et argento et ornamentis monilium, * possidebunt sanctuaria* eorum, » Propterea pes
quæ dederam eis, imagines sibi abomimationum sua simi gentium possidebunt domus potentium et su
rum simulacrorumque fecerunt, propterea dedi eis perborum, et obtinebunt sanctuaria eorum, quia lo
illa in immunditiam ct in- stercora. Pro quibus Sym cum sanctimoniæ spurcus ingreditur, et sua eum
nachus interpretatus est. nauseam, voletas idoloruin contaminat immunditia. Significanter autem, quia
sorles exprimere. , Et tradam, inquit, ea in manus polluta fuerant sancta Dei, et violatum afcanum est,
liostium, ut diripiant omnia, » et non tam contami non dixit, possidebunt sanctuaria mea, sed sa::ctua
nem, quam contaminata esse demonstrem, quæ pritis ria earum, * quia post contaminationem mea esse
villebantur esse sanctissima. Nos quoque tradimu;r cessaverunl. • .• ' ' ' •. • '• •*• *' r.
in manus inimicorum et alienorum a Deo, quando * Angustia superveniente, requirent pacem, ct non
facimus ornamenta nostra' simulacra dæmonum, ct * erit. » Qua:ret autem pacem et non invenict, qui au
omnis gloria nostra possidetur ab impiis, siye pesti divit ab apostolis : ■ Pax huic domui (Matth. x), » et
lentibus terræ, ut nos suæ sul)jiciant potestati. non servavit eam, nec feeit in sua mente requiescere,
• • Et avcrtam facienr meam ab ei$, et violabunt sed malis fugatam operibus non potest invenire.
t arcanum meum;*et introibunt in illud emissarii, B • Ipsa est enim pax quæ exsuperal omnem sensum, »
• el contaminabunt illud. » Cum, inquit, propter su- et quam ad Patrem victor ascendens Salvator aposlo
periores causas abominationum populi, avertero fa- lis dereliquit. (Joan. xiv). - · · · ·

ciem raeam •ab eis, et nequaquam , eos dignos-meis • • Conturbatio super conturbationem veniet, et au
orulis judicavero, tunc violabunt areanum meum* • ditus super auditum. » Quomodo sanetis dieitur :
quod significat sangta sanetorum. Pro quo Septua- • Gaudete, iterum dico: Gaudete; » et deipsis scriptum
ginta posuere : Et irrumpent in ea impii et pestilen- est: « Ibunt de virtute in virtutem, » ut præsentia bona
les terræ, quæ exceptis sacerdotibus soloque ponti- futuris bonis cumulent : sic et liis, super quos-venit
five, nullus alius audebat intrare, quod scimus et a angustia, et qui quæsierunt pacem, et non invenerunt
BaLyloniis et a rege Antiocho Cneoque Pompeio, et eam : « Veniet canturbatio super conturbationem, •
ad extremum facum esse sub Vespasiano et Tito, sive væ super væ, juxta qu9d in Apocalypsi scriptum
quando templum captum: atque subversum est, et est: * Væ unum abiit, et væ alterum venit (Apoc. ix.) »
omnia perpetrata quæ- sequens prophetæ sermo « Et auditus veniet super auditum, nuntiusque su
compiecuitur. Ad nostra quoque mala opera averiit • per nuntium, » juxta illud beati. Job : cum adhuc
Deus faciem suaim. Et quia aversa est facies, ideo _ unus loqueretur, venit alius nunlius'mala augens ma
[)ei violatur arcanum, ut pro sacerdotibus et sanctis C lis; et appropinquantis Bal ylouis fremitum turbam
Dei peslilentes ingrediantur, et universa contami- que describeus, suljungit : • * . • . • . i

neut, ut qui locus esse debuit sanctitatis, fiat locus , • Et quærent visionem de propheta, et lex perilit
immunditiæ, juxta illud evangelicum : « Domus Pa- * a sacerdote, et consilium a senioribus. » Proprie
uris mei, domus orationis vocabitur, vos autem fe- singula quæruntur a singulis, vaticinium futurorum
cistis illam speluncam latronum. » quæritur a propheta. Legis interpretalio saceváotis
: Fac conclusioaem, quoniam terra plena est judi- officium est, prudens eonsilium ætas matura perqui
• ciò sanguinum, ei- civitas pluaa iniquitate. • lgi- ret, juxta illud quod scriptum est : * ln consilio ju
1:r, o propheta, iram meam super terram Judæam storum et congregatione magna opera Domini (Psal.
et super urbem Jerusalem brevi sermone conclude, cx). » Hæc autem non solum in illo tempore quando
ut quomodo terra plena judicio sanguinum, omnes Babylonius contra Jerusalem veniebat exercitiis. A
enim iii- sapguine.judicantur fundentes innoxium prophetis, sacerdotibus, et senioribus quærebantur,
sanguinem, quod et in Nabuthæ persona fecisse Ju- sed quotidie in ecclesiis requiruntur; quae si visio
daeos Scriptura commemorat, sic ipsorum quoque nem,. legem consiliumque perdiderint, frustra pro
fundatur cruor, et plena iniquitatis civitas demon- „ phetas et sacerdotes et seniores habere se jactant.
siretur. Naim et sub Manasse repleta est urbs Jerusa- w Rex lugebit, et principcs inducntur moerore. »
lem a porta usque ad portam sanguine propheta- Luxisse autem Sedeciam, et omnes principes populi
rum. venietque eis conclusio et perturbatio atque Judæorum fuisse moerore confectos, sancta Scriptura
ccnfixio, ut nullus de imminentibus miseriis possit comiuemorat. Possumus autem, quanquam hoc prima
evadere. - * - - - • « froiite videatur esse blasphemum, regem lugentem
« Et' adducam pessimos de gentibus, ct posside- nostra vitia atque peccata Christum dicere, qui l6
• bunt domus eorum. » Pro sacerdotibus et prophe- quitur in Psalmis: * Quæ utilitas in sanguine meo, dum
tis pessimos cunctarum gentium adducam Babylo- descendo in corruptionem (Psal. xxix)? » Et appro
nios, ut domus vestras possideant, vosque subjiciant pinquans Jerusalem, flevit super eam et dixit: « Jeru
servituti. Sed et nostras domus, id est animas, salem, Jerusalem, quæ occidis proplietas, et lapflas
templum ciuium Dei sumus, et Spiritus sanctus habi- missos ad te, quoties volui congregare filios uos,
tat in nobis, possidebunt pessimi dæmones, si fue- sicut gallina congregat pullos suos subalassuas, et nor
rit terra nostra p'ena sanguini!)us, et habitatio luisti (Matth. xxiii)! » Principes quoque vc! in bongia
plena ;;:iqiiitatis. - partem apostoli crunt, qui ligent peccatores; vel in
-
- - 4* A***) 1. CX. 20 • .!
649 B. RABANI MAURl ARClHiEP. MOGUNT. OPERUM PARS ll. 620

conlrariam illi quibus dicitur : • Audite verbum D0 A fugiens frequentiam multitudinis, et senes Juda se
nuiui, principes Sodomorum (Isa. 1). • t lndueturque, • debant coram eo, vel prophetæ verba audire cupien
puxta Septuaginta, • interitu, qui non habet arma tes, vel insidiantes sermonibus ejus. Significanler
turam Dci, nec indutus est Christo. » « Quotquot enim que dicuntur senes Juda, ut niliil ad Israel, hoe est,
in Christo baptizati sunt, Christum induerunt (Gal. * ad decem tribus quæ prius captæ fuerant, sed a.
iii). • • Et manus populi terræ conturbabuntur. » Sive, eos qui de tribu Juda cum Jechonia ducti erant i,
juxta Septuaginta, • dissolventur. » Quaudo visio non captivitatem, dici intelligamus.
fuerit in propheta, et legis scientia in sacerdote, et « Et cecidit super me ibi manus Domini Dei, ,
consilium in senibus, rexque luxerit, et princeps fue s vidi, et ecce similitudo quasi aspectus, ignisabas, .
• it in mœrore sive in interitu, consequenter et po t etu lumborum ejus, et deorsum ignis, et a luml
puli manus conturbabuntur suum perdentes ordinem, t ejus. Et sursum quasi aspectus splendoris, ut visi
sive dissolventur, antiquam fortitudinem non ha electri. • Manus autem ivspysixv, id est opera, sigii
|;entes. Pulchreque non populus Dei dicitur, cujus ficat, ut visionis possit sacramenta cognoscere. E
turbabuntur manus, et cujus non est municipatus in hoc considerandum est, quod non ipsas videat veri
cœlo, sed populus terræ, de quo scriptum est : a Re tales , sed similitudinem ignis quia a lumbis usqu,
cedentes a te super terram scribentur. » -
J} deorsum ignis apparuit. Et a lumbis sursum quas,
• Secundium viam eorum faciam eis, e! secundum. aspectus splendoris, ut visio electri, ignis apparuit.
a judicia eorum judicabo eos, » sive, ut Septuaginta Pro splenelore qui in Hebraico dicitur zor, auram
transtulerunt, a ulciscar eos. » Peccatoribus reddit Theodotio transtulit, ut in supernis Dei refrigeria
Deus juxta vias suas, ut teneant judicii veritatem. demonstret. Denique et in Regum volumine(III Reg.
Gaeterum in sanctis excedit modum clementiæ. • Ne xix) beattis Elias adventum Domini non in tempestate
que enim condignæ sunt passiones temporis hujus contemplatur et turbine, non in ignis ardoribus, sed
ad futuram gloriam quæ revelabitur in nobis (Rom. in aspectu auræ tenuis atque lenissimæ, ut Dei om
vui). Stipendia enim peccati mors, » quam recipit iiipotentis mansuetudinem comprobaret. Opera autem
peccator juxta vias et opera sua. Cæterum justorum csitus quæ signifieantur in lumbis usque deorsum
virtus fruitur Domini largitate, de qua Paulus loqui igne purgantur, et opera virtutum quae a lumbis ad
tur, a Donum Dei vita æterna. » Quodque addidit : t Et superiora consurgunt, splendorem habent atque ful
secundum judicia eorum judicabo eos, » illud evange gorem, et tamen nec ignis usque ad pedes dicitur,
licum sonat : v ln quo judicio judicaveritis, judicabi nec splendor electri usque ad caput, sed deorsum,
tur de vobis. » Et apostolicum : « In quo enim judi et sursum, ut tam in peccatoribus, quam in sanctis
cio judicas allcrum, teipsum condemnas; eadem enim C pro diversitate meritorum, alius usque ad iliud et il
operaris quæ judicas. » • Et scient quia ego Dominus. » lud membrum, alius usque ad illa et illa perveniat.
lste versiculus frequenter in hoc propheta ponitur, Et quomodo qui sanctitudinis perfectionem tenent,
quod supplicia atque cruciatus sequatur scientia Dei, ad verticem usque perveniuiit, sic qui in peccato
ut quem non intelligebant per beneficia, per tormen rum profundo sunt, plantas igneorum pedum tenere
ta cognoscant. credendi sunt.
CAPUT VIII. s Et emissa similitudo manus apprehendit me in
Visio similitudinis Dei; de effosso pariete, de viris • cincinno capitis mci. » Et hic similitudo manis
thuribulum tenentibus, et ad or.um solis adoranti r.on ipsa mai;us extenditiir, neque enim in Deo ali
bus, de applicantibus ramnum ad mares suas. ' quid corporale est, videturque manus, ut membrum
• Et factum est in anno sexto, in sexto mense, in humani corporis atque consueti nequaquam terreat
• quinta mensis, ego sedebam in domo mea, et semes eum qui assümitur atque comprehenditur. Si enim in
• Juda sedebant coram me, » etc.(Hieron.) Quinto anno colubri, vel in qualibet alia bestiarum similitudine
transmigrationis Jechoniæ, quarto mense, qninta tetigisset prophetam, ipsa dissimilitudo membrorum
mensis, superiorem visionem factam ad prophetam le terruisset assumptum. Parsque comprehenditur capi
gimus. I!æc autem quam nunc exponere volumus, lorum, quia totius apprehensionem capitis humana ni
sexto anno ejusdem regis, sexto mense, quinta mensis tura non sustinet. Pro t cincinno » Septuaginta xpáz
facta memoralur; ex quo perspicuum est post anaum ars 8ον, id est « fimbriam, » interpretati sunt. Quorum
et duos menses haec facta quæ scripta sunt, et vel in alterum in capillis, alterum in vestibus accipi solet.
termissam per annum et duos menses prophetiam, « Et elevavit me spiritus inter terram et coelum. ,
vel per totos quatuordecim menses gesta quæ supe Primum similitudine manus apprehenditur, postea
rior sermo contexit. Scxto autem anno, et sexto elevatur a spiritu, qui spiritus non eum statim a!
inense, et quinta die niensis, qui numeri ad fabrieam cœliim levat, sed inter tcrram et coelum, ut terreaa
niundi referuntur, ad cari,eos sei;siis qui terrer;a interim derelinquens festinet ad cœlum. Possnmus
conspiciunt, et necdum cœlestia contemplantur, fa autem et hoc dicere, quod propter bona opera pro
ctam prophetiam non mirabitur, qui ad prcsbyteros pheta similitudine manus Dei apprehensus sit, et pro
Juda sermonem dirigi intellexerit. E quibus septua pter scientiam rerum spiritalium elevetur a spiritu.
£inta tenebant thuribula et viginti quinque in templo « Et adduxit me in Jerusalem in visione Dci juxta
*iorabant solem, sede!)atque propheta in domo sua ostium interius, quod respiciebat ad aquilonem, ubi
 621 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 622

a}, erat statutum idolum zeliad provocandam æmulauio- A boris accingere; tran$meare maria, adire judicia,
h*r* , nem.Et ecceibigloria Dei Israel, secundum visionem irrumpere, jurgantibus
pulsare principatus, palatia
quam videram in campo. » Quando dixit, • adduxit populorum cuneis interesse, et ferrena patrimonia
ne in Jerusalem, in visione Dei, a ostendit se non. laboriosa, observationé defendere, Quibus si fortasse
ia corpore, sed in spiritù esse translatum. Juxta dicatur, Cur ista vos agitis, qtii saecti!:im reliquistis?
il fi • quam visioiiem possumus et cœlos, et profunda ma respondeut illico Deum se inetuere, et idcirco tanto
ris, et inferna couspicere, dum rationes singulorum studio defendendis patrimoniis insudare.
cogitatione complectimur. Primum autem venit ad. : «'Et dixit äd me : Fili hominis, leva oculos tuos
vestibulum, quod respicit ad aquilonem, ut ibi videat • ad viam aquilonis. Et levavi oculos meos ad viam
statuam idoli zeli, ad provocandam æmulationem, • aquilonis. Et ecce ab aquilone portæ altaris idolum
ul de illo loco possit ad interiora penetrare, et cer ι zeli in ipso introitu, » (Ilier.) Dixit, inquit, ad me
nere reliqua quæ postea describuntur. Statuam au vel gloria Dei quam in campo videram, vel spiritus
I emiuoiiiaai in iemplo Dei positam narrat historia. qui mc inter cœlum levavit ac terram. Locutusque
'. Pulchreque appellauif idolum zeli, quia ad æmula est mihi postquam me transtulit in Jerusalem, ct
-. tionem el zelum Dominum provocat, juxta illud quod fecit vel urbem vel templum videre. Et imperavit ut
in Deuteronomio dicitur : • Ipsi me provocaverunt ad B levarem oculos ad viam aquilonis. Ibi enim statua
r
zelum in eo qui non erat Deus, Et ego , pvovocabo , Baal posita erat, quam vocat idolum zeli in ipso
-

;* :
gos ad zelum in gente quæ non est (Deut. xxxii). »
- portæ introitu. Qui autcm idolum zeli sive possiden
u ** &: Emissa, inquit, similitudo' manus apprehendit me tis ad gloriam Dei vel ad spiritum referunt, impie
. - in ciueimmo capitis mei. Et elevavit me spiritus inter faciunt, personam idoli Dei majestate mutantes.
I.
*
terram et coelum, et adduxil, in Jerusalem in visione « Et dixit ad me : Fili hominis, putasne vides tu
Dei juxta ostium interius quod respiciebat ad aqui • quidisti faciant, abominationes magnas quas domus
lonem,. ubi erat statutum idolum zeli, ad provocan • lsrael facit hic, et ut procul recedam a sanctuario
t, , dam æmulationem. » (Greg., lib. xxxi, Moral., meo? Et adhuc conversus, videbis abominationes
- cap. 39.) Quid .est enim cincinnus capitis, nisi • majores. » Ne me, inquit, putes injuste templum
; collectæ cogitationes mentis, ut iion sparsæ de deserere et subvertendam relinquere civitatem,
*' fluant, sed per disciplinam constrictæ subsistant? aspice quæ in templo faciunt. Cumque illa conspexû.
« Manus ergo , desuper, mittitur, et proplieta per ris, non putes finem esse scelerum, adhuc majora
r. cincinnum capitis, elevatur, quia cum nostra mens conspicies. Quod quidem potest et de nostra Jerusa
« ' sese per custodiam colligit, vis superna sursum lem nostroque templo intelligi, quando in exemplum
nos ab infimis trahit. Bene vero inter terram C Ophni et Phinees idolorum scelera operamur in ta
: • et cælum sublatum se asserit, quia quilibet san- , bernaculo Dei, et formicamur cum his qui se militiæ
~ ctus in carne mortali positus, plene quidem adliuc et ministerio Dei voverint. Et sacrificiorum ejus primi
* ad supernâ non pervenit, sed jam tamen ima dereli tiva decerpimus, dantesin usum clientum atque famu
* quit. in visione vero Dei in Jerusalem ducitur, quod lorum, et omnia lucri causa facimus. Sin autem hæc
videlicet unusquisque proficiens per claritatis ze tam magna sunt quæ videmus, quanto majora æsti
lum qualis debeat esse Ecclesia contemplatur. Bene manda sunt, quæ humanam effugiunt conscientiam !
quoque additur, quia « juxta ostium interius ductus • Et introduxit me ad ostium atrii, et vidi et ecce
est, quod respiciebat ad aquilonem. » Quia nimirum foramen unum in pariete. Et dixit ad me: Fili ho
---- sancti viri dum per aditum internæ contemplatioiiis « minis, fode parietem. Et cum perfodissem parieteni,
* aspiciunt, plus prava intra Ecclesiam fieri quam re « apparuit ostium unum. Et dixit ad me: Ingredere
* cta deprehendunt, et quasi in aquilonis parte oculos, • et vide abominationes pessimas quas isti faciunt
r*' il est, ad solis sinistram fleclunt, quia contra vitio • hic, » etc. Hoc quod transtuli : « Et vidi et ecce
• rum frigora charitatis se sti mulis accendunt. Ubi etforamen unum in pariete, » in Septuaginta nou
e* recte. subjungitur: t Quia et illic erat statutum idolum
habetur. Et quia omnia quasi in imagine picturaque
zeli ad provocandam æmulationem. » Dum enim intra D monstrantur, unum in pariete foramen vidisse se
Ecclesiam sanctam a nonnullis specie sola fidelibus dicit, juberique sibi ut illud perfodiat, et amplius
rapinas, et vi:ia perpetrari considerant, quid aliud faciat, quo videlicet aperto foramiue, latius possit
s quam in Jerusalem idolum vident? Quod idolum zeli intrare et videre, quæ foris videre positus non pote
dicitur, quia per hoc contra nos æmulatio superna rat. Per quod ostenditur tam in ecclesiis, quam iia
provocatur, et tanto districtius delinquentes ferit, singulis nobis per parva vitia majora moiistrari, et
quanto nos charius Redemptor amat. Hypocritæ igitur, quasi per quædam foramina ad aliominationes ma
quia cogitationes mentis non colligtint, per ciucin ximas perveniri. « Ex. fructibus enim arbor cogno
num capitis miuime tenentur, et qui sua nesciunt, scitur (Mat:h. xii); ex abundantia enim cordis os
commissorum, sibi quando delicta deprehendunt? loquitur (Luc. vi). » Pro signo sunt interioris homi
Hi itaque torpent a cœlestibus, ad quæ flagrare dc nis verba erumpentia. Quomodolibidinosum, quia sua
buerunt, et flagrant terrenis rebus anxie, a quibus callide celat vitia, interdum turpis sermo demon;
Jaudabiliter torpuissent. Postposita quippe cura filio strat. Et avaritiam latentem intrinsecus parvulæ réi
tum, saepe eos videas se contra pericula immensi la cupido significai. Alinoribus enim majora monstrcr;
* ,iu
625 13. RABANl MiAURI AR€HIEP. MJGUNT. OPERUM PARS ll. 62}

tur, vuituque et oculis dissimulari non potest con A ingressus vidi : et ecce omnis s:militudo repti
, scientia, dum luxuriosa et lasciva mens lucet in lium et animalium abominatio, et ecce universa
facie, et sécreta cordis, motu corporis et gestibus idola domus Israel depicta erant in pariete. » Per
. indicantur. Ezechielem quippe praepositorum persona si;:natur,
« Et ingressus vidi, et ecce omnis similitudo re per parietem duritia subditorum. Et quid est pa
« ptilium et animalium abominatio, et universa illola rietem fodere, nisi asperis correptionibus du:itiar
domus Hsrael depicta erant in pariete in circuiu cordis aperire? Qiiem cum perfodisset, apparnit
• per totum. » Non solum autem idolum zeli stabat ostium. Q:iia eum cordis duritia, vel studiosis per
ii, introitu portæ aquilonis, sed et omnes templi par cunctationibus, veH maturis correptionibus scinditi;
tes diversis i:!olorum imaginilius pingebantur, ut quasi quaedam jamua ostenditur, ex qua omuia in
nulla esset lestia quam non parietis pictura mon qui corripitur, cogitationum interiora videantur,
straret. IIoc in delubris idoloruin, fanisque gentilium Unde et l)ene illic sequitur: * Et dixit ad me : In
huc usque perspiciamus, quod oninia genera bestia gredere et vide abominationes pessimas quas is;
rum adoret stulta religio. Unde et Virgilius * : faciunt hic. » Quasi ingreditur, ut abominationc,
(Jinnigenumque (ait) deum monstra, et latratur Anubis, aspiciat, qui discussis quibusdam signis exterius
B
quasi non et illa si;;t monstra quæ laudat, apparentibus, ita corda snbditorum penetrat, ut
Coutra Neptunum, et Venerem, contraque Minervam. cuncta ei quæ illicita cogitantur, innolescant. Unde
Possumtis et in nostris templis idola mo:istrare parie et subdidit : * Et ingressus vidi, et ecce omnis si
tibus depicua, quando omnibus vitiis subjacemus, et militudo reptilium et ani::ia!ium , a!:ominatio. ,
pingimus in corde nostro peccatorum conscientiam, ln reptilibus cogitationes omnino terrenæ signantur;
imaginesque diversas. De quibus in Psahmis dicitur : in animalibus vero jam quidem aliquantulum a terra
« Domine, in civitate tua imaginem ipsorum dissi • suspensæ, sed adhuc terrenæ mercellis praemia re
pabis (I'sal. Lxxii). » Et in alio loco : « Verumta quiren:es. Nam reptilia toto ex corpore terræ inhæ
men in imagine perambulat homo (Psal. xxxviii). » rent, animalia autem ventre a terra suspensa sunt,
' Quod scilicet nullus hominum sit, qui aliquam appelitu tamen gulæ ad terram semper inclinantur :
imaginem non habeat, sive sanctitatis, sive pec reptilia itaque intra parietem sunt, quando cogita
' cati. Quamobrem furiosis dicitur et iracundis : tiones volvuntur in mente, quæ a terrenis desideriis
• Furor illis juxta similitudinem serpentis, sicut nunquam levantur. Animalia quoque sunt intra pa
“aspidis surdæ, et obturantis aures suas, quæ non rietem, quando et si qua jam justa, si qua honesta
exaudiet vocem incantantium (Psal. lvii). » Et de
cogitantur, appetendis tamen lucris temporalibus
hominibus nequam : • Generatio viperarum, quis C
ostendit vobis fugere a ventura ira ? » (Matth. iii.) honoribusque deserviunt, et per semetipsa qui'em
jam quasi a terra suspensa siint, sed aihuc per aum
Et de versipelli;;us ac fraudulentis : • Ite, dicite
l;itum, quasi per gulæ desiderium sese ad ima sub
vnlpi huic (Luc. xiii). » Ac de amatoribus femi mittunt. Unde et bene subditur : w Et universa idola
narum : w Equi insanientes in feminas facti sunt
domus Israel depicta erant in pariete. » Seripuim
mihi, unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebat
quippe est : ¢ Et avaritia, quæ est idolorum servi
(Jer. v). » De brutis quoque ac vecordibus : • No tus (Coloss. iii). » Recte ergo post aniinalia idola
iite fieri sicut equus et mulus, quibus non est in describuntur, quia etsi honesta actione nonnnfi
tellectus (Psal. xxx). » (Greg., Moral. lib. xxvi, quasi a terra se erigunt, ambitione tamen inhonesta
c. 6.) Wiri autem veraciter sancti, cum fla
gellari quempiam pro culpa cognoscunt, etsi quæ
se etipsos ad terram deponunt. Bene autem dicitur,
• depicta erant, » quia dum exteriorum rernm ex
Jam ejus inordinata corripiunt, ad quædam tamen
urinseeus species attrahuntur, quasi in corJe depin
dolentia compatiuntur. Et sic sciunl lumentia pre
mere, ut sciant etiam cruenta fovere, quatenus in
giiur, quidquid fictis imaginibus deliberando cogita
eis dum dura emolliunt, infirma roborentur. At con tur. Notandum iiaqne est, qnia prins foramen in
pariete, ac deinde ostium cernitur, et tiinc Jemum
ura arrogantes viri quia charitatis viscera non habent, occulta abominatio demonstratur, quia uiniirum
non solum non compatiuntur, etiam justis dolenti
uniuscnjusque peccata prius signa forinsecus, deinde
tus, sed eos insuper sub specie justæ increpatiouis
affligunt. Vel si qua in eis sunt parva mala exagge
jaiiua apertæ iniquitatis ostenditur. Et tunc demum
rant, vel ea quæ vere bona sunt, male apu! se in
omne malum quod intus latet aperitur : idcirco ergo
terpretanda commutant. Quamvis etiam casti do etiam doctores graviter solent minuta discutere, ut
ctores sæpe exaggerare soleant delinquentium vitia, ab extremis exterioribus ad occulta possint majora
et ex quibusdam siguis publicis occulta rimari, ut pos pervenire, verba asperæ increpationis movent, ut
sint ex minimis majora cognoscere. Unde ad Ezechiel spinas mortiferæ cogitationis eradicent. Eu haec cum
«iicitur : « Fili hominis, fode parietem. » Ubi mox agunt, charitatis amore sapiunt, non inflauione
subdidit. « Et cum perfodissem parietem, apparuit elationis intumescunt. Mori enim pro ipsis parati
eslium unum. Et dixit ad me : Ingredere et vide sunt, quos quasi usque ad mortem sævientes ami
&bominationes pessimas quas isti faciunt hic. Et gtint. Servant in cogitatione quod diliguat sumuat
a
.£ne:!. !j!). viii, in descriptione clypci Aenææ.
 {'25 Co¥¥ENT. iN EZECIIIELEM. — LIB. V.
in specie quod persequuntur, bona præ iiran'es insi- .\ (Jotn 111). » Et in se inf, lliget i!!u ! esse comp!e
nuant, mala autem caventes praentristiant, non ut
Eliu desiderantes exorant, erga commissos sibi non
nunquam correptione fervent, ac si nullus eos fervor
accendat. Walde enim metriunt, ne si a pravorum cor
reptione cessaverint, ipsi pro eorum damnatione
pnniantur. Et cnm ad verba se invectionis inflam
mant, inviti quidem ad hæc veniunt, sed tamen hanc
defensionem sibi apud districtum judicem præparant.
• Et septuaginta viri de senioribus domus Israel,
, et Jezonias Saphan filius stabat in iiiedio eorum
• s:antium ante picturas, et unnsquisque habebat
thuribulum in manu sua, et vapor nebulæ de thure
, consurgebat. » (Hieron.) Quando dicit septuaginta
viros fuisse de semioribus domus Israel, qui tene
l)ant thuribula manibus, ostendit imultos et alios fuisse
presbyteros qui hoc non faciebant, sed forsitan pec
catis aliis tenebantur. Unumque roniine Jezoniam
filium Saphan stetisse in medio eorum quasi pri::ci
pem sceleris eorum atqne sácrilegii, qui omissa reli
gione Dei, idola colebant, et in templo non a!orabant
Deum, cujus erat templum, sed picturasparietum. Pul
chreque dicitur : v Stabat Jezonias filius Sapham, »
id est , judicii , et condemnationis suæ, t in medio
suanuium presbyterorum, » quia et princeps , et hi
quorum princeps erat, firino in sceleribus stabant
gra fu, nec fluctuabant in malo, sed robustissime
persistebant. Waporque nebulæ et confusionis ac tur
linis qui surgebat ex thure offerentium sacrifegia dc
monstrabat. IIoc factum sit eo tempore juxta litte
ram; c;eterum, et nobis orandum est, ne seniores
dornus Israel, septenarium numerum, qufi est sanctus,
per septem decades multiplicantes, stent in erroribus
suis, et adorent picturas idolorum, vaporque sacrilegi
ascendat sive consurgat resistens Deo. Quando videri
mus plebem pessimam congregatam, de qua scriptum
est : « 0 divi ecclesiam malignantium (Psal. xxv), »
et pejores plebe presl yteros, nequiorenique princi
pem qui præfectus est plebi atque presbyteris, di
camus Jezoniam stantem ante picturas, et singulos
habere thuribula in manibus suis, non Dei majesta
tem, seJ proprias sententias ador: nues, et nequaquam
o foverra bo::e fragranti;e ad Deum, sed fœtorem ad
idola pervenire.
« Et divit ad me: Certe vides, fili hominis, quae se
* niores doinus lsrael faciunt in tenebris, unusquis
• que ium abscondito cu!)iculi sui. Dicunt enim : Non
• videt nos Dominus. Derel:quit Doininus terrana
suam, » etc. Ex eo, inquit, quod in templo faciunt
,ariter congregati, ostenditur quid in cubiculo suo
inusquisque faciat. Sed secundum anagogen melius
intclligi potest, quod nonnulli principes ecclesiarum
faeiai, t in tenebris, quæ dictu- turpia sunt. Iste est
abscor, .£ituis cordis liomo de qno dicitur : « Ingredere
in cubiculum tuum (Matth. vi). » Et rursum : * Qui
videt in absconso reddet tibi. » Recolat unusquis
que conscientiam suam, et opera tene- rarum recor
J.-tur in tenebris, sciatqtie scriptum : • Omnis qui
pala cperatur, odit lucem, ne a:gtiatur a lice
(;26
tum : • Qui inebriatur, noete iiieb;'atur (I Thess. v). ,
Quod juxta litteram stare non potest. Quanti eiiim
in prandiis conviviisqiie dierum inebrantur! sed
quia ebrietas cordis offendens Deum tenebrarum est,
et non lucis, propterea quicunque inebriatur, nocte
inebriatur. Cum autem seniores domus Israel fece
runt mala in tenebris et in abscondito cubicuforum
suorum, et putaverint se Deum celare posse, tunc
consequenter dicent : Non videt Dominus nos : dero
liquit Dominis terram. Multique sunt peccatores et
ambulantes juxta cogitationes suas, q:ii I)etim non
aestimant curare mortalia, nec ad illum nostra vitia
pertinere. Certe quando peccainus, si cogitaremtis
Deum videre et esse praesentem, nunquam quo I. ei
3 displicet faceremus. Porro qtiod sequitur: t Dereliquit
Dominus terram, » quorumdam etiam philosophorum
sèntentia est, qui ex siderum cursu atqiie constantia
suspicantur esse in cœlestibus providentiam et ter
rena contemnere, dum nihil recte, ncc jiixta orJinem
in terris geritur.
* Et dixit ad me : Adhuc conversiis videbis na
* jores abominationes, quas isti faciunt. Et introdu
t xii me per ostium portæ domnus Domini, quod re
* spiciebat ad aquilonem, et ecce mulieres selebant
, plangentes Adonidem. » Quem nos interpretati su
mtis Adonidem, Hebræus et Syrus sermo thamuz
vocant. Unde quia juxta gentilem fabulam in mense
Junio amasius Veneris, et pulcherrimus juvenis oc-'
cisus, et deinceps revixisse narratur, eugmdem Ju
nium mensem eodem appellant nomine, et anni
versariam ei celebrant solemnitatem, in qiia p'an
gitur a múlieribus quasi mortuus, et postea revivis
cens canitur atque laudatur. Consequenterque posi
•juam principes et seniores domus Israel quid fecerint
in templo ac tenebris cubiculisque monstratum est,
etiam mulierum vitia describuntur, quæ plangunt
amatorum societate privatæ, et exsultant si eos po
tuerint obtinere. Et quia ea'em gentilitas hujiisce
modi fabulas poetarum quæ habent turpitudinem
interpretatur subtil ter, interfectionem et resiirr.
ctionem Adonidis pi:;nctu el gaudio proseqticns.
Quorum alterum in seminibus quæ moriunt:ir in
terra, alterum in segetibus quibiis mortua semina
renascuntur, ostendi putat. Nos quoque eos qui ad
sæculi mala et bona, vel contristantur vel exsultant,
mulieres appellemus molli et effeminato animo, di
camusque plangere eos Thamuz, ea videlicet, quæ in
rebus mundi putantur esse pulcherrima.
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis, ail
• huc conversus videbis abominationes majores his.
• Et introduxil me in alrium domus Domini interius.
v Et ecce in ostio templi Domini inter vestibulum et
* altare, quasi viginti quinque viri, dorsa habentes
q.
contra templum Dómini, et facies ad orientem. Et
• adorabant ad ortum solis. » Et quia supra legimus
post idolum zeli, quod ad portam aquilonis apparuit :
• Adhuc conversus videbis abominationes majores, »
ostensisque per parietem picturis oraiiun: Lestiarum
6;27 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 623

quas adorabant septuaginta presbyteri et Jezo A ciens cœlum, et solem, et lunam, et astra fulgentia,
nias filius Sapham, tcnentes thuribula in manibus, se osculatus sit manum suam, idestadoraverit creaturas.
cundo dicitur : ¢ Adhuc conversus videbis abomi t Ergo et ego faciam in furore : non parcet oculus
nationes majores his. » Quæ est autem major abo t meus nec miserebor. Et cum clamaverint ad aures
minatio superiorum trium scelerum? videlicet quarta a meas voce magna, non exaudiam eos. » Pro his,
quae sequitur : « Ecce in ostio templi Domini inter ait, omnibus quæ fecerunt, et ego faciam in furore, et
vestibulum et altare, ' quasi viginti quintue viri non parcet oculus meus, nec miserebor. Quod audien
dorsa habentes contra templum Domini, et facies ad tes veteres hæretici, creatorem calumniantur quasi
orientem, et adorabant ad ortum solis, » eo quod, crudelem et sanguinarium, nec cogitant aposlolum
contempto Domino, id est creatore, adorarent solem, Paulum, qui certe boni Dei, ut ipsi volunt, apostolus
id est Domini creaturam, præcipiente ipso Domino est, scribere ad Corinthios : « Si venero rursum, non
per Moysen, quod nequaquam in morem gentilium parcam (II Cor. xiii), » ut virga corripiat delinquen
contra orientem Deum adorare deberent, sed in tes, et erranles retrahat ad salutem. Qui enim non
quacunque parte fuisset nobis, sive ad orientem, intelligunt quid sibi prosit, et orent frequenter
sive ad occidentem, sive ad meridiem, sive ad contraria, expedit eis ut non exaudiantur a Domino.
septentrionem adorarent contra templum, ubi in B Unde et in oratione Dominica dicimus: “ Fiat voluntas
sancto sanctorum habitare Dominus credebatur : tua, » non voliintas nostra, quæ errare consuevit, sed
quod quidem et Danielem in Babylone fecisse voluntas tua, quæ futura cognoscit. Magnæque inter
legimus (Dan. vi), qui apertis fenestris coena dum felicitatis est, ad præsens misericordiam non me
culi sui adorabat Dominum contra templum quod reri. Et istis igitur qui sunt de domo Juda, et a con
erat in Jerusalem ; hoc juxta litteram fuisse sacri fessione Ecclesiæ recesserunt, non parcet Dominus.
legii nemo dubitat. Secundum anagogen omnes hæ Cumque clamavcrint voce magna, de qua Dominus
reticos pejores esse prioribus, id est, idolo zeli, pictis dixit: « Clamor eorum pervenit ad me, » tamen Do
que in pariete figuris animantium, planctu . Ado minus non exaudiet eos, ut malis eoacti intelligant
nidis,per quæ idololatria voluptasque monstratur, ille quid fecerint. . *.
CAPUT IX.
scire poterit qui intellexerit prophetam, dicentem :
« Tu autem odisti disciplinam et projecisti sermones De ser viris missis ad vastationem populi; de riro li
meis induto, cum atramentario.
meos post te (Psal. xlix). » Et in alio loco : -

• Werterunt contra me scapulam recedentem (Jer. * Et clamavit in auribus meis voce magna, di
u). » An ignoramus Marcionem et cæteros hæreti * cens: Appropinquaverunt visitationes urbis, » etc.
cos, qui Vetus laniant Testamentum contempto Crea Pro visitationibus , ultionem. » Septuaginta transtu
tore, id est justo Deo, alium quemdam bonum Deum lerunt. • Mihi enim vindicta, ego relribuam, dicit
colere et adorare, quem de suo corde finxerunt, Dominus (Rom. xii). » Omnisque ultio visitatio est,
omnosque nostri temporis hæretici qui Dei filium quasi ægrotantis, quasi habentis vulnera, qnasi me
prædicant creaturam, et tamen adorant eum relicto dicas exspectantis manus, juxta illud quod alii;i di
divinitatis templo et post tergum habito, ipsi confes ctiim est : « Visitabo in virga iniquitates eorum, et
sione sua creaturam adorare se dicunt? Nos autem in flagellis pcccata eorum. Misericordiam autem
sic adoramus solem justitiæ, ut Deum a:oremus in meam non auferam ab eis(Psal. lxxxviii). Recueque,
templo Weteris Testamenti, ubi lex et prophetæ, ubi ut supra disimus, visitatio vel ultio appropinquare
cherubim et propitiatorium est. ' dicitur cáptivitate vicina. * Et unusqui que vas inuer
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis. Nun fectionis habet in manu sua. « Non dixit, c habe
« quid leve est hoc domui Juda, ut facerent abomi bat, » ut Septuaginta transtulerunt, neque enim
• nationes istas quas fecerunt hic, quia replentes narrat præterita, séd praesentia, futuraque demon
« terram iniquitate conversi sunt ad irritandum nie? strat. Qui igitur malos percutit in eo quod mali
« Et ecce applicant ramum ad nates suas, » etc. Pro p sunt, et habet vasa interfectionis, ut occidat pessi
eo quod nos diximus : « Et ecce ipsi sicut applicant mos, minister est Domini.
ramum ad nares suas, » Septuaginta transtulerunt, • Et ecee sex viri veniebant de via portse supe
« et ecce ipsi sicut subsannantes, » quibus de Theo • rioris quæ respicit ad aquilonem. Et uniuscujusqtte
dotione additum est : « Extendunt ramum, » ut sit * vas interitus in manu ejus. Wir quoque unus in
totum pariter, « Et ecce ipsi extendunt ramum quasi « medio eorum vestitus lineis. Et atramentarium
subsannantcs. » Significat autem viginti quinque • scriptoris ad renes ejus. lngressique sunt et stete
viros, qui in quadrum solida statione fundali sunt, et w runi juxta altare æneum. Et gloria Domini Israel
a quinque sensibus pcr quinquies quinque quadran • assumpta est de cherub, quæ erat super eum ad
guli figuram efficiunt. Non solum templum habere « limen domus. Et vocavit virum qui indutus erat
post tergum, sed instar idolorum applicare ramum * lineis, el auramentarium scriptoris habebat ia
ad nares suas, haud dubium quin palmarum, quas * lumbis ejus. » (Greg., lib. xxii Moral., c. 19.) Quid
græco sermone baia vocant, ut per hoc eos idola namque aliud in sex viris venientibus, nisi sex aeta
adorare significet. Denique et Job inter cæteras virtu tes humani generis designantur? Qui de via poruæ
tes etiam hoc habuisse se dicit, quod nunquam aspi superioris veniunt, quia a conditione paradisi, sicut
 629 C0MMENT. IN EZEClliELEM. — LIB. V. 050

ab ingressu mundi a superioribus generationibus A domus alque vestibuli. Qnod nequaquam tecto pre
•volvuntur. Quæ porta ad aquilonem respicit, quia , mitur, sed aeris fruitur libertate, quæ ipsa gloria
videlicet mens humani generis vitiis aperta, nisi ca Doiuini virum qui erat in habitu pontificis, • habe
lorem charitatis deserens, torporem mentis appe batque atramentarium in lumbis suis, » vocavit, et
teret, ad hanc mortalitatis latitudinem non exisset. dixit quæ Scriptura testatur. Quidam sex viros, sex
• Et uniuscujusque vas interitus in manu ejus. » Quia interpretantur angelos, qui Dei pareant voluntati,
unaquæque generatio singulis quibusque ætatibus ipsumque unum qui habebat indumentum pontificis
evoluta, ante Redemptoris adventum in sua opera Salvatorem intelligunt, juxta id quod sacerdos est,
tione habuit, unde pœnam damnationis sumpsit. et magni consilii angelus : illudque quod dicitur :
t Vir quoque unus in medio eorum vestitus lineis. » . t Tu es sacerdos secundum ordinem Melchisedech
Quia Redemptor noster etiam de sacerdotali tribu, (Psal. cix). » IIoöäpn autem quod Septuaginta trans
juxta carnem parentes habere dignatus est. Vestitus tulerunt, una octo vestium est pontificis, quæ Latine
lineis venire perhibetur, vel certe quia linum de dicitur talaris, et ex eo quod ad pedes usque descen
terra : non autem sicut lana de corruptibili carne dat, hoc sortita vocabulum est. Cum ab Ilebræo
nascitur, quia indumentum sui corporis ex ma quærerem quid significaret, respondit mihi Gr;eco
tre virgine, non autem ex corruptione commistionis I3 'sermone appellariza)«μάριον, a!) eo quod in illo calami
sumit. Profecto ad nos vestitus lineis venit. • Et recondantur: nos atramentarium, ex eo quod aura
atramentarium scriptoris ad remes ejus. » In renibus mentum habeat dicimus. \lulti significantius iliecas
posterior pars corporis est. Et quia ipse Dominus vocant, ab eo quod thecæ simt scribentium calamo
pro nobis morluus est, resurrexit et ascendit in cœ rum. De quatuor clerubim, unus cherub miuitur a
lum, tunc Testamentum Novum per apostolos scribi gloria Dominicæ majestatis, locuturus ad eum qui
tur. Vir iste atramentarium in renibus habuit. Qui pontificis vestimentis indutus erat. El quanquam
euim scripturam Testamenti Novi postquam disces plerique τά zspov6sig ncuurali genere numeroque
sit, condidit, awramentarium quási a tergo portavit. * plurali dici pulent, nos scire debemus singulari nu
Hoc ergo atramentarium viro lineis vestito inhærere mero esse cherub generis masculini, et plurali ejusdem
considerat, qui dicit : * Et librum scribat ipse qui generis cherubim, non quo sexus in ministris Dei
judicat (Job. xxxi). » Sed cur, beale Job, ab eo qui sit, sed quo unumquodque juxta linguæ suæ propr.e
judex est, librum scribi desideras? ut sequitur, a ut atem diversis appelletur gencribus, angeli vocantur
in humero meo portem illum et circumdem illum, numero plurali, malachim et cherubim, et seraphim
quasi coronam mihi (Ibid.). » Librum quippe in ejusdem generis et numeri. Porro sabaoth, quod in
humero portare est Scripturam sacram operando terprelatur mililiarum sive exercituum atque virtu
perficere. Et notandum quam ordinale describitur: ttum, dicuntur gemere feminimo, numero plurali, et
et prius in humero portari, et postmodum sicut desinunt in extremam syllabam oth. Qui autem vo
corona circumdari, quia videlicet sacri eloquii man lunt sub figura pontificis intelligi Salvalorem, de
data, si modo portantur in opere, post nobis coronam 'Apocalypsi Joannis utuntur exemplo. In qua scriptum
victoriæ exhibent in relributione. (Hier.) Ad hominum esl : t Et converti me, et vidi vocem quæ loquel)atur
igitur peccata delenda, qui in sexta die fabricaliouis mecum : et conversus aspexi septem candelabra au
mundi facti sunt, veniunt sex viri, et descendunt de rea, et iu medio candelabrorum similem Filio ho
porta superiori, sive, ut Sepluagiuta transtulerunt, minis (Apoc. 1)
* excclsa ad aquilonem. » Et habebat unusquisque • Et dixit Dominus ad eum : Transi per mediain
securim in manibus, de qua Joannes loquitur : Jam civitalem in medio Jerusalem. Et signa Thau su
enim securis ad radices arborum posita est. Omnis ar per frontes virorum gementium et dolentium su
bor quæ non facit fructum bonum excidetur, el in per cunctis abominationibus quæ fiunt in medio
*gnem mittetur (Matth. 11). » Eratque in medio sex vi ejus. Et illis dixit audienue me : Transite per civi
* •rum uuus, id est septimus,in.habitu pontificis, ve tatem sequentes eum, et percutite. Non parcat
i)
titus lineis indumentis. Et habebat atramentarium oculus vester, neque misereamini. Senem, adole
sc ipio ris ad renes suos, quo omnia peccata describe scentulum et virginem, parvulum et mulieres, in- '
ret, et saiictorum a peccatoribus numerum segrega terficile usque ad internecionem. Omnem autem
rei, sive zonam sapphirinam coloris sapphiri lapidis, super quem videritis Thau, ne occidatis, et a san
qui in ornamentis est principis sacerdotum. , Ingres ctuario ineo incipite, » etc. Præcipitur ei qui indu
sinne sunt sex viri, et steteruntjuxta altare æneum. , tus erat linea veste sive talari, et sacerdotalem ha
Duo enim erant altaria, unum thymiamatis aureum bitum præferebat, ut ponat signum super frontes viro
intrinsecus, et alterum ante templum æneum holo rum gementium et dolentium super cunctis abomina
caustorum. Juxla altare autem stare dicuntur parati tionibus quæ fiunt in medio Jerusalem. Pro signo
ad jubentis imperium, ut cujuscunque viderint, ibi quod Septuagiuta, Aquila et Symmachus, traustule
non esse peccata dimissa, sententiæ Domini et inter runt, Theodotio ipsum Hebraicum posuit Thau, quæ
fectioni eum subjacere cognoscant. Gloria quoque extrema est apud llebraeos viginti et duarum litte
Domini Israel ascendit , sive assumpta est, de rarum, ut perfect m in viris gementibus et dolenti
uuo cherub, et ivit ad limem, sive ad subdivum atrii bus scientiam demonstraret. Sive, ut flebraei vult
651 B. RABANI MAURI ARCIllEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. G52

mant, quia lex apud eos appellatur thora, quæ hac in A • ciem meam, et clamans aio : Ileu, Domine Deus,
principio nomiais sui littera scribitur. Illi hoc acce v ergone disperdas omnes reliquias Israel, effundens
pere signaculum, qui legis præcepta compleverant. • furorem tuum super Jerusalem. • Cunctis qui si
Et ut ad nostra veniamus, antiquis Hebræorum litteris, gnaculum non habebant cæde prostratis, corruit pro
quibus usqtte hodie utuntur Samaritani, extrema pbeta in faciem suam pro interfectorum multitudine,
Thau littera crucis habet similitudinem , quæ in nullum præter se arbitrans remamsisse. Quod quia
Christianorum frontibus , pingitur, et frequenti ma videbatur esse contrarium, ei sententiæ, qua jusserat
nus inscriptione signatur. Sunt qui putenl ex eò Domiuus-signatarum frontium viros non esse caeden
quod secundum Hebraicum alphabetùm ista extrema dos, propterea in vulgata editione protractum est.
sit littera, demonstrari in- multitudine peccantiùm Nos autém sequentes Hebraicam veritatem, posui
reliquias superesse sanctorum. Gementes igitur do mus, v remansi ego. » Notandumque quod non dixe
lentesque salvantur, qui non solum malis non con rit a solus; » quod si dixisset, videbatur esse conlra
senserunt operibus, sed et aliena planxere peccata, rium, sed, w remansi ego, » ut subaudiatur, cum
secundum quod et Samuel planxit super Saul, et caeteris qui frontes babuere signatas. Ut autem scia.
po$t pecca mus figuranter hoc dictum, « remansi ego, » in Regum
apostolus Paulus (I Cor. v) super his qui
tum non agunt poenitentiam. Unde et ipse dicebat : B volumine, quando Elias loquitur ad Dominum :
« Qui sumus in tabernaculo, ingemiscimus (II Cor. , Altaria tua demoliti sunt, et ego relictus sum so
v); » et alibi : . Tristitia est mihi magna, et incessa lus, ét quærunt animam meam auferre (III Reg.
Jilis dolor cordis mei (Ibid.). » Præcipitur sex viris xix), » solum pósuit, quia.remansisse alios nesciebat.
ut praeter eos qui possunt dicere : • Signatum est su Quidam putant et ex persona Domini, in cnjus typum
per nos lumen vultus tui, Domine(Psal. iv), » cunctos præcessit Ezechiel, posse h6c intelligi de populo Ju
interficiaiit, non seni parcant, non juveni, non vir dæorum, quando omnes declinaverunt, sìmul inutiles
gini, non parvulo, non mulieri. Sécundum mysticos facti sunt. Et Propheta testatur : * Salvum me fac,
intellectus senes sunt in Ecclesia, de quibus dicitur : Domine, quoniam defecit sanctus (Psal. xu). » Solus
• Cani hominis prudentia ejus (Sap. iv). » Juvenes, qui enim inventus est Dominus , qui. peccatum non fe
sunt ad fidei bella promptissimi, Virgines, jui'pafi cit, neque inventus est dolus in ore ejus (I Petr. 11).»
citiam tota mente conservant. Parvuli, qui lacte po Quod autem intulit, t effundens furorem tuum supér
tantur infantiæ, et necdum percipiunt solidum. ci Jerusalem, a verbum effusionis pœnarum ostendit
bum. Mulieres, quæ fragilitate sexus animæ imbecif magnitudinem, ut alibi legimus : • Effusa est despe
litatem testantur; quibus universis, non parcitur, si ctio super principes (Psal. cv); » et iterum : v Pene
absque Christi signaculo aliquid se esse credunt. effusi sunt gressus mei (Psal. lxxii); » el in bonam
Quodque sequitur : • Et a sanctuario meo incipite, » partem : • Charitas Dei effusa est in cordibus nostris
sive, ut Septuaginta transtulernnt, * et a sanctis (Rom. v); » et: . Effusa est gratia in labiis tüis (Psal.
meis incipite, » vel sacerdotes significat, qui versa xliv); » el in contrarium : w Effunde furorem tuum
bantnr in templo, et qui fuerant in populis causa super gentes quæ te non intellexerunt, et smper re
peccati , primi mertere supplicia , tempus cst enim gaa quæ nomen tuum non invocaverunt (Jer. x); »
ut incipiat judicium a domo Dei. et : • Effunde frameam, et conclude adversus eos
« Cœperunt ergo a viris senioribus qui erant ante qui persequuntur me (Psal. xxxmv). »
ι faciem domus. Et dixit ad cos : Contaminate do .* Et dixit Domintis ad me : lniquitas domus Israel
• mum, et implete atria interfectis. » Pro atriis, quæ et domus Juda magna est nimis valde, et repleta
Hebraice dicuntur aseroth, Septuaginta posuere vias. est terra sAnguinibus. Et civitas repleta est aver
Occiduntur autem viri seniores, de quibus supra le sione. Dixerunt enim : Dereliqnit Dóminus terram,
gimus, quod haberent thuribula, et adolerent idolis
incensum. Nec est ulla templi religio, quia, offenso
Deo, contaminata sunt omnia, ut unde prccatu»m, inde
: et Dominiis non vidét. lgitur et mbus non parcet
oculus neque miserebor, vias eorum suiper ca
i, i put eorum reddam, » etc. Videris Dominus pro
judicium sit. Atriaque cadaveribus complentur in phetam suum flere pro populo, et admirafiinâigna
templo, et non viæ, quæ utique foris erant, nisi for tionis magnitudinem, reddit causas non ut illé putat
sitan vias intelligere possumus plateas civiuatis. Nec bat, injusti vel excedentis modum supplicii, sed me
audere poterant angeli contaminare templum san ritæ justæque sententiæ. lniquitas , inquit, decem
guine mortuorum, in quo prius gloria Dei habitabat, tribuum Israel et duarum tribuum Juda, magna est,
nisi hoc credentis gloriæ Dominus præcepisset. Om et, non solum magna, sed magna nimis. Nec hoc
nis qui peccato mortuus, est, contaminât atria tem dixisse sufiìcit, sed repetit.valde, ut pro magnitu
pli, et urbis Domini vias, in quibus vivit, qui cum dine iniquitatis imagnitudo supplicii sit. Ex quo di
Christo resurgens, mortuus esse desistit. . . scimus non ut plerique æstimant, et maxime Stoici,
• Et egressi sunt, et percutiebänt eós qni erant paria esse peccata, sed vel magna vel parva, et pr »
• in civitate. » Sive, ut alii transtulerunt, a percu qualitale mensuraque peccantium diversitatem esse
tiebant civitatem, » pro his qui erant in urbe, ipsam judicii punieutis. s Repleta est terra, inquit, san
urbom appellantes. guinihus, » sive, ut Septuaginta transtulerunt, • po
« Et cæde comqleta remansi ego, ruique $uper fa p. 1!:s : * t Et civitas repleta est aversione. » Aut, ut
 •55 COMMENT. IN EZECHlELEM. — LIB. V. 654

Vulgata habet editio, v iniquitate et immunditia; » A terrogatus exoptat : « Quid detur tibi aut qt:id ap
non modicus sanguis effusus est, sed de porta usque ponatur tibi ad linguam dolosam ? Sagittæ potentis
ad portam, et omnis civitas declinavit a cultu Dei. acutæ cum carl:onihus desolatoriis (Psal. cxix). »
Et pro eo plena est immunditia, idololatriæ videlicet Multaque istiusmodi in Scripturis sanctis invenire
sordibus. Causa autem tantorum scelerum illa est, poterimus, de quibus crebro diximus. Hoc tanuiin
quod putaverunt providentiam non esse super ter notandum est quòd in Isaia, qui tantum in ser
ram, nec Deum curare mortalia. Juxta illud quod mone peccaverat, et immunda falia habere se dixe
alibi legimus : , - rat, ad purgandum unus forcipe carbo comprehen
Scilicet is superis labor est, ea cura quietos ditur (Isa. vi); hic vero quia erat civitas plena
Soilicitat.,. , • .-•- ..• • • - * - * *
iniquitate et post supplicia cadaveribus mortuorum,
Quia igitur illi vel putaverunt non esse provi.!en plures assumuntur carbones ignis, et non una inainu,
tiam, vel quæ ante fuerat in populis, hoc tempore sed àmbàbus, ut omnis purgetur Jerusalem
suum populum reliquisse, propterea et Dei non parcet ingressusqtie est in conspectu meo. Cherubim
eculus, h£c miserebitur, ut contra vitia sæviens, pla autem stabant a dextris domus cum ingrederetur
cabilis sit virtutibus, viasque eorum atque peccata vir, et nubes implevit atrium interius. Et elevata
reddat super capita eorum, vel süper principale cor
dis, vel super principes populi, juxta Numerorum li
brum in quo capita populorum principes esse dicuntur.
B
; est gloria boinini desiiper cherub ad limen domus:
et repleta est domus nube, et atrium repletum est
splendore gloriæ Domiini. Et sonitus alarum cheru
. • Et ecce yir qui indutus erat lineis, qui habebat bim audiebátur tisque ad atriuin exterius, quasi
, atrâmentarium in lümlis suis, respondit dicens : vox Dei ómnipotentis loqtientis. Cumque præcepis
• Feci sicut praecepisti mihi. » Septuaginta : » Et set viro qui indutus erat lineis, dicens : Sume
ecce vir qui indutus erat podere, id est, veste talari, ¢«.or¢¢.
ignem de medio rotarum, quæ sunt inter che
et accinctus zona, lumbos suos. Et respondit verbiim rubim ; ingressus ilfe stetit juxta rota:m , et ex
.dicens : Feci sicut mandasti mihi. » Ipse est vir, cüi tendit cherub manum de medio cheriilim ad
jussum est transire per Jerusalem, et ponere si ignem, qui erat inter cherubim, et assumpsit et
gnum in frontibus virorum gementium et dolen dedit in manu ejus qui indutus erat liiieis. Qui
tium super cunctis iniquitatibus eorum. Dicit ergo accipiens egressus est, et apparuit in cherubim si
„se Domini præcepta complesse, et signaculo thau • militudo manus hominis subtus pennas eórum. »
.litteræ frontes armasse lugentium. Sex autem viri ingreditur vir qui indutus erat
Vidente propheta
. quibus, præceperat Dominus dicens: • Transite per talari veste vel linea : ingreditur àutem, üt secundo
civitatem sequentes eum, et. percutite, iiulliusque C dicitur, in medio rotarum, quæ sui.t subter cheru
. misereamini usque ad internecionem, • iiihil tale re bim, ut `impleat manus suas igneis carboiiibus.'Qiii
nunliant; neque enim lætitiæ, sed moeroris implevere cum ésset iiigressus, stetit tantum juxta rotam. Et
sententiam, quæ non sermone, sed opere monstratur. vel ob tristiliam puniendæ Jerusalem, vel ob glo
s.
CAPUT X. riæ magnitudinem stupens, mianüim äd ignem ipse
De vira qui accepit carbones de medio rotarum : et non misit, sed unus de cherubim, id est, cheri.b
cherubim et repetitio visionis et rotarum. misit manum et tulit ignem, qui erat in medio ele
« Et vidi, et ecce in firmamento quod erat super ca rubim, et dedit in manum ejus qui indutt:s erat ve
put cherubim quasi lapis sapphirus, quasi species si stibus lineis. Qui accipiens egressus est, et tamen
niiitudiiiis solii apparuit super eam. Et dixit ad vi Scrip(ura non dicit egressus quid fecerit, ut tristis
rum qui indutus erat iiiieis. Et áit: ingredere in rei iiarrationem intelligenti;e potius nostræ rclin
medio rotarum quæ sunt subtiis. cherubim , et queret, quam oculis subjiceret. Introeunte *ute;m
in ple, manus tuas prunis ignis, quæ sunt inter viro qui indútus erat vestilus lineis, cherubim sta
cherubim, et effúndens super civitatem, » etc. De bant a dextris domus, ut sanctæ stipernaeque virtn
firmamento quod erat super cherubim, et de lapide tes dexteram Dei doinus partem tenere viderentur,
sapphiro qui hábebat similitudinem throni, et de D et illæ quæ mittuntur ad supplicia, de quibus scri
rolis q:iae animalia sequebantur, supra dixisse suffi ptum est : • Immissionem per angelos pessinios
ciat. Et illorum lector explanatione contentus sit. (Psal. lxxvii), » sinistras partes possidere credan
Nunc autem quod jubetur ille qui indutus erat lineis, tur. Cumque elevata est gloria Domini de cheru!»,
n.
pro quo in hoc loco Septüaginta stolam interpretati qui carbones ignis viro traditurus erat, et transissei
sunt, ut tollat prunas de medio cherubim, et effundat ad limen domus, statim nube, tenebris et caligine
sive spargat super civitatem, illud mili videtur os atrium impletur interius. Neque enim, præsente Do
tendere quod post interfectionem c;edemque iniilto mini majestate, exercentur siipplicia. Et gloria Do
rum, et in viis cadavera mortuorum prunarum ignis mini vi,'eiur in atrio; de qi;o scriptum est : • Scai
assumitur, ut puniat sive inunde, Jerusalem. Juxta tus alarum cherubim audie'atur usque ad atriup,
illud quod in Isaia scriptum est : « Sanctificavit eum exterius. Pro sonitu, in Iiebraico vox powitur, qu;e
in igne ardente, et ('evorabit sicut fenum materiam. » vox habebat similitudinem vocis Dei omnipoten
Isti sunt carbones, quos in remedium linguæ atqnc tis loquentis. Nota, lector, in quiibus superior et
mendacii desolantes vitia atque peccata, propheta in haec visio coiicorde:it sive disccr(!ent, ut ex Cel
 -
oo B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 656

latione utritisque absque nostro admonitu divina A neque enim facie ad faciem revelato vultu gloriam
intelligas sacramenta, et illud quod ante conmo Domini contemplamur, sed in similitudine omnia
nui, quoniam si in firmamento et in throno et in videmus et imagine, quamdiu fragili et inortali, et
i;anu hominis non veritas, sed similitudo dicatur, corruptibili circumdamur corpore.

{.{I}ER SEXTUS.

SEQUITUR CAI'UT X. . lis; » nunc autem dicit de rotis : * Corpora earum

Cum ratio postularet ut una eademque visio simul et colla et manus et pennæ, et circuli p!ena erant
in uno volumine complecteretur, forsitan aliqui mi oculis in circuitu, quatuor rotarum. » (Gregor. in
rantur, cur eam in librorum divisione ab invicem expos. Evang.) Sed sciendum nobis est quia saepe,
separarem, quibus quoque ratio hujus divisionis pan dum aliis rebus intendimus, fit ut alia negligamus,
denda est. Quoniam sicut secundum librum in osten et ubi negligimus, ibi procul dubio oculum non ha
sione rotarum separavi a primo libro, ubi quatuor B lemus. Nam Pharisæus ille qui ascenderat in tem
animalium descriptio fuit, non quidem propter si plum orare, testante Evangelio, quid dixit agnovi.
gnificationis dissimilitudinem, sed ad devitandam inus. Ait enim : « Deus, gratias ago tibi. » Recte am
operis longitudinem, ne prolixitas libri tædium face tem gratias Deo agebat in quo acceperat bona, quæ
ret lectori. Ita et nunc ob idem tædium devitandum fecerat, qui etiàm subjungit : • Quia non sum sicut
post gloriæ Domini visionem ac cherubim simul caeteri homines raptores, injusti, adiilteri, velit
ostensionem, sextum librum a quatuor rotarum nar etiam hie publicanus. Jejui;o lis in sabbato, deci
ratione judicavi inclioandum, de quibus Propheta n;as do omnium quæ possideo (Luc. xviii). » Ecce ad
ita narrat, diceiis : exhi- endam a!stinentiam, ad impendendam miseri
-

quatuor rotæ juxta clerulim: `cordiam, ad referendas Deo gratiaes, oculum habue
d Et villi, et ecce
« Rota una juxta cherub unum : et rota alia juxta rat Pharisæus, sed ad lium'litatis custodiam oculum
a cherub unum. Species autem rotarum, quasi vi non habebat. Et quid prodest, quod contra hostium
* sio lapidis clirysolithi. Et aspectus earum simili `insidias pene tota civitas catite custo,!itur, si tini:m
v tudo una quatuor, quasi sit rota in nicdio rotæ. foramen apertum relinquitt;r, i;nde ab hostibus in
v Cumque ambularent in quatuor partes gral!ieban tretur. Quid ergo prodest custodia, quæ pei:e ubi
tur, et non revertebantur ambulantes, sed ad lo C que circumponitur, quando inimicis tota civitas per
cum, ad quem ire declinabat, quae prima erat, se neglectum loci una aperitur. Pharisæus autem qui
quebantur et cæteræ, nec convertebantur. Et omne jejunium exhibuit, decimas dedit, Deo gratias retii
corpus earum et colla et manus et pennæ et cir lit, quasi pene per circuitum in suae civitatis custo
culi, plena erant oculis in circuitu quatuor rota dia vigilavit, sed quia unum in se foramen superbiae
rum. Et rotas istas vocavit volubiles, audiente me. ' non intendit, ibi hostem pertulit, ubi per negligen
Quatuor autem facies habebat unum, facies una, tiam oculum clausit. (H.) Rotæ autem istæ non so
facies cherub. Et facies secunda, facies hominis, et lum carnes habent, vel corpus aut membra, sed et
in tertio facies leonis, et in quarto facies aquilæ, et colla et manus et pennas, ut efficientias rerum in
elevata sunt cherubim, » et reliqua. (IIieron.) Ob singulis, non membrorum imagines sentiamus. Rotæ
serva quod prius species fuerit rotarum. Juxta Sep quoque ipsæ appellatæ sunt lingua Hebraica , Gel
tuaginta, t quasi visio tharsis. » Nunc autem, juxta gel, » quod Symmachus , volubiles, » Aquila t ro
eosdem, * quasi visio carbunculi, » ut pennarum per tam » interpretati sunt. Porro quod sequitur: v Au
ignem, qui a Cherub traditur similitudo monslretur. diente me » usque ad eum locum, ubi scriptum est :
Licet in Hebraico et supra et hic • tharsis , scriptum • El vata sunt cherubim, » in Septuaginta non ha
sit. Quod Aquila , chrysolitum, » Symmachus , hia betur, sed de Ilebraico additum est. In quo obser
cynthum » transtulit. Rursumque ubi nos vertimus, vandum, quod nequaquam ut supra dicitur, v facies
« et omne corpus earum, » quod subauditur rota hominis, ét facies leonis a dextris quatuor, et facies
rum, in Hebræo scriptum est : « Et omnes carnes vituli a sinistris quatuor, et facies aquilæ quatuor a
earum, » et colla, et manus, et pennas, et circulos dextris; » ut videlicet alia a sinistris, alia a dextris
rotarum, carnes appellari in supernis virtutibus, ut esse credantur, sed æqualis omnium ordo describitur,
quando legimus : • Caro et sanguis regnum Dei non dicente Scriptura : Quatuor autem facies habebam
possidebunt, neque corruptio incorruptionem (1 unum, facies tina, facies cherub, et facies secunda, fa
Cor. xv), » sciamus non substantiam carnis, sed opera cies hominis, et in tertio facies leoais, et in quarto fa
condemnari : Bostar enim, quod in hoc loco scribi cies aquilæ; ut prima, et secunda, et tertia, et quarta
tur, non corpus sed carnem significat. Circulos au facies non locorum diversitate dextri et sinistri, sed
tem rotarum , canthos , ferreos appellavit, quibus uno per gradus ordine describatur. Unam autem fa
lignorum rotunditas arctatur et stringitur. Superius ciem, id est, primam appellavit cherub, pro quo su
ergo dixit : • Corpora aiiimalium plena sunt ocu pra dixerat facies vituli. Ex qiio intelligitur faciem
637 C0MMENT. IN EZECIIlELEM. — LIB. VI. 658

cherub esse faciem vituli, quorum omnium sensum A quo quæritur. Ad activam enim vitam ambulat te
præteritæ visionis continet explanatio. - cum. Ad immobilitatem atque constantiam spiritus
« Ipsum est animal, quod videram juxta flumen profecisti, stat tecum, ad contemplativam vitam per
a Chobar. Cumque ambularent cherubim, ibant pa Dei gratiam pervenisti, volat teeum. Et rursum sub
• riter et rotæ juxta ea. Et cum levarent cherubim ditur : • Quia spiritus vitæ erat in rotis. » Quod
• alas suas ut exaltarentur de terra, non resistebant idcirco secundo dicitur vitae spiritus in rotis esse,
v rotæ sed et ipsæ juxta erant. Stantibus illis sta quia Scripturæ duo sunt testamenta, quæ utraque
w bant. Et cum elevatis elevabantur. Spirilus enim Dei spiritus scribi voluit, ut nos ab animæ morte li
a vitæ erat in eis, » etc. 0mnia vivunt Deo et suum beraret, vel certe quia duo sunt præcepta charitatis,
sentiunt creatorem, non est eniin Deus.mortuorum, dilectio videlicet Dei, et dilectio proximi, per quæ
sed viventium, unde el omnia corpora rotarum plena utraque nos sacræ Scripturæ dicta vivificant. Se
sunt oculis. Et in psalmo dicitur : t Coeli enarrant cundo ergo dicitur : ¢ Quia spiritus vitæ erat in ro
gloriam Dei et opera manuum ejus annuntiat fir t's, » quia dilectionem Dei et proximi capimus in
mamentum. Dies diei eructat verbum, et nox nocti eloqniis diviiiis, per præcepta sacræ Scripturæ dicta
indicat scientiam (Psal. xvm). » Sol quoque et luna, vivimus, qui mortui jacebamus. Unde omnipotenti
mare et flumina, montes et colles laudant eum. Et B Deo per Psa!mistam dicitur : t In æternum non obli
in suum circulum per amios singülos elementa vol , viscar justificationes tuas, quia in ipsis vivificasti
vuntur, cœlorumque rationem in terris deprehen , me (Psal. cxviii). » Justificationes enim præcepta
dimus, ut antiquæ legis ordinem conservantes, vol Dei dicuntur, in quibus nos corrigendo justificat.
vantur et currant, et nihil novum cernamus super De quibus Psalmista apertius dicit : * Hn, tuis justi
lerram. Quod autem dicitur : « Ipsum est animal, ficationibus meditabor, non obliviscar sermones tuos
quod videram juxta flumen Chobar, » Scriptura de • (Ibid.). » In eis itaque nos justificat, quia per hæc
monstrat eadem nos debere intelligere in expositione nolis spiritalem vitam demonstrat, eamque per ama
animalis, quæ supra intclleximus. Bene autem dici tum spiritus mentibus nostris infundit. Quod quia
tur : • Cum euntibus ibant, et stantibus stabant, et quotidie per donum gratiæ in electorum mentibus agi
cum elevatis a terra pariter elevabantur, et rotæ se tur, recte dicitur: t Spiritus vitæ erat in rotis. » Hæc
qnentes ea. Quia spiritus vitæ erat in rotis. » (Greg.) nobis Scriptura in tenebris vitæ præsentis facta est
Hæc sunt ex maxima parte jam dicta, sed iterata lumen itineris. Hinc etenim Petrus ait : , Cui benefa
descriptione narrantur. Nec nos itaque pigeat eadem citis intendentes, quasi lucernæ candenti in caliginoso
breviier exponendo repetere, quæ spiritus per Pro loco (II Petr. 1). » llinc Psalmista dicit: « Lucerna po
phetam dignatus •st replicando narrare. Hoc enim C dibus meis verbum tuum, Domine, et lumen semitis
solum in his verbis novum adjicitur, quod dictum meis (Psal. cxviii). » Scimus tamen quia et ipsa no
est : « Cum stantibus stabant : » Sunt enim quidam bis nostra lucerna obscura est, si non hanc nostris
qui usque ad hoc proficiunt, üt terrena quæ accepe mentibus veri;as illustret. Unde iterum Psalmista
runt bene dispensare noverint. Misericordiæ óperibus ait : • Quouiam tu illuminas lucernam meam, Do
intendunt, oppressis subveniunt; hi videlicet vadunt, mine, Qeus meus illumina tenebras meas (Psal.
in eo quod se ad pioximi utilitatem tendunt. Cum his xvii). » Quid enim lucerna ardens est, uisi lumen?
ergo rotæ gradiuntur, quia sacra eloquia dictorcm Sed lumen creatum non lucel nobis, nisi illumine
suorum passus in eorum itinere disponunt., Et sunt tur a lumine non creato. Quia ergo omnipotens
alii, qui fidem, quam acceperunt, ita ad tenendum Deus ad salutem nostram sanctorum testamentorum.
fortes sunt, ut adversis quibusque resistere valeant, * dicta et ipse creavit, et ipse aperit, « spiritus vitæ
erat in rotis. »
et non solum minime ad perversitatem trahuntur - - -

perfidiæ, sed etiam perversa loquentes impugnant,
eosque ad rectitudinem trahant. Cum istis stantibus
stant etiam rotæ, quia eis rectitudinem suam sacra
I)
eloquii verba cohfirmant, cum in eis audiunt : State,
et te:ete traditiones quas didicistis ; et rursum :
* Adversarius vester diabolus tanquam leo rugiens,
circuit quærens quem devoret, cui resistite fortes
in fide (I Petr. v). » El sunt alii, qui omnia terrena
despiciunt, nulla quæ prætereunt possidere dignan
tur, in Dei se, ut prædictum est, contemplationc
suspendunt. Cum his ergo elevatis, et rotæ pariter
levantur. Quia quantum quisque ad alta profecerit,
intantum ei et sacra eloquia de aluioribus loquuntur.
Vadunt ergo animalia ad utilitatem proximi, stant
in cuslodiam sui, elevantur ad contemplationem Dei.
Sed et rotæ pariter vadunt, stant, elevantur. Quia
quæsita sacra lectio talis invenitur, qualis fit ipse a
t Et cgressa est gloria Domini a lumine templi,
et stetit super cherubim. Et elevaiitia cherubinm
alas suas exaliata sunt a terra coram me. iEt illis
egredientibus rotæ quoque subsecutæ sunt. Et ste
tit in introitu portæ domus Domini orientalis, et
gloria Domini Israel erat super ea. Ipsumque est
animal, quod vidi subter Deum Israel, juxta T:
vium Chobar. Et intellexi quia chérubim essem
: quatuor per quatuor facies uni, et quatuor alæ
uni. Et similitudo manus hominis sub alis eorum.
Et siimilitudo vultuum eorum, ipsi vultus quos vi
debam juxta fluvium Chobar. Et intuitus eorum et
• impetus singulorum ante faciem suam ingredi, » etc.
(Hier.) Gloria Domini sive majestas, quæ steterat in
templi lumine, slelit super cherubim, quæ elevan
tia alas suas Propheta cernente exaltata sunt rolis
paritei sequentibus, et stetit in introitu portæ domus
655 b. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 656

latione utritisque absque nostro admonitu divina A neque enim facie ad faciem revelato vultu gloriam
intelligas sacramenta, et illud quod ante commo Domini contemplamur, sed in similitudine omnia
nui, quoniam si in firmamento et in throno et in videmus et imagine, quamdiu fragili et iaortali, et
i;anu hominis non veritas, sed similitudo dicatur, corruptibili circumdamur corpore.

H.! BER SEXTUS.

- SEQUITUR CAI'UT X. lis; , nunc autem dicit de rotis : « Corpora earum

Cum ratio postularet ut una eademque visio simul et colla et manus et pennæ, et circuli plena erant
in uno volumine complecteretur, forsitan aliqui mi oculis in circuitt; quatuor rotarum. » (Grcgor. in
rantur, cur eam in librorum divisione ab invicem expos. Evang.) Sed sciendum nobis est quia saepe,
separarem, quibus quoqiie ratio hujus divisionis pan dum aliis rebus intendimus, fit ut alia negligamus,
denda est. Quoniam sicut secundum librum in osten et ubi negligimus, ibi procul dubio oculum non ha
sione rotarum separavi a primo libro, ubi quatuor B bemus. Nam Pharisæus ille qui ascenderat in tem
animalium descriptio fuit, non quidem propter si plum orare, testante Evangelio, quid dixit agnovi.
gnificationis dissimilitudinem, sed ad devitandam mus. Ait enim : • Deus, gratias ago tibi. » Recte am
operis longitudinem, ne prolixitas libri tædium face tem gratias Deo agebat in quo acceperat bona, quæ
rel lectori. Ita et nunc ob idem tædium devitandum fecerat, qui etiáin suljungit : « Quia non siim sicut
post gloriæ Domini visionem ac cherubim simul cæteri homines raptores, injusti, adulteri, velit
ostensionem, sextum librum a quatuor rotarum nar etiam hie publicanus. Jejui;o bis in sabbato, deci
ratione judicavi inclioandum, de quibus Propheta nias do omnium quæ possideo (Luc. xviii). » Ecce ad
ita narrat, diceiis : exlii: endam a!stinentiam, ad impendendam miseri
• Et vili, et ecce quatuor rotæ juxta cherulim: `cordiam, ad referendas Deo gratis, oculum habue
• Rota una juxta cherub unum : et rota alia juxta rat Pharisæus, sed ad hum'litatis custodiam oculum
• cherub unum. Species autem rotarum, quasi vi non habebat. Et quid prodest, quod contra hostium
* sio lapidis chrysolithi. Et aspectus earum simili Tinsidias pene tota civitas carite eusto,!itur, si tintim
w tudo una quatuor, quasi sit rota in mcdio rotæ. foramen apertum relinquitur, unde ab hostibus in
• Cumque ambularent in quatuor parles gral!ieban tretur. Quid ergo prodest custodia, quæ pe;e ubi
tur, et non revertebantur ambulantes, sed ad lo C que circumponitur, quando inimicis tota civitas per
cum, ad quem ire declinabat, quæ prima erat, se neglectum loci una aperitur. Pharisæus autem qui
quebantur et cæteræ, nec convertebantur. Et omne jejunium exhibuit, decimas delit, Deo gratias retu
corpus earum et colla et manus et pennæ et cir lit, quasi pene per circuitum in suae civitatis custo
culi, plena erant oculis in circuitu quatuor rota dia vigilavit, sed quia unum in se foramen superbiae
rum. Et rotas istas vocavit volubiles, audiente me. non intendit, ibi hostem pertulit, ubi per negligen
Quatuor autem facies habebat unum, facies una, tiam oculum clausit. (H.) Rotæ autem istæ non so
facies cherub. Et facies secunda, facies hominis, et lum carnes habent, vel corpus aut membra, sed et
in tertio facies leonis, et in quarto facies aquilæ, et colla et manus et pennas, ut efficientias rerum in
elevata sunt cherubim, » et reliqua. (IIieron.) 0b singulis, non membrorum imagines sentiamus. Rotæ
serva quod prius species fuerit rotarum. Juxta Sep quoque ipsæ appellatæ sunt lingua Hebraica v Gel
tuaginta, t quasi visio tharsis. » Nunc autem, juxta gel, » quod Symmachus , volubiles, » Aquila , ro
eosdem, * quasi visio carbunculi, » ut pennarum per tam » interpretati sunt. Porro quod sequitur : « Au
ignein, qui a Cherub traditur similitudo monstretur. diente me , usque ad eum locum, ubi scriptum est :
Licet in Hebraico et supra et hic • tharsis , scriptum « El vata sunt cherubim, » in Septuaginta non ha
sit. Quod Aquila • chrysolitum, » Symmachus , hia betur, sed de Ilebraico additum est. In quo obser
cynthum » transtulit. Rursumque ubi nos vertimus, vandum, quod nequaquam ut supra dicitur, a facies
• et omne corpus earum, » quod subauditur rota hominis, ét facies leonis a dextris quatuor, et facies
rum, in Ilebraeo scriptum est : ¢ Et omnes carnes vituli a sinistris quatuor, et facies aquilae quatuor a
earum, » et colla, et manus, et peniias, et circulos dextris; » ut videlicet alia a sinistris, aJia a dextris
rotarum, carnes appellari in supernis virtutibus, ut esse credantur, sed æqualis omnium ordo describitiir,
quando legimus : • Caro et sanguis regnum Dei non dicente Scriptura : Quatuor autem facies habebau
possidebunt, neque corruptio incorruptionem (1 unum, facies una, facies cherub, et facies secunda, fa
Cor. xv), » sciamus non substantiam carnis, sed opera cies hominis, et in tertio facies leonis, et in qnarto fa
condemnari : Bostar enim, quod in hoc loco scribi cies aquilæ; ut prima, et secunda, et tertia, et qnarta
tur, non corpus sed carnem significat. Circulos au facies non locorum diversitate dextri et sinistri, sed
tem rotarum , canthos , ferreos appellavit, quibus uuo per gradus ordine describatur. Unam autem fa
lignorum rotunditas arctatur et stringitur. Superius ciem, id est, primam appellavit cherub, pro quo su
ergo dixit : * Corpora animalium plena sunt ocu pra dixerat facies vituli. Ex qiio intelligitur faciem
637 C0MMENT. IN EZECIIlELEM. — LIB. VI. 658

cherub esse faciem vituli, quorum omnium sensum A quo quæritur. Ad activam enim vitam ambulat te
præteritæ visionis continet explanatio. cum. Ad immobilitatem atque constantiam spiritus
« Ipsum est animal, quod videram juxta flumen profecisti, stat tecum, ad contemplativam vitam per
a Chobar. Cumque ambularent cherubim, ibant pa Dei gratiam pervenisti, volat tecum. Et rursum sub
• riter et rotæ juxta ea. Et cum levarent cherubim ditur : • Quia spiritus vitae erat in rotis. » Quod
• alas suas ut exaltarentur de terra, non resistebant idcirco secundo dicitur vitae spiritus in rotis esse,
v rotæ sed et ipsæ juxta erant. Stantibus illis sta quia Scripturæ duo sunt tcstamenta, quæ utraqiie
• bant. Et cum elevatis elevabantur. Spirilus enim Dei spiritus scribi voluit, ut nos ab animæ morte li
a vitæ erat in eis, » etc. 0mnia vivunt Deo et suum beraret, vel certe quia duo sunt præcepta charitatis,
sentiunt creatorem, non est eniin Deus, mortuorum, dilectio videlicet Dei, et dilectio proximi, per quæ
sed viventium, unde et omnia corpora rotariim plena utraqtie nos sacræ Scripturæ dicta vivificant. Se
sunt oculis. Et in psalmo dicitur : t Cœli enarrant cun:!o ergo dicitur : « Quia spiritus vitæ erat in ro
gloriam Dei et opera manuum ejus annuntiat fir t's, » quia dilectionem Dei et proximi capimus in
mamentnm. Dies diei eructat verbiim, et nox nocti eloqniis diviiiis, per præcepta sacræ Scripturæ dicta
indicat scientiam (Psal. xvm). » Sol quoque et luna, vivimus, qui mortui jacebamus. Unde omnipotenti
mare et flumina, nontes et colles laudant eum. Et B Deo per Psa!mistam dicitur : « In æternum non obli
in suum circulum per amitos singulos elementa vol viscar justificationes tuas, quia in ipsis vivificasti
vuntur, cœlorumque rationem in terris deprehen , me (Psal. cxviii). » Justificationes enim præcepta
dimus, ut antiquæ legis ordinem conservantes, vol Dei dicuntur, in quibus nos corrigendo justificat.
vantur et currant, et nihil novum cernamus super - De qu;il;us Psalmista apertius dicit : * fn, tuis justi
terram. Quod autem dicitur : « Ipsum est animal, ficationibus meditabor, non obliviscar sermones tuos
quod videram juxta flumen Chobar, » Scriptura de (Ibid.). » In eis itaque nos justificat, quia per hæc
-

monstrat eadem nos del)ere intelligere in expositione nolis spiritalem vitam denonstrat, eamque per affla
animalis, quæ supra intclleximus. Bene autem dici tum spiritus mentibus nostris infundit. Quod quia
tur : • Cum euntibus ibant, et stantibus stabant, et quotidie per donum gratiæ in elect9rum mentibus agi
cum elevatis a terra pariter elevabantur, et rotæ se tur, recte dicitur: t Spiritus vitæ erat in rolis. » Hæc
quientes ea. Quia spiritus vitæ erat in rotis. » (Greg.) nobis Scriptura in tenebris vitæ præsentis facta est
IIæc sunt ex maxima parte jam dicta, sed iterata lumen itineris. Hinc etenim Petrus ait : , Cui benefa
descriptione narranlur. Nec nos itaque pigeat eadem citis intendentes, quasi lucernæ candenti in caliginoso
breviter exponendo repetere, quæ spiritus per Pro loco (II Petr. i). » llinc Psalmista dicit: , Lucerna po
phetam dignatus est replicando narrare. lioc enim C dibus meis verbum tuum, Domine, et lumen semitis
solum in his verbis novum adjicitur, quod dictum meis (Psal. cxviii). » Scimus tamen quia et ipsa i;o
est : « Cum stantibus stabant : » Sunt enim quidam bis nostra lucerna obscura est, si non hanc nostris
qui usque ad hoc proficiunt, tit terrena quæ accepe mentibus veri;as illustret. Unde iterum Psalmista
runt bene dispensare noverint. Misericordiæ óperibus ait : « Quoniam tu illuminas lucernam meam, Do
iutendunt, oppressis subveniunt; hi videlicet vadunt, mine, Deus meus illumina tenebras meas (Psal.
in eo quod se ad proximi utilitatem tendunt. , Cum his xvii). » Quid enim lucerna ardens est, uisi lumen?
ergo rotæ gradiuntur, quia sacra eloquia dictorem Sed lumen creatum non lucet nobis, nisi illumine
suorum passus in eorum itinere disponunt. Et sunt tur a lumine non creato. Quia ergo omnipotens
alii, qui fidem, quam acceperunt, ita ad tenendum Deus ad salutem nostram sanctorum testamentorum.
fortes sunt, ut adversis quibusque resistere valeant, dicta et ipse creavit, et ipse aperit, • spiritus vitæ
erat in rotis. »
et non solum minime ad perversitatem trahuntur - -

perfidiæ, sed etiam perversa loquentes impugnant,
eosque ad rectitudinem trahant. Cum istis stantibus
stant etiam rotæ, quia eis rectitudinem suam sacra
eloquii verba confirmant, cum in eis audiunt : State,
ct te:ete traditiones quas didicistis ; et rursum :
* Adversarius vester diabolus tanquam leo rugiens,
circuit quærens quem devoret, cui resistite fortes
in fide (I Petr. v). » Ei sunt alii, qui omnia terrena
despiciunt, nulla quæ prætereunt possidere dignan
tur, in Dei se, ut prædictum est, contemplationc
suspendunt. Cum his ergo elevatis, et rotæ pariter
levantur. Quia quantum quisque ad alta profecerit,
intantum ei et sacra eloquia de altioribus loquuntur.
Vadunt ergo animalia ad utilitalem proximi, stant
in cuslodiam sui, elevantur ad contemplationem Dei.
Sed et rotæ pariter vadunt, stant, elevantur. Quia
quæsita sacra lectio talis invenitur, qualis fit ipse a
« Et egressa est gloria Doniini a lumine templi,
et stetit super cherubim. Et clevaiitia cherubinm
alas suas exaliata sunt a terra coram me. Èt illis
egredientibus tolæ quoque subsecutæ sunt. Et ste
tit in introitu portæ domus Domini orientalis, et
gloria Domini Israel erat super ea. Ipsumque est
animal, quod vidi subter Deum Israel, juxta f:i
vium Chobar. Et intellexi quia chérubim essem
quatuor per quatuor facies uni, et quatuor alæ
uni. Et similitudo manus hominis sub alis eorum.
Et similitudo vultuum eorum, ipsi vultus quos vi
debam juxta fluvium Chobar. Et intuitus eorum et
• impetus singulorum ante faciem suam ingredi, » etc.
(Hier.) Gloria Domini sive majestas, quæ steterat in
templi lumine, stetit super cherubim, quae elevan
tia alas suas Propheta cernente exaltata sunt rolis
pariter sequentibus, et stetit in introitu portæ domus
615 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPEllUM PARS ll. 616

more. , Cum autem omnes trepidaverint, et ad mon- A contemptui erit. Fuga et captivitate cogente divi
uana confugerint, manus omnium dissolventur, et tias; et auri argentique pondera projicient in plateis,
nullus contra hostes poterit resistere, pavorisque suas uantum animas servare cupientes, ne sint Pon
magnitudine urina polluet genua, nec valebit pr0 deri quæ prius fuere luxuriæ. Alioquin et juxta an
fluentes aquas vesica cohibere. Accingent se ciliciis agogen captivorum atque fugientium de Jerusalein.
et tremor omnia possidebit. Hoc in illo populo fa Omne argentum projicietur in plateis, in lata et
ctum est, non solum sub Babyloniis, sed et sub R0 spatiosa via, quæ ducit ad mortem, quia angustam
manis, quando pervenit in eos usque ad finem ira salulis semitam reliquerunt. Sed et omne aurum
Dei. Cæterum et in nostra Judæa, in qua est Domini erit conlemptui, vel in sterquilinium atque iinmun
confessio, quando multiplicatæ fuerint iniquitates, ditiam reputabitur, non enim potest habere mundi
et refrixerit charitas multorum, omnes mauus b0 uiam, quod extra Domini Ecclesiam est.
norum operum dissolventur, et cuncta genua sive « Argentum eorum et aurum eorum non valebit
femora fluent aquis eorum qui illicitos quæsie liberare eos in die furoris Domini. » Nulli enim du
runt concubitus, et quos in lege fluxum seminis sus bium quin obsidionis ct famis tempore, aurum et
tinentes et immundos Scriptura cognominat. Unde argentum esurientes non liberet, et illisi pretiosis
qui tales sunt debent se accingere ciliciis pœniten- B simo metallo dentes instar durissimi lapidis retur
ti;e et venturum judicium formidare, quod qui fece dantur. Denique sequitur :
rit merebitur Isaiam audire, dicentem : * Conforta v Animam suam non saturabunt, et ventres eorum
mini manus dissolutæ, et genua debilia roboramini non implebuntur. » Præsentibus malis didicimus
(Isa. xxxv). » multos divites inter sericum, gemmas et auri argenti
« In omni facie confusio et in universis capitibus que pondera egestate confectos, habuisse exitum
« calvitium. » Rubor vultus pudoris indicium est, mendicantium. Argentum autem et aurum eorum,
conscientia peccatorum lucet in facie, spesque salu qui extra Ecclesiam sunt, non liberare animas pos
tis est, quando delictum sequitur verecundia. Unde sidentium in die furoris Domimi, sed æternam eos
ad eam, quæ duro corde in suis peccatis gloriaba habere famem et inani ventre cruciari, ostendit il
tur, dictum est : « Facies meretricis facta est tibi, lud testimonium in quo dicitur : « Redemptio animæ
nescis erubescere (Jer. ii). » Calvitium quoque ca viri propriæ divitiæ (Prov. xiii). » Propriæ divitiæ
pitis luctum significat, quando perdit decorem cæsa sunt, quas nos Christi veritas docuit. Qui præcepit
ries et pulchritudinem comarum amittimus. Denique ut faciamus nobis amicos de iniquo mammona (Luc.
ad Jerusalem dicitur : • Pro ornamento capitis tui xvi), qui uos recipiant in æterna tabernacula. • Quia
habebis calvitium propter opera tua (Isa. iii). » Et C. scandalum iniquitatis eorum factum est. » (Ilieron.)
idem propheta : t Summa, inquit, capita in omni Ideo, inquit, possidentium aurum et argentum, nec
loco attondentur, et omnis barba radetur (Isa. xv). • anima saturabitur, mec venter implebitur, quia hoc
Michæas quoque ad eamdem Jerusalem : * Decalvare, ipsum aurum et argentum scandalum scelerum eo
ait, et tondere super filios deliciarum tuarum, di rum factum est. Significat autem idoha quæ auro
lata calvitium tuum, sicut aquila (Mich. 1). » Et argentoque fabricata suos contemnunt artifices. Pro
super mortuis jubetur fieri calvitium. Soli autem quo LXX transtulerunt, t Quia cruciatus iniquitatuu
sancti, hoc est, Nazaræi, et qui ad pontificatum Do eorum fuit, » ut in suo iniqui errore crucientur, et se
mini pervenire mereantur, non radunt capita sua. intelligant male Dei munera in blasphemiam conver
Neque enim habent mortis opera, nec immundi tisse.
sunt, quia Nazaræi, id est, sancü Domini sunt. • Et ornamentum monilium suorum in superbianu
Quod si juxta eos quispiam fuerit mortuus, omnes posuerunt. Et imagines abominationum suarum et
dies pristini non reputabuntur sanctificationis eo simulacrorum fecerunt ex eo. » Quæ ego, inquit, de
rum. Samuel Dei sanctus erat, eu propterea æterna deram in ornamentum possidentium, atque divitias,
capitis ornamenta possedit, audivitque illud de Can illi verterunt in superbiam, ut de quibus poteraat
tieo eanticorum : t Cincinni tui nigri sicut corvus. » per eleemosynas et bona opera suam animam libe
Porro Samson, quia perdidit comam, perdidit fortitu rare ex illis haberent materiam arrogantiae. Deni
diuem(Judic. xvi), paulatimque renascentibus capillis que ex auro argenloque fecerunt idola, et mea
vires rediere pristinæ, ut plures multo moriens, quam munera in dæmonum simulacra verterunt. Facilis
vivus occideret. Elisæus, licet corporis haberet cal autem tropologia quod aurum et argentum scnsus,
vitium, tamen quia Nazaræus Domini erat, cincinnis et eloquia Scripturarum quæ electa sunt mundi, et
capitis fruebatur (IV Reg. 11). Unde pueri, quia quæ nobis in ornamentum data sunt, hæretici po
parvuli erant, et necdum ad ætatem viri pervene suerunt in fomentum, et materiam superbiæ, et iura
ranl, illudentes calvitio ejus atque dicentes: * Ascende gines diversorum dogmatum et abominationum au
calve, ascende calve, » ferarum laniati suiit m.orsi que offendiculorum suorum fecerunt ex eis, ut per
l)us, quarum saltus ac silvæ sunt habitaculum. quæ poterant colere et adorare Deum, ex eis Deum
• Argentum eorum foris projicietur, et aurum eo offenderint.
• rum in sterquilinium erit. » Septuaginta. Argen • Propter hoc dedi eis illud in immunditiam, et
tum eorum in plateis projicietur, et auruum eorum dabo illud in manus alienorum, ad diripiendum, ct
 (;]7 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 618

impiis terræ in prædam, et contaminabunt illud. » A ' • Et requiescere faciam superbiam potentium, et
Quia ex auro et argento et ornamentis monilium, * possidebunt sanctuaria* eorum, » Propterea pes
quæ dederam eis, imagines sibi abominationum sua simi gentium possidebunt domus potentium et su
rum simulacrorumque fecerunt, proplerea dedi eis perborum, et obtinebunt sanctuaria eorum, quia lo
illa in immunditiam ct in stercora. Pro quibus Sym cum sanctimoniæ : spurcus ingreditur, et sua eum
niachus interpretatus est. nauseam, voletas idoloruin couiaminat immunditia. Significanter autem, quia
sorles exprimere. , Et tradam, inquit, ea in manus polluta fuêrant sancta Dei, et violatum afcanum est,
liostium, ut diripiant omnia, » et non tam contami non dixit, possidebunt sanctuaria mea, sed sa::ctua
i;cm, quam contaiminata esse demonstrem, quæ pritis ria eorum; ~ quia post contaminationem mea esse
vilebantur esse sanctissima. Nos quoque tradimur cessaverunt. • .• ' ' ' -. • *• *** * * *
in manus inimicorum et alienorum a Deo, quando * Angustia superveniente, requirent pacem, ct non
facimus ornamenta nostra* simulacra daemomum, et * erit. » Qua:ret autem pacem et non invenict, qui au
omnis gloria nostra possidetur ab impiis, siye pesti divit ab apostolis: “ Pax huic domui (Matth. x), » et
lentibus terrae, ut nos suæ sul)jiciant potestati. non servavit eam, nec fecit in sua mente requiescere,
* Et aygruam facieni meam ab ei$, et violabunt sed malis fugatam operibus non potest invenire.
arcanum meum, et introibunt in illud emissarii, B • Ipsa est enim pax quæ exsuperat omnem sensum, »
v el contaminabunt illud. » Cum, inquit, propter su et quam ad Patrem victor ascendens Salvator aposto
lis dereliquit. (Joan. xiv). ' • • • :
periores causas abominationum populi, avertero fa
ciem i:ieam •ab eis, et nequaquam eos dignos-meis • • Conturbatio super conturbationem veniet, et au
orulis judicavero, tunc violabunt arcanum meum; • ditus super audium. » Quomodo sanetis dicitur :
quod significat sangta sanetorum. Pro quo Septua « Gaudete, iterum dico: Gaudete; » et deipsis scriptum
ginta posuere : Et irrumpent in ea impii et pestilen est: « Ibunt de virtute in virtutem, » ut præsentia bona
les terræ, quæ exceptis sacerdotibus soloque ponti futuris bonis cumulent : sic et his, super quos-venit
five, nulius alius audebat intrare, quod scimus et a angustia, et qui quæsierunt pacem, et non invenerunt
Balyloniis et a rege Antiocho Cneoque Pompeio, et eam : t Veniet canturbatio super conturbationem, »
ad extremum factum esse sub Vespasiano et Tito, sive væ super væ, juxta qu9d in Apocalypsi scriptum
quaudo templum captum: atque subversum est, et est: • Wæ unum abiit, et væ alteruin venit (Apoc. ix.) »
omnia perpetrala quæ- sequens prophetæ sermo • Et auditus veniet super auditum, nuntiusque su
complectitur. Ad nostra quoque mala opera avertit • per nuntium, » juxta illud beati, Job : Cum adhuc
Deus faciem suam. Et quia aversa est facies, ideo unus loqueretur, veniu alius nunlius*mala augens ma
Dei violatur arcanum, ut pro sacerdotibus et sanctis C lis; et appropinquantis Bal ylouis fremitum turbam•
Dei peslilentes ingrediantur, et universa contani que èescribeas, subjungit: * * • • , •

iieut, ut qui locus esse debuit sanetitatis, fiat locus
immunditiæ, juxta illud evangelicum : « Domus Pa
tris mei, domus orationis vocabitur, vos autem fe
cistis illam speluncam latronum. »
1 Fac conclusioaem, quoniam terra plena est judi
• cio sanguinum, et: civitas pluaa iniquitate. • lgi ret, juxta illud quod scriptum est : * ln consilio ju
1:r, o propheta, iram meam super terram Judæam
et super urbem Jerusalem brevi sermone conclude,
ut quopmodo terra plena judicio sanguinum, omnes
enim iii- sapguine. judicantur fundentes innoxium
sanguinem, quod et in Nabuthæ persona fecisse Ju
daeos Scriptura commemorat, sic ipsorum quoque
fundatur cruor, et plena iniquitatis civitas demon
stretur. Naim et sub Manasse repleta est urbs Jerusa
lem a porta usque ad portam sanguine propheta
rum. venietqüe eis conclusio et perturbatio akque
ccnfixio, ut nullus de imminentibus miseriis possit
evadgre. - * • . ' . • •
« Et adducam pessimos de gentibus, ct posside
• bunt domus eorum. » Pro sacerdotibus et prophe
tis pessimos cupctarum gentium adducam Babylo
nios, ut domus vestras possideant, vosque suljiciant
serviuuui. Sed et nostras domus, id est animas,
templum cuiim Dei sumus, et Spiritus sanctus habi
tat in nobis, possidebunt pessimi dæmones, si fue
rit 1erra nostra p'eiia sanguini!)us, et habitatio
plena i;siquitatis.
- P. At* oi.. £X.
, • Et quærent visionem de propheta, et lex peribit
* a sacerdote, et consilium a senioribus. » Proprie
singula quæruntur a singulis, vaticinium futurofuma
quæritur a propheta. Legis interpretalio saceréotis
officium est, prudens eonsilium ætas matura perqui
storum et congregatione magna opera Domini (Psal.
cx). » Hæc autem non solum in illo tempore quando
Babylonius contra Jerusalem veniebat exercitiis. A
prophetis, sacerdotibus, et senioribus quærebantur,
sed quotidie in ecclesiis requiruntur; quæ si visio
nem,. legem consiliumque perdiderint, frustra pro
pletas et sacerdotes et seniores habere se jactant.
v Rex lugebit, et principes induentur moerore. •
Luxisse autem Sedeciam, et omnes principes populi
Judæorum fuisse moerore confectos, sancta Scriptura
comiwemorat. Possumus autem, quanquam hoc prima
*
fronte videatur esse blasphemum, regem lugentem
nostra vitia atque peccata Christum dicere, qui l6
quitur in Psalmis: * Quæ utilitas in sanguine meo, dum
descendo in corruptionem (Psal. xxix)? » Et appro
pinquans Jerusalem, flevit super eam et dixit: « Jeru
salem, Jerusalem, quæ occidis proplietas, et lapfilas
missos ad te, quoties volui congregare filios uiosi
sicut gallina congregat pullos suos sub alas suas, et nor
luisti (3Iatth. xxiii)! » Principes quoque vc! in bonata
partein apostoli erunt, qui lugent peccatores; vel iii
20 - , ;.i
 B. RABANI MAURl ARCHiEP. M0GUNT. OPERUMl PARS ll. 6`0
649
contrariam illi quibus dicitur : « Audite verbum Do A fugiens frequentiam multitudinis, et senes Juda se
mini, principes Sodomorum (Isa. 1). • • lndueturque, • debant coram eo, vel prophetæ verba audire cupien
puxta Septuaginta, « interitu, qui non habet arma tes, vel insidiantes sermonibus ejus. Significanter
turam Dei, nec indutus est Christo. » « Quotquot enim que dicuntur senes Juda, ut nihil ad Israel, hoc est,
in Cliristo baptizati sunt, Christum induerunt (Gal. ad decem tribus quæ prius captæ fuerant, sed a.
iii). » * Et manus populi terrae conturbabuntur. » Sive, eos qui de tribu Juda cum Jcchonia ducti erant i,
juxta Septuaginta, t dissolventur. » Quaudo visio non captivitatem, dici intelligamus.
fuerit in propheta, et legis scientia in sacerdote, et v Et cecidit supcr me ibi manus Domini Dei, ,
consilium in senibus, rexque luxerit, et princeps fue • vidi, et ecce simililudo quasi aspectus, ignis ab asp -
• it in moerore sive in interitu, consequenter et po v ctu lumborum ejus, et deorsum ignis, et a luml
puli manus conturbabuntur suum perdentes ordinem, ejus. Et sursum quasi aspectus splendoris, ut wisi
sive dissolventur, antiquam fortitudinem non ha electri. » Manus autem ivspysixv, id est opera, sigii;
])entes. Pulchreque non populus Dei dicitur, cujus ficat, ut visionis possit sacramenta cognoscere. E
turbabuntur manus, et cujus non est municipatus in laoc considerandum est, quod non ipsas videat veri
coelo, sed populus terræ, de quo scriptum est : « Re tales , sed similitudinem ignis quia a lumbis usqu,
cedentes a te super terram scribcntur. » I) deorsum ignis apparuit. Et a lumbis sursum quas,
« Secundium viam eorum faciam eis, et secundum aspectus splendoris, ut visio electri, ignis apparuit.
• judicia corum judicabo eos, » sive, ut Septuaginta Pro splenelore qui in Hebraico dicitur zor, auram
transtulerunt, « ulciscar eos. » Peccatoribus reddit Theodotio transtulit, ut in supernis Dei refrigeria
Deus juxta vias suas, ut teneant judicii veritatem. * demonstret. Denique et in Regum volumine(I 11 Reg.
Gaeterum in sanctis excedit modum clementiæ. v Ne xix) beattis Elias adventum f)omini non in tempestate
que enim condignæ sunt passiones temporis hujus contemplatur et tnrbine, non in ignis ardoribus, sed
ad futuram gloriam quæ revelabitur in nobis (Rom. in aspectu auræ tenuis atque lenissimæ, ut Dei om
vui). Stipendia enim peccati mors, » quam recipit nipotentis mansuetudinem comprobaret. Opera autem
peccator juxta vias et opera sua. Cæterum justorum csitus quæ signifieantur in lumbis usque deorsum
virtus fruitur Domini largitate, de qua Paulus loqui igne purgantur, et opera virtutum qnae a lumbis ad
tur, v Donum Dei vita æterna. » Quodque addidit : * Et superiora consurgunt, splendorem habent atque ful
secundum judicia eorum judicabo eos, » illud evange gorem, et tamen nec ignis usque ad pedes dicitur,
licum sonat : ¢ ln quo judicio judicaveritis, judicabi nec splendor electri usque ad caput, sed deorsum,
1ur de vobis. » Et apostolicum : « In quo enim judi et sursum, ut tam in peccatoribus, quam in sanctis
cio judicas altcrum, teipsum condemnas; eadem enim C pro diversitate meritorum, alius usque ad illud et il
operaris quæ judicas. » • Et scient quia ego Dominus. » lud membrum, alius usque ad illa et illa perveniat.
lste versiculus frequenter in hoc propheta ponitur, Et quomodo qui sanctitudinis perfectionem tenent,
quod supplicia atque cruciatus sequatur scientia Dei, ad verticem usque perveniunt, sic qui in peccato
ut quem non intelligebant per beneficia, per tormen rum profundo sunt, plantas igneorum pe(!um tenere
ta cognoscant. -
creden.li sunt.
CAPUT VIII. • Et emissa similitudo manus apprehendit me in
Visio similitudinis Dei; de effosso pariete, de viris v. cincinno capitis mei. » Et hic siimilitudo mantis
thuribulum tenentibus, et ad or.um solis adoranti r.on ipsa mai;us extenditur, neque enim in Deo ali
bus, de applicantibus ramnum ad nares suas. ' quid corporale est, videturque manus, ut membrum
• Et factum est in anno sexto, in sexto mense, in humani corporis atque consueti nequaquam terreat
* quinta mensis, ego sedebam in domo mea, et senes eum qui assúmitur atque comprehenditur. Si enim in
• Juda sedebant coram me, » etc.(Hieron.) Quinto anno colubri, vel in qualibet alia bestiarum similitudine
transmigrationis Jechoniæ, quarto mense, qninta tetigisset prophetam, ipsa dissimilitudo membrorum
mcnsis, superiorem visionem faetam ad prophetam le terruisset assumptum. Parsque comprehenditur capi!
gimus. 1!æc autem quam nunc exponere volumus, lorum, quia totius apprehensionem capitis humana n:
sexto anno ejusdem regis, sexto mense, quinta mensis tura non sustinet. Pro ω cincinno » Septuaginta xpáz
facta memoratur; ex quo perspicuum est post annum πεδον, id est « fimbriam, » interpretati sunt. Quorum
et duos menses hæc facta quæ scripta sunt, et vel in alterum in capillis, alterum in vestibus accipi solet.
termissam per annum et duos menses prophetiam, ¢ Et elevavit me spiritus inter terram et coelum. »
vel per totos quatuordecim menses gesta quæ supe Primum similitudine manus apprehenditur, postea
rior scrmo contexit. Scxto autem anno, et sexto elevatur a spiritu, qui spiritus non eum statim a!
1nense, et quinta die nicnsis, qui numeri ad fabricam cœliim levat, sed intcr tcrram et coelum, ut terre.a
niundi referuntur, ad cari.eos sei;siis qui terret;a interim derelinquens festinet ad cœlum. Possumus
conspiciunt, et necdum coelestia contemplantur, fa antem et hoc dicere, quod propter bona opera pro
ctam prophetiam non mirabitur, qui ad prcsbyteros pheta similitudine manus Dei apprehensus sit, et pro
Juda sermonem dirigi intellexerit. E quibus septua pter scientiam rerum spiritalium elevetur a spiritu.
£inta tenebant thuribula et viginti quinque in templo • Et adduxit me in Jerusalem in visione Dci juxta
adorabant solem, sede!)atque propheta in domo sua * ostium interius, quod respiciebat ad aquilonem, ubi
 62! COMMENT. IN EZECHIELEM. — LlB. V. 022

orat statutum idolum zeliad provocandam æmulauio- A boris accingere; tran$meare maria, adire judicia,
pulsare principatus, palatia irrumpere, jurgantibus
• nem.Et ecceibigloria Dei Israel, secundum visionem
« quam videram in campo. » Quando dixit, • adduxit populorum cuneis interesse, et terrena paurimonia
ne in Jerusalem, in visione Dei, a ostendit se non. laboriosa observationé defendere. Quibus si fortasse
in corpore, sed in spiritù esse translatum. Juxta dicatur, Cur ista vos agitis, qtii saecti!;im reliquistis?
quam visioiiem possumus et coclos, et profunda ma respondeut illico Deum se tuetuere, ct idcirco tanto
ris, et inferna conspicere, dum rationes singulorum studio defendendis patrimoniis insudare.
cogitatione complectimur. Primum autem venit ad. : 'Et dixit äd me : Fili hominis, leva oculos tuos
vestibulum, quod respicit ad aquilonem, ut ibi videat • ad viam aquilonis. Et levavi oculos meos ad vianu
statuam idoli zeli, ad provocandam æmulationem, • aquilonis. Et ecce ab aquilone portæ altaris idolum
ut de illo loco possit ad interiora penetrare, et cer « zeli in ipso introitu, » (Ilier.) Dixit, inquit, ad me
nere reliqua quæ postea describuntur. Statuam au vel gloria Dei quam in campo videram, vel spiritus
tem idoli Baal in templo Dei positatn narrat historia. qui me inter cœlum levavit ac terram. Locutusque
Pulchreque appellatür idolum zeli, quia ad æmula est mihi postquam me transtulit in Jerusalem, ct
tjonem et zelum Dominum provocat, juxta illud quod fecit vel urbem vel templum videre. Et imperavit ut
in Deuteronomio dicitur : • Ipsi me provocaverunt ad B levarem oculos ad viam aquilonis. Ibi enim statua
zelum in eo qui non erat Deus, Et ego pvovocabo Baal posita erat, quam vocat idolum zeli in ipso
gos ad zelum in gente quæ non est (Deut. xxxii). » portæ introitu. Qui autem idolum zeli sive possiden
* Emissa, inqüit, similitudo manus apprehendit me tis ad gloriam Dei vel ad spiritum referunt, impie
in ciuriano capitis mci. Et elevavit me spiritus inter faciunt, personam idoli Dei majestate mutantes.
terram et cœlum, et adduxit, in Jerusalem in visione • Et dixit ad me : Fili hominis, putasne vides tu
Dei juxta ostium interius quod respiciebat ad aqui • quidisti faciant, abominationes magnas quas domus
!onem,. ubi erat statutum illolum zeli, ad provocan t Israel facit hic, et ut procul recedam a sanctuario
dam æmulationem. » (Greg., lib. xxxi, Moral., * meo? Et adhuc conversus, videbis abominationes
cap. 39.) Quid est enim cincinnus capitis, nisi • majores. » Ne me, inquit, putes injuste templum
collectæ cogitationes mentis, ut non sparsæ de deserere et subvertendam relinquere civitatem ,
fluant, sed per disciplinam constrictæ subsistant? aspice quæ in templo faciunt. Cumque illa conspexk.
Manus ergo , desuper mittitur, et proplieta per ris, non putes finem esse scelerum, adhuc majora
cincinnum capitis, elevatur, quia cum nostra mens conspicies. Quod quidem potest et de nostra Jerusa
sese per custodiam colligit, vis superna sursum lem nostroque templo intelligi, quando in exemplum
nos ab infimis trahit. Bene vero inter terram C Ophni et Phinees idolorum scelera operamur in ta
et cœlum sublatum se asserit, quia quilibet san bernaculo Dei, et formicamur cum his qui se militiae
ctus in carne mortali positus, plene quidem adhuc et ministerio Dei voverint. Et sacrificiorum ejus primi
ad superna non pervenit, sed jam tamen ima dereli tiva decerpimus, dantesin usum clientum atque famu
quit. In visione vero Dei in Jerusalem (liicitur, quod lorum, et omnia lucri causa facimus. Sin autem hæc
videlicet unusquisque proficiens per claritatis ze tam magna sunt quæ videmus, quanto majora æsti
lum qualis debeat esse Ecclesia contemplatur. Bene manda sunt, quæ humanam effugiunt conscientiam !
quoque additur, quia , juxta ostium interius ductus • Et introduxit me ad ostium atrii, et vidi et ecce
est, quod respiciebat ad aquilonem. » Quia nimirum foramen unum in pariete. Et dixit ad me: Fili ho
sancti viri dum per aditum internæ contemplatioiiis « minis, fode parietem. Et cum perfodissem parieteni,
aspiciunt, plus prava intra Ecclesiam fieri quam re « apparuit ostium unum. Et dixit ad me: Ingredere
« ta deprehendunt, et quasi in aquilonis parte oculos, • et vide abominationes pessimas qiias isti faciunt
i.! est, ad solis sinistram flectunt, quia contra vitio • hic, » etc. Hoc quod transtuli : « Et vidi et ccce
rum frigora chariiatis se sti nulis accendunt. Ubi et foramen unum in pariete, » in Septuaginta nou
recte subjungitur: • Quia et illic erat statutum idolum habetur. Et quia omnia quasi in imagine picturaque
zefi ad provocandam æmulationem. » Dum enim intra D monstrantur, unum in pariete foramen vidisse se
Eeclesiam sanctam a nonnullis specie sola fidelibus dicit, juheriqiie sibi ut illud perfodiat, et amplius
r.apinas, et vi:ia perpetrari considerant, quid aliud faciat, quo videlicet aperto foramine, latius possit
quam in Jerusalem idolum vident? Quod idolum zeli intrare et videre, quæ foris videre positus non pote
dicitur, quia per hoc contra nos æmulatio superna rat. Per quod ostenditur tam in ecclesiis, quam ia
provocatur, et tanto districtius delinquentes ferit, singulis nobis per parva vitia majora moustrari, et
quanto nos charius Redemptor amat. Hypocritæ igitur, quasi per quædam foramina ad al)ominationes ima
quia cogitationes mentis non colligimt, per ciucin- ximas perveniri. • Ex fructibus enim arbor cogno
num capitis minime tenentur, et qui sua nesciunt, scitur (Mat:h. xii); ex abundantia enim cordis os
commissorum, sibi quando delicta deprehendunt? loquitur (Luc. vi). » Pro signo sunt interioris homi
Hi itaque torpent a coelestibus, ad quæ flagrare dc- nis verba erumpentia. Quomodolibidinosum, quia sua
Luerunt, et flagrant terrenis rebus anxie, a quibus callide celat vitia, interdum turpis sermo demon;
1audabiliter torpuissent. Postposita quippe cura filio- strat. Et avaritiam latentem intrinsecus parvulæ ríi
r::m, saepe eos videas se contra pericula immensi la- cupido significai. \linoribus enim majora monstrtr.;
* ,ia
625 B. RA3 A\l \iAU{\I AR{.iiI!. i°. A1J(;UNT. OPERUM PARS ll.
tur, vuituqiie et oculis dissimulari non potest con A ingressus vili : et ecce omnis similitudo repti
, scientia, dum luxuriosa et lasciva mens lucet in
facie, el secreta cordis, motu corporis ei gestibus
, indicantur.
« Et ingressus vidi, ct ecce omnis similitudo re
« ptilium et animalium abominatio, et universa idola
w doinus Ísrael depicta erant in pariete in circuiul
• per totum. » Non solum autem idolum zeli stabat
ii, introitu portæ aquilonis, sed et omnes templi par
tcs diversis i:!olorum imaginibus pingebantur, ut
nulla esset l)estia quam non parietis pictura mon
straret. Hoc in delubris idoloru:n, fanisque gentilium
huc usque perspiciamus, quod oinnia genera bestia
rum adoret stulta religio. Unde et Virgilius ° :
()innigeiiumque (ait) deum monstra, et latrator Anubis,
quasi non et illa si:;t monstra quæ laudat,
Coutra Neptunum, et Venerem, contraque Minervam.
Possumiis et in nostris templis idola mo:istrare parie
tibus depicta, quando omnibus vitiis suhjacenus, et
pingimus in corde nostro peccatorum conscientiam,
imaginesque diversas. De quibtis in Psalmis dicitur:
• I)oinine, in civitate tua imaginem ipsorum dissi
paljis (I'sal. Lxxii). » Et in alio loco : • Verumta
inen in inagine perambulat homo (Psal. xxxviii). »
Quod scilicet nullus hominum sit, qui aliquam
irnaginem non habeat, sive sanctitatis, sive pec
cati. Quamobrem furiosis dicitur et iracundis :
• Furor illis juxta similitudinem serpentis, sicut
“aspidis surdæ, et obturantis aures suas, quæ non
exaudiet vocem incantantium (Psal. lvii). » Et de
cogitantur, appetendis tamen lucris temporalibus
hominibus nequam : « Generatio viperarum, quis C
ostendit vobis fugere a ventura ira ? » (Matth. iii.) honoribusque deserviunt, et per semetipsa qui 'em
1Et de versipelli;;us ac fraudulentis : « Ite, dicite
vnlpi huic (Luc. xiii). » Ac de amatoribus femi
narum : ¢ Equi insauientes in feminas facti sunt
mihi, unusquisque ad uxorem proximi sui liininiebat
(Jer. v). » De brutis quoque ac vccordibus : • No
iite fieri sicut equus et nulus, quibus non est in
teilectus (Psal. xxx). » (Greg., Moral. lib. xxvi,
c. 6.) Wiri autem veraciter sancti, cum fla
gellari quempiam pro culpa cognoscunt, etsi quæ
Jam ejus inordinata corripiunt, ad quædam tamen
dolentia compatiuntur. Et sic sciunt tumentia pre
mere, ut sciant etiam cruenta fovere, quatenus in
eis dum dura emolliunt, infirma roborentur. At con
ura arrogantes viri quia charitatis viscera non habent, D occulta abominatio demonstratur, quia nin;irum
non solum non compatiuntur, etiam justis dolenti
i iis, sed eos insuper sub specie justæ increpatiouis
affligunt. Vel si qua in eis sunt parva mala exagge
rant, vel ea quæ vere bona sunt, n:ale apu ! se in
terpretanda coinmutant. Quamvis etiam casti do
ctores saepe exaggerare soleant delinqueiitium vitia,
et ex quibusdam siguis publicis Qcculta rimari, ut pos
sint ex minimis majora cognoscere. Unde ad Ezechiel
«iicitur : « Fili hominis, fode parietem. » Ubi mox
subdidit . • Et cum perfodissem parietem, apparuit
•stium unum. Et dixit ad me : Ingredere et vide
&bominationes pessimas quas isti faciu::t hic. Et
a
.£:ie:!. li!). viii, in descriptione clypci AEnaea:.
624
]ium et animalium abominatio, et ecce universa
idola domus Israel depicta erant in pariete. » Per
Ezechielem quippe praepositorum persona si:natiir,
per parietem duritia subditorum. Et quid est pa
rietem fodere, nisi asperis correptionibus du:i:iam
cordis aperire? Quem cum perfodisset, appartit
ostium. Q:iia eum cordis duritia, vel studiosis per.
cunctationibus, ve} maturis correptionibus scin;!it ,
quasi quaedam jamua ostenditur, ex qua omnia in
qui corripitur, cogitationum interiora videantur,
Unde et I)ene illic sequitur : t Et dixit ad me : In
gredere et vide abominationes pessimas quas is;
faciunt hic. » Quasi ingreditur, ut abominationc,
aspiciat, qui discussis quibusdam signis exterius
apparentibus, ita corda snbditorum penetrat, ut
cuncta ei quæ illicita cogitantur, innolescant. Unde
et subdidit : t Et ingressus vidi, et ecce omnis si
militudo reptilium et ani::ia!iiim , a!:orninatio. ,
ln reptilibus cogitationes omnino terrenæ siguantur;
in animalibus vero jam quidem aliquantulum a terra
suspensæ, sed adhuc terrenæ mercellis præmia re
quiren:es. Nam reptilia toto ex corpore terrae inhæ
rent, animalia autem ventre a terra suspensa sunt,
appelitu tamen gulæ ad terram semper inclinantur :
reptikia itaque intra parietem sunt, quando cogita
tiones volvuntur in mente, quæ a terrenis desideriis
nunquam levantur. Animalia quoque sunt intra pa
rietem, quando et si qua jam justa, si qua honesta
jam quasi a terra suspensa sunt, sed adhuc per am
litum, quasi per gulæ desiderium sese ad ima sub
mittunt. Unde et bene subditur : • Et universa idola
domus Israel depicta erant in pariete. » Seripuiim
quippe est : ¢ Et avarilia, quæ est idolorum servi
tus (Coloss. iii). » Recte ergo post aniinalia idola
describuntur, quia etsi honesta actione noiina!ii
quasi a terra se erigunt, ambitione tamen inhonesla
se etipsos ad terram deponunt. Bene autem dicitur,
* depicta erant, » quia dum exteriorum rernm ex
trinseetis species attrahuntur, quasi in corde depin
giiur, quidquid fictis imaginibus deliberando cogita
tur. Notandum itaqiie est, qnia prins foramen in
pariete, ac deinde ostium cernitur, et t;iiic €!emum
uniuscnjusque peccata prius signa forii;secus, deinde
jaiiua apertæ iniquitatis ostenditur. Et tunc deinum
omne malum quod intus latet aperitur : idcirco ergo
etiam doctores graviter solent minuta discutere, ut
ab extremis exterioribus ad occulta possint majora
pervenire, verba asperæ increpationis movent, ut
spinas mortiferæ cogitationis eradicent. Eu haec cum
;gunt, charitatis amore sapiunt, non inflatione
elationis intumescunt. Mori enim pro ipsis paveri
sunt, quos quasi usque ad mortehi sævientes ami
gtint. Servant in cogitatione quod di!igent sum:uat
 €2$ Co¥¥ENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. V.
in specie quoi persequuntur, bona præ fican'es insi- A (Jotm 111). » Et in se inf, lliget i!!u ! esse comp!e
nnant, mala autem caventes prænuntiant, non ut tum : • Qui inebriatur, nocte i;;eb;'atur (I Thess. v). ,
Eliu desiderantes exorant, erga commissos sibi non Quod juxta litteram stare non potest. Quanti enim
nunquam correptione fervent, ac si nullus eos fervor in prandiis conviviisqiie dierum inebrantur ! sed!
accendat. Walde enim metuunt, ne si a pravoruin cor
rcptione cessaverint, ipsi pro eorum damnatione
pnniantur. Et cum ad verba se invectionis inflam
mant, inviti quidem ad hæc veniunt, sed tamen hanc
defensionem sibi apud districtum judicem præparant.
• Et septuaginta viri de senioribus domus Israel,
« et Jezonias Sapham filius stabat in medio eorum
• s:antium ante pieturas, et unnsquisque habebat
, thuribulum in manu sua, et vapor nebulæ de thure
• consurgebat. » (Hieron.) Quando dicit septuaginta
viros fuisse de semioribus domus Israel, qui tene
{3
bant thurihula manibus, ostendit multos et alios fuisse
presbyteros qui hoc non faciebant, sed forsitam pec
catis aliis tenebanttir. Unumque roniine Jezoniam
filium Sapham stetisse in medio eorum quasi pri::ci
pem sceleris eorum atqne sácrilegii, qui omissa reli
gione Dei, idola colebant, el in templo non adorabant
Deum, eujus erat templum, sed pieturasparietum. Pul
chreque dicitur : • Stabat Jezonias filius Sapham, »
id est , judicii » et condemnationis suæ, t in medio
stantium presbyterorum, » qnia et princeps , et hi
quorum p:inceps erat, firino in sceleribus stabant '
gradu, nec fluctuabant in malo, sed robustissime
persistebant. Waporque nebulæ et confusionis ac tur
linis qui siirgebat ex thure offerentium sacrilegia de
monstrabat. IIoc factum sit eo tempore juxta litte
ram; caeterum, et nobis orandum est, ne seniores
domus Israel, septenarium numerum, qufi est sanctus,
per septem decades multiplicantes, stent in erroribus
suis, et adorent picturas idolorum, vaporque sacrilegi
ascendat sive consurgat resistens Deo. Quando videri
mus plebem pessimam congregatam, de qua scriptum
est : * 0;divi ecclesiam malignantium (Psal. xxv), »
et pejores plebe presl yteros, nequioremque princi
pem qui præfectus est plebi atque presbyteris, di
camus Jezoniam stantem ante picturas, et singulos
habere thuribula in manibus suis, non Dei majesta
tem, sed proprias senteutias ador* nues, et nequaquam
o forem bo::e fragranli;e ad Deum, sed fœtorem ad
idola pervenire.
v Et dixit ad me: Certe vides, fili hominis, quae se
uiores doinus lsrael faciunt in tenebris, unusquis
: que in abscondito cu'.iculi sui. Dicunt eiiim : Non
videt nos Dominus. Derel:quit Doininus terrana
suam, » etc. Ex eo, inquit, quod in teiuplo faciunt
•ariter congregati, ostenditur quid in cubiculo suo
1iwusquisque faciat. Sed secundum anagogen melius
intelligi potest, quod nonnulli principes ecclesiarum
faciant in tenebris, quæ dictu turpia sunt. Iste est
absconditus eordis homo de qno dicitur : « Ingredere
jn cubiculum tuum (Matth. vi). » Et rursum : • Qui
vi*det in absconso reddet tibi. » Recolat unusquis
que conscientiam suam, et opera tene* rarum recor
detur in tenebris, sciatque scriptum : • Omnis qui
raala cperatur, odit lucem, ne a: guatur a li;ce
(;26
quia ebrietas cordis offendens Deum tenebrarum est,
et non lucis, propterea quicunque inebriatur, nocte
inebriatur. Cum autem seiiiores domus Israel fece
runt mala in tenebris et in abscondito cubicu!orum
suorum, et putaverint se Deum celare posse, tunc
consequenter dicent : Non videt Dominus nos : dere
liquit Dominus terram. Multique sunt peccatores et
ambulantes juxta cogitationes suas, q:ii I)eiim non
aestimant curare mortalia, nec ad illum nostra vitia
pertinere. Certe quaiido peccainus, si cogitaremtis
Deum videre et esse praesentem, nunquam quo l.ei
displicet faceremus. Porro qiiod sequitur: « Dereliquit
Dominus terram, » quorumdam etiam philosophorum
sèntentia est, qui ex siderum cursu atqiie constantia
suspicantur esse in cœlestibus providentiam et ter
rema contemnere, dum nihil recte, ncc jiixta orJinem
in terris geritur.
* Et dixit ad me : Adhuc converstis videbis na
• jores abominationes, quas isti faciunt. Et introdu
* xit me per ostium portæ domus Domini, quod re
« spiciebat ad aquilonem, et ecce mulieres sedebant
* plangentes Adonidem. » Quem nos interpretati su
mtis Adonidem, Hebræus et Syrus sermo thamuz
vocant. Unde quia juxta gentilem fabulam in mense
Junio amasius Weneris, et pulcherrimus juvenis oc-'
cisus, et deinceps revixisse narralur, eugmdem Ju
nium mensem eodem appellant nomine, et anni
versariam ei celebrant solemnitatem, in qua p'an
gitur a múlieribus quasi mortuus, et postea revivis
cens canitur atque laudatur. Consequenterque post
quam principes et seniores domus Israel quid fecerint
in templo ac tenebris cubiculisque monstratum est,
etiam mulierum vitia describuntur, quæ plangunt
amatorum societate privatæ, et exsultant si eos po
tuerint obtinere. Et quia ea'em gentilitas hujiisce
modi fabulas poetarum qii;e habent turpitudinem
interpretatur subtil ter, interfectionem et resiirr.
ctionem Adonidis planctu et gaudio proseqticis.
Quorum alterum in seminibus quæ moriunt:ir in
terra, alterum in segetibus quibus mortua semina
renascuntur, ostendi putat. Nos quoque eos qui ad
sæculi mala et bona, vel contristantur vel exsultant,
mulieres appellemus molli et effeminato animo, di
camusqiie plangere eos Thamuz, ea vii!elicet, quæ in
rebus mundi putantur esse pulcherrima.
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis, ad
• huc conversus videbis abominationes majores his.
« Et introduxit me in atrium domus Domini interius.
Et ecce in ostio templi Domini inter vestibulum et
altare, quasi viginti quinque viri, dorsa habentes
: contra templum Dómini, et facies ad orientem. Et
• adorabant ad ortum solis. » Et quia supra legimus
post idolum zeli, quod ad portam aquilonis apparuit:
• Adhuc conversus videbis abominationes majores, »
ostensisque per parietem picturis onii,iu Lestiarum
6;27 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 623

quas adorabant septuaginta presbyteri et Jezo- A ciens cœlum, et solem, et lunam, et astra fulgentia,
nias filius Saphan, tcnentes thuribula in manibus, se osculatus sit manum suam, id est adoraverit creaturas.
cundo licitur : c Adhuc conversus videbis abomi * Ergo et ego faciam in furore : non parcet oculus
nationes majores his. » Quæ est autem major abo * meus nec miserebor. Et cum clamaverint ad aures
minatio superiorum trium scelerum? videlicet quarta « meas voce magna, non exaudiam eos. » Pro his,
quae sequitur : • Ecce in ostio templi Domini inter ait, omnibus quæ fecerunt, et ego faciam in furore,et
vestibulum et altare, ' quasi viginti quintue viri non parcet oculus meus, nec miserebor. Quod audien
dorsa habentes contra templum Domini, et facies ad tes veteres hæretici, creatorem calumniantur quasi
orientem, et adorabant ad ortum solis, » eo quod, crudelem et sanguinarium, nec cogitant aposlolum
contempto Domino, id est creatore, adorarent solem, Paulum, qui certe boni Dei, ut ipsi volunt, aposlolus
id est Domini creaturam, præcipiente ipso Domino est, scribere ad Corinthios: • Si venero rursum, non
per Moysen, quod nequaquam in morem gentilium paream (II Cor. xiii), » ut virga corripiat delinquen
contra orientem Deum adorare deberent, sed in tes, et errantes retrahat ad salutem. Qui enim non
quacunque parte fuisset nobis, sive ad orientem, inteliigunt quid sibi prosit, et orent frequenter
sive ad occidentem , sive ad meridiem, sive ad contraria, expedit eis ut non exaudiantur a Domino.
septentrionem adorarent contra templum, ubi in B Unde et in oratione Dominica dicimus : • Fiat voluntas
sancto sanctorum habitare Dominus credebatur : tua, • non voliintas nostra, quæ errare consuevit, sed
quod quidem et Danielem in Babylone fecisse voluntas tua, quæ futura cognoscit. Magnaeque inter
legimus (Dan. vi), qui apertis fenestris coena dum felicitatis est, ad præsens misericordiam non me
culi sui adorabat Dominum contra templum quod reri. Et istis igitur qui sunt de domo Juda, et a con
erat in Jerusalem; hoc juxta litteram fuisse sacri fessione Ecclesiæ recesserunt, non parcet Dominus.
legii nemo dubitat. Secundum anagogen omnes hae Cumque clamaverint voce magna, de qua Dominus
reticos pejores esse prioribus, id est, idolo zeli, pictis dixit: « Clamor eorum pervenit ad me, » uamen Do
que in pariete figuris animantium, planctu . Ado minus non exaudiet eos, ut malis eoacti intelligant
nidis,per quæ idololatria voluptasque monstratur, ille quid fecerint. . *.
CAPUT IX. - -

scire poterit qui intellexerit prophetam, dicentem :

« Tu autem odisti disciplinam et projecisti sermones De sex viris missis ad vastationem populi; de riro li
neis induto, cum atrameiuário.
meos post te (Psal. xlix). » Et in alio loco :
• Werterunt contra me scapulam recedentem (Jer. * Et clamavit in auribus meis voce magna, di
ii). » An ignoramus Marcionem et cæteros hæreti « cens: Appropinquaverunt visitationes urbis, » elc.
cos, qui Wetus laniant Testamentum contempto Crea Pro visitationibus , ultionem. » Septuaginta transtu
tore, id est justo Deo, alium quemdam bonum Deum lerunt. * Mihi enim vindicta, ego retribuam, dicit
colere et adorare, quem de suo corde finxerunt, Dominus (Rom. xii). » Omnisque ultio visitatio est,
oinnasque nostri temporis hæretici qui Dei filium quasi ægrotantis, quasi habentis vulnera, qnasi me
prædicant creaturam, et tamen adorant eum relicto dicas exspectantis manus, juxta illud quod alibi di
divinitatis templo et post tergum habito, ipsi confes ctüm est : « Visitabo in virga iniquitates eorum, et
sione sua creaturam adorare se dicunt? Nos autem in flagellis pcccata eorum. Misericordiam autem
sic adoramus solem justitiæ, ut Deum adoremus in meam non auferam ab eis(Psal. lxxxviii). Recteque,
templo Weteris Testamenti, ubi lex et prophetæ, ubi ut supra diximus, visitatio vel uitio appropinquare
cherubim et propitiatorium est. ' dicitur cáptivitate vicina. t Et unusqui que vas inuer
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis. Nun fectionis habet in manu sua. « Non dixit, * h*be
« quid leve est hoc domui Juda, ut facerent abomi bat, » ut Scptuaginta transtulerunt, neque enim
a nationes istas quas fecerunt hic, quia replentes narrat praeterita, séd praesentia, futuraque demon
« terram iniquitate conversi sunt ad irritandum nie? strat. Qui igitur malos percutit in eo quod mali
« Et ecce applicant ramum ad nares suas, » etc. Pro sunt, et habet va$a interfectionis, ut occidat pessi
eo quod nos diximus : « Et ecce ipsi sicut applicant mos, minister esl Domini.
ramum ad nares suas, • Septuaginta transtulerunt, ι Et ecee sex viri veniebant de via portse supe
« et ecce ipsi sicut subsannantes, » quibus de Theo rioris quæ respicit ad aquilonem. Et uniuscujusqne
dotione additum est : « Extendunt ramum, » ut sit vas interitus in manu ejus. Vir quoque unus in
totum pariter, « Et ecce ipsi extendunt ramum quasi medio eorum vestitus lineis. Et atramentarium
subsannantcs. » Significat autem viginti quinque
viros, qui in quadrum solida statione fundali sunt, et
a quinque sensibus pcr quinquies quinque quadran
: scriptoris ad renes ejus. lngressique sunt et stete
runt juxta altare æneum. Et gloria Domini Israel
• assumpta est de cherub, quæ erat super eum ad
« limen domus. Et vocavit virum qui indutus erat
guli figuram efficiunt. Non solum templum habere
post tergum, sed instar idolorum applicare ramum * lineis, el auramentarium scriptoris habebat ia
ad nares suas, haud dubium quin palmarum, quas • lumbis ejus. » (Greg., lib. xxii Moral., c. 19.) Quid
græco sermone baia vocant, ut per hoc eos idola namque aliud in sex viris venientibus, misi sex aeta
adorare significet. Denique et Job inter cæteras virtu tes humani generis designantur? Qui de via poruæ
tes etiam hoc habuisse se dicit, quod nunquam aspi superioris veniunt, quia a conditione paradisi, sicut
 629 C0MMENT. IN EZECHiELEM.— LIB. V. 050

ab ingressu mundi a superioribus generationibus A domus alque vestibuli. Qnod nequaquam tecto pre
•volvuntur. Quæ porta ad aquilonem respicit, quia , mitur, sed aeris fruitur libertate, qu;e ipsa g!oria
videlicet mens humani generis vitiis aperta, nisi ca Domini virum qui erat in habitu pontificis, • habe
Horem charitatis deserens, torporem mentis appe batque atramentarium in lumbis suis, » vocavit, et
teret, ad hanc mortalitatis latitudinem non exisset. dixit quæ Scriptura testatur. Quidam sex viros, sex
« Et uniuscujusque vas interitus in manu ejus. » Quia interpretantur angelos, qui Dei pareant voluntati,
unaquæque generatio singulis quibusque ætatibus ipsumque unum qui habebat indumentum pontificis
evoluta, ante Redemptoris adventum in sua opera Salvatorem intelligunt, juxta id quod sacerdos est,
tione habuit, unde poenam damnationis sumpsit. et magni consilii angelus : illudque quod dicitur :
t Vir quoque unus in medio eorum vestilus lineis. » . « Tu es sacerdos secundum ordinem Melchiselech
Quia Redemptor noster etiam de sacerdotali tribu, (Psal. cix). » IIoàìpn autem quod Septuaginta trans
juxta carnem parentes habere dignatus est. Vestituis ttiferunt, una octo vestium est pontificis, quæ Lauine
lineis venire perhibetur, vel certe quia linum de dicitur talaris, et ex eo quod ad pedes usque descen
terra : non autem sicut lana de corruptibili carne dat, hoc sortita vocabulum est. Cum ab Ilebræo
nascitur, quia indumentum sui corporis ex ma quærerem quid significaret, respondit mihi Græco
ire virgine, non autem ex corruptione commistionis ; Sermone appellariza)zgópw, a!) eo quod in illo calami
sumit. Profecto ad nos vestitus lineis venit. w Et recondantur: nos atramentariain, ex eo quod atra
atramentarium scriptoris ad remes ejus. » In remibus mentum habeat dicimus. Alulti significantius iliecas
posterior pars corporis est. Et quia ipse Dominus vocant, ab eo quod thecæ sint scribentium calamo
pro nobis mortuus est, resurrexit et ascendit in coe rum. De quatuor clerubim, unus cherub mittitur a
lum, tunc Testamentum Novum per apostolos scribi gloria Dominicæ majestatis, locuturus ad euni qui
tur. Vir iste atramentarium in renibus habuit. Qui pontificis vestimentis indutus erat. El quanquam
enim scripturam Testamenti Novi postquam disces plerique τά zspov6aig neutrali genere numeroque
sit, condidit, avramentarium quasi a tergo portavit. * plurali dici putent, nos scire debemus siugulari nu
Hoc ergo atramentarium viro lineis vestito inhærere mero esse cherub generis masculini, et plurali ejusdem
considerat, qui dicit : t Et librum scribat ipse qui generis cherubim, non quo sexus in ministris Dei
judicat (Job. xxxi). » Sed cur, beate Job, ab eo qui sit, sed quo unumquodque juxta linguae su;e propr.e
judex est, librum scribi desideras? ut sequitur, t ut tatem diversis appelletur gencribus, angeli vocantur
in humero meo portem illum et circumdem illum, numero plurali, malachim et cherubim, et seraphim
quasi coronam mihi (Ibid.). » Librum quippe in ejusdem generis et numeri. Porro sabaoth, quod in
humero portare est Scripturam sacram operando terpretatur militiarum sive exercituum atque virtu
perficere. Et notandum quam ordinate describitur: tnm, dicuntur genere femimino, numero plurali, et
et prius in humero portari, et postmodum sicut desiruunt in extremam syllabam oth. Qui autem vo
corona circumdari, quia videlicet sacri eloquii man lunt sub figura pontificis intelligi Salvalorem, de
data, si modo portantur in opere, post nobis coronam 'Apocalypsi Joannis utuntur exemplo. In qua scripta;m
victoriæ exhibent in retributione. (Hier.) Ad hominum es1 : « Et converli ine, et vidi vocem quæ loquel)atur
igitur peccata delenda, qui in sexta die fabricationis mecum : et conversus aspexi septem candelabra au
mundi facti sunt, veniunt sex viri, et descendunt de rea, et iu medio candelabrorum similem Filio ho
porta superiori, sive, ut Sepluaginta transtulerunt, * minis (Apoc. 1)
* excclsa ad aquilonem. » Et habebal unusquisque • Et dixit Dominus ad eum : Transi per mediain
securim in manibus, de qua Joannes loquitur : • Jam civitatem in medio Jerusalem. Et signa Thau su
enim securis ad radices arborum posita est. Omnis ar per frontes virorum gementium et dolentium su
bor quæ non facit fructum bonum excidetur, et in per cunctis abominationibus quæ fiunt in medio
*gnem mittetur (Matth. 111). » Eratque in medio sex vi ejus. Et illis dixit audienue me : Transite per civi
* *rum uuus, id est septimus,.in.liabilu pontificis, ve tatem sequentes eum, et percutite. Non pareat
i)
titus lineis indumentis. Et habebat atramentarium oculus vester, neque misereamini. Senem, adole
sc ipio ris ad renes suos, quo omnia peccata describe scentulum et virginem, parvulum et mulieres, in- *
ret, et saiictorum a peccatoribus numerum segrega terficite usque ad internecionem. Omnem autem
rei, sive zonam sapphirinam coloris sapphiri lapidis, super quem videritis Thau, ne occidatis, et a san
qui in ornamentis est principis sacerdotum. ι Ingres ctuario meo incipite, » etc. Præcipitur ei qui imit:
siano sunt sex viri, et steteruntjuxta altare æneum. , uis erat linea veste sive talari, et sacerdotalem ha
Duo euim erant altaria, unum thymiamatis aureum bitum præferebat, ut ponat signum super froules viro
intrinsecus, et alterum ante templum æneum holo rum gementium el dolentium super cunctis abomina
caustorum. Juxla altare autem stare dicuntur parati tionibus quæ fiunt in medio Jerusalem. Pro signo
ad jubentis imperium, ut cujuscunque viderint, ibi quod Septuaginta, Aquila et Symmachus, traustule
non esse peccata dimissa, sententiæ Domini et inter runt, Theodotio ipsum Hebraicum posuit Thau, quæ
fectioni eum subjacere cognoscant. Gloria quoque exurema est apud Hebræos viginti et duarum litte
Domini Israel ascendit , sive assumpta esl , de rarum, ut pei feci m in viris gementibus et dolenti
uno cherub, et ivit ad limem, sive ad subdivum atrii bus scientiam demonstraret. Sive, ut IIebraei autt
651 B. RABANI MAURI ARCIIlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
mant, quia lex apud eos appellatur thora, quæ hac in A • eiem meam, et clamans aio : Heu, Domine Deus,
principio nominis sui littera scribitur. Illi hoc acce
pere signaculum, qui legis præcepta compleverant.
IE1 ut ad nostra veniamus, antiquis Hebræorum litteris,
quibus usque hodie utuntur Samaritani, extrema
Thau littera crucis habet similitudinem , quæ in
Christianorum frontibus , pingitur, et frequenti mà
nus inscriptione signatur. Sunt qui putenl ex eò
quod secundum Hebraicum alphabetùm ista extrema
sit littera, demonstrari in- multitudii:e peccantiùm
reliquias superesse sanctorum. Gementes igitur do
lentesque salvantur, qui non solum malis non con
senserunt operibus, sed el aliena planxere peccata,
secundum quod et Samuel planxit super Saul, et
apostolus Paulus (I Cor. v) super his qui po$t pecca
tum non agunt pœnitentiam. Unde et ipse dicebat : B
« Qui sumus in tabernaculo, ingemiscimus (II Cor.
v); » et alibi : , Tristitia est mihi magna, et incessa
Jilis dolor cordis mei (Ibid.). » Praecipitur sex viris
ut praeter eos qui possunt dicere : t Signatum est su
per nos lumen vultus tui, Domine(Psal. iv), » cnnctos
inuerficiant, non seni parcant, non juveni, non vir
gini, non parvulo, non mulieri. Sécundum mysticos
intellectus senes sunt in Ecclesia, de quibus dicitur :
« Cani hominis prudentia ejus (Sap. iv). » Juvenes, qui
sunt ad fidei bella promptissimi. Virgines, \ui 'padi
citiam tota mente conservant. Parvuli, qui lacte po
tantur infantiæ, et necdum percipiunt solidum. ci
bum. Mulieres, quæ fragilitate sexus animæ imbecif
litatem testantur; quibus universis, non parcitur, si
absque Christi signaculo aliquid se esse credunt.
Quodque sequitur : « Et a sanctuario meo incipite, »
sive, ut Septuaginta transtulernnt, • et a sanctis
meis incipite, » vel sacerdotes significat, qui versa
bantnr in templo, et qui fuerant in populis causa
peccati , primi mertere supplicia , tempus cst enim
ut incipiat judicium a domo Dei.
« Cœperunt ergo a viris senioribus qui erant ante
ι faciem domus. Et dixit ad cos : Contaminate do
• mum, et implete atria interfectis. » Pro atriis, quæ
Hebraice dicuntur aseroth, Septuaginta posuere vias.
Occitluntur autem viri seniores, de quibus supra le
gimus, quod haberent thuribula, el adolerent idolis
incensum. Nec est ulla templi religio, quia, offenso
Deo, contaminata sunt omnia, ut nnde peccatu»m, inde
judicium sit. Atriaque cadaveribus complentur in
templo, et non viæ, quæ utique foris erant, nisi for
sitan vias intelligere possumus plateas civiuatis. Nec
audere poterant angeli contaminare templum san
guine mortuorum, in quo prius gloria Dei habitabat,
nisi hoc credentis gloriæ Dominus præcepisset. Om
nis qui peccato mortuus, est, contaminat atria tem
pli, et urbis Domini vias, in quibus vivit, qui cum
Christo resurgens, mortuus esse desistit. . .
• Et egressi sunt, et percutiebänt eós qni erant
• in civitate. » Sive, ut alii transtulerunt, a percu
tiebant civitatem, » pro his qui erant in urbe, ipsam
urbem appellantes.
• Et cæde comqleta remansi ego, ruique $tiperIfa
G52
v ergone disperdas omnes reliquias Israel, effundens
• furorem tuum super Jerusalem. • Cunctis qui si
gnaculum non habebant cæde prostratis, corruit pro
pbela in faciem suam pro interfectorum multitudine,
nullum præter se arbitrans remamsisse. Quod quia
videbatur esse contrarium, ei sententiæ, qua jusserat
Domiuus-signatarum frontium viros non esse caeden
dos, propterea in vulgata editione protractum est.
Nos autém sequentes Hebraicam veritatem, posui
mus, v remansi ego. » Notandumque quod non dixe
rit , solus; » quod si dixisset, videbatur esse contra
rium, sed, v remansi ego, » ut subaudiatur, cum
caeteris qui frontes habuere signatas. Ut autem scia
mus figuranter hoc dictum, * remansi ego, • in Regum
volumine, quando Elias loquitur ad Dominnm :
t Altaria tua demoliti sunt, et ego relictus sum, so
lus, èt quærunt animam meam auferre (I 11 Feg.
xix), » solum pósuit, quia.remansisse alios nesciebat.
Quidam putant et ex persona Domini, in cnjus typum
præcessit Ezechiel, posse h6c intelligi de populo Ju
dæorum, quando omnes declinaverunt, sìmul inutiles
facti sunt. Et Propheta testatur : * Salvum me fac,
Domine, quoniam defecit sanctus (Psal. xu). » Solus
enim inventus est Dominus , qui. peccatum non fe
cit, neque inventus est dolus in ore ejus (I Petr. ii).»
Quod autem intulit, t effundens furorem tuum super
Jerusalem, a verbum effusionis pœnarum ostendit
magnitudinem, ut alibi legimus : w Effusa est despe
ctio super principes'(Psal. cvi); » et iterum : t Pene
effusi sunt gressus mei (Psal. Lxxii); » el in bonam
partem : • Charitas Dei effusa est in cordibus nostris
(Rom. v); » et: t Effusa est gratia in labiis tüis (Psal.
xliv); » et in contrarium : * Effunde furorem uuum
super gentes quæ te non intellexerunt, et smper re
'gna quæ nomen tuum non invocaverunt (Jer. x); »
et : • Effunde frameam, et conclude adversus eos
qui persequuntur me (Psal. xxxiv). »
.* Et dixit Dominis ad me : lniquitas domus Israel
• et domus Juda magna est nimis valde, et repleta
w est terra sAnguinibus. Et civitas repleta est aver
« sione. Dixerunt enim : Dereliqnit Dóminus terram,
• et Dominiis non videt. lgitur et mëus non parcet
• oculus neque miserebor, vias eorum super ca
p i put eorum reddam, » etc. Videnis Dominus pro
phetam suum flere pro populo, et admirafi-indigna
tionis magnitudinem, reddit causas non ut illé puta
bat, injusti vel excedentis modum supplicii, sed me
ritæ justæque sententiæ. lniquitas , inquit, decem
tribuum Israel et duarum tribuum Juda, magna est,
et, non solum magna, sed magna nimis. Nec hoc
dixisse sufficit, sed repetit.valde, ut pro magnitu
dine iniquitatis magnitudo supplicii sit. Ex quo fi
scimus non ut plerique æstimant, et maxime Stoici,
paria esse peccata, sed vel magna vel parva, et pr »
qualitale mensuraque peccantium diversitatem esse
judicii punientis. • Repleta est terra, inquit, san
guinihtis, » sive, ut Septuaginta transtulerunt, t po
p:!!:s : » * Et civitas repleta est aversione. » Aut, ut
 •55 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 654

Vulgata habet editio, . iniquitate et immunditia; • A terrogatus exoptat : « Quid detur tibi aut quid ap
non modicus sanguis effusus est, sed de porta usque ponatur tibi ad linguam dolosam ? Sagittæ potentis
ad portam, et omnis civitas declinavit a cultu Dei. acutæ cum carbonibus desolatoriis (Psal. cxix). »
Et pro eo plena est immunditia, idololalriæ videlicet Multaque istiusmodi in Scripturis sanctis invenire
sordibus. Causa autem tantorum scelerum illa est, poterimus, de quibus crebro diximus. Hoc tanliiin
quod putaverunt providentiam non esse super ter notandum est quòd in Isaia, qui tantum in ser
ram, nec Deum curare mortalia. Juxta illud quod mone peccaverat, et immunda fabia habere se dixe
alibi legimus : - rat, ad purgandum unus forcipe carbo comprehen
Scilicet is superis labor est, ea cura quietês ditur. (Isa. vi); hic vero quia erat civitas plena
Sollicitat... -

-
-

-.
- - - -

iniquitate et post supplicia cadaveribus mortuorum,

Quia igitur illi vel putaverunt non esse provi!en plures assumuntur carbones ignis, et non una manu,
tiam, vel quæ ante fuerat in populis, hoc tempore sed àmbàbus, ut omnis purgetur Jerusalem
suum populum reliquisse, propterea et Dei non parcet • ingressusqtie est in conspectu meo. Cherubim
eculus, n£c miserebitur, ut contra vitia sæviens, pla autem stabant a dextris domus cum ingrederetur
cabilis sit virtutibus, viasque eorum atque peccata vir, et nubes implevit atrium interius. Et elevata
reddat super capita eorum, vel süper principale cor est gloria Domini destiper cherub ad limen domus:
dis, vel super principes populi, juxta Numerorum li et repleta est domus nube, et atrium repletum est
«.oi«tq. «t:¢

bruum in quo capitapovulorum principes esse dicuntur. splendore gloriæ Domiini. Et sonitus alarum cheru
. . • Et ecce yir qui indutus erat lineis, qui habebat bini audiebátur usque ad atrium exteritis, quasi
, atrâmentarium in liimlis suis, respondit dicens: vox Dei ómnipotentis loqtientis. Cumque præcépis
• Feci sicut praecepisti mihi. » Septuaginta : » Et set viro qui indutus erät lineis, dicens : Sume
ecce vir qui indutus erat podere, id est, veste talari, ignem de medio rotarum, quæ sunt inter che
et accinctus zona lumbos suos. Et respondit verbuin rubim ; ingressus ille stetit juxta rota:n , et ex
dicens : Feci sicut mandasti mili. » Ipse est vir, cüi tendit cherub manum de medio cherubim ad
jussum est transire per Jerusalem, et ponere si igiiem, qui erat inter cherubim, et assumpsit et
gnum in frontibus virorum gementium et dolen dedit in manu ejus qui indutus erat liiicis. Qui
tium super cunctis iniquitatibus eorum. Dicit ergo , accipiens egressus est, et apparuit in cherubim si
„se Domini præcepta complesse, et signaculo thau • militudo manus hominis subtus pennas eóíum. »
.litteræ frontes armasse lugentium. Sex antem viri Vidente propheta ingreditur vir qui indutus erat
. quibus, præceperat Dominus dicens: « Transite per talari veste vel linea : ingreditur àutem, üt secundo
civitatem sequentes eum, et percutite, iiulliusque C dicitur, in medio rotarum, quæ sui.t subter cleru
. misereamiui usque ad internecionem, » nihil tale re bim, ut impleat manus suas igneis carboiiibus. Qui
nuntiant; neque enim lætitiæ, sed moeroris implevere cum ésset iiigressus, stetit tantum juxta rotam. Et
sententiam, quæ non sermone, sed opere monstratur. vel ob tristitiam puniendæ Jerusalem, vel ob glo
*
CAPUT X. riæ magnitudinem stupens, manüim äd ignem ipse
De vira qui accepit carbones de medio rotarum : et non nisit, sed unus de cherubim, id est, cheri.b
cherubim et repetitio visionis et rotarum. misit manum et tulit ignem, qui erat in medio ebe
« Et vidi, et ecce in firmamento quod erat super ca rubim, et dedit in manum ejus qui induttis erat ve
putcherubim quasi lapis sapphirus, quasi species si stibus lineis. Qui accipiens egressus est, et tamen
•• rum
militudiiiis solii apparuit superEteam. `Scriptura non dicit egressus quid fecerit, ut tristis
qui indutus erat lineis. Àìt;Etingredere
dixit ad vi
in rei iiarrationem intelligentiæ potius nostræ relin
« medio rotarum quæ sunt subttis. cherubim , . et queret, quam oculis suhjiceret. lntroeunte cute;m
• inple, manus tuas prunis ignis, quæ sünt inter viro qui indutus erat vestilus lineis, cherubim sta
• cherubim, et effúndens super civitatem, » etc. De bant a dextris domus, ut sanctæ stipernæque virtn
firmamento quod erat super cherubim, et de lapide tes dexteram Dei doinus partem tenere viderentur,
sapphiro qui hábebàt similitudinem throni, et de D et illæ quæ mittuntur ad supplicia, de quibus scri
rolis q:iae animalia sequebantur, supra dixisse suffi ptum est : « Immissionem per angelos pessinios
ciat. Et illorum lector explanatione contentus sit. (Psal. lxxvii), » sinistras partes possidere credan
Nuiic autem quod jubetur ille qui indutus erat lineis, tur. Cumque elevata est gloria Domini de cheru!»,
s - -

pro quo in hoc loco Septüaginta stolam interpretati qui carbones ignis viro traditurus erat, et transisset
sunt, ut tollat prunas de medio cherubim, et effundat ad limen domus, statim nube, tenebris et caligitue
sive spargat super civitatem, illud milii videtur os atrium impletur interius. Neque enim, præsente Do
uendere quod post interfectionem cædemque miilto mini majestate, exercentur stipplicia. Et gloria Do
rum, et in viis cadavera mortuorum prunarum ignis mini vii'eiur in atrio; de qi:o scriptum est : v Svai
assumitur, ut puniat sive munde, Jerusalem. Juxta tus alarum cherubim audie';atur usque ad at: iura
illud quod in Isaia scriptum est : « Sanctificavit eum exterius. Pro sonitu, in IIebraico vox ponitur, qu;e
in igne ardente, et ('evorabit sicut fenum materiam. » vox habebat similitudinem vocis Dei omnipoten
Isti sunt carbones, quos in remedium linguæ atqne tis loquentis. Nota, lector, in qiiibus superior et
mendacii desolantes vitia atque peccata, propheta in haec visio coincorde:it sive discor,!ent, ut ex ce!
 35 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. G56

latione utriusque absque nostro admonitu divina A neque enim facie ad faciem revelato vultu gloriam
intelligas sacramenta, et illud quod ante commo Domini contemplamur, sed in similitudine omnia
nui, quoniam si in firmamento et in throno et in videmus et imagine, quamdiu fragili et mortali, et
faanu hominis non veritas, sed similitudo dicatur, corruptibili circumdamur corpore.

[.! I3ER SEXTUS.

- SEQUITUR CA1'UT X. . lis; » nunc autem dicit de rotis : « Corpora eartim

Cum ratio postularet ut una eademque visio simul
in uno volumine complecteretur, forsitan aliqui mi
rantur, cur eam in librorum divisione ab invicem
separarem, quibus quoque ratio hujus divisionis pan
denda est. Quoniam sicut secundum librum in osten
sione rotarum separavi a primo libro, ubi quatuor B
animalium descriptio fuit, non quidem propter si
gnificationis dissimilitudinem, sed ad devitandam
tem gratias Deo agebat in quo acceperat bona, quæ
operis longitudinem, ne prolixitas libri tædium face
fecerat, qui etiáin subjungit : « Quia non siim sicut
rel lectori. Ita et nunc ob idem tædium devitandum
post gloriæ Domini visionem ac cherubim simul cæteri homines raptores, injusti, aliilieri, velat
ostensionem, sextum librum a quatuor rotarum nar
ratione judicavi inclioandum, de quibus Propheta
ita narrat, diceiis : - exlii. endam a!stinentiam,
• Et vili, et ecce quatuor rotæ juxta clerulim: `cordiam, ad referendas Deo gratis, oculum habue
« Rota una juxta cherub unum : et rota alia juxta
cherub unum. Species autem rotarum, quasi vi
sio lapidis chrysolithi. Et aspectus earum simili
tudo una quatuor, quasi sit rota in nicdio rotæ.
Cumque ambularent in quatuor partes gral!ieban
tur, et non revertebantur ambulantes, sed ad lo
cum, ad quem ire declinabat, quæ prima erat, se
quebantur et cæteræ, nec convertebantur. Et omne
corpus earum et colla et manus et pennæ et cir
culi, plena erant oculis in circuitu quatuor rota
rum. Et rotas istas vocavit volubiles, audiente me.
Quatuor autem facies habebat unum, facies una,
facies cherub. Et facies secunda, facies hominis, et
in tertio facies leonis, et in quarto facies aquilæ, et
elevata sunt chr rubim, » et reliqua. (IIieron.) 0b
serva quod prius species fuerit rotarum. Juxta Sep
tuaginta, t quasi visio tharsis. » Nunc autem, juxta
eosdem, • quasi visio carbunculi, » ut pennarum per
ignein, qui a Cherub traditur similitudo monslretur.
Licet in Hebraico et supra et hic • tharsis , scriptum
sit. Quod Aquila , chrysolitum, » Symmachus , hia
cynthum » transtulit. Rursumque ubi nos vertimus,
« et omne corpus earum, » quod subauditur rota
rum, in Hebræo scriptum est : « Et omnes carnes
earum, » et colla, et manus, et peniias, et circulos
rotarum, carnes appellari in supernis virtutibus, ut
quando legimus : • Caro et sanguis regnum Dei non
possidebunt, neque corruptio incorruptionem (1
Cor. xv), » sciamus non substantiam carnis, sed opera
condemnari : Bostar enim, quod in hoc loco scribi
tur, non corpus sed carnem significat. Circulos au
tem rotarum « canthos » ferreos appellavit, quibus
lignorum rotunditas arctatur et stringitur. Superius
ergo dixit : • Corpora animalium plena sunt ocu
et colla et manus et pennæ, et circuli plena erant
oculis in circuitu quatuor rotarum. » (Grcgor. in
expos. Evang.) Sed sciendum nobis est quia saepe,
dum aliis rebus intendimus, fit ut alia negligamus,
et ubi negligimus, ibi procul dubio oculum non ha
bemus. Nam Pharisæus ille qui ascenderat in tem
plum orare, testante Evangelio, quid dixit agnovi
inus. Ait enim : « Deus, gratias ago tibi. » Recte au
etiam hic publicanus. Jejui;o bis in sabbato, deci
n;as do omnium quæ possideo (Luc. xviii). » Ecce ad
ad impendendam miseri
rat Pharisæus, sed ad lium'litatis custodiam oculum
non habebat. Et quid prodest, quod contra hostium
`insidias pene tota civitas caute custo,!itur, si nntim
foramen apertum relinqnitur, i:nde ab hostibus in
tretur. Quid ergo prodest custodia, quæ pe:e ubi
C que circumponitur, quando inimicis tota civitas per
neglectum loci una aperitur. Pharisæus autem qui
jejunium exhibuit, decimas delit, Deo gratias retu
lit, quasi pene per circuitum in suæ civitatis custo
dia vigilavit, sed quia unum in se foramen superbiae
non intendit, ibi hostem pertulit, ubi per negligen
tiam oculum clausit. (H.) Rotæ autem istæ non so
lum carnes habent, vel corpus aut membra, sed et
colla et manus et pennas, ut efficientias rerum in
singulis, non membrorum imagines sentiamus. Rotæ
quoque ipsæ appellatæ sunt lingua Hebraica v Gel
gel, » quod Symmachus , volubiles, » Aquila t ro
tam , interpretati sunt. Porro quod sequitur : « Au
diente me » usque ad eum locum, ubi scriptum est :
• El vata sunt cherubim, » in Septuaginta non ha
betur, sed de IIebraico additum est. In quo obser
vandum, quod nequaquam ut supra dicitur, • facies
hominis, ét facies leonis a dextris quatuor, et facies
vituli a sinistris quatuor, et facies aquilæ quatuor a
dextris; » ut videlicet alia a sinistris, alia a dextris
esse credantur, sed æqualis omnium ordo describitur,
diceiite Scriptura : Quatuor autem facies habebam
unum, facies una, facies cherub, et facies secunda, fa
cies hominis, et in tertio facies leoais, et in qnarto fa
cies aquilæ; ut prima, et secunda, et tertia, et qiiarta
facies non locorum diversitate dextri et sinistri, sedi
uno per gradus ordine describatur. Unam autem fa
ciem, id est, primam appellavit cherub, pro quo su
pra dixerat facies vituli. Ex quo intelligitur facicm
637 C0MMENT. IN EZECIllELEM. — LIB. VI. 658

cherub esse faciem vituli, quorum omnium sensum A quo quæritur. Ad activam enim vitam ambulat te
præteritæ visionis continet explanatio. cum. Ad immobilitatem atque constantiam spiritus
« Ipsum est animal, quod videram juxta flumen profecisti, stat tecum, ad contemplativam vitam per
a Chobar. Cumque ambularent cherubim, ibant pa Dei gratiam pervenisti, volat teeum. Et rursum sub
• riter et rotæ juxta ea. Et cum levarent cherubim ditur : • Quia spiritus vitæ erat in rotis. » Quod
• alas suas ut exaltarentur de terra, non resistebant idcirco secundo dicitur vitae spiritus in rotis esse,
v rotæ sed et ipsæ juxta erant. Stantibus illis sta quia Scripturæ duo sunt testamenta, quæ utraque
• bant. Et cum elevatis elevabantur. Spirilus enim Dei spiritus scribi voluit, ut nos ab animæ morte li
a vitæ erat in eis, » etc. 0mnia vivunt Deo et suum beraret, vel certe quia duo sunt præcepta charitatis,
sentiunt creatorem, non est enim Deus.mortuorum, dilectio videlicet Dei, et dilectio proximi, per quæ
sed viventium, unde el omnia corpora rotarum plena utraqtie nos sacræ Scripturæ dicta vivificant. Se
sunt oculis. Et in psalmo dicitur : t Cœli eiiarrant cundo ergo dicitur : • Quia spiritus vitæ erat in ro
gloriam Dei et opera manuum ejus annuntiat fir t's, » quia dilectionem Dei et proximi capimus in
mamentum. Dies diei eructat verbum, et nox nocti eloqtiiis divinis, per præcepta sacræ Scripturæ dicta
indicat scientiam (Psal. xvin). » Sol quoque et luna, vivimus, qui mortui jacebamus. Unde omnipotenti
mare et flumina, montes et colles laudant eum. Et B Deo per Psalmistam dicitur : • In æternum non obli
in suum circulum per amios singulos elementa vol , viscar justificationes tuas, quia iu ipsis vivificasti
vuntur, cœlorumque rationem in terris deprehen me (Psal. cxviii). » Justificationes enim praecepta
dimus, ut antiquæ legis ordinem conservantes, vol Dei dicuntur, in quibus nos corrigendo justificat.
vantur et currant, et nihil novum cernamus super De quibus Psalmista apertius dicit : * In, tuis justi
terram. Quod autem dicitur : « Ipsum est animal, ficationibus meditabor, non obliviscar sermones tuos
quod videram juxta flumen Chobar, » Scriptura de - (Ibid.). » In eis itaque nos justificat, quia per hæc
monstrat eadem nos debere intelligere in expositione . nobis spiritalem vitam denonstrat, eamque per affla
animalis, quæ supra intclleximus. Bene autem dici tum spiritus mentibus nostris infundit. Quod quia
tur : « Cum euntibus ibant, et stantibus stabant, et quotidie per donum gratiæ in electqrum mentibus agi
cum elevatis a terra pariter elevabantur, et rotæ se lur, recte dicitur : t Spiritus vitæ erat in rotis. » Hæc
quentes ea. Quia spiritus vitæ erat in rotis. » (Greg.) nobis Scriptura in tenebris vitæ præsentis facta est
Hæc sunl ex maxima parte jam dicta, sed iterata lumen itineris. Ilinc etenim Petrus ait : , Cui benefa
descriptione narranlur. Nec nos itaque pigeat eadem citis intendentes, quasi lucernæ candenti in caliginoso
breviter exponendo repetere, quæ spiritus per Pro loco (II Petr. i). » llinc Psalmista dicit: « Lucerna po
phetam dignatus est replicando narrare. Hoc enim C dibus meis verbum tuum, Domine, et lumen semitis
solum in his verbis novum adjicitur, quod dictum meis (Psal. cxviii). » Scimus tamen quia et ipsa no
est : « Cum stantibus stabant : » Sunt enim quidam bis nostra lucerna obscura est, si non hanc nostris
qui usque ad hoc proficiunt, üt terrena quæ accepe mentibus veri;as illustret. Unde iterum Psalmista
runt bene dispensare noverint. Misericordiæ óperibus ait : • Quoniam tu illuminas lucernam meam, Do
iutendunt, oppressis subveniunt; hi videlicet vadunt, mine, Deus meus illumina tenebras meas (Psal.
in eo quod se ad pioxiwi utilitatem tendunt. Cum his xvii). » Quid enim lucerna ardens est, uisi lumen?
ergo rotæ gradiuntur, quia sacra eloquia dictorom Sed lumen creatum non lucet nobis, nisi illumine
suorum passus in eorum itinere disponunt. Et sunt tur a lumine non creato. Quia ergo omnipotens
alii, qui fidem, quam acceperunt, ita ad tenendum Deus ad salutem nostram sanctorum testamentorum^
fortes sunt, ut adversis quibusque resistere valeant, * dicta et ipse creavit, et ipse aperit, t spiritus vitæ
et nOn solum minime ad perversitatem trahuntur erat in rotis. » - -

perfidiæ, sed etiam perversa loquentes impugnant,
eosque ad rectitudinem trahant. Cum istis stantibus
stant etiam rotæ, quia eis rectitudinem suam sacra
eloquii verba confirmant, cum in eis audiunt : State, D
et te:ete uralitiones quas didicistis; et rursum :
* Adversarius vester diabolus tanquam leo rugiens,
circuit quærens quem devoret, cui resistite fortes
in fide (I Petr. v). » Et sunt alii, qui omnia terrena
despiciunt, nulla quæ prætereunt possidere dignan
tur, in Dei se, ut prædictum est, contemplatione
suspendunt. Cum his ergo elevatis, et rotæ pariter
levantur. Quia quantum quisque ad alta profecerit,
intantum ei et sacra eloquia de aluioribus loquuntur.
Vadunt ergo animalia ad utilitalem proximi, stant
in cusuodiam sui, elevantur ad contemplationem Dei.
Sed et rotæ pariter vadunt, stant, elevantur. Quia
quæsita sacra lectio talis invenitur, qualis fit ipse a
« Et egressa est gloria Doniini a lumine templi,
et slelit super clherubim. Et clevaiitia ch^rubinm
alas suas exaliata sunt a terra coram me. Èt illis
egredientibus rolæ quoque subsecutæ sunt. Et ste
• tit in introitu portæ domus Domini orieutalis, et
gloria Domini Israel erat super. ca. Ipsumque est
animal, quod vidi subter Deum Israel,.juxta f:i
vium Chobar. Et intellexi quia cherubim essem
quatuor per quatuor facies uni, et quatuor alæ
uni. Et similitudo manus hominis sub alis eorum.
Et similitudo vultuum eorum, ipsi vultus quos vi
debam juxta fluvium Chobar. Et intuitus eorum et
impetus singulorum ante faciem suam ingredi, » etc.
(Hier.) Gloria Domini sive majestas, quæ steterat in
templi lumine, stetit super cherubim, quæ elevan
tia alas suas Propheta cernente exaltata sunt rotis
pariter sequentibus, et stetit in introitu portæ domus
615 B. RABANI MAURl ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS ll. G16

„„«., Cum autem omnes trepidaverint, et ad mon- A contemptui erit. Fuga et captivitate cogente divi

tana confugerint, manus omnium dissolventur, et tias; et auri argentique pondera projicient in plateis,
nullus contra hostes poterit resistere, pavorisque suas tantum animas servare cupientes, ne sint pon
magnitudine urina polluet genua, nec valebit pro deri quæ prius fuere luxuriæ. Alioquin et juxta an
fluentes aquas vesica cohibere. Accingent se ciliciis agogen captivorum atque fugientium de Jerusalem.
et tremor omnia possidebit. Hoc in illo populo fa Omne argentum projicietur in plateis, in lata et
ctum est, non solum sub Babyloniis, sed et sub R0 spatiosa via, quæ ducit ad mortem, quia angustam
manis, quando pervenit in eos usque ad finem ira salutis semitam reliquerunt. Sed et omne aurum
Dei. Cæterum et in nostra Judæa, in qua esl Domini erit contemptui, vel in sterquilinium atque iinmun
confessio, quando multiplicatæ fuerint iniquitates, ditiam reputabitur, non enim potest habere mundi
et refrixerit charitas multorum, omnes mauus bo tiam, quod extra Domini Ecclesiam est.
norum operum dissolventur, et cuncta genua sive « Argentum eorum et aurum eorum non valebit
femora fluent aquis eorum qui illicitos quæsie liberare eos in die furoris Domini. » Nulli enim du
runt concubitus, et quos in lege fluxum seminis sus bium quin obsidionis ct famis tempore, aurum et
tinentes et immundos Scriptura cognominat. Unde argentum esurientes non liberet, el illisi pretiosis
qui tales sunt debent se accingere ciliciis pœniten B simo melallo dentes instar durissimi lapidis retun
tiæ et venturum judicium formidare, quod qui fece dantur. Denique sequitur :
rit merebitur Isaiam audire, dicentem : « Conforta • Animam suam non saturabunt, et ventres eorum
mini manus dissolutæ, et genua debilia roboramini non implebuntur. • Præsentibus malis didicimus
(Isa. xxxv). » multos divites inter sericum, gemmas et auri argenti
« In omni facie confusio et in universis capitibus que pondera egestate confectos, habuisse exitum
« calvitium. » Rubor vultus pudoris indicium est, mendicantium. Argentum autem et aurum eorum,
conscientia peccatorum lucet in facie, spesque salu qui extra Ecclesiam sunt, non liberare animas pos
tis est, quando delictum sequitur verecundia. Unde sidentium in die furoris Domimi, sed æternam eos
ad eam, quæ duro corde in suis peccatis gloriaba habere famem et inani ventre cruciari, ostendit il
tur, dictum est : « Facies meretricis facta est tibi, lud testimonium in quodicitur : « Redemptio animae
nescis erubescere (Jer. iii). » Calvitium quoque ca viri propriæ divitiæ (Prov. xiii). » Propriæ divitiæ
pitis luctum significat, quando perdit decorem cæsa sunt, quas nos Christi veritas docuit. Qui præcepit
ries et pulchritudinem comarum amittimus. Denique ut faciamus nobis amicos de iniquo mammona (Luc.
ad Jerusalem dicitur : • Pro ornamento capitis tui xvi), qui uos recipiant in æterna tabernacula. • Quia
habebis calvitium propter opera tua (Isa. iii). » Et C
scandalum iniquitatis eorum factum est. » (IIieron.)
idem propheta : ¢ Summa, inquit, capita in omni Ideo, inquit, possidentium aurum et argentum, nec
loco attondentur, et omnis barba radetur (Isa. xv). » anima saturabitur, mec venter implebitur, quia hoc
Michæas quoque ad eamdem Jerusalem : • Decalvare, ipsum aurum et argentum scandalum scelerum eo
ait, et tondere super filios deliciarum tuarum, di rum factum est. Significat autem idola quæ auro
lata calvitium tuum, sicut aquila (Mich. 1). » Et argentoque fabricata suos contemnunt artifices. Pro
super mortuis jubetur fieri calvitium. Soli autem quo LXX transtulerunt, t Quia cruciatus iniquitatuum
sancti, hoc est, Nazaræi, et qui ad pontificatum Do eorum fuit, » ut in suo iniqui errore crucientur, et se
mini pervenire mereantur, non radunt capita sua. intelligant male Dei munera in blasphemiam conver
Neque enim habent mortis opera, nec immundi tisse.
sunt, quia Nazaræi, id est, sancü Domini sunt. • Et ornamentum monilium suorum in superbiam
Quod si juxta eos quispiam fuerit mortuus, omnes posuerunt. Et imagines abominationum suarum et
•dies pristini non reputabuntur sanctificationis eo simulacrorum fecerunt ex eo. » Quæ ego, inquit, de
rum. Samuel Dei sanctus erat, eu propterea æterna deram in ornamentum possidentium, atque divitias,
capitis ornamenta possedit, audivitque illud de Can illi verterunt in superbiam, ut de quibus poteraat
tieo eanticorum : t Cincinni tui nigri sicut corvus. » per eleemosynas et bona opera suam animam libe
Porro Samson, quia perdidit comam, perdidit fortitu rare ex illis haberent materiam arrogantiæ. Deni
diuem (Judic. xvi), paulatimque renascentibus capillis que ex auro argentoque fecerunt idola, et mea
vires rediere pristinæ, ut plures multo moriens, quam munera in dæmonum simulacra verterunt. Facilis
* vivus occideret. Elisæus, licet corporis haberet cal autem tropologia quod aurum et argentum sensus,
viuium, tamen quia Nazaræus Domini erat, cincinnis et eloquia Scripturarum quæ electa sunt mundi, et
eapitis fruebatur (IV Reg. 11). Unde pueri, quia quæ nobis in ornamentum data sunt, hæretici po
parvuli erant, et necdum ad ætatem viri pervene suerunt in fomentum, et materiam superbiæ, et iura
ranl, illudentes calvitio ejus atque dicentes: v Ascende gines diversorum dogmatum et abominationum au
calve, ascende calve, » ferarum laniati sunt m.orsi que offendiculorum suorum fecerunt ex eis, ut per
bus, quarum saltus ac silvæ sunt habitaculum. quæ poterant colere et adorare Deum, ex eis Deum
« Argentum eorum foris projicietur, et aurum eo offenderint.
• rum in sterquilimium erit. » Septuaginta. Argen • Propter hoc dedi eis illud in immunditiam, et
tum eorum in plateis projicietur, et aurum eorum dabo illud in manus alienorum, ad diripiendum, ct
 G17 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V.
impiis terræ in prædam, et contaminabunt illud. • A ' t Et requiescere faciam superbiam potentium, et
Quia ex auro et argento et ornamentis monilium,
quæ dederam eis, imagines sibi abominationum sua
rum simulacrorumque fecerunt, propterea dedi eis
illa in immunditiam ct in stercora. Pro quibus Sym
nachus interpretatus est. nauseam, voleas idolorum
sorles exprimere. • Et tradam, inquit, ea in manus
l;ostium, ut diripiant omnia, » et non tam contami
i.em, quam contaminata esse demonstrem, quæ prius
viulebantur esse sanctissima. Nos quoque tradimu;r
in manus inimicorum et alienorum a Deo, quando
facimus ornamenta nostra' simulacra dæmonum, et
omnis gloria nostra possidetur ab impiis, siye pesti
lentibus terrae, ut nos suæ subjiciant potestati.
« Et aygruam facienr meam ab eis, et violabunt
arcanum meum,*et introibunt in illud emissarii, B « Ipsa est enim pax quæ exsuperat omnem sensum, »
• et contaminabunt illud. » Cum, inquit, propter su
periores causas abominationum populi, avertero fa
ciem raeam -ab eis, et nequaquam eos dignos-meis
oculis judicavero, tunc violabunt arcanum meum;
quod significat sangta sanetorum. Pro quo Septua
ginta posuere : Et irrumpent in ea impii et pestilen
les terræ, quæ exceptis sacerdotibus soloque ponti
fige, nulius alius audebat intrare, quod scimus et a
Bal.yloniis et a rege Antiocho Cneoque Pompeio, et
ad extremum facum esse sub Vespasiano et Tito,
quando templum captum: atque subversum est, et
omnia perpetrala quæ- sequens prophetæ sermo
complectitur. Ad nostra quoque mala opera avertit
Deus faciem suam. Et quia aversa est facies, ideo unus loqueretur, veniu alius nunlius'mala augens ma
ut pro sacerdotibus et sanctis C lis; et appropinquantis Bal ylouis fremitum turbam
Dei violatur arcanum,
Dei pestilentes ingrediantur, et universa contani
íieni, ut qui locus esse debuit sanctitatis, fiat locus
immunditiæ, juxta illud evangelicum : « Domus Pa
uris mei, domus orationis vocabitur, vos autem fe
cistis illam speluncam latronum. • .
: Fac conclusionem, quoniam terra plena est judi
• ciò sanguinum, e£ civitas pluaa iniquitate. • lgi
11: r, o propheta, iram meam super terram Judæam
et super urbem Jerusalem brevi sermone conclude,
ut quomodo terra plena judicio sanguinum, omnes
enim in sapguine. judicantur fundentes innoxium
sanguinem, quod et in Nabuthæ persona fecisse Ju
daeos Scriptura commemorat, sic ipsorum quoque
fun *fatur cruor, et plena iniquitalis civitas demon
si retur. Nam et sub Manasse repleta est urbs Jerusa
lem a porta usque ad portam sanguine propheta
rum. Yenietqüe eis conclusio et perturbatio atque
cc n fixio, ut nullus de imminentibus miseriis possit
evadere. '' - . - - * «
« Et adducam pessimos de gentibus, ct posside
« bumt domus eorum. » Pro sacerdotibus et prophe
1is pessimos cunctaruni gentium adducam Babylo
nios, ut domus vestras possideant, vosque subjiciant
servit uti. Sed et nostras domus, id est animas,
temp! * m euim Dei sumus, et Spiritus sanctus habi
tat in nobis, possidebunt pessimi dæmones, si fue
riu te u-ra nostra p'eiia sanguini!)us, et habitatio
pfeum.* i:;iquitatis. - partein apostoli erunt, qui ligent peccatores; ve! in
- - PA***** 1. £X.
618
* possidebunt sanctuaria^eorum, » Propterea pes
simi gentium possidebunt domus potentium et su
perborum, et obtinebunt sanctuaria eorum, quia lo
cum sanctimoniæ : spurcus ingreditur, et sua cum
coartaminat immunditia. Significanter autem, quia
polluta fuerant sancta Dei, et violatum afςanum est,
non dixit, possidebunt sanctuaria mea, sed sa::ctua
ria earum; * quia post contaminationem mea esse
cessaverunl. • .• ' ' ' - * 3 • ••• • • •. .
* Angustia superveniente, requirent pacem, ct non
• erit. » Qua:ret autem pacem et non inveniet, qui aii
divit ab apostolis: “ Pax huic domui (Matth. x), » et
non servavit eam, nec fecit in sua mente requiescere,
sed malis fugatam operibus non potest invenire.
et quam ad Patrem victor ascendens Salvator aposto
lis dereliquit. (Joan. xiv). '* . • • .
• • Conturbatio super conturbationem veniet, et au
• ditus super audium. » Quomodo sanetis dicitur :
« Gaudete, iterum dico: Gaudete; » et de ipsis scriptum
est: « lbunt de virtule in virtutem, » ut præsentia bona
futuris bonis cumulent : sic et his, super quos-venit
angustia, et qui quæsierunt pacem, et non invenerunt
eam : • Weniet conturbatio super conturbationem, »
sive væ super væ, juxta qu9d in Apocalypsi scviptum
est: * Væ unum abiit, et væ alterum venit (Apoc. ix.) »
« Et auditus voniet super auditum, nutjtiusque su
• per nuntium, » juxta illud beati. Job : Cum adhuc
que describeus, suljjungit : • • • • • • . ,
•, « Et quærent visionem de propheta, et lex peribit
* a sacerdote, et consilium a senioribus. » Proprie
singula quæruntur a singulis, vaticinium futurcfura
quæritur a propheta. Legis interpretauio sacerâotis
officium est, prudens consilium ætas matura perqui
ret, juxta illud quod scriptum est : * ln consilio ju
storum et congregatione magna opera Domini (Psal.
cx). » Hæc autem non solum in illo tempore quando
Babylonius conlra Jerusalem veniebat exercitus. A
prophetis, sacerdotibus, et senioribus quærebantur,
sed quotidie in ecclesiis requiruntur ; quae si visio
nem,. legem consiliumque perdiderint, frustra pro
phetas et sacerdotes et seniores habere se jactant.
w Rex lugebit, et principes inducntur moerore. »
Luxisse autem Sedeciam, et omnes principes populi
Judæorum fuisse moerore confectos, sancta Scriptura
comiaemorat. Possumus autem, quanquam hoc prima
fronte videatur esse blasphemum, regem lugentem
nostra vitia atque peccata Christum dicere, qui l6
quitur in Psalmis: * Quæ utilitas in sanguine meo, dum
descendo in corruptionem (Psal. xxix)? » Et appro
pinquans Jerusalem, flevit super eam et dixit: « Jeru
salem, Jerusalem, quæ occidis proplietas, et lapflas
missos ad te, quoties volui congregare filios tuos*
sicut gallina congregat pullos suos sub alas suas, et nor
luisti (3Iatth. xxiii)! , Principes quoque vc! in bonata
20 - - ; .■
649 B. RABANI MAURl ARCIHEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
contrariam illi quibus dicitur : • Audite verbum Do- A fugiens frequentiam multitudinis, et senes Juda se
mini, principes Sodomorum (Isa. 1). • t lndueturque, » debant coram eo, vel prophetæ verba audire cupien
guxta Septuaginta, • interitu, qui non habet arma tes, vel insidiantes sermonibus ejus. Significanter
turam Dei, nec indutus est Christo. • • Quotquot enim
in Christo baptizati sunt, Christum induerunt (Gal. * ad decem tribus quæ prius captæ fuerant, sed a.
iii). • • Et manus populi terrae conturbabuntur. » Sive, eos qui de tribu Juda cum Jechonia ducti erant i,
juxta Septuaginta, t dissolventur. » Quamdo visio non
fuerit in propheta, et legis scientia in sacerdote, et
consilium in semibus, rexque luxerit, et princeps fue
• it in moerore sive in interitu, consequenter et po
puli manus conturbabuntur suum perdentes ordinem,
sive dissolventur, antiquam fortitudinem non ha
])entes. Pulchreque non populus Dei dicitur, cujtis
turbabuntur manus, et cujus non est municipatus in
cœlo, sed populus terræ, de quo scriptum est : ¢ Re
cedentes a te super terram scribentur. »
• Secundum viam eorum faciam eis, et secundum.
ι judicia corum judicabo eos, » sive, ut Septuaginta
transtulerunt, a ulciscar eos. » Peccatoribus reddit
Deus juxta vias suas, ut teneant judicii veritatem.
Gaeterum in sanctis excedit modum clementiæ. • Ne
que enim condignæ sunt passiones temporis hujus
ad futuram gloriam quæ revelabitur in nobis (Rom.
vui). Stipendia enim peccati mors, » quam recipit
peccator juxta vias et opera sua. Cæterum justorum
virtus fruitur Domini largitate, de qua Paulus loqui
tur, c Donum Dei vita æterna. » Quodque addidit : t Et
secundum judicia eorum judicabo eos, » illud evange
licum sonat : v ln quo judicio judicaveritis, judicabi
1ur de vobis. » Et apostolicum : « In quo enim judi
cio judicas altcrum, teipsum condemnas; eadem enim
operaris quæ judicas. » • Et scient quia ego Dominus. »
lste versiculus frequenter in hoc propheta ponitur,
quod supplicia atque cruciatus sequatur scientia Dei,
ut quem non intelligebant per beneficia, per tormen
ta cognoscant. -
CAPUT VIII.
Visio similitudinis Dei; de effosso pariete, de viris
thuribulum tenentibus, et ad or.um solis adoranti
bus, de applicantibus ramum ad nares suas.
• Et factum est in anno sexto, in sexto mense, in
• quinta mensis, ego sedebam in domo mea, et senes
• Juda sedebant coram me, » etc.(Hieron.) Quinto anno
transmigrationis Jechoniæ, quarto mense, qninta
mensis, superiorem visionem faetam ad prophetam le
gimus. I!æc aatem quam nunc exponere volumus,
sexto anno ejusdem regis, sexto mense, quinta mensis
facta memoratur; ex quo perspicuum est post anaum
et duos menses hæc facta quæ scripta sunt, et vel in
termissam per annum et duos menses prophetiam,
vel per totos quatuordecim menses gesta quæ supe
rior sermo contexit. Scxto autem anno, et sexto
inense, et quinta die niensis, qui nuiueri ad fabrieam
nìundi referuntur, ad cari,eos seu;sus qui terret;a
conspiciunt, et necdum coelestia contemplantur, fa
ctam prophetiam non mirabitur, qui ad presbyteros
Juda seraioiiem dirigi intellexerit. E quibus septua
£inta tenebant thuribula et viginti quinque in templo
adorabant solem, sede!)atque propheta in domo sua
6`0
que dicuntur senes Juda, ut niliil ad Israel, hoc est,
captivitatem, dici intelligamus.
« Et cecidit supcr me ibi manus Domini Dei,
* vidi, et ecce simililudo quasi aspectus, ignis ab asp -
ι ctu lumborum ejus, et deorsum ignis, et a luml
v ejus. Et sursum quasi aspectus splendoris, ut visi
electri. » Manus autem ivspysixv, id est opera, sigiii
ficat, ut visionis possit sacramenta cognoscere. E
hoc considerandum est, quod non ipsas videat veri
tates , sed similitudinem ignis quia a lumbis usqu,
I} deorsum ignis apparuit. Et a lumbis sursum quas,
aspectus splendoris, ut visio electri, ignis apparuit.
Pro splendore qui in Hebraico dicitur zor, auram
Theodotio transtulit, ut in supernis Dei refrigeria
demonstret. Denique et in Regum volumine(III Reg.
xix) beattis Elias adventum I)omini non in tempestate
contemplatur et turbine, non in ignis ardoribus, sed
in aspectu auræ tenuis atque lenissimæ, ut Dei om
nipotentis mansuetudinema comprobaret. Opera autem
csitus quæ significantur in lumbis usque deorsum
igne purgantur, et opera virtutum qnae a lumbis ad
superiora consurgunt, splendorem habent atque ful
gorem, et tamen nec ignis usque ad pedes dicitur,
nec splendor electri nsque ad caput, sed deorsum,
et sursum, ut tam in peccatoribus, quam in sanctis
C pro diversitate meritorum, alius usque ad illud et il
lud membrum, alius usque ad illa et illa perveniat.
Et quomodo qui sanctitudinis perfectionem tenent,
ad verticem usque perveniunt, sic qui in peccato
rum profundo sunt, plantas igneorum pe(!um tenere
creden,!i sunt.
• Et emissa similitudo manus apprehendit me in
v. cincinno capitis mci. » Et liic similitudo mantis
r.on ipsa mai;us extcnditi;r, neque enim in Deo ali
quid corporale est, videturque manus, ut membrum
humani corporis atque consueti nequaquam terreat
eum qui assumitur atque comprehenditur. Si enim in
colubri, vel in qualibet alia bestiarum similitudine
tetigisset prophetam, ipsa dissimilitudo membrorum
terruisset assumptum. Parsque comprehenditur capi
lorum, quia totius apprehensionem capitis humana n:
tura non sustinet. Pro t cincinno » Septuaginta xpáz
trsόον, id est « fimbriam, » interpretati sunt. Quorum
alterum in capillis, alterum in vestibus accipi solet.
« Et elevavit me spiritus inter terram et coelum. »
Primum similitudine manus apprehenditur, postea
elevatur a spiritu, qui spiritus non eum statim al
cœliim levat, sed intcr tcrram et cœlum, ut terre;.a
interim derelinquens festinet ad cœlum. Possumus
autem ct hoc dicere, quod propter bona opera pro
pheta similitudine manus Dei apprehensus sit, et pro
pter scientiam rerum spiritalium elevetur a spiritu.
« Et adduxit me in Jerusalem in visione Dci juxta
* ostium interius, quod respiciebat ad aquilouem, ubi
 621 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 6:22
erat statutum idolum zeli ad provocandam æmulauio- A boris accingere; tran$meare maria, adire judicia,
pulsare principatus, palatia irrumpere, jurgantibus
• mem. Et ecceibigloria Dei Israel, secundum visionem
quam videram in campo. » Quando dixit, * adduxit populorum cuneis interesse, et terrena patrimonia
ne in Jerusalem, in visione Dei, A ostendit se non. laboriosa, observationé defendere. Quibus si fortasse
in corpore, sed in spiritù esse translatum. Juxta dicatur, Cur ista vos agitis, quii saecti!:im reliquistis?
quam visioiiem possumus et coclos, et profunda ma respondeut illico Deum se metuere, et idcirco tanto
ris, et inferna conspicere, dum rationes singulorum studio defendendis patrimoniis insudare.
cogitatione complectimur. Primum autem venit ad. ' • 'Et dixit äd me : Fili hominis, leva oculos tuos
vestibulum, quod respicit ad aquilonem, ut ibi videat * ad viam aquilonis. Et levavi oculos meos ad viam
statuam idoli zeli, ad provocandam æmulationem, • aquilonis. Et ecce ab aquilone portæ altaris idolum
ut de illo loco possit ad interiora penetrare, et cer • zeli in ipso introitu, » (Ilier.) Dixit, inquit, ad me
nere reliqua quæ postea describuntur. Statuam au vel gloria Dei quam in campo videram, vel spiritus
tem idoli Baal in templo Dei positatn narrat historia. qui me inter cœlum levavit ac terram. Locutusque
Pulchreque appellatür idolum zeli, quia ad æmula est mihi postquam me transtulit in Jerusalem, ct
tjonem et zelum Dominum provocat, juxta illud quod fecit vel urbem vel templum videre. Et imperavit ut
in Deuteronomio dicitur : « Ipsi me provocaverunt ad B levarem oculos ad viam aquilonis. lbi enim statua
zelum in eo qui non erat Deus, Et ego pvovocabo Baal posita erat, quam voeal idolum zeli in ipso
gos ad zelumin gente , quæ mon est. (Deut. xxxii). » portæ introitu. Qui autem idolum zeli sive possiden
ι Emissa, inqüit, similitudo manus apprehendit me tis ad gloriam Dei vel ad spiritum referunt, impie
in ciueinno capitis mei. Et elevavit me spiritus inter faciunt, personam idoli Dei majestate mutantes.
terram et coelum, et adduxit in Jerusalem in visione • Et dixit ad me : Fili hominis, putasne vides tu
Dei juxta ostium interius quod respiciebat ad aqui • quidisti faciant, abominationes magnas quas domus
lonem,. ubi erat statutum illolum zeli, ad provocan ι Israel facit hic, et ut procul recedam a sanctuario
dam æmulationem. » (Greg., lib. xxxi. Moral., a meo? Et adhuc conversus, videbis abominationes
cap. 39.) Quid est enim cincinnus capitis, nisi • majores. » Ne me, inquit, putes injuste templum
collectæ cogitationes mentis, ut iion sparsæ de deserere et subvertendam relinquere civitatem ,
fluant, sed per disciplinam constrictæ subsistant? aspice quæ in templo faciunt. Cumque illa conspexl.
Manus ergo , desuper mittitur, et propheta per ris, non putes finem esse scelerum, adhuc majora
cincinnum capitis, elevatur, quia cum nostra mens conspicies. Quod quidem potest et de nostra Jerusa
sese per cuslodiam colligit, vis superna sursum lem nostroque templo intelligi, quando in exemplum
nos ab infimis trahit. Bene vero inter terram C Ophni et Phinees idolorum scelera operamur in ta
et cœlum sublatum se asserit, quia quilibet san- , bernaculo Dei, et fornicamur cum his qui se militiæ
ctus in carne mortali positus, plene quidem adhuc et ministerio Dei voverint. Et sacrificiorum ejus primi
ad supernâ non pervenit, sed jam tamen ima dereli tiva decerpimus, dantes in usum clientum atque famu
quit. In visione vero Dei in Jerusalem ducitur, quod lorum, et omnia lucri causa facimus. Sin autem hæc
videlicet unusquisque proficiens per claritatis ze tam magna sunt quæ videmus, quanto majora æsti
lum qualis debeat esse Ecclesia contemplatur. Bene manda sunt, quæ humanam effugiunt conscientiam !
quoque additur, quia v juxta ostium interius ductus • Et introduxit me ad ostium atrii, et vidi et ecce
est, quod respiciebat ad aquilonem. » Quia nimirum foramen unum in pariete. Et dixit ad me: Fili ho
sancti viri dum per aditum internæ contemplatioiiis « minis, fode parietem. Et cum perfodissem parieteni,
aspiciunt, plus prava intra Ecclesiam fieri quam re « apparuit ostium unum. Et dixit ad me: Ingredere
cta depreliendunt, ct quasi in aquilonis parte oculos, « et vide abominationes pessimas qiias isti faciunt
i. 1 est, ad solis sinistram flectunt, quia contra vitio * hic, » etc. Hoc quod transtuli : « Et vidi et ccce
rum frigora charitatis se sti mulis accendunt. Ubi et foramen unum in pariete, » in Septuaginta nou
recte subjungitur: t Quia et illic erat statutum idolum habetur. Et quia omnia quasi in imagine picturaque
ze{i ad provocandam æmulationem. » Dum enim intra D monstrantur, unum in pariete foramen vidisse se
Eeclesiam sanctam a nonnullis specie sola fidelibus dicit, juberique sibi ut illud perfodiat, et amplius
rapinas, et vi;ia perpetrari considerant, quid aliud faciat, quo videlicet aperto foramine, latius possit
quam in Jerusalem idolum vident? Quod idolum zeli intrare et videre, quæ foris videre positus non pote
dicitur, quia per hoc contra nos æmulatio superua rat. Per quod ostenditur tam in ecclesiis, quam ia
provocatur, et tanto districtius delinquentes ferit, singulis nobis per parva vitia majora moiistrari, et
quanto nos charius Redemptor amat. liypocritæ igitur, quasi per quædam foramina ad al)ominationes ma
quia cogitationes mentis non colligimt, per ciucin ximas perveniri. « Ex fructibus enim arbor cogno
num capitis minime tenentur, et qui sua nesciunt, scitur (Mat:h. xii); ex abundantia. enim cordis os
commissorum, sibi , quando delicta deprehendunt? loquitur (Luc. vi). » Pro signo sunt interioris homi
Hi itaque torpent a cœlestibus, ad quæ flagrare dc nis verba erumpentia. Quomodo libidinosum, quia sua
buerunt, et flagrant terrenis rebus anxie, a quibus callide celat vitia, interdum turpis sermo demon;
Jauda1 •iliter torpuissent. Postposita quippe cura filio strat. Et avaritiam latentem intrinsecus parvulæ ríi
r ., m, saepe eos videas se contra pericula immensi la cupido significat. Minoribus enim majora monstrcr;
* , \u
• 625 B. RABANI \jAURI ARCi£I£P. A1J(; ÜNT. 0i'ERÜM PARS ll. 624
tur, vtituque et oeulis dissimulari non potest con- A ingressus vidi : et ecce oinnis similitudo repti
, scientia, dum luxuriosa et lasciva mens lucet in lium et animalinm abominatio, et ecce universa
facie, el secreta cordis, motu corporis et gestibus idola domus Israel depicta erant in pariete. » Per
.indicantur. Ezechielem quippe praepositorum persona si;natiir,
• Et ingressus vidi, ct ecce omnis similitudo re per parietem duritia sii! ditorum. Et quid est pa
« ptilium et animalium abominatio, et universa idola rietem fodere, nisi asperis correptionibus du:i:iar
• domus Ísrael depicta erant in pariete in circuiu cordis aperire? Quem cum perfodisset, apparuit
• per totum. » Non solum autem idolum zeli stabat ostium. Q:iia eum cordis duritia, vel studiosis per
ii, introitu portæ aquilonis, sed et omnes templi par cunctationibus, veH maturis correptionibus scindit ,
tes diversis i:!olorum imaginilius pingebantur, ut quasi quaedam jamua ostenditur, ex qua omnia in c.
niilla esset bestia quam non parietis pictura mon qui corripitur, cogitationum interiora videantur,
straret. Hoc in delubris idoloruin, fanisque gentilium Unde et bene illic sequitur : * Et dixit ad me : In
huc usque perspiciamus, quod oiiinia genera bestia gredere et vide abominationes pessimas quas is;
rum adoret stulta religio. Unde et Virgilius a : faciunt hic. » Quasi ingreditur, ut abominationc,
(}innigenumque (ait) deum monstra, et latrator Anubis, aspiciat, qui discussis quibusdam signis exterius
quasi non et illa si;;t monstra quæ laudat, B apparentibus , ita corda snbditorum penetrat, ut
Contra Neptunum, et Venerem, contraque Minervam. cuncta ei quæ illicita cogitantur, innotescant. Unde
Possumus et in nostris templis idola mo:istrare parie et subdidit : t Et ingressus vidi, et ecce omnis si
tibus depicua, quando omnibus vitiis suhjacemus, et militudo reptilium et ani:na!ium , a!:ominatio. ,
pingimus in corde nostro peccatorum conscientiam, ln reptilibus cogitationes omnino terrenæ signanlur;
imaginesque diversas. De quibus in Psahmis dicitur : in animalibus vero jam quidem aliquantulum a terra
• Doinine, in civitate tua imaginem ipsorum dissi • suspensæ, sed adhuc terrenæ mercellis præmia re
paljis (Psal. Lxxii). » Et in alio loco : • Verumta quiren:es. Nam reptilia toto ex corpore terræ inhae
inem in inagine perambulat homo (Psal. xxxviii). » rent, animalia autem ventre a terra suspensa sunt,
' Quod scilicet nullus hominum sit, qui aliquam appelitu tamen gulæ ad terram semper inclinantur :
irnaginem non habeat, sive sanciitatis, sive pec reptilia itaque intra parietem sunt, quando cogita
cati. Quamobrem furiosis dicitur et iracundis :
tiones volvuntur in mente, quæ a terrenis desideriis
• Furor illis juxta similitudinem serpentis, sicut
nunquam levantur. Animalia quoque sunt intra pa
aspidis surdae, et obturantis aures suas, quæ non rietem, quando et si qua jam justa, si qua honesta
exaudiet vocem incantantium (Psal. lvii). » Et de
cogitantur, appetendis tamen lucris temporalibus
hominibus nequam : • Generatio viperarum, quis C
ostendit vobis fugere a ventura ira ? » (Matth. iii.) honoribusque deserviunt, et per semetipsa qui'em
jam quasi a terra suspensa sunt, sed adhuc per au
Et de versipelli;;us ac fraudulentis : v Ite, dicite
l;itum, quasi per gulæ desiderium sese ad ima sub
vnlpi huic (Luc. xiii). » Ac de amatoribus femi mittunt. Unde et bene subditur : « Et universa idola
narum : « Equi insaiuientes in feminas facti sunt
domus Israel depicta erant in pariete. » Seripuim
mihi, unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebat
quippe est : t Et avaritia, quae est idolorum servi
(Jer. v). » De brutis quoque ac vecordibus : « No
tus (Coloss. iii). » Rccte ergo post animalia idola
iite fieri sicut equus et nulus, quibus non est in
descril)untur, quia eisi honesta actione nonnu!ii
tellectus (Psal. xxx). » (Greg., Moral. lib. xxvi,
quasi a terra se erigunt, ambitione tamen inhonesta
c. 6.) Wiri autem veraciter sancti, cum fla
gellari quempiam pro culpa coguoscunt, etsi quæ se etipsos ad terram deponunt. Bene autem dicitur,
s depicta erant, » quia dum exteriorum rerum ex
dam ejus inordinata corripiunt, ad quædam tamen
dolentia compatiuntur. Et sic sciunt lumentia pre
irinseeus species attrahuntur, quasi in cor,fe depin
nere, ut sciant etiam cruenta fovere, quatenus in
giiur, quidquid fictis imaginibus deliherando cogita
eis dum dura emolliunt, infirma roborentur. At con
tur. Notandum iiaqiie est, qnia priis foramen in
pariete, ac deinde ostium cernitur, et t;inc demuin
ura arrogantes viri quia charitatis viscera non habent,
occulta abominatio demonstratur, quia nin.irnm
non solum non compatiuntur, etiam justis dolenti uniuscnjusque peccata prius signa forinsecus, deinde
i iis, sed eos insuper sub specie justæ increpatiouis janua apertæ iniquitatis ostenditur. Et tunc deinuia
affligunt. Vel si qua in eis sunt parva mala exagge
rant, vel ea quæ vere bona sunt, n:ale apud se in omne malum quod intus latet aperitur : idcirco ergo
terpretanda commutant. Quamvis etiam casti do etiam doctores graviter solent iminuta discutere, ut
ctores sæpe exaggerare soleant delinquentium vitia, ab extremis exterioribus ad occulta possint majora
et ex quibusdam siguis publicis occulta rimari, tit pos pervenire, verba asperæ increpationis movent, ut
sint ex minimis majora cognoscere. Unde ad Ezechiel spinas mortiferæ cogitationis eradicent. Eu hæc cum
\iicitur : • Fili hominis, fode parietem. » Ubi mox agunt, charitatis amore sapiunt, non inflatione
subdidit . • Et cum perfodissem parietem, apparuit elationis intumescunt. Mori enim pro ipsis parati
4)slitm unum. Et dixit ad me : Ingredere et vide sunt, quos quasi usque ad mortem sævientes afmi
&bominationes pessimas quas isti faciti:t hic. Et gtint. Servant in cogitatione quod di!igunt suruat
* £ne: 3. !j!). viii , in descrip'ione clypci Aenææ.
 {'25 Co¥¥ENT. IN EZECIIIÉLEM. — LIB. V.
in spccie quoi persequuntur, bona præjican'es insi- A (Jo.in 111). » Et in se inf, lliget i!!u ! esse comp!e
nuant, mala autem caventes præmt;iitiant, non ut tum : • Qui inebriatur, noete iiiebi'atur (I Thess. v). ,
Eliu desiderantes exorant, erga commissos sibi non Quod juxta litteram stare non potest. Quanti enim
nunquam correptione fervent, ac si nullus eos fervor in prandiis conviviisqiie dierum inebrantur ! sed!
accendat. Walle enim metiiunt, ne si a pravorum cor
reptione cessaverint, ipsi pro eorum damnatione
pnniantur. Et cnm ad verba se invectionis inflam
mant, inviti quidem ad hæc veniunt, sed tamen hanc
defensionem sibi apud districtum judicem præparant.
« Et septuaginta viri de senioribus domus Israel,
« et Jezonias Sapham filius stabat in medio eorum
« stantium ante picturas, et unusquisque habebat
, thuribulum in manu sua, et vapor nebulæ de thure
, consurgebat. » (Hierom.) Quando dicit septuaginta
viros fuisse de senioribus domus Israel, qui tene
bant thuribula manibus, ostendit multos et alios fuisse
presbyteros qui hoc non faciebant, sed forsitam pec
catis aliis tenebanttir. Unumque roniine Jezoniam
filium Sapham stetisse in medio eorum quasi pri::ci
pem sceleris eorum atqne sácrilegii, qui omissa reli
gione Dei, idola colebant, el in templo non adorabant
Deum, cujus erat templum, sed pieturasparietum. Pul
chreque dicitur : , Stabat Jezonias filius Sapham, »
id est , judicii » et condemnationis suæ, * in medio
suanuium presbyterorum, » qnia et princeps , et hi
quorum princeps erat, firino in sceleribus stabant
gra tu, nec fluctuabant 'in malo, sed robustissime
persistebant. Waporque nebulæ et confusionis ac tur
binis qui surgebat ex thure offerentium'sacrilegia de
monstrabat. Iloc factum sit eo tempore juxta litte
ram; cæterum, et nobis orandum est, ne seniores
domus Israel, septenarium numerum, qufi est sanctus,
per septem decades multiplicantes, stent in erroribus
suis, et adorent picturas idolorum, vaporque sacrilegi
aseendat sive consurgat resistens Deo. Quando videri
mus plebem pessimam congregatam, de qua scriptum
est : « 0 divi ecclesiam malignantium (Psal. xxv), »
et pejores plebe presl yteros, nequioremque princi
-pem qui præfectus est plebi atque presbyteris, di
camus Jezoniam stantem ante picturas, et singulos
habere thuribula in manibus suis, non Dei majesta
tem, sed proprias sententias ador: ntes, et nequaquam
o fovem bo:iae fragranti;e ad Deum, sed foetorem ad
idola pervenire.
« Et dixit ad m;e : Gerte vides, fili hominis, quæ se
* niores domus lsrael faciunt in tenebris, unusquis
• que in abscondito cu'.iculi siii. Dicunt eiiim : Non
* videt nos Dominus. Derel:quit Do:ninus terrana
suam, » etc. Ex eo, inquit, quod in templo faciunt
,ariter congregati, ostenditur quid in cubiculo suo
ita usquisque faciat. Sed secundum anagogen melius
in t«- liigi potest, quod nonnulli principes ecclesiarum
facia rat in tenebris, quæ dictu- turpia sunt. Iste est
absconditus cordis liomo de qtro dicitur : * Ingredere
in cuhiculum tuum (Matth. vi). » Et rursum : • Qui
videt in absconso reddet tibi. » Recolat unusquis
que conscientiam suam, et opera tenerarum recor
detur in tenebris, sciatque scriptum : « Omnis qui
cperatur, odit lucem, ne arguatur a lice
rara 1.*
(;26
quia ebrietas cordis offendens f)eum tenebrarum est,
et non lucis, propterea quicunque inebriatur, nocte
inebriatur. Cum autem seniores domus Isr::el fece
runt mala in tenebris et in abscondito cubiculorum
suorum, et putaverint se Deum celare posse, tunc
consequenter dicent : Non vi,'et Dominus nos : dere
liquit Dominis terram. Multique sunt peccatores et
aimbulantes juxta cogitationes suas, q:ii I)eum non
:estimant curare mortalia, nec ad illum nostra vitia
pertinere.' Certe quando peccainus, si cogitareiutis
Deum videte et esse præsentem, nunquam qiiol. ei
B displicet faceremus. Porro quod sequitur: « Dereliquit
Dominus terram, » quorumdam etiam philosophorum
sèntentia est, qui ex siderum cursu atqiie constantia
suspicantur esse in cœlestibus providentiam et ter
rena contemnere, dum nihil recte, ncc juxta orJinem
in terris geritiir.
* Et dixit ad me : Adhuc conversiis videbis na
• jores abominationes, quas isti faciunt. Et introdu
* xit me per ostium portæ domus Domini, quod re
« spiciebat ad aquilonem, et ecce mulieres sedebant
* plangentes Adonidem. » Qtiem nos interpretati su
mtis Adonidem, Hebræus et Syrus sermo thamuz
vocant. Unde quia juxta gentilem fabulam in mense
Junio amasius Weneris, et pulcherrimus juvenis oc-'
cisus, et deinceps revixisse narratur, eugmdem Ju
nium mensem eodem appellant nomine, et anni
versariam ei celebrant solennitatem, in qiia p'an
gitur a múlieribus quasi mortuus , et postea revivis
cens canitur atque laudatur. Consequenterque post
quam principes et seniores domus Israel quid fecerint
in templo ac tenebris cubiculisque monstratum est,
etiam mulierum vitia describuntur, quæ plangunt
amatorum societate privatæ, et exsultant si eos po
tuerint obtinere. Et quia ea'em gentilitas hujusce
modi fabulas poetarum quæ habent turpitudinem
interpretatur subtil ter, interfectionem et resiirr*
ctionem Adonidis pi:;nctu el gaudio proseqt:ciis.
Quorum alterum in seminibus quæ moriunt:ir in
terra, alterum in segetibus quibus mortua semina
renascuntur, ostendi putat. Nos quoque eos qui ad
sæculi mala et bona, vel contristantur vel exsultant,
mulieres appellemus molli et effeminato animo, di
camusque plangere eos Thamuz, ea videlicet, quæ in
rebus mundi putantur esse pulcherrima.
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis, ad
• huc conversus videbis abominationes majores his.
ι Et introduxit me in atrium domus Domini interius.
v Et ecce in ostio templi Domini inter vestibulum et
altare, quasi viginti quinque viri, dorsa habentes
: contra templum Dómini, et facies ad orientem. Et
adorabant ad ortum solis. » Et quia supra legimus
post idolum zeli, quod ad portam aquilonis apparuit:
* Adhuc conversus videbis abominationes majores, »
ostensisqtie per parietem picturis onai, iun* Lestiarum
ς27 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARs II. 623

quas adorabant septuaginta presbyteri et Jezo- A ciens cœlum, et solem, et lunam, et astra fulgentia,
nias filius Saphan, tcnentes thuribula in manibus, se osculatus sit manum suam, idestadoraveritcreaturas.
cundo dicitur : t Adhuc conversus videbis abomi t Ergo et ego faciam in furore : non parcet oculus
nationes majorcs his. » Quæ est autem major abo * meus nec miserebor. Et cum clamaverint ad aures
minatio superiorum trium scelerum? videlicet quarta a meas voce magna, non exaudiam eos. » Pro his,
quae sequitur : • Ecce in ostio templi Domini inter ait, omnibus quæ fecerunt, et ego faciam in furore, et
vestibulum et altare, ' quasi viginti quintue viri non parcet oculus meus, nec miserebor. Quod audien
dorsa habentes contra templum Domini, et facies ad tes veteres hæretici, creatorem calumniantur quasi
orientem, et adorabant ad ortum solis, » eo quod, crudelem et sanguinarium, nec cogitant aposlolum
contempto Domino, id est creatore, adorarent solem, Paulum, qui certe boni Dei, ut ipsi volunt, aposlolus
id est Domini creaturam, præcipiente ipso Domino est, scribere ad Corinthios : « Si venero rursum, non
per Moysen, quod nequaquam in morem gentilium parcam (II Cor. xiii), » ut virga corripiat delinquen
contra orientem Deum adorare deberent, sed in tes, et erranles retrahat ad salutem. Qui enim non
quacunque parte fuisset nobis, sive ad orientem, intelligunt quid sibi prosit, et orent frequenter
sive ad occidentem, sive ad meridiem, sive ad contraria, expedit eis ut non exaudiantur a Domino.
septentrionem adorarent contra templum, ubi in B Unde et in oratione Dominica dicimus: • Fiat voluntas
sancto sanctorum habitare Dominus credebaiur : tua, » non voliintas nostra, quæ errare consuevit, sed
quod quidem et Danielem in Babylone fecisse voluntas tua, quæ futura cognoscit. Magnæque inter
legimus (Dan. vi), qui apertis fenestris coena dum felicitatis est, ad præsens misericordiam non me
culi sui adorabat Dominum contra templum quod reri. Et istis igitur qui sunt de domo Juda, et a con
erat in Jerusalem ; hoc juxta litteram fuisse sacri fessione Ecclesiæ recesserunt, non parcet Dominus.
legii nemo dubitat. Secundum anagogen omnes hae Cumque clamaverint voce magna, de qua Dominus
relicos pejores esse prioribus, id est, idolo zeli, pictis dixit: « Clamor eorum pervenit ad me, » uamen Do
que in pariete figuris animantium, planctu . Ado minus non exaudiet eos, ut malis eoacti inlelligant
nidis,per quæ idololatria voluptasque monstratur, ille quid fecerint. - *.

scire poterit qui intellexerit prophetam, dicentem : CAPUT IX. -

« Tu autem odisti disciplinam et projecisti sermones De sex viris missis ad vastationem populi; de riro li
meos post te (Psal. xlix). » Et in alio loco :
• Werterunt contra me scapulam recedentem (Jer.
11). » An ignoramus Marcionem et cæteros hæreti
cos, qui Wetus laniant Testamentum contempto Crea
tore, id est justo Deo, alium quemdam bonum Deum
colere et adorare, quem de suo corde finxerunt,
oimnosque nostri temporis hæretici qui Dei filium quasi ægrotantis, quasi habentis vulnera, quasi me
prædicant creaturam, et tamen adorant eum relicto dicas exspectantis manus, juxta illud quod alibi di
divinitatis templo et post tergum habito, ipsi confes
sione sua creaturam adorare se dicunt? Nos autem
sic adoramus solem justitiæ, ut Deum adoremus in
templo Weteris Testamenti, ubi lex et prophetæ, ubi
cherubim et propitiatorium est.
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis. Nun
v quid leve est hoc domui Juda, ut facerent abomi
a nationes istas quas fecerunt hic, quia replentes
« terram iniquitate conversi sunt ad irritandum nie?
« Et ecce applicant ramum ad nares suas, » etc. Pro
eo quod nos diximus : « Et ecce ipsi sicut applicant
ramum ad nares suas, • Septuaginta transtulerunt,
v et ecce ipsi sicut subsannantes, » quibus de Theo
dotione additum est : « Extendunt ramum, » ut sit
totum pariter, « Et ecce ipsi extendunt ramum quasi
subsannantes. » Significat autem viginti quinque
viros, qui in quadrum solida statione fundali sunt, et
a quinque sensibus pcr quinquies quinque quadran
guli figuram efliciunt. Non solum templum habere
post tergum, sed instar idolorum ápplicare ramum
ad nares suas, haud dubium quin palmarum, quas
græco sermone baia vocant, ut per hoc eos idola
adorare significet. Denique et Job inter cæteras virtu
tes etiam hoc habuisse se dicit, quod nunquam aspi
meis induto, cum atrameiuário.
« Et clamavit in auribus meis voce magna, di
« cens: Appropinquáverunt visitationes urbis, » etc.
Pro visitationibus , ultionem. » Septuaginta transtu
lerunt. • Mihi enim vindicta, ego retribuam, dicit
Dominus (Rom. xii). » Omnisque ultio visiuatio est,
ctum est: • Visitabo in virga iniquitates eorum, et
in flagellis pcccata eorum. Misericordiam autem
meam non auferam ab eis(Psal. lxxxviii). Recteque,
ut supra diximus, visitatio vel ultio appropinquare
' dicitur cáptivitate vicina. • Et unusqui que vas inler
fectionis habet in manu sua. w Non dixit, ι habe
bat, » ut Septuaginta transtulerunt, neque enim
narrat praeterita, séd praesentia, futuraque demon
strat. Qui igitur malos percutit in eo quod mali
sunt, et habet vasa interfectionis, ut occidat pessi
mos, minister est Domini.
* Et ecee sex viri veniebant de via portæ supe
• rioris quæ respicit ad aquilonem. Eu uniuscujusqne
vas interitus in manu ejus. Wir quoque unus in
« medio eorum vestitus lineis. Et atramentarium
ι scriptoris ad renes ejus. lngressique sunt et stete
w runt juxta altare æneum. Et gloria Domini Israel
• assumpta est de cherub, quæ erat super eum ad
v limen domus. Et vocavit virum qui indutus erat
• lineis, et auramentarium scriptoris habebat i=m
• lumbis ejus. » (Greg., lib. xxii Moral., c. 19.) Quid
namque aliud in sex viris venientibus, nisi sex aeta
tes humani generis designantur? Qui de via port-e
superioris veniunt, quia a condiuione paradisi, sicut
 629 C0MMENT. IN EZEUlliELEM.— LIB. V. (;50

ab ingressu mundi a superioribus generationibus A domus atque vestibuli. Qnod nequaquam tecto pre
•volvuntur. Quæ porta ad aquilonem respicit, quia , mitur, sed acris fruitur libertate, quæ ipsa gloria
videlicet mens humani generis vitiis aperta, nisi ca Doiuini virum qui erat in habitu pontificis, • habe
lorem charitatis deserens, torporem mentis appe batque atramentarium in lumbis suis, » vocavit, et
teret, ad hanc mortalitatis latitudinem non exisset. dixit quæ Scriptura testatur. Quidam sex viros, sex
« Et uniuscujusque vas interitus in manu ejus. » Quia interpretantur angelos, qui Dei pareant voluntati,
umaquæque generatio singulis quibusque ætatibus ipsumque unum qui habebat indumentum pontificis
evoluta, ante Redemptoris adventum in sua opera 'Salvatorem intelligunt, juxta id quod sacerdos est,
tione habuit, unde poenam damnalionis sumpsit. et magni consilii angelus : illudque quod dicitur :
t Vir quoque unus in medio eorum vestitus lineis. » « Tu es sacerdos secundum ordinem Melchisedech
Quia Redemptor noster etiam de sacerdotali tribu, (Psal. cix). » IIoöäpn autem quod Septuaginta trans
juxta carnem parentes habere dignauus est.Vestitus ttiferunt, una octo vestium est pontificis, quæ Latine
lineis venire perhibetur, vel certe quia linum de dicitur talaris, et ex eo quod ad pedes usque descen
terra : non autem sicut lana de corruptibili carne dat, hoc sortita vocabulum est. Cum ab Ilebraeo
nascitur, quia indumentum sui corporis ex ma quærerem quid significaret, respondit mihi Græco
tre virgine, non autem ex corruptione commistionis B 'sermone appellariza)zgápw, ab eo quod in illo calami
sumit. Profecto ad nos vestitus lineis venit. w Et recondantur: nos atramentarium, ex eo quod aura
atramentarium scriptoris ad remes ejus. » In remibus mentum habeat dicimus. Alulti significantius ulecas
posterior pars corporis est. Et quia ipse Dominus vocant, ab eo quod thecæ sint scribentium calamo
pro nobis mortuus est, resurrexit et ascendit in co rum. De quatuor clerubim, unus cherub miuitur a
lum, tunc Testamentum Novum per apostolos scribi gloria Dominicæ majestatis, locuturus ad eum qui
tur. Vir iste atramentarium in renibus habuit. Qui pontificis vestimentis indulus erat. Et quanquam
euim scripturam Testamenti Novi postquam disces plerique τά zspov6aig ncutrali genere numeroque
sit, condidit, akramentarium quasi a tergo portavit. “plurali dici putent, nos scire debemus $ingulari nu
Hoc ergo atramentarium viro lineis vestito inhærere mero esse cherub generis masculini, et plurali ejusdem
considerat, qui dicit : • Et librum scribat ipse qui generis cherubim, non quo sexus in ministris Dci
judicat (Job. xxxi). » Sed cur, beate Job, ab eo qui sit, sed quo unumquodque juxta linguæ suæ propr.e
judex est, librum scribi desideras? ut sequitur, v ut tatem diversis appelletur generibus, angeli vocantur
in humero meo portem illum et circumdem illum, numero plurali, malachim et cherubim, et seraphim
quasi coronam mihi (Ibid.). • Librum quippe in ejusdem generis et numeri. Porro sabaoth, quod in
humero portare est Scripturam sacram operando terpretatur militiarum sive exercituum atque virtu
perficere. Et notandum quam ordinate describitur : tnm, dicuntur gemere femimino, numero plurali, et
et prius in humero portari, et postmodum sicut desinunt in extremam syllaham oth. Qui autem vo
corona circumdari, quia videlicet sacri eloquii man lunt sub figura pontificis intelligi Salvalorem, de
data, si modo portantur in opere, post nobis coronam Apocalypsi Joannis utuntur exemplo. In qua scriptum
victoriæ exhibent in relributione. (Hier.) Ad hominum esl : • Et converti ine, et vidi vocem quæ loquehattir
igitur peccata delenda, qui in sexta die fabricationis mecum : et conversus aspexi septem candelabra au
mundi facti sunt, veniunt sex viri, et descendunt de rea, et iu medio candelabrorum similem Tilio ho
porta superiori, sive, ut Sepluaginta transtulerunt, minis (Apoc. 1)
t excclsa ad aquilonem. » Et habebat unusquisque v Et dixit Dominus ad eum : Transi per mediam
securim in manibus, de qua Joannes loquiiur : Jam civitalem in medio Jerusalem. Et signa Thau su
enim securis ad radices arborum posita est. 0mnis ar per frontes virorum gementium et dolentium su
bor quæ non facit fructum bonum excidetur, et in per cunctis abominationibus quæ fiunt in medio
**nem mittetur (Matth. vi). » Eratque in medio sex vi ejus. Et illis dixit audienue me : Transite per civi
* •rum unus, id est septimus,in.habitu pontificis, ve tatem sequentes eum, et percutite. Non parcat
i)
titus lineis indumentis. Et habebat atramentarium oculus vester, neque misereamini. Senem, adole
sc , pto ris ad renes suos. quo omnia peccata describe scentulum et virginem, parvulum et mulieres, in- *
ret, et saiictorum a peccatoribus numerum segrega lerficile usque ad internecionem. Omnem autem
rei, sive zonam sapphirinam coloris sapphiri lapidis, super quem videritis Thau, ne occidatis, et a san
qui in ornamentis est principis sacerdotum. ι Ingres ctuario meo incipite, » etc. Præcipiuur ei qui indu
siqne sunt sex viri, et steterunt jnxta altare æneum. , tus erat lumea veste sive talari, et sacerdotalem ha
Duo enim erant altaria, unum thymiamatis aureum bitum præferebat, ut ponat signum super frontes viro
intrinsecus, et alterum ante templum æneum holo rum gementium et dolentium super cunctis abomina
caustorum. Juxla altare autem stare dicuntur parati tionibus quæ fiunt in medio Jerusalem. Pro signo
ad jubentis imperium, ut cujuscunque viderint, ibi quod Septuaginta, Aquila et Symmachus, transtule
non esse peccata dimissa, sententiæ Domini et inler runt, Theodotio ipsum Hebraicum posuit Thau, quæ
fectioni eum subjacere cognoscant. Gloria quoque extrema est apud Hebr;eos viginti et duarum litte
Domini Israel ascendit , sive assumpta est, de rarum, ut perfect m in viris gementibus et dolenti
uuo cherub, et ivit ad liimem, sive ad subdivum atrii bus scientiam demonstraret. Sive, ut Hebræi auli
631 B. RABANI MAURI ARCIllEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. C:2
mant, quia lex apud eos appellatur thora, quæ hac in A • ciem meam, et clamans aio : Ileu, Domine Deus,
principio nomiais sui littera scribitur. Illi hoc acce v ergone disperdas omnes reliquias Israel, effundens
pere signaculum, qui legis præcepta compleverant. • furorem tuum super Jerusalem. • Cunctis qui si
Et ut ad nostra veniamus, antiquis Hebræorum litteris, gnaculum non habebant cæde prostratis, corruit pro
quibus usque hodie utuntur Samaritani, extrema pbeta in faciem suam pro interfectorum multitudine,
Thau littera crucis habet similitudinem , quæ in nullum præter se arbitrans remamsisse. Quod quia
Christianorum frontibus , pingitur, et frequenti mà videbatur esse contrarium, ei sententiæ, qua jusserat
nus inscriptione signatur. Sunt qui putenl ex eò Domiuus-signatarum frontium viros non esse caeden
quod secundum Hebraicum alphabetùm isla extrema dos, propterea in vulgata editione protractum est.
sit littera, demonstrari in- multitudii:e peccantiùm Nos autém sequentes Hebraicam veritatem, posui
reliquias superesse sanctorum. Gementes igitur do mus, * remansi ego. » Notandumque quod non dixe
lentesque salvantur, qui non solum malis non con rit , solus; » quod si dixisset, videbatur esse conlra
senserunt operibus, sed et aliena planxere peccata, riwm, sed, « remansi ego, » ut subaudiatur, cum
secundum quod et Samuel planxit super Saul, et caeteris qui frontes habuere signatas. Ut autem scia.
apostolus Paulus (I Cor. v) super his qui po$t pecca mus figuranter hoc dictum, • remansi ego, » in Regum
tum non agunt pœnitentiam. Unde et ipse dicebat : B volumine, quando Elias loquitur ad Dominum :
« Qui sumus in tabernaculo, ingemiscimus (II Cor. • Altaria tua demoliti sunt, et ego relictus sum, so
v); » et alibi : « Tristitia est mihi magna, et incessa lus, èt quærunt animam meam auferre (III Reg.
Jilis dolor cordis mei (Ibid.). » Praecipitur sex viris xix), » solum pósuit, quia.remansisse alios nesciebat.
ut præter eos qui possunt dicere : t Signatum est su Quidam putant et ex persona Domini, in cnjus typum
per nos lumen vultus tui, Domine(Psal. iv), » cunctos præcessit Ezechiel, posse h6c intelligi de populo Ju
interficiant, non seni parcant, non juveni, non vir dæorum, quando omnes declinaverunt, sìmul inutiles
gini, non parvulo, non mulieri. Sécundum mysticos facti sunt. Et Propheta testatur : « Salvum me fac,
intellectus senes sunt in Ecclesia, de quibus dicitur : Domine, quoniam defecit sanctus (Psal. xi). » Solus
• Cani hominis prudentia ejus(Sap. iv). » Juvenes, qui enim inventus est Dominus , qui. peccatum non fe
sunt ad fidei bella promptissimi, Wirgines, qui padi cit, neque inventus est dolus in ore ejus (I Petr. ii).»
citiam tota mente conservant. Parvuli, qui lacte po Quod autem intulit, • effundens furorem tuum supér
tantur infantiæ, et necdum percipiunt solidum. ci Jerusalem, a verbum effusionis pœnarum ostendit
bum. Mulieres, quæ fragilitate sexus animæ imbecif magnitudinem, ut alibi legimus : • Effusa est despe
litatem testautur; quibus univcrsis, non parcitur, si ctio super principes'(Psal. cvi); » et iterum : v Pene
absque Christi signaculo aliquid se esse credunt. effusi sunt gressus mei (Psal. lxxii); » el in bonam
Quodque sequitur : « Et a sanctuario meo incipite, » partem : « Charitas Dei effusa est: in cordibus nostris
sive, ut Septuaginta transtulernnt, * et a sanctis (Rom. v); » et : • Effusa est gratia in labiis tüis (Psal.
meis incipite, » vel sacerdotes significat, qui versa xi.iv); » et in contrarium : * Etfunde furorem uuum
bantnr in templo, et qui fuerant in populis causa super gentes quæ te non intellexerunt, et smper re
peccati , primi mertere supplicia, tempus est enim gaa quæ nomen tuum non invocaverunt (Jer. x); »
ut incipiat jndicium a domo Dei. et : • Effunde frameam, et conclude adversus eos
« Cœperunt ergo a viris senioribus qui erant ante qui persequuntur me (Psal. xxxiv). »
t faciem domus. Et dixit ad cos : Contaminate do , • Et dixit Domintis ad me : lniquitas domus Israel
• mum, et implete atria interfectis. » Pro atriis, quæ • et domus Juda magna est nimis valde, et repleta
Hebraice dicuntur aseroth, Septuaginta posuere vias. v est terra sanguinibus. Et civitas repleta est aver
Occiduntur autem viri seniores, de quibus supra le « sione. Dixerunt enim : Dereliqnit Dóminus terram,
gimus, quod haberent thuribula, et adolerent idolis • et Dominiis non videt. lgitur et mbus non parcet
incensum. Nec est ulla templi religio, quia, offenso • oculus neque miserebor, vias eorum suiper ca
Deo, contaminata sunt omnia, ut unde peccatu»m, inde m, 1 put eorum reddam, » etc. Videris Dominus pro
judicium sit. Atriaque cadaveribus complentur in phetam suum flere pro populo, et admirafiinâigna
templo, et non viæ, quæ utique foris erant, nisi for tionis magnitudinem, reddit causas non ut ille putat
sitan vias intelligere possumus plateas civiuatis. Nec bat, injusti vel excedentis modum supplicii, sed me
audere poterant angeli contaminare templum san ritæ justæque sententiæ. lniquitas , inquit, decem
guine mortuorum, in quo prius gloria Dei habitabat, tribuum lsrael et duarum tribuum Juda, magna est,
nisi hoc credentis gloriæ Dominus præcepisset. Om et, non.-solum magna, sed magna nimis. Nec hoc
nis qui peccato mortuus, est, contaminât atria tem dixisse sufficit, sed repetit.valde, ut pro magnitu
pli, et urbis Domini vias, in quibus vivit, qui cum dine iniquitatis magnitudo supplicii sit. Ex quo di
Christo resurgens, mortuus esse desistit. , . scimus non ut plerique æstimant, et maxime Stoici,
• Et egressi sunt, et percutiebänt eós qni erant paria esse peccata, sed vel magna vel parva, et pr y
• in civitate. » Sive, ut alii transtulerunt, a percu qualitate mensuraque peccantium diversitatem esse
tiebant civitatem, » pro his qui erant in urbe, ipsam judicii punientis. • Repleta est terra, inquit, san
urbem appellantes. guinihtis, » sive, ut Septuaginta transtulerunt, * po
« Et cæde comqleta remausi ego, ruique $uper fa p*!!:s : » « Et civitas repleta est aversione. » Aut, ut
 • •
•QJ» COMMENT. IN EZECHlELEM. — LIB. V. 654

Vulgata habet editio, • iniquitate et immunditia; • A terrogatus exoptat: ¢ Quid detur tibi aut quid ap
non modicus sanguis effusus est, sed de porta usque ponatur tibi ad linguam dolosam ? Sagittæ potentis
ad portam, et omnis civitas declinavit a cultu Dei. acutæ cum carbonibus desolatoriis (Psal. cxix). »
Et pro eo plena est immunditia, idololatriæ videlicet Multaque istiusmodi in Scripturis sanctis invenire
sordibus. Causa autem tantorum scelerum illa est, poterimus, de quibus crebro diximus. Hoc tanuiin
quod putaverunt providentiam non esse super fer notandum est quòd in Isaia, qui tantum in ser
ram, nec Deum curare mortalia. Juxta iilud quod mone peccaverat, et immunda fabia habere se dixe
alibi legimus : - • rat, ad purgandum unus forcipe carbo comprehen
Scilicet is superis labor est, ea cura quietos ditur. (Isa. vi); hic vero quia erat civitas plena
Soilicitat... ---
..*
- - * - * *
iniquitate et post supplicia cadaveribus mortuorum,
putaverunt non esse provi!en plures assumuntur carbones ignis, et non una manu,
Quia igitur illi vel
tiam, vel quæ ante fuerat in populis, hoc tempore sed ambäbus, ut omnis purgetur Jerusalem
suum populum reliquisse, propterea et Dei non parcet • ingressusqtie est in conspectu mco. Cherubim
eculus, iigc miserebitur, ut contra vitia sæviens, pla autem stabant a dextris domus cum ingrederetur
cabilis sit virtutibus, viasque eorum atque peccata vir, et nubes implevit atrium interius. El elevata
eS! gloria Doinini destiper cherub ad limen domus:
reddat super capita eorum, vel süper principale cor
dis, vel super principes populi, juxta Numerorum li et repleta est domus nube, et atrium repletum est
brum in quo capita populorum principes esse dicuntur. splendore gloriæ Domini. Et sonitus alarum cheru
. . • Et ecce yir qui indutus erat lineis, qui habebat bim audiebátur usque ad atrium exterius, quasi
, atrâmentarium in lumbis suis, respondit dicens : vox dei òmnipotentis loqùentis. Cumque præcepis
• Feci sicut præcepisti mihi. » Septuaginta : » Et set viro qui indutus erät lineis, dicens : Sume
ecce vir qui indutus erat podere, id est, veste talari, ignem de medio rotarum, quæ sunt inter che
et accinctus zona lumbos suos. Et respondit verbüim rubim ; ingressus ilfe stetit juxta rotam , et ex
.dicens : Feci sicut mandasti mihi. » Ipse est vir, cüi tendit cherub maiium dè medio cherubim ad
jussum est transire per Jerusalem, et ponere si ignem, qui erat inter cherubini, et assumpsit et
gnum in froatibus virorum gementium et dolen dedit in manu ejus qui indutus erat liueis. Qui
tium super cunctis iniquitatibus eorum. Dicit ergo , accipiens egressus est, et apparuit in cherubim si
,se Domini præcepta complesse, et signaculo thau • militudo manus hominis subtus pennas eórum. »
.litteræ frontes armasse lugentium. Sex antem viri Vidente propheta ingreditur vir qui indutus erat
. quibus, præceperat Dominus dicens: • Transite per talari veste vel linea : ingreditur àutem, üt secundo
civitatem sequentes eum, et percutite, iiulliusque C dicitur, in medio rotarum, quæ sui.t subter cleru
, misereamiui usque ad internecionem, • nihil tale re bim, ut `impleat manus suas igneis carboiiibus. Qui
nuntiant; neque enim lætitiæ, sed moeroris implevere cum esset iiigressus, stetit tantum juxta rotam. Et
sententiam, quæ non sermone, sed opere monstratur. vel ob tristitiam puniendæ Jerusalem, vel oi) glo
- - CAPUT X. - .
riæ magnitudinem stupens, manüim äd ignem ipse
De vira qui accepit carbones de medio rotarum : et non misit, sed unus de cherubim, id est, cheri.b
cherubim et repetitio visionis et rotarum. misit manum et uult ignem, qui erat in medio et;e
« Et vidi, et ecce in firmamento quod erat super ca rubim, et dedit in manum ejus qui indutt:s erat ve
put cherubim quasi lapis sapplirus, quasi species si stibus lineis. Qui accipiens egressus est, et tamen
militudiiiis sölii appáruit super eam. Et dixit ad vi `Scriptura non dicit egressus quid fecerit, ut tristis
: rum qui indulus erat iiiieis. Et Âit : ingredere in rei iiarrationem intelligentiæ potius nostræ rclin
medio rotarum quæ sunt subtiis cherubim , , et queret, quam oculis subjiceret. Introeunte £ute;m
in ple- nianus tuas prunis ignis, quæ sünt inter viro qui indútus erat vestilus lineis, cherubim sta
cherubim, et effiin(!ens super civitatem, » etc. De bant a dextris domus, ut sanctæ stipernæque virtu
firmamento quod erat super cherubim, et de lapide tes dexteram Dei domus partem tenere viderentur,
sapphiro qui hábebat similitudinem throni, et de D et illæ quæ mittuntur ad supplicia, de quibus scri
rolis qiiae animalia sequebantur, supra dixisse sufli ptum est : • Immissionem per angelos pessinios
ciat. Et illorum lector explanatione contentus sit. (Psal. lxxvii), » sinistras partes possidere credan
Nuiic autem qttod jubetur ille qui indutus erat lineis, tur. Cumque elevata est gloria Domini de cheru!»,
pro quo in hoc loco Septuaginta stolam interpretati qui carbones ignis viro traditurus erat, et transisset
sunt, ut tollat prunas de medio cherubim, et effundat ad limen domus, statim nube, tenebris et caligitie
sive spargat super civitatem, illud milii videtur os atrium impletur interius. Neque enim, præsente Do
tendere quod post interfcctionem cædemque iniilto mini majestate, exerceutur siipplicia. Et gloria Do
rum, et in viis cadavera mortuorum prunarum ignis mini videiur in atrio; de qiio scriptum est : « Sc;ii
assumitur, ut puniat sive inunde, Jerusalem. Juxta tus alarum cherubim audie'atur usque ad atrium
illud quod in Isaia scriptum est : « Sanctificavit eum exterius. Pro sonitu, in Iiebraico vox ponitur, qu;e
in igne ardente, et devorabit sicut fenum materiam. » vox habebat similitudinem vocis Dei omnipoten
Isti sunt carbones, quos in remedium linguæ atque tis loquentis. Nota, lector, in quiibus superior et
mendacii desolantes vitia atque peccata, propheta in haec visio concorde:i! sive discordent, ut ex cc!
655 b. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 656

latione utriusque absque nostro admonitu divina A neque enim facie ad faciem revelato vultu gloriam
intelligas sacramenta, et illud quod ante commo Domini contemplamur, sed in similitudine omnia
nui, quoniam si in firmamento et in throno et in videmus et imagine, quandiu fragili et mortali, et
i;anu hominis non veritas, sed similitudo dicatur, corruptibili circumdamur corpore.

[.! BER SEXTUS.

SEQUITUR CA1'UT X. . lis; , nunc autem dicit de rotis : « Corpora earum

Cum ratio postularet ut una eademque visio simul
in uno volumine complecteretur, forsitan aliqui mi
rantur, cur eam in librorum divisione ab invicem
separarem, quibus quoqiie ratio hujus divisionis pan
denda est. Quoniam sicut secundum librum in osten
sione rotarum separavi a primo libro, ubi quatuor B bemus. Nam Pharisæus ille qui ascenderat in tem
animalium descriptio fuit, non quidem propter si plum orare, testante Evangelio, quid dixit agnovi
gnificationis dissimilitudinem, sed ad devitandam
operis longitudinem, ne prolixitas libri tædium face
ret lectori. Ita et nunc ob idem tæditim devitandum
post gloriæ Domiui visionem ac cherubim simul
ostensionem, sextum librum a quatuor rotarum nar
ratione judicavi iuclioandum, de quibus Propheta
ita narrat, diceiis :
quatuor rotæ juxta cherubim : `cordiam, ad referendas Deo gratis, oculum habue
d Et villi, et ecce
Rota una juxta cherub unum : et rota alia juxta rat Pharisæus, sed ad hum'litatis custodiam oculum
cherub unum. Species autem rotarum, quasi vi 'non habebat. Et quid prodest, quod contra hostium
sio lapidis clirysolithi. Et aspectus earum simili
tudo una quatuor, quasi sit rota in medio rotæ.
Cumque ambularent in quatuor partes gra!ieban
tur, et non revertebantur ambulantes, sed ad lo
cum, ad quem ire declinabat, quæ prima erat, se
quebantur et cæleræ, nec convertebantur. Et omne
corpus earum et colla et manus et pennæ et cir
culi, plena erant oculis in circuitu quatuor rota
rum. Et rotas istas vocavit volubiles, audiente me.
Quatuor autem facies habebat unum, facies una,
facies cherub. Et facies secunda, facies hominis, et
in tertio facies leonis, et in quarto facies aquilae, et
elevata sunt cherubim, » et reliqua. (IIieron.) 0b
serva quod prius species fuerit rotarum. Juxta Sep
tuaginta, t quasi visio tharsis. » Nunc autem, juxta
eosdem, • quasi visio carbunculi, » ut pennarum per
ignein, qui a Clerub traditur similitudo monstretur.
Licet in Hebraico et supra et hic , tharsis , scriptum
sit. Quod Aquila , chrysolitum, » Symmachus , hia
cynthum » transtulit. Rursumque ubi nos vertimus,
« et omne corpus earum, » quod subauditur rota
rum, in Hebræo scriptum est : « Et omnes carnes
earum, » et colla, et manus, et pennas, et circulos
rotarum, carnes appellari in supernis virtutibus, ut
quando legimus : • Caro et sanguis regnum Dei non
possidebunt, neque corruptio incorruptionem (1
Cor. xv), » sciamus non substantiam carnis, sed opera
condemnari : Bostar enim, quod in hoc loco scribi
tur, non corpus sed carnem significat. Circulos au
tem rotarum , canthos » ferreos appellavit, quibus
lignorum rotunditas arctatur et stringitur. Superius
ergo dixit : • Corpora animalium plena sunt ocu
et colla et manus et pennæ, et circuli plena erant
oculis in circuitu quatuor rotarum. » (Grcgor. in
expos. Evang.) Sed sciendum nobis est quia saepe,
dum aliis rebus intendimus, fit ut alia negligamus,
et ubi negligimus, ibi procul dubio oculum non ha
inus. Ait enim : « Deus, gratias ago tibi. » Recte an
tem gratias Deo agebat in quo acceperat bona, quæ
fecerat, qui etiáin subjungit : « Quia non siim sicut
caeteri homiiies raptores, injusti, adiilteri, vel:;t
etiam hic publicanus. Jejui;o bis in sabbato, deci
nias do omnium quæ possideo (Luc. xviii). » Ecce ad
- exhi: endam a!stinentiam, ad impendendam miseri
`insidias pene tota civitas cante eusto,!itur, si uni;m
foramen apertum relinqnitiir, t;nde ab hostibus in
tretur. Quid ergo prodest custodia, quæ pei:e ubi
C que circumponitur, quando inimicis tota civitas per
neglectum loci una aperitur. Pharisæus autem qui
jejunium exhibuit, decimas delit, Deo gratias retu
lit, quasi pene per circuitum in suae civitatis custo
dia vigilavit, sed quia unum in se foramen superbiæ
'non intendit, ibi hostem pertulit, ubi per negligen
tiam oculum clausit. (H.) Rotæ autem istæ non so
lum carnes habent, vel corpus aut membra, sed et
colla et manus et pennas, ut efficientias rerum in
singulis, non membrorum imagines sentiamus. Rotæ
quoque ipsæ appellatæ sunt lingua Hebraica w Gel
gel, » quod Symmachus , volubiles, » Aquila « ro
tam , interpretati sunt. Porro quod sequitur : « Au
diente me » usque ad eum locum, ubi scriptum est :
• El vata sunt cherubim, » in Septuaginta non ha
betur, sed de Ilebraico additum est. In quo obser
vandum, quod nequaquam ut supra dicitur, * facies
hominis, et facies leonis a dextris quatuor, et facies
vituli a sinistris quatuor, et facies aquilæ quatuor a
dextris; » ut videlicet alia a sinistris, alia a dextris
esse credantur, sed æqualis omnium ordo describitur,
diceiite Scriptura : Quatuor autem facies habebam
unum, facies una, facies cherub, et facies secunda, fa
cies hominis, et in tertio facies leoais, et in quarto fa
cies aquilæ; ut prima, et secunda, et tertia, et qttarta
facies non locorum diversitate dextri et sinistri, s-j
uno per gradus ordine describatur. tJnam autem fa
ciem, id est, primam appellavit cherub, pro quo su
pra dixerat facies vituli. Ex quo intelligitur faciem
037 C0MMEMT. IN EZECIIlELEM. — LIB. Wi. 658
cherub esse faciem vituli, quorum omnium sensum A quo quæritur. Ad activam enim vitam ambulat te
præteritæ visionis continet explanatio. ' cum. Ad immobilitatem atque constantiam spiritus
« Ipsum est animal, quod videram juxta flumen profecisti, stat tecum, ad contemplativam vitam per
a Chobar. Cumque ambularent cherubim, ibant pa Dei gratiam pervenisti, volat teeum. Et rursum sub
• riter et rotæ juxta ea. Et cum levarent cherubim ditur : « Quia spiritus vitæ erat in rotis. » Quod
a alas suas ut exaltarentur de terra, non resistebant idcirco secundo dicitur vitae spiritus in rotis esse,
• rotæ sed et ipsæ juxta erant. Stantibus illis sta quia Scripturæ duo sunt testamenta, quæ utraque
* bant. Et cum elevatis elevabantur. Spirilus enim Dei spiritus scribi voluit, ut nos ab animæ morte li
a vitæ erat in eis, » etc. 0mnia vivunt Deo et suum beraret, vel certe quia duo sunt præcepta charitatis,
sentiunt creatorem, non est enium Deus. mortuorum, dilectio videlicet Dei, et dilectio proximi, per quæ
sed viventium, unde el omnia corpora rotarum plena utraque nos sacræ Scripturæ dicta vivificant. Se
sunt oculis. Et in psalmo dicitur : ¢ Cœli enarrant cundo ergo dicitur : « Quia spiritus vitæ erat in ro
gloriam Dei et opera manuum ejus annuntiat fir t's, » quia dilectionem Dei et proximi capimus in
mamentnm. Dies diei eructat verbum, et nox nocti eloqniis divinis, per præcepta sacræ Scripturæ dicta
indicat scientiam (Psal. xviii). » Sol quoque et luna, vivimus, qui mortui jacebamus. Unde omnipotenti
mare et flumina, montes et colles laudant eum. Et B Deo per Psalmistam dicitur : • In æternum non obli
in suum circulum per amios singulos elementa vo! viscar justificationes tuas, quia in ipsis vivificasti
vuntur, cœlorumque rationem in terris deprehen , me (Psal. cxviii). » Justificationes enim præcepta
dimus, ut antiquæ legis ordinem conservantes, vol Dei dicuntur, in quibus nos corrigendo justificat.
vantur et currant, et nihil novum cernamus super - De quibus Psalmista apertius dicit : * In, tuis justi
terram. Quod autem dicitur : « Ipsum est animal, ficationibus meditabor, non obliviscar sermones trios
quod videram juxta flumem Chobar, • Scriptura de • (Ibid.). » In eis itaque nos justificat, quia per hæc
monstrat eadem nos del)ere intelligere in expositione nobis spiritalem vitam demonstrat, eamque per affla
animalis, quæ supra intclleximus. Bene autem dici tum spiritus mentibus nostris infundit. Quod quia
tur : « Cum euntibus ibant, et stantibus stabant, et quotidie per donum gratiæ in electorum mentibus agi
cum elevatis a terra pariter elevabantur, et rotæ se tur, recte dicitur: t Spiritus vitæ erat in rotis. » Hæc
quentes ea. Quia spiritus vitæ erat in rotis. » (Greg.) nobis Scriptura in tenebris vitæ præsentis facta est
Hæc sunt ex maxima parte jam dicta, sed iterata lumen itineris. Hinc etenim Petrus ait : , Cui benefa
descriptione narranlur. Nec nos itaque pigeat eadem citis intendentes, quasi lucernæ candenti in caliginoso
breviter exponendo repetere, quæ spiritus per Pro loco (II Petr. i). » liinc Psalmista dicit: « Lucerna po
phetam dignatus est replicando narrare. lioc enim C dibus meis verbum tuum, Domine, et lumen semitis
solum in his verbis novum adjicitur, quod dictum meis (Psal. cxviii). » Scimus tamen quia et ipsa i;o
est : « Cum stantibus stabant : » Sunt enim quidam bis nostra lucerna obscura est, si non hanc nostris
qui usque ad hoc proficiunt, üt terrena quæ accepe mentibus veri;as illustret. Unde iterum Psalmista
runt bene dispensare noverint. Misericordiæ óperibus ait : « Quoniam tu illuminas lucernam meam, Do
iutendunt, oppressis subveniunt; hi videlicet vadunt, mine, Deus meus illumina tenebras meas (Psal.
in eo quod se ad pioximi utilitatem tendunt. .Cum his xvii). » Quid enim lucerna ardens est, uisi lumen?
ergo rotæ gradiuntur, quia sacra eloquia dictorem Sed lumen crealum non lucet nobis, nisi illumine
suorum passus in eorum itinere disponunt. Et sunt tur a lumine non creato. Quia ergo omnipotens
alii, qui fidem, quam acceperunt, ita ad tenendum Deus ad salutem nostram sanctorum testamentorum.
fortes sunt, ut adversis quibusque resistere valeant, , dicta et ipse creavit, et ipse aperit, « spiritus vitæ
et non solum minime ad perversitatem trahuntur erat in rotis. » - -

perfidiæ, sed etiam perversa loquentes impugnant,
eosque ad rectitudinem trahant. Cum istis stantibus
stant etiam rolæ, quia eis rectitudinem suam sacra
eloquii verba coafirmant, cum in eis audiunt : State,
et te:ete traditiones quas didicistis ; et rursum :
* Adversarius vester diabolus tanquam leo rugiens,
circuit quærens quem devoret, cui resistite fortes
in fide (I Petr. v). » Ei sunt alii, qui omnia uerrena
despiciunt, nulla quæ prætereunt possidere dignan
tur, in Dei se, ut prædictum est, contemplatione
suspendunt. Cum his ergo elevatis, et rotæ pariter
levantur. Quia quantum quisque ad alta profecerit,
intantum ei et sacra eloquia de aluioribus loquuntur.
Vadunt ergo animalia ad utilitalem proximi, stant
in cuslodiam sui, elevantur ad contemplalionem Dei.
Sed et rotæ pariter vadunt, stant, elevantur. Quia
quæsita sacra lectio talis invenitur, qualis fit ipse a
* Et cgressa est gloria Doniini a lumine templi,
et stetit super cherubim. Et elevaiitia cherubim
alas suas exaliata sunt a terra coram me. Et illis
egredientibus rotæ quoque subsecutæ sunt. Et ste
tit in introitu portæ domus Domini orieutalis, et
gloria Domini Israel erat super ea. Ipsumque est
animal, quod vidi subter Deum Israel, juxta T:i
vium Chobar. Et intellexi quia chérubim essem
quatuor per quatuor facies uni, et quatuor alæ
uni. Et similitudo manus hominis sub alis eorum.
Et similitudo vultuum eorum, ipsi vultus quos vi
debam juxta fluvium Chobar. Et intuitus eorum et
* impetussingulorum ante faciem suam ingredi, » etc.
(Hier.) Gloria Domini sive majestas, quæ steterat in
templi lumine, stetit super cherubim, quæ elevan
tia alas suas Propheta cernente exaltata sunt rolis
pariter sequentibus, et stetit in introitu portæ domus
615 P. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS ll. 616

more., Cum autem oinnes trepidaverint, et ad mon- A contemptui erit. Fuga et captivitate cogente divi
uana confugerint, manus omnium dissolventur, et tias; et auri argentique pondera projicient in plateis,
nullus contra hostes poterit resistere, pavorisque suas tantum animas servare cupientes, ne sint Pon
magnitudine urina polluet genua, nec valebit pro deri quæ prius fuere luxuriæ. Alioquin et juxta an
fluentes aquas vesica cohibere. Accingent se ciliciis agogen captivorum atque fugientium de Jerusalem.
et tremor omnia possidebit. Hoc in illo populo fa Omne argentum projicietur in plateis, in lata et
ctum est, non solum sub Babyloniis, sed et sub R0 spatiosa via, quæ ducit ad mortem, quia angustam
manis, quando pervenit in eos usque ad finem ira salutis semitam reliquerunt. Sed et omne aurum
Dei. Cæterum et in nostra Judæa, in qua est Domini erit contemptui, vel in sterquilinium atque iinmun
confessio, quando multiplicatæ fuerint iniquitates, ditiam reputabitur, non enim potest habere mundi
et refrixerit charitas multorum, omnes mauus b0 uiam, quod extra Domini Ecclesiam est.
norum operum dissolventur, et cuncta genua sive « Argentum eorum et aurum eorum non valebit
femora fluent aquis eorum qui illicitos quæsie liberare eos in die furoris Domini. » Nulli enim du
runt concubitus, et quos in lege fluxum seminis sus bium quin obsidionis ct famis tempore, aurum et
tinentes et immundos Scriptura cognominat. Unde argentum esurientes non liberet, et illisi pretiosis
qui tales sunt debent se accingere ciliciis pœniten B simo melallo dentes instar durissimi lapidis retun
ti;e et venturum judicium formidare, quod qui fece dantur. Denique sequitur :
rit merebitur Isaiam audire, dicentem : « Conforta v Animam suam non saturabunt, et ventres eorum
mini manus dissolutæ, et genua debilia roboramini non implebuntur. » Praesentibus malis didicimus
(Isa. xxxv). » multos divites inter sericum, gemmas et auri argenti
« In omni facie confusio et in universis capitibus que pondera egestate confectos, habuisse exitum
« calvitium. » Rubor vultus pudoris indicium est, mendicantium. Argentum autem et aurum eorum,
conscientia peccatorum lucet in facie, spesque salu qui extra Ecclesiam sunt, non liberare animas pos
tis est, quando delictum sequitur verecundia. Unde sidentium in die furoris Domini, sed æternam eos
ad eam, quæ duro corde in suis peccatis gloriaba habere famem et inani ventre cruciari, ostendit il
tur, dictum est : « Facies meretricis facta est tibi, lud testimonium in quodicitur : • Redemptio animae
nescis erubescere (Jer. iii). » Calvitium quoque ca viri propriæ divitiæ (Prov. xiii). » Propriæ divitiæ
pitis luctum significat, quando perdit decorem cæsa sunt, quas nos Christi veritas docuit. Qui præcepit
ries et pulchritudinem comarum amittimus. Denique ut faciamus nobis amicos de iniquo mammona (Luc.
ad Jerusalem dicitur : • Pro ornamento capitis tui xvi), qui uos recipiant in æterna tabernacula. • Quia
habebis calvitium propter opera tua (Isa. iii). » Et C scandalum iniquitatis eorum factum est. » (Ilieron.)
idem propheta : v Summa, inquit, capita in omni Ideo, inquit, possidentium aurum et argentum, nec
loco attondentur, et omnis barba radetur (Isa. xv). » anima saturabitur, mec venter implebitur, quia hoc
Michæasquoque adeamdem Jerusalem : • Decalvare, ipsum aurum et argentum scandalum scelerum eo
ait, et tondere super filios deliciarum tuarum, di rum factum est. Significat autem idona quæ auro
lata calvitium tuum, sicut aquila (Mich. i). » Et argentoque fabricata suos contemnunt artifices. Pro
super mortuis jubetur fieri calvitium. Soli autem quo LXX transtulerunt, « Quia cruciatus iniquitatuum
sancti, hoc est, Nazaræi, et qui ad pontificatum D0 eorum fuit, » ut in suo iniqui errore crucientur, et se
mini pervenire mereantur, non radunt capita sua. intelligant male Dei munera in blasphemiam conver
Neque enim habent mortis opera, nec immundi tisse.
sunt, quia Nazaræi, id est, sancti Domini sunt. • Et ornamentum monilium suorum in superbiam
Quod si juxta eos quispiam fuerit mortuus, omnes posuerunt. Et imagines abominationum suarum et
dies pristini non reputabuntur sanctificationis eo simulacrorum fecerunt ex eo. » Quæ ego, inquit, de
rum. Samuel Dei sanctus erat, el propterea æterna deram in ornamentum possidentium, atque divitias,
capitis ornamenta possedit, audivitque illud de Can illi verlerunt in superbiam, ut de quibus poteraat
tieo eanticorum : t Cincinni tui nigri sicut corvus. » per eleemosynas et bona opera suam animam libe
Porro Samson, quia perdidit comam, perdidit fortitu rare ex illis haberent materiam arrogantiæ. Deni
diuem(Judic. xvi), paulatimque renascentibuscapillis que ex auro argentoque fecerunt idola, et mea
vires rediere pristinæ, ut plures multo moriens, quam munera in dæmonum simulacra verlerunt. Facilis
vivus occideret. Elisæus, licet corporis haberet cal autem tropologia quod aurum et argentum sensus,
viuium, tamem quia Nazaraeus Domini erat, cincinnis et eloquia Scripturarum quæ electa sunt mundi, et
capitis fruebatur (IV Reg. 11). Unde pueri, quia quæ nobis in ornamentum data sunt, hæretici po
parvuli erant, et necdum ad ætatem viri pervene suerunt in fomentum, et materiam superbiæ, et ima
raal, illudentes calvitio ejus atque dicentes: s Ascende gines diversorum dogmatum et abomiuationum au
calve, ascende calve, » ferarum laniati sunt morsi
que offendiculorum suorum fecerunt ex eis, ut per
l)us, quarum saltus ac silvæ sunt habitaculum. quæ poterant colere et adorare Deum, ex eis Deum
• Argentum eorum foris projicietur, et aurum eo offenderint.
• rum in sterquilinium erit. » Septuaginta. Argen • Propter hoc dedi eis illud in immundiuiam, et
tum eorum in plateis projicietur, et auruum eorum dabo illud in manus alienorum, ad diripiendum, ct
 617 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 618

impiis terræ in prædam, et contaminabunt illud. » A ' • Et requiescere faciam superbiam potentium, et
Quia ex auro et argento et ornamentis monilium, * possidebunt sanctuaria* eorum. » Propterea pes
quæ dederam eis, imagines sibi abomiuationum sua simi gentium possidebunt domus potentium et su
rum simulacrorumque fecerunt, propterea dedi eis perborum, et obtinebunt sanctuaria eorum, quia lo
illa in immunditiam ct in stercora. Pro quibus Sym cum sanctimoniæ : spurcus ingreditur, et sua eum
nachus interpretatus est. nauseam, voleas idoloruin contaminat immunditia. Significanter autem, quia
sorles exprimere. • Et tradam, inquit, ea in manus polluta fuerant sancta Dei, et violatum arcanum est,
l;ostium, ut diripiant omnia, » et non tam contami non dixit, possidebunt sanctuaria mea, sed sa::ctua
ncm, quam contaminata esse demonstrem, quæ prius ria earum, * quia post contaminationem mea esse
viulebantur esse sanctissima. Nos quoque tradimu;r cessaverunt. • .• • • • • • •• • •
in manus inimicorum et alienorum a Deo, quando * Angustia superveniente, requirent pacem, ct non
facimus ornamenta nostra' simulacra daemonum, et * erit. » Qua:ret autem pacem et non inveniet, qui au
omnis gloria nostra possidetur ab impiis, siye pesti- divit ab apostolis : * Pax huic domui (Matth. x), » et
fentibus terrae, ut nos suæ suljiciant potestati. non servavit eam, nec feeit in sua menle requiescere,
« Et avgrtam facieni meam ab eis, et violabunt sed malis fugatam: operibus non potest invenire.
« arcanum meum,*et introibunt in illud emissarii, B • Ipsa est enim pax quæ exsuperai omnem sensum, »
• et contaminabunt illud. » Cum, inquit, propter su- et quam ad Patrem victor ascendens Salvator aposto
periores causas abominationum populi, avertero fa- lis dereliquit. (Joan. xiv). • • • .

ciem raeam •ab eis, et nequaquam eos dignos-meis • • Conturbatio super conturbationem veniet, et au
oculis judicavero, tunc violabunt arcanum meum; • ditus super auditum. » Quomodo sanetis dicitur :
quod significat sangta sanetorum. Pro quo Septua- • Gaudete, iterum dico: Gaudete;» et deipsis scriptum
ginta posuere : Et irrumpent in ea impii et pestilen- est: « lbunt de virtute in virtutem, » ut præsentia bona
tes terræ, quæ exceptis sacerdotibtis soloque ponti- futuris bonis cumulent : sic et liis, super quos-venit
fige, nullus alius audebat intrare, quod scimus et a angustia, et qui quæsierunt pacem, et non invenerant
Bal.yloniis et a rege Antiocho Cneoque Pompeio, et eam : • Veniet canturbatio super conturbationem, •
ad extremum facum esse sub Vespasiano et Tito, sive væ super vae, juxta qu9d in Apocalypsi scriptum
quando templum captum atque subversum est, et est: * Væ unum abiit, et væ alterum venit (Apoc. ix.) »
omnia perpetrala quæ- sequens prophetæ sermo * Et auditus veniet super auditumi, nuutiusque su
complectitur. Ad nostra quoque mala opera averiit • per nuntium, » juxta illud beati. Job : Cum adhuc
Deus 'faciein suam. Et quia aversa est facies, ideo _ unus loqueretur, venit alius nuntius'mala augens ma
Dei violatur arcanum, ut pro sacerdotibus et sanctis C lis; et appropinquantis Bal ylouis fremitum turbam
Dei peslilentes ingrediantur, et universa contani- que eescribeus, suljungit: • -* - - - - .

íieni, ut qui locus esse debuit sanctitatis, fiat locus •. • Et quærent visionem de propheta, et lex peribit
inmunditiæ, juxta illud evangelicum : « Domus Pa- • a sacerdote, et consilium a senioribus. » Proprie
uris mei, domus orationis vocabitur, vos autem fe- singula quæruntur a singulis, vaticinium futurcruma
cistis illam speluncam latronum. » quæritur a propheta. Legis interpretauio sacerâotis
s Fac conclusioaem, quoniam terra plena est judi- officium est, prudens consilium ætas matura perqui
• ciò sanguinum, ei- civitas pluaa iniquitate. • lgi- ret, juxta illud quod scriptum est : * ln consilio ju
1 u:r, o propleta, iram meam super tcrram Judæam storum et congregatione magna opera Domiai (Psal.
es super urbem Jerusalem brevi scrmone conclude, cx). » Hæc autem non solum in illo tempore quando
ut quomodo terra plena judicio sanguinum, omnes Babylonius contra Jerusalem veniebat exercitiis. A
enim in sápguine.judicanlur fundentes innoxium prophetis, sacerdotibus, et senioribus quærebantur,
sanguinem, quod et in Nabuthæ persona fecisse Ju- sed quotidie in ecclesiis requiruntur; quae si visio
daeos Scriptura commemorat, sic ipsorum quoque nem,. legem consiliumque perdiderint, frustra pro
fundatur cruor, et plena iniquitalis civitas demon- „ phetas et sacerdotes et seniores habere se jactant.
si retur. Nam et sub Manasse repleta est urbs Jerusa- w Rex lugebit, et principes inducntur moerore. »
lem a porta usque ad portam sanguine propheta- Luxisse autem Sedeciam, et omnes principes populi
rum. venietqüe eis conclusio et perturbatio atque Judæorum fuisse moerore confectos, sancta Scriptura
ccnfixio, ut nullus de imminentibus miseriis possit comiuemorat. Possumus autem, quanquam hoc prima
evadere. ' - - - « fronte videatur esse blasphemum, regem lugentem
« Et adducam pessimos de gentibus, ct posside- nostra vitia atque peccata Christum dicere, qui l6
• bunt domus eorum. » Pro sacerdotibus et prophe quitur in Psalmis: • Quæ utilitas in sanguine meo, dum
tis pessimos cufictarum gentium adducam Babylo- descendo in corruptionem (Psal. xxix)? » Et appro
nios, ut domus vestras possideaiit, vosque sul)jiciant pinquans Jerusalem, flevit super eam et dixit: « Jeru
servituti. Sed et nostras domiis, id est animas, salem, Jerusalem, quæ occidis proplietas, et lapilas
temp!am euim Dei sumus, et Spiritus sanctus habi- missos ad te, quoties volui congregare filios uios,
tal in nobis, possidebunt pessimi dæmones, si fue- sicut gallina congregat pullos suos sub alas suas, et nor
iit terra nostra p'eiia sanguini!)us, et habitatio luisti (3Iatlh. xxiii)! , Principes quoque vc! in bonáta
pieam.a iniquitatis. - nartein apostoli crunt, qui l:!gent peccatores; ve! iii
- 1° Atttoi.. £X. 20 , .i
649 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMl PARS ll. 620

contrariam illi quibus dicitur : • Audite verbum Do- A fugiens frequentiam multitudinis, et senes Juda se
mini, principes Sodomorum (Isa. 1). • t lndueturque, • debant coram eo, vel prophetæ verba audire cupien
puxta Septuaginta, « interitu, qui non habet arma tes, vel insidiantes sermonibus ejus. Significanter
turam Dci, nec indutus est Christo. » • Quotquot enim que dicuntur senes Juda, ut nihil ad Israel, hoc est,
in Cliristo baptizati sunt, Christum induerunt (Gal. * ad decem tribus quæ prius captæ fuerant, sed a;
iii). • • Et manus populi terrae conturbabuntur. » Sive, eos qui de tribu Juda cum Jechonia ducti erant i,
juxta Septuaginta, a dissolventur. » Quaudo visio non captivitatem, dici intelligamus.
fuerit in propheta, et legis scientia in sacerdote, et • Et cecidit super me ibi manus Domini Dei, ,
consilium in senibus, rexque luxerit, et princeps fue • vidi, et ecce simililudo quasi aspectus, ignisab asp .
• it in moerore sive in interitu, consequenter et po • ctu lumborum ejus, et deorsum ignis, et a luml
puli manus conturbabuntur suum perdentes ordinem, • ejus. Et sursum quasi aspectus splendoris, ut visi
sive dissolventur, antiquam fortitudinem non ha electri. » Manus autem ivspysixv, id est opera, sigiii
])entes. Pulchreque non populus Dei dicitur, cujus ficat, ut visionis possit sacramenta cognoscere. E.
turbabuntur manus, et cujus non est municipatus in hoc considerandum est, quod non ipsas videat veri
cœlo, sed populus terræ, de quo scriptum est : c Re tates , sed similitudimem ignis quia a lumbis usqu,
cedentes a te super terram scribcntur. » - R deorsum ignis apparuit. Et a lumbis sursum quas,
• Secundum viam eorum faciam eis, et secundum. aspectus splendoris, ut visio electri, ignis apparuit.
• judicia eorum judicabo eos, » sive, ut Septuaginta Pro splendore qui in Hebraico dicitur zor, auram
transtulerunt, • ulciscar eos. » Peccatoribus reddit Theodotio transtulit, ut in supernis Dei refrigeria
Deus juxta vias suas, ut teneant judicii veritatem. demonstret. Denique et in Regum volumine (111 Reg.
Gaeterum in sanctis excedit modum clementiæ. , Ne xix) beattis Elias adventum f)omini non in tempestate
que enim condignæ sunt passiones temporis hujus contemplatur et turbine, non in ignis ardoribus, sed
ad futuram gloriam quæ revelabitur in nobis (Rom. in aspectu auræ tenuis atque lenissimæ, ut Dei om
vui). Stipendia enim peccati mors, » quam recipit nipotentis mansuetudinema comprobaret. Opera autem
peccator juxta vias et opera sua. Cæterum justorum csitus quæ signifieantur in lumbis usque deorsum
virtus fruitur Domini largitate, de qua Paulus loqui igne purgantur, et opera virtutum qnae a lumbis ad
tur, v Donum Dei vita æterna. » Quodque addidit : • Et superiora consurgunt, splendorem habent atque ful
secundum judicia eorum judicabo eos, » illud evange gorem, et tamen nec ignis usque ad pedes dicitur,
]icum sonat : * In quo judicio judicaveritis, judicabi nec splendor electri usque ad caput, sed deorsum,
1ur de vobis. » Et apostolicum : « In quo enim judi et sursum, ut tam in peccatoribns, quam in sanctis
cio judicas altcrum, teipsum condemnas; eadem enim C pro diversitate meritorum, alius usque ad illud et il
operaris quæ judicas. » • Et scient quia ego Dominus. • lud membrum, alius usque ad illa et illa perveniat.
lste versiculus frequenter in hoc propheta ponitur, Et quomodo qui sanctitudinis perfectionem tenent,
quod supplicia atque cruciatus sequatur scientia Dei, ad verticem usque perveniunt, sic qui in peccato
ut quem non intelligebant per beneficia, per tormen rum profundo sunt, plantas igneorum pe('um tenere
ta cognoscant. credendi sunt.
CAPUT VIII. • Et emissa similitudo manus apprehendit me in
Visio similitudinis Dei; de effosso pariete, de viris v. cincinno eapitis mci. » Et hic similitudo mantis
thuribulum tenentibus, et ad or.um solis adoranti non ipsa mai;us extenditiir, neque cnim in Deo ali
bus, de applicantibus ramnum ad nares suas. -

quid corporale est, videturque manus, ut membrum

• Et factum est in anno sexto, in sexto mense, in
, quinta mensis, ego sedebam in domo mea, et senes
• Juda sedebant coram me, » etc.(Hieron.) Quinto anno
transmigrationis Jechoniæ, quarto mense, qninta
mensis, superiorem visionem faetam ad prophetam le
gimus. l!æc aatem quam nunc exponere voluimus,
sexto anno ejusdem regis, sexto mense, quinta mensis
facta memoratur; ex quo perspicuum est post anaum
et duos menses haec facta quæ scripta sunt, et vel in
termissam per annum et duos menses prophetiam,
vel per totos quatuordecim menses gesta quæ supe
rior sermo contexit. Scxto autem anno, et sexto
inense, et quinta die niensis, qui numeri ad fabricam
njundi referunlur, ad cari:eos sei;siis qui terret;a
conspiciunt, et necdum coelestia contemplantur, fa
ctam prophetiam non mirabitur, qui ad presbyteros
Juda sermonem dirigi intellexerit. E quibus septua
ginta tenebant thuribula et viginti quinque in templo
adorabant solem, sede!)atque propheta in domo sua
humani corporis atque consueti nequaquam terreat
eum qui assumitur atque comprehenditur. Si enim in
colubri, vel in qualibet alia bestiarum similitudine
tetigisset prophetam, ipsa dissimilitudo membrorum
terruisset assumptum. Parsque comprehenditur capiH
lorum, quia totius apprehensionem capitis humana m>
tura non sustinet. Pro t cincinno » Septuaginta xpáz
re8ov, id est « fimbriam, » interpretati sunt. Quorum
alterum in capillis, alterum in vestibus accipi solet.
« Et elevavit me spiritus inter terram et cœlum. »
Primum similitudine manus apprehenditur, postea
elevatur a spiritu, qui spiritus non eum statim al
cœlitm levat, sed inter tcrram et cœlum, ut terre;.a
interim derelinquens festinet ad coelum. Possnmus
autem et hoc dicere, quod propter bona opera pro
pheta similitudine manus Dei apprehensus sit, et pro
pter scientiam rerum spiritalium elevetur a spiritu.
• Et adduxit me in Jerusalem in visione Dei juxta
* ostium interius, quod respiciebat ad aquilouem, ubi
 621 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. V. 632
erat statutum idolum zeliad provocandam æmulaiio- A boris accingere; tran$meare maria, adire judicia,
ι nem.Et ecceibigloria Dei Israel, secundum visionem pulsare principatus, palatia irrumpere, jurgantibus
v quam videram in campo. • Quando dixit, t adduxit populorum cuneis interesse, et terrena patrimonia
ne in Jerusalem, in visione Dei, a ostendit se non. laboriosa, observationé defendere. Quibus si fortasse
ia corpore, sed in spiritù esse translatum. Juxta dicatur, Cur ista vos agitis, qtii saecti!;im reliquistis?
quam visioiiem possumus et cœlos, et profunda ma respondeut illico Deum se metuere, et idcirco tanto
ris, et infcrna conspicere, dum rationes singulorum studio defendendis patrimoniis insudare.
cogitatione complectimur. Primum autem venit ad. : 'Et dixit äd me : Fili hominis, leva oculos tuos
vestibulum, quod respicit ad aquilonem, ut ibi videat d ad viam aquilonis. Et levavi oculos meos ad viam
statuam idoli zeli, ad provocandam æmulationem, • aquilonis. Et ecce ab aquilone portæ altaris idolum
ut de illo loco possit ad interiora penetrare, et cer • zeli in ipso introitu, » (Ilier.) Dixit, inquit, ad me
nere reliqua quæ postea describuntur. Statuam au vel gloria Dei quam in campo videram, vel spiritus
tem idoli Baal in templo Dei positatn narrat historia. qui me inter coelum levavit ac terram. Locutusque
Pulchreque appellauif idolum zeli, quia ad æmula est mihi postquam me transtulit in Jerusalem, ct
tionem et zelum Dominum provocat, juxta illud quod fecit vel urbem vel templum videre. Et imperavit ut
in Deuteronomio dicitur : « Ipsi me provocaverunt ad B levarem oculos ad viam aquilonis. lbi enim statua
zelum in eo qui non erat Deus, Et ego pvovocabo ' Baal posita erat, quam vocat idolum zeli in ipso
gos ad zelum in gente , quæ mon est (Deut. xxxii). » portæ introitu. Qui autem idolum zeli sive possiden
** Emissa, inqüit, similitudo manus apprehendit me tis ad gloriam Dei vel ad spiritum referunt, impie
in ciueinno capitis mei. Et elevavit me spiritus inter faciunt, personam idoli Dei majestate mutantes.
terram et cœlum, et adduxit, in Jerusalem in visione , • Et dixit ad me : Fili hominis, putasne vides tu
Dei juxta ostium interius quod respiciebat ad aqui • quidisti faciant, abominationes magnas quas domus
lonem,. ubi erat statutum idolum zeli, ad provocan « Israel facit hic, et ut procul recedam a sanctuario
Jam æmulationem. » (Greg., lib. xxxi. Moral., s meo? Et adhuc conversus, videbis abominationes
cap. 39.) Quid est enim cincinnus capitis, nisi • majores. » Ne me, inquit, putes injuste templum
collectæ cogitationes mentis, ut iion sparsæ de deserere et subvertendam relinquere civitatem ,
fluant, sed per disciplinam constrictæ subsistant? aspice quæ in templo faciunt. Cumque illa conspexk.
Manus ergo , desuper mittitur, et propheta per ris, non putes finem esse scelerum, adhuc majora
cincinnum capitis, elevatur, quia cum nostra mens conspicies. Quod quidem potest et de nostra Jerusa
sese per custodiam colligit, vis superna sursum lem nostroque templo intelligi, quando in exemplum
nos ab infimis trahit. Bene vero inter terram C Ophni et Phinees idolorum scelera operamur in ta
et cœlum sublatum se asserit, quia quilibet san- bernaculo Dei, et formicamur cum his qui se militiæ
*;

ctus in carne mortali positus, plene quidem adhuc et ministerio Dei voverint. Et saerificiorum ejus primi
ad supernâ non pervenit, sed jam tamen ina dereli tiva decerpimus, dantesin usum clientum atque famu
quit. In visione vero Dei in Jerusalem ducitur, quod lorum, et omnia lucri causa facimus. Sin autem hæc
videlicet unusquisque proficiens per claritatis ze tam magna sunt quæ videmus, quanto majora æsti
lum qualis debeat esse Ecclesia contemplatur. Bene manda sunt, quæ humanam effugiunt conscientiam !
quoque additur, quia « juxta ostium interius ductus « Et introduxit me ad ostium atrii, et vidi et ecce
est, quod respiciebat ad aquilonem. » Quia nimirum t foramen unum in pariete. Et dixit ad me: Fili ho
sancti viri dum per aditum internæ contemplatioiiis « minis, fode parietem. Et cum perfodissem parieteni •

aspiciunt, plus prava intra Ecclesiam fieri quam re « apparuit ostium unum. Et dixit ad me: Ingredere
* et vide abominationes pessimas qiias isti faciunt
cta depreliendunu, et quasi in aquilonis parte oculos,
i.! est, ad solis sinistram flectunt, quia contra vitio
• hic, » etc. Hoc quod transtuli : « Et vidi et ccce
rum frigora charitatis se sti.nulis accendunt. Ubi etforamen unum in pariete, » in Septuaginta nou
recte. subjungitur: « Quia et illic erat statutum idolum
habetur. Et quia omnia quasi in imagine picturaque
zeli ad provocandam æmulationem. » Dum enim intra D monstrantur, unum in pariete foramen vidisse se
Ecclesiam sanctam a nonnullis specie sola fidelibus dicit, juberique sibi ut illud perfodiat, et amplius
rapinas, et vi;ia perpetrari considerant, quid aliud faciat, quo videlicet aperto foramine, latius possit
quam in Jerusalem idolum vident? Quod idolum zeli intrare et videre, quæ foris videre positus non pote
dicitur, quia per hoc contra nos æmulatio superiia rat. Per quod ostenditur tam in ecclesiis, quam iu
provocatur, et tanto districtius delinquentes ferit, singulis nobis per parva vitia majora moiistrari, et
quanto nos charius Redemptoramat. liypocritæ igitur, quasi per quædam foramina ad al)ominationes ma
quia cogitationes mentis non colligimt, per ciucin ximas perveniri. « Ex fructibus enim arbor cogno
nuum eapitis minime tenentur, et qui sua nesciunt, scitur (Mat:h. xii); ex abundantia enim cordis os
commissorum, sibi quando delicta deprehendunt? loquitur (Luc. v). » Pro signo sunt interioris homi
Hi itaque torpent a cœlestibus, ad quæ flagrare dc nis verba erumpentia. Quomodolibidinosum, quia sua
Luerunt, et flagrant terrenis rebus anxie, a quibus callide celat vitia, interdum turpis sermo demon;
Jaudabiliter torpuissent. Postposita quippe cura filio strat. Et avaritiam latentem intrinsecus parvulæ rti
1 : m, saepe eos videas se contra pericula immensi la cupido significat. Alinoribus enim majora monstrce;
* ,ia
 B. RABANl MiAU{\I ARCHIEP. MJ(;UNT. OPERUM PARS ll.
625
tur, vuituqiie et oculis dissimulari non potest con- A ingressus vidi : et ecce omnis similitudo repti
scientia, dum luxuriosa et lasciva mens lucet in lium et animalium abominatio, et ecce universa
facie, el secreta cordis, motu corporis et gestibus
indicantur.
« Et ingressus vidi, et ecce omnis similitudo re
« ptilium et animalium abominatio, et universa idola
• domus Israel depicta eranl in pariete in circuiu
• per totum. » Non solum autem idolum zeli stabat
ii, introitu portæ aquilonis, sed et omnes templi par
tes diversis i:!o!orum imaginibus pingebantur, ut
niilla esset bestia quam non parietis pictura mon
straret. Hoc in delubris idoloruin, fanisqiie gentilium
huc usque perspiciamus, quod oninia genera bestia
rtim adoret stulta religio. Unde et Virgilius ^ :
(}innigenumqne (ait) deum monstra, et latratur Anubis,
quasi non et illa si:t monstra quæ laudat,
Coutra Neptunum, et Venerem, conuraque Minervam.
Possumus et in nostris templis idola mo:istrare parie
tibus depicua, quando omnibus vitiis suhjacenus, et
pingimus in corde nostro peccatorum conscientiam,
imaginesque diversas. De quibus in Psahmis dicitur :
• Doinine, in civitate tua imaginem ipsorum dissi
palis (I'sal. lxxii). » Et in alio loco : « Verumta
men in imagine perambulat homo (Psal. xxxviii). »
Quod scilicet nullus hominum sit, qui aliquam
irnaginem non habeat, sive sanciitatis, sive pec
cati. Quamobrem furiosis dicitur et iracundis :
• Furor illis juxta similitudinem serpentis, sicut
“aspidis surdae, et obturantis aures suas, quæ non
exaudiet vocem incantantium (Psal. lvii). » Et de
hominibus nequam : * Generatio viperarum, quis C
ostendit vobis fugere a ventura ira? » (Matth. iii.)
Et de versipelli;;us ac fraudulentis : « Ite, dicite
vnlpi huic (Luc. xiii). » Ac de amatoribus femi
narum : « Equi insauientes in feminas facti sunt
mihi, unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebat
(Jer. v). » De brutis quoque ac vecordibus : « No
iite fieri sicut equus et nulus, quibus non est in
telleetiis (Psal. xxx). » (Greg., Moral. lib. xxvi,
c. 6.) Wiri autem veraciter sancti, cum fla
gellari quempiam pro culpa coguoscunt, etsi quæ
ι!am ejus inordinata corripiunt, ad quædam tamen
vlolentia compatiuntur. Et sic sciunl lumentia pre
mere, ut sciant etiam cruenta fovere, quatenus in
eis dum dura emolliunt, infirma roborentur. At con
ura arrogantes viri quia charitatis viscera non habent,
non solum non compatiuntur, etiam justis dolenti
lus, sed eos insuper sub specie justæ increpatiouis
affligunt. Vel si qua in eis sunt parva mala exagge
rant, vel ea quæ vere bona sunt, n:ale apu! se in
terpretanda commutant. Quamvis etiam casli do
ciores sæpe exaggerare soleant delinquentium vitia,
et ex quibusdam siguis publicis qcculta rimari, ut pos
sint ex minimis majora cognoscere. Unde ad Ezechiel
«iicitur : • Fili hominis, fode parietem. » Ubi mox
subdidit. « Et cum perfodissem parietem, apparuit
•)slium unum. Et dixit ad me : Ingredere et vide
&bominationes pessimas quas isti faciunt hic. Et
e
.£ne::!. !j!). viii , in descriptione clypci AEnææ.
{j24
idola domus Israel depicta erant in pariete. » Per
Ezechielem quippe praepositorum persona si;;natur,
per parietem duritia snbditorum. Et quid cst pa
rietem fodere, nisi asperis correptionibus du:itiar
cordis aperire? Qnem cum perfodisset, apparuit
ostium. Q:iia eum cordis duritia, vel studiosis per
cunctationibus, veH maturis correptionibus scinditt.
quasi qu;edanm jamua ostenditur, ex qua omnia in t
qui corripitur , cogitationum interiora videantur.
Unde et bene illic sequitur : * Et dixit ad me : In
gredere et vide abominationes pessimas quas is:
faciunt hic. » Quasi ingreditur, ut abominationc,
aspiciat, qui discussis quibusdam signis exterius
* apparentibus , ita corda snbditorum penetrat, ut
cuncta ei quæ illicita cogitantur, innotescant. Unde
et subdidit : « Et ingressus vidi, et ecce omnis si
militudo reptilium et ani:malium , a!:ominatio. ,
ln reptilibus cogitationes omnino terrenæ signantur;
in animalibus vero jam quidem aliquantulum a terra
suspensæ, sed adhuc terrenæ mercellis præmia re
quiren:es. Nam reptilia toto ex corpore terræ inhæ
rent, animalia autem ventre a terra suspensa sunt,
appetitu tamen gulæ ad terram semper inclinantur :
reptilia itaque intra parietem sunt, quando cogita
tiones volvuntur in mente, quæ a terrenis desideriis
nunquam levantur. Animalia quoque sunt intra pa
rietem, quando et si qua jam justa, si qua honesta
cogitantur, appetendis tamen lucris temporalibus
honoribusque deserviunt, et per semetipsa qui'em
jam quasi a terra suspensa sunt, sed adhuc per aum
l;itum, quasi per gulæ desiderium sese ad ima sub
mittunt. Unde et bene subditur : • Et universa idola
domus Israel depicta erant in pariete. » Seripuim
quippe est : « Et avariuia, quae est idolorum servi
tus (Coloss. iii). » Recte ergo post animalia idola
describuntur, quia etsi honesta actione nonnufii
quasi a terra se erigunt, ambitione tamen inhonesta
se etipsos ad terram deponunt. Bene autem dicitur,
• depicta crant, » quia dum exteriorum rerum ex
urinsecus species attrahuntur, quasi in cor,fe depin
giiur, quidquid fictis imaginibus deliberando cogita
tur. Notandum itaque est, qnia prius foramen in
pariete, ac deinde ostium cernitur, et tunc demum
occulta abominatio demonstratur, quia nimirum
uniuscnjusque peccata prius signa forinsecus, deinde
jaiiua apertæ iniquitatis ostenditur. Et tunc deinum
omne malum quod intus latet aperitur : idcirco ergo
etiam doctores graviter solent minuta discutere, ut
ab extremis exterioribus ad occulta possint majora
pervenire, verba asperæ increpationis movent, ut
spinas mortiferæ cogitationis eradicent. Et haec cum
agunt, charitatis amore sapiunt, non inflatione
elationis intumescunt. Mori enim pro ipsis parati
sunt, quos quasi usque ad mortem sævientes afmi
gunt. Servant in cogitatione quod di!igunt sumunt
 €25 - Co¥¥ENT. IN EZECIIIÉLEM. — LIB. V.
in spceie quoi persequunt;ir, bona præjican'es insi- A (Joan 111). » Et in se inf, lliget i!!u ! esse coinp!e
nnant, mala autem caventes prænuntiant, non ut tum : • Qui inebriatur, nocte iiiebi'atur (I Thess. v). ,
Eliu desiderantes exorant, erga commissos sibi non Qiiod juxta litteram stare non potest. Quanti enim
nunquam correptione fervent, ac si nullus eos fervor in prandiis conviviisqiie dierum inebrantur ! sed!
accendat. Walde enim mettiunt, ne si a pravorum cor
reptione cessaverint, ipsi pro eorum damnatione
pnniantur. Et cnm ad verba se invectionis inflam
mant, inviti quidem ad hæc veniunt, sed tamen hanc
defensionem sibi apud districtum jndicem præparant.
« Et septuaginta viri de senioribus domus Israel,
eu Jezonias Sapham filius stabat in medio eorum
stantium ante pieturas, et unusquisque habebat
: thuribulum in manu sua, et vapor nebulæ de thure
• consurgebat. » (Hierom.) Quando dicit septuaginta
viros fuisse de senioribus domus Israel, qui tene
bant thurihula manibus, ostendit multos et alios fuisse
presbyteros qui hoc non faciebant, sed forsitam pec
catis aliis tenebantur. Unumque nomiine Jezoniam
filium Sapham stetisse in medio eorum quasi pri::ci
pem seeleris eorum atqne sácrilegii, qui omissa reli
gione Dei, idola colebant, et in templo non adorabant
Deum, cujus erat templum, sed picturasparietum. Pul
chreque dicitur : ¢ Stabat Jezonias filius Saphan, »
id est , judicii , et condemnationis suæ, t in medio
suanuium presbyterorum, » quia et princeps, et hi
quorum p:inceps erat, firino in sceleribus stabant
gradu, nec fluctuabant 'in malo, sed robustissime
persistebant. Waporque nebulæ et confusionis ac tur
binis qui surgebat ex thure-offerentium'sacrilegia de
monstrabat. Iloc factum sit eo tenipore juxta litte
ram; caeterum, et nobis orandum est, ne seniores
domus Israel, septenarium numerum, qui est sanctus,
per septem decades multiplicantes, stent in erroribus
suis, et adorent picturas idolorum, vaporque sacrilegi
aseendat sive consurgat resistens Deo. Quando videri
mus plebem pessimam congregatam, de qua scriptum
est : « 0divi ecclesiam maligiiantium (Psal. xxv), »
et pejores plebe presl yteros, nequioremque princi
pem qui præfectus est plebi atque presbyteris, di
camus Jezoniam stantem ante picturas, et singulos
habere thuribula in manibus suis, non Dei majesta
tem, sed proprias sententias ador: nues, et nequaquam
o forem bo:*ae fragranti;e ad Deum, sed foetorem ad
idola pervenire.
« Et dixit ad me: Certe vides, fili hominis, quæ se
• uiores doinus lsrael faciunt in tenebris, unusquis
• que in abscondito cu'jiculi sui. Dicunt enim : Non
• videt nos Dominus. Derel:quit Dominus terrana
suam, » etc. Ex eo, inquit, quod in templo faciunt
pariter congregati, ostenditur quid in cubiculo suo
in usquisque faciat. Sed secundum anagogen melius
inteIligi potest, quod nonnulli principes ecclesiarum
faeiant in tenebris, quæ dictu turpia sunt. Iste est
absconditus eordis liomo de qno dicitur : « Ingredere
in cubiculum tuum (Matth. vi). » Et rursum : • Qui
videt in absconso reddet tibi. » Recolat unusquis
que conscientiam suam, et opera tenebrarum recor
Jetur in tenebris, sciatqtie scriptum : « Omnis qui
prafa ' cperatur, odit iucem, ne arguatur a lice
(;26
quia ebrietas cordis offendens Deum tenebrarum est,
et non lucis, propterea quicunque inebriatur, nocte
inebriatur. Cum autem seiiiores domus Israel fece
runt mala in tenebris et in abscondito cubicuforum
suorum, et putaverint se Deum celare posse, tunc
consequenter dicent : Non videt Dominus nos : dero
liquit Dominus terram. Multique sunt peccatores e1
ambulantes juxta cogitationes suas, q:ii Deiim non
aestimant curare mortalia, nec ad illum nostra vitia
pertinere.' Certe quando peccamus, si cogitaremus
Deum videre et esse praesentem, nunquam quo.l. ei
B displicet faceremus. Porro quod sequitur: t Dereliquit
Dominus terram, » quorumdam etiam philosophorum
sèntentia est, qui ex siderum cursu atque constantia
suspicantur esse in cælestibus providentiam et ter
rena contemnere, dum nihil recte, nec juxta ordinem
in terris geritur.
* Et dixit ad me : Adhuc converstis viilebis ma
• jores abominationes, quas isti faciunt. Et introdu
* xit me per ostium portæ domus Domini, quod re
« spiciebat ad aquilonem, et ecce mulieres sedebant
' • plangentes Adonidem. » Quem nos interpretati su
mtis Adonidem, Hebræus el Syrus sermo thamuz
vocant. Unde quia juxta gentilem fabulam in mense
Junio amasius Weneris, et pulcherrimns juvenis oc-'
cisus, et deinceps revixisse narratur, eugmdem Ju
nium mensem eodem appellant nomine, et anni
versariam ei celebrant solemnitatem, in qiia p'an
gitur a múlieribus quasi mortuus, et postea revivis
cens canitur atque laudatur. Consequenterque post
quam principes et seniores domus Israel quid fecerint
in templo ac tenebris cubiculisque monstratum est,
etiam mulierum vitia describuntur, quæ plangunt
amatorum societate privatæ, et exsultant si eos po
tuerint obtinere. Et quia ea'em gentilitas hujusce
modi fabulas poetarum quæ habent turpitudinem
interpretatur subtiliter, interfectionem et rcsimrr;
ctionem Adonidis pignctu et gaudio proseqtiens.
Quorum alterum in seminibus quæ moriunttir in
terra, alterum in segetibus quibus mortiia semina
renascuntur, ostendi putat. Nos quoque eos qui ad
sæculi mala et bona, vel contristantur vel exsultant,
mulieres appellemus molli et effeminato animo, di
camusque plangere eos Thamuz, ea videlicet, quæ in
rebus mundi putantur esse pulcherrima.
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis, ad
• huc conversus videbis abominationes majores his.
v Et introiiuxil me in atrium domus Domini interius.
« Et ecce in ostio templi Domini inter vestibulum et
1 altare, quasi viginti quinque viri, dorsa habentes
• contra templum Dómini, et facies ad orientem. Et
« adorabant ad ortum solis. » Et quia supra legimus
post idolum zeli, quod ad portam aquilonis apparuit:
• Adhuc conversus videbis abominationes majores, »
ostensisque per parietem picturis oni.iun. Lestiarum
6;27 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARs II. 623

quas adorabant septuaginta presbyteri et Jezo- A ciens cœlum, et solem, et lunam, et astra fulgentia,
nias filius Sapham, tenentes thuribula in manibus, se osculatus sit manum suam, idestadoraverit creaturas.
cundo licitur : a Adhuc conversus videbis abomi * Ergo et ego faciam in furore : non parcet oculus
* meus nec miserebor. Et cum clamaverint ad aures
nationes majorcs his. » Quæ est autem major abo
minatio superiorum trium scelerum? videlicet quarta t meas voce magna, non exaudiam eos. » Pro his,
quae sequitur : « Ecce in ostio templi Domini inter ait, omnibus quæ fecerunt, et ego faciam in furore, et
vestibulum et altare, ' quasi viginti quintue viri non parcet oculus meus, nee miserebor. Quod audien
dorsa habentes contra templum Domini, et facies ad tes veteres hæretici, creatorem calumniantur quasi
orientem, et adorabant ad ortum solis, » eo quod, crudelem et sanguinarium, nec cogitant aposlolum
contempto Domino, id est creatore, adorarent solem, Paulum, qui certe boni Dei, ut ipsi volunt, apostolus
id est Domini creaturam, præcipiente ipso Domino est, scribere ad Corinthios : « Si venero rursum, non
per Moysen, quod nequaquam in morem gentilium parcam (II Cor. xiii), » ut virga corripiat delinqucn
contra orientem Deum adorare deberent, sed in tes, et errantes retrahat ad salutem. Qui enim non
quacunque parte fuisset nobis, sive ad orientem, intelligunt quid sibi prosit, et orent frequenter
sive ad occidentem, sive ad meridiem, sive ad contraria, expedit cis ut non exaudiantur a Domino.
B Unde et in oratione Dominica dicimus: * Fiat voluntas
septentrionem adorarent contra templum, ubi in
sancto sanctorum habitare Dominus credebatur : tua, • non voluntas nostra, quæ errare consuevit, sed
quod quidem et Danielem in Babylone fecisse voluntas tua, quæ futura cognoscit. Magnaeque inter
legimus (Dan. vi), qui apertis fenestris cœna dum felicitatis est, ad præsens misericordiam non me
culi sui adorabat Dominum contra templum quod reri. Et istis igitur qui sunt de domo Juda, et a con
erat in Jerusalem ; hoc juxta litteram fuisse sacri fessione Ecclesiæ recesserunt, non parcet Dominus.
legii nemo dubitat. Secundum anagogen omnes hae Cumque clamavcrint voce magna, de qua Dominus
reticos pejores esse prioribus, id est, idolo zeli, pictis dixit: t Clamor eorum pervenit ad me, » uamen Do
que in pariete figuris animantium, planctu . Ado minus non exaudiet eos, ut malis eoacti intelligant
nidis,per quæ idololatria voluptasque monstratur, ille quid fecerint. . '.
CAPUT IX. - -

scire poterit qui intellexerit prophetam, dicentem :

« Tu autem odisti disciplinam et projecisti sermones
meos post le (Psal. xlix). » Et in alio loco :
• Werterunt contra me scapulam recedentem (Jer.
ii). » An ignoramus Marcionem et cæteros hæreti
cos, qui Wetus laniant Testamentum contempto Crea
lore, id est justo Deo, alium quemdam bonum Deum
colere et adorare, quem de suo corde finxerunt,
omnesque nostri temporis hæretici qui Dei filium
prædicant creaturam, et tamen adorant eum relicto
divinitatis templo et post tergum habito, ipsi confes
sione sua creaturam adorare se dicunt? Nos autem
sic adoramus solem justitiæ, ut Deum a&oremus in
templo Weteris Testamenti, ubi lex et prophetæ, ubi
cherubim et propitiatorium est.
« Et dixit ad me : Certe vidisti, fili hominis. Nun fectionis habet in manu sua. w Non dixit, w habe
« quid leve est hoc domui Juda, ut facerent abomi bat, » ut Septuaginta transtulerunt, neque enim
a nationes istas quas fecerunt hic, quia replentes
« terram iniquitate conversi sunt ad irritandum nie?
« Et ecce applicant ramum ad nares suas, » etc. Pro
eo quod nos diximus : « Et ecce ipsi sicut applicant
ramum ad nares suas, • Septuaginta transtulerunt,
« et ecce ipsi sicut subsannantes, • quibus de Theo
dotione additum est : « Extendunt ramum, » ut sit
totum pariter, « Et ecce ipsi extendunt ramum quasi
subsannantcs. » Significat autem viginti quinque
viros, qui in quadrum solida statione fundati sunt, et
a quinque sensibus pcr quinquies quinque quadran
guli figuram efliciunt. Non solum templum habere
post tergum, sed instar idolorum applicare ramum
ad nares suas, haud dubium quin palmarum, quas
græco sermone baia vocant, ut per lioc eos idola
adorare significet. Denique et Job inter cæteras virtu
tes etiam hoc habuisse se dicit, quod nunquam aspi
De sex viris missis ad vastationem populi; de riro li
meis induto, cum atrameiuário.
* Et clamavit in auribus meis voce magna, di
« cens: Appropinquaverunt visitationes urbis, » etc.
Pro visitationibus , ultionem. » Septuaginta transtu
lerunt. * Mihi enim vindicta, ego retribuam, dicit
Dominus (Rom. xii). » Omnisque ultio visitatio est,
quasi ægrotantis, quasi habentis vulnera, qnasi me
dicas exspectantis manus, juxta illud quod alii;i di
ctum est : « Visitabo in virga iniquitates eorum, et
in flagellis pcccata eorum. Misericordiam autem
meam non auferam ab eis(Psal. lxxxviii). Recteque,
ut supra diximus, visitatio vel ultio appropinquare
' dicitur cáptivitate vicina. * Et unusqui que vas inler
narrat praeterita, sed praesentia, futuraque denoii
strat. Qui igitur malos percutit in eo quod mali
D sunt, et habet vasa interfectionis, ut occidat pessi
mos, minister esl Domini.
* Et ecee sex viri veniebant de via portæ supe
rioris quæ respicit ad aquilonem. Et uniuscujusqtre
vas interitus in manu ejus. Wir quoque unus in
: medio eorum vestitus lineis. Et atramentarium
scriptoris ad renes ejus. lngressique sunt et stete
runt juxta altare æneum. Et gloria Domini Israel
. assumpta est de cherub, quæ erat siiper eum ad
« limen domus. Et vocavit virum qui indutus erat
• lineis, el auramentarium scriptoris habebat in
• lumbis ejus. » (Greg., lib. xxii Moral., c. 19.) Quid
namque aliud in sex viris venientibus, misi sex aeta
tes humani generis designantur? Qui de via poruæ
superioris veniunt, quia a conditione paradisi, sicut
 629 C0MMENT. IN EZECIliELEM.— LIB. V. 050

ab ingressu mundi a superioribus generationibus A domus atque vestibuli. Qnod nequaquam tecto pre
•volvuntur. Quæ porta ad aquilonem respicit, quia . mitur, sed acris fruitur libertate, quæ ipsa gloria
videlicet mens humani generis vitiis aperta, nisi ca Doiuini virum qui erat in habitu pontificis, • habe
lorem charitatis deserens, torporem menlis appe batque atramentarium in lumbis suis, » vocavit, et
teret, ad hanc mortalitatis latitudinem non exisset. dixit quæ Scriptura testatur. Quidam sex viros, sex
« Et uniuscujusque vas interitus in manu ejus. » Quia interpretantur angelos, qui Dei pareant voluntati,
unaquæque generatio singulis quibusque ætatibus ipsumque unum qui habebat indumentum pontificis
evoluta, ante Redemptoris adventum in sua opera Salvatorem intelligunt, juxta id quod sacerdos est,
tione habuit, unde poenam damnationis sumpsit. et magni consilii angelus : illudque quod dicitur :
t Vir quoque unus in medio eorum vestilus lineis. » . « Tu es sacerdos secundum ordinem Melchisedech
Quia Redemptor noster etiam de sacerdotali tribu, (Psal. cix). » IIoãäpn autem quod Septuaginta trans
juxta carnem parentes haljere dignatus est. Vestituis ttiferunt, una octo vestium est pontificis, quæ Latine
lineis venire perhibetur, vel certe quia linum de dicitur talaris, et ex eo quod ad pedes usque descen
terra : non autem sicut lana de corruptibili carne dat, hoc sortita vocabulum est. Cum ab Ilebræo
nascitur, quia indumentum sui corporis ex ma quærerem quid significaret, respondit mihi Græco
tre virgine, non autem ex corruptione commistionis IB Sermone appellariza)zgápwv, a!) eo quod in illo calami
sumit. Profecto ad nos veslitus lineis venit. w Et recondantur: nos atramentariuin, ex eo quod atra
atramentarium scriptoris ad remes ejus. » In renibus mentum habeat dicimus. Alulti significantius uhecas
posterior pars corporis est. Et quia ipse Dominus vocant, ab eo quod thecæ sint scribentium calamo
pro nobis mortuus est, resurrexit et ascendit in coe rum. De quatuor clerubim, unus cherub mittitur a
lum, tunc Testamentum Novum per apostolos scribi gloria Dominicæ majestatis, locuturus ad eum qui
tur. Vir iste atramentarium in renibus habuit. Qui pontificis vestimentis indutus erat. El quanquam
euim scripturam Testamenti Novi postquam disces plerique τά zspov6sig neutrali genere numeroque
sit, condidit, awramentarium quasi a tergo portavit. “plurali dici putent, nos scire debemus siugulari nu
Hoc ergo atramentarium viro lineis vestito inhærere mero esse cherub generis masculini, et plurali ejusdem
considerat, qui dicit : • Et librum scribat ipse qui generis cherubim, non quo sexus in ministris Dci
judicat (Job. xxxi). » Sed cur, beate Job, ab eo qui sit, sed quo unumquodque juxta linguæ suæ propr.e
judex est, librum scribi desideras? ut sequitur, t ut atem diversis appelletur generibus, angeli vocantur
in humero meo portem illum et circumdem illum, numero plurali, malachim et cherubim, et seraphim
quasi coronam mihi (Ibid.). » Librum quippe in ejusdem generis et numeri. Porro sabaoth, quod in
humero portare est Scripturam sacram operando terprelatur militiarum sive exercituum atque virtu
perficere. Et notandum quam ordinate describitur : tttm, dicuntur genere feminimo, numero plurali, et
et prius in humero portari, et postmodum sicut desiruunt in extremam syllabam oth. Qui autem vo
corona circumdari, quia videlicet sacri eloquii man lunt sub figura pontificis intelligi Salvatorem, de
data, si modo portantur in opere, post nobis coronam 'Apocalypsi Joannis utuntur exemplo. In qua scriptam
victoriæ exbibent in relributione. (Hier.) Ad hominum cst : • Et converti me, et vidi vocem quæ loquel)attir
igitur peccata delenda, qui in sexta die fabricauioiiis mecum : et conversus aspexi septem candelabra au
mundi facti sunt, veniunt sex viri, et descendunt de rea, et iu medio candelabrorum sinuilem Filio ho
porta superiori, sive, ut Sepluaginta transtulerunt, minis (Apoc. 1)
* excclsa ad aquilonem. » Et habebat unusquisque v Et dixit Dominus ad eum : Transi per mediain
securim in manibus, de qua Joannes loquiiur : Jam civitatem in medio Jerusalem. Et signa Thau su
enim securis ad radices arborum posita est. Omnis ar per frontes virorum gementium et dolentium su
bor quæ non facit fructum bonum excidetur, et in per cunctis abominationibus quæ fiunt in medio
*gnem mittetur (Matth. vi). » Eratque in medio sex vi ejus. Et illis dixit audiente me : Transiie per civi
* *rum umus, id est septimus,in.habitu pontificis, ve tatem sequentes eum, et percutite. Non pareat
i)
titus lineis indumentis. Et habebat atramentarium oculus vester, neque misereamini. Senem, adole
sc iplo ris ad renes suos, quo omnia peccata describe scentulum et virginem, parvulum et mulieres, in
ret, et saiictorum a peccatoribus numerum segrega terficile usque ad internecionem. Oinnem autem
rei, sive zonam sapphirinam coloris sapphiri lapidis, super quem videritis Thau, ne occidatis, et a san
qui in ornamentis est principis sacerdotum. ι Ingres • ctuario ineo incipite, » etc. Præcipilur ei qui inuit:
sique sunt sex viri, et steterunt juxta altare æneum. , uus erat linea veste sive talari, et sacerdotalem ha
Duo enim erant altaria, uniim thymiamatis aureum bitum præferebat, ut ponat signum super frontes viro
intrinsecus, et alterum ante templum æneum holo rum genentium et dolentium super cunctis abomina
caustorum. Juxta altare autem stare dicuntur parati tionibus quæ fiunt in medio Jerusalem. Pro signo
ad jubentis imperium, ut cujuscunque viderint, ibi quod Septuaginta, Aquila et Symmachus, traustule
non esse peccata dimissa, sententiæ Domini et inuer runt, Theodotio ipsum Heloraicum posuit Thau, quæ
fectioni eum subjacere cognoscant. Gloria quoque exurema est apud Hebr;eos viginti et duarum litte
Domini Israel ascendit , sive assumpta est, de rarum, ut pei fect m in viris gementibus et dolenti
uno cluerulo, et ivit ad limem, sive ad subdivum atrii , bus scientiam demonstraret. Sive, ut llebraei vult
631 B. RABANI MAURI ARCIIlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. C5?
mant, quia lex apud eos appellatur uhora, quæ hac in A , eiem meam, et clamans aio : Heu, l)omine Deus,
principio nominis sui littera scribitur. llli hoc acce v ergone disperdas omnes reliquias Israel, effundens
pere signaculum, qui legis præcepta compleverant. • furorem tuum super Jerusalem. • Cunctis qui si
Et ut ad nostra veniamus, antiquis Hebræorum litteris, gnaculum non habebant cæde prostratis, corruit pro
quibus usque hodie utuntur Samaritani, extrema pbeta in faciem suam pro interfectorum multitudine,
Thau littera crucis ha!)et. similitudinem , quæ in nullum præter se arbitrans remamsisse. Quod quia
Christianorum frontibus , pingitur, et frequenti mà videbauir esse contrarium, ei sententiae, qua jusserat
nus inscriptione signatur. Sunt qui putenl ex eò Domiuus, signatarum frontium viros non esse caeden
quod secundum Hebraicum alphabetùm ista extrema dos, propterea in vulgata e:!itione protractum est.
sit littera, demonstrari in multitudine peccantiùm Nos autém sequentes Hebraicam veritatem, posui
reliquias superesse sanctorum. Gementes igitur do mus, • remansi ego. » Notandumque quod non dixe
lentesque salvantur, qui non solum malis non con rit , solus; » quod si dixisset, videbatur esse contra
senserunt operibus, sed el aliena planxere pcccata, riwm., sed, « remansi ego, » ut subaudiatur, cum
secundum quod et Samuel planxit super Saul, et caeteris qui frontes habuere signatas. Ut autem scia.
apostolus Paulus (I Cor. v) super his qui po$t pecea mus figuranter hoc dictum, * remansi ego, » in Regum
tum non agunt poenitentiam. Unde et ipse dicebat : B volumine, quando Elias loquitur ad Dominum :
w Qui sumus in tabernaculo, ingemiscimus (II Cor. • Altaria tua demoliti sunt, et ego relictus sum, so
v); » et alibi : « Tristitia est mihi magna, et incessa lus, èt quærunt animam meam auferre (I11 Reg.
Jilis dolor cordis mei (Ibid.). » Praecipitur sex viris xix), » solum pósuit, quia remansisse alios nesciebat.
ut praeter eos qui possunt dicere : • Signatum est su Quidam putant et ex persona Domini, in cnjus typum
per nos lumen vultus tui, Domine(Psal. iv), » cunctos præcessit Ezechiel, posse hoc intelligi de populo Ju
inuerficiant, non seni parcant, non juveni, non vir dæorum, quando omnes declinaverunt, sìmul inutiles
gini, non parvulo, non mulieri. Sécundum mysticos facti sunt. Et Propheta testatur : * Salvum me fac,
intellectus senes sunt in Ecclesia, de quibus dicitur: Domine, quoniam defecit sanctus (Psal. xi). » Solus
• Cani hominis prudentia ejus(Sap. iv). » Juvenes, qui enim inventus est Dominus , qui. peccatum non fe
sunt ad fidei bella promptissimi, Wirgines, qui padi cit, neque inventus est dolus in ore ejus (I Petr. 11).»
citiam tota mente conservant. Parvuli, qui lacte po Quod autem intulit, t effundens furorem tuum supér
tantur infantiæ, et necdum percipiunt solidum. ci Jerusalem, a verbum effusionis pœnarum ostendit
bum. Mulieres, quæ fragilitate sexus animæ imbecif magnitudinem, ut alibi legimus : v Effusa est despe
litatem testantur; quibus universis non parcitur, si ctio super principes'(Psal. cv); » et iterum : v Pene
absque Christi signaculo aliquid se esse credunt. effusi sunt gressus mei (Psal. lxxii); » el in bonam
Quodque sequitur : ¢ Et a sanctuario meo incipite, » partem : t Charitas Dei effusa est: in cordibus nostris
sive, ut Septuaginta transtulernnt, * et a sanctis (Rom. v); » et: • Effusa est gratia in labiis tüis (Psal.
meis incipite, » vel sacerdotes significat, qui versa xi.iv); » et in contrarium : * Etfunde furorem uuum
bantnr in templo, et qui fuerant in populis causa super gentes quæ te non intellexerunt, et smper re
peccati , primi mertiere supplicia , tempus cst enim • gaa quæ nomen tuum non invocaverunt (Jer. x); »
ut incipiat judicium a domo Dei. - -
et : • Effunde frameam, et conclude adversus eos
• Coeperunt ergo a viris senioribus qui erant ant qui persequuntur me (Psal. xxxiv). »
t faciem domus. Et dixit ad cos : Contaminate do , • Et dixit Domin:s ad me : Iniquitas domus Israel
« unum, et implete atria interfectis. » Pro atriis, quæ et domus Juda magna est nimis valde, et repleta
Hebraice dicuntur aseroth, Septuaginta posuere vias. est terra sAnguinibus. Et civitas repleta est aver
Occiduntur autem viri seniores, de quibus supra le sione. Dixerunt enim : Dereliqnit Dóminus terram,
gimus, quod haberent thuribula, et adolerent idolis
incensum. Nec est ulla templi religio, quia, offenso
Deo, contaminata sunt omnia, ut unde peccatu»m, inde
: et Dominiis non videt. lgitur et meus non parcet
oculus nef|ue miserebor, vias eorum super ca
i, i put eorum reddam, » etc. Videris Dominus pro
judicium sit. Atriaque cadaveribus complentur in phetam suum flere pro populo, et admirafi indigna
templo, et non viæ, quæ utique foris erant, nisi for tionis magnitudinem, reddit causas non ut ille puta
sitan vias intelligere possumus plateas civiuatis. Nec bat, injusti vel excedentis modum supplicii, sed me
audere poterant angeli contaminare templum san ritæ justæque sententiæ. lniquitas , inquit, decem
guine mortuorum, in quo prius gloria Dei habitabat, tribuum Israel et duarum tribuum Juda, magna est,
nisi hoc credentis gloriæ Dominus præcepisset. Om et, non solum magna, sed magna nimis. Nec hoc
nis qui peccato mortuus, est, contaminat atria tem dixisse sufiicit, sed repetit.valde, ut pro magnitu
pli, et urbis Domini vias, in quibus vivit, qui cum dine iniquitatis magnitudo supplicii sit. Ex quio di
Christo resurgens, nortuus esse desistit. . . scimus non ut plerique æstimant, et maxime Stoici,
• Et egressi sunt, et percutiebänt eós qni erant paria esse peccata, sed ve! magna vel parva, et pr »
• in civitate. » Sive, ut alii transtulerunt, * percu qualitale mensuraque peccantium diversitatem esse
tie!)ant civitatem, » pro his qui erant in urbe, ipsam judicii punientis. s Repleta est terra, iiiquit, san
urbem appellantes. vu:nihtis, » sive, ut Septuaginta transtulerunt, v po
« Et cæde comqleta remausi ego, ruiqne £*per'fa p'!:s : » t Et civitas repleta est aversione. » Aut, ut
•53 COMMENT. IN EZECHlELEM. — LIB. V. 654

Vulgata habet editio, . iniquitate et immunditia; » A terrogatus exoptat : « Quid detur tibi aut quid ap
non modicus sanguis effusus est, sed de porta usque ponatur tibi ad linguam dolosam? Sagittæ polentis
ad portam, et omnis civitas declinavit a cultu Dei. acutæ cum carbonihus desolatoriis (Psal. cxix). »
Et pro eo plena est immunditia, idololatriæ videlicet Multaque istiusmodi in Scripturis sanctis invenire
sordibus. Causa autem tantorum scelerum illa est, poterimus, de quibus crebro diximus. Hoc tanuiin
quod putaverunt providentiam non esse super ter irotandum est quòd in Isaia, qui tantum in ser
ram, nec Deum curare mortalia. Juxta iilud quod mone peccaverat, et immunda fabia habere se dixe
alibi legimus : ; rat, ad purgandum unus forcipe carbo comprehen
Scilicet is superis labor est, ea cura quietos ditur. (Isa. vi); hic vero quia erat civitas plena
Soilicitat., -
--- ..
- - -

iniquitate et post supplicia cadaveribus mortuorum,

Quia igitur illi vel putaverunt non esse provi fen plures assumuntur carbones ignis, et non una manu,
tiam, vel quæ ante fuerat in populis, hoc tempore sed ambäbüs, ut omnis purgetur Jerusalem
suum populum reliquisse, propterea et Dei non parcet • Ingressusqtie est in conspectu mco. Cherubim
eculus, n£c miserebitur, ut contra vitia sæviens, pla • autem stabant a dextris domus cum ingrederetur
cabilis, sit virtutibus, viasque eorum atque peccata '• vir, et nubes implevit atrium interius. Et elevata
reddat super capita eorum, vel süper principale cor B *1 est gloria Doinini destiper cherub ad limen domus:
dis, vel super principes populi, juxta Numerorum li et repleta est domus nube, et atrium repletum est
brum in quo capitapovulorum principes esse dicuntur. splendore gloriæ Domiini. Et sonitus alarum cheru
. • Et ecce yir qui indutus erat lineis, qui habebat bim audiebátur usque ad atrium exterius, quasi
, atrâmentarium in limbis suis, respondit dicens : VOX dei òmnipotentis loqtientis. Cumque præcepis

• Feci sicut præcepisti mihi. » Septuaginta : • Et et.••¢.

set viro qui indutus erat lineis, dicens : Sume
ecce vir qui indutus erat podere, id est, veste talari, ignem de medio rotarum, quæ sunt inter che
et accinctus zona lumbos suos. Et respondit verbüm rubim ; ingressus ille stetit juxta rota:n , et ex
.dicens : Feci sicut mandasti mihi. » Ipse est vir, cüi tendit cherub manum dè medio cherubim ad
jussum est transire per Jerusalem, et ponere si ignem, qui erat inter cherubim, et assumpsit et
gnum in froatibus virorum gementium et dolen dedit in manu ejus qui indutus erat liiieis. Qui
tium super cunctis iniquitatibus eorum. Dicit ergo accipiens egressus est, et apparuit in cherubim si
,se Domini præcepta complesse, et signaculo thau militudo manus hominis subtus pennas eóìum. »
.litteræ frontes armasse lugentium. Sex antem viri Vidente propheta ingreditür vir qui indutus erat
. quibus, præceperat Dominus dicens: • Transite per talari veste vel linea : ingreditur àutem, üt secundo
, civitatem sequentes eum, et percutite, iiulliusque C dicitur, in medio rotarum, quæ sui.t subter cleru
. misereamiui usque ad internecionem, • nihil tale re bim, ut impleat manus suas igneis carboiiibus. Qui
nuntiant; neque enim lætitiæ, sed moeroris implevere cum esset iiigressus, stetit tantum juxta rotam. Et
sententiam, quae non sermone, sed opere monstratur. vel ob tristiiiaim puniendæ Jerusalem, vel ob glo
*
CAPUT X. riæ magnitudinem stupens, manüia ad ignem ipse
De vira qui accepit carbones de medio rotarum : et non nisit, sed unus de cherubim, id est, cheri.b
cherubim et repetitio visionis et rotarum. misit manum et tulit ignem, qui erat in medio ebe
« Et vidi, et ecce in firmamento quod erat super ca rubim, et dedit in manum ejus qui induttis erat ve
put cherubim quasi lapis sapphirus, quasi species si stibus lineis. Qui accipiens egressus est, et tamen
ijiitudiiiis sölii appáruit super eam. Et dixit ad vi `Scriptura non dicit egressus quid fecerit, ut tristis
rum qui indulus erat liiieis. Et Äit : ingredere in rei iiarrationem intelligentiæ potius nostræ relin
:
-i
medio rotarum quæ sunt subtiis cherubim , et queret, quam oculis subjiceret. Introeunte tute;m
in ple- manus tuas prumis ignis, quæ sünt inter viro qui indutus erat vestilus lineis, cherubim sta
cherubim, et effundens super civitatem, » etc. De l)ant a dextris domus, ut sanctæ stipernæque virtu
firmamento quod erat super cherubim, et de lapide tes dexteram Dei domus partem tenere viderentur,
sapphiro qui habebât similitudinem throni, et de D et illæ quæ mittuntur ad supplicia, de quibus scri
roiis q:iae animalia sequebantur, supra dixisse suffi ptum est : « Immissionem per angelos pessinios
ciat. Et illorum lector explanatione contentus sit. (Psal. lxxvii), » sinistras partes possidere credan
Nuiic autem quod ju])etur ille qui indutus erat lineis, tur. Cumque elevata est gloria Domini de cherii!»,
pro quo in hoc loco Septüaginta stolam interpretati qui carbones ignis viro traditurus erat, et transissei
sunt, ut tollat prunas de medio cherubim, et effundat ad limen domus, statim nube, tenebris et caligiae
sive spargat super civitatem, illud milii videtur os atrium impletur interius. Neque enim, præsente Do
tendere quod post interfcctionem cædemque miilto niini majestate, exercentur siipplicia. Et gloria Do
rum, et in viis cadavera mortuorum prunarum ignis mini vi,'eiur in atrio; de quo scriptum est : ¢ Svai
assumitur, ut pur.iat sive inunde, Jerusalem. Juxta tus alarum cherubim audie'atur usque ad at: iura
illud quod in Isaia scriptum est : « Sanctificavit eum exterius. Pro sonitu, in Hebraico vox ponitur, qu;e
in igne ardente, et devorabit sicut fenum materiam. » vox hal)ebat similitudinem vocis Dei omnipoten
Isti sunt carbones, quos in remedium linguæ atque tis loquentis. Nota, lector, in qiiibus superior et
mendacii desolantes vitia atque peccata, propheta in haec visio coiicorde:it sive discor,!ent, ut ex ccl
655 b. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 636

latione utriusque absque nostro admonitu diviiia A neque enim facie ad faciem revelato vultu gloriam
intelligas sacramenta, et illud quod ante commo Domini contemplamur, sed in similitudine omnia
nui, quoniam si in firmamento et in throno et in videmus et imagine, quandiu fragili et mortali, et
i;\anu hominis non veritas, sed similitudo dicatur, corruptibili circumlamur corpore.

[.! BER SEXTÜS.

- SEQUITUR CA1'UT X. lis; » nunc autem dicit de rotis : « Corpora eartim

Cum ratio postularet ut una eademque visio simul el colla et manus et pennæ, et circuli p!ena erant
in uno volumine complecteretur, forsitan aliqui mi oculis in circuitt; quatuor rotarum. » (Grcgor. in
rantur, cur eam in librorum divisione ab invicem expos. Evang.) Sed sciendum nobis est quia saepe,
separarem, quibus quoqiie ratio hujus divisionis pan dum aliis rebus intendimus, fit ut alia negligamus,
denda est. Quoniam sicut secundum librum in osten et ubi negligimus, ibi procul dubio oculum non ha
sione rotarum separavi a primo libro, ubi quatuor B bemus. Nam Pharisæus ille qui ascenderat in tem
animalium descriptio fuit, non quidem propter si plum orare, testante Evangelio, quid dixit agnovi
gnificationis dissimilitudinem, sed ad devitandam inus. Ait enim : * Deus, gratias ago tibi. » Recte am
operis longitudinem, ne prolixitas libri tædium face tem gratias Deo agebat in quo acceper;:t bona, quæ
ret lectori. Ita et nunc ob idem tæditim devitandum fecerat, qui etiám subjungit : « Quia non sum sicut
post gloriæ Domini visionem ac cherubim simul caeteri homines raptores, injusti, afiilteri, velit
ostensionem, sextum librum a quatuor rotarum nar etiam hic publicanus. Jejui.o lis in sablato, deci
ratione judicavi iuclioandum, de quibus Propheta nias do omnium quæ possideo (Luc. xviii). » Ecce ad
ita narrat, (liceiis : exhi: endam a!stinentiam, ad impendendam miseri
quatuor rotæ juxta cheruliim : `cordiam, ad referendas Deo gratirs, o ulum habue
d Et villi, el ecce
Rota una juxta cherub unum : et rota alia juxta rat Pharisæus, sed ad lium'litatis custodiam oculum
cherub unum. Species autem rotarum. quasi vi non habebat. Et quid prodest, quod contra hostium
sio lapidis clirysolithi. Et aspectus earum simili `insidias pene tota civitas cante custo,!itur, si tini:m
tudo una quatuor, quasi sit rota in medio rotæ. foramen apertum relinquitur, i;nde ab hostibus in
Cumque ambularent in quatuor partes grau!ieban tretur. Quid ergo prodest custodia, quæ pere ubi
tur, et non revertebantur ambulantes, sed ad lo C que circumponitur, quando inimicis tota civitas per
cum, ad quem ire declinabat, quæ prima erat, se neglectum loci una aperitur. Pharisæus autem qui
quebantur et cæteræ, nec convertebantur. Et omne jejunium exhibuit, decimas delit, Deo gratias retu
corpus earum et colla et manus et pennæ et cir lit, quasi pene per circuitum in suæ civitatis custo
culi, plena erant oculis in circuitu quatuor rota dia vigilavit, sed quia unum in se foramen superbiae
rum. Et rotas istas vocavit volubiles, audiente me. non intendit, ibi hostem pertulit, ubi per negligen
Quatuor autem facies habebat unum, facies una, tiam oculum clausit. (H.) Rotæ autem istæ non so
facies cherub. Et facies secunda, facies hominis, et lum carnes habent, vel corpus aut membra, sed et
in tertio facies leonis, et in quarto facies aquilæ, et colla et manus et pennas, ut efficientias rerum in
elevata sunt chr rubim, » et reliqua. (IIieron.) 0b singulis, non membrorum imagines sentiamus. Rotæ
serva quod prius species fuerit rotarum. Juxta Sep quoque ipsæ appellatæ sunt lingua Hebraica , Gel
tuaginta, a quasi visio tharsis. » Nunc autem, juxta gel, » quod Symmachus , volubiles, » Aquila « ro
cosdem, t quasi visio carbunculi, » ut pennarum per tam , interpretati sunt. Porro quod sequitur: v Au
ignem, qui a Cherub traditur similitudo monstretur. diente me » usque ad eum locum, ubi scriptum est :
Licet in Hebraico et supra et hic , tharsis , scriptum « El vata sunt cherubim, » in Septuaginta non ha
sit. Quod Aquila , chrysolitum, » Symmachus , hia betur, sed de Hebraico additum est. In quo obser
cynthum » transtulit. Rursumque ubi nos vertimus, vandum, quod nequaquam ut supra dicitur, v facies
• et omne corpus earum, » quod subauditur rota hominis, ét facies leonis a dextris quatuor, et facies
rum, in Ilebraeo scriptum est : « Et omnes carnes vituli a sinistris quatuor, et facies aquilæ quatuor a
earum, » et colla, et manus, et pennas, et circulos dextris; » ut videlicet alia a sinistris, alia a dextris
rotarum, carnes appellari in supernis virtutibus, ut esse credantur, sed æqualis omnium ordo describitur,
quando legimus : « Caro et sanguis regnum Dei non dicente Scriptura : Quatuor autem facies habebam
possidebunt, neque corruptio incorruptionem (1 unum, facies una, facies cherub, et facies secunda, fa
Cor. xv), » sciamus non substantiam carnis, sed opera cies hominis, et in tertio faciesleoais, et in quarto fa
condemnari : Bostar enim, quod in hoc loco scribi cies aquilæ; ut prima, et secunda, et tcrtia, et qnarta
tur, non corpus sed carnem significat. Circulos au facies non locorum diversitate dextri et sinistri, sed
tem rotarum , canthos » ferreos appellavit, quibus uno per gradus ordine describatur. Unam autem fa
lignorum rotunditas arctatur et stringitur. Superius ciem, id est, primam appellavit cherub, pro quo su
ergo dixit : • Corpora animalium plena sunt ocu pra dixerat facies vituli. Ex quo intelligitur facie in
637 C0MMEMT. IN EZECIIlELEM. — LIB. VI. 658
cherub esse faciem vituli, quorum omnium sensum A quo quæritur. Ad activam enim vitam ambulat te
præteritæ visionis continet explanatio. cum. Ad immobilitatem atque constantiam spiritus
« Ipsum est animal, quod videram juxta flumen profecisti, stat tecum, ad contemplativam vitam per
a Chobar. Cumque ambularent cherubim, ibant pa Dei gratiam pervenisti, volat tecum. Et rursum sub
• riter et rotæ juxta ea. Et cum levarent cherubim ditur : • Quia spiritus vitae erat in rotis. » Quod
• alas suas ut exaltarentur de terra, non resistebant idcirco secundo dicitur vitae spiritus in rotis csse,
• rotæ sed et ipsæ juxta erant. Stantibus illis sta quia Scripturæ duo sunt tcstamenta, quæ utraque
* bant. Et cum elevatis elevabantur. Spirilus enim Dei spiritus scribi voluit, ut nos ab animæ morte li
* vitae erat in eis, » etc. 0mnia vivunt Deo et siiuim beraret, vel certe quia duo sunt præcepta charitatis,
sentiunt creatorem, non est enim Deus.mortuorum, dilectio videlicet Dei, et dilectio proximi, per quæ
sed viventium, unde el omnia corpora rotarum plena utraqtie nos sacræ Scripturæ dicta vivificant. Se
sunt oculis. Et in psalmo dicitur : t Cœli enarrant cundo ergo dicitur : * Quia spiritus vitæ erat in ro
gloriam Dei et opera manuum ejus annuntiat fir t's, » qiiia dilectionem Dei et proximi capimus in
mamentnm. Dies diei eructat verbum, et nox nocti eloqniis diviiiis, per præcepta sacræ Scripturæ dicta
indicat scientiam (Psal. xviii). » Sol quoque et luna, vivimus, qui mortui jacebamus. Unde omnipotenti
mare et flumina, montes et colles laudant eum. Et B Deo per Psalmistam dicitur : • In æternum non obli
in suum circulum per amiios singulos elementa vo! viscar justificationes tuas, quia iu ipsis vivificasti
vuntur, cœlorumqne rationem in terris deprehen me (Psal. cxviii). » Justificationes enim praecepta
dimus, ut antiquæ legis ordinem conservantes, vol Dei dicuntur, in quibus nos corrigendo justificat.
vantur et curraut, et nihil novum cernamus super • De quiljus Psalmista apertius dicit : * In, tuis justi
terram. Quod autem dicitur : « Ipsum est animal, ficationibus meditabor, non obliviscar sermones trios
quod videram juxta flumem Chobar, » Scriptura de • (Ibid.). » In eis itaque nos justificat, quia per hæc
monstrat eadem nos debere intelligere in expositione . nolis spiritalem vitam demonstrat, eamque per affla
animalis, quæ supra intclleximus. Bene autem dici tum spiritus mentibus nostris infundit. Quod quia
tur : « Cum euiitibus ibanl, et stantibus stabant, et , quotidie per domum gratiæ in electorum mentibus agi
cum elevatis a terra pariter elevabantur, et rotæ se tur, recte dicitur: t Spiritus vitæ erat in rotis. » H;ec
quentes ea. Quia spiritus vitæ erat in rotis. » (Greg.) nobis Scriptura in tenebris vitæ præsentis facta est
Hæc sunt ex maxima parte jam dicta, sed iterata lumen itineris. Ilinc etenim Petrus ait : , Cui benefa
descriptione narranlur. Nec nos itaque pigeat eadem citis intendentes, quasi lucernæ candenti in caliginoso
breviter exponendo repetere, quæ spiritus per Pro loco (II Petr. i). » llinc Psalmista dicit: « Lucerna po
phetam dignatus est replicando narrare. lioc enim C dibus meis verbum tuum, Domine, et lumen semitis
solum in his verbis novum adjicitur, quod dictum meis (Psal. cxviii). » Scimus tamen quia et ipsa i.o
est : « Cum stantibus stabant : » Sunt enim quidam bis nostra lucerna obscura est, si non hanc nostris
qui usque ad hoc proficiunt, üt terrena quæ accepe mentibus veri;as illustret. Unde iterum Psalmisla
runt bene dispensare noverint. Misericordiæ óperibus ait : • Quouiam tu illuminas lucernam meam, Do
iutendunt, oppressis subveniunt; hi videlicet vadunt, mine, Deus meus illumina tenebras meas (Psal.
in eo quod se ad proximi utilitatem tendunt., Cum his xvii). » Quid enim lucerna ardens est, uisi lumen?
ergo rotæ gradiuntur, quia sacra eloquia dictorem Sed lumen creatum non lucet nobis, nisi illumine
suorum passus in eorum itinere disponunt. Et sunt tur a lumine non creato. Quia ergo omnipotens
alii, qui fidem, quam acceperunt, ita ad tenendum Deus ad salutem nostram sanclorum testamentorum.
fortes sunt, ut adversis quibusque resistere valeant, dicta et ipse creavit, et ipse aperit, « spiritus vitse
et non solum minime ad perversitatem trahuntur erat in rolis. » - -

perfidiæ, sed etiam perversa loquentes impugnant,
eosque ad rectitudinem trahant. Cum istis stantibus
stant etiam rotæ, quia eis rectitudinem suam sacra
eloquii verba confirmant, cum in eis audiunt : State,
et te:ete traditiones quas didicistis ; et rursum :
* Adversarius vester diabolus tanquam leo rugiens,
circuit quærens quem devoret, cui resistite fortes
in fide (I Petr. v). » Et sunt alii, qui omnia terrena
despiciunt, nulla quæ prætereunt possidere dignan
tur, in Dei se, ut prædictum est, contemplationc
suspendunt. Cum his ergo elevatis, et rot;e pariter
levantur. Quia quantum quisque ad alta profecerit,
intantum ei et sacra eloquia de aliioribus loquuntur.
Vadunt ergo animalia ad utilitatem proximi, stant
in cusuodiam sui, elevantur ad contemplationem Dei.
Sed et rotæ pariter vadunt, stant, elevantur. Quia
quæsita sacra lectio talis invenitur, qualis fit ipse a
* Et egressa est gloria Doniiiii a lumine templi,
et stetit super cherubim. Et elevaiitia ch^rubinm
alas suas exaliata sunt a terra coram me. Et illis
egredientibus rotæ quoque subsecutæ sunt. Et ste
tit in inlroitu portæ domus Domini orieutalis, et
gloria Domini Israel erat super ea. Ipsumque est
animal, quod vidi subter Deum Israel, juxta T:i
vium Chobar. Et intellexi quia cherubim essem
quatuor per quatuor facies uni, et quatuor alæ
uni. Et similitudo manus hominis sub alis eorum.
Et siimilitudo vultuum eorum, ipsi vultus quos vi
. debam juxta fluvium Chobar. Et intuitus eorum et
* impetus singulorum ante faciem suam ingredi, » etc.
(Hier.) Gloria Domini sive majestas, quæ steterat in
templi lumine, stetit super cherubim, quæ elevan
tia alas suas Propheta cernente exaltata sunt rotis
pariter sequentibus, et stetit in introitu portæ domus
 59 p. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PAItS II. (;:*
Domini orientalis, paulatimque protectio Dei reli- A venire. De qua per Paulum dicitur : « Quia et ipsa
quit Israel; primum fuit in templo, dein stetit in atrio creatura liberabitur a servitute corruptionis in li
templi sive limine. Qua recedente de teiiiplo, nubes bertatem gloriæ filiorum Dei (Rom. viii). » Tunc
et caligo inplevit templi penetralia. Rursumque ipsa etenim vera in nobis libertas erit, cum ad gloriaim
gloria sedit super cherubim, et illis statim avolan filiorum Dei adoptio nostra pervenerit. Nunc vero
tibus, et ad exteriora abeuntibus, secutæ sunt ro non solum activa vita in servitute est, sed in ipsa
tæ et gloria stetit in porta domus Domiiii orienta quoque contemplatione, qua super nos rapimur,
lis, non in janua templi, sed post atrium et limen, in libertatem meiitis adhuc perfecte non obtinet, sed
introitu portæ domus Domini orientalis. Quod cum fmitatur, quia illa quæ est intima in ænigmate vi
propheta vidisset, « Ipsum est, inquit, animal quod detur. Ipsa tamen in quantalibet sit contemplationis
vidi subter Deum Israel, juxta fluvium Chobar, et angustia, activæ vitæ jam valde est latior atque
intellexi quia cherubim essent. » Quid enim novi sublimior, quæ àd qüamdam mentis libertatem trans
viderat, quod intelligeret esse cherubim, quæ prius it, tempora!ia non cogitans, sed æterna.
non intellexerat? Cherubim in lingua iiostra scientiæ ~CAPUT XI.
multitúdo est, notitia sacramentorum Dei et thronus
ejus ac requies. Unde et in Psalmista dicitur : « Qui B De viginti quinque viris; de captivitate, qui ipsi erant
carnes et Israel lebes; de dispersione populi, elc.
sedes super cherubim, manifestare : » semper enim
gloria Domini sedet in $cientiæ multitudine. Et tunc « Et elevavit me spiritus,'e1'iiitroduxit me ad por
manifestatur qiiando cuncta regi providentia demon w tam domus Doniini orientalis, quæ respicit ad solis
strantur. Nec fortuito quid fieri nec dicere queal « ortum. » (Hieron.) Quia egressa est gloria Domini
piam : « Dereliquit Dominus terram, » et Dominus a limine templi, et stetit super Cherubim, postquam
non vidit. Unde et intuitus Clerubim, *et appetitus avolantibus Cherubim stetit ipsa gloria in introitu
eorum est oblivisci praeteritorum, et in futura se ex ºportæ domus Domini orientalis, et Propheta, quia per
'tendere. Igitur quia contemplativa vita in aliis, et se ad eam ire non poterat, elevatus a spiritu est, et
in manu activa significatur, ut superius ostendimus, ductus ad “eamdem portam domus Domini orieuta
bene nunc iteratur: « Et similitudo manus homi lem, quae respicit solem justitiæ. De quo scriptt m
nis sub alis eorum. » Manus ergo liominis suô alis 'est:« Ecce vir Oriens momen ejus,» ut nequaquam re
'eorum est, id est, virtús operis sub volatu contcn `maneret in templo, quod erat ignorantiæ hube con
`plationis. Quis enim cognosce;is Deum ad ejus re fusum, sed stans in porta domus Domini oricnialis.
quæ sequuntur sacramenta agnosceret.
gnum ingreditur, nisi bene prius operetur. Sine
contemplativa deiiijne vita intrare póssunt ad cœ- C « Et ecce in introitu portæ viginti et quinque viri.
« Et vidi in medio eorum Jezoniam filium Azi;r,
lestem patriam, qui boiia, qtiæ póssunt óperari, non
negligiini. Sine activa a;;tem intrare non possunt, et Pheltiam filium Baiiaiæ, príncipes populi. Dixit
si negligunt l;ona operari quæ possunt. llla ergo in que ad me : Fili hominis, hi viri cogitant iniquita
necessitate, hæc in völuntate est: illa in servitute, tem, et tractant consilium pessimum in urbe ista,
dicentes: Nonne dudum ædificatæ sunt domus? Haec
ista in libertate. iiinc est enim quod ad Moysen
dicitur: Si emeris servum IIebræum, • sex annis est lebes, nos autem carnes. IJcirco vaticinare
serviet tibi, in seplimo egredietur liber gratis, cum de eis, vaticinare, fili hominis. Et irruit in nc spi
quali veste intraverit, cum tali exiet, » etc. ; Erod. ritus Domini. Et dixit ad me : Loquere : Hæc dicit
xxi.) Servus vero Hebræus emptus séx annis ser Dominus: Sic locuti estis, domus lsrael. Et cogita
vire præcipitur, ita ut in septimo liber exeat gratis. tiones cordis vestri ego novi, plurimos occidistis
Quid enim per senarium numerum, nisi activæ viûo in urbe hac. Et implestis vias ejus interfectis. Pro
perfectio designatur ? Quid per septenarium, nisi pterea hæc dicit Dominus Deiis: Interfecti vestri
contemplaliva exprimitur? Sex vero annis servit, quos- posuistis in medio ejus, hi sunt carnes, et
et septimo egreditur liber, qui per activam, qiiam hæc est lebes. Et educam vos de medio ejus. Gla
perfecte exhibuerat, ad contemplativæ vitæ liber dium metuistis, et gladium inducam super vos,
talem transit. Et notandum quod gratis liber egre ait Dominus Deus : Et ejiciam vos de medio ejiis,
ditur, quia hi qui postquam omnia fecerint, dicunt daboque vos in mânu hostium, et faciam in vobis
se inutiles servos. Bis procul dubio sicut ipsa activa judicia. Ghadio cadetis, in finibus Israel judica! o
fuit ex munere , ita erit ex gratia etiam contem vos. Et scietis quia ego Dominus. 'll;ec non erit
plativa. « Cum quali veste intraverit cum tali exeat. » vobis in lebetem, et vos non eritis in medio ejns
Quia omnino necesse est ut unusquisque nostrum
in hoc quod incipit perseveret, atque usque ad
finem operis, in ea q'ia inchoavit intentione, per
: in carnes: in finil)us lsrael judicabo vos, et scieiis
quia ego Dominus. » Quod sequitur in Scptua
ginta non habetur, sed de fle' raeo ad'itum est :
duret. llle quippe f;ene ad contemplativam transit, ι Quia in præceptis meis non ambulastis, et judicia
qui in activa vita intentionis suæ vestem ad dete mea non fecistis, et juxta judicia gentium, quæ in
riora non m:tavit. Etenim servus est, qui per acti circuitu vestro sunt, estis operati, » et cætera.
var., vitam hominibus servire disposuit, ut post Assumitiir propheta, juxta illud quod scriptum est:
pr;vsens sæculum a f libertatem veram valeat per • Assirinciis mºnsuetos Dominus ( Psa!. cxr.vi J. •
 043
t;* CoMMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. VI.
sive elevatur a terra, et introducitur ad portam A que unum, et solvit medium parietem, inimicitias
doâus Doinini orientalem, ut possit viginti quinque in sua carne condemnans (Ephes. ii). Unde et au
virorum, qui erant in circuitu portæ, el Jezoniae gustius quid loquitur atque sublimius : « Ego et
filii Azur, atque Pheltie filii Daamo, principum pater unum suinus ( Joan. x), » ut a Judaica dua
litate in unionem nos revocet fidei Christianæ.
populi sacramenta cognoscere. Hi igitur qui ele
vaiit in introitu portæ domus Domini orientalis, de Denique poniificatu perdito Judæorum Dominus
sperantes salutem et scelerum conscientia parati ad patitur nequaquam sub uno principe , sed sul)
interitum, nee volentes per pœnitudinem peccata duobus, Anna et C:ipha, ut religionis eorum falsum
corrigere, dicunt licet nuper post primam captivi monstraret errorem. Sunt multi in hujus portæ in
tatem ædificatæ sint domus, quæ ante corruerant, troitu ante domum Domini orientalem, qui vitiis
tamen scimus hanc civitatem esse instar lebetis, suis nationibus comparantur, et peccatorum con
nos quoque pro carnibus ut in ea consumamur et scientia desperant salutem, et dicunt : Civitas in
concrememur, juxta illud quod scriptum est in qua versamur, lebes est, et nos omnes carnes, et
Isaia : • Tempestas si transierit, non assumet nos. » Ę. consumemur ardore ejus cujus idola ignita
Illis ista dicentibus, irruit in Prophetam spiritus sunt. Nolentes igitur agere pœnitentiam et despe
Domini et secun lo præcepit ut väticinetur ac dicat : B rantes salutem, propterea aüdiunt, quod non ipsi
Quoniam ista dixistis, et cordium vestrorum me sint carnes præteritæ e1 perditæ civitatis, sed hi,
secreta non fallunt, ego vobis interpretabor, quo quos scandalizaverint, quos interfecerint. Et iJ
modo civitas in lebetem, et vos in carnes repute circo super eos gladius inducitur, ut postquam in
mini, non juxta illum sensum, quem locuti estis, finibus lsrael nequaquam inter gentes, sed inter
sed juxta alterum, quem non timetis. Est quidem Christianos fuerinl judicati, tunc cognoscant, quia
civitas in lebetis similitudinem, sed non vestris ipse sit Dominus, secundum illud quod in Psalmis
implebitur carnibus, verum eorum, quos interfeci legitur: « Cum interficeret eos, requirebant eum
stis. Wos autem, qui arbitramini vos in hac urbe ( Psal. lxxvii), » ut quem per beneficia non sen
morituros, educam de medio civitatis, et tradam serant, per tormenta cognoscant.
hostium manibus, faciamque in vobis judicia, ut « Et factum est cum prophetarem prophetias filius
cum cecideritis gladio, iiequaquam in urbe nec extra « Banaiæ mortuus est, et cecidi in faciem meam
terminos Israel, sed in finibus vestræ provinciæ, « clamans voce magna, e1 dixi : lleu, heu, heu, Do
tunc cognoscetis quod ego siim Dominus. Haec • mine Deus, consummationem tu facis reliquiarum
autem universa patiemini, quia in præceptis ineis * Israel? » Vaticinante propheta, unus e duobus
non ambulastis, et judicia mea non fecistis, sed cæ C principibus, Pheltias filius Banaiæ moritur, qui
terarum in circuitu gentium scelera estis operati. interpretatur ruina declinans. Et est filius structoris
Cumque secundum litteram manifestum sit, quod sive cœmentarii. Et alter principum servatur in
dicitur, omissis parumper Jezoniæ et Azur, Phel columis, Jezonias filius Azur. Jezonias aures ejus
tiæ et Banaiæ nominibus, quæ in, tempus aliud sonat, quod subauditur animæ. Azur vero ful
reservamus, hoc dicendum est, quod usque hodie crum sive adjutorium interpretatur. Qui igitur
in ecclesia, quæ est domus Dei, et ante portam et cadefido a Domino dcclinarat et erat ædificationis
in introitu, sive in via portæ, quæ significat Salvato pessimæ, recte cadit, prophetante eo quem con
rem, per quem ingredimur ad Patrem, sunt viginti fortaviu Doiuinus; qui autem præceptis obediebat
quinque viri ad sensus cuncta referentes. Et quan Dei, et illius sustentabatur ac fulciel)atur auxilio,
tum non subterfugit memoriam meam, nunquam in pecte in imperio populi permanet. Legimus in
l)onam partem hunc numeruin potui invenire, licet Exodo ( Exod. ii ) mortuo Pharaone rege Ægypti
in Leviticum et sacerdotale ministerium a viginti ingemuisse filios Israel, ab operibus palearum ac
quinque an:;is eligantur; in Hebræo enim non habet lateris, et clamasse ad Dominum, quem illo vivente
lnunc numerum, qui in Septuaginta dicitur, sed trice inclamare non poterant. lsaias quoque mortuo Ozia
narium, qui in exordio hujus Prophetæ et Domini rege leproso: v Vidi Dominum sedentem super thro
co:itinetur ætate, quando venit ad fluenta Jordanis num excelsum et elevatum, et seraplüm stantia
et a Joanne baptizatus est. Sin autem in Evangelio circa eum ( Isa. vi ). » Intelligensque immunda se
( Matth. xxv ) quinque virgines prudentes, et quin habere labia, et habitare in populo immunda labia
- que fatu;e reperiuntur, sciamus hunc numerum habente, meretur ut de altari carbo mittatur, et labia
in medio positum, et pro qualitate utentium, vel ad ejus purget immunda. Hic aulem, prophetante forti
t,omam, vel ad malam partem posse conferri. Ili tudine Dei, princeps, qui a Domini declinaverat ser
igitur viri, qui cuncta ad seasus referunt, et vitute, cadit ut elevaretur a Chrislo. Si enim resur
habent duos principes, de quibus supra diximus, rectio Dominus, ruina diabolus est, in quo quæritur
duali numero continentur, qui scindit unitatem, quomodo de Salvatore dicatur: « Ecce hic positus
et in secundæ diei numero non videtur a Dómino, est in ruinam et resurrectionem multorum in Israe
juxta IHebraicam veritatem. Unde et in arca Noe ( Luc. ii ). » In ruina;n eorum, qui stabant pessime,
liaa et bina introducuntur immunda ( Gen. vii ). et resurreclionem eorum qui ceciderant. Quod cum
bominus scissionem in unnm coarctans, fecit utrum Propheta vi isset, cecidit in faciem suam non pe0
(j 17, B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 64\

cantis merito, sed plangentis affectu. Et voce A • et abominationes suas ainbulat . lvorum viam in
magna, quæ de magno fidei ardore veniebat, tertio « capite suo ponam, dicit Dominus Deus, » etc.
clamavit et dixit: « Heu, heu, heu, Domine Deus, con loquitur serimo divinus ad eos, qui captivi erant
« summationem tu facis reliquiarum Israel ? » Et in terra Babylouis, ad fratres Ezechielis prophetæ,
est sensus: Etiam ipsæ reliquiæ quæ esse videban et ad propinquos quibus dixerunt habitatores Israel:
tur in populo te indignante delentur? Longe recessistis a Domino, nobis data est terra in
« Et factum est verbum Domini ad me, dicens: Fili possessionem. Loquitur autem haec quæ sequuntur:
• hominis, fratres tui, fratres tui, viri propinqui tui, ¢ Congregabo vos de populis, et reddam vobis ter
ι et omnis domus lsrael universi, quibus dixerunt ram lsrael. » Cumque ingressi fueritis, auferetis
« habitatores Jerusalem : Longe recedite a Domino, cuncta idola, propter quæ offenderatis Deum. El
• nobis data est terra in possessionem. Propterea dabo vobis cor unum timoris, et servitutis Dei, ul
• hæc dicit Dominus Deus, quia longe feci eos in nequaquam diversis idolis serviatis, sive alterum,
t quain prius habuistis, et spiritum novum tribuam
gentibus, et quia dissipavi eos in terram, ero eis
t in sanctificationem modicam in terris ad quas in visceribus vestris, juxta illud quod scripiuaι est :
« venerint. » Factus est igitur sermo Domini ad • Cor mundum crea in me, Deus, et spiritum reclum
Ezechiel, qui dixerat: « Heu, heu, heu, Domine Deus, B imnova in visceribus meis (Psal. l). » Et auferam a vo
consummationem tu faeis reliquiarum Israel ? » in bis cor lapideum, id est, cor durum, secundum illud
Pheltiae videlicet morte, et eorum, qui cum eo in quod loquitur Stephanus primus martyr in Christo:
terfecti sunt, quod nequaquam illæ sunt reliquiæ, • Dura cervice et incircumcisi corde (Act. vii). » Et
quas in Jerusalem putabat Propheta, sed hi, qui induratur cor Pharaonis, ne dimittat populum Israel
in Babylone videbantur esse captivi. Et est sensus: (Erod. viii). • Et dabo, inquit, vobis cor carneum, »
0 fili hominis, fratres tui de eadem tecum stirpe molle et tenerum, el quod possit Dei mandata su
generati, fratres, inquam, tui quibus dixerunt habi scipere, ut scribantur in tabulis cordis carnalibus;
tatores Jerusalem : Vos recessistis a Domino, quia idcirco autem datur cor molle, et aufertur cor du
captivi estis, et cum Jechonia vos tradidistis, nobis rum, ut in præceptis meis ambulent, judiciaque
autem terra lsrael data est in æternam possessio custodiamt, et sint in populo Dei, Dominusque qui
nem. Dic ergo eis quod longe quidem eos fecerim prius fuerat adversarius, sit eis in Deum. Qui au
a terra Israel, et disperserim in nationes, et in alienis tem nequaquam pœnitentia priora peccata correxe
terris esse præceperim, sed quia meæ obedierint rint, sed ambulaverint post abominationes suas, re
jussioni sim eis futurus etiam in peregrinis, et hosti tribuam, ait, eis, quod merentur, ut viæ eorum po
libus locis in parvam sanctificationem, dum plerique C mantur capitibus eorum. Hæc sub Zorobabel filio
inveniantur ex eis, qui idololatriæ nequaquam colla Salathiel, et sub Jesu filio Jose'ech sacerdote aia
submittant, sed memores sint mandatorum Dei, gno, et sub Ezra et Neemia accidisse tribui Judæ,
sieut fuerunt Daniel et tres pueri et cæteros fuisse et his qui cum his reversi sunt, pleriquc æstimaut.
eredendum est, in similitudinem tantorum princi Ilabitatores quoque Jerusalem , qui sub Sedec a
pum, quos Scriptura nunc commemorat. Ex quibus rege Judæ capti sunt, vel qui fugerunt cum Jereiuia
universis discinus non esse insultandum his qui in Aegyptum in omnes terras esse dispersos, et ne
Dei judicio poenis traditi sunt, nec exprobranulum quaquam reversos in urbem Jerusalem; plena au
homini converso a peccatis suis, nec pœnitentibus tem couversio eorum qui captivi erant ei reliquia
et egressis de Ecclesia aliquando dicendum, longe rum lsrael intelligitur in Christo, quaodo reliquiæ
recessistis a Domino, nobis data est terra in pos salvæ factæ sunt, et una die tria millia crediderunt,
sessionem , quia hæc dicit Dominus, licet eos pa et íterum quinque millia, et alii, de quibus loqnitur
rumper a mea Ecclesia separaverim, et inter gentes Jacobus ad apostolum Paulum : • Vides, frater, ta;.u
disperserim, tamen ero eis in sanctificationem mo millia credentium Judæorum? hi omnes æmulatores
dicam, dum meminerint peccatorum suorum. Et legis sunt (Act. xxi), » sed et quotidie superbi la
qui propter vitia recesserunt de terra sua, pro- D bilatores urbis Jerusalem, quorum cor post olTen
pler pœnitentiam ad sedes pristinas redire festi dicula et abominationes suas ambulat, Dei meren
nenl. -

tur offensam, et hi qui foris erant, ablalo corde

• • Propterea loquere : Hæc dicit Dominus : Con
gregabo vos de populis, et adducam vos de terris
in quibus dispersi estis, daboque vobis humum
Isi'ael. Et ingredientur illuc, Et auferent omnes
offensiones, cunctasque abominationes de illa. Et
dabo eis cor unum, et spiritum novum tribuam in
visceribus eorum, et auferam cor lapideum de
carne eorum, et dabo eis cor carneum, ut in præ
ceptis meis ambulent, et judicia mea custodiant,
faciantque ea, et sint mihi in populum, et ego sim
eis in Deum. Quorum autem cor post offendicula
lapideo, et accepto corde mollissimo, per pœniten
tiam revertuntur ad ecclesiam, et ambulant in præ
ceptis Domini, judiciaque ejus custodiunt, fiuntque
Domini populus, et Doininus quem prius offenlesant
fit eis Deus.
• Et elevaverunt cherubim alas suas, et rotæ cum
t eis. Et gloria Dei Israel erat super ea. Et ascend t
t gloria Domini de medio civitatis, stetitque super
• montem, qui est ad orientem urbis. » Paulatim
gloria Domini recedit de Jerusalem. Primum tem
plum deserens, stat in atrio vel in liniiiie domus,
 {}45 C0\1\!ENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VI. 646.

postea in introitu porte orientalis. Novissime, sub- A tiorum suorum amaritudine, facit amarum auque
latis pennis rotisque sequentibus, stat super mon crudelem. Alioquin de Deo legimus : « Gustate et vi
tem, qui est ad orientem urbis. Haud dubium quin dete, quia suavis sive dulcis est Dominus (Psal.
montem significat Oliveti unde Salvator ascendit ad xxxiii). » Ilabitat autem Propheta in medio populi
Patrem. Stabatque gloria Domini, quæ de Jerusalem Deum ad amaritudinem provocantis, qui habel oculos
urbe discesserat, super montem Oliveti in signum et non videt, aures et non audit, non vitio sensuum,
resurrectionis et luminis, ut inde perituram arsu sed pertinacia pravitatis. Unde et Dominus ad Ju
rainque cerneret Jerusalem. Quodque dicit : « As dæos: “ Si cæci, inquit, essetis, peccatum non habe
cendit gloriade medio civitatis, » aliis verbis loquitur retis (Joan. ix), » voluntariam cæcitatem in illis
Dominus ad discipulos : « Surgite, abeamus hinc arguens atque condemnans. Quia ergo oculos ha
(Joan. xuv). » Et ad Judæos : • Relinquetur vobis bent ad videndum, et non vident: aures ad audien
domus vestra deserta (Matth. xxiii). » Josephus quo dum, et non audiunt, et tua verba contemnunt, doce
que refert auditam vocem in templo Angelorum, et eos per imaginem atque picturam, et schemati;.us
fortitudinem cœlestium, quæ prius in urbis præsidio Ostende corporeis, ut venturam captivitalem nom
erant, « abeamus ex his sedibus. » Mirumque in mo solum auditu, sed et oculis recognoscant.
dum usque in præsentem diem 'gloria Domini, quæ B • Tu ergo, fili hominis, fac tibi vasa transmigrationis,
deseruit templum, stat super montem 0liveti, et in t et migrabis per diem coram his, Migrabis autem
crucis signo rutilans spectat templum, quondam * de loco tuo ad locum alterum i*. conspectu eorum,
Judaieum in favillas et cineres redactum.' -
t si forte aspiciant quia domus exasperans est ,, etc.
-.

v Et spiritus levavit me, et adduxit in Chalilæam Nulli dubium quin universa loci hujus continentia fu.
• ad transmigrationem in visione in spiritu Dei. Et sub turam captivitatem indicet regis Sedeciæ et tribus
• lata est a me visio, quam videram. Et locutus sum Judæ, qui captus est cum Jerusalem. Sed quoniam
• ad transmigrationem omnia verba Domini, quæ os quidam volunt captivitatem Sedeciæ, qui interpre
* tenderat mihi. » Pro eo quod nos ex Hebraica veritate tatur Justus Dominus, in typum præcedere Salva
transtulimus, v et sublata est a me visio, quam vide toris, qui de coelestibus ad terrena descendens hu
ram, » Septuaginta transtulerunt, vet ascendi a visione nianum corpus assumpserat, et hæc esse vasa captivi
quam videram, quod utrumque significat non in cor tatis, ideo præmonendum puto prudentem cautumque
pore per prophetam in Jerusalem de Babylone trans lectorem, et hæc quidem nos ponere, ne quid præ
latum, sed in spiritu, sublataque visione, quæ eum terire videamur, sed non probare. Neque enim rex
in spiritu duxerat Jerusalem, et universa monstra impius in figuram potest præcedere ejus, qui totius
verat, quæ superior sermo narravit, reversus est in C pietatis exemplum est. Captum autem esse Sede
semetipsum et lecutus est, ad transmigrationem ciam a Babyloniis atque Chaldæis, et Jeremias
omnia quæ ei fuerant demonstrata, videlicet ad eos propheta , et Regum marrat historia, et ductum do
fe quibus supra scriptum est : ¢ Ego sedebam in loco in locum, hoc est, de Jerusalem in Babylonem,
domo mea, et senes Juda sedebant juxta me. Et ce et cætera, quæ Ezechiel in consequentii.us loquitur.
cidit super me ibi manus Domini Dei el vidi. » Mlirum Qui autem referunt ad Dominum Jesum Christum
que in modum sedentibus his, qui ad se venerant captivitatem ejus et transmigrationem ejus, de loco
visitandum, visiones mysticas Propheta cernebat, in locum, descensionem ex coelestibus ad terrena
et absens erat ab his, qui coram se sederant, al)sens significari putant.
spiritu, praesens corpore, Omniaque fiunt ut conso « Et efferes foras vasa tua, quasi vasa transmi
lationem recipiant, qui captivi erant, quod redu * grantis per diem in conspectu eorum. Tu autem
cendi sint in terram Israel, et aiiìbulaturi in præ * egredieris vespere coram eis, sicut egreditur mi
ceptis Domini, futurique ei in populum, et ille fu * graiis ante oculos eorum, perfode tibi parietem, et
turus sit eis in Deum. Qui autem non fuerint con * egredieris per eum, in conspectu eorum. In humo
versi ad pœnitentiam, sed ambulaverint post abomi t ris portabis, in caligine effugies, faciem tuam ve
uationes suas, recipiant quæ fecerunt, verba autem * labis et non videbis terram, quia portentum dedi te
in Scripturis sanctis pro rebus dici sæpe admo t domui Israel, » etc. Facere jubetur propheta in
nuimus. -
figura, quæ Sedecias facturus est in veritate. Col
CAPUT XII. lige enim sarcinas tuas, hæc enim vasa sunt trans
Exemplo probat Prophetæ angustiam obsidionis Jeru migrantis videntibus eis. Et postquam viderint que
salem, et ejus instantiam. facturus es, egredieris vespere in similitudinem trans
« Et factus est sermo Domini ad me dicens : Fili migrantis. Legimus enim Sedeciam nocte muro suf
* hominis, in medio domus exasperantis tu habitas, fosso fugisse ad deserta Jordanis, ibique a Babylo
* qui oculos habent ad videndum et non vident, et aures niisesse comprehensum, et hoc significare perfossum
* ad audiendum et non audiunt, quia domus exaspe parietem. Quod autem dicit: • In humeris portalis, »
* rans est, » etc. Pro exasperatione quoque dici ama subauditur sarcinas tuas, et quidquid ad viæ sola
ritu,liue crebro docuimus, ut sit sensus : in medio tium fugientes portare consueverunt: , in caligine
domus ad amaritudinem convertentis tu habitas, efferes, » ne videaris a quoquam, * faciem tuam ve
£uæ Dominum natura dulcem atque clementem, vi labis, » vel cæcitatem quæ ei accidit, erutis oculis a
0£7 B. RABANI MAURI AI\CHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 648

Nabuchodonosor, vel ne cognoscatur, quod ipse sit A , ejus et agmina illius dispergam in omnem venunm,
rex et major fiat cura servantium. Quodque se • ei gladium evaginabo post eos. Et scient quia ego
quitur : « Et non videlis terram, illüd significat,
» Doninus, quando dispersero illos in gentibus, et
quod cæcus ductus sit in Babylonem, eamque iion disseminavero illos in terras. Et relinqtiam ex eis
viderit. « Quia portentum, inquit, dedi te domui viros paucos a gladio et fameet pestilentia, ut enar
Israel. » In signum enim et in figi:ram propheta • rent omnia scelera eofumi in gentibus a'! quas in
ruin tam dicta quain facta sunt. Unde et in Zaclia • gredientur. Et scient quia ego Dominus. » `(tfier.)
1ia viri portentosi vocantur, quia futurâ portendänt. Primum exponamus historiam. Dic, inquit, ad eos,
Et in Osea loquitur Deus : • In maìibus propheta o fili hominis, qni vel interrogant, ve! non inter
rum sum assimilatus (0se. xii). » Qui autem volunt rogant : Quid tu facis hæc? quod super ducem prius
in Ezechielis persona Christum intelligi, vasa captivi istud, et visio sit ei, qui est in Jerusalem, dirèum
tatis, humanum corpiis agêipiunt, et perfossam pa significat Sedeciam. Et dic: * Ego portentum vestriim, ,
rietem, quo infernortiim claustra perfregii, et resúr sive, ut Septuaginta transtulerunt, • Ego qui porterrta
gens a solis credentibus visus est, portatusque in hu facio, » ut ex præsentibus funtra cognoscanttir. • Qfio
meris, quan 'o cum angelicis potestatibus ad cœlum modo feci, sic fiet illis, » duci et cunctis qui in comi
ascendit victor. Et quod absconditus egreditur, et B tatu ducis sunt : in transmigrationem Babylon am
velat faciem suam, ne in carne mortali videatur di captivi ducentur; *'et dus qui est in medio eorum in
vina majestas. Et non videt terram, ne oculis illius huiiieris portábitur, • vel jumentorum, vel eorum qui
illustretur, quæ ejus non meretur aspectum, • Oculi cum eo fugêrant , in caligine », ei in noctis tenebris;
enim Domini superjustos (Psal. xxxiii), » et avertit & egredietnr, intiruinque suffodient » socii ejus, « ut
facieni suam ab impiis. IIæc autem, inquiunt, omnia educant eum ; facies ejus velal;uiir, , vel timore fu
fecisse narratur, ut per similitudinem hominis dura gientis vel eæcitatis iiijuriâ, « ut cæcus terram non
ad fidem Israelitici populi corda coBverteret, et in videat » Bahylo:.is. • Et ego extendam rete meum
portentum datur domui Israel, jiixta illud quód super illum, et capietur in sager:a mea. » Conce
scriptum est : « Ecce hic positus est in resiirrectio dente Dom'nc quippe a Babyloiiiis captus est. Et
nem et in ruinam multorum, et in signum cui con hæc quæ ab hostibus passus est fieri, se fecisse
tradicetur. » - - - testatur. Ductusque in Babylonem, terram Chaldæo
« Feci ergo sicut præceperat mihi, vasa mea pro rum non videbit, ibique captivus morietur. Onmes
• tuli, quasi vasa migrantis per diem, et vespere per autem socios ejus et adjutores et comites fngae, cum
• fodi mihi parietem manu. In caligine egresstis sum, ille fuerit comprehensus, huc illiicque dispergama,
• et in humeris porlatus in oculis eorum. » Quæ supra C nec securos abire permittam, sed in manibus hos
jussus est facere opere se complesse testatur, nec tium evaginabo gladium meum, ut quando dispersi
interpretatione indiget juxta utramque sententiam fuerint in gentibus, intelligant quod ego sim Do
quod supra expositum est. lllud autem notandum minus, et mea cuncta voluntate sint facta. • Et re
est, quod uno atque eodem tempore Jeremias pro linquam, inquit, ex sociis » qui cum eo fugerint,
phetabat in Jerusalem, et Ezechiel in Babylone et et qui evadere potuerint , paucos, • qui gladium et
illius prophetia mittebatur ad captivos ; et hujus ad famem et pestilentiam evaserint, ut cum vel fuga
eos qui habitabant in Jerusalem, ut unius in diversis vel captivitate, ad diversas perveiierint regione$,
regionibus Dei providentia monstraretur, et inte!li narrent omnia scelera sua vel sermone vel exemplo ;
gerent audientes quæcunque accidebant populo, ne propter quæ tanta meruerint mala, et intelligam;
quod ipse siin Deus. ' *•• • , *•• • . * *-

quaquam
consistere.illolorum potestate, sed Domini jussione
•

• Et factus est sermo Domini ad me dicens : Fili

« Et factiis est sermo Domii;i ad me dicens : Fili « homiuis, panem tutum in conturbatione comede, et
• liominis, numquid non dixerunt ad te domus Israel, • *quam tuain 'in festinatioiie et mœrore bibe, et
• domus exasperans: Quid tu facis? Hæc dicit Domi v dic ad populum terræ : IIæc dicit dominus Deus
mus Deiis : Si te, inquit, interrogaverit domus exa D • ad eos “qui habitant Jerusalem in terra Israe!,
sperans, quare ista facis, dic ad eos. Hæc dicit Do • Panem suuin in sollicitiidine çomedent, et áquarh
minus Deus : Super principem onus istud, qui est « suam in desolatione bibent, ut desoletur terra a
in Jerusalem, et super omnem domum lsrael « multitudine sua, propter iniquitatem omnium qui
qu;e est in medio eorum. Dic : Ego portentum ve habitant in ea: et civitates quæ nunc habitamur,
strum; quomodo feci, sic fiet illis, in transmigra • desolatæ erunt, terraque deserta. Et scietis quia
tionem et captivitatem ibunt. Princeps autem, qui v ego Dominiis, etc. » Post principis et sociorum
est in medio eorum, in humeris portabitur. In cali ejus prophetiam, quæ sub corporali imagine non
gine egredietur : parietem perfodient, ut educant strabatur, venit ad populum, et quidquid propi.e: e
eum; facies ejus operielur, ut non videat oculis ter dicitur, per prophetam refertur ad habitatores Jeru
ram. Et extendam rete meum super illiim, et capie salem quod in obsidionis malo panem suun: con:e
tur in sagena mea, et adducam eum in Babylonem dant in egestate et angustia, et aquam sua in ne
in terran Chaldæorum, et ipsam non videbit, ibique quaquam in abundantia, sed cum tormento !»i!•a.
* morietur. Et omnes qui circa euim sunt, pr;esi jum
.
ct tribulatione. Hæc a:teni, iii;uit, o pro;:; ta, di
649 COMMENT. lN EZECHIELEM. — LIB. VI. 650

cuntur tibi, ut tu loquaris ad populum terræ twæ, et A captivitatem urbis Jerusalem, et Sedechiam cum
dicas. Hæc dicit Dominus habitatoribus Jerusalem, populo Juda jamque capiendum. Non solum autem
quæ est in terra Israel : Obsessi a Nabuchodonosor illo tempore, sed usque hodie vulgus incredulum et
atque Chaldæis, famis et sitis sustinebitis malum, dura corda mortalium prophetiam Dei non recipit,
ut omnis terra cum sua multitudine deleatur. Habi sed omnia quæ Prophetæ comminantur, quæ præ
tatores significans per eam, quæ inhabitatur. Et dicat Evangelium in aliud tempus æstimant diffe
ne putent sibi evenire sine causa. Dic, inquit, eis, rendum. Sciamusque hic parabolam, quæ a Septua
quod propter scelera eorum et iniquitatem omnes ginta ponitur, accipi proverbio juxta illud, quod in
urbes Judææ ad solitudinem redigendæ sint, et uni psalmo legimus : • Et factus sum eis in parabolam
versæ terræ cultura dispereat, ut cognoscant Deum (Psal. lxviii). » Et in hoc eodem propheta : w Quid
sævientem, quem miserantem cognoscere noluerunt. est vobis parabola ista in populo Israel, dicentium,
Possumus juxta anagogen habitatores Jerusalem patres comederunt uvam acerbam, et dentes filio
credentes Chrislo dicere, qui habitant in ecclesia, rum obstupuerunt? » Manifesta perstringimus, ut in
etsi per peccata illius offensam meruerint, come obscurioribus immoremur.
dant panem cum egestate, et bibant aquam cum ÜAPUT XIII.
mœrore et augustia : non cibum panis , neque B Sermp Domini contra falsos prophetas decipientes po
potum aquæ, sed famem sermonis et doctrinæ Dei pulum Dei, et contra feminias falsa prophetantes.
sustinentes. Quando enim vel vitio principum, qui « Et factus est sermo Domini ad me dicens: Fili
capiendi sunt, et tradendi Babyloniis, vel nostra « hominis, vaticinare ad prophetas Israel, qui pro
duritia perdiderimus sermonem Dei, aquasque non « phetant, et dices prophetantibus de corde suo :
meruerimus habere utiles, tunc in dolore et penuria « Audite verbum Domini; hæc dicit dominus Deus, »
nostrum sumemus cibum, et terra perdet multitu etc. Est autem sermo contra pseudoprophetas, qui de
dinem credentium, et civitates, quæ in toto orbe in cipiebant populum, et contra Dei mandata aliud pro
telliguntur ecclesiæ desolabuntur, et terra deserta phetabant. Nec quempiam moveat, quod Prophetæ
erit, ut omnes sciant quia offeusa sit Domini, quod appellantur. Hanc enim habet sancta Scriptura
quidem et in persecutionis tempore intelligere pos consuetudinem, ut unumquemque vaticinationis suæ
suimuS. - -
et sermonis prophetam nuncupet. Sicut prophetæ
« Et factus est sermo Domini ad me dicens : Fili appellantur Baal et prophetæ illolorum, et pro
• hominis, quod est proverbium istud vobis in terra phetæ confusionis. Unde et apostolus Paulus,
* Israel dicentium, In longum differentur dies, et per poetam græcum proQhetam vocat: • Dixit quidam pro
ibit omnis visio? Ideo die ad eos, hæc dicit Donii- C prius eorum propheta, Cretenses semper miendaces,
nus Deus, Quiescere faciam proverbium istud, ne malæ bestiæ, ventres pigri (Tit. 1). » Et in Osea
que vulgo dicetur ultra in Israel. Et loquere ad eos, legimus : t Sicut propheta insaniens homo portans
quod appropinquaverint dies, et sermo omnis visio spiritum (0se. ix). » Quidquid autem eo tempore
nis. Non enim erit omnis ultra visio cassa, neque lsraelitico populo dicebatur, hoc nunc refertur ad
divinatio ambigua in medio filiorum Israel, quia Ecclesiam ut prophetæ sancti sint apostoli, et apo
ego Dominus loquar, quodcunque locutus fuero stolici viri, prophetæ autem mendaces atque furiosi
verbum, et fiet. Non prolongabitur amplius, sed in omniueS hæretici, quorum principes ex suo corde con
• diebus vestris domus exasperans, loquar verbum fingant. Qui autem ab eis seducti sunt, alioruin
* et faciam illud, dicit Dominus Deus. » (Hieron.) Est mendaciis adquiescant.
autem sensus omnis capituli hic, Supra prophetaverat • Væ prophetisinsipientibus, qui sequunlur spiritum
contra principem, qui erat in Jerusalem, deinde po « suum et nihil vident. » Cum prophetarum nomen
pulo famem et ardorem sitis nuntiaverat, esse ven secundum regulam scripturarum bonis malisque com
turum. Quod multitudo non credens, vetus assume mune sit, in eo differunt, quod boni prophetæ di
bat, tritumque proverbium : ln longum tempus differ cuntur esse sapientes, mali autem stulti et insi
tiir comminatio prophetarum, et omnis visio peribit. pientes. Quorum alterum refertur ad ecclesiasticos
Dic ergo, inquit eis, quod nequaquam inea commina viros, alterum ad omnes hæreticos, qtii spiritum Dei
tio differatur nec diviiiatio falsa atque ambigua profe relinquentes, sequuntur spiritum suum, quia nequa
ratur in populos, quæ finem habeat incertum. Aut quam divino instinctu, sed proprio corde vaticinan
alio dicatur tempore, alio compleatur. Sed nunc vi tur, unde et nihil vident. Qui autem sapiens est non
vente te loqueris, et his qui audiunt, verbum quod cordis sui cogitationes, sed Dei spiritum sequitur.
locutus sum compleatur. -
Juxta illud, quod et in snperioribus, animalia et
« Et factus est sermo Domini ad me dicens, Fili rotæ Dei spiritum sequebantur. Et propheta dicit:
« hominis, ecce domus Israel dicentium : Visio quam « Post Dominum Deum tuum ambulabis (0se. xi). »
• hic videt in dies multos, et in tempora longa iste Et in alio loco : « Deduc me in semita recta (Psal.
• prophetat, propterea dic ad eos : Hæc dicit Do cxviii); » et iterum : « Spiritus tuus bonus, ipse me
• minus Deus: Non prolongabitur ultra omnis sermo ducet in terram rectam (Psal. cxlii). » Et populo Dci
• ejus. Verbum quod locutus fuero complebitur, columna ignis et nubes erat dux in solitudinem
a dicit Dominus I)eus. » Significat antem vicinam (Exod. xiii). Et Jeremias loquitur: • Non laboravi se
PATRor.. CX. * 21
*;; B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. (;5%

quens te (Jer. xvii). » Quis autem hæreticorum, qui A proplietæ exstiterunt. Potest autem et super eos, qui
sequitur spiritum suum, non impingat in tenebras docent in ecclesiis, si aliter quam poscit veritas,
et cæcus cæcos dueat in foveam ? Imo licet sibi in docent, præsens sermo congruere. Si quis enim ea,
mysteriis, imo orgiis suis plura ecclesiasticis do quæ Jesus Christus Dominus locutus est, et inte!
ctoribus videre videantur, tamen nihil omnino lexit in eo sensu, quo locutus est ipse, qui docuit,
vident, qnia solem justitiæ perdiderunt: frustraque non de corde suo, sed de Spiritu sancto loquitur ser
imitantur eos, qui prius vocabantur videntes, et mones filii Dei Jesu, si consentit Spiritus sanctus vo
quibus dicitur : « Qui vides, vade, recede in terram luntati ejus, qui in apostolis locutus est. Si quis vero
Juda et in Bethel non prophetabis (Amos. vii). » legens Evangelium proprium sensum aptat Evange
Quamobrem visio Isaiæ et Abdiæ ponuntur in titulis. lio, non ita intelligens ut Dominus locutus est; iste
Et Dominus Apostolis præcepit : « Levate oculos falsus propheta est, loquens de corde proprio in
vestros et videte (Joan. iv) » Et Propheta suppli Evangelio : • Sicut vulpes in deserto, prophetæ tui,
citer deprecatur : « Revela oculos meos, et conside Israel. • Animal vulpis nequam est, versutum est,
rabo mirabilia de lege tua (Psal. cxviii). » & indomabile est, ferum est. • Dicite, ait Salvator,
* Quasi vulpes in desertis prophetæ tui, Israel. vulpi isti : Ecce sanationes perficio hodie et cras, et
Non ascendistis ex adverso, neque opposuistis mu- B tertia die consummor (Luc. xiii). » Has vulpes no.
rum pro domo Israel, ut staretis in prælio in die cessarias habuit adversum alienigenas Samson (Jud.
« Domini. Vident vana et divinant mendacium di xv), quarum caudis cum fune vinctis (trecentas enim
centes, ait Dominus, cum Dominus non miserit ceperat), in perditionem eas frugum misit hosti
eos, et perseveraverunt confirmare sermonem. Nun lium, istiusmodi sunt falsi magistri, versuti, maligni,
: quid non visionem cassam vidistis et divinationem et bestiis similes, si talis sum, vulpis sum. Sed non
mendacem locuti estis, et dicitis, ait Dominus, cum simpliciter vulpis, verum vulpis in desertis, vulpis in
ego non sim locutus? » etc. Dicamus primum parietinis, vulpis in rupibus. Hæ enim in diversis se
juxta Hebraicum prophetæ Israel similes vulpium ditionibus continentur versipelles. Versipelles isti et
sunt; quotidie domesticarum avium furta facieiites, nequam semper in desertis, semper in solitudinibus
qui habitant juxta Aquilam et Septuaginta s in de morantur. Ubicunque enim anima habitatur a Deo
sertis, » juxta Symmachum atque Theodotionem et in Spiritu sancto plena est, non potest ibi haere
in parietinis et ruinosis, » qui non possunt ascen ticorum doctrina penetrare, non valet eorum sermo
dere ex adverso, neque murum pro domo Israel op prorumpere. Ubi autem solitudo Christi est, ubi deser
ponere. Legimus (Num. xvi) Aaron adversum ignem tum justitiæ, ibi nequissimae disciplinæ venena ver
Israel populum devorantem, occurrisse et stetisse C santur. Idcirco, sicnt vulpis ait in desertis, Prophetæ
medium, et opposuisse se murum pro salute populi. tui, Israel, non steterunt in firmamento. Si conside
Jeremiæ quoque dicitur, ne occurrat Domino, neque rare volueris falsos magistros, videbis eos infirmos
stet contra iram ejus orationis perseverantia. Sicut instabiles, non valentes dicere : • Statuit super pe
enim murus hosti opponitur, et adversario occurri tram pedes meos, et direxit gressus meos (Psal.
solet ex adverso contraque venienti, ita Dei sententia xxxix). » Et quia non sunt tales, ut steterint robu
sanctorum precibus frangitur. Unde et Moysi dici sta radice fundati, ideo non steterunt in firmamenuo,
tur : , Dimitte me, et delebo populum istum (E.rod. sed direxerunt movere pedes suos. (IIieron.) Omnes
xxxii). » Cui enim dicitur, v dimitte me, » ostendi hæretici propter fraudulentiam ac nequitiam vulpium
tur, quod tenendi habeat facultatem. Isti stare liom similes sunt. De quibus Salvator loquitur.* Vulpes fo
possunt in prælio in die Domini, ut pro populo pre veas habent, et volucres cœli nidos. « Et de llerode s;cr
cibus dimicent, et resistant obsecrationibus sententiæ ptum est : ' Dicite vulpi huic. » Et de iisdem vulpibus,
Dei. Quia igitur vana conspiciunt et divinant men quæ parvulos simplicesque decipiunt, et populantur
dacium, et a Domino missos esse se dicunt, cum vineam Christi, Salomon loquitur : « Capite no!)is
non sint missi a Deo, et perseverant in erroribus, et vulpes parvulas, dissipanles vineas (Cant. ii). » Et
suum cupiunt firmare sermonem , arguuntur quod in psalmo, super his qui eorum fraudulentia sup
omnia sint cassa, quæ prædicant, suum mendacium plantantur, canitur : « Introibunt in inferiora terræ,
Domini sermonem esse dicentes : • Propleta, in tradentur in manus gladii, partes vulpium erunl (Psal.
quit, super prophetas Israel qui prophetant, et dices Lxii). » Hi prophetæ, qui vulpium similes sunt. ncii
prophetis. » (0rig.) Quomodo opus Prophetarum erat steterunt in firmamento, nec cum Petro audire me
hæc dicere, quæ jubebantur; sic eodem spiritu opus ruerunt : , Tu es Petrus, et super hanc Petram a-, ;i
est ei, qui exponere cupit, ea quæ sunt latenter si ficabo Ecclesiam meam (Matth. xvi). » • Non ascen
gnificata, ut monstret nunc ad eos fieri prophetiam, distis, inquit, ex adverso, neque opposuistis murum
qui contra Dei docent voluntatem, qui prophetant de pro domo Israel, ut staretis in prælio in die Domini. »
corde suo. Juxta simplicem quidem intellectum qui (Greg.) Ex adverso quippe ascendere est pro defen
dam prophetarum de divino Spiritu loquentes, non sione gregis voce libera hujus mundi potestatibus
de suo corde locuti sunt, sed de sensu Dei. Quidam contraire. Et in Die Domini stare, est in prælio pra
vero simulantes se Prophetas atque dicentes : Hæc vis decertantibus ex justitiæ amore resistere. Pa
dicit Doininus, Domino non loquente in eis pseudo stori enim recta timuisse dicere , quid esi aliud
653, UXOMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VI.
nuam tacendo terga præbuisse? Qui nimirum si pro A consurgat, et extendat manum stiam super illos ad
grege se objicit, murum pro domo Israel hostibus percutiendum, et non contrahat ad parcendum, et
opponit. Hinc rursum delinquenti populo dicitur , comminatur, quod non sint in concilio populi Dei
t Prophetæ tui viderunt tibi falsa et stulta, nec ape
ruerunt iniquitatem tuam, ut te ad pœnitentiam pro
vocarent. » Prophetæ quippe in sacro eloquio nonnun
quam Doctores vocantur. Qui dum fugitiva esse præ
sentia judicant, quæ sunt ventura manifestant; quos
divinus sermo falsa videre redarguit. Quia dum cor
ripere culpas metuunt, incassum delinquentibus pro
missa securitate blandiuntur, qui iniquitatem pec
cantium nequaquam aperiunt, quia ab increpationis
voce conticescunt : clavis quippe apertionis sermo
correptionis est, qui increpando culpatn detegit,
quam saepe nescit ipse etiam qui perpetravit. Falsi eos, qui liniunt ahsque temperatura, quod casu
enim prophetæ, juxta Septuaginta, congregaverunt B * rus sit. Erit enim imber inundans, et dabo lapides
greges super domum Israel, hoc est insipientium mul
titudinem contra domum Dei. (Hieron.) Nec surrexe
runt ipsi, nec alios suscitare potuerunt, sed quæcun
que egerunt et agunt, plena mendaciis sunt. Quodque
sequitur, v Et cœperunt suscitare sermonem, » illud
significat quod velint quidem consurgere, et se ad
excelsa sustollere , sed quod cupiant implere non
possint. Diciturque eis : • Nonne visionem falsam
vidistis, et divinationes vanas locuti estis? » (Orig.)
Non ergo resurrexerunt, hoc est, necdum resurre
ctionis baptisma consecuti sunt, falsi prophetæ et
falsi inagistri; quæ dicunt a Domino videntes falsa
sunt, neque aliquando possunt conspicere veritatem.
Accipe exemplum : qui scripturam legit, et aliter
eam, quam scriptum est accipit, scripturam menda- C
citer videt. Qui vero audit scripturam, et sicut veri
tatis intellectus habet, sic eam interpretatur, videt
veritatem. Et sancti quidem non divinant : t Non
enim divinatio in Jacob (Num. xxni); » peccatores
vero divinant falsa, dicentes : « Hæc dicit Dominus,
et Dominus non misit eos. » Audi hæreticos, quomodo
traditionem apostolorum habere se dicant; audi fal
sos magistros, quomodo affirment doctrinam suam,
Domini esse doctrinam, el sensum suum, sensui
congruere prophetarum, et dicunt : « IIæc dicit Do
minus, et Dominus non misit eos. » « Et cœperunt
suscitare sermonem ; nonne visionem falsam vidi
siis; » et hi enim volunt in defensionem sui quem
dam pro se suscitare sermonem. Sed arguit eos Do
minus, et dicit, & noune visionem falsam vidistis, et
divinationes vanas locuti estis? Et dixistis, Dicit D0
minus, et ego non sum locutus. »
w Propterea hæc dicit Dominus Deus, quia locuti
v estis vana, ei vidistis mendacium, ideo ecce ego ad
• vos, ait Dominus Deus. Et erit inanus mea super
• prophetas, qui vident vana et divinant mendacium,
• in concilio populi mei non erunt, et in Scriptura
« domus Israel non scribentur, nec in terram Israel
« ingredientur. Et scietis quia ego sum Dominus
« Deus. » (Hieron.) Sub prophetarum persona sermo
contra hæreticos est, qui loquuntur vana, et vident
mendacium. Et perseverant suam adfirmare doctri
uam, quod ipse Dominus contra eos veniat atque
£,4
futuri, nec in Ecclesia ejus, sed in synagoga diaboli,
nec scribantur in domao lsrae;. !\e quibus in alio loco
dicitur : • super terram scribantur, » non in terra
Israel, quæ terra viventium est. Et de qua nunc dici
tur, • nec in terram Israel ingredientur, , sed in terra
mortuorum et umbra mortis. Ut postquam ista per
pessi fuerint, separati a cœtu populi Dei, intelligant
quod ipse sit Dominus.
« Eo qtiod deceperint populum meum dicentes,
« Pax, et non est pax. Et ipse ædificabat parietem.
« llli autem liniebant eum luto absque paleis : dic ad
« prægraiides super irruentes, et ventum procellæ
« dissipantem. Siquidem et ecce cecidit paries. Num
• quid non dicetur vobis, Uli est litura quam levi
¢
stis? Propterea hæc dicit Deus, Et erumpere faciam
©i
spiritum tempestatum in indignatione mea.' Et im
ber inundans in furore meo erit, et lapides gran
des iræ in consummationem. Et destruam parie
tem, quem levistis absque temperamento. Et æquabo
eum terræ. Et revelabitur fundamentum ejus. Et
cadet et consumetur in medio ejus, et scietis quia
ego Dominus. Et complebo indignationem meam in
pariete, et in his, qui liniunt eum absque tempe
ramento, dicamque vobis, Non est paries, et non
sunt, qui liniunt eum , prophetæ Israel, qui pro
: phetant ad Jerusalem. Et vident ei visionem pa
« cis. Et non est Pax, dicit Dominus Deus, etc. »
Prophetæ Israel qui non erunt in concilio populi Dei,
nec scribentur in scriptura domus Israel, nec ter
ram repromissionis intrabunt. Ideo ista patientur,
quia deceperunt populum n:eum pro rigore pœniten
tiæ, et conversionis injuria, pacem eis et prospera
nuntiantes, secundum illud, quod alibi dicitur :
« Pax, pax, et non est pax (Jer. viii). » Deus itaque
metaphoricos ædificabat eis per legis mandata, san
ctorumque prophetarum eloquia et comminationes,
maceriam. Hoc enim verbum Hebraicum significat
his, ut omnem ab illis incursionem bestiarum , et
hostilem impetuin submoveret, dum conversi ad t)eum
hoc quasi muro et pariete firmissimo cingerenti:r.
Pset; (!oprophetæ vero non semel, sed frequenter polii
cebanttir eis pacem. IIoc enim repetitus pacis sern;o
significat : • Dic, inquit, ad eos, » qui illis vana pro
mistunt, et cassum pollicentur auxilium, quod ca
surus sit iste paries et hæc maceria. * Et immittam
imbrem vehementissimum. » Iiostes videlicet saevis
simos, Babylonios autem Chaldæosque significat. « Et
lapides grandinis desuper irruentes. » Omnia per
metaphoram, quo instabilem maceriam subitus tur
bo subvertat et subruat. Et postea dicatur eis, id est,
pseudoprophetis, Ubi est litura , quam levistis, et
ubi, quod polliciti estis auxilium? Quidquid autem de
pseudoprophetis diximus, et ad hæreticos referri
potest. Quod omnia eoruin figmenta Dei ira solvan
 655 B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 656

tur; et ædificatio pessimorum dogmatum, quæ Spiri- A gelistæ quatuor filiæ prophetantes (Act. xxi), inspi
tus sancti non habet condimentum corruat, et usque rabantur dæmonico spiritu, hujus sexus aliæ, quarum
ad fundamenta et pulverem dilabatur, et æquetur ipsa' fuit Prisca et Maximilla, quæ valicinatione menda
maceria terræ, et cadat, et consumantur prophetæ, cii fidem subverterunt veritatis. Has autem dicunt
qui promittebant, et populus cui promittebatur in
medio ejus. Ut postquam compleverit indignationem
suam, et dixerit eis : • Non est iste paries, » hoc est,
mon est vestra defensio, et non sunt qui liniunt eura,
sed omnia vana sunt, et in nihilum proficientia:«Tunc
opere cognoscatis, quod ego sum Domiiius. » Ut au
tem sciamus, qui sunt isti qui liniunt parietem, se
quitur: • Prophetæ lsrael, » hoc est pseudoprophetæ,
« qui prophetant ad Jerusalem, et vident ei visionem
pacis, » isti sunt causa peccati et ruinæ et stultæ se
vuritatis. • Non enim erit pax, dicit Dominus. » Quia
Dominus non misit eos, nec est locutus ad eos. Hoc B dicuatur parietem linire, et aliquam fortitudinem
quod Sepluaginta transtulerunt. * Et super juncturas
eorum, » in Hebraico non habetur. Significat autem
juncturas lapidum in pariete vel adminicula ligno
rum, quibus parietes roborantur. Necnon illud, quod
supra legimus, ipse ædificabat vel ædificat parie
teim, plerique ad populum referunt Israel, qui vanum
sibi vel Ægyptiorum, vel pacis auxilium promit
tebat.
• Et tu, fili hominis, pone faciem tuam contra
filias populi tui, quæ prophetant de corde suo, et va
ticinare super eas, et dic: Hæc dicit Dominus Deus :
: Vae his, qui consuunt pulvillos sub omni cubitu
manus, et faciunt cervicalia sub capite universæ
ætatis ad capiendas animas. Et cum caperent ani
mas populi mei, vivificabant animas eorum. Et vio- C.
labant me ad populum meum propter pugillum
hordei et fragmentum panis, ut interficerent ani
mas quæ non moriuntur, et vivificarent animas quæ
non vivunt, mentientes populo meo credenti men
daciis. Propterea hæc dicit Dominus Deus : Ecce
ego ad pulvillos vestros, quibus vos capitis animas
volantes, et disrumpam eos de brachiis vestris. Et
dimittam animas, quas vos capitis, animas ad vo
landum : Et disrumpam cervicalia vestra, et libe
rabo populum meum de manu vestra, neque erunt
ultra in manibus vestris ad prædandum. Et scie
iis, quia ego Dominus: pro eo, quod me moerere
fecistis cor justi mendaciter, quem non contrista
vi, et confortastis manus impii, ut non revertere
tur a via sua mala et viveret. Propterea vana non
videbitis et divinationes non divinabitis amplius, et
w eruam populum meum de manu vestra, et scietis
« quia ego Dominus, » elc. Supra ad prophetas di
viuus serino directus est, qui luto liniebant parie
tem, quod paleas non haberet, nec ullum posset
parieti sive maceriæ robur tribuere. Nunc adversus
fiiias populi prophetissas jubetur faciem suam po
uere sive dirigere, et ut Septuaginta transtulerunt,
• • obfirmare. » Quomodo autem adversum prophetas
alii pseudoprophetæ inspirabantur diabolico spiritu
ut Dei mandata subverterent, ita adversum prophe
tissas, qualis fuit Debora (Judic. v), et Olda (IV £ derant, propterea vanas nequaquam videbiuis visio
[leg. xxii), et in Actibus apostolorum Philippi evan
Hebræi maleficis artibus eruditas per necromantias
:
et pythicum spiritum, qualis fuit illa, quæ visa est
.
suscitasse animam Samuelis (I Reg. xxviii); et in
Actibus apostolorum, cujus divinatio multos dominis
reditus adquirebat. De qua per apostoli Pauli impe
rium immundus ejectus est spiritus (Act. xvi). Nos
autem ita dicemus alios hæreticos falsitate dogma
tum suorum prædicare virtutem, quorum fuit Py
thagoras et Zeno, a quo Stoici, Indorum'brachmanes
et AEthiopum Gymnosophistæ, qui ob victus conti
nentiam miraculum sui gentilibus tribuunt. Recteque
polliceri, sed quia Christum non habent condimen
tum, vanus est eorum labor, * et peritura ædifica
tio. « Nisi enim Dominus ædificaverit domum, in
vanum laboraverunt, qui ædificant eam (Psal.
cxxvi). » Alii autem voluptatum libidinisque docto
res dicuntur consuere pulvillos et ponere sub omni
Gubitu manus, Epicurei et Pyrrhonii, et apud nos
Jovinianus et Eunomius, qui dicunt : • Manducemus *
et bibamus, cras enim moriemur (Isa. xxii). » Ju
betur ergo propheta ponere sive obfirmare faciem
suam contra filias popμli sui. Primumque dicendum
quid sibi velit posita facies sive directa, et obfirma
ta; nempe illud, quod de Domino scripuum est :
« Facies Domini super facientes mala, ut disperdat
de terra memoriam eorum (Psal. xxxiii). » « Sicut
enim liquescit cera a facie ignis, sic pereunt pecca
tores a facie Dei (Psal. lxvii). » Wæ igitur his
hæresibus hisque doctrinis, quæ requiem polli
centes omnem ætatem sexumque decipiunt , ut
capiant animas miserorum , et contaminent om
nem populum meum, dum credor diligere volupta
tem, et hoc non propter corum et hemicorum hor
dei, ut in Ose legimus, sed propter pugillum hordei,
quo bruta vescuntur animantia, et fragmenta panis;
non panem integrum, id est, solida testimonia Scri
pturarum, sed quæ hæretica pravitate fracua eu de
curtata atque imminuta sunt, ut sanctos quoque
decipiant et ad mortem trahant, et peccatores vanis
promissionibus vivificare contendant. Propuerea cle
mens et misericors Deus non ipsas prophetissas im
terficit, sed disrumpit pulvillos earum, qui instar
retium volantes capiunt animas, ut postquam rupti
fuerint liberam volandi habeant facultatem. Et scin
dent velamina sive cervicalia, in quibus principale
animæ recumbebat, et quibus deceptorum capita ope
riebantur. Cum Apostolus doceat virorum capita
non velanda, sed revelata facie gloriam Domini
contemplandam. Vos enim, inquit, falsis uerroribus
servientium Deo animos frangebatis, et promissio
nibus fraudulentis impios tenebatis inclusos, ne
agentes poenitentiam, vitam reciperent quam perdi
nes, nec vocabo vestra mendacia prophetias, seJ
 657 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VI. 658

divinationes. De quibus scriptum est : • Non est au- A sed ut dilectionem suam, quasi quamdam viam fa
gurium in Jacob, nec divinatio in Israel (Num. ciant, per quam corda audientium ad amorem con
xxiii). » ' Ut eruam populum meum de manibus ve
stris, ut opere cognoscatis me esse Dominum, qui per
ditos liberavi [Greg., de Cura pastorali, p. 11, cap. 8]. »
Quia nimirum amor proprius cum rectófis mentem
ceperit, aliquando hanc inordinate ad mollitiem,
aliquando vero ad asperitatem rapit. Ex amore et
enim suo mens rectoris in mollitiem vertitur, quia
cum peccantes subditos respicit, ne erga hunc eo
rum dilectio torpeat, corripere non præsumit. Non
nunquam vero errata subditorum, quæ increpare
debuerat adulationibus demulcet. Unde per Pro
phetam dicitur : « Væ his, qui consuunt pulvillos
sub omni cubito manus, et faciunt cervicalia sub
capite universæ ætatis, ad capiendas animas. » Pul B nibus placere veritatem quaerit.
villos quippe sub oiuni cubito manus ponere est
cadentes a sua rectitudine animas atque in hujus Propter hominum immunditias non praedicat eis, nec
mundi se dilectione reclinantes blanda adulatione re
fovere. Quasi enim pulvillo cubitus vel cervicali
bus caput jacentis excipitur, cum correptionis duri
tia peccanti subtrahitur, eique mollities favoris
adhibetur, ut in errore molliter jaceat, quem nulla
asperitas contradictionis pulsat, sed hæc rectores
qui semetipsos diligunt, bis procul dubio exhibent,
a quibus se noceri posse in studio gloriae temporalis
timent. Nam quos nihil contra se valere conspiciunt,
hos nimirum asperitate semper rigidæ invectionis
premunt, nunquam clementer admonent, sed pasto
ralis mansuetudinis obliti jure dominationis ter
rent, quos recte per Prophetam divina vox in
crepat, dicens : « Vos autem cum austeritate impe
rabatis eis, et cum potentia (Ezech. xxxiv), » plus
se suo auctore diligentes, jactanter erga subditos
se erigunt, nec quid agere debeant, sed quid valeant
attendunt, nihil de subsequenti judicio metuunt im
probe de temporali potestate gloriantur, 'libet ut li
center illicita faciant, et subditorum nemo contra
dicat. Qui ergo et prava studet agere, et tamen
ad hæc vult cæteros tacere, ipse sibimet testis est,
quia plus se veritate appetit diligi, quam contra se
non vult defendi. Nemo quippe est qui ita vivat, ut
aliquatenus non delinquat. Ille ergo seipso amplius
veritatem desiderat amari, qui sibi a nullo vult
contra veritatem parci. Hinc etenim Petrus incre
D
pationem Pauli libenter accepit. Hinc David increpa
tionem subditi humiliter audivit. Quia rectores boni
dum privato diligere amore se nesciunt, liberæ pu
ritatis verbum a subditis obsequium humilitatis
credunt. Sed inter hæc necesse est, ut cura regi
minis tanta moderaminis arte temperetur, quatenus
subditorum mens cum quædam recte sentire potue
rit, sic in vocis libertatem prodeat, ut tamen liber a domus Israel a me, neque polluatur in universis
tas in superbiam non erumpat, me dum fortasse im
moderatius linguæ eis libertas conceditur, vitæ ab his
bumilitas amittatur. Sciendum quoque, quod opor
ueat, ut rectores boni placere hominibus appetant, phetas, qui prophetabant de corde suo, et liniebant
sed ut suæ æstimationis dulcedine proximos in affe
ctum veritatis urahant, non ut se amari desiderent,
ditoris introducant. Difficile quippe est, ut etiam
quamlibet recta denuntians praedicator qui non di
ligitur libenter audiatur. Debet ergo, qui praeest, et
studere se diligi, quatenus possit audiri. Et tarnem
amorem suum pro semetipso non quærere, ne inve
niatur ei, cui servire per officium cernitur, occulta
cogitationis tyrannide resultare. Quod bene Paulus
insinuat, cum sui nobis studii occulta manifestat,
dicens: “ Sicut et ego per omnia omnibus placeo
(I Cor. x). » Qui tamen' rursus dicit : v Si adhuc
hominibus placerem, Christi servus non essem (Gal.
1). » Placet ergo Paulus, et non placet, quia in
eo, quod placere appetit, non se, sed per se honii
CAPUT XIV.
a prophetis nec a plagis liberantur.
t Et venerunt ad me viri seniores Israel, et sede
runt coram me. Et factus est sermo Domini ad
me dicens : Fili hominis, viri isti posuerunt im
munditias suas in cordibus suis, et scandalum ini
quitatis suæ statuerunt contra faciem suam. Nun
quid interrogatus respondebo eis? Propter hoc
loquere eis, et dices ad eos : IIæc dicit Dominus
Deus : Ilomo homo de domo Israel, qui posuerit
immunditias suas in corde suo, et scandalum ini
quitatis suæ statuerit contra faciem suam, et ve
nerit ad prophetam, interrogans per euim me, ego
Dominus respondebo ei in multitudine immundi
tiarum, ut capiatur domus Israel in corde suo,
quo recesserunt a me in cunctis idolis suis. Pro
pterea dic ad domum Israel : Hæc dicit Dominus
Deus : Convertimini et recedite ab idolis vestris,
et ab universis contaminationibus vestris, aver
tite facies vestras, quia homo homo de domo Is
rael, et de proselytis quicunque advena fuerit in
Israel, si alienatus fuerit in lsrael a me, et posue
rit idola sua in corde suo, et scandalum iniquitatis
:
suæ statuerit contra faciem suam , et venerit
ad prophetam, ut interroget per eum me, ego Do
minus respondebo ei per me, et ponam faciem
meam super hominem illum, et faciam eum in
exemplum et in proverbium, et disperdam euin
de medio populi mei, et scietis quia ego Doininus.
Et propheta cum erraverit et locutus fuerit ver
:
bum, ego Dominus decepi prophetam illum. Et
extendam manum meam super illum, et delebo
eum de medio populi mei Israel, el portabunt ini
quitatem suam. Juxta iniquiiatein interrogantis,
:
sic iniquitas prophetæ erit, ut non erret ultra
prævaricationibus suis, sed sit mihi in populum,
ι et ego sim eis in Deum, ait Dominus exerci
a tuum, » etc. (Hieron.) Postquam locutus est ad pro
parietem absque temperamento, et ad prophetissas
quæ consuebant cervicalia, et ponebant sub omni
 £%;) B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 6f/,

cubito manus, faciebantque velamina; et operiebant A dopropheta, qui avvovvgó; propheta appellalur. E;
eapita universæ ætatis, per quæ perversorum do de illo Scripturarum loco solvi potest, quando Achab
gmalum doctrina monstratur, venerunt ad pro rex Israel vadens ad prælium non vult andire Mi.
phetam non omnes senes, ne cuncti viderentur er chæam prophetam, sed pseudoprophetarum consi.
tare, sed quidam seniorum Israel, et sederunt co liis acquiescit, dicitque Michæas quod viderit Domi
ram propheta, quam ob causam venissent interim num sedentem in solio, et erroris spiritum ultro se
silentio differentes. Statimque Dei sermo factus est obtulisse, ad decipiendum regem. Diabolus quoque
ad prophetam, indicans cur adessent. Neque enim in volumine Job circumiens terram stare dicitur in
naturæ hominis est, quamvis sancti cordis arcana conspectu Dei. Et in substantiam primo Job, deinde
eognoscere, unde de solo dicitur Salvatore : « Videns in corpus ejus accipere a Domino potestatem. Sed
autem Jesus cogitationes eorum dixit : Ut quid co et Balaam hariolus a Domino mittitur, ut decipiat Ba
gitatis mala in cordibus vestris ? (Matth. ix.) Et laac filium Beor. Hoc autem totum dicitur, ne pseu
est sensus : Fili hominis, isti viri qui coram te doprophetarum fortitudini reputetur, quod decipi
sedent, posuerunt immunditias suas in cordibus tur populus, et magis vult audire mendacium, quam
suis, sive cogitationes. Et juxta Symmachum et veritati aurem accommodare, sed quod Dei iræ sit,
Theodotionem , idola et scandalum, » id est, ruinam B ut perversus populus et incredulus magis pseudo
atque tormentum iniquitatis suæ, posuerunt contra fa prophetas audiat, quam prophetas. Denique exten
ciem suam, et sic ad sciscitandum Domini venere ser dit manum suam super eum, subauditur prophetam.
monem. Nunquid hujuscemodi hominibus debeo re Et deletur de medio populi ejus, ut portet iniquita
spondere, qui cum cogitationibus pristinis ad me ve tem suam, quia similis erroris, et poena consimilis
niunt, ne hoc quidem tempore impietatis suae scelera sit, ut tam ille qui interrogat, quam ille qui interro
relinquentes, sed credentes idolis et divinationibus gatur, portent iniquitatem suam, et nequaquam d0
fraudulentis, et habentes ruinam iniquitatis contra mus lsrael eorum, qui Dei verba audire voluerint per
faciem suam, atque tormentum, dum meliora despe versis vaticinationibus illudatur, sed populus Dei, et
rant, et parati sunt ad suppliciuim, et sic mea per te ipse Dominum Deum habere mereatur. In eo, quod
cupiunt verba cognoscere? Qui igitur perverso ad te dixit : ¢ Ego Dominus decepi illum. Salomonis verba
corde venerunt, responde eis, non ex persona tua, consentiunt, qui de Deo dispnutans, ait : « Et illusori
ne levis sit auctoritas respondentis, sed ex meo im bus illudet (Prov. 1,1). » Illudque testimonium : « Si
perio. Et dices ad eos : • Hæc dicit Dominus Deus. » ambulaverint ad me perversi, et ego ambulabo con
lEst enim totius loci, ut latam explanationem brevi tra eos in furore perverso (Levit. xxvi). Quodque se
sermone comprehendam ista sententia : Homo cundo dicitur, & Homo homo filiorum Israel et adve
homo, non aliarum gentium, quarum error potest narum, qui juncti sunt eis, » duplicem in nobis juxta
habere veniam, sed domus Israel, qui cum pristinis Apostolum ostendit hominem, interiorem et exuerio
vitiis, de quibus supra diximus, ad prophetam vene rem. Multi enim habentes hominis faciem corporalem
rit sciscitandum, ego respondebo ei juxta cor et diversarum bestiarum assumunt imagines, quas dis
immunditias suas, ut juxta quod vult et credit, ita sipari Propheta cupiens deprecatur : ¢ Domine, in ci
audiat. Non enim meretur correctionem, qui non vitate tua imaginem eorum dissipabis (Psal. lxxii). »
discendi, sed tentandi animo interrogat. Itecesse Illi de quibus scriptum est : « Homo cum in honore
runt enim a me, et idola sunt secuti. Brevisque ista esset, non intellexit, comparatus est jumentis insi
est comminatio, ut recedant ab idolis cogitationi pientibus et similis factus est illis (Psal. xlviii), »
|busque perversis. Et convertantur ad me propria non sunt homines homines, sed homines sunt ju
scelera relinquentes. Non enim meretur audire ve menta. Itursum qui in Evangelio audiunt : « Serpen
ritatem qui fraudulenter interrogat, sed suo corde tes, gemimina viperarum, quis ostendit vobis fugere
capiendus est, secundum quod Scribæ et Pharis;ei a ventura ira ? » (Matth. iii.) Non sunt homines
interrogantes Dominum, imo tentantes, audiunt : D homines, sed sunt homines serpentes. Et de quibus
• Quid me tentatis ? (Matth. xxi.) » Et rursum : scriptum est : Vulpes foveas habent, et -volueres
* Nec ego vobis dicam, in qua virtute hæc faciam. cœli nidos (Matth. viii), » et de Herode : • Dieiue
(Ibid.). » Qui auiem talis h0m0 est, et sic interro vulpi huic (Luc. xiii), » non sunt homines homines,
gat, ponit Deus faciem suam super illum, sive con sed homines vulpes. Qui vero utrumque hominis vo
firmat, ut austeritate vültus frontis duritia mollia cabulum possident, si erraverint, ideo per supplicia
tur, et sit in exemplum et in proverbium, sive in corriguntur, ut intelligant quod ipse sit Dominus.
sollicitudinem et in interitum, ut illo perdito de po v Et factus est sermo Domini ad me dicens: Fili
pulo Dei, cognoscant cæteri quod ipse sit Dominus, « hominis, terra cum peccaverit mihi, ut prævarice
qui cordis arcana cognoscit, et perversitatem men v tur prævaricans extendam manum meam super
iis intelligit, nec considerat loquentium verba, sed ι eam, et conteram virgam panis ejus, et immit
corda. Quodque sequitur : Et videtur facere quæ c tam in eam famem, et interficiam de ea hominem
stionem, v propheta cum erraverit et locutus fuerit v et jumentum. Et si fuerint tres viri isti in medio
verbum : ego Dominus decepi prophetam illum, • • ejus, Noe, Daniel et Job, ipsi justitia sua libera
non putemus de vero propheta dici, sed de pseu * bunt animas suas, ait Dominus exercituum. Quod
 661 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VI. 663

« si et bestias pessimas induxero super terram, ut A qui in terra habitant, non possunt iræ Dei sub
vastem eam, et fuerit invia, eo quod non sit per trahere, quid dicendum est de his, qui putant me
transiens propter bestias, tres viri isti si fuerint rito parentum atque virtutibus posse filios peccato
in ea, vivo ego, dicit Dominus, quia nec filios nec res de gehennæ ignibus liberari? Unde nec præva
filias liberabuut, sed ipsi soli liberabuntur, terra ricatorem filium martyr pater poterit liberare ; nec
autem desolabitur. Vel si gladium induxéro super sanctæ conversationis mater impudicæ filiæ dabit
terram illam, et dixero gladio, Transi per terram, et præmia pudicitiæ. Et e contrario , parentum vitia
interfecero de ea hominem et jumentum, et tres filiis non nocebunt, sed anima quæ peccaverit,
viri isti fuerint in medio ejus. Wivo ego, dicit Do ipsa morietur (Ezech. xviu). » Loth in Sodomis ha
minus Deus, non liberabunt filios nec filias, sed bitans, sed et spiritu et carne peregrinus, uxorem
ipsi soli liberabuntur. Si autem et pestilentiam quæ post tergum respexerat, non liberavit, sed tan
immisero super terram illam, et effudero indi tum filias, quæ forsitam non peccaveraiit. Et Josias vir
gnationem meam super eam in sanguine, ut au sanctus, non solum peccatorem populum suis virtuti
feram de ea hominem et jumentum, et Noe, et busnon salvavit, sed et ipse in peccatis illius mortuus
Daniel, et Job fuerint in medio ejus, vivo ego, di est. Quod si aliquando propter Abraham et David, in
cit Dominus Deus, quia filium et filiam non libe B posteros eorum misericordiam suam Dominus pollice
rabunt, sed ipsi in justitia sua liberabunt animas tur, notandum quod non his parcat, si in sceleribus per
stias, quoniam hæc dicit Dominus Deus : Quod si severent, sed qui agunt pœnitudinem, ut merita pa
quatuor judicia mea pessima, gladium, et fa trum filiorum adjuvet conversio. Cum, inquit, se ita
mem, et pestilentiam, et bestias malas, misero in hæc habeant, et terram peccatricem a singulis plagis
Jerusalem, ut interficiam de ea hominem et pecus, tantorum virorum non salvet deprecatio, sic dicit
tamen relinquetur in ea salvatio educentium filios Dominus : Quia Jerusalem nefanda peccavit, qua
et filias. Ecce ipsi egredientur ad vos, et videbitis tuor simul plagas inducam super eam : gladium quo
viam eorum et adinventiones eorum, et consola ab hostibus trucidatur , et famem quam in obsidio
bimini super malo, quod induxi in Jerusalern in nem sustinet, et bestias quibus fugientes in deser
oinnibus quæ importavi super eam, et consola tis et saltibus devorantur, et pestilentiam, quæ sem
buntur vos, cum videritis viam eorum, et adin per famem ac penuriam sequitur , pro qua vulgata
• ventiones eorum, et cognoscetis quia non frustra editio mortem transtulit. H;ec autem, inquit, indu
« fecerim omnia, quæ feci in ea, ait Dominus cam super eam, ut nec homines in ea remaneant nec
* Deus. » Quatuor plagæ inducuntur super ler jumenta. Et tamen pro mea clementia, quatuor si
ram prævaricatricem, sive, ut Septuaginta trans C mul imminentibus plagis et cuncta vastantibus, re
tulerunt, peccatricem : fanies, bestiæ, gladius et linquam in ea aliquos, qui educant filios suos et filias,
pestilentia, quarum si singulae per partes inductæ fue et captivi huc veniant : hoc est in Babylonem et in
rint singulis regionibus, et tres viri isti Noe et Da Chaldæam. Ut cum videritis eos et opera eorum per
niel et Job, quorum justitia Scripturarum vocibus spexeritis, tunc intelligatis juste eos captos, et meam.
prædicatur, pro terra peccatrice fuerint deprecati, justam fuisse sententiam, et habeat consolationem
uon solum illam salvare non poterunt, sed ne filios vestra captivitas, dum intelligitis idcirco me eos de
quidem et filias suas, si terrae peccatricis opera per gladio, fame, bestiis et pestilentia liberasse, ut eo
petrarint, sed seipsos iantummodo poterunt libe rum perversitate, merito discatis eorum subversam
rare. Quæritur cum et Abraham et Isaac et Jacob, Jerusalem, templumque succensum et populum du
Moyses quoque et caeteri Patriarchæ et Prophetæ ctum esse captivum, præter eos, quos gladius, fames,
justi fuerint, cur horum tantummodo fiat mentio : bestiæ, pestilentiæque consumpserint. Hæc dicta sint
quod facile solvitur. Noe enim imminens orbi ter de illa Jerusalem, cui prophetante Ezechiele apud
rarum diluvium, quod omnis terra polluerat vias Chaldæos appropinquavit captivitas. Cæteram et su
Domini, differre non potuit, sed filios, qui forsitan per nostram terram, cui dicitur : * Terra es, et in
ejusdem virtutis erant, ob seminarium humani terram ibis (Gen. iii), » et super nostram Jerusalem
generis habuit reservatos. Daniel quoque imminen singulosque credentium, si Dei mandata contempse
tem captivitatem populi Judæorum, nullis fletibus rint, et prævaricatores meruerint appellari, induce
mitigavit. Sed et Job non ob peccata, sed ob proba tur fames : non fames panis neque sitis aquæ, sed
tionem, nec domum, nec filios liberavit. Alii au fames audiendi verbum Dei. Inducetur et gladius, de
tem dicunt, quod hi tantum tres viri, et prospera quo legimus: “ Tradentur in manus gladii, partes vul
et adversa, et rursum prospera conspexerunt, id pium erunt. » Et ad Mariam: « Tuam quoque animam
circo pariter nominatos, et hoc latenter significari, pertransibit gladius (Luc. ii). » Inducentur et be
ut quomodo illi et bona et mala, et rursum læta stiæ : quibus ne tradetur justus, postulat: « Ne
viderunt : sic et populum Israel, qui prius bonis tradasbestiis animam confitentem tibi (Psal. lxxiii). »
fruitus fuerat, et postea captivitatis sustinuit jugum, Inducetur et pestilentia, pro qua Septuaginta mor
tem interpretati sunt, de qua scriptum est : • Mors
si egerit pœnitentiam redire ad pristinam salutem.
Quod si Noe et Daniel et Job pariter congregati et peccatorum pessima est (Psal. xxxiii). » Et : • Anima
in uno loco positi, peccatricem terram, hoc est eos quæ peccaverit, ipsa morietur (Ezech. xviii). » Da
663 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
quibus cunctis, nec spiritalium parentum, quos ma- A confidere in Domino, quam confidere in prineipibus
gistros intelligimus doctrina, nec principes poterunt
liberare, nisi filiorum fuerit adsensus, et illorum
obsecrationes suis conatibus juverint. Justitia enim
justi erit super eum, et iniquitas iniqui in ipso com
morabitur. « Unusquisque peccato proprio morietur,
et justitia sua salvabitur. » Frustraque dicunt Judæi :
« Abraham pater noster (Joan. viii) », cum opera
Abraham non habeant. Quod si in aliquo fiducia est,
in solo Domino confidamus. Maledictus enim omnis
homo qui spem habet in homine, » quamvis sancti sint,
quamvis Prophetæ. Legimus: « Nolite confidere in
hominibus (Psal. cxlv). » Et iterum : « Bonum est
LIBER SEPTIMUS.
Septimus liber initium habet ab illa similitudine, B care urbem Jerusalem, saltus Fie Nageb et Théman
qua Dominus Jerusalem comparat ligno vitis infru
ctuosæ; et sic illi exprobrans abominationes idolorum
suorum, dicit eam originem ducere de terra Cha
naan, Amorrhæumque patrem habere, et matrem Ce
thæam. Nec ei quidquam prodesse incunabularum
suarum nutrimenta, quia incomparabili fornicatione
polluta est cum amatoribus diversis. Majusque esse
scelus eorum dicit peccato Sodomorum atque Sa
mariæ, provocans eos ad pœnitentiam; quatenus per
ipsam accipere possint remissionem peccatorum.
CAPUT XV.
Sermo Domini contra Jerusalem vitem infructuosam.
« Et factus est sermo Domini ad me dicens: Fili
• hominis, quid fiet ligno vitis ex omnibus lignis C tem uvas habere desierit, in nullo utilis erit, nisi
• nemorum, quæ sunt inter ligna silvarum ? Num
• quid tolletur de illa lignum, ut fiat opus, aut fabri
• cabitur de ea paxillus, ut pendeat ex ea quodcum
* que vas? Ecce igni datum est in escam. Utramque
* partem ejus consumpsit ignis, et medietas ejus re
« dacta est in favillam. Numquid utile erit ad opus?
* Etiam cum esset integrum, non erat aptum ad opus.
• Quanto magis cum ignis illud devoraverit, et con1
« busserit, nihil ex eo fiet operis ! Propterea hæc
diöit Dominus Deus : Quomodo lignum vitis inter
• ligna silvarum, quod dedi igni ad devorandum, sic
• tradam habitatores Jerusalem, et ponam faciem
s meam in eos. De igne egredientur, et ignis consu
met eos. Et scietis, quia ego Dominus, cum posuero
a faciem mcam in eos, et dedero terram inviam et
• desolatam, eo quod prævaricatores exstiterint, dicit
a Dominus Deus. » (Hieron.) Wariis autem similitu
dinibus, quas Græci parabolas vocant, praenuntiatur
subversio urbis Jerusalem. Et quomodo supra in
sartagine, in qua carnes populi frigebantur: et in la
uere, in quo munimenta et aggeres arietum ac vi
nearum machinæ pingebantur, ejusdem urbis pos
sessio famesque descripta est, et postea in hoc eo
dem lecturi sumus, in Jeremia quoque scriptum
est, Qllam quæ a facie Aquilonis accenditur signifi
664
(Psal. cxvii).»Non in principibus tantum sæculi, sed
et in principibus ecclesiarum, qui saas animas tan
tum, si justi fuerint, liberabunt. Filios autem ac filias,
quos in Ecclesia genuerint, si fuerint negligentes,
salvare non poterunt. Et tamen Apostolus loquitur :
« Si cujus opus arserit, ipse salvus erit. Sic tamen
quasi per ignem (I Cor. ni). » Manus autem super
terram prævaricatricem extenditur, ut virga sive for
titudo panis conteratur; quæ extenta minatur pla
gas, nolente qui eam extendit, et sublevat percutere
peccantes, sed extensione terrere, et territos com
SerWare.
et Darom snccisos, hoc ipsum praenuntiat : sic in
præsenti loco eadem Jerusalem vineæ et viti fru
cuiferæ comparatur. De qua in alio loco scriptun
est : « Ego plantavi te vineam fructiferam , omne
semem verum, quomodo conversa es in amaritudi
nem vitis alienæ? (Jer. m.) Et in lsaia : a Plantavi,
inquit, vineam Sorrech (Isa. v), » quod electam et
pulchram sonat. Et in psalmo legimus : w Wineam
de Ægypto transtulisti , ejecisti gentes et plantasti
eam : dux itineris fuisti in conspectu ejus (Psal.
lxxix). » Et manifestius discimus, Scriptura dicen
te : v Winea autem Domini Sabaoth, domus est Israel
(Isa. v). » Hæc vinea quandiu adfert fructus, in om
nibus lignis saltuum, nihil ea pretiosius est. Sin au
ut cum radice et propaginibus suis tradatur incendio.
Cætera ligna silvarum, ut de pomiferis arboribus
taceam, quorum et Scriptura modo nullam facit
mentionem, cum poma non habeant, succisa plurimam
præbent utilitatem, et in omnem agriculturam, et in
usum armorum proficiunt, dum attenuantur in scuta,
raduntur in hastilia, cludunt foribus, continent arma
riis, scriniis, ac loculis, omnemque domus tribuunt
supellectilem. Vitis autem, si semel uvas adferre
cessaverit, in tantum inutilis est, ut ne paxillus qui
dem ex ea possit fieri, de quo aliquid pendeat. Cum
que malleolos excideris, utramque partem eorum
primum ignis arripit, dehincque flamma consumit,
tantumque nihil prodest cum redacta fuerit in favil
' lam, ut etiam cum integra sit absque frugibus nul
lam præbeat utilitatem. Ambiguitas autem verbi He
braici, sene, quod tribus litteris scribitur, sin et
nun et iod, si legatur sene, duo significat, si sane,
annos; unde factum est, ut pro duabus summitatibus
ejus, quod nos interpretati sumus , utramque partem
ejus, » Septuaginta interpretati sunt , annuam pur
gationem ejus, • cum Aquila dixerit, a duo novissima
ejus, » Symmachuset Theodotion, w duas summitates
ejus. » Et est ordo, Sicut vitis infructuosa incendio
traditur in nullam utilitatem, sie et Jerusalem, imo
665 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VII. 666
et habitatoresejus tradentur ardoribus, ut egrediantur A primum viri fuerit consortio copulata Jerusalem, et
de igne. v Et ignis consumat eos, » id est, etiam si ortus et educatio el pubertas et nuptiæ et adulte
de urbe evaserint, foris hostili gladio consumen rium, et repudium, et rursum revocatio contexitur: .
tur. Et qui remanserint, ipso miseriarum pondere ut clementia viri atque judicium et adulteræ et me
pressi, meesse Dominum recognoscent • Cum posuero retricis scelera cognoscantur. Dum post universa
sive obfirmavero faciem meam super eos, et dedero supplicia suscitat ei pactum sempiternum, ut recor
illos in æternam solitudinem. » Non eiiim peccato detur iniquitatis suæ et confundatur, et non sit ei
res sicut cæteræ gentes, sed prævaricatores exstite ultra aperire os præ confusione sua, cum placatus
runt. Aliud est enim negligere quod ignores, aliud fuerit illi in omnibus, quæ fecerat. Multum namque
contemnere quod colueris. Possumus vineam et prodest peccatoribus scire quæ fecerint. Unde et
Jerusalem, jnxta intelligentiam spiritalem intelli pœnitens loquitur : ¢ Quoniam iniquitatem meam
gere credentium multitudinem. Quæ si negligens eg0 c0gn0sco, et peccatum meum contra me est
fuerit, et culturam pristinæ religionis amiserit, nec semper (Psal. 1). » Quatuor autem modis intelligi
attulerit fruges virtutum, nec vinum fecerit, quod potest Jerusalem, vel hæc, quæ Babylonio et Bo
lætificat cor hominis, æternis tradetur ardoribus, etmano igne succensa est : vel coelestis primitivorum :
in nihilum reputabitur. , Servus enim, qui scit vo B vel Ecclesia , quæ interpretatur visio pacis : vel
luntatem domini sui, et non facit eam , vapulabit animæ singulorum, quæ fide cernunt Dominum.
multis (Luc. xii). » Tale quid et Dominus loquitur Illudque quod plerique de cœlesti Jerusalem inter
in Evangelio secundum Joannem : « Ego sum vitis pretatum putant, Ecclesia non recipit ne omnia,
vera, et pater meus agricola. Omnis palmes, qui ma quæ in præsenti prophetia contexuntur, ail coele
net in me, et non facit fructum, tollet illum Pater: stium fortitudinum ruinas atque cruciatus, et resti
Et omnis, qui adfert fructum, purgabit eum, ut fru tutionem in pristinum statum suscipere compella
ctum plus adferat (Joan. xv). » Si autem Salvator mur.

vitis est, et nos palmites, et dicitur pater agricola. * Radix tua et generatio tua de terra Chanaan, et
Quamdiu Dei præcepta servamus, semper excolimur, • pater tuus Amorrhæus, et mater tua Cethæa. »
et cultura nostra purgatio est. • Non est enim volen Magna fides, grandis audacia prophetarum , unum
tis neque currentis, sed miserentis Dei (Rom. ix). » hominem totam urbem ignobilitalis arguere. Mira
Quod si adferentes fructum , purgamur a patre, ut bilis Daniel, qui ad presbyterum delinqueiitem, et
fructus ampliores adferamus, ostenditur omnem no adulterio jungentem homicidium, puer ausus est di
strum conatum adjutorio Dei pervenire ad finem, et cere: « Semen Chanaan et non Juda, species decepit
fructum faeere plenitudinis. Qui autem palmes fru C te (Dan. xiii). » Magnus et Isaias qui clamat ad
ges non fecerit, tolletur a patre, et cum sublatus principes et ad populum Judæorum : « Audite ver
fuerit, quid de eo pater faciat, Scriptura non dicit: bum Domini, principes Sodomorum, auribus perci
Nisi forte separatio de Chrisli corpore, poena per pite verba Domini, populus Gomorrhæ. » (Isa. 1.)
petua est et interitus. Quod in vinea et vite intelle Sed non minor Ezechiel, qui ad totam urbem loqui
ximus, sub alia figura Salvator docet in Evangelio : tur confidenter : « Radix tua et generatio tua de
a Bonum est sal. Si autem sal infatuatum fuerit, ad terra Chanaan, pater tuus Amorrhæus, et mater tua
nihil est utile, nisi ut foras projiciatur, et ab homi Cethæa (Ezech. xvi). » Quamquam et Stephanus.
nibus conculcetur (Marc. ix). » Et oculus , qui to primus martyr Evangelii ad insanientem populum
tum corpus illuminat, si fuerit excæcatus, audit a sit locutus : v Dura cervice et incircumcisi corde,
Domino : « Si lumen, quod in te est tenebræ sunt, vos semper Spiritui sancto restitistis (Act. vii). » Et
ipsæ tenebræ quotæ erunt? (Matth. vi.) » Compara licet possimus radicem Jerusalem et generationem
tione quippe prævaricatoris, et ejus qui confessum ejus terram Chanaan secundum illud accipere, quod
prius negaverit Deum, lenior poena est eorum , qui in Ægypto vocatus sit populus, et ibi multo tempore.
numquam Dei habuere notitiam. Ligna autem sal habitaverit, Cham quippe pater Chanaan , princeps,
tuum sive silvarum, secundum varietatem creden fuit gentis Ægyptiae, tamen juxta scelerum similitudi
tium habent in magna domo aliquam utilitatem : nem radicem Jerusalem terram Ægypti esse dice
in qua non solum vasa aurea et argentea sunt, sed mus. Unde et pater illius appellatur Amorrhæus, qui
et lignea fictiliaque, alia in honorem, alia in contu interpretatur, multo sermone celebratus. • Et mater
meliam. tua Cethæa, » id est, ἐιστάσα, quæ vel ipsa insanit,
CAPUT XVI. vel alios mittit in amentiam. • Omnis enim, qui facit
Catalogus immunditiarum et iniquitatum Jerusalem, peccatum, de diabolo natus est. » Unde et in toto orbe
et correptio quæ revocatur ad salutem : juslificat hujus antiqui patris famosum vocabulum est, et
Dominus Sodomam et Samariam comparatione Je multos vertens in amentiam. Præcipiturque Jeru
rusalem.
salem vel juxta litteram vel juxta spiritum, ut re
w Et factus est sermo Domini ad me diccns : Fili linquat antiquum patrem, el dicitur ad eam : « Audi,
• hominis, notas fac Hierusalem abominationes suas, filia, et vide, el inclina aurem tuam, et obliviscere
• et dices : Hæc dicit Dominus Deus Jerusalem, » populum tuum, et domum patris tui. Et concupiscet
etc. (Hieron.) Sub persona mulieris meretricis, quae rex décorem tuum (Psal. xLiv). » Et promittitur ei,
 667 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 638

si post peccatuni, ad verum voluerit patrem reverti, A nalem. Cum autem ad ætatem venerit pubertatis, di
• restituam te sicut faisti, quando nata es. » Cujus cetur de ea : « Nunquid obliviscetur sponsa ornatus
tanta nobilitas, ut urhis Jerusalem, quæ de Abra sui, aut virgo fasciæ pectoralis suæ (Jer. ii)? ,
ham, Isaac et Jacob stirpe descendens Deum habuit Sequitur :
patrem? Et tamen quia peccavit, et verum reliquit pa « Et in aqua non es lota in salutem. » Cruenta in
renlem, meretur audire : « Radix tua et generatio tua fantum corpora statim ut emittuntur ex utero la
de terra Chanaan. Pater tuus Amorrhæus et mater vari solent, ita ut generatio spiritalis canachro [la
tua Cethæa. » Si illa hoc audivit, quid de nobis fiet, vacro] indiget salutari. Nullus enim mundus a sorde,
qni vocati ex gentium sordibus omnem maculam in nec si unius quidem diei fuerit vita ejus. Et in Psal
lavacro Salvatoris amisimus, si polluerimus indu inis legimus : « In iniquitatibus conceptus sum, et
mentum Christi, et non habuerimus in convivio ve in peccatis concepit me mater mea (Psal. l). » Se
stem nuptialem ? utique illud, ut junctis manibus pe cunda nativitas solvit primam nativitatem ; scri
dibusque æternis tradamur ardoribus, in quibus est ptum est enim: « Nisi quis renatus fuerit ex aqua
fletus oculorum et stridor dentium (Matth. xxii). et Spiritu sancto, non potest intrare in regnum
• Et quando nata es, in die ortus tui non est præ Dei (Joan.iii). » Multaque sunt lavacra, quæ ethnici
« cisus umbilicus tuus, et in aqua non es lota in sa B in mysteriis suis, et hæretici pollicentur, qui oin
• lutem, nec sale salita, nec involuta pannis. Non nes lavant, sed non lavant in salutem. Propterea ad
« pepercit super te oculus, ut ficeret tibi unum de his * (litum est : t Et in aqua non es lota in salutem. »
« misertus tui, sed projecta es super faciem terræ Quod quidem non solum de Hæreticis, sed de eccle
« in a!jectione animæ tuæ in die qua nata es, » etc. siasticis intelligi potest : qui non plena fide accipiunt
(Hieron.) Juxta ordinem lectionis de singulis disse baptismum salutare. De quibus dicendum est, quod
ramus. Qiiando nata est Jerusalem de Patre Amor acceperint aquam, sed non acceperint spiritum. Sic
rhæo, et matre Cethæa, et effusa ex utero, non est ut et Simon ille Magus, qui pecunia volebat redi
præcisus umbilicus ejus, quo fetus aluntur in ventre mere gratiam Dei, baptizatus quidem est in aqua,
instar arborum et virgultorum, quæ per radices ha sed nequaquam baptizatus est in salutem. Tertio di
more terræ nutriuntur occulto. Et quomodo virorum citur : ¢ Nec sale salita, » tenera infantium corpora,
seminarium significatur in lumbis, ita genitalia fe dum adhuc uteri calorem tenent, et primo vagitu
minar;im honesto sermone, juxta consuetudinem laboriosæ vitæ testantur exordia, solent ab obstetri
Scripturarum umbilicus vocantur, testante Job, qui cibus sale contingi, ut sicciora sint et restringantur.
sub figura draconis loquitur diabolo : « Virtus ejus Porro Jerusalem, quæ de malis parentibus nata est,
in lumbis, et fortitudo illius in umbilico ventris ejus C nihil saporis, nihil diligentiæ consecuta est. Qni au
(Job. xl). » Iste enim draco coluber antiquus, qui tem renascuntur in Christo, dicilur ad eos: t Vos estis
vocatur diabolus et Satanas, et decepit orbem ter sal terræ (Matth. v), » et præcipitur eis ab Apo
rarum, adversus viros virtutem hal)et in lumbis, ad stolo : ¢ Sermo vester semper in gratia sale sit con
versus feminas in umbilico. Hoc autem significat ditus (Coloss. iv). » Unde et vulgo sapientes salsi et
de Jerusalem, quod non statim legem acceperit, nec stulti vocantur insulsi. Et in Levitico lege sancitur:
ei pudendæ nativitatis exordia sint abscisa, sed gen « Omne sacrificium vestrum sale salietur. Non ces
tilem vitam vixerit primum. (Greg., libr. xiii Mor., c. sabit sal testamenti Domini de sacrificiis vestris. In
xi.) In die quippe ortus umbilicum præscindere, est cunctis muneribus vestris sal offeretis (Levit. 11). »
conversionis tempore carnis luxuriam reserare. Qui hoc sale conditus fuerit, et omnem putorem
Quia enim diflicile est male inchoata corrigere, et se \numoremque noxium hujus admistione siccaverit,
mel formata deformiter in melius reformare, de ortu ultra non dicet, t Computruerunt et corruplæ sunt
suo Judæa reprehenditur, quæ dum in Deo nata est, cicatrices meæ a facie insipientiæ meæ. » Quartum
impræcisum umbilicum retinuit, quia fluxa luxuria est: , Nec involuta pannis. » Et Salvator pannis est
non abscidit. (llieron.) Pro quo Septuaginta inter involutus infantiæ. Et omnis, qui nascitur per invo
pretati sunt, « In die qua nata es non alligaverunt lucra pannorum protectione indiget Dei. Naturale est,
mamillas tuas. » IIanc habet Scriptura sancia con ubi tamen parentum non deest diligentia, ortis in
suetudinem, ut pro corde pectusculum sive pectus fantibus primum præcidi umbilicum, dein ad eluen
et mamillas nominet: ut unicuique loco congruum dum sanguinem lavari eos aqua. Tertio humorem
viderit. Sacerdotes in quibus debet esse doctrina, et corporum parvulorum salis adjectione siccari. Quarto
legem requirunt ex ore eorum accipiunt pectuseri ut tenera infantum corpora pannis involvantur. Du
lum. • Joannes super pectus recumbit Domini, ut plicem ob causam, ut et sale siccetur corpus, quod
de fonte uberrimo hauriat fliienta sapientiæ (Joan. pannis ne defluat, servatur et stringitur, et membra
xiii). Virginis in Cantico canticoruin, t duæ ma tenerrima ne facile depraventur. Unde et corpora
nuillæ sunt, quasi duo hinnuli gemini capreæ, qui pa Barbarorum Romanis corporibus rectiora sunt. Usque
scuntur in liliis donec respirel dies, et amoveantur ad secundum enim et tertium annum semper pannis
umbræ (Cant. iv). » Mater diligens, statim ut nata involvuntur. Sed non talis Jerusalem, cui nec um
fuerit infantula, ligat mamillas ejus, ut a tenero tu bilieus abscisus, nec ligata sunt ubera, nec aqua
more resistant, et pulchritudinem custodiant virgi lota esl in salutem, nec sale salita , neque involuta
t£9 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VII. 670

atque constricta pannis infantiæ. Cur autem nihil A cem sive super quinque civitates (Luc. xix), » ut
horum meruit sequens,scriptura testatur : « Non pe non solum civitas, sed et metropolis civitas appelle
percit super te oculus, ut faceret tibi unum de his *is, secundum illud quod in Isaia dicitur : « Mater
misertus tui. » Pro quibus LXX posuerunt : « Non tirbium fidelis Sion (Isa. 1). » Porro quod interpre
pepercit semper te oculus tuus, ut facerem tibi unum « tatus est Symmachus , et pervenistiad ornatum mu
ex omnibus istis. » Et necesse est ut duplex editio lierum ; » sive, ut Theodotion, * et ingressa es ad
duplicem habeat intelligentiam : prior hoc signifi ornatium ornamentorum. » Pro quo nos, secuti sen
cat : « Non pepecit super te oculus ut faceret tibi sum Hebraicum, dixerimus : « Et pervenisti ad mun
unum de his misertus tui. » Et est sensus : Nullus dum muliebrem , » tempus pubertatis ostendit,
tui misertus est, offenso Deo; nullius super te mota quando puellæ nubiles appellantur, et possunt marito
sunt viscera , ut de quatuor superioribus saltem rum amplexibus copulari. Denique sequitur: « Ubera
tibi unum faceret, quia omnia simul non mere tua intumuerunt, et pilus tuiis germinavit. » Ho
baris accipere. In altera dicitur : « Non pepercit neste adolescentularum maturitas indicatur, quando
super te oculus tuus, ut facerem tibi unum ex intumescunt ubera sive eriguntur, et pili germi
omnibus istis. » Et hunc habet sensum : Ita egisti, nant. Cumque parata esset ad nuptias, et haberet
et sic in peccatis nata es: et in delictis concepit te B pulchritudinem corporis, vestimentorum tegmina
mater tua, ut ne ipsa quidem tui misereris. Cumque non habebat, nec Dei protegebatur auxilio. Si quis
sic gesseris ut adversum te per mala opera crudelis Christi non habet indumentum, nudus est. Si quis
existeres : ego quid tibi potui facere, quæ ne unum non est indutns visceribus misericordiæ, bonitatis,
quidem superiorum accipere merueris? Quia igitur humilitatis, pudicitiæ, mansuetudinis, patientiæ, ja
nihil horum, quæ fieri infantibus solent, in te fa cet super faciem terræ : et pulchritudo ejus in con
ctum est, et hoc non sine causa, nec absque judicio, fusione et nuditate torpatur [tiirpatur].
sed tuo vitio atque peccato, quæ ne ipsa quidem « Et transivi per te, et vfdi te. Et ecce tempus
tui miserta es, ideo projecta es in facie terræ sive tuum, tempus amantium. Etexpandi amictum meum
campi : « Et projecta propter pravitatem animæ « super te, et operui ignominiam tuam. » Quanta cle
tuæ, in die qua nata es. » Oremus ne pravitate mentia! non suffecerat semel vidisse eam conculcatam
animæ projiciamur in facie campi, in quo lata et spa in sanguine, et ad pœnitentiam provocasse, sed pec
tiosa via est, quæ ducit ad mortem , ih quo Chal cantem rursus invisit, quia erat nuda et confusionis
dæorum debacchatur equitatus Simulque conside plena, rursum venit et visitat, et ecce tempus ejus,
randum quod nullus in die qua nascitur pravum tempus amantium. Illud igitur tempus erat, quando
aliquod committere potest, nisi lavacri tempore, C possunt mulieres viris copulari, et sustinere coitum
quando sapiens generatio fide credentis assumitur. maritalem. Attamen misericors Deus expandit alas
« Transiens autem per te, vidi te conculcatam in suas, suscepit eos, et in humeris suis portavit eos.
sanguine tuo. Et dixi tibi cum esses in sanguine Juxta illud quod in Evangelio dicitur : « Quoties volui
tuo: Wive, dixi, inquam, tibi in sanguine tuo, vive. congregare filios tuos, sicut gallina congregat pullos
Multiplicatam quasi germen agri dedi te, et mul suos sub alas suas, et noluisti (Luc. xiii). » Sive ami
tiplicata es, et grandis effecta, et ingressa es, et ctum expandit pro alis. Hoc enim interpretatur rrr:
pervenisti ad mundum muliebrem. Ubera tua in pvytov quo operta est et Ruth, ad pedes dormiens
tumuerunt, et pilus tuus germinavit, et eras nuda Booz, et in ora, id est ττερυγίω vestimenti nostri jii
« et confusionis plena, » etc. (Hieron.) Postquam bemur hyacinthinas fimbrias alligare. Hæc autem fecit
projecta es in faciem campi , sive . super faciem ut operiret ignominiam Jerusalem, genitale femina
terræ, propter pravitatem animæ tuæ, meum ultra rum sub hoc nomine corpus ostendens : Etenim
non merebaris auxilium. Attamen transiens per te juxta Apostolum, • inhonesta corporis nostri ma
vidi te, conculcatam sive commistam in sanguine jore hoiiore circumdamus (I Cor. xii). » Unde et
tuo: id est, ream mortalium criminum : et provo Psalmista canit : « Beati quorum remissæ sunt ini
cavi te, tribuens pœnitentiam. Dixique tibi, Licet quitates, et quorum tecta sunt peccata (Psal. xxxi). »
sis in sanguine, tamen vive conversa. Tantaque in Quæ Cham, quia non protexit in patre, æterna ma
te fuit omnium rerum abundantia, ut agri uberrimi ledictione signatur. Quod diximus de Jerusalem re
haberes similitudinem : et benedictionem Jacob, qua feramus ad animam nostram, quæ quandiu in infan
„benedixit ei pater suus, dicens : « Ecce odor filii tia constituta est, peccato caret. Cum autem ætatis
mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus ejus tempus advenerit, multi sunt amatores dæmo
(Gen. xxvii), » et intrares penetralia Domini dice num et hæreticorum, perversorumque dogmatum,
resque cum sponsa : « Introduxit me rex in cubicu qui ad eam cupiunt declinare : qui protectione Dei
lum suum (Cant. 1). » Et ad mundum muliebrem repelluntur, ut non satellites diaboli sed ministros
pervenires. Pro quo Septuaginta transtulerunt, et Salvatoris recipiat. Pro divertentium dilectione et
ingressa es in civitates civitatum, ut quomodo Can uberum in Hebraico habetur dodim, quod secundum
ticum canticorum, et sæculum dicitur sæculorum : linguæ eorum proprietatem, omnia, quæ supra versa
ita civitates appellentur civitatum. De quibus in sunt significat. Potest tempus dilectionis et uberum
Evangelio dicitur : • IIabeto potestatem super de sive amatorum Dei intelligi Abraham, Isaac, et Ja
67A B. RABANI • MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS Il.
cob : quando eis pollicitus est Dominus post Ægy
ptiam servitutem suum populum liberandum.
v Et juravi tibi, et ingressus sum pactum te
« cum, ait Dominus Deus. » Quia expandi amictum
meum, sive alas meas super te, et operui confusio
nem tuam, propterea juravi tibi, et ingressus sum
pactum sive testamentum tecum, ut mihi potius,
quam cæteris, qui ad te volebant divertere, jungere
ris, juxta illud : « Juravit Dominus, et non pœnite
hit eum : tu es sacerdos in æternum secundum or
dinem Melchisedech (Psal. cix). » Omnis enim con
troversiæ finis est juramentum. Et vivo ego, dicit
Dominus, nisi malo pœnitentiam peccatoris, quam
mortem (Ezech. xviii). Tempore igitur nuptiarum,
lsrael juramentum accipit Dei pro omnidotali mune
re. Et quia David de se dixerat: a Memento, Domine,
David, et omnis mansuetudinis ejus : qui juravit Do
mino, votum vovit Deo Jacob (Psal. cxxxi). » Et ipse
Dominus jurat ei, Scriptura dicente : t Juravit Do
minus David veritatem, et non frustrabitur eum. »
« Et facta es mihi, et lavi te aqua, et mundavi
• sanguinem tuum ex te, et unxi te oleo. » Quia ex
pandi alas meas, et operui ignominiam tuam, et ju
ravi tibi, et ingressus sum pactum tecum, propterea
mea es facta possessio, ut quæ aliena eras, quando
videbaris iminunda, mea esse cœperis : quando pa
ctum meum tecum juramento firmavi. Sive juxta
consuetudinem Prophetarum, facta es mihi ait :
Pro eo, quod est meo conjugio copulata es, et lavi te, ctis lumbis et pedibus calceati sint. Ista sunt cal
inquit,, aqua baptismi salutaris : « Nisi enim quis
renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest C pedes in praeparatione Evangelii pacis (Ephes. vi). »
intrare in regnum Dei (Joan. iii). » Et alibi legimus: Nec prius Jerusalem calceatur hyacinthinis, nisi la
« Ipse vos baptizabitin Spiritusanctoet igni (Marc. 1). »
De quo baptismate et Isaias loquitur, dicens: “ La
vabit Dominus sordes filiorum et filiarum Sion, et
sanguinem mundabit de medio eorum, spiritu judi
cii, et spiritu combustionis (Isa. iv). » Cum aulem
laverit et mundaverit sanguinem, sicut hemorrhois
sam, quæ duodecim annis cruore manabat (Marc. v),
fimbriæ sailavit attactu, non sufficit ei lavare aqua,
et mundare sanguine, nisi oleo quoque unxerit, juxta
quod Samaritanus, qui interpretatur custos, semine
„cis vulnera, primum olei infusione linivit, deinde
vini austeritate compescuit, Dominus autem noster
alio unctus est oleo, quod non dolorem vulnerum mi
tigaret, sed lætitiam tribueret, dicente ad eum Spi
ritu sancto : • Propterea unxit te Deus, Deus tuus
oleo exultationis præ consortibus tuis (Psal. xliv). »
Habent et contrariæ fortitudines, simulati olei leni
1atem, dulcia per hæreticos pollicentes, quæ vertun
tur in amaritudinem , et quæ detestatur Propheta
commemorans : « Oleum autem peccatoris, non im
pinguet caput meum (Psal. cxl). » Sin autem ab
unctione unctus, id est, Christus appellatur, vide
quantum profecerit Jerusalem : ut et ipsa uncta oleo
spiritali, Christi nomen acceperit. Juxta quod et in
Psalmis de Abraham legimus : « Nolite tangere chri
stos meos, et in prophetis meis nolite malignari
(Psal. ciy), » - nibus habere mod possumus. Unde et ad Job loqui
72
A * Et vestivi te discoloribus. » Septuaginta : • Et
indui te variis, » id esl legis eæremoniis, quarum
occupata studio idola derelinqueres. Ista sunt varia
vestimenta quibus indutus est Joseph : nec potue
runt eum fratres vendere, nisi prius eum tunicæ
varietate nudassent. Et de sponsa dicitur in quadra
gesimo quarto psalmo: • Astitit regina a dextris tuis,
in vestitu deaurato, circumdata varietate. » Hoc
est vestimentum, de quo et Apostolus loquitur :
« Induite novum hominem, qui renovatur in co
gnitionem juxta imaginem Creatoris (Ephes. iv). »
Volumus scire quæ sunt varia vestimenta ? Idem
nos Apostolus docet, credentibus scribens : • lii
duamini ergo visceribus misericordiæ, bonitatis,
humilitatis, mansuetudinis, patientiæ (Coloss. iii). »
B Quid hac varietate pulchrius ? de qua et Job loque
batur : • Quis dedit mulieribus texturæ sapientiam,
aut varietatis disciplinam ? (Job. xxxviii.) » Et pon
tifex semel in anno, quamdo pro populo adolebat
incensum, et ingrediebatur in sancta sanctorum,
variis vestibus utebatur. Certe si divitiæ varietatem
vestium, et non sanctitas faceret, diversitasque vir
tutum, Pharao et Nabuchodonosor hæc vestimenta
habuisse scriberentur : et non Joseph, qui sub pe
regrino et pastorali patre, vestes discolores et re- '
gias habere non poterat.
• Et calceavi te hyacinthino. » Denique facturis pa
scha præcipitur, absque ulla coloris varietate accin
ceamenta de quibus et Apostolus scribit : t Calceati
vetur aqua. Unde et Apostolorum quibus prius præ
ceperat Dominus, ut excuterent pedum suorum
pulverem, lavantur a Salvatore pedes. Et sponsa
dicit in Cantico canticorum : t Lavi pedes meos,
quomodo inquinabo illos (Cant. v) ? » Et Moysen et
Jesum divinus sermo testatur, ut solvant corrigiam
calceamenti sui, quia locus in quo stent, sanctus sit.
Cum autem loti fuerint pedes et omni sorde purgati,
calceantur hyacinthinis sive janthinis: quod utrum
que aerei et xvxviov coloris est, ut rapiantur in occur
sum Domini in aerem, et ad coelestia regna festinent.
• Et cinxi te bysso. » Jerusalem non solunl vesti
tur discoloribus, et calceatur hyacinthinis, sed et
bysso accingitur. De qua tenuissima in veste ponti
ficis fila texuntur. Et uxor in Proverbiis, quæ viro
suo duas texuit chlamydes, et præsentis sæculi, et
futuri, sibi de bysso et purpura fecisse dicitur vesti
menta. Hac bysso accinguntur renes, quoties pin
guia libidinis incentiva tenuanda sunt, nihilque in
eis crassæ veneris relinquitur. Et implemus præ
ceptum Apostoli dicentis: “ State ergo accincti lum
bos vestros in veritate (Ephes. vi), » quasi aliis ver
bis diceret, bysso. Et Dominus ad apostolos loquitur:
« Sint lumbi vestri præcincti, ac lucernæ ardentes
in manibus vestris (Luc. xu). » Nisi enim astrinxe
rimus fluentia lumborum reumata, lucernas in ma
673 COMMENT. IN EZECHIELEM. — l.IB. VIl. .674

tnr Deus : « Accinge sicut vir lumbos tuos (Job. A tunc accipimus juxta mysticos intellectus quando
xxxviii). » Et comesuri agnum calceati pedes, te cum Apostolo possumus dicere : t Christi bonus
nentes baculum, stantes in Evangelii veritate, et ad odor sumus, in his qui salvi fiunt, et in his qui per
Christi sanguinem præparati, lumbos accinctos ha eunt, aliis quidem odor mortis in mortem : aliis au:
bere dicuntur. Qua zona mortificante lumbos, El'as tem odor vitæ in vitam (II Cor. ii), » quando vivi .
quoque et Joannes Baptista accinguntur. De quibus inus, et de nobis dici potest : ¢ Non mortui lauda
et pœnitens flebiliter ingemiscit, dicens: « Quoniam bunt te, Domine, sed nos viventes ( Psal. cxiii), »
lumbi mei impleti sunt illusionibus (Psal. xxxvii). » tunc odoratur Deus odorem sacrificii nostri bonæ
« Et indui te subtilibus. » Congrue illis, de qui fragrantiæ, et aureum circulum sensuum, ac do
J)us increpans dixerat : ¢ lncrassatum est cor po gmatum divinorum habemus in auribus; quando vero
puli hujus, et manducavit, et bibit Jacob, et satura mortui sumus, et versamur in coeno, atque in sor
tus est, et incrassatus est, et calcitravit dile dibus turpitudinum, habemus illam inaurem in nari
ctus, et dereliquit Deum factorem suum, » tunc bus, de qua scribit Salomon : ' Sicut inaures aurei
tenuitas vestium condonatur. Nam et in libro Sa in naribus porcae ; sic mulieri male moratæ pulchri
pientiæ, qui a quibusdam Salomonis inscribitur :. tudo (Prov. xxi). »
Spiritus sapientiæ, unigenitus et multiplex, tenuis B « Et circulos in auribus tuis. » Septuaginta : • Et
et mutabilis appellatur. Et manna de quo scriptum rotulas super aures tuas. » Qui claudit aures suas,
est : « Panem angelorum manducavit homo (Psal. ne audiat judicium sanguinis, et sepit eas spinis, ne
i.xxvii), » tenuissimum in similitudinem pruinæ et particeps fiat invidis et detrectatoribus, de quibus
sementis coriandri fuisse narratur. Possumus juxta scriptum est : « Cum detrectatoribus ne commiscea
interpretationem secundæ editioriis Aquilæ, qui ris, quoniam repente veniet interitus eorum, et rui
floridum interpretatus est vestimentum, ubertatem nam utriusque quis novit? (Prov. xxiv ) » tam
terræ Judæ per metaphoram intelligere, vel divini videlicet ejus qui detrahit, quam illius, qui liben
cultus pulchritudinem. ter auscultat, iste circulos habet et rotulas in auri
v Et ornavi te ornamento. » Generaliter orna lus, non rotas, quæ sequuntur Cherubim, illud
menta nunc ponit, de quibus in consequentibus per enim angelicarum fortitudinum est, sed rotulas di
partes enumerat, armillas et torquem, inaures et co minutive, quæ humanæ conveniunt fragilitati. Quam
ronam et reliqua, quæ ornamenta tribuil Jerusa obrem et ad Deum dicitur : « Vox tonitrui tui in
lem. Et in Isaia dicitur, quol vitio suo universa per rota (Psal. lxxvi). » In his enim, qui terrena per
diderit. Scriptum est enim : « Pro eo quod elevatæ transeunt, el vix modicis vestigiis contingunt ter
sunt, hoc est!, superbierunt , filiæ Jerusalem, et C ram, de quibus scriptum est : ' Lapides, qui volvun
ambulaverunt excelsa cervice (Isa. iii), » et cætera, tur super terram, » vox tonitrui Domini et excel
pro zona accinctæ sunt funibus, et pro ornatu ca sorum dogmatuin personat. (Jui autem erroribus
pitis calvitio deturpatæ, et pro pulchris et mollibus ducuntur humanis, et non habent. solida vestigia,
indumentis cilicii asperitate circumdatæ. a sed circumferunuur, omni vento doctrinæ (Ephes.
• Et dedi armillas in manibus tuis. » Quando no rv),» el ejecti de paradiso firmitatis habitant in re
pis bona opera dederit Deus, circumdat armilla gione Naid : quæ interpretatur fluctuatio, merentur
maiiilrus nostris. Unde et in manibus prophetarum linguæ mendacis ferre sententiam, quæ inflammat
assimilatum se esse dicit. Et crebro in manu Ag rotam nativitalis nostræ.
g.ei sive Jeremiæ et reliquorum (0se. xii) facium ι Et coronam decoris in capite tuo. » Ornamenta
sermonem legimus. In Job quoque (Job. xl) draco cætera membrorum sunt singulorum. Capitis orna
nis la'.ium perforatur armilla, omnesque ejus vene tus, totius corporis dignitas est. Coronam autem vo
nali sibili, qui in perversis intelliguntur dogmati cat diadema feminarum, quo capillorum stringitur
J)us, bonorum operum circulo perforantur. et ornatur ambitio. Si volumus scire quæ sit corona
« Et torquem, circa collum tuum. » Sed et in Isai: decoris in capite Jerusalem, revolvamus Exodum,
scriptum est : « Auferet Dominus gloriam vestimenti lJ in quo scriptum est : • Et fecit laminam auream, et
earum, et murenulas et corymbos et circulos et ka scripsit in ea litteras deformatas sugillo sanctifica
thena (Isa. iii). » Pulo autem kathema ab eis, di tionis Domini, et posuit super caput Aaron (Exod.
ctum ex variis gemmis in pectus mulierum monile xxxix). » Signum Dominicæ sanctitatis, nomen est
descendens, qui et ipse ornatus pulcherrimus femi omnipoteulis Dei, quod quatuor litteris Hebraicis
marum est. • Et dedi inaurem super os, » sive , Na scribitur: et apud eos vocatur ineffabile, dum no
res tuas • Verbum Hebraicum nezem, excepto SymA men ejus non potest dici, cujus majestatem gentili
macho, qui interpretatus est, irrififiivtov, omnes inau tas etiam non ignorat, et Atheniensium testatur ara:
vem transtulerunt : non quo inaures ponantur in ma lgnoto Deo. Unde et Apostolus: ¢ Quem vos, inquit,
nibus, quæ ex' eo quod de naribus pendeant, inaures ignotum colitis, hunc nos annuntiamus vobis (Act.
vocantur: sed quod circulus in similitudinem factus xvii). » Istam puto coronam esse, de qua et Psal
inaurium eodem vocabulo nuncupetur. Et usqué hodie mista dicit : « Signatum est super. nos lumen vultus
inter cætera ornamenta mulierum, solent aurei circuli tui, Domine (Psal. iv). » Et Apostolus loquebatur:
. in os ex fro; te pendere, et iinminere maribus. Quos • Cursum consummavi, fidem servavi. De caetero,
675 B. ;; 3, 3., §1 MAURI ARCHIIEP. M1OGUNT. OPERUM PARS II.
reposita est mihi corona justitiæ, quam mihi reddet A xii). » Oleum vero quod lassorum membra sustentat,
justus judex (II Tim. iv). » Et in alio loco acreden et reficit, et est luminis nutrimentum, et quo in ta
tes : « Gaudium meum, et corona mea (Philip. iv), »
gloria enim patrum filii. Et in Salomone scribi
tur : « Corona gloriæ, senectus (Prov. xii); » eo
rum, videlicet, qui destruxerunt ea quæ parvulo
rum sunt, et post ætatem perfecti viri venerunt ad
senectutem, et ad Patrum nomina quibus scribit
Joannes post pueros et juvenes, qui possunt dicere :
• Quando eram parvulus, loquebar ut parvulus, co
gitabam ut parvulus; quando factus sumvir, destruxi
ea quæ parvuli sunt (II Cor. xiii). »
• Et ornata es auro et argento. » Crebro diximus,
aurum ad mentem, argentum ad eloquium pertinere,
tribuatque nobis Dominus ut divinum sensum acci
pere mereaiiiur, atque sapientiam, et id quod mente
concipimus, eloquii venustate proferre, et nequa
quam ex his facere idola, sicut faciunt hæretici, de
quibus scriptum est : • Dedi eis argentum et aurum,
ipsi vero ex argento et auro fecerunt Baal (0se. 11). »
Et hoc magis juxta intelligentiam spiritalem, orna
tui aptum est feminarum. Alioquin argenti vilior
materia rusticarum et pauperum, ancillarumque or
natus est, qui non convenit Jerusalem, quæ in re
ginam dicitur profecisse.
t Et vestita es bysso et polymito et multicoloribus. »
Omnis autem ornatus describitur feminarum ut la
vetur, ut mundetur, ut ungatur oleo, et discoloribus
vestiatur. Quæ omnia juxta superiorem explanatio
nem aptabimus intelligentiæ spiritali, ut byssinis
operiatur atque subtilibus, ne delicata conjugis mem C a dextris tuis in vestitu deaurato circumdata varie
bra gravi palliorum onere prægraventur : sed et tate (Psal. xliv). » 0mne autem quod dicimus de
usum pariter exhibeant et decorem.
« Similam et mel et oleum comedisti, et decora
facta es vehementer nimis. » Post vestitum, ciborum
curam gerit, ut comedat ' Jerusalem similam et
mel et oleum : vel per partes ut plerique æstimant,
vel commistione trium dulciorem panem, qui panis
de coelo descendit, ac sub tribus nominibus : ut non
nulli putant, sacramentum indicat Trinitatis. Non
quo alia atque alia substantia sit, sed quo diversis
similæ et mellis, et olei nominibus, Patris, et Filii,
et Spiritus sancti, una dulcedo monstretur. Et hoc
animadvertendum, quod in multis sacrificiis, offera
tur simila, id est, medulla frumenti atque purissiina,
de qua scriptum est : ' Et de adipe frumenti satiavit
eos (Psal. Lxxx), » non de hordeo neque de farina,
quæ tunc solum offertur, quando maritus zelotypiæ
spiritu commovetur. In Judicum volumine Debboram
legimus, quæ interpretatur apis, cujus Prophetiæ
me!!a dulcissima sunt, et refertur ad Spiritum san
ctum, qui apud Hebræos appellatur genere feminino
rua, in Evangelio quoque Hebræorum quod lectitant
Nazaræi, Salvator inducitur loquens : • Modo me ar
ripuit mater mea Spiritus sanctus. » Porro simila, qua
de frumento conficitur, refertur ad Dominum, qui de
semetipso ait : • Nisi granum tritici ceciderit, et in
terra mortuum fuerit, ipsum solum manet. Si au
tena mortuum fuerit, multum fructum affert (Joan.
*
6T5
bernaculo Dei juge lucernæ lumen accenditur, Patri
dicitur convenire. Quæ omnia credentibus tribuunt
gratiam, dicente Apostolo : • Divisiones sunt gra
tiarum, unus autem spiritus. Et divisiones ministe
riorum, unus autem Dominus, et divisiones opera
tionum, unus autem et idem Deus (I Cor. xii). » Qui
talem comederit cibum, et hoc dulcissimo et suavis
simo pane, oleique splendore fulgente pastus fuerit,
ac nutritus, vertetur in decorem et fiet pulcherrimus,
non semel, sed repetito nimis, nimis : duplicatum
enim adverbium pondus facit orationis, quo ad pul
chritudinis magnitudinem addi ultra nihil possit.
* Et profecisti in regnum. » Hoc in Septuaginta
B non habetur, qui forsitan Alexandriæ in Græcum
sermonem scripturas ex lIebraica veritate vertentes,
timuerunt hoc dicere, ne regem Ægypti viderentur
offendere, dum a Deo Jerusalem debitum regnum
esse commemorarent, quanquam eruditi solos quin
que libros Moysi ab eis interpretatos probent. Post
ornatum ergo multiplicem, post coronam, post auri
et argenti abundantiam, post indumenta palliaque
pulcherrima, post decorem incredibilem, proficit in
reginam, quia civitas est magni regis. De quo scri
ptum est: ¢ Deus, judicium tuum regi da, et justitiam
tuam filio regis (Psal. lxxii). » Et in Apocalypsi
Joannis : * Hierusalem, quasi sponsa ornata atque
composita describitur viro suo (Apoc. xxi). » In
psalmis quoque de eadem dicitur : • Adstitit regina
Jerusalem, ne in singulis hæreamus, et librorum
magnitudo tædium legentibus faciat, referamus ad
ecclesiam. Si enim Jerusalem juxta Apostolum ma
ter nostra est, mater autem nostra ecclesia est,
consequenter Jerusalem ecclesia est, mater pri
mitivorum, qui descripti sunt in cœlis.
* Et egressum est nomen tuum in gentes propter
t speciein tuam : Qtiia perfecta eras in decore meo,
• quem posui super te, dicit Dominus Deus. » Et
est sensus: Beneficiis meis, meaque incredibili largi
tate ad reginæ vocabulum pervenisti, ita ut de te
omnium gentium sermo loqueretur, et esses non tuis
meritis atque virtutibus, sed mea liberalitate perfe
cta. « Nisi enim Dominus ædificaverit domum, in
vanum laboraverunt qui ædificant eam. Nisi Domi
nus custodierit civitatem, frustra vigilani qui custo
diunt eam (Psal. cxxvi). » Qui plantat enim, et qui
rigat, nihil est, nisi Dominus dederit incrementum :
quia v non est voleutis neque currentis, sed mise
rentis Dei (Rom. ix). » Ut postquam omnia feceri
mus, dicamus : t Servi inutiles sumus, quæ debuimus
facere fecimus (Luc. xvii). » Non quo ex beneficen
tia Dei liberum homini tollatur arbitrium, sed quo
ipsa libertas Dominum habere debeat adjutorem.
« Et habens fiduciam in pulchritudiae tua, forni
« cata es in nomine tuo, et exposuisti fornicatio
• nem tuam omni transeunli, ut ejus fieres, » etc
677 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VII. 678

Grande discrimen non in Dei clementia, sed in suo A « Et tulisti vasa decoris tui, de anro meo et ar
decore confidere. Quantoque quis sublimior fuerit, « gento meo, quod dedi tibi, et fecisti tibi imagines
debet timere ne corruat, et fornicetur in nomine • masculinas, et fornicata es in eis. » Juxta litterarm
suo. Adversariæ siquidem potestates, solitos con Dominus in lege præcepit ut fierent thuribula, phialæ,
ten nunt cibos, et peregrina alimenta desiderant. candelabrum, arca testamenti, cunctaque vel aurea
Unde de diabolo dicitur : « Escæ ejus electæ (fi a vel deaurata, et alia ex argento, quæ omnia confia
bac. i). » Non vult quemlibet decipere. Saul regem, vit Jerusalem, et vertit in idola Belis, sive Baalis
qui electus a Domino est, et Judam apostolum sup Chamos et Astaroth, et Melchom. Juxta intelligen
plantare festinat. Non ergo confidamus in propria tiam spiritalem, de auro et argento sanctarum Seri
pulchritudine, nec Dei liberalitatem, nostram pute pturarum idola facimus, quando gratiam sensus et
mns esse virtutem ; sed potius audiamus: • Ne glo eloquentiæ hæretica pravitate corrumpimus, et po
rieris in crastinum. Nescis enim quid pariat ventura nimus in cœlum os nostrum et lingua nostra per
dies (Prov. xxvii); » et in alio loco : « Fratres, si transit in terram. Masculinæ dicuntur imagines in
præventus fuerit homo in aliquo peccato, vos, qui quibus omnis hæresis fornicatur, ex eo quod unus
spiritales estis, perficite hujusmodi in spiritu man quisque se putat robustissima colere et habere, quæ
suetudinis, considerans teipsum, ne forte et tu ten R finxit, nec ulla posse oppugnatione subverti. H;e
teris (Gal. vi). » Neque exponamus sive effundamus sunt imagines, quas de nostro corde finximus, et
formicationem nostram omni transeunti ut non £>ei quæ in coelesti Jerusalem destruendæ sunt. De qui
in quem credimus, sed ejus fiamus a quo polluiinur, bus Propheta pronuntiat : « Domine, in civitate tua
qui cuncta recipit vitia, et diversorum peccatorum imagines eorum dissipabis (Psal. lxxii). » Quicum
spiritum transeuntem suo suscipit gremio, et divari que enim homo est, et Dei nomen amisit, dicitur de
cat pedes suos omni transeunti : iste effundit forni eo : • Werumtamen in imagine perambulabat homo,
cationem suam, et ejus incipit sustinere domina verumtainem frustra conturbatur (Psal. xxxviii). »
tum, cujus hospes extiterit. - -Nos autem unum habemus virum, et unam venera
• Et sumens de vestimentis tuis, fecisti tibi ex mur imaginem, quæ est imago invisibilis et omnipo
a celsa hinc inde consuta, et fornicata es super eis, tentis.
v sicut non est factum, neque futurum est. » Quod v Et sumpsisti vestimenta tua multicoloria, et ope
super Jerusalem juxta litteram intelligi potest , « ruisti illas. » Subauditur imagines masculinas, ut
nt omnia praecepta legis et divitias, ac rerum om omnem cultum quem acceperat ad utendum verte
nium abundantiam idolis deputaverit : quod gens ret in blasphemiam. IIoc autem facimus, quoties
alia non fecerit nec factura sit. Omnes enim natio C prudentia, temperantia, fortitudine, justitia, cun
nes, quæ a principio idolis servierunt, non tanti ctisque virtutibus hæreticam circumdamus pravita
criminis reæ sunt. Nostra autem Jerusalem, quæ tem, et sub occasione earum, simplices quosque de
interpretatur visio pacis, ab hæreticis scinditur, cipimus, ut videntes mella virtutum, vitiorum ve
quando unum et alterum testimonium scripturarum nena nOn Caveant. -

de propriis carpentes locis conantur assuere, his, « Et oleum meum et thymiama meum posuisti co
quibus non queunt coaptare : ad quos et supradictum • ram eis. Et panem meum (Sive, ut Septuaginta
in hoc eodem Propheta legimus : « Væ his qui con • transtulerunt, pahes. meos) quem dedi tibi ; simi
suunt cervicalia, sub omni cubitu manus, et faciunt * lam, et oleum, et mel, quibus enutrivi te, posui
operimenta super caput universæ ætatis (Ezech. * sti ea in conspectu eorum in odorem suavitatis. »
xiii). » Quod fieri Dominus prohibens, loquitur in Oleum de quo supra diximus, et thyimiama sive in
Evangelio : • Nemo assumit commissuram panni censum, de quo Psalmista conclamat : « Dirigatur
rudis in veleri vestimento. Alioquin toliit de pleiii oratio mea sicut incensum in coi;spectu tuo (Psal.
uudine ejus et pejor scissura fiet. Nec mitiunt vinum cxL), » et panes propositionis quos Domino jube
novum in utres veteres (Matth. ix). » Tales sunt Na mur offerre : similam quoque sensum purissimum
zaræi, qui veteris legis observantiam Evangelicæ D Scripturarum, et mel quod gustavit Jonathan, et
gratiæ aptare conantur. Et omnes Hæretici, qtii te aperti sunt oculi ejus, et confortatus est, posuit mi
stimonium in suo loco, alteri sensui congruens, al sera Jerusalem in conspectu idolorum, sive coram
teri nituntur assuere : cum Domini tunica desuper imaginibus masculinis, ut essent his in odorem
texta per totum scindi omnino non possit, sed texta suavitatis, quæ natura sua dulcia sunt, atque suavis
Spiritu sancto nullam recipiat scissionem. Quod au sima. Sed dum offeruntur idoiis, falsisque doctri
lem dicitur juxta Septuaginta, t et non intrabis, ne nis, vertuntur in amaritudinem.
que erit, » hoc significat, cum tibi idola feceris perver « Et factum est, ait Dominus Deus, et tulisti filios
soruin dogmatum, quæ arbitraris excelsa, et forni tuos, et filias tuas, quas genuisti mihi, et immola
cata sis super eis, credeiis in his, quæ ipsa finxisti, sti eis ad devorandum. Nunquid parva est lormi
templum Dei intrare non poteris, et simulacra tua catio tua immolantis filios meos, et dedisti illos
consecrans eis. Et post omnes abominationes tuas
substantiam non habebunt, neque erunt in perpe
tuum, dicente Apostolo: t Scimus enim quia nihil
est idolum in mundo (I Cor. viiv). » : et fornicationes non es recordata dierum adoie
scentiæ. tuæ, quando eras nuda, et confusio::is
679 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 680

« plena, conculcata in sanguine tuo. » Quod, filios A plex maledictionis sermo dirigitur, ut audiant, væ,
suos Jerusalem et filias de quibus scriptum est: væ tibi, ait Dominus Deus; » juxta illud quod scri
« Filios genui et exaltavi, ipsi autem spreverunt ptum est in Apocalypsi Joannis : « Væ super omnes
(1sa. 1), , idolis immolaverit sancta Scriptura comme habitatores terræ (Apoc. viii). » Si enim sanctus
morat : « Immolaverunt filios et filias suas dæmoni dicit: * Advena sum et peregrinus, sicut omnes patres
bus (Psal. cv). » Et iterum : • Quas immolaverunt mei (Psal. xxxviii), » quare non peccator habitator
sculptilibus Chanaam. » Suos autem vocat juxta He terræ esse dicitur? AEdificat autem sibi lupanar, qui
braicum. Ipse enim de eis dixerat, filios meos, sive, tota frontis libertate delinquit, juxta illud quod
juxta Septuaginta, tuos, quos de fornicatione gene scriptum est : « Peccator cum venerit in profundum
rasti. Cum hæc, ait, feceris, non es recordata infan iniquitatis, contemnit (Prov. xviii). »
tiæ tuæ, quando tuli te conspersam sanguine et la Et exstruxialtissimum locum in cunctis plateis.
vi, et post multa quæ propheticus sermo narravit, * Laua enim et spatiosa via quæ ducit ad mortem
copulavi mihi. Nostra quoque Jerusalem si hære (Matth. vii). » Et in omni capite viæ ædificat, ut
tica fuerit fraudulentia supplantata, tollit filios suos, nulla peccatorum genera derelinquat, sed imitans
qui subtiliores in fide sunt, et filias quæ non ha scortum proverbiorum manifeste in plateis et in
bent tantam fidei foruitudinem, aut certe filios, qui angulis platearum, prætereuntes stultos juvenes ad
mystica quæque cognoscunt, filias quæ simplicem suos invitet amplexus, et polluat animæ decorem,
sequuntur historiam. Et tradit dæmonibus devoran , quem pro beneficio a Deo conditore sortita est : et
dos et cum interficiat eos, vivificare se credit et : omnia itinera ejus plena sunt turpitudinis cunctis
placare simulacra, quorum occisione saturantur. que cogitationibus, quæ, vitiorum incentiva suppe
Quodque dicitur juxta Septuaginta, hoc est, super ditant, aperit cor suum et crura divaricat. Et forni
omnem fornicationem tuam, et abominatioiies tuas: catur cum Ægyptiis vicinis suis, quorum exempla
illud significat : quod cunctis peccatis et fornicatio seciatur, ethnicis videlicet, qui in suis turpitudi
nibus pejor sit doctrina hæreticorum, quæ Dei filios, nibus gloriantur, et tam nefaria est, ut ipsos quo
facit filios dæmoniorum, imo interficit eos, quos vel que superet in turpitudine. Et hæc omnia facit, ut
multo labore genuerat Deo, vel suos fecerat filios, Deum ad iracundiam provocet. Magnarum autem
quos in fornicatione genuerat. carnium Ægyptii esse dicuntur, sive ob turpitudinis
v Et accidit post omnem malitiam tuam, væ, væ magnitudinem, sive ob peccatorum deformitatem.
« tibi, dicit dominus Deus. Et ædificasti tibi lupanar, Unde sanctus dicitur, carnium parvularum, quæ in
« et fecisti tibi prostibulum in cunctis plateis, ad eo decrescunt quotidie, et per virtutes adtenuantur,
v omne caput viæ ædificasti signum prosututionis ita ut nequaquam.caro appelletur, sed, spiritus, et
ι tuæ, et abominabilem fecisti decorem tuum. Et loquatur in psalmo : t Sitivit anima mea ad te, Deus,
ι dimisisti pedes tuos omni transeunti, et multipli quam multipliciter tibi caro mea, in terra deserta
a casti fornicationes tuas, et fornicata es cum filiis et inaquosa sic in sancto apparui tibi (Psal. lxii). »
a Ægypti vicinis tuis magnarum carnium. Et multi Quamobrem et Corinthius fornicator traditur in in
• plicasti fornicationes tuas ad irritandum. » Quod teritum carnis, ut spiritus salvus fiat. De hac carne
semel et iterum atque iterum diximus in perpetuum scriptum est : « Omnis caro fenum, et omnis gloria
dixisse sufficiat, sub persona mulieris post mariti ejus quasi flos agri. Aruit fenum, et flos ejus de
beneficia fornicantis describi fornicationem Jeru cidit; verbum autem Domini manet in æternum
salem : quomodo a Deo recesserit, et juncta sit (Isa. xi). » De qua et Apostolus loquebatur : « Caro
idolis, nec occulta fuerit fornicatione contenta, sed et sanguis regnum Dei non possidebunt (I Cor. xv). »
ædificaverit sibi lupanar, et omni via signum trans Et in Genesi loquitur Deus: “ Non permanebit spi
euntibus posuerit, ut venirent ad scortum et satia ritus meus in hominibus istis, quia caro sunt (Gen.
rent libidinem : non tam suam quam ejus, quæ di vi). » Et ad credentes dicitur: ¢ Qui in carne sunt
varicavit crura sua omni transeunti, et pulchritudi- D Deo placere non possunt. Vos autem non estis in
nis magnitudinem fornicationis magnitudine detur carne, sed in spiritu (Rom. viii). » Alia autem caro
parit. Et inter cætera, etiam Ægyptiis vicinis suis sarfctorum est. De qua scriptum est: a 0mnis caro
amore magnarum carnium prostrata sit. Et ut omne videbit salutare Dei (Isa. xl). » -

genus turpitudinis demonstraret, multiplicis spurci
tiæ genere deformala sit. Nulli autem dul)ium, quod
Ægypto vicina sit Palæstina, dicente Domino ad
Abraham : « Dabo tibi omnem terram a fluvio Ægy
pli usque ad flumen magnum Euphraten (Gen.xv),» ut
ex una parte AEgyptios, ex altera habeat Assyrios,
cum quibus, et in posterioribus dicitur fornicata.
Foruicatio autem Jerusalem cum Ægyptiis ido
lolatriæ eorum imitatio est. Et ad nostram Jeru
salem sive Ecclesiam, sive credentium animas : si
fuerint negligentes, et omnibus vitiis Qatuerint, du
« Ecce ego extendam manum meam super te, et
« auferam justificationem tuam, et dabo te animis
odientium te, filiarum Palæstinarum, quæ arde
• scunt [Al., erubescunt] in via tua scelerata. » Ex
tendit autem Dominus super Jerusalem manum suam,
ut corrigat delinquentem, et auferat legitima ejus, quæ
quamdiu Dei præcepta servabat, legitima Domini di
cebantur. Quando vero adoravit idola et religionem
impietate mutavit, nequaquam legitima illius appel
lantur. Qtiod non solum in lege et cæremoniis, sed
in sabbatis quoque et diebus festis et neomeniis ac
68! C0MMENT. lN EZECHIELEM. — LlB. VII 682

cipien 'um. batis enim legem ait : • Sabbata mea et A stitue, Domine, legislatorem stiper eos (Psal. ix). »
dies festos meos (Levit. xix). » Quando autem reces Et in alio loco : • Legem pone mihi, Domine, in via
serunt a Deo, dicitur eis : t Neomenias vestras et tua (Psal. xxvi). »
sabbata et diem magnum non recipiam. Jejunium et « Et fornicata es in filiis Assyriorum, eo quod
otium et solemnitates vestras odit anima mea (Isa. 1). » • necdum fueris expleta. Et postquam fornicata es,
Quod et de populo scriptum est. Qui enim prius Dei • nec sic es satiata. Et multiplicasti fornicationem
populus vocabatur, postquam recessit a Deo, dicitur v tuam in terra Chanaam cum Chaldæis : et nec sic
de eo ad Moysen : • Peecavit populus tuus quem edu v satiata es. » Supra scriptum est fornicatam Jeru
xisui de terra Ægypti (Exod. xxxii). » Quæ hic ex salem cum filiis Ægypti vicinis suis, qui sunt
tensio manus alibi elevatiö sive visitatio dicitur. magnarum carnium. Hic altera Assyriorum vicinitas
Quando enim peccantem non corripit Deus, contra indicatur. Et propterea utrisque traduntur gentibus,
};it manum suam. Sin autem peccaverit, et in Dci quia utrarumque simulacra venerati sunt. lngredien
coeperit lege aegrotare, mittitur ad eum visitatio tesque Chaldæam, quæ est terra Chanaan, imitaui
juxta illud quod in psalmis canitur : • Si derelique sunt eorum errores, quorum imperio subjacebant.
runt filii ejus legem meam, et in jndiciis meis non Secundum tropologiam, de aliis peccatis, ad alia
ambulaverint, visitabo in virga iniquitates eorum B saepe transimus, cumque non egerimus priorum
(Psal. lxxxviii). » Et in hoc Propheta scriptum est : scelerum pœnitentiam, augemus delicta delictis, et
« Terra si peccaverit mihi ut delinquat delictum, nullo errore satiamur. Sed quasi fune longo et cor
extendam manum meam super eam, et conteram rigia jugi vitulæ trahimus peccata, et testamentum
firmarentum panis ejus (Psal. civ), ctc. » In qtio nostrum sive fornicationem multiplicamus in terra
quærimus quid sit inter extensionem manus, et Chanaan, quæ interpretatur, quasi fluctuatio, et cum
emissionem ejus. Loquitur diabolus ad Dominum : Chaldæis, qui et ipsi nobiscum sonant, quasi dæ
• Mitte manum tuam, et tange omnia quæ habet, nisi monia, semperque vestigia hà'emus in sabulo. Ei
in facie benedixerit tibi (Job. i). » Videturque mihi numquam possumus dicere, • statuit supra petram pe
mitti manus ad probationem eorum quibus mittitur. des meos, » h;ereticorumque pravitatibus subjicimur,
Extendi autem ad pœnas eorum, qui merentur sup qui habcnt similitudinem dæmoniorum, sive ipsis
plicia, nec solum extensio et emissio, sed expansio ma dæ ronibus, de quibus Paulus scribit : « Non est
nns Dei dicitur, Isaia ex persona Domini proclamante: no' is pugna adversum carnem et sanguinem, sed
* Tota die expandi manus meas ad populum non a!versum rectores tenebrarum istarum, adversum
credentem et contradicentem (Isa. lxv). » Sanctus spiritalia nequitiæ in coelestibus (Ephes. vi). »
quoque levare narratur manus, Scriptura dicente : C • In qiio mundabo cor tuum, ait Dominus Deus,
* Elevatio manuum mearum sacrificium vespertmnum * cum facias omnia hæc opera mulieris meretricis et
(Psal. cxl). » Sublatis autem legitimis Dei a populo • procacis, quia fabricata es lupanar tuum in capite
Judæorum interrogemus eos quam habeant legis ob « omnis viæ, et excelsum tuum fecisti in omui pla
servantiam : Wictimas sublato templo atque sub * tea, nec facta es, quasi meretrix fastidio augens
verso offerre non possunt, nec adulterarum lapida • pretium. » Hæc omnia ad Jerusalem loquitur Deus,
tio, cæterorumque criminum lege comcessa exer quod invenire non valeat quo ægrotantem et semi
cere potest, et vacatio terræ anno remissionis et cæ m:ccem possit curare medicamine, juxta illud quod
tera hujusmodi. Datur autem in animas o!fentium se scribit Isaias : v Quid est quod debui ultra facere
filiariim Palestinarum, quamdo traditur Palestinis : vineæ meæ, et non fecerim ei (Isa. v)? » Et Oseæ :
qnos indifferenter Septuaginta alienigenas vocant : « Quid tibi faciam, Ephraim, quid faciam tibi, Juda?
qnas intelligere possumus urbes vel oppida Pale *fisericordia vestra, quasi nubes matuiina, et quasi
stinae. Nostra quoque Jerusalem si praetereamus cæ ros mane pertransiens (0se. vi). » Idololatria enim
remonias Dei, et extenta fuerit manus ejus super tua non in occulto, sed tota libertate commissa est,
nos, et ablata cuncta legis observantia tradetur filia ut in omnibus viarum principiis et compitis poneres
bus Palestinæ et non filiis. Neque enim primum aras et bases sive excelsum tuum (de quo supra
fortioribus suppliciis trademur, sed juxta peccato diximus) faceres in omni platea, nec imitata es
rum qualitatem inferioribus, ut correpti in minori, callidas meretrices, quæ solenl &ifficultate augere li
majora cruciatuum tormenta vitemus. Philisthiim, bidinis pretium, et ex hoc magis amatores ad insa
hoc est, Palestini, prima litterarum parte mutata, niam provocare. Sive jiixta Septuaginta, non fuisti,
interpretantur cadentes, poculo sive factura [Forte, quasi meretrix, congregans mercedes : sed dedisti,
actura] per quæ significatur tradendos nos adversariis quæ accipere debueras, ut nec in eo, quod fornicata
potestatibus, quæ biberunt de calice Babylonis et cor es et secuta dæmones, eorum protegereris auxilio :
ruerunt, et quarum opera perversa sunt. Tantaque sed variis oppressa captivitatibus sentires calam;ita
erit miseræ Jerusalem correptio atque ignominia, ut tes tuas. Quod quidem et ad omnem animam chri
erubescant, etiam ipsæ adversariæ potestates super stianam referri potest, quæ deserto cultu Dei, vitiis
nostrorum magnitudine peccatorum. Sublatis autem se luxuriæ pollui permisit, et sæcularem secuta vi
cæremoniis Dei a populo iudæorum ad nos cum sa tam, ne in ea quidem egit feliciter, sed et divitias
cerdotio transitet legislatio, Scriptura dicente: • Con religionis perli fit, et mundi divitias non accepit :
PATRoL. CX. 22
083 B. RABANI MiAURI ARCiiIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. G84
Nec in constupranda ea fuit aliqua diflicultas, sed ipsa A t tur mercedes : tu autem dedisti mercedem cunctis
se ingessit amatoribus suis. Est autem et alia forni « amaioribus tuis, et donabas eis ut intrarenl ad tc,
catio spiritalis, quando deserentes Ecclesiam hære undique ad fornicandum lecum : factumque est
ticis jungimur, et ædificamus lupanar nostrum in * in te contra consuetudinem mulierum in fornica
capite omnis viæ, quibus præcipit sermo divinus: • tionibus tuis. Et post te non erit foruicatio. In eo
« State in viis et quærite semitas Domini sempiter • enim quod dedisti mercedes, et mercedes non ac
nas, et videte quæ sit via bona, et ambulate in ea • cepisti, factum est in te contrarium. » Tulit igiuur
(Jer. vi), » Moysi videlicet, Jesu, Juficum et Regum Jerusalem rerum omnium abundantiam, quam fue
libris Isaiaque et Jeremia, et aliis prophetis. In rat viri liberalitate donata. Et dedit eam alienis,
omnibus viarum jrincipiis fabricatur lupanar suum, dæmonibus videlicet et idolis, juxta illud quod scri
quia ob perversitatem doctrinæ, testimoniis male ptum est in Osea : • Et hæc non cognovit, quia ego
abutitur Scripturarum. Et dicit : Hæc ait Isaias, dedi ei triticum et vinum et oleum, et argentum mul
l1æc dicit Osee, hæc locutus est Moyses, hæc Daniel, tiplicavi ei. Ipsa vero argentea et aurea fecit Baalina
et pulchre non in mediis viis, nec in viarum termi (0se. ii). » Unde iratus statim infert : • Propterea
nis ponit lupanar suum, sed in principio. Si enim convertar et auferam triticum meum in tempore suo,
ad scientiam, et profunda divinorum venerit libro E et vinum meum in tempore suo. Et tollam vesti
rum, errare non poterit. Excelsum quoque suum, menta mea et linteamina mea, ut non operiam ultra
sive basim, facit in omni platea ethnicorum se et ignominiam ejus. Et nunc revelabo immunditiam in
impiorum lasciviæ vitiisque permittens etiam inter conspectu amatorum illius, et nemo eruet eam de
ipsos hæreticos cum ab eis fuerit deturpata , non manu mea (Ibid.). Cumque omues mulieres forni
habens gratiam, sed patens contemptui, quia facile cantes soleant accipere mercedes ab amatoribus
præteritam fidei perdidit castitatem. Hoc autem, suis, Jerusalem fecit contrarium, ut magis daret,
quod, ut supra diximus, in Hebraico non habetur, quam acciperet : ut largitalem mercedis ostenderet.
fornicata es tripliciter in filiabus tuis, sive ad Jeru llonorabat, inquit, eos ut venirent, ad se per circui
salem juxta litteram dicitur, quod omni genere in tum, ne quis esset vicinus, qui ejus ignominiæ non
suis oppidis, et viculis fornicata sit, et mullus re misceretur. Et quidem Jerusalem in hoc quoque
manserit angulus vel platea, ubi non idololatriæ vicit alias meretrices, ut non solum sua daret, quæ
signa condiderit, sive Ecclesiæ credentibusque dece pro ritu turpitudinis labore quæsiverat, sed et mu
ptis, qui non audierunt illud Apostoli : v Ipse autem nera maritalia amatoribus et stupratoribus suis tri
Deus pacis sanctificet vos per omnia, et integer spi bueret. Tantaque fuit expositio adulteræ ad omnem
vitiis vester et anima et corpus sine querela in die C turpitudinis magnitudinem, ut non solum præsenti
adventus Domini nostri Jesu servetur (I Thess. v). » bus, sed etiam futuris meretricibus præferatur. Unde
Sed omni genere fornicati sunt et corpore et anima et nos juxta Symmachum interpretati sumus, * et post
et spiritu. Legimus in Proverbiis : • Describe autem te non erit fornicatio. » Collatione enim umis omnis
tibi tripliciter ut respondeas sermones veritatis, qui deinceps fornicatio levior æstimabitur. Quidquid de
proponuntur tibi (Prov. xxui); » et jubetur nobis ut Jerusalem diximus, referre ad ecclesiam animasque
eloquia veritatis, id est Scripturas sanctas, intelli credentium, quæ munera maritalia, aurum videlicet in
gamus tripliciter : primum juxta litteram, secundo sensu, et argentum in eloquio, et vestimenta quibus
medie per tropologiam, tertio sublimius, ut mystica fœditas nostra et turpitudo velatur, amatoribus dant
quæque noscamus. Secundum litteram illud est : suis,vel contrariis fortitudinibus vel magistris dogma
« Neque fornicemur, sicut quidam eorum fornicati tum perversorum , quando asserunt nihil nocere
sunt, et ceciderunt una die viginti tria millia (I Cor. luxuriam, et passivam libidinem, juxta corporis geni
x). » Et : • Nolite murmurare, sicut quidam ex eis talia, coitum naturali lege deposcere : cibis omnibus
murmurati sunt, et perierunt ab exterminatore indifferenter utendum, qui ad hoc facti sunt ut su
(Ibid.). » Medie autem et juxta tropologiam, quando mantur, prudentiam in eo tantum necessariam, ut
recedimus a littera paululum ad altiora conscendi D sibi prosit. Nec justitiam habere locum, quæ si va
inus dicente Apostolo : « Scriptum est, Non ailigabis leat mendicandum sit, et cum hujusmodi, quæ acci
os bovi trituranti (I Cor. ix). » Statimque sequitur : piens misera Jerusalem in qua visio pacis esse
• Nunquid de bubus cura est Deo? an propter nos uti deberet, acumen ingenii et eloquii venustatem vertit in
que locutus est? (Ibid.) Extrema autem, id est, tertia turpitudinem : et proamatoribus suis, adversum mari
et sublimis sacraque inlelligentia, juxta illud ejus tum ornata processit his ornamentis in quibus in boni
dem Apostoli : « Propterea relinquet homo Patrem abusionem a viro fuerat ornata. Quodque sequitur :
et matrem, et adhærebit uxori suæ : sacramentum t Et donabas eis ut intrarent ad te undique ad
hoc magnum est : ego autem dico in Christo et in t fornicandum tecum. » Omne genus significat pec
Ecclesia (Ephes. v). » Filiæ autem Ecclesiæ sunt catorum, ut non uno sit contenta delicto, sed pec
fornicantis, credentium prius et post deceptorum in candi sustineat famem, et contra jura naturæ om
hæresi animæ quarum culpa refertur ad matrem. nibus turpata membris usque veruicem polluatur.
« Sed quasi mulier adultera, quæ super virum • Propterea, meretrix, audi verbum Domini. Haec
« suuiia inducit alienos. 0mnibus meretricibus dam * dicit Dominus Deus : Quia efìisum est æs uum.
685 COMiMENT. IN EZECHIIELEM. — LIB. VII. 686

et revelata est ignominia tua in fornicatione tua, A Jerusalem, quia cum idolis fornicata est, quid eam
super amatores tuos, et super idola abominationum passuram putamus, quando Dei Filium trucidavit?
tuarum in sanguine filiorum tuorum quos dedisti Et haec, ait, universa fecisti, oblita pristinorum be
eis. Ecce ego congregabo omi:es amatores tuos, neficiorum, et me ad iracundiam provocasti, sive
quibus commixta es, et omnes quos dilexisti cum contristasti me, quem bonis operibus debueras ad
universis quos oderas. Et congregabo eos super te gaudia provocare. Propterea et ego reddidi tibi opera
undique et nudabo ignominiam tuam coram eis, et tua in caput tuum. Et cum te subvertero, o adultera,
videbunt omnem turpitudinem tuam et judicabo te tamen minus in te iræ meæ, exercebo, quam merui
judiciis adulterarum et effundentium sanguinem. sti, quo et in hoc divina clementia demonstretur :
Et dabo te in sanguine furoris et zeli et dabo te ut majora sint peccata, quam pœnæ. Juxta tropolo
in manus eorum, et destruent lupanar tuum, et giam omnis anima accipit a Deo pecuniam spiritalem,
demolientur prostibulum tuum. Et denudabunt te juxta illud Evangelii (Matth. xxv; Luc. xix) quo !
vestimentis tuis, et auferent vasa decoris tui. Et dicitur in parabolis quinque et duum et unius talen
derelinquent te nudam plenamque ignominia, et torum, et servorum decem mnas singulas accipien
adducent super te multitudinem, et lapidabunt te tium, qui cum egerint negligenter, debitores fiunt
lapidibus, et truncabunt te gladiis suis. Et combu B decem denariorum, et quingentorum, et propter hoc
rent domus tuas igni, et facient in te judicia in præsentibus amatoribus quos intelligimus daemonas
oculis mulierum plurimarum. Et desines fornicari, contrariasque virtutes, revelatur ignominia Jerusa
et mercedes ultra non dabis, et requieseetindigna lem, vel in die judicii vel in tempore pœnitentiæ
tio mea iii te, et auferetur zelus meus a te. Et quando corripiuntur. Et prius quidem solus omnipo
quiescam, nec irascar amplius, eo quod non fue tens Deus cernit occulta, dicente sermone Evange
ris recordata dierum adolescentiæ tuæ, et provo lico : * Et Pater qui videt in abscondito (Matth. vi). »
casti me in omnibus his. Quapropter et ego vias Et in alio loco: , Scrutans corda et renes Deus (Psal.
tuas in capite tuo dedi, ait Dominus Deus, et non vii). » Et in Regum volumine : ' Tu solus nosti
feci juxta scelera tua, in omnibus abominationi corda filiorum liominum (II 1 Reg. viii). » Quando
bus tuis. » Primum historiæ fundamenta jacimus. vero fuerit expletum, , non est absconditum, quod
Quia hæe et illa fecisti, quæ superior sermo coin non manifestetur, et opertum quod non reveletur
prehendit. Idcirco audi, meretrix, quæ feceris, quæ (Matth. x). » Et in alio loco : v Nolite ante tempus
passura sis. Effudisti æs tuum quod a me acceperas judicare donec veniat Dominus, qui illuminabit abs
et dedisti mercedem amatoribus tuis, quæ accipere condita tenebrarum, et manifestabit consilia cor
debueras. Et interfecisti filios tuos, dum eos offers C dium : et tunc laus erit unicuique a Deo (I Cor. iv). •
idolis: ut non solum adultera, sed et parricida exsti Et cum correptionis tempus advenerit, tunc implebitur
teris. « Idcirco congregabo super te omnes amatores illud Oseæ : « Nunc circumdederunt eos cogitationes
tuos cum quibus fornicata es. » Tam eos quos di suæ (0se. vii). » Et in alio loco : • Inter se cogitatio
lexisti, quam illos quos oderas. Et adulterarum te nibus accusantibus sive defendentibus in die quando
lege nudabo, ut omnes videant turpitudinem tuam, judicat Deus abscondita hominum (Rom. n). Et rur
et genitalia, propter quæ prius amoris amentia fe sum : • Ecce homo et opera ejus ante faciem illius. »
rebantur. Hæc autem omnia per metaphoram mulie Et videbunt omnes turpitudinem ejus, qui prius cum
ris adulteræ et homicidæ, quæ non solum contra vi ea fuerant fornicati. Et dabit eam Deus in sanguin.
rum suum fornicata sit, sed et filios interfecerit, di furoris et zeli : Plenus est enim furor viri contra
cuntur ad Jerusalem. Et quod congregandæ sint uxorem adulteram, et nullo pretio potest redimi.
uuiversæ gentes adversum eam, quarum adoraverit Sanguis autem filiorum sic intelligi potest, ut filios
idola, et omnia Dei munera in cultum eorum con appellemus Jerusalem cogitationes bonas, quæ a
verterit, et destruatur templum Baal, et aræ omnis Deo honuinibus insitæ sunt : quos interficit adultera
civitatis incendio subvertantur, nihilque in ea re quando ad mala opera declinarit. Prodest quoque
maneat. Et sicut solent contra adulteram omnes la Jerusalem, ut suffodiatur lupanar ejus el omne forni
pides jacere, et trucidare meretricem, ut singulorum cationis ejus seminarium destruatur. Cum enim hoc
vulneribus occidatur, ita ut omnes mulieres videant factum fuerit, mercedes ullra non dabit, et requiescet
pœnam fornicariæ : sic in conspectu aliarum in cir Dei indignatio, et nequaquam eam zelabitur, de illius
cuitu civitatum et omnium nationum deserendam castitate securus, videlicet juxta eos, qui in bonam
Jerusalem. Et hoc fieri, ut desinat fornicari, et non partem accipiunt, quæ dicuntur. Alii vero, ut supra
det ultra mercedes amatoribus suis, et requiescat diximus, ad contrariam partem referunt, ut magn;e
indignatio Dei, nec irascatur ei, quam amare desie iræ Dei sit, non irasci, cum semel contempserit for
rit. Ex quo perspicimus grandem offensam esse ne micantem, et de salule illius desperarit. Sin autem
quaquam curam haberi a Deo, sed permitti hominem hæretici , qui vetus non recipiunt Instrumentum ,
sceleribus suis atque peccatis. • Auferetur, inquit, juxta Septuaginta editionem in hoc loco repreher
zelus meus a te, et requiescam, nec irascar amplius, » derint illud quod dictum est : ¢ Et contristabas n.e
quasi alienæ, et quæ a me recesserit, et quam æter in omnibus istis, » eo quod Deus non solum ira::a
uae tra:!i;!erim nuditati. Si autem hoc passa cst recipiat, sed et mœrori subjaccat atque tristitia:.
{587 B. RABANf MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. {9:3

interrogemus eos, quomodo illud suscipiant, quod A morrha, Adama et seboim divino fuerat igne dele
eerte boni Dei mandatum est : « Nolite contristare ta. Media autem inter duas sorores Jerusalem, quae
Spiritum sanctum Dei in quo signati estis in die re alio nomine appellatur Juda, a Chaldæis ducta est
demptionis (Ephes. iv). » Quidquid enim dixerint in in Babylonem. Multoque Jerusalem sceleratiora
defensionem illius testimonii, hoc nos in satisfactio peccavit, quam Samaria et Sodoma in templo ado
nem præsentis sermonis aptabimus. rans idolum zeli, et postea Dei Filium interficiens.
« Et ecce omnis qui dicit vulgo proverbium, in te Porro secundum tropologiam Samaria et Sodoma,
assumet illud dicens: Sicut mater, ita et filia ejus; id est, hæretici et ethnici sæpe leviora committunt,
• filia matris tuæ es, quæ projecit virum suum et quam hi qui putantur Jerusalem, hoc est, ecclesia
, filios suos: et soror sororum tuarum, quæ proje stici. Unde ad Corinlhios dicitur, qui credebant
• cerunt viros suos et filios suos. » Post xaxàoyov quidem in Christum, sed malis operibus premebantur:
vitiorum et correptionis Jerusalem per quam retra ι 0mnino auditur inter vos fornicatio, et talis for
hitur ad salutem, aptatur ei tritum vulgi sermone nicatio, qualis nec inter gentes (I Cor. v), etc. ,
proverbium : sive ut Septuaginta transtulerunt pa Solent hæretici, qui tamen vetus suscipiunt Instru
rabola : Qualis autem mater talis et filia. Mater au mentum, tales naturas ex hoc loco intelligere : spi
tem Jerusalem sicut supra et in consequentibus B riualem, animalem, terrenam. Et spiritalem referunt
scriptum est : Cethæa appellatur, interpretaturque, ad Jerusalem, animalem ad Samariam, terrenam
i;isaniens, sive in amentiam vertens, per quæ sæculi ad Sodomam. Quos breviter interrogemus, quomodo
hujus incentiva monstrantur, quæ captivam animam tres naturæ spirilalis, animalis, et terrena, quæ uti
dueunt ad interitum, et a viro suo separant. Haud que inter se diversæ sunt, unam matrem et unum
dubium quin verbum Dei doctrinaque dicatur. « Et patrem habere dicantur, quod fingmenlo eorum non
soror sororum tuarum. » Et post paululum lecturi congruit. Et quomodo animalis et terrena natura
sumus, Sodoma vocatur et Samaria, quarum altera juxta hunc eumdem Prophetam restituantur in an
gentilem vitam luxuriamque sigiiificat : altera hære tiquum statum idem in spiritálem, quod et ipsum
ticorum decipulas. Porro, quod in Septuaginta legi eorum rationibus contrarium est. Quod autem Sa
tur : « Sorores sororum tuarum, » quæ repulerunt maria intelligatur in hæresibus, et in Osea propheta
viros suos, et filios suos, non habet sensum. Quas et in multis aliis locis, præcipueque illo testimonio
enim alias sorores habebant Sodoma et Samaria , comprobatur : • Wæ qui despiciunt Sion, et qui con
qtiæ sorores sunt Jerusalem ? Et hoc quærendum, fidunt in monte Samariæ, vindemiaverunt principia
quos viros Sodoma Samari;que dimiserint, et quos gentium (Amos vi). » Omnes enim hæretici despiciunt
projecerint filios? Nisi forte possiinus hoc dicere , C Sion, quæ interpretatur specula, et refertur ad ec
quod semper errantium fluctuent pedes, nec sunt clesiam : et confidunt sibi in monte Samariæ, in su
solida vestigia, quæ proprie veritatis sunt, sed huc perbia videlicet dogmatum perversorum, quæ putant
illucque discurrant, et circumferantur omni vento esse sublimia, et per has prædicationis fraudulen
doctrinae, dum de falsitate transeunt ad aliam falsita tias, vindemiant atque populantur principia gentium,
tem : et cum in primis frustra se sudasse cognove ut miraculo doctrinarum potentes quosque gentilium
runt, ad secunda tertiaque transcendant. ad errorem hæreticum pertrahent.
* Mater vestra Cethæa, et pater vester Amor • Wivo ego, dicit Dominus, quia non fecit Sodoma
« rhaeus, et soror tua major Samaria, ipsa et filiæ ejus, soror tua ipsa et filia ejus, sicut fecisti tu
* quæ habitant ad sinistram tuam. Soror autem tua et filiæ tuæ. Ecce hæc fuit iniquitas Sodomæ soro
« minor te, quæ habitat a dextris tuis Sodoma et filiæ ris tuæ, superbia, saturitas panis, abundantia, et
« ejus. Sed nec in viis earum ambulasti neque juxta otium ipsius et filiarum ejus. Et manum egeno et
« scelera earum fecisti, paulominus, pene scelestiora pauperi non porrigebant, et elevatæ sunt et fece
e fecisti illis in omnibus viis tuis. » Supra dixerat : runt abominationes coram me. Et abstuli eas sic
« Pater tuus Amorrhæus et mater tua Cethæa; » hic ut vidisti, et Samaria dimidium peccatorum tuo
ordine et numero commulato : a Mater vesler Ce- D • rum non peccavit, sed vicisti eam sceleribus tuis,
1hæa, et pater vester Amorrhæus. » Cum enim sce o
ei justificasti sorores tuas in omnibus abominatio
lera profecerint, scinduntur in partes, et unione de • mibus tuis quas operata es. » In Veteri Testa
serta in turbam proficiunt ac multitudinem, quæ mento Dei juramentum est : « Vivo ego, dicit Do
• im Jesu non valet ad montana transcendere. So minus. » In Novo autem : * Amen, amen dico vobis. »
vores autem Jerusalem Samariam et Sodomam , Sin autem hoc commune eum cæteris est : * Deus
quarum altera a sinistris, altera a dexlris est, etiam Abraham, Deus Isaac, Deus Jacob, non est Deus
secun:!um intelligentiam corporalem, si de templo mortuorum sed viventium (Marc. xii). » Et in alio
Jerusalem orientem aspicias, approbabis, quod ma loco : • Placebo Domino in regione viventium (Psal.
jor sit, quae dicitur Samaria, quia prior peccavit, et cxiv). » Quærimus qua ratione commune vocabulum
ab Assyriis ducta est in captivitatem, et minor ac proprie sibi vindicet Deus, sed quomodo dicitur ar
junior Sodoma, quæ refertur ad gentium turbam : bor bona et bonus homo, et bonus pastor, et bonus
alioquin eo tcmpore Sodoma non erat, quæ prius servus : nemo autem absolute bonus nisi solus
quam in scripturis legamus Jerusalem cum Go Deus : sic cum angeli cæteræque virtutes, Patriar
G89 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VII. {590

chæ quoque et Prophetae atque Apostoli sint viven- A joris. Et tamen cum tales sint Soloma et Samaria.
tes, comparatione Dei omnipotentis, mortui appel ne dimidium quidem peccaverunt comparatione Je
lai.tur : • Quis est enim homo, qui vivit, et non rusalem : « Servus enim, qui scit voluntatem domiui
videbit mortem? (Psal. lxxxviii.) » Unde et Aposto sui, et non facit eam, vapulabit multis (Luc. xii). »
lus Paulus de Deo : • Qui solus, inquit, habet im Et : « Potentes potenter tormenta patientur (Sap.
mortalitatem, etlucem habitat inaccessibilem (I Tim. vi). » Porro quod pro divitiis ouium in Hebræo conti
vi). » Et de fonte viventium • • Wita, inquit, nostra netur, sciendum ad illum sensum pertinere : • jn ('e
abscondita est cum Christo in Deo (Coloss. iii). » si 'eriis est oinnis anima otiosi, » quod viJelicet se:.per
iste igitur, qui jurat et loquitur : • Vivo ego, dicit aliquid agendum sit, ne ager pectoris nostri cessanie
Dominus, » describens Sodomæ et filiarum ejus sce maiiti malarum cogitationum sentibus occupettir.
lera, primam superbiam posuit diaboli proprium * Ergo et tu porta confusionem ttiam, quæ vicisti
primumque peccatum. Unde idem apostolus : « Ne • sorores tuas peccatis tuis, sceleratius agens i!!is,
inflatus, ait, superbia incidat in judicium diaboli, • * justificatæ enim sunt a te. » (Hieron.) Seetin :a
propter quam de coelo corruit. Dixerat enim : * forti post naufragium tabula est, cum peccaveris eru' c
tudine faciam et sapientia intelligentiæ auferam scere, et non illi subjacere increpationi, quæ contra
terminos gentium et robur earum devastabo, et com Jerusalem dicitur, a facies meretricis facta est ti'j,
movebo civitates habitatas, et orbem terrarum totum nescis erubescere. » Portat autem tormentum su:im,
apprehendam manu sicuti nidum, et sicut confracta qui propria torquetur conscientia, et in isto s;eculo
ova auferam. » Et v superbis Deus resistit, humilibus sustinet propria voluntate cruciatum, ne æterna tor
autem dat gratiam (Jac. iv). » Legimus et in alio menta sustineat. Corrumpimusque fratres nostros
loco : « Quid superbis, terra et cinis? (Eccli. x.) » vel sorores peccatis nostris, quando nostro peccato
Et Evangelium refert Pharisæi superbiam, publicani ad majora scelera provocantur. Quod dico ita fiet
humilitate superatam (Luc. xviii). Cujus seminarium manifestius : finge aliquem in sacerdotali culmine
est saturitas panum, et rerum omnium abundantia constitutum, non bene vivere, et de turpare operi
et otium; sive ut Septuaginta transtulerunt, « deli bus dignitatem : nonne imitatione vitiorum cjus lai
ciarum luxuriæque opulentia. » Dives ille in Evan cus frater corrumpitur? Nam et qui unum de inimi.
gelio purpuratus nihil aliud refert habuisse criminis, mis scandalizaverit, mola collo alligata pr;ecipitati;r
nisi quod opibus et deliciis affluens in tantam eru in profundum. Sorores quoque Jerusalem, Sodoma
perat superbiam, ut manum egeno et pauperi La et Samaria justificantur, non quo per se justæ si;:t,
zaro non porrigeret, et sic oblitus sit conditionis Sed ut diximus comparatione pejoris.
suæ, ut ne hoc quidem misero daret, quod projicien C. • Ergo et tu confundere et porta ignominiam tuam,
dum erat (Luc. xvi). 0b quam causam, et in alio * quæ justificasti sorores tuas. , Co;ifusionem se
loco scribitur : • Omnis qui se exaltat, humiliabitur, quitur ignominia, ignominiam correptio, correptio
etc. (Matth. xxiii). » Superbia, saturitas, rerum om nem eonsolatio , consolationem salus, juxta i!l;id
nium abundantia, otium et deliciæ peccatum Sodo Apostoli : • Tribulalio operatur patientiam, patientia
miticum est. Et propter hoc sequitur Dei oblivio, probationem, probatio vero spem, spes autem non
quæ præsentia bona putat esse perpetua , et nun confundit (Rom.v). » Haud dubium quin in futuro, quia
quam sibi necessariis indigendum. Quapropter et in praesentiarum sua per confusionem peccata (!e
lege præcipitur. Attende ne comedens et bibens, et levit. Tale quid et illud Evangelii sonat : • Est con
saturatus, ædificatis domibus optimis, habensque oves fusio quæ ducit ad mortem, et est confusio qu;e
et boves, argentum et aurum, obliviscaris Domini Dei ducit ad vitam (Eccli. iv). » Spiritus quoque saii
tui. (Greg.) Cum ad Jerusalem dicitur, • hæc fuit ini ctus peccatores hortatur in Psalmis : • Confundan
quitas Sodomæ sororis tuæ, superbia saturitas panis tur et revereantur omnes inimici mei, convertantur
et abundantia, » aperte ostenditur, quod idcirco salu retrorsum et confundantur valde velociter (Psal.
tem perdidit, quod cum superbiæ vitio mensuram xxxix). » Scriptum est et in alio loco : • Dic t;i
moderatæ refectionis excedit. (IIieron.) Et in alio I) primum peccata tua, ut justificeris (Isa. xliii). »
loco de lsrael scriptum est : • Manducavit et bibit Et rursum : * Justus accusator sui est, in princi
et saturatus est, et impinguatus, et calcitravit dile pio sermonis (Prov. xviii). » Non igitur mirum si
ctus (Deut. xxxii). Quod sciens et sapientissimus provocetur Jerusalem ad confusionem et ignomi
omnium Salomon in Proverbiis depreeatur : « Tri niam, quæ intantum peccavit, ut justificaret sorores
bue mihi necessaria, et quæ sufficiant, ne saturatus suas. Cui deinceps dicitur, * et tu, et filiæ tuæ rcver
mendax efficiar, et dicam : Quis me videbit? aut timini in antiquum statum. »
pauper effectus furer, et perjurem nomen Dei mei « Et convertam restituens eas conversione Sodo
(Prov. xxx). » Quodque sequitur : « Et justificasti « morum cum filiabus suis, et conversione Samariæ
sorores tuas in cunctis abominationibus tuis quas * et filiarum ejus. Et convertam conversionem tuam
operata es, » non simpliciter justas Sodomam et Sa « in medio earum ut portes ignominiam tuam, et
mariam esse decernit, sed pro comparatione dete « confunderis in omnibus quæ fecisti consolans
riorum; quomodo et publieanus, de quo supra dixi • eas. » Grandis profectus Jerusalem, ut post con
iniis, non absolutc dicitur justiis, sed collatione pe fusionem et ignominiam, quam illatam sibi Dei ju
 (j'}! B. RABANI MAURI ARCIIlEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 632

dicio libenter excepit atque portavit, dicens: « Iram A ejus. Urbes videlicet et viculos et castella, quae stib
Domini sustinebo quoniam peccavi ei : » proiuiitatur ipsius futura sunt potestate florituras, ut prius flo
ei restitutio in antiquum statum. Sed tamen quo ruerunt. Et ipsam Jerusalem auro et argento, et
niam comparatione scelerum ejus justificata est, pretiosis lapidibus extruendam : de qua et Isai.s
Sodoma et Samaria quarum altera a dextris, altera vaticinatur : « Constituam judices tuos sicut prius
a sinistris est, primum restituitur conversio, sive et consiliarios tuos sicut a principio. Et post hæc vo
captivitas'Sodomæ, ut interpretatus est Aquila. Se caberis civitas justitiæ, mater civitatum, fidelis Sion
cundo captivitas Samariæ, ut idem Aquila et Sym (Isa. i). • • Et nostra loquitur Apocalypsis (Apoc.
machus transtulerunt. Et novissima restituitur Je xxi). Et David canit : • Bene fac, Domine, in bona
rusalem, quæ majore fuerat iniquitate depressa, et voluntate Sion, ut ædificentur muri Jerusalem (Psal.
peccatrices sorores collatione sui justas esse mon l). » Et in alio loco : « Ædificabuntur civilates
straverat. Cui enim dubium, quin inter tres peccato Judæ, et inhabitabunt, et commorabuntur ibi, et se
res imo impios, gentilem, hæreticum, ecclesiasticum, men eorum in æternum dirigetur (Psal. ci ). » Nos
multo majoribus poenis dignus sit, qui majoris fuerit autem horum perfectam scientiam Dei judicio relin
dignitatis? • Potentes enim, ut diximus, potenter quentes, imo liquido confidentes, post secundum
tormenta patientur. » Qui autem minimus fuerit, B adventum Domini Salvatoris nihil humile, nihil fu
dignus est misericordia. • Et servus, qui scit volun turum esse terrenum, sed regna cœlestia, quæ pri
tatem domini sui, et non facit eam, vapulabit mul raum in Evangelio promittuntur, hoc dicimus quod
tis. » Unde et Petrus : • Tempus, inquit, est ut inci in Ecclesiæ statu cuncta completa sint, et quotidie
piat judicium de domo Domini (I Petr. iv). » Et compleantur. Sodoma revertitur in antiquum sta
in hoc eodem Propheta præcipitur secures hahenti tum, quando naturæ suæ reddita gentilis prius et
bus: • a sanctis meis incipite. » Ut extrema Jeru justa anima intelligit Creatorem. Samaria recipit
salem sororibus ante conversis et restitutis in pri antiquam beatitudinem hæreticorum errore contem
stinum statum, portet ignominiam suam, et con pto, et juncta doctrinæ et fidei Christianae. Cumque
fundatur et erubescat super his quæ peccaverat, et illæ reversæ fuerint, et Jerusalem visio pacis,
in omnibus consoletur sorores suas, dum graviora quæ interpretatur Ecclesia, revertetur in pristinum
sustinet. Vel certe ideo confundatur et erubescat, statum. De qua scriptum est : « Factus est in pace
quia Deum ad iracundiam provocaverit. Ex quo locus ejus (Psal. lxxv). » Et : « Jerusalem , quæ
perspicuum non esse naturalem iram Dei, sed no ædificatur ut civitas, cujus participatio ejus in i!
stris vitiis clementissimum et mansuetissimum ipsum (Psal. cxxi). » Et in Apostolo : « Qnæ autem
Deum, ad iracundiam provocari, dicente Apostolo : C sursum est, Jerusalem libera est, quæ est mater
« An divitias honitatis ejus et sustentationis et pa nostra (Galat. iv). » Et in eodem : w Accessistis ad
tientiæ contemnis, ignorans quia bonitas Dei ad pœ Sion montem, et ad civitatem Dei viventis Jerusa
nitentiam te provocat ? Secundum duritiam autem lem cœlestem, et millia angelorum frequentium
tuam et impœnitens cor thesaurizas tibi iram (Rom. (Hebr. xii). » Et revertetur cum filiabus suis, quæ
11), quam Deus naturaliter non habet. Unde et in in toto orbe dispersæ sunt. De quo plenius in Isaiæ
alio loco scriptum est : « Et misisti iram tuam, explanationibus disseruimus a.
quæ devoravit eos quasi stipulam (Exod. xv). » * Non fuit autem Sodoma soror tua audita in ore
Quod enim conjunctum est, et in uno corpore copu tuo in die superbiæ tuæ, antequam revelaretur
latum mitti non potest, sed illud quod extra corpus malitia tua, sicut hoc tempore in opprobrium fi
est, verbi gratia, lancea, telum, sagitta, gladius. Legi
mus et in Evangelio tolerabiliusfore, terræ Sodomo
rum in diejudicii, quam ei quæapostolos non receperit.
« Et soror tua Sodoma et filiæ ejus revertentur
: liarum Syriæ, et cunctarum in circuitu tuo filiarum
Palæstinarum, quæ ambiunt te per gyrum. Scelus
tnum et ignominiam tuam tu portasti, ait Dominus
« Deus. » Quia igitur vicisti in scelere sororem
ad antiquitatem suam, et Samaria et filiæ ejus re tuam, nec ejus exemplo territa es, ne similia susti
« vertentur ad antiquitatem suam. Et tu et filiæ tuæ D neres, et prohiberes pedem tuum. Nunc autem re
« revertimini ad antiquitatem vestram. » Judaei im velata est ignominia tua, l)ei ausculta sententiam,
ter cæteras fabulas, ut interminabiles genealogias et vel porta juxta Septuaginta : vel portasti juxta Aqui
deliramenta, quæ fingunt etiam hoc somniant in ad lam et Theodotionem : vel portatura es juxta Sym
ventu Christi sui, quem nos scimus Antichristum, el machum, scelus et ignominiam tuam. Ut postquam
in mille annorum regno Sodomam reslituendam in poenas pro sacrilegio sustinueris, veniam non ex
antiquum statum : ita ut sit, quasi paradisus Dei, pacto tuo, sed ex mea clementia consequaris. Syria
et quasi terra Ægypti, et Samariam pristinam re Hebræo sermone dicitur Aram, quæ interpretatur
cipere felicitatem, ut de Assyriis revertantur in ter sublimitas. Et juxta explanationem illius loci Isaiae
ram Judæam. Legimus enim decem tribus captas a prophetæ, in quo Aram et Ephraim consentiunt
Phul et Salmanasar el Teglathphalasar regibus As contra Judam et Jerusalem , ethnicorum arguta
syriorum, et usque hodie ibi esse captivas. Jeru sapientia, et quæ sibi sublimitatem scientiæ repro
salem quoque tunc esse fabricandam et omnes filias mittat, juncta malitiæ hæreticorum impugnat Ju
• Hieronyn:um audi loquentem, quem describit Rabanus.
693 C0MMENT. IN EZEC}{IELEM. — LIB. VIII. 693

dam, in quo vera confessio est, et non potest prae A tuas majores vel minores, Samariam et So'omam,
valere. Ilic quoque eadem arrogantia Syriæ, id est, earumque socias, tribuam tibi eas in filias, sive in
philosophorum cum filiabus alienigenarum, in qui probationem ( , Oportet enim et hæreses esse, ut
lous multiplex diversorum in gentibus error ostendi probati qnique manifesti fiant [I Cor. xi]), » non
tur, illudit Jerusalem, et opprobrio habet cujus vi ex tuo merito, sed ex mea misericordia, et tunc
tiis superata est. scias quod ego sim Dominus, et recorderis beneficio
« Quia hæc dicit Dominus Deus : Et faciam tibi rum meorum, et confundaris, et dicas juxta Apo
• sicut despexisti juramentum ut irritum faceres pa stolum : t Quia non sum dignus vocari apostolus,
• ctum. Et recordabor ego pacti mei tecum in die etc. (I Cor. xv). » Et non sit tibi ultra aperire os præ
bus adolescentiæ tuæ, et suscitabo tibi pactum confusione tua. » Sanctorum est enim aperire os,
sempiternum, et recordaberis viarum tuarum, et juxta Paulum : Os meum patet ad vos, o Corinthii
confunderis cum receperis sorores tuas tecum ma (II Cor. vi); » et Domini Salvatoris, qui , ape

: jores cum minoribus tuis. Et dabo tibi eas in filias, riens os suum docebat eos, dicens (Matth. v). » Et
sed non ex pacto tuo, et suscitabo tibi pactum in Psalmis, inquit: “ Aperiam in parabolis os meum
s meum tecum, et scies quia ego Dominus, ut re (Psal. lxxvii). » Peccatori autem dicitur : « Pec
corderis et confundaris, et non sit tibi ultra ape B casti, quiesce (Eccli. xxi). » Et : • Ut quid tu
rire os præ confusione tua, cum placatus fuero assumis testamentum meum per os tuum (Psal.
tibi in omnibus quæ fecisti, ait Dominus Deus. » xlix). » Et : « Non est pulchra laulatio in ore
ileo tibi dixi : scelus tuum et ignominiam tuam tu peccatoris (Eccli. xv). » Sanctus quoque meretur
porta, sive portasti, aut portatura es, ut recipias quod audire : • Aperi os tuum et implebo illud (Psal.
mereris, quia despexisti juramentum meum, et irri lxxx). » Ex quo intelligimus etiam, cum miseri
tum fecisti pactum meum. Cum autem fuerit ex cordia Domiiii receperimus pristinam gloriam, imo
pletum : • Ego occidam, et ego vivificabo; ego receperimus pactum Evangelii sempiternum, post
percutiam, et ego sanabo (Deut. xxxii); » tunc quam placatus fuerit nobis Dominus, in omnibus,
recordabor pacti mei, quod olim tecum habui, et quæ fecimus memoriam præteriti nos habere pec
suscitabo tibi pactum nequaquam legis, quod præ cati et semper os claudere, quia non ex operibus
teriit, sed pactum Evangelii sempiternum. Ut cum nostris, sed ex Dei gratia salvati sumus.
recordata fueris viarum tuarum, et receperis sorores

LIBER OCTAVUS.

v Fidelis Dominus in verbis suis, et sanctus in om- C t in terram Chanaan, in urbe negotiatorum posuit
nibus operibus suis. » Hæc prophetica sententia ma • illam. Et tulit de semine terræ, et posuit illud in
nifesle completa clarescit in eo quod Dominus ple • terra pro semine, ut firmaret radicem super aquas
bem Israeliticam commovet, qualibus beneficiis ab • multas. In superficie posuit illud. Cumque ger
initio nutrierit, exprobratque ei duritiam mentis a minasset, crevit in vineam latiorem humili sta
suæ, eo quod ad omnia beneficia ejus semper ex « lura, respicientibus ramis ejus ad eam. Et radi
stiterit ingrata, et benefactis ejus mala diffidentiæ « ces ejus sub illa erant. Facta est ergo vinea et
et inobedientiæ repensaverit. Hæc quidem in supe « fructificavit in palmites, et emisit propagines, etc. »
riori libro maxima ex parte commemorata sunt : Quando prophetæ dicitur : t Propone ænigma,
nunc autem mala quæ ei et principi ejus propter narra parabolam, » sive ut Septuaginta transtule
infidelitatem suam ventura sint, per ænigma et pa runt, a narra narrationem et dic parabolam, »
rabolam prædicit, ita ut nullo modo rei et perseve ostenditur obscurum esse quod dicitur. Nulli enim
rantes in nequitia sua, neque pœnitentiam agere dubium et ænigma et parabolam aliud proferre in
volentes, justæ ultionis evadere possint vindictam, verbis, aliud tenere in sensibus. Et Salvator enim
sed meritam operum suorum poenam protervi per ad populum loquebatur in parabolis, quas secreto
cepturi sint. Unde et sequitur : D apostolis disserebat. Ergo ænigma et parabolam
CAPUT XVII. ita debemus intelligere, quasi ænigma et parabolam.
Joachim in Babylone captivo Sedechias et Jerusalem Duæ autem in praesenti Ezechielis prophetia aquilæ
datur in manibus Nabuchodonosor : et ponitur proponuntur : de prima nunc dicendum est, de al
prophetia de Christo. lera in consequentibus disseremus, et interim sim
• Et factum est verbum Domini ad me dicens : plicem carpemus historiam. • Aquila grandis, ma
Fili hominis, propone ænigma, narra parabolam gnarum alarum, longo membrorum ductu, plena
ad domum Israel, et dices : Hæc dicit Dominus plumis et varietate ; » sive ut vertere Septuaginta,
* Deus : Aquila grandis, magnarum alarum, longo v plena unguium, » Nabuchodonosor rex Chaldæo
membrorum ductu, plena plumis, et varietate, rum est. De quo et Osee loquitur : • Quasi aquila
venit ad Libanum et tulit medullam cedri, summi super domum Dei (0se. viii). » Iste multis impe
tatem frondium ejus evcllit, et transportavit eam rans nationibus et innumerabili vallatus exerciti)
 635 B. RABANI ¥iAÜit] AitCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 696
venit super domum Dei : haud dubium quin tem- A dirigere, et ab eo contra regem cui subdiuis erat
plum significet, sive ut nunc Scrip:ura dicit, « ad
auxilium postulare. Hoc est enim quod scriptnra
Libanum. » de quo loquitur Zacharias : t Aperi, nunc dicit : ut irrigaret eam de areolis germinis
Libane, portas tuas, et comedat ignis ceáros tuos : sui. Quæ in terra bona a Nabuchodonosor plan
ulula, abies, quia cecidit cedrus, quoniam magni tata erat, ut faceret frondes, et afferret fructum,
fici vastati sunt. » Et crebro templum quod erat et cresceret in vineam latiorem. Propterea ju
inclytum, atque sublime in Scripturis sanctis Li' a betur prophetæ ut loquatur ad vineam, quæ a
nus appellatur (Zach. xi). • Tulitque medullam ce Nabuchodonosor plantata fuerat, et ramos suos
dri et summitatem frondium ejus evellit. Et trans ad aquilam Ægyptiam miserat. v Numquid prospe
portavit eam in terram Chanaan, in urbe negotia rabitur, quia hoc facere conata est, et non sta
torum posuit illam. » Pro negotiatoribus sive negotia tim omnes propagines ejus et palmites siccabuntur?,
uionibus muratam transtulerunt LXX. Indicat autem * Et non, inquit, in brachio grandi, neque in populo
Jechoniam regem Juda, quem cepit Nabuchodono multo. » Fugiens enim Sedecias et regis Ægyptii au
sor cum matre sua et principibus populi, cunctis xilio destitutus, a ducibus Nabucho lonosor in de
que opibus Jerusalem, et vasis templi, et transtulit sertis Hiericuntis comprehensus est, et cuncti ejus
in Babylonem, quæ est in terra Chanaan, ibique B socii hnc illucque dispersi sunt. Sicut in volumine
consenuit. De cujus postea genere sicut Matthæi evan Regum, et in Paralipomenon, et Jeremiae scriptum
gelistæ scriptura testatur, Dominus et Salvator noster est. (Greg., lib. xxxi Moral., cap. 47.) In Scri
natus est, p -r Salathiel et Zorobabel. Qui pro tulit ptura saera vocabulo aquilæ aliquando maligni spi
de semente ejusdem terræ, id est, de stirpe regia, ritus raptores animarum, aliq::an 'o præsentis se
Mathaniam patruum Jechoniæ, c jus vertit momen, culi potestates; aliquando vero vel subtilissimæ san
et vocavit eum Sedeclam, et posuit regem in Jeru ctorum intelligentiæ, vel incarnatus Dominus iina
salem, multisque præfecit populis, et tamen in su celeriter transvolans, et mox summa repetens de
perficie posuit illum, nec potestatem ejus alta im signatur. Aquilarum nomine insidiatores spiritus ex
perii radice firmavit, sed posuit eum ut respicere primuntur, Jeremia attestante, qtii ait : w Velociores
tur et sub potestate esset Babylonia, sive humili fuerunt persecutores nostri aquilis cœli. » Persecu
siatura, respicientibus ramisejusad eam : ut praeesset tores enim nostri aquilis coeli velociores siiiit, cum
quidem populis Judæorum, sed respiceret ad Ba tanta contra nos maligni homines faciunt, ut ipsas
bylonii jubentis imperium. IIoc est enim quoJ etiam aerias potestates inventionibus malitiæ præ
Scriptura dicit, • humili statura, respicientibus ra ire viJeantur. Aquilæ vocabulo potestas terrena fi
imis ejus ad eam, » subauditur aquilam. Quod aper guratur. Unde per Ezechielem prophetam dicitur :
tius vertere LXX : « Ortumque est quod plantatum t Aquila grandis magnarum alarum, longo membro
fuerat. Et factum est in vineam infirmam, et par rtim ductu, plena plumis, et varietate, venit ad Li
vulam, ut tantum apparerent rami ejus. » Ut videre banum, et tulit medullam cedri, et summitatem fron
tur quidem habere regnum, sed ipsum regnum dium ejus evulsit. » Qua videlicet aquila quis alius,
ejus humile atque infirmum Babylonii principis re quam Nabuchodonosor rex Babyloniæ designatur,
geretur arbitrio. Hoc interim de præsenti capitulo quæ pro immensitate exercitus magnarum alarum
cui subnectanus et reliqua. pro diuturnitate temporum longo membrorum ductu,
« Et facta est aquila altera grandis magnis alis pro multis vero divitiis, plena plumis, pro innumera
« muliisque plumis. Et ecce vinea ista, quasi mit autem terrenæ gloriæ compositione, plena varietate
• tens radices suas ad eam, palmites suos extendit describitur: ¢ Quæ venit ad Libanum, et tulit me
ad illam, ut irrigaret eam de areolis germinis dullam cedri, et summitatem frondium ejus evulsit; •
sui. In terra bona super aquas multas plantavit quia Judææ celsitudinem petens, nobilitatem regni
• eam, ut faciat frondes et portet fruetum, et sit in ejus, quasi medullam cedri abstulit. Et dum tener
« vineam grandem. Dic : Hæc dicit Dominus Deus. D rimam Regum prolem a regni sui culmine capti
Ergone prosperabitur? Nonne radices ejus evellet vando sustulit, quasi summitatem frondium evulsit.
et fructum ejus distringet, et siccabit omnes pal Aquilæ vocabulo, vel subtilis sanctorum intelligen
mites germinis ejus, et arescet, et non in brachio tia, vel volalus Dominicæ ascensionis exprimitur.
« grandi neque in populis multis ut evelleret eam Unde idem Propheta dum sub animalium specie
• radicitus? Ecce plantata est : Ergone prosperabi evangelistas quatuor se vidisse describeret, in eis sibi
• tur? Nonne cum tetigerit eam ventus urens sicca hominis, leonis, bovis, et aquilæ faciem apparuisse
« bitur, et in areis germinis sui arescet ? » etc. testatur. Quartum procul dubio Joannem per aqui
Aquila secunda, id est, altera, et ipsa magna plena lam signans, qui volando terram deseruit, quia per
plumis, multorumque unguium propter rapacitatem subtilem intelligentiam interna mysteria Verbum
et vastationem gentium plurimarum, rex Ægypti videndo penetravit. Cui nimirum Propheticae sen
est Pharao. Et ecce vinea ista subauditur rex Sede uentiæ ipse quoque Joannes in revelatione sua de
cias, qui a Nabuchodonosor in Jerusalem fuerat con semetipso non dissonat, dicens : * Animal primum
stitutus. * Coepit, inquit, mittere propagines suas simile leoni, secundum simile vitulo, tertium ani
ad eam, » id est, ad regem Ægyptiorum legatos mal habens faciem, quasi hominis, quartum animal
 607 C0MMENT. IN EZECH!ELEM. — LIB. VIII.
simile aquil;e volanti (Apoc. iv). » Et quamvis sin A * dicit Dominus betis, quoniam in loco regis, qni
gula ad unumqiiemque evangelistam recte conve • constituit eum regem, cujus fecit irritnm jnra
niant, dum alius humanæ nativitatis ordii;em, alius
per mundi sacrificii mactationem, quasi vituli mor
tem : alius potestatis fortitudinem, quasi leonis
<lamorem insinuat; alius nativitatem verbi intne;is,
qi:asi ortum solem aquila aspectat, possit::t tamen
hæc quatuor animalia ipsum suum caput, cajtis sant
membra, signare. lpse namque et homo est, quia
maturam nostram veraciter suscepit, et viti:lus, quia
pro nobis patienler occubuit, et leo quia per divini
taiis fortitudinem susceptæ mortis vinculum rupit.
Et ad extremum aquila : quia ad coelum de qtio vene
rat, rediit. Homo ergo nascendo, vitulus moriendo,
leo resurgendo, aquila ad cœlos asceniendo, vocatus * Feri t, inquit, cum eo fœdus et accipiet a') eo jns
esl. Nam et in Job legitar : • Nuiiiq:iid a ! pr;ece B jirandum, ut custo!iat pactum ejtts, et servet i!
plum tuum elevabitur aquila, et in arJuis ponit i;i lu '. » Qui dissolvit, ait, pactiim, numquid effu
dum sibi? » (Job. xxxix.) Sed hoc loco aquilæ no
min», subtilis sanctorum intelligentia, et sublimis
eorum contemplatio figuratur. Cunctarum quippe
avium visum acies aquilæ superat, ita ut solis radius
fixos in se ejus oculos nulla lucis suæ coruscatione
verberans claudat. Ad præceptu.m ergo elevatur
aquila dum jussionibus divinis oblemperans, in su
pernis suspenditur fidelium vita : quæ et in arduis
nidum ponere dicitur, quia desideria terrena de
spiciens, spe jam de cœlestibus nutritur. In arduis
nidum ponit : quia habitationem mentis suæ, in ab
jecta et infima conversatione non construit. Videamus
aquilam, nidum spei in arduis construentem, Paulus
ail : v Nostra coiiversatio in coelis est (Philip. iii). »
Et rursum : w Qui conresuscitavit et consedere nos
fecit in cœlestibus (Ephes. ii). » In arduis habet ni
dum : quia profecto in supernis figit consflium, non
vult mentem in ima dejicere, non vult per abjectionem
conversationis humanæ in infimis habitare. Tunc
Paulus fortasse in carcere tenebatur cum se conse
dere Christo in cœlestibus testaretur. Sed ibi erat ubi
ardentem jam mentem fixerat, non illic ubi illum
necessario pigra adhuc caro retinebat. Hoc nainque
esse speciale specimen electorum solet, quod sic
sciunt praesentis vitæ viam carpere, ut per spei cel
situdinem noverint jam se ad alta pervenisse, qua
tenus cuncta, quæ præterfluunt, sub se esse videant,
atque omne, quod in hoc mundo eminet, amore æter
nitatis calcent.
v Et factum est verbum Domini ad me dicens:
Dic ad domum exasperantem : Nescitis quid ista
significent? Dic : Ecce venit rex Babylonis Jeru
salem, et assumet regem et principes ejus, et
adducet eos ad semetipsum in Babylonem. Et tol
let de semine regni, ferietque cum eo fœdus, et
accipiet ab eo jusjurandum. Sed et fortes terræ
tollet, ut sit regnum humile et non elevetur, sed
custodiat pactum ejus et servet illud. Qui rece
dens ab eo misit nuntios ad AEgyptum, ut daret
sibi equos et populum multum. Numquid prospe
rabitur vel consequetur salutem, qui fecit hæc?
Et qui solvit pactum numquid effugiet? Vivo ego,
(;98
« mentum, et solvit pactum qiiod habebat cum eo,
* in medio Ba!ylonis n;orietur. Et non in exercitu
grandi neque in pop:i!o multo faciet contra eum
Pharao prælium, in jactu aggeris ct in exstru
: ctione vallorum , nt interficiat animas miui.ss.
Spreverat enim juramentum ut solveret fœ fus, .t
t ecce dedit manum suam, et cum omnia h;rc fece
* rit, non effugiet. » Hoc est ænigma, hæc est pa
rabola, quod sub duabus aquilis et vinea duos reg.s
Baby!onis et Ægypti seriptura monstraret, et regem
Se eciam, qui contra jnsjurandam deserta an:ici:ia
Nabuchodonosor, se ad regem .£gyptiiim transtulit:
giet? Ex quo discimus etiam inter hostes servandam
fi 'em, et non considerandum cui, sed per quem ju
raveris. Multo enim fiielior inventus est ille, qui
propter n»men Dei tibi credidit et deceptus est, te
qui per occasionem divinæ majestatis, hosti tuo,
imo jam amico, es molitus i:;sidias. Quoniam, inquit,
in loco regis, qui constituit eum regem, cujus fecit
irritum juramentum, et solvit pactum quod hal)ebat
cum eo, in medio Babylonis morietur. Legimus enim
Sedeciam captum, ductum esse in Reblatha, ibique
interfectis filiis excæcatum, et instar feræ clausum
cavea translatum in Babylonem. Unde et Scriptura
cum vi.!eatur sibi esse contraria, tamen in utroque
verissima est. Dictum enim erat ad Sedeciam : « Et
intrabis Babylonem, et non videbis eam. » Intravit
enim, quia ductus est Babylonem : et non vidit, quia
fuerat excæcatus. Hoc autem quod sequitur : v Et
non in exercitu grandi neque in populo multo faciet
contra eum Pharao prælium in jactu aggeris et in
exstructione vallorum, ut interficiat animas multas, »
dupliciter intelligitur sive rex Ægyptius contra Na
buchodonosor regem Babylonis veniens non poterit
prælio neque cum parvo exercitu tantæ resistere
multitudini sive ipse Sedecias expugnabitur a Pha
raone a quo speravit auxilium. Non quo Pharao
eum expugnaverit, vel hoc alicubi Scriptura teste
tur : sed quo oppugnatio Nabuchodonosor per occa
sionem sit facta regis Ægyptii; nec iste visus sit
expugnare Jerusalem, qui obsidebat, sed ille in quo
Sedecias frustra speraverat. • Ecce, inquit, dedit
manum suam regi Ægypti, » et tradidit se, et per
jurii contra Deum commisit sacrilegium. • Numquid,
ait, proderit ei? » Et cum omnia hæc fecerit, non
effugiet.
• Propterea hæc dicit Dominus Deus: Wivo ego,
quoniam juramentum, quod sprevit, et foedus
quod prævaricatus est ponam in caput ejus. Et
expandam super eum rete meum, et comprehen
:
:
detur sagena mea. Et adducam eum in Babylo
nem, et judicabo eum ibi in prævaricatione qua
despexit me. Et omnes profugi ejus cum universo
agmine in gladio cadent, residuique in omnem
090 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II.
• venlum dispergentur. Et scietis quia ego Do- A in nos ferre sententiam, et dicere cum Propheta :
« iuimus locutus sum, » elc. Sententia sæcularis
cst :
. . . . dolus an virtus, quis in hoste requirat?
quam solent nobis opponere, qui dicunt hostes
fraude decipiendos. Cui ut acquiescamus, multo pejus
fecit Sedecias. Non enim hostem decepit, sed ami
cum, cui foe.lere Domini fuerat copulatus. Ergo
quandiu [Al. add., non] jures et pactum [Al. add.,
non] in eas sub nomine Dei, prudentiæ est et forti
tudinis vel decipere, vel superare adversarium utcum--
que potueris. Cum autem te constrinxeris juramento,
uequaquam adversarius, sed amicus est, qui tibi cre
didit, et sub occasione jusjurandi, id est, Dei mun
cupatione deceptus est. Propterea Scriptura nunc di « ctum, et erit in cedrum magnam. Et habitabunt
cit : « Juramentum quod sprevit, et fœdus, quod præ- B a sub ca omnes volucres, universum volatile sub
varicatus est, ponam in caput ejus. » Ac ne putaremus
juramentum et fœdus, et pactum, regis esse Babylonii
vel Sedeciæ, qui fecerat, sequitur: « In prævaricatione sublime, et elevavilignum humile, et siccavi lignum
qua despexjt me. » Ergo qui contemnit juramen
tum, illum despicit, per quem juravit. Illique facit
iiijuriam cujus nomini credidit adversarius. Propter
quam causam • expandam, inquit, super eum rete
meum, et comprehendetur sagena mea. Et adducam
eum in Babylouem, et judicabo eum illic. » Quid
quid igitur contra Seleciam fecit Nabuchodonosor,
non suis fecit viribus, sed ira Dei, in cujus nomine
fuerat perjuratus. Secundum anagogen, licet vio
lenta videatur interpretatio, hoc sciendum, quod
quomodo cætera animantia, et ad bonam et ad malam
partem referri solent : ita et dc aquila et de leone.
In bonam partem dicitur, « Catulus leonis Juda. ,
In contrariam : « Adversarius noster diabolus, quasi
leo rugiens circuit (I Petr. v). » Et illud in psalmo :
« Insidiatur in abscondito sicut leo in cubili suo, etc.
(Psal. x). » ln bonam partem, de aquila dicitur, quod
justus dives effectus faciat sibi alas sicut aquilæ ut
possit reverti in domum præcessoris sui. Et in Isaia
scriptum est (Isa. xl), quod justi pennas afferant
sicut aquilæ, currant et non lassentur, ambulent et
non esurieut. Recte autem ille qui dixerat : « For:i
tudine faciam et sapientia intelligentiae auferam ter
minos gentium, et vires eorum deprædabor. Et com
movebo civitates, quæ habitantur, et orbem terra
rum universum apprehendam manu, quasi nidum, et
sicut confracta ova, » nunc sub persona aquilæ de
scribitur, quod nequaquam velit de Libano, qui in
ierpretatur candor, et refertur ad thymiama, par
vula atque humilia virgulta perstringere, sed sum
mitates cedrorum. Et de principibus ac stirpe regia,
juxta illud IIabacuc : • Escæ ejus electæ (Habac. 1). »
Ponitque testamentum cum his quos ceperit, ut
regi Babylonio colla submittant, et impleant illud
quod Apostolus loquitur : • Quos tradidi Satanæ, ut
discant non blasphemare (I Tim. i). » Et in alio
loco: « Quos tradidi in interitum carnis ut spiritus
salvus fiat (1 Cor. v). » Non debemus ergo si forsitan
ob aliquod peccatum de congregatione fratrum et de
domo Dei ejicimur reluctari, sed æquo animo latam
70)
a Iram Domini sustimebo, qui peccavi ei, donec ju
stificet causam meam, » etc. Et frequenter evenit
ut alteri subditi ad alterum transeamus, qui no
lis suum repromittat auxilium. Nec faciet in pri
stina sententia permanere, quod omni ratione vi
tandum est, ne siccentur palmites nostri et ger
mina arescant, et contra pactum Dei facere cre
damur.
« Hæc dicit Dominus : Et sumam ego de medulla
cedri sublimis et ponam de vertice ramorum ejus;
tenerum distringam. Et plantabo super montem
:
excelsum et eminentem ; in monte sublimi Israel
plantabo illud; et erumpet in germen, et faciet fru
umbra frondium ejus nidificabit. Et scient omnia
ligna regionis, quia ego Dominus humiliavi lignum
virile, et frondere feci lignum aridum. Ego Domi
« nus locutus sum et feci. » Werus Nabucholonosor
propterea sumit de medulla cedri subliimis de ver
tice ramorum ejus, ut sit regnum humile `et iion
elevetur. Dominus autem Deus Pater omnipotens,
qui locutus est ad Ezechiel, tollit de stirpe regia et
de genere David, et plantat super montem excelsum
et eminentem, qui loquitur in psalmo : ¢ Ego autem
constitutus sum rex ab eo super Sion montem san
ctum ejus (Psal. ii). » defecerat enim princeps de
Juda, et dux de Israel, donec veniret cui repromis
sum est : • Et ipse erit exspectatio gentium (Genes.
xlix). » Iste erupit in germen, et fecit fructum, et
cedros omnes sua sublimitate superavit : ita ut ha
bitent sub eo omnes volucres coeli, et cuncta vola
tilia illius protegantur umbraculo. De quo dicit Ila
bacuc : « Cornua in manibus ejus, ibi abscondiua
est fortitulo ejns. » Et qui congregare desiderat,
a quasi gallina pullos suos, sub alas suas (Matth.
xxiii). » Ut omnia regionis ligna cognoscant quod
ipse sit Dominus, rprrtx; de credentibus loquens.
Iste est, qui Israel quondam sublime lignum humi
liavit, et exaltavit humilem gentium populum, qui
exsiccavit lignum viride Judæorum florens et germi
nans in lege et prophetis, et frondere fecit lignum
aridum nationum, ut quod semper locutus est, opere
compleret. IIoc idem significant Simeonis in Evan
gelio verba, dicentis : « Ecce hic positus est in rui
nam, et resurrectionem umultorum (Luc. u). » Et
granum sinapis, quod cum minimum sit omnibus
seminibus, postquam creverit, avium habitaculum
est. Quidam aliter interpretantur, lignum sublime et
humiliatum et humile exaltatum referentes ad pas
sionem (lomini Salvatoris : ¢ Qui cum in forma Dei
esset, non rapinam arbitratus est æqualem se esse
Deo, sed exinanivit se formam servi accipiens. » Et
post resurrectionem ipsum lignum postea sublima
tum est, quod prius virens morte siccatum est, et
postea reviviscens pristinum receperit virorem. Alii
J*r*aice utrumque referunt ad Israel, quod pri::o
 7{}| C0MMiENT. iN ELECijIELEM. — LIB. VIlI.
alventu humiliatus sit arefactus, et secundo resti- A cens et silens, ad peccata patrum, reddit his, qui
luatur in pristinum statum, impleto illo quod dicit
apostolus Paulus. • Cum intraverit plenitudo gen
tium, tunc omnis Israel salvus erit (Rom. xi). »
CAPUT XVIII.
De uva acerba, quia non pater pro filio, nec filius pro
patre tenetur in peccatis, sed unusquisque onus suum
portabit, et ubi invenietur ibi judicabitur, et revo
cantur peccatores ad pænitentiam.
« Et factus est sermo Domini ad me dicens: Quid
est quod inter vos parabolam vertitis in prover
f;ium istud in terra Israel dicentes : Patres come
derunt uvam acerbam, et dentes filiorum obstu
• puerunt? » etc. (Hieron.) Monet autem Scriptura niendi. Sin autem vindicta peccantium differtur in
divina illud quod in Exodo dictum est: • Ego sum tertiam et quartam generationem, cum justis san
Dominus Deus tuus, Deus æmulator, qui reddo pec- B
cata patrum super filios usque ad tertiam et quar
tam generationem his qui oderunt me, et facio mi
sericordiam in millia, his qui diligunt me et custo
diu.t præcepta mea (Exod. xx); » et iterum : De
scendit Dominus in nube et adstitit juxta Moysen.
Et invocavit Moyses nomen Domini, et transivit Do
mii:us ante faciem ejus. Et invocavit eum, dicens:
« Domine Deus miserator et misericors, patiens et
multæ misericordiæ et verax, et justitiam servans
et misericordiam in millia, auferens iniquitates et
injustitias et peccata : et non emunllabit reum, red
dens iniquitates patrum super filios et super filios
filiorum, in tertiam et quartam generationem (Num.
xiv ) ; » sic accipi debere, quasi parabolam et pro
verbium, ut aliud in verbis sonet, aliud in sensu te
neat, quod in parabola quoque duarum aquilarum
s:ipra diximus. Unde et Dominus in psalmo lxxvii :
* Aperiam, inquit, in parabola os meum, loquar pro
positiones ab iuitio. » Et in Evangelio (Matth. xiii)
parabolam sementis et lolii et sinapis, quod cum
sit minimum omnium seminum, in magnam consurgit
arborem, ita proponit, ut aliud prætendat in verbis,
aliud in sensibus teneat. Et nos usque in praesentem
diem putabamus duo testimonia Exodi, quæ supra
posuimus non esse parabolam, sed simplicem expli
*are sententiam. Et quanquam non auderemus
quippiam dicere nec vas fictile loqui contra figu
lum, quare ita vel ita me fecisti, tamen scandalum
patiebamur occultum, quod injustitia videret Dei,
alium peccare et alium luere peccata. Si enim red
dit peccata Patrum super filios, in tertiam et quar
tam generationem, injustum videretur ut alius pec
cet, alius puniatur. Sed ex eo quod sequitur, , his
. qui me oderunt » comminationis sive præcepti
scandalum solvitur. Non enim ideo puniuntur in
tertia et quarta generatione, quia deliquerunt pa
tres eorum, cum patres potius, qui fuerunt pecca
tores puniri dcbuerint, sed quia patrum exstiterunt
aemulatores et oderunt Deum, hæreditario malo et
impietate in ramos quoque de radice crescente. So
lent in hoc loco hæretici, qui vetus non suscipiunt
instrumentum contra creatorem dicere : Quam bo
pus et justus Deus legis et prophetarum, qui quies
702
non peccaverunt ! Imo quanta in eo crudelitas, ut
iram suam usque ad tertiam extendat et quartam
generationem ! Quibus mos respondebimus, et in hoo
Dei creatoris clementiam demonstrari. Non enim
truculentiæ est et severitatis iram tenere, usque ad
tertiam et quartam generationem, sed signum mi
sericordiæ, pœnam differre peccati. Quando enim
dicit : t Domine Deus miserator et misericors,
patiens et multæ miserationis, » et infert: w reddens
iniquitatem patrum super filios et filios filio.
rtim. » Hoc indicat, quod tantæ misericordiæ sit,
ut non statim puniat, sed sententiam differat pu
ctisque quid amplius facit? Sequitur : • Et servans
justitiam et misericordiam in multa millia, his
qui custodiunt mandata ejus, et faciunt præcepta
illius. » Scriptum est in Proverbiis : « Sicut uva
acerba dentibus noxia est et fumus oculis, sic ini
quitas his qui utuntur ea (Prov. x). » Ex quo per
spicuum est, non aliorum dolere dentes et obstupe
scere, sed eorum, qui uvam acerbam comederint.
Est autem loci istius hic sensus : Quomodo si quis
velit dicere : * patres uvam acerbam comederint, et
dentes filiorum obstupuerunt, » ridiculum est, et nul
lam habens consequentiam : sic iniquum est atque
perversum peccare patres, et filios nepotesque cru
ciari. Sunt qui hoc, quod in Exodo scriptum est :
Reddens iniquitates patrum super filios in tertiam
et quartam generationem, ita edisserant, ut ad ani
mam humanam sententiam referant, patrem in no
l)is lenem, punctum sensuum et incentiva vitiorum
esse dicentes : filium vero, si cogitatio peccatum
conceperit; nepotem si quod cogitaveris atque conce
peris, opere perpetraris. Pronepotem autem, hoc
est, generationem quartam, si non solum feceris
quod malum est, et scelestum; sed in tuis sceleri
bus glorieris. Secundum illud quod scriptum est :
* Impiuscum in profundum malorum venerit, contem
met (Prov. xviii). » Deus igitur primos et secundos
stimulos cogitationum, quas Græci πporo,'siz; vocant,
sine quibus nullum hominum esse potest, nequa
quam punit, sed si cogitata quis facere decreverit,
aut ipsa quæ fecerit noluerit corrigere poenitentia.
Unde scriptum est • • Nullus hominum sine peccato,
nec si unius quidem diei fuerit vita ejus : numera
biles autem anni vitæ illius. » Et in alio loco : • Quis
gloriabitur castum se habere cor ? » (Prov. xx.) Et
rursum : « Astra quoque non sunt munda in con
spectu ejus. Et adversus angelos suos perversum
quid excogitavit. » Sin autem sublimis illa natura
peccato non caret, quid dicendum est de homini
bus, qui fragili carne circumdati debent loqui cum
Apostolo : « Miser ego homo, quis me liberabit de
corpore mortis hujus ? » (Rom. vii.) Et illud : « Ut
cum omnia fecerimus debeamus dicere, Servi inuti
les sumus, quod debuimus facere fecimus (Luc.
xvii). » Et : « Nisi Dominus ædificaverit domum, in
705 B. RABANI MAURI ARCHIIEP. MOGUNT. OPERÜYi PARS II. 704

vanum laborant qui ædificant eam. Nisi !)ominiis ci:sto- A condi:a est cum Christo i;i I)eo ('.o'vss. ni), , ;;,
dierit civitatem, frustra vigilant, qui ciistodiant eam victuri st;mtis, quando Christris apparuerit vita no.
(Psal. cxxvi). » Ad pro' ationem autem hujus rei, quod stra in g!oria, et imple'itur illud qiio! scriptum
nequaquam primtis pulsus cogitationis, imo parvus est : « Amen, amen dico vo!)is, qui sermonem 1. eusm
mentis instinctus puniatur a Deo, sed si qiiod mente audit, et cre.'it ei qui me misit, habet vjtam æter
conceperis opere consumes, illud de in Genesi pro nam, et in judicium non v, nit, sed transiet a n.orte
ferendum est, Cham peccavit irridens nuditatem pa in vitam (Joan. v). » lllud autem quod a Balaam di
tris. Et sententiam non ipse, qui risit, sed filius citur : • Moriatur anima m:ea in animabus jiistorum
cjus suscepit Chanaan : • Maledictus, ait, Chanaan; (Num. xxiii), » hunc habet sensum, ut cupiat mori
servus erit fratrum suorum (Gen. ix). » Quae enim sæculo atque peccato, et vivere cum justorum nisi.
j;ustitia est, ut pater peccaverit, et in filium sen mis quorum vita Christus est, et possunt eanere :
tentia proferatur ? necnon quod in contrariam par * Placebo Domino in regione vivorum (Psal. cxiv), »
tena ponit Apostolus, salvam esse mulierem, si filii non est enim Deus mortuorum, sed viventium. Et
ej:is permanserint in fide et sanctitate et pudicitia, si Balaam, ut verissimum est, in linguam nostram
videtur sententia justitiam non habere, ut si filii translatum, vanum populum sonat, perspicuum est,
loni fuerint et nepotes, salventur parentes. Quanti B quod vanus prius gentium populus desideret ha
enim parentes s ncti sunt et malos habent filios? Et e bere consortium cum animabus justorum, Abra
contrario, parentes quanti peccatores justos et sanctos ham , Isaac et Jacob, qui recti et justi nuncu
filios generant? Ergo secundum hunc sensum cuncta pantur, unde et Geneseos liber ex eorum vocabulo
accipienda, quæ supra diximus. Peccata parentum at nomen accepit.
que generantium in ramis non in radice puniri. « Et vir si fuerit justus, et fecerit judicium et
IIoc interim de Proverbio sive parabola dixisse • justitiam, in montibus non comederit, et oculos
sufliciat. Quod lex et prophetæ, hoc est, Exodus et • suos non levaverit ad idola domus Israel, et uxo
Ezechiel, imo ipse Deus, qui et hic et ibi locutus • rem proximi sui non violaverit, et ad mulierem
est, nequaquam in sententiis discrepare videatur, w menstruatam non accesserit, et hominem non
aut hie corrigere, quod ibi maledixerit. Si quis • constristaverit, pignus debitori reddiderit, per vim
autem vel meliorem vel alterum sensum potuerit « nihil rapuerit, panem suum esurienti dederit, et
reperire, qui contrariorum inter se testimoniorum nudum operuerit vestimento, et ad usuram non
scandalum tollat, illius magis acquiescendum senten commodaverit, et amplius non acceperit, ab ini
tiæ est. « quitate averterit * manum suam, judicium verum
• Wivo ego, dicit Dominus Deus, si erit vobis ul- C • fecerit inter virum et virum, in præceptis meis
• tra parabola hæc in proverbium in Israel ; ecce • ambulaverit, et judicia mea custodierit, ut faciat
« omnes animæ meæ sunt, ut anima patris ita et • veritatem, hic justus est, vita vivet, dicit Dominus
« anima filii mea est : auima quae peccaverit, ipsa « Deus. • Wultis, ait, scire hoc, quod dictum est,
• morietur. » Quid significet, w Wivo ego, dicit peccata patrum reddam in tertiam et quartam ge
Dominus, » et parabola vel proverbium , supra merationem, non id sonare, quod plerique æstimant,
plenius diximus, quæ nequaquam licetur in Israel nec esse simile huic sententiae, a patres comederunt
sed in his, qui Dei notitiam non habent, nec pos uvam acerbam, et dentes filiorum obstupuerunt
sunt perspicere veritatem. • 0mnes, inquit, animæ (Ezech. xviii), » audite, quæ illaturus sum. Si
meæ sunt, » juxta creaturam, non juxta meritum. fuerit pater justus, qui h;ec fecerit, et illa non fece
Ut Moyses appellatur homo Dei, de quo scriptum rit, et habuerit filium pessimum qui, desertis vir
est: , Oratio Moysi hominis Dei. » Et Elias, qui tutibus patris, se flagitiis mancipaverit, nonne et
ad quinquaginta militum principem loquebatur : « Si iste vita vivet, quia justus est, et ille morte mo
homo Dei ego sum, descendat ignis de coelo super te rietur; quia omnia perpetrarit, quæ pater vitando
et super quinquaginta viros (IV Reg. 1). » IIomo justus effectus est? Videamus catalogum virtutum
vero peccati, et filius iniquitatis, non vocatur homo patris, quæ mihi videntur in decem et septem par
Dei ; sicut servus et famulus Dei hi appellantur, de tes dividi. Quarum primum est, fecisse judicium.
quibus dici non potest : • Omnis qui facit pecca Secundum, huic simile, judicio copulasse justitiam.
tum, servus est peccati (Joan. viii). » Et iterum : Tertium, non comedisse in montibus. Quartum,
« A quo enim quis vincitur, ejus et servus est (Rom. oculos non levare ad idola, sive ut Septuaginta .
vi). » Sicut peccata filiorum non nocent patribus, transtulerunt : ad cogitationes domus Israel. Quin
sic peccata patrum non redundant ad filios : w sed tum, uxorem proximi sui non violasse. Sextum,
anima quæ peccaverit, ipsa morietur, » non aboli menstruatæ uxoris vitasse complexus. Septimum
tione substantiæ, sed ex ejus consortio qui dicit : hominem non contristasse, sive ut Septuaginta
« Ego sum vita (Joan. xiv). » Et alibi loquitur : transtulerunt, oppressisse per potentiam. Octavum,
« Omnis qui vivit et credit in me, non morietur in pignus debitori reddidisse. Nonum, per vim nihil
æteruum (Joan. xr) » Et : « Amen, amen dico vobis, rapuisse, aut juxta Septuaginta rapinam non ra
qui sermonem meuin servaverit, mortem non vide puisse. Decimum, panem suum esurienti dedisse. Un
lit in æternum (Joan. viii). » Vita enim nostra abs decimum, nudum operuisse vestimento. Duodecimum,
**; C{)MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VIII. 70{}

ad usuram pecuniam non dedisse. Tertium deci- A runt; idola autem, id est, simulacra, quæ de suo
mum, nihil ex his, quæ dederis amplius accepisse. corde finxerunt, omnes hæretici faciunt ad quæ levant
Quarum decimum, ab iniquitate avertisse manum cordis oculos, qui falsitatem eorum atque menda
suam. Quintum decimum, quod simile primo videtur, cium putaverint veritatem. Domus autem Israel si
sed in parte diversum est, judicium verum fecisse in mulacra dicuntur, quæ reperiuntur in Ecclesia, et
ter virum et virum, sive proximum suum. Sextum per occasionem falsi nominis scientiæ, simplices
decimum, in præceptis Dei ambulasse. Septifmum quosque seducunt, ul philosophorum dogmata intro :
leci:num, judicia et justificationes ejus custodisse. ducani in domum Israel, eorum scilicet, qui Deum
Quorum singula quid velint dicemus in coiise mente conspiciunt. Quinto loco ponitur: « Et uxo
quentibus : « Si fuerit, ait, vir justus, et fecerit rem proximi sui non violaverit, » sive contaminave
juJicium. » Scriptum est in Proverbiis : « Cogita rit : quod aperte adulterium quidem prohibet, sed
tiones justorum judicia (Prov. xu). » Qui hane vir ex eo quod additur , proximi sui, » nisi omnis ho
tutem possiJerit, ut nihil sine ratione faciat et j* mo proximus intel}igatur videtur esse præceptum,
dicio, potest illud propheticum dicere : « Judicia Dci ut ab amicorum nos abstineamus uxoribus, inimico
vera, justificata in semetipsis (Psal. xviii). » Et rum vero et ignotorum conjuges libere polluamus.
cum recte omnia judicaverit, ut non accipiat per i3 Proximus vero omnis homo accipiendus, juxta para
souam pauperis in judicio, implebit præceptum Do ljolam Evangelii (Luc. x), quæ a Salvatore propo
mini, « sicut minorem sic et majorem judicabis, » au nitur, cujusdam hominis, qui Hierichum descendens
dacter, dieens : « Desideravit anima mea desiderare a latronibus vulneratus est. Quando interrogat Pha
judicia tua in omni tempore. » Et iterum : « Viam risæus quis ejus proximus fuerit, docens illum esse
veritatis elegi, judicia tua non sum oblitus (Psal. proximum, qui benefecerit. Potest juxta mysticos
cxviii). » Et in eodem Psalmo : « Cognovi quia justa intellectus, uxor intelligi sancti viri sapientia, dicente
judicia tua. » Et in tantam proficiet beatitudinem, Salomone : a Ama illam, et amplexabitur te; dilige
ut intelligat judicia Domini, quæ sunt abyssus multa, illam et custodiet te (Prov. iv). » Quam contaminare
et dicat cum Apostolo : « 0 profundum divitiarum desiderat, qui aliorum benedicta reprehendit, et fa
sapientiæ et scientiæ Domini, quam inscrutabilia cibus accensus invidiæ, sancta violat, casta corrum
sunt judiciaejus, et investigabiles viæ illius? » (Rom. pit, pura contaminat. Sextum est : « Et ad mulierem,
xi.) Et in oratione commemoret, « quoniam judicia sive uxorem menstruatam non accesserit. » Pe?
tua jucunda. » Post judicium sequitur justitia; quam singulos menses gravia atque torpentia mulierum
qui habuerit, Christum liquido possidebit, qui, juxta corpora immunJi sanguinis eífusione relevantur,
Apostolum (I Cor. 1), « factus est i:obis justitia, et C Quo tempore si vir coierit cum muliere, dicuntur con
sanctificatio, et redemptio. » Ut faciat justitiam ve cepti fetus vitium seminis trahere ; ita ut leprosi,
ram, nec recipiat personas in judicio, sed de sua et elephantiaci ex hae conceptione nascantur, et
sciat in aliorum judicio justitia judicandum. Tertium foeda in uiroque sexu corpora parvitate vel enormi
est. in montibus non comedere, quod Judæi æstimant tate membrorum sanies corrupta degeneret. Præ
a : iiololatriæ pertinere peccatum : crebro enim le cipitur ergo viris, ut non solum in alienis mulieribus,
giinus in Regum et Paralipomenon libris, • verumta sed in suis quoque, quibus videntur lege conjungi
1, ea ab excelsis non recessit, adhuc populus immo Scriptura dicente : « Crescite et multiplicamini, et
labat in excelsis et adolebat incensum in sublimibus replete terram (Gen. 1); » certa concubitus nove
(IIi Reg. xxui; IV Reg. xii, xv; II Par. xx, xxxiii). » rint tempora, quando coeundum, quando ab uxo
Iloc Scriptura significante, quod in montibus lucisque ribus abstinendum sit. Quod quidem et Apostolus
idolis hostias immolarint, et thura succenderint. Nos et Ecclesiastes sonant : « Tempus amplexandi, et
autem dicemus comedere eum in montibus, qui di tempus longe fieri ab amplexibus (Eccle. 111). » Caveat
cit cum Pharisæo : w Gratias tibi ago Deus, quod ergo et uxor, ne forte victa desiderio coeundi illi
non sum huic similis publicano, jejuno bis in sab ciat virum ; et maritus ne vim faciat uxori, pu
bauo, decimas do omnis substantiæ meæ, » etc. (Luc. taius omni tempore subjectam sibi esse debere con
xvui.) E contrario publicanus audiens eum qui dixe jugii voluptatem. Unde et Paulus : • Ut noverit, in
rat : « Discite a me, quia mansuetus sum ei humilis quit, unusquisque possidere vas suum in sanctitate
corde (Matth. xi); » percutiebat pectus suum manu, et pudicitia (I Thess. iv). » Pulchre iu Xysti Pythago
lioc est, pessimarum cogitationum thesaurum : • Et rici sententiolis dicitur : « Adulter est uxoris pro
oculos ad cœlum non audebat extollere. » Sed et il priæ amator ardentior. » Quem librum quidam in
lud quod alibi dicitur: « Majora te non requiras, et Latinam linguam transferens, martyris Sixti no
fortiora te, ne scruteris (Eccli. iii), » omnes hæreti mine voluit illustrare; non considerans in toto vo
cos arguit in montibus comedere superbis, et eccle lumine, quod in duas partes frustra divisit, Christi
siasticam despicere simplicitatem, et nescire de se nomen et apostolorum omnino reticeri. Nec mirum
scriptum: * Deus superbis resislit, humilibus autem si gentilem philosophum in martyrem et Romanæ
dat gratiam (I Peir. v). » Quarto loco pouitur : • Et urbis episcopum transtulerit, cum Eusebii quoque
oculos suos non levaverit ad idola domus Israel. » Cæsariensis primum pro Origene librum, Pamphili
Pro qtiosis Septiiagiuta « cogitaiioi:es , transtule martyris vocabulo mutarit, ut facilius tali lauda
 D. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 708
701
tore libros impiissimos rtpi 'Apx&v Romanis conci- A nant. Quod significat et Jacob dicens: , Bestia mala
liaret auribus. Sequitur in loco septimo : • Et ho comedit eum, bestia mala rapuit Joseph (Gen.
minem non contristarit, » sive, ut Septuaginta trans xxxvii). » Unde et oves Doinini, quæ sequuntur
tulerunt, a non oppresserit per potentiam. » Quo eum, non rapiuntur de manibus ejus. Et ipse dicit :
vitio atque peccato nescio quis alienus sit. Et Ægy * Pater quod dedit mihi, majus est omnibus, et ne
ptii opprimebant Hebræos per potentiam. Unde et mo potest rapere de manu mea [Al., Patris niei]
Ilabacuc queritur, t quare impius opprimat justum (Joan. x). » Ex hoc perspicitur una patris filiique po
(Habac. 1). » Atque utinam de solis his diceretur qui testas, virtus atque substantia; si enim de filii manu,

foris suiit, et non de his qui intus. Soleiit enim et quod dedit pater, nemo potest rapere, et hæc eadem
principes ecclesiarum opprimere plebem per super in patris manu sunt quæ non rapiuntur ab eo, liqui
biam. De quibus scriptum est : « Principem te con do comprobatur omnia patris et filii esse communia,
stìtuerunt, ne eleveris; esto inter eos quasi unus et in filii manu tenere patrem sicut patris manu
tenentur, quæ filii sunt. Decimum est : « Panem suum
ex ipsis (Eccli. xxxii). » Et Salvator præcepit:
« Qui vult inter vos esse primus, sit omnium no esurienti dederit ; » per quod docemur eleemosynam
non saturis faciendam, sed esurientibus : nec dam
vissimus (Marc. ix). » Quod autem juxta Hebrai
cum dicitur : ¢ Et hominem non contristaverit, » m, dum panem his qui ructant plenitudiue, sed
apostolico congruit testimonio : * Nolite contristare his qui inanitate cruciantur. ln pane autem
Spiritum sanctum, qui habitat in vobis (Ephes. omnis continetur cibus. Et significanter dicitur suuui,
av). » Et in Evangelio, quod juxta Hebræos Naza ne de rapinis et usuris, et alieno malo quæsitum
τæi legere consuerunt, inter maxima ponitur cri panem vertamus in misericordiam. « Redemptio ei.im
mina, qui fratris sui spiritum contristaverit. Sin animæ viri propriæ divitiæ (Prov. xiii). » Quod nul
autem tristitia alterius interfecerit contristantem, tos facere conspicimus clientes et pauperes et
quid de iniquitate et tyrannica mente dicendum est? agricolas, ul taceam de militantium et judicum vio
nt am, vel furta com
Cui illud convenit : • Quid gloriatur terra et cinis? » lentia, qui opprimu per potenti
(Eccli. x.) » Ut oblitus conditionis suæ quomodo mittunt , ut de multis parva pauperi bus uribuant, et
plenus pituitis, felle, stercori bus, et post paulul um in suis scelerib us glorient ur. Publice que diaconus in
vermibus exarandus, ponat in cœlum os suum, et • Ecclesi a recitet offeren tium nomina, quantum ofieri
lingua ejus pertranseat usque in terram, et dicat illa tantum ille pollicitus esl. Placentque sibi ad plau
cuin vero Nabuchodonosor : ' Ascendam in cœlum, sum populi torquente eos conscientia. Damusque
super sidera cœli ponam thronum meum, ero simi materiam miseris, ut gaudeant ad ea quæ tribuunt,
lis Altissimo (Isa. xiv). » Octavum est : • Pignus C et non lugeant ad ea quæ rapuerint. Melius autem
debitori reddiderit. 1 Non omni debitori, alioquin est, ut intelligamus panem justi eum esse qui dicit:
multis occasio recipiendorum pignorum fiet divi t Ego sum panis, qui de cælo descendi (Joan. vi); ,
tiarum materia. Sed ei debitori, de quo in lege et quem in oratione nobis tribui deprecamur, • pa
scribitur, quod pamper sit, et proprium opposue nem nostrum subslantivum, » sive superventurum
rit vestimentum, et ante solis occasum operimen * da nobis, • ut quem postea semper accepuri su
tum recipere debeat, ne cruciatus frigore clamet mus, in præsenti sæculo quotidie mereamur accipere.
ad Dominum, qui ultor est ejus injuri;e. Sin ali Hunc panem justus esurientibus uribuit, de quibus
1em juxta ea, quæ sequuntur panem esurienti dare scriptum est: « Beali qui esuriunt el siliunt justi
debemus, et nudum operire vestimento : quanto tiam (Matth. v). » Qui quia justus esl communem
magis suum reddere, si tamen debitoris indubitata omnium panem suum facit proprium, qui defecerat
paupertas est? Possumus quoque pignus reddere in Judæa, propheta dicente : • Auferam ab eis forti
debitori, quando ei, cui dilectione conjungimur, et tudinem, sive baculum panis (Ezech. iv). » Hoc quod
qui nobis debet, mutuam charitatem reddimus pi loquimur tamen si Christi sumus, ino quod pro
gnus suum, nihil debiti ejus apud nos ultra retinen pliela commemorat, panis credentium est, et esu
D rientium, qui omnino noii dandus est his, qui man
tes. Nonum possidet locum : • Per vim nihil rapue ducaverunt et biberunt et salurati sunt, et incrassati
rit; • sive, juxta Septuaginta, • rapinam non ra
puerit. • De raptoribus et Apostolus loquitur, quod calcitraverunt (Psal. lxxvu); » de quibus dicitur :
inter cæteros peccatores, ne vescendum quidem * Væ qui saturati estis nunc, quia esurieti s (Luc.
cum hujuscemodi sit.0mnisque rapina mixta violentiae vi), • me evomani illum : dicente Salomone : « Evo
est, nisi enim vis fuerit illata, rapina non proficit. met enim, et contaminabit sermones tuos bonos
Est autem et sancta violentia rapinaque optabilis,
(Prov. xxiii). » Quod aliis verbis Salvator loquitur:
de qua scribit et Evangelium : « A diebus Joannis * Ne detis sanctum canibus, neque millatis marga
Baptistæ regniim coelorum vim patitur, et violenti ritas vestras ante porcos. » Undecimum possidet lo
diripiunt illud (Matth. xi). » De qua et Judas fra cum : • Et nudum operuit vestimento. » Qui sermo
ter Jacobi loquitur : « Et alios quidem de igne ra juxta superioris versiculi explanationem dupliciter
pientes, aliis autem miseremini in timore (Jud. disserendus est, ut et nudis tribuamus operimentum,
$5). » E contrario adversariæ potestates, in per dicente Salvatore. « Nudus eram et operuistis me
niciem eorum, quos rapiu*t, prædam rapere festi (Matth. xxv); » et nudis fide atque virtutibus tri
709 COMiMENT. HN EZECHIELEM. — LIB. VIII. 740

nuamus vestimentum Christi, de quo scriptum est : A ptum est : v Si fuerit justus et fecerit judicium. •
« Quotquot enim in Christo baptizati estis, Christum Sed addita veritate judicii, quod facit inter virum
induistis (Gal. iii). » Hoc vestimento nudus erat, qui et virum sive proximum suum, ἐπίτασιν cernitur ha
vestem non habens nuptialem, projectus est de con here virtutum. Unde et in Proverbiorum exordio,
vivio. De hac nuditale ei ad Jerusalem Dominus post multa præcepta, correptio infertur judicii :
loquitur • • Tu autem eras nuda et confusionis pleha * Scire, inquit, sapientiam et disciplinam, et intel
(Ezech. xvi). » Duodecimum numerum tenet : • Et ligere verba prudentiæ, suscipere versutias sermo
ad usuram non commodaverit ; » sive ut Septuaginta num, et nosse justitiam veram, et post omnia cor.
transtulerunt, a pecuniam suam ad usuram non de rigere judicium (Prov. 1). » Quamobrem et Apostolus
derit. » In hebraico cunctarum specierum usura reprehendit eos qui in Ecclesia constituti sunt
prohibetur, in Septuaginta tantum pecuniæ, juxta (I Cor. vi), quod habeant inter se judicia, minimus
quod et in decimo quarto psalmo scriptum est : que eligitur atque contemptus. Quia juxta Evangelium
v Qui pecuniam suam non dedit ad usuram. » Et primus est, ut judicet inter virum et virum, qui de
quomodo dicitur : « Fratri tuo non fenerabis, alieno struxit ea, quæ parvuli sunt, et pervenit usque ad
autem fenerabis (Deut. xxiii), » sed vide profectum perfectum virum : et tamen majoris sententia indi
in principio legis a fratribus tantum fenus tollitur; B get, ut possit ad veritatem judicii pervenire. Sequi
in Propheta, ab omnibus usura prohibetur, dicenle tur. ln sexto decimo loco : « In præceptis meis am
Ezechiele, « pecuniam suam non dedit ad usuram. » bulaverit ; » et in decimo septimo : • Judicia sive ju
Porro in Evangelio virtutisaugmentum est,præcipiente stificationes meas custodierit, ut faciat ea factaque
Domino : « Feneramini his a quibus non speratis re custodiat. » Quorum utrumque multiplicem hal et
cipere. » Sequitur, in tertio decimo loco : • Et am intelligentiam, si velimus omnia legis mandata re
plius non acceperit. » Putant quidam usuram tan plieare, in quibus præcepta Domini, et in quibus ju
tum esse in pecunia. Quod prævidens Scriptura di stificationes esse dicuntur. Plenus est præceptorum
vina, omnis rei aufert superabundantiam, ut plus et justificationum cxvim psalmus, et ex parte de
non recipias, quam dedisti. Solent in agris frumenti cimus octavus, in quo scriptum est : • Justitiæ Do
et milii, vini et olei , caeterarumque specie mini rectæ lætificantes corda ; » et : • Præceptum
rum usuræ exigi, sive ut appellat sermo divinus Domini lucidum illuminans oculos. » In quo quae
abundantiæ. Werbi gratia, ut hiemis tempore de ritur quomodo in hoc eodem propheta dixerit Deus:
mus decem modios, et in messe recipiamus quin v Dedi eis justificationes non bonas, in quibus non
decim, hoc est, amplius partem mediam, qui justis vivant in eis (Ezech. xx). » Facilisque responsio est
simum seputaverit, quartam plus accipiet portionem. C et plenior in consequentibus, non vivere Judæos se
El solent argumentari ac dicere : Dedi unum mo quentes occidentem litteram, et vivere Christianos
dium qui satus fecit decem miodios, nonne justum est, intelligentes spiritum vivificantem. Longum est, si
ut medium modium de meo plus accipiam, cum ille voluerimus probare testimoniis, ubi præcepta Do
mea liberalitate novem et semis de nueo habeal? mini et ubi justificationes esse dicantur, et quibus
* Nolite errare, » inquit Apostolus (Galat. vi), « Deus singula vel diversitatibus, vel obscuritatibus invol
non irvidetur. » Respondeat enim breviter nobis fe vantur. Unde et in præsenti loco infertur: w Hic
nerator misericors utrum habenti dederit an non justus est, vita vivet, ait Dominus Deus. » Qui haec
habenti ? Si habenti utique dare non debuerat, sed fecerit et illa non fecerit, nequaquam punielur deli
dedit quasi non habenli. Ergo quare plus exigit quasi ctis patris, sed suis vivet virtutibus.
ab habente ? Alii pro pecunia fenerata solent mu « Quod si genuerit filium latronem effundentem
nuscula accipere diversi generis, et non intelligunt a sanguinem, et fecerit unum de istis, in via patris
usuram appellari et superabundantiam quidquid il w sui justi non ambulaverit, et hæc quidem omnia
ltid est, si ab eo, quod dederint plus acceperint. a non facientem, sed in montibus comedentem, et
Quartus decimus gradus : « Ab iniquitate, ait, aver • uxorem proximi sui polluentem, egenum et pau
terit manum suam; » ul omni opere fugiat iniqui a perem contristantem, rapientem rapinas, pignus
tatem, non enim solum manibus, sed et aliis mem • non reddentem, et ad idola levantem oculos suos,
l»ris committitur iniquitas, dicente Salomone: * lui w abominationem facientem, ad usuram danlem et
qua labia a te procul remove (Prov. iv). » Et in amplius accipientem, numquid vivet? non vivet.
Psalmis: v Iniquitatem in excelso locuti sunt (Psal. « Et cum universa detestanda hæc fecerit, morte mo
lxxii). » Pes quoque currit ad iniquitatem, et oculus, • rietur. Sanguis ejus in ipso erit. » Dicamus primum
si alienam mulierem concupiscat, nec sit ejus imi juxta historiam, ut sciatis iniquitates patrum non
tator, de quo dicitur : • Iniquitatem non fecit, et redundare ad filios. Si justus fecerit, quæ superior
dolus non inventus est in ore ejus (I Pe:r. 11). » sermo per ordinem texuit, vita vivet. Quod si ge
Unde et de iniquo mammona jubemur facere nobis fuerit filium recedentem a Domini servitute et patris
amicos, qui nos in æterna recipiant taberiiacula virtutes vitiis commutantem, ut faciat quæ ille non
(Luc. xvi). Quintum decimum est : « Judicium verum fecit, et non faciat quæ ille operatus est, numquid
fccerit inter virum et virum, » sive proximum suum; vivere poterit ? Certe non vivet, sed erit reus san
quod videtur idem sonare, quod primum, ubi scri guinis sui. Porro juxta intelligentiam spiritalem ju
 711 B. RABAN1 MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 71?

stus vir ecclesiasticus, si fidem evangelicam præ- A licet quia filius bene operatus est, et patris delicta
dicaverit, et filius ejus atque discipulus hæretico non fecit. Justumque est ut quomodo peccator in suo
fuerit errore deceptus, vocabitur pestilens. De quo scelere moritur, sic justus in suis vivat virtutibus.
et in primo psalmo describitur : • Et in cathedra Et moriatur anima quæ peccaverit, et vivat quæ
pestilentiæ non sedit ; » et in Proverbiis con præcepta Dei custodierit.
fidens et procax et superbus, pestilens appellatur. v Sin autem impius egerit pœnitentiam ab omnibus
Iste effundit sanguinem deceptorum, et omnia in se peccatis suis, quæ operatus est, et custodierit iiiii
peccata congeminat, comedens in montibus super versa præcepta mea, et fecerit judicium et justi
biæ, et ecclesiam proximi sui polluens, egenos et • tiam, vita vivet, et non n;orietur. Omnium ini
pauperes in scientia scripturarum contristans, op • quitatum ejus, quas operatus e t, non recordabor,
primens atque'supplantans, rapinam rapiens, eos quos • in justitia sua quam operatus est vivet. » (Hieron.)
de ecclesia seduxerit. Pignus non reddens, quod a ma In tantum, ait, peccata patrum ad filios non redundant,
gistro acceperat, ut impleret quod scriptum est: nec justum filium sceleratus prægravat pater, neque
« Gratis accepistis, gratis date(Matth. x). » Et ad idola alii pro aliorum sceleribus puniuntur, ut ipse unus
atque simulacra, quæ de suo corde finxit, levans oculos atque idem, qui prius impius fuit atque peccator, si
suos, cunctasque faciens abominationes, et dans ad B postea egerit pœnitentiam, et ad meliora conversus
usuram pecuniam, ut errorem magistri discipulorum pristina peccata deleverit, non judicetur vetustate
augeat diligentia, et repetens ab his, quibus tribuit peccati, sed in meum recipiatur gregem, innova
amplius, quam dederat. Certe non poterit, sed in suo tione virtutis. Siniulque considerandum qualem im
sanguine morietur. pium et peccatorem suscipiat pœnitentem. Si ab om
« Quod si genuerit filium, qui vi.!ens omnia pec nibus, ir:quit, peccatis suis, quæ operatus est, aver
« cata patris sui quæ fecit, timuerit et non fecerit, terit se, et custodierit universa præcepta Domini. Quo
• similiter super montes non coniederit, ct oculos scilicet omnia crimina derelinquat, et cunctas vir
• suos non levaverit ad idola domus lsrael, et uxorem tutes sequatur. Si omnia bona fecerit, et cuncta de
« proximi sui non violaverit, et virum non contri seruerit mala, et ego omnium iniquitatum ejus, quas
• staverit, pignus non retinuerit, et rapinam non ra operatus est obliviscar, t in justitia sua, quam ope
4 puerit, panem suum esurienti dederit, et nudum ratus est vivet, » non tam mea, quam sua vivet ju
* operuerit vestimento, a pauperis injuria averterit stitia, licet justitiæ m.e:e sit bonis bona, et malis
a manum suam, usuram et superabundantiam non mala reddere.
a acceperit, judicia mea fecerit, in præceptis meis « Numquid voluntatis meæ est mors impii, dicit
• ambulaverit, hic non morietur in iniq::itate patris « Dominus Deus, et non ut convertatur a viis suis,
• sui, sed viia vivet. Pater ejus qiiia calumniatus est, et vivat ? » (Ilieron.) Ergo Domini voluntatis est
* et vim fecit fratri et n:alum operatus est in medio omnes salvos fieri et ad notitiam veritatis venire.
« populi sui, hic mortuus est in iuiqtiita:e sua. » Ubicumque autem Dei videtur severa et trucule;ta
(IIieron.) Nec, inquit, mi emini, si jusii viri filius sententia, non hoi;iines, sed peccata condemnat.
declinans ad vitia aique peccata morte moriatur, cum « Si autem averterit se justus a justiuia sua et
e contrario filius peccatoris et impii si viderit per ι fecerit iniquitatem secundum omnes abominationes
versitatem viarum patris sui, et converterit se, ut mala * quas operari solet impius, numquid vivet? oinnes
non faciat, et faciat bona, reus paternorum scelerum * justitiæ ejus, quas fecerat non erunt in memoria,
non teneatur. Quod el in nobis accipi potest, pro * in prævaricatione, qua prævaricatus est, et in
quibus in Psalmis dicitur : « Audi, filia, et vide, et peccato suo, quo peccavit, in ipsis n:orietiir. •
i;:clina aurem tuam, et obliviscere populum tuum, (Hieron.) Sicut justum antea peccatorem non præ
et domum patris tui: et concupiscet rex decorem gravant antiqua delicta, sic peºcatorem, qui prius
tuum (Psal. xliv). » Et qui de gentium sumus stirpe justus fuerit, non juvant veteres justitiæ : Unusquis
generati, ut relinquamus parentum crimina, et fa que enim, in quo invenietur, in ee judicabitur.
viamus judicium et justitiam, et vivamus in ea. Re « Et dixistis: Non est æqua via Domini. Audite
petii itaque, quæ supra latius prosecuti sumus, et domus Israel : Numquid via mea non est æqua, et
ideo breviter cuncta percurrimus, ad illa quæ obscu « non magis viæ vestræ pravæ sunt ? » (IIieron.)
riora et nova sunt transire cupientes. Iάeddit causas, quare Domini justa sententia sit.
t Et dicitis, Quare non portal)it filius iniquitatem Putatis me, ait, iniquum, ut peccata patrum reddam
t patris? videlicet quia filius judicium et justitiam filiis, et aliis comedentilus uvam acerbam, aliorum
* operatus est, omnia præcepta mea cuslodivit, et dentes obstupescant? Ecce unusquisque in peccato suo
* fecit illa, vita vivet. Anima quæ peccaverit ipsa moritur, et in sua justitia vivificatur, in utroque non
« morietur, filius non portabit iniquitatem patris, et præterita, sed præsentia judicantur. Quin potius ve
« pater iniquitalem filii. Justitia justi super eum erit, stra iniqua est sententia, qui putatis parabolam non
« et impietas impii erit super illum. » Solvit quæ esse parabolam, sed sic eam accipitis, quasi historiæ
stionem, quam e contrario poterat auditor opponere. veritatem, ut aliorum scelera in aliis punian
Soletis, ait, dicere : quare filius juslus non portabit tur.
iniquitatem patris? Ad qu;e ipse respondet : Vide « Cum enim averterit se justiis a justitia sua, ct
7 15 COMMENT. IN EZECi.IELEM. — LlB. VIII.
. fecerit iniquitatem, morietur in eis. In iniquitate A quibus scriptum est : « Deus vivorum et non mor
« quam operatus est morietur. » (Ilieron.) Potest et tuorum. » Cur vestro vitio moriemini, qui patrum
hoc intelligi : justus prius populus Israel avertit se a
justitia sua, quia justitiæ reliquit auctorem, et fecit
iniquitalem, Filium Dei denegando, in peccato atque
scelere quod operatus est morietur. Non in pluribus,
sed in uno hæredem interficiens, ut perderet hære
ditatem.
v Et cum averterit se impius ab impietate sua,
« quam operatus est, et fecerit judicium atque ju
v stitiam, ipse animam suam vivificabit. Considerans
• enim avertit se ab omnibus iniquitatibus suis, quas
operatus est, vita vivet et non morietur. » E con
trario, ait, populus gentium non habens notitiam
Dei, et impius si se averterit ab impietate sua, quam
prius operatus est in idololatria, et fecerit ea quæ
Israeli lege præcepta sunt,• ipse prius mortuus vivi
ficabit animam suam, vidensque se interisse in ini
quitatibus, quas operatus est, credet in eum qui
dicit : ¢ Ego sum via, et veritas et vita (Joan. xiv), »
vita vivet et nom morietur.
« Et dicunt filii Israel : Non est æqua via Domini.
• Nunquid viæ meæ non sunt æquæ, domus Israel, et
• noii magis viæ vestræ pravæ? » Usque hodie bla
sphemant Israel Deum, cur populum suum relique
rit, et gentium adsumpserit multitudinem, quod
arguit Dominus, quod viæ eorum pravæ sint, Domini
autem justa sententia, ut perditis coloiiis prioribus,
alios in vineam suam mittat agricolas, quod intel
ligentes in Evangelii parabola dixere J;idæi, v Non erit
istud. »
• Idcirco unumquemque juxta vias suas judicabo,
* domus Israel, ait Dominus Deus. » Sive de gentium
multitudine, sive de Israel populo sint, qui judi
cantur : • Non est personarum acceptio apud Deum, »
sed unusquisque sua coronabitur fide, et impietate
atque infidelitate damnabitur.
* Convertimini et agite pœnitentiam ab omnibus
• iuiquitatibus vestris, et non erit vobis in ruinam
• iniquitas. Projicite a vobis omnes prævaricationes
vestras in quibus prævaricati estis. » Proprie ad
Israel iste sermo dirigitur, ut agant pœnitentiam, et
relinquant iniquitates sive prævaricationes suas,
quibus in Deum prævaricati sunt. Potest autem et
ad utrumque populum intelligi, ut et Israel et gen
tium turba sua vitia derelinquens convertatur ad
eum qui possit sanare contritiones ejus.
« Et facite vobis cor novum et spiritum novum. »
Ut vetustatem litteræ deserentes, vivatis in novitate
spiritus. Cor novum Israelis est credere in eum
quem prius negaverat. Cor movum gentium, est idola
derelinquere, et, mortuorum cultura contempta, cre
dere in eum, qui est vita v»fentium. • Et quare mo
riemini, domus Israel? » Melius est, ut supra dixi
mus, exhortationem hanc, in qua scriptum est :
* Convertimini et agite pœnitentiam, » super per
sona accipere Judæorum, quos non vult mori, et
quibus nunc loquitur : « Qnare moriemini, domus Is
rael, » qui habetis patres Abraham, Isaac et Jacob, de
PAtRoL CX.
71 i ,
merito, et mea debetis vivere misericordia. « Quia
nolo mortem peccatoris, dicit Dominus Deus. Rever
tiuuiui, el vivetis. » Nolo, inquit, vos mori, quos in
salutem genui. • Filios autem genui et exaltavi, ipsi
autem spreverunt me. Revertiumini ergo et vivite. »
Non dicitur, « Revertimini, » nisi his qui prius cum
Deo fuerant, et postea ejus deseruere conuitatum. Et
vivite per poenitentiam, qui estis mortui per pecca
tum. Igitur Israel, quia non revertitur ad pristinuum
statum, mortuus esse credendus est.
CAPUT XIX.
De Joachim et Jechonia, et filio Joachim captivi; de
reliquiis Judae , quod non habuerunt regem.
« Et tu assume planctum super principes lsrael,
et dices : Quare mater tua leæna inter leones cu
bavit? In medioleunculorum enutrivit catulos suos,
et eduxit unum de leunculis suis. Leo factus est
et didicit capere prædam, hominemque comedere.
Et audierunt de eo gentes, et non absque vulneri
bus ceperunt eum. Et adduxerunt eum in calenis
in terram Ægypti. Quæ cum vidisset, quoniam in
firmata est, et periit exspectatio ejus, tulit unum
de leunculis suis. Leonem constituit, qui incede
ὸat inter leones. Et factus est leo, didicit prædam
capere, et homines devorare. Didicit viduas facere
et civitates eorum in desertum adducere, et deso
lata est terra et plenitudo ejus a voce rugitus il
lius, convenerunt adversus eum gentes undique de
provinciis. El expanderunt super eum rete suum,
et vulneribus earum captus est, et miserunt eum
in caveam, in catenis adduxerunt eum ad regem
Babylonis, miseruntque eum in carcerem, ne au
diretur vox ejus ultra super montes lsrael, etc. »
(II.) Dicemus captivitate vicina prophetam non tam
futura vaticinari, quam narrare praeterita. Post
sextum enim Sedeciæ regis annum, siquidem statim
in consequentibus legimus : « Et factum est, in anno
septimo in quinto mense, decima mensis, assumitur
planctus super principes vel principem Israel. » Et
dicitur : t Quare mater tua leæna inter leones cuba
vit? » Planctus igitur super principes est, omnes
videlicet, qui de Josiæ stirpe generati sunt. Mater
principum Jerusalem leæna appellatur; quæ leun
culos genuit et nutrivit, unumque de leunculis suis
eduxit. • Et fecit leonem, » Ioachaz significans filium
Josiæ, quem Nechao Pharao duxit in Ægyptum, et
pro eo constituit Joachim. Quo mortuo Jechonias
filius ejus rex constituitur, cum matre et optimatibus
civitatis a Nabuchodonosor ductus est in Babylonem.
De quo nascitur Salathiel pater Zorobabel, qui ex eo
quod in Babylone natus est, nomen accepit. Perspi
cuumque esl sub μεταγόρα leænæ et leunculorum et
leonis, rursumque alterius leonis, illa describi qu;e
eo tempore jam facta erant, quo hæc propheta dice
bat. Postquam enim Jerusalem eduxit de stirpe
regia Joachaz filium Josiæ, et constituit in regem ,
tam crudelis in brevi exstitit tempore, ut tropologice
323
715 13. RABANI MAURI ARCIilEP. \10GUNT. OPERUM PARS II. 715

cepisse prædas et nomines devorasse memoretur. A regeret reliquias populi. Contra qnem surrexit de
Ad quem cum venisset AEgyptius, cepit eum non stirpe regia et de virga ramorum vineæ Ismael, qui
absque vulneribus, sive in fovea, ut proprie in He interfecit eum in Masepha, et comedit omnem fru
braico continetur, ut conservet tropologicam captio ctum vineæ, et exinde non fuit in ipsa vinea fortis
metm leonum, qua semper in foveis capi solent. • Et virga et sceptrum dominantium. Nullus enim rei;nan
adduxit eum in chamo, sive in catenis in terram serat de regibus, qui populum gubernaret, sed eum
AEgypti, ibique mortuus est. » Quod cum vidisset Joanna filio Care, ad Ægyptum confugerunt, id
mater ejus Jerusalem, quæ eum genuerat, quæ nu .circo planctus est, et parabola lamentationis, ut
trierat, quæ constituerat in regnum, qiiod perisset plangatur regium genus, quod in Judæa ultra cessa
exspectatio ejus, tulit de aliis regibus Jechoniam, vit, donec veniret, cui repositum est : « Et ipse erit
filium Joachim, et constituit in regem, qui et ipse exspectatio gentium. » Ex quo perspicuum est, et su
præcessoris imitatus crudelitatem sub leonis feritate periorem lectionem, in qua dicitur : • Quare mater
describitur, quod homines devorarit, multas viduas tua leæna inter leones cubavit ? » et hanc in qua
fecerit, ad desertum adduxerit civitates, et ad vo scriptum est : • Mater tua quasi vinea in sanguine
cem rugitus ejus territa sit universa provincia, ita tuo, super aquam plantata » ad Jerusalem perti
ut cum pervenirent ad cum gcntes et expanderent B nere, quæ perdidit leones et palmites suos, et non
super eum rete suum, et in fovea caperent, et mit remansit virga in ea, quæ*consurgeret in tribum sive
terent eum in caveam et in catenas, non quo hoc in sceptrum dominantium. A planctu enim incipit,
Jechoniæ factum sit. Ipse enim tradidit se regi Ba et finitur in planctu. • Assume planctuin super prin
bylonio et in Chaldæam asportatus est, sed ut leonis cipes lsrael, » lioc est, in principio et nunc in fine
servetur translatio, qui capitur in foveis, catenisque planctus est, et in lamentatione planctuque parabolæ
constringitur, et in caveis reservatur. Alioquin juxta stirpe regia prosequenda. Porro secundum &v&yoyn»
l;istoriam hoc de Sedecia legimus, qui post Jecho quod alii ad cœlestem Jerusalem referunt, ut dicant
niam, Jerusalem rex coiistitutus est. Et hæc fecit ex ea in istam vallem laerymarum plurimos cor
occasio, ut quia caten:e ieguntur, et caveæ et carcer ruisse, et reges esse desisse, et vineam quondam
mominatur, Sedeciam potius quam Jechoniam pleii pulcherrimam vento urente siccatam, ita ut nullus
que intelligant. Servatus igitur in carcere est, ncc in ea virentium palmitum remanserit, quam postea
interfectus, et tantummodo sublatus est regno. Cae s;ib t:rbis figura plangat Jeremias nos intelligimus
terum Sedeciam c;ecum ductum in Babylonem, ibi snper Ecclesiam, eo quod in novissimo tempore mu!
que statim occisum narrat historia. tiplicata iniquitate refrigescet charitas multorum, ita
• Mater tua quasi vinea in sanguine tuo, super ut probentur, si fieri potest, etiam electi Dei, et prin
aquam plantata, fructus ejus et frondes ejus creve cipes ejus capiantur retibus diaboli, qui non sit
runt ex aquis multis. Et factæ sunt ei virgæ solidæ unitis regis captione contenuis, sed quotidie reges et
: in sceptra dominantium, et exaltata est statura principes capere festinet, secundum illud quod scri
• ejus in frondes. Et vidit altitudinem suam in mul ptum est, • Escæ ejus elect;e. » Palmites quoque ec
titudine palmitum suorum, et evulsa est in ira in clesiæ, qui dudum floribus et rubori sanguinis æqua
terramque projecta. Et ventus urens siccavit fru hantur, postea vento urente siccentur. Quam exposi
clum ejus, emarcuerunt et arefactæ sunt virgæ tionem et Evangelii parabola sonat (Luc. viii), in
roboris ejus, ignis comedit eas. Et nunc transplan qua, sole orto, ea quæ germinaverant æstuaverunt,
tata est in desertum in terra invia et sitienti , et et repet.te siccata sunt , ita ut vix remaneat unus e
egressus est ignis de virga ramorum ejus, qui palmitibus, qui consurgat in virgam et dignus prin
fructum ejus comedit. Et non fuit in ea virga for ceps populi fiat. Quod aliis verbis loquitur Amos:
tis, sceptrum dominantium; planctus est, et erit in • Inducam famem et sitim super terram, non famem
« planctum, etc. » Diversis sermonibus una res di panis, neque sitim aquæ, sed famem audiendi sermo
citur, et quomodo in superioribus legimus Jerusa nes Dei (Amos viii); » unde debemus phangere el la
lem pulchræ mulieri comparatam et rursum leænæ, mentari super principes Israel, quorum vitio et su
qui in cubili suo leones nutrierit, sic nunc viti vel perbia Jud;ea deserta et capta est Jerusalem.
vineae pulcherrimæ comparatur, quæ super aquas CAPUT XX.
plautata sit multas, et idcirco humore nutriti pal
imites intantum creverint , ut unus palmes, queum Dominus non res;ondet interrogantibus propter pec
caua, et e.rprobrat eis scelera et blasphemias: et de
Scriptura virgam solidissimam sive fortissiinam nun reprobatioue legis et strcrificiorum; de re iitu capti
cupat, profecerit in sceptra dominantium. lila igitur voru:m in terram suam.

vinea tantæ ubertatis et fructuum tantæque pulchri
tudinis, quomodo nunc transplantata est in deser
tum, in terra invia et sitienti? Significat autem
terram Bal)ylonis, ad quam translati sunt, vel
Ægyptum quo confugerunt, aut ipsam terram Jii
dæam, in qua pauci pauperes remanserunt, quibus
præfectus erat Gotliolias [Godolias] ut congregare, et
« Et factum est in anno septimo, in quinto, in de
• ciina mensis, venerunt viri de senioribus Israel, ul
v interrogarent Dominum , ct sedebant coram me,
• etc. » (IIieron.) Post undecim primos menses et
quinque dies superioris visionis, rursum sermo fit ad
prophetam pos:qua:m venerunt viri de senioribus do
mris Israel, ut in:errogarent Deum, et sederunt coram
;17 C()MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VIII. '7 18

eo. Hane autem consuetudinem fuisse populi Israel, ut A hæreditario malo longissimum funem trahere pec
quidquid scire cupiebant a Domino quærerent per pro catorum, ut quorum imitantur vitia, eorum suppli
phetas, multa exempla testantur. Saul quærens asinas cia pertimescant.
(I Reg. ix), pergit ad Samuel, accepitque consilium a * Hæc dicit Dominus Detis: In die qua elegi Israel,
puero, ut offerret prophetæ quartam partem sicli. et levavi mannm meam pro stirpe domus Jacob, et
Ægrotante filio Jeroboam mittitur in Silo ad Achiam
[Abiam] prophetam uxor ejus deferens munuscula, :
apparui eis in terra Ægypti, et levavi manum
Ineam pro eis, dicens : Ego Dominus Deus vester.
panes et collyridas, uvas et lagunculam mellis, ut de In die illa levavi manum meam pro eis, ut educe
filii infirmitate cognosceret (III Reg. xiv). David rem eos de terra Ægypti in terram, quam provi
«
quoque propheta alium interrogat prophetam Nathan deram eis, fluentem lacte et melle, quæ est egregia
et
(II Reg. vm) utrum templum Domino ædificare de inter omnes terras, etc. » In Ægypto igitur factus
heat. Et Achab sciscitatur ascendat an non in Ramoth est notus populo et semini domus Jacob, quando le
Galaad (III Reg. xxii). In Isaia quoqne et in Regum vavit mantim suam pro eis, contra Ægyptios, et
volumine, quæ Sennacherich ventura sint nuntiantur dixit: « Ego Dominus Deus vester, » et elegit eos ut
(+ V Reg. xix; Isa. xxxvii). Nec mirum si in Weteri educeret de terra Ægypti ad terram fluentem lacte
Testamento singulis, quæ futura sunt, prophetæ an B et melle; necdum enim capere poterant solilum
nuntient , cum Agabum legerimus (Act. xxi), quæ cibum, sed quasi parvnli atque lactentes, melle et
Paulo ventura sint prophetare. Scriptum est enim in lacte indigebant infantiæ. Juxta litteram vero, in
Deuteronomio : « Gentes quas Dominus perditurus clytam esse terram Judæ et cunctis terris fertilio
est, in conspectu tuo istae somnia et divinatiónes au rem dubitare non poterit, qui a Rinocorura usque ad
dient, tibi autem non sic dedit Dominus Deus tuus Taurum montem et usque ad Euphraten flnvium
(Deut. xviii). » Gentinm enim est adire Chaldæos, cunctam consideraverit terram, et urbinm potentiam
ariolos, aruspices, divinos, sortilegos, oracula daemo amoenitatemque regionum, Pa!;estinam videlicet et
num quibus errori earum illudittir. Unde et nunc se Phoenicem , Arabiam, Syriam, Coelem , Ciliciam, et
niores Israel adeunt prophetam, ut interrogarent per cæteras regiones, qiias Israeli, si Dei præcepta ser
eum Dominum, et tamen de interrogauione silent, vasset, Dominus repromisit : quas quia non aceepit,
ipso qui interrogandus erat sciente quid interroga vitium fuit incredulitatis ejus. Nam et in ipsa Palæ
rent, ut et in eo miracnlum sit scire cur venerint, et stina Judæaque provincia gentes plurimæ remanse
ad ea respondere, quæ tacitus sermo in animo con runt, quæ non sunt ejectæ. Neque enim sponsor in
tinebat. crimine est, si ille cui repromittatur, indignum se
« Et factus est sermo Domini ad me dicens: Fili C fecerit sponsione, præsertim cum proponatur optio
• hominis, loquere senioribus Israel, et dices ad eos: promittentis : • Si volueritis et audieritis me, quæ
« Hæc dicit Dominus Deus: Numquid ad interrogan hona sunt terræ eomedetis, sin autem nolueritis, gla
« dum me vos venistis ? Vivo ego, quia non respon dius devorabit vos (Isa. 1). » Eliguntur ergo praesentia,
« debo vobis, ait Dominus Deus. » Sanctis et con nec statim, qui eligitur tentari non potest nec per
grua interrogantibus datur promissio , adhuc lo ire, quia et Saul electus in regem et Judas in aposto
quente te dicam : • Ecce adsum. » Peccatoribus autem, lum suo postea vitio corruerunt. Elevatio autem ma
quales fuerunt seniores Israel, et quorum scelera in nus sive extensio habitum percutientis ostendit, ut
consequentibus propheta describit, non datur respon percuteret pro eis Ægyptios, et populum Israel de
sio, sed increpatio pro peccatis. Et addit jusjuran Ægypto liberaret.
dum : wVivo ego, » ut firmior sit sententia denegantis. « Et dixi ad eos : Unusquisque offensiones oculo
« Si judicas eos, si judicas, fili hominis. » Illi quidem • rum suorum abjiciat, et in idolis Ægypti nolite
ad interrogandum venerant, cupient s de his, quibus • pollui, ego Dominus Deus vester. » Præcipit autem
ambigunt, et futura cognoscere. « Tu autem, fili ho exeuntibus primum de Ægypto, ut obliviscantur ido
minis, judica eos, ut non prophetæ sit responsio, sed lorum, quibus multo tempore servierant, imo alji
sentenuia judicantis pro iniquitatibus quas fecerunt, ciant ea ab oculis suis, ut ne aspectu quidem digna
et patrum secuti sunt scelera. Vel certe t si ultus eos habeant, et quibus nulto tempore polluti sunt ultra
fuero ultione; » ut sit sensus. Tanta iniquitale cooperti non acquiescant. • Ego, inquit, Dominus Deus ve
sunt, ut nec emendatione quidem et correptione ster. » Non portenta Ægyptia, non variorum figmenta
sint digni, secundum illud , quod i: propheta dici monstrorum : sed et nobis quando exierimus de
tur : « Noi, visitabo ultra filias vestras et nurtis AEgypto, jubetur ut offensiones oculorum nostrorum
vestras cum mœchatæ fuerint (0se. iv). » Unde et pec aljiciamus, ne scilicet his deleclemur, quibus ante
catores, qui in profundum venere peccati, dimittun delectabamur in sæculo, ne simulacris Ægypti pol
tur ut faciant desideria cordis sui. luamur, adinventionibus videlicet philosopborum at
• Abominationes patrum suorum ostende eis, et que hæreticorum, quæ recte idola nominantur. A
• dices ad eos. » Si peccata patrum non redum spectaculis quoque, imo offensionibus Ægypti, remo
datat ad filios, quomodo abominationes et iniquitates veamns oculos, arenæ, circi, theatrorum, et omnibus
patruum nunc senioribus ponuutur ? Hac videlicet quæ animæ contaminant puritatem, et per sensus
causa, ut ostendantur similia parentibus agere, et ingrediuntur ad mentem, impleturque quod scriptum
7 10 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUVI PARS. ll. 720

est : « Mors intravit per fenestras vestras. • • Et irrita- A • meum ne violaretur coram gentibus de quilus
veru;it me. » Septuaginta : * Et recesserunt a me; » w ejeci eos in conspectu earum. » Hæc ad eos di
sive, ul Symmachus interpretatus est, « non acquie cuntur, qui educti sunt de AEgypto in desertum, ut
verunt mihi. » Statimque vocati recedunt a Deo, ut Ægyptiorum vitiis liberati facilius in solitudine Dei
nullum sit spatium inter vocationem et recessio præcepta complerent, et judicia ejus facerent et sab
uem. Et hoe notandum, quod nemo recedit a Deo, bata custodirent, quæ in signum data sunt inter eum
nisi qui ante cum eo fuerit. Unde et draco in qui dedit et eos quibus data sunt, Scriptura dicente,
Job volumine aposlaia, prævaricator, et recedens Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : « Et tu
appellatur (Job xxxiv). præcipe filiis lsrael dicens, Videte et sabbata mea
« Nolueruntque audire me. Unusquisque abo custodite, quod est signum inter me et vos in gene
« minationes oculorum suorum non projecit, nec rationibus vestris, ut sciatis quod ego sum Dominus,
• idola Ægypti reliquorunt. » Propterea, inquit, ir qui sanctifico vos, et custodite sabbatum quoniam
ritaverunt me et recesserunt a me, quia noluerunt sanctum es1 vobis; qui violaverit illud, morte iixorie
audire me, dum liberum homini servatur arbitrium. tur. Omnis qui fecerit in eo opus, interficietur anima
Et fecerunt. omnia, quæ ne facerent lege præcepi, illa de medio populi sui (Exod. xxxi). » Ergo sab
statim desperantes salutem, mussitantes contra Moy B batum et circumcisio in signum dala sunt veri
sen, Deique repressionibus diflidentes. Unde se sabbati et veræ circumeisionis, ut sciamus nobis in
quitur: perfecto et æterno sabbato requiescendum a sæculi
« El dixi, ut effunderem indignationem meam su dperibus, et non præputium, sed cor circumcidamus,
« per eos, et implerem iram meam in eis, in medio unde in sex diebus operantes, in septimo requiesci
• terræ Ægypti. » Statim ut præcepi eis relinquere mus, ut niluil aliud die ac nocte faciamus nisi omne
sive abjicere offensiones oculorum suorum, et in ido quod vivimus, deberi Domino noverimus, et redeunte
lis Ægypti nequaquam pollui, irritaverunt me, et no hebdomade, totos nos ejus nomini consecramus, ut
luerunt audire quæ dixi, sed e contrario fecerunt per sanctificationem diei recordemur Domini qui
quæ non facienda præcepi; ideo decreveram, ut ef sanctificat nos. Hæc præcepta et justificationes et
funderem in eos furorem et indignationem meam, observantiam sabbati dedit Dominus in deserto, ut
et implerem iram meam, quam mente conceperam facientes illa viverent in eis, non de illis ad majora
in medio terræ Ægypti. Quia necdum egressi fuerant transirent, sicut in Evangelio promissum est, quae
de Ægypto. Sequitur enim, • Ejeci ergo eos de terra illi violaverunt non semel, nec parvum, sed vehemen
Ægypti, et eduxi in deseruum. Ex quo ostenditur, „ ter, ut violationis irritagis monstraretur. Dixit ergo
uecdum eos fuisse egressos de Ægypto, quando et in sua mente decrevit ut effunderet furorem suuum
effundere voluit indignationem suam, et implere super eos in deserto, et consumeret eos quando lo
iram suam super eis et percutere eos in medio terræ cutus est ad Moysen : • Dimitte me et iratus furore
AEgypti. contra eos delebo illos (E.rod. xxxii). » Sed noluit
« Et feci propter nomen meum, ut non violare facere, parcens Ægyptiis et cæteris gentibus, nescan
• tur coram gentibus, in quarum medio erant, et in dalizarentur, et ipsis quorum misertus est, exspe
ter quas apparui eis, ut educerem eos de terra ctans poenitentiam conversorum ; notandumque,
, Ægypti. » Quod facere cogitabam propter justi quod quando constitutis in Ægypto loquebatur post
tiam, non feci pro clementiæ magnitudine, ne pollue offensam, a Feci, ait, propter nomen meum ut non
relur nomen meum et viderer non potuisse complere violaretur coram gentibus, de quibus ejeci eos in con
quod Israeli repromiseram. Peperci igitur nomini spectu earum: Tunc enim adhuc in medio erant, quia
meo, ne halerent occasionem blasphemandi natio necdum exierant. Nunc autem postquam egressi
nes, inter quas notus factus sum eis in terra Ægypti. sunt, dicitur : • De quibus ejeci eos in conspectu ea
Ilucusque quod eis promiserit in terra Ægypti con r^um. »

stitutis, et quomodo statim offenderint, et quid
contra eos Dominus cogitaverit et tamen non fecerit,
propheta describit. Quæ sequuntur egressis de Ægy
:)to locutus est :
• Ejeci ergo eos de terra Ægypti et eduxi in de
sertum, et dedi eis præcepta mea et judicia mea
ostendi cis quæ faciat homo et vivat in eis. Insuper et
sabbata mea dedi eis ut esset signum inter me et
eos, et scirent quod ego Dominus sanctificans
eos. Et irriuaverunt me domus lsrael in deserto,
in præceptis meis non ambulaverunt, et judicia
mea projecerunt, quæ faciet homo vivet in eis. Et
sabbata mea violaverunt vehementer. Dixi ergo
ut effunderem furorem meum super eos in de
serto et consumeretm eos, et feci propter nomen
1 Ego igituf levavi manum meam super eos in
a deserto, ne educerem eos in terram quam dedi eis,
fluentem lacte et melle, praecipuam terrarum om
1 nium, quia judicia mea projecerant et in praece
• ptis meis non ambulaverant, et sabbata mea vio
« laverant : post idola enim cor eorum gradieba
• tur. Et pepercit oculus meus super eos, ut non im
• terficerem eos, nec consumpsi eos in deserto •
Becreveram quidem ut totum furorem meum effrn
derem super eos et delerem eos atque consumerer*.
sed feci propter nomen meum ne violaretur in ge *
tibus, Amaleciuis videlicet et reliquis, qui cnnt^a
eos in solitudine dimicaverunt, ut nequaquam indu
cerem eos in terram, quam eis pollicitus sum lacte
et melle fluentem, quæ praecipua terrarum oiim tain
721 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VIII.
est, sive favus: causa enim pœnæ est istiusque sen A.
tentiæ : w Quia judicia mea projecerant, et in præce
ptis meis non ambulaverant, et sabbata mea viola
verant. » Ipsiusque causæ hæc causa est, ut
nou facerent, quia cor eorum Ægypti idola sequeba
ista
tur, pepercit autem, ait, oculus meus ne interficerem
eos atque delerem, nec omnino consumerem. In
quo quæritur quomodo eis pepercerit, quorum ca
lavera in solitudine corruerant, et excepto Jesu
Nave et Caleph filio Jephone, terram repromissionis
nullus ingressus est. Ex quo intclligimus vivere eos,
mec æternis suppliciis reservatos, nec deletos esse
de libro viventium, nec consumptos ante faciem Do
mini. Si enim ex eo quod non sunt introducti in terram
repromissionis perisse credendi sunt, ergo et Moyses
periit qui vidit tantuin terram repromissionis, et non
est ingressus in eam. De quo in libro Jesu Dominus
loquitur : « Moyses famulus meus mortuus est (Jos.
1, 2). » Et in Malachia : • Mementote legis Moysi
servi mei (Malach. iv). » Et in Jeremia quasi de
amico et de familiarissimo suo loquitur Dominus :
• Si steterint Moyses et Samuel in conspectu meo
(Jer.xv). » Alioquin et Moysi preces exauditas esse cre
dendum est, quando pro populo interpellans, ait :
« Si dimittis es peccatum, dimitte; sin autem non vis,
dele me libro tuo (Exod. xxxii), » quem scripsisti ;
ut autem sciamus sententiam Dei in filios et in famu
los non ad perditionem esse sed emendationem, au
diamus testimonia Scripturarum : Fili, ne contriste
ris ad disciplinam Domini, neque deficias quando
a!) eo argueris : • Quem diligit Dominus corripit,
flagellat autem omnem filium quem recipit (Heb.
xii). » Et in alio loco : « Cum interficeret illos tunc
quærebant eum (Psal. i.xxvii). » Et in Deuterono
mii cantico : • Ego interficiam et ego vivificabo
(Deut. xxxii). » Possumus et hoc juxla litteram di
cere, quod non deleverit eos neque consumpserit
cum stirpe sua aique progenie, sed interfectis patribus
pepercerit filiis quos in terram repromissionis induxit.
« Dixi autem ad filios eorum in solitudine : ln præ
ceptis patrum vestrorum nolite incidere nec judi
cia eorüm custodiatis, nec in idolis eorum pol
luamini. Ego Dominus Deus vester, in præceptis
meis ambttlate, et judicia mea custodite, et facite
: ea, et sabbata mea sanctificate, ut sit signum in
ter me et vos. Et sciatur quia ego sum Dominus
* Deus vester. » Post interfectionem patrum qui in
eremo corruerunt, præcepta dat filiis in quorum
salute miserius est patrum, et pepercit, inquit, ocu
lus Domini super eos, ne oinnino interficeret eos at
que deleret, sed patres in filiis reservaret, eadem
que testatur, quæ et patribus est locutus, ut post
quam in præceptis illius ambulaverint, et judicia cu
stodierint, et sanctificationem sabbati, quod signum
datum est, reservaverint, tunc sciant, quia ipse sit Do
minus Deus eorum, præcepta autem et legitima pa
irum et judicia eorum errorem inolitum significat,
ne peccata eorum iimitentur quorum tormenta re
spiciunt.
72}
• Et exacerbaverunt me filii : iii præceptis meis
non ambulaverunt, et judicia mea non cu
stodierunt ut facerent ea, quæ cum fecerit, hono
: vivet in eis. Et sabbata mea violaverunt et com
minatus sum ut effunderem furorem meum super
• eos, et implerem iram meam in eis in deserto.
v Averti autem manum meam , et feci propter
v nomen meum, ut non violaretur coram gentibus,
• de quibus ejeci eos in oculis earum. » Sed et filii,
inquit, parentum sunt scelera secuti, feceruntque
omnia quæ illi fecerant, unde et similem sententiam
meruere, sed eadem qua et patres eorum misericor
diæ meæ magnitudine reservati sunt, et ob easdem
causas quibus et patrum misertus sum, ut unus at
que idem creator amborum simili iram meam pa
B tientia mitigarem. Manifesta percurrimus, et ad ob
scuriora transimus.
* Iterum levavi manum meam in eos in solitu
dine ut dispergerem illos in nationibus, et ventila
rem in terras, eo quod judicia mea non fecissent,
et præcepta mea reprobassent, et sabbata mea
violassent, et post idola patrum suorum fuissent
oculi eorum. Ergo et ego dedi eis præcepta
non bona, et judicia in quibus non vivent, et pol
• lui eos in muneribus suis cum offerrent omne quod
• aperit vulvam propter delicta sua. Et scient quia
« ego Dominus. » Ubi in Veteri Testamento contra
filios eorum, qui in solitudine corruerant, Dominus
levaverit manum suam, volens eos dispergere in na
tiones, Scriptura non dicit. Sed ex eo quod hic re
fert, factum esse credendum est, sive hoc significat
quod postquam terram repromissionis intraverunt,
variis temporibus ob mulla peccata diversis traditi
sunt gentibus regibusque, eo tempore, quæ natura
sua bona erant præcepta Domini, et judicia ln qui
bus possent credentes vivere, facta sint eis non bona
dum nequaquam valent in captivitate legis præcepta
servare, et facere quæ divinus sermo mandavit.
Neque dixit, Dedi eis præcepta mala, sed non bona :
non enim slatim sequitur, ut quod bonum non est, sit
malum, sicut et Apostolus docet (I Cor. vii) bonum
esse homini uxorem vel mulierem non tangere, sed
propter incontinentiam unumquemque suam uxorem
habere boiiuim est, unumquemque possidere vas
suum in sanctificatione ei castitate, quod si non
fecerit, nec bonum nec maluim est. Dedit ergo eis
Deus dispersis in gentibus præcepta iion bona , lioc
est, dimisit eos cogitatiouii)us et desideriis suis, ut
facerent quæ non conveniunt, et polluiu eos in mu
neribus suis, sicut sacerdos de populo leprosos se
parans et eos pollutos esse demonstrans, dum idolis
offeruut quæ Deo offerre deberent, et transducunt
omne quod aperit vulvam per ignehm bachali, id est,
primogenita, ut postquam deserti fuerint a Deo et
idolorum cultui traditi, tunc intelligant quod ipse
sit Dominus, quem suo vitio ad iracundiam concita
verunt. lIunc locum manifestius interpretatus esu
Symmachus, pro præterito ponens futurum : • Igi
tur et ego dabo eis præcepta non bona et judicia
 w

723 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 72}

pro|;ter quæ non vivent, et polluam eos propter mu- A eos atque delerem. Quando autem dicit volui, osten
mera sua , quia consecrant et transducunt omne dit se non fecisse, quod voluit, illudque quod sequi
quod aperit vulvam, ut deleam eos, et scient quia tur : • Et scient quia ego sum Dominus, » in Se
ego Dominus. » El est sensus: Quia vidi filios scele ptuaginta non habetur. Non enim eis videbatur
nibus patrum adæquari et eadem facere propter quæ consequens post interfectionem nosse quod ipse sit
ihi offenderant Deum, volui illos dividere in nationes Dominus. Sed tu, a fili hominis, rursum loquere ad
et in toto orbe dispergere, et dare illis præcepta non eos, » hoc est ad seniores domus Israel, qui te in
l)ona et judicia in quibtis non viverent, ut polluerem terrogare venerunt, patres vestri de quorum stirpe
illos in muneribus suis, qui omnia primogenita ido descendistis etiam in hoc blasplhemaverunt me, et
lis consecrabant, et dclerem cos in perpetuum, et duxere pro nihili; postquam introduxi cos in terram,
scirent quod ego essem Deus; per quæ ostendit non quam mea fortitudine possederunt, quam ego ad
se dedisse eis præcepta non bona, qui in eremo mo possidendum dederam, illi verterunt ad exasperan
rabitur, sed his quos dispergere voluit in nationes et dum m.e. Cum enim vidissent omnem collem excel
facere in toto orbe peregrinos, dare cogitasse quæ sum, lignumque nemorosum, sacrificabant in mon
non delit, ut ioi Dei præcepta bona suo vitio non tibus, et in lucis, et saltibus, et idolis victimas
bona facerent, dum idolis exhibent quæ Deus sibi B immulabant, et liba fundebant. • Quod cum vidis
præceperat exhibenda ; potest et hoc dici quod ante sem, dixi ad eos. » Quid est Bama ? hoc enim in
offensam decalogum tantum acceperunt : post idolo terpretatur excelsum, aut cur ingredimini istiusmodi
latriam vero et blasphemiam, multiplices legis cæ locum, quem vobis in cunctis collibus elegislis, ita
remonias, ut Deo potius offerrent victimas quas dæ ut usque hodie istiusmodi loca appellentur Bamoth,
monibus offerebant et comparatione sacrilegii levius et antiquus error nomen pristinum teneat?
fieret, quod non erat per se bonum et nequaquam v Propterea dic ad domum Israel : Hæc dicit
malum, quia Deo offerebatur, et tamen non bo Dominus : ln via patrum vestrorum vos pollui
num quia boni auctorem offenderant (Greg., Mor. : mini, et post offendicula eorum vos fornica
lib. xxviii, c. 17). Infirmus namque populus cum mini, et in oblatione donorum vestrorum cum
præceptorum pannos nolens pertulit, ad firmiorem traducitis filios vestros per ignem, vos pollui
statum ex ipsa sua ligatione pervenit. Quia enim ti
inor eum prius a culpa coercuit, coimpetenter post
modum in libertatem spiritus exivit. IIos pannos : mini in omnibus idolis vestris usque hodie. Et ego
respondebo vobis, domus Israel : Vivo ego, dieit
Dominus Deus, quia noh respondebo vo!)is. » Pa
quos inehoantibus dedit ipse per prophetam Domi trum vestrorum imitamini vitia, et per easdem ince
C.
nus reprehendit, dicens : Ego dedi eis præcepta non ditis vias, ut delicta similia similem mereantur et
bona, mala enim quasi mala esse desinunt compa poenam, et in tantum nefas profecistis, ut filios ve
ratione pejorum, et bona quasi bona non sunt com stros per ignem dæmonibus consecretis. Nec semel
paratione meliorum : nam sicut pejus delinquenti hoc sufficiat, sed usque inpræsentiarum agauis ea
Judææ de Sodoma atque Samaria dicitur : « Justifi dem, non quod hoc seniores in captivitate faciant,
casti sorores tuas in omnibus abominationibus tuis sed quod illi qui in IIierosolymis morabantur, et
quas operata es (Ezech. xvi), » ita melioris Testa quibus captivitas imminebat, hæc omnia facere non
menti Novi præceptis subsequentibus præcepta bona, cessent. Et cum tantis flagitiis obligati sitis, re
quæ rudibus data sunt non bona esse memoran sponsionem inquit meam quæritis. • Vivo ego, dicit
tur, neque enim mentes usui vitæ carnalis inhaeren Dominus Deus, » et juro per memetipsum , quia
tes evelli ab infimis possent, nisi gradatim ducta non respondebo vobis; quodque sequitur :
prædicatione proficerent. « Neque cogitatio mentis vestræ fiet dicentium :
« Quamobrem loquere ad domum Israel, fili ho « Erimus sicut gentes et sicut cognationes terræ,
minis, et dices ad eos : IIæc dicit Dominus Deus : * ut colamus ligna et lapides. Vivo ego, dicit Domi
Adhuc et in hoc blasphemaverunt me patres ve t nus Deus, qui in manu forti, et in brachio ex
stri cum sprevissent me contemnentes et induxis t tento et in furore effuso regnabo super vos. ,
sem eos in terram super quam levavi manum Hunc habet sensum : Nec putetis cogitationes ve
meam ut darem eis. Widerunt omnem collem ex stras, quibus contra me blasphematis posse com
celsum et omne lignum nemorosum, et immolave pleri. Dicitis enim, Nolumus esse sub Domino, nec
runt ibi victimas suas, et dederunt ibi irritatio populus illius appellari, sed ut cunctæ in toto orbe
nem oblationis suæ, et posuerunt ihi odorem sua sunt nationes, et unaquæque gens stio vivit arbitrio,
vitatis suæ, et libaverunt libationes suas. Et dixi ad ut colai ligna, et lapides, et idolis serviat, etiam
eos:Quid est excelsum ad quod vos ingredimini? et una gens nos erimus e pluribus. Ad quæ respondet
« vocatum est nomen ejus excelsum usque in hunc Deus, juratque per semetipsum, et dicit: Non vos
• diem. » (Hieron.) Wolui, inquit, eos in solitudine relinquam neque contemnam, ut fugaces servos D0
delinquentes in cunetas dispergere nationes, et dare mini negligentes solent, contemnere, sed ad meum
illis præcepta non bona, ut qtiod mihi offerre de retraham imperium. Et brachio extento et percii
buerant, itlolis immolarent, et omne primogenitum tiente ac furore effuso, in pristinam vos redigam ser
suum consecrarent eis pcr ignem, iit interficerem vitutem, et regnabo super vos, ut velitis nolitis, ine
 725 · C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. VIlI. 72ú

habeatis regem, et sentiatis regem iratum, cujus A erit manifestus mons domus Domini in vertice mou
ciementiam neglexistis. tium, et elevabitur super colles, et confluent ad
* Et educam vos de populis, et congregabo vos eum omnes gentes, et ibunu populi multi, et dicent :
t de terris in quibus dispersi estis : in manu va Venite , ascendamus ad montem Domini , et in
* liula et brachio extento, et in furore effuso regnabo montem Dei Jacob , et docebit nos vias suas, et
• super vos. » Nec vos, ait, patiar esse in gentibus, nec ambulabimus in semitis ejus. De Sion enim exi
:eterna captivitate retineri, sed educam de popnlis bit lex et verbum Domini de Hierusalem (Isa.
et congregabo de terris, in quas vos ad serviendum ii ; Mich. iv). » Et rursum Isaias : « In montem, in
hostilis necessitas huc illucque dispersit. H;ec autem quit, excelsum ascende, qui annuntias Sion : eleva
faciam ut non perdam vos et deleam, sed ut Rex ve et exalta vocem tuam, qui evangelizas Jerusa
ster sim. Ex quo intelligimus etiam eam quam ap lem (Isa. xl). » Quem montem Sion aut Eccle
pellant hæretici creatoris crudelitatem sonare cle siam intelligimus, quæ interpretatur specula, et in
ineuliam, dum ad hoc irascitur et desævit, et totum altitudine sanctorum dogmatum constituta est, aut
etiundit furorem, ut retrahat eos ad regnum suum, ipsum Dominum Salvatorem, in quo et primitiæ
qui dæmonum tyrannidem ad serviendum elege et decimæ et omnis cultura in o.!orem vertitur sua
runt. B vitatis : ut omnes in circuitu nationes, videntes po
* Et adducam vos in desertum populorum et ju pulum Domini salvatum esse, glorificent Deum et
* dicabor vobiscum ibi facie ad faciem. Sicut ju cognoscant, qui salvati fuerint, quod ipse sit Do
• dicio contendi adversum patres in deserto terræ minus
* Aegypti, sic judicabo vos, dicit Dominus, et sub • Cum induxero vos ad terram Israel, in terram,
jiciam vos sceptro meo : et inducam vos in vin t pro qua levavi manum meam, ut darem eam pa
culis fœderis : et eligam de vobis transgressores • tribus vestris, tunc scietis quia ego sum Dominus. »
et impios, de terra incolatus eorum educam illos, Quando induxero, ait, vos in terram Israel, pro qua
* et in terram Israel non ingredientur, et scietis levavi manum meam, ut inducerem in eam patres
* quia ego Dominus. » Faciam, ait Dominus, vo vestros, quam illi suo vitio perdiderunt, et vos non
bis qui estis in Babylone, et nunc servitis idolis, tam vestro merito quam mea clementia recepistis.
quod feci patribus vestris in Ægypto, ut educam * Et recordabimini viarum vestrarum et omnium
vos in desertum populorum, et ibi judicer vobis « scelerum vestrorum quibus polluti estis in eis, et
cum facie ad faciem sicut adversum illos judicio t displicebitis vobis in conspectu vestro, in omnibus
contendi,quando egressi sunt de Ægypto. Et postquam « malitiis vestris quas fecistis. Et scietis quia ego
vos judicavero, subjiciam vos sceptro meo et imperio v Dominus, cum benefecero vobis propter nomen
et inibo pactum vobiscum, et inducam vos in terram • meum, non secundum vias vestras malas, nec se
vestram in vinculis charitatis, ut ligati amore meo • cundum scelera pessima domus lsrael, ait Dominus
nequaquam a me possitis recedere. Transgresso • Deus. » Non possumus recordari scelerum nostro
res autem et impios, qui cordis duritia in malis rum atque vitiorum, nisi inducti fuerimus in terram
operibus perseverant, eligam de vobis, non ad pos Israel, ibique positi dicamus cum Apostolo : « Qui
silendum, sedal abjiciendum: et educam quidem eos non sum dignus vocari apostolus, quia persecutus
de terra iiicolatus eorum, ut educti non ingrediantur sum Ecclesiam Dei (I Cor. xv). • • Et displicebitis,
terram Israel, sed in diversis pereani regionibus, ait, vobis in conspectu vestro, in omnibus malitiis
et distinctione bonorum et malorum cognoscatis, vestris quas fecistis; » sive, ut interpretatus est Sym
quia ego sum Dominus, qui facio cuncta judicio. machus: * Et parvuli vobis videbimini propter omnes
Ad reliqua festinat oratio, l)reviterque percurrimus malitias vestras, quas estis operati, » ut postquam
singula , ut sensum tantum legentibus præbeamus. excelsi fuerint, humiles esse se credant, quia Domi
« Et vos, domus Israel, hæc dicit Dominus Deus • nus humilibus dat gratiam. Et in alio loco scriptum
* singuli post idola vestra ambulate, et servite est : « Ante contritionem exaltatur eor viri, et ante
* eis. Quod si et in hoc non audieritis me et no exaltationem humiliatur (Prov. xiii). » Superbiam
men meum sanctum pollueritis ultra in muneri enim contritio, et humilitatem sequitut altitudo. t Et
bus et in idolis vestris, in monte sancto meo, in scietis quia ego Dominus, cum benefecero vobis. »
monte excelso Israel, ait Dominus Deus , ibi ser Et Dominum Salvatorem tunc magis cognovimus
* viet mihi omnis domus Israel, omnis, inquam, in quando benefecit nobis, et passus est pro peccatis
• terra in qua placebunt mihi, et ibi requiram pri nostris, et portavit iniquitates nostras et pro nobis
* initias vestras et inilium decimarum vestrarum doluit, non pro aliquo merito eorum qui salvantur,
in omnibus sanctificationibus vestris; in odore sua sed propter nomen suum. Alioquia vitae nostræ, et
vitatis suscipiam vos cum eduxero vos de populis et scelera nostra pessima, non misericordiam meruere,
* congregavero vos de terris in quas dispersi estis, sed pœnam. Quidquid autem de populo diximu3
« et sanctificabor in vobis in oculis nationum, et Israel, qui liberatus de Ægypto in solitudine multa
* scietis quia ego Dominus. » De hoc monte in quo commisit, et offendit Deum, et postea in terram re
servitura est Deo omnis domus Isracl, Isaias et Mi promissionis inductus, veneratus idola lignaque et
charas pari voce cecineru::t : « In novissimis dicbus lapides coluit, et postea Dei clementia conservatus
7:2 728
B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
est, referamus ad eos, qui de Ægypto sæculi hujus A et fecerunt ea per quae puniri debuerant, sed nihilo
manu excelsa Domini liberati sunt, et introducti in minus per poenitentiam non suo merito, sed l}oinini
vitiorum solitudinem, rursum Ægyptum suspirarunt, clementia, conservati sunt.

LIBER NONUS.

PRÆFATI() fame, pestilentia ruentium compleatur: his enim qui

Beatus llieronymus cum ad hunc locum libri pro in Babylone sunt, Jerusalem ad austrum sita est.
Quomodo e contrario olla Jeremiæ quæ significat
phetici exponendo pervenisset, ita in exordio libri
septimi exorsus ait : • Olim pueri legimus: Nihil tam Jerusalem, a facie aquilonis, id est Babylonis, succeii
ditur. Et pulchre in principio stilla inquit, ad Afri
facile est, quin difficile fiat, quod invitus facias. •
cam, ul non tota Dei ira videatur effusa, sed stilla
Hanc ego sententiam ideo hic posui, ut scias, doctis
sime imperator, quod post excusationem qua me ab B quædam et pars. Sin autem in stilla, tanta sævitia,
solvere ab hoc opere volebam, quam difficile mihi quid in totis imbribus æstimandum est, ut omuis
sit, quod aliis peritioribus forsitan facile est, ut pro caro, quæ visura est salutare Dei, per sylvarum in
pheticum librum mysteriis obscurissimis ol)volutum cendium et flammam, quæ nullius exstinguatur au
exponam, quia ex proprio sensu hoc efficere non va xilio, cognoscat quod ipse sit Dominus. Quod intel
leo, sed et aliorum dicta pro caligantibus oculis se ligens propheta respondit : t A, a, a, Domine Deus; »
nectute et aliquid sustinentibus beati Isaac, ad noctur vel, ut Septuaginta transtulerunt, t nequaquam, Do
num lumem nequaquam valeam relegere, quæ [qui] mine. » Et infert : « Ipsi dicunt ad me, Numquid non
etiam ad solis dieique fulgorem vix habiles mihi ad per parabolas loquitur iste? » vel parabola est ista,
legendum fiunt. Unde obsecro venerationem tuam ut quæ dicitur? Et est sensus, planius loquere, non intel
ea quæ ex sanctorum Patrum sententiis excerpsi et ligimus per parabolam quid loquaris : aperto sermone
in ordine legenda disposui, benigne suscipias; et, ut Dei nobis pande sententiam: potest autem tropologice
jam ante dixi, si librorum brevitas vel longitudo in theman et nageb et darom, quod Septuaginta posue
ter se fuerint inæquales, visionum hoc brevitati im runt, Ægyptus intelligi. Legimus enim in Daniele
putes ac longitudini, dum ubicunque possumus, crebro austrum pro Ægypto accipi, Ægyptus autem
juncta nolumus separare, et dissonantia in unam C refertur ad mundi istius augustias. Prophetat igitur
astare [aptare] congeriem. Ezechiel, quæ mundo ventura sint mala, quem sal
tum vocat pomiferas arbores non habentem, sed ha
SEQUITUR CAPUT XX. bitaculum bestiarum, de quo et in vigesimo octavo
w Et factus est sermo Domini ad me, dicens : Fili psalmo dicitur : • Vox Domini perficientis cervos, et
• hominis, pone faciem tuam contra viam austri, et revelabit condensa silvarum. » lstæ sunt silvae et
stilla ad Africum, et propheta ad saltum agri me saltus, qui plus devoraverunt in prælio de exercitu
ridiani, ct dices saltui meridiano : Audi verbum Abessalon, quam interfecit gladius. Succenditurque
Domini, hæc dicit Dominus Deus : Ecce ego suc in saltibus primum lignum viride, et sic aridum, hi
cendam in te ignem, et comburam in te omne lignum qui vivunt in malo, et hi qui justitiæ mortui sunt.
viride et omne lignum aridum, non exstinguetur Quodque dicitur : « Et comburentur in ea omnes facies
flamma succensionis, et comburetur in ea omnis ab austro usque ad aquilonem, » hoc dicit ab his
facies ab austro usque ad aquilonem. Et videbit qui fervente spiritu videbantur usque ad eos qui,
universa caro quia ego Dominus succendi eam, nec crescente iniquitate et refrigerata charitate multo
exstinguetur. Et dixi : A, a, a, Domine Deus; ipsi rum, calorem pristinum perdiderunt, ita ut omnis
dicunt de me : Nunquid non per parabolas loquitur D caro perspiciat flammam Domini non exstingui, pre
iste? » etc. Loquitur autem sermo divinus per caturque Propheta, ne fiat quod Dominus commina
p*r*y»pav saltus contra Jerusalem quæ bestiarum et tus est, hoe est, ne succendatur saltus et ligna omnia
ierocium hominum habitatio est, quod succendat concrementur, ut aut adhuc accipiant locum pœni
eum omniaque ligna illius concrementur, nequaquam tentiæ, aut sibi non imponatur necessitas tristia nun
arbores vocans, quæ fructibus indigebant, sed ligna tiandi, præsertim cum populus ea non intelligat, et
quae incendio præparata, primumque comburit in eo obscuritate dictorum magis ad insaniam provocetur.
lignum viride, secundum quod in hoc eodem Propheta CAPUT XXI.
legimus : « Et a sanctis meis incipite. » Et postea Sermo Domini contra Jerusalem de miseria gladii du
aridum quod nihil in se poterat habere viride, san plicati aut triplicati. Sermo Domini contra filios
ctos videlicet simul et peccatores, ut alii captivitatis Ammon pro gladio evaginato.
mala morte effugiant, alii suppliciis tradantur æter v Et factus est sermo Domini ad me, dicens : Fili
uis. Quodque infert : « Ab austro usque ad aquil* • hominis, pone faciem tuam ad Jerusalem, et stilla
uem, » hoc indicat ab Jerusalem usque ad Babylonem, • ad sanctuaria, et prophela contra humum lsrael,
ut omne iter pergentium in captivitatem, gla{io, ι ct (!ices terræ Israel : ll i c dicit Deiminus Deus :
729 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. IX. 7*;■)

v Ecce ego ad te et ejiciam gladium meum de vagina A tanta cunctos occupabit trepidatio, atque formido,
« sua, et occidam in te justum et impium. Pro eo ut, timore cogente, artus et viscera dissolvantur et
« autem quod occidi in te justum et impium, egre vesica humorem tenere non valeat, ita ut urina ge
« dietur gladius meus de vagina sua ad omnem car nua polluantur; naturale est enim ut timore cogente
« nem ab austro ad aquilonem, et sciet omnis caro vesica laxetur, et adversus hominis voluntatem hu
« quia ego eduxi gladium meum de vagina sua irre mor defluat. Quod quidem et in morborum magnitu
« vocabilem, » etc. Quia supra dixerat: Ipsi dicunt de dine accidere solet, ut postquam vires defecerint
me, numquid non per parabolas loquitur iste? et aper ægrotantium, non solum genua, sed et lectuli polluan
tam populus sententiam flagitabat, idcirco Dominus tur. Ecce, inquit, venit quod sæpe prædixi, et opere
id quod pcr metaphoram sive parabolam, et, ut alii completur, ac fiet, quod non ego, sed Dominus est
vertere, proverbium, est locutus, nunc manifestius locutus. Scio quemdam in contritione lumborum, et
loqnitur, saltus Nageb et Darom el Theman esse Je fluentibus aquis multa testimonia replicasse, ut Pro
rusalem, et templum illius sancta sanctorum, et om phetæ castitas impleretur, et amaritudo animi et do
nem terram Judeæ flammamque quæ combustura sit lor mentis internus, quod aquæ seminum genua
saltum intelligi gladium devorantem, qui eductus sit polluant, sed hæc expositio ad præsentem non per
de vagina sua ut interficiat impium et justum, hoc B tinet locum.
est enim lignum viride et aridum. Unde et Dominus : v Et factus est sermo Domini ad me, dicens : Fili
• Si in ligno, ait, viridi tanta faciunt, in sicco quid w hominis, propheta et dices : Hæc dicit Dominus
facient? » (Luc. xxiii.) Quodque ibi dixerat : • Et • Deus: Loquere, gladius, gladius exacutus est, et li
videbit universa caro quia ego Dominus succendi matus, ut cædat victimas, exacutus est, et ut splen
eam, » hoc est silvam sive flammam, nec exstingue deat limatus est, qui moves sceptrum filii mei,
tur, hinc aliis verbis loquitur : Ut sciat omnis caro, succidisti omne lignum. Et dedi eum ad levigandum
quia ego Dominus eduxi gladium meum de vagina ut teneatur manu. Iste exacutus est gladius, et iste
sua irrevocabilem. » Were enim contra Jerusalom limatus est, ut sit in manu interficientis; clama et
non est flamma sopita nec exstinctum incendium, nec ulula, fili hominis, quia hic factus est in populo ineo.
revocatus gladius, quia modicum tempus in medio, IIic im cunctis ducibus Israel, qui fugerant gladio
et Jerusalem cum templo suo Babylonio igne suc traditi sunt cum populo meo. ldcirco plaude super
Censa eSt. femur, quia probatus est, et hoc, cum sceptrum sub
« Et tu, fili hominis, ingemisce in contritione lum verterit et non erit, dicit Dominus Deus. Tu ergo, fili
v borum, et in amaritudinibus ingemisce coram eis. hominis, propheta, et percute manu ad manum, et
v Cumqne dixerint ad te : Quare tu gemis? dices : C duplicetur gladius ac triplicetur gladius interfeeto
• Pro auditu, quia venit et tabescet omne cor, et rum : hic est gladius occisionis magnae, qui ob
w dissolventur universæ manus, et infirmabitur stupescere eos facit et corde tabescere, et multi
• omnis spiritus, et per cuncta genua fluent aquæ; plieat ruinas. In omnibus portis eorum dedi con
• ecce venit et fiet, ait Dominus Deus. » Primum turbationem gladii acuti et limati ad fulgendum,
dixerat: a Vaticinare vel stilla ad austrum, africum et amicti ad cædem. Exacuere, vade ad dexteram sive
meridiem, et ad saltum meridianum. » Quod quia ad sinistram quocunque faciei tuæ est appetitus,
videbatur obscurum, et dicta prophetæ populus ne « quin et ego plaudam manu ad manum, et implebo
sciebat, secundo ponitur manifestius, saltum meri v indignationem meam, ego Dominns locutus sum, »
dianum esse Jerusalem, et omnes infructuosas arbores etc. Multum est si utramque ponam editionem, et li
ad quarum radices securis posita sit, intelligi habita brorum extenditur longitudo, maxime ubi aut nulla
lores ejus gladiumque interpretari pro incendio. aut parva distantia est, ponam igitur nonnulla quæ
Tertio jubetur prophetæ ut tacentibus illis nec inter discrepant pro eo quod nos diximus: Qui moves sce
rogantibus cur ista vaticinatus sit, faciat per quæ ptrum filii mei, succidisti omne lignum. » llli trans
interrogetur, et respondeat quæ Dominus est locutus. tulerunt , « Interfiee, contemne, repelle omne
D lignum. » Rursum ubi nos diximus, t Qui fugerant
Ingemisce, inquit, et ejula non levi voce nec dolore
moderato, sed in contritione lumborum, ut gemitus gladio traditi sunt, » et illi et alii transtulerunt,
tuus ex imis visceribns et amaritudine animi profe hospites mei sive habitatores. » Et ubi nos diximus :
ratur. Et hoc facies coram eis, ut cum te interroga • Plaude super femur, » illi posuerunt, a Pereute
verint cur tanto gemitu conteraris, et quid tibi mali manu. » Et ubi transtulimus : « Et hoc cum sce
acciderit, ut sic ingemescas, tu eis meo sermone ptrum subverterit, » illorum habet editio, v tribus re
respondeas: Idcirco plango, et dolorem cordis mei pulsa est. » Loquitur autem ad gladium Nabuchodo
dissimulare non valeo, quia auditus qui semper meis riosor, ut veniat contra Jerusalem, et exacuatur atque
auribus insonuerat, opere completur, et venit immi liinetur, multos enim esse cædendos, et ad ipsum
nens videlicet Babylonii furentis exercitus; qui cum apostropham facit : Tu es qui moves atque subvertis
venerit et vallaverit Jerusalem, tunc tabescet omne sceptrum filii mei, imperium videlicet populi Israel,
eor, et dissolventur universæ manus, ut occupante et omne lignum succidis, universam populi multitu
pavore mentes hominum, nullus audeat repugnare. dinem. Dedi, inquit, istum gladium ut teneatur manu
mutirumabitur enim omnium bellatorum spiri: iis, et Na!:uchodonosor et sit in manu viri robustissimi.
 731 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 752

Unde o propheta clama et ulula, et mala instantia A tur illud quod scriptum est: Quid paleis ad frumen.
vocis lamentatione testare. Ilic gladius nulli pepercit, tum ? dicit Dominus.
nec aliquem imminentium malorum reliquit exper v Et factus est sermo Domini ad me dicens: Et
tem; faetus est in populo, factus in ducibus lsrael, tu, fili hominis, pone tibi duas vias ut veniat gla
factus in hospitibus meis ac sacerdotibus, qui habi dius regis Babylonis. De terra una egrcdientur
tabant in templo ineo. ldcirco « Percute femur sive ambo : et manu capiet conjecturam : in capite viæ
manum, et habitum plangentis assume. » Hic enim civitatis conjiciet, viam pones ut veniat glaiius ad
gladius probatus est mihi. Et hoc cum sceptrum ineum Rabbath filiorum Ammon et ad Judam in Jerusa
regnumque subverterit, quod ultra non eril, et in lem munitissimam. Stetit enim rex Bal)ylonis in
Sedecia rege finietur. Iterum tibi, Propheta, jubeo, Livio, in capite duarum viarum diviuationem quæ
ut qui femur percusseras, pro stupore et miraculo rens, commiscens sagittas; interrogavit idola, exta
percutias et manus, ut non solum semel, sed se consuluit. Ad dexteram ejus facta est divinatio
cundo ac tertio gladius veniat ad interficiendura , super Jerusalem, ul ponat arietes, ut aperiat os
primo enim venerat Nabuchodonosor, quando tulit in cæde, ut elevet vocem in ululatu, ut ponat
Joachim. Et secundo quando regnabat Joachim. arieles contra portas, ut comportet aggereum, ut
Tertio quando Sedecias. Et hic est gladius tripli B ædificet munitiones. Eritque quasi consulens fru
catus, quando facta est magna occisio, et intantum stra oraculum in oculis eorum et sabbatorum otium
multiplicavit ruinas, ut obstupescerent animo et corde insitans : ipse autem recordabitur iniquitatis al
labescerent, et in omnibus portis eorum daret con capiendum. Idcirco hæc dicit Dominus Deus, pro
turbationem ; praecipitur ergo illi, hoc est, gladio eo quod in memoriam revocastis iniquitates ve
acuto et limato ad fulgendum, amictoque et expedito stras, et revelastis prævaricationes vestras, et ap
et parato ad cædem, ut vadat sive ad dexteram vo paruerunt peccata vestra in omnibus cogitationi
luerit, sive ad sinistram : quocumque, ait, faciei tuæ bus vestris; pro eo, inquam, quod in menioriam re
placuerit, audacter ingredere, me habens ducem, me « vocastis, manu capiemini. » (Hieron.) Scio ime in
adjutorem : • Ego plaudam manu ad manum, » ut hoc loco juxta LXX interpretes multiplicem legisse
sævientem te contra adversarios meos, quasi fautor expositionem Rabbath filiorum Ammon referenuis ad
tuus et exhortator instigem. Ne dubites, ne formides, gentium populum, Judam vero et Jerusalem ad eos
et pati timeas quod passus est Sennacherib. Ego qui sub Christi nomine congregantur, et factis dant
Dominus sum locutus, meæ minister es voluntatis, nominis dignitatem, regemque confusionis diabolum
meam comple sententiam, possumus juxta 'Avayoyijv stare in omni viarum capite et insidiari in occullo,
•
gladium acutum paratumque ad cædem, acci implerique illum versiculum : c Juxta semitam scan
pere diabolum , de quo ait Apostolus : • Tra dalum posuerunt mihi (Psal. cxxxix). » Et stare eum
dere hujuscemodi Satanæ in interitum carnis, ut in bivio, vel eos, qui sui sunt tenere cupientem, vel
spiritus salvus fiat (I Cor. v). » Et in alio loco : novum sibi acquirere servitium, et semper ad dex
« Hymenæus et Alexander, quos tradidi Satanæ ut teram pergere, ad eos scilicet qui in dextera parle
discant non blasphemare (I Tim. i). » Et in psalmis sunt positi, ut expugnet eos, ut exsultet in cæde, ut
scriptum est : « Misit furorem, et iram, et angustiam, arietibus et congestione operum terrenoruum capiat
immissionem per angelos pessimos (Psal. lxxvii). » miseram Jerusalem. Et primo quidem ut videatur
Ilunc quidam putant gladium et in manu fuisse an ei nihil agere et frustra conari. lllo vero recordante
geli , quando sub David percutiebatur Jerusalem. iniquitates eorum, qui in ecclesia commorantur, imo
Alii autem et de illo dici gladio suspicantur, de quo malis operibus reducunt adversarias potestates in
in Evangelio scriptum est : « Non veni pacem mit memoriam scelerum pristinorum, patefiunt omnia
tere super terram, sed gladium (Malth. x), » et di peccata populi et cogitationes eorum, et idcirco ca
videre inter se omnem consanguinitatis affectum, ut piuntur, quia novis vetera delicta cumularunt. Ilaec
mali corruant et sancti resurgant. Sed hoc impium D alius dixerit nobis cœptæ historiæ veritas prose
est credere de gladio Salvatoris et non potius de quenda est. Cum, inquit, dixisset mihi sermo divi
diabolo, qui Domini in ecclesia sceptra subvertit, nus : « Propheta, fili hominis, et loquere ad gladium,
qui interfecit cunctos in populo, et duces et hospites et dic: Gladius gladius, » et cætera quæ prophetia gladii
Dei. Et tunc a Domino comprobatur quando Judam continentur. • Secundo factus est ad me sermo Do
proditorem et similes ejus subverterit, qui postquam mini, dicens : » Vis, fili hominis, scire quis iste sit
comedit buccellam, « intravit in illum Satanas (Joan. gladius, et apertius personam discere gladii sævien
xim). » Duplicaturque et triplicatur gladius inter tis? Ausculta quæ dico : pone duas vias, ut per illas
gladius veniat regis Babylonis, qui egredietur quidem
fectorum ut solvatur peccatum Jerusalem, quia
uno itinere Chaldæorum, sed cum venerit per deser
suscepit de manu Domini duplicia peccata sua. Gau
tum et solitudinem ad bivium terræ Arabiæ, quæ
det autem Dominus et exsultat et hortator est gladii appellatur filiorum Ammon, quarum una via Jeru
sævientis ut vadat sive ad dexteram, sive ad simi salem ducit ad dextram partem : sinistra vero ad
$tram, et quocunque eum faciei suæ tulerit appeti Rabbath filiorum Ammon, quæ est civitas metropo
tus, ut interfectis malis remaneant boni, et implea lis, et hodie Plìiladelphia nominatur. Memor, inquit,
---
4 •J» C0MMENT. IN EZECHIIELEM. — LIB. !X. 734

iaternecionis quæ accidit regi Assyrio, quando cen- A s aufer cidarim, tolle coronam, » subjunxit, , neque
tum octoginta quinque millia una nocte sunt cæsa, hoc, neque illud est, » id est, regnum cessabit eu sa
formidabit ad partem dexteram declinare, et ire cerdotium. Unde qui postea usque ad adventum
contra munitissimam Hierusalem, sed stabit in ipso Christi reges fuerunt pariter et sacerdotes. Quo
coinpito, et ritu gentis suæ oraculum consulet, ut rum unus Hyrcanus Pontifex diadema capiti suo
mittat sagittas in pharetram, et commisceat eas im imposuit, frustra sibi et hoc et illud voluit vindi
scriptas sive signatas nominibus singulorum, ut vi care, cuim regnum ei non deberetur post Sedeciam,
deat cujus sagitta exeat, et quam prius civitatem sed illi cui repositum erat, et qui fuit exspectatio
debeat oppugnare. Hanc autem Græci θελομαντίαν gentium , de quibus loquitur et Malachias : « Vos
sive £a£ouzvrizv nominant. Interrogavit igitur idola, sacerdotes, qui contaminatis nomen meum (Malach.
exta consuluit. Ad dexteram facta est divinatio ejus, 1). » Et post paululum : « Non est voluntas mea
ut pergeret contra Jerusalem et oppugnaret eam, in vobis, et victimas non suscipiam de manibus
aggeres comportaret, arietes poneret, ædificaret mu vestris. Ab ortu enim solis usque ad occasum ma
mitiones, urbemque concluderet. Et in cæde aperiret gnum est nomen meum in gentibus, et in omni
os suum, et fremitum exsultantis et ululantis exerci loco sacrificatur, et offertur nomini meo oblatio
tus concitaret. Hoc, inquit, faciens videbitur habita B munda. » Quæ munda oblatio sine sanguine hirco
toribus Jerusalem oraculum frustra consulere, et rum, arietum atque taurorum in Christi completur
quasi sabbatorum otium tenere, ludere videlicet et adventu, quoniam venit desideratus gentibus et ortus
nihil operis perpetrare. Rex autem Babylonis non in est sol justitiæ, in cujus pennis est sanitas.
sua fortitudine, sed in iniquitate populi confisurus « Et tu, fili hominis, propheta et dic : Hæc dicit
est, qua eos scit offendisse Deum, et peccata patrum v Dominus Deus ad filios Ammon et ad opprobrium
novis cumulasse delictis, et prævaricationes eorum eorum. Et dices, Mucro, mucro, evagina te ad oc
omnibus patuisse, et idcirco non dubitavit de vi cidendum; lima te, ut interficias et fulgeas. Cum
cloria, quia confidet de iniquitate Jerusalem. Hæc tibi viderentur vana et divinarentur mendacia, ut
juxta Hebraicum, a quo LXX non tam sensu quam dareris super colla vulneratorum impiorum, quo
verbis in plerisque discordant. rum venit dies in tempore iniquitatis præfinita.
• Tu aulem, profane, impie dux Israel, cujus venit Revertere ad vaginam tuam, in locum in quo crea
• dies in tempore iniquitatis præfinita, hæc dicit tus es, in terra nativitatis tuæ judicabo te et effun
• Dominus Deus : Aufer cidarim, tolle coronam, dam super te indignationem meam, in igne furoris
• nonne hæc est quæ humilem sublevabit, et subli mei sufflabo in te, daboque te in manibus homi
meum humiliabit? Iniquitatem, iniquitatem, iniqui num stultorum et fabricantium corruptionem. Ignis
tatem ponam eam, et hoc non fiet donec veniat eris cibus, sanguis tuus erit in medio terræ, obli
cujus est judicium et tradam ei. » Post urbis Je vioni traderis, quia ego Dominus locutus sum. »
rusalem subversionem et captivitatem populi ad du Gladium regis Babylonis stetisse in capite duarum
cem Israel sermo dirigitur, quem nemini dubium est viarum, in compito dexteræ et sinistrae, quarnm al
significari Sedeciam in quo regum Israel de stirpe tera ducehat Jerusalem, altera ad Rabbath filiorum
David imperium finitum est. Venit, inquit, tibi dies, Ammon, et exisse sortem ut pergeret prius contra
quæ longo tempore præfinita est in te, et propter te Jerusalem, supra legimns, quia expugnata et capta
sacerdotium et regnum interiit populi Judæorum. regnum quoque et sacerdotium ejus in æternum pe
Cidaris enim insigne pontificis est : corona, hoc est risse praenuntiat. Residuum erat filiis Ammon, et ipse
diadema, regis indicium, nonne hæc est cidaris et divisionis ordo poscebat, quid de sinistra via factum
hæc corona, quæ nihil fecit judicio, sed ad imitatio esset. Unde imperatur prophetæ ul loquatur ad filios
nem regis Babylonii, quos volebat exaltabat, et quos Ammon et ad opprobrium eorum, quod et ipsi ca
volebat humiliabat ? Propterea non semel, nec juxta piendi sint, et ad eumdem gladium sermonem dirigit.
LXX bis, sed tertio iniquitatem ponam tibi in per 0 mucro, mucro, qui paratus es ad cædem, qui lima
petuum, quæ non statim tibi reputata est, sed donec tus ut fulgeas et interficias ? Licet tibi idola respon
veniat Christus cujus est judicium, et tradat ei Pater derint et vanum sit omne quod a dæmonibus respon
regnum et sacerdotium, vel ecclesiam de gentibus detur, ut videlicet vulneratorum cervicibus immineres,
congregatam : • Non enim Pater judicat quemquam, et per te compleretur quod multo Dominus tempore
sed omne judicium dedit Filio (Joan. v). » Et in alio fuerat comminatus, tamen expleto opere tuo, quod
loco: « Deus, ait, judicium tuum regi da, et justitiam egisti contra filios Ammon, revertere ad vaginam
tuam filio regis (Psal. Lxxi). » Iste est cui repositum tuam, id est in Babylonem, ad locum in quo factus
est iiuperium et sacerdotium sempiternum. De quo es et creatus, ut in terra nativitatis tuae judicem te
loquebatur et Jacob : « Non deficiet princeps ex Juda, et effundam super te indignationem meam, et Medo
neque dux de femoribus ejus, donec veniat cui re rum atque Persarum virtute capiaris. Quod plenius
positum est, et ipse erit exspectatio gentium (Gen. in Isaiae voluimine dicitur, in visione contra Babylo
xlix). » In eo loco ubi nos interpretati sumus, nem : « Ecce ego suscitabo super eos Medos. » Et post
v Noiine hæc est, » pulchre transtulit Symmachus, paululum : « Et erit Babylon illa gloriosa in regiis, in
« neque lioc, ncque illud. » Qiiia enim dixerat, clyta in superbia Chaldæorum, sicut subvertit Dei s
735 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS ll. 77, 5

Sodomam et Gomorram, non habitabitur usque in A es, et adorasti opera manuum tuarum, et appropiu
finem (Isa. xiii). » Et quia semel sub persona gladii quare fecisti tempus annorum tuorum, quod multo
de rege, imo regno Babylonis loqueliatur, servat tempore dicebatur et differebatur ut ageres pœui
μεταφοράν. In igne, inquit, furoris mei sufflabo in te, tentiam : t Tu autem secundum impœnitens cor
ut faciam te igne consumi, et tradam in manibus tuum thesaurizas tibi iram in diem iræ (Rom. 11). »
hominum stultorum et imperitorum, qui artem non Idcirco dedi te opprobrium gentibus et illusionem
habent cudendi gladios et acuendi, ut nequaquam ul universis terris, quæ in circuitu tuo sunt, tam juxta
tra acuaris, limeris et fulgeas ad occidendum, sed sis quam procul, quæ triumphabunt de te sive illudent
ignis, cibus sanguisque tuus, quem fudisti cunctis tibi. • Sordida nobilis, grandis interitu. » Sordida,
spectantibus, in te potius redundet, et tradaris æternæ quia munda esse desisti; t nobijis , in malo, quæ
o')livioni, et pereas in perpetuum, quia ego Dominus quondam in boiio cunctas urbes nobilitate supera
locutus sum, cujus dixisse fecisse est. bas; * grandis interitu, » ut quanto sublimior eras,
CAPUT XXII. tanto fortius rueres. Et interim ut cætera præter
Sermo Dei contra Jerusalem pro effusione sanguinis, mittam, pauca numerabo quæ in te fuerint, principaes
et cæteris mnalis: de populo conflando sicut metallum, tui non justitia sed roboris et brachii fortitudine ju
ubi s t qui interponat sepem, de leone rugiente, etc. B dicantes, fuderunt in te innoxium sanguinem. Alii
« Et factum est verbum Domini ad me dicens: Et patrem et matrem contumeliis affecerunt sive male -
tu, fili hominis, nonne judicas civitatem sangui dixerunt parentibus, Scriptura dicente : , Qui inaie
num ? Et ostendes ei omnes abominationes suas, e1 dixerit patri et matri, morte morietur. » Advenam eu
dices: Hæc dicit Dominus Deus : Civitas effundens peregrinum oppresserunt in medio tui, quasi non iilis
: sanguinem in medio sui ut veniat tempus ejus, et sufficeret pro omni angustia peregrinatio et exsilium
quæ fecit idola contra semetipsam, ut pollueretur. patriæ, pupillum et viduam contristaverunt sive op
In sanguine tuo, qui a te effusus est, deliquisti, et in presserunt apud te, ut quorum omne præsidium est
idolis tuis quæ fecisti polluta es, et appropinquare in legum justitia, non solum contristarentur, sed op
fecisti dies tuos, et adduxisti tempus annorum tuo primerentur a te. Sanctuaria mea sive sancta con
rum; propterea dedi te opprobrium gentibus et ir tempsistis, et sabbata mea polluistis, ut non discer
risionem universis terris; quæ juxta sunt et quæ neretis inter sanctum et pollutum, inter decretum re
procula te triumphabunt de te, sordida nobilis, gran ligioni diem, otiumque sabbati, ad culturam Dei, et
dis interitu. Ecce principes lsrael, singuli in brachio cæteros dies, quibus operari et servire carnis neces
suo fuerunt in te ad effundendum sanguinem, pa sitatibus lege permissum est. w Wiri detractores, »
trem et matrem contumeliis affecerunt in te, adve- C sive juxta Symmachum et Theodotionem • dolosi, »
nam calumniati sunt in medio tui, pupillum et vi quod in Hebræo dicitur rachil, et homicidæ erant in
duam contristaverunt apud te : sanctuaria mea te, ut blasphemarent Deum, sive cuncta dolo agerent
sprevistis, sabbata mea polluistis. Viri detractores aut violentia. Et comederunt in montibus alta sa
fuerunt in te ad effundendum sanguinem, et super pientes, et elevati contra Deum superbia, scelus sive
montes comederunt in te. Scelus operati sunt in incestum operati sunt in medio tui, ut quod in am
medio tui. Werecumdiora patris discooperuerunt in gulis quoque et secreto rare fit, quando a malis
te, et immunditiam menstruatæ humiliaverunt in conscientiæ hominum devitantur, hoc tu in propa
te. Et unusquisque in uxorem proximi sui opera tulo feceris. Quid sit autem incestum sequens seriuo
tus est abominationem, et socer nurum suam pol significat: “ Werecundiora patris mudaverunt in te, •
luit, nefarie frater sororem suam filiam patris sui novercæ contra fas et licitum copulali, c et immun
oppressit in te. Munera acceperunt apud te ad ditiam menstruatæ humiliaverunt in te, » non par
effundendum sanguinem, usuram et superabundan centes naturæ nec inducias dantes turpitudini, et ad
tiam accepisti et avare proximos tuos calumniata uxorem proximi sui adhinnientes. Quodque hoc sce
es, meique oblita es, ait Dominus Deus.Ecce com leratius est, socer exarsit in nurum, et frater sororis
plosi manus meas super avaritia tua, quam fe jura nescivit, ut non uterinam, sed de eodem patre
cisti, et super sanguinem qui effusus est in medio violaret sororem. Acceperunt munera ut innocenterm
tui. Nunquid sustinebit cor tuum, aut prævalebunt sanguinem funderent, necessitatem pauperum verte
manus tuæ in diebus quos ego faciam tibi? ego runt in lucrum, ut usuram acciperent et superabun
Dominus locutus sum et faciam, et dispergam te dantiam, et propter avaritiam amicos calumniati
in nationes, et ventilabo te in terras, et deficere sunt. Hoc autem, inquit, fecisti, o Hierusalem, quia
faciam immunditiam tuam a te, et possidebo te in mei oblita es : memoria enim Dei excludit cuncta
conspectu gentium, et scies quia ego Dominus, » flagitia. Unde habitum Domini irascentis assumpsi,
etc. (Ilieron.) Et tu, ait, fili hominis, utar enim con et complosi manus meas contra avariuiam tuam, et
sueto ad te vocabulo, judica civitatem sanguinum, contra sanguinem, qui effusus est in medio tui, ut
et ostende illi omnes abominationes suas, ut sciat se intelligas et mente cognoscas utrum vel animo v el
imminentem captivitatem merito sustinere, et in inanibus possis meam iracundiam sustinere. • Ego
multis sanguinibus adduxisse tempus ruinæ suæ, enim Dominus locutus sum, et ego faciam, » ut
primum omnium scelerum pro Deo idola venerata postquam capta fuerit Jerusalem, dispergam te ita
757 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. IX. 738

nationes, et ventilem in acrem quasi inutiles paleas A sermone atque eloquio susceperunt, ut quod mente
huc illucque rapiendas. Tantæque clementiæ sum, conceperint, verbis explicent. De argento legi
ut sævitia mea verlatur in misericordiam. Omnia enim mus, • Eloquia Domini , eloquia casta, argentum
faciam ut deficiat immunditia tua a te, et reeipias igne examinatum, probatum terræ, purgatum se
pristinam puritatem, quam eum receperis, possidebo ptuplum ; » de auro similiter et argento sexagesi
te in conspectu omnium gentium, ut cum a me pos inus septimus continet Psalmus in quo scriptum
sessa fueris, tunc intelligas quod ipse sim Dominus. est : Si dormieritis inter medios cleros pennæ co
• Et factum est verbum Domini ad me, dicens : lumbæ deargentatæ, et posteriora sive interiora
Fili hominis, versa est mihi domus Israel in sco dorsi ejus in virore aut pallore auri. Omnis enim
riam. Omnes isti æs et stannum et ferrum et plum gloria filiæ regis intrinsecus, quæ loquitur in Can
bum in medio fornacis, scoria argenti facti sunt. tico canticorum : « Introduxit me rex in cubiculum
Propterea næc dicit Dominus Deus, eo quod versi suum. » Qui inter duo dormierit et requieverit testa
estis omnes in scoriam, idcirco ecce ego congre menta, statim assumpsit pennas columbæ deargen
gabo vos in medio Jerusalem congregatione ar talæ aurique in cordis thesauro fulgore radiabit. Ad
genti et æris et ferri et stanni, et plumbi in me hunc sensum reor et illa esse referenda quod pec
dium fornacis, ut succendam in ea ignem ad con B catoribus et qui meruerunt offensam Dei, cœlum
flandum, sic congregabo in furore meo et in ira æneum, terra sit ferrea, et maxime terra Ægypti de
mea, et requiescam, et conflabo vos, et succendam qua eduxit Dominus Israel, quasi de fornace ferrea.
vos in igne furoris mei, et conflabimini in medio ln Zacharia quoque iniquitas sedet super talentum
ejus, ut conflatur argentum in medio fornacis, sic plumbi. Et in Exodi cantico dicitur, a Demersi sunt
eritis in medio ejus. Et scietis quia ego Dominus quasi plumbum in aqua violentissima. » Gravi enim
effuderim indignationem meam super vos. » Porro peccatorum pondere premebantur et loqui poterant,
scoria, sordes et purgamenta metallorum sonat. Et « Quasi onusgrave gravatæ sunt super me. » Quomodo
consequenter captivitate vicina, imo imminente ur autem auri speciem adulterima æris similitudo men
bis excidio, ignis adhibetur, ut sub translatione con titur, sic argenti candorem stannum simulat, quod
flationis purum argentum remaneat , quod ære, simplex et rusticus non facile dignoscit. Et sæpe ac
stanno, ferro, plumboque mistum fuerat atque viola cidit ut aurum et argentum hæretica pravitate com
tum. Quorum tria æs, stannum et plumbum, fusilis mistum, igne Spiritus sancti et Domini judicio se
materiae sumt, et igni solvuntur; ferrum vero inter paretur, et purum aurnm retmaneal, et argeiitum,
incudem et malleum mollescit atque tenuatur, et di de quo dicit propheta : « Dedi eis aurum et argentum,
versas accipit formas, prout voluntas artificis fuerit. ipsi autem fecerunt ex eis Baal. » Cui simile est,
Sicut igitur argentum, quod supradicta metalla vio Eduxi eos in argento et auro, et non erat in tribubus
larunt, in fornacem mittetur, ut ablatis sordibus et eorum infirmus. Finisque pœnarum omnium sit
adulterinis materiis purum remaneat, ita, inquit, nosse quod ipse sit Dominus. (Greg. De Cur. pastor.,
congregabo vos in medium Jerusalem et Babylonia c. 14.) * Omnes, inquit, isti sunt mihi, æs, stannum, et
obsidione circumdabo, ut succendam in vobis ignem ferrum, et plumbum in medio fornacis. » Ac si aperie
ad conflandum. Quodque ibi facit flammarum ardor dicat: Purgare eos per ignem tribulationis volui, et
immensus, hic fames et pestilentia faciet, ut post argentum illos vel aurum fieri quæsivi, sed in for
quam congregavero vos atque succendero in igne nace mihi in æs, stannum, ferrum et plumbum versi
furoris, tunc requiescam, et contentus dolorem pœ sunt, quia non ad virtulem, sed ad vitia etiam iu
narum vestrarum ultione compescam. Et hoc totum tribulatione proruperunt. Aes quippe dum percutitur,
faciam ut postquam effudero indignationem meam amplius metallis cæteris sonitum reddit. Qui igitur
super vos, finis vestri cruciatus mei nolitia sit. in percussione positus erumpit ad sonitum murmu
Et sciatis quia ego sum Dominus judex omnium et rationis, in æs versus est in medio formacis; stannum
retributor. Quod autem dicatur esse conflator, et in vero cum ex arte componitur, argenti speciem men
mullis quidem aliis locis, sed maxime in Malachia D titur. Qui ergo simulationis vitio non caret in tribu
est in fornace. Ferro autem
et Isaia legimus, quorum alter: « Ecce, inquit, Domi latione, stannum factus
nus egreditur quasi ignis conflatorii, et sicut herba utitur, qui vitæ proximi insidiatur. Ferrum itaque
lavantium, et sedebit conflans quasi aurum et ar in fornace est qui nocendi malitiam non amituit in
gentum, et conflabit filios Levi. » Alter : « Et lavabit tribulatione. Plumbum quoqne cæteris metallis est
Dominus sordes filiorum et filiarum Sion, et sangui gravius. In fornace ergo plumbum invenitur, qui sie
nem mundabit de medio eorum spiritu judicii et spi peccati sui pondere premitur, ut etiam in tribula
ritu combustionis. Et puto illud sonare quod in psal tione positus, a terrenis desideriis non levetur.
mis dicitur : v Proba me, Domine, et tenta me; » post IHinc rursum scriptum est : « Multo labore sudatum
quod infertur, • Ure renes meos et cor meum, » ut est, et non exivit de eo nimia rubigo ejus neque per
universa lumborum noxii in me humoris pituita sic ignem; » ignem quippe nobis tribulationis admovet,
cetur. Quod de Jerusalem intelleximus, intelligamus ut in nobis rubiginem vitiorum purget, sed nec per
de animarum statu, quae puræ a Deo conditæ sunt, ignem rubiginem amittimus, quando et inter fla
aurumque in sensu atque sapientia, et argentum in gella vitio non caremus. IHinc propheta dicit : « Fru
750 p. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS !I. 7{()

gua commavit conflator, malitiæ eorum non sunt A mant nec patientiæ moderaiuina per mentis tran
consumptæ. quillitatem servant. Et saepe alii exhortationis ver
« Et factum est verbum Domini ad me, dicens: bum in semetipsis suscipiunt, carmis jam immundi.
« Fili hominis, dic ei, Tu es terra immunda, et non tiain vincunt, corpus in castitate custodiunt; nec
compluta in die furoris. Conjuratio prophetarum tamen adhuc animos sicut debent in proximos in
in medio ejus, sicut leo rugiens rapiensque præ clinant, sed per rigorem superbiæ in cogitatione se
dam, animas devoraverunt : opes et pretium ac elevant. In istis pars una compluta est, quæ fru
ceperunt, viduas ejus multiplicaverunt in medio ctum fecit, et pars quæ compluta non est aruit; quia
illius. Sacerdotes ejus contempserunt legem meam, exhortationis verbum non plene suscipiens, a bono
et polluerunt sanctuaria mea. Inter sanctum et opere sterilis remansit. (IIieron.) Dies autem furo
profanum non habuere distantiam, inter pollutum ris est, quem sibi unusquisque conciliat multitudine
et mundum non intellexerúnt, et a sabbatis meis peccatorum. Scire cupimus quæ sit urbis scoria,
averterunt oculos suos, et coinquinabar in medio quæ terræ durissimæ et plenæ veprium sentiumque
eorum. Principes ejus in medio illius quasi lupi squalor. Conjuratio, inquit, prophetarum, sive juxta
rapientes prædam ad effundendum sanguinem, et Septuaginta, ducum in medio ejus habentium s mili
perdendas animas, et avare sectanda lucra. Pro I3 tudinem leonis, de quo scripsit et Petrus : • Adver
phetæ autem ejus liniebant eos absque tempera sarius noster diabolus quasi leo rugiens circuit
meiito, videntes vana et divinantes eis mendacium, (I Petr. v), » qui leo omnesque socii ejus non quæ
dicentes, llæc dicit Dominus Deus, cum Dominus runt corpora devorare, sed animas, accipiuntque
non sit locutus : Populum terræ calumniabantur mercedes, et pecunia cuncta dijudicant, quod in illo
calumnia, et rapiebant violenter, egenum et pau quidem tempore accidisse populo Judæorum nulli
perem affligebant, et advenam opprimebant ca dubium est. Propter sacerdotes enim et principes

: lumnia absque judicio. Et quæsivi de eis virum et Prophetas adduxit Dominus super eos malum.
qui interponeret sepem, et staret oppositus contra Sed in nostra Jerusalem hoc sæpe conspicimus, qui
me pro terra, ne dissiparem eam, et non inveni. juxta Septuaginta devorant animas in potentia, et
Et effudi super eos indignationem meam, in igne pretium accipiunt, ut multas viduas faciant, quæ

: iræ meæ comsumpsi eos. Viam eorum in eaput eo sponsum Dominum perdiderunt. Horum autem pro
rum reddidi, ait Dominus Deus. » (Hieron.) Poterat phetarum factio est et conjuratio ut invicem sui
diligens auditor inquirere quæ esset scoria quæ ar fautores sint, et omnia turpis lucri causa faciant.
genti violaverit puritatem, et ære, et plumbo, stanno, Sacerdotes qui præsules templi esse deberent, et ex
ferroque miscuerit. Quod ibi igitur sub persona urbis C quorum ore notitia legis inquiritur, violant sanctua
et fornacis expressum, et hic sub specie terræ quæ ria, nullamque inter sanctum et profanum nisi pe
mon sit rigata, nec pluviam susceperit, prædicatur : cumiæ habent distantiam, avertunt oculos a sabbatis,
Pluvias illas debemns intelligere de quibus scriptum et Dei fequiem quæ in notitia Scripturarum est, non
« est : Mandabo nubibus ne pluant super eam imbrem recogitant, nec dicunt cum Propheta : « Revela ocu
(Isa. v), » quem exspectamus quando datur nobis los meos, et considerabo mirabilia de lege tua
pluvia temporanea et serotina, de qua scriptum est : (Psal. cxviii). » Neque illud Apostoli : « Nos autem
« Pluviam voluntariam segregabis, Deus, hæreditati omnes revelata facie gloriam Domini contempla
tuae (Psal. i.xvii). » [Greg.] Videamus hoc quod mur (IICor. iii). Inter tales prophetas et sacerdo
per prophetam alium narrat Dominus quod fecerit tes medius Dominus inquinatur, de quo scriptum
iratus cum dicit : « Plui super civitatem unam, et est : • Medius inter vos stat, quem vos ignoratis
super alteram civilalem non plui : pars una com (Joan. 1 ). » Prophetæ igitur sive duces leonibus
pluta est, et pars quæ compluta non est aruit (Amos comparantur, principes autem quos inferioris gra
iv). » Cum enim sanctæ exhortationis verba alia dus homines intelligimus, luporum imitantur rapi
mens suscipit, alia suscipere recusat, super unam nam, ut effundant sanguinem non corporum, sed
civitatem Dominus pluit, el super alteram non pluit; D animarum, et avare sectantur lucra, nequaquam
cum vero et ipse proximus qui audit, ab aliis se illo contenti : ¢ Qui serviunt altari, vivunt de altari, »
vitiis corrigit, atque ab aliis emendare contemnit, sed postquam ad ministerium Dei accesserint, Crœsi
una eademque civitas et ex parte compluitur, et ex divitias congregant. Prophetæ quoque illi qui ven
parte arida remanet, in qua a se prædicationis plu tura prænuntiant, liniebant eos absque tempera
viam repellit. Sunt euim quidam, qui exhortationis imento, de quo supra diximus, vaticinantium prophe
verba omnino non audiunt, hi penitus pluviam sus tarum qui absque commistione palearum linierunt
cipere nolunt. Et sunt quidam qui audiunt, et ta parietem, qui imbribus dissipatur. Istiusmodi vi
men hæc medullitus non sequantur, quia alia in se dent vana, et non tam prophetant quam divinant
vitia resecant, sed in aliis, graviter perdurant. Sæpe mendacium, dicentes terræ miserabili : Hæc dicit
enim quosdam videmus qui per prædicationis ver Dominus, ista promittit cum Dominus non sit locu
bum a semetipsis avaritiæ æstum repellunt, et non tus ad eos. Populus autem terræ nequaquam Dei,
solum aliena jam non rapiunt, sed et propria indi sed terrenorum operum, principum ac sacerdotum
gentibus largiuntur; nec tamen iræ stimulos edo æmulator existens, per calumiiiam et potentiam
731 COMMENT. IN EZECIIIELE\l. — LIB. IX.
cuncta faciebat, non divites, sed pauperes oppri- A stra sonat tabernaculum. Jerusalem vero Ooliba, hoc
mens. De quibus scriptum est : • Paupertas non est tabernaculum mcum in ea, siquidem et in decem
sustinet comminationem, et Redemplio animæ viri
propriæ divitiæ (Prov. xiii). » Advenam quoque at
que peregrinum, qui neclum civis ecclesiæ suæ
fuerat effectus, sed tantum auditor, et habens initia
fidei, opprimebant calumnia, ut postquam circuis
sent mare et aridam , facerent unum proselytum,
facerent eum filium gehennæ. Inter tania autem vi
tia et scelerum multitudinem, quæsivi de eis virum,
qui iræ meæ posset resistere, et instar Moysi ei
Aoron, el Samuelis igni meo, et incendio se oppo
nere, et non potui reperire. Propterea totam super
eos effudi indignationem meam et consumpsi eos,
non absque mensura atqiie judicio, sed ut redde
rem vias eorum in capita illorum, vel propria pec B
cata quæ fecerant, auctoribus tribuens, vel certe in
capita populi, ducis, principis ac Prophetarum,
quorum nullus fuit qui irascenti Domino auderet re
sistere, et quorum causa terra squalida atque de
seria imbrem Domini suscipere non nieruit.
CAPUT XXIII.
Sermo Domini contra Oollam et 0olibam sorores me
re, rices, de immunditiis ipsarum : de ullione Dei in
iilas pro idolis.
v Et factus est sermo Domini ad me dicens : Fili
• hominis, duæ mulieres filiæ matris unius fuerunt,
et fornicatæ sunt in Ægypto, in adolescentia sua
fornicatæ sunt, ibi subacta sunt ubera earum :
et fractæ sunt mammæ pübertatis earum; nomina
earum Oolla major, et Ooliba soror ejus. Et ha
bui eas et pepererunt filios et filias, et nomina
earum Samaria Oolla, et Jerusalem Ooliba. For
nicata est igitur super me 0olla, et insanivit ad
amatores suos in Assyrios, qui appropinquabant
ei vestitos hyacinthinis, principes et magistratus,
juvenes cupidinis, universos equites ascensores
equorum ; et dedit fornicationes suas super eos,
electos filios Assyriorum universos, et in omnibus
super quos insanivit in immunditiis polluta est.
Insuper et fornicationes suas quas habuerat in
Ægypto non reliquit. Nam et illi dormierant cum
ea in adolescentia ejus, et confregerant ubera pu
bertatis illius, et effuderunt fornicationem suam
super illam. Propterea tradidi illam in manus ama
torum suorum, in manus filiorum Assur, super
quorum insanivit libidine. Ipsi discooperuerunt
ignominiam ejus, filios et filias illius tulerint, et
ipsam occiderunt gladio. Et factæ sunt famosæ
: mulieres, et judicia fecerunt in ea, » etc. (IIieron.)
Duodecim tribus Israel quæ fuerunt junctæ in Æ
gypto postea esse divisas in duas, et decem tribus
appellatasque Judam et lsrael Regum et IIapa)it: έ
μηνον Scriptura testatur. Judæ regnavit de stirpe
David, Roboam filius Salomon in Jerusalem, ubi
erat templum et sacerdotes, et magna pars tribus
Levi. Decem autem tribus in Samaria Jeroboam
filius Nabadi, de tribu Ephraim et Joseph, quarum
:Samaria nunc appellatur Oolla, quod in lingua no
7{2
tribubus erat tabernaculum, non Dei sed idolorum.
Aureos enim Jeroboam ut populum averteret a cultu
Dei, vitulos collocarat in l)am et Bethel. Dicamus
ergo de singulis. Duæ istæ mulieres, Samaria et Je
rusalem, filiæ fuerunt matris unius de Israel stirpe
generat;e, et fornicatæ sunt in Ægypto in adolescen
tia sua. Neque enim accepissent legem eductæ de
`gypto in monte Sima, prohibentem eos venerari
idola nisi in Ægypto fuissent Ægyptia portenta ve
neratæ. Potest autem mater ambarum esse Ceth;ea,
de qua supra legimus: * Pater vester Amorrhæus, et
mater vestra Cethæa (Ezech. xvi). » Sed et quando
diciiur: • Unusquisque abominationes Ægypti auferat
ab oculis suis, » hoc significat quod in Ægypto Israel
idolis servierit, et ibi ceciderint, sive fracta sint
ubera virginitatis ejus. Majorque Samaria dicitur et
senior, vel propter multitudinem decem tribuum :
vel quia post mortem Moysi de Ephraim tribu Jesu
filius Nave populo praefuit. Unde et Jeroboam, qui
scidit eas, a domo David fuisse legimus, et hahuit
eas Deus, sive factæ sunt ejus quando ingemuerunt
ab operibus Ægypti, luto prius et lateri servientes,
quæ postea illi filios et filias vel in solitudine, vel in
repromissionis terra genuerunt. Primumque forni
cata est Oolla, id est Samaria, super Deum, quando
insanivit in Assyrios qui vestiti erant hyacinthinis,
et non quoslibet de populo, sed duces et magistra
tus, nec ætate confectos, sed juvenes omnes, equites
electos, quorum secuta est idola, et a quibus con
tra jussionem Dei postulavit auxilium; qui venerunt
et polluerunt eam, ut quidquid in adolescentia fece
rat in Ægypto, non relinqueret. Nam Ægyptii com
cubuerant cum ea in adolescentia ejus, quorum si
mulacra venerata est, ibique devirginata et con
fracta sunt ubera illius, et tanta fuit abundantia for
nicationis, ut non fornicati cum ea, sed fornicationem
suam super illam effudisse dicantur. Propterea tradita
est ipsis amatoribus suis phul et Teglathphalassar et
Salmanasar, in quorum insanivit libidinem, et ipsi
discooperuerunt ignominiam ejus, τροττ)oytx»;, quasi
mulieris meretricis. Revelatio autem urbis captivi
tas est, qui filios et filias earum duxere captivas, et
ipsam gladio trucidarunt, ita ut in omnium mulie
rum exemplum jugulata sit, et in malam partem
cunctarum sermone celebretur ; qui judicia et ultio
nes fecerunt in ea, ut nihil in illa salutis relinque
rent, sed usque hodie decem tribus captivitate te
neantur in montibus urbibusque Medorum, ad quas
translatæ sunt. Juxta &vayoyijv in Osee propheta
quid significet Joseph Ephraim Samaria , Jezrael
et Israel, et quomodo contrariæ sint domui David et
Jerusalem, quæ significat ecclesiam, plenius disse
ruimus: de quibus et septuagesimus septimus psal
mus sonat : « Filii Ephraim intendentes et mitten
tes arcum, conversi sunt retrorsum in die belli. »
Et iterum : « Repulit tabernaculum Joseph, et ele
git tribum Juda. » Elegit enim Deus domum con
743 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
fessionis ecclesiam, et repulit tabernacuium Joseph, A • tuæ, quando subacta sunt in Ægypto ubera tua,
quod interpretatur augmentum; qui prætermissa lege • et confractæ sunt mammæ pubertatis tuæ, » etc.
Dei aureos culturæ suæ vitulos addiderunt, et ap
pellantur Oolla, id est, tabernaculum non Dei, sed
erroris et dæmonum , et soror major ac senior
propter multitudinem et captivitatem ab Assyriis
fornicata est contra Deum, quia dereliquit fidei ve
ritatem, et insanivit in hæreticorum principes ama
tores suos, qui vestiti erant hyacinthinis, excelsa
sibi et cœlestia promittentes, et ascensores de qui
bus dictum est : • Hi in curribus et hi in equis
( Psal. xix). Electos filios Assyriorum, et duces ac
magistratus qui scientiam sibi et eloquentiam re
promittunt. Hoc autem propterea fecit, quod eas
dem foruicationes quas habuerat in Ægypto, id est,
antequam crederet, et adhuc in sæculo versabatur, B
etiam in hæresi exercuit, ét devirginatæ sunt a viris
Assyriis qui in malitia perseverant, sive ultoribus :
Adversarius enim noster diabolus ipse est inimicus
et ultor. llli confregerunt ubera Samariæ, et virgi
11. iatein ejus, quam habuerat in ecclesia perdiderunt.
Proplerea tradita est amatoribus suis juxta Aposto
lum, qui scribit : « Tradidi eos Satanæ, ut discant
non blasphemare (I Tim. i). » Et : « Tradidi eos
in interitum carnis (I Cor. v), ut spiritus salvus
fiat. Illi discooperuerunt ignominiam miseræ Sama
riæ, et omnem illius ostenderunt turpitudinem. Fi
liosque et filias qui de illa generati sunt, scientia
præditos, et simplices atque imperitos, duxere ca
ptivos, et ipsam interfecerunt gladio spiritali, totius
que mundi in malam partem sermone celebrantur, et
fiunt famosæ inter cuncta sæculi dogmata, ut in exem
plum omnium feminarum turpitudo illius puniatur.
v Quod cum vidisset soror ejus Ooliba, plus quam
illa insanivit libidine, et fornicationem suam su
per fornicationem sororis suæ ad filios Assyrio
rum præbuit impudenter : ducibus et magistrati
bus ad se venientibus indutis veste varia, equitibus
qui vectabantur equis, et adolescentibus, forma
cunctis egregia. Et vidi quod polluta esset via una
ambarum, et auxit fornicationes suas. Cumque vi
disset vicos depictos in pariete, imagines Chaldæo
rum expressas coloribus, et accinctos balteis renes,
et liara3 tinctas in capitibus eorum : forma ducum
omnium similitudine filiorum Babylonis terræque
Chaldæorum in qua orti sunt. Et insanivit super
eos concupiscentia oculorum suorum, et misit
nuntios ad eos in Chaldæam. Cumque venissent
ad eam filii Babylonis ad cubile mammarum, pol
luerunt eam stupris suis, et polluta est in eis, et
saturata est anima ejus ab illis. Denudavitque
fornicationes suas, et discooperuit ignominiam
suam. Et recessit anima mea ab ea, sicut recessit
anima mea a sorore ejus. Multiplicavit enim forni
cationes suas, recordans dierum adolescentiæ suæ,
quibus fornicata est in terra Ægypti, et insanivit
libidine super concubitu eorum, quorum carnes
sunt ut carnes asinorum, et sicut fluxus equorum,
• iluxus eorum. Et visitasti sceltis adolescentiæ
744
Juxta litteram facilis interpretatio est, quod videns
Ooliba, id est, Jerusalem in qua erat Dei taberna
culum, plagas sororis, non est exemplo commonita,
ut retraheret ab errore pedem suum, sed auxit ger
manæ fornicationem. llla enim semel et foris idola
fàbricata est in Dan et Bethel, ista autem crebro in
excelsis, et in templo Dei adoravit statuam Baalis,
et cum Assyriis fornicata est. ldolum autem Baal
sive Bel, et ut apertius dicam Belis, Assyriorum
religio est, consecrata in honorem patris a Niiio
Belis filio: et fornicationem suam Assyriis præbuil
impudenter ducibus et magistralibus qui induti
erant veste varia et multicolori, equitibus et adole
scentibus forma cunclis egregia, ita ut ambarum
sororum una fierel fornicatio. In eo autem auxit
Jerusalem fornicationes suas, quod videns in pa
rietibus imagines Chaldæorum , insanivit libi,fine,
et forma eorum vestituque decepta, misit ad eos
nuntios auxilium postulans, qui venerunt et pollue
runt eam. Et quia voluptas non est perpetua, sed
cito affert satietatem, polluta et saturata in eos,
recessit ab eorum foedere. Unde et ego cernens
turpitudines et fornicationes omnibus publicatas,
recessi ab ea, ut quæ sororis scelera vicerat, pœ
narum quoque sororem inagnitudine superaret; quæ
tantæ procacitatis fuit, ut cunctos erroresadolescenti.e
suæ in graviori jam ætate committeret, et Ægyptia
vitia in Chaldæorum quoque libidine sectaretur. Insa
nivit enim quondam in concubitu Ægyptiorum, quo
rum carnes sunt ad similitudinem asinorum, et tam
largus seminum fluxus, sive verenda tam grandia, ui
equorum superent deformitatem. Nec cessavit scelus
adolescentiæ ejus, imo reversa est postquam facta
est mihi, ut et in eremo, et in terra repromissionis
suspiraret antiquam libidinem, in qua devirginata
est, et fracta sunt ubera ejus, et omnis decor periit
virginalis. (Greg.) Quia enim luxuriosorum petulan
tia asinorum appellatione per comparationem ex
primitur, apte declaratur, cum per Prophetam dici
tur, quorum carnes sunt ut carnes asinorum. (Hie
ron.) Porro secundum tropologiam difficilis inlelli
gentia, quomodo Ecclesia hæreticam vincat libidi
nem, nisi forte possimus hoc dicere, quod « servus
qui scit voluntatem domini sui, et non facit eam,
vapulabit multis (Luc. xii), et quod hæretici foris
nefanda committant, et extra arcam Noe naufragic
pereant. Ecclesiastici autem, si veram fidem se
quentes, Assyria atque Chaldæa imitentur vitia,
et discolores sequantur imagines peccatorum, majo
ribus digni sint cruciatibus. An non mittimus muit
tios ad Chaldæos, qui interpretantur quasi dæmones.
quando pandimus eis atque præbemus frangenda in
pectore ubera, ubi mentis hospitium est, et satm
rali voluptatibus, ab aliis transimus ad alias, et
non tam fornicationem quam merelricum numeru:n
desideramus, et ad tantam venimus rabiem, ut posi
multa tempora Dominicæ servitutis, revertaii:ur ad
745 C0MM£ENT. IN EZECHIELEM. — LIB. IX. 7{(}

Ægyptum, et ea faciaitius quæ in sæculo fecimus, A nudabunt, inquit, te vestimentis tuis, quibus te orna
antequam nomen fidei acciperemus? veram, et vasis gloriæ tuæ, quæ tibi ad cæremonias
« Propterea, Ooliba, hæc dicit Dominus Deus : templi aurea argenteaque concesseram, de quibus
i Ecce ego suscitabo omnes amalores tuos contra te, scriptum est : • Ego dedi eis aurum et argentum,
de quibus satiata est anima tua, et congregabo eos et ivsi fecerunt ea Baal (0se. ii). » Hæc autem omnia
adversum te in circuiuu : filios Babylonis, et uni faciam, ut perdita pulchritudine et vultu venefico

: versos Chaldæos, nobiles tyrannosque et principes,

omnes filios Assyriorum, juvenes forma egregia,
duces et magistratus, universos principes princi
deturpato, quiescat aliquando scelus tuum, et for
nicatio, quam didicisti et exercuisti in Ægypto, ut
postquam nasum auresque perdideris, nequaquam
pum, et nominatos ascensores equorum. Et venient audeas oculos tuos levare ad Chaldæos, et amatori
super te instructi curru, et tota multitudo populo Bus pristinis ostendere foeditatem tuam, nec re
rum, lorica et clypeo et galea armabuntur contra te corderis amplius Ægyptiorum libidinis, quorum
undique. Et dabo coram eis judicium, et judicabunt magnitudine carnium delectabaris. Quæ universa
te judiciis suis. Ei ponam zelum meum in te, dicuntur sub translatione adulteræ et propter adul
quem exercent tecum in furore. Nasum tuum et terium deturpatæ, ut nequaquam ultra glorietur in
aures tuas præcident, et quæ remanserint gladio B decore suo, sed erubescat in fœditate, quam ma
concident. Ipsi filios tuos et filias tuas capient, et
gnitudine meruit voluptatum. Quidquid de Jeru
novissimum tuum devorabitur igni. Et denudabunt salem τροπικὸς dicitur, et ad animam referri potest,
te vestimentis tuis, et tollent vasa gloriæ tuæ. Et quæ virtutibus Dei juncta complexui, postea adu!
requiescere faciam scelus tuum de te, et fornicatio teravit in vitia, et recessit ab eo, et patefactis uni
nem tuam de terra Ægypti. Nec levabis oculos tuos versis sceleribus ejus, denudata est atque turpata, et
ad eos, et Ægypti non recordaberis amplius. » Quia ostensa omnibus, ut a scelere suo aliquando desistat,
AEgyptiarum carnium recordata es, et imitata turpi nec glorietur in mominis dignitate, sed pro mali con
tudinem gentis immundæ, quæ omnium bestiarum si scientia et recordatione Ægypti, oculos ultra ad cœ
mulacra veneratur, propterea adducam contra te lum non audeat tollere. Unde et masus ei præciditur,
amatores tuos, quorum satiata complexu, recessisti et aures amputantur, quia odorem bonæ fragrantiæ
ab eorum foedere, ut quantus prius amor fuerat, in verterat in fetorem, et audierat judicium sanguinis,
tanta odiavertereris; filios, inquam, Babylonis, omnes quod non solum de odore et auditu, sed de visu quo
queChaldæos, nobiles, tyrannos, etprincipesa.Omnes, que intelligimus, quo, quia male fuerant abusi, Sam
!nquit, Assyrios equites, et juvenes forma egregia, du son et Sedechias privantur (Judic. xvi). Surdum
ces et magistratus sive tristatas, quos nos principes C quoque Deus et mutum fecit, ne lingua eorum per
principum interpretati sumus, de quibus et in Exodo transeat usque ad terram : et tactus omnis aufereuur
(Cap. xv) legimus: « Electos ascensores tristatas in his qui vitam penitus perdiderunt. Et hæc fíent,
lvptatάτας}, pro quibus Latina simplicitas a ternos ut igni cuncta purgentur, et pereat Ægypti fornica
siatores , transtulit. Tristatæ autem nomen est apud tio, nec ultra oculos suos ad mala possit attollere.
ilebraeos secundi gradus, post regiam dignitatem. « Quia hæc dicit Dominus Deus : Ecce ego tradam
De quibus scriptum est : • Verumtamen, ad tres' te in manus eorum, quos odisti, in manus de
non pervenit (II Reg. xxiii), » qui principes equiwum « quibus satiata est anima tua. Et agent tecum in
peditumque erant, et tribunorum, quos nos magi odio, et tollent omnes labores tuos, et dimittent
stratus utriusque militiæ et præfectos annonarii ti te nudam, et ignominia plenam. Et revelabitur
tuli nominamus. Omnes, inquit, in curribus, et in
equis, lorica armati, galea et clypeo, obsederunt te
per circuitum, et dabo eis judicium, ut quos reli
:« ignominia fornicationum tuarum. Seelus tuum et
formicationes tuæ fecerunt hæc tibi, quia fornicata
• es post gentes; inter quas polluta es in idol s
queras, et quorum irritum feceras-paetum, ab his earum. In via sororis tuæ ambulasti. Et dabo ea
iudiceris. « Et judicabunt te judiciis suis, quasi licem ejus in manu tua. Hæc dicit Dominus
adulteram. Et ponam, inquit, zelum meum in te, v Deus : Calicem sororis tuæ bibes, profundum et
quem exercent tecum in furore. » Zelus enim meus latum. Eris in derisum et in subsannationem, quæ
est inter hostes fidei etiam non servatae. • Nasum, es capacissima ebrietate, et dolore repleberis,
inquit, tuum, et aures tuas præcident, » quasi adul et calicem moeroris in tristitia, calicem sororis
teræ et deprehensæ in stupro, ut deformata pla tuæ Samariæ, et bibes illum, et epotabis usque
cere desistas. Quomodo enim in facie omnis pul ad feces, et fragmenta ejus devorabis, et ubera
chritudo oris in narium decore consistit, et in au tua lacerabis, quia ego locutus sum, ait Dominus.
ribus e quibus in feminis uniones et margarita Propterea hæc dicit Dominns Deus: Quia oblita es
dependent, ita dignitas regis et judicum, quæ in ore mei , et projecisti me post corpus tuum , tu
auribusque signatur , eorum gladio præcidetur. quoque porta scelus tuum et fornicationes tuas. »
« Ipsi filios tuos et filias tuas capient. » Tuos, in Prodest Jerusalem inimicitias habere contra Assy
quit, et tuas, non meos et meas, quia de adulterio rios atque Chaldæos, et nequaquam AEgypti recor
§enerati sunt, et cætera vorabuntur incendio; et de dari, sed tradi eis in manus in puniendum, qui illam,
* llic multa desunt quæ requiras apud Ilieronymum,
PAtRol. CX. 2\
*7 VT B. RABANl MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
oderant. Quibus ante non traditur, nisi satiata •fue- A *
• rit de eis anima ejus, ut postquam poenituerit vete • mundo muliebri. Sedisti in lecto pulcherrin^,
rum peccatorum, tunc purgetur suppliciis, et perdat «
omnes labores quos arte meretricia conquisivit, vi *
deatque nuditatem suam et ignominiam, et sciat
quod haec universa non ei Dominus fecerit, sed for
nicationes suæ, quibus fornicata est per gentes quas
supra enumeravit, ut earum coleret simulacra.
w In viis, ait, sororis tuæ Samariæ ambulasti, » pro
pterea debes calicem illius bibere, cujus peccata
sectata es. Calix autem, quod sæpe accipitur pro
pœnis atque suppliciis, multa exempla sunt, de qui
£jiis illud est : « Calix in manu Domi.i vini meri
pleniis misto, et inclinavit ex hoc in hoc, verumta
men fex ejus non est exinanita, bibent ex eo omnes
peccatores terrae (Psal. Lxxiv); » et in Isaia : « Ca
` lix ruinæ et poculum furoris (Isa. li) • dicitur. Et
ad Jgremiam loquitur Deus : « Accipe calicem vini
umeri de manu mea, et potionabis omnes gentes ad
quas ego mittam te, et bibent et voment, et insanient
-(Jer. xxv). » Sicut enim quædam dantur cathartica,
ut noxius humnor, qui inest corporibus, egeratur:
sic et Dominus dat calicem tormentoriim meracis
simum, ut quidquid fellis ac amaritudinis est, aufe
rat a peccatoribus, et pristinæ eos restituat sanitati.
Et ipse calix erit profundus et latus, profundus
poenarum magnitudine, latus tempore captivitatis.
-Quando autem, ait, inebriata fueris, et dolore com
prehensa, et biberis calicem usque ad feces, et in
-tantum hauseris, ut fragmenta quoque ipsius calicis
devores, tunc tædebit te fornicationis pristinæ, C in adulteras lapidatio populi consequatur. Quia igi
et lacerabis ubera quæ fracta fuerant in Ægypto, tur adulteræ sunt, justam prome sententiam. Sunt
et quæ ab amatoribus tuis subacta atque collisa enim moechatæ in idolis, et sanguis in manibus
sunt. Sive omnes festivitates et meomenias tuas
auferam, ut pro solemnitate atque lætitia æternum
planctum habeas et mœrorem. Quia igitur ista feci
sti et oblita es mei, et projecisti me post corpus T
tuum, sive retrorsum propter corporis vitia, vel
post genitalia, quibus turpitudinis fœditas indicatur.
Propterea porta scelus et impietatem tuam, videli
cet supplicia, quæ propter impietatem et scelera
meruisti. Potest hoc quod dicitur, * et potabis usque
ad feces, et fragmenta ejus devorabis, » significanter
inlelligi, super Jerusalem, quæ calicem Samariæ
sororis suæ bibit novissima, et quasi feces 1orumen
torum ej'.s usque ad fundum epotavit.
« Et ait Dominus ad me dicens : Fili hominis,
numquid judicas Oollam et Oolibam, et annuntias
eis scelera earum quia adulteræ sunt, et sanguis
in manil)us earum, et cum idolis suis fornicatæ
sunt? Insuper et filios suos quos genuerunt mihi
obtulerunt eis ad devorandum. Sed et hoc fecerunt
« mihi. Polluerunt sanctuarium meum in die illa,
« et sabbata mea profanaverunt. Cumque immola
rent filios suos idolis suis, et ingrederentur san
• ctuarium meum in die illa ut polluerent illud,
etiam hæc fecerunt in medio domns meæ. Mise
runt ad viros venientes de longe ad quos nuntium
: miserant. Itaque ecce venerunt quibus te lavisti,
7{$
et circumlevisti tibi oculos tuos, et ornata es
et mensa ornata est ante te. Thymiama menta
et unguentum meum posuisti super eam, et vox
multitudinis exsultantis erat in ea. Et in viris
qui (!e multitudine hominum adducebantur, et
veniebant de deserto, posuerunt armillas in ma
nibus eorum, et coronas speciosas in capitihus
eorum. Et dixi ei quæ attrita est in adulteriis:
Nunc fornicabitur in fornicatione sua etiam hæc
Et ingressi sunt ad eam quasi ad mulierem me
retriceum, sic ingrediebantur ad Oollam et ad
Oolibam mulieres nefarias. Wiri ergo justi snnt.
Hi judicabunt eas in judicio adulterarum, et judi
cio effundentium sanguinem, quia adulteræ sunt,
B et sanguis in manibus earum. Hæc enim dicit
Dominus Deus. Adduc ad eas multitudines, et
• trade eas in tumultum, et in rapinam, et lapiden
tur lapidibus populorum, et confodiantur gladiis
eorum. Filios et filias earum interficient, et do
mus earum igne succendent, et auferam scelus
: de terra. Et discent omnes mulieres ne faciant
a secundum scelus earum. Et dabunt scelus vestrum
• super vos, et peccata idolorum vestrorum porta
• bitis. Et scietis quia ego Dominus Deus. » Con
sequens autem erat ut qui Samariæ et Jerusalem
adulteria separatim descripserat, pariter earum
supplicia nuntiaret. Omnia autem dicuntur quasi
ad adulteras, et facta άνακεφα)ioav, breviter earum
scelera proponuntur, ut recte juxta legis imperim
earum, eorum videlicet quos idolis immolarunt
ut filios quos mihi genuerant dæmonibus consecra
rent. Nec hoc fecerunt foris et in montibus ac lu
cis, ut sæpe facere consueverant, sed ad extre
mum polluerunt templum meum, ut statuam Baal
in eo ponerent, et sabbata mea profanaverunt,
ut nec loci ncc temporis custodiretur apud eas
religio. Sed nec præsentibus tantum adulteriis
contentæ erant, neque suffecit eis quod filios meos
immolaverunt idolis suis vel d;emonibus, sed pere
grinis quoque voluptatibus lascivientes, Assyriorum
atque Chaldæorum simulacra veneratæ sunt. Qui
cum venissent, Ooliba, hoc est Jerusalem, omnem
adulteræ habitum implesti super eos, ut lavares
corpus, oculos stibio linires, ut assumeres cultum
muliebrem, sederes in lectulo libidini præparato,
epulas proponeres, quibus fractas ad libidinem vi
res reparares amatorum tuorum. Thymiama meum
et unguentum quod mihi specialiter jusseram fieri,
et exterminari animam illam de populo, quæ in
privatos usus hoc facere voluisset, tu cfferres idolis,
ut congregares frequentiam populorum, sive omni
genere musicorum caneres, ut non solum visu, sed
et auditu et odoratu, et cunctis sensibus placeres
amatoribus tuis, qui venerunt ad te ebrii, non ur
lanæ alicujus elegantiæ, sed de deserto ac soii!ii
 739) C0MMENT. IN EZECIIIEILE\I. — I.IB. IX. 730

dine rusticorum et latronum habitum præferentes. \ • nono, in mense decimo, decima die mensis, dicens:
Et in tantam exarsislis, o sorores pessimæ, insa Fili hominis, scribe tibi nomen diei hujus, in qua
niam voluptatum, ut armillas vestras et discrimi confirmatus est rex Bal)ylonis adversum Jerusalcm
nalia imponeretis manibus, et capitibus amatorum hodie, et dices per proverbium ad domum irrita
vestrorum, sive vobis ipsis, ut plenæ ornatu turpa tricem parabolam, et loqueris ad eos : Hæc dici;
remini. Quamobrem dixi ei vel Jerusalem, vel Sa Dominus Dei;s : Pone ollam, pone, inquam, et mitto
mariæ, vel utrique : Sic trivistis frontem, ut ne in eam aquam. Congere frusta ejus in eam, omnem
quaquam secreto polluamini, vel mariti, vel ho partem lonam, femur et armum, electa et ossibus
minum vitetis aspectum , sed instar meretricum plena. Pinguissimum pecus assume, compone
publice prostituamini , qui ingressi sunt ad vos, quoque strues ossium sub ea. Efferbuit coctio ejus,
quasi ad meretrices, certatim vos polluere cupien et discocta sunt ossa illius in medio ejus, propterea
tes. Tradam igitur vos his ad puniendum, quibus hæc dicit Dominus Deus : Væ civitati sanguinum
ultro traditæ estis ad deturpandum. Justi enim viri 0ollæ, cujus rubigo in ea est, et rubigo ejus non
sunt in eo quod adulteram et parricidam, me ju exivit de ea. Per partes et per partes suas ejiee
bente , discruciant. Ilæc enim dicit Dominus Deus: eam. Non cecidit super eam sors. Sanguis ejus
Monitu vocis tuæ, congrega ad eas, o Propheta, } enim in medio ejus est, super limpidissimam pe
multitudinem populorum, et primum diripiatur ea tram effudit illum. Non effudit illum super terram
rum universa substantia, deinde lapidentur et con ut possit operiri pulvere, ut superducerem indigna
fodiantur gladiis, et filii earum et filiæ trucidentur, tionem meam, et vindicta ulciscerer. Dedi san
et domus ardeant. Et hæc omnia fient, ut auferatur guinem ejus super petram limpidissimam ne ope
de terra impietas, et discant omnes mulieres, uni riretur. Propterea hæc dicit Dominus Deus : Wæ
versæque provinciæ pœnis earum similia devitare, civitati sanguinum , cujus ego grandem faciam
ut postquam receperitis quæ meremimi, et portave pyram. Congere ossa, quæ igne succendam. Con
ritis scelera idolorum vestrorum, tunc cognoscatis sumentur cardes, et concoquetur universa com
quod ego sim Dominus. Hæc autem omnia rporuxάς positio, et ossa tabescent. Pone quoque eam super
et sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam prunas vacuam, ut incalescat et liquefiat æs ejus,
et Jerusalem, quod Assyriis traditæ atque Chaldæis, et confletur in medio inquinamentum ejus, et con
ductæ sint in captivitatem, et urbes earum incen sumatur rubigo ejus. Mullo labore sudatum est,
dio concremarint, interfecti sunt populi qui pro Deo et non exivit de ea nimia rubigo ejus, meque per
dæmonum simulacra venerati sunl. Possunt hæc et ignem. Immundilia tua exsecrabilis, quia emundare
post adventum Christi intelligi , quod viri justi de C te volui, et non es mundata a sordibus tuis. Sed
populis nationum ipsi Samaritanos et Judæos compa nec mundaberis prius, donec quiescere faciam
ratione sui judicent, et tradant eos ad devorandum, indignationem meam in te. Ego Dominus locutus
quibus Dominus dixerat : • Relinquetur vobis domus sum. Weniet et faciam, non transibo, nec parcam,
vestra deserta (Matlh. xxiii). » Et , quando videritis nec placabor. Juxta vias tuas, et juxta adinven
circumdari ab exercitu Jerusalem, scitote quia ap tiones tuas judicavi te, dicit Dominus, » etc. Di
propinquat desolatio ejus. « Usque hodie enim adulte camus ergo de singulis : Nono anno captivitatis
ratæ sunt, et totius orbis lapidibus opprimuntur. regis J9achim, quinto enim exorsus est prophetare,
Quoniam miserunt nuutios ad eos qui erant procul, et decimo mense ejusdem noni anni, decima die
et dicere non poterant, t Ego Deus appropinquans, mensis decimi, factum est verbum Domini ad Eze
et non de longe, dicit Dominus, » et præparaverunt chiel prophetam in Babylonis regionibus constitu
se amatoribus suis dæmonibus, et omnem cultum tnm. Et dixit ei, Fili hominis, scribe tibi hanc eam
atque ornatum, quem a Deo acceperant naturali dem diem, et scito quod rex Babylonis hodie in re
bono, verterunt in cultum dæmonum. Et opera sua gione Judæa obsidione ceperit Jerusalem, et vallare
decoremque quem in armillis et diademate intelli eam exercitu. Et obsidionem istam per parabolam
gimus, adulteris amatoribus præbuerunt, quorum D describe atque proverbium, quæ in praesenti loco
poena gentibus timorem, imo his qui ex gentibus metaphoram , translationemque significat. Pone.
crediderunt, ne simi!ia patiantur, si ea fecerint quæ inquit, ollam æneam, id est lebetem, et mitte in eam
Samaria fecit et Hierusalem; a quibus tunc aufe aquam, et pinguissimorum animantium omne cor
rentur impietates, cum receperint scelera sua, et pus in frusta concide, tam femur, quam crus et ar
velamen quod positum est ante vultum Moysi (Exod. mum, carnesque diligenter ab ossibus separa. Et
xxxiv) abstulerint ab oculis suis, ut cognoscant carnibus missis in lebetem ossa pone vel compone
quod ipse sit Dominus Jesus Christus quem Dei Fi sub lebete, et fac strues et cumulos ossium, ut effer
lium negaverunt (II Cor. iii). vescat non semel, sed frequenter coctio lebetis, et
discoquanlur carnes intrinseciis, et ossa subter in
CAPUT XXIV.
cendio concrementur. Vis autem, Propheta, scire qtiis
Per ollam liquefactam probatur incendium Jerusa
lem : prædicat quoque populum interficiendum et sit iste lebes, vel quæ carnes, aut ossa? Loquere
captivandum per Nabuchodonosor. « haec, dicit Dominus, Wæ civitati sanguinum, » id
v Et factum est verbum Domini ad me in anno cst, Jerusalem, lebeti, cujus rubigo, id est, malitia
* 751 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 759

nimia est, et licet ignis suppositus sit, tamen rubigo A non compluitur, sed sentibus occupatur. Postea stib
cjus non exivit de ea. Perseveraverunt enim etiam nomine duarum sororum Oollæ et Oolib:r. Samariæ
-capti atque cruciati in pristino scelere. Per partes et Jerusalem peccata narrantur, quomodo illa sit
et singillatim consumite eam, nemo remaneat in sa capta et ista capienda. Ad extremum nono anno.
dutem. • Non cecidit super eam sors, » ut alii per decimo mense , decima die mensis , in captivitate
irent , et alii salvarentur, sed cunctis communis posito Ezechiel, et his qui cum eo erant, tradideru::vt
venit interius, a sanguis enim ejus, » id est, ho se cum rege Jechonia, ostenditur qua die urbs
micidia , et filiorum neces , in medio illius sunt. » coeperit obsideri, et similitudo lebetis ponitur, ut
Quem sanguinem , effudit super limpidissimam pe quomodo carnes et ossa congesta in lebetem in
tram , » ut pateret omnibus nec terra operiretur cendio cóncremantur, sic cuneta civitas cum suis
aut pulvere, ne transiret, videlicet indignatio mea, interitura sit civibus, et nullus remaneat eorum qui
sed super apertissimum sanguinem ultio properaret. obsessi sunt, qui in fame, gladio, pestilentia con
Naturæ est enim ut si sanguis fundatur in terram, sumantur, et pars reliqua captiva ducatur in Baby
combibat humus humorem sanguinis, vel paulatim lonem. Potest hæc eadem prophetia, et ad tempus
terra operiatur et pulvere. Cum autem super Jim pertinere Dominicæ passionis, propter quam exer
pidissimam petram, et nullam habentem foveam, B citu circumdata est Jerusalem, et interfecti filii
sanguis fuerit effusus, labitur et latam obtinet se ejus, et obsidente Tito filio Wespasiani, ad salutem
dem. Hoc autem indicat quod non occulta, sed pu nullus evasit templumque subversum est, et post
blica fecerit homicidia, secundum illud quod dicitur quinquaginta annos sub Adriano civitas æterno igne
ad Cain : t Sanguis fratris tui clamat ad me (Gen. consumpta est. Præsentem autem captivitatem quan
iv). » Propterea dic civitali sanguinis, sed non unius do Ezechiel in Babylone ista cernebat, et Jeremias
sanguinis, sed multorum : • Ecce ego grandem in in principio ponit voluminis sui : * Quid tu vides, Je
te pyram faciam, » sive, educam torrem, quem vul remia ? » Qui respondens ait : « Ollam succensani,
gus titionem vocat, et non solum carnes in te molles et faciem ejus a facie aquilonis. » Sunt qui juxta
et teneras, sub durissima ossa quoque sic succendam, tropologiam totum locum istum ad consumma
ut nihil in te remaneat quod non cremetur incendio. tionem sæculi transferunt , nonumque numerum
4Cumque et carnes et ossa consumpta fuerint et cre qui in Scripturis sanctis pœnarum et dolorum
amata, ipsum lebetem vacuum pone super prunas, ut est, et semper sequitur justitiam, decimi mensis
res quoque illius tabescat et consumatur : et ære et diei decimæ clementia temperant. Idcirco emim
consumpto rubigo quoque illius pereat, id est, adhibentur ægrotantibus pœnæ, ut dolorem sanitas
civitate incendio concremata, malitia cum urbe dis consequatur.
pereat. Sed quid prodest fecisse quod jussum est, Mundus ergo, qui in maligno positus est, die ju
ne per ignem quidem rubigo atque malitia lebetis dicii divino igne succenditur, et civitas sanguinum
et urbis potuit auferri, et permanet in ea immun ponitur super carbones ignis, ut impleatur quod
ditia scelesta et exsecrabilis. Hoc enim Zemma si scriptum est in Isaia : • Habes carbones ignis, se
gnificat, et apostropham ad ipsum lebetem, id est, debis super eos, hi eruit tibi in adjutorio (Isa.
ad ipsam urbem, facit , mundare te volui, et non xliv). » Illudque difficile est, quomodo cum carbones
es mundata sordibus tuis, » nec ultra poteris emun et ossa consumantur, quibus pleni sunt etiam Pha
dari, donec in te compleam indignationem meam : risæi, quibus Dominus loquitur in Evangelio : « Væ
ego Dominus sum locutus, et sententia mea non vobis, scribæ et Pharisæi, qui similes estis sepuleris
potest præterire. Venit jam urbis obsidio, faciam dealbatis, quæ intus plena sunt spurcitia et ossibus
quod minatus sum, nec transibo, sicut sæpe feci, mortuorum (Matth. xxiii). » Nunc dicatnr quod
scelera tua, et ultra non parcant, nec placabor tibi rubigo sordesque mundi consumptae non sint, sed
etiam si multiplicaveris preces. Sed vias tuas et etiam post judicii severitatem malitia remaneat.
adinventiones tuas reddam tibi, imo judicabo te D Quod facile solvitur, si intelligamus illud Apostoli:
juxta opera et cogitationes tuas, ut in hoc quoque • Conclusit Deus omnia sub peccato, ut omnibus
ostendam clementiam meam instar medici, qui pu misereatur, vanitati enim creatura subjecta est
tridis non parcit carnibus, ut sana membra salven (Rom. xi, viii); » et ponitur sanguis qui effusus
tur; non parcit, ut parcat; crudelis est ut misereatur, est in propatulo creatnrae universæ, ut omnium
nec considerat pauientis (lolorem, sed vulneris sa scelera pateant. Petram autem limpidissimam
nitatem, juxta illud evangelium magis volens unum possumus accipere, et Dominum Salvatorem, quæ
perire membrum, quam totum corpus interfici. No sequebatur in solitudine populum lsrael, de qua
tandum quoque quomodo a principio prophetiæ, scriptum est : • Bibebant autem de consequenti eos
usque ad praesentem diem quando obsideri cœpit petra. Petra autem erat Christus (I Cor. x), » quodin
Jerusalem, pcr ordinem captivitas veniat. Primum illo omnia revelentur et impleatur quod scriptum est:
gladius provocatur, dein duæ viæ ponuntur Ammon et • Nihil occultum, quod non reveletur (Matth. x). »
Hierusalem, quarum ad dexteram partem sors cadit Dicitque se Dominus non misereri, nec mundi præ
Nabuchodonosor. Conflatur in civitate argentum, terire peccata, neque parcere impiis, nec placari, ut
es, stagnum, plumbum et ferrum. Terra qnoque viæ percant impiorum, secundum illud quod in
- --

* •>.) COMMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. IX. 75%.

primi psalmi fine ponitur : « Et iter impiorum peribit A ejus. » Jam enim et ipsa olla consumitur, in qua;
(Psal. 1). » prius carnes et ossa consumebantur : quia postquam
(Greg.) Quid est jam, rogo, quod in hoc mundo defecerunt homines , etiam parietes cadunt. Ubi
libeat? Ubique luctus aspicimus, undique gemitus autem sunt qui in ejus aliquando gloria lætabantur,
audimus, destruct;e urbes, eversa sunt castra, depo ubi eorum pompa, ubi superbia, ubi frequens et
pulati agri, in solitudinem terra redacta est, nullus immoderatum gaudium ? impletum est in ea quod
in agris incola, pene nullus in urbibus habitator contra destructam Ninivem per prophetam dicitur:
remansit: et tamen ipsæ parvæ generis humani re • Ubi est habitaculum leonum, et pascua catulorum
liquiæ adhuc quotidie, et sine cessatione feriuntur, et leonum ? » (Nahum, ii.) An ejus duces et principes
finem non habent flagella cœlestis justitiæ, quia nec leones non erant, qui per diversas mundi provin
inter flagella correctæ sunt actionis culpæ, alios in cias discurrentes, prædam sæviendo et interficiendo
captivitatem duci, alios detruncari, alios interfici rapiebant. llic leonum catuli inveniebant pascua,
videmus. Quid est ergo quod in hac vita libeat? si quia pueri, adolescentes, juvenes sæculares et sæcu
et talem mundum adhuc diligamus, non jam gau larium filii, hic undique concurrebant, cum proficere
alia, sed vulnera amamus. Ipsa autem quæ aliquando in hoc mundo voluissent. Sed ecce jam desolata,
mundi domina esse videbatur , qualis remansit B ecce contrita, ecce gemitibus oppressa est; jam
Rom , conspicitis? Immensis doloribus multipliciter nemo ad eam currit, ut in hoc mundo proficiat;
attrita, desolatione civium, impressione hostium, jam nullus potens et violentus remansit, qui oppri
frequentia ruinarum; ita ut in ea completum esse mendo prædam diripiat. Dicamus ergo, • Ubi est
videamus quod contra urbem Samariam per hunc habitaculum leonum, et pascua catulorum leonum? »
eumdem prophetam dicitur : • Pone ollam, pone, Contingit ei quod de Judæa novimus per prophetam
inquam, et mitte in ea aquam, et congere frusta dictum : « Dilata calvitium tuum sicut aquila (Mich.
ejus in ea. » Et paulo post : • Efferbuit coctio ejus, 1). • Calvitium quippe hominis in solo capite fieri
et discocta sunt ossa illius in medio ejus. » Atque solet: calvitium vero aquilæ, in toto fit corpore :
iterum : « Congere ossa quæ igni succendam, con quia cum valde senuerit, plumæ ejus ac pennæ ex
sumentur carnes, et coquetur universa compositio, omnibus ejus membris cadunt. Calvitium ergo suum
et ossa tabescent. Pone quoque eam super prunas va sicut aquila dilatat, quia plumas perdillit quæ [)0
cuam, ut incalescat el liquefiat æs ejus. » Tunc enim pulum amisit. Alarum quoque pennæ ceeiderunt,
nobis olla posita est, cum h;ec est civitas constituta, cum quibus volare ad prædam consueverat : quia
tuwnc in eam aqua missa est, et frusta ejus congesta omnes ejus polentes exstincti sunt, per quos aliena
sunt, quando ad eam undique populi defluebant, qui rapiebat. Hæc autem quæ de Romanæ urbis contri
velut aqua calens actionibus mundi fervescerent, tione dicimus, in cunctis facta mundi civitatibus
et quasi frusta carnium, in ipso suo fervore liqua scimus. Alia etenim loca clade desolata sunt, alia
rentur, de qua bene dicitur, • efferbuit coctio ejus, gladio consumpta, alia fame cruciata, alia terræ
et discocta sunt ossa illius in medio ejus, » quia hiatibus absorpta. Despiciamus ergo de toto animo
prius quidem in ea vehementer incaluit actio gloriæ hoc præsens sæculum, vel exstinctum; finiamus
sæcularis, sed postmodum ipsa gloria cum suis se mundi desideria saltem cum mundi fine, imiteimur
quacibus defecit. Per ossa etenim potentes sæculi, l)onorum facta quæ possumus, ut ad æternum et
per carnes vero populi designantur. Quia sicut car stabile regnum pervenire mereamur.
nes portantur ossibus, ita per potentes sæculi infir v Et factum est verbum Domini ad me dicens:
mitas regitur populorum. Sed ecce jam de illa om • Fili hominis, ecce ego tollo a te desiderabile
mes hujus sæculi potentes ablati sunt. Ossa ergo exco oculoruin tuorum in plaga, et mon planges neque
cta sunt, ecce populi defecerunt, carnes ejus liquefactæ « plorabis, neque fluent lacrymæ tuæ. Ingemisce
sunt. Dicatur itaque, t Congere ossa quæ igne suc tacens, mortuorum luctum non facies. Corona tua
rendam. Consumentur carnes et coquetur universa circumligata sit tibi, et calceamenta erunt in pe
compositio ejus, et ossa tabescent. » Ubi enim sena dibus tuis, nec amictu ora velabis, nec cibos lu
lus, ubi jam populus? Contabuerunt ossa, consumptæ gentium comedes, locutus sum ergo ad populum
sunt carnes, omnis in ea sx-cularium dignitatum mane, et mortua est uxor mea vesperi, fecique
ordo exstinctus est, excocta est universa compositio mane sicut præceperat mihi. Et dixit ad me p0
ejus : et tamen ipsos nos paucos qui remansimus, pulus : Quare non indicas nobis quid ista signi
adhuc quotidie gladii, adhuc quotidie innumeræ tri ficent quæ tu facis? Et dixi ad eos : Sermo Do
bulationes premunt. Dicatur ergo : « Pone quoque mini factus est ad me dicens. Loquere domui
eam super prunas vacuam, » quia enim senatus Israel : Hæc dicit Dominus Deus : Ecce ego pol
deest, populus interiit, et tamen in paucis qui sunt luam sanctuarium meum, superbiam imperii et
dolores, et gemitus quotidie multiplicantur: jam va desiderabile oculorum vestrorum, et super quo
cua ardet Roma. Quid autem ista de hominibus di pavet anima vestra, et filii vestri et filiæ quas
cimus, cum, ruinis crebrescentibus, ipsa quoque ejus reliquistis gladio cadent, et facietis sicut feci. 0ra
distrui ædificia videmus? Unde et apte de civitate amictu non velabitis, et cibos lugentium non com
jam vacua subditur: , liicalescat et liquefiat æs edetis. Coronas habebitis in capitibus vestris, et
755 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT OPERUM PARS II.
calceamenta in pedibus. Non plangelis neque flebitis, A ut ad populum Israel loquerer ista præcepit: , Ecce
sed tabescetisin iniquitatibus vestris, et unusquisque
gemet ad fratrem suum. Eritque Ezechiel vobis in
portentum. Juxta omnia quæ fecit facietis, cum venet
rit istud, et scietis quia ego Dominus Deus. Et tu, fili
hominis, ecce in die quo tollam ab eis fortitudinem eo
rum, et gaudium dignitatis, et desiderium oculorum
eorum super quo requiescunt animæ eorum ; filios et
filias eorum in die illa cum venerit fugiens ad te, ut
annuntiet tibi. In die, inquam, illa aperietur os tuum
cum co qui fugit, et loqueris et non silebis ultra,
erisque eis in portentum, et scietis quia ego Do
minus. » (IIieron.) Supra ollæ lebetisque succensio
obsidionem urbis ostenderat, nunc captam eam atque
deletam, et omnem populum vel interfeclum gladio,
vel ductum in captivitatem, prophetalis sermo le B
statur. Et primum juxta consuetudinem nostram
historiæ fundamenta jaciamus. • Fili, inquit, homi
nis, ecce auferam de conspectu oculorum tuorum,
quidquid tibi desiderabile est, et auferam in plaga, »
sive, ut Septuaginta verterunt, • in præparatione, »
ut videlicet præpares te ad ea non facienda, quæ s0
lent in luctu fieri. • Non planges neque plorabis, nec
fluentes lacrymæ , dolorem cordis oslenlent, sed
si forte nimio fueris moerore superatus, tacitum ha
beto gemitum, nec prorumpas in verba. Mor
tuorum luctum non facies, vel, ut vertere Septua
ginta, t gemitus sanguinis renum luctus est, » per
quod ostendit uxorem cjus esse morituram. Statim
enim sequitur: , Et mortua est uxor mea vesperi, ,
quod proprie ad conjunctionem renum perlinet.
Nihil viro uxore bona amabilius, quæ a Deo ho
mini providetur, et cui Domini lege conjungitur, et
unum cum ea corpus efficitur. Quodque sequitur :
• Corona tua circumligata sit tibi, et calceamenta tua
erunt in pedibus tuis, » hoc significal : Habebis
comam quæ tondetur in luctu, el calceamenta in
pedibus, quæ lugentes solent abjicere. Unde et David
Absalon filium fugiens (II Reg. xv), et pœnitens super
nece Uriæ, nudis pedibus, iucedit. Aiunt Hebræi huc
usque Babylonios magistros legis præcepta servantes,
decalogum scriptum in membranulis circumdare ca
piti suo, et hæc esse quæ jubeantur ante oculos et in
fronte pendere, ut semper videant quæ præcepta sunt.
Et quia Ezechiel sacerdos erat, nequaquam eum de
bere deponere coronam gloriationis, sed ligatam ha
l)ere in capite. Hoc illi dixerint : nos autemjuxta LXX
coronam capillorum inuelligamus cæsariem, licet el
ipsorum interpretatio nequaquam vim Hebraici ser
monis expresserit : « Nec amictu, inquit, ora velabis,
nec cibos lugentium capies, » quae solent in luctu fieri
ut operiant vultum. Locutus sum, inquit, ad po
pulum, quæ mihi Dominus imperat. , Et vesperi
mmortua est uxor mea , » oculorum desiderabile
lumborumque et sanguinis luctus. Statimque die
altera mane feci omnia quæ milii fuerant imperata.
lnterrogavitque me populus cur contra morem om
nium fecerim , causasque quaerentibus tantæ pa
tientiæ respondi: sermo Domini qui ad me factus est,
75G
ego, id est, jam nunc polluam sanctuarium meum, »
ut incendatur templum, et cunctis alienigenis pa
teat et profanis, et in quo habebatis superbiam,
hoc est confidentiam et spem ac desiderium salutis
vestræ, et ad cujus obsidionem vestræ animæ for
midabant, filios quoque et filias quos vobis fames
ac pestilentia reliquos fecerant, consumam gladio.
Quidquid ego feci, hoc facietis vos. Quando con
suetudo servatur in luctu, medius dolor est : quando
autem tanta malorum incumbit necessitas, ut omni
ploratu major sit unusquisque de sua mece solli
citus, ad aliorum, quamvis sint proximi, miserias non
ingemiscit. Nihil, inquit, facietis quo! solet in luctu
fieri, sed urbe temploque succensis, stupebitis ad
malorum magnitudinem : non attondebitis, uec un
dis incedetis pedibus, non plangetis, nec amictu ora
velabitis, nec cibos accipietis a consolantibus, sel
tabescetis, et consumemini in iniquitatibus vestris,
et vix liberum habebitis gemitum, ne offendatis vi
ctorum superbiam si publice flere videamini, ita
ut Ezechiel propheta sit vobis in portentum, et omnia
quæ ille in morte non fecit uxoris, vos in ever
sione urbis et templi non faciatis. Et afh;ic aper
tius, o, inquit, fili hominis, in tempore quando als
tulero ab eis fortitudinem eorum, templi, ut diximus,
confidentiam, et gaudium dignitatis, et in quo spem
solam habebant ac desiderium, in quo requiesce
bant animæ eorum. Insuper filios eorum et filias,
subauditur ex superioribtis, abstulero. Eo, inquit,
tempore cum venerit ad te de Jerusalem fugiens,
vel qui evaserit, dicens urbem esse subversam,
tunc qui prius tacueras, et gemitum liberum non
habebas, et tantæ eras patientiæ, ut in uxoris nece,
et lumborum dolore lacrymam non emitteres, ape
ries os tuum et loqueris non ad eum qui venerit,
sed cum eo, ut quæcunque tu ventura prædixeras,
ille nuntiet etiam perfecta, et ultra non tacebis,
sed argues eos, et dices cuncta illis merito pro
venisse. Ita ut sis illis in portentum, juxta illud
quod in Zacharia scriptum est (Zach. iii), pro
phetas viros esse portendentes. Et Dominus alibi
loquitur : • In manibus prophetarum assimilatus
sum. » Haec juxta historiam dicta sint. (MAUaus.)
Veniamus ad anagog. n, si tamen violenta visa non
fuerit cauti lectoris prudentia; Filium hominis dici
Dominum Salvatorem nulli dubium qui extrema
hora, hoc est, ad vesperam mundi hujus uxorem
pristinam perdidit, nec flevit eam, nec amictu ora
velavit, nec recepit ullam hominum consolationem.
Et hæc ventura prædixit mane, quæ completa sunt
vesperi. Et rursum mane in secundo adventu, facta
probabit quæ ventura prædixerat; sanctiiarium Ju
dæorum, et quod desiderabile habuerant in oculis,
et super quo tremebant animæ eorum, esse polluta:
filios quoque eorum, et filias Romano gladio con
cidisse. Quod autem dicitur, * coronam habebitis in
capitibus vestris, et cahceamenta erunt in pedibus, •
ad illam partem referemus, quod nequaquam lugere
 757 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. x. 758.

debeant, nec signa luctus assumere, postquam pro A Domini opere completa, habebunt libertatem, et
umbra receperint veritatem, et Nazaræi quidam polluto sanctuario ejus, lege completa vel deslructa,
facti fuerint. Et unusquisque super fratre suo con secundum occidentem litteram, aperta sit Evangelii
solabitur, ita ut Ezechiel quem confortavit Deus gloria, et cognoscat lsrael quod ipse sit Dominns
pater, sit eis in portentum ventura prænuntians. et Deus, qui hæc mane ventura prædixerit, et
Et postquam subversa fuerit Jerusalem, templum vesperi atque in consummatione mundi esse com
que succensum, et hoc totus mundus audierit, et pleta, suo probarit adventu.
«lispersio Israel quæ orbis terminos colit, tunc verba

LIBER DECIMUS.

Post finem ergo noni libri hujus operis, quem CAPUT XXV.
nnper explevimus, libet nos in initio decimi præfa- B S.,„„ D„„i„i contra filios Ammon, et Moab, et Seyr,
uiunculam beati Hieronymi ponere, quæ sic incipit : et contra Palæstimos, qui gavisi sunt de ruina Je- '
« Quid aliis prosit in prophetas nostra dictatio, Dei rusalem, et afflixerunt filias Judæ.
judicii est eorumque conscientiæ, qui, omissis decla « Et factus est sermo Domini ad me dicens: Fili
mationibus ac plausu et compositione verborum, hominis, pone faciem tuam contra filios Ammon,
cupiunt scire quid eorum sermo, vel narret præter et prophetabis de eis, et dices filiis Ammon. Audite
itum, vel praesens arguat, vel prædicat esse venturum, verbum Domini Dei: lIæc dicit Dominus Deus, pro eo
Nobis interim primum prodest : dum enim hoc fa quod dixistis, Euge, euge super sanctuarium meum,
cimus, et niliil aliud cogitamus, in modum furti quia pollutum est, et super terram Israel, quia
explanationes aggredimur, et dierum miserias no desolata est, et super domum Juda, quoniam ducti
ctiuiia studio compensamus. Pascitur animus et obli sunt in captivitatem. ldcitco ergo tradam te filiis
viscitur sæculi calamitatum, quod in extremo fine orientalibus, in hæreditatem collocabunt caulas
jam positum congemiscit et parturit, donec qui tenet suas in te, et ponent in te tentoria sua. Ipsi coin
de medio fiat, et pel'es statuæ quondam ferrei fra edent fruges tuas, et ipsi bib nt lac tuum. Daboque
gilitate digitorum fictilium conterantur. Cadit mun Rabba in habitaculum camelorum, et filios Ammon
vlris, et cervix erecta non flectitur. Pereunt divitiæ, C in cubile pecorum, et scietis quia ego Dominus, quia
et nequaquam cessat avaritia. Congregare festinant, hæc dicit Dominus Deus, pro eo quod plausisti
quæ rursum ab aliis occupentur. Aruerunt lacrymæ, manu, et percussisti pede, et gavisa es ex toto af
pietas omnis ablata est. Multi qui petant, pauci qui fectu super terram lsrael , iJcirco ego extendam
tribuant. Nec erubescimus, paupertatem vili palliolo
præferentes, Croesi opibus incubare, famemque et : manum meam super te, et tradam te in direptio
nem gentium, et interficiam te de populis, et per
interitum plurimorum nostris custodire thesauris, • dam de terris, et conteram. Et scies quia ego
secundum illum divitem purpuratum, qui ut aliud « Dominus. » Capta vel obsessa Jerusalem, et posi
nihil fecerit, neque enim rapinas ejus et iniquitates quam venit in Babylonem qui potuerat evadere, et
Scriptura testatur (Luc. xvi), crudelitas ejus atque nuntiavit urbem jam jamque capiendam , vel cum
superbia non habet modum : Lazaro ante fores ja templo esse subversam, juxta consuetudinem omnium
centi atque semineci, ne ea quidem jussit dari quæ proplietarum adversum cæteras in eircuitu naliones,
canibus projiciuntur. Quanti nunc Lazari jacent, et quæ insultaverant ruinæ Jerusalem templique in
quantorum purpuræ diversis vestium coloribus pro cendio, sermo convertitur prophetalis. Primumque
teguntur, ne in usus quidem proprios vertentium qu;e contra filios Ammon qui habebant metropolim no
peritura conservant. Hæc, virgo Christi Eustochium, D mine Itabbath, quæ hodie a rege Ægypti Ptolomeo
ex cordis abundantia os locutum sit, et paulo libe cognomento Philadelpho qui Arabiam tenuit cum
rius quam humilitati nostræ convenit, dixerimus. Judæa Philadelphia nuncupata est. • Fili, inquit,
ll;ec ergo diximus, dolentes juxta finem temporum hominis, pone sive obfirma faciem tuam contra
aestuanteum avaritiam plurimorum, qui non conside filios Ammon, » qui de Loth siirpe generati sunt,
rant quantum habeant, sed quantum eis desit, vo • et dices ad eos. Hæc dicit Dominus Deus, » non
lentes omnia soli possidere. Unde mihi bonum vi sunt enim prophetæ verba, sed Doimiiii. De obfir
detur ut cultoribus Christi sint mores sine avaritia, matione vultus, de quo jam in hoc eodem propheta
contenti præsentibus. Bonum quidem mercimonium plenius disputavimus. • Pro eo quod dixistis, Euge,
est, si ex perituris et præsentibus rebus præmia nobis euge, » sive insultastis et gavisi estis, quia templunu
comparemus æterna et regua cœlestia. Cæterum in et sanctuarium meum hostium ingressione pollutum
Ezechielem liber, qui filiorum Ammon et gentium est, « et super terram Israel, quoniam desolata est, »
cæterarum increpationem continet, et vaticinium et specialiter super domum Juda duarum tribuum,
futurorum, hoc habebit exordium. » quæ nunc ductæ sunt in captivitatem, propterea et
ego tradam te filiis Edom, quos Orientales interpre
 750 B. RABANI MAURI ARCIIIFP. MOCUNT. OPERUM PARS II. 760

tali sumus. Nullique dubium est Madianitas et totam A sive eorum vitio qui mibi serviebant, sive hostium
eremi vastitatem adjacere terræ Arabiæ, quia ha erudelitate qui meos persequebantur : terram quoque
bent camelorum greges oviumque et caprarum mul Israel, sensus videntes Deum, esse desolatam virtutum
titudines,et his opibus victitant; quod et terræ Israel choro; et quoniam filii domus Juda, id est Domi
in Judicum libro accidisse narrat historia, quando num confitentis, in qua est vera fides et recta con
vcnerant Madianæi, et depastæ sunt usque Gazan fessio, ducti sunt in captivitatem, et servire Domino
omnes regiones eorum. Msrzyoptx%; ergo per Madia desierunt, idcirco, ommis insultans, traderis filiis
næos Ismaelitas et Agarenos qui nunc Saraceni Orientalibus qui de vero lumine sunt profecti , et
appellantur, assumentes sibi falso nomine Saræ, quo traderis in hæreditatem, ut tu quoque discas Domi
scilicet de ingenua et domina videantur esse gene num confiteri. Et per translationem dicitur quod
rati, Scriptura significat, diciturque de rege Nabu filii Orientis ponant super eos caulas suas, et figant
chodonosor et omni ejus exercitu , quod veniat et tentoria, et bibant lac, et comedant fruges : et ci
capiat urbem Rabbalh, quæ vel proprie hoc appella vitas quondam superbiæ fiat in habitaculum came
tur nomine vel ob magnitudinem : Rabbalh enim lorum qui possint, deposiio onere peccatorum, in
maxima dicitur. Et ne dubitemus Nabuchodonosor trare per foramen acns. Et in cubile pecorum qu;e
subvertisse Arabiam, postquam capta est Jerusalem, B reguntur a pastore bono, ut cum hoc fecerint misti
supra Scriptura testatur : « Et tu, fili hominis, pone et traditi 0rientis pastoribus intelligant quod ipse sit
tibi duas vias Ammon et Jerusalem, el veniat gla Dominus. Rursumque exprobrat eis qnare insulta
dius regis Babylonis. » Et iterum : t In capite viæ verunt nimio cordis affectu ruinis populi Dei, et
civitatis conjiciet viam, ponens, ut veniat gladius ad terram Israel putaverunt omnino desertam, pro quo
Rabbath filiorum Ammon, et ad Judam in Hierusa mereantur manum ulciscentis Dei : ut qui excesse
lem munitissimam. » Et rursum : * Hæc dicit Dominus rant modum exsultationis et gaudii super ruina do
Deus ad filios Ammon, et ad opprobrium eorum. » mus Judæ, nequaquam tradantur filiis Orientis, sed
Venient ergo filii Eden , et collocabunt caulas suas sint in direptionem cunctarum gentium, et interfi
quasi pastores, figentque tentoria, ipsi vastabunt ciantur de populis, et pereant, et conteraatur, et
fruges tuas, et bibent lac et ubertatem terræ im nequaquam de stirpe Abraham, sed de cunctis natio
missis gregibus camelorum et omnium populorum, nibus esse credendi sint; et tunc malorum cogno
nta ut sint filii Ammon in cubile pecorum, et n:alo scant magnitudine et contritione sua, et interfectione
rum necessitate intelligant quod ipse sit Dominus, populi, quod ipse sit Dominns. Quod generaliter de
qui et futura prædixit, et ut fierent imperavit. Nec Ecclesia intelleximus, super unoquoque sanctorum
hoc sufficit filiis Ammon, ut insultarent et dicerent, C intelligi potest : ad quorum ruinam gaudent sæculi
Euge, euge super templo et sanctuario Domini, quod homines et adversariae potestates, si multi temporis
pollutum erat diversarum introitu nationum , sed perdiderint pudicitiam , dum mali consolationem;
tanta fuit insultaudi lascivia, ut cunctus simul po suorum scelerum putant, si plures habeant consortes
pulus manibus et pedibus concreparet, et ex toto criminum atque supplicii. et hoc nemo fecit, nisi
cordis clamaret affectu, eo quod terra lsrael esset fuerit filius Am.mon , hoc est filius populi, qui in
desolata. Propterea non per angelos, neque per alia declinatione generatus est.
ministeria, sed ipse Dominus, extendens manum • Hæc dicit Dominus Deus. Pro eo quod dixerunt
suam ad percutiendum, tradet eam in direptionem, « Moab et Seir, ecce sicut omnes gentes domus Juda.
nequaquam camelis et ovium gregibus, sed manife • Idcirco ecce ego aperiain humerum Moab de civi
stius gentibus, ut de populorum numero penitus « tatibus : de civitatibus, inquam, ejus inclytæ terræ
eradicetur, et pereat et redigatur ad nihilum. Et a Bethiesimoth et Beelmeon et Cariathaim, filiis
postquam contrita fuerit, tunc intelligat quod ipse ι 0rientis cum filiis Ammon. Et dabo eam in hære
sit Dominus, qui cuncta dijudicet, et in omnes ter w ditatem, ut non sit memoria ultra filiorum Ammon
ras habeat potestatem. Possumus juxta tropologiam « in gentibus. Et in Moab faciam judicia, et scient
filios Ammon intelligere, qui de Loth in spelunca ge D • quia ego Dominus. » (Hieron.) Ridiculam vero in
nerati sunt semine, et generali in ebrietate et in hoc loco Hebræi narrant fabulam, postquam urbs
cestu, omnes hæreticos, de quibus (licit et apostolus aperta templumque reseratum est, filiique Ammon
Joannes: • Ex nobis exierunt, sed non fuerunt ex et Moab et Seir ingressi sunt templum videruntque
nobis. Si enim fuissent ex nobis, permansissent Cherubim protegentia propitiatorium, dixerunt: Sicut
utique nobiscum (I Joan. ii). » Isli de inclinatione cunctæ gentes colunt simulacra, ita et Juda habet
orti sunt: hoc enim Loth in linguam nostram ver suæ religionis idola. Et idcirco, inquiunt, iratus est
titur : « Quia omnes declinaverunt, simul inutiles Dominus, et eos tradidit captivitati. Nos autem hoc
facti sunt, non est qui faciat bonum, non est usque dicemus, quod et isti insultaverint domui Jud;e,
ad unum (Psal. xiii, 3). » Adversum hos ponitur quando a Chaldæis capta est, putantes sicut in ea:te
sive obfirmatur facies prophetalis, ut eos sua auste ris gentibus non ibi esse auxilium Dei, etiam regnum
ritate conterat. Et dicit eis : Quia insultastis Eccle Judæ et Jerusalem Dei præsidio destitutum patuisse
siæ meæ tempore persecutionis, diversorumque Babyloniæ potestati. Idcirco non multo post tempore,
vilio , quod pollutum esset sanctuarium meum , sed impræsentiarum Dominus comminatur se hume
 761 C0MMENT. IN EZECIIlELEM. — LIB X. 732

rum, robur videlicet et fortitudinem Moab, de civi- A quidquid ad terrenam scientiam pertinet, et putatur
tatibus ejus dissoluturum , sive aperturum, ut ad esse robustum hoc dialectica arte subvertitur, et
ipsos quoque Babylonius victor introeat, et civitates instar incendii in cineres favillasque dissolvitur, ut
in Moab esse desistant, et in finibus ejns ac terminis probetur nihili quid putabatur esse fortissimum.
urbes inclytæ destruantur, quarum ponit nomina Be Sed et Isaias superbiam arguit Moab, dicens : « Au
thiesimoth. et Beelmeon, et Cariathaim, pro quibus divimus contumeliam Moab, contumeliosus est ni
nescio quid volentes, LXX interpretati sunt domum mis : superbiam ejus abstuli (Isa. xvi). » Jeremias
Beth Iasimuth, cum hoc vocabulum villam desertam quoque contra omnes vaticinans nationes proprie
significet. Beelmeon quoque usque hodie in Moab vi loquitur ad Moab : « Quoniam confidebas in muni
cus sit maximus, quem illi verterunt super fontem, et tionibus tuis (Jer. xlviii). » Et post paululum :
Cariathaim civitatem maritimam; traditurque et ipsa • habebis fiduciam in gloria tua. » Et iterum :
cum filiis Ammon, filiis Orientis, Babyloniis videlicet, « Quomodo dicitis fortes sumus? » Ac deinde : Juxta
juxta illum sensum quem contra filios Ammon in est dies Moab ut veniat, et malitia ejus velox nimis. »
terpretati sumus. Et dabo, inquit, Moab in hæredi Et manifestius : • Dicite quomodo contritus est ba
tatem, ut quomodo filiorum Ammon non est memo eulus gloriosus, virga magnificentiae. » Et ilerum :
ria ultra in gentibus, sic et in Moab ultiones faciam B • Contritum est cornu Moab. , IIæc autem dicuntur ut
atque judicia, ut cognoscant quod ego sim Dominus, sub nomine Moab, stulta sæculi in cœlum se efferens
qui Judam tradidi pro peccato, et in filios Ammon, superbia conteratur.
et in Moab ultor existam. Usque hodie Moab qui v Hæc dicit Dominus Deus : Pro eo quod fecit Idu
interpretatur ex patre, et Seir, qui in pilosum ver mæa ultionem, ut se vindicaret de filiis Juda pec
titur et hirsutum, despicit et contemnit domum cavitque delinquens, et vindictam expetivit de
Juda, in qua vera confessio est. Et putat tam facile eis. Idcirco hæc dicit Dominus Deus: Extendam
eam posse subverti, quam caeterarum subvertuntur manum meam super Idumæam, et auferam de ea
urbium munimenta. Unde Dominus comminatur hominem et jumentum. Et faciam eam desertam
aperturum se, sive dissoluturum omnem fortitudinem ab austro. Et qui sunt in Dedan gladio cadent. Et
Moabitarum, ut civitates habere desistant, ét ne dabo ultionem meam super Idumæam per manum
quaquam in dialectica arte confidere, sed cuncti illius populi mei Israel. Et faciam in Edom juxta iram
termini quos pro illisione fluctuum vocant promonto meam et furorem meum, et scient indignationem
ria, destruantur. Et inclytæ atque electæ terræ Be meam, dicit Dominus Deus. » Supra duo propo
thlesimoth , quæ interpretatur domus solitudinis suerunt, pro eo quod dixerunt Moab et Seir : et
atque deserta, et Beelmeon, quæ et ipsa vertitur postea de Seir tacens, contra Moab tantum locutus
habens fontem, sive super fontem, et Cariathaim, est. Nunc reddit cœptum problema quid Seir, hoc
quam Septuaginta civitatem maritimam transtule est Idumæa, fecerit. Quod Esau, et Seir, et Edom,
runt, pereant , quamvis enim habeant robora pu et Idumæa, et Duma, una gens appellentur, non
gnatorum, et inclyta pergant ad prælium arte pu ambiget qui scientiam habuerit Scripturarum. Et
gnandi, et ex omni parte circumsepti mnniti ;ue gra ut de cæteris prophetis taceam, Isaia, Jeremias,
diantt:r, tamen inclyta eorum terra non est domus Amos, qui contra Idumæam, et Dumam, et Edom
habitationis, sed domus solitudinis. Quodque se vaticinati sunt; Abdias propheta totam prophetiam
putant habere fontem scientiæ, et urbem maritimam contra hanc dirigit nationem, quem ut potuimus olim
quæ cunctas sustinere possit sæculi tempestates, disseruimus. Arguiiur igitur Seir, qni quia hispi
patientiam sibi et fortitudinem promittentes, tamen dus erat pilosi nomen accepit. Et Edom sanguina
illuc revertentur, ut ipsi tradantur filiis Orientis veri rius, qui ob lenticulæ rufæ coctionem primogenita
in Christo luminis, sicut traditi sunt filii Ammon qui perdidit, et ab edulio sortitus vocabulum est. Esau
sibi in hæretica multitudine confidebant. Et consi quoque facta interpretantur. Et hoc sciendum, quod
deremus profectum, atque in ipsa comminatione cle in Hebræo nunquam scribatur Idumæa, sed semper
mentiam Dei, ut tradantur cum filiis Ammon filii E!om , quem ldumaea expressit Græca translatio.
Orientis in hæreditatem, et nequaquam hæresis ulla Nequaquam ergo Idumæa ut Moab locutus est, sed
nominetur in gentibus, sed factis in Moab judiciis et fecit ultionem de filiis Juda, peccavitque, sive me
ultionibus pro arrogantia rerum fine cognoscant Do moriam pristini doloris tenuit, ut ultionem de eis
minum esse qui cuncta dispenset. Ad approbandum caperet, a quibus in utero supplantatus est, idcirco
autem quod Moab in præsenti loco super philosopho non per angelos, neque per alium quemlibet, sed ipse
rum inlelligatur superbia, de quibus dicitur, Perdam Dominus manum extendens super Idumæam, abstulit
sapientiam sapientium, et intelligentiam intelligen de ea hominem et jumentum, et civitates illius red
tium reprobabo : pauca de prophetis exempla repli egit in desertum, id est, Theman, quam nos in austrum
canla sunt. Amos loquitur : • H;ec dicit Dominus vertimus. De qua et de alia urbe Dedan interfecti
super tribus impietalibus Moab, et super quatuor gladio cadent. Cumque illi se de Juda ulti fuerint,
non aversabor eum, pro eo quod combussit ossa re ego dabo ultionem super Idumæos per manum, sive
gis Idumææ, in cineres (Amos, ii). » Vere enim in manu populi mei Israel, ut ab his opprimantur,
quidquid in sæculo dogmatum perversorum est, in quos exercuere vindictam; qui facient in Edom
 7(;3 B. RABANI MAURl ARCIIIEP. MOGUNT. 0PEIRUM PARS II. 7{.4

sive Idumæam juxta iram et furorem meum, ut A Et sæviunt, et toto animo insultant iuimicitiarum con
meam expleans indignationem. Et per manus populi tra Israel veterum recordantes, quibus a Dei populo
mei Israel inimicam gentem mea ira desæviat, et divisi sunt. Cumque Dominus dicat : « Mihi vindi
intelligant contra iniquam ultionem Idumææ meam ctam, ego retribuam, dicit Dominus, » ipsi se ulci
jnstaua fuisse vindictam, dicit Adonai Dominus. Se scuntur interficienles et implentes antiqua odia :
cundum tropologiam hic mihi sensus videtur: Idu propter quæ extentam super se manum Domini sem.
maea terrena appellatur, et carnea quæ consurgit tient, qui interficiet interfectores. Pro quo Sepula
contra spiritum, ut non faciamus ea quæ spiritus ginta nescio quid volentes, • Cretenses » interpre
sunt, et animam in meditullio positam ad se retrahere tati sunt, cum et Aquila et Symmachus et Theodotio
festinat, vultque ultiones reddere quibus prius sub ipsum verbum Hebraicum, chorethim, vel interfecto
dita fuerat filiis Juda, et recordatur doloris antiqui, res vel interfectionem verterint, non solum in præ
quod non propriae fuerit potestatis. Et ideo vindictam senti loco, sed etiam in Sophonia, ubi contra Palæ
expetit de eis, qui recedentes a carne spiritum se stinos ista dicuntur (Soph. ii): , Gaza direpta erit,
quebantur. Propterea ipse Dominus filiorum Juda et Ascalon, in perditionem, et Azotus et Accaron
u]tor existens, extendit manum super ldumæam, et eradicabuntur. Wæ habitatoribus funiculi maris,
aufert de ea hominem et jumentum. Quidquid vel B accolæ Cretarum. Werbum Domini super vos Cha
rationis videtur habere, vel simplicis fidei, ut eam naan terra alienigenarum. Et disperdam vos ex ha
redigat in solitudinem, et de Themam quæ interpre bitatione. Et erit Creta in pabulum pastorum, et
tatur deficiens, et Dedam, quæ et ipsa cognatio cubili ovium. » Et hic enim cum Septuaginta Cre
nem sonat, omnes gladio interficit. Quem posuit in tam verterint, cæteri translatores xäßgov, id est,
manu populi sui Israel, ut subvertatur Edom, et iram interfectionem vel perditionem interpretati sunt, de
sentiat Domini ac furorem, et intelligat vindictam quo in supradicto propheta, Deo præstante quod
ejus ad hoc profecisse, ut serviat domui Judæ. Hoc nobis visum est diximus. Unde et duarum legionum
est illud de quo et Apostolus disputat scribens : David, quarum una appellabatur Phelethi, et altera
* Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Rom. ix). » Cerethi, ultima ab eo quod interficerent, atque ju
Jiligit autem Jacob, quia carneum atque terremum gularent, Choretim, hoc est interfectorum nomen
stipplantat et superat, et benedictiones illius mere accepit. Perditque Dominus omnes reliqtiias ma
tur accipere. Primum enim juxta carnem, et postea ritimæ regionis, quæ salsis lunditur fluctibus et
juxta spiritum vivimus. Ante vitia, deinde virtutes vindictas non parvas, sed magnas faciet in furore,
quibus vitia subruuntur. Quia appositum cor homi ut furor ejus finem habeat misericordiæ. Et post
nis ad malitiam a pueritia, erroresque adolescentiæ C
quam ultiones fecerit arguens cum furore, tunc co
:etas matura condemnat. Unde et David : • Delicta, gnoscant Palæstimi quod ipse sit Doinin:is.
inquit, juventutis et ignorantias meas ne memine CAPUT XXWI.
ris (Psal. xxiv). » Et tamen sciendum, quod Jacob Tyrus quia exsultavit super contritiones Jerusalem,
primam accepit benedictionem, Esau secundaum : et praedicatur destruenda per Nabuchodonosor.
ad extremum dicitur de eo : ¢ Servus eris fratris tui « Et factum est in undecimo anno, prima mensis,
(Gen. xxvii), » et postquam spiritui caro sul)jecta factus est sermo Domini ad me, dicens: Fili hoini
fuerit, illique conjuncta, caro esse desistat, et Idu
maea transeat in Judæam.
* Hæc dicit Dominus Deus : Pro eo quod fecerunt
: nis, pro eo quod dixit Tyrus de Jerusalem, euge,
confractæ sunt portæ populorum, conversa est ad
me : implebor: deserta est, propterea hæc dicit
« Palæstini vindictam, et ulti se sunt toto animo Dominus Deus : Ecce ego super te, Tyre, et ascen
• interficientes et implentes inimicilias veteres. dere faciam ad te gentes multas, sicut ascendit
w Propterea hæc dicit Dominus Deus : Ecce ego mare fluctuans, et dissipabunt muros Tyri, et de
• extendam manum meam super Palæstimos, et in suruent turres ejus. Et radam pulverem ejus de
a terficiam interfectores, et perdam reliquias mari ea, et dabo eam in limpidissimam petram. Sicca
• timæ regionis, faciamque in eis ultiones magnas, tio sagenarum erit in medio maris, quia ego lo
« arguens in furore. Et scient quia ego Dominus, culus sum, ait Dominus Deus, et erit in direptio
• cum dedero vindictam meam super eos. » Post nem gentibus. Filiæ quoque ejus quæ sunt in agro,
filios Ammon Moab et Seir, qui ipsi sunt ldumæi, gladio interlicientur. Et scient quia ego Domi
et per Loth et Esau populo Israel, el domui Judæ • nus. » Consequenter prophetiæ ordo contexitur :
cognatione sociantur. Wenil ad Philisliim , quos Locutus erat contra filios Ammon et Moab et Seir,
Septuaginta allophulous, id est, alienigenas transtule qui ipsi sunt Idumæi, et Philistiim qui sunt in litto
runt, non generali nomine omnium gentium, quæ re, et in funiculo maris eumdem limitem tenent. Post
non sunt de genere Judæorum, sed speciali gentis Palæstinos enim, succedit Phoenicis regio , cujus
suæ quæ nunc dicitur Palæstima mutata phe littera metropolis est civitas Tyrus, quæ appellatur Hebræo
juxta Græcorum consuetudinem in τ, sicut apud nos Syroque sermone Sor. Et quia etiam ipsa gavisa
pro IIebraico phase Græcum et Latinum Pascha est, et insultavit ac dixit, ι Confractæ sunt porlve
celebratur. Philistiim interpretantur cadentes poculo, populorum; » ego portum tutissimum habeo, illa
qui et ipsi dc aureo I}alylonis calice inebriati sunt. que subversa ad me omnis uultitudo coiiversa est,
 7€5 COMMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. x. " (56
quæ illius regebatur arbitrio. Et quia illa deserta A • riet te pulvis eorum, a sonitu eqt.itnm, ct rotarum
est, idcirco ego implebor, sive quæ plena fuit ante, et curruum movebuntur muri tui. Dum ingressis
redigetur in solitudinem. Igitur ista dixisti, et rui fuerit portas tuas quasi per introitus urbis dissi
nis Jerusalem quæ Dei judicio propter peccata patæ, mngulis eqnorum suorum conculcabit omnes
subversa est, insultasti. Propterea non per nuntios, plateas tuas, populum tuum gladio caedet, et statui;e
nec per quoslibet alios, sed ego ipse ero adversum tiæ nobiles in terram corruent. Vastabunt opes
te, Tyre, et instar fluctuum maris ascendere faciam tnas, diripient negotiationes, et muros tuos de
contra te Babylonios, cum plurimis nationibus, struent, et domos tuas præclaras subvertent, et
quarum oppugnatione muri tui , et turres destruen lapides tuos et ligna tua, et pulverem tuum in me
tur, intantum ut usque ad solum concidant, et pul dio aquarum ponerit. Et quiescere faciam multi
vis illius radatur, sive in partes varias ventiletur,
et sic humiliabitur, ut petræ mitidissimæ compare
tur; tantaque erit in urbe quondam frequentissima
solitudo, ut sagenae piscatorum expandantur, et
:
.
tudinem canticorum tuorum, et somittis cythara
rum tuarnm non audietur amplius. Et dabo te
in limpidissimam petram, siccatio sagenarum eris,
nec ædificaberis ultra, quia ego locutus sum, di
siccentur in medio ejus. Ego enim locutus sum Do cit Dominus Deus. » Ergo quod dixerat ascendere
minus, cujus verba irrita esse non possunt. • Et B faciam ad te gentes multas, sicut ascendit mare
tradam eam in direptionem gentibus. » Filiæ quo fluctuans. Et eris Tyrus in direptionem gentibus:
que ejus, quæ sunt in agro, sive in campo, hoc est tunc ponit manifestius quod Nabuchodonosor regem
in Phoenicis littore, urbes et oppida, vici, atque ca Babylonis adducat Dominus ab aquilone , regem
stella, interficientur gladio. Marayoptx3; qui filias regum, cum equis et curribus, et cum infinita exer
appellavit, interfectionem ponit gladii, ut rerum eitus multitudine, qui prius subditas Tyro in littore
fine cognoscant me esse Dominum, qui fieri ista civitates et castella subvertat, et postea obsideri
præcepi. Potest juxta tropologiam, quæ Sor nomen faciat Tyrum valletque eam exercitu, et aggere, et
ffebraicum vertitur in angustiam, omnis enim ani munitionibus clypeisque et arietibus impugnet muros
ma quæ perturbationibus occupata est, Sor appel et destruat, et tanta sit multitudo equitum ejus, ut
lari, quæ quando viderit pro suis vitiis atque pec pulvere equitatus et sonitu ululantis exercitus, ro
catis Dei judicio subverti Jerusalem, in qua fuit tarumque strepitu, et equorum hinnitu, urbis funda
templum et pacis visio, exsultat et ad se putat urbis menta moveantur, et sic ingrediatur civitatem dis
quondam inclytæ imperium transferendum. Quod et sipatis muris, quasi de campo securus ingrediens,
in contrariis dogmatibus accipitur, et in hominibus tantaque securitas sit vincentis exercitus, ut plateas
sæculi, quando viderint hominem sanctum per ne Tyri conculceut equorum ungulæ, et omnis populus
gligentiam esse prolapsum, gaudent et exsultant, in medio corruat civitatis, et statuae quondam nobi
quasi aliorum ruina, sua resurrectio sit. Propterea les, sine universa substantia in terram corruat, ni
Dominus comminatur, quod ipse contra eos hu bilque pristinarum divitiarum in expugnata urbe
juscemodi homines dimicet, et ascendere faciat contra servetur, sed cum muris domus quoque nobiles de
eos instar marinorum fluctuum plurimas nationes, struantur. Et tanta sit victorum sævitia, ut ligna
quæ destruant in eis quidquid munitissimum et fir et lapides qui residui incendio fuerint, in medium
mum videtur, et ita omnia eorum argumenta sub mare projiciantur. Et vel Nabuchodonosor vel ipse
vertat, ut in pulverem redigantur. Sagenas quoque Dominus quiescere facial uuiversam urbis lætitiam,
et retia quibus prius deceptam multitudinem piscaban qua prius in canticis et psalteriis personabat. Et ad
tur, cessare faciat, et in desertæ urbis solo expandi solum usque subversa sit siccatio sagenarum. Quod
atque siccari ut pro illis alii subeant piscatores, autem sequitur, « nec ædificaberis ultra, » vide
quos Dominus ad piscandum misit. Sed et filias tur facere quæstionem quomodo non sit ædificata,
ejus quæ prius quasi in thalamo servabantur, et pro quam hodie cernimus Phœnicis nobilissimam et
mysticis secretioribusque doctrinis, nulli facile cre pulcherrimam civitatem ; ex quo quidam volunt in
debantur processuras protrahendasque in publicum, ultimo tempore haec Tyrum esse passuram, quæ
et ecclesiastico mucrone truncandas, ut tune intelli postea non sit ædificanda. Sed quomodo Nabucho
gant quod ipse sit Dominus, qui et Hierusalem pro donosor personam servare poterunt, præsertim cum
peccatis parumper reliquit, et Tyri pro insultatione legaumus in consequentibus. Nabuchodoi.osor oppu
ejus et gaudio munimenta destruxit. gnasse Tyrum, et laboris sui non accepisse mer
« Quia hæc dicit Dominus Deus: Ecce ego adducam cedem. et propterea tradi ei AEgyptum, quia Dei
ad Tyrum Nabuchodonosor regem Babylonis ab sententiæ in Tyro oppugnalioue servierit? Græcas et
aquilone, regem regum cum equis et curribus et Phoenicum maximeque Nicolai Damasceni, et alias'
equitibus, et cœtu populoque magno, filias tuas quæ barbarorum aiunt se qui huc historiæ contradicunt
sunt in agro, gladio interficiet. Et circumdabit te legisse historias, et nihil super oppugnatione a
munitionibus, et comportabit aggerem in gyro. Et Chaldæis invenisse Tyriæ civitatis; cum probare
levabit contra te clypeum, et lanceas et arietes possimus multa dici in Scripturis facta, quæ in Græ
temperabit in muros tuos, et turres tuas destruet cis voluminibus non inveniantur. Nec debere nos
in armatura sua. Inundatione equorum ejus ope eorum auctoritati acquiescere, quoruum perfidiam
767 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 7 GA

et mendacia detestamur. Potest ergo quod dicitur, A * habitas in mari, urbs inclyta , quæ fuisti fortis in
« nec ædificaberis ultra, » sic accipi, quod nequaquam • mari cum habitatoribus tuis, quos formidabant
ultra sit regina populorum, nec proprium habeat im * universi? Nunc stupebunt naves in die pavoris ui,
perium, quomodo habuit sub Hiran et cæteris re * et turbabuntur insulæ in mari eo quod nullus
gibus, sed vel Chald;eis, vel Macedonibus, vel Pto « egrediatur ex te. » Primum ipsa historiæ verba
lomæis, et ad postremum Romanis regibus servilura pandamus brevissima , metaphorice sensum dicto
sit. Nulli autem ambiguum juxta anagogen Na'u rum aperientes. • Hæc dicit Adonai Dominus Tyro, ,
chodonosor regem Babylonis qui venit ab aquilone, quæ appellatur Sor. Nunquid in die ruinæ tuæ
diabolum intelligi; qui cum sit ventus durissimus, quando Nabuchodonosor oppugnante corrueris, et in
et sinister nomine dexter vocatur, præsumens sibi gemitu vulneratorum sive inlerfectorum qui occisi
nominis dignitatem. Et est rex regum omniumque fuerint in medio tui, non commovebuntur insulæ ?
regnorum quæ ostendit Domino, dixitque ad eum : et descendent omnes reges de sedibus sive soliis
* Hæc omnia mihi tradita sunt, quæ dabo tibi, si suis, et principes maris qui diversis imperant insu
procidens adoraveris me (Matth. iv). » Iste habet lis, et auferant diademata de capitibus suis, omnem
equos et currus, de quibus scriptum est : « Fallax regnandi gloriam deponentes, et vestes pretiosissi
equus in salutem (Psal. xxxii). » Et : « Dormierunt B mas et incredibili varietate fulgeutes aljicient a se,
omnes qui a$cenderunt equos (Psal. lxxv). » Et in et stuporis magnitudine vertentur ιn amentiam,
alio loco: « Equum et ascensoreum projecit in mare atque humilitate dejecti, sedebunt in terra : et cum
(Exod. xv). » Iste filias Tyri, animas in angustia et te viderint corruisse, sibi similia foruiidabunt : mi
in quodam peccatorum carcere positas interficit in hilque putabunt in terræ bonis esse perpetuum. Sed
agro campoque latissimo, et circumdat Tyrum mu e contrario assument super te lamenlum, et flebile
mitionibus suis, ut clausam teneat, et nullus ex ea canticum commemorabunt dicentes, quomodo pe
Babylonii regis evadere possit imperium. Destruit risti quæ habitabas in mari, urbs inclyta sive lau
mnros turresque subvertit, el quidquid forte habuit data ? Tyrum enim fuisse insulam, et nullum ha
in dogmatibus, iuumdatione equorum ejus, et sonitu buisse de terra introitum, in Græcis Latinisque et
equitum rotarumque et curruum strepitu pertreini barbaris historiis legimus, sed poslea a Nabuchodo
seet, et ingredietur portas ejus nullo prohibente, et nosor rege Chaldæorum, vel, ut nonnulli aflirinant,
plateas civitatis : • Quia lata et spatiosa via est quæ ab Alexandro rege Macedonum jactos esse aggeres,
ducit ad mortem (Matth. vii); » equorum ejus cal et oppugnatione vineisque et arietibus locum præ
cabunt ungulæ, universamque substantiam, sive sta paratum , ac de insula factam esse peninsulam.
tuas nobiles quibus sibi imagines finxerant falsitatis, C Tu igitur, o Sor, id est, o Tyre, quæ quondam in
de quibus scriptum est : ¢ Domine, in civitate tua cunctis fuisti fortissima insulis, sive in urbibus om
imaginem eorum dissipabis (Psal. lxxii), » ad terram nium voce laudala , cum habitatoribus tuis quos
dejiciet. Et destructis mnris, domus quoque nobi universi timebant, quomodo subito corruisti? w Nunc
les subvertentur, quas sibi paraverat, et in quibus stupebunt, sive pavebunt super te insulæ. » Et ut
exsultabat: atque in tantam desolationem veniet, ut melius habetur in Ilebræo, v Naves in die pavoris et
ei lapides ejus et ligna quibus ædificaverat muros ruinæ tuæ, et turbabuntur insulæ in mari. » Unde
et coementa construxerat, projiciant in profundum: consequentius est supra naves legere, ne secundo
canticaque ejus et musica, quibus sibi in sapientia ponantur insulæ, eo quod nullus egrediatur ex te,
hujus sæculi confidebat; et omnes eithararum so sive, ut Septuaginta transtulerunt, in die egressiouis
nus non audietur amplius, et piscatio ejus cessabit, tuæ, quando fueris ducta captiva. Hæc interim
et erit humilis ita ut sit siccatio sagenarum, et ultra quasi quædam historiæ jacta sint fundamenta : mune
non ædificetur, quia ad Domini sententiam tradita spiritale nitenur culmen imponere. Finge aliquem
Nabuchodonosor omnino subversa est, juxta quod diu servata pudicitia n ultis floruisse virtutibus, et
et Apostolus dicit : • Quos tradidi Satanæ ut di postea in aliquo gravi mortalique peccato esse col
scant non lilasphemare (I Tim. 1). » Loca difficilia D lapsum; nonne ad sonitum ruinæ ejus, interfecta
sunt, et prudens lector ac diligens debet ignoscere rumque virtutum omnes insulæ movebuiftur, hi
labori meo; aut si melius quid potuerit invenire, et videlicet qui saisis amarisque hujus sæculi uundum
ego in ejus transibo sententiam, dummodo noverit tur fluctibtis? et descendent de throno superbiæ suæ
veniam, quam mihi tribuet, se ab aliis accepturum. omnes qui in sæculi hujus salsugine principes vide
* Hæc dicit Dominus Deus Tyro : Numquid non a bantur, et humilitate dejecti auferent diademata de
* sonitu ruinæ tuæ, et gemitu interfeclorum tuorum, capitibus suis, quæ videbantur bonis operil)us pos
cum occisi fuerint in medio tui, commovebuntur sidere, et vestimenta varia diversitate virtutuma
insulæ? Et descendent de sedibus suis omnes prin aljicient, et induentur suupore, sive timoris magni
cipes maris, et auferent exuvias tuas, ct vesti tudine quodammodo videbuntur insant. Sedebunt
• menta sua varia aljicient, et induentur stupore. que humi et stupenles super repentino casu ejus
admirabuntur intantum, ut omnes assumant plan
t In terra sedebunt, et attoniti supcr repentino
* casu tuo admirabuntur, et assumentes super
ctum et lamentalionem super eum qui corruit et
a te lamentiim dicent tibi : Quomodo peristi quæ dicant : QuomoJo peristi qui prius salvus eras ?
 769 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. X. 77.)

quomodo corruisti, qui tanto tempore steteras, qui A crat ne tradatur, sed Deo non erant, qui virtutibus,
in mari hujus sæculi inter omnes inclytos putabaris, et viventi Deo esse cessarant. Et hoc notandum
qui eras cunctorum opinione robustus? et habitato quod quæritur Tyrus ab eo qui venit quærere, et
res tui, hoc est cognationes fortissimæ adversum salvum facere quod perierat. Et nonaginta novem
omnia ignita diaboli jacula resistentes, quæ prius ovibus in montibus derelictis, quærit unam erro
crant formidini omnibus adversariis, versæ sunt in neam ovem. Mulier quoque quæ unam drachmam
stuporem. Sed et naves, omnes videlicet sancti, qui perdiderat , quærit et invenit. et vicinas convocat
hujus sæculi fluctibus transeunt, obstupescunt cum ad lætitiæ societatem (Luc. xv). ' Sin autem requi
te viderint concidisse, in die pavoris et ruinæ tuæ. sita non invenitur Tyrus, non est quærentis vitium,
Et turbabuntur insulae, ne et ipsæ similia sustineant. sed ejus qui boni pastoris fugerit manum. Et ultra,
Aliorum enim ruinæ exempla justorum sunt, dum inquit, non eris in sempiternum, sive ut in lfebraico
omnes iufirmo et imbecilli statu fluctuantique ve lolam , et in Græco &ιων scribitur, unum sæculum
stigio in isto sæculo commoramur. Et nunquam est sigaifieat juxta illud Isaiæ, qui post septuaginta an
nostra certa securaque victoria. Quando egredien nos dicit Tyrum restituendam in integrum statum.
tur ex te qui prius steterant, vel in exitu tuo, in Aiunt autem unum sæculum, id est, humanæ tem
fine , et consummatione tua, non enim ex præter B pus ætatis septuaginta annorum numero supputari,
itis, sed ex præsentibus judicamur. Cavendumque Psalmista dicente: « Dies annorum nostrorum in ipsis
est et semper timendum, ne veterem gloriam et so septuaginta anni : sin autem in potentatibus octo
lidam firmitatem unius horæ procella subvertat. ginia anni, quidquid supra, labor et dolor est (Psal.
* Quia hæc dicit Dominus Deus, cum dedero te lxxxix). » Hic μεταypawrixô; breviter de Tyro di
* urbem desolatam sicut civitates quæ non habi ximtis, quod et ad eos referri potest, qui in angu
• tantur, et adduxero super te abyssum, et operue stia hujus saeculi constitnti, deducuntur ad inferos,
• rint te aquæ multæ, et detraxero te cum his qui et operiuntur abyssis, flnctibusque poenarum, et
* descendunt in lacum ad populum sempiternum, trahuntur ad inferiora terræ, et his copulantur qui
* et collocavero te in terra novissima, sicut solitu in veteri solitudine surt, et deducuntur in lacum,
* dines veteres cum his qui deducuntur in lacum sive in foveam sempiteruam , ut ultra non habiten
• ut non habiteris. Porro cum dedero gloriam in tur a Spiritu sancto; de quibus scriptum est: • Impius
• terra viventium, in nihilum redigam te, et non cum ceciderit in profundum, contemniu. » Nec de cæ
* eris, et requisita non invenieris ultra in sempi tero erunt in terra viventium, sed peribunt et redi
• termum, dicit Dominus Deus. » Cum superioríbus gentur ad nihili, et Deo esse cessabunt : quibus te
junge quae dicta sunt, quando te dedero, o Tyre, ur C stimoniis abutuntur, qui dicunt impiorum et non
bem in perpetuum desolatam, sicut civitates aliæ peccatorum pœnas esse perpetuas qui quæsiti a Deo
quæ omnino non habitantur, et adduxero super te non sunt inventi , et in æterno esse cessarunt, quia
abyssum , et operient te aquæ multæ, vel hostium suo vitio perdiderunt eum qui dicit : « Ego sum vita
infinitae multitudines, vel certe qui ad insulam lo (Joan. xi, xiv).
quitur et ad urbem in insula constitutam rporix:;; CAPUT XXWII.
adversariorum frequentiam abyssi fluctibus comparat. De fletu et ruina Tyri , quæ comparatur navi. Terra
« Et detraxero te cum his qui descendunt in lacum , rum negotiationes describuntur.
sive in foveam, ad eos qui in inferno sunt, de quibus * Et factum est verbum Domini ad me, dicens: Tu
et in psalmis legimus: * Introil)unt in inferiora ter • ergo, fili hoininis, assume super Tyrum lamen
rae , tradentur in manus gladii, partes vulpium * tum, et dices Tyro quæ habitat in introitu maris ;
ernnt (Psal. lxii); » ad populum sempiternum , ubi * negotiationi populorum ad insulas multas : Hæc
est fletus oculorum et stridor dentium. » Et posuero * dicit Dominus Deus, » etc. Si voluero totam prophe
te in terra novissima, in qua antiquus draco con
tiam contra Tyrum, sive super lamentatione Tyri,
stitutus est. Et sicut veteres solitudines atque dep uno sermone comprehendere, et longum faciam, ea
serta , ubi nulla bonorum recordatio, sed poenae sensum lectoris obscurum, dum omnia simul non
erunt sempiternæ, neque te fecero suscitari in terra potest mente retinere, praecipue in quibus ab He
viventium, de qua scriptum est : « Beati mites, quo braico in hoc loco Septuaginta editio discrepat, hoo
niam ipsi possidebunt terram (Matth. v). » Et in alio est quod addiderint, quæve subtraxerint. ltaquo
loco : « Piacebo Domino in regione vivorum (psal. nostra erimus interpretatione contenti, et siculi
cxiv), » tunc redigeris in nihili, sive peribis in æter dissonant ex latere copulabimus, perfectam omnium
num. Et ultra non eris, secundum illud quod in alio Deo sententiam relinquentes : et quid nobis videa
loco scriptum est : • Dimitte mihi ut refrigerer prius tur in singulis breviter admonebimus. Qui plangitur
quam abeam, et amplius non ero (Psal. xxxviii). , adhuc curæ est ei a quo plangitur : unde et Samuel
Non quod esse desistat, qui in pœnis est sempiternis, flebat atque plangebat super Saul (I Iteg. xv). El
sed quod qui Deo non vivit, in Scripturis sanctis di apostolus Paulus (II Cor. xii} lamentatur, et luget
catur non subsistere. Unde et Esther contra idola super his qui fornicati sunt, et non egerunt pœni
loquens, * ne tradas, inquit, sceptrum tuum his qui tentiam. Et Jeremias lamentationes super ever
110n sunt (Esther iv). » Utique erant quibus obse sione Jerusalem quatuor scribit alphabetis. Ilabita,
77 1 D. RABANI MAURI ARCIIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II.
ergo juxta liueram Tyrus sive Sor in inuroitu ma- A cos intellectus
ris, vel quod prius insula fuit, vel quod portu tutis
simo de alto venientes recipit naves. Et est nego
tiatio populorum ad insulas multas, sive de instilis
multis. Quod quidem usque hodie perseverat , ut
omnium in illa propemodum gentium exerceantur
commercia. Cœptam autem interpretationem se
quentes quidquid de Tyro dicitur referamus ad an
gustias istius mundi, qui iu maliguo positus est, et
variis perturbationibus quasi fluctibus eoarctatur at
que percutitur. De hujuscemodi negotiatoril)us et
in psalmo mystico sermone narratur : • Qui descen
duut mare in navibus, facientes operationes in aquis
multis, ipsi viderunt opera Domini, et mirabilia
ejus in profundo (Psal. cvi). » -
« 0 Tyre, tu dixisti : Perfecii decoris ego sum, et B a transtra tua fecerunt tibi ex ebore Indico, et præ
* in corde maris sita. » Primum crimen est Tyri si * toriola de insulis Italiæ. » Quanta pulchritudo na
quid videtur habere boni, non Dei putare, sed suum,
et omnem pulchritudinem, quæ illi de diversis venit
regionibus, propriæ æstimare diligentiæ atque vir
tulis. Dixit enim, • Perfecti decoris ego sum, » sive
ego mihi circumdedi decorem, cum sit in corde hoc
est in medio maris sita, et quasi insula moveatur et
fluctuet, et undarum illisioni!;us confringatur. Quod
autem cor inaris medium significet, eu ille propheti
cus sermo demonstrat : « Propterea non timebimus
cum turbata fuerit terra, et translati montes in cor
maris : sonuerunt et turbatæ sunt aquæ eorum
(Psal. xlv). » Sed et Dominus noster in corde ter
ræ, hoc est in medio, et ad inferos dicitur descen
disse. Vera autem et perfecta pulchritudo in nullo
hominum nisi in Christi corpore, quod interpretatur
Ecclesia, et multorum sanctorum virtutibus congre
gatur. Unde et ipse loquitur ad sponsam : • Tota
pulchra es, proxima mea, et inacula non est in te
(Cant. iv). » -
* Finitimi tui qui te ædificaverunt impleverunt
* decorem tuum. Abietibus de Sanir exstruxerunt te
* cum omnibus tabulatis maris. Cedrum de Libano
« tulerunt ut facerent tibi malum. » 0 igitur, Tyre,
quæ dixisti per superbiam , • Perfecti decoris ego
sum, sive ego decorem mihi circumdedi, cum sis
sita in medio mari, audi quanta tibi Dei largitate
collata sint. Finitini et contermini tui, qui non de
longinquis sed de vicinis sunt regionibus, ipsi imple
verunt decorem tuum; et tu putas tuum esse quod
alienum est? Et loquitur quasi ad navem τροπικῶς,
urbis significans pulchritudinem, et rerum omnium
abundantiam, ut postquam universam illius supel
.ectilem descripserit, malum, antemmas, remos, vela,
proram, carinam, funes, opertoria, pelles, et cætera,
quibus navium optime instructarum usus indiget,
tunc tempestatem illi, et ventum austrum quo flu
ctus maximi commovebuntur, venire denunliet, et
eam subjacere naufragio; per quæ significat urbis
Tyriæ eversionem a rege Nabuchodonosor, sive, ut
multi putant, ab Alexandro rege Macedonum, qui sex
mensibus ipsam urbem obsedisse et cepisse narra
tür pºstquam Darium vicit in Lycia. Juxta mysti
773
abietibus sive cedris de Samir, mavis
Tyriæ tabulata cæduntur, quibus texitur atque con
pingitur, et cedro sive cyparisso de Libano maltis
ejus; abietibus propter levitatem juncturasque tabu
larum mollius invicem se tenentium atque mordeii
tium, sive cedris, quod lignum imputribile est. l)e
Sauir autem dicitur quod interpretatur via lucer
næ, aut, ut nos verius arlitramur, Deus vigiliarum,
eo quod omnis navis prosperitas et illustratio vene
rit ex vero lumine. Samir autem mons juxta litte
ram ipseest qui et Hermon, quem alii vocant Sanior:
lege historiam. Libamus interpretatur candor sive
dealbatio, quod el ipsum ad gratiam pertinet aliunde
venientem.
• Quercus de Basan dolaverunt in remos tuos,
vis et supellectilis ejus, ut remos haberet cedrinos,
non undelibet, sed de Basan, et transtra eburnea et
pr;ctoriola sive cellaria in quibus merces pretiosis
simæ reponuntur, de insulis Chettiim, quod nos iu
Italiam vertimus, ex ea regione quæ Græciæ pro
pinquior est, omnes occidentalium insularum paries
intelligentes. Dicamus ergo juxta άναγωγήν remos
fieri navis Tyriæ de Basam , de qua et in psalmuis
scribitur : « Dixit Dominus, de Basan convertam,
convertam de profundo maris (Psal. lxviu). » Et
ignominiam peccatorum convertit Dominus, et con
vertit in remos , ut cum apostolis navigantes pos
sint ad terram et ad littora pervenire. Et fiunt
C transtra de ebore, cum morlificaveriul corpora sua,
vel usum dentium ad laudes Dei contulerint. Et
prætoriola sive cellaria de insulis Cluettiim, quæ
juxta Ilebraici sermonis etymologiam veruitur in
percussam, ut plagis diaboli non tam interfecta sit
qt:am probata. Possumus ex ebore et sylvestres do
Ymos dicere de insulis Chettiim, quas hæretici nou
in domo Dei, sed in navi Tyria fabricare conantur:
et ipsi habentes ebur suum sermonis, et linguæ
ædificantes templa Dei templo contraria, et domos
sylvestres, habitacula bestiarum, cum Scriptura di
cat in domo Dei neumora et sylvas et lucos non esse
plantandos.
« Byssus variâ de Ægypto texta est tibi in velum
• ut poneretur in malo, hyacinthus et purpura de iu
sulis elisa facta sunt operimentum tuum. » Quia
dixerat Tyrus : • Perfecti decoris ego sum, » vel
circumdedi mihi ipsa pulchritudinem, » arguitur
quid a singulis acceperit regionibus, secundum illud
Scripturæ : s Quid habes, quod non accepisti? Si
autem accepisti, quid gloriaris, quasi non accepe
ris? (I Cor. iv.) » Describitur ergo quid unaquæque
mittat provincia, secundum illud Virgilianum :
ludia mittit elnur, molles sua l!)ura Sabæi:
At Calybes duri ferruiu, wirusaque Pouus
Castorea, elc.
Byssus in Ægypto quam maxime nascitur, ex qua
contextum est Tyriæ navis velum, quod suspendi
tur malo, et operimentum illius, quod in solis ea
 * • •» C0MMENT. IN EZECIiIELEM. — LIB. X. 774,

Iove atque tranquillo nautis atque vectoribus præ- A Et certe juxta Apostolum (Rom. ix) nihil in inatris
bet umbraculum : de hyacintho et purpura fit, quæ utero constituti boni vel mali fecerant, nec habel)ant
sunt de insulis, Elisa lonii maris sic appellans insu meritum nec offensam, ut alter eligeretur, et alter
las; porro juxta LXX de bysso in stratum et requiem abjiceretur, nisi quod in typo, ut diximus, Synagogæ
Tyri;c navis velamenta texuntur, ut his operta glo et Ecclesiæ, seuior repelliuur, et assumiturjunior. Oim
riosior sit, et circumdata amictum habeat pulchrio nes, inquit, naves nuaris et nautæ earum fuerunt in
rem : byssum antem referri ad terram, quia ex terra populo negotiationis Tyriæ, sive in occidente occi
oritur, et hyacinthum ad aerem, purpuram ad mare dentis, quomodo dicitur Canticum canticorum, et sæ
ex quo conficitur, addito coccino bis tincto, quibns cula sæculorum, et opera operum, ut canticum ma
pontificis vestimenta texuntur, saepe admonuimus jus aliis canticis sit, et sæculum prolixius aliis sa
quod quatuor elementa significent, terram, ignem, culis, opusque cæteris operibus utilius : sic appella
acrem, et aquas, ex quibus constant omnia, quæ tur occidens occidentis, ut magnitudinem occiden
sil)i assumpsit Tyrus, ut Dei creaturis non utatur talium partium significet. Et pulchræ naves maris et
cum gratia, sed dicat, • Perfecti decoris ego sum, » nautæ earum et remiges, qui in Tyriæ navis auxilio
vel decorem mihi ipsa circumdedi. sunt, non pergunt ad orientem, nec ad ortum lumi
• Habitatòres Sidonis et Aradii fuerunt remiges B nis, ubi sol justitiæ nascitur, sed ad occidentem oc
« tui. Sapientes tui, Tyre, facti sunt gubernatores cidentis, ubi lumen occumbit, et unde tenebrarum
« tui. senes Giblii et prudentes ejus præbuerunt nau exordium est.
w tas, ad ministerium variæ supellectilis tuæ. 0mnes « Persæ et Lydii, et Libyes erant in exercitu tuo,
• naves maris et nautæ earum fuerunt in populo ne • viri bellatores tui, clypeum et galeam suspende
« gotiationis tuæ.» Dixerat supra : « Finitimi tui qui te
• runt in te pro ornatu tuo. » Persas fuisse forüssi
aedificaverunt impleverunt decorem tuum, » anlequam mos, quorum rex Cyrus lsaiæ vaticinio prædicatus,
veniant ad eos qui longe habitant, proximarum pro subverso Astiage rege Medorum, Babylonem coepe
vinciarum describit auxilia. Habitatores, inquit, tui, rit, et sacra et sæcularis narrat historia. Lydos quo
sive principes Sidonis et Aradii, quæ vicina est in que illo tempore inter gentes robustissimas repula
sula, remiges tui; sapienles tui, o Tyre, facti sunt gü tos, quorum rex Croesus ab eodem Cyro captus sit,
bernatores tui. Ad sapientes enim proprie pertinet Xenophon scribit plenissime, et Libyas cum Trogo
gubernatio, Scriptura dicente : • Quibus non est gu dytis, et Æthiopibus venisse contra Jerusalem in
bernatio, cadunt quasi folia. » Senes sive seniores Gi Paralipomenon volumine legimus. Qui quia illis tem
l»lii et prudentes ejus præbuerunt nautas ad ministe poribus florentissimi erant et famosi ad prælia pu
rium, sive confortaverunt consilium Tyri, et variam C gnatores, Tyriæ urbis defensores esse memorantur,
supellectilem præbuerunt. Omnesque maris naves el ad terrendos hostes scuta et galeas in murorum
et nautæ earum fuerunt in populo negotiationis Ty propugnaculis suspendisse. Spiritalis autem intelli
riæ, sive in occidente occidentis. Hoc ilerum secu* gentia illud sonat, quod Persæ, qui interpretantur
dum litteram. Cæterum juxta mysticos intellectus, teutantes sive tentati, et Lydii, quos generatos in
quia Sidonii interpretanuur venatores, et Aradii de telligimus, et Libyes, qui Hebraico sermone appel
ponentes, dicemus Tyrum gloriosam et superbissi lantur phut, et vertuntur in os ab ore non ab osse,
mam civitatem, quæ vento flante postea conterenda frustra Tyrum nitantur defendere, dum tentatione
est, habere cives sive principes venatores, de qui superentur et generationi ac libidini serviant, cas
bus scriptum est : « Anima nostra quasi passer ere saque tantum verba multiplicent, non habentes ga
pta est de laqueo venantium (Psal. cxxiii). » Ubi Ieam salutis, nec scutum fidei, sed gloriam tantum
enim nos legimus venantium, in Ilebraeo scriptum slrepitumque sermonum prætendant ad ornatum il
est Sidoniorum : Isti venantur incautas animas, in lius.
sublimibus constitutas, ad terrena deducunt, ei efli • Filii Aradii cum exercitu suo erant super mu
ciuntur remiges ut ducant eas ad naufragia. Sapien • ros tuos in circuitu. Sed et Pigmæi, qui erant in
tes autem Tyri, qui in malam partem accipiuntur, « turribus tuis, pharetras suas suspenderunt in mu
per quam sapientiores sunt filii tenebrarum filiis « ris tuis per gyrum, ipsi compleverunt pulchritu
Jucis, ipsi gubernant Tyrum naufragio præparataim. « dinem tuam. » (H.) Verbum gamadim , Aquilæ
Seniores Giblii et prudentes ejus praebuerunt nau prima editio Pigmæos, Symmachus Medos, Septua
tas Tyro ad ininisterium, sive confortaverunt consi ginta custodes, Theodotio gomadim,ipsum Hebraicum
lium ejus. Sacra narrat historia seniores plurimos interpretati sunt, Aradum insulam, quæ tota sit ci
fuisse a Domino reprobatos, et juniores eleclos in vitas et contra se positum oppidum Antaradum ha
1ypum Synagogæ et Ecclesiæ. Senior Cain abjicitur, beat, vicinaque sit Tyro et prætendat in Phœnicis
et Abel junior eligitur. Ismael filius Ahraham, alie littore continentis terræ, usque hodie cernimus. lli
aus a patre est, et Isaac juuior hæreditatem accepit; sunt in exercitu urbis Tyriæ custodesque turrium
{ilioruiu quoque Isaac senior Esau venator est, et ejus, et suspenderunt pharetras suas per gyrum, com
vagatur in saltibus : junior Jacob simpliciter do plentque pulchritudinem ejus, ut sagittarios esse do
mum habitat. Unde scriptum est et in Malachia : ceant, sive pygmæi sunt, hoc est bellatores, et ad
• Jacob dilexi, Esau autem odio habui (31alach. i). » bclla promptissiiiii. Sin autem Aradii depossentes so
775 I}. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 776

nant, omnis qui prætendit falsi nominis scientiam, A contemnendis, quod proprie Stoici sibi vindicant, et
et habet in pliaretra pectoris sui ignita diaboli ja videntur animas hominum, quos deceperunt lucrifa
cula, quibus deceptorum corda vulnerat, atque suc cere, habentque vasa ænea quibus mentiuntur auri
cendat, Aradius appellandus est. Cupit enim depo similitudinem, quæ ingerunt populis Tyri, ut eos
nere eos qui nituntur ad alta conscendere, et complet falsæ doctrinæ opinione supplantent ; de domo quo
pulchritudinem Tyri, de qua et in Proverbiis scriptum que Thogorma, quod interpretatur peregrinus et
est : « Non te decipiat pulchritudinis desiderium, ne advena, ad forum et nundinas ejus equi adducenlur
capiaris oculis tuis. » Et iterum : « Sicut inauris in et equites et muli, de quibus scriptum est : « Fallax
naribus porcae, sic mulieri male moratæ pulchritudo. » equus ad salutein (Psal. xxxii). » Et in alio loco :
* Carthaginienses negotiatores tui a multitudine « Dormitaverunt omnes, qui asceuderunt equos
• cunctarum divitiarum, argento, ferro, stanno plum (Psal. lxxv). » Et in alio psalmo : « Nolite fieri sic
• boque repleverunt nundinas tuas. » Non solum in ut equus et mulus, quibus non est intellectus (Psal.
praesenti loco, sed et in Isaia scriptum est : « Ululate, xxxi). » Quamobrem et Doech accusator, et inter
naves Carthaginis (Isa. xxiii). • Cæteri interpretes fector sacerdotum præfectus multorum fuit, et hos
verbum hebraicum transtulerunt Tharsis, quam colo esse de domo advenæ atque peregrini, qui non co
miam esse Tyriorum nulli dubium est. Ipsi de 0cciden B medunt carnes agni, de quilus scriptum est : « Ad
tispartibus argento, ferro, stagno et plumbo Tyri nun vena et mercenarius non comedent ex eo; » ut omnes
dinas compleverunt : Tharsis in lingua nostra sonat nundinæ Tyri his compleantur.
exploratio gaudii. Exploratores autem hic non in bo • Filii Dedan negotiatores tui. » Pro quo nescio
nam partem debemus intélligere, quales Moyses mise quid volentes Septuaginta , filios Rhodiorum , inter
rat ad explorandam terram repromissionis, sed in pretati sunt, nisi forte primæ litteræ falsi similitu
contrariam, quales et Apostolus viuare se dicit, • pro dine ut pro Dedan legerent Radam, quæ et ipsa Cy
pter subintroductos falsos fralres, qui intraverunt cladarum maxima est, et in Ionio mari, quondam
explorare libertatem nostram, quam habemus in urbs potentissima, navalique certamine gloriosa, et
Christo (Gal. ii). » Et de quibus Joseph loquitur : propter tutissimum portum mercatorum omnium
« Exploratores estis, considerare vestigia regionis receptaculum. Et quia Rhodii in linguam nostram
venistis (Gen. xlii). » Fratresque ejus intelligentes veruntur videntes judicium, de his nunc tropologi
crimen esse non modicum, aliena per insidias explo ce dicitur, qui cernunt judicii veritatem, et ipsi non
rare, responderunt : « Non sunt exploratores servi faciunt, dicente Aposlolo (Itom. 11) : • Propter quod
tui. » Isti ergo mundinas Tyri non auro, nec lapide inexcusabilis es, o homo omnis, qui judicas. In quo
pretioso, sed argento, ferro, stagno, plumboque C enim judicas alium, te ipsum condemnas: eadem enim
multiplicant, habentes eloquii venustatem et arma facis quæ judicas. » Sed melius est Dedam alterius
ad expugnandum, et in stagno eloquii similitudinem, loci nomen accipere, ut et in Hebraico apud cæteros
quod mentitur argentum, et in plumbo impietatem interpretes habetur.
gravissimam, juxta Zachariam (Zach. v) in quo mu v Insulæ multæ negotiatio manus tuæ. Dentes
lier sedit super talentum plumbi, et Ægyptii de w eburneos et hebeninos commutaverunt in pretio
mersi sunt in profundum sicut plumbum. Longe sin ι tuo. Syrus negotiator tuus propter multitudinem
gulorum disputatio metallorum, sed brevitati studen • operum tuorum guttam, purpuram, et scutulaua et
tlum est. w byssum et sericum et Chodchod proposuerunt in
* Graecia, Thubal et Mosoch ipsi institores tui, a mercatu tuo. » Usque hodie autem permanet in
£ mancipia et vasa ænea adduxerunt populo tuo, de Syris ingenitus negotiationis ardor, qui per totum
4 domo Thogorma equos et equites et mulos adduxe mundum lucri cupiditate discurrunt, et tantam mer
4 runt ad forum tuum. » Jones, inquit, qui He candi habent vesaniam, ut occupato nunc orbe Ro
braice appellantur Javan et Thubal, id est, Iberi mano inter gladios et inferorum neces quærant di
prientales, vel de Occidentis partibus Hispani, qui vitias et paupertatem periculis fugiant. Istiusmodi
ab Ibero flumine hoc vocabulo nuncupantur. Et Mo homines negotiatores Tyri sunt, qui polymita, pur
soch quos Cappadocas intelligimus, quorum metro puram et scutulata mercantur. Byssum quoque et
polis, quæ postea ab Augusto Cæsare, Cæsarea ap sericum et Chodchod proponunt in mercatu ejus,
ellata est, usque hodie lingua ipsorum Mazaca di pro purpura, quam omnes interpretati sunt stacten,
citur : isti pretiosum Tyri fecere commercium, ut id est, guttam, LXX transtulerunl : Chodchod au
mancipia, et ænea vasa ex Corintlio adducerent tem quid significet, usque impræsentiarum invenire
Tyrum, et de domo Thogorma, id est, de Phrygia non potui. Aiunt Hebræi omnes pretiosissimas mer
equos et equites et mulos, quorum quondam illa ces hoc nomine significari, vel speciem quamdam
provincia maximam habuit copiam. Aiunt llebræi esse pretiosarum mercium, quam Romanus sermo
Græciam, id est, Javan inlerpretari, Est et non est, non resonet : vel communis vocabuli scruta venden
quod proprie refertur ad sapientiam sæcularem, in tium. De multis autem insulis ut transeamus ad'Ava
qua si recte aliquid reperiunt, est appellatur : si in yωγήν, quæ salsis et amaris hujus sæculi tunduntur
contrariam partem, non est. Multa enim naturæ bona fluctibus deserunt negotiatores Dedan dentes ebur
c¥ ipsi disserunt de ofliciis, de continentia, de opibus neos, candorem eloquentiæ pollicentes, de quibus
777 COMMENT. lN EZECIIIEI.iE\l. — LIB. X. ` • 778

scriptum est : • A domibus eburneis, ex quibus de- A nam de Galaad et stacten. Et ut manifestius scire

lectaverunt te filiæ regum in honore tuo (Psal. ^ possimus, quid sit frumentum, halsamum, mel, et
xliv). » Sed non sunt candidi, nec imitantur sponsam oleum, res namque ad mercatum ferri Tyri, audia
de qua dicitur : • Quæ est ista quæ ascendit deal mus Domini ver.a diccntis : ¢ Nolite dare sanctum
bata, innitens super fratruelem suum (Cant. viii)? » cani! us , neque fmargaritas vestras mittatis ahte
Verum ebemini nigri coloris, qui non possunt suam porcos (Matth. vii). » Mulieri quoque chananææ quæ
mutare nigritudinem, Jeremia dicente : t Si muta pro filia precabatur dicens : ¢ Filia mea male vexa
bit Æthiops pellem suam et pardus varietatem suam tur a dæmonio (Matth. xv). » Respondit Do:minus:
(Jer. xiii). » Syrus quoque, id est, aram, qui inter « Non oportet tollere panem filiorum et dare eum ca
prelatur excelsus et tumet superbia, negotiator Tyri nibus. Sed quia exierat de finius Tyri et Sidonis,
est, et in multitudine operum Tyriorum defert falsi et propinquabat terræ Israel idcirco quod rogaverat
nohinis scientiam, multas varietates et stactem odo COnSectl [a €St.

ris optimi repromittens, et purpuram regiæ dignita • Damascenus negotiator tuus in multitudine ope
tis, et scutulata ex arte dialectica, et byssum pro • rum tuorum in copia diversarum opum, in vino
quo Septuaginta tharsis interpretati sunt, terræ ope « pingui, in lanis coloris opt.mi. » Significat autem
ribus deiitus : et sericum, pro quo in Hebræo scri- B quod inter cæteras negotiationes Tyri ad nundinas
plum est ramoth, quod interpretatur visio mortis : ejus de Damasco deferelatur vinum pinguissimum, et
o:nnia enim opera terrena ad interitum properant. lana præcipue quod usque hodie cernimus. Sin autem
Et Chodchod quidquid illud est, quod intelligitur, Damascus interpretatur sanguinem bibens, et lle
proponens in mundinis Tyri, Dadan autem ex his bræorum vera traditio est, campum in quo interfe
mercibus, quæ negotiatoribus ejtis insulisque dicun ctus est Abel, a parricida Cain fuisse iii Damasco,
tur adferri, vel lndiæ regio intelligenda est, vel ldu unde et locus hoc insignitus vocabulo sit. Juste et
maeorum ac vastæ solitudinis, ut nonnulli æstimant, Paulus (Act. ix) post interfectionem Stephani primi
sonatque cognationem, ut similitudinem divinorum in Christo martyris, perrexit in Damas, um, ut cre
dog;matum in hæreticis cognoscamus. dentes in Christo vinctos duceret in llierusalem, Dei
« Juda et terra Israel ipsi institores tui in fru que misericordia qui fecit videntem et cæcum, ocu
« menlo primo, balsamum et mel et oleuim et resi los carnis amisit, ut mentis acciperet, cecideruntque
« nam proposuerunt in nundinis tuis. • Dicitur autem squamae draconis ex oculis ejus quibus lumen per
quibus terra Judæa, quæ nunc appellatur Palestina, diderat veritatis, ut iret ad vicum qui appellatur
abundet copiis frumento balsamo melle et oleo et Rectus, et inveniret Ananiam, qui in lingua iiostra
resina, quæ a Juda et Israel ad Tyri nundinas defe- C interpretatur obediens. De hac igitur cui dictum
runtur. Cumque manifesta sit littera, juxta spirita est : « Maledicta terra, quæ aperuit os suum, et hau
lem sensum dicemus non debere terram confessio sit sanguinem fratris tui (Gen. iv), » Tyri nundinæ
nis et sensum cernentis Deum, qui refertur ad eccle congregantur, el vinum pingue, et lanæ splendentes,
siam deferre Tyro primum triticum, quod cadens sive , vinum de Chelicon , quod interprelatur lacteus.
in terram multiplicatur, et accipitur pro verbo Dei. LXX pro « lanis coloris optimi, » • Janæ de Mileto, »
« Non enim in pane solo vivit homo, sed in omni sive Soor senserunt. Miletum in Helyraico non habe
sermone Dei (Matth. iv). » Dein balsamum quod na tur, sed quia inde lanæ præcipuæ deferuntur, pro Soor
scitur in vineis Engaddi, sive unguentum de quo Miletum interpretati sunt. Ex quo perspicuum
scriptum est : « Sicut unguentum in capite, quod quod Tyrus lacte vescatur infantiæ, et vestimenta
descendit in harbam Aaron (Psal. cxxxii). » Et mel non habeat propria, sel aliunde et ex variis congesta
super quo loquitur et Salomon : « Mel invenisti, provinciis. lllud autem quod Daiuascus interpreta
comede quantum satis est. Si enim plus comederis, tur sanguis cilicii, et sanguis osculi, præsenii non
evomes illud, » dum saturitate nimia mel vertitur in convenit loco, frequenter enim Hebræa nomina pro
absynthium. Oleum quoque, de quo in tabernaculo diversitate accentuum et mutatione litterarum, vo
I»ei lucerna accenditur, ne aptetur illud nobis pro- D caliumque vel inaxime quæ apud illos habent pro
pi.eiicum : « Oleum in Ægypto venundabas ( 0se prietates suas varie interpretantur.
x , 1). » Quod si in Ægypto et in Tyro fuerit, vertetur « Dam, et Græcia, et Miozel, nundinis tuis posue
in contrarium, et dicetur de eo : • Oleum autem runt ferruim fabrefactum : stacte et calamus in ne
peccatoris non impinguet caput meum. » Sed ei re goiiatione tua. » LXX, • Dam, et Javam, et Mozel, in
sima levis est, apta corporibus, et pro medicina acci nundinis tuis, • quæ in editione eorum de Tlîolo
pius ir. Ünde et in Jeremia seriptum est : « Nuiiquid tione addita sunt. • Ferrum factum opere et rota in
vesina non est in Galaad aut medieus non est ibi : conmixtione tua cst. » Ex nomine patriarchæ Dan et
«ju.ire non ascendit curatio filiæ populi mei (Jer. tribus et locus in quo habitavit tribus, nomen acce- *
vt 1 1). » Hanc resinam habebat et Jacob (Gen. xi.iii) pit, ubi hodie Pancas, quae quondam Cæsarea Phi
«, 1 sam mittebat filio Joseph cum melle et terebintho, lippi vocabatur. Un.le et Jordanis fluvius sortitus est
1. 11 cibiis, thymiamate et slacle. lsmahelitæ quoque vocabulum Jor, rivus videlicet Dan qui fluit de Li
qui emerunt Joseph de terra Israel (Gen. xxxvii), hano. Javan autem Gr;eciam sonat, quæ interpreta
1,. ec in Aegyptum deportabant, thymiamata et resi tur, ut diximus, Est et non est ; pro Mozel autcm
1'ATivol. CX. 25
 -;;! B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 78£)

Symmachus transtulit deferens, ut sit sensus: Dan et A • Venditores Sa!ia et Rema ipsi venditores tui.
{}raecia detulcrunt in nundinis tuis ferrum fabrefa * cum universis primis aromatibus, et lapide pre
ctum, etc. Aquila vero pro Mozel posuit de Uzal, de « tiosissimo et auro, quod proposuerunt in mercatu
quibus credendum est regionibus, ferrum, et slacten « tuo. » In Psalmis ubi scriptum est : • Reges Ara
et calamum, ad Tyri nundinas deportala. Dicamus bum et Saba munera offerent tibi (Psal. lxxi), » in
que quod Græcia, id est, Javan , ferrum habeat fa Ilebræo habet : « Reges Saba et Saba munera ofTe
brefactum, et ad bella promptissimiim, dialecticaque rent tibi. » Quorum unum Saba per sin litteram
arte constructum jactans se cuncta judicio et ratione scribitur, alterum per samech, quæ nostræ litteræ
proferre, vocalemque sonum qui interpretatur in ca similis est. Quia igitur Saba interpretatur conversio,
lamo et stacten odoris optimi rcpromittat. Sive fer hoc dicendum est, quod in præsenti loco non conver
rum fabrefactum et rotam, quæ verl)orum composi sionem significet, sed aversionem, de qua Tyro
tione volvatur, el cursum habeat orationis. munera deferunlur, cum universis aromatibus et
« Dedam institores tui in tapetibus ad seden oloribus optimis et lapide pretioso et auro, quæ
dim. » Septuaginta : ¢ Dean negotiatores tui, omnia in Tyri nundinis proponuntur. Et ipsi enim
cum jumentis electis ad currus. » Multum Hebrai umentiuntur odorem optimum lapidemque pretiosum,
cum et LXX in praesenti loco discrepant, præter B quo exstiuere perversitatis suæ nituntur ecclesias, et
nomen regionis quod vicinum est Dedan et Dadan aurum quod pollicetur in sensu, omniaque perversa
infinita quippe distantia in tapetibus ad sedendum, sunt: nihil enim gratuito accipiunt, nec gratis tribuunt,
ct jumentis electis ad currus. Nec dubium quin qua sed universa mercantur, cum reges Arabum el Saba
drigæ currus et equi in malam partem accipiantur, gratis Christo munera offerant: hi sunt qui omnia tur
si terreni sint, alioquin de cœlestibus, et Elias curru pis lucri causa faciunt, et ab eo hæc munera suscepe
rapitur appellaturque ab Eliseo , p^ter mi, pater mi, runt, qui dicit in Evangelio (Matth. iv): « H;ec omnia
auriga et currus lsrael (IV Reg. 11; IV Reg. vi), et tradita sunt mihi, quæ si cecideris dabo tibi. v Rema,
Giezi aperiuntur oculi, ut currus in monte et equos sive juxta LXX Rhegma, in nullo alio Scripturarum
videat sine ascensoribus, sessioni Domini præparatos. loco invenire potui, nec quæ regio sit, quidve signi
In tapetibus autem sermonum pulchritudo monstratur ficet, nisi quod manifestum est, et ex eo quod jun
in quibus vehuntur et requiescunt institores Dedan gitur, Saba vicinam huic provinci;e esse regionem.
sessione composita venientes ad nundinas Tyri. • Aran, et Channe, et Eden, negotiatores tui.
• Arabia et universi principes Cedar ipsi negotia • Saba, Assur et Chelmad venditores tui, ipsi nego
• tores manus tuæ, cum agnis et arielibus venerunt • tiatores tui multifariam involucris. hyacinthi, et
ι ad te. » Pro ω agnis, arietibus et hædis » Septua C . polymitorum, gazarumque pretiosarum , quæ ob
ginta , camelos, et arietes, et agnos , interpretati * volutæ et astrictæ erant funibus. » Aran, sive, ut
sunt. Arabia autem et principes Cedar quæ hodie LXX dixere, Charran, in lingua nostra sonat fora
Saracenorum regio est, sicut in Jeremiæ sermone, mina, Channe praeparationem, Eden delicias. In ne
qui adversum Cedar scribitur, plenissime demon gotiatione ergo Tyri per-carneos sensus, qui indi
stratum esl, abundant his animanlibus agnis vide cantur in foraminibus, tota sæculi hominum præpa
licet, et arietibus et hædis et Tyri nundinas hac illa ratio est, qui solas delicias putant, si augeant Tyriae
tione multiplicant. Sed et camelorum fertilissima regio urbis commercia. De Saba supra diximus. Assur in
est ob pascuorum eremi latitudinem aerisque tempe terpretalur dirigens. Chelmad, sive ut in aliquibus
riem, quibus hoc animal delectatur. Arabia autem exemplaribus continetur, Cherma, transfertur in vi
interpretatur vespera et Cellar tenebræ. De qua et in neas; haud dubium quin Sodomorum qui veniunt in
Psalmis dicitur : • IIabitavi cum habitantibus Cedar mercatu Tyri , ut prava dirigant, imo arguant pœ
(Psal. cxix); » quæ regiones deferunt Tyro camelos nis, et corrigant quæ fuerant depravata, juxta illiid
gravissimis peccatorum oneribus prægravatos, sive quod in Psalmis dicitur : Ut destruas inimicum et
agnos et arietes, et hædos quos immolant in altaribus ultorem. llabentque multifariam supellectilem, et in
- suis, quæ de iniquo rebelli corde simularunt. Sed,et credibili varietate distinctam, quæ involucris Hya
in hoc eodem propheta in visione pastorum arietes cinthi astricta est , sive thesauri eoruin funil)us
* aquas purissimas conturbantes et impingentes lateri constringuntur, . quos thesaurizaverunl sibi in terra,
bus oves et cornibus dimicantes, legimus hædos juxta illud quod scriptum est: v Funibus pecccalorum
quoque qui ad sinistram stare consuerunt, et agnos, suorum unusquisque constringitur (Prov. v), » nec
qui mentiuntur agnum, de quo scriptum est : « Ecce habuerint negotiatiónem liberam, sed cuncta pecca
« Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi (Joan. 1). » torum vinculis nexuerunt. Involucra hyacinthina pro
In bonam partem camelos scribit Isaias, de Madiam, pter colorissimilitudinem referamusad aereaspotesta
quod interpretatur Domini judicium, venire Ilierusa tes, quæ thesauros suos sæculi nundinis largiunlur
lem, et Epha, et arietes de Nabajoth et Saba deferen • Cedros quoque habebanl in negotiationibus tuis
tes aurum et thus, quorum duo ultima etiam a Magis • Naves maris, principes tui in iiegotiatione tua. •
offeruntnr Doinino. Istique cameli deposito onere Pro cedris Septuaginta cyparissos transtulerunt. Et
peccatorum possunt intrare arctam et angustam viam quia supra de utroque diximus, superfluum est le
quæ ducit ad vitam. ctori augere fastidium.
781 COMMENT. IN EZECIIIELEM. — I.IB. X. 782

«Et repleta esct glorificata (sive aggravata) nimis in A finem habuerit ruinarum, multitudinem autem, quam
« corde maris. » Nihil, inquit, tibi defuit, quod ad commixtionem Septuaginta transtulerunt, exceptis
diviuias pertinet insularum, quæ tamen glorificatio, principibus, vulgus significat, qui absque nomine di
fuit aggravatio possidentis, dum non potest moderate gnitatum simili judicio conterentur. Mixtaque pro
ferre divitias : quanquam et paupertas sæpe tentatio phetia est, inter urbem et navem, et ex altero alte
sit. Unde et Salomon (Prov. xxx) necessaria tantum rum intelligas, et tamen utrumque ad consummatio
postulat, et divitias ac paupertatem pariter detesta nem sæculi pertineat atque in naufragium.
tur : ne in altero superbia, et in altero subrepat • A sonitu clamoris gubernalorum tuorum contur
impalientia atque mendacium. « babuntur classes et descendent de navibus suis
v In aquis multis adduxerunt te remiges tui. » « omnes, qui tenebant remum. Nautæ et universi
Supra remiges Tyriæ civitatis Sidonios legimus et t gubernatores maris vectoresque et proretæ in terra
Aradios, quorum alteri venatores, alteri interpre * stabunt ejulabunt super te vocemagna et clamabunt
tantur deponentes : venantur enim eorum animas, * amare. Et superjacient pulverem capitibus suis, et ci
quos inter saeculi hujus fluctus suo ducunt arbitrio, * nere conspergentur, et radent super te calvitium, et
et non ad excelsa sublevant, sed in profunda demer * accingentur ciliciis, et plorabunt te in amaritudino
gunt : nec imitantur eos qui usque ad matutinam B «
animæ ploratu amarissimo, et assument super te
vigiliam navigantes, fregerunt insanos maris fluctus,• carmen lugubre, et plangent te. » -Quando Tyrus
et Domlnum Salvatorem suscipere meruerunt , sta ceciderit, gubernatores illius turbabuntur, descen
timque tali vectore et comite pervenerunt ad por dentque de classibus et remiges vectoresque ac pro
tum quietis, de quo in Evangelio plenius scribitur. retæ sive nautæ, et universi gubernatorcs maris,
« Ventus auster contrivit te in corde maris. » jactati fluctibus stabili aliquando consistent gral;i,
Omnes divitiæ Tyri austro flante dispereunt, qui si ejulabunt super ea voce magna, quam prius suis lo
gnificantius Hebraice Cadim, quem nos in ventum cupletabant mercibus, et mentis amaritudinem cla
urentem transferre possumus. De quo dicebat et more signabunt, pulverem quoque sive terram ja
sanctus : • Per diem sol non uret te, neque luna per cient super capita sua pro terrenis operibus agen
noctem (Psal. cxx). » Hoc vento Jacob exustus erat, tes pœnitentiam, et cinere conspargentur vel vitulo
et tamen non contritus, dum loquitur : « Fui per juxta legem, ut purificentur, vel certe substernent
• diem exustus æstu et gelu noctis (Gen. xxxi). » cinerem sibi, juxta illud quod dicitur ad Hierusalem,
Illi quoque qui ab hora prima conducti sunt totius * Sparge terram super caput tuum, et cinerem sub
diei calorem et æstus tulerunt (Matth. xx), et tamen sterne tibi et fac planctum.» Et in Evangelio scriptum
accipiunt denarium, quia exusti sunt et non con est : « Si in Tyro et Sidone facta essent hæc signa,
triti. Unde et sponsa dicit in Cantico : t Nigra sum olim in sacco et cinere egissent pœnitentiam (Matth.
et formosa, quia dispexit me sol, » sive, ut melius in xi). Et Psalmista dicit : • Cinerem quasi panem
Ilcbraico continetur, a decoloravit me sol (Cant. 1). » manducabam (Psal. ci). » Radentque super Tyro
« Divitia: tuæ, et thesauri tui, et multiplex instru caput quod in luctu ficri solet , eo tcmpore, et
s mentum tuum. » Multi ita legunt : • In corde maris facient calvitium, quo magnitudo doloris omnem
divitiæ tuæ, et thesauri tui, et multiplex instrumen excluserit lætitiam. Apostolorum vero capilli nume
tum tuum, » ut omnes Tyri divitiæ universaque sub rati erant, quia crinem suum instar Nazarænorum
stuntia in corde maris sit posita, et sæculi fluctibus Domino consecrarant. Et Samson quamdiu crines
obruatur, nihilque habeant stabile habitatores ejus habuit, possedit fortitudinem : ablata cæsarie, cap
atque perpetuum, impleto illo evangelico : • Stulte, tus est ab Allophylis (Jud. xvi). Quando autem dici
hac nocte auferent animam tuam a te: quæ autem tur, t et accingentur ciliciis, » vetus lumborum libido
praeparasti, cujus erunt? (Luc. xii), » et illo Ap0st0 dainnatur, ut qui vixerant in deliciis pos:ea pœn.
lico : w Qui volunt divites fieri, incidunt in tentatio tentes, vivant in austeritate atque duritia. Ninivitæ
nem et muscipulas multas, et detrahuntur in pro habuere saccos (Joan. iii). Et rursum ad Ilierusa
fundum (I Tim. vi). » Manifesta est historia, et lem dicitur : « Plange ad me quasi sponsa, accincta
propterea singulis pene versiculis breves sententiolas cilicio super virum suum virginalem (Joel. 1). » « Et
coaptamus. Jam enim ad finem libri festinat oratio. plorabunt te, inquit, in amaritudine animæ ploratu
• Nantæ tui et gubernatores tui, qui tenebant amarissimo. » • Melius est enim ingredi in domum
a suppellectilem tuam et populo tuo præerant viri luctus, quam in domo convivii (Eccli. vii). » Ut plan
« que bellatores tui qui erant in te cum universa gant Tyrum, et carmen lugubre congeminent, quod se
a multitudine tua, quæ est in medio tui, cadent in quens Scriptura sul)jungit. Ut autem sciamus profe
• corde maris in die ruinæ tuæ. » Itemiges sive cium esse eorum qui plangunt ruentem, et qui prius
nautas urbis Tyriæ Sidonios legimus et Aradios, de in maris corde et in medio illius versabantur, prophetæ
quibus jam dictum est : et juxta editionem Septua nos doceat exemplum, qui et ipse plangerc jubetur
ginta consiliarios Bybli, quæ hebraice appellatur Tyrum, ut expleto tempore pœnilentiæ restituatur
Gebal : viros quoque bellatores ejus Persas, Lydos et in antiquum statum, et assumpta cythara Domino
Libyas, qui omnes cadent, et esse nihili monstra personet. Lege Isaiam. Quidam ridicule (sed tamen
1»uiiiur cum ceciderit Tyrus, et universa gloria ejus est dicendum quod legimus) gubernatorcs episcopos
w
785 B. RABANI MAURl ARCIIIEP. MOGUNT. OPEIlUM PARS II. 784

I, ereticorum, consiliatores pres!)yteros, proretas ar- A maris et tempestas demersit twe (Psal. i.xviii). »
chiJiaconos, remiges atque nautas diaconos interpre Omnes insulæ vel habiiatores insularam, quæ sæculi
tanlur : vectores vero ad cunctum popul;im refe liujus flmctibus verberantur, stupebunt super te, et
runt. Si addidissent nauclerum diabolum, imples reges earum tempestate per culsi, sentient interium
sent tragœdiam. Qni omnes ejulab;int pariter, et fle suum : imitantesque vocem colubri sibilabunt et di
bunt amarissime, et agent pœnitentiam, postquam cent : • Ad nihilum dedueta es, » sive , facta per
naufragium senserint navis suæ, et in terra stete ditio es, » ut non natura per,.iuioiiis habueris, sed
rint, omnemqiie decorem falsi nominis scientiæ ami voluntatem, et non eris. Qnod si huc usque dixissct,
serint, ct pro gaudio atque lætitia, in cordis amaritu magna qu;estio nasceretur , quomodo non esset,
dine poenitentiam mœrore signaverint. quam nunc videmtis exstructam : sed ex eo, quod
ι Q;i;e est ut Tyrus, qu;e obmutiiit in medio maris? sequitur : usque in saeculum, unius saeculi tempus
q:i:» in exitu negotiationum tuarum de mari im ostendit, qiiod juxta ætatem hominis annorum sep
plesti populos multos, in multitudine divitiarum tuaginta circulo supputa{;ir, sive non eris Deo, di
tuarum, et pop:ilorum tuorum, ditasti reges mul cente Apostolo, • Qui vocavit ea, quæ non erant
tos. N;:ne contrita es a mari, in profundis aqtiarum (Rom. iv). » Et Isaia propheta : « Ecce confunden
opcs tuæ, et omnis multitudo tua, quæ erat in l3 tur et erubescent omnes adversarii tui. Erunt enim
medio tui ceciderunt, universi habitatores insula quasi non sint (Isa. xLi). » Et Esther, juxta Sepluaginta
rum obstupuerunt super te, et reges earum omnes Interpretes : « Ne tradas sceptrum tuum his qui non
tempestate perculsi mulaverunt vultus. Negotiato sunt (Esther xiv). » Et in Psalmis : Dimitte mihi
v res gentiuin sibilaverunt super te. Ad nihilum de ut refrigerer priusquam abeam, et amplius non ero. •
« ducta es, et non eris ultra usque in sæculum. » Quæ testimonia, quo sensu accipienda sint, supra
Gubernatores remiges proretæ atque vectores in diximus. Omnia autem hæc ad hæreticorum possu
planctu Tyri ista memorabunt, quæ alia civitatum ita mus referre personam, qui in contritione Tyri at
conticuit, ut loquendi fiduciam non haberet, et audiret que naufragio sentient errorem suum, et in medio
illud Evangelicum : • Tace et obmutesce (Marc. iv). » maris positi, liberare suas animas concupiscent,
Et de Psaliuis : w Peccatori autem dixit Deus : Quare plangentque male divitias congregatas, quibus mul
tu enarras justitias meas, et assumis testamentum tos ditaverant reges : patriarchas vi !elicet suos, et
meum per os tuum?(Psal. xlix.) » Quantis mercibus, vulgus ignobile, quorum in medio opes corruent
o Tyre, ditata es, et quid tanto labore quaesisti ut mari. IIabitatores quoque omnium insularum , si
diebus ac noctibus peritura naufragio congregares. tamen voluerimus ad bonam partem referre, quæ dicta
Implesti quidem populos multos, et opibus tuis locu C sunt, obstupescent super contritione Tyri, et reges
pletasti reges, de quibus scriptum est : • Astiterunt insularum omnium, vel ipsi quasi tempestate per
reges terræ, et principes convenerunt in unum adver culsi, mutabunt vultus, vel certe cordis moerorem
sus Dominum et adversus Christum ejus (Psal. ii); » ` fletu et lacrymis indicabunt, stuporisque magnitudi
sed nunc contrita es in mari, et in aquarum pro nem admiratione et sibilo testabuntur, quomodo ni
fundis, juxta illud, quod de Pharaone scriptum est : hili facta sit, et perierit, quæ salutem multis gentilius
• Currus Pharaonis et fortitudinem ejus projecit in promittebat. Et ultra non erit, nequaquam certo tem
mari, qui demersus est in profundum quasi lapis pore, nt at%vz interpretemur in sæculum, sed in per
(E.rod. xv), » et dicere poterat : ,Veni in profundum petuum, quia idem sermo utrumque significat.
*

LIBER UNDECIMUS.

Consequens erat ut prophetiam Tyri et principis D a minus Deus : Eo quo ! elevatum est cor tiiim et
Tyri uno volumine comprehenderem, et tam locis,
qtiam vaticinatione conjunctos, nequaquam librorum
ordine separauem, sed quia plura sunt, quæ dicun
tur, et modum prolixitatis excedunt, ideo in unde
cimum librum dilata est explanalio, quam videlicet
tam Dci misericordia, quam etiam omnium sancto
rum orationibus, ad calcem credimus perventuram :
ut contra Pharaonem quoque, et universam AEgy
ptum, quæ in Ezechiele scripta sunt, disseramus.
CAPUT XXWIII.
Verbum Domini contra principem Tyri et de superbia :
ejus. Sermo Domini contra Sidonem , et promissio
omini de congregandis filiis Israel.
• Et factus est sermo Domini ad me, dicens :
* Fili hominis, dic principi Tyri : IIæc dicit Do
dixisti, Deus ego sum, et in cathedra Dei sedi.
in corde maris, cum sis homo et non Deus, et
: dedisti cor tuum quasi cor Dei. Ecce sapientior es
tu [)ai;iele? 0mne secretum non est absconditum a
te. In sapientia et prudentia tua fecisti tibi forti
tudinem, et acquisisti aurum et argentum in tlie
sauris tuis. ln multitudine sapientiæ tuæ, et in ne
gotiatione tua multiplicasti tibi fortitudinem.
et elevatum est cor tuum im robore tuo: pro
plerea h;ec dicit Dominus Deus, Eo quod eleva
tum est cor tuum, quasi cor Dei, idcirco ecce ego
adJucam super te alienos robustissimos gentium ,
et nullabunt gladios suos super pulchritudinem sa
pientiæ tu e, et polluent decorem tuum, inter
ficient te et tradent te, et n;orieris in interitu
785 COMMENT. IN EZECHIELEM. — L!B. XI. 7S6

« occisorum in corde maris. Nunquid dicens loque- A pum, quæ scripta sunt dissetamus. * Cum sis, ait, "
• ris, Deus ego sum coram interficientibus te, cum in medio mari, » et in insule tenearis angustiis,
• sis homo et non Deus, in manu occidentium te? plus dicam, cum sis homo, et liumanæ carnis fragi
• Morte incircumcisoru.m morieris in manu alieno litate circumdatus, tumore cordis elatus, in solio
v rum, quia ego locutus sum, ait Dominus Deus. » Dei , in cœlis te habitare arbitratus es. Simulque
(uieron.) Quomodo autem Tyriæ urbis sub figura ua quia jactas sapientiam intantum , ut regni tui ho
vis primum divitiæ, deinde ruina planctusque descri mines Salomonem ænigmatibus provocarent, nun
pius est, sic ad principem Tyri primum sermo fit quid sapientior es Daniele, qui Dei gratia vicit
prophetalis, quod erectus sit per superbiam, nec bene omnes magos et hariolos, et nunc in Babylone sapien
usus opibus, quas habe!)at. Dein luctus et lamentatio tissimus est? Sive ita intelligendum etiam sapientior
de quantis bonis ad mala quanta pervenerit; pri sis Daniele, qui omnium confessione sapientissiiiius
neum igitur prima dicenda stint. Scriptum est in est : et divitiarum ac potentiæ magnitudine Dei te
Isaia ad regem Babylonis Nabuchodonosor, quod se cupias potentiæ coæquare, tamen capiaris ab adver
l)ei potentiæ coæquarit, et in tantam elatus sit ar sariis, et urbe perdita, multis confodieris vulnerib;is.
rogantiam, ut auderet dicere : • Super sidera cœli Et ultra non dices, Deus ego sum, sed doctus interitu
ascendam, et ero similis Altissimo (Isa. xiv). » B hominem te esse cognosces, non Deum. Sin autem
præcipitatusque de solio meruit audire : « Quoaiodo volumus principem Tyri eamdem dicere potestatem
cecidiu Lucifer, qui mane oriebatur? » Et de Pha cui a Deo credita est ipsa civitas, sive provincia, illud
raone in hoc eodem propheta : • Mea sunt flumina assumamus testimonium. Ego dixi, dii estis, et filii
et ego feci ea. » Et de principe Tyri, quod elato Excelsi omnes. Vos autem sicut homines morie
corde dixerit arroganter : « Deus ego sum, et in mini, et sicut unus de principibus cadetis. Traditæ
cathedra Dei sedi, » sive t in habitaculo Dei habi enim illis sunt ad regendum provinciæ, quasi judi
tavi. » Cum sit homo et non Deus. Quæ quanquam cibus ab imperatore, qui o})liti honorem suum ex
videantur vires humanæ fragilitatis excedere, et non alterius jussione pendere, qualis nuper Herodianus
tam hominum verba esse, quam insanientium dæ in Africa fuit. Erecti sunt mente tyrannica contra
nonum, tamen juxta ùrip6oXijv delemus accipere, regem et Dominum suum, ut in toto orbe dispersi
quod in tantum intumuerint et nescierint mensu sub nominibus idololatriæ, deorum sibi nomina as
ram suam ut elati felicitate sæculi, et regni polen sumerent, et inflati superbia in judicium diaboli
tia, dum præsentia lona putant esse perpetua, ho inciderent et laqueum. De quo et Salvator locutus
mines se esse nescierint, et æternum sibi imperium in Evangelio est : « Vidi Satanam quasi fulgur ca
vindicarint, licet sub typo principum, regumque, C dentem de cœlo (Luc. x). »
et singuJarium urbium vel provinciarum potestates « Et factus est sermo Domini ad nie dicens: Fili
adversariæ demonstrentur. De quibus scribit et « hominis, leva planctum super regem Tyri , et di
apostolus Paulus ( Ephes. vi) : t Non est nobis pu ces ei : Hæc dicit Dominus Deus : Tu signaculum
gna adversus carnem, et sanguinem, sed contra similitudinis, plenus sapientia et perfectus decore ;
principes et potestates rectoresque tenebrarum isla in deliciis paradisi Dei fuisti. 0mnis l pis preiio
rum, et spiritalia nequitiæ in cœlestibus. » Et in sus operimentum tuum, sardius, topazius et jaspis,
alio loco (I Cor. ii) : • Sapieutiam loquitur inter et chrysolitus, et onyx, et berillus sapphirus et car
perfectos, sapientiam vero non mundi hujus neque bunculus et simaragdus. Aurum opus decoris tui,
principum sæculi istius qui destruuntur. » Et ite et foramina tua in die , qua conditus es præparata
rum, de sapientia disputans, ait (Ibid.) :- • Quam sunt. Tu clerub extentus et prolegens, et posui
nullus de priucipi!jus mundi hiijus cognovit. Si enim te in monte sancto Dei. In medio lapidum ignilo
cognovissent nuiiquam dominum gloriæ crucifixis rum ambulasti, perfectus in viis tuis a die condi
seut. » In Danielis quoque prophelia perspicue legi tionis tuæ, donec inventa est iniquitas in te. Ila
uur (Dan. x), princeps Israelitici populi, Michael muluiludine negoiiationis tuæ repleta sunt inte
et princeps Græciæ princepsque Persarum. Et I) riora tua iniquitate, et peccasti, et ejeci te de
Moses apertius scribil in Deuteronomii cantico : « monte Dei, et perdidi te, o cherub, protegeus
• Quando dividebat Altissimus genles, disseminabat de medio lapidum ignitorum. Et levatum est cor
filios Adam : constituit terminos nationum , juxta tuum in decore tuo. Perdidisti sapientiam in pul
numerum angelorum Dei, » sive, ut melius habetur in chritudine tua, in terram projeci te : ante faciem
Hebraico, i juxta numerum filiorum Israel. Et fa regum dedi te, ut cernerent te. In multitudine
ctum est, pars Domini populus ejus Jacob , fumi iniquitatum tuarum et in iniquitate negotiationis
culus hæreditatis ejus Israel (Deut. xxxii). » Nec tuæ, polluisti sanctificationem tuam, producam
mirabimur in parte contraria pessinuos reges in typo ergo ignem de medio tui qui comedat te, et dabo
prævaricatorum præcedere principum, cum optimos te in cinerem super terram in conspectu omniura
reges David et Salomonem et Josiam el Palriarchas videntium te. Qmnes qui viderint te in gentibus
et Prophetas in figura Doiuini Salvatoris præces obstupescent super te. Nihili factus es, et non
sisse doceamus. Igitur juxta utramque intelligenliam eris in perpetuum. » ( Hieron.) Quia diximus qui
regum pariter supcrborum et apostatarum princi sit princeps Tyri, et quoniodo corruerit superbia,
 787 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. *i88

lamentationem ejus super pristina gloria cognosca- A litudinis fuit? De sigillo quippe annuli talis similitudo
inus: primum commonetur, quid fuerit ut doleat se imaginaliter exprimitur, qualis in sigillo eodem
perdidisse, quod habuit. Tu, inquit, signaculum si- . essentialiter habetur. Et licet homo ad similitudi
militudinis, juxta illud, quod proprie de Salvatore . nem Dei creatus sit, Angelo tamen quasi majus
dicit Joannes Evangelista : Hunc enim Deus signavit aliquid tribuens, non eum ad similitudinem Dei
pater, et de hominibus: signavit quoniam Deus ve conditum, sed ipsum signaculum Dei similitudinis
rax est. Et in Psalmis: • Signatum est super nos dicit, ut quo subtilior est in natura, eo in illo
lumen vultus tui, Domine (Psal. iv). » Et in alio similitudo Dei plenius credatur expressa. Hinc est
loco, a Charissimi, nunc filii Dei sumus, et nec quod primatus ejus potentiam adhuc insinuans,
dum apparuit quid futuri sumus : simus quoniam idem propheta subjungit: «Omnis lapis pretiosus ope
cum, apparuerit, similes ei erimus ( I Joan. iii). » rimentum tuum, sardius, et topazius, et jaspis,
Unde et ad Deum dicitur : w Quis similis erit tibi ? » chrysolithus, et onychinus, et berillus, et sapplirus,
ubi aliud est enim similitudo, aliud æqualitas. Unde carbunculus et smaragdus. Novem dixit genera la
sævissima hæresis est, quæ in Christo tantum patris pidum, quia nimirum novem sunt ordines angelo
similitudinem confitetur, aufert naturam. Nos autem rum. Nam cum per sacra eloquia angeli, archan
in filio non solum similitudinem dicimus, sed æqua B geli, throni, dominationes, virtutes, principatus,
litatem, propterea enim eum persequebantur Judæi, potestates, cherubim, atque seraphim aperia nar
quia non solum solvebat sabbatum, sed et æqualem ratione memorantur, supernorum civium quantæ
se faciebat Deo. Ubi autem æqualitas est, ibi eadem sint distinctiones ostenditur, quibus tamen Behe
natura, unaque substantia. Hoc est illud, quod de moth iste opertus fuisse describitur, quia eos quasi
similitudine loquitur et Apostolus : t Filioli mei, vestem ad ornamentum suum habuit, quorum dum
quos iterum parturio donec Christus formetur in vo claritatem transcenderet, ex eorum comparatione
bis (Gal. iv), » ut recipiatis videlicet similitudinem clarior fuit. De cujus illic adhuc descriptione subjun
cjus, quam vestro vitio perdidistis. Et quia in latinis git : t Aurum opus decoris tui, et foramina tua in
codicibus pro signaculo resignaculum legitur, quidam die qua conditus es præparata sunt. » Aurum opus
sic intelligunt, quod signaculum Dei et figuram, quæ decoris ejus extitit, quia sapientiæ elaritate can
velut in cera mollissima expressa sit, rex Tyri resi duit, quam bene creatus accepit, foramina vero id
gnaverit atque perdiderit : ut pro signaculo fecerit circo in lapidibus fiunt, ut vinculati auro in orna
resiguaculum, nequaquam habens imaginem et si menti compositione jungantur et nequaquam a se
militudem Dei, juxta quam et primus homo conditus dissidant, quos interfusum aurum repletis forami
est, dicente Deo : Faciamus hominem ad imaginem C nibus ligat. Hujus ergo lapidis in die conditionis
et similitudinem nostram. Et notandum quod imago suæ foramina præparata sunt, quia videlicet capax
tunc facta sit tantum, similitudo in Christi bapti charitatis est conditus, qua si repleri voluisset stan
smale compleatur, et consequenter ei cui dictum tibus Angelis tanquam positis in regis ornamenuo
est, Tu signaculum similitudinis, jungitur plenus sa lapidibus potuisset inhaerere. Si enim charitatis auro
pientiæ et perfectus decore, sive quasi diversis flori sese penetrabilem præbuisset, sanctis angelis so
bus ornata atque composita corona virtutum, quam ciatus in ornamento, ut diximus, regio lapis fixus
proprio studio auget diligens, dum naturæ bonum maneret. IIabuit ergo lapis iste foramina, sed per
nutrit industria, et negligens minuit. Juxta illud, superbiæ vitium, charitatis auro non sunt repleta.
quod in Proverbiis sub figura mulieris pulchræ et Nam quia idcirco ligantur auro ne cadant, idcirco
inale moratæ dicitur : • Sicut inauris in naribus iste cecidit, quia etiam perforatus manu artificis
porcæ, sic mulieri male moratæ pulchritudo (Prov. amoris vinculis ligari contempsit. Nunc autem cæ
xi). » Sequitur : • In deliciis paradisi Dei fuisti ; » teri lapides, qui huic similiter fuerant perforati, pe
pro quo in Hebraico habetur in Eden, quod et netrante se invicem charitate ligati sunt, atque hoc
Geneseos narrat historia. Eden autem vertitur in in munere, isto cadente, meruerunt, ut nequaquam
delicias, et pulchre ad distinctionem paradisum Dei D jam de ornamento regio cadendo solvantur. (Hieron.)
iiominat, ut ostendat esse et contrarium paradisum Porro quod habitationi paradisi copulatur, v omnis la
non Dei apud eos qui veritatem mutant mendacio, pis pretiosus, operimentuma tuum, » sive colligatio tua
et paradisum halere se jactant. Quo sermone de et circumdatio, sardius, topazius et jaspis, chryso
inonstrat nequaquam hominem esse de quo scribi lithus et onyx et berillus, sapphirus, et carbuncu
uur, sed contrariam fortitudinem, quæ quondam in lus, smaragdus, hoc observandum est, non omni
I)ei paradiso commorata sit, licet Judæi hoc per lapide pretioso regem Tyri fuisse circundatum, sive
rpórro, qui appellatur υπιp6o\i,de Hiram rege Tyri opertum, et, ut Symmachus transtulit, vinctum atque
aestimant prophetari. Cui autem dicitur : • In deli constrictum : sed omnem lapidem, quem habuit non
ciis paradisi Dei fuisti, » sive factus es, quid ha princeps Tyri fuisse pretiosum. Alioquin multi sunt
lruerit ostendit, quidve perdiderit. (Greg., lib. xxxiii pretiosi lapides, quos in præsenti loco Scriptura
Mor., c. 24 et 25.) Primo verbo quo ait : • Tu signa nominat : Chalcedonius, Sardonyx, Chrysoprasus,
culum similitudinis, » cuncta complexus est, quid Hyacinthus, Crystallum quoque et pretiosissimum
namque boni non habuit, qui signaculum Dei sinui margaritum; sed et Aquila et Symmachus ac Tlieo
789 C0MMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. XI. 790

lotio in præsenti loco multum et inter se, et inter A Spiritus sancti (Zach. iii). Lege lsaiam. Et ponitur
Septuaginta interpretes non solum ordine, sed et per apostolum Paulum (I Cor. iii) in fundamento
numero discrepant atque nominibus. In Apocalypsi Ecclesiæ super quo*aedificentur, aurum, argentum
quoque Joannis (Apoc. xxi), ubi de vivis lapidibus lapides pretiosi : quorum colores atquc naturas et
Ilierusalem exstructa memoratur, paululum in extre efficientias singulorum ; non est hujus temporis dis
nuis partibus ordine commutato iidem in fundamentis sere, sed proprium volumen desiderant, ita ut in
ejus ponuntur lapides, ita ut portæ illius crystalli Ezechiel et in Exodo et in Apocalypsi, et in Isaia
lumine scribantur ædificatæ : sed in pectore ponti sibi omnes lapides, et lapidum ordines comparati,
ficis per quatuor ordines in rationali iidem lapides magnam et legenti et disserenti faciant quæstionem.
describuntur (Exod. xxviii). Et in humeris ejus duo v Tu Cherub, inquit, cxtentus et protegens in monte
lapides onychini in quibus duodecim patriarcharum sancto Dei in medio Japidum ignitorum perfectus
scripta sunt iiomina quos verus pontifex de quo ambulasti. » (Greg. cap. cit. et xxvi.) Cherub quippe
scriptum est : • Tu es sacerdos in æternum secun plenitudo scientiæ interpretatur : et idcirco iste
(lum ordinem Melchisedech ( Psal. cxix), portat in Cherub dicitur, qui transcendisse cunctos scientia
pectore, portat in humeris, ut in duodecim lapidi non dubitatur : qui in medio ignitorum lapidum
bus Apostolorum numerum, et in duobus utriusque B perfectus ambulavit, quia inter angelorum corda
Testamenti sacramenta demonstret. Quorum unus charitatis igne succensa clarus gloria conditionis
Joannes Evangelista recubuit in pectore ejus, ut extitit. Quem bene extentum et protegentem dicit :
bauriret fluenta sapientiæ et posset dicere : • In prin Omne enim quod extenti prolegimus, obuumbramus.
cipio erat Verbum, et Werbum erat apud Deum, et Et quia comparationem claritatis suæ cæterorum
Deus erat Verbum, hoc erat in principio apud Deum claritatem obumbrasse creditur, ipse extentus et pro
(Joan. 1). » Isti sunt vivi lapides, de quibus ædificatur tegens fuisse perhibetur; reliquos enim quasi obum
Ecclesia, et de quibus scribit apostolus Petrus : c Si brando operuit, quia eorum magnitudinem excellen
credidistis quia suavis Dominus ad quem accedentes tia majore transcendit. Quod ergo illic speciosus in
lapidem viventem, ab hominibus quidem reproba multis frondibus, quod illic signaculum similitudinis,
tum, a Deo autem electum, honorabilem, et ipsi quod illic Cherub, quod illic protegens dicitur, hoc in
sicut lapides viventes ædificamini domus spiritales in Job voce Dominica Behemoth iste viarum Dei princi
sacerdotium sanctum , offerre spiritales victimas pium vocatur (Job. xl). De quo idcirco tam mira
placentes Deo per Jesum Christum (I Pet. ii). » in quibus fuit et quam amisit insinuat, ut territo
Quoniam dicit Scriptura : • Ecce ponam in Sion la homini ostendat quod ipse si superbiat de elationis
pidem angularem, electum, pretiosum, et qui cre C suæ culpa passurus sit, si feriendo illi parcere no
dit in eo non confundetur (Isa. xxviii). » Super quo luit, quem creando in gloria tantæ claritatis eleva
et Vas electionis pari voce consentit dicens : v Su vit. Consideret ergo homo, quid elatus in terra me
perædificati in fundamento apostolorum et prophe reatur, si et prælatus angelis, angelus in coelo pro
tarum, ipso angulari lapide Christo Jesu Domino sternitur. Unde et bene per prophetam dicitur :
nostro, in quo omnis ædificatio construcla crescit im • Inebriatus est in cœlo gladius meus (Isa. xxxiv); » '
templum sanctum Dei ( Ephes. ii). » IIi sunt lapides ac si aperte diceret : qua ira feriam superbos terrae ,
de quibus et in alio loco legimus : ¢ Lapides sancti perpendite, si ipsos etiam quos in cœlo juxta me
volvuntur super terram instar rotarum (Zach. ix); » condidi præ elationis vitio percutere non peperci.
paululum tangentes humum, et volubilitate sua ad (IIieron.) Porro quod dicitur juxta lIebraicum : • Tu
cœlestia festimantes. De quibus et Scriptura comme cherub extentus et protegens, » subauditur arcam
morat: « Ecee ego præparo carbunculum lapidem tuum, Dei et propitiatorium, vel juxta Septuaginta quod
et fundamenta tua sapphirum, etponam propugnacula ipse cum cherub unctus sit et creatus. Ex quo
tua jaspidem, et portas tuas lapide crystallo, et murum ostenditur ad hominem urbis Tyriæ principem hoc
trium lapidibus electis, et omnes filios tuos doctos a pertinere non posse, sed ad sanctam quondam et
l)eo, et in multa pace filios tuos et in justitia ædifica- D præcipuam fortitudinem, quæ urbis Tyriæ princeps
teris (Isa. liv). » Super quo quid nobis videretur in posita sit. * Et posui te, inquit, in monte sancto
ejusdem prophetæ ex planationibus diximus. De hu Dei, » haud dubium quin paradisum significet, ad
juscemodi lapidibus et vicesimus psalmus canit : « Do quem post cœlum tertium Paulus raptum esse se
mine, in virtute tua lætabitur rex, et super salutare dicit (II Cor. xii). Cherub autem genere mascu
tuum exultabit vehementer. Desiderium animæ ejus lino numero singulari, et plurali dicuntur clieru
tribuisti ei, et voluntate labiorum ejus non frau bim, qui interpretantur scientiæ multitudo, super
dasti eum. Quoniam prævenisti eum in benedictione quibus requiescit et sedet Deus, et hoc curru uti
dulcedinis, posuisti in capite ejus coronam de lapide • tur, dicente propheta ad eum : ¢ Qui sedes super
pretioso. » Istæ sunt margaritæ prophetarum et cherubim, manifestare (Psal. lxxix). » Et in alio
apostolorum, quæ comparatione Christi omnes ve loco : « Ascendit super cherubim et volavit; volavit
mundantur in Evangelio, ut ematur pretiosissimum super pennas ventorum (Psal. xvii). » Iste autcm
margaritum, et lapis de qiio Zacharias scribit, cherub sive creatus cum cherub, extentus et prote
quod septem habeat oculos, id est, septem gratias gens sacramenta, positus est in monte s;\ncto I)ci.
 791 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 792

De quo crebro diximus. Et Paulus apostolus lo- A nequaquam inter ignitos lapides consisteres, seJ pe
quitur, si quis tamen ad Hebræos Epistolam susci rires. 0 ipse cherub, sive eherubim, qui te protegebat,
pit : • Accessistis ad Sion montem, et civitatem Dei eduxi te de medio lapidum ignitorum, juxta illud
viventis Jerusalem cœlestem, et millia angelorum quod de Adam scriptum est : t Ejecit Adam, et con
(Hebr. xii). » Vel certe mons sancti Dei paradisiis, stituit cherubim (Gen. iii), » contra paradisum delicia
iit diximus, intelligendus est. Ambulavit quoque in rum. Causasque reddit cur eductus sit, sive pr0
medio ignitorum lapidum, de quibus scriptum est : jectus de medio ignitorum lapidum : « Elevatum est
• Qui facit angelos suos spiritus, et ministros suos eni mcor tuum in decore tuo, » dum tuum putas esse,
ignem urentem (Psal. ciii). » Et non solum Deus quod Dei est. Unde et apostolus stimulum carnis, et
qui vocatur igtiis consumens, fenum, ligna, stipu angelmm Satanæ accepisse se dicit (II Cor. xu) qui
lamque consumat, sed et angeli, qui vocantur igniti eum colaphizaret, ne revelationum multitudine su
lapides spirituque ferventes; unde et Dominus : perbiret, et iii judicium incideret diaboli. « Et iJ
• Ignem, inquit, veni mittere super terram, et quid circo corrupta est, inquit, doctrina tua cum decore
volo, nisi ut ardeat? (Luc. xii.)» Quodque sequitur : ttio, sive perdidisti sapientiam tuam in decore tuo; ,
• Perfectus in viis tuis a die conditionis tuæ, * pro ut dum plt;s vis esse quam conditus es, et magis sa
quo posuere Sepluaginta : • Fuisti immaculatus in B pere quam a Deo acceperas, e:iam id perderes, quod
diebus tuis a die, qua conditus es, donec inventa est habebas et pro pulchritudine atque doctrina, defor
iniquitas $n te, » ostendit omnem creaturam bonam mitas te atque stultitia possideret : unde in terrain
a Deo conditam et perfectam habuisse virtutem : et projectus es, qui antehabitabas in monte Dei. De quo
per hoc principem quoque Tyri fuisse immaculatum, et Isaias scribit : « Quomodo cecidit Lucifer, qui
ut deinceps macula non naturæ sit, sed voluntatis : mane oriebatur? (Isa. xiv.) » Et Salvator iu Evange
• Donec inventa est iniquitas in te. » Inventa a Deo, lio : « Videbam, inquit, Satanam quasi fulgur de
quæ in thesauris pectoris tui per superbiam et abu cœlo cadentem (Luc. x). » Quod et Jeremias loqui
sionem potestatis, quam acceperas tenebatur inclusa. tur ad Jerusalem : ¢ Quomodo obscuravit Dominus
• In multitudine, inquit, negotiationis tuæ re in ira sua filiam Sion, projecit de coelo in terram
pleta sunt interiora tua in iniquitate et peccasli. Et gloriam lsrael? (Thren. ii.) » Projectus autem in con
ejeci te de monte Dei : et perdidi te, o cherub, pro spectu omnium regum, ut tuo terreretur exemplo,
tegens de medio lapidum ignitorum, et levatum est vel bonorum regum, quorum cor in manu Dei est,
cor tuum in decore tuo. Perdidisti sapientiam in vel malorum, quorum regna ostendit diabolus Sal
pulchritudine tua, in terram projeci te, ante faciem vatori : Qui occurrerunt regi Babylonio dicentes : Et
regum dedi te, ut cernerent te. In multitudine ini tu captus es sicut nos, atque inter nos reputatus es.
quitatum tuarum, et iniquitate negotiationis tuæ, Quamobrein et polluit sanctificationem suam, quam
polluisti sanctificationem tuam. Producam ergo habuerat, quando habitabat in monte et conversa
ignem de medio tui, qui com;edat te. » In multi batur in medio ignitorum lapidum. Sequitur : « Pro
tudine quoque negotiationis ejus repleta sunt inte ducam ignem de medio tui qui devoret te. » lstum
riora illius sive cellaria iniquitate Dum enim mul ignem in Tyri regis corde succenderat ille, cujus
ia conquirit, et non est contentus scientia quam ignita sunt jacula, et de quo scriptum est : s Omnes
acceperat, nec potestate cui præpositus erat, reple adulterantes quasi clibanus corda eorum (0se. vii). »
vit cellaria et interiora pectoris sui, ut saturatus et De quo igne loquitur et Isaias : ' Ambulate in lumine
incrassatus, calcitraret contra creatorem suum. ignis vestri et in flamma quam succendistis (Isa. l), »
Manducavit enim Jacob et saturatus est, et recalci ut foras egrediens devoret possidentem, juxta illud,
travit dilectus, incrassatus et impinguatus, et dilata quod in eodem Isaia scriptum est: * Devoravit sicut
tuis, et dereliquit Deum qui fecerat eum (Deut. fenum materiam (Isa. v); in die illa exstinguentur
xxxii); et : • De corde procedunt cogitationes pes montes, et colles, et saltus, et devorabit ab anima
simae (Matth. xv); » propter quas dicit Deus: « Pec usque ad carnes. Iluic ignem, qui alientis appella
casti, et ejeci te de monte Dei, » sive vulneratus es a tur, Nadab et Aliud ad altare Domini obtulerant
monte Dei : quod legentes timere compellimur. Si (Levit. x), et idcirco divino igne consumpti sunt.
enim cherub extentus et protegens positus in monte Unde et Moyses ait: « Hoc est verbum quod dixit Do
sancto Dei, et in medio ignitorum lapidum perfectus minus, in his qui appropinquant mihi sanctificabor.»
atque immaculatus: propter multitudinem negotiatio Sanctificatio autem Dei est pœna peccantium. Post
nis replevit interiora sua iniquitate, et peccavit, et hæc dicitur: • Et dabo te in cinerem, » ut omnia quæ
ejectus est de monte Dei, hoc est, de habitatione superædificasti malæ conscientiæ tuæ ignis assu
paradisi , sive vulneratus a monte Dei, qui perspi mat. Qui cum debueras in requie et sabbato nequa
cue Christus intelligitur : aut certe' in monte Dei quam opus facere servile, ligna in sabbato collegisti,
constitutus et habitans, a semetipso vulneratus est, ul haberet, quod in pectore tuo devoraret incen
et conscientiæ compunctus malo, dum se intelligit dium. Prodest quoque omnia mala opera converti
habitatione montis indignum, quid de nobis æsti in cinerem, ut ignis noxius penitus exstinguatur, et
mandum est? Propter quod dicitur ei, Et perdidi te, omnes conspiciant et obstupescant perisse regem
^ Che, u!), protegens de m d.o lapidum igitcrum, ut Tyri et nihili factum esse, non in multis sæculis,
793 COMMENT. IN EZEC{IIELEM. — LlB. XI. 794
sed in uno, vel certe in perpetuum, ut impleatur illud A Dominus, cujus promissa firmissima sunt. Quod
quod scriptum est : • Non parcam tibi, et non mise multi ad tempus referunt Zorobabel Ezræ et Neemiæ,
rebor. » Solent Hebræi inter cæteras fabulas suas, quando reversus est populus lsrael, et habitavit in
et ysvso\oyix; atque interminabiles quæstiones, hæc terra Judæa. Alii vero in ultimo tempore, et in mille
contra Hyram regem Tyri dicta intelligere, cum a annis sperant esse conplendum. Porro secundum
Salomone usque ad Ezechielem anni sint plurimi, intelligentiam spiritalem hic nobis sensus videtur :
quos eo tempore homines non vixisse perspicuum Sidonii interpretantur venatores de qui!.us et in
est, et sic pronuntiare, quasi per ironiam propheta Psalmis scriptum est : • Anima nostra sicut passer
ad eum loquatur : Numquid tu es signaculum simili erepta est de laqueo venantium, et a verbo aspero
tudinis Dei, plenus sapientiæ, et perfectus decore: tu (Psal. cxxiii); » et in Proverbiis : t 0culus meretri
cunctis ornatus lapidibus , tu cherub, vel creatus cis laqueus est peccatoris (Eccle. vii). » Su:.t autem
cum cherub, cum e contrario peccaveris, et in cine et in bonam partem his contrarii venatores, de qiiibus
rem dissolvendus sis? Adduntque fabulæ suæ mira scribit Jeremias : « Ecce ego mittam piscatores et
culum, ut contra Scripturam, imo sine Scripturæ venatores, qui venentur vos de omni colle et monte
auctoritate,dicant Hiram mille vixisse annis. Verum (Jer. xvi); » quos et Dominus mittit ad piscandum,
hæc, qnam violenta sit interpretatio, absque nostro B
et facit eos de piscatoribus piscium piscatores
judicio prudens lector intelligit. hominum (Matth. iv). Unde et viculus Petri et An
« Et factus est sermo Domini ad me dicens : Fili dreæ hoc appellatur vocabulo; Bethsaida enim in
• hominis, pone faciem tuam contra Sidonem et pro lingua nostra interpretatur domus venatorum. Ad
« phetabis de ea et dices : Hæc dicit Dominus Deus: versum hos igitur pessimos venatores, Dei sermo
• Ecce ego ad te, Sidon, et glorificabor in medio tui; dirigitur, et imperatur prophetæ, ut ponat sive ob
• et scient quia ego Dominus, cum feceroin ea judicia, firmet faciem suam contra Sidonem, et nequaquam
• et sanctificatus fuero in ea, et immittam ei pesti fluctuet omni vento doctrinæ, sed in veritate con
• lentiam, et sanguinem in plateis ejus. Et corruent sistens interficiat suos venatores. Quæ sunt ergo quæ
• interfecti in medio ejus gladio per circuitum, et Sidoni Dominus comminatur? • Ecce ego ad te ipse
« scient quia ego Dominus. Et non erit ultra domui veniam, et glorificabor in te, cum te interfecero, et
w Israel offendiculum amaritudinis, et spina dolorem scient omnes, qui vixerint, quod ego sum Domi
• inferens, undique per circuitum eorum qui ad nus, » cum tibi reddidero quæ mereris, mittamque
• versantureis, et scient quia ego Dominus Deus. Hæc pestilentiam et sanguinem in plateas tuas. Recteque
« dicit Dominus Deus : Quando congregavero domum plateæ diciuntur Sidonis. • Lala enim et spatiosa via
« Israel de populis, in quibus dispersi sunt, sanctifica C est, quæ ducit ad mortem (Matth. vii). » • Et cor
• bor in eis coram gentibus. Et habitabunt in terra sua, ruent interfecti, qui male steterant, gladio per cir
« quam dedi servo meo Jacob,et habitabunt in ea securi, cuitum. » Illo gladio quem venit Dominus mittere
* et ædificabunt domos planlabuntque vineas, et ha super terram (Matth. x), ut male juncta dissociet :
• bitabunt confidenter, cum fecero judicia in omnibus et sciant, qui remanserint, quod ipse sit Dominus.
• qui adversantureis per circuitum. Et scient quia ego Cumqtie illi cessaverint, nequaquam ultra erit offen
« Dominus Deus eorum. » (Hieron.) Consequenter au diculum amaritudinis, et spina doloris compungens
tem post Tyrum sermo fit ad Sidonem : unius enim et vulnerans populum Dei. Omnia autem hæc dicuii
utraque urbs provinciæ est. Et in Evangelio Tyrus tur contra adversarias potestates, quod in extremo
et Sidon pariter nominantur : • Si in Tyro et Si tempore deleantur, et sit æterna securitas, quando
done factæ essent virtutes quæ fuerunt in te (Matth. congregaverit Dominus, domum Israel, eos qui sensu
xi; Luc. x.) » Unde et Chananæa, cujus filia a cernunt Deum : et sanctificatus fuerit in eis, et com
dæmonio vexabatur, quæ egressa est de finibus plebitur illud, quod scriptum est : « Sancti estote,
Tyri et Sidonis quod postulaverat impetravit. Prædi quoniam ego sanctus sum (Levit. xix). » Et habita
cit autem sermo divinus, quod a Babyloniis et ipsa verint in terra sua, de qua et alibi legimus : « Credo
capienda sit, et malorum cognoscat pondere, quod D videre bona Domini in terra viventium (Psal. xxvi). »
ipse sit Dominus cum judicaverit eam et sanctifica Quam dederat Jacob, qui priorem supplantaverat
tus fuerit in illa, et fame eam ac pestilentia gladio fratrem, et primitiva ejus meruerat accipere. t Et
que consumpserit, ita ut corruat in plateis illius, et habitabunt in ea securi, » sive in spe, * et ædifi
nequaquam ultra sit in offendiculum populo Dei, nec cabunt domos, plantabuntque vineas, et habita
eos frequenter impugnent. Cum autem hoc factum bunt , secundo in spe. Juxta illud, quod legitur in
fuerit revertatur populus Israel, quos in diversas (ii Isaia : t Qui ablactati estis a lacte, qui abstracti
sperserat nationes in terram suam, et sanctificetur in ab ubere, tribulationem super tribulationem ex
eis : nequaquam ut in Sidone in malam partem, sed specta'e, et spem super spem (Isa. xxviii). •
iu bonam, cum eis misertus fuerit, et habitaverint in v „E.ificabunt autem domos, » quas et in Evangelio
terra, quam dedit patri eorum Jacob : et habitave ;edificat, qui non super arenam, sed super petram
rint securi et in Domino confidentes, et ædificave fundamenta constituit. De quibus scriptum est: « Nisi
rint domos, et plantaverint vineas, cum sua pro I)ominus ædificaverit domum, in vanum laborave
missa compleverit ; et tunc cognoscant fiti^' ipse sit runt qui ædificant eam (Psal. cxxvi), »
 795 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 796
CAPUT XXIX. A minum suorum. AEgyptus autem hebraice appellatur
Sermo Domini contra Pharaonem et Ægyptum, ubi Mesraim, et in linguam nostram vertitur coangu
pra-dicitur solitudo AEgypti et ejus post annos qua
draginta restitutio promittitur Nabuchodonosor pro stans videlicet, et tribulans eos qui sibi subditi sunt,
mercede laboris contra Tyrum. et non dimittens oculos ad cœlum levare, sed juxia
• In anno decimo, in duodecimo mense, in prima Evangelium (Luc. xiii) et exemplum illius mulieris
« die mensis, factum est verbum Domini ad me di quam decem et octo annis diabolus incurvaverat
a cens : Fili hominis, pone faciem tuam contra Pha semperadterrena demergens. Videamusigitur quæ sit
raonem regem Ægypti, et prophetabis de eo, et comminatio contra Pharaonem et oriinem Ægyptum.
« de Ægypto universa loqueris, et dices: Hæc dicit « Ecce ego ad te, Pharao rex Ægypti, draco ma
« Dominus Deus, » etc. Post Sidonem, quæ et ipsa * gne, qui cubas in medio fluminum tuorum, et di
in Phœnicis littore constituta est, sermo fit ad pro • cis: Meus est fluvius, et ego feci memetipsum. Et
phetam decimo anno captivitatis regis Joachim, et * ponam frenum in maxillis tuis, et agglutinal;o pi
duodecimo mense et una die mensis, ut ponat fa w sces fluminum tuorum squamis tuis; et extraham te
ciem suam sive obfirmet contra Pharaonem regem * de medio fluminum tuorum, et universi pisces tui
Ægypti, et loquatur de eo, et de universa Ægypto, • squamis tuis adhærebunt. Et projiciam te in deser
sive ad omnem Ægyptum; ex alia enim parte Judææ B , tum et omnes pisces fluminis tui ; super facieum
in eoden) littore constituta Ægypti provincia est, et v terræ cades. Non colligeris neque congregaberis.
qu;e illi ventura sint prophetet. Sin autem oportet de v Bestiis terræ et volatilibus cœli dedi te ad devo
numeris aliquid dicere, quem locum habeat inter * randum. Et scient omnes habitatores Ægypti, quia
decem dies una. Unde et in principio Geneseos non est. * ego sum Dominus, pro eo, quod factus es baculus
dictum, a factum est vespere et mane dies prima, » • arundineus domui Israel, quando apprehenderunt
sed , una, » ut eamdem diem revolvi semper edoceat c te manu sua, et confractus es, et lacerasli omnem
enmdem ordinem inter decem decadas, hoc est, cen « humerum eorum, et innitentibus eis super te com
tenarium numerum decimus numerus possidebit, quo • minutus es, et dissolvisti omnes renes eorum. »
ad victimam agnus assumitur, ut immoletur die Dicit autem contra Pharaonem principem Ægypti, et
quarta decima, atque hoc modo usque ad mille et sub figura ejus ad magnam loquitur potestatem, cui
decem millia et centum millia, et ultra per decadas Ægyptus tradita est ad regendum. Et nihilominus
suas numerorum `ordo procedit. Post decimum au superbit contra creatorem suum sibi dominationem
tem annum mensis duodecimus ponitur, ut per terræ vindicans, et se colendam Ægyptiis gentibus
fectus duodecim apostolorum ac prophetarum , tradens. Loquiturque juxta situm provinciae quasi
qui in uno volumine continentur, numerus demon ad regem quod in Nili inundatione confidat, et plu
stretur. Porro, juxta Septuaginta, decimo mensis , vias de coelo non magnopere desideret auctoremque,
qui hebraice appellatur Thebeth , et apud Ægy sui seipsum putet vel fluvios, hoc est, δι»pvy*:, et
plios Tybi , apud Romanos Januarius dicitur, eo rivos Nili a se factos jactitet. Non, inquit, angelum
quod apud illos anni sit janua : omni calore su mittam, sed, o draco magne, qui cubas et resiJes in
blato, hyberni frigoris continet principatum. IIoc medio fluminum tuorum, ipse ad te veniam punien
de numeris dixisse sufiiciat. Cæterum illud vel ma dum. Ausus enim es dicere: Meus est Nilus fluvius, et
xime requirendum est, utrum ipse sit Pharao, qui ego mei conditor sum, vel ipse feci flumen, quo
in Exodo, et in Isaia, et Jeremia, et Ezechiel, mul omnis Ægyptus irrigatur. Cumque venero, • ponam
uisque aliis in locis, et in Cantico nominatur: « Equi frenum in maxillis tuis, » sive constringam laqueis
tatui meo in curribus Pharaonis, assimilavi te, pro os tuum, quo magnifice loquebaris. Et omnes socios
xima mea (Cant. 1); » an alius atque alius? Videtur ac duces tuos, quos pisces vocat, adhaerere faciamt
que mihi non esse unus, sed apud AEgyptios, hoe pennis vel squamis tuis, ut extractus e flumine pro
vocabulo demonstrari regiam dignitatem, sicut apud jiciaris sive deponaris. Nimium te enim extuleras in
Bomanos Cæsares et Augusti reges eorum appellan- D deserto, et cades super faciem campi vel terræ tuæ;
tur a primo Gaio Cæsare, et secundo adoptivo ejus eo quod Ægyptus campestris provincia sit. Nec colli
Octaviano, qui postea Augustus est nominatus, et getur cadaver tuum, nec congregaberis, id est, ne
apud Syros Antiochi, apud Persas Arsacidæ, apud quaquam sepelieris, sed • besuis et volatilibus coeli
Philistiim Abimelech, et post Alexandrum in Ægypto dabo te devorandum; » ut cum hæc viderint in te
Ptolomæi usque ad Cleopatram , qua victa apud meo judicio perpetrata habitatores Ægypti, cogno
Actium AEgyptus Romana est facta provincia. Ergo scant quod ipse sim Dominus. Hæc autem tibi eve
in præsentiarum adversum unum quemlibet regem nient quoniam populum meum Israel tuo auxilio
Ægypti sermo fit Domini, qui interpretatur διασκε decepisti, ut nequaquam in Deo creatore suo, sed
δασrj;, interfector videlicet et lacerator et gladio in te confiderent. Fuisti eis baculus arundineusjuxta
cuncta concidens et dividens. Quod juxta mysticos Isaiam (Isa. xxxvi), vel virga vacua, et calamus fra
intellectus referendum est ad eam potestatem, cui gilissimus, cui innitentes cassum deprehendere pre
subjecta est Ægyptus. Nunquam enim homo aude silium, ita ut ab incumbentibus frangereris et lace
ret dicerc : « Mea sunt flumina, et ego feci illa, » nec rares humerum, et manum qua tenebaris. Et dum
Jraco appcllaretur magnus, et scdeiis in medio flu in te securi sunt comminuentur omnes lumbi corum.
 797 COMMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. xi.
cadentium in terram, et pro auxilio accipientium A nares ejus perforat, quia callidas cjus insidias acutis
vulnera. Hæc autem per μεταyop&v dicuntur quasi ad
regem Ægypti, eo quod et ipsa provincia nequaquam
adversaria fuerit lsraeli, sed dum magna promittit,
a Dei eos auxilio separaret. Draconem autem juxta
άναγωγήν contrariam potestatem sæpe legimus;
unde et Pharao dicitur διασκεδαστάς, quod a Deo
separet atque se jungat; et Ægyptus in tribulan
tes et affligentes vertilur, eos videlicet quos sibi
potuerit subjugare. Iste draco est prævaricator de
quo Job plenissime loquitur (Job. xl). Et in psalmo
scriptum est : « Tu confregisti capita draconis, de
disti eum in escam populis Æthiopibus (Psal. Lxxiii). »
Et draco magnus ad comparationem minorum dra
conum dicitur; de quibus canitur : v Tu confregisti
capita draconum in aquis. Et in alio loco: ' Hoc mare B jectam, et nihil in se habentem montium, nec aquas
magnum et spatiosum manibus: illic reptilia quorum
non est numerus, animalia pusilla cum magnis; illic
naves pertransibunt. Draco iste, quem formiasti ad
illudendum ei (Psal. ciii). » De quo et in alio loco
dicitur : Ipse est rex omnium, qui in aquis sunt, et
principium figurationis Domini, qui factus est, ut
illuderetur ab angelis ejus. Sedet autem sive cubat
in medio fluminum suorum, non unius fluminis, sed
multorum, quæ in diversis hæresibus accipimus, per
quas fluxit in Ægyptum sæculi istius et irrigavit
animas seductorum, non pluviis de coelo venientibus,
sed de terra aquis turbidis, quas bibere nos prohibet
Jeremias, dicens : • Quid tibi et viæ Ægypti, ut
bibas aquam Geon (Jer. ii), » pro quo in Hebraico sior
scriptum est, quod verbum in aquas turbidas trans- C deponantur, et cadat auctor criminum, qui prius
fertur atque coenosas. Ut autem intelligamus, quæ
sint Ægyptii draconis flumina , ex contrariis scire
poterimus. Dominus loquitur de fluminibus suis :
w Qui credit in me, flumina de ventre ejus fluent
aquæ vivæ (Joan. vii). » Et ad Samaritanam : t Qui
biberit de aqua, quam ego dellero ei, non sitiet in
æternum, sed fiet in eo fons aquæ salientis in vitam
aeternam (Joan. iv). » Ista sunt flumina de cœlo ve
nientia de quibus David canit : « Fluminis impetus
lætificat civitatem Dei (Psal. xlv), » haud dubium
quin Ecclesiam significet. Consideremus ergo quæ
draconis pœna, quodve supplicium sit. Sequitur: s Et
ponam frenum vel laqueum in maxillis tuis. » Cni
simile est illud Job : « Adduces autem draconem in
hamo, et pones capistrum clrca nares ejus. Confidit
quod introeat Jordanis in osejus, in oculo suo suscipiet
illum : perforabit autem sude nares ejus, et armilla
labium illius (Job. xl). » (Greg. Moral. xxxiii, c. 8.)
Quid aliud sudes, id est palos accipimus, qui videlicet
exacuuntur ut figantur, nisi acuta sanctorum consilia
quæ hujus Behemoth nares perforant, dum sagacissi
mas insidias et vigilando circumspiciunt, et superando
transfigunt? Per mares vero odor trahitur, et ducto
flatu hoc agitur, ut res etiam quæ longe est posita
cognoscatur. Naribus ergo Behemoth, callidæ ejus
insidiæ designantur, per quas sagacissime nititur et
occulta cordis nostri bona cognoscere, et hæc pes
sima persuasione dissipare. In sudibus itaque Dominus
798
sanctorum sensibus penetrat enervans. (Hieron.) Po
nit autem Dominus in maxillis draconis istius frenum
et perforat labia ejus atque constringit arniill;e cir
culo, quando per ecclesiaslicos viros, qui Scriptu
ris sanctis eruditi sunt, imponit ei silentium, et
universa perversitatis dogmata dissolvuntur. Agglu
tinatque pisces fluminum ejus pennis ipsius vel
squamis, quibus hæretici per superbiam ad alta
festinant, ut et ipsi vincti cum dracone, unum cum
eo corpus efficiant et copulentur ei vel in erroris
consortio, vel in pœnæ similitudine, quomodo qui
adhæret Domino, unus est spiritus. Neque vero
unum habet flumen draco Ægyptius, sed multa flii
mina, quibus irrrigat Ægyptum humilem atque de
Siloe, quæ vadunt cum silentio, sed turbidas et coe
nosas. Unde et extrahit eum Dominus de medio flu
minum suorum , ut nequaquam eis incubet nec
Sedeat in eis, et omnes pisces squamis illius adhæ
reant pro qualitate vitiorum, per totum corpus dra
conis vel capiti vel ventri vel caudæ, et extremis
partibus adhærentes; ut extracto dracone pisces
quoque, qui adhærent ei pariter extrahantur. Et
projiciam te, inquit, in desertum, ut nequaquam re
perias, quos decipias. Vel certe deponam te de cul
mine superbiæ tuæ, et deponam te velociter. Juxta
illud Apostoli : ' Deus autem pacis conterat Satanam
sub pedibus vestris velociter (Rom. xvi);» ut dracone
contrito atque deposito, pisces quoque fluminis illius
stare se arbitrabatur, et in toto orbe discurrere.
Cadat autem super faciem terræ suæ, ad quam de
coelò præcipitatus est, ut nequaquam ultra in hære
ticorum ecclesiis colligatur : neque congregetur sive
sepeliatur in his, qui crediderunt ei cum ab eo fue
rint liberati, sed detur ad devorandum bestiis terræ
et volatffibus cœli ; bestiis illis de quibus scriptum
est : • Ne tradas bestiis animam confitentem tibi
(Psal. lxxiii). » Et volatilibus coeli, quæ juxta viam
sementem comedunt. Ei a Salvatore interpretantur
esse diaboli. Non solum enim princeps malitiæ, sed
et discipuli ejus diaboli nominantur. Juxta illud,
quod de Juda dicitur : ¢ Nonne ego vos elegi duo
decim, et unus de vobis diabolus est? » (Joan. vi.)
Coeli autem vocantur volatilia, quia sibi sublimia
repromittunt, ut postquam draco cum piscibus suis
depositus fuerit atque projectus, et traditus ad de
vorandum bestiis terræ, quæ nihil in se habent man
suetudinis, et his qui circumferuntur omni vento
doctrinæ, tunc intelligant habitatores istius sæculi,
quod ipse sit Dominus. Omnis autem causa pœnarum
est, quod frustra domui Israel promisit auxilium, et
fuit ei virga vel baculus arundineus, vacuus et ina
nis, nihilque in se habens plenitudinis, quia non
poierai dicere : ¢ Nos autem omnes de plenitudine
ejus accepimus (Joan. 1); » cum Scriptura præcepe
rit: « Non apparebis in conspectu Domini Dei tui ina
nis aut vacuus (Exod. xxiii). » Quod autcm non
 799 B. RABANi MAURI ARClIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. S(|

debeamus ab Ægypto auxilium postulare, et ali' i A • amnorum congregabo Ægyptum de populis, in

Seriptura testatur : « Væ eis qui descendunt in * quibus dispersi fuerant et reducam captivitatem
Ægyptum ad auxilium (Isa. xxxi). » De istiusmo li * Aegypti, et collocabo eos in terra Phatures in
baculo arundineo et Rabsaces frustra exprobrat * terra nativitatis suæ : in terra de qua sumpti
Ezechiæ regi Judæ, dicens : • Ecce confidis in virga t sunt : Et erunt ibi in regnum humile, et inter
arundinea atque confracta ista, super Ægypto, cui * regna cætera erit humillimum; et non elevabitiir
qui innixus fuerit, ingreditur in manum ejus : sic • ultra super nationes, et imminuam eos, ne impe
est Pl.arao rex Ægypti, et omnes qui confidunt in * ret gentibus, neque erunt ultra domui Israel in
eo (Isa. xxxvi). » Et ille quidem de justo rege men * confidentia docentes iniquitatem , ut fugiant et
tiebatur ista commemorans, qui interpretatur multus « sequantur eos : et scient quia ego sum Dominus
poculo. Inebriatus enim erat de aureo calice Baby « Deus. » (IIieron.) Junge prioribus quæ sequuntur,
lonis, et idcirco qu;e sua erant ingerebat populo 'Quia fuisti baculus arundineus domui Israel, et non
dominum confitenti. Hic vero exprobratur Pharaoni solum confractus es in manu ejus, sed juxta Isaiam
quod fuerit domui Israel virga sive baculus arundi perforasti manum ejus, el nunc lacerasti humerum,
meus, vanum eis et fragile et cito comminuendum et ipse comminutus es et innitentium super te dissol
auxilium repromittens. Ut autem scire valeamus, B visti lumbos, idcirco ego inducam super te hostium
gladium, et cum hominibus jumenta vastalo : et
qui sit baculus arundinens, super quo don:us Israel
confidere non debeat, ex contrario baculo et virga redietur terra Ægypti in soliludines, et secundo
Domini intelligere poterimus, de qua ad Dominum scient AEgyptii, quod ego sum Dominus. Nec hoc
dicitur : « Virga tua et baculus tuus ipsa me conso ero fine contentus, sed quia in tantam prorupit bla
lata sunt (Psal. xxii). » Hanc virgam habuit et Aaron sphemiam, ut suos esse diceret fluvios, et omnem
quæ dracones Ægyptios devoravit (Exod. viii, x), abundantiam Ægypti, ideo et ipsum auferam, qui se
et percussit aggeres Nili, et cyniphes in tota Ægypto dixerat creatorem, et flumina quæ a se creata jacua
generatæ sunt. Moyses quoque, juxta LXX, ex verat et reliquam terram Ægypti in longissimam
tendit hanc virgam et levavit in coelum, et Dominus solitudinem, et gladio dissipatam a turre Syene
induxit ventum austrum super terram toto illo die usque ad terminos Æthiopiæ. Pro turre, quae he
et tota nocte et mane levavit ventus, et adduxit lo braice magdal dicitur, Septuaginta loci nomen po
custas super omnem terram Ægypti. De hac puto suerunt, ut magdalon scriberent. Turris autem
virga scribi, et in Numerorum libro (Num. xvii) quod Syene usque hodie permanet castrum Romanæ di
floruerit et nuces sive amygdalas germinarit. Hanc tioni subditum : ubi sunt Nili cataractæ, et usque ad
habebat et Apostolus licens : • Quid vultis in virga C quem locum de nostro mari Nilus navigabilis est. To
vetiiam ad vos? » (I Cor. iv.) Et qui Pascha celebra tam igitur Ægyptum dicit esse populandam usque ad
bant baculos tenehant manibus (E.rod. xii), sine terminos Æthiopiæ, quibus extrema Ægypti regio
quibus imbecillitatem humani corporis sustentanti jungitur: ita ut pes hominis in Ægypto non pertrans
bus carnes agni comedere non poterant. Hæc est eat, nec jumenta reperiantur in ea, et non habitetur
virga de radice Jesse, super quam septem spiritus per quadraginta annos.Parcitur enim Ægyptiis, et quia
requieverunt. Sed non talis Pharao, nec baculus hospites quondam fuere Israel, brevior temporis con
Ægypti, et virga arundinea, quæ decipit apprehen demnatio est. Tyrus sabbatizavit sabbala sua per
dentes se, et lacerat humeros eorum, id est, fortitu annos septuaginta et sic in antiquum statum resti
dinem. Et quicunque super eam fuerit invisus, dis tuta est. Captivitas quoque Judææ templique subver
solvuntur lumbi ejus, et stare non poterit ncc ac sio usque ad Cyrum regem Persarum septuaginta
cinctus renibus Pascha celebrare, quod his congruit complevit annos: * potentes enim potenter tormenta
quorum scrutatur corda et renes Deus (Psal. vii). patientur. » Quod autem dicit: « Dabo terram Ægypti
• Propterea hæc dicit Dominus Deus : Ecce ego desertam in medio terrarum deseruarum, , Palæstinos
adducain super te gladium, et interficiam de te significat, Idumæoset Moabitas, omnesque alias regio
hominem et jumentum. Et erit terra Ægypti in quas supra prophetæ valicinium est.
D nes adversum q
desertum et solitudinem, et scient quia ego siim Tunc disperget sive dissemii:abit AEgyptios id natio
Doininus. Eo quod dixerit fluvius meus est, et ego nes et veutilabit eos in terras. Et quia clemens ci
feci eum; idcirco ecce ego ad te, et ad flumina miserator est Dominus, patiens et multarum misera
tua daboque terram Ægypti in solitudinem, gla tionum, post quadraginta ânnos Ægypti restitutio est,
dio dissipatam a turre Syenes usque ad terminos et reducetur in antiquum solum universa captiviuas, vt
Æthiopiæ. Non transibit per eam pes hominis, collocabitur in urbe metropoli, quæ appellatur Pha
neque pes jumenti gradietur in ea : et non habita tures, ubi orta est et unde profecta est, ila duntaxat ut
bitur quadraginta annis. Daboque terram Ægypti pro utilitate sua amittat antiquam superbiam, et sit in
desertam in medio terrarum desertarum, et civi regnum humile, imo humillima omnium nationum: et
tales ejus in medio urbium subversarum, et erunt non élevetur ultra contra gentes, nec in eas habeat po
desolatæ quadraginta annis. Et dispergam Ægy testatem, sed redacta in paucitatem, nequaquam de
ptios in nationes et vcntilabo eos in terras, quia cipiat domum Israel sui confidentia; nec doceat •***
hæc dicit Dominus Deus : Post finem quadraginta iniquitatem, sive rcdigat eos in memoriaw iniquitatis,

i
8£ t C0MMENT. IN EZEGHiELEM. — LIB. XI. 802
quod de$erto auxiiio Dei Ægypti quæsierunt admi A tio Aegypti, et redticatur captivitas ejus, et colloce
niculum. Et hæc omnia fient, ut tertio cognoscani tur in terra Phatures, quæ interpretatur panis con
AEgyptii quod ipse sit Dominus. Hæc brevi sermone culcatus: ubi panis ille, qui dixerat: « Ego sum panis
perstrinximus historiae fundamenta jacientes : nunc qui de cœlo descendi, , pravitate hæretica conculca
allegoriæ nubilum disserendum est, et eadem brevi tus est, ut cum venerint ad Ecclesiam, habitent in
tate vitare conabitur, et hujusexplanationis longitiidi pane conculcato. Et neqtiaquam eleventur in super
nem. Ad draconem sermo est, qui dixerat, a Mea sunt biam, sed sint in regnum humile : et ut jam cum
flumina, et ego feci ea, » quod inducat super eum ipse restituti fuerint in pristinum statum, se per humili
Dominus gladium. De quo in Isaia scriptum est: * Ine tatem dejiciant, quod in Ægypto vixerint, et latericias
loriatus est gladius meus in cœlo, » nunc descendet ex truxerint civitates. Et inter multa regna ecclesiae
in terram, nt perdat ex ea hominem et jumentum, sint humiles, et sciant in quein peccaverant, et ultra
quidquid vel rationis videtur ha!)ere vel simplicita non elevetur Ægyptus super ecclesias in toto orbe
tis : et perdat absolute, sed draconi, vel ut draconi divisas, sed re'igatur in pattêitatem, et patici in ea
pereant, et vivant Deo. Et fiat Ægypti terra per remaneant inter gentes; et ultra non decipiant do
ditio secundum s:mperiorem sensum, quo draconi mtim Israel, id est, ecclesiam, nec vanam eis spem
pereat, et post perditionem redigatur in solitudi B et confidentiam repromittant docentes iniquitatem,
mem, pessimum hospitem habere desistens. Et ut fúgiant ecclesiasticam disciplinam, et sequantur
tunc cognoscent homines et jumenta, et terra dis Ægyptias voluptates. Hæc autem fient, ut tertio co
perdita quod ipse sit Dominus. lllo sensu quo gnoscant Ægyptii, quod ipse sit Dominus. Qiiod mihi
lxxvii psalmo scriptum est : « Cum occideret il propterea videtur dici, ut cognitio prima Ægyptiorum
los, tunc quærebant eum. » Omnis enim qui quæ in carne sit, secunda in anima, tertia in spiritu.
rit, inveniet. Deique misericordiæ est, ut mundi Primo super terram, secundo mundi hujus conversa
hujus pereat abundantia, et Ægypti fluenta siccen tione finita, tertio post resurrectionem.
tur, imo terra eorum sit in solitudines : et sen * Et factum est in vicesimo, et septimo anno in
uentia Dolfiini dissipetur a turre Syene, quæ inter a primo et una die mensis, factum est verbum Do
pretatur gyrus, ut nihil in se recti habeat, usque ad mini ad me dicens : Fili hominis, Nabuchodonosor
uerram Æthiopum, qui humiles appellantur, ut videli rex Babylonis, servire fecit exercitum suum ser
cet omnis superbia quae se contra Dei scientiam ere
xerat destruatur, et humilietur in salutem suam. Ncc
pes hominis, hoc est rationale quippiam transeat per
Ægyptum : neque pes jumenti gradiatur in ea, ut
simplices quosque non teneat, quos dimissis homini
C
: vitute magna adversum Tyrum. Omne caput de
calvatum, et omnis humerus depilatus est; et
merces non est reddita ei, neque exercitui ejus de
Tyro pro servitute, qua servivit mihi adversum
eam. Propterea hæc dicit Dominus Deus : Ecce
bus Pharao in Ægypto tenere cupiebat, Moyse con ego dabo Nabuchodonosor regem Babylonis in terra
tradicente, et volenle jumenta quoque de captivitate Ægypti, et auferet multitudinem ejus, et depræda
Ægypti liberari. v Et non, inquit, habitabitur qua bitur manubias ejus, et diripiet spolia ejus; et erit
draginta annis; » qui numerus semper affliciionis in mercedem exercitui illius, et operi, quo servivit
et poenæ est. Unde et Moyses (E.rod. xxxiv), et Elias mihi adversum eam. Dedi ei terram Ægypti, pro
(III Reg. xix), et ipse Salvator (Matth. iv) quadra eo quod laboraverit mihi, ait Dominus Deiis. In dio
ginta diebus jejunaverunt et noctibus. iEt per qua illo puliulabit cornu domus Israel, et tibi dabo
dragiuta anuos populus erat in solitudine, ut postea apertum os in medio eorum. Et scient quoniam
circumcisus in Galgalis (Num. xiv), opprobrio et : ego Dominus. » Quæritur quomodo post decimtim
ignominia Ægypti liberaretur. ln cujus numeri sacra annum snperioris sermonis statim vicesimus et se
mento et hic idem propheta pro tribu Jtida quadra ptimus ponatur annus, et in sequentibiis decimus
ginta diehus dormit in dextro latere : et quadringen duodecimusque : et in extrema descriptione templi
tis annis populus serviturus in Ægypto nuntiatur, vicesimtts quintus, sed facilis solutio est. Quia enim
qui faciunt quadraginta decadas sive quatuor ixzvov D de Ægypto et superior et hæc, quae nunc dicitur
-r&όας. Pluviæ quoque diluvii quadraginta diebus prophetia contexitur, lieet diversis sit facta tempo
inferunt orbi naufragium. Justum enim erat, ut qui ribus, tamen quia de una provincia prophetatur, jun
per quatuor clementa mundi, quibus omnia constare ctæ sibi sunt. Quod et in Jeremia crebro legimus,
dicuntur, dum ea (liligit et fovet, Deum offen'at, ut praepostero ordine tempora describantur. Prius
in ipso numero puniretur, et Israel qui peccaverat enim Sedeciæ in quibusdam gesta referuntur, et
in sabbatum, septem decadarum, hoc cst septuaginta postea Joachim, qui ante eum fuit. In Psalmis au
annorum supplicium sustineret. {)aturque terra Ægy tem , quia carmen est lyricum historiæ ordo non
pti deserta et civitates ejus in meiio terrarum et quæritur. Dicamus ergopriusjuxta litteram. Nabucho
urbium subversarum, quæ non sunt exstructæ de domnsor eum vppugnaret Tyrum, et arietes, machinas,
l*pidibus, sed latere et paleis ut dispergalur Ægy vineasque, eo quod cineta mari esset, muris
ptus, quæ male sibi fuerat copulata, et ventiletur non posset adjungere, infinitam exercitus multitu
in t»rras, quo seilicet frumentum a paleis separetur : dinem jussit saxa et aggeres comportare, et exple
et qua'raginta annorum fine completo, sit restitu to medio mari, imo freto angustissimo, vicinum littus
803 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 80%

insulæ fecit contiguum. Quod cum viderent Tyrii A Romanos Paulus apostolus disputat. Ac ne aliquid
jam jamque perfectum, et percussione arietum mu præterire videamur, secundum intelligentiam spiri
rorum fundamenta quaterentur, quidquid pretio talem quærimus ubi hunc numerum, hoc est, vi
sum in auro, argento vestibusque et varia supelle ginti septem legerimus. In Geneseos libro (Gen. vii),
ctili nobilitas habuit, impositum navibus ad insulas Scriptura testatur sexcentesimo anno vitae Noe, secun
asportavit, ita ut capta urbe nihil dignum labore do mense, vicesimo septimo die mensis secnndi, super
suo inveniret Nabuchodonosor. Et quia Dei in hac faciem terræ aquas inductas esse diluvii, et postea
parte obedierat voluntati post aliquot annos captivita septimo mense ejusdem anni, qui vicinus est sab
tis Tyriae, datur ei Ægyptus. Multoque saevior Tyrus bato, et vicesima septima die ejusdem mensis septimi
Ægypto. Illa enim oppugnabat Hierusalem, hæc va aquas cessasse diluvii, et sedisse arcam Noe super
num pollicebatur auxilium. Aliud esl enim spei im montes Ararat, qui interpretantur Armeniae. Ex quo
becillitate decipere, aliud adversum Dei populum , intelligimus medium esse numerum, et ad utrumque
dimicare. Iloc est ergo, quod dicit Nabuchodonosor posse conferri: quando in hoc et ira Dei incipit a
rex Babylonis in oppiignatione Tyri : Suum mihi ser diluvio, et clementia ejus septimo mense in eodem
vire fecit exercitum, ut impleret voluntatem meam. dierum numero demonstratur. Et quia apud He
0mne, inquit, caput decalvatum, et omnis humerus B bræos mensis, qui apud nos Kalendis et nonis idibus
depj'atus est. Gestantium videlicet cophinos terræ, et que devolvitur, secundum lunæ cursum supputatur,
lapides, quibus raduntur humeri et decalvatur ca unde et Græco vocabulo μήvm, id est luna, a mense
put. Et tamen nec ipse nec exercitus ejus aliquid nomen accepit, hoc dictum est in vicesimo septimo
dignum invenit in Tyro. Et in hoc cum mihi servierit, lunæ die parum quid luminis remansisse, ne penitus
et meam contra Tyrum impleverit voluntatem, id ira ejus absque misericordia sit. Quando autem totus
circo dabo ei terram Ægypti. Quod quidam dicunt Junæ orbis impletur, tunc et Pascha celebratur, et
sub Nabuchodonosor esse completum. Alii sub Cam omnes maxime solemnitates, quod strictim posuimus,
byse filio Cyri, qui Ægyptum usque ad Æthiopiam ut sciamus in hoc numero et bona et mala pariter con
vastavit, ita ut Apim interficeret, et omnia eorum tineri, bona Nabuchodonosor cujus labori merces red
simulacra deleret. Quam ob causam putant eum ver ditur, mala Ægyptiis, quorum vastitas nuntiatur.
sum in amentiam casu equi et proprio pugione con CAPUT XXX.
fossum. Plenissime hanc historiam narrat Herodo
Plangitur destructio Ægypti et urbium ejus, cum qua
tus, ubi et omnis Ægyptus per pagos et vicos et ca corruerunt provinciæ ipsi confæderatæ.
stella describitur, et Nili origo gentisque ejus populi, c Et factum est verbum Domini ad me dicens: Fili
et mensura terræ per circuitum usque ad desertum C • hominis, propheta et dic: Hæc dicit Dominus
AEthiopiæ et littora maris magni, Libyæque et Ara * Deus : Ululate, væ, væ diei, quia juxta est dies, et
biæ confinia demonstrantur. Causa autem iræ £)omini • appropinquant dies Domini, dies nubis, tempus
contra Ægyptum illa est, quod populum Dei suo de « gentium erit, et veniet gladius in Ægyptum, et
ceperit auxilio, ne speraret in Dominum, et illum ad • erit pavor in Æthiopia, cum ceciderint vulnerati in
iracundiam provocarit. In illo, inquit, die quo * AEgyplo, et ablata fuerit multitudo illius, et destru
AEgyptus capta fuerit pullulabit cornu domus Israel. * cta fundamenta ejus. Æthiopia, et Libya, et Lydi, et
Haud dubium quin regium genus significet. Quod « omne reliquum vulgus, et Chub, et filii terræ fœde
quidam ad Zorobabel filium Salathiel, qui per Je • ris cum eis gladio cadent. Hæc dicit Dominus
coniam de David stirpe generatus est. Alii ad ulti « Deus: Et corruent fulcientes AEgyptum, et de
mum tempus referunt, quando putant et Eliam « struetur superbia imperii ejus, a turre Syenes
esse venturum. Nos autem cornu Domini pro Christo a gladio cadenl in ea, ait Dominus exercituum. Et
intelligentes præsentem carpimus historiam. Cum « dissipabuntur in medio terrarum desolatarum, et
que, ait, o propheta, hoc prius fuerit expletum : « urbes ejus in medio civitatum desertarum erunt.
tunc aperietur os tuum, et vaticinium tuum nequa « Et scient quoniam ego Dominus, cum dedero
quaih dubia promissione pandebit, sed cernetur D • ignem in Ægypto, et attriti fuerint omnes auxilia
opere perpetratum, ut sciant, qui audierint me esse a tores ejus. In dieilla egredientur nuntii a facie mea
Dominum, cujus dixisse fecisse est. Hæc secundum * in trieribus ad terendam AEthiopiæ confidentiam, et
litteram, imo juxta veritatem dicta sint prophetiæ. • erit pavor in eis in die Ægypti, quia absque du
Cælerum ex eo, quod Nabuchodonosor mercedem * bio veniet. Haec dicit Dominus Deus. Et cessare fa
acceperit boni operis, intelligimus etiam ethni * ciam multitudinem Ægypti in manu Nabuchodo
cos, si quid boni fecerint, non absque mercede Dei « nosor regis Babylonis, ipse et populus ejus cum
judicio præteriri. Unde et per Jeremiam Nabucho * eo, fortissimi gentium adducentur ad disperden:iam
donosor columba Dei appellatur, eo quod adversum * terram, et evaginabunt gladios suos super Ægy
populum peccatorem Dei servierit voluntati. « Ei « ptum, et implebunt terram interfectis. Et faciam
adducam, inquit, servum meum Nabuchodonosor. , * alveos fluminum aridos, et tradam terram in ma
Ex quo- perspicuum est condemnari nos compara * nu pessimorum, et dissipabo terram et plenitu
tione gentilium, si illi lege faciant naturali, quæ * dinem ejus in manu alienorum, ego Dominus lo
nos etiam scripta negligiiuus. De quo plenissime ad * cutus sum. lIæc dicit Dominus Deus: Et disperlam
8{)5 C0MIMEN T. IN EZECIIIELEM. — LIB. XI.
* simulacra, et cessare faciam idola de Memphis, et A
v dux in terra Ægypti non erit amplius. Et dabo
ι terrorem in terra Ægypti, et disperdam terram
• Phatures, et dabo ignem in Taphnis, et faciam ju
v dicia in Alexandria, et effundam indignationem
s meam super Pelusium robur Ægypti, et interfi
« ciam multitudinem Alexandriæ. Et dabo ignem in
« Ægypto : quasi parturiens dolebit Pelusium , et
« Alexandria erit dissipata, et in Memphis angustiæ
v quotidianæ, juvenes Ileliopoleos et Bubasti gladio
• cadent, et ipsæ captivæ ducentur, et in Taphnis ni
« grescet dies, cum contrivero ibi sceptra Ægypti, et
• defecerit in ea superbia potentiæ ejus : ipsam nubes
• operiet. Filiæ autem ejus in captivitatem ducentur.
• Et faciam judicia in Ægypto, et scient quia ego
« Dominus. » Post vicesimum et septimum annum
captivitatis regis Joachim revertitur ad præsens tem
pus quando contra Ægyptum cœperat prophetare,
i,l est, ad annum decimum et decimum mensem, un
decima mensis die. Et dicit sibi præceptum a Domino,
ut loquatur ad omnes nationes, et cum omnibtis spe
cialiter ad AEgyptum. Qtiæ sunt ergo quæ loquitur?
« Ululate, væ, væ diei, quia juxta est dies, et ap
propinquat dies Domini, » non claro sole rutilans,
sed operta nubibus, et Babyloniam adferens tempe
statem. Cumque gladius cœperit vastare AEgyptum,
pavor erit in Æthiopia qnæ vicina est Ægypto, ne ad
se nsque Babylonius mucro perveniat. Cadent enim
in Ægypto vulnerali, et auferetur multitudo illius et
usque ad fundamenta omnia destruentur , ita ut si
quis in Ægypto reperiatur de AEthiopia et Libya et C
Lydia, et in commune de variis populis et Chub,
quod Symmachus vertit in Arabiam, et de filiis terr;e
fœderis, hoc est, de populo Judæorum, cum illis gla
dio cadat. Pro quibus gentibus LXX posuerunt
« Persæ et Cretenses et Lyli et Libyes et omnes
commixti : et filii Testamenti mei, cum ipsa gladio
calent. » Et ut sciremus has omnes gentes fuisse in
auxilio Ægypti, sequens sermo demonstrat. Et cor
ruent fulcientes Ægyptum, sive sustentacula AEgypti,
id est, socii. Et omnis superbia imperii, sive contu
melia fortiuudinis illius destruetur ac deponetur. A
turre Syene, quam in extremis finibus Ægypti si
tam diximus, sive , a Magdalo usque Syonem, »
sicut Septuaginta transtulerunt , omnes civitates
AEgypti desertæ erunt, ut cognoscant Dominum;
quando ignis Chaldæorum universa vastaverit, et at
triti fuerint auxiliatores ejus, et pervenerint nuntii
juxta Aquilam et Theodotionem siim, quos Symma
chus transtulit festinantes, nos in trieres vertimus;
ita enim ab Ilebræis accepimus, ut omnis AEthio
piæ fiducia conteratur, et quando fuerit vicina pro
vincia desolata, pavor teneat proximam. Ut autem
sciremus quis esset iste gladius, qui vastaret Ægy
ptum, et terreret AElhiopiam, sequitur manifestius.
« Et cessare faciam multitudinem AEgypti in manu
Nabuchodonosor regis Babylonis, » qui non solum
veniet, sed veniet multis comitatus nationibus, ita ut
omnis AEgyptus interf ctorum sanguine compleaiur.
806
Tantaque erit ira Domini, nt siccontur alvei fluni;.
num, hoc esi Nili διάρvz*;, usque ad solum, et in ma
nu pestilentium sive hominum pessimorum plenitudo
AEgypti desoletur, mea enim verba irrita esse non
possi:nt. lllucque proficiet indignatio, ut simulacra
Ægypti disperdantur, et cessent idola de Memphis,
quae usque hodie metropolis est superstitionis Ægy
ptiæ, sive optimates et principes de Memphis et de
terra Ægypti. Tantus autem terror cunctam Ægy
ptum possidelit, ut terra Phatures omnis pereat, et
ignis vastet Taphnis, sive, ut LXX transtulerunt,
Tamin. Faciamque, ait, judicia in Alexandria, quæ
hodie sic vocatur: cæterum pristinum nomen habet
No, quod Aquila Symmachiis et Theodotio, sicut in
IIebræo positum est transtulerunt. Pro quo nescio
B quid volentes Septuaginta dixere Diospolim, quæ
Ægypti parva civitas est. Nos autem pro No Alexan
driam posuimus , per anticipationem, quæ Græco
prolepsis appellatur, juxta illud Virgilianum : La
vinaque venit littora : non qtio eo tempore, quando
venit AEneas in Latium Lavinia dicerentur, sed quæ
postea Lavinia nuncupata sunt, ut manifestior locus
fieret lectoris inlelligentiae. • Et effundam, inquit,
indignationem meam super Saim, » quam nos in
Pelusium vertimus : et robur appellatur Ægypti eo
qu^d portum habeat tutissimum , et negotiationes
maris ibi vel maxime exerceantur. Unde et poeta
Pelusiacam appellat lentem, non quod ibi genus le
guminis gignatur vel maxime, sed quod e Thelaide
et omni Ægypto per rivum Nili illuc plurimum de- -
feratur. « Et interficiam, ait, multitudinem Alexan
driæ, * quæ rursum in lIebræo posita est No, pro
qua nequaquam Diospolim ut supra, sed Memphim
Septuaginta transtulerunt. Et ut ostendat populosam
jam illo tempore fuisse urbem: Perdam, ait, mul
titudinem No, et dabo ignem, hoc est regem Babylonis
in Ægypto, qui instar ignis cuncta populetur. Q;iasi
parturiens dolebit Sain, id est,Pelusium: sive turbatio
ne turbabitur, et in Alexandria, id est, in No, erii scis
sura. Et diffundentur aquæ, pro qua rursum Seplua
ginta Diospolim transtulerunt. Moris autem Ægy
piiorum est, propter inundationem Nili , excelsos
aggeres construere ac ripas Nili, qui si custodum
negligentia vel nimia aquarum magnitudine rupti
fuerint, suljacentes campos nequaquam rigant aquæ,
sed opprimunt atque populantur. Per quod significa
tur, sic Chaldæorum exercitu occupandam Ægyptum,
quomodo inundantibus Nili aquis, et super modum
crescentibus operiri solet atque corrumpi. Pro inun
datione aquarum et irruptione atque scissura agge
rum, in Hebræo positum est. , Et erunt in Memphis
angustiæ quotidianæ, » ut unde Nilus dividitur, et ubi
Apis templum est, et consulta respondent oracula, ibi
quotidianæ angustiæ fiant. Juvenes quoque Heliopo
leos, quæ Hebraice appéllatur oii, et Bubasti alterius
civitatis, gladio corruent, ita ut ipsæ urbes, hoc est,
habitatores, sive mulieres earum ducantur in capti
vitatem, qui sexus injuriae suljacet. In Taphnis vero
quæ est regia civitas conterentur sceptra Ægypti, id
807 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS IJ. 808

est, omne regium genus. Cumque potentia ejus in- A non planlavit cœlestis pater eradicabitur (Matth.
terfectis principibus defecerit, tunc nigrescet dies xv). » Unde et Jeremias destruere jubetur quae con
et caligine ac tenebris omnia complebuntur, ita structa erant, ut ædificet meliora. Peribunt quoque
ut ipsa urbs operiatur nube moeroris ac luctus. F, in Ægypto Æthiopes, Libyes el Lydi, sive juxta Se
filiæ ejus, id est, oppida reliqua ducantur in captivi ptuaginta, Persæ, Cretenses, et Lydi, et Libyes et
tatem, ut postquam fecero judicium in Ægypto, et Chub, id est, Arabes, et omne reliquum vulgus,
in cunctis judicem demonstravero, tunc sciant Ægy quos , Hybridas atque mixticios LXX transtulerunt:
ptii qttod ego sim Dominus. Hæc quasi parvulis quos omnes pro diversitate vitiorum inlerpretatione
elementa descripsimus, ut per litteras, syllabas, no noniinum, quæ in visione Tyri posuimus , diversas
mina, verborumqiie contextum possint ad lectionem possumus intel!igere nationes. Unde Apostolus:
prosæ vel carminis pervenire. Nunc aggrediamur tro « Vos, inquit, gentes in carne, » qui diciiuini præ
pologiam, et latissimum disputatiouis pelagus brevi putium (Ephes. ii); numquam énim dixisset in carne
quasi picturæ tabula demonstremus. Sermo Domini, gentes, nisi essent aliæ in spiritu. Ut in alio loco :
qui erat semper in patre, factus est ad prophetam, • Videte Israel secundum carnem (I Cor. x). » Uir'e
et vocat eum nequaquam nomine suo, sed filium ho magnopere providendum est, ne corde revertamur
minis: quod in Scripturis sanctis in bonam partem B in Ægyptum, de qua semel exivimus et inter cæteras
semper accipitur duntaxat numero singulari, ut in gentes inveniamur, et pereamus gladio. De quo in
hoc eodem propheta et in Daniele et in Evangelio; consequentibus dicitur : « Juvenes Heliopoleos et Bu
aiioquin plurali numero in contrarium legitur , ut basti gladio cadent, • maxime cum jungatur, v et
est illud: t Filii hominum, dentes eorum arma ct filii terræ fœderis sive Testamenti mei simul mucro
sagittæ, et lingua eorum gladius aculus. » Et rursum : ne ferientur. » De quibus scriptum est : « Væ qui
• Fiiii hominum, usquequo gravi corde? » (Psal. iv.) descendunt in Ægyptum ad auxilium in equis et cur
Leo enim rugiet, et quis non timebit? Dominus lo ribus confidentes (Isa. xxxi). » Sin autem cæterarum
cutus est et quis non prophetabit? » (Amos iii.) gentium homines trucidantur in Ægypto, quanto ma
• Ululate, inquit, væ, væ diei, quia juxta est dies, et gis filii foederis et Testamenti Dei, qui contemnenles
appropinquat, dicit Dominus, dies nubis, tempus sive angelorum panem : AEgypti peponum et ceparum et
finis gentium erit. » Duplex consumn atio est: aut alliorum, et cucumerum recordati sunt. Tunc corruent
generaliter omnium, quando finis mundi advene sustentacula et fulcra Ægypti, quæ eam in nequitia
rit : aut specialiter singulorum , quando tempus sustentabant: dialecticorum argutiæ et philosopho
mortis institerit. Juacta autem dicitur, quia æterni rum strophæ, contumeliosum quoque ac superbum
tati comparatum omne tempus breve est. Unde et C
imperium destruetur, qui omnia loquunlur per arro
Jaeob centum et triginta annos, quibus vixerat: gantiam, et ecclesiasticam simplicitatem ducunt pro
• Pauci, inquit, et pessimi sunt dies mei (Gen. nihilo. « A turre enim Syenes cadent in ea, * quæ in
xlvii). » Et Psalmista de universi generis humani extremis terminis AEgypti, AEthiopiæ Blemmyarum
fragilitate disputans, ait : « Dies nostri quasi umbra que confinis est, ubi Nilus innavigabilis, et calara
pertranseunt (Psal. ci). » Quod reputantes, nec po ctarum fragor, et omnia invia plenaque serpentium
tentia erigemur, nec divitiis incubabimus, nec felici et venenatorum animantium. Sin autem, ut supra
tate lætabimur, cito omnia auferenda noscentes. Pul diximus, Magdalus magnificentiam, et Syene gyrum
cfireque dies dicitur Domini , quando omnis sæculi sonat, perspicuum est, quod AEgyptiæ opes, et co:i
conversatio destruetur, et errore suhlato una veritas tumeliosa fortitudo et magnificentia, id est, jactantia et
apparebit. Diesque nubis et nebulæ, nullus enim in exaltationes vituperentur quæ ad gyrum AEgypti
trepidus incertusque de sententia absque pavore ju pertinent, ubi nihil stabile est, sed incerto volvitur
dicem præstolatur. Et tempus, sive finis gentium erit, lapsu et pervenit ad ruinam. Tunc dissipabuntur
non unius gentis AEgyptiæ, sed universarum, ut ma Ægyptiæ civitates, et terra deserta erit, et nulla
iìifestum fiat de cunctis gentibus proplnetari. Sequi congregatio remanebit, habens aliquid firmitatis, ut
tur : t Veniet gladius in AEgyptum. » Gladius versa rerum fine cognoscant quod ipse sit Dominus,
tilis, et flammeus, sermo divinus, qui bonos a malis quando miserit ignem in AEgypto, quem Dominus
dividet, et pessimos suos igne consumat : In Ægy ardere desiderat , ut fenum , ligna , stipulae,
ptum autem hujus sæculi, ita ut pavor sit in Æthiopia quæ supra fundamentum Christi ædificata sunt,
qui trans Ægyptum in nocte erroris et tenebris com concrementur, el omnes auxiliatores perversorum
morantur, et quorum nigredo in candorem aut diffi dognatum conterantur. Ex quo intelligenduin falsi
culter, aut nequaquam convertitur. Cadentque in nomiuis scientiam, et eos de quibus scriptum est :
AEgypto vulnerati, qui inale steterant in nequitia. * Dissipa omnes gentes, quæ bella volunt (Psal.
t Et auferetur multitudo Ægypti. » Lata enim et i.xvii), » socios et auxili tores Ægypti nuncupari.
spatiosa via est, quæ ducit ad mortem. Et funda • In die, inquit, illa egredientur nuntii a facie mea, •
menta illius destruentur, ut nihil in Ægypto pri de quibus in Evangelio scriptum est : « Angeli eo
stinæ resideat firmitatis, sed desertis fundamentis rum semper vident faciem Patris mei, qui est in cœ
pessimis ponatur fundamentum Christi, super quo lis (Matth. xviii). » Et in sementis parabola messo
ædificetur Eccle§ia. « Omnis quippe plantatio, quamv res angeli, id est, qui nuntii sunt, mittuntur ut uni
S09 COMMiENT. IN EZECHIELEM. — I.IB. XI. 810

versa scandala congregent, et mittant ea in cami- A bus diversa h;erelicorum et omnia mendaciorum cou
nuin ignis : • ubi esi fleius oculorum, et stridor den ciliabula demonstrantur, qui conculcant panem ec
tium (Matuh. viii) : » festinabuntque implere præce clesiasticum atque contemnunt, et sequuntur man
ptum, ut deterreant sive conterant Æthiopiæ confi datum humile et ad cœlestia non perlucens et deliciis
dentiam, qui ad summum malitiæ verticem pervene vacant, et sunt in requie, qualem in Evangelio legi
runt, ut in eversione Ægypti Æthiopia conteratur et mus habere divitem purpuratum et lentationibus
paveat, eo quod dies Domini sit ultionis atque vindi inserviunt, quorum unus expetiviu a Domino (Job. 1)
ctæ qua fugentur tenebræ peccalorum, et lux vir ut tentandi Job haberet potestatem. lIæc omnia Do
lulum remaneat : • Et cessare, inquit , faciam mul minus disperdet atque succendet, eteffundet super ea
titudinem Ægypti in manu Nabuchodonosor regis indignationem suam, et robur Ægypti dissipabit : ut
Babylonis, » cui traditi sunt ad puniendum : ipse redacti ad nihilum nequaquam populum Dei sollici
esl enim inimicus et vindex, qui etiam mercedem tent, et in suo sperare faciant auxilio, ut deserta ve
accepit, eo quod servierit in expugnatione Tyri ritate quærant mendacium, et quasi a baculo arun
Ægypti multitudinem, ut multi in Ægypto esse de dineo sic suo præsidio vulnerentur. Post hæc dicitur:
sistant, qui semper in ea sunt. Sin autem aliquis « Et interficiam sive disperdam multitudinem Mem
opposuerit quomodo illud dicatur in Deuteronomie : B plieos. • Pro qua in Hebraico habet No : quam su
• In septuaginta animabus descénderunt patres no pra iidem Septuaginta Diospolim transtulerunt, quæ
stri in AEgyptum, nunc aulem facti estis ut stellæ interpretatur requies. Multi enim sunt qui quærant
cœli in multitudine (Deut. x), » facile solvitur : ne requiem, et jacere velint super lectos elourneos, et co
que enim exemplum terrenæ multitudinis posuit, sed medere agnos lactentes: sive, juxta LXX, qui interpre
cœlestis, quæ virtutibus fulgeat et plena sit luminum. tati sunt Mempheos, multi sunt qui loquantur aliis:
Super quam multitudinem Ægypti, « adducuntur « Dimitte ut auferam féstucam de oculo tuo (Matth.
fortissimi gentium, » ut disperdant terram, pro qui vii), » cum ipsi trabes habeant in suo. Daturque ignis
bus Septuaginta pestilentes interprelati sunt, quod in Ægypto, qui verbositatem atque delicias suo ardore
mescio quomodo conveniat his qui adducuntur a consumat: “ Dolebit universa tentatio, et in Diospoli, »
Domino : iuisi forte juxta illud exemplum : « Immis quæ sursum in Hebraico No ponitur, t erit scissura, »
sioiiem per angelos pessimos(Psal. lxxvii). » Qui eva ut effundantur aquæ omnisque pessima congregalio
ginabunt gladios suos super Ægyptum, et imple dissipetur, et huc illucque dispereat. Wel juxta He
bunt terram interfectis, sive vulneralis, ut occisos braicum : • In Memphis erunt angustiæ quotidianæ, »
vulneratosque se esse sentiant, et inlantum Ægy ut pro omni verbo otioso reddant rationem, ut in
puim esse destructam et ad nihili pervenisse, ut om- C telligant nihil dictorum suorum Dominijudicium præ
nia flumina eloquentiæ quibus errores Ægyptii jun terire. ' Juvenes quoque Heliopoleos et Bubasti gla
cus et calamus rigabatur arefiant : et tradantur iia dio cadent. » Heliopolis Hebraice on dicitur, quod
manum pessimorum, qui eos torqueant, et plenitudo interpretatur do!or. Bubastus autem juxta liuguam
terræ Ægypti , quæ male ereverat, deleatur in mauu Ægyptiacalli oris experimentum. Omues isti, qui do
alienorum a Deo. Neque enim boiii, sed mali angeli lorem sæculi ferre non poterant, sed delicias Diospo
tormentis præpositi sunt. Hæc necesse est, ut sciant, leos sectabantur et confidebant sibi in volubiliuaue
quia locutus est Dominus. Quod frequenter assumi sermonum, et adversum cætera dogmata disputaules
tur, ut sciant, qui audiunt, non prophetæ verha esse, habuerant experimenta victoriæ, gladio sermonis
sed Domini, cujus præcepta irrita esse non possunt. Doniini concident, et qui nequaquam juvenes, sed im
Sequitur : ¢ Et disperdam simulacra, » quae abomi becillitate mentis mulieres appellanlur, captivi duceu
nationes Septuaginta transtulerunt. , Et cessare fa tur, sive ipsæ urbes dolore et oris jactantia ducentur
ciam idola vel optimates de Memphis, et dux sive in captivitatem. • Et in Taphnis, inquit, nigrescet
principes in terra Ægypti non erunl amplius. » Cle dies. • Taphnæ interpretantur cedentes ori, subau
mentissimi enim Domini est maleficta subvertere, ditur diaboli, cui qui cesserint, amittent lumen ve
ut nulla similitudo, quæ mentitur imaginem verita- D ritatis, et diem nocte mutabunt. Et sceptra Ægypti
tis, remaneat in Ægypto : optimates quoque pereant atque oiune imperium sentiunt in Taphnis esse con
de Memphis, quæ interprelatur ex ore, de quo om tritum, ita ut deficiat in ea contumeliosa fortitulo,
nia idola confixerunt, ut truncatis capitibus et magi sive superbia potentiæ ejus, et solis justitiæ radii
slris idolorum, non sit princeps in Ægypto: et uer nube cæcentur, et nequaquam mulieres, sed filiæ
rore ac perditione omnis AEgyptus compleatur. De dueantur in captivitatem, faciatque Dominus non
cujus urbibus dicitur : « Et disperdam terram Pha unum judicium, sed multa judicia in AEgypto. Sicul
thures, et dabo ignem in Taphnis sive in Tanis, Et enim bonorum apud Patrem diversæ sunt mansio
faciam judicia in No [Alexan Iria]; » Sepluaginta nes, ita et Ægypti suppliciorum diversa judicia, ut
Diospolim transtulerunt. • Et effundam indignatio cum hæc omnia facta fuerint, cognoscant Ægyptii
meum meam super Sain [Pelusium], robur Ægypti. » quod ipse sit Dominus, cujus judicia vera justificata
Phatures interpretatur panis conculcatio ; Tanis in semetipsis.
mandatum humile; Diospolis, pro qua in Ilebraeo po « Et factum est in undecimo anno, in priinQ mense
situm est No, requies; Sain tentatio, qui!)us no.mini vim septiua me: sis, factum est verbum Domini ad me
PAtaol. CX. at
2G
81 I B. RABANI MAUIRI ARC!!iEP. M}0(;{JNT. OPERUM PARS II. Sf 2

• dicens : Fili hominis, brachium Pharaonis regis A postea vicesimo septitno : et deinccps anno deciii;o,
a Ægypti confregi. Et ecce non est ol)volutum ut re cum utique juxta ordinem primum decimus, secutufo
a stitueretur, et sanitas, et ligaretur pannis, et sarci undecimus, tertio vicesiinus septimus annus, singn
ι reuur linteolis, ut accepto robore posset tenere gla lis prophetiis debuerint prænotari. Ad quod ilii.d
« dium. Propterea hæc dicit Dominus Deus : Ecce possumus respondere : t 0 profundum divitiaru m
ego ad Pharaonem regem Ægypti, et comminuam sapientiæ et scientiæ Dei, quam inscrutabilia judi
• brachium ejus forte, sed confractum, et dejiciam cia ejus, et investigabiles viæ ejus! (Rom. xi.) , Et in
gladium de manu ejus, et dispergam Ægyptum alio loco : • Abyssum et sapientiam quis investiga
• in gentibus, et ventilabo eos in terras. Et confor bit? » Possumus autem hoc dicere quod et in prophet;,
tabo brachia regis Babylonis, daboque gladium nequaquam !iistoriæ ordo servetur, duntaxat non in
meum in manu ejus. Et confringam brachia Pha omnibus, sed in quibusdam locis. Neque enim nar
raonis et gement gemitibus interfecli coram facie rant præterita, sed futura prænuntiant, prout volii:
ejus. Et confortabo brachia regis Babylonis, et tas Spiritus sancti fuerit. In historia vero ut sunt
• brachia Pharaonis cadent. Et scient quia ego Do Moysi quinque libri et Jesu, et Judicum volumina,
• minus, cum dedero gladium meum in manu regis Ruth quoque et Esther, Samuel et Malachim : Para.
• Babylonis, et extenderit eum super terram Ægypti. B lipomenon liber et Ezræ, juncto sibi pariter Noemia
* Et dispergam Ægyptum in nationes, et ventilabo præposteram narrationem nequaquam reperiri. H;ec
• eos in terras. Et scient quia ego Dominus. » de annorum ordine dixisse sufliciat. Nunc videamus,
(flieron.) Revertitur ad ordinem prophetiæ. Post quæ contra Pharaonem sive de Pharaone prophetia
vicesimum enim et septimum annum, nune ponit un sit. Brachium ejus confregisse se dicit, et non esse
deciiuum, quæ quæstio etiam in superioribus conti obvolutum neque ligatum, nec sartum linteolis, nec
metur. Cum enim sermo Domini contra Tyrum fa accepisse malaguna. Juxta illud quod scriptum est :
ctus sit in anno undecimo, qui prius positus est, in « Non est malagma imponere, nec oleum, nec alfiga
consequentibus loquitur ad Pharaonem anno decimo. turas. » Quod si factum fuisset, utique recepta for
Rursuinque ponit vicesimum septimum, ut diximus, titudine posset tenere gladium et ad bella procedere.
et nunc undecimum. Ut cætera praetermittam quæ in ldcirco clemens et misericors Deus rursum coimuji
psaliuorum ordine coiitinentur, quæritur quomodo ter muit brachium ejus sive brachia : ut penitus cadat
tius psalmus his psalmis praeponatur in quibus mutavit gladius de manu ejus, et in gentes Ægyptus disper
faciem suam l)avid coram Abimelech et de Doech Idu gatur et ventiletur in terras. ln brachio autem ro
mæo : et quando inventus est in spelunca : et quin bur accipi et fortitudo potest, dicente Scriptura :
quagesimus pœnitentiæ, in cujus titulo demonstratur C « Contere brachium peccatoris et maligni (Psal. x). »
quod introiverit ad Bethsabee uxorem Uriæ, cum prio Quod conteritur in adversariis nostris, quaudo iios
res sint isti psalmi psalmo tertio, in quo fugere nota persequuntur quidem, sed opprimere nequeunt, et pro
tur a facie filii sui Absalon. Sed in psalmis facilis re salute servorum Dei adversus Pharaonem rex Bay
sponsio est, carmen esse lyricum , et in hujuscemodi lonis saepe consurgit, ut potentem opprimat potef
opere mom quæri ordinem historiae, sed factorum car tior, et mali tradantur pejoribus : confortante Dco
mima singulorum. In historia vero illud dicendum est, brachia pessimorum, ut sciat, qui liberatus est, quo]
ea quæ de una re diversis sunt dicta temporibus non ipse sit Dominus, perfectum autem esse virtutis scire
debere oratione dividi, sed unius loci narratione quod ipse sit Dominus. Eeontrario possumus dicere :
concludi. Verbi gratia : ut quæ de Ægypto dicta • Filii Ileli, filii pestilentiae nescientes Deum. » Ei
sunt alio atque alio tempore, uno lectionis ordine co in bonam partem de regibus, qui rectum fecerunt in
gnoscantur. Cum hæc dixerimus, manet nihilominus conspectu Dei, scriptum est quod noverint boini
quaestio, cur in hoc eodem loco primum factus sit mntium.
sermo Domini ad Pharaonem anno undecimo : et

LIBER H) UOH)£C j \} US.

Volebam ego historiam prophelieam de Ægypto, D * mensis : factum est verbum Doniini ad fine dicens:
et rege ejus simul in unum librum coaptare. Sed w Fili hominis, dic.Pharaoni regi Ægypti et populo
quia hoc non patitur longitudo narrationis, idcirco • ejus: Cui similis factus es in magnituJine tua? Ecce
sicut de Tyro et principe ejus in duos libros dividimus • Assur, quasi cedrus in Libano, pulcher ramis et
historiam, ita et nunc de Ægypto et Pharaone divi • frondibus memorosus, excelsusqtie altitudine, ei
sionem inter duos libros faciemus. « inter condensas frondes elevatum est cactiinem ejiis
CAPUT XXXI. • Aquæ nutrierunt illum : abyssus elevavit eum, fiti
Sermo Domini contra Pharaonem quod tradetur in « mina ejus manabant in circuitu radicum ejus, et
manus Nabuchodonosor, et de Assyria sub nomine « rivos suos emisit ad universa ligna regionis. Pro
arboris eidem traditæ.
• pterea elevata est altitúdo ejus supcr on;iiis li;;a
« Et factum est in undecimo anno, tertio mense, una • regio;iis, et multiplica a su;it arbusta ejiis, et eis
 835 CO}}}}.X\T. iN £?.£t .iiiEi.E\i. — I..B. XI:. 83£
« vati sunt rami cjus prae aquis multis. Camque A fit mentio, ne videatur contra captivi;im populu.n pω
• extendisset umbram suam in ramis ejus, fecerunt sitiis in Clial.l.ea do::inorum a:q::e regnantium ira.
v nidos omnia volatilia coeli, et sub frondibus ejtts cundiam provocare, sed dicitur de rege Assyriorum,
• genuerunt omnes bestiae saltuum, et sub umbra qui eo jam tempore captus fuerat a Chaldæis, et
• culo illius habitabat coetus gentium universarum. omne robur Assyriorum Babylonio subjacebat impe
• Eratque pulcherrimus in magnitudine sua, et in rio, undeet decem tribus, hoc est, Israel, Assyrii ca
• dilatatione arbuslorum suorum. Erant enim radi
piunt. Duas autem, hoc est, Judam et Benjamin,
• ces illius juxta aquas inultas. Cedri mon fuerunt Chaldæi superawt. et urbem subvertunt lIierusalem.
* altiores illo in paradiso Dei. Abietes non adæqua i*ieturus igitur contra Pharaonem regem Ægypti : et
• verunt summitatem ejus, et platani non fuerunt populum ejus sermo divinus tali adversus illiim est
* æquæ frondibus illius. Omnc lignum paradisi Dei usus exordio. « Cui similis factus es in magnitu
« non est assimilatum iili, et pulchritudini ejus, quo dine tua ? Ecce Ass:ir, quasi cedrus in Libano, » etc.
* niam speciosum feci eum, et multis condensisque Et est sensus : Non mireris si a Babyloniis sis vin
• frondibus. Et æmulala sunt eum omnia ligna vo cendus atque periturus, et tuum perditurus impe
• luptatis, quæ erant in paradiso Dei. Propterea rium, omnesque opes Ægyptiæ destruendæ sint, cum
• haec dicit Dominus Deus : Pro eo quod sublimatus B Assur mullo te fortior eodem Chaldæo superante de
est in altitudinem, et dedit summitatem suam vi letus sit. Describitque potentiam regis Assyrii sub
rentem atque condensam, et elevatum est cor ejus figura arboris cedri juxta Hebraicum, cyparissi juxta
in altitudine sua, uradidi eum in manu fortissimi LXX, in monte Libano constitutæ, quae sit pulchra
gentium. Faciens faciet ei juxta impietatem ejus. ramis et condensa frondibus et ad nubes usque sub
Et ejeci eam, et succident eam alieui et crudelis recta, quæ idcirco tantum crevit, quod non aquis,
si.ni nationum. Et projicient eam super montes, et sed abyssis, hoc est, aquis abundantissimis irri
in cunctis convallibus corruent rami ejus. Et con gelur. Abyssus enim multitudo sonitus aquarum.
fringenlur arbusta ejus in universis rupibus terræ. Ita ut omnes aves nidos fecerint in ramis ejus
Et recedent de umbraculo ejus omnes populi tetræ et sub frondibus illius gemuerint omnes bestiae
et relinquent eam. In ruina ejus habitaverunt om saltuum. Et ne dubitaremus quæ essent coeli volatilia,
nia volatilia cœli, et in ramis ejus fuerunt uni quæ silvarum bestiæ apertius posuit. « Et sub uin
versæ bestiæ regionis. Quamobrem non elevabun braculo illius habitabat cœtus gentium plurimarum. »
uur in aluitudine sua omnia ligna aquarum, neqtie Cedri, inquit, et cyparissi, abietes sive pinus et
ponent sublimitatem suam inter nemorosa atque platani, sive cyparissi, noh fiierunt æquæ ramis
froudosa, nec suabunt in sublimitate sua omnia , C illius. Et ne singillatim de cunctis arboribus diceret,
quæ irrigantur aquis, quia omnes traditi suiit in « Et omnia, inquit, ligna paradisi Dei, non sunt as
iuorieum ad terram ultimam in medio filiorum ho similata illi et pulchritudini ejus, » etc. Per quae
inii:um ad eos qui descendunt in lacum. iiaec di nonnulli intelligunt non de rege dici Assyrio, sed de
vit Dominus Deus. In die quando descendit ad in coutraria fortitudine, quæ in sermone Tyri inter
feros indixi luctum, operui eum abysso, et prohibui Cherubim dicitur esse generata, et pretiosis distin
flumina ejus, et coercui aquas multas. Contritus cta lapidibus, ct postea ad terrena suo vitio conci
est super eum Libauus, et omnia ligna agri con disse, qui et in Isaia cadens Lucifer appellatur (Isa.
cussa sunt. A sonitu ruinæ ejus commovit gen xiv), et in Evangelio signatur a Domino : « Widebam
tes cum dedticerent eum ad infernum cum his Satanam, quasi fulgor de cœlo cadentem (Luc. x). »
qui descendebant in lacum. Et cousolata sunt in (Greg.) Qui namque accipi in cedris abieiibus et
terra infima omnia ligua volupiatis egregia atque platauis possunt, nisi illa virtutum coelestium pro
praeclara in Libano universa , quæ irrigabantur ceræ celsiuudimis agmina in æterna lætitiæ viriditate
aquis. Nam, et ipsi cum ea descendent ad infer plantata? Quæ quamvis excelsa sint condita, liuie
num ad interfectos gladio , el brachium unius tamen, nec praelata sunt nec æquata, qui speciosus
cujusque sedebit sub umbraculo ejus in medio na D factus in multis condensisque frondibus dicitur.
uioiuum ejus. Cui assimilatus es, o inclyte atque Quia prælatum cæteris legionibus tanta illum speeies
sublimis inter ligna voluptatis? Ecce deductus es . pulchriorcm reddidit, quanta et supposita angelorum
multitudo decoravit. Ista arbor in paradiso Dei tot
cum ligmis voluptatis ad terram ultimam. hm me
dio incircumcisorum dormies cum his qui interfe quasi densas frondes habuit, quot sub se positas su
cti sunt gladio. Ipse est sie Pharao, et omnis mul pernorum spirituum legiones attendit. Qui idcirco
uiuudo ejus, dicit Domiaus Deus. » (Hieron). Primum peccans sine venia damnatus est, quia magnus sine
scieadunu, quod quæcumque dicuntur de rege Assyrio comparatione fuerat creatus. (fiieron.) Sed nos haec
rum futuro lempore, iii Sepluaginta quasi transaeta omuia ut interim sequamur historiam άττερδολικῶς
nemoraniur: et sic vel ad arborem vel ad priiicipem dicta inteiligamus, quod tantæ Assyrius fuerit po
1. »quitur Assyriorum, ut taum masculino quam feminino uentiæ, et sic cunctas oppresserit nationes, ut se
gebere de una persona iutelligatur, dum et arbor angelorum fortitudini compararit. Omnia autem μετα
refcrlur ad Assyrium et Assyrius in arbore nomina voprx*c sub altissima cedro sive cyparisso dicuntur
tur. Nec de rege Babylonio in præsenti sermone ulla ad Assyrium, interfectioque illius appellatur succi
 815 B. RABANI MAURI ARCIIlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 816
sio. Quodque sequitur : , Tradidi eam in manu for- A id est, ad inferos deductus es, dicente Scriptura :
tissimi gentium, » regem Babylonium vocat. Ut quod • lugredientur ad extrema terræ, tradentur in ma
vicit Assyrium non propriæ fortitudinis, sed divinæ nus gladii, partes vulpium erunt (Psal. lxii). » * lu
intelligat potestatis. * Juxta impietatem, inquit, ejus medio, ait, incircumcisorum dormies, cum his qui
cjeci eam, » ut occulle Babylonium moneat non de interfecti sunt gladio. » Ostendit quæ essent ligna,
bere esse crudelem, nec opprimere populum Dei, quæ cedrus sive cyparissus gladiis vulnerata, et ja
qui sibi traditus sit, ne similia patiatur ab Assyrio, qui cens cum incircumcisis. Et ut extrema anterioribus '
crudelis et impius fuit. • Et succident illam alieni, jungeret, quia supra dixerat : • Cui similis factus
et crudelissimi nationum, » sive, juxta Septuaginta, es in magnitudine tua, ecce Assur, quasi cedrus in
pestilentes, quod nunquam voluit dicere in Chaldæa Libano pulcher ramis et frondibus, ele., » nunc
positus, ne illum adversum gentem suam commove infert * : Sic est Pharao et omnis multitudo ejus,dicit
ret. I'rojicitur quoque super montes, et in cunctis Dominus. » Quomodo, inquit, Assyrius cedrus et
convallibus corruunt rami ejus, et confringuntur in cyparissus Babylonio succidente dejecta est : sic
rupibus, et a cunctis derelinquitur populis, hoc est, Pharao et populus ejus, hoc est ipsa arbor, et
volatilibus cœli, et bestiis campi. Et in tantam ve rami illius a Babylonio succidentur. Hæc interim
niet perditionem, ut omnes arbores, quæ putabantur B juxta historiam dicta sint, quæ plerique in eoii
excelsæ comparatione Assyriæ arboris, suo exemplo summatione mundi futura intelligunt; et regem Pha
elevari, et in sublime erigi ultra desistant, nec stent raonem, hoc esl, eam potestatem cui Ægyptus sul)
in altitudine sua, sed, illa succisa, omnes metu pa jecta sit comparari regi Assyriorum potentissimo,
riter succidantur. Quodque per translationem di id est, Antichristo. Quod si ille corruerit, utique et
. tum erat fit manifestius : * Omnes, ait, traditi sunt alii rectores tenebrarum istarum et principes mundi
(subaudiur reges) in morten ad terram ultimam, • facilius corruant. Dicamus ergo de singulis, breviter
hoc est, ad infernum; • in mediofiliorum hominum, * 0mnia perstriiigeiites, ut pou tam disseramus ei ex
nequaquam inter arbores, s ad eos qui descendunt planemus obscura, quam explanare cupientibus ma
in lacum : » haud dubium quin inferna significet. Post teriam dedisse videamur. Prinumque discutiendum
succisionem arboris Assyriæ sive lndiæ [Al., in die], cur undecimo anno, tertio mense, una die mensis,
quando descendit ad inferos Assyrius : et indixit Do factum est verbum Domini ad Ezechielem dicens :
minus luctum, rursum per translationem de eo loqui Fili hominis, dic Pharaoni regi Ægypti, et multitu
tur, quod opertus sit abysso, juxta illud quod scri- ' dimi ejus. Locuturo ad Pharaonem undecimo anne
ptum est : • Weni in profundum maris, et tempestas sermo fit Domini; necdum enim venerat ad duode
deinersit me (Psal. lxviii), » et omnia flumina, om- C. cimum, qui numerus plenæ consummatæque vir
nes videlicet nationes eum ultra rigare cessaverint, tutis est. Unde et duodecim Jacob filii sunt (Gen.
et conlritus sit, sive contenebratus super eam, id xxxv), a quibus postea duodecim nomina propheta
est, arborem, vel eum, id est, Assyrium, Libamus. rum uno volumine continentur. Et apostoli duoJe
Ac ne putaremus de arbore esse sermonem, sequi cim, quorum quia unus Judas proditor fuit, in lo
tur : • A soniiu ruinæ ejus commovi gentes; » quæ cum ejus Matthias elegitur (Aet. 1). Et archisynagogi
enim tanta ruina esse mnius arboris potest, ut ad so filia annorum duodecim a Domino suscitatur. Hemor
nitum ejus universæ gentes commoveantur. « Cum rhoissa quoque anno duodecimo recipit sanitauem
deducerem, inquit, eam ad infernum. » Juxta litte (Matth. ix). Sed quia corripitur Pharao et postea
ram, arbor ad inferos deduci non potest. « Cum plangitur, propterea tertius mensis et unus dies uti
aliis qui in lacum, » id est, ad inferos, descendebant. decim annorum numero copulantur. Unde in conse
• Et consolata sunt in terra infima, » in corde videli quentibus, duodecimo anno, mense duodecimo, uua
ceu terræ, w omnia ligna voluptatis, » sive delicia mensis, fit verbum Domini ad Ezechiel dicens: • Fili,
rum, quod Hebraice appellatur eden, ut nemorosos hominis, assume planctum super Pharaouem regem
saltus silvasque significet egregias atque præclaras AEgypti, et dices ad eum (Ezech. xxxii). » Qui enim
quæ fuerunt in Libano : t Et irrigabantur aquis. » plangitur, ideo plangitur, ut intelligat quanta bona
• Nam et ipsæ arbores cum eo, » hoc est cum Assyrio, perdiderit, et tamen, quia Pharao erat, et brachium
a descendent ad infernum, ad interfectos sive vulne ejus necdum fuerat colligatum, nec pristinam rece
ratos gladio. » Ligna gladiis non vulnerantur, sed perat fortitndinem, propterea in anno duodecimo et
cæduntur, mec descendunt ad infernum. • Et bra in mense duodecimo viginti novem dies adhuc reuma
ciuiuum, » inquit, sive semen, quoniam apud Hebræos meui, ut duodecimo annorum numerus impleatur. Uno
sermo zara utrumque significat : • requiescet in igitur mensis die sermo fit Domini ad prophetam, et
umbraculo ejus, in medio nationum, » nequaquam præcipitur ei ut loquatur regi Ægypti et multiuudini
silvaruum, sed gentium. Ad extremum fit apostrophe ejus. In quo mirandum quod quatuor interpretes non
ad ipsum Assyrium, sive ad Pharaonem. t Cui assi populum dixerint, sed multitudinem. • Mului enim vo
inilatus es, o inclyte atque sublimis, inter ligna vo cati et pauci electi (Matth. xxii). » Et in lege scriptum
luptatis? » Nullus tibi, inquit, par fuit, sed omues est: • Nou eris cum multitudine in malo. » Diciturque
reges polentia superasti : et tamen cum cæteris re ad regem AEgypti : • Cui similis factus es in maguitu
gibus, qui erant in comitatu tuo, ad terras infimas, dine, sive, in altitudine tua? » quod et ipse se exalta
817 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LlB. XII. 818
verat, et suljaceat illi sententiæ: • Omnis qui se exal- A titudo gentium plurimarum, ut commistos diversos
tat, humiliabitur (Matih. xxiii), » sed tamen non sit vitiis significet atque peccatis. • Erat autem Assur
ejus altitudini similis, qui quasi cedrus sive cyparissus pulcherrimus in magnitudine sua, et in dilatatione
in Libano fuerit pulcher ramis, et frondibus nemoro arbustorum suorum, » quia aquis multis radix ejus
sus, excelsusque altitudine, et ad nubes usque erexe fuerat irrigata, intantum ut in paradiso Dei nulla
rit caput. Ad quas secundum David veritas Dei perve cedrorum et cyparissorum esset altior, nec abietes
nit, et quibus mandatur nepluant super Israelimbrem. pinique adæquarent sublimitatem ejus, sive platani
Pulchritudo quoque illius prædicatur, quæ in turpitu non essent æquæ frondibus illius. Idcirco autem nulla
dinem prava voluntate mutata est, ita ut dicatur de arborum in paradisoplantatarum ei fuerat adæquata,
eo : « Confringet Dominus cedros Libani (Psal. ¢ quia omne lignum paradisiDei non est assimilatum
xxviii); » et excelsus ipse in altissimo montium Li illi et pulchritudini ejus. » Nequaquam enim erectæ
hano constitutus, quanto sublimior fuerat, tanto for sunt per superbiam , sed scierunt humilitatem
uius caderet. Cujus Scriptura sancta volens altitudi suam, neque similitudinem Dei sacrilego sibi animo
nem demonstrare, appellat eum cedrum magnam vindicare conatæ sunt. Quodque sequitur : ¢ Et æmu
quam nutrierunt aquæ. Non aquæ Siloe, quæ va lata sunt eam omnia ligna deliciarum, quæ erant in
dunt cum silentio, sed aquæ Rasin et aquæ Ægypti, B paradiso, » sic edisserimus : Æmulata sunt ligna
de quibus scriptum est : • Quid tibi ut bibas aquam paradisi multitudinem ramorum ejus. • Multi enim
Geon (Jer. ii), » sive Sior? quod aquas turbidas sonat. vocati et pauci electi, » et t lata et spatiosa via quæ
Abyssus quoque exaltavit eum, super quam in ducit ad mortem (Matth. xx, vii). » Cupit enim tantos
principio mundi tenebræ ferebantur: et ad quam in habere in salutem quantos Assur habuit in perditio
Evangelio dæmones ne mittantur, rogant. Flumina nem. Unde Assur sublimatus est in altitudine, et
ejusdem abyssi, in circuitu radicum ejus erant, de dedit sublimitátem suam virentem atque condensam.
quibus dicitur : « Quod tibi et viæ Assyriorum, ut Sive usque ad nubes caeumen erexit, et elevatum
bibas aquas fluminum. » Et in alio loco : t Ecce D0 cor ejus, ut diceret, w Ero simfilis Altissimo. » Pro
minus inducet super vos aquam fluminis fortem et pterea • traditus est in manu fortissimi gentium; »
multam, regem Assyriorum et omnem gloriam ejus quam intelligamus aliam detestabilem potestatem
(Isa. vm). » Rivos quoque suos emisit abyssus ad cui traditur ad puniendum, ipse est enim inimicus
universa ligna regionis, ut non solum principem et ultor. Ut Assur intelligatur Antichristus, et for
mundi hujus, sed et socios illius irrigaret. Propterea tissimus gentium cui traditus est, Satanas, juxta
elevatus est, et super omnia altissima ligna succre illud Apostoli (I Tim. 1): t Quos tradidi Satanæ, ut
vit : « Et multiplicata sunt arbusta ejus, » et totius C discant non blasphemare. » Qui , faciens faciet ei, »
orbis possedit imperium dicens : Hæc omnia mihi quæcunque ei fuerint a Domino imperata. Ista au
tradita sunt. • Et elevati sunt rami ejus, * qui aquis tem cyparissus ejecta est de paradiso Dei propter
abyssi fuerant irrigati : qui extendit sive dilatavit impietatem suam. * Et succident illam alieni et
umbraculum suum ut omnes suæ subjiceret ditioni. crudeles, » sive pestilentes , in gentibus, » ut im
In ramis ejus fecerunt nidos omnia volatilia coeli. pleatur illud quod scriptum est : • Pestilente fla
Omnis enim qui facit peccatum de diabolo natus gellato stultus astutior fiet (Prov. xix). » Et iuerum:
est, et de ramorum ejus numero computatur. llla • Jam securis ad radices arboris posita est (Matth.
enim volatilia fecerunt nidos in ramis ejus, quæ iii). » Qui præcident eam super montes, ut corruat.
juxta viam evangelicam sementem comedere : sive in superbia sua. In t cunctis autem convallibus cor
quoniam « omnes peccaveruntetindigent misericordia ruent rami ejus, » ut ad tartarum deducantur oin
Dei (Rom. ui), » de quibus dictum est : • Omnes nes qui in ejus fuere comitatu. • Et recedant de
declinaverunt, simul inutiles facti sunt (Psal. xiii), » umbraeulo illius ut relinquant eam , » ut volatilia
idcirco in ramis ejus fecerunt nidos. Sequitur : coeli et bestiæ terrae, quæ prius sub illa fuerant, et
« Et sub frondibus ejus genuerunt omnes bestiæ illius umbraculo tegebantur, postea pœnæ ejus par
saltuum, » quae Christi mansuetudinem perdiderunt. ticipes sint. Cumque viderint cætera ligna silvarum
« Et sub umbraculo illius habitabat coetus gentium sive paradisi, Assur cyparissum sententia Domini
plurimarum; » ut nullus esset qui non ejus vege corruisse, non elevabuntur in superbiam, nec se
retur umbraculo, præter eum qui dixit : « Ecce ve aliquid æstimabunt, nec irrigationem aquarum sua
mit princeps mundi hujus, ut inveniet in me nihil. rum proprias arbitrabuntur divitias, eo quod omnes
« Per unum hominem peccatum intravit in muundum, rami et volatilia coeli et bestiæ terræ, quæ erant
et per peccatum mors, et sic in omnes homines sub imperio Assur, deducantur in mortem ad ter
mors pertransiit, » in quo omnes peccavimus, et in ram ultimam, de quibus scriptum est : « In conspectu
Adaim omnes morimur, cunctique peccavimus, et ejus cadent omnes qui descendunt in terram (Psal.
indigemus gloria Dei, et tamen in ipsa habitatione xxi). » Et in alio loco : t Jngredientur ad extrema
diversa conditio est. Alii habitant in ramis ejus, terræ (Psal. lxii), » et erunt nequaquam cum ange
quasi volatilia, scientiam sibi in philosophia et in lis, sed cum filiis hominum, qui descendunt in la
hæreticorum dogmatibus polliceutes ; alii quasi cum, sive in foveam sempiternam. Cum autem iHe
tcstiæ feræ immites atque crudeles; alii quasi mul descenderit in extrema terræ, et pars vulpium fue
8i9 [3. [RABANI MAURI ARÜi{{CP. 310GUNT. OPERUM PARS 11. S33
rit, a quibus laceran !us est, tunc luctus erit vel A * universæ terræ. Et dabo car::es tuas siiper moti
oinnium sociorum ejus, vel sanctarum fortitudinum, tes, et implebo colles sanie tua. Et irrigabo ter
quæ illum dolebunt ad inferos descendisse. Unde di ram pædore sanguinis tui super montes, ei valles
cit Douminus: • Operui eum abysso, » cujus aquis iamplebuntur ex te. Et operiam cu.m exstinctus
fuerat ante nutritns. • Et prohibui flumina ejus, , fueris cœlum , et nigrescere faciam stellas ejus.
id est, abyssi, , et coercui aquas multas, » ne eutm Solem nube tegam, et luna non dabit lumen suum.
rigarent, sed magis opprimerent. • Contristatus est Omnia luminaria cœli moerere faciam super te,
super eum Libanus, » in quo fuerat exaltatus. * Et et dabo tenebras super terram tuam, dicit Dominus
omnia agri ligna concussa sunt, » succisionem simi Deus. Et irritabo cor populorum multorum
lem formidanuia. • A sonitu ruinæ ejus commovi cum induxero contritionem tuam in gentibus su
gentes, » ut nullus perditionem illius ignoraret, et per terras quas nescis, et stupescere faciam super
deductionem ad inferos cum cæteris sociis ejus. te populos vel gentes multas, et reges eorum hor
Acceperuntque consolationem omnia ligna voluptatis, • rore nimioformidabunt super te; cum volare cœperit
id est, paradisi : dum vident et mala malis, et bona gladius meus super facies eorum, et obstupesceut
bonis restitui. Hæc autem ligna Libani sunt aquis irri repente singuli pro anima sua in die ruinæ suæ,
gata fluminum Domini, in quibus et illa arbor fuerat quia hæc dicit Dominus Deus: Gladius regis Ba
irrigata , quæ corruit, sive omnia ligna, quæ quon bylonis veniet tibi, in gladiis fortium dejiciam
dam fuerunt bona et irrigabantur aquis, et in Libaui inultitudinem tuam. Inexpugnabiles gentes omues
altitudine morabantur accipient consolationem , hæ. Et vastabunt superbiam Ægypti, et dissipabi
quando principem suum similia viderint sustinere tur multitudo cjus. Et perdam omnia jumenta ejus
tormenta : • Et ipsa enim descendent ad infernum quæ erunt super aquas plurimas, et non conlur
ad interfectos gladio Domini. » Et omnis fortitudo babit eas pes hominis ultra, neque ungula jumen
íignorum habitabit sub umbraculo ejus, id est, in torum turbabit eas. Tunc purissimas reddam aquas
poena in medio omnium nationum, quæ claustris in eorum et flumina eorum, quasi oleum adducaum,
feri tenebuntur. Post hæc ad ipsum Pharaonem ait Dominus Deus, cum dedero terram Ægypti de
sermo convertitur, cui dictum fuerat in principio, solatam. Deseretur autem terra a plenitudine sua
• cui similis factus es in magnitudine tua? » et dicitur quando percussero omnes habitatores ejus, et
ad eum : « Cui assimilatus es, o inclyte atque subli scient quia ego sum Dominus. Planctus est et
mnis, inter ligna voluptatis ? » nempé Assyrio, qui cor plangent eum filiæ gentium super Ægyptum et
ruit. Et tu eras inclytus atque sublimis inter ligna super multitudinem ejus plangent eum, ait Domi
Eden, hoc est, deliciarum et paradisi. Et ecce dedu nus Deus, etc. (IIieron.) In multis autem exempla
ctus es sicut Assyrius cum omiiibus lignis, quæ quon ribus juxta Septuaginta duodecimus annus et mensis
dam fuerant in deliciis, ad terram ultimam et ad infe decimus ponitur. Juxta cæteros autem interpretes
ros. Et dormies non in requie, sed in poenis, in me decimus amnus, et duodecimus mensis, ut vel jam
dio incircumcisorum, hoc est, immundorum, et cum capta sit Hierusalem et gandium Pharaonis malis sibi
his qui in gladio Domini conciderumt. Et ut sciamus imminentibus auferatur. Vel certe capienda et suis
qui sit ille cui dixerit, • o inclyte atque sublimis inmagnis miseriis doleat, quam aliorum captivitate
ter ligna voluptatis, » ponit manifestius : c Ipse est lætetur. Et interim breviter quædam historiae funda
Pharao, et omnis multitudo ejus, » sive juxta Se menta jacientes quid Hebræi super hoc loco intel
ptuaginta, • Sic est Pharao et omiiis multitudo ejus, »ligant percurramus. leoni comparatur Pharao, noa
ut quomodo supra Assyrius concisus est et corruit, unius gentis, sed multarum gentium, sive draeoni in
sic et Ægyptius subruatur. mari ut terram aquasque possideat, qui irrigatione
CAPUT XXXII. fluminum erigebatur in superbiam, quam cornu vo
Plunctus super Pharaonem, qui tradetur occidendus cat, ut multitudine exercitus sui omiies aquas trans
Mabuchonosor, describuntur gigantes per mures cum D iens poterat conturbare. Idcirco expandere se dicit
quibus ad infernum descendunt. reue suum super multitudinem ejus, et extrahere eum
• Et factum est duodecimo anno, in mense duode sagena sua vel hamo, et projicere sive extendere eurm
cimo (sive decimo) in una die mensis, factum est super terram, qui quasi coluber multis spiris fuerat
• verbuin Domini ad me dicens : Fili hominis, as involutus ut a cumctis cœli volatilibus devoretur.
sume lamentum super Pharaonem regem Ægypti, Cumque non solum aves, sed otnnes bestiae terræ
et dices ad eum. Leoni gentium assimilatus es et eum laceraverint, reliquæ carnes ejus montes et
draconi, qui est in mari. Et ventilabas cornu in valles camposque complebunt, ita ut cuncta verimi
fluminibus tuis, et conturbabas aquas pedibus l)us scateant. Hæc autem loquitur per metaphoram.
tuis, et conculcabas flumina earum. Propterea hæc ut posuquam volatilia cæli et bestiæ carnibus ejus
dicit Dominus Deus: Expandam super te rete meum fuerint saturatæ, id est exercitus et universa multitu
in multitudine populorum multorum, et extraham do, reliqua pars in vermes et saniem convertatur.
te in sagena mea, et projiciam in terram. Super Tunc, inquit, coeli tenebris obvolventur, sol et iuma
et cætera luminaria non dabunt lumen suum , sed
• faciem agri abjiciam te, et habitare faciam super
te oinnia velati!ia coeli, et saturaho de te hostias super te cuncta nigresccnt, nihilque tibi laetuu erit.
{2l COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XII. 823.

Et ad tuum interitum omnes populi et cuncti reges A sui ordinem perdiderunt. Neque enim utuntur hære
eorum horrore nimio formidabunt , conspicientes tici testimoniis Scripturarum sibi cohærentibus, sed
gladium meum huc illueque volitare, et nulli par conturbant omnia. Et quia ipse est inimicus et ultor,
cere, et in tua ruina ruinam similem pertimescent. Ut non solum aquas alienas draco Ægyptius conturbat
autem scias qui iste sit gladius, audi manifestius : pedibus suis, sed conculcat flumina sua, ne pareat
« gladius regis Babylonis veniet tibi : in gladiis for eis quos semel in suam redegerit potestatem. Quod
tium, » sive gigantum, • dejiciam omnem muititu devitare cupiens justus precatur : • Non-veniat mihi
dinem tuam : » qui gigantes inexpugnabiles gentes pes superbiae (Psal. xxxv). » Et in alio loco concul
sunt, quæ Babylonii regis tenebantur exercitu. « Isti catus petit ne iterum conculcetur, * Miserere mei,
vaslabunt, sive disperdent superbiam Ægypti, » et Domine, quoniam conculcavit me homo (Psal. lv). »
omnem multitudinem ejus, nihilque in AEgypto re lnimicus autem homo diabolus est. De quo et alter
manebit, sed cum hominibus et jumenta brutaque psalmus loquitur, , ut non magnificetur ultra homo
animalia pariter auferentur. Et tanta erit solitudo super terram (Psal. ix). » Propterea , hæc dicit
in Ægypto, ut nec pede hominis, nec ungula jumenti, Dominus Deus : Expandam super te rete meum
aquæ illius conturbentur, sed quieta sint omnia, et in multitudine populorum multorum. » Rete Domini
aquae fluminum ejus quasi oleum fluant purissimæ B Veteris et Novi Testamemwi ratione contextum mitti
ac niuentes,.nullo per eas transeunte, nec earum . tur super draconem, qui habitat in populorum mul
fluenta turbante. Hoc autem propter AEgypti solitu titudine, et semper turbis et multitudine delectatur.
άinem, quæ redigetur in desertum , ab omni multi Ut extrahat eum in sagema sua, sive in hamo suo.
tudine sua, quando habitatores ejus Dominus per Ista est sagena (Matth. xiii), quæ in mare hujns sæ
cusserit, ut intelligant, qui remanserint, quod ipse culi imittitur, ut extrabat pisces mnltos, alios eligen
sit Dominus. Idcirco planctus est Pharaonis, et plan dos, et alios abjiciendos. Sive iste hamus de quo in
gent eum filiæ gentium in circuitu, non solum autem Job scriptum est : « Adducens autem draeonem in
super illo, sed et super multitudine ejus, quæ Do hamo, et circumdabis capistrum circa nares ejus
mino vastante deleta est. Hæc super simplici littera (Job. xi). » Pro quo interpretatus est Aquila : • Ex
cursim dixisse sufficiat. Weniamus ad intelligentiam trahes Leviathan in hamo, et funibus colligabis lin
spiritalem. Nec puto magnopere laborandum nosse guam ejus. » Extrahitur autem draco sive Leviathan
qui sit Pharao rex Ægypti, cum supra plenius de mari hamo vel sagena Domini, ut projiciatur, sive
ulixerimus, eam videlicet potestatem cui Ægyptus extendalur super terram, et omnes spiræ ejus qui
credita, vel una provincia, vel Ægyptus totius mundi, bus suas insidias occultabat aperiantur, et proferan
quæ non est leo condita, sed proprio vitio assimilata C tur in publicum, et in terra abjiciatur et jaceat, qu
Ieoni gentium : • Homo enim cum in honore esset, in loco posuerat os simum, et se Altissimo similem
uon intellexit, comparatus est jumentis insipientibus esse jactabat. Unde sequitur : « Et habitare, sive
et similis factus est illis (Psal. xlviii). » De hoe leone sedere faciam super te omnia volatilia eoeli, et satu
et Petrus loquitur : « Adversarius noster diabolus, rabo de te bestias universæ terræ. » Secundum illud
quasi leo rugiens circuit (I Petr. v); » et in nono quod scriptum est : • Dedisti eum eseam populis
psalmo scriptum est : • lnsidiatur in abscondito, Æthiopum (Psal. lxxiii). » Qui vel volatilia vocantur
quasi leo in spelunca sua, insidiatur ut rapiat pau vel bestiæ terræ. Volatilia, quæ sementem ut dixi
perem. » Et Jeremias Spiritu sancto ait : « Leo de mus juxta viam rapiunt : bestiæ terræ vitiis efferatæ,
s.iva percussit eos (Jer. xiv). » Draconem autem dici quod ad hæreticos atque gentiles referri potest. Quod
diabolum, pro quo Aquila interpretatus est Leviathan, autem sequitur : « Et dabo carnes tuas super mon
nomen lraconis exponens,juxta superiorem explana tes, et implebo colles tuos sanie tua , sive implebo
tionem multis testimoniis docui; qui dixerat : « Mea valles sanguine tuo : hunc habet sensum, ut volati
sunt flumina, et ego feci ea. » Iste igitur draco flumini lia cœli, et bestias terræ deceptorum populos intel
bus suis, quasi cornibus ventilabat plurimas nationes, ligamus, crudelitatemque gentilium. Montes autem
quæ super Marcione, Waleniino, Ario, et Eunomio, D
»
ad principes referamus hæreseon, qualis fuit Walen
cæterisque hæreseon principibus intelligere possu uinus et Marcion, collesque successores eorum, qui
mus, qui imitantur ecclesiasticos viros dicentes ad salurantur sanie draconis : sive valles, quæ implen
dominum Salvatorem : « In te inimicos nostros ven tur draconis sanguine, inferiores quosque creden
tilabimus cornu (Psal. xliii). » Et non ventilant ad tium. Aut certe montes adversarias potestates, quæ
salutem, ut de terra ad cœlum levent, sed ut in in-aere discurrunt, et valles, quæ inferna penetrant,
profundum aljiciant. Denique sequitur : • Et con et æternis suppliciis mancipatæ sunt. Porro quod
turbabas aquas pedibus tuis. » Juxta illud Apostoli : άiciur : « Et irrigabo terram poedore sanguinis tui
v Qui autem conturbat vos , portabit judicium super montes, » sive irrigabitur terra de stercoribus
(Gal. v); » Non vult enim aquas Siloe bibere, quæ tuis super montes, v et valles implebuntur ex te, •
vadunt cum silentio, sed aquas Ægypti turbidas atque illud significat, quod omnis superbia et arrogans
coenosas, quæ antequam pedibus conculcarentur hæreticorum tumor, noii tam vitali et puro, quain
draconis, puræ erant, et suo fluentes ordine. Post putrido atque fetenti sanguine compleatur : juxia
quam autem pedibus illius conturbatæ sunt, cursus iifi;d quod scriptum est : * Pone eos sicut slercus
823 R. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 824

terræ (Psal. lxxxii).» De quo sanctus a Domino libe A qui prius Pharaouis admirabantur potentiam postea
ratur. , qui suscitat de terra inopem, et de stercore eum admirentur de suo culmine cecidisse. Reges
erigit pauperem : ut collocet eum eum principibus, quoque populorum nimio horrore formidabunt super
cum principibus populi sui (Psal. cxii). » Per valles eum, quorum regna Domino diabolus ostendit : et
autem in ima depressos, ut supra diximus, aut in de quibus in psalmo dicitur : • Astiterumt reges
ferna siguificat, aut humilem hæreticorum sensum, terræ, et principes convenerunt in unum (Psal. iv). •
propter voluptatem et terrenas opes cuncta facien Hoc autem fiet, w cum volare coeperit gladius Domini
tium. Quod aulem jungitur : « Et operiam cum ex super facies eorum, » subauditur regum sive popu
tinctus fueris cœlum, et nigrescere faciam stellas lorum. Gladius autem Domimi intelligendus est vi
ejus, solem nube uegam, et luna non dabit lumen vens sermo Dei et efficax et acutus super omnem
suum, omnia luminaria coeli moerere vel tenebre gladium ex utraque parte acutum, qui volat atque
scere faciam super te, et dabo tenebras super ter discurrit et perstringit cernentium oculos vnltusque
ram tuam, dicit Dominus Deus, » si sequamur deterret. Et obstupescentes super ruina Pharaonis
iitteram , penitus intelligi non potest. Quando se in illo videant esse dejectos. Et Domini quidem
enim interfecto Pharaone sive dracone sol et gladius, de quo scriptum est : t Ecce hic positus est
luna, et stellæ, non dederunt lumen suum , et B in ruina et resurrectione multorum (Luc. m), » ja
cueluum opertum est tenebris, juxta illud poeticum : centes elevat, et male erectos humilitate conmutat.
Gladius autem regis Babylonis veniet super draco
Impiaque æternam timuerunt sæcula noctem
nem Ægyptium, ut in gladiis fortium, sive gigantum
Ergo hoc dicendum est, quod exstincto Pharaone, qui dejiciat Dominus multitudinem ejus, qui regem Ægy
transfigurabat se in angelum lucis, de quo in alio pti sectabatur. • Inexpugnabiles, » inquit, sive pesti
loco scriptum est : « Lux impiorum exstinguetur lentes de gentibus. * omnes isti , ut mali ad punien
(Prov. xxiv), » cœlum sive cœli operientur teneloris, dum tradantur pejoribus, de quibus scriptum est :
de quibus et Paulus loquitur : • Et spiritalia nequitiæ v Immissiones per angelos pessimos (Psal. lxxvii); »
in cœlestibus(Ephes. vi). » Et nigrescere fecit Domi et Apostolus : • Quos tradidi, inquit, Satanæ, ut
nus stellas ejus, vel draconis, vel cœli : super quo discant non blasphemare; vel in interituum carnis,
et Judas apostolus scribit , sidera errantia (Jud. ut spiritus salvus fiat (I Tim. 1 ; I Cor. v). » Cum au
v. 15), » quibus caligo tenebrarum in æternum re tem per hujuscemodi ministros dejecta fuerit super
servatur. Sol quoque nube tegetur, sol iniquitatis, bia Ægypti, et multitudo illius dissipata, perdentur
qui contrarius est soli justitiæ. Nube autem, vel ipso omnia jumenta illius, quæ crant super aquas pluri
Domino Salvatore, qui descendit in Ægyptum super C mas. • Et non eonturhabit eas pes hominis ultra; si
nubem levem, mullo peccatorum pondere prægrava enim beatus, qui seminat super aquas, ubi bos et asi
taum; vel prophetis et apostolis de quibus legimus : nus calcant, e contrario infelix, qui simplices quidem
« Mandabo nubibus me pluant super eam imbrem suo ultra poterit errore retinere, ita ut pes hominis
(Isa. v). » Et in Psalmis : • Weritas uua usque ad mom calcet in eis, quo neslgnum;quidem sapientiæ at
nubes (Psal. xxxv). » Cum autem sol iniquitatis que rationis aquæ Ægyptiæ in se habere videantur.
fuerit obscuratus, lunam quam hæreticorum senti « Ungula quoque jumentorum non turbabit eas, »
nuus ecclesiam, et quæ a sole iniquitatis lumen puta ut de limpidissimis, atque nitentibus faciat turbidas
l)atur accipere, non dabit lumen suum, nec decipiet et coenosas. Tunc reddentur non ab aliis, sed ab ipso
credentes falsi nominis scientia. Omnia quoque lu Domino aquæ purissimæ, quæ draconis fuerant do
iuinaria, et quidquid videtur in hæreticis esse do minatione turbatæ, ita ut flumina earum labantur,
ctrinæ, exslincto dracone cæcabitur : sive moerebunt quasi oleum, et sint veri luminis nutrimentum. Haec
principe perdito, ita ut ipse Dominus terram hære autem fient cum dederit Dominus terram Ægypti
ticorum operiat tenebris; ignoranlia scilicet verita desolatam et perdiderit multitudinem ejus, et per
uis, ut cæci cæcos ducant in foveam : et habitatores cussi fuerint omnes habitatores illius, ut isto pro
terræ mittantur in tenebras exteriores, ubi est fle- D fectu scire possint, quia ipse sit Dominus. Quod
tus et stridor dentium. Post hæc dicitur : « Et irri autem jungitur, * planctus est, et plangent eum filiæ
tabo cor populorum multorum, cum induxero con gentium super Ægyptum et super multitudinem ejus
uritionem, sive captivitatem tuam in gentibus, super plangent eum, ait Dominus Deus, » perspicuum est
terram quam nescis, » ut qui prius Pharaoni servie animas omnium gentium, quæ prius oppressæ fue
rant, irascantur contra eum, videntes captivitatem rant : sive earum gentium, quæ nequaquam in AEgy
ejus, ad aliam terram, quam draco nesciebat, esse plo morabantur, sed in regione viventium, interfc
perductam. Nec debemus ambigere bonas esse ter ctum draconem plangere, el omnem multitudinem
ras, quas Pharao nesciat, scilicet quando captivitas ejus non spe salutis, sed quod de tanta polentia suo
Pharaonis alia captivitate mutatur, de qua dicitur ad vitio et superbia dejectus sit in æterna supplicia.
Salvatorem : v Ascendens in altum captivam duxit « Et factum est in duodecimo anno, in quinta de
captivitatem, accepit (Psal. lxvii), » sive juxta Apo « cima mensis : factum est verbum Domini ad me
suolum : « dedit dona in hominibus. » — « Et stupe « dicens: Fili hominis, eane carmem lugubre super
cere, inquit, faciam super ie populos multos, » ut « multitudine .Egypti. Et detrabe eaiu ipsam et
825 COMMENT. IN EZECHIEI.EM. — LIB. XII. 826

filias gentium robustarum ad terram ultimam cum A in profundum inferiii. Diciturque ad regem Ægypti
liis qui descendunt in lacum. Quo pulchrior es quo meliores ut mortem merearis evadere?Cum euim
descende et dormi cum incircumcisis. In inedio Assur et Elam, id est Persæ, et Mosoch, qui inter
interfectorüm gladio cadent. Gladius datus est. pretantur Cappadoces; et Thubal quos alii Iberos,
Et attraxerunt eam et omnes populos ejus. Lo alii Italos intelligi volunt, ldumæi quoque et Princi
quentur ei potentissimi robustorum de medio in pes Aquilonis ac Sidonii, cum universis exercitibus
ferni, qui cum auxiliatoribus ejus descenderunt et suis, quorum auxilio horrorem cunctis gentibus
dormierunt incircumcisi interfectique gladio. lbi præbuerunt, mortui sint et interfecti gladio, et po
Assur et omnis multitudo ejus in circuitu illius suerint gladios suos sub capitibus suis, quod di
sepulcra ejus, omnes interfecti, et qui ceciderant ctum ipyατικώτερον accipiendum est, tu solus poteris
gladio quorum data sunt sepulcra in novissimis non eadem sustinere? Quin potius cum videris tan
laci. Et facta est multitudo ejus per gyrum sepul tam tecum apud inferos multitudinem dormien
cri ejus, universi interfecti cadentesque gladio, tium, et sepulcrum tuum fortissimorum quondam
qui dederant quondam formidinem in terra vi principum circumdari memoriis, habebis conso
ventium. Ibi Elam et omnis multitudo ejus per lationem, leviora tormenia æstimans consortio plu
gyrum sepulcri illius. Omnes hi interfecti ruen B rimorum. Hæc interim juxta simplicem sensum
tesque gladio, qui descenderunt incircumcisi ad strictim dixisse sufficiat. Nunc eadem brevitate,
terraim ultimam. Qui posuerunt terrorem suum in quantum explanationis patitur difficultas, spiritalis
terra viventium, et portaverunt ignominiam suam intelligentiæ summa quæque carpamus. Supra una
cum his qui descendunt in lacum. ln medio in mensis die factus est sermo Domini ad prophe
terfectorum posuerunt cubile ejus in universis tam , hic quinta decima. In prima autem die, hoc
populis ejus in circuitu ejus sepulcrum illius. est in Kalendis mensis exordium est ; in quinta de
Omnes hi incircumcisi interfectique gladio. De citma quando totus lunæ orbis impletur. Et siqui
derunt enim terrorem in terra viventium, et por dem primus mensis fuerit, Azymorum est prima
taverunt ignominiam suam cum his qui descen dies; qui autem septimus Scenopegiarum, quando
dunt in lacum. In medio interfectorum positi sunt. figuntur tabernacula, quæ solemnitates apud He
Ibi Mosoch et Tubal et omnis multitudo ejus in bræos vel maximæ sunt. Fit autem planctus super
circuitu illius sepulcra ejus. Omnes hi incircum fortitudinem Ægypti, ut fortis in malo esse desistat,
cisi interfectique et cadentes gladio qui dederunt et recipiat infirmitatem, et quando infirmior fuerit,
formidinem suam in terra viventium, et non dor tunc fortior sit. Pro fortitudine Ægypti in Hebraico
mient cum fortibus cadentibusque et incircumcisis, C habet multitudinem. , Lata enim et spatiosa via,
qui descenderunt ad infernum cum armis suis. Et quæ ducit ad mortem, et multi ingrediuntur per
posuerunt gladios suos sub capitibus suis, et fue eam (Matth. vii). » Sicut e contrario dicitur ad Is
runt iniquitates eorum in ossibus eorum, quia rael : • Wos autem estis pauci inter omnes gentes
terror forlium facti sunt in terra viventium. Et tu (Deut. xxviii), » semper enim virtus rara est, , et arcta
ergo in medio iucircumcisorum contereris et dor et angusta via, quæ ducit ad vitam, et pauci sunt
mies cum interfectis gladio. Ibi Idumæa et reges qui ingrediuntur per eam. » Quod autem Ægyptus
ejus, et omnes duces ejus, qui dati sunt cum exer plangitur, et mortuæ filiæ ejus, juxta Septuaginta,
citu suo cum interfeciis gladio, et qui cum incir sive gentium robustarum deducuntur ad terram ul
cumcisis dormierunt, et cym his qui descenderunt timam in lacum sive in foveam profundissiiuaim, *
in lacuim. lbi principes aquilonis omnes et universi significantur animæ in Ægypto hujus sæculi coin
venatores, qui deducti sunl cum interfectis pa morantes, quæ perdiderunt eum, qui dicit : ¢ Ego
ventes, et in sua fortitudine confusi, quia doriuie sum vita (Joan. xiv). » Et peccatis mortuæ pondere
runt incircumcisi cum interfectis gladio, et por eorum ad inferos detrahuntur, dicente peccatore :
taverunt confusionem suam cum his qui descen • Quoniam iniquitates meæ supergressæ sunt caput
dunt in lacum. Vidit eos Pharao et consolatus est D meum, et sicut onus grave gravatæ sunt super me
super universa multitudine sua, quæ interfecta (Psal. xxxvii). » Istæ sunt de quibus scriptum est et
est gladio : Pharao et omnis exercitus ejus, ait in alio loco : « Ingredientur in inferiora terræ, tra
Dominus Deus, quia dedit terrorem suum in terra dentur in manus gladii, partes vulpium erunt (Psal.
viventium, et dormivit in medio incircumcisorum lxii); » qui enim fodit foveam, incidet in eam
cum interfectis gladio. Pharao et omnis multitudo (Eccli. xxvii). » Unde et legimus : ' Lacum aperuit,
ejus, ait Dominus Deus. » Interim juxta historiam et effodit eum, et incidit in foveam quam fecit
manifestus est sensus. In eodem enim anno duode (Psal. vii). » Quodque sequitur : Quo pulchrior es,
ciino, et in eodem ut putamus mense, sed non in una descende et dormi cum incircumcisis, » proprie ad
ut supra mensis. Verum in quinta decima die ne Pharaonem regem Ægypti sermo dirigitur, sive, ut
quaquam super Pharaone, sed super fortitudine, sive in Septuaginta de Theodotione additum est, adipsam
inultitudine Ægypti planctus assumitur : qui detra AEgyptum : * De aqua pulcherrima descende, et
hitur de superbia sua cum universis filiabus suis, dormi cum incircumcisis. » Quod specialiter ad eum
sive gentium robustarum ad terram ultimam, id est pertinet, qui in baptismate Christi renatus, et au
§37 IB. RABANI MAURI ARCHIiEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 828

diens cum Ecclesia : * Quæ est ista quæ ascendit A ternatu fodisse Scriptura testatur, sed omnes pec
dealbata innitens super fratruelem suum ? » (Cant. catores quorum fuit 0zias rex leprosus (11 Par.
viii) postea vel fornicatione vel aliis vitiis sordidaxxvi), et qui per suam superbiam corruit. De quo
tus ejicitur de Ecclesia, et dicitur ad eum : • Do scribitur, quod homo fuerit terræ operibus incum
::qua pulcherrima descende et dormi cum incircum l:ens, et multas superbiæ turres ædificarit in om
cisis, » id est, cum immundis juxta illum sensum gulis, et lacus foderit. E contrario ad justum dici
quem ponit Apostolus : « Nos sumus circumcisio, tur : s Bibe aquas de tuis vasis, et de puteoruni
qui in spiritu Deo servientes et gloriantes in Domino,tuorum fontibus (Prov. v). » Et rursum : « Fons
et non in carne confidentes (Philip. iii). » Hi omnes aquæ tuæ sit proprius. » Unde loquitur et Dominus:
in medio vulneratorum sive interfectorum cadent « Me dereliqtierunt fontem aquæ vivæ, et foderunt
cu:n Pharaone illo gladio quem venit mittere I)omi sibi lacus, id est cisternas, quæ aquas continere iiou
nus super terram. Sicut enim Christi gladius bonos pessunt (Jer. 11). » Sequitur : • Et facta est multi
a malis separat dicens: , Non veni pacem millere tudo ejus per gyrum sepulcri ejiis. » Hi omnes
super terram, sed gladium (Matth. x); » sic hære ciigunt Assyrium, et est eorum plurima multitudo,
ticorum gladius omnes trucidat populos, et vulnera qui universi vulnerati sunt et interfecti, et cadentes
tos ad inferna deducit. Isti sunt gigantes potentis B gladio. Netno enim eorum stare potest cum Moyse, nec
simi et rehelles, et ponentes in excelsu:n os suu:n. audire, * qui statis in domo Domini (Psal. cxxxiii), »
Et quanto per superbiam se ad excelsa sustol!unt, sed omnes vulnerati interfectique sunt, et cadentes:
tanto ad profundum foveæ et in inferni novissima qui quondam dedera::t formidinem in terra viven
detrahuntur. (Greg.) Juxta tropologiam vero quis tium. Toriiiidinem autem his, qui erant Ecclesiis
quis supra se extollitur, ipso elationis suæ pondere præpositi, ne in terra viventium facerent populos
gravatur, et eo se in infirmis mergit, quo in super mortuorum, et simplices quosque deciperent. Unde
biæ vitium proruens ab eo, qui vere excelsus est, et Paulus aiebat : « Timeo autem ne forte sicut ser
elongavit, atque inde imagis ima appetit, unde se pens decepit Evam in ualitia sua, corrumpantur
conjunctum æstimavit, sicut per Prophetam extol sensus vestri per simplicitatem, quæ est in Christo
lenti se animæ dicitur : • Quo pulchrior es, descen (II Cor. xi). » Sed hic timor spe Domini mitigatur
de et dormi cum incircumcisis. » Omnis enim qui dicente Psalmista : « Domiiius illuminatio mea, et
f editatem infirmitatis suæ considerare negligit, sed salus mea, quem timebo? Dominus protector vitæ
per elationis fastum, virtutis suæ gloriam attendit, meæ, a quo trepidabo? (Psal. xxvi.) » Post haec di
unde pulchrior est, inde descendit : quia extollendo citur: « Ibi Elam [Ibi Assur] et omnis multitudo ejus
se (!e suis ineritis, inde in ima interitus corruit, C per gyrum sepulcri ejus. » Haud dubium quin Assy
unde gloriosum se esse judicavit. Qui descendens rii. Elam in linguam nostram vertitur ascensus eo
cum incircumcisis dormivit, quia in æternam mor rum. Omnes enim qui, Christi humilitate conten
tem cum caeteris peccatoribus defecit. (IIieron.) pta, diaboli ascendere superbiam, et se in falsi nu
Qui omnes interfecti sunt gladio, et ut sciret vel minis scientia esse aliquid æstimarunt, Elamitæ
Pharao vcl omnis Ægypti fortitudo, quæ ad inferna sunt nuncupandi. Qui Assyrii regis sepulcrum am
detracta est, quos haberet in pœnis socios sequens biunt, et interfecti sunt vulneratique gladio : et li
sermo demonstrat. Ibi Assur ct omnis multitudo cet in excelso posuerint os suum, tamen descende
vel Synagoga ejus. Principes enim hæreticorum dia runt ium mundi et incircumcisi ad terram ultimam,
1 olus, cujus vere congregatio est synagoga, de qua ut quanto sublimius fuerant elevati, tanto fortius
in Apoealypsi dicitur : t Qui sunt synagogæ Sa caderent. Isti , posuerunt terrorem suum » non
t;ui;e (Apoc. 11). » Seqt:entes autem versicnlos semel sed secundo d in terra viventium. » Quis
qt;i juxta Septuaginta obelo prænotantur, praetereun enim ecclesiasticorum ab nujuscemodi Elamitaruiu
d s puto, dicendumque quod habetur in Hebraico, terrore securus est, et non aliquem sui perdidit gre
• in circuituillius sepulcra eorum, » videlicet decepto gis ? pulchreque Ecclesia Christi appellatur, s uerra
rum ab eo, qui omnes vulnerati vel interfecti sunt D viventium, » ut e contrario hæreticorum concilia
gladio, et ideo corruerunt : « Quorum sepulcra bula morluorum terræ esse credantur. * Et porta
data sunt in novissimis laci » Quod autem lacus verunt, inquit, ignominiam sive tormentum suum,
vocetur infernus, perspicue psalmus ille demonstrat, cum his quos secum detraxerunt in lacum, » et in
in quo pœnitens loquitur : t Assimuilatus sum cum profundum inferni, quorum cul;ile interfectum est.
his qui descendunt in lacum (Psal. xxvii). » Eorum videlicet quos suo mucrone jugularunu, et
Quem nequaquam debemus juxta Latini sermonis circumdantur hujuscemoJi populis. Hi populi Assy
proprietatem eum intelligere, qui Græce λίμνη di rii regis populi sunt, et licet circumcisos esse se
citur, ut est lacus Tiberia!is, et lacus Larius et Be jactent, tamen incircumcisi interfectique sunt gla
macus multique alii, sed quas nos solemus appel dio. Et tertio dederunt terrorem atque formidinem
lare cisternas, quos lacus, quia aquas refrigerant, in terra viventium, unde portaverum;t tormetatuum
et omnem ab eis calorem spiritus auferunt, peccato suum alque supplicium in medio eorum quos suis
res cunctique hæretici foJiunt. Et quantum in mea [raulibus deceperunt. (Greg.) llecte igitur ii, fi!** **
memoria est, nullum sanctoritrn lacum, i:! est, cis J »') inferni claustra tenebrosa terra i:o:iti a:at iv
829 C0HMENT. I\ EZECHIELEM. — L!B. XIl.
(Job. x), quia quos puniendos accipiunt nequaquam A vi). » Cum armis ergo ad infernum descendere, et
pœna transitoria vel phantastica imaginatione cru
ciant, sed ultione solida perpetuæ damnationis ser
vant. Quæ aliquando tamen laci appellatione signan
tur, propheta testante, qui ait : « Portaverunt igno
miniam suam cum his qui descendunt in lacum. »
Infernus ergo nominatur, quia susceptos stabiliter
tenet. Et lacus dicitur: quia hos quos semel ceperit
semper fluctuantes et trepidos tormentis circum
fluentibus absorbet. * Ibi quoque est, id est, juxta
Assyrium, Mosoch et Tubal et omnis multitudo ejus
in circuitu sepulcri ejus: omnes incircumcisi inter
fectique et cadentes gladio, qui dederant formidi
nem suam in terra viventium. » (Hieron.) Pro Mo
soch et Tubal Symmachus et Theodotio interpretati
sirnt cubile eorum, ut ostenderent cubilia h;eretico- B deleetati sunt. Etenim idumæa, et ierreiiam et sa!
rum, imo foveas sempiternas Assyrii regis esse stip
plicia. Mosoch interpretatur insania, Tubal conver
sio, non in bonum a malo, sed de bono in malum.
Sive universa, ut ostendat omnes hæreticos insanire,
et pari studio ad pejora converti. Nec mirum si in
sanientes et coacervati in malum habent multitiidi
nem eum Ægyptii regis socii sint, qui gau!et nul
titudine. t Omnes hi interfecti gladio, qui dederui;t
formidinem suam » non semel, nec bis, nec ter,
* in terra viventium, » de quibus supra plenius di
xiimus. Sequitur : t Et non dormient cum fortibus, ,
sive gigantibus, t cadentibusque et non circumcisis,
qui descenderunt ad infernum cum armis suis, et
posuerunt gladios suos sub capitibus suis, et fuerunt
iniquitates eorum in ossibus eorum, quia terror
fortium facti sunt in terra viventium. » Hi, inquit,
qui hæreticorum principes exstiterant ad tantum ma
litiæ Rervenere culmen atque cruciatuum, ut nec cum
fortibus atque gigantibus qui a principio corruerunt,
similia mereantur ferre supplicia, qui nequaquam
erroris sui acta pœnitentia descenderunt ad inferos
cum armis suis, rebelles contra Deum et Ecclesiam
ejus; secuin arma deferentes. De quibus scriptum
est: “ Filii hominum dentes eorum arma et sagiutae
(Psal. lvi). • • Et posuerunt, ait, gladios suos sub
capitibus suis, » requiescentes in animo perduelli,
et pro summa victoria sententiarum suarum jacula
coinplexantes. In tantum ut iniquitates eorum fue
rint in ossibus eorum. lloc est, fortissima figmenta
et erroris sui dogmata possidentes : quia terror for
tium facti sunt in vita sua, sive in terra viventium.
Quod quarto dicitur : ut fortissimos quosque et ha
bentes scientiam Scripturarum, et qui essent de re
gione viventium, sua perversitate terrerent, dum
descendunt ad infernum cum armis suis, et ponunt
gladios sues sub capitibus suis, et iniquiuas eorum
usque ad ossa perveniunt. (Greg. lib. ix Moral., cap.
xlvi.) Bene ergo per prophetam dicitur : « Dcsccn
derunt ad infernum cum armis suis. » Arma quippe
peccantium sunt membra corporis quibus per di
versa desideria, quæ conspiciunt, h;ec sequuntur.
Uude recte per Apostolum dicitur : • Neque exhi
lyratis membra vestra arma iniquitatis pcccato (Rom.
8','
cum ipsis quoque membris quibus desideria voluu
talis expleverunt, æterni judicii tormenta tolerare,
ut tunc eos undique dolor absorbeat, qui nunc suis
delectationibus subditi undique contra justitiam
juste judicantis pugnant. (Ilieron.) Post hæc scri
ptum est : « Et tu ergo in medio incircumcisorum
contereris, » quod vel ad Pharaonem, vel ad forti
tudinem sive multitudinem Ægypti dicitur, quod
et ipsa conteratur, juxta illud quod scriptum est :
« Deus autem conterat Satanain sub pedibus vestris
velociter (Rom. xvi). » Et dormies, inquit, cum iu
terfectis gladio. » Somno perpetuo ibi cum Assyrio
et cum Ægyptia erit multitudine ldumæa et reges ejns
omnes, qui terrenis operibus servierunt, sive sanguine
guinariam sonat. Omnes reges et universi principes,
de quibus crebro et Apostolus loquitur, terrenis
operibus incubantes, et effundentes quotidie san
guinem eorum quos sua fraude deceperunt, cum
incircumcisis et immundis dormierunt , el cum
his qui descenderunt in lacum. De quibus supra
diximus, in ipso comitatu erunt, et principes aqui
lonis, a quo exardescunt mala stiper terram, et a
quo vel in Jeremia, vel in hoc eodem proplieta olla
illa plena carnium ossiumque st;ccenditur, et non
solum principes aquilonis, verum omnes magistra
tus Assur. Pro quo in Hebraico positum est, uni
versi Sidonii, quos nos in venatores veriiimus,
juxta illud quod scriptum est : « Anima iiostra sic
ut passer erepta est de laqueo venantium (Psal.
cxxiii). » Pro quo in IIebraico positum est Sidonio
rum ; qui Sidonii, sive venatores, deducentur ad
inferos paventes, in sua quondam confisi fortitudine.
Et dormient immundi, et portabunt coufusionem,
sive tormentum suum, habentes malæ conscientiæ
poenitudinem sempiternam, ita ut ignis eorum non
exstinguatur, et vermis eorum non moriatur (Isa.
lxvi ; Marc. ix): quos omnes cum viderit Pharao
consolabitur, vel habens adhuc malitiam pristinam,
et multos pœnæ socios habere se cernens, vel certe
co:isolatus est ; videns et illos confundi in suppli
ciis et terroribus suis. • Super universa multitu
dine stra, quæ interfecta est gladio, » Pharaoniis sci
licet vel omnium sociorum ejus, præcipueque Assyrii
iegis et Mosoch et Tubal et Idumæorum; et princi
pum aquilonis et Sidoniorum : hi enim dederaiii
terrorem suum in terra vivenlium. Quod quinto di
citur, ut omnes istiusmodi natioiies cavere et fu
gere debeamus, quæ cunctis nos sensibus decepe
runt, et scire esse horribiles, nec facile posse vitari
uisi omni custodia servaverimus cor nostrum. por
1:1ivit, inquit, et ipse Pharao cum sociis suis inter
fectis gladio. Qui socii, multitudo ejus sunt, per la
iam et spatiosam viam pergentes ad supplicia seiii
piterna.
 B. RABANI MAURI ARCIllEP. MOGRJNT. OPERUM PARS II.
CAPUT XXXIII.
A gladio ipse sanguinis sui sustinebit reatum, quod
De $peculatore, qui buccina cantet, ut pcccatores re
deant ad pænitentiam : et unusquisqüe judicabitur
ubi invenietur : sermo Domini cóntrá eo$ qui e mul
titudine non in sanctitate volunt hæreditátem pos
sidere, et contra eos qui verba prophetiæ verterunt
tm canlicum.
* Et factum est verbum Domini ad me dicens:
t Fili hominis, loquere ad filios populi tui, et dices
ad eos : Terra cum induxero super eam gladium,
et tulerit populus terræ virum unum de novissi
imis suis, et constituerit eum super se speculalo
rem, et ille viderit gladium venientem super ter
ram, et cecinerit buccina et annuntiaverit populo.
Audiens autem quisquis ille est sonum buccinæ,
non se observaverit, veneritque gladius et tulerit
eum, sanguis ipsius super caput ejus erit. Sonum
buccinæ audivit, et non se observavit: sanguis
ejus in ipso erit. Si autem se custodierit, animam
suam salvabit. Quod si speculator viderit gladium
venientem, et non insonuerit buccina, et populus
non se custodierit, veneritque gladius et tulerit de
his animam, ille quidem in iniquitate sua captus
est, sanguinem autem ejus de manu speculatoris
requiram. Et tu, fili hominis, speculatorem dedi te
domui lsrael. Audiens ergo ex ore meo sermonem,
annuntiabis eis ex me. Si me dicente ad impium,
Impie, morte morieris, non fueris locutus, ut se
custodiat impius a via sua, ipse impius in iniqui
: tate sua morietur. Sanguinem autem ejus de manu
tua requiram. Si autem annuntiante te ad impium,
ut a viis suis convertatur, non fuerit conversus
:a via sua, ipse in iniquitate sua morietur. Porro
• animam tuam liberabis. » (Hieron.) Rursum ad
prophetam sermo fit Domini, qui aliquanto siluerat
tempore eo quod non possit propheta, nec humana
fragilitas juge, atque continuum ad se sustinere va
ticinium, et loquitur eadem quæ in superioribus
continentur : « Fili hominis, speculatorem dedi te
domui Israe!. Et audies ex ore meo verbum, et
comminaberis eis ex me. In eo, quod dicam iniquo,
morte morieris, et non annuntiasti ei, nec locutus
es, ut annuntiares iniquo, et converteretur a viis
suis, et viveret, iniquus ille in iniquitate sua morie
tur, et sanguinem ejus de manu tua requiram. Et
tu si annuntiaveris iniquo et non conversus fuerit
ab iniquitate sua, et a via sua, iniquus ille in ini
quitate sua morietur, et tu animam tuam libera
bif. » Quæ si diligenter inspicias, intelligis similia
quidem esse, sed non eadem, dum in plerisque dis
cordant. Et hoc in omnibus Scripturis sanctis ob
servare debemus, ubi videtur aliqua similitudo esse
sententiæ, non in omnibus eadem dici, sed vel sub
trahi pleraque vel addi, et singulorum inter se ver
borum discrepantiam habere rationem. Et interim
priusquam ad altiora veniamus, brevis est expli
canda sententia. Si speculator fuerit constitutus in
populis, ut annuntiet gladium Domini iramque ve
nientem, et annuntiante eo populus audire nolue
rit. speculator liber erit, et ille qui oppressus est
839
si audierit, salvabit animam suam. Sin autem spe
culator non insonuerit buccina, et populus igno
rans venturum gladium, nequaquam se observave
rit, populus quideim in sua morietur iniquitale, at
tamen sanguinem morientis de speculatoris rcquiram
manu. Et ut sciret propheta Ezechiel generalem
disputationem ad se potissiumum pertinere. • Et tu,
inquit, fili hominis , iion a terra et a populo terra,
ut supra dixi, sed a me speculator constitutus es
domui Israel. • Si ergo me dicente ad impium, im,
pie, morte morieris, • non fueris locuus ad eum
ut se custodiat, et de interitu liberetur, et ille qui
dem in sua iniquitate morietur, quam prius commi
serat, et de qua si annuntiasses potuit liberari:
« sanguinem autem ejus de manu tua requiram. ,
Quod si tu annuntiaveris impio atque præceperis ut
converlatur a viis suis pessimis, et ille hoc facere
noluerit, ille quidem in sua iniquitate morietur, tu
autem liberasti de interitu negligentiæ animam
tuam. Ex quibus discimus posse hominem quamvis
iniquum, et impium si magistri verba audierit, el
egerit poenitentiam, a sua impletate salvari : nec mi
nus magistrum subire discrimem, si docere noluerit,
vel timore discriminis, vel desperatione peccantis,
dum reus est sanguinis ejus, qui liberari potuit, et de
morte erui, nisi magistri silentio concidisset, et in
utroque liberum servari arbitrium, dum et in magi
stri voluntate est vel tacere vel loqui, et in auditoris
arbitrio vel audire et facere atque salvari, vel con
temnere et proprio perire contemptu. Nec statim se
quitur, et quia propheta prædicit, veniat quod præ
dixit: non enim prædicit ut veniat, sed ne veniat, nec
quia Deus loquitur, necesse est fieri quod miffauur,
sed ideo comminatur, ut convertaturad pœnitentiam,
cui minatur, et non fiat quod futurum est, si verba
Domini contemnantur. Possumus autem tripliciter
locum istum disserere, ut terra quæ sibi speculato
rem constituit, vel juxta litteram terra Judæa sit,
vel juxta spiritalem intelligentiam Ecclesia, quæ
sæpe de novissimis populi sui speculatorem eligit,
illum videlicet quem et Apostolus scribens ad Corin
thios assumit judicem, vel certe anima credeutis,
quæ mentem atque rationem præponit populo, ae
turbæ cogitationum suarum, ut non omnia cogita
tionum incenliva suscipiat, sed judicet atque dicer
nat, quæ sectanda sibi quæve fugienda sint. Specu
lator terræ Judææ, vel rex potest intelligi , vel
Propheta. Speculator autem Ecclesiæ, vel episco
pus, vel presbyter, qui a populo electus, et Scriptu
rarum lectione cognoscens et prævidens quæ futura
sint, annuntiet populo, et corrigat delinquentem.
Unde magnopere formidandum est, ne ad hoc offi
cium accedamus indigni, et assumpti a populo negli
gentiæ nos demus atque desidiæ, et, quod his pejus
est, deliciis ventrique et otio servientes, honoretu
nos accepisse putemus non ministerium. Siquidem
« filiüs hominis non venit ministrari, sed mini
strare (Matth. xx). » Et pedes discipulorum lavit, ut
 855 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LlB. XII. 854
ostenderet omnes sordes et vitia a magistro in di A exceptione convocat dicens : • Venite ad me, qui
scipulis debere dilui, atque purgari. Nec statim re laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos
spondeamus, quid prodest docere si nolit auditor fa (Matth. xi). • Si autem non omnes universaliter, sed
cerc quod docueris? unusquisque enim ex suo animo quosdam advocat, sequitur ut non omnes sint one
atque officio judicatur. Tu si locutus mon fueris, ille rati, vel originali, vel actuali peccato, nec vera sit
si audire contempserit. (Greg.) Hinc quoque sartagi illa sententia : « 0mnes enim peccaverunt et egeut
mem alio loco jussit ponere, inter se et civitatem : gloria Dei (Rom. iii), » nec per omnes homines mors
• Et tu sume tibi sartaginem ferream, et pones eam pertransisse credatur. Et in tantum omnes, qui
• murum ferreum inter te, et inter civitatem, et pereunt, contra Dei pereunt voluntatem, ut nec
« oblirmabis faciem tuam ad eam, et erit in obsi ipsam mortem Deus fecisse credatur, ita Scriptura
• dione, et circumdabis eam (Ezech. iv). » Hanc testante : « Quia Deus mortem non fecit (Sap. 1), »
s;: rtaginem inter se et discipulos murum Paulus po nec gaudet in perditione vivorum. Et inde est, quod
suerat cum dicebat : « Mundus suim a sanguine om plerumque dum pro bonis contraria postulamus vei
« nium vestruim. Non enim subterfugi quominus tardius vel iiequaquam nostra exaudiatur oratio. Et
• annuntiarem omne consilium Dei vobis (Act. xx.) » rursus ea, quæ credimus esse contraria, utiliter ut
Nunc ergo doctores necesse est, ut appetant zeli B benignissimus medicus, etiam invitissimus Dominus
ardoribus frigi, ne cogantur post de torpore negli inferre dignatur. Ac non nunquam perniciosas dis
gentiæ igne geliennæ cruciari. Sed aliud est quod positiones nostras lethalesque conatus ab effectu
injustis et subditis, aliud quod justis et non subditis detestabili retardat ac revocat, ac properantes ail
debemus. Ad illorum nos correptionem atque custo mortem, et de inferni faucibus retrahit ad salutem,
diam reddendarum rationum debet timor accen ac extrahit ignorantes.
dere : ad istorum venerationem ipsa considerata « Tu itaque, fili hominis, dic ad filios populi tui :
æquitas inclinare. Sed arrogantes viri, quia hujus Justitia justi non lil)erabit eum iu quacunque die
formam discretionis ignorant, hoc justis et non sub peccaverit. Et impietas impii non nocebit ei in
viitis exhibent, quod a bouis prædicatoribus fieri et quacünque die conversus fuerit ab impietate sua.
injustis et subditis vident. Qui cum ad fervorem Et justus non poterit vivere in justitia sua in qua
junctionis injuste prosiliunt, etiam per verba male cunque die peccaverit. Etiam si dixero justo quod
dictionis excedunt: quia enim nequaquam proximos vita vivat et confisus in justitia sua fecerit iniqui
sicut se diligunt, proximis optare non desinunt, tatem, omnes justitiæ ejus oblivioni tradentur, et
quod ipsi sibimet evenire pertimescunt. (Hieron.) in iniquitate sua quam operatus est, in ipsa morie
De magistris negligentibus Salomon loquitur : « Sa C tur. Sin autem dixero impio, Morte morieris, et
• pientia abscondita et thesaurus occultus, quae uti egerit pœnitentiam a peccato suo, feceritque judi
• litas in utroque? » (Eccli. xli) Tale quid signifi cium et justitiam, pignus restituerit ille impius,
catur et in Evangelio (Matth. xviii), quod qui rapinamque reddiderit, in mandatis vitæ ambu
scandalizaverit unum de minimis Ecclesiæ, expediat laverit, nec fecerit quidquam injustum, vita vivet
ei ut alligetur ad collum ejus mola asinaria, et abjicia et non morietur, omnia peccata ejus, quæ pecca
tur in profundum, quam in specula constitutus pluri vit non imputabuntur ei. Judicium et juslitiam
imis noceat. * Tu ergo, fili hominis, dic ad domum fecit, vita vivet. Et dixerunt filii populi tui. Non
Israel: sic locuti estis dicentes, iniquitates nostrae t est æqui ponderis via Domini, et ipsorum via
et peccata nostra super nos sunt, et in ipsis nos injusta est. Cum enim recesserit justus a justiuia
tabescimus, quomodo ergo vivere poterimus? Dic ad :sua, feceritque iniquitatem, morietur in eis. Et
eos : Vivo ego, dicit Dominus Deus, molo mortem • cum recesserit impius ab impietate sua, feceritque
iimpii, sed ut revertatur impius a via sua et vivat. * judicium et justitiam, vivet in eis. Et dicetis, Non
Convertimini a viis vestris pessimis et quare mo • est recta via Domini. Unumquemque juxta vias
rieimini, doinus Israel. » (Greg.) Qui enim ut pereat * suas judicabo de vobis, domus Israel. » (Hieron.)
unus de pusillis non habet voluntatem, quo sine D Si negligenter legamus videtur nobis eadem pro
ingenti sacrilegio putandus est, non universaliter phetia esse, quæ supra in qua dicitur : • Numquid
o:mnes, sed quosdam salvos fieri velle. Ex omnibus volens cupio mortem iniqui, dicit Dominus, nisi
ergo quicunque pereunt, contra illius pereunt vo converti eum a via mala et vivere? » Et in fine ejus
luntatem. Ita eo ad unumquemque eorum quotidie dem prophetiæ : « Convertimini et redite ab uni
proclamante ; • Convertimini a viis vestris pessi versis impietatibus vestris, et non erunt vobis in
mis. » Et : « Quare moriemini, domus lsrael? » Et tormentum iniquitatis. » Ibi enim ad eos sermo fit,
juerum : ¢ Quoties volui congregare filios tuos, qui volunt agere pœnitentiam et justitia peccata
sicut gallima congregat pullos suos sub alas suas, et delere, ut cum fiducia convertantur, et pleno auiimo
noluisti? » (Matth. xxiii.) Et : • Quare, inquit, aver agant pœnitentiam. Hic autem ad eos loquitur, qui
sus est populus iste in Hierusalem aversione con magnitudine peccatorum, imo impietatum suaruin
tentiosa. Induraverunt cervices suas, noluerunt re desperant salutem, et dicunt : Iniquitates nostræ et
verti. » Praesto est ergo quotidie Dei gratia, quæ peccata nostra super nos sunt, et in ipsis tal:esci
dum vult omnes homines salvos fieri , absque ulla mus, quomodo ergo vivere poterimus? Et est seusus
 87,3 D. RA.} AN* MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
Cum semel nobis mors proposita est, et vulneribus A ad me vespere, antequam veniret qui fugerat, ape
nostris nulla medicina possit restituere saiiitatem,
quid necesse est laborare, et frustra consumi ? et
præsentem vitam non cum desperatione transigere,
ut saltem hac fruamur, quia futuram perdidiinus.
Qnibus respondet Deus, non velle se mortem impii,
sed ut revertatur et vivat. Et apostropham facit ad
impios desperantes. « Convertimini a viis vestris
pessimis. » Atque ut sciamus qt;i sint impii ad
quos loquitur seqiiens sermo demonstrat : « Quare
amoriemini, domus Israel? » Vita autem et mors in
hoc loco non hæc significatur, qua omnes commiini
cum bestiis legc naturae vel vivimus, ve! morte dis
solvimur, sed illa de qua scriptum est : « Placebo
Domino in regione viventium (Psal. cxiv.) » Et
anima, quæ peccaverit, ipsa morietur. Et a speciali
commonitione qua Israel domui loquelatur, ad gene
ralem transit disputationem quod et justum praeter
itæ non salvent justitiæ, si novis sceleribus fuerit
occupatus, et peccatorem vel impium antiqua pec
cata non perdant, si operibus justitiæ veteres eii;ei;
darit errores, Deumque non praeterito in utroq:«
judieare, sed præsentia. * Si dixero, inquit, ji:sto
* vita vives, » et ei præmia justitiæ pollicitus fiero,
confisusque ille peccaverit, omnes justitiæ ejus pri
stinæ oblivioni tradentur, et pr;esenti iniquitate mo
rietur. Nec mea est mutata sentei;tia, cum non pos
sim in eodem homine, peccatore reddere, quod justo
promiseram. E contrario si peccatori et impio fiicro
coimnuinatus, et dixero : Adhuc tres dies et Ninive
subvertetnr, et ille gerit pœnitentiam, honisque
operibus veterem emendarit errorem. ita ut judi
cium faciat et justitiam, pigntis restituat, rapinam
que reddat, in inandatis vitæ ambiilet, ncc faciat
quidquam injustum, nonne debet vita, quæ Christus
est, vivere, et nequaquam mori cum comminatio pec
catoris justum punire non debeat ? Tale quid loqui
tur sermo divinus ad 'lieremiam quando descendit in
domum figuli (Jer. xvni,) et audit vel proinissa vel
comminationem Dei id agere, iit vel !;omines pro
vocent ad salutem vel deterreant a peccato. Unde
qui dicunt : • Non est æqua via Domini, » arg:iuntnr
quod ipsorum sit sententia iniqua habentium oeulum
pessimum, et nequaquam nova, sed vetcra judican
ti;im. Quibus omnibus deinonstratur, uec peccato
rem de salute desperare debere si agat poenitentiam,
iuec justum in sua confidere justitia, si perdiderit
negligenter quod magno labore quæsierat. Manifesta
transcurrimus, ut in obscurioribus immoremur. ln
quibus autem praesens prophetia discrepet a præte
vita, et in quibus loquatur similia, collatio utriusque
poterit indicare. Porro quid sit judicium facere et ju
stitiam, pigutis restituere, rapinam rcddere, in man
datis vitæ ambulare, et caetera, in hoc eodem pro
pheta supra diximus.
« Et factum est in duodecimo anno, in decimo
mense, in quinta mensis transmigrationis nostræ,
venit ad me qui fugerat de Hierusalem, dicens :
Vastata est civitás. Maius autem boinini facta fuerat
85£j
ruitque os meum donec veniret ad me mane, et
aperto ore meo non silui amplius. » Undecimo anno
regni Sedeciæ, quinto mense, capta est civitas
Hierusalem. Hæc autem prophetia duodecimo anno,
decimo mense, quinta mensis captivitatis sive trans
migrationis, quando captus est cum Jechonias. Ex
quo ostenditur post unum annum et quatuor menses
et viginti quinque dies, capta Hierusaleno, venisse
[Babylonem unum civium Hiernsalem, qui nuntiaret
captam urbein atque vastatam. Ante unum auteum
diem quam veniret, qni ista narraret, vesperi facta
est manus Domini ad Ezechiclem prophetam, qii;e
aperuit os ejus, quod diu clausum fuerat, et quid
quid erat ille dicturus hic factum ante replicavit,
nec siluit amplius, videns prophetiam suam opere
completam, et nequaquam dubitare populum, qui
erant in Babylone, vel eos, qui eapti erant de vati
cinio prophetali. Tunc enim aperitur os Prophetæ,
*, trando qi;od prius nuntiaverat, opere moiistrarit
effectum, et tota libertate proclamat, qui nequa
q*am futura, sed vel praesentia vel transacta de
monstrat. Hoc seeuntium litteram. Cæterum juxta
&vayoyijv, si Ezechiel interpretatur fortitudo Dei.
Christns autem est Dei virtus et Dei sapientia, hoc
intelligendtim, qnod capta et snbversa Hierusalem,
qnicnnqite perfidiam Jtidæo- um pouierit evadere,
quales fuerunt apostoli, et reliqniae, quæ salvæ
factæ sunt, ipse Christus nuntial omnes cæremonias
Jiid;corum esse subversas, quas quidam usque hodie
observandas putant, non audientes illnd Apostoli :
• A gratia excidistis, qni in lege justificamini
(Gal. v.) » Mirorque hominum pertinaciam id velle
sermone defendere quod opere implere non audeant,
nisi forte sub pelle ovium, id est, Christianorum,
lupi celantur judaici, qui defensores synagogæ in
Christi ecclesiis personam:. Capta ergo Hierusalem
atqtie subversa aperitur os Boimini per apostolos
et apostolicos viros, qui possunt dicere : « Os ineuum
apertum est, ad vos, o Corinthii, et apertum est
mihi ostium magnuin et efficax (11 Cor. vi). » Et i!
iu* : « 0s meum aperui, et attraxi spiritum (Psa!.
cxviii); » quod nunquam tacere poterit, nec audire
cum Israel, * Audi, Israel, et tace; » sed in toto
orbe resonabit, et Christi Evangelium pandetnr
gentil)us. Unde jnxta hunc senstitn et duodecimns
anntis, ad duodecim defertur tribtts, et decimus
mensis ad tempus propitiationis Judaicæ, quæ Græce
dicitiir {)aog 6;; et quinta dies meusis ad sensus
carneos. Quæ omnia capta Hierusalem ei evangeho
succesfeiite deleta esse et transisse monstravimus.
Et s vespere, » hoc esi in consummatione iirumii
factam inanum Domiiii ad verum Ezechiel , qui
futuras urbis ruinas cecinerat per prophetas, et
mane impletas esse monslravit.
« Et factum est verbum Domii.i ad me «!icetis :
« Fili hominis, qui habitant in ruinosis his super
* humum Israel loquenles aiunt : Untis eral Abra
• hain, et hæreditate possedit terram. Nos autetn
$x7 C0\i\i:ENT. iN EA.£|{{ζ{.i£.!. - i.l}3. \{i. 8*S
-
muli a nobis data est terra in possessionem. t i- A credibiles, videlicet libi, ii:;:im t::rpitudines. • E:
circo dices ad eos. Hæc dicit Dominus Deus, Qui unusquisque uxorem prpximi sui polluit, » nt in eo
in sanguine comeditis et oculos vestros levatis ad sit sceleratior quod amici et proximi po!luerit uxo
immunditias vestras, et sanguinem funditis : num rem. Et cum hæc, inquit, faciatis, arbitraiuini vos
quam terram hæreditate possidebitis? Stetistis in terram hæreditate tenturos? I{esponde igitur eis, o
gladiis, fecistis abominationes, et unusquisque uxo Propheta, et hanc super eos ex meo sermone pronie
rem proximi sui polluit, et terram hæreditate sententiam : Jiiro per inemetipsum, quod qui habi .
possidebitis? Haec dices ad eos : Sic dicit Dominus tanl in ruitiosis et parietinis, gladio cadant. Et q:ti
Deus. Wivo ego, quia qui in ruinosis habitant gla in agris sunt, sive in campo, a bestiis devorcnttir,
dio cadent, et qui in agro est Lesliis tradeiur ad et qui in inuratis sive in praesidiis ac spelur.cis, l}ei
devorandum. Qui autem in præsi:iis et in spe iraum vitare non possint, sed fane moriantur et pesti
luiicis sunt peste morientur. Et dabo terram in lentia. • Et dabo, inquit, te ram Judæam in solitn
solitudinem, et desertum, et deficiet superba for dinem, et deficiet superba fortitudo ejus, » qu;e
titudo ejus, et desolabunlur montes Israel, eo quondam fuerai fortitudo. « Superbis autem resis;it
quod nullus sit qui per eos transeat. Et scient Deus, et humilibus dat gratiam (Jacob. iv). » Montes
quia ego Dominus cum dedero terram desolatam: et B quoque et omnia deserentur, et in tantam venient
desertam propter universas abominationes suas solitudinem, ut nullus per eos transeat. Et tunc
quas operati sunt. Et tu, fili hominis, filii populi tui, nequaquam confidant, in multitudine sua pauci, qui
qui loquunlur de te juxta muros et in ostiis do remanserint : sed cognoscant solitudinis magnitu
morum, et dicunt unus ad alterum, vir ad proxi dine, quod ego sim Dominus, qui dedi terram in
mum suum loquenles : Venite et audiamus, qui sit desertum propter omnes abominationes quas ope
sermo egredieus a Domino. Et veuiunt ad te , rati suni. Iiaec dicta sint adversus eos, qui capta
quasi si ingrediatur populus : et sedent coram te, Hierusalem , omnique Judæorum regione vastata,
populus meus, et audiunt sermones meos, et non pauci habitabant in ruinosis et in desertis urbibus
faciunt eos, quia in canticum oris sui vertunt villulisque. Nunc veniamus ad tropologiam, et juxta
illos, et avaritiam suam sequitur cor eorum. Et consuetudinem nostraum, latam disputationem strin
« es eis, quia carmen musicum, quod suavi dulci gamus potiusquam disseramus. Omnis hæreticus iii
« que sono canitur, et audient verba tua et mon fa parietinis habitat et desertis, et possidere se putal
« cient ea. Et cum venerit quod prædictum est, terram Israel, dicitque : Si Abraham fide sua unus
«. ecce enim venit, tunc scient quod propheta fuerit homo in tantam venit beatitudinem, ut semen ejus
• inuer eos. » Capta Hierusalem temploque sub- C multiplicaretur sicut arena maris, et sicut astra cœli,
verso, pauperes terræ, de quibus scribit Jeremias quanto magis nos plures terram Israel, hoc est,
soli relicti fuerant in Ilierusalem, qui vineas et cernentium Deum, et Judæam confessionis Doininicæ
agros colerent, et in ruiiiis incensæ urbis habita possidebimus? Quibus respondit Dominus: Ille pos
rent. Cumque deberent agere pœnitentiam super his, sedit terram fidei merito, vestra autem infidelit*s,
propter quæ capiivitas venerat, se ipsos cassa spe imo blasphemia, terram lsrael (id est ecclesiæ)
decipientes loquebantur : « Unus fuit pater noster possidere non poterit. Primum enim comeditis in
Abraham, et tamen hanc terram hæreditate posse sanguine, effundentes eorum sanguinem quos scan
Jit ; » non quod ipse possederit, sed quod semen dalizatis, deinde oculos vestros levatis ad imtnundi
ejus terram repromissionis acceperit. Si igitur ille tias vel abominationes vestras, quas de vestro aniino
unus in tantos multiplicatus est populos, nos multo confinxistis : curn debueritis imitari ecclesiasticu:m
plures, qui relicti sumus in terra Judæa, et habita virum, et dicere : « Ad te levavi octilos meos, qui
unus in urbibus desertis, ac ruinosis, utique multo habitas in cœlo (Psal. cxxii). » Tertio sanguincim
amplius multiplicabimur ut possideamus plures, funditis non vivificantes eos, quos seduxistis, sed
quod unus ille possedit. Quibus respondit Dominus, interficientes. Nec vobis suflicit tria ista fecisse,
Abraham unum fide possedisse terram repromissio « sed statis in gladiis vestris, » hoc est persevera:is
nis. • Credidil enim Abraham Deo, et reputatum est in pravitate sententiæ, et parati estis ad cædem, et,
ei ad justiiiam (Ilom. iv.) » Istos autem in incredu fecistis abominationes, ea agentes in cubilibus qu;e
litale et sceleribus occupatos, etiam si plures sint, turpe est loqui : et uxorem proximi vestri polluistis,
possidere non posse. Simulque enumerat quid facien ecclesiasticam videlicet conversalionem, quotidie de
tes offendant Deum. Sex videlicet genera peccato complexu Christi deceptos rapere festi;;antes. Et
rum, v qui in sanguine comeditis, et oculos vestros cum hæc feceritis pulatis vos terram Israel hæredi
levatis ad immunditias, » hoc est ad idola vestra, tate tenturos ? Quibus loquitur Detis quod quicun
« et sanguinem funditis, » hoc est homicidium per que in ruinosis hæreticorum habitaverit conciliabii
petratis : « Numquid ista facientes, poteritis terram lis, gladio cadat ecclesiastico. De quo scripti:im est :
hæreditate retinere? » Nec hoc estis scelerum fine « Gladii ancipites in manibus eorum (Psal. cxlix). •
contenti, sed , statis in gladiis » vestris, quotidie Et in Evangelio : • Non veni pacem mittere sed
parati ad occidendum, et imitantes Esau, qui stetit gladium (Matth. x). » Et servus, qui se luxuriæ tra
eu vixit in gladio suo, v facitis abominationes , in dii et otio, dividetur, id est, mucrone ferietur, pars
839 B. RABANl MAURI ARCIIIEP. AIOGUNT. OPERUM PARS II.
ejus ponetur cum infidelibus : Et qui in agro, sive A
in caupo est, bestiis tradegr ad devorandum, quas
Propheta vitare desiderans, deprecatur : • Ne tradas
bestiis animam coulatentem tibi (Psal. lxxiii). »
Qui autem in præsidiis el in mutatis est, de quibus
scriptum est : t Civitates firmas ascendit justus,
et destruxit munitiones earum (Prov. xxi), » in
quibus confidebant impii, et versatur in speluncis,
de quibus dicilur : « Scriptum est: Domus Palris
mei domus orationis vocabitur, vos autem fecistis
eam speluncam latronum (Matth. xxi); » iste fame
sermonis Domini et peste morietur, et dabitur om
nis terra hæreticorum in solitudinem, ita ut franga
tur eorum superbia, et redigantur montes in solitu
dinem, qui sibi aluitudinem scientiæ promittebant,
qui montes vocantur Israel : quia sub Christi no B
mine deceptos quosque supplantant. Nullusque per
eos transibit, nec dicere poterit, quod Moyses :
• Transiens videbo visionem hanc magnam (Exod.
1:1). » Habitatores enim sunt perversorum montium
non peregrini et accolæ, ut cum hæc passi fuerint,
tunc cognoscant quod ipse sit Dominus, qui dede
rit terram eorum in solitudinem, propter abomina
tiones quas opcrati sunt. Eadem quidem die et eodem
lempore, hoc est, duodecimo auno, decimo mense,
in quinta mensis, quando venit, qui fugerat de Jeru
salem, et quando locutus est Propheta ad eos, qui
erant in terra Judæa et æternæ possessionis spem
sibi pollicebantur, et jubet Prophetæ ut dicat populo,
qui in Babylone versatur et habitat cum eo, et ar
guat eos super insidiis blandientibus, qui Prophetæ C
verba audire desiderant non ad animæ salutem, sed
ad aurium voluptatem. Isti juxta muros sedebant,
et in ostiis domorum nequaquam in sensum Pro
phetæ intrare cupientes, sed mutuo se hortantur et
dicunt : « Venite et audiamus qui sit sermo egrediens
a Domino ; » et sic veniunt, quasi populus qui in
grediatur Ecclesiam Dei. « Et sedent coram te popu
lus meus, » qui meus esse se dicit, ei nolunt fa
cere, quod audierunt. Istiusmodi mihi videntur
eorum similes, qui theatralibus luduntur carmini
bus, et vel Tragoedos audiunt vel Comoedos, et il/i
cum voluptate palpantur. Ita ut cum egressi fuerint
a te, replicent ea et decantent, et dulci sono se de
cipiant. v Et audient, inquit, verba tua et non fa
cieul ea ; » tales sunt usque hodie multi in ecclesiis,
qui aiunt: Venite, audiamus illum et illum mira elo
quentia prædicationis suæ verba volventem, plau
susque commoveni et vociferantur, et jactaut ma
uus. Et quæ operibus neglexerant, postquam adve
nisse cognoverint (necesse est enim venire quod
Propheta Dei serinone pronuntiat), tunc incipient ap
probare et nosse quod cuncta quæ audierant non
fuerint hominis verba, sed Domini, qui per Prophe
taim et virum ecclesiasticum locutus est.
840
CAPUT XXXIV.
Sermo Domini contra pastores neg.tgentes et oppri
mentes gregem et quærentes quæ sua sunt: et pro
missio de pastore novo, et pluribus benedictioni
bus.
« Et factum est verbum Domini ad me dicens :
Fili hominis, propheta de pastoribus Israel. Pro
pheta et dices pastoribus : Hæc dicit Doniinus
Deus, væ pastoribus Israel, qui pascebant semet
ipsos. Nonne greges pascuntur a pastoribus? Lac
comedebalis, et lanis operiebamini, et quod cras
sum erat occidebatis, gregem autem meum non
pascebatis. Quod infirmum fuit non consolidastis,
et quod ægrotum non sanastis. Quod fractum est
non alligastis, et quod abjectum est non reduxi
stis. Quod perierat non quaesistis, sed cum auste
ritate imperabatis eis et cum potentia. Et dispersæ
sunt oves meæ eo, quod non esset pastor, et factæ
sunt in devorationem omnium bestiarum agri, et
dispersæ sunt. Erraverunt greges mei in cunctis
montibus et in universo colle excelso, et super
omnem faciem terræ dispersi sunt greges mei, et
non erat qui requireret. Non erat, inquam, qui
requireret. Propterea, pastores, audite verbum Do
mini : Wivo ego, dicit Dominus Deus, quia pro eo,
quod facti sunt greges mei in rapinam, et oves
meæ in devorationem omnium bestiarum agri, eo
quod non esset pastor: neque enim quæsierunt
pastores gregem meum, sed pascebant pastores
semetipsos, et greges meos non pascebant. Pro
pterea, pastores, audite verbum Domini : Hæc di
cit Dominus Deus, Ecce ego ipse super pastores
requiram gregem meum de manu eorum, et ces
sare faciam, ut ultra non pascant gregem meum.,
nec pascant amplius pastores semetipsos, et libe
rabo gregem meum de ore eorum, et non erunt eis
in escam, quia hæc dicit Dominus Deus: Ecce ego
ipse requiram oves meas, et visitabo eas sicut vi
sitat pastor gregem suum in die quando fuerit in
medio ovium suarum dissipatarum. Sic visitabo
oves meas, et liberabo eas de omnibus locis in qui
bus dispersæ fuerant in die nubis et caliginis. Et
educam eas de populis et congregabo eas de ter
ris, et inducam eas in terram suam, et pascam eas
in montibus Israel in rivis et in cunctis sedibus
D
« terræ. In pascuis uberrimis pascam eas, et in
« montibus excelsis lsrael erunt pascuæ earum. Ibi
« requiescent in herbis virentibus et in pascuis pin
w guibus pascentur super montes Israel. Ego pascam
• oves meas et ego eas accubare faciam, dicit Domi
a mus Deus. Quod perierat requiram, et quod abje
• ctum erat reducam, et quod confractum fuerat
• alligabo, et quod infirmum erat consolidabo, et
• quod pingue et forte custodiam. et pascam illas in
• judicio. Wos autem, greges mei, hæc dicit Dominus
« Deus : Ecce ego judico inter pocus et pecus, arie
« tum et hircorum. Nonne satis vobis erat pascua
• bona depasci ? Insuper et reliquias pascuarutn
vestrarum conculcastis pedibus veslris, et cum
83A -C(\\iMENT. IN EZECIIELEM. — LIB. Xll, 842

, purissimam aquam biberetis, reliquam pedibus ve- A Primumque dicitur, Wæ pastoribus Israel, qui cum
ι stris turbastis. Et oves meæ his, quæ conculcata
t
pedibus vestris fuerant, pascebantur, et quæ pe
v des vestri turbaverant, hæc bibebant. Propterea
haec dicit Dominus Deus ad eos: Ecce ego ipse ju
dico inter pecus pingue et macilentum. Pro eo
quod lateribus et humeris impingebatis et corpi
bus vestris ventilabatis omnia infirma p£cora do
nec dispergerentur foras, salvabo gregem meum, et
gregem Domini pascere debeant, et saluti illius pro
videre, pro sua feslinanl luxuria. Unde magnopere
cavéndum est, et observanda illa præcepta, • ne
quæras judex fieri, ne forte non possis auferre iiui
quitates (Eccli. vji); » et iterum : • Quanto major
es, tanto magis 1e humilia, et in conspectu Domini
invenies graüam (Eccli. iii); » et rursum : • Du
cem 1e constituerunt, ne eleveris, esto inter eos

: non erit ultra in rapinam, et judicabo inter pecus

et pecus, Et suscitabo super ea pastorem unum,
qui pascat ea, servum meum Dayid, ipse pascet ea,
quasi unus ex illis (Eccli. xxxii). » Unde et Aposto
lus quasi parvulum atque lactantem inter discipu
los esse se dicit. Quodque sequitur: t Lac come,'g
et ipse erit cis in pastorem. Ego aulem Dominus batis et lanis operiebamiiii, » per μετέ;opav pas:9
erQ eis in Deum, et servus meus David princeps rum ad principes loquitur. De quibus et in alio loco
in medio eorum. Ego Dominus locutus sum. Et scriptum est : • Qui devorant plebem meam sicut
faeiam cum eis pactum pacis, et cessare faciam B escam panis (Psal. xiii). » In lacle, omnes dapes ip
bestias pessimas de terra. Et qui habitant in de tellige : in lanis, multiplicein vestium varietatem.
serto securi dormient in saltibus; et ponam eos in Quod autem dicitur : • Et quod grassum erat Qcci
circuitu collis mei benedictionem, et deducam ium dehatis,, • de divitibus populi loquitur, quos nali
brem in tempore suo, pluviæ benedictionis erunt. principes in ecclesiis jugulare narrantur, dum ejs
Et dabit lignum agri fructum suum, et terra dabit prædicant, et vitia ßorum increpare non audent; de
germen suum et erunt in terra sua absque timore. quibus et propheta dicit: * Populus meus, qui beatqs
Et scient quia. ego Dominus cum contrivero ca vos dicunt, seducunt vos, et senuitam pedum vestro
tenas jugi eorum, et eruero eos de manu impe rum supplantant (Isa. iii). » De quibus et Jacobus
rantium sibi. Et non erunt ultra in rapinam gen loquitur (Jacob. u) : Quod cum ingressi fuerint ad
tibus, neque bestiæ terræ devorabunt eos, sed ha eos pretiosis circumdati vestibus et annulo aureo, ho
bitabunt confidenter absque ullo terrore. Et sus norantur ab eis. Et sanctis pauperibus dicitur : Tu
citabo eis germen nominatum, et non erunt ultra vero sede in scabello, sive in terra, aut sta. Isti quoJ
imminuti fame in terra, neque portabunt ultra op infirmum est, non confortant sive cqnsolidant ; ct
probria gentium. Et scient quia ego Dominus Paulus loquitur : * Suscipite infirmos (I Thess. v); ,
« Deus eorum cum eis et ipsi populus meus domus et : « Infirmum in fide assumite (Rom. xiv). » Et :
« Hsrael, ait Dominus Deus. Vos autem greges mei • Multi inter vos infirmi et ægrotantes (I Cor. xi). ,
• greges pascuæ meæ homines estis, et ego Dominus Ad quos mittitur sermo divinus, de quo scriptum est
« in Psalmis : t Misit yerbum suum et sanavit eos, eu
Deus vester, dicit Dominus Deus. » (Hieron.) Post
captam Jerusalem postquam adnuntiayit in Balylone, eripuit eos de corruptionibus eorum (Psal. cvi). »
qui fugerat locutus est de his qui habitabant in rui * Et quod fractum est, ait, non alligant, » nequaquam
mosis Jerusalem, et deinde ad eos qui in captivitate mortalia in populis considerantes vulnera, qualis est
positi nihilominus perseverabant in nequitia, Pro adulter, homicida, sacrilegus; et quod abjectum est,
phetæ verba audire nolentes. Nunc ad pastores, id sive quod errare viderint non relucunt, permitten
est ad Principcs sermonem dirigit, quorum vitio tes eos ab hæreticis decipi. Et quod perierit non
oves, id est populi dissipati sunt. Et hoc notandum requirunt, non tam perditos salvare cupientes, quam
quod a duodecimo anno, decimo mense, quinta men eos, qui sunt in ecclesiis devorare, sed cum ausleri
sis transmigrationis sive captivitatis Jechoniæ, et tate imperantes eis et cum potentia, Quod proprie
qui cum eo capti fuerant usque ad vicesimum quin ad supercilium episcoporum pertinet ; eorum videli
uum annum, quando super montem urbis ædificatæ cet qui operibus dedecorant nominis dignitatem, ei
templum exstruitur et incredibilia ecclesiæ sacra pro humilitate adsumunt superbiam, ut honorein se
meuta panduntur, nullus in medio annus nullumque putent consecutos, non onus, et quoscunque in ec
tempus est positum, sed simpliciter dicitur : factus clesia viderint præponentes, et Dei habere sermo
est sermo Domini ad me dicens: Fili hominis, loquere nem, opprimere pituntur. Unde juxta LXX scri
ad illas et ad illos, ut intelligere debeamus omnia, ptum est: “ Et quod forte erat adfligebatis labore. »
quæ leguntur 13annisdiversis dicta temporibus, et ta Et dispersus est populus Dei vel vitiis, vel errore
men certa inter se spatia temporum non habere. Ad hæretico : eo quod non esset pastor bonus, qui po
pastores antem Israel sermo dirigitur, quos vel reges neret animam suam pro ovibus (Joan. x), sed om
et principes, scribas et Pharisæos ac magistrosJudaici nes mercenarii, qui lucra tantum de gregibus consi
populi debemus accipere. Vel certe in evangelico po derant. Et cum lupum viderint, fugiunt : quorum
pulo Episcopos, Presbyteros et Diaconos: aut juxta negligentia grex Domini devoratur a bestiis agri.
mysticos intellectus angelos singularum ecclesiarum, De quibus scriptum est : • Posuisti tenebras, et fa
ad quos scribit Joannes in Apocalypsi sua (Apoc. 1, cta est nox, in ipsa pertransibunt omnes bestiæ agri :
11, 111), et quorum angeli quotidie vident facicm Dei. catuli leonum rugientes ut capiant, et quærant a
PAtaol. CX. 27
' 843 13. RABANI MAURI AftCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
* Deo eseam sibi (Psal. ciii). • i Vos autem, inquit, A mum cogitationibus humiliari cor debet, et tunc do.
cum austeritate imperabatis eis, et cum potentia. » mum delinquentium iniquitates increpari. (IIieron.)
— (Greg.) C;im austeritate enim et cum potentia Et disperguntur et errant in cunctis montibus qui
imperant, qui subditos siios non tranquille ratioci elevantur contra scientiam Dei, et in universo collo
i:audo corrigere, sed aspere inflectere dominando excelso : qui per hæreticam superbiam, ecclesia
festinant. At contra vera doctrina tanto vehementiùs
hoc elationis vitium per cogitationem fugit, quanto
ardentius verborum suorum jaculis ipsum magi
strum elationis insequitur. Cavet enim me eum ma
gis elatis moribus prædicet, quem in corde audien
uirum saeris sermonibus insectatur. IIumilitatem
namqtie, quæ magistra est omnium materque virtu
• ttim, et eloquendo dicere, et viveiido conantur osten
dere, ut eam apud discipulos veritatis plus moribus
quam sermonibus eloquantur. Unde Paulus Thessalo
i;ieensibus loqiiens, quasi culminis proprii apostola
• tris oblitus, ait : Facti sumus parvuli in medio ve
strum (I Thess. ii) » Unde Petrus apostolus cum dice
ret : « Parati semper ad satisfactionem : omni po
scenti nos rationem de ea quæ in vobis est spe (I
Petr 111), » in ipsa doctrinæ scientia qualitatem do
cendi asseruit esse servandam, subdens : • Sed cum
uiodestia et timore conscientiam habentes bonam. »
Hoc autem quod discipulo Paulus ait : t Præcipe haec
et doce cum omni imperio (Tit. ii); » non domina
tionem potentiæ, sed auctoritatem suadet vitæ. • Cum
insperio » quippe docetur, quod prius agitur, quam
dicaiur : naim doctrinae sublrahit fiduciam, quando
conscientia præpedit linguam. Non ergo ei potesta
tem elatæ locutionis, sed bonæ fiduciam insinuavit
actionis. Unde etiam de Domino scriptum est :
• Erat enim docens, sicut potestateum habens, non
sicut Scribæ et Pharisæi (Matth. vii). » Singulariter
namque et principaliter solus ex potestate bona lo
•utus est, quia ex infirmitate mala nulla commisit:
ex divinitatis quippe potentia habuit, id quod nobis
per humanitatis suæ innocentiam ministravit. Nos
enim q:ii infirmi homines sumus, cum de Deo ho
minibus loquimur, debemus primum meminisse
quod sumus, ut ex propria infirmitate pensemus, quo
docendi ordine infirmis fratribus consulamus. Com
sideremus igitur, quia aut tales sumus quales non
nullos corrigimus, aut tales aliquando fuimus, et si
jam divina gratia operante non sumus : ut tanto
temperantius corde humili corrigamus, quanto nes- Ì)
n:etipsos verius in his quos emendamus agnoscimus.
Si autem tales nec sumus, nec fuimus, quales adhi:c
ilii sunt quos emendare cupimus, ne cor nostrum
forte superbiat , et de ipsa innocentia pejus ruat,
quorum mala corripimus, alia eorum bona nobis
ante oculos revocemus. Qu;e si omnino nulla sint,
ad occulta Dei judicia recurramus, quia sicut nos
nullis meritis, hoc ipsum bonum quod habemus acce
piuiis : ita illos quoque potest gratia stipernæ vir
vitis infun 'ere, ut excitati posterius etiam ipsi pos
si;;t bona, quæ nos ante accepimus, prævei:ire. Quis
eniin crederet quod per apostolatus meritum Saulus
lapidatum Sleplianum præcessurus erat, qui in morte
ejus lapidantium vestimenta servabat ? iiis ergo pri
844
sticam despiciunt simplicitatem. Et super omnem
faciem terræ disperguntur : terrena non cœlestia
requirentes. Et non erat, qui requireret, nec qui
reduceret: quia deliciis occupati, gregis Dominici
damna non curant. Unde ad malos pastores sermo
fit Domini, quia ista et ista fecistis, quæ supra ex
posui, et quæ secundo enumerat. Sequitur: « Ecce
ego ipse ad pastores veniam et requiram gregem
meum de manu eorum, » quibus expedit ut mola
asinaria alligetur ad collum quam ut minimum
B scandalizent de populo meo (Matth. xviii). Et hae
erit eorum pœna vel maxima, • ut ultra non pascant
gregem meum ; ne siib occasione ovium seipsos pa
scant et opes congregent. • Et liberabo populum
meum de ore eorum. » Requiram, inquit, de mann,
et liberabo de ore, quod avidis faucibus devoratiir.
Cum autem requisierit oves, visitat eas, quasi ægro
tantes, atque macilentas, et pastorum negligentia
dissipatas. Et liberabit de omnibus locis, , in die
nubis et caliginis, » de qua loquitur et Joel : « Adest
dies Domini, et prope est dies tenebrarum et cali
ginis, dies muhis et nebulæ (Joel. 11). » Tunc educun
tur de terris, ut adducantur in terram suam, quae
est terra viventium. Et ipse eas pascat in montibus
Israel. De quibus loquitur David : • Levavi oculos
meos ad montes, unde veniet auxilium mihi (Psal.
cxx). » Et non solum in montibus, sed in rivis, et
in cunctis sedibus terræ, in pascuis uberrimis, el in
monte excelso. De quo Esaias et Michæas plenius
vaticinantur. Sive in montibus excelsis Israel ibi re
quiescent in herbis virentibus, et dicent : « Dominus
pascit me et nihil mihi deerit, in loco pascuæ ibi
me collocavit: super aquas refectionis educavil
me (Psal. xxii). » Et pascentur in pascuis pinguis
simis super montes Israel : est infinita promissio
spesque beatitudinis, quando ipse Dominus pollice
tur dicens: « Ego pascam oves nieas, » et nequa
quam eas committam malis pastoribus : « Et ego
eas accubare faciam, dicit Dominus Deus, » ut re
quiescant in sinu Abraham, Isaac et Jacob. Tunc
quod perierat in gentium populis requiretur, et quod
erraverat in hæreticorum persuasione reducetur, el
quod confractum fuerat alligabitur, et quod contri
tum atque infirmum consolidabitur, ut impleatur,
quod scriptum est : « Qui sanat infirmitales eoruiu
et alligat contritioncs eorum (Psal. cxlvi). » Et
quod pingue, ait, erit et forte custodiam, ne voretui
a bestiis : • Et pascet oves suas in judicio, » sciens
cui ovi, quæ pascua debeantur. Diversæ enim sunt
mansioncs apud Patrem. « Et non judicat Patet
quenquam, sed omne judicium dedit filio (Jean.
v). » II;ec adversum pastores locuius est. Nunc io
quitur ad oves, id est ad populuiu, et ad utriusiue
pecoris gregem, id cst, ovium et caprarum. Et nem
 835 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XII. 846

solum ad oves et capras, sed ad arietes et hircos, A • factus est in pace locus ejus (Psal. lxxv), » sed
qui sunt in gregibus principes : quibus ait : Nonne pacis Christi, quæ exsuperat omnem sensum, qui di
vobis satis erat, quod bonis Scripturarum pascuis cit : • Pacem meam do vobis, pacem meam relinquo
vescebamini, sed insuper reliquias pascuarum ve vobis (Joan. xiv ). • t Et cessare faciet bestias
strarum conculcabatis pedibus. Et cum aquam elo pessimas de terra, » vel vitia perturbationes, quibus
quiorum Dei purissimam biberetis, reliquas aquas animæ vexantur humanæ, vel adversariæ potestates,
pedibus turbabatis, ut populus meus conculcatas a a quibus impugnantur. * Et qui habitant in deserto,
vobis pascuas et turbidas aquas manducaret, et hibe securi dormient in saltibus. Dominus enim revelabit
ret, et vestro vitio, quod per se bonum erat, cor condensa silvarum, et in templo ejus omnes dicent
ruptum violatumque susciperent. Quod e1 omnes qui gloriam. Ejectis autem bestiis, et redacta terra i.1
dem hæretici faciunt, ut carpant eloquia Scriptura solitudinem ab istiusmodi animantibus securi dor
rum, et quanium in se est, maculenl. Sed et eccle mient, et dicent : s Dominus illuminatio mea, ct
siastici viri, qui dogmatum non custodiunt verita salus mea, quem timebo? (Psal. xxvi) » et ponet eos
tem, sed de suo corde confingunt, magistramque qui securi dormient in circuitu montis vel collis sui,
habent præsumptionem suam, simili errore retinen et erunt benedictio. Tunc dabit imbrem in tempore
B
tur. Qui cum populo persuaserint vera esse, quæ suo et pluviæ J)enedictionis erunt, quas in Deutero
fingunt, et in theatralem modum plausus concitave nomii benedictionibus pollicetur. • Et dabit, inquit,
rint et clamores, immemores fiunt imperitiæ suæ, lignum vitæ, de quo in Genesi scriptum est (Gen. 111);
et adduclo supercilio, libralisque sermonibus atque , lignumque sapientiæ, de quo dicitur: « Lignum vitæ
trutinatis, magistrorum sibi assumunt auctoritatem. est omnibus qui assumunt eam (Prov. iii). » Dabit au
(Greg.) Aquam quippe limpidissimam pastores bi tem fructum suum : quando et terra dederit fructum
bunt, cum fluenta veritatis recte intelligentes hau suum, sive ligna regionum, sanctorum plurima mul
riunt, sed eamdem aquam pedibus perturbare, est titudo, v Et terra dabit germen suum, • • veritas enim
sanctæ meditationis studia male vivendo corrum de terra orta est. » ' Et erunt in terra sua absque timo
pere. Aquam scilicet eorum turbatam pedibus oves re, » sive in spe pacis in terra viventium, in terra man
Bibunt : cum subjecli quique non sectantur verba suetorum; de qua scriptum est : « Beati mites, quo
quæ audiunt: sed ea sola, quæ conspiciunt exem niam ipsi possidebunt terram (Matth. v); » ut rerum
pla pravitalis imitantur : qui cum dicta sitiunt, omnium felicitate cognoscant, quod ipse sit Do- ,
quæ per opera pervertuntur, quasi corruptis fom minus, quando contriverit catenas vel circulum
1ibus, in potibus lutum sumunt. (Hieron.) Videa ferreum jugi eorum, quo quasi gravissimo preme
mus igitur, quod sit judicium inter pecus et pecus, bantur imperio. Et cum eruerit eos de manu impe
et quo judicio judicet eos bonus pastor et yerus, qui rantium, sive servitute affligentium eos * servus est
accepit omne judicium a Patre. • Ecce, inquit, ipse enim unusquisque ejus a quo vinciur. t Et nequa
ego judico inter pecus pingue et macilentum, » sive quam erunt ultra in rapinam dæmoniacis gentibus, nec
inter forte et infirmum ; fortes enim lateribus et bestiæ terræ devorabunt eos, » de quibus diximus :
humeris suis fimpingunt atque collidunt infirma peco v sed habitabunt confidenter absque ullo terrore, »
w
ra, et cornibus ventilant, nescientes in lege taurum juxta suam priorem expositionem. • Et suscitabQ, in
cornupetam debere puniri. impingebant autem quit, eis germen nominatum , sive plantationem pagis,
lateribus et cornibus ventilabant, donec disperge quæ loquitur in Evangelio : • Ego sum vitis vera
rent et ejicerent oves foras. Superbia enim majorum et (Joan. xv). » • Et non erunt ultra imminuti fame
praepositorum iniquitate frequenter pelluntur ab in terra. » Ergo fames in terrenis est : famies autem
ecclesia, ut dispergantur a Domino quos ipse salvavit. audiendi sermonem Dei, quæ sub pastore l;ono et
Sed non dimittet eos ultra Dominus in rapinam, et germine nominato atque omnium sermone celebrato
judicabit inter pecus et pecus; non inler nomii)a et plantatione pacis, nequaquam erit in terra, neque
dignitatum, quibus tument præpositi, sedinter homi amplius opprobriis gentium subjacebunt, ut dicant :
nem et hominem, juxta id quod uterque servus est s Ubi est Dominus Deus eorum? » Et scient post
Domini. Tunc suscitabit pastorem unum, qui dicit haec omnia, quod non solum ipse sit Dominus, quod
in Evangelio : • Ego sum pastor bonus (Joan. x), » et supra quoque dixerat, sed cum additamento,
servum suum David secundum id, quod formam ser quod Dominus omnium proprie Deus eorum sit cum
vi dignatus est assumere. Qui David interprelatur eis, qui dicit in Evangelio ad apostolos : ¢ Ecce ego
fortis manu. Ipse pascet eos, et Dominus erit eis in vobiscum sum cunctis diebus usque ad consumma
Deum; vel filius et pater, vel certe pastorjuxta adsum tionem sæculi (Matth. xxviii). » Cum autem fuerit
ptam carnem. Dominus autem et Deus juxta verbum ipse Dominus Deus eorum, tunc et ipsi erunt popu
quod erat in principio apud Deum. Qui David, profi lus ejus, non quilibet, sed qui meruerunt appellari
cientibus pecudibus in rationale animal, nequaquam domus Israel. Ac ne putaremus universa, quæ dicta
pastor vocabitur, sed princeps in medio eorum; de sunt ad pastores et oves hircosque et arietes per
quo seriptum est: t Medius vestrum stat, quem vos tinere, solvit ænigma, immo μετάγοραν, et ponit ima
ignoratis (Joan. 1), » Tunc ponet cum eis pactum nifestius, Vos autem oves meæ, et oves pascuæ iume;e
pacis, nequaquam bellorum atque discordiæ, quia homines estis. Omnis igitur sermo divinus de homi
 8 £7 B. TABANI MAURI ARCIIlEP. MOGUNT. OPERUM.PARS II. 848
:iibus est. Ad quos dicit : • Ego Dominus Deus vester, A sicut de quibusdam in peccalo suo morientibus per
dicit Dominus Deus. » ( Greg.) Nonnumquam ergo prophetam dicitur : t Computruerunt jumenta in
homines dicit eos, quos a lestiis ratione distinguit, stercore suo (Joel. 1). » Jumenla quippe iii stercore
id est, quos non atteri bestiali passionum motu de suo computrescere, est carnales homines in fœtore
monstrat, quibus per prophetam Dominus dicit : luxuriæ vitam finire. Non enim esse hoinines, sed
* Vos autem greges pascuæ meæ estis homines jumenta declarantur: de quibus per prophetam li
(Ezech. xxxiv.) » Quia illos nimirum Dominus pas citur : t Unusquisque ad uxorem proximi sui hin
cit, quos voluptas carnis jumentorum more non niebat (Jer. v); » et de quibus propheta alius dixit:
aflicit. At contra hi, qui carnali affectione succum t Carnes asinorum carnes eorum, et fluxuse quorum
luiit, non jam homines, sed jumenta nominantur ; fluxus eorum (Ezech. xiii). »

LIBER DECIMUS TERTIUS.

Juxta finem anterioris libri Dominus per Prophe- 13 , ibi. Propterea vivo ego, dicit Dominus Deus, quia
tam pastores lsraelitarum reprehendit, quod minus faciam juxta iram tuam, et secundum zelum tuum,
essent solliciti de custodia gregis Dei; et per eamdem quem fecisti odio habens eos, et notus efficiar tibi
admonitionem pastores et rectores Ecclesiæ vitu cum judicavero te, et scies quia ego Dominus,
perat, quod voluptatibus sæculi, et curis hujus vitæ Audivi universa opprobria tua, quæ locutus es de
lediti, minus solertes sint erga curam ovium Christi, montibus Israel dicens: Deserti nobis dati sunt ad
et regimen fidelium animarum sibi commissarum. devorandum. Et insurrexistis super me ore vestro
Nunc autem in capite praesentis libri, sermonem in et derogaslisadversum me : verba vestraegoaudivi.
crepationis adversum montem Seir, hoc est, Idumæam, * Hæc dicit Dominus Deus : Lætante universa terra
per prophetam mandat, eo quod superbe sentiens de « in solitudinem te redigam, sicuti gavisus es super
spexit populum Israeliticum; minans ei interitum fu « hæreditatem domus lsrael eo quod fuerit dissi
turum, pro malitia, quam gesserant erga proximos « pata, sic faciam tibi. Dissipatus eris, mons Seir,
suos; promittitque post hæc Dominus populo suo ι et omnis Idumæa. Et scient quia ego sum Domi
reslaurationem et liberationem de cunctis hostibus '• nus. » (Hieron.) Illud autem, quod in LXX additum
suis. Quæ omnia, non tantum juxta historiam ad ple est: v Et consumentur, » in IIebraico non habelur.
lem priorem et legis tempora, sed etiam multo magis,C Si semper in prophetis esset sermo Dei, et juge in
secundum allegoriam ad tempus novi testamenti, et .pectore eorum haberet hospitium, nunquam cre
ad populum Christianum transferri possunt, ubi ma bro Ezechiel poneret : • Et factus est sermo Domi
nifesta potentia Dei in liberationem electorum clare mi ad me dicens; » sed quia ob humanam fragilitalem
scit, et juste [justum] judicium ejus in confusione et vitae hujus necessitates interdum recedebat ab eis,
hostium patescit. propterea Joannes Baptista loquitur : • Qui misit ille
CAPUT XXXV. baptizare, ipse dixit mihi, Super quem videris Spiri
Sermo super montem Seir, de conditione ejus, pro eo tum sanélum in specie columbæ descendentem et ma
quod afflixit populum Domini. nentem in eo, ipse est (Joan. 1). » Nunquam enim pr0
« Et factus est sermo Domini ad me dicens: fili prium esset in Christo, quod additur : • et manentem
iiominis,pone faciem tuam adversum montem Seir, in eo, » nisi ab aliis nonnunquam recederet:alioquin e!
•
et prophetabis de eo, et dices illi, Hæc dicit Domi ad Moysen loquitur Deus: , Auferam de spiritu, qui in
mus Deus : Ecce ego ad te, mons Seir, et extendam te est : (Num. xi); » quem utique non haberet, nisia'
*
manum meam super te, et dabo te desolatum at eum a Domino descendisset. Omnis autem istiuscapi
que desertum. Urbes tuas demoliar, et tu desertus tuli prophetia est contra montem Seir, filiorum vid
eris, et scies quia ego Dominus, eo quod fueris D licet Esau et Edom, qui Graeca et nostra lingua appe]
inimicus sempiternus, et concluseris filios lsrael lantur Idumæi, eo quod in tempore necessitatis et all
in manus gladii in tempore afflictionis eorum in gustiæ, cum Judas capiebatur a Babyloniis, insul*
tempore iniquitatis extremæ. Propterea vivo ego, verint eis, et ejecto populo Judæorum sibi putaverim!
dicit Dominus Deus, quoniam sanguini tradam te, terram traditam ad possidendum, et aon solum non
a
et sanguis te persequietur. Et cum sanguinem ode susceperint fratres suos, filios videlicet Jacob fratris
ris sanguis persequetur te. Et dabo montem Seir sui, séd persecuti sint et concluserint in manusgladi
& desolatum et desertum, et auferam de eo eunuem et Unde manifestius interpretatus est Symmachus :
«
redeuntem, et implebo montes ejus occisorum suo • Sanguinem tuum odisti, et sanguis persequetur*'
rum. In collibus tuis el in vallibus tuis atque in Prophetatur autem, quod et ipse capiendus sil, el r*
torrentibus interfecti gladio cadent. In solitudines digendus ad solitudines sempiternas, et rerum fin*
sempiternas tradam te, et civitates tuæ non habi cognoscat esse judicem Deum, eo quod dixerit, ! Duæ
tabuntur. Et scietis quia ego Dominus Deus, eo gentes et duæ regiones meæ sunt, » vel Idumæoru"
quod dixeris, Duæ gentes et duæ terræ meæ eruut, et Ju.laeorum, vel certe Judæ et Israel, duarum vide
t et hæreditate possidebo eas, cum Doininus esset licet et decem iriluum. Et locutus es de monlibus'*
840 COMMENT. IN EZECIllELEM. — LIB. XIÍI.
rael, dicens : • Deserti nobis dati sunt ad devoran- A
dum : » non considerans quod hæc contra Deum blas
phemia redundaret. Unde sequitur: Lætante universa
terra in solitudinem te redigam : » est sensus, cum
omnis terra Judæa receperit pristinum statum, tu
permanebis in solitudine sempiterna. Quodque in
fertur : ¢ Sicuti gavisus es super hæreditate do
muus Israel, eo quod fuerit dissipata, sic faciain
tibi, , in Septuaginta non habetur, sed sub asteriscis
ue Theodotionis versione additum est. Omnis autem
ira Dei illuc proficit contra montem Seir, ut cum
fuerit dissipatus, et ipse et universa Idumæa cogno
scant quia ipse sit Dominus. Hæc juxta historiam et
sensum magis quam verba cursim dixerim: transibo
ad &vayoyyiv, et studio brevitatis pauca perstringam :
t Pome, » inquit, sive converte , faciem tuam ad
versum montem Seir. » Et significanter, ait, v con
verte , ab alia prophetia ad aliam prophetiam: faciem
autem non corporis, sed animi, de qua dicit et
Apostolus: s Nos autem omnes revelata facie gloriam
Domini contemplantes. » Mons autem Seir, qui in
terpretatur hispidus et pilosus, contraria fortitudo
accipienda est, quæ præsidebat genti filiorum Esau,
et se contra populum Juda, id est, confessionis et
veræ fidei erexerat. Quod si prüdens lector oppo
suerit, quomodo in isto loco Seir, hoc est hispidus
et pilosus, intelligatur in malam partem, cum Elias
quoque vir piiosus dictus sit, breviter respondebo :
J)e Esau scriptum est (Gen. xxv), quod rufus fuerit
et quasi pellis hispidæ : de Elia vero, quod vir
tantum pilosus. In Esau, qui sanguinarius et cruen
tus pelli hispidæ comparatur mortalium operum et
ipsius mortis indicium est : in Elia virilitatis au
gmentum (IV Reg. 1). Quamobrem et habitatio ejus
in solitudine et conversa:ionis austeritas non solum
virum, se,l et virum fortissimum demonstrabat.
Porro Jacob, qui supplantaverat Esau, et primoge
nita ejus acceperat, quia simpliciter habitabat domi
et non erat venator sicut gigas Nemrod, idcirco levis
appellatur et nitidus. Videamus ergo, quid dici præ
cipiat Deus ad montem sive contra montem Seir,
• Ecce ego ad te, mons Seir. » Non mittam ange
los, nec aliis utar ministris, sed ipse ad te veniam ,
• Et extendam manum meam super £e, » ut habitum
percutientis adsumam. ' Et dabo te desolatum at
que desertum, ut qui male habitabaris, et plurinios
habebas impietatis tuæ socios, in tantum ut et urbes
cxstrueres, imperiumque tibi proprium vindicares,
nunc desolatus cum urbibus tuis, quas et Jeremias
destruere jubetur atque suffodere, ut bonas pro eis
exstruat civitates. ln eo proficies, ut scias quod ego siin
Dominus, quem ante solitudinem tui nosse non pote
ras. Omnis autem causa peccati, quod fueris inimicus
sempiternus. Unde dicit et psalmus : w Irascimini
et nolite peccare (Psal. iv), » ut cito eonciliemur
inimicis et odium charitate mutemus. Sed non talis
mons Seir, qui super inimieitias sempiternas conclusit
sive obsedit filios lsrael dolo in manu gladii. Ex quo
iutelligimus quod quicumque gla!ium arripiterit con
8`,{)
tra filios Dei, et (lolose aliquid egerit et 0'jse!erit eos,
tradetur in manus gladii sicut no;is Seir, i:i tempore
iniquitatis extremae, cum dies ; essimi sunt et mundiis
in maligno positus est, et multiplicata iniqiiitate
refrigescit charitas multorum (1 Joan. v). Est autem
et aliud peccatum montis Seir, ut quoniam o!erat
sanguinem justorum, qiiein singulis persecutioiii'.i:s
cupiebat effundi, ab ipso sanguine sustineat perse
cutionem. Unde et sub altari sanctorum anin;;e
clamitant et ultionem a Domino sui sanguinis ! -
precantur (Apoc. vi). Et auferuntur de monte Seir
euntes et redeuntes, id est omnis habitator sive
homines et jumenta, quod salvantur in ecclesia, de
quibus scriptum est : « IIomines et jumenta salvos
facies, Domine (Psal. xxxv). » Quod in monte Seir
B utrumque deletur, ut et hi, qui videntur aliquid
habere rationis, et illi qui simplici fi.!e contenti sunt,
Deo jubente dispereant. * Et implentur montes ejus
vulneratorum et occisorum. » Et non solum montes,
qui ad impietatis verticem pervenerunt, sed colles
quoque, hoc est inferiores discipuli montis Seir, et
valles quæ in ima depressæ sunt, sive torrentes, qui
turbidas habent aqu s, et hinc inde collectas, vc
nientesque de superbia, vel, juxta LXX, campos, qui
medii inter colles et valles sunt. Hi omnes interfecti
cadent gladio Domini, et extentæ manus atque per
cutientis, ut redigantur in solitudines sempiteruas.
Et si quæ erant civitates, hoc est, conciliabula male
habitationis, et ipsæ dispereant, et desinant in ma
lam partem habere consensum. Et dividantur linguæ
eorum, ne turrem blasphemiæ contra Deum possint
exstruere, et redactæ in solitudinem atque desertum
cognoscant, quod ipse sit Dominus. Nec suflicit monti
Seir tanta dixisse, qtiæ præteritus sermo narravit,
sed hoc quoque, per superbiam locutus est : * Duæ
gentes et duæ terræ sive regiones meæ sunt. » Idumæa
videlicet et Judæa, et h;ereticos et ecclesiasticos pa
riter possidebo. Et hoc, inquit, dixisti, t cum Domi
nus esset ibi, » qui suo populo præsidebat. Propter
ea jurat Dominus et dicit : • Vivo ego, dicit Dominus
Deus, » quod juxta iram tuam qua sæviebas in po
pulum Dei, et zelum tuum, quo persequebaris Christi
familiam, odio habens eos, quos possidere cupiebas.
Cum te percussero et judicavero, tunc tibi notus
eficiar et scies quol opprobria tua •tque blasphe
nias non alio referente cognoverim sctl ipse aridie
rim, quæ locutus es contra montes Israel dicens :
« Deserti no!)is dati sunt ad devorandum. • Montes
Israel, Moysen, prophetas, apostolos debemus acci
pere, quos hæretici et haereticorum princeps diabolus
putantsibi traditos ad devorandum, quando aut nullus
in ecclesia reperitur qui possit pugnare pro monti
bus Domini, et eorum lacerationem sua voce defende
re. « Et insurrexistis, inquit, super me ore vestro, •
sive magnifice locuti estis, non ut putatis contra
montes, sed per illos adversum me. • Et derogastis
sive clamastis adversum me. » Omnes enim preccs
vestrae, o mons Seir, et socii montis Seir, de quibus
supra dictum est : t Implebo montes ejus et colles, et
§31 B. RABANl MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 852

valles, et campos, » sive torrentes, fuerunt adversum A , de volis, Devorat. ix hominum es, et suffocans.
me : nequaquam preces et orationes, ut putatis ad gentem tuam, propterea homines non comedes
Deum , sed clamores, vociferationes atque blasphe * amplius, et gentem tuam non necabis ultra, ait
nuiae. Unde et Dominus comiminatur, et dicit: v Sicuti • Dominus Deus. Nec auditam faciam in te aimplius
gavisus es super h;ereditate domus Israel, » quando * confusionem gentium, et opprobria pop:lorum
tuis persecutioiiibus dissipata est atque lacerata, et in • nequaquam portabis. Et gentem tuam non amittes
toto orbe dispersa, , sic faciam tibi. » Lætante enim * amplius, ait Dominus Deus. (Hieron.) Sapra poni
t:niversa tcrra, viventium terraque sanctorum , et tur prophetæ facies, sive convertitur adversum mon
omnibus conversis ad servitutem Dei, tu , dissipatus tem Seir : hic filius hominis loquitur ad montes sive
eris, mons hispide, mons pilose. Et omnis idumæa, » super montes Isracl qui jubentur Dei audire sermo
opera videlicet terrena et cruori el sanguini dedita. nem. Et ut parumper differam tropologiam totius ad
Üt tunc cognoscas quod ipse sim Dominus qui alibi montes Israel prophetiæ breviter hic sensus est :
sum locutus : Ego sum Dominus Deus vester. Quia insultavit vobis inimicus, hoc est, mons Seir,
CAPUT XXXVI. et putavit quod in perpetuum ipse vos possideret et
altitudines quonlam Domini, nunc desertas cessisse
(}uod Dominus vindicabit Israel de inimicis suis : et sibi in hæreditatem , et non solum dixit, sed et
restituet, et multiplicabit in terram suam. Et quod
afflixit Israel pro peccato idololatriae. De gratia et aliquanto tempore vos possedit, in tantum ut superbe
virtute baptismi; vocatur populus ad pœnitentiam, loqueretur contra vos, quod opprobrium essetis cunctis
et promittitur integra restitutio et multiplicatio. gentibus, propterea hæc dicit Dominus Deus, non so
« Tu autem , fili liominis, propheta super montes lum monti Seir, sed et montibus ejus, et collibus, tor
Israel et dices : Montes Israel, audite verl)um rentibus, vallibusque et desertis atque vastatis, et ur
Domini : Hæc dicit Dominus Deus, eo quod dixerit bibus derelictis, quoniam in igne zeli sui et adversum
inimicus de vol)is, Euge, altitudines sempiternæ in omnes quidem gentes, sed præcipue contra Idumæam
hæreditatein datæ sunt nobis, propterea vaticinare locutus sit. Quæ cum cæteris, inquit, gentibus tenuit
et dic : IIæc dicit Dominus Deus : Pro eo quod terram meam in possessionem, et possedit gladio, et
desolati estis et conculcati per circuitum et facti toto corde possedit ut ejiceret habitatores de ea, ter
in hæreditatem reliquis gentibus, et ascendistis ramqi;e vastaret. Propterea loquere, ait, propheta, su
super labium linguæ et opprobrium populi, pro per terram Israel, et dices montibus et collibus et ju
pterea, montes Israel, audite verbum Domini : Ilaec gis, pro quibus LXX ταῖς värzt; interpetati sunt, quæ
dicit Dominus Deus monti!)us et collibus, torrenti nos nemorosa intelligimus loca : et vallibus hæc dicit
bus, vallibusque et desertis parietinis, et urbibus C Dominus Deus in zelo, et in furore meo opprobrii ve
derelictis quæ depopulatæ sunt, et subsannatæ a stri t:ltor existam, et levabo manum meam, ut gentes
reliquis gentibus per circuitum. Propterea hæc quæ in circuitu vestrosunt ignominiam et confusionem
dicit Dominus Deus : Quoniam in igne zeli mei suam portent. Vos autem, o montes Israel, secun
locutus sum de reliquis gentibus, et de Idumæa dum pristinum statum germinetis virgulta ramosque
universa, quæ dederunt terram meam sibi in hæ mittatis, sive juxta Septuaginta adferatis uvas, qui
reditatem cum gladio et toto corde, et ex animo, bus populus meus saturetur lsrael. Quod non putetis
et ejecerunt eam, ut vastarent, idcirco vaticinare post longum tempus futurum, prope est, instat, et.
super humum Israel, et dices montibus et collibus, veniet tempus, ac ne vobis hoc esset difficile, ipse ego
jugis et vallibus : Hæc dicit Dominus Deus : Ecce veniam ad vos, et qui a vobis recesseram convertar
ego in zelo et in furore meo locutus sum eo, quod ad vos, ut pristinam culturam recipiatis, et se
confusionem gentium sustinueritis. Idcirco hæc mente omnia comp!eantur. Ita ut multi in vobis sint
dicit Dominus Deus : Ego levavi manum meam, ut homines, et habitentur civitates, quæ prius destructæ

:
;
gentes, quæ in circuitu vestro sunt, ipsæ confusio fuerant. Et non solum homines multiplicabo, sed et
nem suam portent: Vos autem, montes Israel, ramos jumenta æque multiplicabuntur et crescent, et habi
vestros germinetis et fructum vestrum afferatis tari vos faciam sicut a principio, quando Moyse
populo meo Israel : prope enim est, ut veniat. duce trans Jordanem duæ et semis tribus acceperunt
Quoniam ecce ad vos et convertar ad vos, et ara possessionem , et sub Jesu filio Nave aliæ novem et
bimini et accipietis sementem, et multiplicabo in semis tribus terram Judæam possederunt. Bonisque
vobis homines omnemque domum Israel. Et habi vos donabo multo majoribus, quam fuistis ab initio,

:
w
w
tabuntur civitates et ruinosa instaurahuntur, et priusquam captivitates varias sentiretis. Et cum hoc
replebo vos hominibus et jumentis, et multiplica vobis fecero, tunc cognoscetis quod ego sim Domi
buntur et crescent. Et habitare vos faciam sicut a mus. Et impleberis, inquit, o terra Israel, populo meo,
principio, bonisque donabo majoribus, quam ha qui te hæreditate tenturus est. Et eris eis possessio,
w buistis ab initio, et scietis quia ego sum Dominus. et non addes ultra, ut absque filiis sis. Cum auteiu
« Et adducam super vos homines populum meum multiplicatus fuerit vester habitator, o montes Israel,
« Israel et hæreditate possidebunt te. Et eris eis in tunc nequaquam dicent inimici vestri contra vos ,
v possessiones, et non addes ultra, ut absque eis sis. quod homines devoretis, et absque liberis sit vesira
* *Hæc dicit Dominus Deus: Pro eo, quod dixerunt possessio, sed e contrario multiplicetis homines, et
855 CoMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XIII. 8ö ,

largissimam prolem vestra posteritas gern:inet. Nec A persecutio fuit, per quam proscriptæ sunt ecclesiæ al
audies, inquit, amplius, nec sustinebis confusionem que vastatæ, quan:!o subsannaverunt ecclesiam gen
gentium, sed nec amittes gentem tuam, ut aliquando tilium et hæreticorum gentes per circuitum , qt:od in
sustineas captivitatem, quoniam Dominus locutus est igne zeli et furoris sui locutus sit, et proprie adver
hæc. Ilapayμαστικῶς more Judaico dixerimus, quæ sum Idumeam, qu;e terrenis operibus volebat omnes,
illi exspectant in inille annorum regno, quando civita deposita imagine coelestis, portare imaginem terreni.
tem Hierusalem asserunt exstruendam, et templum !!li emim dederunt terram Dei sibi in hæreditatem,
quod in fine hujus voluminis describitur, et rerum et ex toto corde atque ex animo ecclesiam Domini
omnium felicitatem. Quorum nonnulli arbitrantur sub persecuti sunt, et ejecerunt eam de sedibus suis et
Zorobabel hæc fuisse completa. Sed quomodo stare po vastaverunt. Sed quid profuit nationibus, quid juvit
tuerit hoc quod dicitur : « Et habitari vos faciam sicut hæreticorum gentes insultasse terræ Domini, cum
a principio, bonisque donabo majoribus, quam hàbuis loquatur ad eam et montibus illius collibusqtie ac
tis ab initio? » Sub Zorobabel enim Ezra et Neemia jugis, sive memorosis locis, quæ amoenitate virebaiit
patici de populo sunt reducti, et ipsi obedientes Melis paradisi, et collibus, de quibus supra diximus in zelo
ac Persis, et deinceps Macedonibus et Ægyptiis atque et in furore suo locutus sit, et opprobrio gentium
Romanis usque ad Titum et Vespasianum diversarum B levet manum suam contra adversarios, qui ecclesiam
gentium regibus servierunt : et usque hodie serviunt, persecuti sint, ut portent confusionem et igaomi
nt stare omnimo non possit hoc, quod in extrema niam suam? Tunc persecutoribus interfectis, et pace
dicitur prophetia. • Et opprobrium populorum me Ecclesiæ reddita, montes Israel, Apostoli videlicet et
quaquam portabis, et gentem tuam non amittes am apostolici viri germinabunt arbores suas, et extendent
plius. » Et quia longum est nunc adversum dogma ramos uvasque adferent calcandas in prælo Domini,
Judaicum et beatitudinem ventri et gutturi Judaico de quibus musta funduntur, quæ inebrient creden
servientem, quia omnia terrena desiderant, et dicunt, tium populos, et exprimitur vinum quod lætificat
Manducemus et bibamus, de quibus et Apostolus lo cor hominis : ut omnis fructus montium, de quibus
quitur: t Esca ventri, et venter escis; Deus autem conficitur panis de cœlo descendens, comedatur ?
et hunc et illam destruet (I Cor. v) », in brevi ex populo Dei Israel. Et ne forsitan desperemus in per
planatione dicere, nunc ad spiritalem intelligentiam secutionibus, additur : « Prope est tempus ut ve
transeamus, juxta quam et extremas partes inter niat. Veniens enim veniet, et non tardabit (IIabac.
pretati sumus. Neque enim juxta Judaicas fabulas, 11). Unde suum ad montes et ad eos, qui tribulatio
quas illi δευτερόσεις appellant, gemmatam et auream nibus perduraruiit, pollicetur adventum atque pro
de coelo exspectamus Hierusalem, nec rursum passuri mittit, quod persecutionis ardorem exerceatur terra
circumcisionis injuriam, nec oblaturi taurorum et prius decerpta Christi vomere et omnem virtutum
arietum victiinas, nec sabbati otio dormiemus : quod sementem recipiat, de qua nascantur et multiplicen
et multi nostrorum et praecipue Tertulliani liber, tur homines, et omnis domus Israel. Cumque civita
qui inscribitur de Spe fidelium, et Lactantii institu tes, hoc est, ecclesiæ credentium fuerint inhabitatæ
tionum volumen septimum pollicetur, et Victorimi redeuntibus turbis, tunc nequaquam so!um liomines,
Petabionensis Episcopi crebræ expositiones, et nuper qtii pollebunt scientia Scripturarum : sed et juimenta
Severus noster in dialogo, cui Gallo nomen impo simplices quique credentium multiplicabuntur atque
suit : et ut Græcos nominem, et primum extremum succrescent. Et habitabuntur ecclesiæ sicut a princi
que conjungam, Irenæus et Apollinaris. Nos crgo pio, hoc est, priusquam esset persecutio. bonisqiie
montes Israel Prophetas et Apostolos esse dicemus, florebunt majoribus, quam habuerunt ab initio, inár
qui audiunt verbum Dei, et quibus diabolus insulta tyrum victoriis coronatae. Et tunc scient, quod ipse
vit inimicus dicens : Euge; excelsi quondam montes, sit Dominus, qui restituit plebem suam pristino sta
de quibus scriptum est : « Montes in circuitu ejus, tui, quæ possideat ecclesias, et ipsa sit ecclesiaruit,
et Dominus in circuitu populi sui (Psal. cxxiv), » milii D hæreditas. Et nequaquam ultra absque liberis sit
dati sunt in possessionem, quando persecutionis an quos in persecutione perdiderat. Unde jubetur pro
gustiis desolati sunt, et conculcati per circuitum, ct pheta, ut loquatur ad terram mansuetorum terrauii
facti in hæreditatem reliquis gentibus, et ab omnibus que viventiiim, sive ad montes Israel, et dicat: Per
blasphemati. Propterea loquitur Dominus conculca secutorum ultra non patiaris opprobrium, nec insul
tis montibus et desolatis, et non solum montibus, sed tabuntjugulatum populum tuum, sicut oves occisionis.
et inferioribus ac per singulos gradus in terra Jud;ea, Pace enim reddita, opprobria universa cessabuut.
hoc est in monte Ecclesiæ constitutis, de qua scriptum Nec sustinebis confusionem et ignoininiam inter
est : « Non potest civitas abscondi super montem po diversas in circuitu nationes, sed gentemm tuam ha
sita (Matth. v). » Et collibus atque torrentibus, quo bebis et populum : quia veritas promissionis Doinino
rum hieme persecutionum, et tempestate pressuræ loquente firmata est.
augetur fides. Wallibus quoque his, qui humilitate de « Et factum est verbum Domini ad me dicens :
pressi sunt, et desertis Ecclesiis et parietinis atque • Fili hominis, domus Israel habitaverunt in huno
in toto orbe ecclesiarum conciliabulis derelictis, t stia et polluerunt eam in viis suis et in studiis
qualis $ub Diocletiano et Maximiano in toto orbe * suis. Juxta immunditia.m menstruatæ facta cst via
•
 §55 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS §56
ι corüm cófam me, et effudi indignationem meam A Deus quare populum Israel captivitati tradiderit, et
v super eos pro sanguine, quem effuderunt super propter suam clementiam pollicetur reducturum
• terram. Èt in idolis suis polluerunt eam , et dis se eos in terram Judæam, et multo ampliora trihn
persi eos in gentibus, et ventilati sunt in terris, turum, quam abstulerat. Quod quidam Judæorum
juxta vias eorum et adinventiones eorum judicavi referunt ad Zorobabel tempora, quando rege Persa
eös. Et ingressi sunt ad gentes, ad quas introie rumlaxante captivitatem eorum detribu Juda et Benja
funt, et polluerunt nomen sanctum meumfi cum min plurimi reducti sunt in Judæam. Alii vero ad mille
diceretur de eis populus Dómini iste est, et de annorum regnum referunt, quando sub Christo, quem
teffa ejus egressi sunt. Ei peperci noimini sancto putant esse venturum, ut civitas exstruatur Hierusa
hfeo, quòd polluerat dómus Israel in gentibus, ad lem, et ædificetur templum, de quo in ultima parte
i|uas ingressi sünt. Idcirco dices domui Israel: Hæc
hujus prophetiæ dicturi sumus. Et interim, ut Judai
dicit Domiiius Deiis, non propler vos €go faciam cas fabulas relinquafhus, et interminabiles genealo
domus fsrael, sed propter nomen sanctum meum, gias, juxta consuetudinem nostram breviter rtptxoriy
quòd polluistis in gentibus, ad quas intrastis, et ' hujus capiuuli percurramus, et quid nobis videatur
sanctificábo momen meum magnum, quod pollutum juxta ecclesiasticam iutelligentiam disseramus. D0
« est inter genles quod polluistis in medio earum, ut mus lsrael, hoc estpopulus Judæorum, habitavit quon
« sciant gentes quia ego Dominus, dicit Dominus exer daim in terra sua, hoc est, in terra Judææ, quando
« cituum, cum sanctificatus fuero in vob:s coram eis. educta est de Ægypto; sed polluerunt eam in viis,
« Toliam quippe vos de gentibus et congregabo vos et in studiis sive idolis suis. Et in tantum exstitere
* de universis terris, et adducam vos in terram vc polluti, ut immunditiæ mulieris menstruatæ compa
« tram. Et effundam super vos aquam mundam, et rati sint, propler quod Deus effudit indignationem
* mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, suam super eos pro sanguine proplietarum atqueju
* ét ab universis idolis vestris mundabo vos. Et storum, quem fuderant super terram, dicente in
* dabo vobis cor novum, et spiritum novum ponam Evangelio Salvatore (Matth. xxiii): « Hierusalem,
* in medio vestri. Et auferam cor lapideum de carne Hierusalem, quæ occidis prophetas, et lapidas eos
a vestra, et dabo vobis cor carneum, et spiritum qui ad ad te missi sunt. » Et iterum : • Amen, amen
« meum ponam in medio vestri. Et faciam ut in dico vol)is, requiretur sanguis qui effusus est a gene
• præceptis meis ambuletis, et judicia mea custodia ratione hac, a sanguine Abel justi usque ad sangui
w tis, et operemini. Et habitabitis in terra, quam dedi nem Zachariæ, filii Barachiæ, quem effuderunt inter
* patribus vestris, et eritis mihi in populum, et ego altare et templum. » Non solum autem effuderunt
t ero vobis in Deum. Et salvabovosex universisinqui sanguinem, sed et polluerunt terram sceleribus suis;
a mamentis vestris, et vocabo frumentum, et multipli quamobrem dispersit eos vel sub Babylonia captivi
* eabo illud, et non imponam in vos famem. Et tate vel sub Romana, quando vere effuderunt san
multiplicabo fruclum ligni et genimina agri, et non guinem Christi et ventilati sunt in terras, quomodo
portetis ultra opprobrium famis in gentibus, et paleæ ventilantur, et juxta vias suas et adiuventi0
recordabimini viarum vestrarum pessimarum stu nes pessimas judicati : ita ut in gentibus quoque,
*.
diorumque non bonorum. Et displicebunt vobis ini ad. quas captivi ducti fuerant , polluerent nomen
quitates vestræ et scelera vestra, non propter vos sanctum Dei , eo quod per irrisionem dicerent
ego faciam , ait Dominus Deus, notum sit vobis. universæ nationes de ea : Populus Dei iste est, qui
Confundimini et erubescite super viis vestris, domus se jactabat proprie nosse cultum Dei. Quod cum
Israel. IIæc dicit Dominus Deus. in die qua mun vidissem, ait, non propter eos, sed propter n0
daverò vos ex omnibus iniquitatibus vestris et ha men meum sanctum (Creator enim omnium sum),
bitari fecero urbes et instauravero ruinosa, et terra peperci eis, et sanctificavi illos, et gloriæ pristinae
deserta fuerit exculta, quæ quondam erat desolata, restitui : ita ut super credentes et ab errore conver
in oculis omnis viatoris dicent : Terra illa multa p sos effunderem aquam mundam baptismi salularis,
facta est, ut hortus voluptatis, et civitates desertæ et mundarem eos ab abominationibus suis, et ab
et destitutæ atque suffossæ munitæ sederunt. Ei universis erroribus quibus fuerant occupati: et da
scient gentes quæcunque derelictæ fuerint in cir rem eis cor novum, ut- crederent in Filium Dei, et
çuitu vestro, quia ego Dominus ædificavi dissipa spiritum novum, de quibus David loquitur: • Cor
tos plantavique inculta, ego Dominus locutus sim mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum in
et fecerim : hæc dicit Dominus Deus. Adhuc inve nova in visceribus meis (Psal. l). » Et consideran
nient me in hoc domus Israel, ut faciam eis : Mul dum quod cor novum et spiritus novus detur per
üplicabo eos, sicut gregem hominum, ut gregem effusionem et aspersionem aquæ. Quando autem cor
novum datum fuerit et spiritus novus, tunc auferetur
sanctum, ut gregem Hierusalem in solemnitatibus
ejus, sic erunt civitates desertæ plenæque gregibus de corde Judaico omnis duritia, quæ lapidi comp*
• hominuim; et scient quia ego Dominus. (IIieron.) »
ratur : et pro lapideo corde fit cor carneuum molle

Perspicua sunt quæ dicuntuir et omnis sensus mon et tenerum, quod spiritum Dei in se possit recipere,
tiuum Israel, qui prius deserti fuerant, et postea re et inscribi litteris salutaribus. (Greg.) Cor quippe l*
stiuuvi, nunc manifestius ponitur; redditque causas pidcum tollit, cum a nobis superbiæ duriliam sub
 va

857 C0MMENT. IN EZECIIIELEM. — LlB. Xfft. 858

trahit; et cor carheum tribuit, cum eâmdem proti A (I Cor. v), quando azyma sintceritatis et veritatis, ct
nus nostram duiritiam ad sensibilitatem vertit. (Hie agni carnibus vescimur, et cruore potamur, et iu
ron.) Tunc ambulabunt in præceptis Dómini, et custo septem bebdomadibus et in tabernaculis hujus sa
dient judicia ejus, et habitabunt in terrâ confessio culi Domini festa celebramus, ut civitates quondam
uis, quam dederat patribus eorum Abraham, Isaac desertæ plenæ fiant gregibus hominum : et hac ra
et Jacob, et cunctis sanctis ac prophetis, et erunt in tione cognoscant quia ipse sit Dòminus, qui cuncta
populum Dei, et Dominus erit eis in Deum, quod præstiterit. Hæc juxta historiæ veritatem, imo juxta
præsenti tempore comprobatur. Cumque salvati fue prophetiæ fidem, quomodo populus fsrael restituat
rint, vocabit Dominus frumentum et multiplicabit in integrum statum, et reliquiæ populi Judæorum,
illud : w Nisi enim granum tritici cadens in terram apostolo Paulo docente, salvæ sint in apostolis, et in
mortuum fuerit, ipsum solum manet (Joan. xii). Et omnibus qul ex Judæis in principio crediderunt, et
nequaquam patientur famem, a non famem panis, et usque hodie redeunt ad Ecclesiam, breviter dixisse
sitim aquæ, sed famem audiendi sermones Dei sufficiat : nunc tropologiæ eadem brevitate aperien
(Amos. viii), quam passus est ille qui a patre pro dus est sensus. Quicunque de domo est Israel, et
fectus, omnem quam acceperat substantiam dissipa cernit pacem Christi, quæ exsuperat omnem sensum,
vit, quando, famis necessitate cogente, porcorum B habitat in terra sua, hoc est, Ecclesia, vel in carnis
pastus est siliquis (Luc. xv). Tunc multiplicabitur ' hospitio, quod ei a Domino traditum est. Sin autem
fructus ligni, hoc est sapientiæ, de quo scriptum est: polluerit utramque terram in viis suis pessimis, et
Lignum vitæ est omnibus qui requirunt eam, et ge immunditiæ mulieris menstruatæ fierit comparatus,
nimina agri in similitudinem Jacob, cujus odor erat, effundit Deus indignationem suam super eum pro
quasi a odor agri | leni, cui benedixit Dominus (Gen. sanguine vel suo, vel eorum quos scandalizaverit, et
xxvii). » Nec ullra portabunt oppro!)rium famis in effuderit super terram et perversis cogitationibus,
gentibus quod hodieque Judæorum patitur incredu quibus polluit eam. Tunc dispergetur in gentes, ut
litas, sed postquam beatitudinem fuerint consecuti, incredulis coæquetur et ventilabitur in terra instar
imitabuntur Apostolum, qui dicit: « Non sum dignus palearum, ut a frumento Ecclesiæ separetur et judi
vocari apostolus, quia persecutus sum: Ecclesiam Dei cetur secundum vias suas. Quod si nec sic senserit
(1 Cor. xv). » Et recordabuntur viarum suarum pes peccatum suum, sed polluerit nomen sanctum ejus,
simarum, et studiorum non bonorum quibus offen dicent omnes, inter quos habitaverit : Ecce populus
derant Deum. Et displicebunt eis iniqwitates suæ et Dei, ecce qui egressus est de terra cj:is, imo pro
scelera sua, quibus prius erraverunt. Hæc autem jectus : sin autem egerint pœnitentiam et sanctifica
omnia tribulurus esl Dominus, non propter eos qui C tus fuero in medio eorum, tunc omnis gentiim turba
proprio errore perierunt, sed propter nomen sanctum cognoscet quod ego eos tollam de teriis in qii.s di
suum. Unde provocat domum Israel, ut confundatur spersi erant, et reducam in terram Ecclesi;e. Et ef
et erubescat super prioribus vitiis, et suum intelligat fundam super illos nequaquam aquas baptismi salti
creatorem. Postquam autem mundaverit credentium taris, sed aquas doctrinæ et sermonis Dei. Et mun
ex Judæis populum ab iniquitatibus suis, et habitari dabo illos ab omnibus inquinamentis suis, et ab uni
fecerit urbes Ecclesiæ, et instauraverit ruinosa, quæ versis idolis atque erroribus, quæ in suo corde simu
in synagogis conciderant, et terra confessionis fuerit laverant. Et dabo, inquit, eis cor novum, quod per
exculta cæremoniis Dei, quæ quondam visa est deso peccatum perdiderant, et spiritum rectum innovabo
laua omnibus sanctis, qui terrenæ conversationis in cordibus eorum (Psal. L). Et auferam cor lapi
opera prætereunt; tunc omnes dicent : Quomodo deum, cor videlicet incredulum. Et dabo cor car
terra Judæa, quæ quondam fuerat inculta, nunc ha meum molle et tenerum, quod Dei præcepta susci
bet similitudinem paradisi Dei, et civitates Ju;læ, piat, ita ut ambulent in præceptis meis, et faciant
quæ desertæ fuerant et destitutæ, et sua increduli judicia, quæ prius neglexerant. Et habitent in terra :
tate suffossæ, nunc erectæ et munitæ sunt in confes quam dederam patribus eorum, magistris videlicet
sione et nomine Domini Salvaloris? lta ut omnis D atque doctoribus. Et rursum sit populus Dei, et D0
creatura cognoscat, et multitudines angelorum, quæ minus eis vertatur in Deum, quem prius offenderant.
terram ambiunt lsrael, quod Dominus dissipatas Tunc salvabuntur ab universis inquinamentis suis,
aedificaverit civitates, et incultas plantaverit regio et inultiplicabitur eis frumentum, de quo eflicitur cœ
nes, et quod pollicitus fuerat per prophetas opere lestis panis, et non patientur ultra famem sermonis
compleverit. Nec hoc erit liberalitatis suæ in popu Dei. Et multiplicabitur in eis lignum sapientiæ, et ge
lum, quem salvaverit contentus munere, sed multo nimina in eorum pectore complebuntur. Nec erunt
majora præsta!it. Invenietur enim a domo Isr.iel, qui ultra opprobrium in gentibus, sed postquam misertus
multo tempore quæsitus fuerat et non inventus. Et eorum fuerit Detis, recordabuntur viarum suarum,
postquam invenerit eum , multiplicabit eos sicut pessimarum. Et scient ulii fuerint: et displicebunt
«oves: non brutorum animantium , sed oves homi sili in iniquitatibus suis, quod dicit Dominus non
irum, qui rationis confessionisque sunt pleni, sicut propter illos, sed propter suam se facere clementiam.
oves sanctorum et greges IIierusalem, in qua proprie Unde ct cohortatur errantes, ut confundantur et eru
l)ei cultus et visio pacis est in solcmnitatibus ejus bcscant in viis suis, et restituantur in urbes Eccle
859 B. RABANI MAURI ARCHIEP. Miü}GUNT. OPERUM PARS II
siæ, quæ rursum habitetur ab eis; et omnia quæ in A • ticinare et dices ad eos : lIæc dicit Doininus Deus:
eis corruerant, ædificentur, et ad pristinas redeant
cæremonias. Et terra quondam deserta, quæ acco
lis et peregrinis, et mundi hujus conversationem
transeuntibus, visa fuerat desolata, revertatur in
pristinum statum. Omnesque mirentur et dicant :
Terra illa ineulta, terra deserta, in qua omnes quo;i
dam periere virtutes, nunc facta est quasi hortus
voluptatis et paradisus Dei. Et civitates quonJam
desertæ, quæ Deuin hospitem non haljebant, et de
stitutæ erant a Spiritu sancto et suffossæ increduli
tate unitæ erant fide Christi, ut sciant omnes in
circuitu, quod Dominus ædificaverit animas dissipa
tas et plantaverit in eis, atque conseverit cunctarum
virtutum arbores, et ipse rebus præstiterit, quæ ser
mone promisit. Rursumque cohortatur sermo prophe- B
ticus pœnitentes, ut etiam cum regressi fuerint in
ecclesias, semper requirant Dominum et inveniant
eum : ut multiplicentur redeuntium turbis greges
Domini, non jumentorum et brutorum animantium,
sed greges hominum, qui fidei rationisque sint plent,
greges sancti, greges urbis Ilierusalem, in cunctis
solemnitatibus, quas Dei clementia receperunt, ut
postquam civitates Domini hujuscémodi gregum
multitudo compleverit, tunc sciant omnes quod ipse
sit Dominus.
CAPUT XXXVII.
De generali, resurrectione : de Christo; et quod in no
vissimis diebus recipiet eum Juda et Jerusalem, et
erit unus populus. Dixitque ad eum Dominus : w Vaticiiiare de ossibus, ,
w Facta est super me manus Domini, et eduxit me C sive super ossa hæc, a et dices ad ea : 0ssa arida, at
in spiritu I)omini : et dimisit ne in medio campi,
qui erat plenus ossibus, et circumduxit me per ea
: in gyro. Erant autem multa valde super faciem
campi, siccaq:te vehementer. Et dixit ad me : Fili
hominis, putasne vivent ossa ista? Et dixi : Domine
Deus, tu nosti. Et dixit ad me : Vaticinare de os
sibus istis, et dices eis: 0ssa arida, audite verbum
Domini : hæc dicit Dominus ossibus his : Ecce ego
intermittam in vos spiritum, et vivetis; et dabo
super vos nervos, et succrescere faciam super vos
carnes, et superextendam in vobis cutem, et dabo
vobis spiritum et vivetis, et scietis quia ego Do
minus. Et prophetavi sicut præceperat mihi : fa
ctus est autem sonitus, prophetante me, et ecce
commotio : et accesserunt ossa ad ossa, unum
quodque ad juncturam suam. Et vidi, et ecce su
per ea nervi el carnes ascenderunt, et extenta est
in eis cutis desuper, et spiritum non habebant. Et
dixit ad me : Vaticinare ad spiritum, vaticinare,
fili hominis, hæc dices ad spiritum : IIæc dicit
Doininus Deus : A quatuor ventis veni, spiritus,
et insuflla super interfectos istos, et reviviscant. Et
• prophetavi sicut præceperat mihi, et ingressus est
« in ea spiritus, et vixerunt, steteruntque super pe
« des suos, exercitus grandis nimis valde ; et dixit.
w ad me : Fili hominis, ossa hæc univcrsa domus
« Israel est : ipsi dicunt. Aruerunt ossa nostra et
* periit spes nostra, et abscisi sumus. Propterea va
- Sö{)
* Ecce ego aperiam tumulos vestros, et educam vos
• de sepulcris vestris, populus meus, et inducam vos
* in terram Israel : et scietis quia ego Dominus,
« cum aperuero sepulcra vestra, et eduxero vos de
• tumulis vestris, populus meus, et dedero spiritum
* meum in vobis, et vixeritis; et requiescere vos
• faciam super humum vestram, et scietis quia ego
• Dominus locutus sum et feci, ait Dominus Deus. ,
(IIieron.) Famosa est visio, et omnium Ecclesiariim
Christi léctione celebrata. Qui ergo putant de resur
rectione, quæ ab omnibus et Judæis et Cliristianis
creditur Dei esse sermonem, hæc solent dicere, Fa
cta est super prophetam manus Domini, hoc est, D0
minus atque Salvator: super quem Pater cuncta opc
ratus est : t Omnia enim ab eo facta sunt, et sine
ipso factum est nihil, quod factum est (Joan. i). »
v Et eduxit me, inquit, in spiritu Domini; , sub
auditur manus Domini. Eduxit autem in spiritu, non
in corpore, sed. extra corpus. Et posuit illum sive
dimisit in medio campi, qui plenus erat humanis Os
sibus. Nec eum est passa requiescere, sed fecit ossa
omnia circuire, quæ non erant operta humo, sed si
per campum jacentia. Nec solum multa, sed multa
nin:is, et propter temporis vetustatem arida siccaque
vehementer, et nihil in humoris habentia. Cumquc
interrogasset eum sermo divinus utrum æstimare!
hæc ossa posse vivere, respondit : • Domine Deus, tu
nosti, » qui.plenam habes scientiam futurorum.
dite verbum Domini. » ln quo mirandum, quot;10lo
ad ossa arida sit locutus, quæ ante nervos, carnem
et cutem, et spiriium vivificantem, Dei possent at
dire sermonem. Primumque ossa cum aliis ossil)iis
nervorum vinculis colligantur, deinde implentur car
nibus: et desuper ob pulchritudinem extenditur cu
tis, quæ nudarum carnium operiat fœditatem. Ei
tunc accipiunt spiritum, qui vivere ea faciat: et
postquam vixerint, tunc cognoscant quod ipse sit
Dominus. Dicente itaque propheta quod ei fuerat
imperatum, statim est facta commotio, Ossaque in
suam sunt applicata compagem, astricta nervis, plela
carnium, pelle cooperta, jacebantque humana cor
pora, spiritum non habentia. Idcirco propleta vatr
cinatur ad spiritum, et ait : « Hæc dicit Dominiis
Deus. A quatuor ventis veni, spiritus; » a quatuºr
videlicet mundi plagis, ut quomodo in prima com*
tione hominis, insulllavit !)eus in faciem ejus, ' "
factus est in animam viventem (Gen. 11); » sic "
secunda conditio, id est, resurrectio mortuorumi'
sufmlante spiritu vivificetur. Qui ingressus est lit
mana corpora statimque vixerunt, t steterulitque S"*
per pedcs suos. » Unde et resurrectio dicitur mur
tuorum congregatio sive ecclesia multa, cl ul in
Hebræo liabet, grandis exercitus, eoque completur
tempore : « Emitte spiritum tuum et creabilitur, "
renovabis faciem terræ (Psal. ciii). » Quod aut"
sequitur : « Et dixit ad lue : Fili homiiiiis, 0$ les
 861 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XIII.
tiuiversa domus Israel est, » videtur facere quæstio- A nos resurrectionem negare, sed hæc non scripta
nem, eo quod non de generali resurrectione, sed
proprie de resurrectione dicatur domus Israel, quæ
dicat : c Aruerunt ossa nostra, et periit spes nostra,
et abscisi sumus a terra nostra, » sive omnino de
speravimus. Quibus ista dicentibus tertio Ezechiel
prophetare compellitur et dicere ossibus aridis :
* Hæc dicit Dominus Deus : Ecce ego aperiam tu
m llos vestros. » In quo quæritur, si aperit tumulos,
quomodo supra dixerit : « Eranl autem multa valde
super faciem campi , siccaque vehementer. » • Et
educam, inquit, vos de sepulcris vestris, populus
ineus. » Secundum illud quod scriptum est in Evan
gelio (Joan. v) : • Venit hora, quando qui in sepulcris
sunt, audient vocem Filii Dei, et exibunt qui bona
egerunt in resurrectioneum vitæ. » Et iterum : « Qui B dibilis his qui Dei non noruiit potentiam; sed tamen
audierint vivent. » Et si ut nonnulli arbitrantur de
generali resurrectione dicit sermo divinus, quid ne
cesse fuit specialiter dici : • Et inducam vos in ter
ram Israel? » cum in omni orbe terrarum resurgere
debeant mortui, ex liis locis in quibus sepulli siint.
Cumque ait: « Eduxero vos de tumulis vestris, et
uedero spiritum meum in vobis et vixcritis, tunc
requiescere vos faciam super humum vestram, » ut
postquam requieveritis in terra Israel, tunc cogno
scatis quod ipse sim Dominus, qui promissa mea
opere compleverim. Qui ergo de generali resurre
ctione hæc dicta intelligunt, illud quod videtur facere
quæstionem : * Ossa hæc universa domus Israel est;»
ad sanctorum resurrectionem referunt, de qua et
apostolus Joannes in Apocalypsi loquitur : c Beatus
et sanctus qui habet partem in resurrectione prima,
super eum secunda mors non habet potestatem (Apoc.
xx), » quod videlicet alia sanctorum, alia peccato
rum sit resurrectio. Unde et in psalmo 1 dicitur: « Non
resurgunt impii in judicio, neque peccatores in con
cilio justorum. » Terram autem Israel, quam resur
gentibus Dominus pollicetur, illam esse confirmant
de qua scriptum est : « Beati mites, quoniam ipsi
possidebunt terram (Matih. v) ; et : « Placebo D0
mino in regione viventium (Psal. Exiv). Hæc loquun
tur qui de generali , ut diximus , resurrectione
Ezechielem scripsisse autumant. Qui autem aliter
interpretantur ista non debent nobis facere invi
diam, quod istum locum aliter exponentes resur
rectionem negare videamur. Scimus enim multo
robustiora testimonia, et in quibus nulla sit dubi
tatio in Scripturis sanctis reperiri, ut est illud Job :
a Suscitabis pellem meam (Job. xix), » quæ ista
sustinet ; et in Daniel : « Multi qui dormiunt in
uerræ pulvere, resurgent, isti in vitam æternam, et
isti in opprobrium et confusionem æternam (Dan.
xii). » El in Evangelio: « Nolite timere eos qui cor
pus interficiunt, et animam non possunt occidere:
timete autem eum magis qui potest et animam et
corpus perdere in gehennam (Luc. xii). Et in apostolo
Paulo : « Qui vivificabit et mortalia vestra corpora
propter inhabitantem spiritum ejus in vobis (Hom.
vni), » et multa alia; ex quo perspicuum est, non
862
de resurrectione contendere, et per resurrectio!;is
parabolam de restitutione Israel prophetari, qui eo
teinpore captivus erat in Babylone. Nec statim ha
reticis occasionem dabimus, si hæc de resurrectione
communi intelligi denegemus. Nunquam poneretur
similitudo resurrectionis ad restitutionem Israelitici
populi significandam, nisi staret ipsa resurrectio et
futura crederetur: quia nemo de rebus exstantibus
incerta coufirmat; totaque nostra illo tendit asser
tio, quod quomodo videtur incredulum quod ossibus
aridis et multa vetustate confectis futura resurrectio
promittatur, et tamen futurum est quod promittitur :
sic et resurrectio populi Israel, qui ductus est in capti
vitatem et in toto orbe dispersus, videtur quidem incre
futura est, quia ego, inquit Dominus, locutus sum,
et faciam sicut pollicitus sum. Denique et anteriori
prophetia, in qua montibus Israel antiquus re
promittitur slatus. Et dicit ad eos Dominus : • Et
convertar ad vos, et arabimini, et accipietis semen
tem, et muliplicalo in volis homines, omnemque
domum Israel. » Et rursum quod domus Israel habi
tura sit in terra sua, quæ quondam inculta, postea
futura sit quasi hortus voluptatis, et civitates desertæ
et destitutæ munianlur, et multiplicetur in eis do
mus Israel sicut grex ovium, et cætera quæ sequun
tur ad eumdem sensum pertinere : qui nunc sub
tropologia et parabola dicitur aridorum ossium, et
penitus nullum humorem vitæ habentium : impleto
illo quod in Evangelio scriptum est : t Quæ apud
homines impossibilia videntur, apud Deum possibi
lia sunt (Luc. xviii). » Ejecti sunt autem de sepulcris
suis, de sepulcris captivitatis, et vinculis quibus ser
vitute Babylonia tenebantur astricti. Sed hæc omnia
Judæi vel sub Zorobabel, ut prius dixi, expleta con
firmant, quando facta est magna commotio, et re
gnum Chaldæorum in Medos Persasque translatum,
vel in præsentia Christi sui quem putant esse ventu.
rum. Nos autem spiritaliter post crucem Domini
Salvatoris completa memoramus, et quotidie fieri
in his vel maxime qui instar Lazari peccatorum
suorum fasciis colligati ad vocem Domini suscitan
tur, et vere sunt domus Israel, arens quondam et
nullam spem habens salutis, sed intrante in se spi
ritu gratiæ, et porrigente Domino manum, de pro
fundo inferni liberentur : et qui prius dixerant:
Domine Deus, tu nosti, hæc postea audiant liberati :
Modicæ fidei, quare dubitasti?
v Et factus est sermo Domini ad me dicens: Et tu,
fili hominis, sume tibi lignum unum, et scribe su
per illud Judæ, et filiorum Israel sociorum ejus; et
tolle lignum alterum, et scribe super illud Joseph
: lignum Ephraim, et cunctæ domui Israel socio
rumque ejus. Et adjunge illa unum ad alterum tibi
in lignum unum, et erunt in unionem in manu tua.
Cum autem dixerint ad te filii populi tui loquentes:
Nonne indicas nobis quid in his tibi velis? loqueris
ad eos : lIæc dicit Dominus Deus, Ecce ego assti
S65 B. RABANI MAURI ARCIIlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 8t4
mam lignum Joseph quod est in manu Ephraim et A de ine 'io nationum ad quas captivi ducu sunt, et
tribus Israel, quæ junctae sunt ei, et dabo eas pa rediicttirum eos in terram, et in iuontes Israel de
riter cum ligno Juda, et faciam eas in lignum iunum, quihus supra legimus, et appellandam unam gentem,
et erunt unum in manu ejus. Erunt autem ligna uniusque regis regendam imperio, v ut ultra non po}.
super quæ scripseris in manu tua in oculis eorum, luantur in illolis et abominationibus suis, • sed ciim
et dices ad eos. IIæc dicit Dominus Deus : Ecce fuerint de captivitatis sedibus liberati, in quibus pec
ego assumam filios Israel de medio nationum ad caverunt, omnibus vitiis esse mundandos, et futuros
* quas abierunt, et congregabo eos undique, et ad populuin Dei, ita ut Dominus sit Deus eorum. , Et
ducam eos ad humum suam. Et facia:m eos gentem servus, inquit, meus David rex, super eos, » de quo
unam in terra in montibus Israel, et rex unus erit et angelus loquitur in Evangelio (Luc. 1), quod re
: omnibus imperans; et non erunt ultra duæ gentes, gnaturus sit super domum Jacob, et regni ejus non
nec dividentur amplius in duo regna. Neque pol sit finis, tantæque erit clementiæ ut non solum rex.
luentur ultra in idolis suis, et abominationibus, et sed et pastor appelletur, eo quod superbum nomen
cunctis iniquitatibus suis, et salvos eos faciam de imperii pastoris vocabulo mitiget, qui postquam fiie
universis sedibus in quibus peccaverunt, et emun rint in gentem unam, et in terra lsrael ac montibus
dabo eos. Et erunt mihi populus, et ego ero eis B habitaverint, ambulaturi sunt in omnibus judiciis
Deus, et servus meus David rex simper eos, et pa Bomini, et præcepta illius custodituri, habitaturi
stor unus erit omnium eorum. hn judiciis meis autem non in alia terra, sed in ea quam dedit servo
ambulabunt, et mandata mea custodient et facient stio Jacob, in qua habitaverunt patres eorum Abra
ea. Et habitabunt super terram quam dedi servo ham, Isaac et Jacob et reliqui sancti : et non solum
meo Jacob in qua habitaverunt patres vestri, et ipsi habitaturi sint, sed et filii eorum ac nepotes,
habitabunt super eam ipsi, et filii eorum, et filii juxta illud Virgilianum :
filiorum eorum usque in sempiternum : ct David
Et nati natorum, et qui nascentur ab illis.
servus meus princeps eorum im perpetuum. Et per
cutiam illis foedus pacis, pactum sempiternum erit Habitentque non ad breve tempus, sed in perpetuum.
in eis : el fundabo eos et multiplicabo, et dabo Vultis autem, ait, scire qui sit iste rex et pastor? Ipse
sanctificationem meam in medio eorum in perpe est de quo supra Jixi, * servus meus David, » — • qni
tuum. Et erit tabernaculum \ meum in eis, et ero cum in forma Dei esset, non est rapinam arbitrauis
eis Deus, et ipsi erunt mihi populus. Et scient esse se æqualem Deo, sed se exinanivit, formatu
: gentes quia ego Dominus sanctificator Israel cum •
servi accipiens, et factus est obediens Patri usque ad
• fuerit sanctificatio mea in melio eorum in perpe mortem, mortem autem crucis (Philip. m). » Cumque
« tuum. » (IIieron.) Regum narrat historia (III Reg. sub tali rege fuerint, percutiam illis fuedtis pacis,
xii) sub Roboam filio Salomonis duodecim tribus nequaquam ut in Weteri Testamento, certaminum
fuisse divisas et duas, hoc est Judam et Benjamin, atque bellorum, sed pactum pacis quæ exsuperat
cum levitis ac sacerdotibus seculas esse Roboam qui omnem sensum. De qua Salvator loquitur ad aposto
regnavit in lIierusalem, et regnum ejus appellatum los (Joan. xiv): « Pacem meam do vobis, pacem meam
est Juda. Alias vero decem tribus quæ dixerunt, relinquo vobis. » Et Propheta dicit : w Factus est in
« non est nobis pars in Davil, neque hæreditas in pace locus ejus (Psal. lxxv). » Quos cum in Eeclesia
filio Jesse. » Jeroboam filio Nabath de tribu Ephraim fundaverit et stabilierit, ita ut possint dicere : • Sta
qui fuit filius Joseph, submisisse cervices et servisse tuit supra petram,pedes meos (Psal. xxxix), » tunc
ei, appellatasque ex maxima parte antiquo nomine multiplicabuntur vel credentium numero, vel multi
Israel, et multo tempore regnum Juda et Israel ad plicatione virtutum. • Et dabo, inquit, sanctificatio
versum se habuisse certamina propriisque paruisse nem meam, sive sanctuaritum in medio eorum in
regibus: primas decem tribus captas ab Assyriis, et perpetuum. » Quod Judæi de templo interpretantur,
post aliquantum temporis eas quæ appellabanlur quod sub Zorobabel exstructum est. Sed quomo io
Juda a Chaldæis in Babylonem ductas esse captivas, stare poterit hoc quod dicitur in perpetuum ? cum
et tribum Juda post aiinos septuaginta antiquæ terræ templum illud quod a Zorobabel exstructum est, et
reddilam : decem autem tribus quæ vocabantur Israel postea a multis instauratum, Romano igne succen
usque hodie in montibus urbibusque Medorum ser sum sit? Quæ omnia referenda sunt ad Ecclesiata,
vire caplivas. Præsens igitur prophetia hæc ex ore et ad tempora Salvatoris, quando tabernaculum ejus
Domini pollicetur quod utrumque sibi jungatur im positum est in Ecclesia, ubi factus est Deus noster,
perium, hoc est regnum Judæ et regnum Israel, tol et nos populus ejus. Profectusque omnium est, ut
laturque virga Ephraim qui de Joseph stirpe gene sciant quod ipse sit Dominus, et ipse sanctificet
ratas est cum reliquis tribubus quæ ei sociatæ sunt, Israel, non juxta carnem, sed juxta spiritum: quande
et jungatur virgæ Judæ, ut nequaquam vocetur Juda sanctificatio ejus in medio credentium facta sit in
et Israel, sed uno nomine appellentur Juda : et sub perpetuum. Quod autem abjecerit Dominus tribum
figura prophetæ qui præcedit in typo Domini Salva Ephraim, et elegerit tribum Juda, et in psalmis legi
toris, nequaquam duabus manibus, sed una Christi mus in quibus scriptum est : « Et repulit taberna
tcncantur manu. Dicit cnim se assumere filios Israel culum Joseph, et tribum Ephrcm non elegit, sed elevi*
85*; COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XllI.
rilum Juda (Psal. lxxvii), » de qua scriptum est : A t universos multitudinem magnam, hastam et cly
« Non deficiet princeps ex Juda, neque dux de femo
ribus ejus, donec veniat cui repositum est, et ipse
crii exspectatio gentium (Gen. xlix). » Were enim in
adventu Domini Salvatoris duæ virgæ, et, ut in He
braico posituum est, duo ligna in unum juncta sunt
sceptrum, et in baptismate Christi, dudum separata
sociantur, ut fiant in unum novum hominem, et in
unam gentem. Neque polluantur ultra in idolis et ab
ominationibus, sed mundi lavacro sint populus Dei, et
imperet eis Christus, et habitent super terram, ter
ramque viventium quam dederat servo suo Jacob
qui populum Israel in matris utero supplantavit. Sin
autem voluerimus juxta prophetiam Oseæ, quæ pene
oiuuis ad decem tribus dirigitur, id est ad Joseph et
Ephraim et Samariam et Israel intelligere falsi nomi B
mis scieutiam, et diversas turbas hæreticorum, hoc
dicemus, quod in ultimo tempore quando subintra
verit plenitudo gentium, et omnis Israel salvus fue
rit, tunc etiam adversarii populi qui contra domum
Judæ, et confessionem Ecclesiæ pugnaverunt, tra
dant se ecclesiasticæ fidei, et universis erroribus
derelicuis, et principibus mundi istius qui destruan
tur, et patriarchis suis qui eos in l)lasphemiarum
barathrum deduxerunt, consurgant et relinquant idola
sua abominationes suas quas de suo corde confinxe
rant, et de cunctis sedibus suis in quibus peccave
runt transeant ad ecclesiasticam fidem, et munden
tur, et sint populus Christi, et ipse sil Deus eorum,
quæ plenius in 0sea propheta dictitasse me novi.
Quod si Judæi et Christiani judaizanles hæc ad mille
annorum voluerint referre regnum, necessitate c0
guntur, ut suscipiant omnes qui salvi fuerint habita
turos in terra Israel, ædificandam Hierusalem, ex
strueudum templum, cunctas legis cæremonias exer
cendas, observandum sabbatum, accipiendam cir
cumcisionisinjuriam, manducandum el bibendum, et
divitiarum abundantiam pro summa beatitudine et
cunctis opibus æstimandam. Cum Apostolus dicat :
v Esca ventri, et venter escis; Deus autem et hunc
et illas destruet (I Cor. vi). » Quomodo autem in typo
resurrectionis superior sermo propheticus restitutio
nem Judaici populi demonstravit, non carnalem sed
spiritalem, sic et ista prophetia nequaquam ad carnis
sed ad animæ pertinet felicitalem, et ad Christi
fidem, qua mundamur in baptismate, cujus regnum D
in perpetuum est, ut non exspectemus ventura quæ
transacta et quotidie transigi novimus.
CAPUT XXXVIII.
Sermo Domini contra Gog et Magog; de interitu eo
rum et peccato populi.
• Et factus est sermo Domini ad me dicens: Fili
• hoiuinis, pone faciem tuam contra Gog et terram
« Magog principem capitis Mosoch et Thubal, et va
« ticinare de eo, et dices ad eum : Hæc dicit Domi
• mus Deus, Ecce ego ad te Gog principem capitis
Mosoch et Thubal. Et circumagam te et ponam
freuuim in maxillis tuis, et educam te et omnem
exercilum tuum, equos et equites vestitos loricis
[865
v peum arripientium et gladium. Persæ, Æthiopes et
• Libyes cum eis omnes scutati et galeati. Gomer et
• universa agmina ejus: domus Thogorma latera aqui
..
lonis, et totum robur ejus, populique multi tecum.
Præpara et instrue te et omnem multitudinem tuam
quæ coacervata est ad 1e, et esto eis in præceptum,
Post dies multos visitaberis. In novissimo anno
rum venies ad terram, quæ reversa est a gladio,
congregata est de populis multis ad montes Israel
qui fuerunt deserti jugiter. Hæc de populis educta
est, et habitaverunt in ea confidenter universi,
Ascendens autem quasi tempestas venies, et quasi
nubes ut operias terram tu, et omnia agmina tua,
et populi multi tecum. Hæc dicit Domiiius Deus :
In die illa ascendent sermones super cor tuum, et
cogitabis cogitationem pessimam, et dices: Ascen
dam ad terram absque muro, veniam ad quiescen
tes habitantesque secure : omnes habitant sii.e
muro, vectes et portæ non sunt eis, ut diripias
spolia et invadas prædam, ut inferas manum tuam
super eos qui deserti fuerant, et postea restituti,
et super populum qui est congregatus ex gentibus,
qui possidere coepit, et esse habitator umbilici
terræ. Saba et Dedam, et negotiatores Tharsis, et
omnes leones ejus dicent tibi, Nunquid ad sumenda
c- spolia tu venis? Ecce ad diripiendam prædam con
v gregasti multitudinem tuam, ut tollas argentum
• et aurum, auferas supellectilem atque substantiam,
et diripias manubias infinitas. Propterea vatici
: nare, fili hominis, et dices ad Gog, Il;ec dicit Domi
nus Deus: Nunquid non in die illo, cum habitaverit
populus meus Israel confidenter, scies et venios
de loco tuo a lateribus aquilonis, tu et popuii multi
: lecum ascensores equorum universi, coetus magnus
el exercitus vehemens. Et ascendes super populub,
ineum Israel, quasi nubes ut operias terraum. In
novissimis diebus cris, et adducanu te super ter
ram meam ut sciant gentes me cum sanctificatus
fuero in te in oculis eorum, o Gog. Hæc dicit D0
minus Deus : Tu ergo ille es de quo locutus sum
in diebus antiquis in manu servorum meorum pro
pbetarum lsrael, qui prophetaverunt in diebus
illorum temporum ut adducerom 1e super eos. Et
erit in die illa, in die adventus Gog stiper terram
Israel, ait Dominus Deus, ascendet indignatio mea
in furore meo et in zelo mco. ln igne iræ meæ
locutus sum, quia in die illa erit commotio magna
super uerram Israel, el commovebuntur a facie
mea pisces maris, et volucres cœli, et bestiæ
agri, et omne reptile quod movetur super humum,
cunctique homines qui sunt super faciem terræ.
Et subvertentur montes, et cadent sepes, et omnis
murus corruet in terram. Et convocabo adversus
eum in cunctis montibus meis gladium, ait Domi
nus Deus. Gladius uniuscujusque in fratrem suum
dirigetur. Et judicabo eum peste et sanguine, et
imbre vehementi et lapidibus immensis. Ignem ci
sulphur pluam super cum, ct super exercituiu ejus,
 807 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 8S

, et super populos multos qui sunt cum eo. Et ma- A tur superbia et falsi nominis scientia quae erigit se
« gnificabor et sanctificabor, et notus ero in oculis contra notitiam veritatis, his nominibus demonstra
, gentium multarum, et scient quia ego Dominus. • tur. Ista sunt tecta de quibus et Isaias loquitur in
(Hieron.) Primum historiæ fundamentajacienda sunt visione contra vallem Sion : « Quid tibi factum est
sciendumque quodadEzechiel prophetam iste extre nunc, quoniam ascendistis omnes in tecta vana? ,
mus sermo sit Domini. Neque enim post hunc simile Tectumque interpretabimur hæreticorum principes,
quid possumus invenire, præterillud quodin vicesimo et de tecto eos qui illorum suscepere doctrinas. Et
quinlo anno scriptum est transmigrationis Jechoniæ, pulchre post multas et mysticas in hoc volumine pro
« facta est super me manus Domini, et adduxit me phetias, extremum vaticinium est contra Gog et
illuc, » hoc est in terram Israel, quando ædificatio Magog. Si enim tempus judicii est, juxta Petrum,
templi describitur, et cæremoniarum ejus ordo nar ut incipiat a domo Dei (I Petr. iv), » et juxta huuc
ratur. Dein observandum quod ponitur sive obfirma eumdem Ezechielem qui ait, * et a sanctis meis in
tur facies prophetæ contra Gog terram, sive terram cipite (Ezech. ix), » et novissimus imimicus destrue
Magog: obfirmatione enim et multa consideratione tur mors. In Isaia quoque primus sermo fit contra
vultus opus est, ut quæ dicuntur nosse possimus Judæam in qua confessio Domini est, et extremus
secundum illum apostolicum : • Nos autem omnes B contra quadrupedes quæ in deserto sunt. Recte
revelata facie gloriam Domini contemplantes, in et hic novissimus sermo fit contra Gog et Magog,
eamdem imaginem reformamur a gloria in gloriam, qui oppugnant civitatem Dei, quam fluminis im
quasi a Domini spiritu (I Cor. iii). » Igitur Judæi et petus lætificat, et quæ in lsaia dicit, * Ego civitas
nostri judaizantes putaiit Gog gentes esse Scythicas firma quæ oppugnatur, » et de qua in Evangelio
immanes et innumerabiles, quæ trans Caucasum scriptum est (Matth. v) : « Non potest civitas
montem, et Maeotidem paludem, et propter Caspium abscondi super montem posita. » Et plenius in
mare ad Indiam usque tendantur, et has post mille psalmo : • Hierusalem quæ ædificatur ut civitas,
annorum regnum esse a diabolo commovendas, quæ cujus participatio ejus in idipsum : montes in cir
veniant in terram Israel ut pugnent contra sanctos, cuitu ejus, et Dominus in circuitu populi sui (Psal.
multis secum gentibus congregatis. Primum Mosoch cxxiv). » Porro quod in exercitu Gog sive Magog,
quo Josephus interpretatur Cappadocas, dein Thubal, qui, juxta Septuaginta, Symmachum et Theodotio
quos idem Iberos, vel Hispanos, Hebræi Italos suspi nem, princeps est Ros Mosoch, et Thubal, primam
cantur, habentes secum in exercitu Persas, Æthio gentem I{os Aquila interpretatur caput, quem et nos
pas et Libyas. Gomer quoque et Thogorma quos secuti sumus, ut sit sensus : principem capitis Mo
Calatas et Phryges interpretantur, Sabæos quoque C soch et Thubal. Et revera nec in alio Scripturæ
et Dedam, et Carthaginenses sive Tharsis; et hoc loco, nec in Josepho quidem (qui omnium Hebraica
est quod Joannes quoque in sua ponit Apocalypsi :
« Et cum finiti fuerint mille anni, solvetur Satauas
rum gentium in primo antiquitatum libro exponit
nomina) hanc gentem potuimus invenire. Ex quo
.
de custodia sua, et egredietur ut seducat gentes in manifestum est, ros non gentem significare, sed ca
quatuor angulis terrae Gog et Magog, ut congreget put. Illud quoque breviter adnotandum quod in llie
eos ad bellum, quorum numerus est sicut arena ma zechiel Gog princeps terræ, Magog esse dicatur :
ris. Et ascenderunt per latitudinem terræ, et cir Apocalypsis vero el Gog et Magog nationes esse
cumdederunt castra sanctorum et civitalem dilectam, commemoret, quæ egrediuntur de quatuor angulis
et descendit ignis a Deo de coelo et devoravit eos: terræ : et quomodo ab Jacob, qui postea appellatus
et diabolus, qui seducebat eos, missus est in stagnum est Israel, omnis populus lIebræorum, Israel sortittis
ignis et sulphuris ubi erat bestia et pseudoprophetæ, est nomen : et ab Aram Syria, a Mesraim Ægyptus,
et cruciabuntur diebus et noctibus in sæcula s;ecu quorum in Genesi scripta sunt nomina : sic et a prin
lorum ; » non intelligentes totum volumen Joannis, cipe Gog, omnes qui ei subditi sunt, Magog appel
quod revelationis titulo prænotatur, esse mysticum; lantur : Mosoch autem interprelatur amentia et
et revelatione nos indigere, ut possimus cum Propheta Thubal tota vel omnia. Princeps igitur et caput su
dicere : t Revela oculos meos, et consideraho mira perbientis amentiæ et omnium malorum juxta illud,
bilia de lege tua (Psal. cxviii). » Alii vero terrenum quod scriptum est : « Mundus in inaligno positus est
sensum relinquentes, et Judaicas atque aniles fabu (I Joan. v), » Gog et Magog appellantur, quæ gentes
las, quæ noxiæ sunt, et acquiescentes sibi detrahunt iniinicæ adversariaeque sanctorum egrediuntur ab
in profundum, nimium ad alta conscendunt, et multo angulis terræ, rectam lineam relinquentes et dispo
pejores fingunt nænias : ut in cœlesti Hierusalem dia sitionem castrorum Dei quæ narratur in Ntimeris.
boli, et omnis exercitus ejus bella describt:nt, et sul) Et illud testimonium nescientes : t Multi de orieate
etymologiis gentium singularum interpretentur spi et occidente et septentrione et meridie venient, et
ritalia nequitiæ in cœlestibus. Quæ nos omnia lecto discuum!)ent cum Abraham, Isaac et Jacob, in regno
ris arbitrio concedentes non tam aliena damnare, Dei (Matth. viii). » Et in alio loco : • Dicam Aqui
quatu ecclesiasticam explanationem aflirmare cona loni Affer; et Africo, Noli prohibere. Aldue filios
bimttr. Gog Graeco sermone δέμα, Latine tectum di meos de terra longinqua, et fi!ias neas a!) extrem0
citur. Porro Magog interpretatur de tecto; omnis igi terræ, omnes qui vocati sunt noinine nieo (Jac.
 869 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XIII.
xliii). » Scd non tales anguli terræ, de quibus egre A quosa, in quibus diabolus locum invenire non pote
diuntur Gog et Magog, juxta quos angulos stat me
retrix in Proverbiis (Prov. vii), quæ prætereuntes
stultos juvenes per plateas, per latam videlicet et
spatiosam viam, quæ ducit ad mortem (Matth. vi),
decipere festinat : scribæ quoque et Pharisæi orant
in angulis platearum ut ab hominibus videantur;
qui receperunt mercedem. Quæ est igitur contra
Gog comminatio? • Circumagam te, sive conver
tam, et ponam frenum in maxillis tuis. » Primum a
sententia tua fluctuare te faciam atque converti.
v Et ponam frenum in maxillis tuis. » De quo scri
ptum est : • In camo et freno maxillas eorum con
stringe, qui non approximant ad te (Psal. xxxi), »
ut indomitus equus atque lasciviens el corruens per
præcipitia freno Domini subjugetur. Ad quem pro B cuncta operies tu et omnia agmina tua, et populi
multi tecum. Pulchreque ascendens Gog non hahet
pheta dicit : w Ascende super equos tuos, et equitatio
pluviam voluntariam, non imbrem temporaneum et
tua salus (II abac. iii). » Et ad Job per nubes et tur
' binem dicitur : , Tu circumdedisti equo fortitudiserotinum, qui arentia arva lætificet : sed tempe
uem (Job. xxxix). » Tales erant equi et equites
quorum multitudinem Joannes vidit in cœlo. Dicit
ergo ad Gog : • Educam , sive congregabo te et
oinnem exercitum vel fortitudinem tuam. » Qui edu
citur, et de dispersione congregatur, retrahitur ad
salutem. Juxta illud quod in Lege promittitur : • Si
fuerit dispersio tua a summitate coeli usque ad sum
mitatem ejus inde congregabo te (Deut. xxx). »
Equos quoque ejus et equites vestitos loricis, qui
imitamur armaturam Apostoli (Ephes. vi), et lori
-cas justitiæ habere se jactant, multitudo nimia est,
omnesque arripiunt contra ecclesiam clypeum el
51adium. Et sunt gentes sævissimæ et iniinicæ Is
rael, Persæ, Æthiopes, et Libyes, quorum adversum
populum Dei bella narrantur. Gomer quoque et do
mus Thogorma, qui veniunt de lateribus aquilonis,
qui est ventus frigidissimus, et nomine Dexter voca
tur, totumque robur Magog et omnes qui subjecti
sunt ei populi venient cum illo ad prælium. Cui di
citur per ipovizv, • præpara te et instrue, et om
mem multitudinem tuam, quæ tuis paret imperiis,
-coacerva ad te. » Sed scito quod post multos dies vi
sitaberis, juxta illud quod scriptum est : • Visitabo
in virga iniquitates eorum, ut in verberibus peccata
eorum (Psal. lxxxviii). » — * In novissimo, inquit,
annorum venies; » Unde et Joannes loquitur :
• Filioli mei, novissima hora est (I Joan. ii). »
Et populus gentium undecima ad operandam con
- ducitur vineam. Ad quorum terram, id est, terram
mitium, terramque sanctorum, quæ affert centenos el
sexagenos et tricenos fructus, venit Gog expugnan
dam, quæ reversa est, sive aversa a gladio. Scit enim
scriptum : « Dissipa, Domine, gentes, quæ bella volunt
(Psal. lxvii). » Et in pace consistit. « Et congregata
est de populis et gentibus multis, » ut nationum errore
contempto veniret ad montes Israel, patriarchas vi
delicel et prophetas, qui fuerunt quondam deserti
jugiter siue lege Dei et præceptis. Cui postea dici
tur : « Plures filii desertæ magis, quam ejus quæ
habet virum (Gal. iv). » Ista sunt deseria et ina
[87&
rat, quia vocati fuerant ad salutem ; et postea
adsumptis aliis septem dæmonibus nequioribus se
reversus est in domum suam (Matth. xm), ad gen
tem videlicet Israel. , llaec, inquit, de populis edu
cta est, » subauditur terra : sive hic de gentibus
eductus est, ut intelligatur credentium populus,
qui habitavit in pace et confidit in Domino.
Ascendens autem Gog cum omni exercitu suo.
quasi tempestas veniet, et quasi nubes ut operiat
terram credentium. Quis enim hæreticorum, quo
rum princeps diabolus est, non quasi tempestas ve
nit contra Ecclesiam, et nube verborum suoru;m
simplices quosque credentium opprimere et operire
festimat? Unde dicitur ad eum : quantum in te est,
statem et caliginem, ut cuncta tenebris et errore
confundat. Propterea hæc ei loquiuur Dominus
Deus : * ln illo tempore, hoc est in diebus novissi
mis, ascendent sermones super cor tuum, et cogi
tabis cogitationem pessimam; Scriptura dicente:
Si spiritus potestatem habentis ascendere voluerit
super te, locum tuum ne derelinquas (Eccle. x). »
E contrario autem in sancti cor ascendit Deus, de
quo scriptum est : t Ascensiones in corde suo dis
posuit (Psal. lxxxiii). » Dicitque Gog, * Ascendam
ad terram absque Jauro, » sive projectam, hoc esu
quæ Dei auxilio destilita est, nec dialecticorum
argumentatione munita. • Weniam ad quiescentes
liabitantes que secure, » sive in pace: rex enim noster
pacificus est, et in pace locus ejus. , Hi omnes, in
quit, habitant sine muro : vectes et portæ non sunt
eis. » IIoc diabolus princeps hæreticorum loquitur,
quod nulla habeat munimenta Ecclesia, nec sapien
tiam sæcularem, quæ apud Deum stultitia est, ut
diripiat spolia, et invadat prædam Ecclesiæ, et in
ferat manum suam super eos, qui deserti fuerant,
quando Dei notitiam non habebant, et postea resti
tuti per Christum, veniant ad Patrem, cui loquitur
in Evangelio (Joan. xvii) : • Pater, revela nomen
tuum hominibus. » Et ut sciamus populum, qui de
sertus fuerat, et postea restitutus significare popu
lum Christianum, sequitur : « Et super populum,
qui est congregatus ex gentibus, qui populus possi
dere cœpit hæreditatem Christi, et esse habitator
umbilici terræ; » de qua scriptum est : v Operatus
est salutem in medio terræ, veritas enim de terra
orta est (Psal. Lxxxiv), » quae dicit in Evangelio :
* Ego sum via, et vita, et veritas (Joan. xiv). »
Hæc illo cogitante atque dicente, et possessionem
Ecclesiæ rapere festinante, gentes quæ ab errore
pristino convers;e fuerant ad salutem, Saba et De
dam, et negotiatores Tharsis, Carthaginis, sive maris,
qui inter sæculi hujus fluctus bonis operibus quæ
runt mercimonia, et omnes villæ earum, sive leo es
aut catali lconum, ut in Ilebraico continetur, lo
 71 R. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 72
quentur ei quæ sequuntur. Dicent ergo Saba et A movetur super terram, cunctique homines qum sunt
Dedan et negolialores Tharsis, et omnes sancti, qui super faciem terræ. Quod manifeste de habitatori
leonum catuli appellantur, vel certe villæ habitatio bus Ecclesiæ demonstratur, quorum alii ut pisces
nesque crodentium. 0 Gog, nunquid idcirco venis, maris, alii ut volucres cœli, alii ut bestiæ agri, et
ut spolia rapias Ecclesiæ, et ideo multitudinem omnia reptilia quæ moventur super terram, alii ut
congregasti, ut Christi possessio tua fiat hæreditas? retjnentes hominis dignitatem habitant super fa
Aut putas te argentum et aurum, quod in eloquio cie.m terrae. Quod autem morum diversitas variis
sensuque intelligitur, Ecclesiæ possessurum, ut aufe signetur nominibus, et Apostolus scribit ad Corin
ras suppellectilem omnemque substantiam, et diri thios (I Cor. xv), qui alia corpora post resurrectio
pias manubias infinitas, Christi victoriis congrega nem dicit esse coelestia, alia terrena, aliud corpus
tas? Propterea, o propheta Ezechiel, qui in typo piscis, aliud volucris, aliud bestiarum, aliud repli
Christi appellaris filius hominis, loquere ad Gog, et lium, et aljud hominum, qui nomen pristinum ser
dic ei : v II;ec dicit Dominus Deus, » quando totius vaverunt. In actibus quoque Apostolorum linteum
niundi , errore sublato populus meus Israel, qui jllud quod quatuor principiis tertio Petro apostolo
mentc cernit Deum, habitaverit in Ecclesia confi demonstratur (Act. x), varietatem credentium signi
.denter, sive in pace, tunc scies, sive consurges, et B ficat, quæ in area quoque diluvii continetur, Tunc
venies de loco tuo. Qui sit autem locus hæreticæ autem a facie Domini, et a conspectu .majestatis
praviuatis, sequens sermo demonstrat : A lateribus ejus subvertentur montes, qui se elevabant contra
aquilonis, qui omnem calorem credentium refrige scientiam Dei, et cadent sepes sive valles, quæ vel
.rare conatur. Venientque cum eo populi multi, humilitate sensus ad ima demersæ sunt ; vel certe
'., omnes ascensores equorum, » de quibus scriptum munitiones quæ aliquid pollicentur, ut imitentur Ec
est : v - Equum et ascensorem projecit in mare clesiam Dei. De cujus sepibus dicitur : « Qui destruit
(Exod. xv). » Cœtus magnus et exercitus vehemcns, sepem, mordebit euim coluber (Eccli. x). » Et omnes
cum quibus , ascendens, ait, super populum meum muri in terram corruent : cum enim ecclesiastici
Jsrael, quasi nubes et caligo, ut operias » terram sermonis apparuerit fortitudo, omnia hæreticorum
meam, de qua supra dictum est; • In novissimis corruent munimenta. t Et vocabo, inquit, eum ad
.diel)us eris, » quando Evangelica prædicatio, • Et versum illum, » hoc est hæreticorum principem Gog,
adilucam te super terram meam. » 0portet enim, et in cunctis montibus ejus gladium, et principes exer
hæreses esse (I Cor. xi), » ut probaJi quique mani citus ejus gladio Domini conficiantur. Tunc.hæresis
festi fiant, et Dei voluntate 'Av«yòvvaro; diabolus et dimicabit adversum hæresim, quarum inter se com
et omnia perversitatis dogmata derelicta sunt. • Ut C pugnatio nostra vicloria est. « Et judicabo, inquit,
sciant omnes gentes, et intelligant me, cum sancti eum morte vel peste, et sanguine et imbre vehe
ficatus fuero in te in oculis eorum, o Gog, » hoc * menti, et lapidibus immensis » sive grandinibus.
est, cum pœnis tuis me intellexerint judicem. Judicatur autem Gog morte sua et sanguine quem
Et facit apostropham ad ipsum Gog : « Nonne tu effudit, et imbre vehementi, sermonibus eruùiti et
ille es de quo locutus sum in diebus antiquis in ma perfecti viri : et lapidibus immensis qui eum obruant
nibus servorum meorum prophelarum Israel? » testimoniis Scripturarum, sive grandinis qui calo
Moysi videlicet, qui ait in Numerorum libro, dun rem illius faciant refrigescere : • Omnes enim adul
taxat juxta Septuaginta : ¢ Egredielur homo de se terantes, quasi clibanus corda eorum (0se. vii). »
mjne ejus, et dominabitur gentium plurimarum, et • lgnem, inquit, et sulphur pluam super eum, » per
elevabitur Gog regnum ejus, et crescet regnum illius quæ demonstratur pœna judicii sempiterni, Et no'j
(Num. xxiv). » Cæterum juxta lIebraicum iua scriptum solum super eum qui auctor perversitalis fuit, sed
reperi : • Tollatur propterea Gog [Agag] rex ejus, et et super omnem exercitum et multitu,iinem ejus,
auferetur regnum illius, » eo quod regnum Israel in et super populos multos qui sunt cum eo. » Plures
Saule propter Agag regem Amalec destructum sit. Et enim habent hæretici socios, imo diabolus princeps
in alio loco : « Mundabit terram populi sui. » Joel D eorum infinita multitudine circumdatur. Oinniqne
quoque in valle Josaphat, hoc est judicii Dei, de errore sublato, et punitis atque destrucuis hæretico
scribit populos congregandos (Joel. iii); et Isaias om rum principibus, inagnificatur Dominus, et sanctifi
nesque prophetæ in quorum manibus et bonis operi catur in credentibus, et notus fit in oculis gentium
bus sermo fit Domini. Cum igitur veneris super ter multarum, quæ illius fidei crediderunt: et iam ex
ram Israel , • ascendet indignatio mea in furore beatitudine sui quam ex adversariorum poenis scient.
meo contra te, et in zelo meo pro populo meo. • In atque cognoscent quod ipse sit Dominus. Haec ut po
igne iræ meæ locutus sum, » qui omnia vitiorum tuimus interpretati sumus obedientes illi praecepto .
fuorum ligna consumat. » lllo, inquit, tempore erit w Neque ad dexteram neque ad sinistram declinabis,
magna commotio super terram Israel. » Immittente sed via regia ingredieris. » Si quis autem nostra re
enim diabolo crebra contra Ecclesiam persecutio prehendit, aut meliora proferat quæ sequamur, aut
fiet : quæ quando sopita fuerit, et Dei victa praesi si nihil voluerit dicere, perfectam Deo scientiam de
dio, tunc commoyebuntur a facie ejus pisces maris, relinquat : dum tamen sciat nequaquam in nobis vi
et volucrcs cœli, et lestiæ agri, et omne reptile quod res, sed animum judicandum.
873 COMMENT. IN EZECHIEL£.\i. — LIB. XIII. 87A

(.APUT XXX1X. A sibus eum sepeliendum a domo Israel ut terra muii.

In novissimis diebus insurget Gog et Magog : et de detur, et inclytam futuram diem quando interfectus sit
congregatione avium et bestiarum ad edenda cada Gog, constituendosque qui ossa diligenter inquirant
vera eorum. ct sepeliant, quo scilicet nihil in terra remaneat inse
« Tu autem, fili hominis, vaticinare adversum Gog pultum. Post menses autem sive in mensibus septem
et dices: Hæc dicit Dominus Deus, ego super te peragrandam terram, et sicubi os homimis jacere per
Gog principem capitis Mosoch et Thubal. Ei cir spexerint, titulo prope posito demonstrandum, ut
cumagam et reducam te, et ascendere te faciam de postea sepeliant illud qui huic operi præpositi sunt.
lateribus aquilonis, et adducam te super montes Nomen autem civitatis appellari Amona, quæ Græce
Israel. Et percutiam arcum tuum iu manu sinistra dicatur τοαγανάprov, hoc est, muli.tudo hominum
tua, et sagittas tuas de manu dextera tua, deji sepultorum, et sic terram esse mundam. Hoc illi
ciam te super montes Israel, cades tu, et omnia dixerint: Nos autem cœptæ explanationis sensum te
agmina tua, et populi tui qui sunt tecum, feris, nentes, singula quæ proposuimus, disseramus.
avibus, omnique volatili, et bestiis terræ dedi te Habet Gog et ipse trinitatem suam : Ros et Mo
ad devorandum. Super faciem agri cades, quia ego soch et Thubal, caput videlicet, et insaniam et uni
locutus sum, ait Dominus Deus, et emittam ignem B versa, ut nullum sit vitium, quod non in Gog posses
in Magog, et in his qui habitant in insulis confiden sione consistat. Iste educetur sive circumagetur, et
ter, et scient quia ego Dominus. Et nomen sanctum palpabitur alque lactabitur, ut sperans victoriam
meum notum faciam in medio populi mei lsrael, et occidendus ducatur ad prælium. Et ascendet de la
non polluam nomen sanctum meum amplius, et teribus sive de novissimis aquilonis, ex quo exar
scient gentes quia ego Dominus sanctus Israel. descunt mala super omnem terram : et ab eo ipso "
Ecce venit et factum est, ait Dominus Deus. Hæc adducetur super montes Israel, quos apostolos et
est dies de qua locutus sum; Et egredientur habi apostolicos atque ecclesiasticos viros intelligere de
tatores de civitatibus Israel, et succendent et com hemus, ut postquam adductus fuerit ad montes
burent arma, clypeum et hastas, arcum et sagit Israel, tunc percutiatur arcus, qui est in manu si
tas, et baculos manuum, et contos, et succendent nistra ejus, et sagittæ quæ manu tenentur dextera :
ea igne septem annis. Et non portabunt ligna de et ipse enim imitatur ad interficiendos eos quos de
regionibus, neque succident de saltibus, quoniam ceperit habere arma a sinistris et dextris per bonam
arma succendent igne, et deprædabuntur eos qui et malam famam. lstæ sagittæ sunt, et hæc jacula
bus prædæ fuerant, et diripient vastatores suos, ait de quibus et Psalmista loquitur: • Ecce enim pecca
Dominus Deus. Et erit in die illa, dabo Gog locum tores intenderunt arcum, paraverunt sagittas suas
uominatum sepulcrum in Israel, vallem viatorum im pharetra, ut sagittent in obscuro rectos corde
ad orientem maris quæ obstupescere faciet præ (Psal. x); » quæ ignita diaboli jacula scuto fidei re
tereuntes. Et sepelient ibi Gog et omnem multitu stinguenda sunt. Dejicitur autem sive cadit Gog qui
dinem ejus, et vocabitur vallis multitudinis Gog; ascenderat super montes Israel, in ipsis montibus
et sepelient eos domus Israel ut mundenl terram cum omni exercitu suo cunctisque agminibus. Et erit
septem mensibus. Sepeliet autem eum omnis po in escam feris, avibus omnique volatili et bestiis ter
pulus terræ, et erit eis nominata dies in qua glo ræ, adversariis videlicet et potestatibus, quæ juxta
rificatus sum, ait Dominus Deus. Et viros jugiter viam comederent sementem, et sanguinariis bestiis.
constituent lustrantes terram qui sepeliant et're Quomodo enim scriptum est de dracone : « Dedisti
quirani eos qui permanserant super faciem terræ eum escam populis Æthyopum (Psal. Lxxiii), » sic
ut emundent eam. Post menses autem septem quæ decepti quique ab hæreticis, (læmonum cibi sint.
rere incipient, et circuibunt peragrantes terram. Cadel autem Gog vel in campi latitudine vel in agro
Cumque viderint os hominis statuent juxta illud qui cultus est a Dei agricolis: neque enim fieri po
titulum donec sepeliant illud pollinctores in valle D test ut Domini verba sint irrita. Tunc mittetur igiiis
multitudinis Gog. Nomen autem civitatis Amona, in Magog, in eos videlicet qui Gog suscepere do
et uundabunt terram. » (Hieron.) Et hæc Judaicae ctrinam, et in hos qui ad similitudinem insularum
traditionis hæredes et discipuli interminabilium fa sæculi fluctibus verberantur, et putant se debere esse
bularum post mille annorum regnum futura conuen securos. llle ignis de quo Dominus loquitur : • Ignem
dunt interficiendumque Gog principem Rosmosoch veni mittere super terram, et quid volo nisi ut ar
et Thubal in finibus Israel, et ab omnibus volatilibus deat (Luc. xii)? » Ut sciant omnes et intelligant,
et bestiis devorandum : et habitatores urbium Is quod ego sim Dominus, et nomen sanctum meum
rael septem annis lignorum usum nequaquam habi notum fiat, in medio populi mei, qui nequaquam
turos de succisione sylvarum, sed de armis Gog, Gog auctoritate seductus est, neque ultra per occá
scutis videlicet et hastis sagittisque et bacculis sive sionem falsi nominis scientiae polluetur momen meum
cotitis: ipsum autem Gog sepeliendum in valle, quae in hæreticis, ut sciant gentes, quae in circuitu snnt,
Hebraice dicitur Ge : et nomen sepulcri illius appel quod e;o sim Dominus. Quod autem sequitur :
landum τοαγανάριον [Hier., ro)vâvêprsv], ubi scilicet v Ecce venit et factum est, » de judicio Christi di
multitudo hominum sit sepulta. Septem autem mcn citur, qui veniens veniet et non tardabit, et ipsa est
Pathol. CX. <28
 75 B. RABANI MAURI ARCHIEP. . M0GUNT. OPERUM PARS II. 876

dies pœnarum atque vindictæ, de qua per omnes A clauflant, et circumædificentur, et in 'voraginil;
prophetas locutus est Dominus. • Et egredientur ha terræ sepeliant, ne ultra exire valeant, et aliquos sua
])iuatores urbium » lsrael credentiu:m populi : urbes fraude decipere. Ibi ergo sepeliebant Gog et omnem
autem lsrael intelligimus Ecclesias rectæ fidei. Et multitudinem ejus, qua semper hæretici delectantur.
succendent, et comburent arma, de quibus et in alio * Et vocabitur » nomen vallis illius, in qua Gog se
loco scriptum est : • Arcum conteret et confringet pultus est, • multitudinis ge, sive polyandrii, hoc est,
arma, et scuta comburet igni (Psal. xlv), » clypeos sepulcrum plurimæ multitudinis: et quomodo supra
et hastas, arcum et sagittas, baculos in manus quibus diximus per septem annos adversariorum arma suc
perversum pascha celebrabant; lanceas sive contos cendi, sic per septem menses, sordibus hæreticorum
quibus lata et insanabiiia inferebant vulnera doctri terra mundabitur. A primo enim mense quando pa
narum, clypeosque arcus et sagittas, de quibus supra scha Domini celebramus, et exterminatorem Ægy
dictum est. Quodque sequitur: • Et succeudent ea pti agni in postibus nostris cruore vitamus, usque
igni septem annis; » de Exodo et Levitico exponen ad exitum anni, hoc est, usque ad septimum men
dum est, in quibus lege præcipitur ut septimo anno sem, quando tabernacula figimus, et inter cæleras
remissionis, quando servis Hebræis libertas redditur, frondes palmarum quoque ramis protegimur, ut per
et debita cuncta solvuntur, et ad dominos redit an B fecta contra hostes victoria demonstretur festivitates
tiqua possessio, et quies terræ tribuitur, et omnes omnes coinplemus in populis. Nec solum magistri,
fruges pauperibus condonantur, quo scilicet in septem sed et omnis populus hoc certatim faciet, ut sepe!iat
annis numero sacrato atque perfecto hæreticorum Gog et terram operiat, et nequaquam aerem liberum
armatura dispereat, et ecclesiastici viri nequaquam capere permittat : Post necem autem et interfectio
ligna succidant de campis et regionibus, sylvisque nem sive sepulcrum Gog, eligentur viri ecclesia
et saltibus gentium, quos magis salvare cupiunt quam stici qui hoe habeant studii, ne quid in terra Israel
perdere : sed de hæreticorum, quos vicerint clypeis, maneat sordium pristimarum, ne quid morticitium,
lastis, sagittis, baculis, contisque et lanceis. Habent qui lustrent terram, et requirant mortuos et sepe
enim et ipsi ad impugnandam Ecclesiam Christi tela liant : ut videlicet mundetur terra ecclesiæ. Sin au
diversa, quæ ab eruditis hominibus igne sancti Spi tem per septem menses quando debent esse cuncta
ritus succendenda sunt, sermone videlicet ecclesia purgata, hi qui terram peragrant, atque circumcunt
stico, quem qui habuerit, poterit dicere : * Nonne in aliquo os hominis, hoc est duritiam haereticæ pra
cor nostrum erat ardens in via cum aperiret nobis vitatis, sive morticinum quid doctrinæ pristinae vi
Jesus Scripturas? » Nec possumus plenam habere derint remansisse, ponent juxta illud sive ædifica
pacem et habitationis confidentiam, nisi cunctam C bunt titulum : ut postquam notati fuerint qui hujus
adversariorum supellectilem deprædemur, ut pe cemodi sunt, tunc vel emundentur vel sepeliantur
reant omnia et in cinerem concrementur, et depræ cum Gog, et in turba sepulturæ illius retrudantur.
demur eos, qui nos fuerant ante prædati, et vastemus Nomen autem civitatis ubi servorum Domini victoria
illos qui vastaverunt prius Ecclesiam. • In die illa, » est, et jacent adversarii, et omnis inimicorum ejus
in claro prædicationis lumine, t dabo, inquit, Gog multitudo prostrata est, appellatur Amona sive Po
locum nominatum sepulcrum in Israel. » Juxta liandrion, ut finis omnium restitutio puritatis sit.
Hebraicum, v vallem viatorum , ad orientem maris, Denique sequitur : « Et mundabunt terram. » Haud
« quæ obstupescere facit prætereuntes. » Cujus ser dubium quin hi de quibus supra scriptum est: , quæ
monis hic sensus est : Sepulchrum Gog non erit in rere incipient, et circumibunt peragrantes terram.
montibus, sed in depressis vallibus et in confragosis (MAURUs.) In Apocalypsi quoque Joannis (Apoc. xx)
locis, quæ hebraice appellantur Ge, quæ hæretici cum ibi commemoraretur angeli descensio, de coelo
cum in occidente siti orientis loca esse confingunt, qui captivavit draconem serpentem antiquum, qui
ut decipiant viatores, eos videlicet, qui sæculum est diabolus et satanas, et ligavit eum per annos
istud pertranseunt, et non sunt habitatores, sed pe mille. Postea sequitur Scriptura, dicens: • Et cum
regrini, dicentes illud propheticum : • Advena sum ID consummati fuerint mille anni, solvetur Satanas de
ego et peregrinus sicut omnes patres mei (Psal. carcere suo, et exibit et seducet gentes quae siint
xxxviii). » Quis enim prætereuntium, de quibus scri super quatuor angulos terræ, Gog et Magog, et con
ptum est : • Et non dixerunt qui præteribant, Bene gregabit eos in prælium, quorum numerus est sicut
dictio Domini super vos (Psal. cxxviii), » non ad arena maris. Et ascenderunt super latitudinem ter
miratur et obstupescit cum vallem viderit viatorum, ræ, et circuierunt castra sanctorum et civitatem di
quæ viatoribus vallis habitatoribus mons videtur? lectam, et descendit ignis a Deo de cœlo et devoravil
hoc juxta Hebraicum. Cæterum Septuaginta trans eos. Et diabolus, qui seducebat eos, missus est in
tulerunt , polyandrion eorum qui venerint ad mare, stagnum ignis et sulpliuris, ubi est bestia et pseudo
et ædificabunt in circuitu introitum vallis. » Lal)or prophetæ, et cruciabuntur die ac nocte in sæcula
enium est eorum qui egrediuntur de urbibus Israel, sæculorum. » (Beda in Apoc.) Diabolus deorsum fluens
ut omnem introitum et exitum hæreticæ pravitatis, interpretatur, Græce autem criminator dicitur. Sa
qui venerant a mare et amaritudine illius delecta tam, adversarius sive prævaricator. Draco ergo pro
bantur, undarumque molibus et crudelitate naufragii pter noeendi malitiam, serpens propter fallendi asta
 877 COMMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. XIII.
tiam, diaholus propter status sui casum, Satan pro- A • comedetis, et sanguinem principum terræ bibetis,
pter obstinationem Domino adversandi nominatur.
« Et ligant eum per annos mille. » Id est, ejus pote
statem a seducendis hominibus, quii liberandi fuerant
cohibens refrenavit, quam si totam vi vel fraude per
mitteretur exerere in tam longo tempore plurimos
infirmorum deciperet. Mille annos dixit partem, id
est, reliquias mille annorum sexti diei in quo natus
est Dominus et passus. * Et cum consummati fuerint
mille anni, solvetur Satanas de carcere suo. • Con
summatos dixit a toto partem. Nam sic solvetur, ut
supersint anni tres et menses sex novissimi certa
minis. sed præter hunc tropum recte dicitur finitum
tempus. Non enim computandæ sunt tam exiguæ
reliquiæ cum septingenti, et quod Deus voluerit anni
hora ad Apostolo appellati sunt. t Et exibit et se
ducet gentes, quæ sunt super quatuor angulos terræ
Gog et Magog, et congregabit eos in prælium. » Ad
hoc tunc seducet, ut in hoc prælium congreget : nam
ct antea modis quibus poterat per mala multa et
varia seducebat. Exibit enim dictum est in apertam
persecutionem, de latebris erumpet odiorum : porro
Gog et Magog vel a parte toum siguificant, vel juxta
interpretationem nominum, quæ tectum et de teeto
licuntur, occultos et apertos judicant hostes: et te
etum enim ipsi sunt, quia in eis nunc cluditur et
tegitur inimicus: et de tecto ipsi erunt quando in
apertum odium erupturi sunt. « Et ascenderunt super
Jatitudinem terræ et circumierunt castra sanctorum
et civitatem dilectam. » Non utique ad unum locum
venisse vel venturi esse significati sunt, quasi uno C « ab eis, eo quod effuderim spiritum meum super
aliquo loco coarctanda sit dilecta civitas, id est, Ec
clesia, quin potius nomine latitudinis terræ in om
nibus tunc gentibus persequendam, et nec militiam
suam deserturam vocabulo maluit intimare castro
rum. « Et descendit a Deo ignis de cœlo, et devo
ravit eos. » Non extremum putandum est, id esse
supplicium, sed ignis potius invidentiæ, quo cru
ciabitur adversitas de firmitate sauctorum, firma
mentum est enim cœlum, hic est ignis qui exiit ex
ore testium Dei, et devorabit inimicos eorum : nam
novissimo die non super eos pluet ignem, sed com
gregatos ante se et judicatos mittet in ignem æter
num, de quo et hic subditur: * Et diabolus, qui
seducebat eos, missus est in stagnum ignis et sul
phuris, ubi est bestia et pseudopropheta, » id est, D lucres autem et bestiae vel propter celeritatem in
diabolus ultimo judicio in ignem mittetur æternum,
ubi et omnes quos praemisit, id est, maxima pars
impiæ civitatis, bestia quippe pro locis accipienda est,
nunc diabolus, nunc antichristus, nunc ipsa civitas
impia, potest autem ignis nomine de cœlo descen
dentis etiam repentinus impiorum interitus desi
gnari.
« Tn ergo, fili hominis, hæc dicit Dominus Deus.
« Dic omni volucri et diversis avibus cunctisque
w bestiis agri : Convenite, properate, concurrite un
• dique ad victimam meam, quam ego immolo vobis,
• victimam grandem super montes Israel, ut come
• datis carnes et bibatis sanguinem. Carmes fortium
878
arietum, agnorum et hircorum taurorumque alti
lium et pinguium omnium. Et comedetis adipem
:
in saturitatem, et bibetis sanguinem in ebrietatem
de victima, quam ego immolabo vobis. Et satura
bimini super mensam meam, de equo et de equite
fort?, et de universis viris bellatoribus, ait Dominus
:
Deus. Et ponam gloriam meam in gentibus, et vi
debunt omnes gentes judicium meum, quod fe
cerim, et manum meam, quam posuerim super eos.
Et scient domus Israel, quia ego Dominus Deus eo
rum a die illa et deinceps, et scient gentes quoniam
in iniquitate sua capta sit domus Israel, eo quod
dereliquerunt me, et absconderim faciem meam ab
illis, et tradiderim eos in manu hostium, et ccci
derint in gladio universi. Juxta immunditiam co
rum et scelus feci eis, et abscondi faciem meam al,
illis. Propterea hæc dicit Dominus Deus: Nunc re
ducam captivitatem Jacob, ct miserebor omni dt,
mui Israel. Et assumam zelum pro nomine sancto
meo, et portabunt confusionem suam et omneiu
prævaricationem, quam prævaricati sunt in mc,
cum habitaverint in terra sua confidenter neminem
formidantes, et reduxero eos de populis, et congre
gavero de terris inimicorum suorum, et sanctifi
catus fuero in eis in oculis gentium plurimarum.
Et scient quia ego Dominus Deus eorum, eo quo l
transtulerim eos in nationes, et congregavero eos
super terram suam, et non dereliquerim quemquam
ex eis ibi. Et non abscondam ultra faciem meam
omnem domum Israel, ait Dominus Deus. » (IIieron.)
0mnia autem usque ad eum locum in quo succedit
templi ædificatio, hi quos supra diximus Judæos et
nostros judaizantes ad ultimum tempus referuut.
quod carnibus Gog cunctique ejus exercitus, quasi
pinguissimis hostiis volucres bestiæque saturandæ
sint, et restituatur lsrael in pristinum statum, et ne
quaquam ultra a gentibus expugnetur, sed effundat
spiritum suum super eos Deus, ut habitent in terra
sua, non omnes gentes, sed proprie domus lsrael.
Nos autem coeptam tropologiam sequcntes, hoc di
cemus, quod omnes volucres et universas bestias
convocet Dominus, ut tradat eis hæreticorum prin
cipes, quasi pinguissimas hostias devorandos. Wo
omnia discurrendi vel propter feritatem et crudeli
tatem appellantur, quibus traduntur adversarii in
interitum carnis, ut spiritus salvus fiat, et discant
non blasphemare. Comedent antem grandem et pin
guissimam victimam, non alibi, sed super montes
Israel, quos prophetas et apostolos et sanetos viros
intelligere debemus. In illis enim contrariorum do
gmatum magistri corruunt, et ab ipsis pereunt vul
ncrati. Super quos ædificatur Ecclesia, et ut verius
dicam, super montium montem. De quo lsaias loqui
tur et Michæas : « Venite, ascendamus in montem
Domini et in domum Dei Jacob, et annuntiabit nobis
viam suam (Isa. ii, Mich. iv). » Istæ autem aves €t
-&70 B. RABANI MAURI ARCIllEP. MOGUNT. 0PERUM PARS II.
istae bestiæ celeres atque crudeles comedent carnes A tatem Jacob, qui judaicum populum supplantarat, et
et bibent sanguinem, quæ regnum Dei possidere non postea hæreticorum fraudibus supplantatus est, el
possunt. • Carnes fortium » sive gigantum, qui con
tra Dei scientiam rebellabant, et sanguinem prin
cipum, non cœli, sed terræ bibent, qui cuncta ter
rena sapuerunt. , Sanguinem arietum, agnorum et
hircorum, » sive, juxta Septuaginta, arietum, vitu
lorum et hircorum, ut tria significent animantia, quæ
in Dei victimis immolantur. Imitantur enim et hæ
retici ecclesiasticam mansuetudinem, sed oblatio
eorum non in Dei cultum, sed in dæmonum cibum
proficit, quæ est pinguissima hostia eorum, et quasi
adipe saturantur, et bibunt sanguinem deceptorum
usque in ebrietatem. Hanc autem victimam Deus
immolat per ecclesiasticos viros, ut multitudine de
eeptorum saturentur convivæ pessimi, et bibant us- B rum, quæ et ipsæ credituræ sunt Domino: finisque
que ad vomitum et ebrietatem. Quando videris san
ctos viros et Scripturis divinis eruditos truncare
equos hæreticorum et ascensores, de quibus scriptum
est : • Equum et ascensorem projecit in mare (Exod.
*xv); » et omnes rebelles et gigantes suo mucrone
concidere, et cunctorum bellatorum falsi nominis
scientiæ sanguinem fundere, tunc scito mensam Do
mini præparatam, ut ponat gloriam suam in cunctis
£entibus, quæ illius credunt nomini: et intelligant
ecclesiæ sanctorum judicium illius, quod fecerit
super adversarios, et manum fortem, qua eos per
cusserit, et sciant domus Israel atque cognoscant,
quod sit Dominus Deus eorum, qui locutus est: v Ego
<surn Dominus Deus vester, » a die victoriæ Domini
et usque in perpetuum, et recogitent idcirco captam C suam ab eis, in quos furorem suum ante effuderat.
esse quondam ab hæreticis domum Israel, et in toto
perversorum dogmatum orbe dispersam, quod reli
querint eum, qui parumper abscondit sive avertit
faciem suam ab eis, et tradidit eos in manu hære
tícorum et ceciderunt illorum mucrone confossi pro
pter immunditias et iniquitates suas : quæ causa ex
titit ut absconderet et averteret faciem suam ab eis.
Expositis autem rationibus secundum illud, quod
scriptum est : • Oportet et hæreses esse, ut probati
quique manifesti fiant (I Cor. xi), » captivitatis Israel,
videlicet Ecclesiæ, in qua habitant cernentes l)eum.
Nunc pollicetur, quod reducat in ecclesiam captivi
ILIBER DECIMUS QUARTUS.
PR00EMIUM.
AD REGeM fRANCIÆ.
Præterili libri finem dictis beati Hieronymi refu
gieutis mysticam explanationem ultimæ visionis
prophetæ Ezechielis terminavimus : cujus sensum
in responsione ad Eustochium virginem sequentes in
principio præsentis libri tibi, Imperator nobilissime,
respondendum censemus, qui ultra vires nostras
cogis, hos memoratam visionem usque in finem mo
rali sensu exponere. Ego enim tibi jam hæc mihi
suggerenti respondi, quod propter imperitiam men
83!)
misereatur omni domui Israel, non juxta carnem,
sed juxta spiritum. * Et assumam, inquit, zelum
meum pro nomine sancto meo, quo ])lasphematur in
gentibus, » propter hæreticos, ut postquam eos libe
raverim, erubescant et confundantur quare fide ec
clesiastica derelicta prævaricati sint in me. Confun
dantur autem et erubescant valde velociter, cum ha
bitaverint in terra sua, terra mitium, terraque sau
etorum, « Et habitaverint confidenter sive in pace, •
nequaquam hæreticorum insidias formidantes. Tunc
reducentur de populis et congregabuntur de terris
inimicorum suorum in terram suam. Et sanctifica
bitur Dominus in eis conspectu gentium plurima
sit beatitudinis scire atque cognoscere quod ipse sit
Dominus Deus eorum, eo quod apparuerit eis ia
gentibus, sive transtulerit eos de nationibus, et con
gregaverit super terram suam, terram Judæam, ver
ram confessionis, terram mitium, terramque viven
tium, et ne unum quidem reliquerit hæreticæ pra
vitati ; et ultra non abscondat faciem suam ab eis,
nec aversetur illos, eo quod effuderit spiritum gra
tiæ suæ : de quo et Joel propheua loquitur : « In no
vissimis diebus effundam de spiritu meo super om
nem carnem (Joel. ii), » effuderit autem super do
mum Israel. Sin autem pro spiritu juxta Septuaginta
furorem legerimus, qui in Hebraico non babetur, sic
sentiendum est, quod ultra non abscondat faciem
Huc usque in Ezechiel prophetam Deo, ut optamus
et credimus, auxiliante et aperiente os nostrum, locuti
sumus, non aliorum si qui scripserunt, vel deinceps si
scripturi sunt, sententiam destruentes, sed asserentes
qualiacunque sunt nostra. In ædificatione autem lein
pli et ordine sacerdotum terræque sanctæ divisione,
et flumine cgrediente de templo, et arboribus ex
utraque ripa semper virentibus, et per singulos men
ses asserentibus fructum, et reliquis quæ usque ad
finem prophetico volumine continentur, aperte im
peritiam confitemur, melius arbitrantes interim ni
hil quam parum dicere.
D tis et infirmitatem corporis non auoerem uantum
opus aggredi, quod doctores sapientissimi trepida
bant saltem attingere, quin minus totum pleniter
explanare: sed tu hanc responsionem meam repu
listi, et instantius flagitasti, ut quod hortatus es
inciperem, et quoquo modo possem, usque ad fi
nem illud perducere studerem. Obsequar igitur vo
luntati tuæ, et sicut in prioribus feci, sanclorum
doctorum vestigia sequens, ea quæ exposita re
peri sub brevitate et succincte ponam. Quae au
tem mihi divina gratia ad ideum opus expleuduiu
881 COMMENT. lN EZECHlELEM. — LIB. XIV.
insuper inspiraverit, simul inserere curabo, ut le- A cationem in ossibus campi sub resurreetionis iuna
ctor et majorum dicta cognoscens, et nostra rele
gens, quæ sibi salubria et utilia inde esse censuerit,
sequatur
CAPUT XL.
De ædificatione civitatis, et viro qui stabat in porta et
mensurabat murum exteriorem cum calamis suis :
de locis deputatis ad custodiam templi et altaris, de
mensa atrii et alturis holocaustorum, de mensura ve
stibuli templi.
1 In vicesimo et quinto anno transmigrationis no
stræ, in exordio anni, decima mensis, quarto de
cimo anno postquam percussa est civitas, ipsa hae
: die facta est super me manus Domini, et adduxit
me illuc. » (Gregor. in Comment., hic et deinceps.)
Dicturus mystica, narrationem historicam præmit-
B Illud autem quod ædificatum est sub Zorobabel in
tit, ut figat ex tempore quod credatur in revelatione.
Notandum vero quod in exordio libri hujus quo anno
prophetare cœpit, indicavit. In fine vero inseruit
quo extremam visionem vidit : ita ut cognosci valeat
in quot annis prophetiæ suæ dixerit librum. Tem
pus namque quo prophetare cœpit in locutionis suæ
initio posuit, dicens: • Aperti sunt coeli, et vidi visio
nes Domini in quinta mensis, ipse est annus quintus
transmigrationis regis Joachim. » Nunc vero loqui
unr, dicens: « ln vicesimo et quinto anno transmi
grationis nostræ. » l!em namque propheta in capti
vitate prima cum Joachim rege fuerat in Babylonia
transductus : nam de secunda Jerosolymorum cap
tivitate subjungit, « quarto decimo anno postquam
percussa est civitas. » Undecim quippe annis Sedecias
post captivitatem primam, in qua propheta Ezechiel
cum Joachim rege ductus est, in Jerosolymorum
urbe regnaverat. Post captivitatem vero ejusdem Se
deciæ, quæ jam secunda erat urbis captivitas, quarto
decimo anno propheta visionem ultimam videbat.
Undecim itaque et quatuordecim simul juncti fa
ciunt viginti et quinque. Si igitur visionem primam
quinto captivitatis prioris anno locutus est, atque
hanc ultimam vigesimo et quinto anno factam fuisse
describit, profecto patet quod in viginti annis locu
tionis suæ moras usque ad ultimæ visionis verba
tetenderit. Nec movere quempiam debet quod in
medio prophetiæ suæ volumine, cum de Babylonio
rege loqueretur, vicesimi ac septimi anni memoriam
facit : quo in loco cum nihil de tempore suæ capti
vitatis interserit, aperte demonstrat quia ejus re
gis tempora describit, de quo prophetare cœpe
rat. (Hieron.) Quod si juxta Theodotionem qui in
eo locoubi mos posuimus in exordioanni interpretatus
est, in nono anno, decima mensis. Nonus autem an
nus apud Hebræos vocatur mensis septimus, qui
apud eos vocabulum habet theri, ut Kalendis mensis
septimi sit tubarum clangor, et decima die ejusdem
mensis dies jejunii et placationis. Quinta decima vero
quando totus lunæ orbis expletur dies scenopegia
rum datur intelligi, quod decima die placationis Do
minicæ monstratum fuerat Ezechieli ædificium civi
tatis, et quomodo restitutionem populi, imo vivifi
832"
gine demonstravit : sic nunc instaurationem urbis
quæ Babylonio fuerat ante annos quatuordecim igne
delata, sub descriptione ejus Dominus pollicetur,
ut sicut captivitatem et eversionem ollæ succensæ
a facie aquilonis monstraverat typus, et prophetiæ
veritas opere comprobata est : ita ex præteritorum
fide futuræ ædificationis veritas vaticinio probaretur.
Nec hoc de illo tempore dicitur quod quidam impe
riti Judæorum volunt, quando sub Zorobabel et sub
Jesu filio Josedech sacerdote magno templum ex
structum est, prophetantibus Aggæo et Zacharia.
Hoc enim templum quod nunc describitur, et ordo
sacerdotii terræque divisio, et feruilitas, multo au
gustius est quam fuit quod Salomon exstruxerat.
tantum parvum erat, et prioris comparatione nihili,
ut qui prius templum viderant, et postea hoc aspi
ciebant, ejularent doloremque suum lacrymis testa
rentur : et multo major esset clamor ululantium
quam clangor tubarum, lege Esdræ librum. Porro
quod additur quarto decimo anno postquam percussa
sive capta est civitas, juxta mysticos intellectus
quatuordecim significat generationes, quibus com
pletis a David usque ad nativitatem Christi, urbis
restitutio promittitur ab eo de quo scriptum est :
w Ipse ædificabit civitatem meam, et captivitatem
populi mei reduoet (Isa. xlv, 43). » Et iterum :
« Venit ut prædicaret captivis remissionem, et cæ
cis visum, dicens his qui erant in vinculis, Exite,
et qui erant in tenebris, Revelamini (Isa. xlix). »
(Greg.) Quid est enim quod per hanc visionem ulti
mam omnipotens Deus ea ipsa die dignatus esl
promissionis suæ misericordiam facere, qua die in
percussa civitate iram justitiæ implevit; nisi quod
illa divinitatis vis, quæ in diversitate, motu et mutabi
litate non dicitur, diversaea ipsa luce justitiæ afflictos
ae pœnitentes vivificat, quæ superbientes ac rigidos
percutit? Præmisso itaque visionis suæ tempore
subjungit : w Facta est super me manus Domini, et
adduxit me illuc. In visionibus Domini adduxit me ih
terram Israel. » Quod dixerat, t Adduxit me illuc, »
hoc replicans subdit: • Adduxit me in terram lsrael. »
Ait autem : w Facta est super me- manus Domini, et
adduxit me illuc in visionibus Domini. » Manus et
enim virtutem potestatis, visiones vero ipsam quam
acceperat revelationem significant. Manus quippe,
in visione est, virtus in contemplatione, quibus ver
bis quid aperte indicat, nisi quia nihil de civitate
quam viderat juxta litteram dicat? Nam spiritaliter
de ea loquitur, quam spiritaliter contemplatur. « Et
dimisit me super montem excelsum nimis. » Quem
ergo significat mons excelsus nimis, nisi mediato
rem Dei et hominum hominem Christum Jesum
(I Tim. 11), qui de terra quidem, sed ultra terramu
est? quia caro ejusdem Redemptoris nostri de imis
habet materiam ? sed in summis præeminet ex po
testate, quem minus erat ut excelsum dixerit, nisi
adjecerit nimis : qui non solum homo, sed ex epus
 883 B. RABANI MAURI ARCIHEP. M0CUNT. OPERUM PARS II. 884
dem humanitatis conceptione quæ ab eo assumpta A scituri sunt, tolerantur quidem a majoriLus, ut eo
est Deus homo non solum homo ultra homines, sed rum mores ad bona merita componantur, sed cum
homo etiam super angelos factus. (Hieron.) Fit au eos nom sequuntur qui per illos proficiant, nullus su
tem super eum manus Domini, ut juxta carnem in per se fidelis fabricæ jam lapides portat. Nunc ita
Babylone positus, in spiritu ad terram veniret Is que alii portantur a nobis, nos vero portali sumus
rael: et nequaquam in visione, sed in visionibus ab aliis. Omne autem pondus fabricæ funda mentum
Dei poneretur super montem excelsum nimis, de portat, quia mores simul omnium solus Redemptor
quo Isaias et Michæas vaticinantur : « Venite, as noster tolerat, de quo Paulus ait : « Fundamentum
cendamus in montem Domini et ad domum Dei aliud nemo potest ponere præter id quod positum
Jacob (Isai. ii, Mich. iv). » Qui mons excelsus est est (I Cor. iii). » Et notandum quod eamdem civita
nimis ad comparauionem montium cæterorum, de tem quam Propheta conspexit ad austrum vergentem
quibus Propheta testatur, dicens : « Levavi ocu vidit. Auster enim ventus qui in sancti Spiritus typo
los meos in montes, unde veniet auxilium mihi poni soleat, si qui in sacro eloquio studiosi sunt re
(Psal. cxx). » cognoscunt. Sicut e contrario per aquilonem sæpe
• Super quem erat quasi ædificium civitatis vergen diabolus designatur, quia et ille retaxat in calore,
tis ad austrum. » (Greg.) Notandum quod non dicitur B et constringit in frigore. Et Veritas dicit : « Post
super quem erat ædificium, sed t quasi ædificium , » quam abundavit iniquitas, refrigescet charitas mul
ut videlicet ostenderetur quod non corporalis, sed * torum (Matth. xxiv). » Hæc ergo civitas ad austrum
spiriialis civitatis ædificio cuncta dicerentur, qui vergere dicitur, ac si aperte diceretur. Quod prior
enim non se ædificium, sed quasi ædificium vidisse illa civitas synagoga in infidelibus suis ad aquilonem
perhibet. Cor audientium ad spiritalem fabricam stetit, quæ in frigore perfidiæ duravit. Sancta vero
iniittit, sicut per Psalmistam dicitur : « Jerusa Ecclesia quæ charitatem fidei concepit per calo
lem quæ ædificatur ut civitas (Psal. cxxi). » Quia rem ad austrum vergit, et quasi calido vento inni
enim in illa terrenæ pacis visio ex sanctorum ci titur quæ non in sua fiducia, sed in dono spiritalis
vium congregatione construitur, Jerusalem caele gratiæ lætatur.
stis ut civitas ædificatur. Quia tamen in hac pere Et introduxit me illuc. (Hieron.) Et subauditur
grinationis terra dum flagellis percutitur, tribula manus Dei. Illuc autem, hoc est, quasi ad ædificium
tionibus tunditur, ejus lapides quotidie quadran civitatis, ut inibi cuncta quæ erant intrinsecus de
tur: et ipsa est civitas, scilicet sancta Ecclesia, quæ monstraret. (Greg.) Coelestis civitatis ædificium ille
regnatura in coelo adhuc laborat in terra, in qua intrat, qui in sancta Ecclesia bonorum vias imilan
• magnus Dominus et laudabilis nimis in civitate C do considerat : Intrare quippe est ædificium super
i)ei nostri in monte saucto ejus (Psal. xlvii).» (Hie electos sanctæ Ecclesiæ qualiter in Domino profi
ron.) Et in turribus civitatis isius Deus cognosci ciunt amando considerare. Quisquis ergo in sancta
tur quando suscipiet eam, de qua et alibi : • Flumi Ecclesia considerare sollicite studet, ut aut in bo
nis impetus lætificat civitatem Dei (Psal. xlv). » norum conjugatorum vitam, aut in arce continentium
Et : « Non potest abscondi civitas super montem et omnia quæ sunt hujus mundi derelinquentium,
posita (Matth. v), » quæ loquitur in Isaia : • Ego aut etiam in prædicatorum summitate proficiat,
civitas firma, civitas quæ oppiignatur (Isa. xxvi). » jam civitatis in montem positæ ædificium inuravit.
Non dixit quæ expugnatur, sed oppugnatur : quæ Nam qui considerare meliorum vitam ut pro
ædificata est super petram, et nulla tempestale con ficiat negligit, adhuc extra fabricam stat : et si ho
cutitur. (Greg.) Quæ videlicet civitas habet hic in moreim quem jam sancta Ecclesia in mundo habet ad
sanctorum moribus magnum jam ædificium suum. miratur quasi ædificium foris conspicit et obstupc
Im aedificio quippe lapis lapidem portat, qui lapis su scit : el quia exterioribus solis intentus est, intus
per lapidem ponitur, et qui portat alterum portatur ingressus non est.
ab altero : sic itaque sic in sancta Ecclesia, unus * Et ecce vir cujuserat speciesquasi species æris. •
quisque et portal alterum et portatur ab altero. Nam Ipse signatur in viro qui figuratur ex monte : vir
vicissim se proximi tolerant, ut per eos ædificium autem iste metiri ædificium dicitur. Et recte Domi
charitatis surgat. Hinc enim Paulus admonet di hus per virum signalur et montem : quia et ipse
cens : « Invicem onera vestra portate, et sic adim omnia intra sanctam Ecclesiam disponit judicando,
plebitis legem Christi (Gal. vi). » Cujus legis virtu et ipse eamdem sanctam Ecclesiam portat, et por
tem denuntians, ait : • Plenitudo !egis charitas tando ad coelestia sublevat. Sic in sancto quoque
(Rom. xiii). » Si enim ego vos portare negligo in Evangelio isdem Redemptor noster loquitur dicens:
moribus vestris, et vos me intolerare contemnitis in « Qui intrat per ostium, pastor est ovium (Joan. x). »
moribus meis. Charitatis inter nos ædificium unde Et paulo post : « Ego sum oslium. » Atque iterunu
surgit, quos vicaria dilectio per patientiam non con post pauca subjungit : « Ego sum pastor bonus. •
jungit. Lapides vero qui in summitate atque extre Si igitur ipse pastor et ipse ostium, et intratpastor
nuitate fabricæ ponunlur, ipsi quidem portantur ab per ostium, cur non hoc in loco, et ipse mons et
aliis, sed alios nequaquam portanl. Quia et hi qui ipse vir intelligitur qui ædificium metitur in monte,
in fiuen Ecclesiæ, id est, in extremitate mundi na ille videlicet vir de quo scriptum est : • Ecce vir,
885 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XIV. 886.

Oriens nomen ejus (Zach. vi). » (Hieron.) Habebat A cæmentariorum, sed funiculus lineus in manu ejus.
autem speciem nequaquam electri, ut in principio Hoc quod apud nos certius habetur exponere debe
hujus voluminis dicitur; neque accinctus erat zona mus. Scimus autem quod funiculus lineus subtilior
aurea, ut in Joannis Apocalypsi (Apoc. 1) continetur, est quam si funiculi fiant aliunde. Et quid in funiculo
sed habebat speciem juxta hebraicum quasi æris. lineo, nisi subtiliorem prædicationem, id est, spiri
Hæc enim materia cunctis metallis vocalior est, et talem debemus accipere? Censura etenim legis funi
tinnitu longe resonat. Unde et in Daniel (Dan. 11) culus fuit, sed lineus non fuit : quia rudem populum
in imagine quæ erat ex auro, argento, ære, ferro non subtili prædicatione coercuit, in quo per pœni
que compacta, regnum Alexandri atque Græcorum tentiam non peccata cogitationis, sed operis rese
in æris similitudine demonstratur, ut Græcæ linguæ cavit: at postquam per semetipsum Dominus etiam
eloquentia signaretur : Per quam manifestum est cogitationes hominum prædicando religavit, et per
adhuc eos indigere doctrina qui templi spiritaliter fectum esse peccatum etiam in corde innotuit, funi
aedificandi, necdum plena novere mysteria. Cuncti culum lineum in manu tenuit. Ait enim : « Audistis
autem novimus metallum æris valde esse durabile quia dictum est antiquis, non moechaberis. Ego au
atque omnimodo sonorum. (Greg.) Quid est ergo tem dico vobis : Qui viderit mulierem ad concupi
quod aspectus mediatoris Dei et hominum speciei B scendum eam, jam moechatus est eam in corde suo. •
comparatur æris, nisi hoc quod aperte novimus, Funiculus ergo lineus est prædicatio subtilis, quæ
quia unigenitus Filius formani servi accipiens fra mentem audientis ligat, ne se vel in misera cogita
gilitauem carnis humanæ per resurrectionis suæ tione dissolvat. Quodque sequitur :
gloriam vertit in æternitatem : quia in eo caro fa * Et calamus mensuræ in manu ejus. » (Hieron.)
cta est jam sine fine durabilis : Nam a surgens a designat gratiam prophetalem, de qua scriptum est
mortuis jam non moritur, et mors ei ultra non do in quadragesimo quarto psalmo : • Lingua mea ca
minahitur (Rom. vi). » Quid est autem quod ipsa lamus scribæ velociter scribentis. » (Greg.) De sancta
cjus incarnatio sono metalli comparatur, nisi quod Ecclesia per prophetam alium Dominus pollicetur,
per eamdem assumptionem humanitatis nostræ in dicens: • Orietur in ea viror calami et junci (Isa.
sonuit omnibus gloria majestatis suæ ? xxxv), » quod in alio loco exposuisse me memini, ut
« Et funiculus lineus in manu ejus. » (Hieron.) In per calamum scriptores, per juncum vero debeant
Sepluaginta interpretibus funiculus lineus non ha auditores intelligi. Sed quia ad humorem aquæ, et
betur, sed v funiculus cæmentariorum. » Funiculus juncus et calamus nasci solent, et ex una eademque
quoque erat lineus sive cæmentariorum in manu aqua utraque proficiunt, et calamus quidem ad scri
ejus, de quo in Zacharia scriptum est (Zach. ii), C bendum assumitur, cum junco vero scribi non po
quod funiculum habuerit geometricum, ut latitudi test. Quid in junco et calamo acciperemus, nisi quod
nem et longitudinem urbis metiretur. Cæmentario una est doctrina veritatis quæ multos auditores ir
rum autem vel angelorum qui Dei imperio ministra rigat? sed irrigati, alii ad hoc usque in verbo Dei
bant, vel Moysi el omnium prophetarum atque apo proficiunt, ut etiam scriptores fiant videlicet tan
stolorum qui ædificant civitatem Dei, et adjutores quam calami, alii vero verbum vitæ audiunt, bonæ
vel ministri sunt Dominicæ voluntatis. (Greg.) Quid spei et rectorum operum veritatem tenent, sed ta
aliud cæmentarios quam sanctos doctores accepi men ad scribendum nullatenus possunt. Hi quid in
mus, qui loquendo spiritalia ad coeleste ædificium aqua Dei nisi quidam ut ita dicam junci sunt? Qui
vivos lapides, id est, electorum animas componunt? quidem viri discendo proficiunt, sed litteras expri
Quidquid enim antiqui Patres, quidquid prophetæ, mere nequaquam valent. Redemptor igitur noster
quidquid apostoli, quidquid apostolorum successores quia verba quæ dixit etiam per doctorum studium
locuti sunt, quid aliud fuit quam compositio lapi scribi largitus est in manu calamum tenuit : qui,
dum, in hac quæ quotidie construitur fabrica san calamus mensuræ dieitur quia ipsa doctorum studia.
ctorum. In funiculo autem cæmentarii hoc agi solet, sub quadam occulti judicii dispensatione retinentur,
ut cognosci æqualitas vel rectitudo surgentis pa ut et aliis legentibus prosint, et aliis legentibus pro
rietis debeat : e1 si lapis intus est, foras dicitur, si desse non possint. Unde sancti apostoli cum ma
exterius prominet, interius revocatur. Et certe hoe gistrum veritatem sibi apertius loquentem require
quotidie agit prædicatio doctorum ut unaquæque rent, cur turbis in parabolis loqueretur, audierunt :
anima cui regiminis onera suscipere fortasse non Quia « vobis datum est nosse mysterium regni coe
expedit, etiamsi foras apparere appetat, interius lorum, illis autem non (Lue. viii). » Wel certe cala
revocetur: et rursum quæ latere vult, et sui tan mus mensuræ est, quia in ipso sacro ejus eloquio
tummodo curam gerere, si sibi ac multis esse utilis quid nobis conscriptum est, occultas esse dispensa
potest, etiam cum latere desiderat, exterius produ tiones cognoscimus. Nam per incomprehensibile ejus
catur ut appareat : sicque fit ut sanctorum lapidum judicium, et alter intra mensuram electorum mitti
ordo teneatur, dum sæpe et volens ad honorem tur, et alter foras relinquitur, ut nullo modo ad ele
venire repellitur, et honorem fugiens in sacri or rtorum numerum pertinere mereatur. Habet ergo
dinis arce sublevatur. Sed quia sicut per interpretem funiculum, habet in manu calamum iuensuræ : Qui
nostrum didicimus, Hebræorum historia non habet enim funiculo locum metitur, alibi funiculum trahit,.
 887 B. RABANI \i.\URI ARCIIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 888

aliunde retrahit, et huc lucit, quem aliü:nde subdu- A rent, sed rursum passionem illius perpendentes de
ciu. Sic nimirum sic redemptor noster in collectione dignabantur Deum credere, quem mortalem vide
hominum facit, dum alios a suis iniquitatibus edu bant : unde factum est ut de ejus cognitione dubi
cit, alios in sua iniquitate derelinquit. In his enim tarent. Widebant enim esurientem, sitientem, come
quos colligere dignatus est, occultæ mensuræ funi dentem, bibentem, lassescentem, dormientem, et
culum traxit, et ab his quos relinquendos esse judi purum hunc hominem esse æstimabant. Videbant
cavit, quid aliud nisi funiculum retraxit? Ut et boni mortuos suscitantem, leprosos mundantem, cæcos
intra mensuram cœlestis fabricæ teneantur, et mali illuminantem, dæmonia ejicientem, et esse hunc ul
extra fabricam, in quibus bona quæ æstimentur non tra homines sentiebant : sed ipsa ejus miracula in
sunt, quasi sine mensura remaneant. Hunc funicu eorum corde cogitata humanitas perturbabat, unde
lum et mensuræ calamum in manu sua redemptor sancta Ecclesia sub sponsæ voce hunc aperte jam
noster tenuit, cum Paulum apostolum per appa videre desiderans ait : « En ipse stat post parietem
rentem virum Macedonem admonere dignatus est nostrum (Cant. 11). » Qui enim humanis oculis hoc
(Act. xvi), ita ut idem Macedo vir diceret, Transiens quod de mortali natura assumpsit ostendit, et in
adjuva nos. » Et tamen volentes apostolos ad prædi seipso invisibilis permansit, in aperto se videre quæ
candum ire in Asiam, non permisit spiritus Jesu. B renti quasi post parietem stetit : quia videndum se
Quid est quod sancti Apostoli, et ibi vocántur ire, manifestata majestate non præbuit, quasi enim post
ubi fortasse pergere non cogitabant, et illuc ubi de parietem stetit, qui humanitatis naturam quam as
siderabant pergere prohibentur? nisi quia occulti ' sumpsit ostendit, et divinitatis naturam humanis
judicii funiculus, et mensuræ calamus tenetur in oculis occultavit. Sed quia vir iste in porta stare di
manu, ut et alii verba vitæ audiant, et alii nulla citur, quærendum nobis est utrum facie interius, et
tenus audire mereantur. Potest etiam calamus men tergo exterius stetit. Stat ergo interius, et facie ex
suræ Scriptura sacra pro eo intelligi quod quisquis terius stetit. Qua in re si ea quæ sunt præmissa et
hanc legit, in ea semetipsum metitur, vel quantum subjuncta conspicimus citius qualiter steterit inve
in spiritale proficit virtute, vel quantum a bonis nimus. Prius enim dicitur, a Erat quasi ædificium
quæ præcepta sunt longe disjunctus remansit, quan civitatis vergentis ad austrum, et introduxit me il
tum jam assurgat ad bona facienda, quantum luc, » et paulo post de eodem viro subditur, t Stabat
, adhuc in pravis actibus prostratus jaceat. Sequi autem in porta, » statimque subjungitur : « Et lo
tur : cutus est ad me idem vir. » (Greg.) Qui enim intro
• Stabat autem in porta. » (Hieron.) Stabat in ducto prophetæ in ædificium, stans in porta locutus
porta, quia per ipsum ad patrem ingredimur, et sine est, profecto constat quia facie interius et tergo ex
ipso civitatem Dei intrare non possumus: ut dignos terius stetit. Sed introductus Propheta cum vir
suscipiat, indignos abjiciat. In porta quoque judi stans in porta locutus est, procul dubio faciem ad
citiim est; unde et Propheta dicit : • Oderunt ar portam tenebat, unde verba loquentis audiebat. Quid
guentes in porta (Psal. lxviiu); » et in alio loco : est ergo quod vir interius aspicit, Propheta foris ?
« Non confundentur cum loquentur inimicis suis in Quid est quod ejus viri facies ad ædificium, pro
porta. » Hic vir locutus est ad prophetam, in cujus p!iet;e vero oculi sunt ad portam ; nisi quod unige
manu erat funiculus, et cujus erat species quasi nitus Patris idcirco incarnatus est, ut nos ad spiri
aeris, et qui calamum tenebat manu locutus ad Eze tale ædificium, id est, ad sanctæ Ecclesiæ fidem in
chielem verus architectus quem imitabatur et Pau troduceret ? Cujus oculis ædificium suum semper
lus apostolus dicens : « Quasi sapiens architectus aspiciunt, qui quantum quisque in virtutibus profi
fundamentum posui (I Cor. iii), » sapientem autem ciat, indesinenter attendunt. Propheta vero a porta
vocat architectum, ad distinctionem illius qui stultus ad portam respicit, quia qui verba Dei audit, sem
est. Et in Zacharia (Zach. xi) pastor insipiens ap per oculos cordis ponere ad exitum debet, et sine
pellatur. (Greg.) Quisquis in porta stat, ex quadam D cessatione meditari, quando a præsenti vita exeat,
parte intus est, ex quadam foris quia aliud ejus atque ad æterna gaudia pertingat. Propter hoc
foris aspicitur, aliud vero intus absconditur. Re quippe incarnalus est Deus, ut nos introduceret ad
demptor itaque noster incarnatus pro nobis imiseri fidem, et educeret ad speciem visionis suæ. Unde in
corditer ante humanos oculos quasi in porta stetit, sancto quoque Evangelio loquitur, dicens: “ Per me
qui et per humanitatem visibilis apparuit, et sese si quis introierit, salvabitur: et ingredietur, et egre
invisibilem in divinitate servavit. Hinc enim Judæi dietur, et pascua inveniet (Joan. x). » Ingredietur
qui hunc ex Prophetarum promissione suslinuerant, videlicet ad fidem, egredietur ad speciem, pascua
perfidiæ suæ confusione turbati sunt per eum, quem vero inveniet in æterna satietate. Hinc etiam Psal
ad ereptionem suam venire crediderant umortalem mista ait : a Dominus custodiat introituum tuum et
videbant. Qui igitur in porta stat, sicut superius di exitum tuum (Psal. cxx). » Custodit enium Dominus
ctum est, ex quadam parte foris, ex quadam vero uniuscujusque animae introitum quo intrat ad fidem •
parte intus videtur. Unde nec ipsa Judæorum per exitum quoque quo exiit ad speciem, ut neque iu
fidia sive divinae virtutis est ostensione derelicta. trans ecclesiam erroribus supplantaretur, ueque
Nam miracula ejus videntes trahebantur, ut credc adhuc temporalia ad æternam exiens ab autiquo
 8S9 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XIV. 89(3
hoste rapiatur. Vir itaque qui apparuit in porta ste- A quæ ego ostendam tibi, » intentum facit auditorem.
tit, atque ita locutus est : quia mediator Dei et ho Facit et cordis oculis præparatum, ut memoriter
nuinum Christus Jesus in ipso quoque passionis suæ teneat quæ sibi ostendenda sunt, quia ut omnia os
tempore, praecepta vitæ discipulis dedit : ut hi qui tendantur tibi, adductus es huc. Quo dicto ostendit
iu eum, credunt, ad portam semper aspiciant, et specialiter nihil theoria et scientia dulcius quam
passionem ejus sollicita consideratione pensantes, a propheta desiderat, dicens: « Unam petii a Domino,
suo quoque exitu cordis oculos non averiant. Nos hanc requiram, ut inhabitem in domo Domini per
quoque cum jam claustra carnis despicere mortali omnes dies vitæ meæ : ut videam voluptatem Domini,
tatis nostræ angustias per mortalitatis desiderium ut visitem templum ejus (Psal. xxvi). » Unde jungit
transire, in supernæ lucis libertatem tendere, ad et loquitur : • Domine, dilexi decorem domus tu;e,
cœlestis patriæ gaudia anhelare coeperimus, ad por et locum habitationis gloriæ tuæ (Psal. xxv). » An
tam oculos tenemus: quia dum a sacramentis tem nuntia, inquit, omnia, quæ tu vides, domui Israel,
poralibus transire ad æterna cupimus, quasi jam ut qui per se videre non possunt, per te discant
præsenti vitae terga dedimus, et cordis faciem in de quæ tibi a Domino demonstrantur. Domui autem
siderio exitus nostri habemus. Israel, his qui mente conspiciunt Deum, de quibus
• Fili hominis, vide oculis tuis et auribus tuis B erat et Nathanael, qui Christum studiosissime re
u audi. » Ad teslimonium spiritalium rerum dedu quirebat, et meruit audire : ¢ Ecce verus Israelita
cto, quid est quod dicitur vide oculis, et additur in'quo dolus non est (Joan. 1). » Videt quippe ut an
tuis? et cum subditur: audi auribus, adjungitur tuis? nuntiet qui in eo quod ipse profecerit, etiam præ
Sed sciendum quod oculi atque aures corporis atl dicando de profecto proxiitii curaum gerit : Unde et
sunt etiam carnalibus, eisque sunt in usu rerum alibi scriptum est, • Qui audit, dicat:Veni. » Cui enim
quæ corporaliter videntur. Oculi vero atque aures jam vox vocantis Dei eflicitur in corde, necesse
cordis solummodo spiritalium sunt, qui invisibilia est, ut proximo prædicationis officium erumpat in
per intellectum vident; et laudem Dei sine sono au voce, et idcirco alium vocet, qui jam ipse vocatus
diunt. Ilas omnipotens Doininus aures quærebat cum eSt.
diceret : • Qui habet aures audiendi audiat (Luc. • Et ecce murus forinsecus in circuitu domus un
viii). » Cur propheta quotiens ad videnla spiritalia v dique. » (Greg.) Plerumque in sacro eloquio ex
ducitur, , filius hominis » appellatur, nisi quia in protectionis suæ munimine murus dici ipse incar
hac appellatione memorata semper quod est ex in natus Dominus solet, sicut de sancta Ecclesia per
firmitate, ne extollatur de contemplationis magnitu Prophetam dicitur. Ponetur in ea murus et antehu
dine? Et notandum quia diversa sunt ut dicatur ocu rale. Ipse enim nobis murus est, qui nos undique
lis tuis vide, auribus tuis audi, et tamen filius ho custodiendo circumdat. Antemurale autem muri no
iuinis vocetur. Sed per hæc verba quid ei aliud stri prophetæ omnes fuerunt, quia priusquam Do
aperte dicitur nisi spiritalia spiritaliter aspicere?Et minus appareret in carne, ad construendam fidem
tamen carnalis infirmitatis tuæ memorare. Hinc prophetando umissi sunt. Et notandum quod iste mu
est etiam quod plerumque, qui plus in contempla rus spiritalis ædificii esse forinsecus dicitur. Murus
1ione rapitur, contingit ut amplius in tentatione fa quippe qui ad munitionem ædificii construitur, non
tigetur. Sicut quibusdam sæpe contingere bene pro interius, sed exterius poni solet. Quid ergo neces
ficientibus solet, quorum mentem dum aut compun sarium fuit ut diceretur forinsecus; dum numquam
ctio afficit, aut contemplatio super semetipsum ra polui murus intrinsecus soleat ; qui necesse est ut
pit, statim etiam tentatio sequitur, ne de his ad exterius positus ea quæ intus sunt defendat. Sed in
quæ rapta est extollatur. Nam compunctione vel con hoc verbo quid aperte nisi Dominica incarnatio de
templatione ad Deum erigitur, sed tentationis suæ monstratur? Murus enim nobis intus est Deus : mu
pondere reverberatus ad semetipsum ; quatenus rus vero foris est, Deus homo. Unde ei per quem
tentatio aggravet, ne contemplatio inflet, el itera dam prophetam dicitur : ¢ Existi in salutem populi
contemplatio elevet, ne tentatio demergat. , Wide, tui, ut salvos facias christos tuos (Habac. iii}. » Iste
inquit, oculis tuis et auribus tuis audi. » (Hieron.) etenim murus incarnatus videlicet Dominus murus
Non oculis carnis, sed spiritus : nec auribus corpo nobis non esset, etsi forinsecus non fuisset, quia
ris, sed animæ. a Levate, inquit, oculos vestros, et intus nos non protegeret; si exterius non appareret.
videte quia messes jam albæ sunt ad metendum (Joan. Sed neque hoc negligenter prætereundum est, quod
iv). » Et : « Qui habet aures audiendi audiat (Luc. idem murus positus dicitur, in circuitu doinus um
viii). » Videtur autem ædificalio civitatis, et auditur dique. Domus quippe Dei non solum sancti angeli,
ordo cæremoniarum, et sacerdotum terræque de de quibus Psalmista ait : • Domine, dilexi decorem
scriptio. Nec sufficit præcepisse ut cerneret oculis, et domus tuæ (Psal. xxv), » et locum tabernaculi glo
audiret auribus: sed adjecit, , et pone cor tuum in riæ tuæ, sed etiam nos sumus, quorum mentes in
omnia; » sive, w et pone in corde tuo omnia quæ habitare dignatur. Et murus undique in circuitu
ego ostendam tibi. » Nihil enim prodest vidisse et domus est, quia unigenitus Patris qui sursum est,
audisse, nisi ea quæ videris et audieris in memoriæ firmitas angelorum, ipse deorsum factus est redein
reposueris thesauro. Quando autcm dicit : « Omnia ptio hominum * Illis fortitudo ne cadant, nobis ad
891 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 892

jutorium ut surgamus post casum. Si vero per do- A aliud quam activa exprimitur? quia sexto die per
muin Dei hoc loco sola redemptorum hominum mul fecit Deus omnia opera sua. Palmus vero qui super
titudo signatur, undique nobis Dominus et per cir sex cubitos esse dicitur, jam de septimo est, sed ta
cuitum murus est : qui ut nos perfecte custodiret, men cubitus non est. Activa ergo vita signatur per
omnia quæ docuit ostendit. Sicut scriptum est: • Quæ sex cubitos, et contemplativa per palmum, quia
cœpit Jesus facere et docere (Act. 1). » Quia enim illam opere perficimus. De ista vero etiam cum cor
vocare nos ad cœlestem patriam venit, nimirum nos teiidimus, vix parum aliquid attingere valemus.
despicere bona transitoria docuit, et mala tempo Activa enim vita est, panem esurienti tribuere,
ralia non timere. Unde et opprobria despexit, inju verbo sapientiæ nescientem docere, errantem corri
rias pertulit, mortem non timuit, crucis patibulum gere, ad humilitatis viam superbientem proximum
non refugit. Et cum hunc voluissent rapere, et re revocare, infirmitatis curam gerere, quæ singulis
gem constituere, statim fugit; quid nobis aliud his quibusque expedient dispensare, et commissi nobis
exemplis innuens, nisi ut debeamus hujus mundi et qualiter subsistere valeant, providere. Contempla
adversa non metuere, et prospera -vitare? Quia plus tiva vero vita est, charitatem quidem Dei et pro
plerumque ejus bona occupant animum, quam mala ximi tota mente retinere, sed ab exteriore actione
perturbant. Ante passionem vero suam contumelias B quiescere, soli desiderio conditoris inhærere, ut ni
audivit, nec tamen contumelias reddidit, traditorem hil jam agere libeat, sed calcatis curis omnibus ad
suum diu tacitus pertulit, et ficte salutanti dare os videndam faciem sui creatoris animus inardescat,
culum non recusavit. Suscepit mortem, ne mori ti ita ut jam noverit carnis corruptibilis pondus cum
meremus. Ostendit resurrectionem, ut nos resurgere moerore portare, totisque desideriis appetere, illis
posse crederemus. Post passionem quoque suam de hymnidicis angelorum choris interesse, admisceri
his qui se crucifixerant ad fidei gratiam vocavit, do coelestibus civibus, de æterna in conspectu Dei in
nuin pro iniquitate reddidit. Qui ergo nos exemplo corruptione gaudere. In palmo ilaque manus et di
suo de omnibus instruxit, murus nobis per circuitum giti tenduntur, sed parum quidem quid de mensura
et undique factus est. Sequitur: cubiti per palmum contingitur, quia quantolibet
• Et in manu viri calamus mensuræ sex cubito amore animus ardeat, quantalibet virtute se in
• rum et palmo. » (Hieron.) Calamus autem men Deum et cogitatione tetenderit, non jam quod amat
suræ qui habebat sex cubita et palmum, illud signi perfecte videt, sed adhuc inchoat videre quod amet :
ficat notam esse Deo conversationem nostram, quæ quia sicut fortissimus prædicator dicit: , Widemus
in sex diebus, in quibus mundus factus est contine nunc per speculum in ænigmate, tunc autem facie
tur, et notam esse et [ei] rationem operum singu ad faciem (I Cor. xiii). » Et : t Nunc cognosco ex
lorum, ut aliud ad opera pertineat, aliud ad men parte, tunc autem cognoscaim sicut et cognitus sum
tem. Unde et latitudo æqua est altitudini, quorum (Ibid.). »
latitudo ad opera ut diximus, altitudo refertur ad « Et mensus latitudinem ædificii calamo uno, al
animum, qui ad alta festinat. Illud autem semel mo • titudinem quoque calamo uno. » (Greg.) Omnipo
nuisse sufficiat, nosse me cubitum et cubita neu tens Deus qui nec in magnis tenditur, nec in mimi
trali appellari genere. Sed pro simplicitate et facili mis angustatur : sic de tota siumul Ecclesia loquitur,
tate intelligentiæ vulgique consuetudine ponere et ac si de una anima loquatur. Et sæpe quod ab eo de
genere masculino : non enim curæ nobis est vitare una anima dicitur, nil obstat si de tota simul Eccle
sermonum vitia, sed Scripturæ sanct;c obscuritatem sia intelligatur. Latitudo itaque ædificii ad charita
quibuscunque verbis edisserere. (Greg.) Quia per ca tem pertinet, de qua Psalmista dicit : « Latum
lamum Scriptura sacra signatur, præterita lectione mandatum tuum nimis (Psal. cxviii). » Nil enim
jam diximus, quia calamus mensuræ esse dicitur, latius quam omnes in sinu amoris recipere, et nul
quia in ipsam omnem vitæ nostræ actionem meti las odii angustias sustinere. Sic'quippe lata est cha
mur: ut scilicet videamus vel quantum proficimus, ritas, ut in amplitudine dilectionis suæ capere etiam
vel quantum longe a profectu distamus. Nam sæpe inimicos possil. Unde et præcipitur : « Diligite ini
aliquid agentes jam cujusdam meriti esse nos cre micos vestros, et benefacite his qui vos oderunt
dimus : sed cum ad verba Dei recurrentes, præce (Matth. v). » Considerandum quoque nobis est,
pta sublimia audimus, ibi cognoscimus quantum a quia latitudo in æqualitatem, altitudo vero in su
profectione minus habeamus. Calamus ergo men blimitatem tenditur. Latitudo ergo pertinet ad cha
suræ est qui per manus scribentium vita mensura ritatem proximi, altitudo ad intelligentiam contem
tur auditorum. Qui calamus in manu viri esse di platoris. Sed latitudo et altitudo ædificii uno calamo
citur, sive quia sacrum eloquium in potestate est mensuratur, quia videlicet unaquæque anima quan
mediatoris Dei et hominum hominis Chrisli Jesu. tum lata fuerit in amore proximi, tantum et alta
Seu certe quia hoc quod scribi voluit operando com erit in cognitione Dei. Dum enim se per amorem
plevit. Idem vero calamus sex cubitorum esse de juxta dilatat, per cognitionem superius exaltat, et
scribitur. Duæ etenim vitæ sunt, in quibus nos om tantum super semetipsam excelsa fit, quanium
nipotens Deus per sacrum eloquium erudit: activa juxta se in proximci amorem tendit. Quia ædificium
videlicct et contemulativa. Et per sex cubitos quid quod inhabitat Deus, ex angelica simul et humana
833 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XIV. 894

natura perficitur per hoc quod angelica creatura A etiam exaltanda est, jam nunc caput suum super
sursum est, et humana adhuc deorsum. Potest per inimicos suos exaltatum gaudet in cœlis. Cum ergo
latitudinem atque altitudinem ædificii utraque hæc electi quique ad vitam perveniunt, quia membra
creatoris signari, quia ista adhuc in imis deget, illa ejus per eum intrant ad eum, ipse per se intrat ad
vero in sublimibus permanet : sed uno calamo men se : ipse eniin in suis membris est, qui intrat: ipse
suratur utraque, quia humilitas hominum quando caput ad quod intrantia membra perveniunt. Quod
que ad æqualitatem perducitur angelorum, unde et Ezechiel propheta multipliciter insinuat, qui vi
scriptum est : Neque nubent, neque nubentur, sed rum venisse dicit ad portam, quæ eadem porta sit,
erunt sicut angeli in cœlo. Et unde per Joannem ostendit dicens : • Quæ respiciebat ad viam orien
dicitur : , Mensura hominis, quæ est angeli (Apoc. talem. » Et ipse enim mobis est via qui dixit : « Ego
xxi). » Quia usque ad illam altitudinem gloriæ homo sunm via et veritas (Joan. xiv). » Ipse etiam orien
perducitur, in qua solidatos se angeli lætantur. La talis via de quo scriptum est : « Ecce vir, Oriens
tiuudo ergo ædificii tanla est, quanta et altitudo : nomen ejus (Zach. vi). » Porta ergo viam orienta
quia electi quique qui modo in imis laborant, quan lenm respicit, quia illum signat, qui nobis iter :id
doque illis beatissimis spiritibus non erunt inæ ortum luminis fecit. Potest etiam portæ nomine
quales. B unusquisque prædicator intelligi quia quisquis no
« Et venit ad portam quæ respiciebat viam orien bis januam regni cœlestis ore suo aperit, porta est.
• talem, et ascendit per gradus ejus, et mensus li Unde et duodecim portæ, vel in Joannis Apocalypsi
• men portæ calamo uno latitudinem, id est, limen (Apoc. xxi), vel in extrema hujus prophetæ visione
« unum calamo uno in latitudine. » (Hieron.) Ingre describuntur. Potest etiam portæ nomine Scripturæ
ditur igitur vir, cui Oriens nomen est, per portam sacræ scientia non inconvenienter intelligi, quæ
orientalem, ut illuminet eos quos in prima vestibuli dum nobis intellectum aperit, coelestis regni januam
fronte repererit, sive in ipso introitu portae, non per pandit. Possumus portæ nomine et fidem accipere,
uiium, sed per plures gradus, quorum siletur nu quam primam contingimus, ut ad virtutum ædificia
merus, ut ascensionis appareat diflicultas, et quot intremus. « Ascendit, inquit, per gradus ejus. •
cunque gradus tibi proposueris, scias minus esse Quid enim per gradus sunt hujus portæ, nisi merita
ab eo quod dubium derelinquitur. Istam arbitror virtutum ? Nisi enim in cognitione mediatoris Doi
portam, de qua et in Psalmis canitur : • Haec porta et hominis Christi Jesu, seu in scientia divini elo
Domini; justi inlrabunt per eam (Psal. cxvii). • quii, seu in ipsa fide quam de iilo accepimus, qui
(Greg.) Quis vero alius portæ hujus appellatione si busdam gradibus ad altiora incrementa pervenimus.
gnatur, nisi ipse Dominus ac Redemptor noster, C Nemo enim repente fit summus, sed ii, bona conver
qui nobis janua factus est regni coelestis, sicut ipse satione a minimis quisque inchoat, ut ad magna per
ait : • Nemo venit ad Patrem nisi per me (Joan. veniat. Hos nimirum gradus Dominus sub messis
xuv). » Sed cum eumdem virum lineis indutum fi nomine describit, dicens (Marc. iv) : • Sic est re
guram Domini tenere dixerimus, quærendum nobis gnum Dei ; quemadmodum si jactet homo semen ia
est, qua ratione conveniat ut idem Dominus per terra, et dormiat, et exsurgat nocte ac die, et semen
virum designare valeat et portam. Dum vir veniat germinet et crescat, dum nescit ille. Ultro enim
ad portam numquidnam ipse venit ad semetipsum ? terra fructificat, primum herbam, deinde spicam,
an ita est, quia et in Evangelio ipse testatur, di deinde plenum frumentum in spica. Et cum se pro
cens: “ Qui non intrat per ostium in ovile ovium, duxerit fructus, statim mittit falcem, quoniam adest
sed ascendit aliunde, ille fur est et latro : qui au tempus messis. » Semen homo jactat in terra, cum
tein intrat per ostium, pastor est ovium (Joan. x). » corili suo bonam intentionem inserit. Et postquam
Et paulo post diciiur : « Ego sum ostium. » Atque semen jactaverit, dormit, quia jam in spe boui
iterum sul)jungit : ¢ Ego sum pastor bonus. » Si operis quiescit. Nocte vero exsurgii ac die qui in
ergo pastor intrai per ostium, et ipse est ostium, ter alversa et prospera proficit. Et semen geriminat
ipse pastor, ipse procul dubio intrat per semet et crescit dum ille nescit, quia et cum adhuc me
ipsum. Ecce dum Ezechiel sensum enodare cupimus, tiri incrementa sua non valet, semel concepta vir
de Evangelio etiam quæstionem legamus. Quæren tus ad profectum ducitur. Et ultra terra fructificat,
dum itaque nobis est qualiter et ipse intret et per quia pr;eveniente se gratia mens hominis sponta
semetipsum intret. Dominus elenim ac Redemptor nea ad fructum boni operis surgit. Sed hæc eadem
noster cum sancta Ecclesia, quam redemit secun terra primum herbam, deinde spicam, deinde ple
dum carnem, una substantia, Paulo attestante, qui num frumentum producit in spicam. Herbam quippe
ait : « Adimpleo ea quæ desunt passionum Christi producere est inchoationis bonæ adhuc teneritudi
in carne mea, pro corpore est, quod est Ecclesia nem ha!:ere. Ad spicam vero herba pervenit, cum
(Coloss. 1). » lllius capitis corpus r.cclesia est, et virtus animo concepta ad profeclum boni operis
hujus corporis caput Christus. De quo suo capite pertrahit. Plenum vero frumentum in spica fructifi
exaltavitcorpus, id est sancta Ecclesia, cum per Psal cat, quando jam in tantum virtus proficit, ut esse
mistam dicit: ¢ Nunc autem exaltavit caput meum robusti et perfecti operis possit. ld cum se produ
super iniumicos mcos. » Quia enim quandoque ipsa xerit fructus, statim imittit falcem, quoniam adest
895 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
tempus messis : Omnipotens enim Deus producto A tiunt. Ea vero quæ extrinsecus sunt, hoc est inter
fructu falcem mittit, et messem suam desecat :
quia cum unumquemque ad opera perfecta perdu
xerit, ejus temporalem vitam per emissam senten
tiam incidit, ut granum suum ad coelestia horrea
perducat. Vir ergo vestitus lineis venit ad portam,
quia Dominus ac Redemptor noster membris suis
intrantibus perducitur ad se, et ascendit per gradus
ejus, quia nobis proficientibus eo iiobis amplius ex
altatur, quo altus el incomprehensibilis esse cogno
scitur. In virtutum quippe nostrarum gradibus ipse
ascendere dicitur, quia tanto ipse sublimior nobis
ostenditur, quanto noster animus a rebus infimis
separatur. Et mensus est, inquit, limen portæ ca
lamo uno in latitudinem, id est, limen unum cala
mo uno in latitudine. (Hieron.) Mensusque est li-
men portæ, ut scire valeamus omnia patere notitiæ
Dei. Quod limen in latitudine unius dicitur calami,
et de altitudine siletur ac longitudine : via enim est
et introitus per eam, ad interiora pergendum est.
(Greg.) Cur postquam dictum est limen portæ sta
titm subjungitur limen unum, nisi quia aperte in
nuit, quod adhuc inferius limem aliud dicatur: porta
autem à limine surgit, ut porta sit. Si igitur porta
Doininus, quis hujus portæ limen est, nisi illi anti
qui patres, ex quorum progenie Dominus incarnari
dignatus est, sicut per Paulum dicitur : « Quorum
patres ex quibus Christus secundum carnem, qui
est super omnia Deus benedictus in sæcula (Rom.
ix). » Notandum vero est in hac Pauli sententia
quod dii et cæteri homines sunt vocati, sicut Moysi
dicitur : • Ponam te in deum Pharaoni (Exod. vii). »
Et per Psalmistam dicit Dominus : « Ego dixi :
Dii estis. » Et rursum : t Deus stetit in sy
nagoga eorum (Psal. lxxxi). » Sed aliud est nun
cupative, aliud naturaliter dici Deum. Etsi Moyses
in deum Pharaoni est positus, sed deus intra omnia,
iiom deus super omnia dicitur. Qui vero est in utero
virginis incarnatus, Deus super omnia vocatur. Ita
que limen portæ sunt patres, de quibus ille natus
est, qui nobis aditum regni cœlestis aperuit. Limen
autem portæ uno calamo mensuratur, qua ipsi an
tiqui patres qui potuerunt Redemptorem nostrum
et prophetando, et bene uniendo prædicare, tan
quain sex cubita in perfectione operis et palmum
in inchoatione contemplationis habuerunt. Qui enim
eorum vitam in unitate fidei, et perfecta operatio et
inchoata contemplatio sublimem reddidit, et in uno
calamo mensura liminis fuit. Sequitur:
« Et thalamum uno calamo in longum, et uno ca
« lamo in latum. » (Hieron.) Licet in hoc loco Se
pluaginta superflue longitudinem, velut in plerisque
codicibus continetur, latitudinem dixerint, cubicula
autem dixerint thalamum, et παραστάδες, qui tam
in longum quam in altum singulos habeant cala
umos, sed inter thalamum et thalamum quinque
sint cubita, ut interiora cubiculorum plenam ha
beant mensuram calami, id est, sex cubitorum et
palmi unius, dum opera pariter ratioque consen
89G
thalamum et thalamum quinque cubita, necdum
enim Christi secreta penetrarunt, nec possunt di
cere : c Introduxit me rex in cubiculum suum
(Cant. 1). » Et alibi : « Omnis gloria filiæ regis in
trinsecus (Psal. xliv); » sed discipulis cum Christo
domi commorantibus mysteria ejus audire non pos
sunt, et foras ad se cupiunt Dei exire sermonem :
et propterea quinque cubitorum mensura in eis po
nitur, ut ad sensus quinque omnia referre doceari
tur. (Greg.) Consideremus quid agi in thalamo so
leat, atque exinde hoc quod in sancta Ecclesia agi
tur, colligamus : in thalamo quippe sponsus et
sponsa foederantur sibique in amore junguntur :
quid ergo sunt in sancta Ecclesia thalami, nisi eo
B rum corda in quibus anima per amorem sponso
invisibili jungitur, ut ejus desiderio ardeat, nulla
jam quæ in mundo sunt concùpiscat, præsentis vitæ
longitudinem, pœnam deputet, exire festinet, et
amoris amplexu in cœlestis sponsi visione requie
scere ? Mens itaque quæ jam talis est, nullam præ
sentis vitæ consolationem recipit, sed ad illum
quem diligit medullitus suspirat, fervet, anhelat,
anxiatur, vilis ei fit ipsa salus sui corporis, quia
transfixa est vulnere amoris. Unde et in Canticis
ca;ticorum dicit : , Wulnerata charitate ego sum
(Cant. 11). » Mala salus est cordis quæ dolorem lau
jus vulneris nescit. Cum vero anhelare jam in coe
leste desiderium, el sentire vulnus amoris cœperit,
fit anima salubrior ex vulnere, quæ prius ægrota
bat ex salute : menti autem sponsum suum fortiter
amanti, de mora vitæ præsentis una solet esse con
solatio ; si per hoc quod ipsa ab ejus visione differ
tur, aliorum animæ ejus verbo proficiant, et ad cœ
lestem sponsum amoris facibus inardescant. Pense
mus rogo qualis thalamus Pauli mens fuerat, qui
dicebat : « Quia mihi vivere Christus est, et mori
lucrum (Philip. i). » Omnipotenti Deo in quanto se
amore conjunxerat, qui sibi vitam Christum tan
tummodo, et mori lucrum esse deputabat. Hine est
quod iterum dicit : • Desiderium habens dissolvi,
et cum Christo esse multo magis melius. » Sed
ecce qui dissolvi desideras, quo amore langueas
videmus, qui interim differri te conspicis, fulciri
quare floribus non requiris? Quærit plane ; nam
sequitur: « Permanere autem in carne necessarium,
propter vos, » et proficientibus discipulis dicit :
* Quæ est enim nostra spes, aut gaudium, aut co
rona gloriæ, nonne vos ante Dominum nostrum Je
sum ? » Hinc est quod idem thalamus uno calamno
in longum, et uno calamo in latum dicitur mensus.
Longitudo quippe ad longanimitatem exspectationis
pertinet, et latitudo ad amplitudinem charitauis.
Tantum ergo unusquisque thalamus habet in longi
tudine, quantum et in latiuudine habere potuerit :
quia mens cœlesti desiderio succensa quanto amore
habuerit ad colligendum proximum, tantam et lon
ganimitatem exhibet ad exspectandum Deum, et pa
tienter portat moras longitudinis, qui se in profe
897 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — Liß. XIV.
cuum proximi dilatat amplitudine charitatis. Potest A miraculorum gratiam, si ad contemptum mundi
etiam ipsa longitudo longanimitatem patientiæ, quæ
exhibetur proximo, designare. Et quia latitudo cha
ritatem signat, quæ sinum mentis aperit, et amicos
simul atque inimicos in amorem recipit, tanta est
longiuido thalami, quanta latitudo : quia quantum
lata mens fuerit per amorem, tantum erit et pa
tiens per longanimitatem : nam tantum quisque por
tat proximum, quantum amat. Sequitur:
« Et inter thalamosquinque cubitos. » (Greg.) Unum
supra thalamum dixerat, et postmodum esse quin
q::e cubitos inter ihalamos narrat , ea videlicet
ratione qua multi thalami uuum faciunt : sicut
multæ ecclesiæ una ecclesia vocantur. Unde et in
Joannis Apocalypsi (Apoc. 1) septem Ecclesiis scri
bitur, per quas una catholica designatur. lHi ita
que qui in sancta ecclesia, sicut diximus, ferventi
amore Deum videre sitiunt, eique jam per desi
derium conjunguntur, thalami vocantur. Sed ta
men sunt in ea quidam qui penetrare subtilia
non valentes, et quinque adhuc corporis sensibus
depressi, tanlo minus amant eum qui fecit omnia,
quanto amplius in his quæ facta sunt illigantur:
et jam quidem exercere in timore Domini et amore
proximi tendere student, bona opera corporaliter
agere, eleemosynis peccala redimere, sed quia in
amore intimo ardere ad cœlesle desiderium me
sciunt, quasi adhuc devincti corporis sensibus tenen
tur. lsti itaque thalamus non sunt, sed tamen inter
thalamos continentur, qui per eorum ducatum, qui
visionem Dei perfecte diligunt, et ipsi ad profectum C jam portam hujus liminis intraret. Sed cur ante
mentis ducuntur. Inter thalamos ergo quinque
sunt cubiti : quia hi qui ab exterioribus quinque
sensibus adhuc ad intellectum mysticum non assur
gunt, dum inter eos sunt qui spiritu amoris fer
vent, velut manentes inter thalamos in fidei constru
ctione proficiunt, et a mensura cœlestis ædificii dis
juncti non sunt : nam et paulisper se ab appetitu
corporalium sensuum abstrahunt, et dilatato men
tis spatio imitaatur charitatem quam conspiciunt,
hinc inde ad thalamos extenduntur. Quod ergo
non per sex cubitos, sed per quinque descripti sunt,
ipsa adhuc eorum imperfectio designatur : sed ta
men per bonum desiderium in mensura spiritalis
ædificii esse memorantur : quia et voce sanctæ
ecclesiæ per Psalmistam dicitur : Imperfectum
meum viderunt oculi tui, et in libro tuo omnes
scribuntur ( Psal. cxxxviii) ; quia iterum Psal
mista dicit : • Benedixit omnes timentes se Domi
nus pusillis cum majoribus. » Hi itaque et imper
fecti sunt et pusilli : in quantum tamen cognoscere
prævalent, et Deum et proximum diligunt, atque
ideo bona quæ possunt, non negligunt operari. Quia
etsi necdum ad spiritalia doma proficiunt, ut vel
ad perfectam operationem, vel ad succensam con
templationem animum capere prævaleant, non re
cedunt : unde fit ut ipsi quoque, etsi minori loco,
in sanctæ tamen ecclesiæ ædificatione sint positi,
quia etsi ad doctrinam, si ad prophetiam, si ad
808
plenius exsequendum, fortasse minores sunt, tamen
in timoris et amoris fundamento sunt in quo soli
dantur, quia etsi igne caelestis desiderii non ardent,
in ipsis exterioribus quæ exercere sufficiunt, vapo
re charitatis animantur, et inter proximorum pr;e
cellentium ædificia continentur. Sequitur :
« Et limen portæ juxta vestibulum portæ intrin
secus calamo uno. » (Ilieron.) Liimen quoque alle
rius portæ, sive ut iu Septuaginta continetur, se
cundi vestibuli et tertii ejusdem unius calami men
suræ est. Post quod vestibulum ejus, hoc est limen
portæ introitum octo ponuntur cubita, ut interiora
vestibuli nequaquam septenarium numerum el sex
cubita et palmum unum, sed octonarium numerum
B teneant qui ad resurrectionis et diei Dominicæ per
tinent sacramentum. (Gregor.) Dum limen quod
modo describitur juxta vestibuium portæ intrinse
cus esse memoratur, aperte ostenditur, quia limen
quod prius descriptum est, extrinsecus fuit. Sed
si porta est Dominus, quod sit limen portæ intrin
secus et extrinsecus requiramus. Per limen etenim
portam unusquisque ingreditur. Et quæ $unt duo
hæc limina, nisi patres testamenti veteris, et pa
tres testamenti novi ? Non solum quippe hi de qui
bus Dominus incarnari dignatus est, sed omnes
testamenli veteris patres portæ hujus limen fuerunt,
quia hi qui eum praedicare, et in eo sperare me
ruerunt, cunctis ad eum venientibus aperuerunt
aditum fidei, ut omnis qui crediderit Dominum quasi
limen exterius, et post limen interius dicitur? nisi
quia prius tesiamenti veteris patres, postniodum
novi testamenti doctores fuerunt. Recte autem li
men exterius testamenti veteris patres designat :
quia per eorum prædicalionem opera perversa pu
nita suot. Prædicta vero novorum patrum unius
cujusque animus etiam ab illicitis cogitationibus
coercetur, dum reatus esse perfectus, et in deli
beratione cordis ostenditur. llli quippe a flagiliis,
a crudelitatibus, a rapinis auditorum animas pro
hibere curaverunt : isti vero dum non solum per
versa opera, sed etiam illicita cogitationum rese
cant, quid nobis aliud nisi limen intrinsecus facti
sunt ? Unde et ipsa Weritas loquitur, dicens: “ Au
distis quia dictum est antiquis : Non occides : qui
autem occiderit reus erit judicio. Ego autem dico
vobis : Quia omnis qui irascitur fratri suo sine cau
sa, reus erit judicio (Matth. v). » Recte quoque
exterius limen illos patres designat, qui ab ipsa
incarnatione Redemptoris nostri per intervalla tem
porum loiigius constituerunt. Et quidem ab Abel
sanguine passim jam coepit ecclesia , et una est
ecclesia electorum præcedentium atque sequentium,
sed tamen quia discipulis dicitur : • Multi reges
et prophetæ voluerunt videre quæ videtis, et non
viderunt. » Antiquis patribus quasi foris stetisse est
Redemptoris nostri præsentia:m corporaliter non vi
disse. Exterius igitur, sed tamen non divisi a sancta
800 D. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PAl\S H. 900

Ecclesia fuerunt : quia mente, opere, prædicatione, A gredimur : sed cum post haec ad aeternam vitam
ista jam fidei sacramenta tenuerunt. Istam sanetæ perducimur, portæ nostræ atria in confessionum
Ecclesi;e celsitudinem conspexerunt, quam nos non laudem intramus. Quia ibi jam angustia non erit
adhuc præstolando, sed jam habendo conspicimus: cum nos lætitia ætern:e solemnitatis assumpserit.
sicut enim nos in præterita passione Redemptoris Propter confessionis nostrae angustiam Weritas dicit:
nostri, ita illi per fidem in eadem ventura salvati « Intrate per angustam portam. » Et cum se Psalmista
sunt : illi ergo foris non extra mysterium, sed ex recipi in latitudine gaudii æterni praesumeret, dice
tra tempus. Sin vero portam scripturam sacram bat : Statuisti in loco spatioso pedes meos (Psal.
hoc loco accipimus, ipsa quoque duo limina habet: xxx). Ad atrium ergo per portam tenditur: quia in
et exterius et interius, quia in littera dividitur et latitudine solemnitatis pertingitur ab angustia con
allegoria. Limen quippe Scripturæ sacræ exterius fessionis. llla itaque gaudia quæ apud David
Iiutera, limen vero ejus interius allegoria : quia enim atria, hæc apud Ezechielem vestibulum intrinsecus
per litteram ad allegoriam tendimus, quasi a limine vocantur. Unde et hoc ipsum vestibulum octo cu
quod est exterius venimus. Et sunt in ea permulta bitis dicitur mensuratuin , ibi enim omnes reci
qu;e ita juxta litteram mentem ædificant, ut per piendi sunt, qui nunc et exercitio operis laborant,
hoc quod exterius agitur, audientis mens interius B et ad æterna gaudia, per contemplationis gratiam
trahatur. lbi quippe invenimus prædicamenta ope suspirant. Nec immerito mensura vestibuli in octo
ris, et exempla virtutis. lbi jubetur quid agere etiam cubitis ponitur, quia septem diebus universum tem
corporaliter debemus. Ibi hoc quod ad operandum pus evolvitur. AEterna etenim dies quæ expleta
precipitur in sanctorum virorum ac fortium actione septem dierum vicissitudine sequitur scilicet octava
monstratur. Ut postquam nos apertiora præcepta est. Unde etiam Psalmista resurrectionis diem con
auque exempla virtutum ad bonam operationem siderans, quia de extremi judicii erat districuione
instruunt, tunc ad limen interius, id est ad intel locuturus, præmisit titulum, dicens: v ln finem, psal
lectum mysticum intimæ contemplationis, tendamus mus David pro octava (Psal. xi). » Ut enim quam
si possumus pedem mentis. Notandum vero quod octavam diceret demonstraret diem illam tremendi
limen portæ uno calamo mensuratur. Calamus au terroris in psalmi inchoatione secutus est, dicens:
tem in sex cubitis et palmo tenditur. Quia videlicet * Domine, ne in ira tua arguas me; neque in furore
in Scriptura sacra et doctrina perfectæ operationis, tuo corripias me. » Modo enim quisquis per flagella
et initium supernæ contemplationis invenitur. Sin corripitur et correptionibus emendatur, in mansue
vero porta hoc loco unusquisque prædicator acci tudine corripitur non in ira. In districto autem ilio
pitur, limen exterius in porta est vita activa, li C examine, omnis argutio atque correptio furor et ira
men vero interius vita contemplativa. Per illam est : quia venia post correptionem non est. Hujus
quippe ambulatur in fide : per hanc vero festinatur octonarii numeri causa est, quod post sabbatium
ad speciem. Illa exterius ducit ut unusquisque bene Dominus voluit a morte resurgere. Dies quippe
vivere debeat : ista interius perducit, ut ex bona Dominicus qui tertius est a morte Dominica, a
vita ad gaudia æterna pertingat. conditione dierum numeratur octavus, quia septi
« Et mensus est vestibulum portæ octo cubitorum, mum sequitur. Unde et ipsa vera Redemptoris no
et frontem ejus duobus cubitis. Vestibulum autem stri passio, et v ra resurrectio figuravit aliquid
portæ erat intrinsecus. » (Greg.) Wir cujus erat de suo corpore in diebus passionis suæ : Sexua
species quasi species æris mensus est vestibulum enim feria passus est, sabbalo quievit in sepulcro.
portæ octo cubitorum, et frontem ejus duobus cu Dominico autem die resurrexit a morte. Præsens
hitis: ac ne hoc vestibulum extra portam esse cre etenim vita nobis adhuc sexta est feria, quia in
deremus, subditur : • Vestibulum autem p rtæ erat doloribus ducitur, et in angustiis cruciatur, sed sab
intrinsecus. » (Hieron.) Et in fronte, inquit, ejusdem bato, quasi in sepulcro quiescimus, quia requiem
vestibuli duo erant cubita, quæ vel ad utrumque animæ post corpus invenimus. Dominico vero die,
pertinent instrumentum, vel ad litteram et spiritum, D videlicet a passione tertio; a conditione ut dixi
vel ad mysterium forcipis, qua in Isaia (Isa. vi) de mms octavo, jam corpore a morte resurgimus, et
altari carbo comprehenditur, et defertur ad pro in gloria animæ etiam cum carne gaudemus. Quod
phetæ labia purganda. Et ut sciamus quod sit hoc ergo mire Salvator noster fecit in se, hoc veraci
vestibulum quod octo et duobus cubitis termina ter signavit in nobis : ut nos et dolor in sexta,
tur, ponit manifestius : Vestibulum autem portæ et requies in septina, et gloria excipiat in octava.
erat intrinsecus per quod pervenimus ad templum Hinc per Salo:nonem dicitur : « Da partes septem,
Dei. (Greg.) Quid ergo per interius vestibulum, necnon et octo, quia ignoras quid mali futurum
nisi æternæ vitæ latitudo signatur, quæ m.do in sit super terram (Eccl. xi). » Partem etenim simul
ira angustias vitæ præsentis jam per spem mente septem et octo damus quando sic ea quæ septem
concipitur. De qua per Psalmistam dicitur: • Intrate diebus evolvuntur, disponimus, ut per hæc ad
portas ejus in confessione, atria ejus in hymnis bona æterna veniamus : ut dum inodo caute agitur,
confessionum (Psal. xcix). » Cum enim peccata nostra postmodum venientes tremendi judicii ira deviuetur.
per lacrymas confitemur, angustæ viæ portam im •0ctc itaqtre cubitis vestibulum mensuratur iu
-

9ι)1 COMMENT. IN EZECIIIEI.EM. — LIB. XIV. 902

trinsecus quia per lucem quæ post septem dies A et ex superiori parte patres ante legem, patres in
sequitur, latitudo mobis æternitatis aperitur. Sed lege, atque ad extremum prophetas habuit, et ex
nemo ad illam venit nisi qui hic dilectionem Dei posteriori fideles ex Hebræis, fideles ex gentibus
ac proximi devota mente tenuerit. Unde et subdi ac postmodum Hebræorum omnes reliquias collegit,
tur: v Et frontem ejus duobus cubitis. » Frons etenim orientalis via tres hinc et tres inde thalamos ha
portæ est bonum meritum vitæ præsentis. Sicut bere memoratur. Sed hoc quoque non inconve
enim vestibulum intrinsecus æterna requies debet nienter accepimus, si tres esse ordines fidelium di
intelligi, ita per frontem portæ necesse est quali caimus. Sive namque in veteri, seu in novo testa
tatem visibilis vitæ signari. Frons ergo portæ duo mento. Alius est ordo prædicantium, alius conti
bus cubitis mensuratur : quia quisquis liic dilectio nentium, atque alius bonorum conjugum. Un,.e eu
nem Dei ac proximi servare studuerit, ipse adæterni idem Propheta in superiori parte tres viros libera
tatis atrium pertingit. Vita igitur nostra ut duobus sit tos vidit, Noe, Daniel et Job (Ezcch. xiv): in qui
cubilis mensurata, tendi quotidie per charitatem debet bus videlicet tribus prædicatores, continentes at
in amorem Dei simul et proximi. Non est enim que conjugati signati sunt. Nam Noe arcam in
charitas vera si minus a duobus cubitis habet. undis rexit; atque ideo figuram rectorum tenuit
Porro thalami portæ ad viam orientalem tres hinc B Daniel et in aula regia abstinentiæ deditus fuit, et
et tres inde et mensura una trium. (Ilieron.) Tha idcirco vitam continentium signavit. Job vero in
lami quoque et cubicula quæ erant ad viam por conjugio positus, et curam domus propriæ exercens
tæ orientalis, pro quibus Septuaginta elau scribunt, placuit ; per quem digne bonorum conjugum ordo
tres erant hinc et tres inde, mensuræ unius, id figuratumr. Quia ergo etiam ante mediatoris adven
ost, calamo uno, qui sex cubita et unum palmum tum, et prædicatores, et continentes, ac boni con
habebat. Uno calamo in longum, et uno calamo in jugati, fuerunt, qui eumdem ejus adventum præ
latum, et inter thalamos quinque cubitos. Ne igi stolarentur, et magna hunc siti desiderii videre
tur putaremus duos esse tantum calamos, ternos cuperent, et postmodum prædicatores, continentes
ex utraque porta posuit , ut senarium numerum ac bonos conjugatos cernimus existere, qui Redem
demonstraret : qui et in hydriis evangelii indicatur, ptorem nostrum non jam desiderant incarnandum,
in quibus aquæ in vina mutatæ sunt, et quotidie ju sed in majestatis suæ gloria contemplandum : orien
daici latices vertuntur, et vinum qnod lætificat cor talis v'a tres hinc et tres inde thalamos habet.
hominis, ex Christi cruore fit dulcius. (Greg.) Quid juxta Psalmistæ vocem, qui de eadem via, vide
1halami, quid via orientalis designet, jam superius licet nostro Redemptore, dicit : « In circuitu ejus ta
diximus, nec replicare ea latius necessarium puta ° lernacula ejus (Psal. xvii). » Sed pensandum nobis
mus. Sed quærendum nobis est : quid est quod est sollicita intentione quod dicitur, quia mensura
dicitur, a tres hinc et tres inde? » Thalami quippe una trium. Cum enim longe sit a continentibus
juxta viam orientalem, sunt corda ferventium in et tacentibus excellentia prædicatorum, et valde a
amore Dei. Et sive hi qui electi in testamento veteri conjugatis distet eminentia continentium : quid est,
fuerunt, sive hi qui in testamento novo secuti sunt. quod una mensura dicitur trium ? Conjugati quippe,
Nimirum constat quia omnes ex amore Trinitatis quamvis et bene agant, et omnipotentem Deum vi
accensi sunt. Neque enim vere Deum diligerent, dere desiderent, domesticis tamen curis occupar.
si ejusdem Trinitatis quæ Deus est, gratiam non tur, et necessitate cogerite in utroque mentem di
accepissent. Juxta viam ergo orientalem tres hinc, vident. Conti entes autem ab hujusmodi aclione re
et tres inde sunt thalami : quia dum inter veteres moti sunt, et voluptatem carnis etiam a licito con
et novos patres Dominus inrarmari dignatus est, jugio refringunt, nulla conjugis, nulla filiorum cu
quasi in medio thalamorum via orientalis apparuit, ra, nullis noxiis ac difficilibus rei familiaris cogita
quia thalami ad veram speciem ex Trinitatis sunt tionibus implicantur. Prædicatores vero non solum
vognitione decorati. Sin vero ad virtutes electorum, se a vitiis coercent, sed etiam peccare alios pro
eumdem numerum referamus, tres sunt virtutes, hibent, ad fidem ducunt, in studio bonæ conversa
sine quibus is qui aliquid operari jam potest, sal tionis instruunt. Quomodo ergo una eorum men
vari non potest, videlicet, fides, spes, charitas. Et sura est, quorum vitæ qualitas una non est, sed
quia eadem spes, fides et carilas in antiquis patri
bus quæ in novis doctoribus fuit, juxta orientalem
mensura una trium est, quia etsi in eis meritorum
viam tres hinc et tres inde thalami describuntur:
magna est diversitas, tamen distantia in fide in qua
tenduntur, non est. Nain eadem fides quæ istos so
vel certe quia tres patrum veterum distinctiones lidat in maximis, illorum infirmitatem continet in
fuerunt, tres quoque novorum sub gratia sequun parvis. Were certe trium una mensura est, quia
tur. Vetus quippe populus habuit patres ante legem in retributione ultima, quamvis eadem dignitas omni
ac deinde in lege, et postmodum prophetas : in no bus non sit, una tamen erit omnibus vita beatitudinis.
vo autem populo prius Hebræorum primitiæ credi Unde et per semetipsum Dominus dicit: In domoPatris
derunt, postmodum plenitudo gentium in fide secu
mei mansiones multæ sunt (Joan. xiv); sed tamen
ta est, ac deinde in fine sæculi Hebræorum reliquiæ
quia in vinea ducti sunt, quamvis diversis noris vene
salvantur. (Rom. xi). Quia ergo incarnatio Domini,
rint unum denarium perceperunt. Qua itaque ra
003 B. RABANI MAURI ARCHiEP. M0G{XT. OPiERÜ\i PARS II. £}t\A

tione conveniant mansiones multæ cum uno denario, A rum, cujus longitudo habebat tredecim cubitos. Po.
uisi quia diversae quidem beatorum civium dignita test autem porta liminis, in quo sacratus est nume
tes erunt? sed tamen una quies æternæ retributio rus veteris et novi instrumenti, vel ipse Dominus
nis: nam etsi dispar erit meritum singulorum, non intelligi qui dicit : « Ego sum ostium (Joan. x). »
erit diversitas gaudiorum : quia etsi alter minus at Wel certe omnes sancti per quos ingredimur ad no
que alius amplius exultat, omnes tamen unum gau titiam Dei, quorum apostolus Paulus loquebatur:
dium, de conditoris sui visione lætificat. Hoc quo * 0s meum patet ad vos, o Corinthii, dilatamini et
que est sive de veteribus seu movis patribus sentien vos (II Cor. vi). » Tredecim autem cubili post octo
dum : quia orientalis via cum tres hinc et tres inde narium numerum librorum Moysi continent saera
thalamos habeat, mensura una trium est, quoniam mentum, qui et in quinque monstranlur panibus, et
ipsa fides atque ipsum meritum tenuit corda præce in Samaritana Evangelii (Joan. iv), quæ arguitur
deuiium, quæ replevit corda sequentium, sub Testa quod quinque habuerit viros et sextum quem puta
mento Novo positorum sicut et per Paulum dicitur: bat habere non habeat. Et tamen et octonarius et
• Habentes autem eumdem spiritum fidei sicut scri quinarius numerus in uno cubito, id est decimo uer
pluiim est, credidi propter quod locutus sum. Et nos tio consumatur quæ in Christo recapitulantur om
credimus, propter quod et loquimur (II Cor. iv). » }8 liia, utide dicitur, et cubitus unus finis utrumque
Spiritales quippe illi patres omnipotentem Deum, dum et Wetus et Novum Testamentum una Chrisli
Trinitatem ita esse crediderunt, sicut eamdem Tri mensura complectitur. (Greg.) Multa superius de
nitatem novi patres aperte locuti sunt. Isaias nam portæ significatione jam diximus, sed unum teuere
que audivit angelica agmina in coelo clamantia: aliquid debemus, et quod possit et cætera lectoris
• Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus sabaoth prudentia penetrare : Dictum quippe est, per por
(Isa. vi). » Ut enim personarum trinitas monstrare tam sacram Scripturam posse figurari. Sed hoc no
tur, tertio sanctus dicitur, sed una esse substantia bis modo laboriose discutiendum est, cur latitudo
trinitatis appareat non Domini sabaolh, sed Domi liminis portæ decem cubitis, et longitudo uredecim
mus sabaolh esse perhibetur. Quod David quoque si mensuratur. Hoc autem loco longitudo portæ alti
militer sentiens, ait: “ Benedicat nos Deus Deus no tudo dicitur. Sicut nos longae staturæ dicimus, quem
ster, benedicat nos Deus (Psal. lxvi). » Qui cum altum videmus. Nam longitudo portæ dici in trans
tertio dixisset Deum, ut unum hunc esse oslenderet, versum non potest, cujus latitudo per decem cubita
• et metuant eum omnes fines terræ. » Paulus quo demonstratur. Quid ergo latiuudo liminis portæ, nisi
que loquitur, dicens : « Quoniam ex ipso et per lex Testamenti Weteris fuit; et longitudo portæ nisi
ipsum et in ipso sunt omnia (Rom. xi), » ex ipso, C gratia Testamenti Novi; quia videlicet Scriptura sa
videlicet ex patre; per ipsum, hoc est per filium; in cra dum per Testamentum Vetus crimina operum
ipso autem, hoc est in Spiritu sancto. Quem crgo compescuit, dari decimas præcepit, quasi per man
ipsum tertium dixisset, adjunxit, ipsi gloria in sæ data humilia in liminis. latitudine jacuit. Sed dum
cula sæculorum,amen. Qui enim non dicit ipsis, sed per Testamentum Novum cogitationes pravas coer
ipsi, dicendo ter ipsum, distinxit personas : et sub cuit, derelinqui omnia et pro Deo vitam corporis
jungendo ipsi gloria, non divisit substantiam. Quia jussit cum præsenti sæculo despici, quasi porta no
itaque una est veterum ac novorum patrum fides, slra in longitudinis altitudine surrexit. Minora
recte thalamorum describitur mensura una tritium, quippe præceplA Israelitico popuio per legem data
quod verbis aliis replicatur, cum subditur: sunl : unde et eidem populo Moyses in campo locu
* Et mensura una frontium ex utraque parte. » tus est. Altiora Dominus sanctis apostolis dedit :
(Greg.) Ex utraque etenim parte est mensura fron unde et eosdem mandatis vitæ in monte docuit
tium ; quia patres nostri vel prius a Weteri vel nunc a (Matth. v). Dum vero Redemptor noster per Evan
Novo Testamento venientes in una mediatoris fide gelium dicit : « Nolite putare quoniam veni solvere
conveniunt, quia pro eo quod charitate pleni sunt, legem aut prophetas, uon veni solvere, sed adiu
carnem abstinentia domant, corda audientium præ plere (Ibid.). » Adimplere legem venerat qui legis
dicationis lumine illustrant, signa faciunt, virtutes justitiæ gratiam addidit : ut quod illa jubebat ii,
operantur. Per hoc quod eorum bona nobis foras in miiiiinis, ipse perfici adjuvaret in summis: et quod
notescunt, non immerito hujus cœlestis ædificii illa coercebat ab opere, ipse resecaret a corde. In
frontes vocantur : omne enim quod nunc in aperto tellecta ergo lex quæ in latitudine jacuit, in alliti
ostenditur frons est, ut illud sit vestibulum ædificii dine surrexit. Ipsa enim Dei cognitio quæ apud il
quod nobis interius reservatur. Sequitur : lam in spiritalibus patribus fuit, nota omni Hebræo
• Et mensus est latitudinem liminis portæ decem rum populo non fuit : nam omnipotentem Deum,
• cubitorum, et longitudinem portæ tredecim cubi sanctam videlicet Triuitatem, cum prophetae praedi
• toriim. » (Hieron.) Mensus est quoque latitudinem carent, populus ignorabat : solum Decalogum tene
liminis portæ decem cubitorum qui perfectus est bat in legem, fidem Trinitatis nesciens. Mensuretnr
numerus, et vel decalogo contineatur, vel evange ergo latitudo liminis portæ decem cubitis, quia du
liorum quatuor sacramento qui ab uno incipiens rus ille populus subtilitatem fidei ignorans, manda
ita ad qualuor pervenit ut denarium impleat nume iis serviebat decalogi. Mensui^tur vero longitudo
 £ì:; COMMENT. IN EZEülii ELEM. — LIB. XIV. %(,3

portæ tredecim cubilis, quia per Testamentum No- A tiam apprehendere potuerunt. Certe Psalmista dicit :
vuin in corde fidelis populi super mandata decalogi • Qiiomodo dilexi legem tuam, Domine, tota dic
quæ verius custodit cognitio Trinitatis crevit, et co meditatio mea est (Psal. cxviii); » atque subjiingit ;
inaulata legis perfecit, quo Trinitatem esse omni * Si/per omnes doceutes me inteHexi, quia testiinoiiia
potentem Dominum credidit. Ubi et credi rationabi tura meditatio mea est , * et iteruin : « Super senio
liter potest, cur istam latitudinem liminis portæ res intellexi. » Qui ergo legem meditari se memo
quam supra dixerat, uno calamo mensurari iuferius rat, et super omnes docentes esse ac seniores intel
suljunxit quod decem cubitis mensuretur, ac deinde lexisse testatur, quia divinam scientiam pltisquam
subditur, quod longitulo portæ tredecim cubitis Moyses acceperat manifestat. Quomodo autem osten
mensuretur. Unus etenim calamus jam sicut sæpe suri sumus quia plus sancti apostoli edocti sunt
dictum est, sex cubitos, et palmum habet : decem quam prophetae? Certe Weritas dicit: « Multi reges
vero cubiti jam mensuram suam super calanrnm te et prophet;e voluerunt videre quæ videtis, et non vi
uent; tredecim vero amplius quam decem. Quid est derunt : et audire quæ auditis, et non audiernnt
ergo quod prius in uno ealaiwo limen porl;e, post ({.uc. x). » Plus ergo quam prophetae divina scien
raodum latitudo ejus decem cubitis, ad extremum tia moverunt. Quia quod ifti solo spiritu videruut,
quoque longitudo portæ tredecim mensuratur, nisi fi ipsi etiam corporaliter videbant. Impleta est itaque
quod sancti patres q:ios per sacram Seripttiram ea quae superius diximus, [)aiiielis sententia, a quia
ante legem fuisse cognoscimus, umtim quidem omni pertransibunt plurimi, et multiplex erit scientia. »
polentem Deum, sanetam videlicem Trinitatem esse Mensura ergo calami qui est sex cnbitorum , et
moverunt? sed eamdem Trinitatem quam cogiiove palmo ducatur ad cubitos decem, et menstra decem
rant, aperte minime prædicaverunt, qui ejus jussio cubitorum ad extremum surgat im tredecim : quia
nibus obedientes, et viu;e muhditiam conservantes, quanto mundus ad extremitatem ducitur, tamlo no
quasi in sex cubitis calami habiferunt perfectionem bis æternae aditus largius aperitur. Sequitur :
operis, et saepe angelos videntes habuerunt palmum • Et marginem ante thalamos cubiti unius. »
coutemplatiouis. Data autem rudis ille IHebræorum (Greg.) Sicut sæpe diximus, thalami corda eleclo
populus mandata decalogi servare conatus est, sed . rum sunt, omnipotentis Dei amore fervenlia. Quid
tamen de eognitione sanctæ Trinitatis eruditus hon per marginem ante thalamos nisi fides exprimitur ?
cst. Et quamvis hanc spiritales patres perfecte co quia nisi prius ipsa teneatur, nullo modo ad spirita
gnovissent, multitudo tamen magua synagogæ nec lem amorem pertingitur. Non enim charitas fidem,
invenire mysterium Trinitatis potuit, nec quaerere sed fides charitatem præcedit : nemo enim polest
scivit. Superveniente autem gratia per Testamentum amare quod non crediderit. Margo itaque est ante
Novum omnis fidelis populus unum Deum Trinita tlialamos, fides ante ardorem charitatis, quia sicut
tem esse cognovit, et virtutem decalogi in ejus agni dictum est, nisi ea quæ audis credideris, ad amo
tione complevit. Prius ergo limem portæ mensuretur rem eorum quæ audieris nullatenus inflammaris.
calamo uno, postmodum latitudo ejus decem cubi Sed margo ante thalamos cubiti unius : quia tunc
uis, atque ad extremum longitudt, portæ cubitis tre fides corda audientium Deo in amore copulat,
decim : quia et sanctis patribus ante legem activa et quando per errores et schisinata divisa non est, sed
contemplativa vita non defuit, et sub legis decalogo in unitate perdurat, ut videlicet margo unius cubili
populus divinæ substantiæ mysterium nesciens in audientis animum ad thalamum perducat : quia coe
mandatorum latitudine servivit ; et nunc sub gratia lestis sponsi speciem quam hic prædicat, postmo
custoditis verius decalogi præceptis, omnis qui ad dum in cœlestibus deinonstrat. Unde et bene sub
fidem venerit, sanctæ Trinitatis sacramenta cogno ditur :
scit. Qua in re hoc quoque nobis sciendum est, quod v Et cubitus unus finis utrumque. » Utrumque
per incrementa tenuporum crevit scientia spiritalium autem dicitur ac si dicatur utrorumque. Per latitu
patrum : plus namque Moyses quam Abraham, plus dinem quippe liminis et longitudinem portæ, Wetus
prophetæ quam Moyses, plus apostoli quam prophe ac Novum Testameiitum diximus designari. Ad ex
1æ in omnipolentis Dei scientia eruditi sunt. Fallor, tremum vero additur quod cubitus unus sit finis
si hæc ipsa Scriptura non loquitur (Dau. xii), per utrumque : quia videlicet Testamentum Wetus, unum
transibunt plurimi et multiplex erit scientia. Sed nobis mediatorem Dei et hominum nuntiavit, et Te
hæc eadem quæ de Abraham, et prophetis, et apo stamentum Novum eumdem nobis nuntiat in æterna
stolis diximus, ex ejusdem Scripturæ verbis si pos claritate venturum, quem jam pro nobis cognovimus
sumus oslendamus. Quis enim nesciat quia Abra incarnatum. Cubitus ergo unus finis utrumque est :
ham cum Deo locutus est? et tamen ad Moysen quia et quem lex prædixit in carne apparuit : et
Dominus dicit : « Ego sum Deus Abraham, Deus ipse quem nunc Testamentum Novum loquitur in
Isaae, et Deus Jacob, et nomen meum Adonai, non gloria majestatis apparebit : et tunc utrumque finis
indicavi eis (Exod. vi). » Ecce plus Moysi quam erit cum visus in divinitatis suæ potentia omnia quæ
Abrahæ innotuerat, qui illud de se Moysi indicat, sunt prædicta compleverit. Scriptum uamque est:
quod se Abrahæ non indicasse narrabat. Si videa « Fiuis legis Christus ad justitiam omni crcdenti
:mus si prophetæ plus quam Moyses divinam scien (Rom. x); » finis videlicet non qui consumit, sed
Patrol. CX. 29
3:{17 IB. RABANi AIAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 90S

qui perficit. Tunc etenim legem perfccit, cum sicut A bilis, in natura nostra comprehendi lignatus es*,
lex prælixerat incarnatus apparuit. Sed adhuc de ac flagellari : quia misi qui erat omnipotens, infìr
ejus judicio multa Novum Testamentum loquitur. imitatis nostræ naturam susciperet, nunquam nos ad
Adhuc multa de regno illius narrat, quæ necdum suæ fortitulinis potentiam sublevaret. Ut ergo faci:;!
vi.lemus impleta. Ecce quotidie Evangelium legitur, opus suum, alienum opus ejus, et ut operetur opus
ventura vita prædicatur. Tunc ergo erit et Novi Te siium, peregrinum est opus ejus ab eo, quia incar
stamenti finis, cum ea quæ de se promisit, impleve natus Deus ut nos ad suam justitiam colligeret, di
rit. Fiuitur vero Testamentum Novum quod perfici gnatus pro nobis est tamquam peccator homo vapu
tur : nam cum ipse de quo loquitur visus fuerii, lari, et alienum opus fecit, ut facerei proprium :
ejusdem Testamenti verba cessabunt. Dicatur itaque quia per hoc quod intirmans mala nostra suslinuit.
de limine et porta, • et cubitus unus finis utrum nos qui creatura illius sumus, ad fortitudinis suæ
que. » Quia cum , unus mediator Dei et hoininum gloriam perduxit.
homo Jesus Christus (I Tim. 11) » in majestate sua • Thalami autem sex cubitorum erant hinc et
apparuerit, omnia utriusque Testamenti quæ prædi • inde » (IIieron.) Sex cubitorum erant ex utraqiie
cta et promissa sunt complevit. Sin vero utraque parte guod dicitur hinc et inde : et nequaquam ha
hoc loco marginem ac thalamos memorat, neque hoc B beluant palmum nec rationem, desuper additaua, quæ
ab hac seutentia abhorret. Quia cum magna maje præsentem conversationem ad futuram beatitudiuern
stas Redemptoris nostri nobis fuerit ostensa, finitur provocaret, sed tantum sex cubita. Unde sequitur :
fides. Cum jam coeperit videre homo quod credidit, « Et mensus est portam a tecto thalami usque a.i
et ad finem suum perveniunt thalami, quia corda • tectum sive parietem ejus. » Et iuvenil latituiiais
fidelium incomparabiliter longe quam modo sunt, viginti et quinque cubita qui et ipse numerus, licet
in amore illius perficiuntur. Cubitus ergo unus finis quadrus sit, tamen refertur ad sensus. Si enim qui
utrumque est, quia unius Domini et Salvatoris visio nos cubitos contra se quinquies ordinaveris, vicesi
in electis suis fidem finit, et charitatem perficit. mum quintum , numerum efficies, qui est inter le
Considerare libet qui nos sumus quia ista tracta cuum thalamorum et tectum : et tamen utrumque e
mus. Certe ex genlilibus venimus, certe parentes regione sui positum a summis partibus habet ostiiim
nostri lignorum ac lapidum cultores fuerunt. Unde contra ostium. Hæc non frivola videantur esse le
ergo hoc nobis ut ea quæ nunc usque Hebræi ne ctori, licet et milli ipsi dicta displiceant, sentiens
sciunt, Ezechielis prophetæ tam profunda mysle me clausam pulsare januam : sed legenda cum ve
ria rimamur? Agamus ergo gratias uni qui cuncta nia sunt ; alioquin potui simpliciter ignorantiana
quæ de eo in sacro eloquio scripta sunt, opere im C confileri, et omne studiosorum amputare deside
plevit, ut quæ intelligi audita non potuerunt, visa rium. Sicut enim a perfecta scientia procul sumus,
pandereiitur. lbi quippe incarnalio, il)i passio, ibi lenioris culpæ arbitramur saltem parum quam om
mors, ibi resurrectio, ibi ascensiò illius continetur. nino nihil dicere. (Greg.) Memoralis superius uhala
Sed quis nostrum hæc audita crederet, nisi facta co mis propheta suljuugit : « Thalami sex cubitorum
gnovisset. Signatum ergo librum sicut in Joannis erant hinc et inde. » Qua in re magna nobis quaestio
Apocalypsi legitur (Apoc. v), quem aperire et legere geiieratur, cur superius thalamum uno calamo mea
nullus poterat, leo de tribu Juda aperuit, qui omnia suratum dixit : quem videlicet calamum sex cubi
ejus nobis mysteria in sua resurrectione ac passione tos, el palmum habere perhibuit, atque inferius
paiefecit : ei per hoc quod infirmitatis nostræ mala thalamus sex solummodo dicit cubilis mensurari.
pertulit, suæ nobis potentiæ ac claritatis bona mon Si enim non calamo, sed sex cubilis mensuratur
stravit. Caro enim factus ut nos spiritales faceret palmus, deest qui superius in mensura calami dice
benigne inclinatus est ut levaret, exiit ut introdu batur adesse. Sed si thalami sunt sensus atque co
ceret. Wisibilis apparuit, ut invisibilia nonsuraret. gitationes fidelium in quibus castæ animæ conditori
Flagella pertulit, ut sanaret. 0pprobria et irrisiones suo in amore junguntur, el per sex cubitos perfecta
sustinuit, ut ab opprobrio æterno liberaret, mortuus D operatio, per palmum vero inchoatio contemplationis
est, ut vivificaret. Agamus ergo gratias vivificanli et exprimitur, sanctæ universalis Ecclesiæ debemus
mortuo, et ideo amplius vivificanti quia mortuo. membra conspicere; et citius invenimus quia sunt
Unde et bene salutem nostram et passionem illius in ea thalami uno calamo : et sunt alii sex tantum
lsaias contemplatus ait: • Ut faciat opus suum, alie modo cubitis mensurati. Nam fideles quidam omni
num opus ejus : ut operetur opus suum, peregrinum potentem Deum ita amant, ut et in opere perfecti
est opus ejus ab eo (Isa. xxviii). » Opus etenim Dei sint, et contemplatione suspensi. Hi profecto cala
est, animas quas crcavit colligere, ad æternæ lucis mum in mensura habent : quia et sex cubitos
gaudia revocare. Flagellari autem atque spulis illi operationis , et palmum contemplationis possi
miri, crucifigi, mori ac sepeliri, non hoc in sua sub dent. Quidam vero omnipotentem quidem Deum
stantia opus Dei est, sed opus hominis peccatoris, diligunt, et perfecti in bonis operibus exer
qui hæc omnia meruit per peccalum, v sed peccata centur , sed tamen contemplari ejus magnitudi
nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum : , nem subiiiiori inlcllectu nesciunt. Amant autem,
et dui in natura sua manet semper incomprehensi sed investigari gaudia ejus clariuatis ignorant. lii
30!) COMMENT. IN EZECHiELEM. — LIB. XV.
itaque sex cubitos habent, et palmum non habent, A Judaicus populus, secutus est gentilis. Et quia omnes
quia ei jam per amorem juncti sunt, sed ex contem
platione disjuncti. Qui tamen thalami, post comiiie
morationem cubiti unius hinc et inde esse referun
tur, quia videlicet in amore Auctoris ac Itedemptoris
nostri fideles animæ ex Ju.laico populo et ex gen
tilitate convenerunt. Unde et i!em ite,fe:mptor noster,
cnm asello sedens, Jerusalem ten*!eret, sicut Evan
gelista testatur : ' Multi vestimenta sua straverunt
in via, alii autem frondes cædebanl de arboribus e1
sternebant in via : et qui præi:)ani et qui sequeban
tur, clamabant, dicentes : Hosanna, benedictus qui
venit in nomine Domini (Matth. xxi). » Salvator
etenim noster asello sedens, Jerusalem tendit,
quando uniuscujusque fidelis animam regens, videli
cet jumentum suum, ad pacis intimæ visionem dulit [3
jiimentum; sedet etiam, cum sanctæ Ecclesi* i,niver
saliter præsidet, eamque in supernæ pacis desiderium
accendit. Multi autem vestimenta sua in via sternunt,
quia corpora sua per abstinentiam edomant, ut ei
iter ad mentem parent, vel exempla bona sequenti
bus præbeant. Alii autem frondes vel ramos de ar
boribus cædunt et sternunt in via : quia in doctrina
veritatis verba atque sententias Patrum ex eorum
eloquio excerpunt, et hæc in via Dei ad auditoris ani
mum venientis humili prædicatione submittunt: qnod
indigni quoque et mos niodo facimus. Nam cum Pa
trum sententias in sernaone exhortationis assumimus,
frondes de arboribus cædimus, ut has in via omni pervemimus, dilatare per bonam operationem de
potentis Domini steriamus. Sed qui præibant et qui bemus : De quo in sequenti libro plenius dissere
sequebantur, clamabant Hosanna. °ræcessit quippe C mus.
LIBER DECIMUS QUINTUS.
SEQUITUR CAPUT XL.
« Et mensus est portam a tecto thalami usque ad
« tectum ejus latitudinem vigin!i et quinque cubito
« rum. » (Greg.) Quinque enim carnis sensibus præditi
sumus, videlicet, visu, gustu, olfactu, auditu, atque
tactu. Idem vero quinarius per semetipsum multi
plicatus, ad vicesimum et quintum numerum surgit.
Operari autem quiddam exterius de mandatis cœ
kestibus sive istis corporeis quinque sensibus non va-
lemus. His quippe officiis suis judex aniinus interius
præsidet, et quid exterius agere juste ve! misericor
diter possit, quasi eisdem officiis renuntiantibtis ac
deservientibus agnoscit. Cum ergo timore omnipo
tentis Domini animus impletur, aecesse esi ut quin
que nostri sensus nobis velul subjecta officia im
bonam operationem deserviant, per quos cum ali
quid agere misericorditer cœperimus, pliis se quot;
die ipsa umisericordia aperit, et quasi sinus boni ope
ris expandit. Quinque igitur sensus inultiplicantur
in se, dum hoc quod per ipsos agitur, in bono quo
tidie opere per profectum multiplicatur. Unde eu la
titudo esse viginti et .quinque cubitorum dicitur :
quia timor tenaciae et pigrido angusta est. Quisquis
** A
electi, sive qui in Jud;ea esse potuerunt, sive qui nunc
in Ecclesia existunt, mediatorcm Dei et hominum cre
divierunt, et crediiint qui præeunt, et qui sequuntur.
llosaana clama!): nt : Hosanna autem latina lingua,
sa!va : nos dit itur. Ab ipso enim salutem et priores
qui esierunt, et pr;esentes quærunt, ct benedictum qui
venit in non;ine Doir.ini confitentur. Thalami ergo
ejus hinc et inde sunt : quia corda amantiu:m fidem
qn;c in illo est, et a priore parte s;rculi, et ab ultitia
complectuntur : « Et ivensis est, inquit, parteim a
tecto thalami usque ad lectum ejus latitudine viginti
et quinque cubilorum. » S;epe jam diximus portam
fidem, el per eamdem fidem ipsum creatorem no
strum mediatorem Dei et hominum Jesum Christum
posse signari, quia per fideua quæ in eo est, introitus
ad vita:m patet. Sed etiam Scripturam sacram qu;e
nobis eandem ipsam fidem in ltedemptoris nostri
intellectu;m aperit, non immerito portam accepimus.
Quia ea ut oportet cognita, ad intelligenda visibilia
intramus : Porta quoque, id est, sacrum eloquium
habet lectum, quia necduin omuia penetrare intel
leclu possumus de cœlestibus audimus. Itestat ergo,
ut in his quæ intelligimus, in profectu quotidie cha
ritatis ambulemus. Et quamvis in nobis proximi no
stri non videant quantum diligantur a nobis, atque
in sacro cloquio, ea quae necdum intelligimus, hu
hmiliter veneramur, in his tamen ad quæ intelligend®
enim ideo indigenti dare panem metuit, ne sibi desit,
adhuc in angustia timoris est. Quisquis ideo vesti
mentum algenti non porrigit, quia hoc solus habere
concupiscit, adhuc tenaciæ suæ angustia coarctatur.
Quisquis ideo bonum non agit; quia tepore animi
pigrescit, ipse ei suus tepor angustia est. Respicere
autem inopem, exaudire precem, largiri stipem,
præbere defensionem, atque pro ejusdem defensione
0 pauperis, adversantis cujuslibet inimicitias non ti
mere, magna mentis latitudo est. Mensuretur ergo
inter thalamum et portam ea quæ interjacet latitudo
cubitis viginti et quinque; quia in exteriore sen
suum operatione probatur et cognoscitur quae invi
sibilia instruamus. Si igitur hoc in loco, ut prælixi
mus, porta Scriptura sacra accipitur, quærendum
cst quid per tectum thalami, quid per teclum portæ
signetur. Sed habel thalamus tecuum : quia operta
est mens amanlium, et ad hoc fervor amoris in oc
culto est. IIabet quoque et porta tectum, quia Scri
tura sacra tota quidem propter nos scripta est, sed
non tota intelligitur a nobis. Multa quippe in illa ita
aperta sunt, ut pascant parvulos. Quædam vero
obscurioribus sententiis, ut exerceant fortes, quate
 §). 1 B. RABANI MAURI ARCH1EP. \f0GUNT OPERUM PARS II. 912

,,us cam i,l)orc intellecta pliis grata sint. Nonnulla A mel in Deo et proximo concupimtis, usque ad ingres
autem ita in ea clausa sunt, ut dum ea non in stim regni debemus omne quo l possumus multipli
telligimus agnoscentes infirma nostræ cæcitatis, cifer atque incessanter operari. A tecto itaque tha
ad humi!itatem imagis quam ad intelligentiam laiui, usque ad te tuam portæ, magna latitudo esu :
proficiamus. Sunt enim quaedam quae ila de cœ quia ex gratia qua inchoamus Deum diligere, usque
festibus loquuntur, ut solis illis supernis civibus in al ipsam dilectionem, quæ nobis aditum cœlestis re
patria sua persistentihus pateant: necdumque molis gni aperit, debemus nosmetipsos in magna bonorum
peregrinantibus reserentur. Nam si quis ad urbem operum actione dilatare, adversa patienter perpeti,
incognitam pergens multa de illa in via audiat, quæ benigne libenter impendere, ipsos etiam quos pa
dam quidem ex ratione colligit, quædam vero quia timur amare, habita tribuere, non habita non ani
necdum videt, nullo modo cognoscit : ipsi vero, cives bire : proximos sicut nosmetipsos diligere : eorum
qui in ea sunt, et quæ de illa tacentur, vident, et bona, nostra credere; eorum mala quasiY)ropria
quae de illa dicuntur intelligunt. Nos igitur adhuc in deflere. ln tali ergo mente magna latitudo est, in
via sumus, multa de illa coelesti patria audimus, qua angustia odiorum non est : quam profecto lati
alia jam per spiritum et rationem intelligimus, quæ tudinem ex Dei et proximi amore concepimus, per
lam vero non intellecta veneramur. Unde et de eo B sacra mandata cognovimus. Nam et ipsos latitudine
dem sacro eloquio scriptum est: « Extendens cœlum viginti e' quinque cubitos non inconvenienter intel
sicut pellem, qui tegis in aquis superiora ejus (Psal. ligimus, s: eos juxta sacrum eloquium discutere ve
ciii). » Cœlum quippe sicut pellis extenditur : quia limus. Sex enim cubilis mensuratos thalamos dixe
per ora mortallum Scriptura sacra nobis expositio rat; et sexto die homo est conditus, eoque die Do
- nibus explicatur. Sed sunt aquæ in cœlo, superiores mimus perfecisse opera sua describitur. Unde etiam
videlicet multitudines, id est, angelorum agmina, pro perfectione poni senarius solet, et quia omnem
in quibus ejusdem cœli leguntur superiora. Quia ea, operationem bonam per quatuor sancti Evangelii li
quæ in sacro eloquio altiora et obscuriora sunt, an bros agnovimus : si sex quater ducimus, ad viginti
gelicis solummodo spiritibus patent, et nobis adhuc et quatuor pervenimus. Cui monas additur, quia
incognita perdurant. Habet ergo thalamus tectum, unus est per qticm omnes hene opeiantur. Wi
quia nescit adhuc proximus quantum amatur a ginti ergo et quinque cubitis latitudo hæc expli
proximo. Porta quoque, id est, sacrum eloquium cari debuit : quia omuis bona operatio per quatuor
hal)et lectum, quia necdum omnia penetrare intel sanct. Evangelii, ut diximus, libros agnoscitur, eu in
lectu possumus quæ intrinsecus largitas bonitatis ha unius Dei cognitione et confessione completur. Se
heatur. Nam quidquid jam de Scriptura sacra didice C quitur :
ris, et quam proximum tacitus ames, in latitudine boni « Et ostium contra ostium. » IIoc loco, contra,
operis ostendis. Pateat itaque viginti et quinque non ad adversitalem ponitur, sed ad rectitudinem.
cubilis latitudo inter thalamum et portam : quia in ()stium enim contra ostium est : cum recto itinere
ter charitatem et scientiam, testis est l)ona operatio. ab exteriore ad interiorem aditum pervenitur. In co
Qu;e si fortasse defuerit, profectu certum est, nec gnitione vero omnipotentis Dei primum ostium no
cognovisse te Deum, nec diligere proximum, id est, strum, fides est. Secundum vero, species illius ad
nec portam sacri eloquii, nec amoris thalamum ha quam per fidem ambulando pervenimus. In hac
lere. Et notandum quod a tecto thalami, usque ad etenim vita hanc ingredimur, ut ad illam postmo
lectum portæ dicitur mensuratum : per ca eiim quæ dum perducamur. Ostium ergo contra ostium est.
nol)is in sacra Scriptura cooperta sunt, nostra humi quia per aditum fidei aperitur aditus visionis Dei. Si
litas approbatur. Quia quidquid in illa non intelligi quis vero utraque h;ec ostia in hac vita velit acci
mus, non superbe reprehendere, sed venerari humi pere, neque hoc a salubri intelligentia abhorret. Natn
liter debemus. A tecto ergo thalami usque ad lectum s;epe volumus omnipotentis Dei naturam invisibilem
portæ sit magna latitudo; et ab occultis nostræ cha considerare, sed nequaquam valemus : atque ipsis
ritatis propter proximum usque ad humilitatem difiicultatibus fatigata anima ad semetipsam rece!it,
scientiæ propter Deum, in quantum intelligimus et sibique de se ipsa gradus ascensionum facit, ut pri
valemus bona semper operemur. Potest etiam porta mum semetipsam si valet consideret, et tuuc illam
ipsa jam aditus regni cœlestis intelligi : et habet naturam quæ super ipsam est, in quantum potuerit,
nunc thalamus lectum, habet porta tectum. Quia et investiget. Sed mens nostra, si in carnalibus imagi
quanta sit nostra charitas in Deo et proximo non co nibus fuerit sparsa, nequaquam vel se vel animæ na
gnoscitur : et quando de hoc sæculo ad æternae vitæ turam considerare sufficit : quia per quot cogitatio
requiem introducemur ignoratur. Semper enim no'.is nes ducitur, quasi per tot obstacula cæcatur. Pri
Conditor noster diem mortis nostræ incognitum vo mus ergo gradt:s est, ut se ad se colligat. Secundus,
luit: ut dum semper ignoratur, semper esse proxi ut videat qualis est quod colligat. Tertius, ut super
mus credatur : et tanto quisque ferventior sit in semetipsam surgat, ac se contemplationi auctoris
operatione , quanto et incertus est de vocatione. invisibilis intenden;!o subjiciat, sed se ad se nullo
Unde et latitudo viginti et quiuque cubitorum a tha modo colligit, nisi didicerit terrenarum atque cœ
lamo ad portam tenditur : quia claritatem quam se ieslin:m imaginum phantasmata ab oculo mentis conj
9 {5 C0\l\IENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XV. 9! £.

pescere : quidquid de visu, quidquid de auditu, A calore lutum durat et ceram liquat. Sed fortasse hoc
quidquid de odoratu, quidquid de tactu et gustu in natura luti vel ceræ est, non in ipsa solis sub
corporeo cogitationi ejus occurrerit, respuere atque stantia, quæ in maturis diversis, diversa videtur ope
calcare, quatenus talem se quærat intus, qualis sine rari. Omnipotens autem Deus in semetipso habet
istis est. Nam hæc quando cogitat, quasi quasdam sine immutatione mutabilia disponere, sive diversi
umbras corporum introrsus versat. Abigenda ergo tate sui diversa agere, sive cogitationum vicissitu
sunt omnia maumu discretionis ab oculis mentis, qua dine dissimilia formare longe dissimiliter, operatur
tenus talem se anima consideret, qualis sub Deo, su dissimilia nunquam sibi dissimilis Deus qui et ubi
per corpus creata est; ut a superiore vivificata, vivi que est, et ubique totus est. Ait enim : « Cœlum mihi
ficct inferius quod administrat : quæ et sic infusa sedes est, terra autem scabellum pedum meorum
est, ut non per membrorum partes partibus sit di (Isa. i.xvi). Et de ipso scriptum est quia • coelum
visa; nam in quolibet loco pars corporis si percuti metitur palmo, et terram pugillo concludit (Isa.
tur, tota dolet. Miro autem modo una eademque vi xi.). » Ex qua re considerare necesse est, quia is
vificatione membris præsidens, cum ipsa per natu qui cœ lo velut seuli præsidet, super et intus est : et
ram non diversa sit, per corpus tamen agit diversa. qui cœlum palmo, et terram pugillo concludit, exte
ipsa quippe cst quæ per oculos vidit, per aures au B rius, superius et inferius est. Ut ergo indicaret om
dit, per nares odoratur, per os gustat, per membra nipotens Deus interiorem se esse, et superiorem
oniiiia tangit: et tangeudo, lene ab aspero discernii : omnibus, cœlum sibi sedi esse perhibuit : ut vero se
ei cum tam diversa operatur per sensus, non hæc ostenderet omnia circumdare, cœlum metiri palmo,
diversa, sed una illa in qua ereata est ratione dispo et terram se asserit pugillo concludere. Ipse est ergo
iiit. Cum ergo seipsam sive imaginibus corporis co interior et exterior, ipse inferior et superior : re
gitat, anima jam primum ostium intravit; sed ab hoc gendo superior, portando inferior; replendo interior,
ostio ad aliud tenditur, ut de natura omnipotentis circumdando exterior. Sicque est intus, ut extra sit :
Dei aliquid contempletur. Anima itaque in corpore sic circumdat ut penetret. Sic præsidet ut portet :
vita est carnis. Deus vero qui vivificat omnia vita sic portat ut pr;esideat. Cum ergo sublevata ad se
est animarum. Si igitur tantæ est magnitudinis, ul ipsam anima suum modulum et intelligit, et quia
comprehendi non possit vita vivificata, quis inlelle corporalia omnia lranscendat agnoscit, atque ab in
ctu comprehendere valeat, quantæ majestatis sit vita telleclu suo se ad auctoris intellectum tendit, quid
vivificans. Sed hoc ipsum considerare atque discer jam hæc uisi ostium, quod est contra ostium aspicit?
nere jam est aliquatenus intrare. Quia ex sua æsti Unde et auctori omnium Propheta dicit : « Mirabilis
matione anima colligit quid de incircumscripto spi- C. facta est scientia tua ex ume (Psal. cxxxviii). » Quia
• itu sentiat, quæ incomprehensibiliter regit, quæ quantumlibet intenderit, nec semetipsam anima per
incomprehensibiliter creavit. Conditor etenim noster fecte sufficit penetrare : quanto magis illius magni
longe incomparabiliter creaturæ suæ præsidet, et tudinem qui potuit et animam condere ! Cumque in
quædam operatur ut sint, nec tamen vivant. Quædam scientiæ Dei intellectu laboraret lassescens ac defi
vero ut sint et vivant, nec tamen discernere aliquid ciens subdidit: Confortata est nec potero ad eam.
de vita valeant. Quædam autem ut sint vivant atque Sed cum conantes atque tendentes quiddam jam de
discernant. Et operatus unus omnia, sed in omnibus invisibili natura conspicere lassamur, reverberamur,
non divisus : est enim vere summus, et nunquam repellimur : etsi interiora penetrare non possumus,
sibi dissimilis. Anima etsi per naturam sibimetipsi tamen jam ab exteriori ostio interius ostium videmus.
diversa non est, per cogilationem tamen diversa est. Ipse enim considerationis labor ostium est qui osten
Eo enim momenti ictu quo de visu cogitat, de au dit aliquid ex eo quod intus est, etsi adliuc quod in
ditu cogitare obliviscitur : et eo momenti ictu quo de grediendi potestas non est.
auditu vel gustu cogitat, de odoratu vel tactu cogi « Et fecit frontes per sexaginta cubitos, et ad
tare non prævalet : quia per intentionem et ol)livio • frontem atrium portæ undique per circuitum, et
nem fit semper sibimetipsi dissimilis, ut nunc hoc, « ante faciem portæ quæ pertingebat usque ad fa
nunc illud cogitatione teneat. Omnipotens autem Deus • ciem vestibuli portæ interioris quinquaginta cubi
quia sibimetipsi dissimilis non est, ea virtute videt, * tos, et fenestras obliquas in thalamis, ct in fronti
qua audit omnia ; ea virtute creat, qua indicat crea • bus eorum quæ erant intra portam undique per
turam ejus. Ergo et videre simul omnia, administrare • circuitum. Similiter autem erant et in vestibulis
est : et administrare conspicere. Alia cogitatione * fenestræ per gyruum intrinseciis, et ante frontes
Iustos adjuvat , atque alia injustos damnat. Sed • pictura palmarum. » (IIieron.) Puto autem inter
una eadem sex naturæ singularis sibi semper indis murum templi extrinsecus per circuitum et ipsam
similis dissimilia disponit. Cur autem hoc de poten ædem in atrio, hoc est in medio, quædam fuisse pro
tia creatoris admiremur, quia virtutis ejus vestigia, pter ornatum posita, quæ Symmaclius interpretatur
et in creatura conspicimus. Natura quippe luti et circumstantias, id est, stantia quædam, et de terræ
ceræ diversa est : solis vero radius non est diversus. solo erecta in sublime , et haec sexaginta cubitorum
Et tamen cum diversus non sit, diversa sunt quæ in obtinere spatium. Rursumque cgredientibus de
auto operatur, et cera : quia uno eodem sui ignis porta interiori ad faciem vestibuli, quod respiciebat
 -*
£f:; B. RABANl MAUI{l AItCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
portam exteriorem quinquaginta cubitos obtinuisse A decies ducta in sexagenarium numerum
locum in quibus fenestræ erant obliquæ, quas se
ptuaginta absconditas, Symmachus topicos vocat.
Et hæ fenestr;e crant in thalamis, hoc est, in cubi
culis singulis et porticibus, quæ ante cubicula ten
debantur, obtinentes cubitos quinquaginta. Quae fc
nestræ obliquæ sive topice idcirco a sagittis vocabulum
perceperunt, quod instar sagittarum angustum in
;edes lumen immittant, et intrinsecus dilatentur, oin
iiaque per circuitiiam plena erant hujuscemodi
fenestris. Et ante frontes, inquit, porticuum pi
clura sive cælatura palmarum : per quæ ostenditur
in introitu portæ, statimque ingredientibus murum
sexagi;;ta occurrere cubita, cum variis ornamentis
quæ referuntur ad conditionem mundi : ut ex crea
turis Creator intelligatur, et omnia ordine et ratio B ginta ad centesimum numerum computando perve
ne currentia ostendant inundi varietatem, qui apud
Græcos xóauo;, ab ornatu nomen accepit, et in sex
diebus factus est, ut per singulos dies decadæ sin
gulæ supputentur, quem perfectum numerum supra
diximus. Post hæc ingredientibus nobis atrium inte
rius occurrunt ante ipsum vestibulum portæ interio
ris thalami cum obliquis fenestris. Quinquaginta cu
bitorum tenent spatium, qui et ipse sacratus est
numerus. Et post septem hebdomadas plenas festi
vitatis el gaudii, ocdoadis prima incipit dies, quæ
est resurrectionis : et introducit nos ad viciniam
templi. Cum enim omnia fecerimus, agentes prioris
erroris pœnitentiam , tunc vicini et proximi eflici
mur Deo, ut in exteriori atrio notitiam Creatoris
ereaturarum ordo nos doceat atque constantia, et C
in interiori, verusJubilæus, in quo omnia nobis debita
dimittuntur, instruat 0*0) oyiav, et introducat ad
sancta sanctorum. Notandum quoque quod interius
atrium plures fenestras habeat, non directas et
:equales, sed obliquas et angustas exterius, et se
intrinsectis dilatantes, ut per parva quædam fora
mina possimus ad interiora penetrare, et ad claris
simi luminis, quod versatur in templo, plenitudinem
pervenire. Denique post septuaginta et quinquaginta
cubitos et thalamos, et porticus, et frontes porti
cuum, et fenestras plurimas, per circuitum palma
rtim, nobis cælatura vel pictura monstratur, ut de
mundo victoriam possidentes digni efficiamur pal largitur, et per hanc fortasse in corde extollitur,
imas videre virtutum. Sequitur : « Et fecit, inquit, nec ex charitate proximi inopiae subvenit, sed se
frontes per sexaginta cubitos , et ad frontem atrium D per elationem tacitam extollit, frontem quidem in
portæ undique per circuitum. » (Gregor.) Saepe jam
diximus senario numero perfectionem boni operis
designari : non illud sequentes, quod conati suiit
hujus sæculi sapientes astruere, dicentes idcirco se
narium numerum esse perfectum, quia suo ordine
numeratus perficitur : ut cum umus, duo, tres, di
cuntur, senarius numerus impleatur : vel quia in tri
bus partibus dividitur, id est sexta, tertia et dimidia,
videlicet in uno, duobus et tribus; sed idcirco sena
rium numerum dicimus esse perfectum, quia, sicut
paulo ante dictum est, sexto die perfecit Deus omnia
epera sua. Qiioniam vero peccatori homini legem
dedit, quae in deceiw præceptis adscripta est, et sex
9{G
surgunt,
recte per sexaginta cubitos bonorum operum per
fectio designatur. Quod aperte etiam Dominus in
Evangelio designat; qui cum parabolam seminantis
exponeret, dixit : Aliud cecidit in terram bonam, et
dabat fructum ascendentem et crescentem : et affe
rel)at unum triginta, unum sexaginta, et unum cen
tiim. Fructus etenim terræ bonæ triginta affert, cum
mens perfectionem fidei, quæ est in Trinitate, con
ceperit. Sexaginta affert, cum bonae vitae opera perfe
cta protulerit. Centum vero affert, cum ad æternæ
vitæ contemplationem profecerit. Sinistra enim no
stra est præsens vita : dextera vero, vita ventura.
Et recte per centenarium numerum æternæ vitæ con
templatio designatur : quia cum post triginta ac sexa
nimus, idem centenarius in dexteram transit. Fides
atque operatio adhuc in sinistra est, quia hic adliiie
positi, et credimus quod non videmus, et operamur ut
videamus. Cum vero jam se animus in contempla
tione aeternæ vitæ suspenderit, quasi ad dexteram
manum computus pervenit. Fecit itaque frontes per
sexaginta cubitos; quia enim per sexagenarium hu
merum perfectio, quid per frontes ædificii, nisi ipsa
opera designantur, quæ exterius videntur? Praedica
tionis enim verbum proximis tribuere, et alimenta
esurientibus, vestimentaque algentibus dare, et pro
Lono opere patienter adversa sustinere, quid aliud
quam frontes sunt ædificii coelestis? Quia pulchritu
do operum exteriorum ornat habitaculum Dei, quod
adhuc latet intrinsecus. Sed istæ frontes habent
atrium umdique per circuitum, quia in hoc magna
sunt opera, si hæc in mente dilatat amplitudo cha
ritatis. De charitate quippe scriptum est, « Latum
mandatum tuum nimis. » Atrium ergo ante frontem
est, id est, in perfectione operis latitudo dilectionis.
Et notandum quod dicitur, • undique per circuitum •,
ut videlicct homo per omne quod agit semper se in
charitatis amplitudine dilatet, ne hunc aut tinor
aut odia angustent. Si quis enim de verbo Dei lo
qui;ur, et charitatem quam prædicat in mente non
servat, ædificii frontem habet, sed atrium ante fron
tem non habet. Si quis eleemosynam indigentibus
a:dificio ostendit, sed juxta frontem atrium non fe
cit. Si quis illatas a proximo contumelias tolerat, et
male ohjecta tacitus portat, magna est patientia
quam demonstrat; sed si dolorem in corde non ha
beat, si lucrari ad tranquillitatem mansuetudinis
etiam ipsum qui male excesserat, qu crat. * Nam si
patientiam exterius adhibens, intus dolorem tenet,
nec amat eum quem sustinet, habet quidem fron
tem in ædificio, sed ante frontem atrium non habet:
quia is qui se angustiae odiorum subdidit, profecto
charitatis latitudinem amisit. Nam sieut in supe
riore parte jam diximus, patientia vera est, quæ et
ipsum amat quem portat; nam tolerare, sed odisse,
 £ 17 COMMENT. IN EZECIIiELEM. — LIB.
11)1 est virtus mansuetudinis, sed velamentum furo- A ligentiam : charitas in atrio, quia mentem dilaiat
iis. Et r.otandum quod hoc ipsum alrium portæ di in amorem : spes in loco quinquaginta describitur
ciiur. Porta nostra quippe est aditus ad regnum : cuhitis, quia per desideria alque suspiria introducit
Et Deum ac proximum amare, jam ad ingressum re
giii est tendere. In quantum enim quisque amat,
in tantum ad ingressum propinquat. lii quantum
vero amare negligit, in tantum ingredi recusai :
quia nec studet videre quod appetit. Tunc ergo ha
lemus atrium portæ, quando ex latitudine charitatis
ad supernam vitam , quam adhuc contingere mini
ine possumus, jam per desiderium iniramus. ltaque
cum bonum opus erga proximum agitur, restat ut
ejusdem boni operis intentio discernatur, si non
praesentis gratiæ retributionem quærit, sed spem
suam animus ad futuram promissionem tendit, ut
ex temporalibus æterna, ex terrenis coeleslia speret.
Spes enim coelestium mentem solidat, ne concutia
itir fluctibus tumultuum terref;orum. De qua et per
Paiil:im dicitur : • Quam sicut anchoram habemus
animæ tutam, fac firmam et incedentem usque ad
interiora velaminis. » De quibus interioribus hic quo
que suljungitur : « Et ante faciem portæ, quæ per
tingebal usque ad faciem vestibuli portæ interioris
quinquaginta cubitos. » IIoc quod hoc loco dicitur,
• ante faciem portæ » non exterior, sed interior an
te portam locus describitur, dum usque ad faciem
vestibuli port;e interioris pertingere perhibetur.
Unde et idem locus quinquaginta cubitis dicitur
mensuratus. Per quinquagenarium quippe numerum,
requies æterna signatur. Habet enim septenarius
numerus perfectionem suam, quia eo die, dierum
numerus est completus, et per legem sabbatus in
requiem datus est. Ipse autem septenarius per se
metipsum multiplicatus ad quadraginta et novem
ducitur. Cui si monas additur, ad quinquagenarium
numerum pervenitur : quia omnis nostra perfectio
in illius unius contemplatione erit, in cujus nobis
visione jam minus aliquid salutis et gaudii non erit.
Hinc etiain Jubilæus, id est, ann. quinquaginta in
requiem datus est, quia quisquis ad omnipotentis
Dei gaudia æterna pervenerit, laborem et gemitum
non habebit. Notandum vero, quod locus qui de
scribitur per quinquaginta cubitos tendi ad faciem
vestibuli portæ interioris pertingere memoratur.
Non ergo hoc loco Propheta jam ipsum vestibulum
portæ interioris, sed locum interius, qui tendit ad
vestibulum portæ interioris narrat; per quem lo
cum wtique, sicut diximus, spes nostra signatur ;
quæ, dum æternam requiem quærit, menlem ad
vestibulum portæ interioris ducit. Hoc ipsum enim,
quod desideramus cœlestia, quod ad promissa gau
«iia suspiramus, quod æternæ vitæ requiem quæri
imus, jam ad interioris vestibuli faciem propinqua
inus. Signetur ergo per portam fides, per atrium
charitas : per locum vero qui ad faciem vestibuli
portæ interioris propinquat, figuretur spes, sine
quibus tribus virtutibus quisquis jam uti ratione po
test, ingredi ad coeleste ædificium non potest. IIa
i*e- tur ergo fides iii porta, quia introducit ad intel
XV. 9{$
animu:m ad secreta gaudia quietis : de qua quiete
etsi adhuc sicut est veritatis lumen non cernimus, jam
tamen per rimas intelligentiæ aliquid videmus. Unde
et hic subditur : « Et fenestras ol)liquas in thala
mis. » In fenestris obliquis pars illa, per quam lu
mea intrat, angusta est, sed pars interior qu;e
lumen suscipit lala , quia mentes contemplantium,
quamvis aliquid tenuiter de vero lumine videant, in
semetipsis tamen magna amplitudine dilatantur.
Qu;e videlicet et ipsa quæ coiispiciunt capere pauca
vix possunt. Exiguum valde est, quod de æternitate
contemplantis vident, sed ex ipso exiguo laxatur
sinus mentium in augmentum fervoris et amoris : et
inde apud se amplæ fiunt, unde ad se veritatis lu
men quasi per angustias admittunt. Quae magnitudo
contemplationis, quia concedi nonnisi amanlibus p0
test, in thalamis obliquæ fenestræ esse perhibentur,
vel in his quæ juxta thalamos non jam extrinsecus.
sed esse intrinsecus dicuntur. Nam de iisdem fenes
tris subditur : , Et in frontibus eorum quæ erant
intra portam, undique per circuitum. » Erant enim in
thalamis : erant et in frontibus eorum, quæ intra por
tam undique per circuitum fuerant constructa : quia
qui cor intus habet, ipse quoque lumen contemplationis
suscipit. Nam quia adhuc exteriora immoderatius cogi
tant, quæ sint de æterno lumine rimæ contemplationis
ignorant. Neque enim cum corporearum rerum ima
ginibus illa se infusio incorporeæ lucis capitur, quia
dum sola visibilia cogitantur, lumen invisibile ad
mentem non admittitur. Sed quisquis lumini contem
plationis intendit, curare magnopere debet, ut inen
tem semper in humilitate custodiat : nunquam se
de gratia qua infundilur, extollat, et ipsas quæ
mentes contemplantium signant, quales sint obliquæ
fenestræ consideret. Per obliquas etenim fenestras
lumen intrat, et fur non intrat, quia hi qui veri spe
culatores sunt, semper sensum in humilitate depri
munt, atque ad eorum mentes intelligentia contem
plationis intrat, sed jactantia elationis non intrat.
Et patent itaque fenestræ et munitæ sunt : quia eu
aperta est im menlibus eorum gratia, qua replen
tur, et tamen ad se adversarium ingredi per super
biam non permittunt. Notandum vero, quod intra
portam undique per circuitum fenestræ ol)liquae
esse memorantur. Non enim comtemplationis gratia
summis datur, et miniunis non datur : sed sæpe hanc
summi, saepe minimi, saepius remoti, aliquando
etiam conjugati percipiunt. Si ergo nullum est fide
lium officium, a quo possit gratia contemplationis
excludi , quisquis cor intus habet, illustrari etiam
lumine contemplationis potest : quia inlra portam
undique per circuitum fenestræ obliquæ constructæ
sunt , ut nemo de hac gratia quasi de singularitate
glorietur. Nullus se domum veri luminis æstimet ha
bere privatum : quia in eo quod se habere praeci
purus putat, sæpe alter est ditior, quem habere apud
$, 19
H. RABANI MAURI AttciiiEP. AfogUNT. OPERUM PARS II. 928

se boui aliquid non putat. Unde hic quoque adhuc A facere, leprosos mundare, dæmonia ejicere. tactu
ayte su!)jungitur : « Siniiliter autem erant et in vesti aegritudines corporum fugare, prophetiæ spiritu ven
lulis fenestræ per gyrum intrinsecus. » Postquam tura praedicere. Cuncta itaqne hæc necdum pa!nae
Jixit a fenestras in frontibus, » adjungit * fenestras sunt, sed adhuc pictura palmarum. Nam ha:c a'i
in vestibulis per gyrum intrinsecus. » Quia non so quando dantur et reprobis; unde per Evangelium
lum alta sanet ae Ecc!esi;e ;uembra, qu;e proeminent Veritas dicit (Luc. xiii): « Multi dicent mibi in iiia
habent contemplationis gratiam, sed plerumque hoc die, Domine. Domine, monne in nomine ttio propbe
•loni:m etiam il!a inen:!,ra percipiunt, quæ etsi jam 1avimus; et in nomine tuo dæmonia ejecimus; et iu
per desiferium ad summa emicant, tamen adhuc tuo nomine virtutes multas fecimus? Et tunc confi

per ofíicium im iiiio jacent. Nisi enim et his qui de lebor illis quia nunquam novi vos : discedite a me
specti videntur, oiunipotens Deus lumen contempla qui operamini iniquitatem. » Unum vero sigistitu
tionis infunderet, fenestræ in vestibulis non fuissent. electionis est soliditas charitatis, sicut scriptum
Videmus itaque alios in sumimis locis sanctæ Eccle est : « In hoc seietur quia mei discipuli estis, si di
si;e constitutos alta de cœlestibus loqui; miro stu lectionem habueritis ad*invicem (Joan. xiii). » II;ec
dio in quautum illustrata mens suflicit, supernae autem miracula cum electi faciant, longe dissimi!i
patriæ secreta rimari. Fenestrae sunt in frontibus. fi ter a reprobis faciunt. Quia quod electi ex charitate,
Alii vero in sanctae ecclesiæ sinu continentur, et hoc reprobi student agere per elationem : sed eis
despecti humanis oculis videntur, sed apiid se sa dem electis et ipsa mira qiiae per charitatem faciunt,
pientiæ studiis vacant : ad cœlestia amhehant atque, non jam palmæ sunt, sed adhuc pietura palmarum,
in quantum prævalent, quae sint gaudia aeterna com quia de eis foris ostenditur, quales apud omnipoten
sideranl. Fenestræ itaque obliqu;e sunt : sed in his tcm Dominum intus habeantur. ibi autem eis pal
sol non est. I}ene autem dicitur per gyrum : quia una erit, ubi jam mortis contentio non erit. Nam
omnis inquisitio secretarum rerum gyrum habet, prælicator egregius tunc aspexit pahnam veram
dum in cogitatione sua dicit animiis : Putasne hoc? vincentibus dari, cum resurrectionem prævidit mor
putasne illud est? Quasi circuit ut inveniat quo I uiorum fieri sicut dicit : « 0portet enim corruptibile
quaerit. Cui cum in circumscriptum lumen erumpere hoc indiiere incorruptionem, et mortale hoc induere
in agnitione cœperit, quasi per obliquam fenestram ium mortalitatem, tum: fiet serimo qui scriptus est :
radius veritatis venit. Sic quippe in contemplatione Absorpta est mors in victoria. Ubi est mors, vi
nostra multa cogitationibus circumeundo perficimus: ctoria tua? lil)i est stimultis tuus? (I Cor. xv.) » Tune
sicut exempla bonorum s;epe quærimus, ui in mori ergo erit perfecta victoria, cum mors p!ene fuerit
I)us proficiamus. Nam cum jam cogitat animus ad C absorpta.
„meliora transire , quidquid melius de aliis audire v Et eduxit me ad atrium exterius, Et cccc gazo
possit, exquirit : nunc htijtis, nunc sancti alteritis • pliylacia et pavimentum stratum lapide in atriuin
vitam ventilat. Unde et electus quii!am, qui in ex « per circuitum : triginta gazophylacia in circuitu pa
panso sinu sanctæ ecclesiæ, per uuiversum mundum vimenti, et pavimentum in fronte portarum erat infe
mentis oculos miserat honorum vitam ad imitatio • rius. Et mensus est latitudinem a facie portæ inferio
nem requirens, dicebat : « Circuibo et immolabo in « ris usque ad frontem atrii interioris extrinsecus, cen- '
tabernaculo ejus hostiam jubilationis (Psal. xxvi). » • tum cubitos ad orientem et ad aquilonem. » (Ilie
Ecce, nu immolaret jubilationis hostiam eircumibat . rom.) Vir ergo ille qui habebat funiculum cæmenta
quia nisi animum huc illucque ad honorum vitam riorum in manu et calamum mcnsuræ, et stabat ii,
exquirendam mitteret, ipse usq:ie ad jubilationis sa porta, inter caetera quae prophetæ monstrabat aspe
crificium non perveniret. Cum vero sancti viri intra ctui post atrium sexaginta cubitorum, et aliud vesti
£cclesiam ad loca summa perdncuntur, eorum vita l)iilum portae interioris quod tenebat quinqnaginta
quasi in speculo ponitur, ut cuncti videant bona qnæ cubitos, eduxit prophetam ad atrium exterius, sive
debeant imitari. Unde et adhuc apte subditur: « Et ut in Septuaginta continetur, introduxit ad atrium in
ante frontes pictura palmarum. » Quid per palmas, terius. Satisque miror juxta litteram et Septuaginta
misi præmia victoriae designantur? Ipsae quippe dari quomodo post exteriora atrii septuaginta et quin
victoriae solent. Unde de his quoqu • qui in certamine quaginta cubitos tenentia, interius sit atrium, quod
inartyrii antiquum hostem vicerant, et jam victores in latitudine centiim cubitorum tendatur spatiis :
in patria gaudebant, scriptum est : « Palmae in ma nisi forte juxta mysticos intellectus, et profectus im
nibus eorum, et clamabant voce magna dicentes : gredientium quæ interiora in doctrinis fuerint, la
Salus Deo nostro, qui sedet super thronium, et Agno tiora sint. Introductus autem in atrium interius, sive
(Apoc. vii). » Palmas quippe in manibus habere, est ductus ad exterius atrium, ut in llebraico continetur,
victorias in operatione tenuisse , cujiis operationis statim intuitus est triginta thalamos vel gazophylacia.
palma ibi tribuetur, ubi jam sine certamine gaudetnr. Et ut Symmachus interpretatus est excdras, quae ha
Unde hic non dicitur, palmæ ante frontes, sed ante iiitationi I.evitarum atque sacerdotum fuerant prae
frontes pictura palmarum. Ibi enim victoria videbi paratæ, et pavimentum vivis stratum lapidibus, sive
tur, ubi jam sine fine gaudebitur. Nam plerumque intercolumnia ut ostendatur interius atrium vel ex
sauctos, viros aspicimus mira agere, virtutes multas tcrius habere anle fores ordinem columnarum, ct
921 COMMENT. IN EZECHIELEM. — I.IB. XV
pavimentum in fronte portarum, sive porticus post A quod muitas fruges faceret, et famem judaici populi
tergum portarum. In quibus porticibus puto colum
nas ordine fuisse dispositas : ut ante gazophylacia
rssent porticus, et in frontibus porticuum columnæ
porticns sustinentes. Pavimentum autem quod stra
tmm erat lapidibus, et ante porticus atrii tendebatur,
inferius erat ascensione porticuum, et eamdem ha
bebat longitudinem quam thalamorum ædi$catio
possidebat. Mensusque est idem vir in cujus maum
crat funiculus et calamus a facie portæ inferioris,
sive, ut Septuaginta volunt, exterioris us(|ue ad fron
tem atrii vel portæ interioris, centum cubitos ad
orientem, et ut in Hebraico dicitur, et ad aquilonem.
Ex quibus intelligimus illud evangelicum quod a Sal
vatore narratur, missæ in agrum sementis in terram
B tum hoc foris est quod exprimi voce potest. Ait ita
honam qu:e multiplicet fruges pro varietate virtutum
in tricenarium, et in sexagenarium et centenarium
numerum, hujusloci vaticinio convenire: et hic enim
trigesimus et sexagesimus et centesimus numerus p0
nitur, ut his quasi gradibus ad perfectam scientiam
pervenire valeamus, ita duntaxat ut ad interiorem
aedem quinquagenarius mos perducat numerus, qui
finito septem hebdomadarum sabbato in diem resur
rectionis erumpit. Gazophylacia autem appellantur,
quæ plena sunt spirituaIibus divitiis, de quibus scri
ptum est : « Redemptio animæ viri propriæ divitiæ
(Prov. xiii). » Super quibus et Paulus apostolus con
graulatur discipulis suis, quod pleni sint omni verbo
ê, omni scientiâ. Gaza autem lingua Persarum divi per semetipsos intelligere audita nequeunt, sed ea
tiae nuncupantur. Vel certe thalami, qui Græce di- C
cuntur raaroyoptx ostendunt sponsi adventui cubi
cula præparata qu;e fuere triginta numero, ut per
fectam ætatem habitantium demonstrarent. Et pavi
mentum stratum erat lapide, ne luto et terra et pul
vere peccatorum habitantium polluerentur vestigia,
sed ut super vivos incellerent lapides quibus ædifi
catur templum Dei. Sive intercolumnia erant ante
uhalamorum fores, quæ impositum desuper ;edificium
gustentarent. Istæ sunt columnæ de quibus et Paulus
apostolus scribit (Gal. ii): « Dextras dederunt mihi
et Barnabæ, P, trus et Joannes, qui videbantur C0
lumnæ esse. » Et in alio loco (I Tim. ii) : ' C0 divitiis magna distantia, quia spiritales divitiæ ero
lumna et firmamentum veritatis. » Et in Joannis
Apocalypsi legimus (Apoc. iii) : ' Qui vicerit, faciam gatæ proficiunt, terrenæ autem divitiæ aut erogantur
et deficiunt, aut retinentur et utiles non sunt. Qui
eúm columnam in templo Dei mei, et foras non D.
egredietur amplius. » Pavimentum ergo quod erat in
fronte portarum, de quo jam diximus, sive porticus
post tergum portarum, quæ habitatores thalamorum
ál, iml)ril)us defendebant, erat inferius. Semper
enim quae inferiora sunt, in altioribus collocantur,
ut ad mystica atque secreta et plena divitiis spirita
Iil)us ascensu et gradibus pervenire possimus. Ple
rumque numerus atque perfectus in decem decada
,um numero est, qui et sementem Isaac centeia
fruge multiplicat. Sed quia in terra erat, et adhuc di
cere poterat : « Advena sum ego et peregrinus, si
cut omncs patres mei (Gen. xxiii); » hordeüm se
visse et centesimam frugem messuis5e narratur :
nec tum cvim granum tritici mortuum fuerat in terra,
9>2
audiendi sermonis Dei saturaret eo pane qui de coelo
descendit. (Greg.) Postquam de contemplationis
gratia obliquas fenestras insinuans propheta multa
locutus est, eductum se exterius dicit, et gazophyla
cia vidisse commemorat. In quibus gazophylaciis
quid aliud quam doctorum scientia designatur? Sed
certe hac in re quæri potest, eum doctores sancti
spiritalia atqu • terrena doceant, cur propheta edu
ctum se exterius dicit, et gazophylacia foris vidisse?
Sed sciendum est quia alia est contemplatio, quæ
tantum videt quamtum dicere non valet : alia vero
scientia at,ue doctrina qu;e tantum videt quantum
exprimere per linguam possit. In comparatione quippe
illius luminis quod voce exprimi non potest quasi to
que : ¢ Et eduxit nie ad atrium exterius, et ecce ga
zophylacia et pavimentum stratum lapide in atrium
per circuitum. » Quia sermone Græco phylaxe ser
vare dicitur, et gazæ lingua Persica divitiæ vocan
tur, gazophylacium locus appellari solet quo divitiæ
servantur. Quid itaque per gazophylacia designatur,
nisi, ut prædiximus, corda doctorum sapienti;e atque
scientiæ divitiis plena? Quia juxta Pauli vocem :
« Alii datur per Spiritum sermo sapientiæ, alii sermo
scientiæ in eodem Spiritu (I Cor. xii). Sunt enim
quidam qui per donum gratiæ, et ipsa intelligunt qu;e
exponi a doctoribus non andierunt, hi videlicet ser
mones sapientiæ perceperunt. Et sunt qui!am qui
quæ in expositoribus legerunt, retinent atque scien
ter proferunt, quæ lecta didicerumt. Unde itaque ist'
nisi sermone scientiæ pleni sunt? Quamvis hoc in
telligi et aliter possit, quia sapientia ad vitam, scicn
tia vero pertinet ad doctrinam. Qui igitur bene vivit
et prudenter prædicat, gazophylacium spiritalis ædi
ficii recte nominatur, quia ab ejus ore divitiæ di
spensantur. His divitiis abundare discipulos idem
magister gentium viderat cum dicebat : « Divites
facti estis in illo, in omni verbo et in omni scientia
(I Cor. 1,); » excepto autem eo quod ad æternam
patriam divitiæ spiritales ducunt. Est eis a terrenis
ergo has in se veras divitias continent, recte gazo
pliylacia vocantur. Et habent ipsa gazophylacia pa
vimentum per circuitum, quia eis adhæret ?c subja
cet humilitas auditorum. Quod pavimentum recwe
stratum lapide in atrium dicitur, quia in latitudine
charitatis vicissim sibi junctæ sunt animæ fideles, quæ
ct lapides appellantur pro fortitudine fidei, et stratæ in
pavimento sunt in compage humilitatis. IIas fidelium
montos Petrus apostolus fortes in fide conspexerat
cum dicebat : « Et vos tanquam lapides vivi super
;edificamini domus spiritales (I Petr. 11). De liis lapi
dibus sanctæ Ecclesiæ Dominus per Isaiam dicit (Isa.
liv) : Ponam jaspidem per propugnacula tua, et por
tas tuas in lapides sculptos, universos tertminos tuos in
 025 I}. [ABANI MAURl ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PAItS ll.
\ Iapides desi 'erabiles, omnes filios tuos doctos a Do- A
' mino. Quod ergo Isaias universos Ecclesiæ terminos
lapides desiderabiles vidit, hoc Ezechiel pavimentum
lapide stratum per circuitum esse perhibuit, quia ad
huc de gazophylaciis subdit : • Triginta gazophyla
cia in circuitu pavimenti. » Denarius numerus pro
perfectione semper accipitur, quia in decem præce
ptis legis custodia continetur. Activa etenim et con
templativa vita simul in decalogi mandatis conjun
cta est : quia in eo et amor Dei, et amor proximi
servari jubetur. Amor quippe Dei ad contemplativam,
amor vero proximi pertinet ad activam. Sed uiius
quisque doctor, ut in activam vitam plene se dilatet
atque in contemplativam vigilanter surgat, in sanctæ
Trinitatis fide debet esse perfectus. Unde et eadem
gazophylacia triginta esse memorantur, ut cum de E sese fortiter custodire noluit ne ad motum surgeret,
narius ter ducitur, vita et lingua doctoris in Trini se lamen in commotione fortiter vicit. Unde bene
late solidetur. Sed hac in re illud nobis est vigilan
ter intuendum qtiod propheta, cum gazophylacia de
scripsisset, adjunxit pavimentum per circuitum, at
que inferius sul)jungit gazophylacia in circuitu pavi
menti : quatenus gazophylacia in circuitu pavimenti,
et pavimentum in circuitu gazophylaciorum esse vi
deatur. Pavimentum quippe et gazophylacia eo sunt
ordine distincta, ut et gazophylacia intra pavimen
tum, et pavimentum inter gazopliylacia fuerit stra
tum. Non hoc ergo sine magno mysterio est, quod in
circuitu gazophylaciorum esse dicitur pavimentum,
et in circuitu pavimenti narrantur esse gazophylacia.
Ilabet enim pavimentum in circuitu gazophylacia :
quia vitam audientium erudit quotidie, et custodit C populorum a vita docentium? quia etsi ad regna cœ
lìngua doctorum. Doctores enim boni in sanctæ eru
ditionis verbis modo fomentis dulcedinis, modo aspe
ritate increpationis invigilant, ut auditorum suorum
vitam a vitiis defendant. Sed habent ipsa quoque ga
zophylacia in circuitu pavimentum, quia sæpe etiam
doctorum cor vitiorum tentationibus tangitur, ut
modo elevetur jactatione superbiæ, modo iræ stimu
lis inflammelur. Sed cum bonorum auditorum vitam
considerant, cam quæ profecisse suis exhorlationi
bus pensant, erubescunt tales non esse, quales au
ctore Deo per se conspiciunt alios factos esse, et ante
se in mente stabiliunt, quam plene in culpa laban
tur. Nam cum ipsa sua a doctoribus verba ad memo
riam redeunt, erubescunt non servare quod dicunt.
Unde et per Salomonem dicitur : • Anima laboran- D magna surgere altitudine perpendit. limitari etenim
tis laborat sibi, quia compulit eum os suum (Prov.
xvi). Os enim nostrum nos conpellit ad laborem,
quando per hoc quod diximus a vitiis refrenamur :
quia turpe nimis est, ibi nos negligendo cadere, unde
prædicando conati sumus alios levare. Habent ergo
gazophylacia in circuitu pavimentum, quia doctorum
magna custodia est, vita venerabilis auditorum, et
suus ei sermo fit in adjutorium, quia erubescunt pul
santibus vitiis non resistere qui contra vitia alios
armaverunt. Quia enim quandiu in hac vita vivimus,
contra malignos spiritus quid aliud quam in acie sta
imiis? Sicut prædiximus, doctoris animus forsitan ali
qua elatione pulsatur, sed sive ne ipse pcrc;it, seu ne
924
per exemplum suum alios ad perditionem trahai, vi
gilanter se et festime circumspicit, in cogitationibus
remordet adducta audiuorum suorum ad memoriam,
semetipsum humiliat, et in quibus prævalet, agit ne
elatio principetur in mente, me dominetur in opere.
Scriptum quippe est : i Initium omnis peccati su
perbia (Eccl. x). » Quis ergo erit ante Dei oculos
fructus boni operis, si ex radice putruit elationis?
Sæpe, ut prædictum est, ejus animus tentatur ex ira,
sed citius se ad se circumspiciendo colligit, et disci
plinæ se pondere deprimeiis, agit me motus animi
transeat in sermone, ne erumpat in voce : fitque ut
ira perturbati animi ubi p.
per negligentiam
3113 oritur, ibi -
per judicium suffocata moriatur: qua ex re agitur, ut
ex concepta culpa animus virtutem pariat, quia etsi
per Salomonem dicitur : « Melior est patiens viro
forti, et qui dominatur animo suo expugnatore ur
bium (Prov. xvi). » Et pavimentum in frente porta
rum secundum longitudinem portarum erat inferius.
Si portarum longitudinem ad locum referimus, in
quo portæ erant constructæ, secundum longitudinem
portarum pavimentum erat inferius : quia quantum
tenere locus portarum poterat, tantum tendebatur,
et pavimentum quod erat inferius. Longitudo ergo
pavimenti a portis non erat dissimilis, sed tameu
aequalitas paviinenti non erat cum portis. Quid est
ergo quod pavimentum cum portis longum similiter
erat, sed æquale non erat, nisi quod longe distat vita
lestia tendentes eamdem longanimitatem spei habent,
eadem tamen vivendi studia non habent. Tendatur ergo
pavimentum similiter in longum quia ipsam fidem, ip
sam spem in se retinent auditores quam habere certum
est prædicatores. Sed pavimentum inferius jaceat, ut
omnes auditores prædicatores suos longe a suis meri
tis excellere cognoscant. Sin vero longitudinem por
tarum ipsam, sicut superius diximus, earum altituli
nem intelligere debemus, dum, sicut paulo post scri
ptum est, ad portas gradibus ascendebatur, tanto pa
vimentum jacet inferius, quanto unaquæque porta
surgit in altitudine : quia quanto sanctior est vita
doctoris, tanto fit humilior sensus audientis, et se
metipsum despicit, dum prædicatoris sui vitam in
bona ejus alia forsitan potest, alia non potest, in qui
bus prævalet proficit; in quibus miuime prævalet,
ad humilitatem crescit, et hoc ipsum ergo ei in
provectu est quod ei imitabile ad provectum non
est. Ecce enim si prædicatorum nostrorum ea quæ
legimus facta, et dicla pensamus, in quantum alti
tudine surrexerint portæ agnoscimus. Ut enim ta
ceamus de ostensione signorum. loquamur de vir
tutibus cordium. Certe Paulus, qui se legi mortuum
per legem dicit, qui ut in Christo crederet ei hoc et
lex ipsa prædicavit, magno fidei ardore succensus,
pr;ccepta legis tenere carnaliter noluit, circumcisio
1:cm in gentibus fieri veluit : et cum Petrus apo
925 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XV. 926

stolus servari adhuc :m circumcisione legis consue A verunt fratres qui venerunt a Macedonia (11 Cor.
1udinem ve!!et, ei in faciem restitit, eumque hac in xi). » Consideremus ergo quaniæ altitudinis istæ
re fuisse repreliensibilem dicit, et hoc ejus studium spiritalis ædificii portæ sunt, quas et spiritales pa
discipulis loquens, non solum culpam, sed quod est tres admirantur. Quantum itaque nos in earum admi
magis hypocrisin, id est, simulatioiiem nominat, di ratione humiliari necesse esi qui pavimentum su
cens : w Cum venisset Petrus Antiochiam, in faciem miis! Sed quia sub longitudinis appellatione altitu
ei restiti, quod reprehensibilis erat (Gal. ii). » Et dinem portarum audivimus, nunc aliquid de earum
paulo post : • Et simulationi ejus consenserant cæ latitudine cognoscamus. « Et me:isus est, inqiii!,
teri Jud;ei (Ibid.). » lllem vero apostolorum primus, latitudinem a facie portæ inferioris usque ad frontem
cum multa discipulos admoneret, atque a quibusdam atrii interioris extrinsecus, centum cubitos ad orieri
detrahi de Pauli scriptis agnosceret, dicit : « Sicut tem, et ad aquilonem. » In qüibus verl)is si portam
charissimus frater noster Paulus secundum datam aditum accipimus, quo ad cognitioaem Domini in
sapientiam sibi scripsit vobis loquens in eis de his in tramus, porta iiiferior fides esl; atriim vero inte
quibus sunt quaedam diflicilia intellectu quæ indocti rius contemplatio. Ilabet autem pórta inferior lati
et instabiles depravant, sicut et cæteras scripturas tudinem in facie, quia videlicet fides per charitatis
ad suam ipsorum perditionem (11 Petr. ni). » Ecce B suæ amplitudinem habet eam quæ videtur a proxi
Paulus in Epistolis suis scribit Petrum reprehensibi imis operationem. Quam dum fortiter a perfectioribus
lem : ecce Petrus in epistolis suis asserit Paulum in agi conspicimus, nos qui in bonis actibus argusta
his quæ scripserat, admirandum. Certe enim, nisi le mur, exempla pcr eos imagnæ operationis accipimus,
gisset Petrus Pauli Epistolas, non laudasset. Si au et unaquaeque sancla actio quasi quædam nohis fit
tem legit, quia illic ipse reprehensibilis dicerewur in latitudo itineris, quæ prius erat angustia diflic;ilta
veiiit. Amicus ergo veritatis laudavit etiam quod re tis. Habet quoque atrium interius frontem , quia
prehensus est : atque ei et hoc ipsum placuit, quia in contemplativa vita per quædam signa desideriorum
his non placuerat quæ aliter quam debuerat sensit, et gemituum ostendit quantum intus videat quam
seque etiam minori fratrum ad consensum dedit, at tantum amat. Denarius autcm nnmerus per semet
que in eadem re factus est sequens minoris sui ut ipsum multip!icatus in centenarium surgit. Unde
etiam in hoc præiret, quatenus qui primus erat in recte per centenarium magna perfectio designatur•
apostolatus culmine, esset primus et in humilitate. sicut de electis dicitur : , 0mnis qui relinquit d0
Pensemus ergo in quo montis vertice stetit qui illas mum vel fratres aut sorores, aut patrem, aut ma
Epistolas laudavit, in quibus se scriptum vituperabi trem, aut uxorem, aut filios, aut agros propter no
lem invenit. Quæ illa tanta esse mansuetudo potuit, C men meum, centuplum accipiet, et viiam æternam
quæ quies animi, quae soliditas mentis atque imper possidebit (Matth. xix). » Neque etenim sanctus quis
turbatio cogitationis? Ecce a minore suo et reprehen que ideo terrena deserit, ut hæc possidere in hoc
ditur, et reprehendi non dedignatur. Non ad memo mundo multiplicius possit, quia quisquis terreno
riam revocat quod primus in apostolatu vocatus est : studio terram relinquit, terram non relinquit, sed
non quod quæcunque in terra solveret essent soluta et appetit; nec qui unam uxorem deserit, centum rece
in cœlo; non quod in mare pedibus ambulavit : non pturus est; sed per centenarium numerum perfectio
quod paralyticos in Jesu nominejubendo erexerat, non designatur, postquam etiam vita æterna promittitur,
quod ægros corporis sui umbra sanaverat : non quod quia quis pro Dei nomine temporalia atque terrena
mentientes verbo occiderat, non quod mortuos ora contemnit, et hic perfectionem mentis recepit, ut jam
tione suscitabat. Ne igitur iacrepationis verba dedi ea non appetat quæ contemnit, et in sequenti s;cculo
gnaretur audire, omnia dona quæ acceperat, quasi a ad æternæ vitæ gloriam pervenit. Mensus ergo vir
memoria repulit, ut unum fortiter humilitatis donum latitudincm a facie portæ inferioris usque ad frontem
ueneret. Pensemus ergo, si possumus, Paulum ap0 ^atrii interioris extrinsecus centum cubitos, quia Re
stolum, qui tantum patiens inter persecutores quai demptor noster quotidie per magistros atque docto
tum mansuetus inter discipulos fuerit. Certe Corin D res in mensura perfectionis metitur vitam fidelium ;
thum veniens, ab idolorum servitio Corinthios re vel in specie boni operis per fidem, vel in sanctis
traxit, quis esset verus Deus innotuit, æternæ eis desideriis per contemplationem. Quis ergo est qui
vitæ gaudia prædicavit. Et cum magnam multitudi per centum cubitos mensuratur, nisi is cujus bona
nem populi in fide collegisset, tantam illic ino operatio recta intentione utitur, ut in eo quod agit,
piam pertulit, ut victus sui gravi necessitate labora non ad terrena lucra appetenda aut laudes transito
ret : et panem terræ a discipulis non accepit, qui rias reflectatur? Ecce enim misericordiam proximis
Lus panem cœli prædicavit. Instabat verbo pro vita exhibere, possessa largiri, cum celeritate indigenti
audientium : instabat labori manuum pro vita cor tribuere, latitudo in facie portæ inferioris est. Sed si
poris sui. De terris quoque aliis ei stipendia a discipli tua dans aliena non appetas, si terrenam gloriam de
Iis mittebantur, ut Corinthiis prædicare suffece ipso bono opere non requiras, recte in centenario
rit : ipse quippe ad eosdem Corinthios per Epistolam numero, id est, in perfectione mensuraris. Nam qui
loquitur, dicens: • Cum essem apud vos et egerem, videtur dare misericorditer propria, et rapit forsi
nulli onerosus fui. Nam quo'* mibi deerat, supp'e tam violenter aliena, iste adhuc quæ sit via perfe
927 \5. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUMI PARS II.
ctionis ignorat hec cognovit unde ad perfectionem A • centum cubitos. » Mensus est autem vir cujus fu
tenditur, quia nec ipsum ejus initium invenit. Prius
enim appetitum evellere a mente debuit, et postea
quæ in re possidet, largiri. Unde scriptum est : v De
clina a malo, et fac bonum. » Quid enim potest esse
loni quod facit, qui necdum a malo dcclinavit? Et
sunt quidam, qui, sicut dictum est, ab alimentis ab
stinent, carnem cruciant: sed tamen si pulsati fue
rint, cognoscuntur quia ad mundi gloriam anhelant.
lsti frontem atrii interioris ostendunt, sed per cen
tum cubitos non mensurantur. Hi ergo in numero
perfectionis sunt de quibus per Paulum dicitur:
• Qui carnem suam crucifixerunt cum vitiis et con
cupiscentiis (Gal. v). » Et notandum quod non dici
tur quod intrinsecus, sed extrinsecus ista mensu
rantur: quia videlicet Redemptor noster cum per
nos facta hominum vel approbat vel indicat non in
trinsecus metitur. Unde et per Evangelium dicitur:
« Ex fructibus eorum cognoscetis eos (Matth. vm). »
Cum enim alios conspicimus largiri eleemosynam,
afllictis concurrere, oppressis subvenire, nil eos in
hoc mundo gloriæ quærere, nullis hujus mundi com
pendiis inhiare, atque alios videmus carnem doma
re, lacrymis insistere, verbis cœlestibus occupari,
nil transitorii honoris appetere : quid aliud dele facite ei qui ascendit super occidentem, Dominus no.
mus nisi eos perfectos credere, sanctos astimare? men ejus (Psal. Lxvii); ut postquam nobis prapa
Quia ergo per hoc quod aspicimus, esse eos perfe rantibus iter Domino, et illud implentil)us quod
ctos videmus, eorum vitam per centum cubitos ime Joannes Baptista clamat in eremo: « Paraue viam
timur. Et quia multi in Judæa, plerique vero in
gentilitate positi, al hanc perfectionis summam ve
iierunt, recte suljungitur: Ad orientem et ad aqui
lonem. Judaicus etenim populus oriens jure dictus
est, de cujus carne ille natus est, qui sol justitiae
Vocatur; de quo per prophetam dicitur : « Wolis
alitem qui timetis Dominum orietur sol jus;iti;e
('laluch. iv). » Per aquilonem vero gentilitas figura
tur quæ diu in perfidiæ suæ frigore torpuit, et in
ciijtis corde ille regnavit qui attestante propheta
apud semetipsum dixit : « Ponam sedem meam ad
aquilonem. » Quia itaque incarnatus omnipotens Do
minus alios perfectos ex Judæa, alios perfectos ex
gentilitate intra sanctam Ecclesiam fecit, centum
cubitos non solum orientem mensus est, sed etiam ad
aquilonem. (Hieron.) Quomodo autem centum cubili
non solum ad portam orientalem fuerint, sed et ad por
“m a'iuilonis sequens testimonium demonstraijit.
* Portam quoque quæ respiciebat viam aquilonis
atrii exterioris mensus est tam in longitudine
quam in latitudine, et thalamos ejus tres hinc et
tres inde, et frontem ejus, et vestibulum ejus, se
cundum mensuram portæ prioris, quinquaginta
cubitorum longitudinem ejus, et latituäino), viginti
quinque cubitorum; fenestræ autem ejus et vestibu
lum et sculpturæ, secundum mensuräm portæ quæ
respiciebat ad orientem, et septem graduum erat
ascensus ejus. Et vestibulum ante eam, et porta
atrii interioris contra portam aquilonis et orien
talem. Et mensus est a porta usque ad portam
{23
niculus in manti erat portam quo |ue aquilonis atrii
exterioris, sive introduxit prophelam per portam
aquilonis. Secundo per portam austri. Tertio per
portam orieiitalem. Ab aquilone enim exardescunt
mala super habitatores terræ. Pulchreque qui habi
tator terræ est, et non advena et peregrinus, patet
jaculis ejus qui venit ab aquilone, cujus ignita sunt
jacula, quæ juxta Apostolum scuto fidei restinguun
tur, et ad aquilonem exterius atrium nominatur: ad
meridiem vero, hoc est ad austrum, non exterius scl
interius. Dicit enim Scriptura : • Et introduxit me
ad atrium interius, ad portam australem; , quod et
in orientali atrio scriptum similiter invenitur. Pri
mus enim ad virtutem ingressus est, aquilonem cal
care pedibtis, et per quinquagenarium et vigesimum
quintum numerum ad summitatem centenarii per
venire. Deinde introduci ad australem plagam, et
aquilonis frigus expellere. Tunc ad perfectam venire
virtutem, id est, ad portam orientalem, in qua ori
tur sol justitiæ, et per quam solus ingreditur ponti
fex. Et hoc observandum quod cum qualuor plagae
sint, de occidentali porta taceatur : de qua in prin
cipio sexagesimi septimi psalmi scriptum est : « Iter
Domini, rectas facite semitas ejus (Mauh. ui), possi
mus audire quod in extrema parte ejusdein psalmi
dicitur: « Cantale Deo, psallite Domino, qni ascen
dit super cœlum cœli ad orientem. Quod autem di
cuntur thalami tres hinc et tres inde, hoc docet :
quod t9m littera quam spiritus et utraque intelli
gentia et historiæ tropologiæ ad Trinitatis sacramenta
pertineant. lllud quod additur, v Et frontem ejus et
vestibulum secundum mensuram portæ prioris, ,
orientalem portam significat, quæ prior non ordine,
sed merito nuncupatur. • Et habel)at, inquit, quin
quaginta cubitos in longitudine, et viginti quinque
in latitudine; » ut in quinquagesima post septem hel
domadas æterna requies demonstretur, teulens per
diem resurrectionis ad regna coelorum, in quibus
vera requies est. In 25 autem de quo numero anu.
jam diximus, quinque sensuum per quinque ordines
quadranguli mensura servetur, quorum alterum lon
gitudini, alterum latitudini coaptatur: ut in longitu
dine requies et delectatio sacratioris scientiæ : in
latitudine praesentium quæ ad sensus pertinet ratio
demonstretur. Quod infertur, , Et fenestrae ejus et
vestibula et sculpturæ, » sive ut Septuagint» vJJi
dere, • palmæ erant juxta mensuram portæ quæ re
spiciebat ad orientem, » hoc subtiliter indicatur, quol
quicmnque in introitu virtutum positus, tres et ures
thalamos fuerit ingressus frontemque et vestibulnm
mensuræ portæ prioris agnoverit, ad ea perveniat,
illaque conspiciat, quæ et in porta orientali plenis
sime suscepturus est. Porro quod sequitur : « Et
septem graduum erat ascensus ejus, et vestibulum
 929 COMMENT. IN EZECHIE{LEM. — LIB. XW.
§)30
ante eam sive interius, » hunc habet sensum, quod per A terrenis se a desideriis funditus avertat. Vel certe ut
septem gradus hebdomadis, et ollæ quæ a facie aqui longe superiu dictum est,
s quia tres sunt ordines
Iouis accenditur, et cæremouias Judæorum quibus
beiie viventium, hoiiorum scilicet conjugatorum, con
dedit Deus præcepta, non bona et justificationes in tinenti
um, atque prædicatorùm. Quos tres honorum
quibus non vivant in eis, scandamus ad altiora, et
ordines, quia non solum Ecclesia ex gentibus habet,
::l vestibulum ejus, i*l est, portæ, pro quo septua
sed aliquando etiam synagoga habuit dum magna
ginta elamoth transtulerunt. Quod vestibulum ante
multitudo spiritalium Redemptoris g;atiam ardenter
portam est sive interius. Nec solum una porta est
exspectavit, porta cœlestis ædificii tres hinc, et tres
aquilonis, quæ supra porta appellatur exterior, sed
inde thalamos hahet, quia prædicator quisque, cum
et altera inlerior, quæ habet similiuudinem portæ
ad supernam patriam auditorem provocat, et novos
orientalis, ut manifeslius (lixere Septuaginta, et patres veteres
et anhelasse cœlesti desiderio demon
porta aurii interior respiciens portam aquilouis, sicut
strat. Plus enim plerumque exempla quam prædica
erat porta quæ respiciebat ad orientem. « Mensus
tionis verba compungunt; et cum prædicator dicit
que est a porta exueriori aquilonis, usque ad port.im quales
alii in conjugio, vel in continentia, vel in
ejus,lem aquilonis interiorem, centum cubitos; » ut
prædicatione erga omnipotentis Dei amorem in Novo
his quasi gradil)us atque mensuris recedentes a B
Testamento fuerint, vel alii quales in Veteri, porta
porta exieriori, ad interiorem perveuire valeamus:
quæ loquitur ternos ex utroque latere habere se
le cujus numeri sacramento supra dictum est.(Greg.) thalamo ostendit
s . Quæ porta habet el frontem, quia
i`orta ete..im viam aquilonis respicii; cum prædica
sunt in prædicatoris vita aperta opera quæ viden
tor quisque vitam peccaloris agnoscit, eique inte
tur. Habet et ante frontem vestibulum, quia prius
riora vil;e per verbum aperit prædicationis. Quæ
quam bona opera insinuet, prædicat fidem, per quam
porta atrii exterioris dicitur. Exterius quippe est anima humiliter veniens ad bonorum actuum aluitu
atrium vita pr;esens, in qua omne quod corporaliter
dinem sublevatur : quæ cumcta secundum mensuram
agitur, corporaliter etiam videtur : quæ tam in lon portæ prioris sunt, juxta hoc quod subditu
r : v Quia
gitudine quam in latitudine mensuratur : quia cum mensus est quinquaginta cubitorum longitudinem
ad fidem pcccator ducitur, necesse est, ut ejus doctor
ejus, et latitudinem viginti quinque cubitorum. » H;cc
consideret , vel quantum in longitudinem spei , jam superiu
s latius me dixisse meministis. Per
vel quantum in latitudinem charitatis ex ejus ad quinquagenarium enim numeru requiem diximus
m
mouiuione proficiat. Qui enim ad Deum conver figurari
, quia et quinquagesimus annus veteri populo
uitur, si adhuc bona vitæ præsentis sperat, longi in requiem datus est, qui appellatus est jtibilæus: et
tudinem non habet: quia brevis est vita in qua spem septenarius numeru
s, per quem hoc omne tempus
posuit. Si per terrenarum rerum concupiscentiam, evolvitur, septies multiplicatus ad quadraginta et no
et adhuc proximi odium coangustatur, latitudinem vem ducitur ; cui unus additur, quia in unius con
non habet, quia nescit vel transitoria contemnere, templalione requies æterna perficitur. Idem ergo
vel se in proximi an;ore dilatare. Cum vero conver quinquagenarius numerus nobis longitudinem est,
in
sus quisque æteriiæ vitæ gaudia longanimiter spe quia pervenire ad illam requiem non potest, nisi qui
rat, proximorum molestias cum claritate tolerat, et ad eam spem suam modo tendere longamimiter po
ca quæ non habet concupiscere contemnit, longitu uest. Unde et hic post longitudinem quinquaginta
dinem et latitudinem porta habet, quia gloria præ li cubitorum protinus latitudo subjungitur viginti et
catoris est, profectus auditoris : unde quibusdam per quinque cubitorum; quæ videlice latitudo
t ad chari
magnum prædicatorem dicitur: • Gaudium meum et talem proximi pertinet. Ipsa enim in fratrum amore
corona mea (Phil. iv). » Et rursus : « Ecce nunc se dilatat, atque erga eos omne
quod potest boni
vivo, si vos statis in Domino (I Thess. 111). » Atque operis exercet Cuncta autem
. bona opera quæ cor
iterum : * Quæ est enim nostra spes, aut gaudium? poralite
r fiunt, per quinque corporeos sensus exlii
noiinc vos ante Dominum? (I Thess. 11). » Longitudo D beiitur; videlicet, per visum, auditu
m, tactuin ,
ergo et lauitulo portæ est, quæ ad aquilonem respi gustum, odoratum. Quinarius vero numeru per
s
cit : quia cuin infidelem quempiam in peccati stii semetipsum ductus, ad vicesimum et quintum per
frigore torpentem prædicator ad fidem convertit venit, quia bona opera cum agi cœperint, per fer
per hoc quod eum in longitudinem spei tendit, vorem animum ad augmentum excitant, et per semet
et in amplitudinem charitatis dilatat, ejus glo ipsa multiplicantur: unde et latitudinem inenti fa
riam suam facit : et quia in cognitionem Trini ciunt, ut non sit angusta per leporem, sed expansa
tatis sancuæ ex verbo prædicationis auditores qui in bonis actibus per charitatem. Omnis enim torpor,
que in ejusdem Trinitatis amore proficiunt. llal;et teporis angustia est. 0mnis vero benignitas charita
hæc eadem porta thalamos tres hinc et tres inde : tis, magna latitudo; nam etsi res desunt quæ fortasse
quia omne quod per Testamentum Novum de Trini indigenti proximo præbeantur, ampla est substan
1ate conditor loquitur, huc etenim de Testamento tia voluntatis bonæ, quæ suflicit ad regni retribu
Veteri ostendit, et cor audientium in amore cœlestis t:onem, sicut scriptum est : • ln terra pax homini
patri;e perficit : ut anima hærens Deo quasi sponsa bus bonæ voluntatis (Luc. ii). » - -

cuiu sponso in quodam jam thalamo sedeat atqi:e • Fenestræ, inquit, ejus et vestibulum, et sculpturæ
051 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. $32

sect;ndum mensuram portæ quæ respiciebat ad orien- A pientia. Est etenim timor Domini in mente: sed
1em. » Cuncta hæc jam superius latius dicta sunt, qualis iste timor est, si cum eo pietas non est? Qui
et idcirco sermo non debet morosa expositione tar enim misereri proximo ignorat, qui compati ejus
dari. Hoc tamen magnopere notandum est, quod tribulationi dissimulat, hujus timor ante omnipoteu
porta ad aquilonem ea omnia habere perhibetur, tis Dei oculos nullus est, quia non sublevatur ad pieta
quæ porta ad orieiitem, fenestras scilicet contempla lem. Sed sæpe pietas per inordinatam misericordiam
tionis, vestibulum humilitatis, sculpturas bon;e ope errare solet, si fortasse pepercerit, quæ parce: da
rationis. Omnes enim qui per hoc quod Deo in con non sunt. Peecata enim, quæ feriri gehennæ ignibus
versatione nati sunt iu innocentia perstiterunt, possunt, disciplinæ sunt verbere corrigenda : sed in
portam ad orientem habent : quia eis coelestis regni ordinata pietas cum temporaliter parcit, ad æternum
aditus patet a lumine quod acceperunt. Et oimnes supplicium pertrahit. Ut ergo vera et ordinala sit pie
qui in peccatis postmodum lapsi torporis sui frigore tas, ad gradum est alium sublevanda, id est, ad scien
sumi depressi, sed per pœnitentiam redeunt, ad am0 tiam : ut sciat, vel quid ex judicio puniat, vel quid
rem cœlestis patriæ recalescunt, portam ad aquilo ex misericordia dimittat. Sed quid si sciat quid agere
nem habent : quia eis etiam post peccati sui frigora quisque debeat, virtutem vero agendi non ha! eat?
regni aditus per misericordiam patet. Ea ergo habere B Scientia ergo nostra crescat ad fortitudinem, ut cum
dicitur porta ad aquilonem, quæ habet porta ad videt quid agendum sit, hoc agere per mentis fortitu
orientem : quia et eonversi peccatores sie ditantur dinem possit : ne timore trepidet et pavore collapsa
virtutibus, sicut illi sunt divites, qui cadere in pec non valeat bona defendere quae sentit. Sed sæpe for
cato vitaverunt. Unde et Psalmistæ voce per Domi titudo, si improvida fuerit, et minus contra viuia cir
num dicitur : « Cinerem sicut panem manducabam cumspecta, ipsa sui præsumptione incassum ruit.
(Psal. ci), » quia sic pœnitentes recepit ut justos. Ascendat ergo ad consilium , ut prævidendo pre
Scriptum quippe est de peccatoribus: « Olim in cilicio moveat omne quod agere fortiter potest : sed esse
et cinere poenitentiam egissent. » Cinis ergo sicut pa consilium non potest, si intellectus deest, quia non
nis comeditur : quando ad auctoris sui gratiam pecca intelligit malum quod agentem gravat, quomodo po
tor per pœnitentiam sicut innocens revocatur. Porta test bonum solidare, quod adjuvat? Itaque a consi
igitur ad aquilonein habet feneslras, habet vestibu lio ascendamus ad intellectum. Sed quid si intelle
lum, habet sculpturas: quia cum peccator ad vitam ctus magno quidem acumine vigilet, et moderari se
post culpas reducitur, sæpe- lumen contemplationis nesciat per maturitatem? Ab intellectu ergo aseen
accepit, atque de ipsa memoria iniquitatis suæ gra datur ad sapientiam : ut hoc quod acute inteliectus
tiam magiiae humilitatis, bonæ qtioque operationis C invenit, sapientia mature disponat. Quia igitur per
cfiicaciam sumit : ut omne quod fieri præcipitur, in timorem surgimus ad pietatem, per pie:alem ad
vita ejus quasi sculptum esse videatur. « Septem vero scientiam ducimur, per scientiam ad fortitudinem
graduum erat ascensus ejus, et vestibulum ante eam. » roboramur, per fortitudinem ad consilium tendimus,
$eptem gradibus ad portam ascenditur, quia per sancti per consilium, in intellectu proficimus. Septem gra
Spiritus septiformem gratiam aditus nobis vitæ cœle dibus ad portam ascendimus, per quam nobis aditus
si saperitur. Quam septiformem gratiam Isaiasinipso spiritalis vitæ aperitur. Bene autem dicitur quia
nostro capite, vel in ejus corpore quod sumus enu vestibulum erat ante eam : quia nisi quis prius hu
nmerans, dicit : « Requiescet super eum spiritus sa militatem habuerit, ad hos gradus donorum spirita
pientiæ et intellectus, spiritus consilii et fortitudi lium non ascendet, sicut scriptum est: « Super quem
nis, spiritus scientiæ et pietatis, et replebit eum spi requiescit spiritus meus, nisi super liumilem et quie
ritus timoris Domini (Isai. xi). Quos gradus de tum et trementem sermones meos? Potest quoque
cœlestibus loquens, descendendo magis quam ascen per vestibulum fides intelligi, ipsa quippe est ante
dendo numeravit : videlicet sapientiam, intelleclum, gradus et portam, quia prius ad fidem venimus, ut
consilium, fortitudinem, scientiam, pietatem, timo postmodum per spiritalium donorum gradus, coele
rem. Et cum scriptum sit: t Initium sapientiæ timor stis vitæ aditum intremus : non enim virtutibus ve
Domini (Psal. cx), » constat procul dubio, quia a ' nitur ad fidem, sed fide pertingitur ad virtutes. Per
timore ad sapientiam ascenditur, non autem a sa fidem ergo venit ad opera, sed per opera solidatur in
pientia ad timorem. reditur : quia nimirum perfectam fide. Vestibulum itaque ante gradus est, quia qui
habet sapientia charitatem. Et scriptum est : « Per prius crediderit, ipse post virtutum gradibus ad pof
fecla charitas foras mittit timorem (I Joan. iv). » tæ aditum ascendit. Sequitur. • Et porta atrii inte
Propheta ergo, quiä de cœlestibus ad ima loqueba rioris contra portam aquilonis et orientalem. » Iloc
tur, cœpit magis a sapientia, et descendit ad timo loco, contra non pro adversitate ponitur, sed pro
rem. Sed nos qui a terrenis ad cœlestia tendimus, rectitudine : ita enim porta interioris atrii posita
eosdem gradus ascenderido numeremus, ut a timore monstrabatur ut porta aquilonis et orientis recto
ad sapientiam pervenire valeamus. In mente etenim aditu ad eam tenderet. Quid est ergo, quod porta
nostra primus ascensionis est gradus timor Domini, interior recto itinere posita contra portam orientis
secundus pietas, tertius scientia, quartus fortitudo, et aquilonis ostenditur, nisi hoc quod aperte datur
quintus consilium, sextus intellectus, septimus sa intelligi, quia sive judaico et gentili populo, se*
955 COMMENT. IN EZECH1£I.EM. — I.IB. XV. 953

justis et peccatoribus, sed post peccata conversis, A * quæ respiciebat ad austrum. Et mensus est frontem
æque aditus regni cœlestis aperitur? Larga est enim t ejus, et vestibulum ejus, juxta mensuras superio
nisericordia Creatoris nostri : et porta interior non • res, et fenestras ejus, et vestibula in circnifu,
solum portam orientis respicit, sed etiam aquilonis, « sicut fenestras cæteras quinquaginta cubitorum
quia noii solum his qui in innocentia permanent, * longitudinem, et latitudinem viginti quinque cubi
sed etiam peccatoribus peccata sua poenitendo dam • tortum, et in gradibus septem ascendebatur ad eam.
nantibus aperiuntur interioris atrii gaudia, ut inef • Et vestibulum ante fores ejus. » (Greg.) Cuncta
fabilia mysteria patriæ cœlestis agnoscant; agros hæc in orientis et aquilonis porta jam dicta sunt : et
cendo sitiant, sitiendo currant, currendo perveniant. ' congruum non est, ut ea quæ semel ae secundo ex
Quid igitur restat, nisi ut se ad perfectioris vitæ ponentes diximus sæpius replicemus. Notandum no
cursum dirigant, omnes qui illa gaudia patriæ coe bis tamen est, quia in spiritali ædificio alter aditus
lestis agnoscunt? Unde et hic aperte subjungitur : ad orientem, alius ad aquilonem, atque alius ad au
« Et mensus est a porta usque ad portam centum strum patet. Sicut enim aquilonis frigore peccatores,
cubitos. » Centenarium numerum, quia decies per de ita per australem viam ferventes spiritu designan
narium ducitur, jam'superius diximus esse perfectum. tur : quia calore Spiritus sancti accensi, velut meri
ltaque qui aditum atrii interioris videt, profecto me B diana luce virtutibus excrescunt. Paleat ergo porta
cesse est, ut per vitam perfectionis currat : ut a ad orientem, ut hi qui sacramenta fidei inclioavo
porta inchoationis usque ad consummationis ingres runt, et in nulla postmodum vitiorum profunditate
sum perveniat. Mensuretur ergo atrium interius, quod demersi sunt, ad gaudia secreta perveniant. Pateat
a portis exterioribus usque ad portam interiorem porta ad aquilonem, ut hi, qui post inchoationem ca
tenditur, centum cubitis : ut qui intrare amando coe loris et luminis in peccatorum suorum frigore et obscu
pit, latitudinem perfectionis habeat in mente : qua ritate delapsi sunt, per compunctionem pœnitentiæ
tenus in eo, quem nec prospera extollunt, ne ad ad veniam redeant, et quæ sit internæ retributionis
versa coangustent, sed transitoria cuncta despiciens, vera lætitia cognoscant. Pateat porta ad meridiem ,
quousque ad gaudia secreta perveniat, per atrium ut hi, qui sanctis desideriis in virtutibus fervent,
perfectionis currat. Sunt etenim multi, qui jam in spiritali intellectu quotidie interni gaudii mysteria pe
septem gradibus aditum portæ exterioris intrave netrent. Inter hæc autem quæri potest, cum quatuor
runt, juxta quemdam supernæ dispensationis modum hujusmodi partes sint, cur in hoc ædificio atrii exte
per timorem Dei humiles, per pielatis studium mise rioris non quatuor, sed tres portæ esse memoran
ricordes, per scientiam discreti, per mentis fortitudi tur : quod recte quærendum fuerat, si propheta non
nem liberi, per consilium cauti, per intellectum prò C. spiritale, sed corporale ædificium vidisset. Sancta
vidi, per sapientiam maturi : sed adhuc quibusdam enim Ecclesia, id est spiritale ædificium, ut ad secreta
necessitatibus obligati, hujus mundi curis inserviunt, gaudia pertingat, tres solummodo portas habet, vi,!o
et unde jam ex magna parte excusserunt animum, ibi licet fidem, spem atque charitatem : unam ad orien
adhuc tementur inviti : cumque superimposita ter tem, aliam ad aquilonem, tertiam ad meridiem. Porta
renæ occupationis portant onera, minus in præceptis quippe in oriente est fides : quia per ipsam lux vera
cœlestibus exercentur, anhelare medullitus a:l æter nascitur in mente. Porta ad aquilonem spes : quia
nam patriam non vacat, ipsa in eis suo aliquo modo unusquisque in peccatis positus, si de venia despera
desideria languescunt : quia animo curis temporali verit, funditus perit : unde necesse est ut qui per suam
lons præpedito, vera gaudia, quæ cognovit amare tan iniquitatem exstinctus est, per spem misericordiæ re
tum non licet, quantum libet. Hi plerumque a jugo viviscat. Porta ad meridiem, charitas, quia in igne
mundi colla mentis excutiunt, omnia deserunt, ter amoris ardet. lm meridiana etenim porta sol in altum
renæ curæ pondera deponunt : atque ut ad cœleste ducitur, quia per charitatem lumem fidei in Dei et pro
desiderium latius animi sinum laxent, vitam remo ximi dilectione sublevatur. Tribus igitur portis ad
tam petunt : et in ea sanctis precibus intenti, sacris interius atrium tenditur, quia per fidem , spem et
meditationibus dediti, quotidiano se fletu afiiciunt, et D charitatem ad gaudia secreta perveniunt. Alia quo
vetustatem cordis igne amoris conflant, atque ad coe que quæstio oritur, cur porta atrii interioris posita
leste gaudium accendendo se innovant. Ili itaque cum contra portam orientis et aquilonis dicitur, et au
a portis exterioribus usque ad interiorem portam per stralis porta, cui pateat tacetur? Sed quia per orien
boni studii atrium differuntur, hoc ipsum in eis tem inchoationem, per aquilonem lapsum diximus
atrium centum cubitis mensuratur : quia dilatione designari, dignum fuit, ut vel de-inchoantibus, qui
et exercitio in sancta quotidie perfectione proficiunt, bus adhuc sol in tepore est, vel etiam de lapsis, sed
per quotidiana desideria in mentem perfici, est quasi per conversionem redeunlibris, aperte diceretur
centum cubitis interius atrium mensurari. Idcirco quod eis porta atrii interioris pateat : qualenus ex
ergo a portis usque ad portam centum sunt cubili, ipsis nos certos faceret, de quibus dubitari potuerat.
ut quasi quædam mora eundi sit ipsa dilatio viven Hoc autem de porta australi dicendum non erat, quia
di, per quam quotidie ir. virtutibus crescitur, ut ad eos ad gaudia interna pertingere, qui fervore spiri
inleriorem aditum perfectius perveniatur. Sequitur. tus in virtutibus permanent, nullus ignorat. Sequitur.
. Et duxit me ad viam australem, et ecce porta, « Et cælatæ palmæ erant, una hic et altera inde
 B. RABANI MAURI ARCIIlEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 056
' 955
• in fronte ejus. (Hieron.) » Duæ quoque palmæ cæ- A stro palmam habet is quem adversa non dejiciunt.
latæ, de quibus in septentrionali plaga portæ dixi Quasi ex utraque parte portabat Paulus palmam, cum
mus, et hoc tahtum admonuisse sufliciat, quod quæ diceret : « Per arma justitiæ a dextris et a sinistris,
per gloriam et ignobilitatem, per infamiam eu bonam
cunque il»i ponuntur, juxta intelligentiam viliorem,
hoc est, juxta litteram in meridiana porta iutelligi famam, ul seductores et veraces (II Cor. vi). » Non
mus, juxta spiritalem sensum : iisdem enim lineis et hunc adversa frangebant, non prospera in mentis
historia currit et tropologia, sed illa humilior est, ista tumore sublevabant. llinc et hinc ergo gestabat pal
sublimior. llla hæret terræ, isla ad cœlestia subvolat. mam, quia et in adversitate fortis, et in prosperiuate
« El in circuiiu per fenestras cuncta plena erant humilis permanebat. Quisquis enim de prosperis ex
tollitur, habere in parte dextera palmam nescit :
luminis. » Singula enim τράδατα habent lerminos
suos, et proprium per illa ad animam credentis lu
quisquis in adversitate frangitur, portare palmam a
men ingreditur : præsertim si longitudo vitæ ejus
sinistro latere ignorat. Ut ergo hinc et inde palma
gestetur in fronte, adesse semper nostris mentibus
quinquagenarii amni, hoc est, Jubilæi mysterio fue
rit protelata, et ad divinioris sensus latitudinem po
debet, et in adversis fiducia, et in prosperis tin:or :
ne aut adversa in desperationem pertrahant, aut
tuerit pervenire. In qua latitudine et plateis agit sa
B prospera animum in sui fiducia extollant. Hii:c est
pienlia confidenter, et cum sublimi voce clamitat,
quod idem egregius prædicator dicebat : • Scio et
septemque gradibus ingreditur, ut perveniat ad ve
stibulum, et per palmas propositi sui atque conatus humiliari, scio et abundare (Philipp. iv); » ubique et
in omnibus institutussum, et satiari et esurire et abun
victoriam teneat sempilernam. Et ne putaremus
unum esse ad australem partem airium, de secundo dare, et penuriam pati : « 0mnia possum in eo qui
dicitur atrio, et poriæ atrii interioris in via australi, me confortat (Ibid.). » Numquidnam ars est aliqua
et mensus a porta usque ad portam in via australi humiliari et abundare, satiari et esurire, aliundare
centum cubitos : ut post hebdomadis et Instrumenti et penuriam pati, ut pro magno se scire ista tantus
Veleris sacramenla, ad terram bonam et Evangelii Prædicator insinuet ? ars omnino et mira disciplinæ
scientia, quæ toto nobis cordis est adnisu discenda.
gratiam perveniret.
(Greg.) Quid est hoc, quod prius in frontibus pi Quem enim penuria sua non frangit, a gratiarum
ctura palmarum, nunc autem cælatæ palmæ in fronte actione non retrahit: in rerum temporalium deside
esse memoranuur? In cælalura quippe lapidum ex rium non accendit. Scit humiliari : hoc enim loco
pressa esse opera videntur. Sed, sicut jam superius Apostolus humiliari, dicit penuriam perpeti. Nam
diximus, pictura palmarum est ostensio signorum. statim e contrario subjunxit : « Scio et abundare. ,
Nunc vero cælatura palmarum dicitur, ut bonorum C Qui enim acceptis rebus nou extollitur, qui eas ad
operum demonstratio designetur. Ipsis enim summis usum vanæ gloriæ non intorquet, qui solus non pos
prædicatoribus dicitur : • Wideant opera vestra bo sidet quod accepit, sed hoc cum indigentibus mise
na, et glorificent Patrem vestrum, qui in cœlis est ricorditer dividit, scit abundare, qui acceptis ali
m
(Matth. v). » Qui igitur in vita sua impressa esse mentis non ad ingurgitatione ventris uiitur, sed ad
sancta opera demonstrant, palmas in fronte cælatas reparat ionem virtutis , nec plus carni tribuit, quam
liabent, quia quanto illos in posterum victoria se necessit as petit. Scit satiari, qui alimenuorum ino
quatur, jam nunc in sanctis suis operibus ostendunt. piam sine murmuratione tolerat, nec pro necessi
Vel certe quia fidem per orientis, spem per aquilo-- tate victus agit aliquid, unde anima peccati laqueum
nis, charitatem vero per aus/ralem portam diximus incurrat, scit esurire. Quem ergo, nec in abundan
designari. Not ndum nobis est, quia in orientis porta tia superbia elevat, nec in necessitate cupiditas ir
piclura palmarum, in aquilone vero et meridie cæ ritat, novit abundare, novit penuriam pati. Qui
latura esse perhibetur, quia contingit sæpe, ut hi, cum statim subderet , omnia possum, » ne elationis
qui adhuc inchoantes sunt, necdum se in operibus esse verba crederemus, adjunxit in quo: , in eo, qui
solidis ac magnis exerceant. Hi vero, qui post iniqui me confortat. » Ecce in altum ramus prodit : sed
te
tates ad virtutem redeunt, plerumque, ut culpas suas D quia in radice se tenuit, in viridita permansit. In
altum enim surgens aresceret, si se a radice divi
ante omnipot entisDei oculos tegere valeant, in ma
gnis operibus exercentur: et qui jam fervore spiritus sisset. Sibi enim nil tribuit, qui omnia se posse non
in se, sed in eo qui se confortat, fatetur. Hinc et
in viriuuibus excreverunt, quasi meridies in sanctis
actibus in ardescunt. In orientis ergoporta pictura est, inde ergo prædicator egregius palmam habet, quem
in aquilonis vero et meridiei cælatura, quia signum nec abundantia in superbiam, nec inopia ad avari
victoriæ, quod in inchoantibus ostenditur, hoc in tiam pertrahit. Discamus igiuur abundare, ut cuncta
revertentibus atque ferventibus jam solidius et robu quæ ab eo accepimus cum indigentibus partiamur,
stius tenetur. Notandum quoque magnopere est quod ut mentem abundantia non elevet, ne fortasse gau
dicitur : * hinc et inde. » Omnes enim qui ad vitæ deat, quia hoc adesl sibi, quod deest alteri : et noa
aditum tendimus, et ex dextro et sinistro Iatere ha jam communi bono, sed proprio lætetur. A privato
bere palmam debemus. Quod enim hinc et inde dici gaudio Weritas ad commune discipulos revocat, cum
tur, latus utrumque signatur. A dextro igitur pal cos de prædicatione redeuntes, et de subjectione dæ
monum lætantes admonet, dicens: t Noliie gauders
mam habet is quem prospera non extollunl; a sini
$57 >) COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XV. 938

super hoc, sed potius gaudete et exsultate, quia no- A se hine inde circumspicit atque a peccati laqueo cu
mina vestra scri x.a sunt in coelo. Non enim omnes stodit, novit esurire. Nos itaque, fratres carissimi,
electi dæmonia ejiciunt, sed tamen eleetorum om iram atque avaritiam in adversitate fugientes,
nium nomina cœlo tenentur ascripta. Admonentur elationes et immoderata gaudia in prosperitate decli
ergo discipuli privatam lætitiam deponere : communi mantes, quia per fidem, spem, atque charitatem
autem et perpetua felicitate gaudere. Quisquis itaque interioris vitæ atrium tribus portis intrare concupi
in eo, quod alter non habet, gaudet, ex ipsa sua scimus, palmas hinc et inde teneamus. « Et intro
abundantia deterior factus gaudium privatum habet. duxit me, inquit, in atrium interius ad portam austra
Contra hujus nos appetitum abundantiæ Joannes lem, et mensus est portam juxta mensuras superio
admonet, dicens : • Nolite diligere mundum, nec ea res, etc. » (Hieron.) Singula enim atria habent men
quæ in mundo sunt (I Joan. ii); » qui mox rationem suras et ordines suos, et in iisdem mensuris diversa
subdid:t quare : « si quis diligit mundum, non est gratia est, dum easdem res aliter in principio, aliter
charitas Patris in eo (Ibid.). Nemo enim potest duo in profectu, aliter in fine cognoscimus. Hoc vero,
Bus dominis servire (Matth. vi), » quia non valet si quod in Septuaginta non habetur, et vestibulum per
mul transitoria et æuerna amare. Si enim æternitatem gyrum longitudine viginti quinque cubitorum, el la
diligimus, cuncia temporalia in usu non in allectu B titudine quinque cubitorum, videtur facere quæstio
possidemus, quia eamdem rationem protinus subdit, nem, propter quod in veteri interpretatione non
dicens: “ Quia omne, quod est in mundo, concupiscen positum est, quomodo post profectum tertii gradus
uia carnis est, et concupiscentia oculorum, et su viginti quinque cubiti et quinque ponantur : sed tol
perbia vitæ, » Ideo enim habere aliquid homines, et lit ambiguitatem illud, quod sequitur, « et vestibu
ultra quam necesse est concupiscunt, ut habendo !um ejus ad atrium exterius, et palmas ejus in
superbiant : et quia hoc alius non habet, se in c0 fronte, » ut scilicet hoc atrium, quod habehal in
gitationibus extollant. Discamus penuriam pati, ne longitudine viginti quinque cubitos, et in latitudine
ea quæ non habemus, habere etiam cum culpa re quinque, non interioris, sed exterioris atrii sit, ut
quiramus : ne felices putemus, quos rebus onustos prioris atrii latitudinem, hoc est, viginti quinque
cernimus. Nimia valde sunt ea, quæ sibi quasi in cubitos exterioris atrii possideat longitudo, et in la
sumptus vitæ præsentis præparant, multa portant, titudine quinque cubitos teneat. Quas mensuras, id
sed in via brevi : magna est nobis in hoc itinere s0 est, viginti quinque, et quinque, ad eosdem sensus
cia paupertas, quæ animum non angustat, cum deest referemus, visum videlicet et auditum, gustum et
uerrena substantia, de qua æterno judici rationes p0 odoratum et tactum. Quas si ad altiora conscendimus
namus. Liberius ad patriam tendimus, quia quasi in C quinquies duplicamus, et de carnalibus sensibus faci
via pondere caremus. Discamus satiari, ne in su mus spiritales, ut est illud : « Levate oculos vestros, et
mendis alimentis corporis gulæ magis quam neces videte quoniam jam albæ messes sunt ad metendum
siuati serviamus. Plus enim concupiscentia, quam (Joan. iv); » et : • Qui habet aures audiendi, au
necessitas petit : et sæpe dum carnis inopiæ satisfa diat (Luc. viii); » et : « Gustate et videle quoniam
cere curamus, voluptas subrepit, modum refectionis suavis est Dominus (Psal. xxxiii); » et : « Christi
excedit : unde fit ut culpa transeat ad culpam, quia bonus odor sumus in his qui credunt (II Cor. ii); »
plerumque inde alia carnis tentatio nascitur, dum et in Joannis epistola dicitur : « Quod audivimus et
carni immoderatius in refectione servitur : ex pec vidimus, et manus nostræ palpaverunt, de verbo vi
cato etenim primi hominis infirmante natura in hoc tæ (I Joan. 1); » et ad extremum nequaquam, ut in
mundo cum nostris tentationibus nascitur, et caro septentrionali plaga septem tantum gradus sufliciunt,
nobis aliquando adjutrix est in bono opere, aliquando sed post septem octonarius ponitur numerus, ut de
autem seductrix in malum. Si igitur ei plus quam Synagoga ad Ecclesiam, de veteri instrumento ad
debemus tribuimus, hostem nutrimus : et si neces novum, de terrenis ad coelestia transeamus.
siiali ejus, quæ debemus, non reddimus, civem ne « Et iatroduxit me in atrium interius per viam
camus. Satianda itaque est caro, sed ad hoc usque, v orientalem, et mensus est portam secundum men
ut in bono nobis opere famulari sufficiat. Nam quis • suras superiores thalamum ejus et frontem ejus, et
quis ei tantum tribuit, ut superbiat, satiari penitus « vestibula ejus, sicut supra, et fenestras ejus, et
ignorat. Ars itaque magna est satiari, ne unusquis « vestibulum in circuitu, longitudine quinquaginta
que per satietatem carnis ad iniquitatem prorum • cubitorum et latitudine viginti quinque cubitorum,
pat turpitudinis. Discamus esurire, ut nobis propter * et vestibulum ejus, id est, atrii exterioris. » (Pro
abundantiam sequentem nostra hic inopia placeat, quo Septuaginta et Symmachus interiorem posue
me iios ventris necessitas ad culpam trahat , ne runt.) « Et palmæ cælatæ in fronte ejus hinc et inde,
peccatum menti ipsi indigentia suggerat: et dum v et in octo gradibus ascensus ejus. » De septentrio
caro fame aflicitur, ad cupiditatem animus irrite nali plaga, in cujus atrium septem tantum ascende
tur, et quærat cum culpa providere, unde carni va batur gradibus, transit ad australem portam et atrium
leat in necessitate satisfacere : ne cor in indigna ejusdem plagæ : ad quod non solum septem, ut su
tione prosiliat, et linguam in murmurationis ama pra, sed et octo gradibus ascenditur. videlicet ut
ritudinem accendat. Qui igitur in carnis suæ inopia per vetera transeamus ad nova : et ut loquar mani
Pativol. CX. 30
973 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 9{0

festius, per patriarchas et prophetas veniamus ad A fusus sit et infusus, dicens per prophetam, * qui tenet
apostolos, ut in altero hebdomas in altero ogdoas cœlum palmo et terram pugillo (Isa. xi), » ut omnia
sit. Nunc autem venit ad ultimum, imo ad sum ab illo videantur includi. Et rursum : ¢ Cœlum mihi
mum, et introducit prophetam per viam portæ iute sedes, terra autem scabellum pedum meorum (Act.
rioris, sive per atrium, ad quod itur per viam orien vii); » ut intra omnia credendus sit, juxta illud
talein. Wia juxta Septuaginta in hoe tantum habetur Virgilianum (Aen. vi, 725) :
loco, in septentrionali et australi plaga omnino ta
Principio cœlum ac terras, camposque liqnentes,
cita est : ut possimus intelligere in orientali tantum l.ucentemque globum lnn:e Tifaniäque ästra
porta illam intelligendam viam, quæ dicit : ¢ Ego sum Spiritus intus alit; totamque infusa per artus
Mens agitat molem, et magno se corpore miscet.
via, et vita, et veritas (Joan. xiv). » Per ipsum enim
veiiimus ad Patrem. Et de ipso scriptum est : « Beati Cumque per arma justitiæ a dextris et sinistris, per
immaculati in via (Psal. cxviii), » qui nihil de Christigloriam et ignominiam, per bonam æt malam famam,
sinistrum sapiunt, sed fides eorum pura est, et ne per laudes et vituperationes victoriam de isto sæculo
quaquam hæreticorum sorde polluta est. Jdemque ceperimus, tunc palmæ nobis dantur ex utroque la
numerus thalamorum, frontium et vestibulorum, et tere, quos nec gaudia mutavere, nec moeror, nec
fenestrarum et luminis earum, et eadem mensura B prospera, nec adversa superabunt, et nequaquam
longitudinis et latitudiiiis quinquaginta, videlicet et per octo gradus, sicut in aquilonis plaga, nec per
viginti quinque cubitorum sacramenta conservans. septem et octo, sicut in meridie continetur, sed per
Et vestibulum ejus portæ sive atrii interioris, quod septem tantum gradus ad summa conscendimus, eo
juxta hebraicum exterius ponitur, ut orientali lu quod suffieiat nobis octonarii numeri, id est, evan
mine omnia teneantur inclusa, secundum illud, quod gelicum sacramentum, ut possimus juxta Apostoluum
scriptum est : Nec est, qui se abscondat a calore dicere : t Et si noveramus secundum carnem Chri
ejus. Sin autem et exterius et interius accipimus, stum, sed jam nunc non novimus eum (II Cor. v), »
atriuim, sic intelligendum est quod Deus, et circum subauditur juxta carnem.

LIBER DECIMUS SEXTUS.

-

Si quem movet cur in prophetica explanatione C enim, quod in consequentibus dicitur, vestibulum
quosdam libros longiores, quosdam vero breviores ejus respiciebat in atrium exterius, ostenditur hoe
condiderimus, ipsamque prophetiam non æquali
spatio diviserimus, ita ut quædam pars plures ver
sus habere, quædam vero pauciores, sciat hoc fa
cere explanationis diflicultatem et mysteriorum pro
funditatem. Sic enim majores nostri, quorum au
ctoritatem sequimur et stylum imitamur, agere
consueverunt, ut in ol)scurioribus locis tractando
diutius morarentur, et in lucidioribus ocius mo
dum expositionis explerent. Unde jam duos libros
de conditione templi consummantes, qui sunt in or
dine totius operis quartusdecimus, et quintusdeei
nus, tertium, qui in ordine decimus sextus est, ubi
vir ille, qui hæc om;nia prophetæ ostendit ipsum pro
phetam introduxit ad portam, quæ respiciebat ad
aquilonem, sic inchoare decernimus.
SEQUITUR CAPUT XL.
« Et introduxit me ad portam, quae respiciebat ad
« aquilonem. Et mensus est, secundum mensuras su
« periores, thalamum ejus, frontem ejus et vestibu
• lum ejus et fenestras ejus, pcr circuitum, longitu
* dine quinquaginta cubitorum et latitudine viginti
* quinque cubitorum, et vestibulum ejus respiciebat
• ad atrium exterius, et cælatura palmarum in fronte
• illius hinc et inde, in septem gradibus ascensus
• ejus. » etc. (Hieron.) Introducitur ergo rursum ad
portam, quæ respiciebat ad aquilonem, sed nequa
quam ut supra ad atrium exterius, sed interiiis. In eo
atrium fuisse intrinsecus : per quæ profectus ingre
dientis ostenditur, dum in singulis locis monuina
mensuræque sunt propriæ, et fenestræ per circui
tum luminis plena scientiæ universa monstrantes,
et per qu.inquaginta et viginti quinque cubita remis
sionis divinoruwmque sensuum sacramcnta sunt po
sita, ut in vestibulo atrii interioris positi exteriora
videamus, et praeteritorum et præsentium notitiam
contemplantes, per quam veniamus ad duplices pal
mas atque viclorias, et octo graduum mysteria co
gnoscamus, introgressi gazophylacia, in quibus tem
pli divitiæ coptinentur, et lavantur orationes nostræ
ab omni sorde peccati : mensæque ex utraque parte
'linæ sunt positæ, ut primum immoletur holocau
stum, quod totum sacer ignis assumat, dein pro pec
cato, et ad extremum pro ignorantia, quod vel
scientes commisimus, vel ignorantes. Ad latus quo
que exterius, juxta Septuaginta, erat rivus fabrefa
ctus, qui holocaustorum cineres et carnium jurulen
tias efferebat exterius : sive erant duæ mensæ, et
ad latus alterum vestibuli ejusdem portæ duæ men
sæ, id est, ex utraque parte quaternæ quatuor linc
et quatuor inde. Et post tergum sive ad latus earum
aliæ octo mensæ, ut simul faciant mensas sedecim;
quo numero prophetarum mysteria demonstrantur:
ut quidquid offerimus per evangelicam dignationem,
prædictum eorum vaticinationibus approbemus. Quod
qtie inferuntiir qiiatuor mensæ de lapiJibus qua'ris
f £M COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVi. 932

exstructæ, et hæ ipsæ ad sacrificium holocaustorum, A lone describuntur ? Aspirante Deo magna intentione
isti sunt vivi lapides, qui volvuntur super terram, et opus est sinum tantæ profunditatis indagare. Si enim
habent secum angularem lapidem, quo veteris et portarum nomine sanctos prædicatores accepimus,
novi Instrumenti parietes continentur. Quartus au sciendum nobis est, quia una est Ecclesia in prædi
tem numerus evangelica sacramenta demonstrat, catoribus Testamenti Veteris ac Novi. Portæ autem
longitudine et latitudine habens unum cubitum et di septem vel octo gradus habent : quia sancti Spiritus
milium, id per quadrum : quæ simul juncta tres cu septiformem gratiam concorditer prædicant. 0cta
Ilitos faciunt. Qui tres cubiti, habent in altitudine vum vero gradum annuntiant retributionis æternæ.
cubitum unum : ut mysteria Trinitatis unius cubiti, Unde scriptum est : « Da partem septem nec non et
hoc est, divinæ majestatis mensura conservet, di octo (Eccli. xi). » Quid itaque dicere possumus exte
cente Domino ad discipulos : « lte, baptizate omnes riores portas nisi antiquos patres fuisse, qui per præ
gentes in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti cepta legis noverant opera populi magis, quam corda
(Matth. xxviii). » Nomen autem Dei quasi unus alti custodire ? ut interiores portas prædicatores sanctæ
ludinis cubitus est, qui tres complectitur proprieta Ecclesiæ debeamus accipere, qui spiritalibus monitis
tes et holocausta oblationum nostrarum semper as discipulorum suorum corda custodiunt, ne malis quæ
sumit. Super ipsas autem quatuor mensas holocau B non faciunt, vel in cogitationibus delectentur. Per
storum de vivis lapidibus exstructas, quarum longi illas enim septem gradibus ascendi dicitur; istarum
tudo et altitudo et latitudo descripta est, ponuntur vero octo graduum ascensus esse perhibetur, quia et
vasa, in quibus immolatur holocaustum martyrum, de in veneratione legis dies septimus fuit, et in Novo Testa
quibus dicitur : « Pretiosa in conspectu Domini mors mento octavus dies cum sacramento est: is videlicet,
sanctorum ejus (Psal. cxv); » et eorum victimæ, qui dominicus appellatur, qui tertius a passione, sed
qui continentia et corporis sanctitate animas suas Octavus a conditione est, quia et septimum sequitur.
immolant Domino. Mensarumque istarum nomina Sin vero portarum nomine solos intelligimus san
puto in Matthæo et Luca, Marco, et Joanne apo clos apostolos designari, qui videlicet primi nobis
stolis contineri : qnarum corona desuper flexa in sunt sanctæ Ecclesiæ prædicatores, et fidem nos,
trinsecus per circuitum margines ambiebat, ut ho spem atque charitatem summo opere tenere docue
locausta contineret intrinsecus, et non passim fluere runt : ipsi itaque nobis in his virtutibus portæ sunt,
permitteret, teneretque carnes oblationis, sive ut qui nos per easdem virtutes ad interiorem intelle
I.XX transtulerunt, t Et ipsæ mensæ tectæ erant de ctum æternæ sapientiæ perducunt: sed si ipsi exterio
super, » propter imbrium violentiam et æstivi solis res sunt portæ, quos accepimus interióres ? Si vero
nimiam siccitatein, ut carnes desuper positæ possint C ipsi interiores sunt, quos intelligimus exteriores? Qua
dicere cum propheta : « Per diem sol non uret mos, in re intelligi utiliter potest, quia ipsi nobis exte
neque luna per noctem (Psal. cxx); » quorum alte riores simul et interiores portæ sunt. Cum enim
rum nimiis pluviis et tempestatibus tribulationum adhuc inchoantibus non alta et mystica, sed quæ
dissolvit oblationes, alterum vehementi æstu perse dam quæ capi prævalent prædicant, portæ exteriores
cutionum arescere facit quidquid oblatum est. ® sunt. Cum vero perfectis profunda et mystica lo
(Greg.) IIæc prophetiæ verba lectione magis indi quuntur, portæ interiores. Videamus qualiter porta
gent, quam expositione. Ea enim in tribus portis re exterior pateat : • Non potui vobis loqui, quasi spi
plicantur, quæ secundo jam vel tertio de exteriori ritalibus, sed quasi carnalibus. Tanquam parvulis in
bus dicta sunt, pauca vero in earum descriptione Christo, lac vobis potum dedi, uon escam (I Cor.
permutantur. Nunc ergo quærendum nobis est, quæ iii). » Videamus qualiter porta interior pateat :
istæ tres portæ interiores sint: vel quid est, quod w Sapientiam loquimur inter perfectos (I Cor. ii). »
earumdem portarum vestibula viginti quinque cubi Videamus utrum eadem ipsa sit porta interior el
1is in longitudine, et quinque cubitis in latitudine me exterior : c Sapientibus et insipientibus debitor
tiuntur : vel cur ad eas non septem, sicut de porlis sum (Rom. i). » Qui rursum dicit : « Sive niente
exterioribus dictum fuerat, sed octo gradibus as excedimus Deo, sive sobrii sumus vobis (II Cor.
cenditur. Porta enim atrii interioris, quæ supe v). » ln hòc enim, quod contemplando et loquendo
rius dicta est, de his tribus portis interioribus non sapientibus mente excedit, porta interior est : in
est, quia illa contra orientis et aquilonis portam re hoc vero, quod parvulis sobrie in praedicatione se
spicere dicitur. Istæ autem singulæ inferius ad au temperat, et quanta el)rietate spiritus infundatur in
strum vel orientem et aquilonem positæ esse me mente cum prædicat non ostendit, exteriorem portam
morantur. Unde recte per illam aditus interior de se esse manifestat. Ipsi itaque et exteriores portæ
signatur, quia, sicut præcedenti locutione jam dictum nobis sunt et interiores, quæ nos et in primo aditu
est, vel Judæ et genuilitati, vel inchoantibus atque fidei, spei atque charitatis instituunt, et cum jam pro
in bono perseveraniibus, vel a bono cadentibns, sed ficientibus cœlestis regni mysteria praedicant per
post culpas per pœnitentiam surgentibus patet. Nui:c sul)tiliorem sensum nos ad interiora perducunt.
autem postquam singulæ in oriente et aquilone, et Unde et per septem gradus prius ascensus earum
a* 1stro portæ descriptæ sunt, cur interioris atrii describitur, et postmodum per octo : per octavum
rarsum portæ singulæ in austro et oriente atque aqui etenim gradum illius vitæ mysteria signantur, quam
£) ,5 B. RABANI MAURI ARCHIHEP. M{){;{;NT. OPERUM PARS II. 9%%

in secretis suis perfecti intelligunt, qui jam cuncta A cognoscimus. Ilanc autem antiqui Patres venturam
temporalia mente transcendere noverunt : qui prae esse certissime crediderunt: et etiam cum nullum a!
sentem vitam quæ septem dierum curriculo evolvitur, huic ejusdem resurrectionis exemplum tenerent. Qua
plene despiciunt : qui de intima contemplatione pas igitur damnatione digni sunt, qui et exemplum jam
-euntur. Habent igitur portæ spiritalis ædificii septem I\ominicæ resurrectionis acceperunt, el tamen de sua
gra:!us: quia timorem Domini, pietatem et scientiam, resurrectione diflidunt? Pignus tenent, et fidem non
fortitudinem et consilium, intellectum et sapientiam habent : ecclesias replent, sed quia de resurrectione
suis auditoribus prædicant. Sed cum jam omnia di sua dubitant, mente vacua stant. liabent autem
mitti praecipiunt, cum nil in hoc mundo diligi ad interiores portæ vestibula, quæ viginti et quinque
moneant, nil per affectum teneri, cum contemplationi cubitis in longitudinem metiuntur. Si enim octo ter
-coelestis patriæ intendi atque in ejus suadent my ducimus ad viginti quatuor pervenimus, cui unus ad
~steriis delectari, gradum addnnt et ad interiora tra ditur, ut viginti et quinque teneamus. Auditores et
jiciunt. Iste gradiis, docente Weritate, cuidam osten enim boni, qui quasi vestibula quædam sunt porta
siis est : cui eum legis praecepta dicerentur, respon rum, æternæ spei longanimitatem tenent, octavum
dit : i ll;ec omnia custodivi a juventute mea (Matth. diem in Trinitatis fide sustinent : quæ Trinitas, quia
xix; Luc. xviii), i quasi enim in septem gradibus stabat, B unus est Deus, octo quidem per ter ducunt, sed in
cum a juventute sua se omnia custodisse diceret. Sed unius Dei confessione solidantur. Plana sunt vesti
ei mox dicitur: • Adhuc unum tibi deest, si vis perfe bula : quia humilia sunt corda auditorum bonorum.
-eius esse, vade, veiide omnia quæ habes et da paupe llabent longitudinem : quia in spei perseverant lon
ribt:s, et habebis thesaurum in coelo, et veni sequere ganimitate. Wiginti et quinque cubilis earum longi
me. » In quibus verbis octavum equidem gradum tudo mensuralur : quia resurrectionem carmis in
vi;.it, sed ascendere noluit, quia tristis abscessit. octava per Trinitatem credunt, el eamdem sanctam
Quisquis itaque contemplis rebus temporalibus Trinitatem unum esse Deum fatentur. llabent quo
;etermitatis contemplatione pascitur, cœlestis regni que quiiique cubitos in latitudinem : quia per vitam
gaudia rimatur, post septem gradus quos timendo simplicem quæ quinque sensibus ducitur, circa amo
el operamulo atque inlellectu sapientiæ succrescendo vem proximi dilatantur. Et notandum, quia postquam
tenuit, octavo gradu inlerioris portæ aditum intra portarum vestibula superius alia dicta sunt, postmo
vit. Per octavum quoque numerum, et dies æterni dum vestibulum, quod quinque cubitorum habet in
judicii et carnis resurrectio designatur. Unde et latitudinem, exterius respicere dicitur. Quia nimi
psalmus qui pro octavo scribitur, a pavore judicii rum sunt auditores alii, qui intellectum interioris
esl inchoatus, cum dicitur : « Domine, ne in ira C vitæ magis virtutibus proficiendo penetrant. Et sunt
tua arguas me, neque in furore tuo corripias me quidam simplices, qui bene quidem, sed juxta sensus
(Psal. vi). » Nunc enim tempus est misericordiæ : corporeos vivunt. Unde et exterius respicere dicun
in illo autem judicio dies iræ, in quo videlicet die tur : quasi enim extta respiciunt, quia juxta sensiis
omne hoc tempus finitur, quod septem diebus evol corporeos vivunt. Sed tamen exterius respicientes
vitur : et quod post septem dies sequitur, jure oeta intus sunt : quia etsi sensus corporeos intelligendo
vus. appellatur, in quo et caro nostra resurget ex transcendere nesciunt, fidem tamen atque charitateum
pulvere, ut sive bona sive mala egit recipiat a veri humiliter tenent. Et intus ergo sunt in spiritali ædi
tate. Unde per legem quoque ocuavo die fieri cir ficio per amorem, et quasi foras respiciunt per sim
cumcisio jubetur. Nain per membrum, quod circum plicitatem. Potest per vestibulum quod exterius re
ciditur, iuortalis propagatio generatur, dece!entium spicit, fides inchoantium designari, et per vestibu
et succedentium numerus augetur. Sed quia in re lum quod est interius, fides perfectorum qui jam
surréctione mortuorum nec carnis jam propagatio per eam in virtutibus emicant. Possunt etiam per
agitur, et decessio atque successio nulla erit, quia vestibulum interius præcepta altiora, per vestibulum
« neque nubent, neque nubentur, sed erunt sicut vero quod respicit exterius præcepta adhuc mini:ra
angeli Dei in coelo (Matth. xxii), » octavo die præ D figurari. Per vestibulum quippe itur ad gradus et
cipitur præputium incidi: ibi enim locum jam carnis portam : quia per præcepta prædicationis pertingi
propagatio non habet, ubi resurgens caro perseve tur ad virtutes atque adiuum gratiæ coelestis. Cum
rantiam æternitatis halet. Per hoc membrum mater vero jubetur aliis in cogitatione sua æterna medi
virgo descendit, quæ Deum in utero sine virilis car tari, cœlestia sapere, eisque dicitur in psalmis,
nis admixtione concepit, qui primus nobis ætern;e hymnis et canticis spiritalibus vivere, quasi interius
patriæ gloriam in sua resurrectione monstravit : qui vestibulum ostendiuur quod quinquaginta cubiuis la
surgens a mortuis jam non moritur, et mors ei ultra titudine, et viginti et quinque latitudine mensuratur.
aon dominabitur: nobisque exemplum dedit, ut ea De quibus numeris nunc tacemus, quia ex his mu!ia
fieri in die ultimo de nostra carne credamus, qu;e jam superius diximus. Cum vero aliis præcipitiir
facta de carne illius in die resurrectioiiis agnovimus. uxori vir de!;itum reddat, similiter autem et uxor
Sed quia sermo nobis de carmis resurrectione se in viro, quasi vestibulum, quod exterius respicit de
tulit, tuiste nimis et valde lugubre est, quod quosdam signatur. Quod quamvis extra respiciat, et tamen
iu Ecclesia stare, et de carnis resurrectione dubitare intus est, quia rudis auditor adhuc agit, quod car
9 H5 C0YlYl Ae\T. IN EZECHIIEI.EYI. — LlB. X.WI. 046

nis est ; et tamen a bonoium numero alientis non A taciti reprehendunt, et lacrymis insequuntur o;;;iie,
est. Potest autem et per orientis portam Dominus, quod se egisse inique meminerunt. Unde hic qnoque
et per ausuri judæa, per aquilonis vero conversa
gentilitas designari. Sed hac in re, quæstio animum
pulsat, cur in superiori narratione prophetæ prius
orientalis postmodum aquilonis, ae deinde austri porta
descripta est : cumque easdem portas in anteriori
atrio narraret, prius portam austri, deinde orientis,
et tertio in loco descripsit aquilonis. Cur autem non
eumdem ordinem, quem coeperat tenuit, sed hunc
in portarum descriptione permutavit ; ut et prius
diceret orientis portam, aquilonis et austri, et post
modum austri, orientis et aquilonis? Sed si aquilonis
nomine gentilitas designatur, cunctis studiose le
gentibus liquet, quia ante Synagogam gentilitas
fuit. Nam Ilel)er ipse, a quo lIebræi appellati sunt,
ex gentibus electus est. Dicalur ergo porta orien
talis ante portam aquilonis et austri, quia in divini
tate sua Doniiuus ante gentilitatem et Judæam natus
est, quia et ante omnia sæcula. Dicatur vero narra
uione subsequenti porta austri, orientis et aquilonis:
quia Redemptor noster in humana natura inter Ju
dæam et geutilitatem nasci dignatus est, qui et in
tiue Synagogæ venit, et ante initium Ecclesi;e, quam
ex gentibus collegit. In prima ergo, id est, descri
ptioiie, sit orientalis porta anle portam aquilonis
et austri. In secunda autem inter portam austri et
aquilonis, orientis portâ nominetur. Quia et ex di
vinitate antecessit omnia, et ex humanitate venit holocaustum est, sed tamen per dolorem, quo tan
inter omnia : qui et decedentis Judææ finis factus gitur adhuc inquinatum. Alitis ea quæ possidet apud
est, et subsequentis gentilitatis initium. Igitur quia C semetipsum decrevit indigentibus cuncta tribuere,
ea, quæ uecfluu dicta fuerant, ut Domino lar nihil sibimet reservare, vitam suam soli supernæ
giente potuimus, rimati sumus, et ea quæ sæpius
sinu replicata transcnrrimus : nunc ad ea venimus,
quæ sic jam per ordinem dicuntur, ut in eis pene
uihil de his, quæ dicta sunt, replicetur.
v Et per singula gazophylacia ostium in frontibtis
• portarum, ibi lavabant holocaustum. » (Gregor.)
Gazophylacia superius diximus corda doctorum, quæ
scientiæ divitias servant : frontes autem portarum
sunt verba atque opera prædicatorum, in quibus
eos foris agnoscimus, quales apud se intrinsecus
vivant. Est autem ostiuiim per gazophylacia singula
in frontibus portarum : quia unusquisque doctor in
cor 'e au;litoris intellectum aperit in dictis et operi
bus Patru;m. Cum euim Petri apostoli prædicatio
ncim discutimus, cum Pauli verba perscrutamtir,
cum Joannis Evangelium investigamus, atque inter
hæc verbis auditores nostros ad meliorem inteile
ctum trahimus, quid aliud agimus nisi ostium in
portarum frontibus aperimus ? Dicatur ergo per
singula gazopbylacia ostium in frontibus portarum,
quia si doctor hoc, quod loquitur, apostolorum dictis
minime confirmat, in frontibus portarum ostium
non habet : etsi ostium non habet, dici jam gazophy
lacium spiritalis ædificii non potest : quia si his in
tellectum non aperit, doctor non est. Cum vero
auditores I)oni per ora docentinm apostolorum dicta
et cpera cognoscunt, cuipas suas apud semetipsos
de ostio, quod est in frontibus portarum substitiir :
• Ibi lavabanl holocaustum. » Qui enim se pe
fidem in conversatione sancta Domino devoveruiit,
holocaustum Domino facti sunt. Sed quia a:huc
multa in se de corruptibili sua carne patit,,,tur,
quia adhuc in eis cordis munditia sordidis cog'1atin
nibus inquinatur, quotidie ad lacrymas redeuni. as
siduis fletibus affliguntur : sanctorum enim P;vt i;im
dicta et facta considerant, et cum se indignos pen
sant, in portarum ostio holocaustum lavant. Ecce
etenim quis pro timore omnipotentis Domini esse pa
tiens devovit : nulli convicium pro convicio red.;ere,
oinnia æquanimiter tolerare. Et tamen cum fane
B
contumelia ab ore proximi illata subito percussetit,
turbatus forte aliquid loquitur, quod loqui nol. :le
buit : certe iste jam holocanstum est, sed a Huic
inquitiatum : fortasse contra illatas conlnm efias
patientiam exhibuit, tacitus permansit, sel ta:nen
contra easdem contumelias, quas portat, dolore 1am
gitur, ejusque animus in eharitate sauciatur. Pa
tientia enim vera est, quæ et ipsum amat, quem por
tat : nam tolerare sed odisse, non est virtus m;an
suetudinis, sed velamentum furoris. Hic itaque s;rpe
in cogitatione sua se judicat, reprehendiu sen:eu
ipsum quia dolet : ncc tamen apud se prævalet
obtinere ne doleat. Jam ergo per bonam devotionem
gubernationi committere. Sed dum praebet paupe
ribus quæ habet, fortasse cogitatio mentis subripit,
quæ dicit : unde vives si cuncta dederis? Nec tamen
desistit tribuere : sed quod lætus dare cœperat,
postmodum tristis præbet. Quid hujus mens nisi
misericordiae holocaustum est, sed tamen per ti i
stitiam cogitationis inquinatum? Aut enim deliberare
summa non debuit, aut post deliberationem nullo
modo dubitare. Alius contempta mundi superl)ia
honores atque dignitates hujus sæculi decrevit vi
tare : ultimum appetit inter homines locum tenere,
ut tanto excelsior inveniatur in permanenti gloria,
quanto humilior aspicitur in transeunti vita. Is f.r
tasse cum sese subito a proximo despici agnoscit,
dedignatur cur despicitur . vult qui !em esse in loco
humili, sed tamen attendi contemptibilis non vult.
Hunc jam devotio elevat, sed adhuc infirmitas gra
vat. Jam ergo per devotionem holocaustum est, sed
adhuc ex infirmitate inquinatum. Hi itaque, qui in
eis, quæ optime devoverunt, aliqua infirmitatis stiæ
culpa tanguntur, cum per verba doctorum dicta Pa
trum intelligunt, et in quanta culpa jaceant agno
scit;:t, seque ipsos pœnitentiæ lamentis afficiunt :
holocaustum in ostio portarum lavant. Sciendum
vero est, quia hoc inter sacrificium atqiie holocati
stum distat : quod omne holocaustum stcriiici:tm
est, sed i;on omne sacrificium holocaustum. In sa
947 B. ßABANI MAÜRt Aiiuiii EP. MJCU\T. OPEiçUM IPAllS II. 948

crificio enim pars pecudis : in holocaustum vero to- A nobis est opus nostruin quale sit, quæ cogitatio in
tum pecus offerri consueverat. Unde et holocaustum opere, quæ intentio in cogitatione : et cum nostro
I.atina lingua totum incensum dicitur. bono operi admixta aliquid malitiæ ve! pravae di
Pensemus ergo, quid est sacrificium, quid lio lectionis agnoscimus, redeamus ad lacrymas , la
locaustum : cum enim quis suum aliquid Deo vovit, vemus holocaustum. Sunt autem quidam qui semet
et aliquid non vovit, sacrificium est. Cum vero ipsos in magnis actionibus Domino devoverunl,
omne quod habet, omne quod vovit, omne quod atque ad tantam perfectionem perveniunt, ut ab eis
sapit, omnipotenti Deo voverit, holocaustum est. iiulla unquam diflieultate flectantur : quatinus iu
Nam sunt quidam, qui adhuc mente in hoc mundo deliberatione castitatis, nequaquam caro ii, prava
retinentur, et tamen ex possessis rebus subsidia cogitationis deleciatione animum sternat. Nam et
egentibus ministrant, oppressos defendere festinant : signando per suggestionem pulsat, surgere non per
isti in bonis, quæ faciunt sacrificium ofierunt, quia mittitur, quia vigore judicii calcatur. In deliberatione
et aliquid de sua actione Deo immolant, et aliquid quoque patientiæ nec sermo inordinatus ab ore pro
sibimetipsis reservant. Et sunt quidam, qui nihil deat, nec dolor tacittis animum premat, ut in largitate
sibimetipsis servant, sed sensum, linguam, vitam, eleemosynæ nulla inopiæ suspicio tristitiam generet, ut
atque substantiam quam perceperunt, omnipotenti [3 in deliberatione humilitatis nullus despectus animum
Deo immolant. Quid isti nisi holocaustum offertint, mordeat. Sed cum jam iu his, quæ recte devoverunt,
imo magis holocaustum fiunt ? Israeliticus enim po sese fortiter exhibent, priora tamen peccata, quæ
pulus primum sacrificium in Ægypto obtulit, se ab ipsis ante bonam deliberationem perpetrata sunt,
cundum vero in eremo. Qui itaque adhuc mentem ad memoriam deducunt et plangunt quidquid illicite
habet in sæculo, sed boni jam aliquid operatur, Deo egisse meminerunt. Ili itaque per vitam quam tenent,
sacrificium obtulit in Ægypto. Qtii vero præsens holocaustum sunt, sed per vitam, quam aute ue
sæculum deserit, et agit bona quæ valet, quasi jam nuerant, inquinatum,. Lavant ergo holocaustum in
Ægypto derelicta, sacrificium præbet in eremo : ostio portarum , quia in inteilectu quem perci
quia repulso strepitu desideriorum carnalium in piunt de dictis Patrum, lamentis se quotidianis afli
meatis suæ quiete atque solitudine Deo immolat ciunt, el mundant vitam lacrymis, quam pravis ali
quidquid operatur. Quamvis ergo, sicut dictum est, quando actibus inquinaverunt. Nos itaque inter hæc
sacrificium sit holocaustum, majus tamen est holo ad vitam præteritam iuentis oculos reducamus, re
eaustum sacrificio : quia a mente, quæ hujus muindi miniscamur, qui fuimus, cum mundi hujus concu
dilectione non premitur, totum in omnipotentis Dei piscentias sequeremur : et si Domino toto corde ser
sacrificio incenditur, quod habetur. Sed sciendum C vimus , quia nos peccasse meminimus , deflua
nobis est, quia sunt quidam, qui etiam sæculum re mus in fletibus, lavemus holocaustum. Ecce omni
linquentes. totum quidem, quod habent, offerunt, potenti Deo devovimus castitatem nostram, sed si
sèd tamen in bonis, quæ agunt, minime conpungun adhuc immunda cogitatio mentem inquinat, redea
tur, et bonum quod agunt holocaustum est : sed mus ad lacrymas, lavemus bolocaustum. Ecce pa
quia flere ac semetipsos judicare nesciunt, seque tientiam nos servare decrevimus, si adhuc ira per
ex amore ad lacrymas non accendunt, perfectum turbat, si mentem tacitus dolor excruciat, redeainus
eorutn holocaustum non est. Ilinc enim per Psalmi ad lacrymas : lavemus holocaustum. Ecce jam vo
stam diciuur : t Memor sit Dominus sacrificii tui, viimus possessa tribuere, atque in hoc mundo humi
et holocaustum tuum pingue fiat (Psal. xix). » Ho lem locum tenere, de qua adhuc animum inopi;e su
locaustum quippe siccum est, bonum opus, quod spicio deprimit, si despectus proximi in aliqua nos in
orationis lacrymæ non infundumt. Holocaustum vero dignatione confundit, redeamus ad lacrymas, lavemus
pingue est, quando hoc, quod bene agitur, corde holocaustum. Magnus est eteniim creatori nosiro ad
humili etiam per lacrymas irrigatur. Unde rursum recipiendos fletus humilium misericordiæ simus.
dicitur : • ilouocausta medullata offeram tibi (Psal. Ubi enim innumerabilium hominum fletus suscepti
lxv). » Quisquis enim bonum opus agit, sed ex sunt, ibi locum suum inve:;turæ sunt et lacryuiae
omnipotentis Dei amore atque desiderio flere nescit, InOSlr;e.
holocaustum habet, sed medullam in holocaustum • Et in vestibulo portæ duæ mensæ hinc et duæ
non haljet. Qui vero bona operatur, et visioni jam w mensæ inde, ut imum;oletur super eas holocaustem
Creatoris sui inhiat, atque ad æternæ contempla • et pro peccato et pro delicto. Et ad latus exterius
tionis gaudia pervenire festinat, seque ipsum ex • quod ascendit ad ostium portæ, quæ pergit ad
amore, quo accenditur, in fletibus mactat, holo • aquiloneim, duæ mens;e; et ad latus alterum ante
causta Domino medullata dedit.
a vestibulum portæ, duæ mensæ. Quatuor niensæ
Studendum ergo nobis est et mala funditus relin « hinc et quatuor mensæ inde per latera portæ. Octo
quere, et bona quæ sufficimus operari : atque ut in « mensæ erant super quas iummolabant. » (Greg.) In
ipsis bonis quæ agimus, amore æterni luminis com quibus videlicet verbis magna caligo dubietatis ob
pungamur : ipse enim cordis tenebras discutit amor oritur, utrum haec de una porta qualibet, an de
fi: vis, ut subtilius videre valeamus, ne qua in bonis duabus, an de singulis portis dicantur : sed diam
quæ agimiis prava misceantur. Considerandum quippe quaternae mensæ perlatera describuntur, ac postiuo
¥49 C(}\{\IENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVI. 9°;0

dum in sumina coixclusiouis diciur : • Octo mensæ A possibile est placere Deo (II ebr. xi). » Et rursuin
erant super quas iinmolabant, » palet quia hoc spi scriptum est : « Fides sine operibus mortua es!
ritus non de singulis portis quas superius descri (Juc. ii). » Est autem in dilectione proxim:i nobis
pserat dicat. Quia si portæ sex superius enarratæ patientia et benignitas conservatida : quia de eadem
•quaternas mensas per latera haberent, simul omnes dilectione scriptum est : « Charitas patiens est,
mom octo, sed quadraginta et octo dicerentur. Rur benigna est (I Cor. xui). » Paliens scilicet ut
sum si hoc de una dicitur, magno obstaculo nostra illata a proximis mala æquanimiter portet. 12e
intelligentia reverberatur, quod post descriptum nigna autem, ut sua bona proximis desiderabiliter
portæ vestibulum, ubi duæ mensæ hinc et duæ inde impendat.
esse narratæ sunt, adhuc ad latus exterius, quod Habet quoque porta exterior, videlicet lex, duo Iatera,
ascendit ad ostium portæ, quæ pergit ad aquilonem, spiritales Patres et carnalem populum. ln qi;ibus si::
duæ esse mensæ memorantur : atque subjungitur : gulis binæ mensæ sunt, quia habetspiritalibus Patribus
« Et ad latus alterum ante vestibulum portæ, duæ doctrinam et prophetiam, habet in carnali populo cir
mensæ; » si enim intra vestibulum portae binæ per la cumcisionem et sacrificium. Iii his itaque, octo mensis
tera mensæ erant, cum subditur, a Et ad latus exte immolatur, quia quidquid fides credit, quidquid vita
rius duæ mensæ, atque ad latus alterum ante vesti B. in exemplo boni operis ostendit, quidquid patientia
bulum duæ mensæ, » inter quas etiam porta, quæ re humiliter tolerat, quidquid benignitas largiter mini
spicit viam aquilonis esse memoratur, profecto patet strat, quidquid doctrina salubriter docet, quidquid pro
aliud vestibulum intrinsecus atque aliud extrinsecus phetia in posterum præmonet, quidquid circumcisio
fuisse, quia et prius porta interior, et postmodum ad mandatum exterius ligavit, quidquid sacrificium
hoc in loco exterior aquilonis porta describitur. Nam ex devotione offerentis egit, in omnipotentis Dei ocu
cum tres portas superius descripsit, tres quoque los hoc esse victimam ostendit : in lege enim etiam
alias interioris atrii esse memoravit, quarum extre per carnale sacrificium , quid popu!tis nisi devo
ruam aquilonis portam narraverat, sed, ut prædi tionem sui cordis immolabal? Nolandum vero quod
ctum est, atrii interioris. Nunc ergo cum duæ mens.c quatuor mensæ solummodo ad holocausium fuisse
hinc in portæ vestibulo et duo mensæ inde descri memorantur, quas videlicet vestibuli portæ inte
buntur, adhuc de eadem {interiori porta sermo con rioris accipimus, ut de reliquis quatuor sentiamus
texitur, quippe cum protinus subinfertur, quia ad quia ad sacrificium eonstructæ fuerunt, non ad ho
latus exterius, quod ascendit ad ostium portæ, quæ locaustum. Holocaustum enim sicut præcedente
pertingit ad aquilonem duæ mensæ, et ad latus al jam locutione professus sum, totum incensum di
terum ante vestibulum portæ duæ mensæ. Porta C citur. Et lex quidem Deum ac proximum diligi, di
ergo interior binas per latera in vestibulo mensas vina mandata custodiri præcipit, ab alienarum re
habere descripta est, et porta exteriec similiter binas. rum concupiscentia compescit, non tamen omnia
Quatuor autem hinc et quatuor inde mensæ pariter dimitti jubet. In Testamento autem Novo uos \ e
fiunt, dum per latera singula hinæ in vestibulo portæ ritas confestattir dicens : • Nisi quis ren:intiaverit
interioris binæ hinc et inde exterius in aquilonis omnibus quæ possidet, non potest meus discipiilas
porta describuntur, quæ simul omnes octo sunt in esse (Luc. xiv; Matth. xvi). » Atque iterum dici: :
quibus immolatur. Possunt enim portarum nomine, ι Qui vull venire post me, abneget seimetipsum (Luc.
sicut superius dictum est, sancti prædicatores in ix). » Mensæ ergo interioris portæ holocausliina
telligi : ut vestibulum portæ sit populus, qui dum habent : quia in virtutibus Testamenti Novi, qu;;si
amente humili verba prædicationis suscipit, in eo per holocaustum omnia ilicendimus, quando omni
mensæ ad sacrificium ex virtutibus construuntur. bus, quæ hujusmodi sunt reiiuiitiamus. Mens;e vero
{{ursum nihil obstat si portam accipimus hoc, quod portæ exterioris sacrificium habent, sed holocali
nobis per ora prædicantiuum sacri eloquii intellectus slum non liabent, quia præcepta legalia decimas
aperitur, ut vestibulum portæ ejusdem nobis prædi offerri jubent, sed dimitti omnia non jubent. Dc
cationis verba sint, quæ prius humiliter accipimus, interioris autem vestibuli quatuor mensis dicitur,
ut post ad sacri eloquii inlelligentiam venianus. Sit ut immolelur super eas holocaustum et pro peccato
itaque nobis porta interior Testamentum Novum, et pro delicto. IIoc etenim inter peccatum et delictum
porta vero exterior Testamentum Vetus : quia et distat, quod peccatum est mala facere, delictum vero
hoc spiritalem intellectum aperit , et illud rudibus l)ona dereli.quere : qtiæ summopere sunt tenenda.
adhuc mentibus in historia sacri eloquii litteram cu Vel peccatim certe in opere est, delictum in cogita
stodivit. Habet autem porta interior in magna jam tione. Recle ergo in interioris portæ quatuor mensis
multitudine fidelium populorum duo fatera, videlicet, immolatur holocaustum et pro peccato et pro deli
di!ectionem Dei et dilectionem proximi. Binæ autem cto : quia quicunque potuerit hoc sæculum præsens
mense sunt hinc et inde, quia in dilectione Dei ne plene conlemnere, et derelinquens omnia semetip
cessario tenenda est fides et vita. In dilectione sum Domino holocaustum dare, ipse jam perfecte
autem proximi debet summopere patientiæ bonitas novit et peccata operis plangere, et peccata cogitatio
ciisto!iri. Est enim in dilectione Dei necessaria fides nis, vel quod malum fecit, vel quod debuit facere
ct vita, quia videlicet scriptum est : t Sine fide in ianum, quo! non fecit. Q;ii etenim totum divisit,
051 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
culpas suas in fletibus jam liberius conspicit. Cum- A [Lateres] ceciderunt, sed quadris lapidibus ædifi
que ejus mentem terrena cura non praepedit', pro
opere simul mentem suam omnipotenti Domino quid
aliud, quam holocaustum dedit? Neqiie hoc a ratione
videtur extraneum, quod Propheta cum latus exterius
diceret et ostium port;e nominaret, adJidit, * qu;c
pergit ad aquilonem. » In exteriori enim custo
diam litterae lex data tenebatur. Ostium vero portæ
est ipse historicus intellectus legis, qui ad Domini
timorem ducit. Quae porta ad aquilonem pergere di
citur, quia lex eadem sub timore minarum frigida
judaici populi corda constrinxit : quasi enim per
calorem ille populus curreret, si præcepta dominica
ex amore servasset. Sed quia sul) timore mortis
propositæ litteram custodivit, quasi in torpore
frigoris remansit. Inde novis populis æterna praemia
amantil)us, non autem temporalia tormenta timen
1ibus atque jam calentibus dicitur : « Non accepi
stis spiritum servitutis iterum in timore, sed spi
ritum adoptioiiis in quo clamamus : Abba, Pater
(Rom. viii). » Dicatur ergo, quatuor mensae hinc et
quatuor mensæ inde per latera portae. Dum enim
fides et vita, doctrina et prophetia in bonorum men
uibus custodit, porta nostra, id est, intellectus sacri
eloquii quatuor ex latere mensas habet. Cumque in
proficientibus populis sancta prædicatio patientiam
et benignitatem servat, quæ prius in carnalibus
circumcisionem et sacrificium custodivit, mensæ quo
que quatuor, quasi ex alio latere monstrantur : quæ
simul omnes octo ad immolandum fiunt, quatuor vi
delicet interiores ad holocaustum, quatuor vero
exteriores ad sacrificium. Quia et hi, qui in sancta
Ecclesia fidem, vitam, patientiam atque benigiiitatem
custodiunt, summis jam procul dubio virtutibus pol
lent. Et hi qui in synagoga doctrinam et prophetiam,
circumcisionem et sacrificium cognoverunt, alia offe.
rendo atque sibimetipsis alia rctinendo, devotionis suæ
victimam omnipotenti Domino dederunt. Sed quia
superius dicuum est, idcirco mensas quatuor interioris
vestibuli esse constructas ut immoletur super eas
holocaustum et pro peccato et pro delicto. Unde
mensæ construct;e sint, inferius aperitur cuim sub
ditur :
• Quatuor autem mensæ ad holocaustum de la
« pidibus quadris exstructæ. » Quos antem hoc loco
lapides quaulros accipiemus, nisi quoslibet san
ctos quorum vita in prosperitate atque adversitate
movit fortiter stare ? Lapis etenim quadrus æque
stat in quocunque latere fuerit versus. Quisquis
ergo in prosperitate non extollitur, in adversitate
non frangitur , suasionibus ad mala non tra
hitur, vituperationibus a bono opere non revo
catur, lapis quadrus est, et quasi ex omni latere
statum habet, qui casum in qualibet permutatione
non habet. Certe cum Judæorum populum Propheta
a fide perire cognosceret, et sanctos apostolos sur
gere in Ecclesiam praeviderit, per quos multi sunt
ex gentibus in fidei et vitæ fortitudine solidati, in
magna consolatione locutus est, dicens : t Lapides
- 932
cabimus (!sa. ix). » Videns quippe in sancta Ec
clesia apostolos, martyres atque doctores surgere
de lapidum casu, id est, de Jud;eorum perditione,
minus doluit : quia omnipotentis Dei ædificium, id
est sanctam Ecclesiam, de quadris lapidibus ædi
ficari conspexit. Mensæ ergo quatuor de quadris
lapidibus construuntur: quia fides et vita, patientia
et benignitas de vita sanctorum in exemplum
datæ sunt sequentibus populis, ut jam vestibulum
mensas habeat, id est, virtutes vitae populus teneat,
in quibus omnipotenti Deo orationis sacrificium in
ara sui cordis incendat. Quidquid etenim boni fi
deles S. Ecclesiæ populi vel fecerunt vel faciunt,
hoc in exemplo de prædicatorum suorum vita sus
B ceperunt. Unde enim mensas hoc vestibulum ha
beret, nisi quadros lapides invenisset? Cum ergo
a populo fideli ad imitandas virtutes sanctorum
prædicatorum vita cognoscitur, profecto in vesti
])ulo de quadris lapidibus mensæ construuntur.
Habuit vero et Synagoga et spiritales patres in
doctrina atque prophetia, ex quibus exemplum vitae
in virtutibus traheret, sed rudis ejus populus magis
per timorem serviens quam per amorem, sequens
vitam patrum noluit imitari quam vidit, atque ideo
porta exterior, quæ ad aquilonem pertingit, mensas
non habet et holocaustum. Sed quia hæc mora
liter diximus, restat adhuc ut easdem mensas super
intelligentiam typicam perscrutemur. Porta etenim
nostra in interiori vestibulo quatuor mensas habet,
quia sancta Ecclesia ad eruditionem fidelium popu
lorum quatuor regentium ordines accepit, quos Pau
lus ex dono omnipotentis Domini enumerat, dicens:
v Ipse dedit quosdam quidem apostolos, quosdam au
tein prophetas, alios vero evangelistas, alios autem
pastores et doctores (Ephes. iv). » Pastores vero et
doctores unum regentium ordinem nominat, quia
gregem Dei ipse veraciter pascit, qui docet. Ilabuit
quoque et porta exterior mensas quatuor, quia vide
licet ipsa synogoga exteriorem observantiam per
principes sacerdotum, et seniores populi, per seribas
atqiie Pharis eos tenuit, qui scilicet Pharisæi etiam
legis doetores vocati sunt. Sive autem in exte
riori seu in interiori porta du;e inensæ linc sunt,
et duæ inde: quia in exordiis suis sancta Ecclesia
apostolos et prophetas habuit. Prophetas autem
dicimus non eos, qui in veteri populo fuerant, sed
eos, qui in sancta Ecclesia post apostolos suiit
exorti. Posteriori quoque tempore quo! nunc est,
habet evangelistas atque doctores. Quia vero Evan
gelium bonum nuntium diciuur, evangelistas utique
appellamus, qui rudibus populis bona patriæ cœlestis
annuntiant. Qui videlicet evangelistæ atque doctores,
ei priori quidem tempore fuerunt, sed nunc usque Do
mino largiente permanent, quia adhucquotidie et infi
deles populos ad fidehm trahi, et fideles quosque in bo
nos mores per doclores erudiri cognoscimus. Apostoli
vero et prophetæ ab hoc tempore praesenti sublati
sunt : atque ideo dicimus, quia mensas has portæ
 -

9';5 C0MMENT. lN EZECHIELEM. — LIB. XVI. 95}

nostræ, id est, sanctæ Ecclesiæ, quasi in alio latere A ad testimonium Paulus occurrit. ViJeamus an ejuis
habet, et portæ quæ pergit ad aquilonem duas men vita cubito integro mensuretur. Dicit autem, « Quot
sas hinc et duas inde, eosdem quos diximus princi quot perfecti sumus, hoc sapiamus (Philip. iii). »
I es sacerdotum et seniores populi in majori aucto Videamus si in his, quæ de Deo sentit, jam perci
ritate regiminis : scribas quoque et Pharisæos, qui pienda mysteria perfecte tetenderit. Qui dixit: , Ego
rudi illi populo minori loco præfuerunt. Sed hæ mensæ me non arbitror comprehendisse (Ibid.); , qui rursus
juxta portam sunt, quæ ad aquilonem pergit, quia ait: « Ex parte cognoscimus, et ex parte propheta
cum quatuor isti ordines populo præessent, synagoga mus : cum autem venerit, quod perfectum est, eva
in persecutione redemptoris nostri sæviens, ad cuabitur quod ex parte est (I Cor. xiii). » Qiii iterum
torporem perfidiæ prorupit. Quæ tamen mensæ ha dicit : « Nunc cogiiosco ex parte, tunc autem co
buerunt sacrificium, quod juxta solam litteram te gnoscam sicut et cognitus sum (fbid.). » Si ergo per
muerunt : unde et ad torporem frigoris lapsæ sunt,fectus est, et ex parte cognoscit, cubitum habet, quan
quia flamma spiritus succensæ non sunt. Inlerioristum ad se, sed tamen dimidium super se. Tendantur
autem mensæ holocaustum habent, quia sive in cor ergo in longanimitatem spei corda sanctorum, tem
dibus apostolorum atque prophetarum, seu in mente dantur in perfectione, quam habent cubito uno, sed
evangelistarum atque doctorum ignis spiritus et B quia adhuc plene vi !ere non possunt, ubi spei
arsit et ardet, qui pro eo quod omnem eorum co oculum mittunt, hoc quod super unum cubitum ha
gitationem in bono opere absumit flamma amoris bent, in dimidio cubito recidatur: quatenus in hac vita
Dei, quasi holocaustum totum simul, quod invenit semper se imp^rfectos aspiciant, et ardentiiis ad per
i:.cendit. Holocaustum enium offerunt, qui sive in fectionem currant. Habent quoque mensæ latituli
l)ono opere seu in sancta cogitatione medullitus neim cubiti unius et diiuiiii, quia sanctorum corda
accenduntur. Mensæ vero hæ ex quadris lapidibus in charitatis amplitudine dilatat a juxta proximum
factæ sunt: quia dum quotidie sacri eloquii in suis quem diligunt et vident, habent cubitum : possunt
cordibus verba meditantur, ad offerendum Domiiio enim perfecte diligere, quos perfecte valent juxta
verba orationis holocaustum, quasi ex quadratis la aliquid scire. Omnipotentem vero Deum medullitus
pidibus conferuntur : verba etenim Scripturæ sacræ diligunt, medullitus sequuntur, sed tamen tantum
lapiles quaJri sunt, quia ubique stant, quæ ex nullo diligere non possunt, quantum debent : quia adhuc
latere reprehensibilia inveniuntur. Nam in omne quod non valent videre quem diligunt, et mensura ainoris
præteritum narrant, in omne quod venturum annun minor est, ubi adhuc mensura minor est cognitionis.
tant, in omne quod moraliter prædicant, in omne , Super unum ergo cubitum hahent et dimidium: quia
quod spiritaliter sonant, quasi in diverso latere sta- C
hoc eis jam in amore integrum est, quod valde mi
tum habent, quia reprehensionem non habent. Corda nus est, id est, charitas cum proximo, atque illud in eis
itaque sanctorum mensæ Dei sunt, ad holocaustum quod vaide majus est, id est amor Dei, quem non vi
ex quadris lapidibus exstructæ : quia qui semper dent, adhuc integrum non est. Altitudo vero mensura
Dei cogitant, semetipsos Domino a carnali vita rum est cubili unius. Qu;e est enim altitudo sanctorum
in cogitatione mactant. Unde scripti:m est : • Lex nisi invisibilium? Per fi.!em enim creditur, quod non
Dei ejus in corde ipsius, et non supplantabun videtur. Atque ideo per hanc jiistorum mens ad altitu
tiir gressiis ejus (Psal. xxxvi). » Et unde scri dinem ducitur, ut cuncta visibilia despiciat in terra,
ptum dicitur : « In cor,!e meo abscondi eloquia tua et ea quæ audit invisibilia sequatur in coelo. Sed
ut non peccarem tibi (Psal. cxviii). » Sed mensæ unum cubitum habet altitudo mensurarum, quia uni
h;e trii de sint construct;e agnovimus, etiam cujus tas est fidei in corde omnium sanctorum. Unum Deum
mensuræ sint audiamus. Sequitur: esse Trinitatem, et Palres Testamenti Veteris, et
• Longitudine unius cubiti et dimidii, latitudine prædicatores professi sunt Testamenti Novi. Altitudo
• unius cubiti et dimidii, et altitudine cubiti unius. » itaque mensurarum nil uno cubito amplius habet, nil
S;epe autem diximus longitudinem ad longanimita minus : quia in magna sibi unitate concordat omnium
tem spei, latitudinem vero ad charitatis amplitudinem fides Patrum. Sed hi qui jam in longanimitate spei
pertinere. Mensæ ergo, quæ ad holocaustum constru summis ;irlutibus proficientes, unum et dimidium
ci;e sunt, longitudine cubiti unius et dimidii meliun cubitum habent, atque in latitudine charitatis uno
* ur : quia sancti Patres atque doctores, qui se lon ac dimidio cubito metiuntur: in altitudine vero fidei
ganiimiter ad secreta spei intimæ extendunt, per hoc uno cubito excrescunt, magni sunt et summa admi
quod in virtuti'us vivunt, quantum ad humanam ratione venerandi. Debent ergo parvulorum animas
quidem mensuram pertinet, valde perfecti sunt : in sinu suæ conversationis suscipere atque eas in
quantum vero ad divina illa mysteria, quæ plene ab conspectu Domini velut quodJam holocaustum ac
homine capi non possunt, quandiu ii, hac niortali sacrificium offerre. Unde apte sequitur:
carne subsisunt, perfecti non sunt. In semetipsis * Super quas ponunt vasa in quibus immolatur
ergo jam cu'itum habent, in Deo autem adhuc cubi • holocaustum et victima. » Quid enim sunt animæ
tum non habent : quia jam quidem in virtutibus fidelium nisi vasa sancta, quæ verbum pietatis ca
plene proficiunt, sed tamen aliquid de Deo adhuc ex piunt, ut ex eorum mentibus holocaustum vitæ atque
parte cognoscunt. Ecce iterum in mensura mensæ orationis immoletur ? llinc est etenim, quod Paulus
955 B. RABANI MAURl ARCIIlEP. M0GUNT. OPE!t U\I PARS II. $56

cum adhuc ruJis esset in fidei vocatione, quia jam Do- A judicium et misericordiam et fidem. li;ee uportuii
mini verba perceperat, et cœlesti gratia plenus erat, facere et illa non omittere (Matth. xxiii). » Per juii
vas appellatur, cum dicitur, vas electionis milii est. cium quippe et misericordiam et fidem, imajor digitus
Hinc pastores atque doctores Propheta admonet di operationis ostendiuur. Per mentham vero et ametlium
cens: • Mundamini qui fertis vasa Domini (Isa. lii); » et cyminum digitus procul dubio minimus figuratur.
ipsi eteuiim, quasi mensæ Domini vasa portant, qui II;ec ergo oportuit facere, et illa non omittere : quia
vitam fidelium erudiendo tolerant, ut quandoque hanc si opus nostrum palmo metiri vo!umus, sic necesse
Domino ad holocaustum et sacrificium perducant. est ut tendatur minimus, quatenus major digitus
Sed neque hoc negligenter intuendum est, quod in non attrahatur. Bene autem cum mensarum labia
eisdem vasis, holocaustum et victima dicitur immo metiuntur, et mensura palmi dicitur, additur unius:
lari. Holocaustum enim, sicut superius diximus, vi ut ex doctorum prædicatione sicut unitas tenetur iu
cuima est. Non tamen victima semper holocaustum, fide, ita quoque uniuas mentium servetur in opere,
quia cum quid ex parte offertur, ex parte retinetur, ne per opus bonum, quod alter agit, alter ad discor
sacrificium quidem est, sed holocaustum non est. diæ malum prorumpat. Ita enim bona opera facere
Sunt vero in multitudine magna fidelium aliqui, qui debemus, ut per haec quoqtie cum his cum qui!.us
ea, quæ mundi sunt, omnia relinquunt, cuncta quæ B vivimus unanimitatem un quantum recte possumus
possident tribuunt, nihil sibimetipsis reservant, ad conservemus: id est, non deserendo, quod agimus,
aeternam patriam medullitus anhelant, seque ex toto sed præveniendo bonis persuasionibus malum dis
corde in lacrymis mactant. IIi videlicet vasa super cordiæ quod timemus. Pensandum vero est valde
mensam sunt, in quibus immolatur holocaustum. Et quod dicitur : « quia earumdem mensarum labia in
sunt alii, qui curam propriæ domus gerunt, de filiis terius sunt reflexa : » tunc enim mensurum labia in
cogitant, eisque h;ereditatem servant, qui tamen trinsecus reflec:untur, quando doctores ad conscien
æterni judicii memores misericordiam panperibus tiam revocant tacita cogitatione quod dicunt, quando
impendunt, aliinenta ac vestimenta eis ex parte qua semetipsos subtiliter perscrutantur si faciunt, quod
decreverint tribuunt : hi nimirum vasa super men loquuntur. Doctor ergo cui de disciplinae inoderamine
sam sunt, in quibus victima immolata est, non ho loqui necesse est, mensam Dei esse se sciat, quæ in
Hocaustum. Quia enim patientia et doctrina sancto tus labrum reflectat : ut quod docendo loquitur, hoc
rum adimoneiido et sustiuendo, suadendo atque ter sub discretionis spiritu vigilanter operetur, nec si
rendo aliorum corda usque ad hoc erudiunt, ut omnia quædam sibi deesse considerat, oportet ut ab eorum
•deserant, et totos se in amore Domini accendant. prædicatione conticescat. Locus quippe ejus exigit ut
Aliorum vero ad hoc usque instruunt, ut quia omnia C loquatur. Verbis ergo suis semetipsum conveniat, et
relinquere non valent, vel ex parte qua prævalent, si non ideo loquitur, quia non operatur, ideo operetur,
amisericordes fiant, et carnis curam cum animæ cura quia loqui compellitur. Ubi itaque se conspicit opere
partiantur, mensæ Domini de quadris lapidibus in iinplere quod dicit, ibi auditores admoneat, eorum
structæ vasa portant in quibus immolatur holocau que anin:os ad studium bonæ operationis accendat.
*lum et victima : quia et perfecti, sicut dictum est, Ubi autem necdum se videt implesse, quod loquiur,
cum omnia deserunt, totum cor in amore Domini ad bona de quibus auditores admonet, se quoque pa
accenduiit, et imperfecti sacrificium offerunt, quod riter inflammet ut ipse etiam simul discau in opere,
ex parte devoverunt. Sequitur: quod per eum loquitur Veritas in prædicatione. Saepe
« Et labia earum palmi unius reflexa intrinsecus enim quod vivendo nescimus compulsi locutione vo
per circuitum. » Quid est hoc, quod mensarum labia ctrinæ loquendo discimus, et dum de cogitatione pi
palmo metiuntur, nisi quod in palmo manus tendi gritiæ nostræ reatus nascitur in mente, eamdem nien
tur, et sancti Patres atque doctores ea prædicant, in tem compunctio subito oborta transverberat, et sua
quibus auditorum opera tendantur? Quasi enim ma voce excitata evigilat in opere, quæ prius uorpebat in
mum extendiumus, cum opera nostra dilatamus. Lo otio sine voce. Ecce enim cum mensæ labium palmo
quatur ergo unusquisque doctor, cor audientis exer tenditur, id est, per doctoris os contra vitia disputatur,
ceat, otiosorum torporem excutiat, quos dum ad atque ad bona opera cor auditorum accenditur, mu!;i
upera tetent!erit, palimum se habere in labiis osten qui ejus verba audiunt, quanta vel qualia mala per
dat. Pensandum quoque quia in palmo digitus major petraverint recognoscunt, atque ad eum confitenles
ac minimus tenditur. Quid vero majori ac minimo veniunt, cum pro peccatis suis intercessorem fieri
digito, nisi magna et extrema actio designatur? Pal cum fletibus petunt, ut ipse orando deleat culpas,
mum ergo mensæ in labio habeant, quatenus in do quas praedicando manifestat. Unde et subditur:
«clorum suorum prædicatione vigilent, et sic ex eo. * Super mensas autem carnes oblationis. » Docto
rum admonitione magna opera faciant, ut agere et res etenim sancti cum pro compunctis ac peccato
\minima non omittant. Sic minimis intenti sint, ut ribus atque confitentibus omnipotenti Domino preces
pigri in agendis majoribus non sint. Unde per Evan fundunt, per hoc, quod veniam pro carnali eorum vita
gelium Veritas dicit : • Væ vobis, scrib;e et Phari poslulant, mensæ Domini carnes oblationis portant.
sæi hypocritæ, quia decimatis mentham et anethuim Ut ergo sint pro quibus conversis et flet;tibus rogent,
et cyminum. et relinquitis quæ graviora sunt legis, epºrtet ut eis !ein prius iu peccato positis praedicent,
957 C0MM£NT. IN EZECHiELEM. — LI3. XVI. 9^8
et cum jam coeperint peccata relinquere, atque ad A de verbis littere sub brevitate transcurrimus , in
innocentiam festinare, necesse est ut erga eos in ore eis sensus mysticus nunc breviter exquiratur. Iu
doctoris incrementa prædicationis excrescant, et parte autem superiori tres portæ descript;e s:ir.u,
quibusdam doctrinæ suæ verbo tanto vehementius id est, orientis, aquilonis et atistri : moxque inte
insistat, quanto eos gravius cecidisse considerat: rioris atrii tres aliæ narratæ, id est, austri, orien
videlicet sciens quod in se tanto mercedem magnæ tis et aquilonis, ac deinde porta atrii interioris di
remunerationis accipiat, quanto verbis suis alios de cta est in qua mensæ de qnadris lapidibus extru
profundioribus peccatis levat. Sacri eloquii mysticus ciæ memorantur, et porta, quæ respiciebat ad aqui
est sensiis ut Propheta per aspirationem sancti Spi lonem, in qua mensæ essent ad sacrificium non ad
ritus prudenter intelligens dieebat: « Mirabilia testi holocatistum. Unde in interiore diximus significari
monia tua, Domine, ideo scrutata est ea anima mea, Ecclesiam, in exteriori synagogam. Seu his expletis
etc. (Psal. cxviii). » Cui ergo verbum sacri eloquii rursum Propheta incipit interiorem po tam atque •
nisi lapidi simile dixerim, in quo ignis latet, qui tres alias, id est aquilonis, austri et orientis descri
manu quidem frigidus tenetur, sed percussus ferro bere, et in earum atrio interiori, quod erat extra
per scintillas emicat? Atque hoc emittit ignem, qui portam interiorem esse gazophylacia cantorum, sa
post ardeat, quod prius manus frigidum tenebat : sic B cerdotes, templum, altare et sacrificia perhibet. ln
etenim sic verba sunt sacri eloquii, quæ quidem per quibus verbis, quia de sanctæ Ecclesiæ institutione
narrationem litteræ frigida tenentur. Sed si quis narrare alia ab eis, quæ prius dixerat coepit, patet
hæc aspirante Domino intento intellectu pulsaverit, quod interioris pori:e intellectum mutavit. Si enim
de mysticis ejus sensibus ignem producit, ut in eis sub uno intellectu omnia diceret, novo ordine ipsa at
verbis post animus spiritaliter ardeat, quæ prius que alia non replicaret. Nam quomodo possumus extra
per litteram ipse quoque frigidus audiebat. Ecee ei portam interiorem, atrium, gazophylacia, cantores,
enim Propheta dicit : sacerJotes, temp!um, altare, sacrificia dicere, si per
« Et extra portam interiorem gazophylacia canto eamdem portam interiorem hoc loco sancta Ecclesia
« rum in atrio interiori quod erat in latere portæ designetur? Cum enim cuncta hæc intra ipsam sint,
• respicientis ad aquilonem, et facies eorum contra quomodo extra portam interiorem sunt, si extra Ec
• viam australem, unam ex latere portæ orientalis, clesiam non sunt? lntelligi ergo porta interior potest
• quæ respiciebat ad viam aquilonis. » In his itaque ea, de quia jam longe superius locuti sumus, quæ
verbis litteræ ad amorem Dei cujus animus inferve contra portam aquilonis et orientalem dicitur posita
scat? quin potius quis non ex ipsa eorum lectione per quam figurari diximus aditum, qui nobis ad in
tepefiat ? Si autem latens in littera spiritalis medulla C teriora gaudia patriæ cœlestis aperitur, ut hic quo
discutitur, per hoc scintillæ intellectus exeunt et in que per portas, quæ circa vestibulum narrantur,
cendunt, quod prius cordis auribus frigidum sonabat: sancta Ecclesia : per portam vero interiorem, cœle
nobis tamen ut se aspirante Domino interior in stis regni aditus figuretur. Sed ne quis me verba
tellectus aperiat, ipsa prius narratio juxta litteram sancti Spiritus æstimet ad intellectum meum violen
patefiat. Ait enim, quia porta erat interior atque ex ter inflectere, et dicat quia de porta interiore signi
tra hanc atrium quod appellatur interius, ac deinde ficationem sanctæ Ecclesiæ, quam semel dixi mutare
aliae, id est, aquilonis, austri atque orientis portae non debui, infulgente Dei omnipotentis gratia, quæ
describuntur: ut ipsum atrium quod esse extra por coepimus ipsa teneamus: ut et porta interior signet
tam interiorem dixerat, a portis exterioribus esse Ecclesiam, quae eos ad interiora gaudia perducit, et
interius ostendat. Atrium ergo hoc et foris et intus gazophylacia, cantores, sacerdotes, templum, altare,
est, foris, quia extra portam interiorem : intus au sacrificia sint in atrio quod est extra portam, et ta
tem, quia intra portas exteriores. Gazophylacia quo men extra Ecclesiam non sint. Si enim subtili inve
que cantorum esse in hoc eodem atrio narrantur, stigatione perquirimus, nil obstat intelligi, ut inte
quæ a latere portæ posita dicuntur respicientis ad riorem portam, sicut dictum est, sauctam Ecclesiam
aquilonem : sed ipsa eadem gazophylacia ad austra sentiamus, de qua nunc dicitur : * et extra portam
lem viam respiciunt. Et subditur : • Ex latere portæ interiorem gazophylacia cantorum in atrio interiori. »
orientalis, quæ respiciebat ad viam aquilonis. » In Duo sunt etenim, quæ dicuntur, porta interior, at
quibus verbis aperte intelligitur, quia cunctorum que extra hanc atrium interius, quatenus hoc ipsum
gazophylacia inter latus portæ respiciei.tis ad aqui atrium et exterius sit, et interius, exterius a porta,
ione m, et latus portæ orientalis fuerant posita, quæ interius autem, sicut prædiximus, portis quas nar
porta videlicet respiciebat ad viam aquilonis. Facies tando subjunxit. Sancta enim Ecclesia duas vitas
itaque gazophylaciorum contra viam australem, sed habet, unam qua temporaliter ducit, aliam quam in
posilio inter portam erat orientis et aquilonis. Porta aeternum recipit : unam qua laborat in terra, aliam
ergo interior habebat ex latere portam aquilonis, ex qua remuneratur in cœlo; unam qua mercedes col
alio quoque latere portam australem, in f onte vero ligit, aliam vero in qua jam de receptis mercedibus
vestibuli orientalis porta surrexerat : atque sic gaudet. Atque in utraque vita offert sacrificium :
atrium erat extra portam interiorem , ut hoc quo hic videlicet sacrificium compunctionis, el illic sa
que esset interius, portæ exterius ambie|;a:it. II;cc crificium laudis. De hoc sacrificio dicitur : • Sacri
959 B. RABANI MAURl ARCIilEP. M0(}UNT. 0PERUM PARS ll.
ficium Deo spiritus contribulatus (Psal. i.). » De illo A præsumimus, exerceamus nosmetipsos in ardore
autem scriptum est : « Tunc acceptabis sacrificium charitatis, et ibi tendamus oculos corlis, ubi accen
justitiæ oblationes et holocausta (Ibid.). De quo dimur igne amoris. Potest autem per aquilonis por
rursus ait : « Ut cantet tibi gloria mea et non
compungar (Psal. xxix). » In utroque autem sacri
ficio carnes offeruntur : quia hic oblatio carnis est
maceratio corporis : ibi oblatio carnis est in laude
Dei gloria resurrectionis. Tunc quippe illic quasi in
holocaustum offertur caro, quando in æterna incor
ruptione permutata nil contradictionis, nil mortali
tatis habuerit, quia tota simul amoris ejus ignibus
accensa im laude sine fine permanebit. Porta ergo
haec interior, id est sancta Ecclesia, habeat inte
riora sua, illam videlicet vitam, quæ adhuc oculis
nostris occulta est. Habeat extra eam atrium exte
rius, id est, vitam praesentem in qua omne bonum
agitur, ut ad honum si;je fine perveniatur. Sint ergo
in interiori atrio, quod tamen extra portam est, ga
zophylacia cantorum. Quia electi quique atque per
fecti, qui adhuc in carne mortali subsistunt, et intra
sinum sunt sanctæ Ecclesiæ, et adhuc extra secreta
gaudia interioris vitae. Quid sunt autem gazophyla
cia cantorum, nisi sancta desideria amantium, qui
præcepta divina, quasi quasdam divitias custodiunt
in mente quas cantando servant, quia mandata Dei
non ex timore, sed ex amore perficiunt : eisque
ipsæ sacri eloquii præceptiones cantabiles fiunt,
quas non ex tristitia, sed ex desiderio semper ope
rantnr? Superiori locutione per portam orientis fi
dem, per aquilonis spem, per austri autem charita
tem diximus designari.
Hæc itaque gazophylacia inter portam orientis et
aquilonis esse memorantur, atque ad viam austra
lem respicere, quia corda sanctorum inter fidem, et
spem posita, australem viam respiciunt, quæ sanctæ
charitatis ignibus inardescunt. Ipsa quoque orien
talis porta respicere dicitur ad viam aquilonis, quia
nobis per fidem quidem omnia in baptismate peccata
laxantur, sed tamen dum adhuc hic vivimus, etiam
post fidem sæpius ad peccata declinamus, et quasi
orientis porta viam aquilonis respicit, cum vita no
stra post perceptam fidem adhuc aliquatenus in fri
gore culpæ torpescit. Quis enim in hac vita valeat
post fidem, sine culpa vivere, cum Joannes dicat :
• Si dixerimus, quia peccatum non habemus, ipsi D
nos seducimus, et veritas in nobis non est (I Joan.
1). » Cujus verbis Jacobus concordans ait : • ln mul
tis enim offendimus omnes (Jacob. iii). » Si autem
peccata præterita in fidei perceptione dimissa sunt,
et adhuc post fidem ad peccata declinatur, quæ no
bis erit præsumptio justitiæ, quæ spes vitæ perma
mentis, nisi ut nunc dum adhuc inter portam orien
tis et aquilonis sumus, ad viam austri mentis oculos
levemus ? quatenus ex sancta charitate ferventes,
calor nos amoris liberet a culpa teporis, et frigoris.
Sint ergo gazophylacia inter portam orientis, et
aquilonis, sed, sicut dictum est, ad australem viam
facies intendant, ut inter hoc, quod nati sumus in
fide, et quod post ad peccata dclapsi de spe pietatis
0£0
tam gentilitas, per austri viam Judæa, per orientis
autem portam ipse Dominus designari. Per aquilo
nem quippe non immerito gentilitas figuratur, quam
ille in torporis frigore possedit, qui dixit : « Se,!ebo
in monte testamenti in lateribus aquilonis (Isa.
xiv). » Per australem quoqi:e portam recie Ju !:ea
accipitur, in qua spiritales Patres coelesti amore
ferbuerunt : quorum unus loquitur, dicens : « Con
verte, Domine, captivitatem nostram sicut torpens in
austro ( Psal. cxxv). » Quæ etsi carnalem populum
habuit, in quo velut aquilonis frigora poriavit, in
sanctis tamen suis doctoribus ac prophetis ad Deum,
B. ac proximum calore charitatis arsit. Orientalis au
tem porta non immerito ipsum signat de quo scri
plum est : « Ecce vir, Oriens nomen ejus. » Et de
quo Zacharias ait : « Visitavit mos oriens ex alto
(Zach. vi; Luc. i). » Sint ergo gazophylacia canto
rum ex latere portæ aquilonis : quia non solum in
Jud;ea fuerunt corda sauctorum spiritaliter accensa,
sed etiam in gentilitatis multitudinem ad sanctæ fi
dei sacramenta conversæ ardent corda sauctorum
amore cœlestis patriæ, inhiant gaudiis æternis, spi
rant ad societatem suorum civium in cœlo. Sed ta
men exempla hujus ardoris quem dono sancti Spiri
tus acceperunt, ab spiritalibus patribus synagogæ
capiunt. Unde ipsa quoque gazophylacia et in aqui
lonis latere posita, oculos ad viam australem ten
dunt. Ecce enim ex gentibus venimus, sed iu hoc,
quod per sancti amorem calemus Judææ Patres as
picimus, qui nobis in suis dictis quolidie sancti de
siderii exempla præbent. An non, quasi calorem
meridiani fervoris ardebat, qui æstuabat, dicens :
« Sicut cervus desiderat ad fontes aquarum, ita desi
derat anima mea ad te Deus. Sitivit anima mea
ad Deum vivum, quando veniam et appareboanue fa
ciem Dei? , ( Psal. xli.) Qui rursus ait : * Psallam
et intelligam in via immaculata quando venies ad
me ( Psal. c). » Hoc quoque ardore succensus
fuerat, qui dicebat : • Nunc dimittis servum tuum,
Domine, secundum verbum tuum in pace : quia vi
derunt oculi mei salutare tuum (Luc. ii). »
Quia ergo ex gentilitate venimus, sed sanltos
Judææ patres nobis in divini amoris imitatione pro
ponimus, quasi quædam cantorum gazophylacia ex
latere portæ, quæ viam aquilonis respicit, sumus,
sed ad viam austri facies tenemus. Et notandum,
quod hæc eadem gazophylacia inter portam aquilo
mis et orientis esse perhibentur. Quia post incarna
tionem Dominicam, multitudo gentium ad fidem ve
nit, atque inter ipsos fideles populos, et sacramenta
dominicæ incarnationis, quæ medullitus diligunt,
corda amantium surgunt. lIabeanl ergo sancta ga
zophylacia hinc orientis portam et inde aquilonis :
quia inter ipsa redemptionis suæ mysteria quæ sº
quuntur, et carnales quosdam quos et intra sanctam
Ecclesiam tolerant, multi in Deum forti amore profi
 9{; 1 COMMENT. IN EZECHiELEM. - LIB. XVI. 0*;2

ciunt, virtutibus excrescunt, aeterni julicis adven- A immissionibus, a pravorum suasionibus, ab hæreti
tum quærunt et inter ea quæ amant, atque illa quæ corum erroribus defendunt? An non custos templi
tolerant, quasi quædam gazophylacia, divitias spiri fuerat, qui labores suæ passionis enumerans dicit :
tuis in mente servant. Nec inter sacramenla , qiiæ • In labore et ærumna, in vigiliis multis, in fame, et
diligunt, et quæ jam contraria portant deficiunt, siti, in jejuniis mujtis, in frigore et nuditate (II Cor.
quia ad australem viam facies intendunt. Quid enim xi). » Atque statim subdit : « Præter illa, quæ ex
patimur, quod patres nostri pro amore Domini am trinsecus sunt, instantia mea quotidiana, sollicitudo
tea non pertulerunt. Notandum vero, quod inter omnium ecclesiarum ( Ibid.). » Pensate, quæso.
portam austri et aquilonis orientalis esse describi custos templi quanta sollicitudine vigilet : ecce
tur : quia Dominus ac redemptor noster de Judæa enim in seipso inæstimabilia patitur, el cordis sui
natus est, moxque in fide sua Ecclesiam ex genti sollicitudinem aliis impartitur. Cujus, rogo, virtutis
bus construxit. Quasi enim inter meridianam por est, plus de utilitate proximorum, quam de sua af
tam et aquilonis apparuit , quia ex illa venit, et flictione cogitare? Quis hoc digne æstimet, quis di
istam in suo servitio convertit. Unde et bene dici gne penset? Laborat, luget, esurit, sitit, alget, je
' tur quod porta eadem orientalis ad viam aquilonis junat, vigilat, et tamen vigilando de ecclesiarum
respicit : quia nalus Dominus synagogam destruit, B omnium sollicitudine cogitat. Ecce est solertissi
et multitudinem gentium colligit. Notandum quoque mus custos templi in exemplo propositus. Iimitetur,
est, quod cum de gazophylaciis diceretur, et facies qui valet. Adversa etenim pro veritate pati, bona
eorum ad viam australem additum est, unam : ul proximis impendere, circa animarum sollicitudinem
viJelicet aperte sentiamus, quia non alia est via ad vigilare: ne quis in perfidia, ne quis in superbia, ne
cœlestem patriam nobis, qui ex gentilitate venimus, quis in rapiiia, vel immunditia laberetur, exquirere
atque alia illis patribus, qui fuerunt in Judæa : sed atque compescere. Hoc est, templum Dei, id est,
sanciam Ecclesiaim custodire.
h;ec eadem una via est no!)is et illis, qnæ nos ad
aeterna gaudia perducit, quæ nobis per Evangelium Sunt autem minoris ordinis sacerdotes, qui ad
dicit : • Ego sum via, veritas et vita (Joan. xiv). » Et ministerium altaris excubant : qui videlicet in aJju
de quo Psalmista ait. Ut cognoscamus in terra viam torio inajorum peccata delinquentium subtiliter in
tuam, et in omnibus gentibus salutare tuum. Quod vestigant, et vitam carnalium corrigunt, atque ad
enim II;ebraice est.Jesus, hoc Latine dicitur Salvator. hoc usque perducunt, ut per lamenta pœnitentiæ,
Salvatoris ergo in terra via cognoscitur, quia Jesus quasi incendant carnem in sacrificio, quam prius
I)eiis ante sæcula et homo factus in fine sæculorum, vivere permiserant in peccato. Non enim hi, qui
gentibus est manifestatus. Una ergo est via, et illis, C sanctis ecclesiis præsunt, per semetipsos cuncia
qui ab austro sunt, et his, qui ab aquilonis parte agere prævalent, scd cura ipsi causis spiritalibus oc
respiciunt : quia electis Judæis et gentibus Domi cupantur, si qua prava , et carnalia perpelrantur,
nus ac redemptor noster expulsa poena formidinis, h;ec aliis discutienda atque corrigenda committunt,
ad Patrem factus est iter amoris, atque adjutorium per quos dum carnalis vita corrigitur, et usque a!
perventionis. Sequitur : abstinentiæ atque orationis studium proficienti!:us
• Et dixit ad me. Hoc est gazophylacium quod re pervenitur, quasi in altari jam caro incenditur, ut
• spicit viam meridianam sacerdotum, qui excubant in conspectu omnipotentis Domini inde sacrificium
* in custodiis templi. » Atque mox subditur : « Porro redoleat, unde prius culpa displicebat. Sed hac in
« gazophylacium qtiod respicit a! viam aquilonis, re quæstio oritur, cum superius dictum sit quod
« sacerdotum erit, qui excubant ad ministerium al gazophylacia ad australem viam facies baberent, qua
• taris. » ln qui!.us prophetæ verbis prius nebis ratione nunc dicitur, quia gazophylacium, quod re
quærendum est qui sint majoris ordinis sacerdotes : spicit viam meridianam, sacerdotum est, qui excu
utrum hi, qui in custodiis excubant templi, an hi bant in custodiis templi, et gazophylacium quod re
qui in ministerio altaris. Sed quia paulo post sub spicit viam aquilonis, sacerdotum, qui excubant ad
ditur : Altare erat ante faciem templi, aperte osten ministerium altaris? Si enim utraque facies a,l
ditur illos esse majoris ordinis sacerdotes, qui in australem viam tendebat, quomodo nunc unum a:l
custodiis templi excubant, quia profecto in altari meridianam, atque aliud ad aquilonis viam respicere
quod est interius ministrant. Hi autem, qui ad al dicitur? Sed in his verbis agnoscimus quod gazo
tare, quod ante faciem templi est, excubant, tanto phylacium sacerdotum qui excubant in custodiis
inferiores sunt, quanto in exterioribus ministrant. templi ita positum fuerat, ut solam meridianam
Quærendum ergo jam nobis est, qui sacerdotes sint, viam respiceret, gazophylacium vero sacerdotum
qui templum custodiunt, et qui ad ministerium al qui excubant ad ministerium altaris ita erat in atrio,
taris excubare perhibentur. Magister enim gentium ut et ad australem viam et aquilonis faciem inten
fidelibus scribens ait : , Templum Dei sanctum deret, quatinus et cum gazophylacio sacerdotum qui
est, quod estis vos (I Cor. iii ). » Qui ilaque sacer excubant in custodiis templi meridianam viam as
doles suît, qui templum Dei custodiunt, nisi hi piceret : et tanuen sine gazophylacio eorumdem sa
qui, orando, prædicando, spiritalibus actibus vigi cerdotiim gazophylacium sacerdotum qui excubant
Iando, sanctam Ecclesiam a malignorum spirituum ad ministerium altaris aquilonis viam videret. Sed
 ^-
* ). » B. RAIANI \'.\ {TR; ARCHIEP.
quid es: hoc, fratres charissimi, quid in his verbis A verbi niinisterio fatigemur, seu indigentihus nostra
mysticum possumus intueri, nisi hoc quod secundum
ea quæ præmissa sunt jam spiritalis adjutor majoris
ordinis queat intelligi, quia sacerdotes majoris ordinis
qui excubant in custodiis templi solam meridianam
viam respiciunt, quoniam solis studiis spiritalibus oe
cupati, semper his, quæ amoris Dei sunt, sollicite in
tendunt. Sacerdotes autem minoris ordinis, qui dis
cutiendis peccatis delinquentium præsunt, etiam ad
aquilonis viam oculos reflectunt, ut in mente peccan
tium, quæ sint torporis frigora videant: et li;ec vcrbis
correptionis usque ad pœnitentiae gemitus perducen
tes, quasi carnes in altari Domini incendunt. Respi
ciunt etiam cum magnis sacerdotibus ad meridianam
viam, quia quantum ad semetipsos est fervent igne dum templi sive altaris habitaculis delegata, et re
charitatis, et succensi sunt flammis amoris Dei : sed B perit longitudinis et latitudinis per quadrum cente
quia peccata delinquentium crebro corrigunt, etiam
ad aquilonis viam oculos reflectunt. (Hieron.) Qui
utrique pro officiis suis Domino servientes, appellan
tur filii Sadoc. Unde subditur :
v Isti sunt filii Sadoc, qui accedunt de filiis Levi
« ad Dominum, ut ministrent ei. » Sadoc ergo, qui
interpretatur justus sive justificans, omnipotens vi
delicet Deus. De quo scriptum est : « Justus Domi
nus et justitias dilexit, aeqüitates vidit vultus ejus
(Psal. x). » Isti autem filii Sadoc de filiis Levi,
qui interpretatur assumptus, et ipsi assumuntur a
Domino ut accedant ad eum et nequaquam de solo
dicatur Moysi, Moyses accedebat ad Dominum, alii
vero non accedebant, sed omnes, qui serviunt ei et
ministrant Domino appropinquare dicuntur. (Greg.) C
Omnes enim, qui perseveranter spiritalibus actibus
intendunt filii justi sunt, et de filiis populi assumpti
accedunt ad Dominum ut ministrent ei. Quia de
ipsis quoque fidelibus eliguntur, qui ad omnipotentis
ministerium veniant, et coelestibus studiis pro eru
ditione populi intendant. Sed nobis solerter inqui
rendum est, qui sunt, qui Domino ministrant. Ne
que enim omnes qui legunt, omnes qui prædicant,
omnes qui propria tribuunt, omnes qui per carnis
abstinentiam corpus castigant, Domino ministrant :
qui enim legendo atque prædicando gloriam pro
priam quæruiit, largiendo quæ l1abent, et corpus
in abstinentia macerando, laudes recipere ab homi
nibus appetunt, sibi, non Domino, ministrant. Quo
contra per Psalmistam Dominus dicit : • Ambulans
in via immaculata hic niihi ministrabat (Psal. c). »
Habet enim maculam in via, qui in bono opere quod
agit, terrenæ gloriae sil.i præmium proponit, quia
in hoc mundo recipere mercedem requirit. Et foedat
in conspectu Dei speciem boni operis macula pravæ
intentionis. Fortasse etenim quis disciplinæ studio
intentus fervet, culpas delinquentium resecat, qui
tamen ad hæc agenda si non ex omnipotentis amore,
sed proprio ducitur: sibi in his et non Domino mi
nistrat. Alius ne asper esse videatur, multa leuitcr
tolerat, quæ perpetraiulur. Is itaque quia videri pro
Domino districtus non vult per lenitatis suæ studium
sibi et non Domino ministrat. Restat ergo ut sive in
McGUNT. ()PERUM PARS !I. 9)!;£
largiamur, sive per abstinentiam carnem domemus,
seu zelo moveamur, sive per patientiam aliquando
leniter prava toleremus, ut nos summopere debea
mus intentionem nostram discutere, quatenus oimiie
qupd facimus, non nostro, sed Domini zelo facia
mus, ne in his quæ agimus nobis potius, quam Do
mino ministremus.
• Et mensus est atrium centum cubitorum longi
• tudine et latitudine centum cubitorum per qua
• drum. » (Hieron.) Iste autem vir qui intro
duxit Ezechielem in atrium exterius, et ut ita lo
quar ad sancta sanctorum mensus est ipsum atrium
in quo erant duæ exedræ sive gazophylacia ^custo
nos cubitos, ut sacerdotes Dei ministerio servien
tes, qui per arctam et angustam viam intraverant,
habeant deambulacra latissima, et in perfecto cor
summatoque virtutum numero commorentur. (Greg.)
Sæpe jam per longitudinem longanimitatem spci,
per latitudinem vero charitatis amplitudinem dixi
mus figurari. Centenarius autem numerus in quo
denarius decies ducitur, quod summum perfectionis
signet plene superius dictum est. Quid est itaque
atrium spiritalis ædificii, nisi amplitudo fidelium
populorum ? Ipsa autem longanimitas spei, et lati
tudo charitatis vacua in cordibus fidelium non est,
nam per fidem quidquid valet operalur. Unde
et per Paulum dicitur : « In Christo Jesu neque
circumcisio aliquid valet, neque præputium , sed
fides, quæ per dilectionem operatur. » Si ergo in
vita fidelium juxta quemdam modum per singulos
perfecta est, longanimitas spei, perfecta latitudo
charitatis, perfecta certitudo fidei, perfectum studiuim
operationis atrium templi per quadrum centum cu
bitos habet. ln mensura autem quadri, non aliud
latus majus est, atque aliud minus, sed cuncta
simul quatuor latera æquali spatio tenduntur : quia
et ipsas easdem virtutes quas diximus, fidem sci
licet, spem et charitatem atque operationem, quan
diu in hac vita vivimus æquales sibi esse apud nos
metipsos invenimus. Idcirco autem major spe, fide,
charitas dicitur, quia postquam ad auctoris nostri
speciem pervenitur, spes quidem et fides transit,
sed charitas permanet. Nam nunc et quantum credi
mus, tantum amamus, et quantum amamus tantum
de spe præsumimus. De fide quoque et operatione
Joannes apostolus fatetur dicens : • Qui se dicit nosse
Deum, et mandata ejus non custodit, mendax est
(I Joan. ii). Notitia quippe Dei ad fidem pertiuet
mandatorum, custodia ad operatiouem. Cum ergo
virtus tempus et locum operandi appetit, tanto quis
operatur, quanto Deum noverit, et tanto se Deum
nosse indicat, quantum per bona operatur. Mietian
tur ergo fideles po;uii virtutes in quadrum, quia
unusquisque qui in activæ viiae exercitio versatur,
tantum credit quantum sperat, amat et operatur,
tantum sperat quantum credit, operatur, et amat,
£}:;5 C0MMENT. IN 3.7.f.CiIi!ELEM. — ILIB. XVI. 0£

vantum amat quanlum credit, sperat et operatur, A ubi ex moerore compunctionis iguis ar,fet, et cor
tantum operatur quantnm credit, amat, sperat. Quia consumitur. Altare ergo ante faciem templi est, cum
itaque in sancta Ecclesia populi multi sunt, et robusti multi in sanctæ Ecclesiæ conspectu sunt positi,
per fidem, et longanimes per spem, et ampli per cha qui aeterni judicii memores, semetipsos quotidie Deo
ritatem, et efficaces per operationem, atrium templi sacrificium in lamenta compunctionis maetant. Qui
100 cubitis in quadro mensuratur. Nam ut aliud ut pjaedictum est corpora castigant, quatinus hoc
quoque de eorum virtutibus loquamnr, saepe ex eis quod per magistrum gentium dicitur, impleant : « ut
quosdam prudentes per intelligentiam, fortes in ad exhibeatis corpora vestra hostiam viyentem, sanctam,
versitatibus, justos in opcratione, temperantes a vo Deo placentem. » Hostia qnippe oc illitur ut offeratur.
luptatibus atque in omni zelo discretionis se men sed hostia vivens est corpus pro Domino afflictum,
stira moderantes, qui dum prudentiam, fortitudinem, quod et hostia dicitur, et vivens, quia vivit in virtu
justiliam, atque temperantiam : vel sicut eas enu tibus, et est a vitiis occisum. Hostia videlicet, quia
merare quibusdam placet, prudentiam, temperan jam huic mundo est a pravis actibus mortuum. Vivens
tiam, fortitudinem atque justitiam tenent, mensuram autem, quia cuncta quæ prævalet bona operatur. Sed
spiritalis atrii in quadro habent. Ecce enim virtutes quia sub altaris nomine de con pr;nctionis flamma
ips;e, quas habere bonos ac fideles diximus, ita in B
sermo se intulit, necessarium puto, qnae sit diver
qtia;!ro sunt, ut una aliam non excedat. Magna est sitas ejusdem compunctionis ostendere. Alia quippe
quippe prudentia, sed si minus est a voluptatibus compunctio est, quae per timorem nascitur, alia qu;e
temperans, minus in periculis fortis, minus in ope per amorem. Quia aliud est supplicia fugere, alitid
rationibus justa, profecto minus est prudens. Magna præmia desiderare. Unde et in tabernaculo per le
est temperantia, sed si minus intelligit unde se tem gem duo altaria fieri jubentur, unum videlicet exte
peret, si adversa sustinere per fortitudinem minus rius, alind vero interius. Unum in atrio, aliud ante
valet atque in timore animum dejicit, si per præcipi arcam, unum quod ære coopertum est, aliud quol
tationem suam aliquando in justitiæ opera pro auro vestitur, atque in altari æreo concremantur,
rumpit, minus est temperans. Magna est fortitudo, carnes, in altari vero aureo incenduntur aromata.
sed si minus intelligit, quæ bona custodiat, quibus Quid est hoc, fratres charissinii, quod foris concre
malis resistat, si minus a voluptatis appetitu se tem mantur carnes, intus aromata, nisi hoc quod quotidie
perat, sed vincitur delectatione, si justitiæ opera mi videmus, quia duo sunt compunctionis genera, atque
mus tenet, atque aliquando in injustitiæ dominatione alii adhuc per timorem plangunt, alii vero jam se per
superatur, minus est fortis. Magna est justitia; sed amorem in lamentis afliciunt? Multi namque pecca
si minus quam debet inter justa et injusta opera dis- C
torum suorum memores, dum supplicia aeterna per
^ernit, si minus curam mundi delectatione temperat, timescunt, quotidianis se lacrymis affligunt : plan
si minus se contra adversa comfortat, mimus est justa. gunt mala quæ fecerunt, et incendunt vitia igiie
Mensuretur ergo perfectorum fidelium vita per qua compunctionis, quorum adhuc suggestiones in corde
drum, et tantum habeat spiritalis atrii latus unum, patiuntur: quid isti, nisi altare sunt æreum. in qut»
quantum latera singula. Quia unusquisque tantum carnes ardent, quia adhuc ab eis carnalia opera
prudens est, quantum temperans, fortis et justus; planguntur? Alii vero a carnalibus vitiis liberi, aut
tantum temperans, quantum prudens, fortis et ju longis jam fletibus securi, an oris flamma in compun
stus; tantum fortis quantum prudens et temperans ctionis lacrymis inardescunt, coelestis patriæ præ
et justus; tantum justus quantum prudens, tempe mia cordis oculis proponunt : supernis jam civibus
rans et fortis fuerit. Sunt tamen inter eos plurimi, interesse concupiscunt. Dura eis apparet servitus,
qui adhuc carnaliter vivunt, qui et si fortasse litteras longitudo peregrinationis suæ, regem in decore suo
ignorant, et præcepta Dei legere non valent, certe et videre desiderant, et flere quotidie ex ejus amore non
in multorum fidelium conversatione bona, quæ imi cessant. Quid isti, iiisi altare sunt aureum in quo
tentur vident, Ecce in Ecclesia voces sancti Evan D rum corde aromata incensa sunt, quia virtutes
gelii atque apostolorum sonant. Ecce exempla bene ardent ? Bene autem de eodem altari dicitur, quo;l
vivcntium quotidie hominum oculis opponuntur, nec ante velum arcæ sit positum in sancta sanctorum.
tn excusatione sua dicere poterunt : Non vidimus, Arca quippe testamenti ipse nobis factus est. De quo
quod imitari deberemus. Unde et suhditur: scriptum novimus, * in quo sunt omnes thesauri sa
« Et altare ante faciem templi. » Quid est tem pientiae et scientiæ absconditi. » Arca intra velum est
plum nisi fidelis populus? sicut per Paulum apo redemptor noster in cœlo. Altare vero aureum mn
stolum discipulis dicitur: « Templum enim Dei san quo thymiama incenditur ante velum, sanctoriam
ctum est, quod estis vos (I Cor. iii). » Et quid est al corJa, quæ cum magnis virtutibus in Dei amore
tare Dei nisi mens bene viventium ? qui rite pecca succensa sunt, per sanctum desiderium in illo ardent,
torum suorum memores lacrymis maculas lavant, quem adhuc revelata facie videre non possunt. Inter
carnem per abstinentiam macerant, nullis se hujus arcam quippe et altare velum est, quia hoc quod
mundi actionibus miscent, quæ habent, indigenti nos adhuc a visione Dei separat, corruptionis nostræ
bus tribuunt, et habere quæ non habent non concil obstaculum remo:um non est, sed quousque ante
piscunt. Itecte igitur horum cor altare Dei dicitur velum sumus, oportet ut quasi thymiamatis in
957 B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. G58

censum flamma amoris ardeamus Per comptin A tibus colum;æ erant, una hinc, et altera inle. Ncm
ctionis autem lacrymas, nil terrenum, nil transi dixit duæ, ne in dualem incurreret numerum, sed
torium quærere debemus. Solus nobis ipse sufliciat una et una, qui perfectus est numerus, et unione
qui fecit omnia: transcendamus per desiderium omnia, sui imitatur Deum. lll;e autem erant columnæ duae,
ut mentem colligamus in uno. Non jam timore pœ de quibus et in Apocalypsi dicitur : • Qui vicerit,
narum, non memoria vitiorum, sed amoris flamina suc faciam eum columnam in templo Dei mei, et foras
censi, ardeamus in lacrymis cum odore virtutum. mon egredietur. » Et Petrus ac Joannes columnae ap
t Et introduxit me in vestibulum templi, et meii pellantur Ecclesiæ, per quos ingredimur ad Sancta
• sus est vestibulum quinque cubitis liinc, et quin sanctorum, et quorum doctrina ad Christum, noster
w que cubitis inde. Et latitudinem portæ trium cubi introitus est. .
« torum hinc, et trium cubitorum inde. Longitudi « Et columnæ erant in frontibus una hinc et al
• nem autem vestibuli viginti cubitorum, latitudinem * tera inde. » De quibus columnis in libro Regnnm et
• undecim cubitorum, et octo gradilotis ascendebatur Paralipomenon legitur, ubi structura templi Sa
« ad eam. » (Ilieron.) Supradictus quoque vir iutro lomoniaci commcmoratur, quod in veslil)ulo templi
duxit Ezechielem in vestibulum sive πρόπυλον templi, unam posuerit a dextris, et alteram a sinistris juxta
quod mensus est quinque cubitis hinc et quinque B ostium templi. llæ sunt videlicet columnæ, de qui
cubilis inde, quoniam qui introductus est, divinis sen bus Paulus ait (Gal. 11): • Jacobus, Cephas, et Joan
sibus fuerat eruditus : et nec dextram noverat nec nes, qui videbantur columnæ esse, dextras de
sinistraim, sed via regia ingrediebatur. Latitudo derunt mihi el Barnabæ societatis, ut nos in gentu
autem ipsius portæ, per quam introitus erat ad ve bus, illi autem in circumcisione. » Quibus verbis,
stibulum templi, habebat ternos cubitos hinc et inde. quasi exponere videlur mysterium columnarum ma
In quo Scripturæ sanctæ observanda elegantia, quod terialium ; et quid videlicet figuraveriut, et quare
non dixerit a dextra et sinistra : ne videretur in duæ sint factæ. Apostolus namque el doctores cunc
sanctis sanclorum sinistrum aliquid nominare, sed ti spiritales significant; fortes nimirum fide atque
hinc et inde, id est, ex utraque parte. Statimque opere et contemplatione ad superna electos. Duae
prudens lector intelligit, trinum numerum ad Trini sttnt autem, ut et genles, et circumcisionem præ
tatis mysterium pertinere, quæ porta est ingredien dicando in Ecclesiaim introducant. Stabaiit in por
tium ad Deum : dum et Pater im Filio est, et Filius ticu ante fores templi, et ingressum illius suo de
in Patre, et in utroque Spirivus sanctus : qui triuus core ac pulchritudine ex utraque parte mirabiliter
numerus una porta est eorum, qui post baptismum ornabant. Oslium autem lempli Dominus est : • quia
Triuitatis, perveniunt ad salutem. C nemo venit ad Patrem, nisi per ipsum (Joan. xiv). •
Quod autem sequitur a longitudo vestibuli vigin Et sicut alibi dicit : « Ego suum ostium, per me si
ti cubiiorum , et latitudo undecim cubitorum , » quis introierit, salvabitur (Joan. x). » Quod vide
videtur facere quæstionem , quomodo dualis nu licet column;e ab utroque latere coram positæ circun
merus, qui refertur ad duas decadas, et un stant, cum ministri sermonis utrique populo introi
decimius, qui uno indiget ut s;crum numerum ex tum regni cœlestis ostendant: ut sive a luce scien
pleat duodecimum in vestibulo templi esse dicatur : tiæ leg;ulis quisque, seu ex rigore gentilitatis ad
Quod plerique sic solvunt. Quamvis sancti sint sa fii!em Evangelii venerit, habeat paratos eos, qui sibi
cerdotes, et in templi ministeriis collocati, et quotidie iter salutis et verbo demonstrent et exemplo. Vel
victimas offerant Christo, tamen quia in hoc mor certe, quia de iisdem columnis libro Paralipomenon
tali fragilique corpiisculo, et ægrotationibus vitiis ita scriptum est : « Ipsasque columnas posuit in
•que subjecto commorantur, vicenarium habent vestibulo, unam a dextris et alteram a sinistris (II
numerum, et undecimum. Unde dicebat et Aposto Par. iu1). » ldeo sunt duæ factæ columnæ, auque ita
dus : « Miser ego homo, quis me liberabit de cor dispositæ, ut nobis et in prosperis et in a iversis in
pore mortis htijus (Rom. vii). » Non quod juxta sævis gressum patriæ cœlestis, ante oculos inentis haben
simam hæresim abolenda corpora esse credatmus, se,! P dum esse doceant.
quod voti nostri sit supervestiri, non spoliari, el (MAUhus.) Haec qiioque sobrio leclori sufficere
mortale hoc accipere immortalitatem , et corru credimus, quæ juxta majorum documenta de men
ptivum induere incorruptionem. Et octo gradibus as sura ratione templi, et vestibuli, et cæterorum, quæ
cendebatur ad eam. 0cto sive decem gradibus qui ibi descripta sunt, nos diximus. Nunc quomodo ipse
periectus est numerus, aut undecim, de quo jam dixi prophela introductus sit in templum, et quid ibi ges
mus. ascenditur ad portam sanctorum. ln cujus fron serit, exponere curabimus.
 -

$i$9 C0MMENT. IN EZECIIIELEM. — LIB. XVII. 970

LIBER DECIMUS SEPTIMUS.

CAPUT XLI. A oclo (Eccle. xi). » De cujus nuineri sacrameiito

Mensuratur templum et Sanctum sanctorum : de ro crebro disputasse me novi. Sive quia per tribulatio
chlea quoque agitur: dc hostiis templi et sanctuarii, nes et angustias hujus sæculi intramus ad sanctum
et osliariis sanctuaril. -
atrium Domini, idcirco longitudo portæ habebat cu
« Et introduxit me in templum , et mensus est bitos quadraginta, qui numerus semper in labore po
frontes sex cubitos latitudinis hinc, et sex cubitos situs est. Unde et Moyses (E.rod. xxxiv) et Elias
latitudinis inde, latitudinem tabernaculi. Et latiiu (III Reg. xix) quadraginta diebus non comcdunt
do portæ decem cubitorum erat, et latera por panem, et aquam non bibunt. Et annis quadraginta
tæ quinque cubitis hinc et quinque cubitis inde. populus Israel vexatur et probatur in solitudine, et
et ir.ensus est longitudinem ejus quadraginta cubi per multos labores terram repromissionis ingredi
torum, et latitudinem viginti cubitorum. » (Hieron.) tur (Num. xiv; Deut. ii). Et Dominus atque Salva
Post multa mysteria variosque introitus, et locorum tor secundum assumpti corporis fragilitatem, qua
singulorum proprietates, tandem aliquando vir cujus draginta diebus tentalur in solitudine (Matth. iv),
fuuiculus cæmentariorum , et mensuræ calamus in ut post victoriam accedant angeli et ministrent ei.
manu erat, Ezechielem prophetam introducit in tem Cum autem per tribulationes et angustias potuerimus
pluum, et mensus est frontem templi : pro quo ælam B dicere illud apostolicuim : * In omnibus tribulati, sed
Septuaginta, et arlim Thcodotio, et in circuitu Sym non coangustati (II Cor. iv), » atque illud propheti
nuachus transtulerunt. Et utraque parte latitudo ta cum : « In tribulatione dilatasti mihi (Psal. iv), » tunc
bernaculi senum cubitorum erat, sacramentula nobis latissimus aperitur introitus, qui viginti cubi
creaturarum omuium continens, in sex enim diebus torum habet latitudincm : ut superatis mundi certa
ruundus est consummatus. Per quorum notitiam minibus atque terrenis, qui et ipse dualis est numerus,
causasque conditionis atque rationem intramus ad ingrediatur templi penetralia, et audiamus imperantem
templum Dei, et ex Creaturarum ordine atqne con discipulis Dominum : « Confidite, ego vici mundum. »
stantia cognoscimus Creatorem. Latitudo aulem * Et ingressus intrinsecus mensus est in fronte
portæ templi erat decem cubitorum, qui sacratus et * portæ duos cubitos, et portam decem cubitorum,
perfectus est numerus, et in quo mense septimo, die • el latitudinem portæ septem cubitorum, et mensus
decima mensis, jejunium et propitiatio est. Decima « est longitudinem ejus viginti cubitorum et latitu
autem die mensis primi, qui appellatur Nisam, ad im « dinem viginti cubitorum ante faciem templi. Et di
inclationem et præparationem Paschæ agnus assu • xit ad me : Hoc est Sanctum sanctorum. » (Hieron.)
mitur. Septimo igitur mense decimæ offeruntur in Quantumvis proficiamus, semper nobis major profe
Dei horrea, sive, ut Scriptura appellari consuevit, tjr C ctus aperitur, unde post introitum templi rursum in
cuiaria. Unde dicit et Apostolus : « Dilatamini et gredimur, intrinsecus, sive, ut LXX tra;.stulerunt, in
vos (II Cor. vi). » Ut postquam per decem portæ cu terius atrium, in cujus fronte duo erant cubili, ut juxta
bilos templum quis fuerit ingressus, ex utraque parte superiorem sensum per dualem numerum ingredia
portæ ipsius latera, sive, ut proprie in Hebraico dici mur ad eum locum, ubi sunt sancta sanctorum.
tur, humeri mensurentur, qui semper referuntur ad Uiide et ipsa porta sex cubitorum erat, per quam
opera. Unde et Issachar, t desideravit bonum, re introgressi æternam requiem possidemus, quæ in
quiescens intcr medios cleros, vidensque requiem, septenario numero demonstralur. Pro quo LXX trans
quia bona est, et terram, quia pinguis, supposuit hu tulerunt, t Et latitudinem portæ septem cubitorum
merum ad laborandum , et factus est vir agricola hinc et septem cubitorum inde, » in IIebræo et ca
(Gen. xi.ix). » Et in vcste pontificis humerale cum teris editionibus semel tantum septem cubili in
rationali stringitur, ut rationi opera copulentur, et latitudine portæ positi sunt. Quod autem sequitur:
possit dicere vir ecclesiasticus : « A mandatis tuis * Et mensus est longitudinem ejus viginti cubitorum,
intellexi (Psa!. cxviii). » Qui humeri portæ ex utra et latitudinem viginti cubitorum ante faciem templi,
que parle, quinas habebant porticus, ut per terre et dixit ad me : Hoc est Sanctum sanctorum, » illud
n;os sensus atque divinos, super quorum differentia significat quod ante templi faciem, et in introitum
sæpe scripsimus, ingrediamur adyta templi , cujus ejus præteriti laboris atque certaminis nobis mensura
meusus est vir ille, qui ductor prophetae erat, longi semper occurrat. Quam enim rationem in singulis
tudinem quadraginta cubitorum, et latitudinem vi numeris duplex numerus possidet, eamdem duæ ha
ginti cubitorum, sive, ut melius est, portæ longitudi bent decades. Et hoc considerandum, quod ingressus
nem ac latitudinem, quia supra tantum de latitudine intrinsecus pei portam duorum in fronte cubitorum,
el humeris ejus dixerat. Quod autem vicies quadra et sex habentem cubitos, septemque in latitudine ex
ginta octingentesimum numerum faciat, qui vicinus utraque parte, et viginti cubitos in longitudine, to
est octonario, nulli dubium est. Unde et in Eccle tidemque in ipsis templi foribus, doceatur propheta
siaste praecipitur : « Date partes septem, date et qui sit ille locus, vel quo appelletnr vocabulo. Dixit
PATnoi.. CX. 31
J71 B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II.
enim mihi : « Hoc est Sanctum sanctorum. » Sin A
autem ante templum, sive, ut Scriptura cognominat,
ante faciem templi Sanctum sanctorum est, quantam
beatitudinem in templi aditis et in interioribus ejus
:estimare debemus! De qua Propheta loquitur : t IIoc
labor est in conspectu meo, donec ingrediar in sanctua
rium Dei, et intelligam in novissimis eorum (Psal.
lxxii). » Sed et hoc notandum, quod in descriptione
tabernaculi dicuntur sancta sanctorum plurali nu
i:mero : hic autem Sanctum sanctorum numero singu
lari, ut post Sancta sanctorum veniamus ad Sanctum:
quomodo post multa cantica pervewimus ad Canticum
canticorum, quod omniuim carminum carmen est, et
quod canentes sponsi copulamur amplexibus.
* Et imensus est parietem domus sex cubitorum,
* et latitudinem lateris quatuor cubitorum undique
'per circuitum domus. Latera autem latus ad latus
• bis triginta trium; et erant eminentia, quæ ingre
derentur per parietem domus in lateribus per
circuitum, ut continerent et non attingerent parie
tem templi. Et platea erat in rotundum ascendens
sursum per cochleam, et in cœnaculum templi de
ferebat per gyrum. ldcirco latius erat templum
in siiperioribus, et sic de inferioribus ascendebatur
ad superiora in medium. » Quod autem in Septua
ginta ponitur , et de meliis ad tristega, » id est, ad
tria cœnacula, et thrael, in llebraico non habetur.
« Et vidi in domo altitudinem per circuitum fundata
• ' latera ad mensuram calami sex cubitorum spatio, et
« latitudinem per parietem lateris forinsecus quinque
cubitorum. Et erat interior domus in lateribus do
mus. Et inter gazophylacia latitudinem viginti cu!)i
torum in circuitu domus undique. Et ostium lateris
ad orationem (quod in Septuaginta non habetur),
ostium unum ad viam aquilonis, et ostium unum ad
viain australem, el latitudinem loci ad orationem
quinque cubitorum in circuitu. Et ædificium, quol
erat separatum versumque ad viam respicientem
a ! mare latitudinis septuaginta cubitorum : paries
autem ædificii quinque cubitorum latitudii:is pcr
c. circuitum, et longitudo ejus nonaginta cubitoriim. »
Postqnam pervenit ad Sanctiim sanctorum, de qi;o
supra diximus, vir ille venerabilis mensus est Sancti
sanctoritim parietem, qui propter fabricam mundi et
omnem visibilem creaturam, quæ in sex diebus con
dita est, sex habebat cubita , et latitudinem unius
latevis quatuor cubitorum, non ex uno latere, sed per
circuitum. Q:iatuor autem cubita ter.ebat per circui
ttim domus latitudo, ut quatuor elementa monstra
ret, ex quibns universa compacta sunt, et maxime
humana corpora : contra quæ sancli dimieantes et
subjicientes se animæ potestati, intcriora merentur
intrare, et Domini arcana cognoscere. Ipsa autem
latera, qu:e in circnitu domus erant, et quatiior cu
bitorum spatio a templi pariete separabantur, juncta
sibi erant, ita ut unum latus aliud latus contingeret
at haberet in longitudine non triginta et tres cubitos,
sed bis triginta tres, hoc est, sexaginta sex. Vetus in
Levitic» loquitur Testamentum (Levit. xii) in ortu
%72
maris post unam hebdomadam et illam quæ genuit,
et illum, qui genitus est, triginta tres explere dies,
ut veniant ad purificationem. Porro si genuerit fe
minam, duplicem observari numerum, id est, sexa
ginta sex. Et quia, ut veniamus ad Sancta sanctorum.
non solum prima indigemus nativitate, sed et se
cunda, ut nati in carne, renascamur in spiritu, id
circo non sexaginta sex, sed bis triginta, et trium po
nitur numerus : ut utraque nativitas Deo auctori
debeatur illiusque clementiæ, et duplici muro cir
cumeant latera domus, quae templi fulciunt æ'i
ficium. Quolque sequitur juxta Ilebraicum : ¢ Et
erant quædam eminentia , quæ egrederentur p.-r
parietem domus per latera in circuitu, ut contine
rent, et non attingerent parietem templi, » illu !
significat, quod sancti viri in multitudine credem
tium erui:ipant per parietem templi, per omnia vi
delicet latera in circuitu, et contineant Ecclesiæ
fundamenta, et tamen non tangant parietem templi,
tantum vidisse contenti, et de longe inenarrabilia ad
orasse mysteria. Nunc enim videmus per speculum
in ænigmate, et plenissimam tangere atque compre
hendere non possumus veritatem. Quod autem platea
erai in rotundum ascendens sursum per cochleam, et
in cœnaculum templi deferebat per gyrum, et idcirco
latius erat templum in superioribus, et sic de infe
rioribus ascendebatur ad superiora et medium, puto
perspicuum esse lectori semper angustiora esse, qu;e
deorsum sunt in jejuniis, zzμεvvizi;, et victus conti
nentia, paulatimque dum ad summa conscendimus,
latiorem nobis aperiri viain , et impleri quod scri
ptum est : « In tribtilatione dilatasti mihi (Psal. iv). »
Per rotundum autem et per cochleam ascendimus
templi cœnaculum, quæ figura inter omnia schemaua
a philosophis quoque hujus sæculi pulchrior appro
batur, dum et cœlu:m, et sol, et luna, et astra cæ
tera, et punctum terræ in corporibus quoque huma
nis oculi, quasi a'tera sidera, et figura capitis quod
oinnium sensuum receptaculum est, teretesque digiti,
et femina, et brachia, hanc præferunt rotundi.atem.
Porro cœnaculum templi ad quo i de angustioribus
ad altiora conscendimtis, illud puto esse, quod ia
Itegum volumine Elias hab:iit et Eliseus (III Reg.
vi ; 1 V Reg. iv), et in apostolorum Actibus Tabitha,
I) id est Aàpxz;, et dainula nostra possedit, quæ bonis
operibus ad summa conscenderat(Act. ix, v. 56 seq.}.
Apostoliis autem Petrus, super quem Dominus Ec
clesiæ funda renta solidavit, transcendit cœnacu
lum, et venit ad tectum , quod significantius Graece
δόμα dicitur, id est , tecii solarium , et incognita
prius sæculo Ecclesiæ sacramenta cognovit. Salvator
quoque generis humani pascha facit in cœnaculo,
et magno latoque cœnaculo atque oinni sorde pur
gato stratoque, et ad spiritale convivium praeparato,
ubi mysterium corporis et sanguinis suis tradidit
discipulis, et æternam no!;is agni immaculati reli
quit fesivitatem. (BEDA.) Q:iod autem de structnra
templi in libro Regum scriptum est : « Ostium ha
teris medii in parto erat domus dextræ et per co
 -•
• ••• COMMfENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVII. 97 !

clyleam ascendebant in medium cœnaculum, et a me- A corporis hujus sumus, ingemiscimus, dicimusque :
dio in tertium», » non inconvenienter juxta mysticam * Miser ego homo, quis me liberabit de corpore
significationem huic loco aptari potest. Nam hic locus mortis hujus? (Romn. vii.) Sed et ad viam australem
proprie ad corpus Dominicum referri potest. Ostium erat ostium, et ipsum juxta Hebraicum habens locum
namque lateris medii in parte erat domus dextræ, orationis, et quinque tendens cubitis per circui
quia, defuncto in cruce Domino, unus militum lancea turn. Per frigus enim aquilonis, ad australem trans
latus ejus aperuit. Et bene in parte domus dextrae, imus calorem, et tamen rursum orationis quærimus
quia dext um ei latus a milite apertum sancta credit locum in aquilonis ostio, ul evadamus pericula; in
Ecclesia : ubi etiam apto verbo usus est evangeli australi, ut agatuus gratias pro præteritis, et sit no
sta, ut non diceret, Percussit latus aut vulneravit, bis victoriæ secura possessio. Quinque autem cubiti
sed aperuit, videlicet, quasi ostium lateris medii, et in hoc loco divinos indicant sensus, per quos de
per quod nobis iter ad cœlestia panderetur. De terrenis ad altiora conscendimus. • Et ædificium,
nique ita subjunx't. « Et continuo exivit sanguis et inquit, quod erat separatum, versumque ad viam re
aqua (Joan. xix), » aqua scilicet qua abluimur in ba spicientem ad mare, latitudinis septuaginta cubito
ptismo, et sanguis, quo consecramur in calice san rum, » ut post labores, et pericula, et sæculi istius
clo. Per hoc mamque ostium nobis est ascensus im B fluctus atque naufragia. et annos septuaginta, de
medium coenaculum, et a medio in tertium , quia quibus Jeremias scribit, et Daniel, et Zacharias (Jer.
per fidem et mysteria nostri redemptoris, de præ xxv; Dan. ix; Zach. vii), verum et legitimum septem
senti Ecclesiæ conversatione ad requiem animarum decadarum sabbatum consequamur, ut sit nobis
post mortem ascendimus : rursusque de requie ani aeterna requies : et per quinque cubitorum latitudinem
marum, adveniente die judicii, ad immortalitatem veniamus ad longitudinem nonaginta cubitorum, in
quoque corporum, quasi in tertium coenaculum su qua ætate de repromissione filium Sara generavit, quæ
blimiore profectu penetrabimus , ex quo in magna nonaginta annorum, id est novem decadarum, peperit
amborum el corporis videlicet et animæ beatitudine Isaac, juncta Abraham centenario, id est, decem de
vivemus. Quod quidem iuer invisibiliter agebatur, ita cadarum habenti mysterium (Gen. xxi). Qui numerus
ut soli hoc qui intraverant nossent, quamvis ipsum quid significet, sequens Scriptura monstrabit.
ostium etiam foris positi viderent. Quia nimirum « Et mensus est domus longitudinem centum cu
actus fidelium in hoc s;eculo, et celebrationes sacra • bitorum, et quod separatum erat ædificium et pa
menlorum etiam reprobi possunt intueri, verum ar rietes ejus longitudinis centum cubitorum. Latitudo
cana fidei intimæ, et gratiam dilectionis, nullus nisi autem ante faciem domus et ejus quod erat sepa
qui per hæc, Domino duce, ad coelestia scandit, ratum contra orientem centum cubitorum. Et men
agnoscit : « Qui enim dicit se nosse Deum, et man sus est longitudinem ædificii contra faciem ejus,
data ejus non custodit, mendax est (I Joan. 11). » quod erat separatum ad dorsum, hecthecas (id
v Et vidi, inquit, in domo altitudinem per circuitum, est eminentia) ex utraque parte centum cubito
fundata latera aJ mensuram calami sex cubitorum rum, et templum interius et vestibula atrii, limina,
spatio, et latitudinem per parietem lateris forinsecus et fenestras obliquas, hecthecas in circuiui per tres
quinque cubitorum. Et inter gazophylacia (quæ partes contra uniuscujusque limen, stratumque
Symmachus exedras vocat) latitudinem viginti cu ligno per gyrum in circuitu. Terra autem usque
bitorum per circuitum domus. » (Hieron.) Quibus ad fenestras, et fenestræ clausæ super ostia, et
numeris ostenditur, quod de inundo hoc et de terre usque ad domum interiorem et forinsecus per oia
nis sensibus, et de duali duarum decadarum numero, nem parietem in circuitu intrinsecus, et forinsectis
qui refertur ad viginti non solum in Sancta sancto ad mensuram, et fabrefacta cherubin et palmæ. Et
rum, sed et in cœnacula eorum mereamur ascen palma inter cherub et chernb. Duasqiie facies ha
dere, et semper habere in memoria, quod per sex dies bebat cherub. Faciem hominis juxta palmam ex hac
conditionis nostræ, et per qi;ii.que sensus, et pcr parte, et faciem leonis juxta palmam ex alia parte
viginti cubita latitudinis ascenderimus ad cœnacu expressam per omnem domum in cireuitu. De terra
l*iim templi, et terrenam humilitatem, sensumque lit usque ad superiora portæ, cherubin et palmæ cælatæ
teræ relinquentes, transierimus ad summitatem Ec erant in pariete templi. Limen quadrangulum erat;
clesiæ, Spiritusque sancti consortio gaudeamus. * Et et facies sanctuarii aspectus contra aspectum alla
ostium, inquit, lateris ad orationem contra viam ris lignei, trium cubitorum altitudo ejus, et longi
*quilonis, » a quo exardescunt mala super omnem tudo ejus duorum cubitorum, et anguli ejus et loi;
terram, et quem Dominus abacturum se a nobis pol • gitudo ejus, et parietes ejus lignei. » (Hieron.) Des
licetur dicens : c Ei eiim qui ab aquilone est a vobis cribuntur autem Sancta sanctorum et templum inte
abigam. » Pulchreque in ostio coiitra aquilonem lo rius quod post nonaginta cubitos ex tribus partibus
cu:s orationis est, ul secundum Aposto!um oremus centenos cubitos habere dicatur. Perfectum videlicet
sine cessatione (I Thess. v), et dicamus cum Jere numerum decadarum decem, ut et mente et ser
mia : « Non sileat pupilla oculi mei (Thren. ii); » mone, et operibus Domino serviamus, recordantes
ve! præsentia mala vitare cupientes, vel agentes gra illius apostolici exempli in quo ait, • ut scire possi
tias pro præteritis. Quandiu enim in tabernaculo mus, quæ sit latitudo, et longitudo, et profundium,
978
B. R.\TANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
et altitudo. Quod autem Hebraicum dicit ædificium A trinsecus erant mensuræ suæ, nihil enim absq:ie ra
separatum et parietes ejus, Septuaginta reliqua in
terpretantur et separantia, quæ non hæreant parie
tibus templi, sed propinquos et suos habeant parie
tes; ipsum quoque templum et anguli ejus et ælaim,
id est, πρόπυλον, sive vestibulum, exterius erant
strata ligno, sapientia videlicet quod lignum vitæ
situm in paradiso Scriptura commemorat; fenestræ
quoque juxta Septuaginta erant factæ in modum
retis instar cancellorum , ut non speculari lapide
nec vitro, sed lignis interrasilibus et vermiculatis
clauderentur; pro quibus in Hebraico obliquas fe
nestras habet, quæ in tribus tantum erant partibus
templi, ad dexteram videlicet et sinistram, et post
tergum, id est, ad meridiem et ad aquilonem, et ad
occidentem. Orientalis autem pars non habebat fe
nestras, quia ipse introitus clarum immittebat lu
men intrinsecus, et cuncta interiora templi janua
rum lumine complebantur, ita ut per singulas fene
stras et cancellorum foramina intro quis posset
aspicere. (Beda.) Retis autem connexio unitatem
designat (idei, quæ est in vinculo pacis. Quod autem
dicit fenestras esse obliquas, ostendit abundantiam
lucis interimæ. Fenestræ templi doctores sunt sancti
et spiritales quique in Ecclesia, quibus mente ex
cedentibus Deo, arcana secretorum cœlestium spe
gialius cæteris videre conceditur. Quidam ea, quæ in
occukio vident, publice fidelibus pandunt, quasi sus
ceplo lumine solis fenestræ cuncta templi penetralia
replent. Unde bene eædem fenestræ obliquæ, id est,
inlus latiores fuisse perhibenttir, quia nimirum ne
cesse est, ut quisquis jubar supernæ contemplationis
vel ad momentum perceperit, mox sinum cordis
amplius castigando dilatet, atque ad majora capes
senda solerti exercitatione præparet. ltem quod
Propheta dicit terram usque ad fenestras, et fene
stras clausas, designat in doctoribus paucitatem
doctrinæ spiritalis; Paulus namque Apostolus dicit:
« Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos
(I Cor. iii). » (Greg.) In hoc autem templo fenestræ,
sacerdotes et speculatores sunt, qui in populo fide
lium lumem sanctæ prædicationis infundunt. Sed
cum terra usque ad fenestras est, fenestræ claus;e
siint, quia cum terrena cogitatio in sacerdotum cor
dibus excrescit, fenestræ lumen non fundunt , quia
sacerdotes ab officio prædicationis obmutescunt.
(Hieron.) Et non solum exteriora erant strata ligna,
sed tanta erat lignorum copia per circuitum, ut et
pavimentum et de pavimento usque ad fenestras li
gnis omnia jungerentur. Quæ fenestræ juxta Septua
ginta aperiebantur tripliciter, ut apertis eis, triplex
in templo Dei intelligentia monstraretur. Juxta illud
quod alibi dicitur: « Tu autem describe ea tripliciter
(Prov. xxii). » Prospicitur autem per eas non so
lum interius, sed et exterius, ut quæ interiora sunt
invisibilia, quæ exteriora visibilia cognoscamus, ut
aliud mentem, aliud carnem, aliud spiritalem intelli
gentiam, aliud simplicem monstret historiam. Et per
oum:ues parietes in circuitu tam intrinsecus quam ex
-^
gnt;
tione et mensura in templo Dei, et maxime in Sancto
sanctorum a Deo faetum est. C;clata quoque erant
cherubin : haud dubium quin in lignis de pavimento
usque ad fenestras pertingentibus, et tam fabrefactæ
erant caelaturæ, ut non sculptæ, sed appositæ videren
tur. Cherubin interpretantur scientiæ multitudo. Igitur
intrinsecus in interioribus templi, post scientiæ mul
titulinem cælantur ei palmæ, in quibus signum victo
riæ est, dicente Apostolo : « Persequor autem ai
statutum bravium supernæ vocationis Dei in Ch:isto
Jesu (Philip. iii). » Quæ palmæ erant inter cherub
et cherub, ut unum cherub duarum palmarum l: te
ribus vallaretur. (Beda.) Hinc quoque in libro Reguia
scriptum est : Et fecit in eis cherubin et palmas et
B piciuras varias, quasi prominentes de pariete et
egredientes. Cherub namque in parietibus templi
facit Salomon, cum electos suos Doiuinus ad regulam
Scripturarum sanctarum, in quibus est multitudo
scientiæ, vitam suam dirigere donat. Cherubim facit,
cum eos in hoc mundo castitatem angelicæ conver
sationis prò modulo suo docet imitari, quod maxinie
vigiliis ac laudibus divinis, dilectione sincera Con
ditoris et proximi, geritur. Palmas facit, cum me
moriam æternæ relributionis eorum mentibus infi
git, ut eo minus ab arce justitiæ labi queant, quo
mercedem justiti;e semper ante cordis oculos habent.
Facit picturas varias quasi prominentes de pariete
et egredientes : cum multifarias virtutum operatio
nes fidelibus tribuit. Verbi gratia, viscera miseri
C cordiæ, benignitatem, humilitatem, patientiam, mo
destiam, sufferre invicem, et donare sibimetipsis,
super omnia autem hoc charitatem habere, quod
est vinculum perfectionis. Quæ videlicet virtutes,
cum in tantam electis consuetudinem venerint, ul
velut naturaliter eis videantur insitæ, quid aliud,
quam picturæ domus Domini prominentes, quasi de
pariete exeunt? quia verba et opera veritatis non ad
huic ab aliis extrinsecus discunt, sed ut si sint sibimet
infixa radicitus et parata, semper ab intimis cordis,
quæ sunt agenda, sive dicenda proferunt. (Ilieron.)
Quol cherub nequaquam ut in principio hujus pro
phetæ legimus quatuor ha!:ebat facies, hominis sci
licet et leonis, et vituli, et aquilæ, sed tantum duas,
hoc est, liominis et leonis. Quorum primum ad ra
D tionem pe; timet, sequens ad furorem. Furorem ati
tem diciimus, non eum, qui perturbationi et vitio
proximus est, sed qui mentis consolidat mollitiem,
et fortiorem facit animum dimicantis. ln principio
enim subjacemus et cor:cupiscentiæ, quæ refertur
ad vitulum propter terræ opera, et alia sunt car
malia, alia spiritalia, quoruin extremum aquilæ de
putatur. Cum autem intraverimus Sancta sanctorum,
et interiora templi possiderimus, nequaquam alia
re indigemus, nisi ratione atque fortitudine, quorum
alterum ad sensum atque prudentiam, alterum re
ferlur ad animi perseverantiam. Omnis igitur paries
per circuitum templi a pavimento usque ad laquearia
cherubin habel)at et palmas mira arte cælatas. Post
977 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVII.
quæ aperiebatur sanctuarium et templum per qua- A t 0 profundum divitiarum sapientiæ et scientiæ Dei,
tuor angulos contra faciem sanctorum. Prius enim
habemus scientiæ multitudinem, per quam, victo
riam de hoste consequimur, et postea nobis san
ctuarium aperitur et templum, quod habet quatuor
angulos, et stationem firmissimam, et quæ in nul
lam partem leclivior sit. Hanc enim habet naturam
mensura quadranguli, ut stabili consistat basi. Et in
mystico numero, qui prudenti lectori perspicuus est,
elementa quatuor ex quibus constant omnia solida
perpetuaque possideat. Et euncta contra faciem
sanctuarii aspiciebant. Ante quod sanctuarium, sive
in quo sanctuario erat species altaris lignei trium cu
bitorum altitudine, et longitudine cubitorum duorum,
et latitudine cubitorum duorum, qui juncti septem fa
ciunt cubitos. Quod altare habebat cornua, et tam ba B
ses, quam parietes ejus, hoc est, latera erant lignea.
In quo Scripturæ sanctæ mysteria humanus sermo
potest explicare, quomodo altare in quo ignis suc
cendenduserat, mensa videlicet thymiamatis, nihil ab
igne patiatur, sed, ut ita dicam, igne purius fiat. Sicut
enim sanctorum opera, de quibus scribit Apostolus:
• Uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit, »
non pereunt, sed per ignem puriora monstrantur:
ita et altaris ligna, quæ de lignis paradisi sunt,
non cremantur igne vicino, sed puriora reddu::tur.
Nec mirum hoc de sanctuario et interioribus templi,
et altari thymiamatis credere, cum etiam &μίαντος,
quod ligni genus est vel lini habens similitudinem,
quanto plus arserit, tanto mundius inveniatur.
(MAunus.) Possunt tamen in altitudine altaris, C
quæ est trium cubitorum, mystice accipi corda ele
ctorum, quæ per fidem, spem, et charitatem ad
cœlestia tendunt; in longitudine, quæ erat duorum
cubitorum, longauimitas et patientia eorum intelligi,
qui exspectant regnum futurum , et exercent se
lene operando in duobus praeceptis charitatis, donec
perveniant ad gaudia sempiterna. Aple enim in
eonstructione tabernaculi Dei de lignis setim, quæ
albæ spinæ similia, et esse incorrnptibilia dicuntur,
utrumque altare fieri præcipitur. Hoc est, holocau
sti et thymiama is : quia nimirum una est fidei non
fictae flrmitas. Quia omnium corda electorum præ
muiiiri atque ad suscipiendum ignem dilectionis,
et offerenda Deo virtutum libamina, debent praepa
rari, quia omnibus generaliter pusillis cum majoribus
loquitur Apostolus dicens: « Mundemus nos ab omni
inquinamento carmis et spiritus, perficientes sancti
ficalionem in timore Dei (I Cor. vii). » Apte unus
ac non dispar erat ignis, qui in hoc altari victimas,
in illo thura incendebat, quia nimirum unus est
spiritus, qui cunctorum mentes fidelium variante
donationum gratia vivificat. (Hieron.) Ignosce, lector,
diflicuitati, et veniam tribue pauperi intelligentiæ.
Per fenestras enim obliquas et in modum retis fa
etas, et quæ semper clausæ sunt, vix usque ad in
teriorem domum cordis nostri oculum possumus im
tronaittere, ut omnia quae cernimus in umbra vi
deaurus et imagiae, et cum Apostolo clamemus:
978
quam inscrutabilia judicia ejus, et investigabiles
viæ illius ! » (Rom. xi.) Et, • Quis cognovit sensum
Domini (Ibid.)? » nisi ille qui est magni consilii an
gelus, et sua potest dignis aperire mysteria : ix6irw;
autem Romæ appellant solaria de coenaculorum pa
rietibus etminentia, sive meniana, ab eo qui ea primus
invenit, quæ nonnulli Græcorum i;$arpa; vocant.
• Et locutus est ad me : Hæc est mensa coram
Domino. Et duo ostia erant in templo et in san
ctuario, et in duobus ostiis ex utraque parte bina
erant ostiola, quæ in se invicem plicabantur : bina
eiuim ostia erant ex utraque parte ostiorum. El
cælata erant in ipsis ostiis templi cherubim, et
sculpturæ palmarum sicut in parietibus quoque
expressæ erant. Quamobrem et grossiora erant.
ligua in vestibuli fronte forinsecus, super quæ fe
* nestræ obliquæ et similitudo palmarum hinc atque
t inde in humerulis vesli'.uli, secundum latera do
• mus latitudinemque parietum. » Vir ergo ille qui
prophetam in abdita templi introduxerat, et inter
c;etera ostenderat ei altare ligneum, quod et angulos
et cornua, juxta Septuaginta, et parietes habebat
ligneos, dixit ei : Hoc altare qiiod respicis ipsa est
mensa coram Domino, quæ in similitudine rubi ar
det et non comburitiir. De qua sanctus loquitur ad
Deum: * Parasti in conspecuu meo mensam, adversus
eos qui tribulant me (Psul. xxii). » Duo quoque
ostia erant in templo, et in ipso sanctuario, per
quæ utriusque instrumenti sacramenta monstrantur.
Et in duobus ostiis ex utraque parte bina erant
ostiola, quæ in se invicem plicabantur: ut et in hi
storia spiritalem habeas intelligentiam, et in tropo
logia historiæ veritatem, quorum utrumque altero
indiget, et si unum defuerit, perfecta caret scientia.
Quod autem sequitur : t Bina ostia erant ex utraque
parte ostiorum, » juxta litteram perspicuum est.
Solent enim in majoribus tricliniis bina sibi hærere
atque conjungi, ut major introitus nequaquam luo
biis et ingentibus, sed quatuor minoribus claudatur
vel aperiatur foribus. (Beda.) IIæc itaque ostia per si
gnificationem multifarie possunt accipi. Nam et ange
licos spiritus quorum ministerio in habitationem pa
triæ cœlestis introducimur, aptissime designant : et
apostolorum æque aposlolicorumque virorum, qui
bus claves regni coelorum sunt datæ, tenent figuram.
Qui accepta potestate a Domino ligandi atque sol
vendi (Matth. xviii), et dignos intra regni januam
admittunt, et contumaces, impuros ac superbos, ex
communicando, sive anathematizando, ab ingressu
vitæ perennis eliminant. Sed et opera justitiæ quo
rum merito ad regnum coeleste pervenitur, recte
pcr ostia, per quæ in Saucta sanctorum ingredieba
tur, possunt typice designari, jux:a hoc quod in li
bro Sapientiæ scriptum est : • Custoditio autem l °
gum, consummatio incorruptionis est; incorruptio
autem facit esse proximum Deo (Sap. vi). » Coucu
piscentia itaque sapientiæ deducet ad regnum per
petuum. Quibus omnibus apte congruit. Duo sunt
979 R. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 930

autein ostiola, sive quia Deum ac proximos diligent, A CAPUT XLII.

et angeli, et homines sancti, neque ullus januam De gazophylactis australis et aquilonaris ædificii, et -

vitae, nisi per geminam hanc dilectionem poterit in
trare : seu quia utriusque populi fidelibus et Jud;ei
scilicet et gentilis eadem vitæ janua reseratur. Po
stes habent angulorum quinque, quia non solum
animas electorum aula cœli recipit, sed et corpori
bus immortali gloria præditis in judicio suas fores
aperit. (Hieron.) In quibus ostiis templi sive sancti
sanctorum caelata erant cherubim, de quibus supra
diximus, et sculpturæ palmarum : ut post scientiæ
multitudinem victoria intrantibus præbetur. Qu;e
sculptura palmarum in omnibus quoque parietibus
templi erat. Redditque causas quare cæ}ata fuerint
in ipsis ostiis cherubin, et palmarum expressæ si
militudines, unde et grossiora erant ligna in vesti
l)ulo portæ forinsecus ut et firmitatem haberent, et
cœiaturam possent recipere. Pulchreque juxta in
telligentiam spiritalem firmiora et cælata sunt
ostia, ut et firmi atem habeant et p lchritudinem,
ue quis ad Sancta sanctorum similis 0ziæ po sit ir
rumpere, et sibi sacerdotium vindicare. (Beda.) llli
præcipue quibus fi.lelium cura commissa, el claves
regni cœlorum sunt datæ, omni debent solertia in
sis ere, ut quantum gradu præminent caeteris, tan
tum et merito præcellant bonæ actionis. Ilabent
namque in se picturam cherubin sculptam, cum
angelicam in terris vitam, quantum mortalibus pos
sibile est, et mente imitantur et opere. Ilabent pal
iuarum species, cum dona supernæ retributioiiis
fixa semper intentione meditantur. Palma namque C periboli atrii, quod erat contra viam orientalem in
manus victricis ornatus est. (Ilieron.) Super quæ
ostia erant fenestræ obliquæ sive absconditæ, ut
ipsum quoque lumem, quod præbebatur intrinsecus,
non haberet perfectam scientiam, nec clarum lumen
descriptio eorum a dificiorum : de locis ubi ede
bant sacerdotes, qui non exeant ad populum, nisi
depositis vestimentis ministerii sui, etc.
v Et eduxit me in atrium exterius per viam ducen
teim ad aquilonem, et introduxit me in gazophyla
cium, quod erat contra separatum ædificium et
contra ædem vergentem ad aquilonem, iu facie
longitudiuis centum cubitos, ostii aquilonis et lati
tudinis quinquaginta cubitos contra viginti cubitos
alrii interioris, et contra pavimentum stratum la
pile atrii exterioris, ubi erat porticus juncta por
ticui triplici. Et ante gazopbylacia deambulatio de
cem cubitorum latitudinis ad interiora respiciens
B. vi;e cubiui unius. Et ostia eorum ad aquilo
nem, u!)i erant gazophylacia in superioribus humi
liora, quia supportabant porticus, quæ ex illis
eminebant de inferioribus, et de mediis ædificii.
Tristega enim erant et non habebant columnas,
sicut erant columnæ atriorum; propterea emine
bant de inferioribus, et de mediis atriis a terra
cubitis quinquaginta. Et peribolus exterior secun
dum gazophylacia, quæ erant iii via atrii exterioris
ante gazophylacia. Longitudo ejus quinquaginta
cubitorum, quia longitudo erat gazophylaciorum
atrii exterioris quinquaginta cubitorum, et longi
tudo ante faciem templi centum cubitorum. Et erat
subter gazophylacia hæc introitus ab oriente in
gredientium in ea de atrio exteriori, in latitudine
faciem ædificii separati. Et erant ante ædificium
gazophylacia, et via ante faciem eorum, juxta si

conditum. Nunc enim videmus in ænigmate, et

:
militudinem gazophylaciorum, quæ erant in via
aquilonis. Secundum longitudinem eorum, sic et
et cunctis patens, sed pleraque ex parte esset al)s a latitudo eorum, et omnis introitus eorum et simi
litudines et ostia eorum, secundum ostia gazophy
necdum movimus sicut oportet nos scire. Cum autem • laciorum, quæ erant in via respiciente ad austrum.
venerit quod perfectum est, tunc quod ex parte v Ostium in capite viæ, quæ erat ante vestibulum
fuerat destruetur. Et erat similitudo palmarum hinc v separatum per viam orientalem ingredientibus. »
atque inde. Eleganter in interioribus templi et san (Hieron.) Wolueram desperatione et magnitudine rei
ctis sanctorum non posuit dextram et sinistram, ne præsens testimonium silentio præterire, sed melius
quid sinistrum in his quæ magna sunt et arcana arbitratus suin quodcumque dicere quam or^nino nil
dicere villeretur, sed hinc atque inde, juxta illud dicere. Socraticum illud assumens : Scio quod ne
quod in Evangelio scriptum est : a Qui te percusserit sciam. Pars enim scientiæ est scire quod nescias. Post
in dextram maxillam, præbe ei et alteram (Matth. D. quam igitur ea quæ erant intus propheia diligentius
v). » Nunquid dicere non potuit et sinistram? Sed contemplatus est, eduxit eum vir, cujus funiculus et
quando percutitur dextra, præbetur altera dextra, calamus erat in manu, ad atrium exterius per viatm
quia in sancto viro utrumque dextrum, utrumque per ducentem ad aquilonem, quod et supra jam viderat,
fectum est. « Et in humerulis vestibuli secundum la antequam interiora penetraret. Sed aliter videmus
tera domus latitudinemque parietum. » Pro quo Se perfectam habentes scientiam, aliter in principio
ptuaginta transtulerunt in laquearibus aelam, hoc est, disciplinæ : et necesse est, ut qui interiora conspe
τροπύλου et latera domus, æqualis ponderis sive xerit, secundum eamdem formam atque mensuras et
mensurae. Per quæ latenter ostenditur et po-tes recondita sacramenta, etiam quæ exteriora sunt vi
superliminaris sive vestibuli (hoc enim humeruli vi deat. Eductus autem est in gazophylacium sive, ut
dentur significare), et latera domus et latitudine;u Symmachus et Septuaginta transtulerunt, exelram,
parietum, cuncta rationis plena esse atque nien et Theodotio raaroyópvov, quod in thalamum verti
suræ, et nihil in templo Domini reperiri quod absp;c tur, quod erat contra separatum ædificium. Qiiod
umensura et sapientia constitutum sit. autem Septuaginta addidere pro gazopbylacio exe
 v,

C8! C0YMMENT. IN EZECHIiELEM. — LIB. XVHI. 932.

dras quinque, in IIel)raico non habetur; quod gazo- A tulimus. Significat autem quod ante fores gazophy
pliylacium erat contra separatum ædificium, de quo laciorum omnium sive exedrarum et thalamorum
supra diximus, gazera : separatum autem erat eos sus fuerit deambulatio latitudiiiem habens cubitorum
cipiens qui ab aquilone veniebant. Et crat contra decem, qui et ipse perfectus est numerus, vel pro
:e:!em vergentem ad aquilonem, id est, respicientem pter decalogum vel propter Evangelii sacramentum.
quidem aquilonis partes, sed non in aquilone posi Si enim ab uno per duos et tres ad quartum nume
trium, ut facilior esset transitus his qui aquilonis rum venias, denarius Evangeliorum numerus effici
frigora relinquebant, a quo exardescunt mala super tur, in cujus latitudine deambulant sacerdotes, ante
terram. Legimus in Numerorum libro (Num. xxxii) singula gazophylacia gradientes, ita duntaxat ut
tribus Dan, et Nephtalim, et Aser filiorum Balæ et semper ad interiora respiciani viæ ejus, quæ ducit
Zelphæ, ancillarum Rachel et Liæ, ad aquilonis pla ad cubitum unum , ad cultum videlicet unius divi
gas castra tenuisse. Nui:c qitoque in facie longitudi nitatis, dicente Filio ad Patrem : a Revelavi nomen
nis ostii aquilonis centum fuisse cubitos, et latitudinis tuum hominibus (Joan. xvii). Ipsa est enim via in
quinquaginta, ut ex decem decadis qua!rangulus teriora respicieus, quæ dicit in Evangelio : « Ego
numerus æque perfectus, et ex septem he!)'omadi sum via, et vita, et veritas (Joan. xiv), » quia nemo
bus, qui remissionis est nttmerus, et in principium B venit ad notitiam Patris nisi per Filium. Et ostia ea
unionis, id est, ogdoadis erumpit, sacerdotalia in rum ad aquilonem, ubi erant gazophylacia in supe
teinplo Dei spatia monstrare: tur. llliidque quod rioribus humiliora, quia supportabant porticus, quæ
juxta Hebraicum jungitur contra viginti cubitos atrii ex illis eminebant de inferioribus et mediis ædificii.
interioris, pro quo Septuagiiita transtulerunt, de Tristega enim erant et non habebant columnas sicut
scripta erant sicut portae atrii interioris, hnnc hahet erant columnæ atriorum. Propterea emine!)ant de
se:;s::m : quod exterioris atyii cetterarius et quin inferioribus, et de mediis a terra cubitis quinqua
quagenarius, numerus eam!em vim habeat, quam vi ginta. Quod jungitur: * ostia earum, » subauditur eve
cenarit:s atrii interioris. Si enim quatuor quinquies drarum sive gazophylaciorum, de quibus supra sermo
supputes in numero vicenario, utrumque reperies fuit. Quae gazophylacia erant in superioribus, id est
testamentum, ut et lex teneatur in Evangelio, et in coeiiaculis hui.iliora. Quæ cœnacula ascendit
Evangelium de legis ra 'ice naseatur : pro quo iu Elias, et Elisæus (III Reg. vi; IV Reg. iv), et Domi
umero Septuaginta similitudinem atrii interioris iii niis cum discipulis pascha facturus (Marc. xiv; Luc.
terpretati sunt , forsit::n formidantes vicenarium xxii), et Tabitha, qiiae et fide apostoli et virtutum
numertim , in quo offeruntur Esau munera in atrio suarum merito suscitata est (Act. ix). Ista si;nt cœ
interiori ponere. Sequitiir : • Et contra pavimentum C. nacula, de quibus in psalmo scriptum est : « Qui ri
stratum lapi'e atrii exterioris, ubi erat porticus gat montes de cœnaculis [.Al., stiperioribus] suis
jnncta porticui triplici. » Pro quo Septuaginta trans (Psal. ciii). » Nisi enim quis fons fuerit effectus, et
tulerunt : • Et sicut columnæ atrii exterioris per ad altiora surrexerit, pluviis Domini non rigabitur,
ordine:n posit;e contra faciem porticnum tripli qui pro diversitate meritorum de primo, secundo et
cit:m. » Significat autem, quod pavimentum atrii tertio irrigatur cœnaculo. lpsa quoque g zophyla
exterioris vivo fuerit stratum lapide, ut nec aestatis cia, hoc est, thesauri gazarum Domini in superio
pulvere, nec luto hiemis sacerdotum vestigia pol ribus humiliora sunt. Q;ianto enim quis excelior
luantur. Unde et Dominus ascensurus ad Patrem, fuerit, tanto cum Apostolo humilitate dejicitur, di
apostolorum lavat pedes (Joan. xiii), ut mundatis cens : * Qui non stiim dignus vocari apostolus, quia
purgatisque vestigiis scandant regna coelorum : et im persecutus sum Ecclesiam Dei (I Cor. xv). » Erant
perat apostolis (Matth. x; Marc. vi), ut ii, quam autem ipsa gazophylacia in cœnaculis hu:uiliora,
cunque ingressi fuerint civit tem, et non suscepe quia supportabant porticis, quæ ex illis eminehant
rint eos, excutiant pedum siiorum pulverem, quo de inferioribus, et ιle me !iis ;edi!icii. I{e,ldil causas.
scilicet uihil munerum terrenorum ab eis apud se cur gazophylacia in cœnaculis posita humiliora fue
remanere patiantiir. Non solum autem pavimentum D rint : quia supportabant, inquit, porticus, quæ liber
stratum erat lapide, sed et portictts erat juncta por ta!e aeris frtiel)antur. Et emii:ebaiit (!e inferioribn*
ticui triplici. Una porticus ab imbre et æstu prote et de mediis ædificii, ut secundum cœnaculum pavi
gei:s sacerdotes, et juncta porticui triplici, demon mento inferioris domus esset eminenlius, el tertium.
stratque mysterium Trinitatis, quod cum Patris et cœnaculum secundo esset excelsius. Et quanto quis
Filii et Spiritus sancti dividatur nominibus, tamen ad superiora conscenderet, tanto altiori uteretur cœ
una sibi divinitate conjungitur. Erat quoque ante nacuio, quanto humilitate cresceiat, dicente I)o
gazophylacia sive exedras vel thalamos deau,bulatio mino : « Qui vult inter vos major esse, fiat omniuria
decem curbiiorum latitudinis ad interiora respiciens minimus (Matth. xxiii). » Neque enim columnis a!iis
viae cubiti unius. Quodque a Sepluaginta additum est portabantur, sicut in atriorum columnis legimus, sed
* per cubitos longitudinis centum, » stuperfluum est, eminebant de inferioribus, et de umeJiis a terra cu
quia in Hebraico non habetur, quo ! ponentes tulerunt Litis quinquaginta numero remissioiiis cinniaiu de
id quod habetur in lIebræo : « ad interiora respiciens bitorum. H;ec sunt autem tristega, de quil;us præ
viae cubiti unius, » quod nos de Ilelraica veritate trans cipitur : « Describe ea tripliciter, consilio et sciei,
 985 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 984

tia, ut respondeas sermonibus veritatis his quæ pro- A • torum et oblationem pro peccato et pro delicto.
ponuntur tibi (Prov. xxii). » Inferiora igitur et exte v Locus enim sanctus est. Cum autem ingressi fue
riora columnis indigent. Quæ autem aliiora sunt et « rint sacerdotes noii egredientur de sanctis in atrium
interiora, columnarum, id est, alieni auxilii usum non • exterius : et ibi reponent vestimenta sua, in qui
habent. Post hæc dicitur : « Et peribolus exterior • bus ministrant, quia sancta sunt, vestienturque
secundum gazophylacia, quæ erant in via atrii exte • vestimentis aliis, et sic procedent ad populum. »
rioris ante gazophylacia, longitudo ejus quinqua (Ilieron.) Wir ille, qui ductor prophetæ fuit, postquam
ginta cubitorum : quia longitudo erat gazopliyla euim duxit in atrium exterius, et [monstravit omnia
ciorum atrii exterioris quinquaginta cubitorum, et quæ præteritus sermo narravit, gazophylacia quoque
longitudo ante faciem templi centum cubitorum. » sive exedras, in quibus diutissime commoratus est,
Peribolus murum significat, qui erat exterior, et dixit ad eum: Ilæc sunt gazophylacia vel exedræ tha
cingebat gazophylacia in via atrii exterioris, habens lamique ad aquilonem et austrum, quæ sunt ante
in longitudine quinquaginta cubitos : de cujus nu ædificium separatum, et appellantur sancta gazophy
meri sacramento crebro diximus. Porro longitudo lacia, in quibus vescuntur sacerdotes, qui appropin
ante faciem templi nequaquam quinquaginta cubi quant ad Dominum in Sancta sanctorum. Ex quil:us
toruin erat, ut ante gazophylacia, sed centum cubi- B discimus multas ciborum esse diversitates, quibus
torum : ut post remissionem omnium peccatorum, vesci sacerdotibus licet vel non licet, et de his ipsis,
perfecta præmia in centenario numero præstolemur. quos licet in cibos sumere non in omnibus sumuntur
Pro peribolo sive muro, quod Hebraice dicitur gader, locis, nec ab omnibus, neque omni tempore. Gazo
Septuaginta lumen interpretati sunt quod venit ex phylacia aquilonis et austri puto esse, quæ vel histo
trinsecus et illuminat cordis nostri oculos, non suffi riæ conlineant simplicitatem, vel spiritalis intelli
ciente natura nostri luminis, quod versatur in sensu gentiæ sacramenta, ut per aquilonem venianus ad
perfectum scientiæ habere fulgorem, nisi extrinse meridiem. Neque enim sic legenda est littera et histo
cus per Dei gratiam introeat, quod primum oculos riæ fundamenta jacienda, ut non veniamus ad cul
nostri cordis illuminat. Et omne atrium exterius, mina : nec ita pulcherrimo ædificio tecta ponenda,
quod quinquaginta cubitorum latitudine tenditur, fa ut nequaquam fundamenta sint solida. Sacerdotes
cit clarescere. Postea vero cum venerimus ante fa autem qui vescuntur in cellariis, in quibus multæ
cieim templi, perfecta in centenario numero recepi divitiæ continentur, ipsi sunt qui appropinquant ad
inus præmia. Erat autem subter gazophylacia in Dominum, de quibus Scriptura testatur (Exod. xxiv),
troitus ab oriente ingredientium in ea de atrio exte quod Moyses appropinquaverit ad Dominum, et cæ
riori. Oportet enim Dei nos possidere divitias, et de C
teri accedere non potuerint. In ædificatione teimpli
atrio exteriori subter gazophylacia orientis introitum mystici et in Ecclesiæ sacramento multi sunt sacer
reperire : et per latitudinem periboli, qui respicit doles et apostolici viri, qui accedunt ad Dominum,
viaim orientis, venire ad ædificium, quod sanctis est et non in quolibet loco, sed in Sancto sanctorum.
separatum, ante quod sunt gazophylacia, et in ipsa Quodque juxta Septuaginta dicitur, filii Sadoc, qui
via similitudo gazophylaciorum, quæ erant in via interprelatur justus, in Hebraico non habetur. Ibi,
aquilonis. Licet enim ad orientis perveniamus in inquit, ponent sacerdotes Sancta sanctorum et oblu
troitum, tamen similitudo majorum est in minori tionem, hoc est, victimam holocausti, et pro peccato
bus; et non possumus ad orientis pervenire lumen, et pro ignorantia, ut non solum juge offerant sacri
nisi per viam aquilonis, id est, per minora et humi ficium, sed pro diversitate temporum et qualitate
liora ad majora et aliiora tendamus. In ipso autem peccati atque ignorantiae, sciant placare Dominum,
introivu longitudo erat similis la:itudinis, id est, ea quia ipse locus sanctus est, et sacerdotalis in eo di
dem mensura per quadrum. Omnisque ingressus et gnitas commoratur, quæ possit rogare pro cæteris.
similitudines et ostia eamdem habebant mensuram Quando autem procedendum est ad eos, qui non
et similitudinem, quam gazophylacia, quæ eranl in I) possunt templi adita penetrare, nec divinæ scientiæ
via respiciente ad ausirum. Per orientem enim aqui arcana cognoscere, egrediantur, inquit, foras ad eos
lonis frigora reslinguentes perveniunus ad austrum, sacerdotes in atrium exterius : nequaquam cum his
in quo sponsus recubat in meridie, et in pleno ver vestimentis, quibus intrinsecus induti erant, viscera
satur lumine. In capite autem ejusdem viæ, hoc est, vi !elicet misericordiæ et Dominum Salvatorem, de
-orientalis quæ patet ingredientibus ostium est, quod quibus scriptum est : c Induimini Christum Jesum
nisi apertum fuerit ab eo, qui dicit : Ego sum ostium, (Rom. xiii), » nec his utantur sermonibus, de quibus
et qui habet clavem David ad vestibulum sanctorum loquitur Deus, Mysterium meum mihi et meis, ne
virtutibus separatum, et quod ab aquilone venientes incurrant iii illud, quod Salvator prohibet dicens :
suscipit, non possuimus pervenire. 1 Nolite dare sanctum canibus, nec projiciatis mar
« Et dixit ad me : Gazophylacia aquilonis, et ga garitas ante porcos (Matth. vii); » sed ponent vesti
• zophylacia austri, quæ sunt ante ædificium sepa menta sua intrinseeus, quibus induuntur quaulo
• ratum, hæc sunt gazophylacia sancta, ia quibus ministrant in templi adytis, sancta enim sttnt, et ad
• vescuntur sacerdotes, qui appropinquant ad Domi eos qui perfectam non habent sanctitatem non de
* uum, in Sancta sanctorum. IJ)i ponent Saiic'a san bciit proferri. Accipientque alia vestimenta, et sic
385 C0MMENT. JN EZEÍÍÍELEM. — LIB. X VHI. £S6

procedent ad populum. Sic, inquit, loquer$ur ad po- A • est contra ventum aquilonis quingentos calamos, in
pulum, quomodo potest audire populus. Unde et * calamo mensuræ per gyrum. Et ad ventum austra
Apostolus ad Corinthios loqueb:\ur, in quibus , aii lem mensus est quingentos calamos, in calaino incn
diebatur fornicatio et talis fcrnicatio, qualis nec in suræ per circuitum. Et ad ventum occidentalem
tergentes(I Cor. v): » ^ Lac quidein vobis potum dedi,
non escam (id est solidum cibum), necdum enim ca
pere poteratis (I Cor. iii). » Ad quos rursum dicit :
: mensus est quingentos calamos, in calamo mensu
ræ. Per quatuor ventos mensus est murum ejus um
« dique per circuitum, longitudine quingentorum cu
• Filioli mei, quos iterum parturio, donec Christus bitorum, et latitudine quingentorum cubilorum
formetur in vobis (Gal. iv). » Parvulis enim atque dividentem inter sanctuarium et vulgi locttm. m
laetantibus non solum non prodest solidus cibus, sed (IIieron.) Sciendum quod post ventum orienta!em et
interficii eos, qui perfectæ ætatis hominibus con aquilonem in vento australi et occidentali apud Se
gruit. Quod aliter intelligi potest. (Greg.) Sacerdotes ptuaginta ordo præposterus sit. Illi enim primum po
vero etiam post compunctionem ac lacrymas cogun suerunt occidentalem, id est mare, et postea austra
tur necessaria filiorüm suorum cognoscere, et ea lem, cum apud IIebræos primum ponatur ventus
quæ refugiunt animo patienter audire, atque post australis, et postea occidentalis. Quodque Scriptura
suspiria coelestium, quorumlibet carnalium hominum B nunc dicit : « Cumque complesset mensuras domus
onera portare, et sæpe cum supervenientiljus cor in interioris, eduxit me per viam portæ, quæ respicit
diversa qualitate uransfundere. Nam aliquando sa ad viam orientalem, » ostendit cuncta, quæ supra
cerdos de lucris spiritalibus gaudet. Sed cum quili dicta sunt, et forinsecus et intrinsecus, el in inte
bet mœrens supervenerit; nisi ejus moerorem in se rioribus templi, hoc est, sancti sanctorum, proprie
susceperit, tribulatioiii illius compatiens non est. Et ad templi ædificium pertinere, et templi interioris.
aliquando de damnis animarum luget, et repente su Unde nunc sequitur : • Eduxit me per viam portæ,
perveniunt, qui de quibusdam suis prosperitatibus quæ respiciebat ad viam orientalem, et mensus est
lætantur, quorum si lætitiæ sacerdos non congau eam undique per circuitum, sive similitudinem
deat, minus amare creditur filios, in quorum gaudio domus. » Per quod denuonstratur non ipsam domum,
non exsultat, præcipue cum Paulus dicat : « Gaudere sed similitudinem domus esse, quæ cernitur, quia
cum gaudentibus, flere cum flentibus (I{om. xii). » • nunc per speculum videmus in ænigmate. Cum
Nihil ergo tam onerosum ordini video, quam rigorem autem venerit* quod perfectum est, tunc quod ex
menuis compatiendo flectere, et cum personis superve parte est destruetur (I Cor. xiii). » Unde et Moyses
nientibus animum mutare ; et tamen hoc valde est in tabernaculo, et Salomon in ædificio non verita
necessarium. Nam quomodo ex prædicatione ejus ad C lem tentorii templi, sed similitudinem figuramque
boni operis gratiam peccator adducitur, si ipse qui fecerunt, ut per hæc, quæ minora sunt et terrena,
prædicat videtur ingratus? Unde per luunc quoque ea quæ in cœlestibus, et in spiritali ædificio sunt,
eumdem prophetam postea dicitur, ut cum sacerdo intelligere possimus. Wir autem , qui prophetam
tes intrinsecus ministrant, vestibus lineis utantur, eduxerat, nequaquam in atrium exterius, sed per
de quibus sul)ditur : t Cumque egredientur atrium viam portæ quæ respiciebat ad viam orientalem ,
exterius ad populum, exuent se vestimenta sua in primum mensus est contra ventum orientalem , id
quibus ministraverunt, et ponent ea in gazophylacio est, ad orientalem plagam quingentos calamos per
sanctuarii. » Grossiora quippe vestimenta sunt la gyrum : secundo ad aquilonem : tertio ad austrum :
nea. Sed cum sacerdos ad sanctum ministerium ac quarto ad mare, id est, ad occidentem. Per qua
cedit, cum intus per compunctionem ingreditur, sub tuor videlicet ventos murum in circuitu tam in lon
iili intellectu necesse est, quasi liueo vestimento gitudine, quam in latitudine, hoc est, per qua
induatur. Sed cum ad populum foris egreditur, opor drum. Qui murus simul habebat duo millia cala
tet ut vestimenta, in quibus intrinsecus ministra mos. Sin autem calamus sex cubitoruin erat, et
verat, reponat, atque populo aliis vestibus indulus πα\ztari unius quæ πυλαιστὴ , sexta pars cubiti est,
appareat. Quia si in compunctionis suæ rigore se te perspicuum est murum exteriorem habuisse per
neat, si in eo, quem orationis tempore habuit, mœ circuitum calaimos duo millia, qui faciunt cubiios
rore perduret, exteriorum rerum verba suscipere non duodecim millia trecentos triginta tres, et trientem
admittit, et quid grex de necessariis faciat, si audire de duobus millibus. Prudens lector et diligens legat
atque perpendere ad hoc, quod præsens tempus exigit, librum Jesu Nave, et inveniet quomodo in suburba
pastor recusat? Grossiora ergo vestimenta sacerdos nis h;ec mensura servetur. Unde et legio dæmonum
exiens antepopuluiu induat, ut mentis suæ habitum pro hunc numerum eligit in suffocatione porcorum
utilitate filioruiu etiam ad terrena toleranda componat. (Luc. viii), ut qui servientibus Deo præcepto Do
« Cuinque complessel mensuras domus interioris, mini separatus est, in contrariam partem referatur
eduxit me per viam portæ, quæ respiciebat ad ad perditionem eorum qui vitam cœno digiiani et
viam orientalem, et mensus est eam undique per sorJibus consectantur. Omnis autem murus qui est
circuitum. Mensus est autem contra vcntum orien exterior, et habet spatiosissimam longitudinem et

: talem calamo mensuræ per circuitum quingentos

calainos, in calamo mensuræ per gyrum. Et mensus
latitudinem per quadrum, apostolorum continet iiu
merum, id est, duodecim millium, ut singulis apr .
£87 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM-PARS II. $$$

stolis milleniis numerus deputetur , et tamen ad A * Fili hominis, locus solii mei et locus vestigiorum
mensuram plenitudinis Christi et perfecti viri non ¢ pedum meorum, ubi habito in medio filiorum
veniat nisi jungatur ei et παλαιστή. qui trecenti tri Israel in æternum. Et non polluent ultra domus
ginta et tres cubitos et cubili tertiam partem, per Israel nomen sanctum meum, ipsi et reges eo
quæ sanctæ et venerabilis Trinitatis mysterium de rum in formicationibus suis, et in ruinis regum
monstratur, habeat, quæ cingit et vallat omnia, et suorum, et in excelsis, qui fabricati sunt limen
habitatores templi sui præstat tutissimos. Unde tre suiim juxta limen meum, et postes suos juxta po
centorum cubitorum arca Noe habel longitudinem, stes meos, et murus erat inter me et eos. Et pol
et triginta cubitorum aliitudinem , quæ consumma luerunt nomen sanctum meum in abominationi
tut in uno cubito : quod autem ibi adduntur quin bus, quas fecerunt, propter quod consumpsi eos
quaginta cubiti in latitudine remissionis, ut sæpe in ira mea. Nunc ergo repellant procul fornicatio
diximus, significau sacramentnm. Unde et Dominus nem suam, et ruinas regum suorum a me, et habi
triginta annorum venit ad baptismum (Luc. iii). Ethic tabo im medio eorum semper. » (Ilieron.) Dica
ipse propheta in principio voluminis sui annum ponit mus striciim de singulis quantum explanationis pa
tricesimum, qni tricentesimus et tricesimtis numerus titur diflicultas, ne dum studemus brevitati, vela
uribus additis et tertia parte completur. Illud autem, B mentum non solum Moysi, sed et prophetæ Eze
quod per simplicitatem interpretationis, dum parum chielis remaneat in nobis, qui eupimus revelata fa
attendimus celeritate dictand' et Septuaginta ha cie veritatem Domini contemplari. Gloria ergo Dei
bent, et nostra translatio « murum ejus undique lsräel ingreditur per viam orientalem , per qu:»m
per circuitum longitudine quingentorum cubito et egressa fuerat, quando civitas Doiniiii furore per
rum , et latitudine quingentorum cubitorum , » cussa est. Ingreditur autem, imo regreditur ad eam,
i!ebræus sermo non continet , sed simpliciter qnia templum Domini aedificauum in monte mon
longitudinem quingentorum et laiitudinem quin straverat. Et tamen multo plus est, quod in conse
gentorum, ut subaudiatur calamorum, siéuti quarto quentibus dicitur : « Levavit me Spiritus, et in
supra dictum est ad orientalem ventum et ad aqui troduxit me in atrium exterius. Et ecce repleta
lonem, et ad austrum, el ad mare quingentis ca erat gloria Domini domus. » Hic enim gloria tau
lamis murum partium singularum ab eo qui tene tum Dei Israel ingreditur, ibi autem dicitur, qi:oi
bat calamum fuisse dimensum. {uingentesimus au plenitudo gloriæ Domiui fuerit in te.nplo. De qua cu
tem numerus, qui vicinus est quinquageuario, quod Isaias scribit :, • Vidi Dominum sedentem supcr
ad remissionem pertineat omnium peccatorum, non thronum excelstim et elevatum (Isa. vi). » Et plena
solum vetus Scriptura, sed et Salvatoris in Evan C domus gloria ejus, quando revelata facie gloriam
gelio verba demonstrant, dicentis : « Duo debito Domini contemplantes reformamur in imaginem
res erant feneratori cuidam: unus debebat denarios crealoris (II Cor. iii). Vox quoque erat Dei quasi
quingeftos, et alius quinquaginta (Luc. vii). » Et vox aquarum multarum : omnium scilicet in toto
nurus dividit inter sanctuarium et vulgi locum. Ex orbe populorum, ut Joannes evangelista (Apoc. 1}
quo intelligimus omnem supra templi descriptionem interpretatur, sive quasi vox castrorum et sicuu vox
sacerdotum, qui suut filii Sadoc, fuisse ministeriis geminantium inultorum, ut exercitus Dei sacramenta
delegatam : hunc autem murum, qui tanto spatio cognosceret. Quod intelligens et Jacob vocavit no
dilatetur, et universa circumeat, separare sanctua men illius loci castra (Gen. xxxii), de quibus et
rium et vulgi locum. alibi scriptum est : « Currus Dei decem millium
CAPUT XLIII. multiplex millia lætantium (Psal. lxvii). » Una au
tem vox dicitur castrorum et multitudinis, propter
Vidit propheta claritatem Dei : arguit Judaeos de
idolis suis : præcipitur ostcndere figuram et descri unum in Dei laude consensum, geminaturque vox
ptionem domus; de mensura altaris holocausto canentium Patri et Filio et Spiritui saneto, a Sam
rum, et de ritu ejus et sacrificiis ejusdem. ctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaotb ,
« Et eduxit me ad portam, quæ respiciebat ad plena est terra gloria ejus (Isa. vi). » Sequitur:
• viain orientalem. Et ecce gloria Dei Israel ingre • Et terra splendebat a majestate ejus; » quod pro
t diebatur per viam orientalem, et vox erat ei quasi prie in adventu Christi factum est, quando , in om
• vox aquarum multarum, et terra splendebat a ma nem terram exivit apostolorum sonus, et in fines or
* jestate ejus. Et vidi visionem secundum speciem bis terrarum verba eorum (Psal. xvui). » Quotidie
quam videram, quando venit ut disperderet civi que impleuir in credentibus, et ad perfectum com
tatem, et species secundum aspectum, quem vi plebitur, quando corruptivum hoc induerit incorru
deram juxta fluvium Chobar. Et cecidi super fa ptionem, et mortale istud fuerit immortalitate vesti
ciem meam : et majestas Domini ingressa est tum. Quod autem infertur: * Et vidi visionem secun
templum per viam portæ, quæ respiciebal ad dum speciem quam videram, quando venit ut disper
crieiitem. Et levavit me spiritus, et introduxit me deret civitatem, » pro quo Sepluaginta transuale
in atrium exterius. Et ecce repleta erat gloria runt , « quando ingressus sum, ut ungerem ci
Domini domus. Et audivi loquentem ad me de vitatem, » cum juxta Hebraicum perspicuum si*,
* domo. Et vir qui stabat juxta me, dixit a ! me : juvta Septuaginta plurimiam obscuritatem hal>es,
933 C0MMENT. lN EZECIIIELEM. - — LIB. XVlI. 9:;0

qtioinodo Ezechiel ingressus sit, ut ungeret ci- A post superbiam, imo per superbiam fabrica:i suiit li
viuatem, ad cujus prophetiam comminationemque men suum juxta limen Dei, et postes suos juxta
conciderit. Nisi forte illud dicamus, quod correptio postes illius. Audiant hæc juxta litteram mt:lierculæ
prophetæ sit unctio civita, is et unctio olei exsulta oneratæ peccatis, quæ circumferuntur omni vento
tionis sacerdotalis et regii : quod qui libenter rece docirinæ (Ephes. iv), semper discentes, et nu::quam
perint, et audire voluerint, efliciuntur uncti Do ad scientiam veritatis pervenientes: meniem juiictam
mini, de quibus scriptum esl : s Nolile tangere Deo, non vicinitatem ecclesiarum, et habitationem
christos meos, el in prophetis meis molite mali proximam Dei in se provocare clementiam, quin
gnari (Psal. civ). » Ille autem potest juxta &vayoyijv potius indignationem Domini commoveri, quando
ungere civitatem, de qua scriptum est : « Gloriosa in consecratis Deo locis indigiius habitator est. • Fa
dicta sunt de te, civitas Dei (Psal. lxxxvi), » qui bricati sunt, inquit, limen suum juxla linem meum, »
vidit visionem currus et mysteriorum Dei, quam in ut nihil interesset inter sacrum et profanum. • Et
tuitus esl Ezechiel super fluvium Chobar, qui onus postes suos juxta postes ineos; » ut unus laicorum
pondusque significat. Quid enim gravius flumini et saecrdotum esset introitus. Unde Apostolus dicit :
bus Babylonis, super quæ David sedit et flevit, cum « Probet autem se homo, et sic accedat ad corpus
recordaretur Sion? De quibus scriptum cst : « Præ B et sai:guineim Dcmini (I Cor. xi). » Et ut gravius face
terit enim figura hujus mundi (I Cor. v 11); » nihil ret quod dicebat, sequentem jungit versiculum :
que puto in sæculi hujus confusio.:e esse perpetuum, « Et murus erat inter me et eos, » ut sacerJotalia
sed omnia præterire et fluere. Qu,e qui considera sacrificia et loca sacrainentorum corporis et sangui
verit, cadet super faciem suam, inlelligens quam nis Christi brevissimus murus divideret. » Et pol
procul sit a majestate Dei et flectet genua ad Pa luerunt, inquit, nomen sanctum meum in abomiua
trem in nomine Jesu Christi. * Cunique, ait, ego tionibus quas fecerunt. » Quid prodest habitationis
corruissem, majestas Domini ingressa est templum vicinia et inedius inier cellulain nostram el al
per viam portæ, quæ respiciebat ad orientem, sta tare Domini paries, cum in his, quæ secreto fa
timque me elevavit spiritus ( ipse enim jacens cimus, et quæ turpe est etiam dicere, contaminetur
pergere non valebam); et iutroduxit me in atrium et polluatur nomen Do:niui ? Ego hoc arbitror,
exterius. » Foris enim cecideram. Et ecce, qui prius quod non polluat nomen Dei, nisi iHe, qui visus
conspexeram gloriam Dei Israel vewieinteiii per viam est noinini ejus credere, et ex illius censeri voca
orientalem, vidi repletam gloria Domini domum ejus: bulo, et quomodo tollit membra Christi et facii mem
eu vocem ad me de domo interiori loquentis audivi. bra meretricis, qui prius Christo credidit : sic ille
Quæ quid sit locuta, Scriptura non narrat, nisi forie C polluit iiomen Dei,qui prius nominis ejus fidem sus
illud Aposloli : . Et audivi verba iueffabilia, quæ non ceperit. Alioquin eihiiicus et Judæus cuin sint pol
licet homini loqui (II Cor. xu). » Vir autem, in luti et contaminati, imo contaiuinatio ipsa atque
quit ille, qui stabat juxta prophetam, dixit ad eum, pollutio nomen Dei polluere ei contaminare non pos
quem perspicue Dominum intelligimus. Cui enim sunt, quod illi poliuunt. Ad quos dicitur : v Per vos
alui poterit convenire, quod sequitur : « Fili homi nomen meum blasphematur in gentibus (Isa. li). ,
uis, locus solii mei, et locus vestigioruin pedum • Propter has igitur causas consumpsi eos in ira
meorum , ubi habito in medio filiorum Israel in mea, » quia hæc fecere quæ diximus. Et tamen
aeternum; » nisi illi, qui habitat in Ecclesia, in me clemens Dominus rursum prophetæ præcipit, ut ju
dio filiorum Israel cernentium Dominum, el habitat beat eis procul a se removere fornicationes pristi
in perpetuum, non secundum templum Salomonis ad nas, et ruinas regum suorum ac principum dere
leumpus? Et locus ejus est ille de quo scriptum est : linquere et repellere non tam a se quam a Deo. Et
« Et factus est in pace locus ejus (Psal. i.xxv), » quæ boni operis statim præmia pollicetur, dicens : • Et
exsuperat omnem sensum. Et locus vestigiorum pe liabitabo in medio eorum. » De quo et in Evangelio
dum illius, apostolis dicentibus : ¢ Adoremus iii loco dicitur : * Medius inter vos stat, quem vos nesci
ubi steterunt pedes ejus (Psal. cxxxi). » Et pulchre tis (Joan. 1). » Et habitabit non parvo tempore, ut in
dixit, steterunt, in Ecclesia ei.im stant pedes Domini. Syuagoga, sed in perpetuum : quod in Christi Ec
In Synagoga ambulant et prætereunt. Ut autem scia clesia comprobatur.
mus hoc dici de Ecclesia, jungitur, t Et non polluent * Tu autein, fili hominis, ostende domui Israel
ultra domuslsrael nomen sanctum meum. » Qi;od pro templum, et confundantur ab iniquitatibus suis,
prie ad eos pertinet, qui sanctæ conversationis in Ec et meiitentur fabricam, et erubescant ex omni
clesia columorantur. Qui sunt aulem qtii polluerint
prius nomen sanctum Dei ponit manifestius : « Ipsi
et reges eorum tam populus, quam sacerdotes in
: bus quæ fecerunt. Figuram domus et fabricæ ejus,
exitus et introitus, et omnem descriptionem ejus,
« et universa præcepta ejus, cunctumque ordinem
fornicationibus suis, quibus a Deo fornicati sunt, et et omnes leges ejus ostende eis, et scribes in
in ruinis regum suorum, » qui frustra sibi per su oculis eorum, ul custodiant omnes descriptioues
ejus, et præcepta illius, et faciant ea. Ista est lex
perbiam regium nomen assumunt. Denique sequi
tiir : « Et in excelsis ; » arrogans enim mens offen
di* Deum, humilis ad misericordiam provocat. Qui : domus in summitate montis, omnes fines ejus in
circuitu : sanctum sanctoru:n erit. lIæc cst ergo
99t B. RABANI MAURI ARCHIEP. MoGUNT. OPERUM PARs II. 9*}2

a lex domus. » (IIieron.) Non parvi operis est, A de peccantibus dicimus, cum ipsos quoque operatores
quod oculis carnis vel mente conspexeris audienti jnstitiæ tanta pervehi dispensatione videamus? Aliis
bus demonstrare, ut et ipsi tecum vidisse videam namque donum scientiæ accipit, et tamen ad virtu
tur. Quamobrem scribit et Josephus eos qui ad de tem miræ abstinentiæ non pertingit. Alius magna
scribeudam terram missi sunt ab Jesu filio Nave abstinentiæ virtute accingitur, nec tamen in stimma
fuisse ytog irpo;, et artem, quæ nunc philosopho conscientiæ contemplatione dilatatur. Alius per pro
rum propria est, habuisse geometriæ. Domui igitur phetiæ spiritum valet omnia ventura praescire, sed
lsrael eorum qui animo conspiciunt f)eum ostendi tamen per curationis gratiam non valet pr;esentis
tur domus, hoc est, templum, quod Ezechiel situm molestiæ mala sublevare. Alius per curationis gra
in monte conspexit. Et non solum in monte, sed tiam mala præsentis molestiæ sublevat, sed tamen
sicut nunc dicitur, in summitate montis. Quam ne quia prophetiæ spiritum non habet, quid seqriatur
quaquam illam putemus, quæ a Salomone constru ignorat. Alius indigentibus multa jam propria largiri
cta narratur in Regum et Paralipomenon libris (III potest. sed tamen injuste agentibus obviare libere
IReg. vi; I Paral. iii). Illa enim alterius ordinis at non potest. Alius injuste agentibus audacter pro Deo
que mensuræ est, et in singulis magnam habens di o!)viat, sed tamen indigentibus, quæ habet, tribuere
versitatem : tantumque inferior templo, quod nunc B omnia recusat. Alius jam et ab otioso se sermone
ostenditur Ezechieli, ut non solum cultores ejus et restringens linguæ lasciviam superat, sed tamen ad
ae!itui, sed et ipse fabricator ejus Salomon pecca huc insurgentes ir;e stimulos perfecte non caleat.
verit et offen 'erit Deum, licet postea egerit pœni Alius insurgentem iram jam perfecte edomat, sed
tentiam scribens Proverbia in quibus ait : « No tamen adhuc linguam in lætitiam relaxat. Quid est
vissime ego egi poenitentiam, et respexi ut eli hoc, quod iste eo bono indiget, quo alius pollet, et
gerem disciplinam. » Ista autem quæ Ezechieli et ille cum multis polleat , abundet , aliis bonnm
per Ezechielem domui lsrael ostenditur, talis est, ut adesse considerat, quod sibi deesse suspir:t : nisi
qui eam mente conspexerit, cesset ab iniquitatibus quod mira nobiscum dispensatione agitur, ut per
suis, non quibusdam, sed omnibus. Sive ut in He hoc, quod alter habet, et iste non habet, unus altero
braico continetur : a Confundatur et sustineat tor melior ostendatur: quatenus tanto ardentius de hu
mentum suum pro omnibus quæ fecerit. » Sustinet au militate quisque proficiat, quanto ex bonis, qnæ non
tem tormentum iniquitatum suarum, qui cessat præ habet, inferiorem se habentibus pensat ? Sicque fit
terita facere peccata. Multumque prodest ei, qui ante ut dum ille in isto, atque hic in illo respicit, quoi
peccaverit, videre domum Dei, et omnis fabricæ ejus admiretur, distincta bona et ab altitudine elationis
nosse rationes, ut et peccare desistat, et habens C reprimant, et ad studium profectus accendant. Ma
illud desiderium, dicat ad Dominum : v Domine, gna namque sollicitudiire ad curam nostræ meliora
dilexi decorein domus tuæ, et locum habitationis tionis accingimur quando id virtutis in aliis cerni
gloriæ tuæ (Psal. xxv). » Et ilerum : • Unum pe mus, quod non habemus. (IIieron.) Sequitur. , Exiuis
tii a Domino, hoc requiram, ut habitem in domo ejus et introitus, » subauditur domus. Exitus autem
Domini omnibus diebus vitæ meæ (Psal. xxvi). » eorum qui egrediuntur ad eos qui foris sunt, et in
Cum cœpero vivere et esse cum Christo, qui est troitus eorum qui per magistrorum disciplinanm ad in
vita credentium. teriora penetrant. Et omnem, inquit, descriptionem
(Greg.) Juxta tropologiam vero, templum Dei filiis ejus sive substantiam, ut LXX transtulerunt. Qu;e uon
Israel ad confusionem ostenditur, quando uniuscu tam ad naturam-domus, quam ad supellectilem per
jusque justi anima, quam inspirando Deus inhabitat, tinet atque divitias. Et universa præcepta cunctum
quanta sanctitate fulgeat ad confusionem suam pec que ordinem, et omnes leges templi ostendes eis,
caloribus demonstratur; ut in illa bonum, quod ne qui portaverunt tormentum iniquitatum suarum, et
gligunt, videant, et in se ipsis malum quod operan cessaverunt, sive confúsi sunt super his, quae ante
tur erubescant. Metiri vero est fabricam, pensare gesserant. Idcirco autem ostende eis ut cu todianu
subtiliter justorum vitam. Sed dum melimur fabri- D omnia quæ præcepta sunt. Nihil enim prodest scire
cam, necesse est, ut ex cunctis, quæ fecimus, erube descriptionem domus et omnes distributiones ejvs,
scamus. Quia bonorum vitam quanto subtilius pen de quibus scriptum est : « Multæ mansiones apuJ
sando discutimus, tanto severius in nobis omnia Patrem meum (Joan. xiv). » Et iterum : ¢ Suatnim
inique gesta reprobamus. Bene autem prophetæ terminos gentium secundum numerum filiorum Israel
dicitur ut ostendat templum, quia enim justorum (Deut. xxxii), » sive angelorum Dei, nisi feceris
rectitudinem peccator considerare dissimulat, saltem quæ præcepta sunt. Domus autem et lex omnium
hanc ex voce prædicantis agnoscat. Templum quippe præceptorum Dei, et urbs, quæ in summitate mouiis
peccatoribus ostendere est, sponte sua considerare est constituta, illa credenda est, de qua scriptum est,
molentibus, rectorum opera narrare. Qui itaque sic Non potest abscondi civitas super montem posita.
ut diximus, perduci ad summa desiderant, semper Et, Fluminis iu petus lætificat civitalem Dei; quæ
necesse est ut meliorum profectibus intendant, qua perspicue refertur ad Ecclesiam, et sita est in eo
tenus tanto districtius in se culpas judicent, quanto monte qui in vertice omnium montium est, et a
in illis altius, quod admirentur vident. Sed quid ista quo vulneratus est princeps Tyri, omnesque fines
$$$ UU}i}il.NT. lN EAECIIlELEM. — LIB. XVII.
et termini domus hujus sancta sanctorum sunt. In illa A modum lilii habens in aspeetu plurimam venustauem :
domo, hoc est, in tabernaculo quod fabricatus est
Moyses, et in templo quod a Salomone constructum
est. interiora tantum, ubi erant cherubim, et propiuia
torium et arca testamenti et mensa thymiamatis ap
peilabantur sancta sanctorum. In hac autem domo,
quae monstratur Ezechieli, et quæ in summi
tate montis est constituta, omnes termini ejus
reputantur in sancta sanctorum. Quodque infertur,
• II;ec est lex domus, » vel ad præteriua pertinet, de
quibus jam dictum est, vel ad ea quæ dicenda sunt
po$tea.
w Istæ autem mensuræ altaris in cubito verissimo,
qui habebat cubitum el palmum. ln sinu ejus erat
cubitus, ct cubitus in latitudine, et definitio usque
ad labium €jus, in circuitu palmi unius. Hæc quo
que erat fossa altaris. Et de sinu terræ usque ad
crepidinem novissimam duo cubiti, et latitudo
cubiti unius; et a crepidine minori usque ad cre
pidinem majorem quatuor cubiti, et lalitudo unius
cubili. Ipse autem Ariel quatuor cubitorum; et ab
Ariel usque ad sursum cornua quatuor. Et Ariel
duodecim cubitorum in longitudine per duQdecim
cul)itos latitudinis, quadrangulum æquis lateribus.
Et crepido quatuordecim cubitorum longitudinis
per quatuordecim cubitos latitudinis in quatuor
angulis ejus, et corona in circuitu illius dimidii
•t cubiti, et siiius ejus unius cubiti per circuituim.
Gradus autem ejus versi ad orientem. » Scriptum
est : « Abyssum et sapientiam quis investigabit
(Eccli. 1). » Et : • 0 profundum sapientiæ et scientiæ
Dei (Rom. xi), » cujus alta profunditas, et quis in
ve.niet eam? Multum est, si voluerimus templum
Salomonis huic templo et omnes partes ejus et ta
l»ernacula comparare. Quod quia difficillimum est
interim in præsentiarum altare quod Ezechieli
ostensum est, altari quod in Exodo legimus (Exod.
xxvii), ex parte modica conferamus. lbi altare quinque
cubitorum in longitudine, et quinqae cubitorum in
latitudine, id est, quadrangulum, et trium cubitorum
in altitudine describitur. Hic vero recedens a sensibus
quinque tendit ad unionem, in quo cubitus perfectus
sive : :rissimus ponitur. Cui jungitur palmus, id est,
roXauatâ, sextam, ut supra diximus, habens partem
cubiti. In sinu autem ejus, hoc est altaris, erat cubi
tus qui scilicet ea quæ igne consumebantur susci
piebat, et in latitudine ejus alius cubitus, ut e1 ii.te
riora, hoc est, secreta et spatia altaris, quæ in
lalitudine demonstrantur, uno cubito finirentur. Quod
autem sequitur : • Et definitio usque ad labium
ejus, » pro quo Aquila, Symmachus, et Theodotio
posuerunt terminum, Septuaginta rursum gisum in
terpretati sunt : cujus verbi, ut ante jam dixi, non
possum scire rationem, nec cujus linguæ sit dicere
confidenter, nisi hoc admonere leclorem, quod ubi
nunc definitionem interpretatus sum, supra coronam
transtulerim. Iiludque breviter demonstratur, quod
in circuitu ipsius altaris, id est, in margine et cir
culo repandum fuerit labium et quasi corona in
904
quæ definitio sive gisus per circuitum palmi unius
sive ταλαιστῆς latitudine tendebatur. Fovea autem
altaris sive profundum et altitudo, pro qua in He
braico ponitur gab, de sinu terræ usque ad crepidi
nem novissimam, vel usque ad propitiatorium maxi
mum, duobus cubitis erat. Et latitudo ejus cubili
uuitis. Inferiora enim et profunda et terræ cohæren
tia duali numero, qui et in immundis animalibus po
situs est continentur. Superiora autem et ad cre
pidinem sive propitiatorium pervenientia , quod
Theodotio ipso Hebraico nomine appellavit azara,
unius cubili habent latitudinem, ut dualis numerus
transeat ad solitarium et bonum nuptiarum quod
inferius est ad unionis provenial beatitudinem.
B (Greg.) Potest ergo in fossa altaris virtus patien
tiæ, quæ melior est arrogantia, intelligi. Unde scri
ptum est : * Melior est patiens arrogante (Eccli.
vii). » Quia videlicet elegit patiens quælibet mala
perpeti quam per ostentationis vitium bona sua oc
culta agnosci. At contra elegit arrogans bona de se
vel falsa jactari, ne mala possit vel minima perpeti.
Quia igitur cum patientia relinquitur, etiam bona
reliqua quæ jam gesta sunt destruuntur, recte ad
Ezechielem in altare Dei fieri fossa præcipitur; ut
in ea videlicet superposita holocausta serventur. Si
enim in altari fossa non esset, omne quod in eo sa
crificium reperiret, superveniens aura dispergeret.
Quid vero accipimus altare Domini, nisi aniniana
justi ; quæ quot bona egerit, tot super se ante ejus
oculos sacrific'a imponit. Quid autem est altaris
fossa, nisi bonorum patientia? quæ dum mentem ad
adversa toleranda humiliat, quasi more fossæ hanc
in imo positam demonstrat. Fossa ergo in altari fiat,
me superpositum sacrificium aura dispergat : id est,
electorum mens palientiam custodiat, ne commota
vento impatientiæ, et hoc quod bene operata est
amittat. Bene autem h:cc eadem fossa unius cubiti
esse memorat : quia nimirum si patientia non dese
ritur, unitalis mensura servatur. Unde et Paulus ait
ad Galatas : « Invicem onera vestra portale, et sic
adimplebitis legem Christi. » Lex quippe Christi, est
charitas unitatis, quam soli perficiunt, qui nec cum
gravantur, excedunt. (Hieron.) Quodque sequitur :
« Et a crepidine minori usque ad crepidinem majo
rem quatuor cubitorum, et latitudo unius cubiti, » pro
quoin Septuaginta positum est: « Et a propitiatorio mi
noriusque ad propitiatorium majus, » et Theodotio in
utroqueazara, transtulit, illud est intelligendum, quod
propitiatorium minus, lapis sit excisus de monte sine
manibus. et propitiatorium majus, ipse lapis, qui
crevit in iuoutem magnum et implevit universum or
bem. Sivejuxta alterum sensum, propitiatorium minus
est, quando , exinanivit se , formam servi accipieus
(Philip. ii). » Et propitiatorium majus, quando
recepit gloriam, quam habuit apud Patrem, antequatn
mundus fieret (Joan. xvii). Prius enim Christi hu
miliora cognoscimus, et sic ad divinitatis ejus altitu
dinem perveniinus : et tamen utriusque naturæ
 B. RABANI MAURl ARCiiIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
{})5
propitiatorium, hoc est, minoris atque majoris ad A mento salvaret quatuor angulos mundi, de quibus
unius altaris pertinet sacramentum. Inter duo autem
propitiatoria minus atque majus quatuor erant cu
Li:a, quatuor mundi elementa significantia, quæ et
ipsa perveniunt ad unius cubili altitudinem. Et hoc
animadvertendum, quòd in mensura aliaris primtts
cubitus in latitudine nulli copulatur, sed sua unioiie
perfectus est. Secundu:s autem latitudinis cubitus,
post duos cubitos crescit ad summum. Et tertius
cubitus post propitiatorium minus et majus per qua
tutor elementa, ad unius cubiti mysteriuin tendit.
Ut u:ntis et alter et ter1:us cubitas in altare Domini
nequaquam primus secundus et tertius, sed uuus et
unus et u;;us esse dicatur. Ipse autem Ariel quatuor
cubitorum erat, et ab Ariel usqtte sursum cornua qua
tuor; sive ut in Septuaginta dicitur, ab Ariel usque
ad superiora cornuum cubitus unus. Ariel, ut ple
rique æstimant, interpretatur lux mea Deus. De
quo et in Isaia propheta, ubi scriptum est : • Wæ
tibi, civiuas Ariel, quam expugnavit (sive circum
dedit) David (Isa. xxix), » p!eniis dixiinus. Ut autem
ego' arbitror !eo vel fortis Dei, quod nomen refertur
proprie ad altare, in quo vel illuminatio Dei est, vel
leo et fortitudo ejus, dicente Jacob ad Judam : « Ca
tulus leonis Juda, fili mi, ad prædam ascendisti,
requiescens accubuisti ut leo, et quasi leæna, quis
suscitabil eum? » (Gen. xlix.) Cubitorum autem qua
tuor est, et cornua habet quatuor, sive superiora qua
tuor corauuum, uno cubito fiaiuntur, ut Evangeliorum
mensura et in totuiii orbe:m fortitudo discurrens sub
illuminatione Dei et leonis fortitudine demonstretur, C mus collocatos, et cogitemus illud psalmi: « Ibunt de
ad unumque cubitum perveniant divinæ confessionis. virtute in virtutem (Psal. lxxxiii). »
Et ut paulatim obscuritas praesentis loci manifestior
fiat, sequitur : ¢ Et Aricl duodecim cubitorum in lon * nus Deus: Hi sunt ritus altaris, in quacunque die
gitudine, per duo:!ecim cubitos latitudinis quadran
gulum æquis lateribus, » quod nemo dubitat ad duo
decim tribus pertinere quæ in Joannis Apocalypsi
scriptæ sunt, et ad apostolorum numerum, de cu
jus sacramento supra dixisse me memini. Per qua
tuor autem latera mundi duodeni cubili simul effi
ciunt quadraginta octo cubitos sacerdotalium civi.
tatum, ut istis quasi fundamentis in toto orbe diffu
sis Ecclesiæ fortitudo solidetur. Porro crepido pro
qua Septuaginta propitiatorium, Theodolio, ut supra
azara, Symmachus τεριδρομάν, hoc est, circuitum
interpretati sunt, quatuordecim cubitorum erat lon
gitudinis, per quatuordecim latitudinis in quatuor
angulis ejus, t et corona in circuitu ejus dimidii
cubiti, • pro quo Septuaginta rursum gison inter
pretati sunt. Et sinus, sive juxta Symmachum,
* consummatio efus atque perfectio cul)iti unius
per circuitum, » illud latenter ostendit, quod Do
minus noster, qui vere propitiatorium dicitur, non
solum pro peccatis nostris, sed pro omni mundo,
qui per quatuordecim generationes venerit ab Abra
ham usque ad David ; et rursum per alias quatuor
decim usque ad captivitatem Jechoniæ, et ejus
dem numeri sacramento ad terrena descenderit, ut
in tertia τεσσαρακαι}εκάδι et divini inuneris sacra
906
scriptum est : « Multi ab oriente et occidente et
aquilone et meridie venient, et accubabunt cum
Abraham, et Isaac et Jacob in regno cœlorum (Matth.
viii). » Quodque sequitur : • Et corona sive gisus per
circuitum ejus, » subauditur propitiatorii, • habebat
dimidium cubitum et simus ipsius propitiatorii, ,
sive consummatio atque perfectio , quæ Sym
machus interpretatus est raptâ;o;/ijv, habebat unum
cubitum, illud significat , quod et peccatores
et justi Domini propitiatione salventur , dicente
apostolo Paulo Iteconciliati sumus Deo iu
sanguine Filii ejus (Rom. v). » Et de peccatoriiuus
dicitur, quod dimidii cubiti mensuram habeant per
circuitum, qui tamen salventur misericordia crea
B toris, juxta illud quod in Psalmo scriptum est :
• Pro nihilo salvos facies eos. » De justis, quod in
uno salventur numero soliuario atque perfeclo, et
imitantur unam divinitatem dicente eodem apostolo :
* Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi
(II Cor. v). » Quod autem in fine hujus testimonii
ponitur, « Et gradus ejus versi ad orientem, » gra
dus hwjus propitiatorii, septuaginta quatuor libros
veteris Instrumenti debemus accipere, qui habebant
cytharas in Apocalypsi Joannis (Apoc. v), et coronas
in capitibus ejus, vel sacramentum Pauris et Filii et
Spiritus sancti in quo vera nobis datur propitiatio.
Et ut dicamus apertius, propterea graduum numerus
incertus relinquitur , ut quantocumque studio ad
altiora scandere potuerimus, in inferioribus pute
« Et dixit ad me : Fili hominis, hæc dicit Domi
* fuerit fabricatum, ut offeratnr super illud holo
* caustum et effundatur sanguis; et dabis sacerdoti
bus et levitis, qui sunt de semine Sadoc, qni ac
cedunt ad me, ait Dominus Deus, ut offerant mihi
vitulum de armento pro peccato. Et assumens de
sanguine ejus pones super quatuor cornua, et su
per quatuor angulos crepidinis, et super coronam
in circuitu, et mundabis illud et expiabis. Et tolles
vitulum, qui oblatus fuerit pro peccato, et combu
res illum in separato loco domus extra sanclua
rium. Et in die secunda offeres hircum caprarum
immaculatum pro peccato, et expiabunt altare sic
* ut expiaverunt in vitulo. » (Hieron.) Posupuam
prophetæ monstravit altare et cubitum ejus culilos
que duos, et rursum cubitum, et quatuor cubitos,
et tertio cubitum, duodecim quoque cubitos per
alios duodecim, et quatuor altaris cornua, Ariel
quoque duodecim cubilorum per duodecim cubitos et
crepidinem, hoc est, propitiatorium quatuordecim
cubitorum per quatuordecim cubitos, coronam quo
que illius, et sinum dimidio cubito per circuitum,
gradusque ad orientem, quorum incertus est nume
rus, locutus est vir, cnjus ealamus et funiculns erat
in manu, et docet eum, quomodo aliaris opere per
fecto aliare debeat expiari sive conseerari. Primum.
g:yt COYI\1ENT. IN EZECHIELEYM. — LiB. XViI. 998

que olfertur victima et datur sacerdotibus de genere A genere ad expiationem immunditiarum nostrarum
Levi, qui sunt de genere Sadoc. Offerturque vitulus; obtulit. Quarum immunditiarum ? id est , a præva
vituluin autem qui pro nobis immolatus est, et multa ricationibus eorum, inquit, cunctisque peccatºs. »
Scripturarum loca, et præcipue Barnabæ epistola, quæ Animæ quippe immunditia non mortui pollutio, non
habetur inter scripluras apocryphas, nominat. Et hir porcinus cibus, non quippiam aliud simile nocet,
cus caprarum secundo offertur die: unde et pascha fa sed nocere proximo est et peccare in Deum, vel
cturi assumunt de grege agnum et hædum: et qui pri mandata Dei contemnere. ( Hieron. ) Sin autem
mum pascha facere non potuerunt, in secundo mense LVX nobis interpretatio placet, qui dixerunt, « Die
faciunt, quorum alterum ad justos pertinet, et alle autem secundo tollent hædos duos immaculatos pro
rum ad pœnitentes. (Isid.) Quia enim Chrisius se peccato, » audax quidem est quod dicturi sumus, sed
cundum carnem de Judæis, qui sub jugo legis vive tamen aliorum simpliciter ponenda sententia est,
bant, ortus est, recte vituli sacrificium nominatur. qui ainmt (luos hædos immaculatos propter passio
Qui autem secundum quod incarnatus erat de com nem Domini oblatos esse ad altare Domini, Jacobum
muni massa hominum factus est, propterea rursus et Stephanum, quorum alter de apostolorum numero,
hircus appellatur. Asperum enim hoc animal pilo alter de septem eleclis in ministerium Domini prin
rum imdumentum gerit, asperum ut pote peccato B ceps fuit. Iste est Jacobus qui transformatum
refertum omne viventium genus, quia nihil est pec Salvatorem vidit in monte, qui resurgentem filiam
cato asperius. Unde hoc aperte approbare legislaior Archisynagogi cum Domino Petroque et Joanne
volens : • Cumque mactaverit, inquit, hircum pro . intuilus est, qui in xαταλόγω apostolorum, in quo
peccato populi, » totum hic intelligens humanum ge bina junguntur nomina, prior fratre ponitur. IIuuc
uus, quod quondam non populus, munc populus, ex interfecit Herodes, et quasi hædum immaculatum
quo de nobis primitias Jesus suscepit; ergo ut de post passionem Salvatoris in die immolavit secunda.
uonstraret de Judæis quidem principaliter Christum Stephanum quoque cujus sapientiæ atque doctrinæ
propter Abraliam cognationem esse, sed tamen ofii nulius poterat resistere, et qui stantem vidit Filium
nis nostræ naturæ, quæ in peccato est, primitias ad dexteram Palris, et dixit, * Domine Jesu, suscipe
portare, propter quod et Adam appellatus est : vi spiritum meum, » lapidibus obruere Judæi (Act. vi,vui).
uulum simul et hircum lex ad figuram sacrificii ejus Et quomodo quosdam credentium primitias Achaiæ
assumpsit. Cum autem unum sit sacrificium sive vi et Asiæ Apostolus nominat (I Cor. xvi), sic et isti
tulus, sive hircus nominetur, effectusque unus in primitiae fuere martyrum quos Christi postea con
utrumque sit (peccalorum enim ex eo profligatur fessio coronavit. Et hoc notandum quod vitulus
absolutio) necessarie communia sunt ea quae in C totus offe tur in holocaustum, et crassitudo corpo
hirco aguntur el vitulo. Cernis enim qui hircum oc ris ejus divino igne consumitur. Etsi enim novera
cidens ante Dominum videlicet Patre.m, et sanguinem mus Christum, sed jam nunc non novimus secuudum
iuferens in interiora velaminis, id est, ad Patrem. Et carnem. Jacobus autem et Stephanus, qui secunda
expiet sanctuarium ab immunditiis filiorum Israel, et die oblati sunt, sive hircus, qui juxta Hebraicum
a prævaricationibus eorum cunctisque peccatis. \ i narratur, offertur quidem in victima sed holocau
detur quidem de tabernaculo dicere. Dicit autem non stum præsentiæ Domini reservatur. Quod autetn
de eo, qui seusui subjacet (quid enim expiationis seu uollitur sanguis de quo loquitur Petrus : « Redem
propitialionis agereut, quidve pelles vel reliqua, ex pti sumus ex vana nostra conversatione paternæ
quibus tabernaculum Judæorum quod sensui subjace traditionis pretioso sanguine Christi (I Petr. 1).
l)at, confectum erat) sed generalitatem sive totam dicit Et Paulus apostolus docet : • Pretio redempti esiis
hominum speciem. Sancta enim fuit ab initio massa no (I Cor. vii). » Et in alio loco : « Pacem faciens per
stra, ita ut Dei in ea habitaret spiritus. Quod demoii sanguinem crucis suæ, sive in terra, sive super cue
stratur Qx eo quod auferre illud irascens minatus est los (Coloss. i). » lllud significat quod sanguine Sa!
Deus, quando hi qui ex Seth descendebant, cum essent vatoris quatuor cornua purificentur altaris, id est
justi, et filii Dei appellarentur, concupiscentes eas quatuor mundi plagæ. Aspergiturque corona pro
quæ et filiæ hominum dicebantur, unius generis cum pitiatorii, sive bases per circuitum , ut universa
malis et iniquis elfecli sunt. Dixit enim sic : a Widen purgentur, et firma sit propitialio. Propterea autem
ues filii Dei filias hominum quod esscnt pulchræ, in secunda die vel duo hædi , de quibus supra
acceperunt sibi uxores ex omnibus quas elegeraut. diximus , vel hircus assumitur , quod animal est
Et dixit Dominus Deus: Non permanebit spiritus semper ad excelsa festinans et nihil periculi susti
meus in homine in æternum, quia caro est (Gen. vi). mens in præcipitiis : et ibi invenit vitam, ubi eæteris
Ergo si habitabat spiritus Dei in hominibus ante animantibus interitus est. Unde et Græco sermone
quam omnes sequi passiones charius inciperent, san caprarum et hircorum grex sublimium conversatio
cta recte erat hominum massa. Nam nec primitias dicitur. Porro altare Christi expiatur sanguine, et
ex ea sanctus sanctorum assumeret. Quia autem orationes sanctorum mundæ permanent ad Deum.
sardidata est, expiavit eam ab immunditiis filiorum Iloc quoque notandum quod juxta Ilebraicum ipse
Jsrael. Secundum rationem pro sensibili Israel Jesus Ezechiel quasi sacerdos vitulum jubeuur assumere,
iinmolatus est, et sacrificium pro omni humano et heloeaustuin facere, et sanguinem ejus in cireui
999 B. RABANI MAÜI\l ARClIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 10f;0

tu aspergere tam altaris quam angnlornm et coronæ A ni, hoc est spiritu sancto, de quo dicit Paulus.
sive basis. Septuaginta autem interpretes alios Spiritu ferventes {Rom. xii), » in spiritalem et
sacerdotes hoc facere demonstrant, de quibus tenuem substantiam convertanti:r. Wolumus scire
dictum est : « Dabis sacerdotibus Levi qui sunt ex apertius qui sit vitulus de armento immaculatus,
semine Sadoc, qui accedunt ad me. s et aries de ovibus purissimo vellere intelligamus
« Cumque compleveris expians illud, offeres vitu Moysen et Eliam , quorum prior mansuetissimus
t lum de armento immaculatum , et arietem de fuit inter omnes homines qui versabantur in terra
• grege immaculatum, et offeres eos in conspectu (Num. xii); alter ardore fidei similis Moysi, unde
« Domini. Et mittent sacerdoles super eos sal, et et audebat dicere : • Ego relictus sum solus (1ii
« offerent eos holocaustum Domino. Septem diebus Reg. xix). » Quol autem in IIebraico scriptum est,
, facies hircum pro peccato quotidie, et vitulum de • offeres vituium, » in Septuaginta, offerent sacer
* armento, et arietem de pecoribus, immaculatos dotes, nulla sit quæstio, et ipse enim Ezechiel e.i
• offerent. Septem diebus expiabunt altare, et mun hæc dicuntur de numero sacerdotum est, plenae
a dabunt illud et implebunt manum ejus. Expletis ætatis atque perfectæ, et sacerdotalem gradum
ι autem diebus, in die octavo et urltra facient sacer prophetiæ auxit gratia. Et Moyses et Elias videmur
« dotes super altare holocausta vestra, et quæ pro B in monte cum Domino (Matth. xvii), id est lex et
• pace offerunt, et placatus ero vobis, ait Dominus prophetæ qui annuntiabant ei quod Hierosolyiuis
• Deus. » (IIieron.) Postquam altare et mensuræ ejus passurus esset. Expiato autem altari septem diebus
in montis vertice demonstratæ sunt, rursumque . offertur hircus sive hædus pro peccato quotidie,
expiatio et consecratio illius prophetæ ostensa est, et vitulus de armento et aries de pecoribus inima
per unum vitulum immaculatum, et hircum sive duos culatus, ut per hæc sacrificia septem diebus ad
h;edos, quorum primum ad Dominum Salvatorem perfectum expietur altare. In septem diebus sabba
duo sequentia ad apostolos ministrosque retulimus, tismus ostendiuur, qui juxta Aposto'um populo Do
ne in consecratione spiritalis altaris et proprie ad mini reservatur, in quibus æternam veramque spe
Ecclesiam pertinentis lex et prophetæ videreutur ex ramus requiem, et nequaquam servile opus facie
elusi, propterea consecrato altari vitulus immacula mus peccatorum. In hirco autem et vitulo et ariete,
tus assumitur et aries, et offertur in conspectü Domi tria generalia delicta monstrantur, quibus omi.e
ni et filii Sadoc, hoc est justorum sacerdotes asper mortalium subjacet genus. Aut enim cogitationibus,
gunt super capita eorum sal, ut et lex et prophetae sa aut sermone, aut opere, peccamus. Cogitatio referuur
pore Evangelii condiantur. Nec ullum est sacrificium ad arietem, quia prima est omnium peccatorum. et
juxta legis imperium et interpretationem Apostoli, qui C ex qua alia duo peccata nascuntur. H:edus autem
ait : • Sermo vester sit sale conditus (Coloss. iv), » sive hircus ad eloquium atque serimonem, qu* sem
quod sale careat. (Isid.) Quod sal pro apostolica per de excelsioribus dispntat. 0pcra vero proprie
sapientia intelligendum sit, plane hoc nobis Dominus vitulo deputantur, quo vomeri et labori et terrenis
o tendit dicens apostulis : « Vos cstis sal terræ. Si operibus mancipatus est. Hæc igitur im:naculata
autem evanuerit, ad nihilum valebit ultra, nisi ut per septem dies veri sabbati atque perfecta Deo
mittatur foras, et conculcetur ab hominibus (Matth. offerre debemus, et expiare a'tare, ul cratio nostra
v). » Propterea hic sal apostolicam sapientiam ap munda perveniai ad Deum. Q;iod autem inferuar,
pellavit, quia si communis cibus ad nutriendum • ei mundabunt illud et implebunt manum ejus, »
aptus, omnimodo sale conditur, ita et omnis sermo quod et Hebraicum et caeteri interpretes transtule
utilis ad juvandum, apostolicae omnimodo necessa runt, illud significat quod ipsius quoque altaris, pro
rium habet sapientiæ condimentum. Propterea non cujus expiatione offertur sacrificium, dona com
esse minus sal a sacrificiis, sed in omni munere plenda sint, sicut offertur pro sacerdotibus et populo
præcepit sal offerri ut quodcuuque docueris, quod alque poniifice, ne quid vacuum stetisse •videatur
cunque correxeris, in quacunque virtute conversa in conspcctu Doinini. Pro quo posuere Septuaginta,
tus fueris, apostolicam æmulationem atque imita D • Et inundabunt illud et implebunt manus suas, » ut
tionem opereris ; memorque sis Pauli dicentis: sulaudiatur sacerdotes, qui cum pleni fuerint ipuis
• Imitatores mei estote, sicut et ego Christi (I Cor. operibus, hoc enim plene significant manus, trans
xi).» Et rursus: • Ergo jam non estis advenæ et hos aclo sabbalo veniant ad diem resurrectionis ocfa
pites (Ephes. 11), sed estis cives sanctoruin el vam, et dicant cum Apostolo, t Resurreximus curu
domestici Dei, superædificati super fundainenluin Christo, » et ultra octavam tendant, ad cœlesuia, et
apostolorum et prophetarum, ipso summo angulari offerant pro nobis holocausta, sive quæ pro pace
lapide Christo Jesu. » Quia hic non simpliciter sal peccatorum nostrorum, et salute sunt nostra, ut
dixit, sed illud intelligibile legislator innuit : « Non per ignem Spiritus sancti omnia quæ cogitamus
auferes sal, ipquit, fœderis Dei ui (Levit. 11). » loquimur et facimus in spiritalem substantiam k r.u
Qjiod si fœdus sive testamentum rationale est, uti vertantur, el hujusmodi Dominus delectatus, sacri
que et sal rationale est. Utrumque autem offertur ficiis nobis placabilis fiat.
holocaustum Domino, ut corpus pinguius litteræ quod - _

significatur in lege, et prophetiæ nubilum igne Domi

(1001 C0MMENT. IN EZECIIIELEM. — LlB. XWII. 4002
CAPUT XLIV. v. A in Christo enim juxta sermonem Pauli omnia
De porta clausa, et ne incircumcisi intrent sanctua revelantur: quomodo porta clausa erit, et non ape
rium, et de sanctimonia et hæreditate Levitarum. rietur, et vir non transibit per eam ? Ex quibus
• Et converti me ad viam portæ sanctuarii ex discimus, quamvis ad summam scientiam venerimus
w terioris quæ respiciebat ad orientem , et erat comparatione divinæ scientiæ, nunc ex parte nos
a clausa. Et dixit Domimus ad me : Porta hæc clau scire, et ex parte cognoscere : quando autem vene
• so erit et non aperietur, et vir non transibit per rit quod perfectum est, tunc quod ex parle est de
eam, quoniam Dominus Deus Israel ingressus est struetur ! (I Cor. xiii). Uiide et in alio loco ipse Apo
•
(sive) ingredietur per eam, eritque clausa principi. stolus imperfectum se esse loquitur, rursumqne
Princeps ipse sedebit in ea ut comedat panem perfectum. Quod si interprelatione caret, videtur
coram Domino. Per viam vestibuli portæ, id est esse contrarium; dicit enim : « Non quia jam accepi,
: Ecclesiam ingredietur, et per viam ejus egredie
tur. » (Hieron.) Pro eo quod in Hebraico scriptum
est, » erat clausa principi, • Septuaginta transtule
aut quia jam perfectus sum, fratres, ego ii.e non arbi
tror comprehendisse. Unum autem, posteriora obli
viscens et ad priora me extendens, statutum per
runt, v erii cl.usa, qui dux ipse sedebit in ea. » Multæ sequor ad bravium supernæ vocationis Dei (Philip.
sunt portæ quas in descriptione templi Ezechielis B iii). » Cumque putaremus eum secundum profes
Scriplura commemorat tam intus quam foris. Altaris sionem suam non esse perfectum, et magis quærere
quoque figuram et consecrationem et sacrificia ser quam invenisse quod verum, non solum se, sed et
mo præteritus p. aecurrit. Quo finito, venit ad por alios dicit esse perfectos: • Quotquot ergo perfecti
tam sanctuarii exteriorem quæ respiciebat ad orien hoc sapiamus (Ibid.). » Est autem sensus hujus loci,
tem et erat clausa. Statimque vir ille qui erat ad comparationem hominum cæterorum qui curam
ductor prophetæ, et ei omnia demonstrabat, locutus non habeat notitiæ Scripturarum, nec mysteriorum
est ad eum : • Porta hæc quam respicis clausam. Dei, perfectum esse me f.tcor. Quantuum autem ad
semper clausa erit et non aperietur. » Et reddit scientiam divinæ majestatis, nunc in ænigmate video,
causas cur clausa sit semper. t Quoniam Dominus et per nubilum et caliginem, et dico cum Propheta :
Deus Israel ingressus est, » vel ingredietur , per eam. • • Mirabilis facta esl scientia tua ex me, confortata
Erit clausa juxta Hebraicum principi, quem ducem est, et non potero ad eam (Psal. cxxxviii). » Hæc
Septuaginta transtulerunt. • Qui princeps et dux, id igitur pQrta quæ omnibus clausa est, vir enim non
est Nasi,sedebil in ea, ut comedat coram Domino transibit pel eam, erit clausa principi sive duci,
panem. Et per viam vestibuli portæ ingredietur, et et illius advenlui reserabitur qui a sedebit in ea ut
per ipsam egredietur. » Quænam ista porta est quæ C comedat panem coram Domino. » De quo ipse in
semper clausa est, et solus Dominus Deus Israel Evangelio profitetur dicens : « Meus cibus est, ut
ingreditur per eam ? nempe illa de qua Salvator faciam voluntatem ejus qui me misit, et compleaiu
loquitur in Evangelio : • Væ vobis, scribæ et Pha opus ejus (Joan. iv). » Ipse est princeps et pontifex
risæi hypocritæ, et væ vobis doctoribus legis, qui secundum ordinem Melchisedech (Psal. cix), et
lollitis clavem scientiæ , ipsi uon ingrediinini, et hostia et sacerdos, qui in conspectu palris nobiscum
intrantes prohibetis (Luc. xi). » De hac sub nomine cœlestem comedit panem, et vinum bibit, de quo
libri scribit et lsaias : w Erunl verba libri istiiis loquitur in Evangelio: “ Non bibam de geninine
sicut verba signata. Quem cum dederis homini ne vitis hujus, nisi cum bibero illud novum in regno
scieuti litteras, el dixeris ei, Lege, respondebit tibi, Patris mei (Matth. xxvi): , in illo videlicet regno, de
Nescio litleras. Et dabunt illum homini scienti litteras quo scribit Apostolus : • Regnum Dei iutra vos est
dicentes, Lege. Et dicel : Non possum legere quia (Luc. xvii). » Clausaque erit porta : nemo enim
signatus est (Isa. xxix). » Iste autem liber est cujus potest passionis Domini corporisque ejus, et sanguinis
meino polest solvere et aperire signacula, neque in pro majeslate rei sacramenta cognoscere. Tautæque
coelo, neque in terra, neque sub terra : nisi ille de bonitatis est et clementiæ princeps noster, ut cum so
quo in Apocalypsi Joannis dicitur : t Ecce vicit leo I) lus sedeat in porta quæ clausa est, et panem coram
de tribu Juda, radix et genus David, ut aperial Do wino comedat, velit mensæ suæ atque couvivii
librum et solvat signacula ejus (Apoc. v). » Prius plures habere consortes, et dicat : « Ecce ego suo aJ
• nium quam Salvalor humanum corpus assumeret ostium et pulso: si quis aperuerit, ingrediar ad eum,
et humiliaret se formam servi accipiens (Philip. 11), et cœnabo cum illo et ipse mecum (Apoc. iii). » Solus
clausa erat lex et prophetæ et omnis scientia Scri autem panem comcdit coram Domino, quia substan
pturarum, clausus erat paradisus. Postquam autem uia ejus divinaque natura cunctis creaturaruum sub
ille pependit in cruce, et locutus est ad latronem : stantiis separata est. Ipse per eamdem vestibuli por
« Hodie mecum eris in paradiso (Luc. xxiii), » sta tam ingreditur et egreditur, quia et intus et foris,
tim velum templi scissum est, et aperta sunt omnia; hoc est infusus et circumfusus omnibus, ingrediens
ablatoque velamine dicimus: « Nos autem omnes que per portam, ut secum introducat eos qui absque
revelata facie gloriam Domini contemplantes, in doctrina ejus et auxilio intrare non possunt : et
eamdem imaginem transformamur a gloria in glo egrediens ut rursum alios introducat, et loquatur eis
riam (II Cor. 111). » Sin autcm rcvelata sunt omnia, qui difficiliora non capiunt. Quod autem porta orieu
1'ATaoi.. CX. 32
{{})3 {3. [RABANl MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. {t{}!

talis extra terminos mundi semper clausa sit, et A et aute partum, et post partum virgo permansit.
hiimano nequaquam paleat aspectui, Joannis Evan Etenim tempore quo angelus loquebatur : • Spiritus
gelium probat, dicentis: * Deum nemo vidit unquam, sanctus veniet super te, et virtus Altissimi obumbra
tinigenitus filius qui est in sinu Patris ipse enarravit bit te; quod autem nascetur ex te sanctum, vocabitur
(Joan. 1). » Quasi aliis verbis dixerit : « Eritque Filius Dei (Luc. 1). » Et quaudo matus est, virgo
elausa principi : princeps solus sedebit in ea ut co permansit æterna, ad confundendos eos qui arbi
medat panem » perfect;e et consummatæ scientiæ: trantur eam post nativitatem Salvatoris habuisse de
s Nemo enim novit Filium nisi Pater, et nemo novit Joseph filios, ex occasione fratrum ejus qui vocan
I*atrem nisi Filius, et cui voluerit Fi!ius revelare tur in Evangelio. Super qua quæstiuncula Romæ
(11atth. xi). » Pulchre quidam portam clausam per adversum Helvidium, illius temporis hæreticum, in
rjuam solus Dominus Deus Israel ingreditur, et dux adolescentia non grandem librum scripsisse me novi,
cui porta c!ausa est Mariam virginem intelligunt , quæ ait iiieronyiuus.

LIBER DECIMUS 00TAVUS.

SEQUITUR CAPUT XLIV. B • iile erat lucerna lucens in domo (Joan. v). » Post.
post descriptionem domus sanctæ et ornatus ejus quam autem venit sol justitiæ, lucernæ lumen abs
:uq;:e ostensionis gloriæ Domini quæ ingrediebatur conditum est, dicente ipso propheta atque Baptista:
templum per viam orientalem, ipsiusque præcepta ad * Illum oportet crescere, me autem minui (Joan.
prophetam, nunc instruit eum de universis cæremo iii). » Cecidit autem in faciem suam propheta, ne
t;iis domus Domini, et de cunctis legibus ejus, cujus dum plus cernere cupit, quam potest humana fragi
tnysterium in praesenti libro, hoc est octavo decimo litas intueri, etiam ipsum oculorum lumen amiue
t;ujus operis, explanandum es' ret. Unde familiarius eum vocal Dominus filium ho
« Et allduxit me per viam portæ Aquilonis in con minis, præcipitque ut ponat cor suum et videat ocu
• spectu domus : et vidi, et ecce impleverat gloria lis, et auribus audiat. Primum enim ad inteiligen
* Domini domum Domini, et cecidi in faciem meam. dum quod dicitur aperiendus est animus. Secundo
• Et dixit ad me Dominus : Fili ho:i.inis, pone cor cordis intelligendi oculis, de quibus dicitur ad Abra
¢ tuum, et vide oculis tuis, et auribus tuis audi omnia ham : • Leva oculos tuos, et vide stellas coeli (Gen.
quæ ego loquor ad te de universis cæremoniis do xv). » Tertio his auribus audiendum, de quibus
« mus Domini, et de cunctis legibus ejus. Et pones Salvator ait : « Qui habet aures audiendi audiat (Luc.
a cor uuum in viis templi per omnes exitus sauctua C. viu). » Ut possit cunctas templi cæremonias et le
« rii. » (IIieron.) Wir qui ductor prophetæ est, et gitim:a ejus intelligere, et ad extremum ponere cor
puo cuncta in templo monstrante cognoscit, post suum in viis templi, quia diversi ad Deum introitus
quam clausam ei ostenderat portam, nunquamque sunt : sive per vias templi cæremoniarum ordinem
-

reserandam, et tamen apertam ei qui clausis ingres significat; et exitus sanctuarii. Proœmium igitur est
sns est ostiis, ducit proplietam ad viam portæ aqui et præparauio prophetæ ad intelligenda quæ postea
ionis, quæ tamen et ipsa esset in conspectu domus, super templi ordine cogniturus est. Et hoc notanduum
haud dubium quin templum significet. Cumque pro quod in mundi hujus plaga qui in maligno positus
pheta e regione vidisset plenam domum Domini glo est, et in aquilonis frigore constitutus, cœlestis no
tia Domini,eamdem videlicet quam in aquilonis plaga bis cæremoniarum ordo monstratur.
positus contra cernebat, statim eecidit in faciem « Et dices ad exasperantem me domum Israel :
$uam, majestatem gloriæ Domini ferre non sustinens. • lIæc dicit Dominus Deus : Sufliciant vol)is ouiuia
Unde quia fuerat humilitate dejectus, dicit ad eum, * scelera vestra, domus Israel, eo quodinducitis filios
nequaquam vir sed Dominus : « Fili hominis, pone • alienos sive alienigenas incircumcisos corde et incir
cor tuum, » etc. In consummatione tabernaculi et * cunicisos carne, ut sint in sanctuario meo eu pol
aedificii templi, quod a Salomone constructum est, [) a luant domum meam, et offertis panes meos adipem
apparuit gloria Domini, quæ postea evangelicae gloriæ * et sanguinem, et dissolvislis pactum meum in om
comparatione destructa est, dicente Apostolo : * Et nibus sceleribus vestris, et non servastis præcepta
enim non est glorificatum quod glorificatum est in hac « sanctuarii iiiei, et posuistis custodes observatio
parte propter excellentem gloriam. Si enim quod de • num mearum in sanctuario meo vobismetipsis. •
struitur,per gloriam est multo magis quod manet in {Quan;!o dicii sufiiciani vobis omnia scelera vestro,
gloria (11 Cor. iii). » Cavendumque ne destructio sive iuiquitates vestræ, ad priorum peccatorum hor
iiem prioris gloriæ abolitionem putemus: sed sen tatur pœnitentiam, ne augeamus peccata peccatis,
tiendum quod postquam venerit quod perfectum est, ei materiam futuro paremus incendio. Sed audiamus
id quod ex parte fuerat destruetur. Velut si solis illud quod Isaias loquitur : * Vae his qui autrahunt
radiis lampadem compares, aut lampadis lumen lu peccata sicut funiculo longo, et sicut jugo corrigiæ
vernale. Quamobrein et (le Joanne Baptisla dicitur : viiuii iniquitatis (Isa. v). » Primumque peccatum
{005 COMMENT. IN EZECllIELEM. — LiB. XVl.I.
est, quod inducunt filios alienos sive alienigenas in- A rtim, el labia, et cor, et omnem carnem, oculosquè,
ciroumcisos corde, et incircumcisos carne, ut sint in
sanctuario Dei, et polluant domum Domini. • Mo
dicum enim fermentum totam massam corrumpit
(I Cor. v). » Et in quibusdam exemplaribus fertur
Proverbiorum, v Ne introducas impium in taberna
culis justorum. » Urgent nos in hoc loco Judæi et
Ebionitæ qui circumcisionem carnis accipiunt, quo
modo possumus præsentem locum exponere, incir
cumcisos corde et incircumcisos carne : quo videli
cet post spiritalem intelligentiam etiam carnis cir
cumcisionem suscipere debeamus. Sed qui legimus
Paulum dicentem : t Contestor autem omnem l.o
ninem qui circumciditur, quoniam si circumcida
mini, Christus vobis nihil proderit (Gal. v). » Et il
lud Jeremiæ : t Ecce incircumicisæ aures vestræ, cl
noluistis audire (Jer. vi). » Et in Exodo locutus est
Moyses (Exoa. iii) in conspectu Domini, dicens:
Ecce filii Israel non audierunt te, et quomodo audiet
me Pharao? Ego autem sum tardi sermonis, pro quo
melius habetur in IIebr;eo : ¢ Ego autem incircum
cisus labiis. » Interrogemus eos, imo cogamus cir
cumcidere aures et labia desecare, ut Scripturam im
plere videantur. Sin autem coeperunt circumcisio
nem aurium interpretari, quando nihil turpe et in
honestum audire nos patimur, et circumcisionem
labiorum quando nihil indecens loquimur, dicamus
eis eamdem expositionem etiam in corde et in carne
servare debetis. Cor circumcidimus cultello Dei, et
aufertur de corde nostro præputium, quando turpes
cogitationes nequaquam exeunt de corde nostro, nec
de nobis dicitur : * Impinguatum est cor populi hu
jus, et auribus suis graviter audierunt (Act. xxviii,
Isa. vi). » Ergo et caro similiter circumciditur, ut
nequaquam faciamus terrena opera quæ pro necessi
tate corporis facere compellimur, cibum capere, et
potum et somnum, et uti vestibus: quæ tunc circum
cidimus, si non ad delicias et ad luxuriam et ad iuer
tiam, sed ad necessitatem naturæ et corporis istius
sustentaculum cuncta faciamus. Qui bibit vinum
modicum propter stomachum et frequentes infirmi
tales (I Tim. v), et odit ebrietatem, circumcidit car
nem suam. Qui dormit quantum malura patitur, au
diet a Salomone : ¢ Si sederis, absque timore eris; si
dormieris, suaviter dormies, et non timebis pavorem
supervenientem tibi neque impetus impiorum superve
nientes (Prov. iii). » Et qui fugit fornicationem, et
uxori debitum reddit, revertens ad idipsum, ne tentel
eum Satanas, audiet cum populo Israel, t in hac die ab
stuli opprobrium Ægypti a vobis. » Vestibus quoque
utetur quæ frigus repellant, noli quæ tenuitate sui
corpora nulla lemonstrent. Attenuata jejuniis caro
et circumcisa contiuentia fugit opprobrium Ægyptio
rum qui sunt magnis carnibus, el illud potest dicere,
quod in plerisque juxta editionem Septuaginta legi
tur: w Quomodo contabiiit caro mea in terra deserta
et invia et inaquosa , sic in sancto apparui tibi
(Psal. lxii). Si quando ergo alienigenas introducere
voluerimus in templo Dei, circumcidamus aures eo
1003 *
gustum et odoratum, ut omnia cum I)ei timore et ra
tione faciamus. Audiant hoc episcopi atque presby
teri, et omnis ordo ccclesiasticus ut non inducant
filios alienos incircumcisos corde, et incircumcisos
carne, ne sint in sanctuario Dei, et polluant dom.ni
ejus. Si enim hoc fecerint, aptabitur illis quod sequi
tur : v Et offertis panes meos, » panes videlicet pro
positionis in cunctis ecclesiis et in orbe terrarum,
de uno pane pullulantes. Et non solum panes, se I
adipem quoque, de quo scriptum est : • Ex adipe fru
menti saturavit eos (Psal. lxxx), » et sanguincm qui
in Christi passione effusus est. Legendumque ita et
sic lectionis ordo reddendus. Cum filios alienigenas,
et incircumcisos corde et corpore inducatis in saii
ctuarium meum, et polluatis domum meam, audetis
offerre panem et adipem et sanguinem, mystica sa
cramenta, et non intelligitis quod solveritis et præ
tergressi sitis pactum meum in omnibus sceleribus
et impietatibus vestris, et non servaveritis præcepta
sanctuarii mei, neque posueritis cuslodes cæremo
niarum mearum in sanctuario meo. Omnis autem
adversus eos est comminatio, qui non audierunt Apo.
stolum præmonentem : * Manus cito nemini impo
sueris, neque communices peccatis alienis (I Tim.
v). » Vel certe sic intelligendum, • Dissolvislis pa
ctum meum in omnibus sceleribus vestris, et non
servastis praecepta sanctuarii mei; » el audetis iii:!i
gnos alienosque custodes ponere in observat ouo
sanctuarii mei vobismetipsis, uv subaudiatur i:on
mihi. Et est sensns : Qui vobis in carnalibus servia;.t
ac ministrent, et ob vestra refrigeria meum pollua;..
sanctuarium.
* Hæc dicit Dominus Deus: Omnis alienigena in
circumcisus corde et incircumcisus carne non in
gredietur sanctuarium njetiim, omnis filius alienus
qui est in medio filiorum Israel. Sed et Levitæ qui
longe rccesserunt a me iii errore filiorum Israel, et
'erraverunt a me post idola sua, portabunt iniqui
talem suam qui erant in sanctuario meo æditui et
janitores porlarum domus et ministri domus. Ipsi
que mactabat.t holocausta et victimas populi, et
ipsi stabant ante eos ut ininistrarent pro illis. Pro
eo ergo qtiod ministraverunt pro eis in conspectu
idolorum suorum, facti suut domui Israel in offen
diculum iniquitatis, idcirco levavi manum meam
: super eos, dicit Dominus Detis, et portaverunt ini
quitatem suam. Et non appropinquabunt ad mo ut
sacerdotio fuiigantur inihi, neque accedent ad
omne sanctuarium meu ; juxta sancta Sanclorum,
sed portabunt confusionem suam et scelera sua
quæ fecerunt. Et dabo eos janitores domus in
omni ministerio ejus, et universis quæ fiunt in ea.
Sacerdotes autem Levitæ filii Sadoc qui custodie
runt cæremonias sanctuarii mei, cum errarent filii
« lsrael a me, ipsi accedent ad me ut ministrent mihi,
-
et stabunt in conspectu meo ut offerant mihi ail;.
pem et sanguinem, ait Dominus Deus. Ipsi ingre
dientur in sanctuarium meum, et ipsi accedent a I
H007 B. RABANI MAURl ARCIIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 4008

* mensam meam ut ministrent mihi, et custoliant A refrigeriis altaria Domini polluamus. Pro eo quod
• cæremonias meas. » Hebraicum autem hunc ha nos posuimus : « Et dabo eos janitores domus in
bet sensum : w Omnis alienigena incircumcisus ô* ministerio ejus, et in universis quæ fiunt in ea, »
et carne, non ingredietur sanctuarium meum, , licet eos videlicet Levitarum qui longe recesserunt a Deo
cum populo lsrael esse videatur. Levitæ autem hoc V errore filiorum Israel, ct secuti sunt idola quibus
est sacerdotalis gradus qui longe recesserunt a mę victimas immolarunt. Symmachus ordinem lectionis
in errore filiorum Israel, et secuti sunt idola, porta sensumque considerans, rectius interpretatus est,
bunt iniquitatem suam, eo quod fuerint in sanctuaric dicens : Posueram enim eos custodes januarum do
meo ministrantes, in officio portarum domus et mi mus universi ministerii ejus, et cunctorum quæ
uistri ejus. Ipsi enim offerebant holocaustum et vi fiunt in ea, ut noii ad eos pertineat qui sunt in templo,
ctimas populi, et' ipsi stabant in conspectu eorum ut sed ad eos qui fuerunt.
ministrarent pro eis. Quia ergo ministraverunt pro • Cumque ingredientur portas atrii interioris, ve
illis in conspectu idolorum suorum, et fuerunt domui t stibus sive stolis lineis induentur, nec ascendet
lsrael offendiculum iniquitatis, propterea levavi ma • super eos quicquam laneum quando ministrant in
num meam super eos, dicit Dominus Deus, et porta portis atrii interioris et intrinsecus. Wittæ lineæ
verunt iniquitatem suam, et non appropinquabunt B , erunt in capitibus eorum, sive cidares lineas ha
ad me, ut sacerdotio fungantur mihi, neque accedent • lebunt super capita sua, et feminalia linea erunt
ad omne sanctuarium meum juxta sancta sancto ι in lumbis eorum, et non accingentur in sudore.
rum, sed portabunt confusionem suam, et scelera • Cumque egredientur atrium exterius ad populum,
sua quæ fecerunt. Pro sacerdotali enim oflicio qui exuent se vestimentis suis in quibus ministrave
holocaustum et victimas omneque sacrificium offerre rant, et reponent ea in gazophylaciis sanctuarii, et
consuerant, redigentur in ultimum graJum. Et erunt
janitores domus in ignominiam sempiternam, ut ab
: vestient se vestimentis aliis, et non sanctificabunt
populum in vestimentis suis. Caput autem suum
universo populo videantur intrante et exeunte, de non radent neque comam nutrient, sed tondentes
qua sublimi dignitate, ad quam ultimum gradum attondebunt capita sua. Et vinum non bibet omnis
pervenerint. • Sacerdotes autem, » inquit, id est
[levitæ , qui sunt filii Sadoc, » hoc est justorum sive : sacerdos, quando ingressurus fuerit in atrium inte
rius. » (Hieron.) Primum historiæ verba pandenda
j:isti Dei, el qi:i in tempore erroris universi Israel sunt. lnter cætera quæ sacerdotibus praecipit seriao
• custodierunt cæremonias sanctuarii mei, ipsi ac Dominicus, hoc quoque observandum jubet, ut in
cedent ad me ut ministrent mihi, et stent in conspe ipsis portis interioris atrii, vestibus, id est stolis li
ctu meo, » et offerant mihi adipem, hoc est pinguis neis induantur, nec ulantur laneis indumentis tam
simam hostiam, et sanguinem, vivam scilicet et pla in portis atrii interioris, quam intrinsecus, hoc est
ventem hostiam Deo ; « et ipsi ingredientur sanctua in adytis sanctisque sanctorum : viuæque sive
rium meum, et accedent ad mensam meam, » ut cidares lineæ sint in capitibus eorum, et [eminalia
accendant thymiama mihi, et omnem ritum sacri linea in lumbis. Quodque sequiturjuxta Septuaginta,
ficii custodiant. Sin aulem hoc ita est, ut qui in v et non accingentur violenter, » pro quo Aquila et
tempore erroris et persecutionis idola sunt secuti, Symmachus transtulerunt in sudore, Theodolio
quæ de suo corde eonfinxerant, et non solum voce, ipsum verbum Hebraicum exprimens posuit in Jeze.
sed et subscriptione manus asseruerunt Dei filium Aquilæ secunda editio Buza. Per quod significat non
creaturam, et servierunt creaturae magis quam crea eos violenter arcte atque constricte instar vinctorum
tori qui est benedictus in sæcula, quomodo sacer esse cingendos, ne in ministeriis sacerdotalibus at
dotale sibi, et pontificale adsumunt fastigium, et au que Leviticis inhabiles fiant, et tenere et cædere vi
dent offerre victimas Deo cultores quondam idolo ctimas, attrahere quoque nequeant atque discurrere.
rum ? Sed ut ardentissimus poeta testatur : Et quia semel præceperat quibus vestibus uti debe
rent sacerdotes, quando intrinsecus in ministeriis
Quidquid a multis peccatur inultum est.
sunt, rursum jubet, ut egredientes in gazophylaciis,
MultituJo peccantium impetrabiliorem fecit inpiis * sive iii exedris sanctorum,exuantse pristinis vestibus,
veniam, ut qui redacti in laicos pristina sacrilegii et induantur aliis, ne si sanctas vestes habuerint san
sui debuerant scelera deplorare, nunc resupini in ctificent populum foris positum, qui necdum fuerit
pontificali solio sedeant, et ructent nobis simulatæ sanctificatus, nec se præparaverit in sanctificatiouem
fidei nau$eas, imo apertæ perfidiæ aperta compen templi, ut sit Domini Názaræus. Per quæ discimus
dia. Audiant igitur sallem sero, et observent præ non quotidianis et quibuslibet pro usu vitae com
cepta omnipotentis Dei. Omnis alienigena incircumi munis pollutis vestibus nos ingredi debere in
cistis corde et incircumcisus carne non ingredielur sancta sanctorum, sed munda conscientia, et
sanctuarium meum. Licet ille sit filius, licet cogna mundis vestibus tcmere Domini sacramenta. Vesti
tio;se sociatus, licet antiqua nobis hæreat necessitu l)us lineis utuntur AEgypli sacerdotes non solum in
dine, si incircumcisus corde vel carne est, non in trinsecus, sed extrinsecus. Porro divina religio alte
troducatur in sanctuarium Dei, ne ministros Chri rum habitum habet in ministerio, alterum in `usu
sti, n9stros faciamus ministros, et pro carnalibus vitaque communi ; feminalia recte assumuntur, ut
 1009 CùMY1ENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVIII.
honestas decorque servetur, ne scilicet ascendentes A • Non omnes capiunt verbum istud (Matth. xix). ,
altaris gradus, et in ministerio discurrentes, revelent Ad quam tamen benigna mox exhortatione eos qiii
turpitudinem. Quæ universa quidjuxta sensum indi possint invitat, dicens : « Qui potest capere capiat. ,
cent spiritalem, sequentia verba monstrabunt. Esse
indumenta sancta et spiritalia docet Apostolus dicens:
« induimini Domino Jesu Christo (Rom. xiii). » Et
in alio loco : w Induite vos viscera misericordiæ, lo
nitatis, humilitatis, mansuetudinis, et patientiæ
(Coloss. iii). » Et iterum: * Exspoliati vetere homi
ne cum operib'is ejus, et induti novo qui renovatur
ia scieutia juxta imaginem Creatoris (Ibid.). » Quod
et illud significare puto : « Oportet eniin corruptivum
hoc indui incorruptionem, et mortale hoc indui im
mortalitatem : cum autem corruptivum hoc indutum
fuerit incorruptionem , et mortale hoc immorta
litatem, tunc fiet sermo qui scriptus est, » etc. B qiii sacerdotio functuri sunt, intimabis. Nulli tamen
(I Cor. xv.) (MAURUs.) De sacerdotalibus vero vesti violentum I;:ijusmodi continentiæ jugum impones;
btis in Exodo plenius scriptum est. Jubentur ergo
sacerdotes indui vestibus lineis sive byssinis, quanlo
ministrent Domino in portis atrii interio: is, et in
trinsecus, hoc est, castitatem habere corporis ac
mentis: nec aliquid laneum, hoc est molle ac segne,
in conversatione sua ostendere. Byssus ergo quæ de
terra quidem oritur. sed eruta de terra longo exer
citio siccandi, tundendi, purgandi, coquendi, et
nendi, gramineum solet perdere, et candidum in
sese recipere colorem, corpora designat castitatis
nitida decore, quæ cum carnis quidem illecebris
nascentia, magno continentiæ labore quasi nativum
exs:idant humorem, atque ad decorem Deo dignæ
puritatis solerti jejuniorum et vigiliarum, orationum
et lectionis, patientiæ et humilitatis instantia, perve
niunt. Recte de his potest illud apostolicum dici :
« An nescitis quouiam membra vestra templum sunt
Spiritus sancti, qui in vobis est? » (I Cor. vi.) Tuni
cas namque habent sacerdotes lineas, cum totum
corptis suum candore castitatis dedicant. Balteis
tunicas cingunt, cum eamdem castimoniam vigilanli
mentis custodia circumspiciunt, ne conscientia illius
desidiosiores erga bonorum operum exercitia rema
meant; ne per jactantiam castimoniæ ipsius, etiam
castimoniæ meritum minuant. Witta ergo linea sive
thiara, quæ et cidaris sive mitra vocabatur, tegebant
capita eorum; ut sensus corporis sui qui maxime in
capite vigent, hoc est, visum, auditum, gustum,
olfactum et tactum, in venustate castimoniæ custo.
dirent; seque pro eadem custodia coronam vitæ
quam repromisit Deus diligentibus se accipere spe
rarent. Jubentur feminalia linea habere in lumbis
suis, hoc est, continentiam servare. Feminalia hæc
quæ ad operiendam carnem turpitudinis fieri man
dantur, illam castimoniæ portionem quæ ab appetitu
copulæ conjugalis cohibet, proprie designat; sine
qua nemo vel sacerdotium suscipere, vel ad altaris
potest ministerium consecrari, id est, si non aut
virgo permanserit, aut uxoreæ conjunctiouis foedera
non solverit. Quod videlicet genus virtutis nulli per
legem Dei necessario imperatum, sed voluntaria est
devotione Dòmino ofFercad:im, dicente ipso de Ivoc :
10* y
Et paulo post eisdem qtii vel uxorem vel alios cogna
tos, et implicamenta mundi hujus propter ipsum re
liquerint, centupltiim promittit in hac vita præmium,
et in sæculo futuro vitam æternam. Unde ccrta gratia
distinctioais non Moyses hoc indumento vestire
Aaron et filios ejus jubetur, sicut de prioribus dici
t:ir : « Vestiesque his omnibus Aaron fratrem tuum,
et filios ejus cum eo, sed facies, inquit, feminalia
linea, ut operiant carnem (E.rod. xxviii). » Ipsi,
inquit, operiant carnem turpitudinis suæ, tu femina
lia pontifici et filiis ejiis facies, tu castitatis regulam
docebis; tu abstinendum ab uxoreo complexu eis
sed quicunque sacerdotes fieri ac miuisterio scrvire
altaris volunt, ipsi sua sponte uxorum servi esse
desistant. Quod ubi perfecerint, et suscepto semet
continentiæ proposito, ministros se sanctuarii atque
altaris fore consentiunt : aderit lex divina quæ velut
cæterum illis habitum sacerdotibus congruum impo
ncns, quoinodo vivere vel docere debeant, abundan
ter instituat.
(Iiieron.) lIæc vestimenta proprio nobis labore
conficimus quæ texta sunt desupcr, qualem et Domi
nus habebat tunicam, quæ scindi non potest, quibus
induinitus, quando secreta Domini et arcana cognosci
mus. Et habemus spiritum qui scrutatur etiam alta
et profunda Dei, quæ non sunt monstranda vulgo,
ncc proferenda ad populum qui non est sanctificatus,
nec Domini sanctitudini præparatus : ne si majora
se audierint, majestatem scientiæ ferre non possint,
et quasi solido suffocentur cibo, qui aelhuc lacte in
fantiæ mutriendi sunt. Esse autem e contrario pessi
ma vestimenta docet Scriptura divina, ut est illud
quod in PsaJiuis de Juda proditore cantatur : « Indu
tus est maledictione sicut vestimento (Psal. cvui). »
Et post paululuni : « Fiat ei sicut vestimentum quo
circumdatur, et sicut zona qua semper accingitur. •
Unde et Dominus qui pro nobis doluit, et nostra
peccata portavit, in Zacharia sordida habere dicitur
vestimenta (Zach. ui), de quibus scriptum est : « Et
Jesus erat indutus vestibus sordidis, • quæ postea
deponit, Scriptura dicente : t Auferte ab eo vesti
menta sordida, et induite eum podere, » etc. Quod
autem sequitur, a vittæ sive cidares lineæ crunt in
capitibus eorum, • puto coronam ostendere gratia
rum, de qua scriptum est : « Coronam enim grauia
rum suscipiet tuus vertex (Prov. iv). » Nec illud
nobis de operto et nudo capite faciat quæstionem,
quod Apostolus loquitur : • Mulier debet velamen
habere super caput propter angelos (I Cor. xu). » Si
enim non -velatur mulier, attondeatur; sin autem
turpe est mulieri tonderi aut radi, operiatur. Wir
enim non debet operire caput cum sit imago et gloria
Dei : mulier autem gloria viri est. Si enim virorum
est non operire caput. vidclur csse contrarium, quo
' 1011 B. RA3 ANI MAURl ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
modo nunc sacerdotes capita vittis vel cidare ope- A tate damnatus est. nisi quod postea crescentibus
rire jubeantur. Sed si leganus diligentius ex priori capillis pristinum robur accepit : et in typo Christi
bus solventur praesentia. Supra enim dicitur, ¢ quan
do ministrant in portis atrii interioris et intrii.se
cus. » Si enim ingrediamur ad sancta, et stemus ir^
conspectu Domini, capita nostra operire debemus,
quia non justificabitur in conspectu Dei omnis vivens,
et, ab infantia cor hominis appositum est ad malitiain.
Denique et feminalibus intrinsecus utimur, ne ulla
in conspectu Dei pollutæ conscientiæ, et operis
nuptialis appareat turpitudo. Quibus feminalibus
aecingi vult et Salvator apostolos, dicens : • Sint
lumbi vestri accincti et lucernæ ardentes in manibus
(Luc. xii). » Et Apostolus credentibus loquitur :
• State ergo accincti lumlos vestros in veritate
(Ephes. vi). » Et imitatores Christi audiunt illud B tudinem : quod et filii Ammon fecerunt his quos
quod de eo scriptum est : « Erit justitia accinctus
limbos, et veritate circumdalus latera (Isa. xi). »
Et hac ipsa zona qui cinctus, et ad virtutum culmen
ascenderit, nequaquam violenter astringitur, ne
nnvitus bonum continentiæ observare videatur, et
in sudore vultus sui comedere panem, sed praeceptum
Doinini facere voluntate. Denique quando foras egre
(!itur, et miscet se populo, sacerdotalia vestimenta
deponit in gazophylacio, in quo Domini divitiæ con
eervantur. Et aliis uluntur vestibus sacerdotes, alia
que doctrina ad vulgus ignobile, ne sanctificetur po
pnlus in stolis eorum. Grave est multitudini onus
ulura vires suscipere, dicente Salomone : • Laqueus
est viri cito quid de suis sanctificare. »
Quod autem sequitur de sacerdotibus : • Caput C
suum non radent, neque comam nutrient, sed ton
dentes attondebunt capita sua, » perspicue demon
stratur, nec rasis capitibus, sicuti sacerdotescultores
quelsidis atque Serapidis nos esse debere, nec rursum
comafm dimittere, quod proprie luxuriosorum est,
])arbarorumque et militantium. Sed ut honestus ha
bitus sacerdotum facie demonstretur. Pro quo dixere
Septuaginta : • Capita sua non radent, et comas
suas ad pressum non tondebunt, sed operientes ope
rient capita sua. » Juxta quod discimus nec calvitium
novacula esse faciendum, nec ita ad pressum ton
dendum caput, ut rasorum similes esse videamur :
sed in tantum capillos dimittendos, ut operta sit cutis.
Vel certe semper sacerdotes operire capita sua juxta
illud Virgilianum : *}
Purpurco velare comas, adopertus amictu.
8ed hæc violenta interpretatio est. Denique et Naza
raei sponte se offerunt, et quicunque aliquid voverit,
et non impleverit, voti reus est. Unde de viduis dici
tur : « Cum luxuriatæ fuerint in Christo, nubere vo
lunt, habentes damnationem, quia primam fidem
irritam fecerunt (I Tim. v). » Melius est enim non
promittere, quam promittere et non facere. Anna
obtulit Samuelem (I Reg. 1) qui in æterna sanctitate
permansit; et Manue obtulit Samson filium (Jud.xiii),
sed sanctificationem capillorum ejus Dalilæ libido
turpavit; denique Dominus recessit ab eo, et caeci
A0!2
multo plures alienigenarum mortuus quam vivus
occidit. Vult autem Dominus sacerdotes suos capif
los sanctificationis habere perpetuos, et operiri ca
pita eorum, non aliquo extrinsecus velamento, sed
sua naturalique caesarie, non ad ornatum atque
luxuriam, sed ad honestatem. Unde et capilli capitis
apostolorum numerati siint, dicente Salvatore :
• Vestri autem et capilli capitis nunerati sunt
(Matth. x), » illius capitis de quo in Ecclesiaste
scriptum est : « Sapientis oculi in capite ejus
(Eccle. ii); » • caput autem viri Christus est
(I Cor. xi), quod peccator conculcat et despicit, et,
ut ita loquar, radit novacula, et aufert ejus pulchri
David legatos miserat (II Reg. x). Sin autem legis
prævaricatio inhonorat Deum, consequenter qui
leg's præcepta conservat, honorat eum, ut impleatur
quod scriptum est : Ut omnes honorificent Filium,
sicut honorificant Patrem. • Sacerdotes, inquit, caput
suum non radent, neque comam nutrient, sed ton
dentes attondent capita sua. » (Greg.) Sacerdotes
namque jure vocati sunt, qui ut sacrum ducatum
præbeant fidelibus praesunt. Capilli vero in capite
exteriores sunt cogitationes in mente : qui dum
super cerebrum insensibiliter oriuntur, curas vitae
præsentis exprimunt, quæ ex sensu negligenti, quia
inopportune aliquando prodeunt, quasi nobis non
sentientibus procedunt. Quia igitur cuncti qui prae
sunt habere quidem sollicitudines exteriores debent,
nec tamen eis vehementer incumbere; sacer'otes
recte et caput prohibentur radere et comam nutrire:
ut cogitationes carnis debita cura subditorum, nec
a se funditus amputent, nec rursus ad crescendum
nimis relaxent, ubi et bene dicitur : • Ton!entes
tondeant,capita sua, » ut videlicet curæ temporalis
sollicitudines, et quantum necesse est prodeant, et
tamen resecentur citius ne immoderatius excrescant.
Dum igitur et per administratam exteriorein provi
dentiam corporum vita protegitur, et rursum per
immoderatam cordis intentionem non impenditur,
capilli in capite sacerdotis, et servantur nt cutem
cooperiant, et resecantur ne oculos claudant. (Hie
ron.) Porro quod sequitur : « Ut omnis sacerdos,
quando ingressurus est atrium interius, vinum non
bibat; » perspicuum est ebrietate et sicera statum
mentis everti, et non plene nos sapere, quando vino
et satietate animus occupatur. Ebrietas autem non
solum in potione vini, sed in omnibus rebus osten
ditur, quibus et in contractibus et in negotiis sæculi,
et damnis ac lucris, amore et odio mens inebriatur
et fluctuat, et statum suum tenere non potest. Et
quia fragili carne circumdamur, et cogimur pro victu
atque vestitu, et necessariis quæ ad corpus perti
nent, aliqua facere quæ facere mon (!ebemus, saltem
hoc a nobis exigitur, ut quando in nos revertimur,
et scimus cur rati sumus, et interiora atque adyua
templi ingredimur, rccedamus a vitiis saeculi, ct ne
1Ü)! COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVIII. 10 i £
minima quidem peccata faciamus. Per quæ ostendi- A t mea in omnihus solemnitatibus meis custodient, ,
tur, et peccare non pro necessitatibus carnis pec (Hieron.) Omnis hic locus præcepta continet saccr
cata levia, et rursum esse tempus, quando atrium cottnm, qui post multa quæ supra exposuimus, juben
ingredientes interius, ab omni ebrietate mundi atque tur viduam et repudiatam, sive ejectam non accipere
alieni esse debemus. Winum autem non solum , in uxores. Vidua et repudiata est Synagoga, id est
ministerio sacerdotes non bibent atque Levitæ, sed congregatio Judæorum, quæ Dominum non recepit,
ne ingressuri quidem sancta sanctorum ne opprima unde et recte ejecta dicitur, sive vidua Synagoga.
ttir mens, et sensus crassior fiat. Unde et Apostolus: (isid.) De qua in Lege scriptum est (Levit. xiii) :
• Bonum est, inqiiit, viaum non bibere (Rom. xiv). » * Scortum et vile prostibulum non ducet uxorem,
Et in alio loco : « Et vinum, in quo est luxuria nec eam quæ repudiata est a marito, quia consecra
(Ephes. v). » Manducavit enim populºvs et bibit, et tus est Deo suo, et panes propositionis offert. Sit
surrexerunt ludere (Exod. xxxii). Quodque concedit ergo sanctus, quia et ego sanctus sum Dominus, qui
Timotheo (I Tim. v), ut vinum paiilulum bibat, sanctifico vos. » Si ergo datam a Deo nobis sanctifi
perspicue demonstrat cur hoc concesserit : • Propter cationem nos sacerdotes custodiamus, sanctificamus
stomachum , inquit , ct frequentes infirmitates. » per nostram sanctificationem eum qui sanctus secun
(Isid.) Hanc usque nunc legem in ecclesiis invenis B dum naturam est el nobis duntaxat, quia in confor
eustodiri. Neque enim omnimodo a vino abstinere mibus et participibtis ejus gloriæ voluit sanctificari.
præcepit, sed quando ad taberiiaculum testimonii Hac transformatione usus est, quasi figurata, et
aut ad altare ascendimus, id est, qi:ando quodcunque typice loquens. Verumtamen eos qui sanctificantur
ministerium doctrinæ cœlestis contingimus, ministe ab eo, scortum et vile prostibulum ducere non vult,
rii enim altare figura est : tabernaculum enim testi aperte contra Judæorum synagogam intendens; quæ
monii coelestium rerum contrectationes. • Unde et quia meretrix est, audi Dominum in Isaia dicentem :
Timotheo Paulus scribebat : « Vino modico utere v Quomodo facta est meretrix civitas fidelis Sion,
propter stomachnm tuum et frequentes tuas infir plena judicii? justitia habitavit in ea, nunc autei;
mitates. » Qui autem modico utitur, hic tempore homicidæ (Isa. 1). » Sed et in 0see : • Et auferam
ministerii videlicet et doctrinæ, ab omni vinolentia fornicationem ejus in medio ejus, et adulterium ejtis
et e!Jrietate se abstinel. Siiuiliter autem et sacerdo de inedio uberum ejus (0se. ii). » Jiisiiper et David
tes hi qui student, legem cuslodient. Propler quod praedicat profanationem ejus. Ait enim Deo : * Pro
non solum Aaron, sed et filiis ejus sublimiora vide fanasti in terra sanctitatem ejus, destruxisti omnem
licet adeptis, mandatum hoc tradit. Similia autem maceriam ejus (Psal. Lxxxviii). » Sanctificatio ati
his et Paulus ad Ephesios scripsit : t Nolite inel)riari tem Judæorum synagoga eorum erat procul dubio.
vino, in quo est luxuria, sed magis implemini spiritu In ipsa enim erat et sacrificium tabernaculi, in qua
(Ephes. v). » Hebetem quippe ebrietas mentem red eorum consummabantur legitima; ipsa est et repti .
dit, et sobrietatem ejus in deterius vertit, ut non diata a Deo tanquam a viro suo, qui ei per clectio
intelligantur quæ aguntur. Quæ testificatur isaias sic nem vir factus fuerat : sed quia postea eam culpahi
dicens : « Vae qui consurgitis mai*e ad ebrietatem lem reperit, propterea repudiavit. Quia autem omnino
sectandum, et potandum usque ad vesperam, ut vino ejecta est, vocem audi quam Osee protulit (0se. i:}.
aestuetis. Cythara et lyra, et tympanum et tibia et Judicate matrem vestram, judicate, quia ipsa no*
vinum in coiiviviis vestris, et opus Domini non respi uxor mea, et ego non vir ejus. Audi autem et
citis, nec opera manuum ejus consideratis (Isa. v). » quam Isaias propheta tradidit : « Sic dicit Dominus,
Qui autem opera Domini non vident, quomodo divi quod est hoc libellum repudii matris vestræ quod
dere inter sancta et profana aut munda et immun nisi ad eam? (Isa. l.) » Ubi autem est repudium et
da, vel quomodo exhortari et illuminare populum de missio; manifestum quia uxor erat, de qua hæc di
Scripturis possunt? Unde hoc mandatum sublimius cei)at. Non vult ergo eam uxorem sacerdotem duce
ostendere cupiens, ipsum hoc ait locutum fuisse Do re, ut non aliqua eorum quæ ad eam pertinent legi
minum ; sed intende quemadmodum locutum esse D limorum prædicent, nec utatur eis quibus illa secun
Dominum Moysi non per linguam sed per manum ulum litteram utebantur, id est, ut neque sacrificia
dicit, aut omnino dignitatem legis ostendere voluit, irrationalium et purificationes sensibiles, in quibus
quia exposuit quidem eam Deus. Scripsit autem intelligibilia credita sunt agant. (Hieron.) Item
Moyses, excepit vero eam Deo quæ disposita sunt ejecta potest intelligi hæreticorum frequentia qui
jubente. exierunt a nobis, quia non erant ex nobis. « Sed vir.
* Widuam et repudiatam sive ejectam non acci ginem, inquit, de semine domus Israel, quæ nutrita
• pient uxores, sed virginem de semine domus Israel. est in domo Dei, in Lege et prophetis (Prov. iv). »
• Sed et viduam quæ fuerit vidua a sacerdote acci De qua et Apostolus loquitur : • Volo omnes vos
• pient, et populum meum docebunt quid sit inter virginem sanctam exhibere Christo (II Cor. xi). , ,
* sanctum et pollutum, et inter mundum et immun lsta est virgo de qua et alibi dici1 sermo divinus
• dum ostendent eis. Et cum fuerit controversia, ut * Ama illam, et servabit te ; circumda illam, ei
• in Septuaginta additurn est sanguinis, stabunt in exaltabit te; honora eam, ut te amplexetur (Prov.
-i judiciis mcis, et judicabunl leges meas. Et præcepta
iv). » Quæ sit autem virgo quæ amanda sit, et &uuiu
 H{}}5 J8. RABANl MAURl AltC.ilEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 101?

custodiat amatorem, sciet qui illud legerit : • Ilanc A scriptum est : t Sacerdotes in templo sabbatum vio
dilexi et quæsivi ab adolescentia mea, et quæsivi lant, et absque culpa sunt, non sabbatum Dei, sed
sponsam ducere milii, et amator fui decoris ejus sabbatum litteræ, sabbatum Judæorum, quod recte
(Sap. viii). » Et iterum : ¢ Et omnium Dominus violant, qni sunt genus electum, regale, sacerdotale.
dilexit eam. » Non solum autem virginem, sed Porro sabbatum quod sanctificatum est, illud intelli
et viduam debet sacerdos ducere, quæ tamen al gamus quod et Apostolus docet relictum esse po
terius sacerdotis uxor fuerit : scientiam videlicet pulo Dei, de quo dicitur : v Si intrahunt in requiem
quam alius Dei cultor invenerit. Neque enim nova meam (Psal. xciv), » quod Hebraice s;ib!)atum nomi
tantum contenti debemus esse doctrina, sed et vete natur. Sanctificat autem sabbatum Dei, qui uon
rem excolere, et nostro jungere comitatui, si tamen portat onus peccati in sabbato: nec dicit : « Sicut
in sacro cultu fuerit erudita. Sacerdotis quoque offi onus grave gravatæ sunl super me (Psal. xxxvii). »
cium est docere populum, quid sit inter sanctum et Qui talis est non colligit ligna in sabbato, nee super
pollutum, inter mundum et immundum, ut prius re ædificat fundamento Jesu Christi (I Cor. iii), ligna,
feramus ad dogmata, secundum ad opera qtiæ per fenum, stipulam : nec accendit ignem qui inutilem
carnem efliciuntur. • Delicta enim quis intelligit ? consumat materiam, et die sabbati in uno permanet
(Psal. xviii.) » Et cum fuerit conlroversia de omni B loco. Nec foras egreditur, sed quasi columna in tem
re, sive, ut Septuaginta transtulerunt, sanguinis, plo Dei positus permanet, super quo Joannes scribit
hoc est, quod ad mortale pertinet crimen, stabunt in Apocaiypsi : • Qui vicerit, faciam illum columnam
sacerdotes in judiciis meis, ut non jndicent secun in templo Dei mei, et foras non egredietur amplius
dum honorem, nec accipiant personam pauperis sivé (Apoc. iii). » Quodque sequitur : « Et ad mortuum
divitis in judicio, sed stent in judiciis Dei, et recor hominem non ingredientur ne polluantur, proprie
dentur illius psalmi : • Deus stetit in synagoga deo sacerdotalis officii est, morticina non tangere, ut
rum, in medio autem deos dijudicat (Psal. lxxxi), » qui pro aliorum vitiis deprecatur, ipse ad altare
fleos appellans qui habent judicandi de hominibus mundus accedat. De quibus mortuis, et Salvator lo
potestatem, qui in quo judicio judicaverint, judica quitur in Evangelio : • Dimitte mortuos, ut sepeliant
hitur de eis (Matth. vii). • Leges, inquit, meas et mortuos suos (Matth. vm). » Isti contaminantur in
Præcepta mea in omnibus solemnitatibus meis cu patre mortuo, quando relinquunt creatorem suum,
stodient; • ut sciant quomodo nobis Christus pa et in matre mortua de Ecclesia recedentes. In filio
scha sit immolatus; quomodo septem hebdomadas quoque et filia, quod aliud ad cogitationes, alind ad
implere debeamus gaudii augue lætitiæ, et humiliare opera pertinet. Quod significantius Graece dicitur
animas nostras in jejunio, elangoremque tubarum in τ& vonr& xαί αἰσθητ&. Fratrem quoque et sororem qui
telligere, et scenopegias spiritales,in quibus dicimus: eodem renatus est spiritu, si putaverit mortuum,
« Advena sum ego et peregrinus sicut omnes patres contaminatur in eo. lta duntaxat si soror virgo per
mei (Gen.xxiii; Psal. xxxviii). » Hæ sunt ver;e solem manserit, nec ullius viri maculata complexu. Ex
nitates quas consequentius quis Pentateuchum dis quibus intelligimus privilegium virginale, quod cu
serens interpretabitur. Prima virtus est sacerdotis, juslibet viri contactus perfectam auferat puritatem.
non tantum docere quæ noverit, sed omnes Dei fe Quæ utrum recte perperamve dicta sint lectoris ar
stivitates custodire, ut possit aliis custo 'ienda prae bitrio relinquamus. Naturæ quoque super hoc pro
c pere, quæ et ipse observaverit. Sacerdotum autem batur affectus, ut ordine charitatis juxta quod scri
esse officium legis habere notitiam, et in Malacliia ptum est : « Ordinate in me charitatem (Cant. ii), »
diseimus, qui ait : « Labia sacerdotis custodient post rerum parentem Deum, carnis quoquc pater di
scientiam, et legem requirent ex ore ejus, quia an- < ligatur, et mater, filius et filia, frater et soror, ita
gelus Domini exercitumm est. » duntaxat si de domo non exierit, nec in alterius
• Et sabbata mea sanctificabunt. Et ad mortuum transierit potestatem. Postquam autem sacerdos
• hominem non ingredientur ne polluantur, nisi ad p fuerit emundatus purificationis ordine quæ in lege
• patrem et matrem, filium et filiam, fratrem et so Mosaica conscripta est, septem dies numerabuntur
« rorem, quæ virum non habuit, in quibus conta ei, vel perfectus numerus poenitudinis, vel post con
• minabatur. Et postquam fuerit mundatus septem summationem mundi, quando ad veram transimus
• dies numerabuntur ei. Et in die introitus sui in öxr&αδεν, ut introeat sancta sanctorum, hoc est
• sanctuarium, et ad atrium interius ut ministret enim interins atrium, et possit ministrare in san
mihi in sanctuario, offeret pro peccato suo Do ctuario, et semper offerre pro peccato conscientiæ
mino Deo, sive offeret placationem. Non erit au victimam , nec ullum tempus sit, quo non recorde
tem eis hæreditas. Ego hæreditas eorum, et pos tur maculatum se fuisse super patre et matre, filio
• sessiones non dabitis in Israel. Ego possessio eo et filia, fratre et sorore. Multa quippe facere com
• rum. • Adhuc sacerdotibus præcipitur, in quibus pellimur in sæculi hujus angustiis constituti, vel
observandum quod non dixerit absolute : « Et sabbata conditione carnis, vel fragilitate naturæ. Qui autem
sanctificabunt, » vel juxta Isaiam : • Neomenias et talis exstiterit ut ministret in sanctuario, et atrium
Habhata vestra odit anima mea (Isa. i), » sed cum ingrediatur interius, et offerat semper Deo sacrifi
distinctione, sabbata mea. Unde et in Evangelio cium, ita ut verus sit sacerdos, imo imitator ejus de
 4017 C )\i\i£NT. IN EZECIIlEI,E\j. — LIB. XVIIl.
quo scriptum est : « Tu es sacerdos in æternum se- A quæ præcipit Jesus invenitur esse perfectus, ut ab
cundum ordinem Melchisedech (Psal. cix), » iste
nullam habebit hæreditatem, nisi Deum, qui est hæ
reditas ejus. Nec accipiet possessionem in Israel,
hoc est inter vulgus ignobile, sed sacerdotalem, ut
dicat de eo Dominus. « Ego sum hæreditas; » et :
• Ego possessio eorum. » Quem cum invenerint, lo
quentur ac dicent : « Tenebo eum et non dimittam
(Cant. iii), » et psallent cum propheta : « Pars mea
Dominus (Psal. lxx 11 ). » (Adamant.) Levitis vero
neque Moyses dedit hæreditatem, neque Jesus. Qua
re, quid aliud sentiendum est, nisi quod sunt in Ec
clesia Domini quidam qui virtute animi et merito
rum gratia cæteros homines præcedunt ? quibus ipse
Dominus esse hæreditas dicitur. Etsi fas est audire
in talibus, et arcani reconditi aliquid aperire, videa
mus ne forte illud sit quod sacerdotum vel Levitarum
figuram latenter ostendit. Quia in omni populo, eo
rum dico qui salvantur, major sine dubio pars est,
et longe numerosior eorum qui simpliciter credeu
tes in timore Dei, per opera bona, per honestos mo
res, et acius probabiles Domino placent. Pauci vero
sunt et valde rari qui sapientiæ operam dantes, et
mentem suam puram mundamqne servantes, atque
in oinnibus præclaris virtutibus suas animas exco
lentes, cæteris simplicioribus per doctrinæ gratiam
illuminant iter quo gradiuntur, et veniunt ad salu
tem. lli fortassis sub Levitarum et sacerdotum no
mine designantur, quorum hæreditas ipse Dominus
est, qui est sapientia, quam præ cæteris omnibus
dixisse perhibentur. Invenio tamen aliquam diffe
rentiam in his quæ Moyses distribuit, et in his quæ
Jesus.
Moyses namque duabus et semis tribubus terram
distribuens ultra Jordanem (Num. xxxv), non dedit
levitis habitaculi portionem quæ eis contingebat.Je
sus autem dedit non solum his tribubus quas ipse
Jispensat, verum et in illis quæ a Moyse trans Jor
danem fuerant collocatæ. Habitacula etenim Levitis
in singulis tribubus decernuntur, ut et per multo
magnificentius mysterium nosceremus. Iste enim ordo
Leviticus vel sacerdotalis qui Dei sapientiæ et scientiæ
operam impendit, non potuit a Moyse sortem habita
tionis accipere, quia non erat Moyses veritalis, sed
umbræ exemplaris minister. Jesus vero Dominus n0
ster, qui erat sapientia Dei, ipse habitacula sapien
tibuspræbet. Nonenim potuit dicere Moyses : • Vade,
vende omnia quæ habes, et da pauperibus, et habe
bis thesaurum in cœlis; el veni, sequere me (Matth.
xux). » Hoc est enim partem dare Levitis. Nec potuit
dicere Moyses : quia « qui non renuntiaverit omni
bus quæ possidet, non potest esse discipulus meus
(Luc. xiv). » Non enim potuit dicere Moyses : « Om
nis enim qui non oderit patrem vel matrem, et fra
tres et sorores, et filios, insuper etiam et animam
suam, non potest esse meus discipulus (Luc. xiv). »
Hoc Moyses facere non potuit, idcirco habitacula sa
cerdotum vel Levitarum dispensare non potuit. Bea
tus ergo est, qui se exhibet talem, et in istis omnibus
1038
Jesu sortem coelestis mansionis accipiat in futuro,
de quo ipse Dominus Jesus ait : « Pater, volo ut ubi
ego sum, et isti sint mecum; et sicut ego in te, et
tu in me, unum sumus, et isti in nobis unum sint
(Joan. xvii). » Quod si audiens perfectorum et emi
neniium hæreditatem Dominum dici, ignoras et
ambies quid illud sit, quod sub hoc nomine designe
tur, audi quia, Dominus sapientia est. Cui ergo dici
tur maereditas esse Dominns, iste hæreditatem sa
pientiæ capit, Dominus justitia dicitur. Cui ergo Do
minus hæreditas est, iste hæreditatem justitiæ con
sequitur. Dominus pax esl, Dominus redemptio est,
Dominus salus est; • et in Domino sunt thesauri sa
pientiæ et scientiæ absconditi (Coloss. ii). » Hæc
omnia in hæreditatem percipiet cujus hæreditas Do
minus fuerit. Verumtamen et isti quibus sapientia
Dei verbum Dei et veritas, et justitia esse hæreditas
dicitur: Habitationem interim cum illis accipiunt,
quorum hæreditas habetur in terris, ut ex ipsorum
consortio hi qui per semetipsos nondum valent par
ticipes eflici sapientiæ et scientiæ Dei, et veritatis
ejus ac verbi. Et ita etiam ad minimos quosque dis
pensatio divina pertendit. Et qui principaliter non
possunt divinæ gratiæ capaces existere, illumi
nari ex sanctorum consortio mereantur, et complea
tur illud quod Apostolus dicit ad Corinthios de san
ctis Jerosolymitis : • Ut vestra quidem abundantia
fiat ad illorum inopiam; ut illorum abundantia fiat
ad vestram inopiam (II Cor. viii). » Ita ergo et
nunc cohabitare jubentur levitæ et sacerdotes qui
non habent terram, ut percipiat ab Israelita sacer
dos et Levita terrena quæ non habet : et rursum
Israelita percipiat a sacerdote et Levita coelestia, et
divina quæ non habet. Lex enim Dei sacerdotibus
commissa est, et levitis; ut huic soli operam tribuant,
et verbo Dei absque ulla sollicitudine vacent. Sed
iterum ut vacare possint, laicorum uti ministeriis
debent. Si enim laicus ea quæ necessaria sunt non
præbuerit sacerdotibus et Levitis; occupati illi in ta
libus, id est, in corporalibus curis, minus legi Dei
vacabunt. Illis autem non vacantibus, neque operam
dantibus legi Dei, tu periclitabis. 0|)scurabitur enim
lux scientiæ quæ in illis est, te non ministrante
oleum lucernæ, et culpa tua illud eveniet, quod dixit
Dominus: Quia cæcus cæco ducatum præbens, ambo
in foveam cadent. Sed et illud complebitur quod Do
minus dicit : Si enim lux quæ est in te tenebræ sunt,
tenebræ ipsæ quantæ sunt! Ut ergo lux scientiæ in
sacerdotibus fulgeat, lucerna eorum sit semper ac
censa : Tu imple officium, tu comple mandatum Dei
erga obsequia sacerdotum. Quod si forte susceptis a
te quæ necessaria sunt, et sic non quasi non avari
tiam, sed quasi benedictionem illi neglexerint eru
ditioni operam dare, et verbo Dei vacare, et in
lege Dei meditari die ac nocte, ipsi videbunt quomodo
pro animabus vestris reddant Domino rationem.
« Wictimam et pro peccato et pro delicto, sive pro
• ignorantia ipsi comcdent, et omne votum sive se
H019 B. \ \{}ANl MAURI ARCHi£P. M}{){SUNT. OPERUM PARS II. 1030
• • paratio in Israelipsorum erit. Et primitiva omnium A ergo primitie charitatis Deo offeruntur per Pontifi
• primogenitorum, et omnia libamenta ex omnibus cem, hæc vero quæ secundo in loco sunt meis usi
« quæ offeruntur sacerdotum erunt.Et primitiva cibo bus relinqiiuntur. Pnto adhuc aliquid esse ex fruetii
« rum vestrorum dabitis sacerdoti, ut reponat benedi quod tertio loco habeii!um sit, ut diligam etiam ini
« ctionem domui suae, (sive ut ponat benedictiones micos meos. Vide etiam si potes similiter, et de
« super domos vestras). » (Hieron.) Et considerandum caeteris fructib:is spiritus similes invenire primitias.
quod omnia quæ nunc per prophetam Dominus loqui Gaudium secun !o loco fructus spiritus scribitur. Si
tur, per Moysen ante jam dixerit : et quaerendum cur ergo in Domino gaudeam, et spe gaudeam, et si
eadem quæ dieta sunt repetat. Ut videlicet quæ in gaudeam pro nomine Domini passus injuriam; in
mentibus hominum sunt, vel legendi negligentia, vel his omnibus alijsque horum similibus Deo primi
audiendi contemptu , et oblivione deleta, viva voce tias gau,!ii per Pontificem verum Deo obtuli; sed
innoventur, quæ non sit scripta calamo, et atramento, et si rapinam bonorum meorum cum gaudio susti
sed Spiritu et Werbo Dei. Unde et Salvator nullum neam, et si tribulationes, si paupertatem, si qua
volumen doctrinæ suæ proprium dereliquit, quod lemcumque contumeliam gaudens tolerem, est mihi
in plerisque apocryphorum deliramenta confingiint: et iste secundo in loco ex fructihtis spiritus, frurtis
sed Patris et suo Spiritu quotidie loquitur in corde B gaudii. Nam sigaudeam de rebus sæculi, de honoribus,
credentium. Et hæc erit responsio adversum eos qui de divitiis, falsa sunt ista gaudia ex vanitatibus va
calumniantur prophetas, cur quæ in Pentateucho nitátum. Si vero in malis gaudeam, et si exsultem de
continentur in suis voluminibus replicent. (Isid.) aliorum ruinis, ista etiam non solum vana, sed et dia
-Nihil eorum quæ necessaria fuerunt legislator omisit, bolica gaudia : imo nec gaudia nominanda sunt: « Non
designans quippe conversationuin differentias , et enim est gaudere impiis, dicit Dominus (Isa. xlviii). »
ostendens nobis vias in oblatione sacrificiorum, qui Sic et in Weteri et Novo Testamento ministris allaris
hus nos oporteat conversari. Post hoc necessarie et servitoribus templi Domini mandatum est de obla
exponit Christi sacrificium, per quod nobis peccato tionum largitate et decimarum datu nutrimentum
rum remissio et redemptio concessa est. (Hieron.) habere, nec terrenis possessionibus concessum est eis
Victimam igitur et pro peccato, et pro delicto, sive adipiscendis ullo modo inhiare. Uude Dominus in
ignorantia, comedent sacerdotes, de quibus dictum Evangelio,apostolis et prædicatoribus Evangelii prae
est : • Peccata populi mei comedent (0se. iv). » Nec cepit, dicens: « Euntes autem prædicate, dicentes
tantum gaudendum est ad oblationem munerum , quia appropinquabit regnum coelorum, infirmos cu
quantum timendum ad honoris condemnationem, si rate, mortuos suscitate, leprosos mundate, dæmones
eo abutamur indigne. Primitiva juxta litteram sunt C ejicite : gratis accepistis, gratis date. Nolite possi
animantium et inanimantium quæ prima nascuntur, dere aurum, neque argentum, neque pecuniam in
et quæ primum terra gignit. Primitiæ quoque cibo zonis vestris, non peram in via, neque duas tunicas,
rum noslrorum sacerdotibus offeruntur, ut nihil neque calceamenta, neque virgam. Dignus est enim
gustemus novarum frugum, nisi quod sacerdos ante operarius cibo suo (Matth. x ). Hinc et Paulus
gustaverit. Hoc autem facimus, ut reponat sacerdos Corinthiis loquens : ¢ Nescitis, inquit, quoniam
benedictionem et oblationem nostram in domo sua : qui in sacrario operantur, quæ de sacrario sunt
sive ut ad imprecauonem suam Dominus benedicat edunt, qui altario deserviunt, cum altario partici
domibus nostiis. Grandis dignitas sacerdotum, sed pant (I Cor. ix). » Ita et Dominus ordinavit his
grandis ruina si peccant. Lætamur ad ascensum, qui Evangelium annuntiant, de Evangelio vivere.
sed timeamus ad lapsum. Non est tanti gaudii ex Hinc et ad Timotheum scribens ait : t Nemo
celsa tenuisse, quanti moeroris de sublimioribus cor militans Deo , implicat se negotiis sæcularibus,
ruisse. Neque enim soluim pro nostris delictis red !e ut ei placeat, cui se probavit. Nam eu qui cer
mus rationem, sed pro omnium quorum abutimur tat in agone, iion corouatur, nisi legiuime certaverit
donis, et nequaquam sumus de eorum salute solliciti. (II Tim. 11). » Laborantem enim agricolam oportet
(Adamant.) Ab omnibus ergo fructibus sanctificatis D primum de fructibus accipere. Nec enim conveniens
sanctæ sunt offerendæ primitiæ spiritali pontifici. Ex est, ut ille quem oportet semper adstare officio di
quibus ergo fructibus spiritales primitias offeremus? vino, pro adquirendo occupetur terreno lucro. Si
Audi quos fructus enumeret Apostolus : « Fructus, quis autem quæsierit quid mystice decimæ signifi
inquit, spiritus, charitas, gaudium, pax, patientia, » cent, sciat observantiam legis in eis accipere posse,
etc. (Gal. v). sive integritatem fidei catholicæ, seu perfectionem
Quas igitur primitias ex claritatis fructu, qui pri bonorum operum; quæ maxime his convenit ha
mus est fructus spiritus, offeram vero pontifici, il bere, qui speciale Deo servitium secundum electio
las ego puto esse primitias charitatis, ut diligam nem qua electi sunt ad ministerium divinum, exhibere
Dominum Deum meum ex toto corde meo, et ex debent. In denario enim numero creaturæ ac crea
tota anima, et ex tota mente mea (Matth. xxii); istæ toris cognitio comprehendilur, quia septenarius uu
sunt primitiæ. Quid autem est , quod ex isto merus ad humanam respicit naturam tribus videlicet
charitatis fructu secundo loco habere debeam , ut vim animæ ostendentibus. Unde in Deuteronoiuio
diligam proximum meum sicut memetipsum. Illæ scriptum est : « Diliges Dominum Deum tuum ex

402{ CO?{MENT. IN EZECHIELEM. — L!B. XVIII.
toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota A intra vestimenta corpus est, sicut intra exteriorem
fortit;udine tua (Deut. vi). » Corpus autem ex qua hoininem homo interior. Q.io:nodo autem lavat?
tuor notissimis constat elementis. Hunc enim septe Atit per bapt smum, aut per abundantiam lacryma
narium, si ternario numero fidem et confessionem
sar.ctæ Trinitatis exprimenti adjunxeris, denarium
rite complebis.
« Omne morticinum et captum a bestia de avibus
* et pecoribus mon comedent sacerdotes. » (Hieron.)
Et juxta litteram omni generi electo, regali et sacer
dotali, quod proprie ad Christianos refertur qui
uncti sunt oleo spiritali de quo scriptum est ; « Unxit
te Deus Deus tuus oleo exsultationis præ participi
bus tuis (Psal. xliv), » haec præcepta conveniunt ut
morticinum non comedat tam de avibus quam de
pecoribus, cujus nequaquam sanguis effusus est,
quod in Actibus apostolorum (Act. xv) dicitur suffo
catum, et quæ necessario observanda apostolorum
de Jerusalem Epistola monet. « Et captum a bestia, ,
quia et ipsum similiter suffocatum est, et condemnat
sacerdotes, qui in turdis, ficedulis, gliribus et cæte
ris hujuscemodi. Hæc aviditate gulæ non custodiunt.
Possumus autem juxta &vayoyyjv morticinum dicere
in quo animæ sanguis mortuus est, et imitatur Nabal
Carmelum qui interpretatur stultus, et audita ira
David pavore contrenuit, et mortuum est cor ejus
in eo (I Reg. xxv). Captus autem a bestiis, quarum
ne morsibus lanietur, Propheta suspirat, dicens :
• Ne tradas best is animam confitenlem tibi (Psal.
lxxiii), » ille dicendus est, qui adversarii leonis
morsibus devoratur, et pardi, qui non mutat varie
tateim suam, et ursæ quæ raptis sævit catulis, el lu
porum rabie et reliquarum bestiarum, qnas in va
rietate dæmonum accipimus. Aves autem illas dicemus
quæ ponunt in cœlo os suum: et illa pecora quæ prona
iu terramque vergentia ventri tantum, et his quæ sub
ventre sunt serviunt. (Isid.) Item possumus mortici
inuim esse peccatorem intelligere, utpote qui crudelem
peccati sustinet mortem, a bestiis autem captum non
tantum simpliciter, sed valde peccatorem, in tantum
ut maligni in eo operentur dæmones, sicut fuit Judas
qui diabolo ingrediente in corde suo Christuin tra
didit, sicut olim diximus, cum pollutionuin sacrifici,
legislator exponeret. Sed illic quidem eum qui teti
git morticina, aut a bestiis capta, id est, qui com
municavit sive particeps fuit, cum his qui prædicti
sunt, dicit. Hic autem eum qui comedit, videlicet
qui totum illius peccatum suum proprium fecit,
suamque malignam intentionem explevit, ex malo
quod ille commisit, sicut fuerunt Annas, et Caiphas,
qui non simpliciter Judæ participes sunt proditio
nis effecti, ipsi enim ementes, proditionis ei dede
runt pecuniam, et olim esurientes, vcl desiderantes
mortern Domini ad pascendam, nutriendamve suam
intentionem, et ad satisfaciendum desiderio per Ju
dam prævaluerunt. Hujusmodi comedere morticina,
et a besuiis capta dicuntur, qui necesse habent la
vare vestimenta sua et corpus. Lavat autem vestem
suam et corpus, qui mundat semetipsum totum, id
est interiorem exterioremque suum hominem; quia
.
1022
rum imitantium aquas baptismatis. Qui autem Iloe
non facit, port bit iniquitatem; siiam , retributionem
videlicet injtistitiae. Sic enim divinam Scripturam in
peceatis pœnas restitiiere invenies comminantem.
Unde Ezechiel Deum in Itixit dicentem : « Non par
cet oculus meus super te, ct i:on iiiiserebit;ir; se.|
vias tuas ponam super te, et abominationcs tuæ in
medio tui erunt (Ezech. vi). »
CAPUT XLV.
De loco sanctificato, in quo s;int Sancta sanctorum et
habitatio sanctorum; de justitia ponderis et mensuræ;
de quantitate priuvitutrum ; de duabus primis solem .
niiatibus prin;i niensis, via non sumi in Lege; de
oblationibus Paschæ, Pentecostes et Scenopcgia.
* Cumque cœperitis terram dividere in possessio
nem, separale primitias Domino, sanctificatum de
terra longitudinis viginti quinque millia, et latitu
dinis decem millia. Sanctificatum erit in omni ter
mino ejus per circuiium. Et erit ex hoc sanctifica
tum, quingentos per quingentos, quadrifariam per
circuitum, et quinquaginta cubitis suburbana ejus
per gyrum. Et a mensura ista mensurabis longitu
dinem viginti quinque millium, et latitudinem de
cem millium. Et in ipso erit templum sanctumque
sanctorum : sanctificatum de terra erit sacerdotibus
:
:
ministris sanctuarii qui accedunt ad ministerium
Domini. Et erit eis locus in domos et in sanctua
rium sanctitatis, viginti quinque millia longitudi
nis, et decem millia latitudinis. Levitæ autem qui
ministrant domui, ipsi possidebunt viginti gazo
phylacia. Et possessionem civitatis dabitis quinque
millibus latitudinis, et longitudinis viginti quin
que millibus secundum separationem sanctuarii
omni domui Israel. Principi quoque hinc et inde
de separatione vel primitiis sanctuarii in pos
sessionem civitatis contra faciem separationis
sanctuarii, et contra faciem possessionis urbis a
latere maris usque ad mare, et a latere orientis
« usque ad orientem, longitudinis autem juxta
¢q. unamquamque partem a termino occidentali us
que ad terminum orientalem terræ erit ei pos
sessio in lsrael. Et non depopulabuntur ultra prin
cipes populum meum, sed terram meam dabunt
domui Israel, secundum tribus eorum. » ( Hie
ron.) Post cæremonias sacerdotum cultumque eo
rum et cibum qu;e debeant sumere quæve vitare,
nunc terræ sanctæ facit descriptionem, et ante
quam omnem in tribus dividat, de cunctis tribu
bus jubet eligi locum qui in longitudine habeat
viginti quinque millia , et in latitudine decem
millia. Et quia non est positum cubitorum sive
pellum, aut ulnarum, subintelligi datur significare
calamum qui erat in manu viri, et habebat men
suræ sex cubitos, et sextam partem unius cubi£i,
id est, ra)ztorrjv. Diligens supputet lector quot ca
lami mille passus faciant, et quam multa millia in
longitudine fuerint et latitulline; post quam descri
1025 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. \10GUNT. OPERUM PARS II. 10:23

ptionem rursus praecipit, ut de sanctificata terra quæ A ad præsens tempus, et ad ecclesiam quae nunc labo
electa est ex omnibus tribubus Israel, id est, viginti rat in mundo, et ad cœlestia ire festinat, referenda
qninque millium calamorum in longitudine, et decem sunt omnia, ut de universo mundo eligantur, alii in
milhum in latitudine eligatur ad ædificandum sanctua possessionem De! qui sanctum possideant, alii qui
rium, id est, templum Domini, alia intrinsecus terra ad majora profecerint, teneanl sancta sanctorum. In
quingentorum calamoruni per eircuitum , hoc est ministris quoque ordo diversus est sacerdotum eu
duum millium. Et ne forsitam ædificatio templi aedes Levitarum, quorum alii orationibus suis atque vir
aliæ jungerentur, præcipit ut quinquaginta cubitis per tutibus quotidie sacrificia offerant Deo, alii im se
circuitum terra sit vacua in suburbana, vel, ut Sym cundo et minori gradu sunt ut his ministremt, et per
maclius, et Theodotio et Septuaginta transtulerunt, eos qui ad virtutum culmina conscenderunt. Et ad
• in terminum , et separationem et spatium. • flac extrentum sit dux sive princeps qui tantum possit
descriptione finita, alia ex integro separandæ san ut contra unam tribum possessionem accipiat, unius
ctificationis mensura præcipitur, ut viginti quin- . que meritum compenset merita plurimorum. Et pri
que millium calamorum in longitudine et latitudine mum dum versatur in sæculo de mari usque ad
decem millium, post superiorem mensuram terra mare, latitudinem possideat. Deinde ab occidente
alia metiatur, in qua nequaquam sit templum, id est sive a mari usque ad orientem, ut praesentia derelin
sanctum, sed sanctum sanctumque sanctorum : * Et quens, ad futura festinet et habeat certam possessio
habitent in ea sacerdotes qui accedunt ad ministe nem suam. Et nequaquam principes aliena deside
rium Domini. » Habitent autem eo tempore quamdo rent, et unaquæque tribus suam partem teneat.
sacerdotali funguntur officio: et sit ipsa, ut diximus, Quod proprie ad episcopos et presbyteros referri
possessio viginti quinque millium calamorum in lon ootest, quibus dicitur, t ut non vastent atque p^pu
gitndine, et decem millium in latitudine. Porro Le- ' Ientur ultra populum Dei, nec terram Israel hæredi
vitæ qui sacerdotibus serviunt, et habenl propria tate possideant. » Sed uniisquisque habeat posses
ministeria, accipient locum ad ædificanda viginti ga sionem suam, quæ gradu illius constituta est. Vi
zophylacia,juxta Aquilam exedras,juxta Symmachum ginti quinque autem millia referuntur ad sensis, quæ
thalamos, juxta Theodotionem gazeras, sive, ut Sep quater posita sunt. Porro decem millia ad perfectam
tuaginta transtulerunt, civitatem. Per quod intelligia scientiam , ut in altero simplex tantum teneatur
nìus separatum quemdam locum ad habitationem Le historia : in altero etiam de 0so).oyix, et supernis vir
vitarum, urbis vocabulo nuncupari, qui locus quinque tutibus disputetur, quia decennarius perfectus est
millia habeat calamorum in latitudine, et viginti numerus. Illud quoque considerandum quod saeer
quinque imillia in longitudine. Hæc autem omnia, id dotes, qui in majori gradu sunt constituti, viginti
est, sanctuarium et alterum sanctuarium, sanctuum quinque millia possideant in longitudine, et decem
que sanctorum et habitacula sacerdotum, et domus millia in latitudine. Levitæ autem, id est, inferior
Levitarum qui ministrant sacerdolibus, appellaritur gradus, eumdem quidem numerum habeat in longi
loca separata et consecrata in ministerium, et in tudine, hoc est viginti quinque millia, sed latitudo
sanctificationem domui Israel. Post quadruplicem ipsius quinario numero finiatur. Unde et viginti
tcrrae sanctæ descriptionem ponitur quinta divisio. tantum tenent gazophylacia in quo numero ofTerun
Princeps sive dux populi accipiat hinc et inde, hoc tur munera Esau. Princeps vero qui vere princeps
est ex utraque parte sanctuarii in possessionem in populo est, et meretur ducis nomen accipere, hine
suam, et in urbe versetur, respiciatque ejus posses inde accipit possessionem sanctuarii, ex omnibus
sio ad separatum templo locum et faciem urbis, sit videlicet qui ei voluntate subjecti sunt, et urbis ha
que a latere imaris, hoc est ab occidente usque ad bitator est, multorumque salutem suam mercedem
allerum latus maris; latitudinem hahens qiiam in facit. In priori templo quod dieitir sanctuarium,
ferius in descriptione tribuum singularum Propheta quingenti per singula latera calami deseribuntur, et
describit. Denique sequitur. In longitudinem autem D rursum quinquaginta cubiti, quibus omnis sacerdo
juxta unamquamque partem quam singulæ tribus tum posses3io separatur. In secando autem sanctua
accipiunt a termino occidentali, id est maris usque rio, ubi sint sancta sanctorum, latitudo temphi et
ad terminum orientalem, qui ubi finiatur in tribuum spatium ron describitur, sed incertus numerus est.
descriptione noscemus. Et haec erit possessio ducis Quod quidem et in possessione principis invenimus,
sive principis in terra Israel. Hæc interim dicta sint, qui abs [uc ullo numero habet possessionem in po
ut simplex historiæ sermo noscatur. C;eterum si pulo Israel, dum profectus universorum redundat ir:
voluerimus comparare spiritalibus spiritalia, et juxta principem, et discipulorum salus præmium magi
quosdam interpretes ad altiora conscendere, qui as s1roruum est.

serunt figuram futurorum esse præsentia, et omnia
quæ dicuntur pertinere ad coelestem Hierusalem,
quæ est mater omnium nostrum, et ecclesiam pri
uitivorum, non quidem difficile erit dicere quæ
dicia sunt ab aliis, sed veremur ne hujuscemodi ex
positionem prudens lector nequaquam recipiat. Uiide
v Hæc dicit Dominus Deus : Sufficiat vobis, priu
• cipes Israel; iniquitatem et rapinas intermittite,
• et judicium et justitiam facite. Separate confinia
• vestra a populo meo, ait Dominus Deus. » (Hie
ron.) Pro rapinis Septuaginta miseriam transtule
runt; pro confiniis, opprcssionem. Est autem sensus*
H0-25 (.OMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVIII. 40:26

Qui accepistis partem vestram, o principes, Scriptura A vobis magnus esse, fiat minister (Matth. xx; Luc.
dicente, principi quoque hinc inde in separationem xxii). » Et qui voluerit esse primus, sit omnium
sanctuarii possessionem civitatis, subauditur, dabitis. servus. Sicut filius hominis non venit ministrari, sed
Et tanta est vestra potentia, ut unius tribus partcm ministrare, ct dare animam suam redemptionem pro
acceperit vestra possessio. ldcirco præcipio atque plurimis. Multa sunt si voluero de sacris Scripturis
commoneo ut sufficiat huc usque iniquitatem fecisse revolvere, ubi inajorum superbia coercetur, et ad
et rapinas, dum aliena invaditis atque diripitis. Et humilitatem omnes domini provocantur, dicentis,
quia scriptum est : • Dimitte malum et fac bonum Discite a me quia nitis sum, et humilis corde.
(I Petr. iii), » e contrario : • Judicium facite atque • Statera justa, et ephi justum, et batus justus erit
justitiam, judicantes pupillos, et justificantes viduam. • voiis. Ephi et batus æqualia et unius mensuræ
Separate vestra coiifinia a populo meo, » ne videli a erunt, ut capiat decimam partem balus, et deci
ceu terininos transferalis, et quia ipsa vicinia l;ei!it • mam partem ephi, juxta mensuram cori erit æqui
humiliorem, qui supercilium majoris et potentioris • libratio eorum. Siclus autem viginti obolos habet.
non potest sustinere. Iliuc per lsaiam dicitur : • Vae • Porro viginti sicli, et viginti quinque sicli, et quin
qui conjungitis domum ad domum, et agrum agro decim sicli minam faciunt. » (Hieron.) Dieamrs
copulatis usque ad terminum loci. Numquid habita B ergo juxta Hebraicum et litteram, et quid nobis vi
bitis soli super terram? » (Isa. v.) Quæ est enim deatur in singulis apertius explicemus. Statera, que
rabies, cum tecta et agri ad depellendos imbres, et Hebraice dicitur mozeme, in his intelligitur quae ap
ad serendas fruges habere debeant, ea habere cupere penduntur; epha, quæ in Graeco sermone eorrupte
in quibus cunctis habitare non possis, et quæ colere dicitur ephi, ad mensuram pertinet variaruma fru
non sufficias, alteriusque necessitatem tuam facere gum, verbi gratia, tritici, hordei, leguminum. Porro
voluptatem ? Juxta tropologiani contra hæreticos batus, qui Hebraice appellatur bati , eadem mensura
quidam hoc dictum arbitrantur, qui cum moverint est quæ et ephi, et in speciebus tantum liquidis vini
pedes suos de oriente, veniunt in campum Sennaar, et olei, et istiusmodi. Corus triginta habet modios, et
qui interpretatur excussio dentium, et ædificant ci in utraque mensura, hoc est tam aridarum quam li
vitatem confusionis turremque superbiæ. Isti do-. quentium, tenet principium. Decima pars cori iu
mus domibus, id est, dogmata conjungunt dogmati his quæ modio mensurantur, appellatur epla, id est,
bus. Quibus dicitur per Michæam : • Noliue ædificare tres modii, et decima pars cori in speciel)us liqui
in domo derisum (Mich. vii), » ne super fundamen dis vocatur batus sive vadus, ut ejusdem meusuræ
tum Christi quod Paulus aposlolus posuit (I Cor. in), sit epha et batus. (Muurus.) Unde in Lege jubetur
et in quo debuerant ædificare aurum, argentum, lapi C (Levit. vi, Exod. xxix): « Decima pars epli con
des pretiosos, e contrario ædificeni ligna, fenum, spersa oleo, » quod mensuram habebit quartam par
stipulam, quorum finis incendium est. De hujusce tem hin : * et libum ad vina fundenda ejusdem mem
mo„i domibus Salvator in Evangelio loquitur: t Oin suræ » dari in holocaustum. Mensura ergo ephi, quæ
uis qui audierit verba inea, et non fecerit ea , assi tres habet alias mensuras, sancl;e Trinitatis signifi
milabitur viro siulto, qui ædificat domum suam cat fidem, cujus decimam jubemur offerre, id est,
super arenam. Descendit pluvia, venerunt flumina, credulitatem incarnalionis Christi, quæ in Lege nobis
flaverunt venii, et impegerunt in domum illam, et ce plenissime commendatur, sive observantiam ipsius
cidit : et fuit ruina domus illius mag.ia. » Tam diu decalogi. Jubemur simul offerre oleum, hoc est
autem quærunt hæretici uova veterii)us jungere, et charitatem et misericordiam. Jubemur et vinum ad
eadem recentioribus immutare, donec et sensus hu libamentum, id est, gratiam spiritalem, sive com
manus et sermo deficiat. Hoc interim dictum sit ad municationem passionis Christi, et hæc juxta par
illius temporis populum et ad hæreticos. Cæterum et titionem mensuræ hin, hoc est secundum distribu
nostris principibus præceptum poterit coaptari, qui tionem perfectæ devotionis. (Hieron.) Porro siclus,
in morem Pharaonis et AEgyptiorum opprimunt filios qui Græce dicitur stater, viginti habet obolos. Mina
Israel per potentiam (Ea;od. 11); nec meiminerunt vero, quæ appellatur mna , habet siclos sexaginta,
scriptum : s Ducem te constituerunt, ne eleveris; qui faciunt obolos mille ducentos. Quod autem di
sed esto inter eos quasi unus ex ipsis (Eccli. xxxii). » citur, viginti sicli et viginti quinque sicli, et quinde
Et illud quod in Evangelio Dominus loquitur : • Sin cim sicli minam faciunt, lcctorem turljare non de
autem dixerit servus ille in corde suo : Moralur (lo bel. Idcirco enim difficultas in numeris ponitur,
minus mcus venire, et cœperit perculere servos et ut intentum animum faciat auditoris. Unde et multa
ancillas, comedere et bibere, et inebriari, veniet dicuntur in parabolis et ænigmatibus, « ut qui ha
dominus servi illius in die qua non putat, et hora bet aures audiendi , audiat (Matth. xi). » Omnis
quam nescit : et dividet eum, et partem ejus ponet quippe prophetia obscuritate continet veritatem, ut
cum infidelibus (Matth. xxiv ; Luc. xii). » Discipulos discipuli intrinsecus audiant, vulgus ignobile et foris
quoque suos in Evangelio his præceptis erudil : positum nesciat quid dicatur. Praecipit ergo Scri
• Scitis quoniam prineipes gentium dominantur eo ptura divina ut justa sint pondera, dicens : * Non
rum, et qui majores sunt, potestatem exercent in erit in marsupio tuo mensura grandis et minor,
eos * non sic erit inter vos. Sed qui voluerit in statcra vera et justa erit vobis. et mensura vera
1027 [B. RABANI MAUR1 ARCH1EP. MOGUNT. OPERUM PARS II. Mυ28

, 1 justa erit vobis (Lcvit. xix). » Et in Proverbiis A cerdotibus in primitiis offerendis quæ de tribus modiis
diciur : • Statera grandis et minor , abominabile dimidium facit modium, perspicue supputatur sexa
est utrumque in conspectu Dei (Prov. xi). » Quod gesimam partem primitiarum sacerdotes accipere
quidem non solum in commerciis et in usu quotidianæ debere. Hæc interim juxta litteram et juxta Hebrai
vitæ nobis est observandum , sed in omnibus cu cam veritatem, et sensisse et audisse sufficiat. Nune
stodienda justitia , diceiite Scriptura : Sermonibus revertamur ad iutelligentiam spiritalem, in qua pri
tuis facies stateram et appendiculum, ut et in verbis mum quærendum quomodo dicatur : • Honora Do
et in opere et cogitationibus omnia pondere et ra minum de justis tuis laboribus, et da ei de fructibus
ti ne faciamus. Obolum autem, lioc est vicesimam justitiæ tuæ, ut impleantur cellaria tua fi v:menlo, et
paruem sicli sive stateris, esse minimam portiuncu viuo torcularia tua re;!undent (Prov. iii); » ut post
Lum in alio loco legimus: ejus qui fidelis est totus quam obtuleris primitias laborum tuorum atque vir
umundus divitiarum : illius autein qui infidelis est tutum, et dixeris, ecce nunc ego attuli tibi primi;i.is
neque obolus, quasi aliis verbis dixerit : Infidelis fructuum terræ, quos dedisti mihi, Domine : merca
niliil in verbo possidet, sed etiam niiniiua indiget ris audire : t Benedictus tu in civitate, et benedi
portione. De quo alio verbo iu Evangelio dicitur : ctus tu in agro; benedicti filii uleri tui, et gemimina
• Non egredietur inde nisi reddat novissimum qua terræ tuæ, et fructus jumenlorum tuorum, » etc.
drantem (Matih. v), » hoc est, etiam extremum nuin (Deut. xxviii.) Et possideas juxta Apostolum (Ephes.
mum et minutum. Legimus deceim mnas singulis 1) omnem benedictionem spiritualium in cœlestil us
servis ad negotiandum traditas. Et in alia paraboki, in Christo, dum quidquid habes, non tuae putas esse
inler servos talenta divisa, ei debitorem quingento virlutis, sed ejus misericordiæ, qui fruges dedit. Et
rum denariorum et quinquaginta, et operarios vineæ siquidem tantam habuerimus scientiam Scriptura
qui singulos accipiunt denarios, et mulierein viduam rum, ut mystica quæque pandamus et doceamus ho
quæ drachmam perdiderat, et vix eam lucernæ ac mines, id est, rationale animal, damus primitias
censione reperit (Luc. xiv ; Matth. xxv; Luc. vii; frumenti nostri. Si autem post anagogen puram
Matuh. xx; Luc. xv). Quæ omnia quem sensum ha tantum sequamur historiam, quae simplices nulrire
beant, non est hujus temporis disserere. potest, juxta illud quod scriptum est : • Homines et
« Et hæ sunt primitiæ quas tolletis, sextam par jumenta salvos facies, Domine, • damus primitias
• tem ephi de coro frumenti, et sextam partem ephi hordei nostri, quod hordeum sevit el Isaac, sed in
• de coro hordei. Mensura quoque olei. Batus olei de terra alienigenarum , et ortum est ei centuplum.
« cima pars cori est, et decem bati corum faciunt, Qui hordei dal primitias, potest dicere : * Dominus
• quia decem bati implent corum. » (Ilieron.) Dica C pascit me, et nihil mihi deerit, in loco pascuæ i i
imus igitur primum juxta litteram, δίκαδzς, hoc est me collocavit : super aquas refectionis educavit me
decimam partem omnium frugum Leviticæ tribui po (Psal. xxii). » Qui autem rationalia pascit animaii
pulus ex lege deLebat. Rursum ex ipsius decimis Le uia, veriit sententiam, et dicit : t Præparasti in coii
vitæ, hoc est inferior ministrorum gradus decimas spectu meo mensam adversus eos qui tribulani n;e
dabat sacerdolibus, et hæc est quæ appellabatur (Psal. xxii). » Et postquam olei et vini obtulerit
Asvrspoösxzön. Era:st quoque et aliæ dcciniae quas primitias, jungit et loquitur : • Impinguasti in olco
unusquisque de populo Israel in stiis iurrcis separa caput meum, et calix tuus inebrians quam præclarus
bat ut comederel eas, cum iret ad templum in urbe est (Ibid.), » illo oleo quod absque fece inundissi
Jerusalem, et in vestibulo templi, et sacerdotes ac inum ad lucernam Doinini præparatur. Quod qui
Levitas invitarent ad convivia. Erant autem et aliæ paraverit, exhilaratur facies ejus iu oleo, oleo exsul
decimæ, quas pauperibus recondebant. At vero pri tationis quo Christus unctus est præ participibus
iuitiva quæ de frugibus olierebant, non erant spe suis (Psal. xliv), et effectus oliva cum propheta
ciali uu;uero definita, sed ollerentium arbilrio dere cautabit : « Ego autem sicut oliva fructifera in doiuo
licta. Traditionemque accepimus IIebr;eorum non Domini (Psul. li), » et illo vino quod de vera vite
Lege præceptam, sed imagistroruin arviirio inolitam, D redundat in torculari!,us Salvatoris , dicente Do.
qui pluriuniiim quadragesimam partem dabat sacer mino : ¢ Ego sum vitis, vos propagines, Pater metis
dolibus, qui minimum sexagesimam, inter qtta ir&ge agricola (Joan. xw). » De his torcularibus tres psal
simaum et sexagesiiuaiu licebat offerre quodcu::;que mos legimus, octavum, et octogesiinum, et octogesi
voluissent. Quod igitur in Pentateuclio dabium dere mtiim tertium, qui omnes ad Ecclesiæ sacrament ,
lictum est, hic specialiter delinitur propier sacerdo- ' referuntur. Et in veteri quidem Lege absque men
tuum avaritiam, ne amplius a populo exig. nt in pri sura erant et nu , ero primitiae : « Non enim ad
uniuiis deferendis, id est, ut sexagesimam partem inensuram Deus spiritum dabat (Joan. 111). » In se
ofieraut corum quæ gignuntur e terra. Si cnium co cunda autem ædificatione templi, quod Ezechielis
rus, qui Hebraice appellalur omer et a Septuaginta prophetia continet, certa mensura est, id esl sexage
dicitur xäpos, triginta habet modios tam in aridis narius numerus, quo mundus expletur, ut diciuur
speciebus quam in liquentibus, epha quoque et batus, nobis : • In qua mensura mensi fueritis, remetietur
iuxta quod supra diximus, deciina pars est cori, præ vobis (Matth. vii). »
cipiturque ut sexla pars tam ephi qtiain bati detur sa ¢ Et arietem unum de grege ducentorum, de his
1030 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XVIII. M030

• quæ nutrivii Israel in sacrificium, et in holocau- A Iiitentibusque Judæis ut deponeretur titulus trium
• stum, et in pacifica ad expiandum pro eis, ait Do phalis, gentium in Pilato turba respondit • • Quod
v minus Deus. Omnis populus terræ tenebitur primi scripsi scripsi (Joan. xix). » • S;:b principe, inq...u,
• tiis his principi in Israel. Et super principe erunt erunt3Pulchre sacerdotalis dignitas commoneti:r cui
• holocausta, et sacrificium, et libamina in solemni subjecta sit oflicio, ut sciat se sacrificium, et liba
• tatibus, et in Kalendis et in sabbatis, in univer mina quæ offeruntur ex humo pro populo offerre de
« sis solemnitatibus domus Israel. Ipse faciet pro bere in cunctis solemnitatibus, tam videlicet in Ka
« peccato sacrificium et holocaustum et pacifica ad lendis, id est neomeniis, quam in sabbatis, quando
• expiandum pro domo Israel. » Supra dixit quota lenebris cuucta operientibus, lunaris exordium lumi
pars eorum quæ appenduntur, mensuræ quoque tam nis est. Et in requie sabbatorum, ut faciat videlicet
aridarum specierum quam liquentium, debeat offerri pro peccato ad expiandum pro domo Israel, quæ est
principi. Nunc cumdem primiliarum in aiiimantibus Ecclesia Dei vivenlis, columna et firmamentum veri
tenet ordinem, ut unum de grege ducentorum arie tatis : ista est eni:m domus viventis Dei, et doinus
tuin jubeal offerri, quos nutrit Israel in sacrificium, Israel, quæ expiatione suorum indiget peccatorum.
et in holocaustum et in pacifica ad expiandum pro Quia ergo festorum leges habemus in manibus, et inde
populo, ait Dominus i)eus. Quod iios interpretati su- B ntinc serimo est, requiramus diligentius qui sit or,io
mus , de his quæ nutrit Israel, » in Hebraico scri festivitatum, ut ex ipsis ordinibus el sacrificiorum
ptum est, memmasce, quod Aquila et Symmachus ritu colligere possimus qualiter unusquisque ex suis
interpretantur άπό τὸν υδάτων, Sepluaginta et Theo actibus et conversationibus sanctis Deo festivit;;tem
dolio, &τὸ τὸν ποτιστηρίων, quod alterum de irri possit parare. Prima ergo est feslivitas Dei, quæ ap
guis, alterum de canalibus sive piscinis sonat, ul pellatur indesinens. De his enim mandatur quæ in
videlicet primitiæ principis non alibi nisi in irriguis desiilenter, et sine ulla prorsus interruptione ma.
nutriantur. Et quomodo in superioribus legimus, tutinis et vespertinis sacrificiis offerantur. Mandans
sexagesimam partem debere offerri principi, de his igitur festivitatum ritus, non primo statim venit
quæ appenduiitur, et quæ mensuræ sul)jacent, sic ad festivitatem Paschæ, neque ad Azymorum , ne
nunc ducentesima pars animantium jubetur offerri, que ad Scenopegiæ, aliasque de quibus præcipi
et hujuscemodi legis præceptis omnem populum esse tur, sed hanc primam posuit in qua sacrificium
subjectum, ut offerat duci sive principi, quod vide indesinens mandat offerri, quo scilicet ognoscat quis
licet per illum holocausta et sacrificia et libamina in ille vult esse perfectus et sanctus, quia non aliquando
singulis solemnitatibus offerantur pro populo, et ex quidem agenda est Deo, . aliquando non agenda fe
pietur domus Dei. Ex quo animadvertendum, quod C stivitas : sed semper et indesinenter justus agere
quomodo populus debitor est primitiarum offeren debet diem festum. Sacrificium namque quod inde
darum principi, sic princeps debitor est populi offerre sinenter, et in matutinis et in vespertinis mandatur
pro eo victimas. Quem juxta tropologiam mon aliumr offerri, hoc indicat, ut et in lege ac prophetis quæ ma
intelligere possumus, nisi Doininum Salvatorem : latinum tempus ostendunt, et in evangelica doctrina
iste de ducentis animantibus suscipit arietem, sive, ut quae vespertinum, id est, in vespera mundi Salvatoris
significantius Ilebraicus sermó demonstrat, 3%xxygz, ostendit adventum, indesinenti intentione persisteret.
quod ad cuncta animantia, et non proprie ad arie IHas ergo tales festivitates Dominus dicit : ¢ Et ob
tem referri potest. Et suscipit animal vel arietem servabitis dies festos meos. » Dies ergo festus Do
qui nutritus est in locjs irriguis, sanctarum,videlicet mini est, si ei sacrificium indesinenter offeiamus, si
Scripturarum, et potest dicere : ¢ Dominus pascit sine interimissione oremus; ita ut ascendat oratio
me, et nihil mihi deerit, in loco pascuæ ibi me collo nostra, sicut incensum in conspectu ejus mane, et
cavit : super aquas refectionis educavit me (Psal. elevatio manuum nostrarum fiat ei sacrificium ves
xxii). » Hæc erant irrigua, imo et canales ad quos pertinum (Psal. cxL). Est igitur prima solemnitas
et Jacob ducebat pecora sua (Cen. xxx), ut in ipsis jugis sacrificii vel indesinentis, quæ a cultoribus
biberent atque conciperent, et juxta virgarum colo Evangelii eo modo quo supra exposuitnus, debet ex
rùm fetus ederent Domino; pro sacrificio Aquila pleri. Sed quoniam, sicut propheticus sermo perdo
et Symmachus donum interpretantur : quod in ile cuit (Amos. vii), dies festi peccatorum convertunlur
braico dicitur Manaa, et proprie non perlinet ad in luctum, et cantica eorum in planctiim; certum
hostiam, sed ad ea quæ ex simila et polenta, et oleo est quia qui peccat , et agit dies peccati, agere non
offeruntur in sacrificio. IIolocaustum vero est, quod petest diem festum : et ileo illis diebus quibus pec
totum offertur Deo et sacro igne consumitur. Paci cat, oiierre non potest iildesinens sacrifieium Deo
fica, quando reconciliamur Deo, et pro nobis Aposto Sel ille offerre potest , qui indesinenter custo fit
lus loquitur : t Precamur pro Christo, reconcilia justitiam, et conservat semetipsum a peccato. Q a
mini Deo (II Cor. v). » Et in alio loco : • Deus erat die autem interruperit et peccaverit, certum est quo.l
in Christo mundum reconcilians sibi (Ibid.). » in illa die non offert sacrificium indesinens Deo. Qu;e
Iste autem princeps, cui primitiæ de animantibus est autem festivitas sabbati, nisi illa de qua Aposto
offeruntur, ipse est et rex, ut in crucis quoque titulo lus dicit : « Relinquetur ergo sabbatisimus, hoc est
demonstratur H;ebraicis et Gr;ecis litteris ac Latinis, sabbati observatio, populo Dei (Hebr. iv). » Relin
Mf)51 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS HI. A033

quentes ergo Judaieas sabbati observationes, qualis A bus operibus suis, sæculum futurum, tunc cum aufu
debeat esse Christiano sabbati observatio videamus. giet dolor et tristitia et gemitus, et erit omnia ct in
Die sabbati niliil ex omnibus munJi actibus oporte, omnibus Deus. In quo sabbato concedat etiam nol»is
operari. Si ergo desinas ab omnibus sæculari!;us Deus diem festum agere secum, cum sanctis angelis
operibus, et niliil nuntianum geras, sed spiritalibus suis festa celebrare; offerentes sacrificium laudis
operibus vaces, ad ecclesiam convenias, lectionibus et reddentes Altissimo vota nostra. Tunc fortassis eu
divinis et tractatibus aurem præbeas, de coelestibus sacrificium indesinens, de quo supra exposuimus
cogites, de futura spe sollicitudinem geras, ventu melius offeretur: tunc eniin melius indesinenter as
rum judicium præ oculis habeas, non respicias ad sistere anima poterit Deo et offerre sacrificium lau
præsentia et visibilia, sed ad invisibilia et futura : dis per pontificem magnum, qui est sacerdos in
hæc est observatio sabbati Christiano : sed hæc et æternum, secundum ordinem Melchisedech. Tertia
Judæi observare deberent. Denique etiam apiid ipsos festivitas ponitur Neomeniæ dies, in qua offertur et
si faber, si structor, et si qui hujusmodi opificum hostia sicut scriptum est : • In calendis autem, ,
fuerit, otiatfir in die sabbati. Lector autem legis di id est, in mensium exordiis, t offeretis holocaustum
vinæ vel doctor non desinit a bono opere, e1 tamen Domino, » etc. Neomenia autem dicitur nova luna.
sabbatum non contaminat. Si enim dicit ad eos : B Est ergo et ista festivitas, cum luna innovatur. Nova
« Aut non legislis quia sacerdotes in templo sabba autem dicitur cum soli proxima fuerit effecta et
tum violant, et sine crimine sunt ? (Matth. xii.) » valde ei conjuncta, ita ut sub claritate ejus la:eat.
Qui ergo cessavit ab operibus sæculi et spiritali Sed mirum fortasse videatur, immo superfluum lex
bus actibus vacat, iste est qui sacrificium sabbati et divina mandare. Quid enim religionis condecet lunae
diem feslum agit sabbatorum. Neque onera portat in movæ, id est, cum coujungitur soli et adhæret ei
via. Onus enim est omne peccatum, quemadmodum observare festivitatem. Hæc si secundum litueram
dicit et Propheta : ¢ Sicut onus grave gravata sunt considerentur, non tam religiosa quam superstitiosa
siiper me ( Psal. xxxviii). » Neque enim ignem videbuntur. Sed sciebat Apostolus Paulus, quia non
accendit illum, scilicet ignem de quo dicitur : ¢ Ite de his loguitur lex, neque ullum ritum quia Jnd;cis
in lumine ignis vestri, et in flamma quam accendi observari videtur sanctus Spiritus præcipit, et ideo
stis in sabbato unusquisque (Isa. l). » Sed et in loco ad eos, qui fidem Dei susceperunt, dicebat : « Nem.o
suo et non procedit ex eo. Quis ergo est locus ejus ? ergo vosjudicet in cibo aut in potu aut in parte diei
Animæ scilicet spirilalis. Justitia locus ejus, veritas, festi aut neomenia aut sabbato, quæ sunt umbræ ru
sapientia, sanctificatio, et omnia quæ Christus est turorum (Coloss. ii). » Si ergo umbra futurorum
locus animæ est. Ex quo loco eam non oportet exire, C est, sabbatum, de quo pro viribus supra explicavi
ut vera sabbata custodiat, et diem festum in sacrificiis mus; et neomenia umbra futurorum est : certum
exigat sabbatorum, sicut et Dominus dicebat : ¢ Qui est quia et cæteræ festivitates similiter umbræ sunt
manet in me etego in eo(Joan. xv). » Quod autem dixi futurorum. Sed nunc de neomenia videamus. Dixi
mus vera sabbata,si altius repetamus quæsint vera sab mus quia neomeniæ festivitas appellalur, cum luna
bala, ultra hunc mundum est vera sabbati observatio. innovari coeperit et soli proxima fieri penitusque
Quod enim scriptum est in Genesi (Gen. 11), quia conjuncta. Sol justitiæ, Christus est. Huic si luna,
requievit Deus in die sabbati ab operibus suis, id est, Ecclesia sua, quæ lumine ipsius repletur,
non videmus vel tunc factum esse in die seplima juncta fuerit, et penitus ei adhæserit, ila ul secun
vel etiam nunc fieri. Semper Deum videmus opc dum verbum Apostoli : • qui se jungit Domino,
rari, et nullum sabbatum est , in quo non Deus unus cum eo spiritus fiat (I Cor. vi), » tunc fesui
operetur, in quo non perducat solem suum super vitatem neomeniæ agit. Tunc enim nova efficitur,
bonos et malos, et pluat super justos et injus cum abjecerit veterem hominem, et induua fuerit
tos (Matth. v). t In quo non producat in inon novum, • qui secundum Deum creatus est (Ephes,
tibus fenum, et herbam servituti hominutn (Psal. iv), • atque ita merito innovationis solemnitatem,
cxLvi), » in quo non percutiat et sanet, deducat ad D quæ est neomeniæ festivitas, gerit. Tunc denique
inferiutiùm et reducat, in quo non occidat et vivere est, quando neque videri neque comprehendi huma
faciat Unde et Dominus in Evangeliis, cum Judæi nis aspectibus potest. Anima enim cum totam se
præscriberent sibi de operatione et curatione sabbati, sociaverit Domino, et in splendorem lucis ejus uota
respondit eis : « Pater meus usque modo operatur concesserit, nihilque omnino terrenum cogitat, nihil
et ego operor (Joan. v). » Ostendens per hæc in mundantum requirit, nec hominibus placere sudet,
nullo hujus sæculi sal)l)ato requiescere Deum, a sed tolam se sapientiæ lumini, totam calori sancti
dispens.tionibus mundi, et a provisionibus geiieris Spiritus mancip&erit, subtilis et spiritalis emecta,
humaui. Nam creaturas quidem fecit ex initio et sub quoinodo cerni ab hominibus aut humanis potesu
stantias protulit, quantas sibi sciebat ut pote rerum conspectibus apprehendi? Animalis namque homo
conditor, ad perfectionem mundi posse sufficcrc : intelligere et discernere non potest spiriualem. Et
sed usque ad consummationem sæculi, ab earum ideo dignissime diem festum aget et hostiam neo
91 ovisione et dispensatione non cessat. Erit ergo meniæ Domino, utpote per ipsum innovata jugula
verum sabbatum, in quo requiesceret Deus ab omni bit. Quarto in loco ponitur inter festivitales Dei
1035 C0MMENT. IN EZECHIELEM. — I.IB. XVIll. {0*;4,

Paschæ solemnitas, in qua festivitate agiius occidi- A metere fructus, ex quibus lætari facias Deum, et
tur. Sed vide tu Agnum verum, Agnum Dei, Agnuin agere diem festum. Quod aliter iimplere non poteiis,
qui tollit peccata mundi, et dicito quia s Pascha nisi audias Apostolum dicentem : • Qui seminat in
nostrum immolatus est Christus (I Cor. v). » Jiula: spiritu, de spiritu imetet vitam æternam (Gal. vi). »
carnali sensu comedant carnes agni, nos autem co Si sic semines, et sic metas, vere diem festum agis
medamus carnem verbi Dei. Jpse enim dixit : « Nisi niuverum. Prnpterea denique et propheta admonet,
comederitis carnes meas, non habebitis vi:a:m in dicens : * Innovatc in vobis novalia , et nolite se
vobis ipsis (Joan. vi). » Hoc quod modo loquimur minare super spinas (0se. x). » Qtii ergo cor suum
carnes sunt verbi Dei, si tamen non quasi infirmis et interiorein hominem renovai de die in diem, iste
olera, aut quasi pueris lactis alimoniam præferamus: sibi innovat hovalia, et non seminat super spinas,
si perfecta loquimur, si robusta, si fortia, carnes sed super terram bonam, quæ reddat ei fructum
vobis verbi Dei apponimus comedendas. Ubi enim tricentesiimum aut sexagesimum aut centesimum
myslicus sermo, ubi dogmatieus et Trinitatis fide (Luc. viii). Iste ergo est, qui in spipitu seminat et
repletus profertur ac solidus, ubi futuri sæculi, amoto colligit fructus spiritus. Fructus autem spiritus pri
velamine litteræ, legis spiritalis sacramenta pandun mus omnium est gaudium (Gal. v). Et merito diem
tur, ubi spes animæ avulsa de terris jaétatur in coelos, B festum novorum fructuum agit, qui gaudium metit;
et in illis collocatur * quæ oculus non vidit, nec auris præcipue qui simul metat et pacem et patientiam, et
audivit, nec in cor hominis ascenderunt (I Cor. ii), » bonitatem et mansuetudinem, aliosque horum simi
hæc omnia carnes sunt verbi Dei, qui potest perfecto les fructus colligat, dignissime novorum fructuum
intellectu vesci et corde purificato, ille vere festivita festivitatem Domino aget.
tes paschæ immolat sacrifieium, et diem festum Tunc deinde sequitur festivitas Septimanorum.
agit cum Deo et cum angelis ejus. Post hanc imo Sicut enim inter dies, septimus quique dies observa
continuata huic festivitas sequitur azymorum, quam tur sabbatum, et est festivitas, ita ut inter menses
merito celebrabis, si extermines omne fermentum septimus quique mensis sabbatum sit mensium. Agi
malitiæ et nequitiæ ab anima tua, et azyma sinceri
tur ergo in eo festivitas, quæ dicitur Sabbata sabba
tatis veritatisque custodias (I Cor. v). Neque enim
torum, et fit in die prima mensis memoria tubarum.
putandum est omnipotentem Deum leges hominjbus Sed quis est qui festivitatem gerat memoriæ tuba
pro fermento scribere, et per ea jubere exterminari
rum , nisi qui potest scripturas propheticas et evan
animam de populo; si qua forte parum aliquid fergelicas atque apostolicas, quæ velut coelesti quadam
inenti hujus ex farina conspersi in domo sua habuisse
personant tuba, mandare memoriæ, et intra thesau
deprehendantur, eamque curam magnopere fuisse C rum cordis sui recondere? Qui ergo hæc facit et in
divinæ majestati qua fermenti hujus causa intantum lege Domini meditatur die ac nocte (Psal. 1), iste
se dicat offendi, ut animam, quam ipse adimaginem et festivitatem gerit memoriæ tubarum. Sed et si qui
similitudinem suam fecit, exlerminari pro hoc jubeat potest gratias illas sancti Spiritus promereri, quibus
et everti. Non mihi videtur hæc divinis legibus digna inspirati sunt prophetæ, et psallens dicere : « Ca
esse intelligentia, sed illud imagis est, quod horres nite in initio mensis tuba, in die insignis solemnita
cit, merito horrescit Deus, si malitiæ, si iræ, si nequi tis ejus (Psal. lxxx), et qui scit in Psalmis jubilare,
tiæ spiritu infirmetur aiiima et intumescat ad flagitia; digne Deo agit solemnitatem tubarum. Est adhuc et
hæc non vult esse in anima Deus, et tale lermentum alia festivitas cum aflligunt animas suas et humi
nisi abjecerimus de domo animuæ nostræ, merito exter liant, sed non festa celebrantes. 0 mira festivitas!
minabimur. Sed ne contemnas, etiamsi parvam vi Dies festus vocatur afflictio animæ. v Hic enim, in
defis intra te fermentari 'malitiam, quia , modicum quit, dies est propitiationis, decima die mensis se
fermentum totam massam corrumpit (I Cor. v). » ptimi. » Vides ergo, si vis diem festum agere, si
Et ideo neque de parvo peccato negligas, quoniam ex vis ut lætetur Deus super te, afllige animam tuam
uno peccato generatur et aliud. Sicut enim ex justitia et humilia eam. Non ei permittas explere desideria
generatur justitia, ex castitate castitas (si enim primo sua, nec conccdas ei lascivius evagari, sed in quan-,
tenuiter castus esse cœperit, accepto castitatis fermen tum fieri potest, afllige et humilia eam. Denique et
to, quotidie castior eflicitur: ita et qui semel intra se, Paschae festivitas et azymorum panem afflictionis
licet parvum malitiæ reposuerit fermentum, quotidie habere dicitur. Nec potest quis agere diem festum,
semetipso nequior efficitur ac deterior. Et ideo si vis nisi aflictionis panem manducaverit, et manducave
agere azymorum festivitatem cum Deo, ne parvum rit pascha cum amaritudine. • Manducabitis enim,
quidem malitiæ fermentum intra te residere patiaris. inquit, azyma cum amaritudine. » Vides ergo quales
Post hanc sequitur sexta festivitas, quæ dicitur No sunt festivitates Dei. Non recipiunt dulcedinem cor
vorum, id est, primitiæ de novis offeruntur. Ubi poralem; nihil remissum, nihil voluptuosum, aut lu
enim seminatus fuerit ager, diligenter excultus, at xuriosum volunt, sed afflictionem animæ, et amari
que ad maturitatem pervenerit seges, tunc in fru tudinem, humilitatemque deposcunt : quia « qui se
ctuum perfectione festivitas Dominigeritur. Si ergo et humiliat, ipse exaltabitur ( Matth. xxiii) » apud
tu vis novorum diem festum agere cum Domino, vide Deum. Hoc ergo deposcit et propitiationis dies. Cum
quomodo semines, aut ubi semines, ut possis tales enim afllicta fuerit anima et humiliata in conspectu
PAtiaol. CX. 33
£035 D. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. {058

Domini, tunc ei propitietur Deus : et tunc ad eam A riæ. Pone virtutes, potestates, sedes, dominationes,
venit ille, quem proposuit Deus propitiatorium per auque omne nomen clarissimarum coelestiumque vir
fidem in sanguine suo Christus Jesus Dominus et tutum, non solum, quod in præsenti sæculo nomina
Redemptor ejus (I Joan. 11). Jam vero ultimus dies tur, sed quod etiam in futuro. Inter hos omnes con
festus Dei, qui sit, quo Deus lætatur in homine, vi sidera, et conjice quomodo agi possint dies festi Do
deam. Scenopegia, inquit. Lætatur ergo super te, mini, quæ ibi festivitas, quæ gaudia, quæ lætitiae
cum viderit in hoc mundo in tabernaculis habitan magnitudo. Nam de his quas supra diximus spirita
tem, cum te viderit non habere fixum et fundatum libus festivitatibus, etiam si magnæ sunt et vere
animum ac propositum super terras, nec desideran præcipuæ cum spiritaliter geruntur in anima, tamen
tem quæ terrena sunt, nec umbram vitæ hujus ex parte sunt, non ex integro. Ex parte ergo in hoc
quasi possessionem propriam et perpetuam deputan mundo sancti agunt diem festum, quia ex parte sciunt,
tem, sed velut in transitu positum, et ad veram il et ex parte prophetant. Cum autem venerint, quæ per
lam patriam unde egressus est, paradisi, festinantem fecta sunt, destruent ista quæ ex parte sunt (I Cor.
ac dicentem: , Incola ego sum et peregrinus sicut om xiii). Sicut enim perfectæ scientiæ cedit ista, quæ ex
nes patres mei (Psal. xxxviii). » In tabernaculis enim parte est, et perfectae prophetiæ cedit ista, quæ ex par
habitaverunt et patres, et Abraham in casulis, id est, in B te est: ita et perfectæ festivitati, cedit ista, quæ ex
tabernaculis habitavit cum Isaac et Jacob cohæredibus parte est festivitas. Neque enim, quod perfectum est,
remissionis ejusdem. Cum ergo incola fueris et pere mundus iste capere potest; ubi, ut diximus, neces
grinus in terris, et non est mens tua fixa et radicata sitas corporis, nunc cibum, nunc potum, nunc som
in desideriis terrenorum, sed paratus es, ut cito trans num suggerit, nunc etiam quantamcunque necessario
eas, et paratus es extendere te semper ad anteriora vitæ præsentis sollicitudinem movel; quae omnia
(Phil. iu), usquequo pervenias ad terram fluentem interrumpunt sine dubio continuationem festivitatis
lac et mel, et hæreditatem capias futurorum : si te in Dei. Cum autem venerit illud, quod dictum est,
quam, positum in his videat beus, lætatur in te, et diem de his qui restituentur in sancta, si tamen et nos et
festum aget super te. Hæc quidem in præsenti. In ex his esse mereamur qui restituendi sunt, qui ne
futuro vero, si vis considerare quomodo dies festi que esurient, neque sitient, neque dormitabunt, ne
agantur, erige paululum si potes sensus tuos a terra, que laborabunt, sed erunt pervigiles sicut angelorum
et obliviscere paulisper hæc quæ habentur in facie. vita pervigil dicitur, cum in illum ordinem restitui
Describe vero tibi quomodo cœlum et terra transeat, merebuntur, tunc erit vera et incorrupta festivitas :
et transit omnis hic habitus mundi. Coelum vero cujus festivitatis princeps et sponsus et Dominus
novum et nova terra fundetur. Amove de conspecti C erit ipse Jesus Christus Salvator noster. Sed his
bus tuis etiam solis hujus lucem, et da illi mundo, ita prælibatis in singulis festivitatibus, quas oblatio
qui venturus est, solis hujus septuplum lumen : nes offerre debeant, sequens liber demonstrat, my
imo potius secundum Scripturæ auctoritatem ipsum sticamque observationem earum brevi sermone de
ei da Dominum. Lucem pone, astantes angelos glo monslrat.

LIBER DECIMUS NONUS

SEQUITUR CAPUT XLW.
* solemnitate faciet, sicut supra dicta sunt per se
« llæc dicit Dominus Deus : ln primo mense, una « ptem dies tam pro peccato, quam pro holocausuo,
mensis sumes vitulum de armento immaculatum, * et in sacrificio et in oleo. » (Hieron.) Totum ca
et expiabis sanctuarium. Et tollet sacerdos de san pitulum posui, ne divisum per singula legentis ani
guine quod erit pro peccato, et ponet in postibus D mum conturbaret. Et primum de interpretationis
domus, et in quatuor angulis crepidinis altaris, et varietate dicendum est. Ubi nos interpretati sumus
in postibus portæ atrii interioris. Et sic facies in • in quatuor angulis crepidinis altaris, • Septuaginta
septima mensis pro unoquoque qui ignoravit et er transtulerunt, t et super quatuor angulos templi et
rore deceptus est, et expiabis pro domo. In primo
super altare : » Et ubi nos diximus, * pro unoquo
mense, quarta decima die mensis, erit vobis paschæ
que qui ignoravit et errore deceptus est, » iili po
solemnitas. Septem diebus azyma comedentur. Et
suerunt, * pro ignorante et pro parvulo. » In eo quo
faciet priuceps in die illa. pro se et pro universo
que ubi nos diximus, * et sacrificium ephi per viuulum,
populo terræ vitulum pro peccato. Et in septem et ephi per parietem faciet, et oleihin per singula
dierum solemnitate faciet holocaustum Domino: se
ephi ; » illorum editio tenet , et sacrificium et cocuio
ptem vitulos et septem arietes immaculatos quoti nem vitulo et coctionem arieti dabis et olei hin coctio
die septem diebus, et pro peccato hircum capra nis. » ln extremo quoque versiculo, ubi nos diximus,
rum quotidie ; et sacrificium ephi per vitulum et in sacrificio et in oleo, illi dixerunt, , sicut in manaa,
ephi per arietem faciet, et olei hin per singula sicut in oleo. » In primo, inquit, mense et prima die
ephi. Septimo mense, quinta decima die mensis in mensis: haud dubium quin Nisan significat : t sumes
{{:57 C0MMENT. IN EYZECHIELEM. — LIB. XlX. 1053

vitulum de armento, non qui domi nutritus sit, sed A et expietur sanctuarium. • Et tollet, inquit, saccr
qui in armento, hoc est, de grege et numero pluri dos de sanguine ejus, quod erit pro peccato om
morum. c In septima quoque mensis ejusdem die ; » nium. » Qui aliis verbis agnus appellatur, in Exodo
quæ duæ solemnitates, hoc est, primi mensis prima et in Evangelio, Baptista Joanne dicente : • Ecce
dies, ejusdem septima in lege Mosaica non habentur. Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi (Joan. i). »
Quartum decimum autem diem mensis, quo pascha Sanguis autem ipse est pretiosus, in quo redinlimur
celebratur, et Moyses præcipit observandum, quando in passione Domini Salvatoris, cujus carnibus alimur
septem diebus azyma comedimus. Quartam vero so et cruore potamur, quo tanguntur quatuor anguli
lemnitatem, de qua dicit : « Septimo mense quinta crepidinis altaris. Quod Theodotio ipsum H, brai
decima die mensis in solemnitate, » etc., videtur cum t posuit azara sive templi, ut Septuaginta
mihi significare Scenopegiam , quam hic sine no transtulerunt , ut sanctificetur domus el altare. »
mine posuit. Currainus ergo ad singula, et quid no Universa enim mundi elementa hoc sanguine sancti
ljis videatur, breviter disseramus. Esse solemnitates ficantur, ut cum quis expiatus fuerit atque munda
spiritales et Apostolus docet : « Ne ergo quis vos tus, ingrediatur portam atrii interioris, et possit Do
judicet in cibo et potu, aut in parte solemnitatis, aut mini arcana cognoscere, et consequenter venire ad
neomeniæ, aut sabbatorum , quæ sunt umbra futu B septimam diem mensis primi, et consequi requiem,
rorum (Coloss. ii). » Et si per Isaiam loquitur Deus: et Domino offerre sacrificium tam pro ignorantia,
• Neomenias vestras, et sabbata vestra, et diem ma de qua Davia loquitur: • Delicta juventutis et igno
gnum non suscipio, jejunium et ferias, et neomenias rantiæ meæ ne memineris (Psal. xxiv); » quam pro
et solemnitates vestras odit anima mea (Isa. 1). » parvulo, qui cum ad perfecti viri mensuram perve
Manifestum est quod qui solemnitates oderit Judæo nerit, destruet ea, quæ parvuli sunt. Et loquitur
rum, suos diligat, sabbatum videlicet quod relictum confidenter : « Dum essem parvulus, quasi parvu
est populo Dei, ut videamus quæ a Deo donata sunt lus loquebar, sapiebam quasi parvulus (I Cor. xiii), »
nobis, et loquamur non in doctis humanæ sapientiæ sive qui errore deceptus esi, et non tam voluntato
verbis, sed in doctrina spiritus, spiritalibus spirita quam boni opinione peccavit. Completis autem dua
lia comparantes. ln præsenti enim sæculo, quod in bus solemnitatibus primi mensis, hoc est, primæ
maligno positum est, dies bonos videre non possu diei, et septimæ ejus, venit ad quartum decimum
mus, sed in novo. De quibus diebus in carmine Mo diem mensis, in quo Paschæ solemnitas est, de qua
saico Spiritus sanctus canit : c Memento dierum an scriptum est : « Etenim pascha nostrum immolatus
tiquitatis, intellige annos generationis generatio est Christus (I Cor. v), » tunc comedimus septem
num (Deut. xxxii). » De quibus et sanctus loque diebus azyma in requie et securitate'rerum omnium,
batur in psalmo : « Nocte in corde meditabar (Psal. quando fermentum malitiæ et nequitiæ destruentes,
i.xxvi). » Et iterum : « Et annos æternos in mente manducamus azyma sinceritatis et veritatis, principe
habui et meditatus sum. » Qui istum non suscipit mostro cuncta hæc pro nobis offerente, et primum
intellectum, respondeat quomodo illud possit ex pro seipso. . -

ponere, quod Isaias de futuro et novo saeculo vati
cinatur. w Erit mensis ex mense, et sabbatum ex
sabbato, et veniet omnis caro adorare Dominum (Isa.
Lxvi), » quando veri adoratores nequaquam adora
hunt in monte Garizim, nec in Jerusalem, sed in
spiritu et veritate, quando erit cœlum novum et
terra nova, et liberabitur omnis creatura a servitute
corruptionis in libertatem filiorum Dei, ct sol septies
tantum lumen accipiet et luna soli comparabitur. Ac
cessimus enim ad montem Sion, quod interpretatur
specula, et ad civitatem Dei viventis Jerusalem cœ
lestem (Hebr. xii), et ad millia angelorum solemni
tates. De qua solemnitate loquitur et alius propheta:
« Quid facietis in diebus congregationis, et in diebus
solemnitatis Domini (0se. ix)? » Hoc est illud quod
et alibi dicitur : « Celebra, Juda, festivitates tuas,
redde vota tua (Nahum. i). » Si ergo didicimus so
lemnitates spiritales, consequenter docebimur et vi
ctimas spiritales. Assumitur vitulus de armento,
sive taurus, ut interpretatus est Symmachus, liber
et nullo pressus jugo, hoc est, onere peccatorum,
et immaculatus, • qui peccatum non fecit, nec dolus
inventus est in ore ejus (I Pet. ii), » vitulus novel
lus, cornua efferens et ungulas, ut in ipso mundetur
Suscepit enim corpus humanum, et per peccatum
destruxit peccatum, qui pro nobis dolet et portat
infirmitates nostras. Proinde pro domo sua, quod
in Septuaginta scriptum est, sed in Hebraico non
habetur, id est, pro Ecclesia et pro omni populo
terræ, universo videlicet humano genere. Salvator
est enim omnium hominum , et maxime fidelium,
et ipse est propitiatio pro peccatis nostris, et non so
lum pro nobis, sed pro omni mundo. Oblato autem
vitulo pro universo populo terræ, in septem diebus
reliquis Dominicæ passionis, septem vituli, et septem
arietes immaculali offeruntur quotidie, ut holocau
sto et igne Dominico concrementur. Septem autem
vituli et septem arietes sunt, qui configurantur Do
minicæ passioni, ut imitentur verum vitulum, et ve
rum arietem, et sanguine martyrum per septem dies
totius mundi peccata purgentur. (Adamant.) IIircus
quoque caprarum offertur pro peccato quotidie, se
plem videlicet diebus. Si vero quis inveniatur, qui
possit velamen, quod est positum in lectione veteris
testamenti, removere atque inde quærere quæ sint
vera sacrificia, quæ purificent populum in diebus
festis : tunc videbit quam mira et magnifica sunt,
quæ per hæc indicantur quæ superflua ignorantibus
 1059 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS Il.
ac superstitiosa ducuatur. Sed hæc quidem Paulus, A dicibus legimus, • reversionis meæ instat. » Sic ergo
“et si qui ei similes sunt, plenius ab ipsa sapientia et
verbo Dei perfectiusque cognoverint. Nos autem
quantum ex ipsorum litteris colligere possumus, in
quibus nobis velut per umbram et imaginem indicia
quædam dederunt ad ædificationem communem, dis
cutere summatim de sacrificiorum ritu aliqua tem
tabimus. In paschæ festivitate agnus scribitur esse,
qui purificat populum, in aliis vitulus, in aliis hir
cus, aut aries, vel capra, vel vitula, sicut ex his,
quæ recitata sunt, didicistis. Unus ergo ex his ani
malibus, quæ ad purificandum populum sumuntur,
est agnus, qui agnus ipse esse dicitur Dominus et
Salvator noster : sic enim intellexit Joannes, qui est
major omnium prophetarum, et signavit de ipso di
cens: « Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccatum B variæ qualitates fuerunt , diversorum animalium
mundi (Joan. 1). (Greg. Nazian.). » Quod si agnus, mandantur hostiæ ; procul dubio, quæ convenirent
qui ad purificandum populum datus est, ad pers0 varietatibus peccatorum. Sic ergo efficit alius qui
nam Domini et Salvatoris nostri refertur, conse
quens videtur, quod etiam cætera animalia , qu;e
his ejusdem purificationis usibus deputata sunt, re
ferri debeant, similiter ad aliquas personas, quæ pu
rificationis aliquid humano generi conferant. Vide
ergo ne forte sicut Dominus et Salvator noster
• quasi agnus ad occisionem ductus (Isa. Liii), » et
in sacrificium altaris oblatus peccatorum remissio
nem universo præstitit mundo : ita fortassis et cæ
terorum sanctorum ac justorum , sanguis, qui effu
sus est a sanguine Abel justi usque ad sanguinem
Zachariæ prophetæ, qui interfectus est inter ædem
et altare (Matth. xxiii); alterius quidem sanguis sic C
ut vitulæ, alterius sicut hirci aut capræ, aut alicu
jus horum fusus est ad expiandum pro parte aliqua
populum. Sive ergo hæc ad justorum prophetarum
que personas, qui in hoc mundo jugulati sunt, vel
eorum qui dicunt: « Quoniam propter te morte af
ficimur [mortificamur] tota die, testimati sumus ut
oves occisionis (Psal. xLiii), » referenda videantur,
quis facile audeat affirmare ? Neque enim hæc ani nis et sacrificiorum ordo servandus est, tam pro
malia per speciem, sed per figuram referri ad illam
vel illam personam putanda sunt. Nam ipse Domi
nus Jesus Christus non ideo agnus dicitur, quasi qui
nutatus sit, et conversus in specieim agni : dicitur
tamen agnus quia voluntas et bonitas ejus qua Deum '
repropitiavit, hominibus et peccatorum indulgeri
tiam dedit, talis exstitit humano generi, q asi agni
lostia iminaculata et innocens, qua placari homini
bus divina creduntur. Sic ergo si qui justorum lio
iminum hic pro repropitiatione divina velut aries aut
vitulus, aut hircus oblatus est, sacrificium ob puri
ficationem populo impetrandam accipi potest : aut
non videtur aries aut hircus holocaustum se o!:tu
lisse Paulus pro populo Israel, cum dicebat : • Opta
bam autein ego ipse anathema esse a Christo pro
fratribus meis, qui sunt cognati mei secundum car
nem (Rom. ix)? » Vis autem scire, quod se hostiain
ctiam Paulus offerat jugulandam ? Audi eum et in
aliis dicentem : • Jam enim ego immolor, et tem
pus resolusionis (II Tiin. iv), » vel ut in Græcis co
{{}£0
figuraliterpotest videri, quod alius pro festivitate no
vorum, alius pro festivitate sabbati, alius pro festivi
tate tabernaculorum, quod hircus aut vitulus, aut
aries offeratur ad reconciliandum hominibus Deum :
donec enim sunt peccata, necesse est requiri et ho
stias pro peccatis. Nam pone, verbi gratia, non fuisse
peccatum. Si non fuisset peccatum, non necesse fue
rat Filium Dei agnum fieri, nec opus fuerat eum in
carne positum jugulari, sed mansisset hoc, quod in
principio erat Deus verbum. Werum quoniam intro
ivit peccatum in hunc mundum, peccati autem neces
sitas propitiationem requirit, ct propitiatio non fit
nisi per hostiam : necessarium fuit provideri hostias
pro peccato. Et quonia:n peccati ipsius diversæ et
dem sanctorum sivé angelorum, ut diximus, sive ho
minum vitulus, qui in illa festivitate interveniat pro
populi delictis: alius autem aries in alia festivitate,
quorum intercessione fiat purificatio pro peccatis.
Quod si purificari potuerint homines a peccatis et
esse puriores, minuuntur et hostiæ. Si enim pro pec
catis sunt hostiæ et pro multitudine peccatorum
multiplicatæ sunt, sine dubio et pro exiguitate mi
nuuntur. (IIieron.) Attendendtimque diligentius quod
in sacrificio ephi per vitulum, et ephi per arietem,
et olei hin offeruntur, quæ in lege præcepta sunt. In
oblatione autem hirci nec epli, nec, ut LXX translu
lerunt, coctio ponitur, qui pro ephi τίμμα, hoc est,
coctionem interpretati sunt. Hin vero quæ olei
certa men ura est, de qua ante jam diximus, assu
mit in sacrificio vituli et ariclis, ut formentum lu
minis sempiterni, et requiem laboris et lassitudinis
sanitatem, post placationem peccatorum accipere
possimus. In septimo quoque mense, quinta decima
die mensis, hoc est, scenopegiarum, idem oblatio
peccato, quam pro holocausto, et in sacrificio, et iu
oleo, ut festivitatem Domini, fugatis tenebris et orto
lumine olei , consequamur , clarioresque habeamus
`solemnitates, in quibus nobis omnia peccata donan
tur.
CAPUT XLVI.
De sacrificiis Sabbati et Neomeniæ; per quas portas
intrare debebunt, et erire principes et populi ad
orandum Deum : de spontaneo holocausto principis,
quod princeps possit dare, et de destructione coqui
mutarutnu.
v Hæc dicit Dominus Deus : Porta atrii inlerioris,
quæ respicit ad orientem, erit clausa sex diebus,
in quibus opus fit : die autem sabbati aperietur,
sed in die Kalendarum aperietur, et intrabit prin
ceps per viam vestibuli portæ deforis, et stabit in
limine portæ. Et facient sacerdotes holocaustum
ejus et pacifica ejus, et adorabit super limen
a portæ, et egredietur. Porta autem non claudetur
usque ad vesperam. Et adorabit popnlus terræ ad
 1041 COMMENT. lN EZECHIELEM. — LIB. XlX. MG££*

ostium portæ illius in sabbatis et in Kalendis co- A tur sacrificii, id est similæ et hia olei, ita offeratur et
ram Domino. Holocaustum autem hoc offeret prin in vitulo. Hæc perspicuitatis causa sint posita, nunc
ceps Domino in die sabbati, sex agnos immaculatos spiritalem sensum Domino donante reseremus. Sex
et arietem immaculatum, et sacrificium ephi per diebus, quibus operamur in mundo, porta orientalis
arietem. De agnis vero sacrificium. quod dederit atrii interioris clausa nobis est. Postquam autem
manus ejus, et olei hin per singula ephi. In die venerimus ád diem septimum, id est ad diem sab
autem Kalendarum vitulum de armento immacu bati, in quo æterna requies est, sive ad diem Kalen
latum, et sex agni et arietes immaculati erunt, et darum, quando post cæcam noctem et horribiles

: ephi per vitulum, ephi quoque per arietem faciet

sacrificium. In agnis autem sicut invenerit manus
el olei hin per singula ephi. » Priusquam quid
ista significent disseramus, ipsa Scripturæ ταραypa
tenebras lucis exordium est, aperitur nobis porta
orientalis, * et si quis nostrum per merita virtutum
ducis nomen et dignitatem fuerit consecutus, per
viam vestibuli portæ deforis, hoe est per mundi
ατικῶς verba pandenda sunt. , Porta, inquit, atrii hujus labores, et portam Ecclesiæ, quæ adhuc in
interioris sex diebus , (de quibus scriptum est, terrenis finibus posita est, ingredietur : non interius
« Sex diebus operaberis, et facies omnia opera tua) atrium, hoc enim in præsenti loco scribitur, sed ad
erit clausa; • nec quælibet porta, sed a quæ respi- B limen portæ interioris, et stabit in ea. Sin autem
- cit ad orientem, » unde oritur sol justitiæ. Porro princeps in præsenti scriptura non ingreditur atrium
die sabbati, id est, septimo, in quo requies est, ape interius, sed stat in limine ejus, nulli dubium est
rietur per singulas hebdomadas, et rursum comple nunc ex parte nos videre, et ex parte cognoscere, et
tis diebus triginta, quando alterius mensis finis et necdum revelata facie gloriam Domini contemplari.
alterius exordium est, id est, neomenia, die videli Denique stante priucipe in limine portæ atrii inte
cet Kalendarum, aperietur: ut quod privilegium ha rioris, cæteri sacerdotes, quibus hoc officium delega
bet septimus dies in hebdomade, hoc habeat privi tum est, quos possumus intelligere virtutes angelicas,
legium mensis exordium. Cur autem aperiatur die facient pro ipso holocaustum et pacifica. Indigemus
seplimo, et die Kalendarum porta interioris atrii, enim misericordia Dei, et omnis creatura ad com
quæ respicit ad orientem, sequens sermo monstrá parationem ereatoris immunda est et divino igne
bit. * Et intrabit, inquit, princeps per viam portæ purganda, quo et Isaiæ (Isa. vi) prophetæ purgata
deforis, atrii videlicet exterioris, et stabit in limine sunt labia, ut postquam per sacrificium pacem re
portæ, » interioris atrii, quæ respicit ad orientem. ceperit, tunc in limine constitutus, adoret omnip0
Nec ingredietur atrium interius, sed illo stante alii
tentiam Dei, et se atrii interioris ingressu fateatur
sacerdotes facient pro ipso holocaustum,. quam ob indignum et statim ingrediatur. Postquam autem,
lationem interpretatus est Symmachus, et pacifica, qui primus est fuerit egressus, non claudetur usque
sive quæ ad salutem pertinent, ut postquam hostia ad vesperam hujus sæculi ipsa porta interioris atrii,
principis sacro igne fuerit concremata, et dux re sed aperta erit, ut populus quoque terræ sit ad
conciliatus Deo, tunc adorare possit super limen " ostium, et adoret ad eum : nequaquam omni tem
portæ interioris atrii, in quo steterit et egrediatur. pore, sed quando requieverit a peccatis, et, fugatis
Quid igitur? post egressionem prineipis statim porta tenebris, fidei et scientiæ lumen acceperit. Hoc au
claudetur ! Nequaquam , sed aperta erit usque tem ipsum holocaustum , quod offert princeps per
ad vesperam , ut post principem omnis populus sacerdotes in die sabbati, sex agnorum immacula
terræ adoret contra ostium portæ illius: adoret torum numero terminatur: pro sex videlicet diebus,
autem in sabbatis et in Kalendis, quando ape in quibus operamur in mundo : et arietem imma
ritur porta. Et quia supra dixerat : Facient sa culatum, qui princeps gregis est, ita ut per singulos
cerdotes holocaustum ejus et pacifica ejus, nec arietes offeratur in sacrificio ephi, id est, decima pars
sign ficaverat holocaustorum numerum , nunc cori. In agnorum autem sex sacrificio certa mensura
infert , holocaustum hoc offeret princeps Do non ponitur, • sed quantumcumque dederit manus
mino in die sabbati. » Offeret autem non per se, sed cjus, » qui offert, hoc est, pro operum qualitate at
per sacerdotes, de quibus scriptum est : « Et facient que mensura: olei autem hin offeret per singula ephi,
sacerdotes holocaustum ejus et pacifica ejus. Sex, hoc est oleum quod sibi quinque virgines præpara
inquit, agnos immaculatos et arietem immaculatuin, , verunt, ut ungat similam sive commisceat, et omnis
ita ut sacrificium arietis mensura ephi sit, quæ he olHatio Dei plena sit lumine veritatis, et exhilaretur
braice appellatur epha. Sex autem agnis sit sacrifi facies offerentis oleum. Die àutem Kalendarum, hoc
cium, quod offerre potuerit manus ejus, qui offert, est, die tricesimo, quando primogenita et Levitæ
et per singula ephi, erit olei mensura quæ appellatur numerantur in lege, præter omnem Israel, de quibus
hin: Kalendaru:n autem, hoc est, neomeniarum dies, supra diximus, offertur vitulus de armento immacu
hoc habebit privilegium amplius a die sabbati, ut latus, super quo plenius in priori capitulo disse
vitulus immoletur de armento sive taurus immacu ruimus : et agni sex et arietes immaculati, et cætera
latus. Cætera autem, id est sex agni immaculati, et qn;e offeruntur in sabbatis ut æternam requiem
aries immaculatus, et sacrificia eorum ritum sabbati consequamur, et mereamur audire : « Euge, serve
possidebunt. Ita duntaxat, ut sicut in ariete ephi offer bone, quia in paucis fidelis fuisti, super multa te con
1045 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 104

stituam, inira in requiem domini tui (Matth. xxv); » A (Philip. iii). » Statimque quasi perfectus loquitur:
et non solum ad portam interioris atrii pervenire, * Unum autem posteriorum obliviscens, ad ea quæ
ged etiam penetralia ejus intrare possianus et illud in priora sunt me extendens, juxta propositum per
opere possidere, • Plantati in domo Domini, in atriis sequor ad bravium supernæ vocationis: quotquo:
domus Dei nostri florebunt (Psal. xci). » ergo perfecti hoc sapimus (Ibid.). » Quomodo enim
« Cumque ingressurus est princeps, per viam vesti potest stare sententia, ut qui dixerat non quia jam
« buli portæ ingrediatur et per eamdem viam exeat. accepi, aut quia jam perfectus sim, audeat dicere •
w Et cum intrabit populus terræ in conspectu Domini Quotquot ergo perfecti hoc sapimus? Ex quo perspi
in solemnitatibus, qui ingreditur per portam Aqui cuum est omnem hominem et universam creaturam,
lonis ut adoret, egrediatur per viam portæ meri quamvis ad perfectionem venerit, tamen indigere
dianæ. Et qui ingreditur per viam portæ meridianae, misericordia Dei et plenam perfectionem ex gratia,
egrediatur per viam portæ Aquilonis. Non reverta non ex merito possidere. Præcipitur itaque populo
tur per viam portæ, per quam ingressus est, sed terræ, * ut si ingreditur per portam Aquilonis ut
e regione illius egredietur. Princeps autem in me adoret, egrediatur per viam portæ meridianæ. » Quis
dio eorum : cum ingredientibus ingredietur, et est iste popülus, cui hòc præcipitur? Nempe genti
cum egredientibus egredietur. Et in nundinis et in B lium, ut qui derelinquens portam Aquilonis, a quo
solemnitatibus erit sacrificium ephi per vitulum et exardescunt mala super terram, ingressus fuerit
ephi per arietem. In agnis autem erit sacrificium templum, non egrediatur nisi per 7iam portæ meri
sicut invenerit manus ejus, et olei hin per singula dianæ ad portam luminis, ad portam caloris, ad
ephi. » Princeps ille, de quo supra dictum est, portam in qua sponsus cubat in meridie. Denique
• Et intrabit princeps per viaim vestibuli portæ de dicitur in eodem Cantico canticorum : • Surge,
foris: per eamdem portam ingrediatur et per eam Aquilo; et veni, Auster (Cant. iv). » Qui vero ingre
dem egrediatur; 5 liberi enim arbitrii est, et po ditur per viam portæ meridianæ, egrediatur per
testatem habet ponendi animam suam (Joan. x), et viam portæ Aquilonis; quisnam ille est populus? sci
rursum resumendi eam , et tam ad nos veniens, licet Judæorum, qui derelinçjuens portam viæ luminis,
quam ad cœlestia conscendens, eadem majestatis suæ vadit ad portam Aquilonis de quo dicitur : • Aquilo
utitur libertate, denique non quærit mundinas, nec ventus durissimus (Eccli. xliii); » nam et olla Je
solemnitates, nec differentiam ullam observat die remiæ a facie aquilonis accenditur (Jer. 1). Dicamus
rum , quia omne tempus ei festivitas est. Populus et aliter. Per. portam Aquilonis ingreditur, qui pec
autem in nundinis tantum et in solemnitatibus in cata dimittit : et egreditur per portam meridianam,
greditur et egreditur, et non per eamdem viam, sed qui virtutes sequitur. E contrario, si justus lapsus
per alteram atque alteram : scriptum est enim: • Et fuerit in peccatis, ingreditur quidem per portam
cum intrabit populus terræ in conspectu Domini in meridianam, sed egreditur per viam portæ Aquilonis.
solemnitatibus, qui ingreditur per portam Aquilonis « Princeps autem, inquit, in medio eorum erit, ,
ut adoret, egrediatur per viam portæ meridianæ; » et ingredientium scilicet et egredieutium, juxta illud
qui ingreditur per viam portæ meridianæ, egredia quod scriptum est : « Medius inter vos stat, quem
tur per viam portæ Aquilonis, non revertetur per vos ignoratis (Joan. 1). » Et Apostolus : • An ignoratis
viam portæ per quam ingressus est, sed e regione quohiam Christus in vobis est (II Cor. xiii)? » Sin
illius egredietur. Quod non solum his præcipitur, autem ignorantibus dicitur, quod medius inter eos
qui egrediuntur de Sodomis, et dicitur eis, • ne stetit Christus, quanto magis scientibus ! Sed cum
respicias retrorsum (Gen. xrx), » neque illis qui inter scientes Christus steterit, tunc corpus mortuum
manum nuittunt ad aratrum, ut non respiciant ea fiet propter peccatum, et spiritus vivens propter
quæ post tergum sunt, sed in domo quoque Domini justitiam. Ingreditur autem princeps cum ingredien
constitutis jubetur, ne post terga respiciant, et rever tibus, et egreditur cum egredientibus, utrorumque
tantur ad egena et infirma elementa, et incipientes virtutis atque peccati testis assistens. In nundinis
spiritu, carne consumantur, sed ut de spiritalibus ergo et in solemnitatibus, sabbatorum videlicet et
quoque ad majora procedant et dicant cum Apostolo Kalendarum, et universæ festivitatis, de qua in an
(Philip. iii): « Præteritorum obliviscens et in priora terioribus locuti sumus, tam in vitulo, quam in
me extendens, » ut nequaquam ex parte cognoscant ariete singula ephi offeruntur in sacrificio. In agnis
et ex parte prophetenl (I Cor. xiii), sed veuiant vero non erit certus numerus, nec voluntati dimis
ad perfectum, juxta eam tamen perfectionem, quam sum arbitrium, sed viribus quis utetur et bono con
potest capere humana natura, ut intelligamus illud scientiæ , ut quantum potest, non quantum vult
evangelicum : « Et vos cum omnia feceritis dicite, offerat: et super omnia olei hin per eplui singula, ut
Servi inutiles sumus, quod debuimus facere feci ungatur simila et lucerna accendatur in conspectu
nius (Luc. xvii). » Unde et Apostolus in eadem Epi Domini, et qui eo utitur possit dicere : ¢ Ego autem
stola de duabus loquitur perfectionibus; quasi im sicut oliva fructifera in domo Domini (Psal. li). »
perfectus enim scribit: “ Non quia jam accepi et « Cum autem fecerit spontaneum holocaustum aut
quasi jam perfectus siin : persequor autem si ap t pacifica voluntaria Domino, aperietur ei porta quæ
preliendam, in quo et comprehensus sum a Christo • respicit ad orientem, et faciet holocaustum suum,
1035 COMMENT. IN EZECHIELEM.— LIB. xix. M046.

• et pacifica sua, sicut fieri solet in die sabbati, et A faciet illum, » per singula videlicet mane, quando,
« egredietur claudeturque porta postquam exierit. Orto sole, lucis exordium est, de quo mane David
« Et agnum anniculum immaculatum faciet holo loquitur in psalmo : • Mane exaudies vocem meam :
« caustum: quotidie Domino. Semper mane faciet mane assistam tibi et videbo(Psal. v). » Mane depre
« illud. Et sacrificium faciet super eo cata mane, catur, qui in lucida degere conversatione dignoscitur.
* mane sextam partem ephi, et de oleo tertiam Tunc enim mane dicimus, quando discussis tenebris
* partem hin, ut misceatur similæ. Sacrificium Do clari luminis adventus infulserit. Ecclesia enim, quæ
* mino legitimum juge atque perpetuum. Faciet se cognoscit habuisse tenebras peccatorum et de
• agnum et sacrificium et oleum cata mane, mane nocte mundi istius congregata, tunc se exaudiri
« holocaustum sempiternum. » (Hieron.) Ubi nos le merito credit, cum in lucem coelestis conversationis
gimus immaculatum, et in Hebraico scriptum est erupit: repetit quoque mane, quod necessario men
thamin. Aquila perfectum interpretatur : et ubi Se tem lucidam beneficio Domini astare sui semper
ptuaginta manaa, Theodotib sacrificium, Aquila et orationibus sentiebat. Et intuere, quare mane dictum
Symmachus, donum transferunt. Pro eo autem quod est, scilicet cum in ipso exordio bonorum actuum
nos diximus spontaneum, Septuaginta êuo)oyiav, id veritatem coeperit mens clarificata cognoscere : ne
est, confessionem verterunt, et pro principe ducem : B putares post peccatum moram fieri, qua potuisset
hoc enim nasi significat. Adhuc autem sermo de audiri, sicut Ezechiel propheta dicit: • Impius qua
principe est, de quo Isaias loquitur : « Ecce testimo cunque die se averterit ab impietate sua, omnes im
nium in gentibus, dedi eum principem et praecepto pietates ejus non erunt in memoriam (Ezech. xviii). »
rem in gentibus (Isa. lv). » Et Ezechiel : « Et ego Astare est enim præsentem semper assistere. Per
Dominus eroeis in Deum(Ezech. xxxiv). » Et David: hoc autem verbum religiosæ devotionis continuitas
• Princeps in medio eorum (Psal.civ ). » Cum igitur indicatur. Ille siquidem bene dicitur Deo astare,
iste princeps fecerit spontaneum, et dixerit , volun qui dignus potest ejus conspectibus apparere, sicut
taria, sive spontanea, oris mei, beneplacita fac, Elias de se dixit : Vivit' Dominus, in cujus con
Domine (Psal. cxviii); » Spontaneum autem holo spectu adsto. Supra dixit: exaudies hic additur : et
caustum, ut totum se offerat Deo, et pacifica volun videbo; quoniam in illa resurrectione ipsum conspi
taria, quod in prioribus non invenitur. Scriptu»n ciet, cui hic sanctis orationibus supplicavit. Qui
est enim : • Et facient sacerdotes holocaustum ejus sit autem iste agnus immaculatus, sive perfectus et
et pacifica ejus, » et de spontaneis ac voluntariis, anniculus, Isaias plenius docet, dicens: “ Sicut ovis
quibus nunc dicitur omnino reticetur, ut non neces ad victimam ductus est, et sicut agnus in conspectu
sitate faciat, sed voluntate, post holocaustum offerat ' tondentis se sine voce, et non aperiens os suum
pacifica et reconcilietur Deo. Unde et virginitas (Isa. liii). » Et Jeremias : ¢ Ego autem sicut agnus
major est nuptiis, quia non exigitur nec redditur, innocens ductus ad victimam non cognovi (Jer. xi). »
sed offertur. Pro pacificis, quæ Hebraice dicuntur ' Et Joannes Baptista : t Ecce Agnus Dei, qui tollil
selamim, Septuaginta salutaria interpretantur, ut peccatum mundi (Joan. 1). » Iste est agnus, qui im
ipsa reconciliatio pacificorum salus sit offerentis. molatur in Ægypto, de cujus sanguine armantur
Cum ergo hoc fecerit princeps, aperietur ei porta, postes fidei et exterminator excluditur. Anniculus
vel juxta Septuaginta, • aperiet sibi portam quæ autem quia prædicavit annum Domini acceptabilem
respicit ad orientem, » illam videlicet portam de qua et diem retributionis. Nec miretur lector, si idem et
scriptum est : • H;ec porta Domini, justi intrabunt princeps est, et sacerdos et vitulus, et aries et agnus,
per eam (Psal. cxvii). » Et unde oritur sol justitiæ. cum in Scripturis. sanctis pro varietate causarum
« Et faciet, inquit, holocaustum suum et pacifica legamus eum Dominum, et Deum, et hominem, et
sua, » de quibus nunc diximus: Faciet autem, quia prophetam, et virgam, et florem, et radicem, et
spontaneum sacrificium est, et non alii pro eo facient principem, et judicem, et regem, justum et justi
sacerdotes, videlicet sicut fieri solet in die sabbati. tiam, apostolum, et episcopum, brachium, servum,
Ergo omni tempore holocaustum et pacificum, quod unigenitum, pastorem, filium et puerum, unigeniturú
offertur voluntarie, reseratam habet portam Domini, et primogenitum, ostium, viam, angelum, sagitiam
nec observat sabbatum, sed omnes dies ei reputantur et sapientiam, et multa alia : quorum omnium si
in requiem. Denique postquam obtulerit holocaustum voluero testimonia dicere, proprio libro indigeiit. In
et pacifica , statim egreditur et clauditur post eum holocausto itaque istius agni immaculati et anniculi,
janua, sive claudit januam, ut servetur principi pri qui mane semper offertur, faciet ipse princeps sacri
vilegium suum nec sacrificio ejus populi misceantur. ficium sive manaa, et similam, sive donum mane,
Et quia generaliter dixerat , spontaneum holo mane sextam partem ephi, subaudiuur similæ : sexta
caustum , aut pacifica voluntaria Domino , » nec autem pars ephi dimidius modius est. Si enim ephi
apposuerat taurum sive vitulum, arietem vel ovem decima pars cori est, id est tres modii, nulli dubium
hircumque pro peccato, docet, quod sit ipsum ho quin sexta pars ephi dimidium faciat modium. De.
locaustum. * Agnum, inquiens, anniculum, immacu oleo quoque mensuræ him, tertia pars offertur, ut
latum faciet holocaustum, » et non certis diebus, misceatur sive aspergatur similæ sacrificium Domino
sed quotidie; » nec qualibet hora, sed mane • mane legitimum juge atque perpetuum quod nulla iutet
 4047 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 1048

n;ittitur die, sed omni tempore orto sole semper of- A Dispergit ergo populum Dei et aufert ab eo pos
fertur ut impleatur, quod in fine eapituli liujus po sessionem fidei sempiternam, qui aliena dona, vel
nitur: faciet agrium in sacrificium et oieum mane
mane holocausttim sempiternum.
v Hæc dicit Dominus I)eus : Si dederit princeps
• sive dux donum aiicui de filiis suis, hæreditas ejus
• filiorum suoruin erit, possidebunt eam hæreditarie.
• Sin autem dederit legatum de hæreditate sua uni
w servorum suorum, erit illius usque ad annum re
• missionis , (pro quo Theodotio ipsum verbum
Hebraicum posuit deror), « et revertetur ad principem.
• Hæreditas autem ejus filiis ejus erit. Et non accipiet
« princeps de hæreditate populi per violentiam, et de
• possessione eorum, sed de possessione sua hæredi
* tatem dabit filiis suis, ut non dispergatur populus
• meus unusquisque a possessione sua. » (Hieron.) B , atriola disposita quadraginta cubitorum per lon
IIuc usque sermo de principe, nunc de hæredibus ejus
præcepta tribuuntur, imo de donis, hæreditate atque
legatis, quibus dare debeat, et quorum sit vel ad tena
pus vel æterna possessio. Si, inquit, filiis suis dederit
vèl donum,vel hæreditatem, ipsi possidebunt eam, quia
eis successionis jure debetur, et de alio ad alium non
potest transire possessio. Sin autem dederit uni ser
vorum suorum legati nomine, tandiu habebit pos
sessionem, quandiu vel septimus annus remissionis,
qui dicitur deror vel Jubilæus, hoc est, qtiinquage
simus atveniat,*quando omnis emptio atque donatio
revertitur ad priores dominos, ita ut servus usum
habeat pro tempore, et proprietatem possessionis
filii principis. Quod autem sequitur : « Et non acci
piet princeps de hæreditate populi per violentiam, , C trionem videlicet et ad occidentem, hanc habente
sive, ut Septuaginta transtulerunt, aut opprimat eos;, Scriptura sancta consuetudinem, ut pro situ terræ
vel, ut Aquila et Symmachus, • ut aflligat eos atque Judææ semper mare occidentem vocet. Et conside
contristet; » sed de possessione sua hæreditatem
dabit filiis suis : suggillat non solum illius temporis
sacerdotes, et principes, sed nostros quoque, qui
ditiores fiunt sacerdotii dignitate, et præter ea, quæ
sibi Domini dispositione debentur, toflunt a paupe
ribus per violentiam, vel sub honoris nomine divites
spoliant, ut ipsis quoque filiis suis quibus paterna
debetur hæreditas, nihil debeant derelinquere, nisi
quod sibi a parentibus derelictum est. Ergo qui
ditior est sacerdos, quam venit ad sacerdotium,
quidquid plus habuerit , non filiis debet dare, sed
pauperibus, et sanctis fratribus, et domesticis fidei,
qui vincunt merita liberorum, ut reddat ea quæ Do
mini sunt Domino suo, qui loquitur in Evangelio :
« Quidquid uni justoruin feceritis, mihi fecistis
(Matth. xxv). » Ipse enim in pauperibus suscipitur
hospitio, visitatur in carcere, nudus tegitur, sitiens
bibit, saturatur esuriens, ut non dispergatur po
pulus meus a possessione sua. Si enim licentiam
habuerit princeps, vel accipere, vel rapere, vel sub
figura honoris tenere, quæ non sunt sua, et liberis
derelinquere, populus, qui in nomine Dei fuerat
congregatus, dispergetur in partes, atque lacerabi
tur, sive juxta legem, ne paulatim alterius hæredi
tas transeat ad alium, et pereat funiculus divisionis,
per quem forte ad unumquemque venit hæreditas.
bona, vel rapina, vel adulatione, vel blanditiis, vel
præcepto religionis filiis fratribusque et consangui
meis dereiinquit.
t Et introduxit me per ingressum, qui erat ex la
* tere portæ in gazophylacia sanctuarii ad sacerdo
¢
tes, qui respiciebant ad aquilonem, et ecce erat
« ibi locus vergens ad occidentem et dixit ad me: Iste
est lócus ubi coquent sacerdotes pro delicto, ubi co
quent sacrificium ut non offerant in atrium exterius,
ét sanctificetur populus. Et eduxit me in atrium
exterius et circumduxit me per quatuor angulos
atrii. Et ecce atriolum erat in angulo atrii, atriola
singula per angulos atrii. In quatuor angulis atrii
gum, et triginta per latum. Mensuræ unius quatuor
erant, et paries per circuitum ambiens quatuor
atriola, et culinae fabricatae erant subter portic:s
per gyrum. Et dixit ad me : Hæc est domus culi
narum in qua coquunt ministri domus Domini vi
ctimas populi sive victimam. » (Hieron.) Hoc enim
Hebraice significat Zeba : vir qui cálamum tenebat
manu, et funiculum cæmentarii quo ædificium me
tiretur, « introduxit, inquit, me per ingressum, qui
erat ex latere portæ, » vel post tefgum portæ, nec
posuit cujus portæ orientalis australis aut alterius pla
g e, sed reliquit incertum, ut irem ad locum sanctua
rii, t et in gazophylacia , sive cubicula sacerdotum,
quæ respiciebant ad aquilonem et ad mare, ad septen
randum quod locus sacerdotum, ubi pro delicto sive
ignorantia et pro peccato coquuntur sacrificia ne
cruda offerantur in atrium exterius,.ad aquilonem
et occidentem positus sit, unde ventus frigidissimus
oritur, et ubi solis lumen occumbit. Ex quo ostenditur
quidquid ad edulium pertinet, vel pro errore esse,
vel pro peccato; sin autem et pro ignorantia offertur
sacrificium, quanto magis pro delicti conscientia !
Unde et Job offerebat mane quotidie hostiam pro
filiis suis, timens ne per ignorantiam deliquissent
(Job. I). Qiiod autem sequitur, * ut non offerant in
atrium exteritis et sanctificetur populus, qui sancti
fieationi non fuerat præparatus : » illud significat ne
facile non sanctificatis sancta tribuainus, nec mitta
inus juxta Evangelium margaritas ante porcos, nec
demus sanctum canibus. Denique Moyses tribus die
hus ab omni immunditia et ab uxorum complexu
vult populum sanctificari (Exod. xix), ut accedat ad
montem Sina, et sanctificatus sancta suscipiat. Si
aiitem accessuri ad audienda et suscipienda verba
I)ei sanctificari jubentur ab uxoribus, manifestum
est in lege illud apostolicum contineri : . Nolite frau
dare invicem, nisi forte ex consensu ad tempus, ut va
cetis orationi (I Cor. vii), » et ex consensu abstinendum
ab uxoribus ut vacemus orationi. Post hæc scriptum
est : • Et eduxit me in atrium exterius, et circum
1039 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XIX.
duxit me per quatuor angulos atrii. Et ecce atriolum A victimas populi : populi qui'em victimæ, quæ offe
erat in angulo atrii, atriola singula per angulos atrii; »
in quatuor atriolis anguli atriola disposita. llle vir
quem sæpe commemorat, eduxit eum de loco sacer
dotum, qui vergebat ad aquilonem, sive qui erat
separatus, ubi coquunt sacerdotes pro delicto et pro
peccato vel ignorantia. Eduxit autem in atrium ex
terius. Ex quo intelligimus illud atrium de quo egres
sus est fuisse interius, et multa esse atria in Scriptu
ris sanctis de quibus legimus : ¢ Qui statis in domo
Domini, in atriis domus Dei nostri (Psal. cxxxvi). »
Et in Joanne : w Et alias oves habeo quæ non suut
ex hoc atrio, et illas oportet me adducere, et vocem
meam audient, et fiet unum atrium et unus pastor
(Joan. x). » Hoc enim Græce σύλη significat, quod
I.atina simplicitas in ovile transtulit.
Quando autem dixit ex hoc atrio, ostendit esse et
aliud quod vel in gentium turba ad distinctionem
Israel, vel in cœlis ad separationem terreni atrii de hujusmodi culinarum significationem non incongrue
monstratur, et pro qualitate meritorum unicuique
officio atrium delegatum : super quo in anterioribus
plenius disputatum est. Hoc autem atrium de quo
nunc sermo est, per singulos angulos quatuor habe
l)at atriola, quæ Sepluaginta minora vocant, et nos
pro facilitate sensus ùroxopto rizôs atriola diximus.
Quadraginta cubitorum, erat per longum et triginta
per latum, de quibus numeris in hoc eodem propheta siam, quia ipsa est ante coeli introitum collocata,
disputasse me memini, quod aliud ad tribulationes et
angustias, aliud ad perfectam referatur ætatem. Unde
quadraginta diebus Moyses et Elias et Dominus atque
Salvator in eremo jejunarunt. Et ad sacerdotale C
officium non post vicesimum quintum ætatis an
num, sed post tricesimum accedunt. Quamobrem et
Doninus triginta annorum erat cum venit ad bapti
smum. Et in hoc eodem propheta tricesimus annus
ponitur in exordio. Ubi igitur cibi, ibi et angustia
atque tentatio per quæ parantur cibi : et, ubi per
fecii viri venerimus ad ætatem, ibi calcanda sunt om
nia et dicendum : « Habentes victum et vestitum his
contenti sumus (I Tim. vi); » et : « Si dederit mihi
Dominus cibum ad vescendum, et vestem ad ope
riendum (Gen. xxviii), » vel certe illud : « Esca ven
tri, et venter escis, Deus autem et hunc et illas de
struet (I Cor. vi). » Neque in futuro manducabimus
et bibemus, sed illo vescemur pane qui de coelo de
scendit (Joan. vi). De quo in Psalterio canitur : D sensibiliter in Ecclesia fieri, ignique tradi quæcun
v Panem angelorum manducavit homo (Ps. Lxxvii); »
et : • Meus cibus est, ut faciam voluntatem ejus qui
me misit (Joan. iv). » Quod autem mensura una
atriolorum erat quatuor, quæ atrii majoris angulos
possidebat, quatuor mundi significat plagas, quo!
in sudore vultus nostri comedamus panem (Gen. 111),
et omr.is labor ventri stercorique proficiat, quæ qua
tuor atriola vel unus paries ambiebat. Et culin;e fa
bricatæ erant subter porticus per gyrum , vel pro
pinqua habebant accubita, ut ubi cibi, ibi et mensa
rum præparatio. Et ne forsitan ignoraret Propheta
quid essent, quæ cerneret, dixit ad eum : Hæc est
domus culinarum in qua coquent ministri Domini
1050
runtur pro delicto sive peccato et ignorantia, sunt
aliimeuta et refrigeria sacerdotum, ut meminerint
nihil se aliud debere appetere, cum etiam in templo
carnes ad eorum refrigeria præparatæ sint. (MAUR.)
Legitur siquidem in Levitico ubi commemoratio fit
consecrationis Aaron et filiorum ejus in sacerdotium
de coctione carnium consecratarum ad usum eorum
dem sacerdotum, ita præcepisse Moysem atque di
xisse : « Coquite carnes ante fores tabernaculi et ibi
comedite eas, panes quoque consecrationis edite, qui
positi sunt in canistro, sicut præcepit mihi Dominus
dicens : Aaron et filii ejus comedent eas. Quidquid
autem reliquum fuerit de carne et de panfbus, ignis
consumet. De ostio quoque tabernaculi non exibitis
septem diebus usque ad diem quo complebitur tem
pus consecrationis vestræ : septem enim diebus fini
tur consecratio (Levit. viii). (Isid.) Quod etiam ad
pertinet. Praecipua quoque nunc legislator providit
ac diserevit mysteria et figuraliter per ea quæ nunc
contemplatus est tradidit, intra Ecclesiam eam per
fici, et nullatenus profanorum visibus et auribus
publicari, nec cuilibet volenti profanandi ea esse
facultatem. Unde quia tabernaculum testimonii Dei
cœlum esse, atrium autem tabernaculi hujus eccle
ipsa Jerusalem quippe cœlestis tenet imaginem sicut
olim prædiximus. In ea carnes sacrificii coqui prae
cepit. Ait enim : • Præcepit eis dicens : Coquite car
nes anle fores tabernaculi, et ibi comedite eas. »
Quomodo ergo in his non admiranda sit sapientia
spiritus? Nullam quippe dubietatem hujusmodi in
tellectui dereliquit. Propterea carnes cum panibus
comedi præcipiens, ut nos intelligeremus illud ab eo
mysterium dici, quod simul panis et caro est sicut
corpus Christi, t panis vivus, qui de coelo descen
dit. » Et hoc ideo ut illic absolute inystica coena de
beret celebrari. -
Aaron autem et filii ejus illud recte comedent.
Nisi enim Christus rogatus ore sacerdotum ipse ve
nerit, et coenam sanctificaverit et miliaverit, ea quæ
aguntur nullatenus sacrificium Dominicum fiunt.
Sed hoc quod reliquum est de carnibus et panibus
in igiie incendi præcepit: quod nunc videmus etiam
que remanere contigerit inconsumpta. Ergo ex hoc
quod agitur sensibiliter, significatio cujusdam intel
ligibilis rei eis qui intendunt provenit, ut quando
ad comestionem sacrificii deficimus, et comedere
illud inlegra non possumus, mente forsan lassescente
sive deficiente, utrum ea quæ videntur corpus opor
teat intelligi Domini, in quod oculis nec angeli pos
sunt prospicere, non relinqui, sed etiam tradi ea
igni oportet spiritus, ut ea comedat quæ nobis sunt
ex infirmitate inesibilia : quomodo autem comedat,
cum cogitaverimus, virtuti spiritus esse possibilia,
ea quæ nobis impossibilia videntur.
1051 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 1032
CAPUT XLVII.
A cum silentio (Isa. viii), » de quibus loquitur Isaias :
De aquis multis quæ procedunt de templo, de gratia ba * Haurietis aquas de fontibus Salvatoris (lsa. xii). ,
ptismi, de divisione terræ, quam hæréditarie àccepit Is Et Psalmista : « Benedicite Domino de fontibus Israel
rael: deporta civitatis, cujus nomen est domus Judæ.
(Psal. lxvii). » Et idem Isaias de Domino Salvatore:
« Et convertit me ad portam domus, et ecce aquæ « Iste, ait, habitabit in excelsa spelunca petræ for
egrediebantur subter limen domus ad orientem. tissimæ, panis ei dabitur, et aqua illius fidelis : eru
Facies enim domus respiciebat ad orientem. Aquæ pit enim in deserto aqua et vallis in terra sitienti
autem descendebant in latus templi dextrum ad (lsa. xxxiii). » Diciturque credentibus : « Nolite ui
meridiem altaris. Et eduxit me per viam porte mere, quoniam redemi te; meus es tu, et si transieris
aquilonis, et convertit me ad viam foras portam per aquam, tecum ego sum (Isa. xLiii). » Et rursum:
exteriorem, viam quæ respiciebat ad orientem. * Qui sititis, ite ad aquam (Isa. lv). » Et per Jeremiam
Et ecce aquæ redundantes a latere dextro cum loquitur Deus: “ Duo mala fecit populus meus, me
egrederetur vir ad orientem, qui habebat funiculum dereliquit fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi lacus
in manu sua, et mensus est mille cubitos, et trans qui aquam continere non possunt (Jer. 11). » Sicnt
duxit me per aquam usque ad talos. Rursumque igitur legimus in bonam partem aquas, quæ egre
mensus est mille, et transduxit me per aquam usque B diuntur de limine templi et referuntur ad doctrinam
ad genua. Et mensus est mille, el transduxit me Ecclesiae, sic sunt aquæ amaræ et aquæ pessimæ, ad
per aquam usque ad renes. Et mensus est mihle quas Jeremias propheta nos prohibet accedere di
torrentem quem non potui pertransire, quoniam cens: “ Quid vobis et viæ Ægypti ut bibatis de aquis
intumuerant aquæ profundi torrentis, qui non po Geon (Jer. ii), » quæ Hebraice dicuntur sior, id est,
terat transvadari. » (Hieron.) Pro quo Septuaginta turbidæ atque coenosæ? De quibus iratus super hære
transtulerunt : « Et mensus est mille et non poterat ticis loquitur Deus : « Ecce ego cibabo eos angustiis,
pertransire, quoniam ferebatur aqua instar præci et dabo eis potum aquam fellis (Jer. ix), » in qua
pitis torrentis, qui transiri non potest. « Aquæ istæ, draco regnat Ægyptius, qui dicit : « Mea sunt flu
quæ egrediebantur subter limen domus, id est tem mina, et ego fcci memetipsum (Ezech. xxix), » qui
pli non ferebantur ad aquilonem et ad occidentem, omne excelsum videt, et ipse est rex eorum qui in
sed ad orientem. Et in latere templi dextro, id est aquis sunt. Unde vir ecclesiasticus Dominum depre
ad meridiem, ipsamque meridiem non cujuslibet catur et dicit : t Salvum me fac, Domine, quoniam
loci, sed altaris. Ex quo perspicuum fit sacras esse intraverunt aquæ usque ad animam meam. Infixus
aquas et Salvatoris nostri significare doctrinam, sum in limum profundi et non est substantia; verai in
juxta illud quod scriptum est : • De Sion egredietur C altitudinem maris, et tempestas demersit me (Psat.
lex, et verbum Domini de Jerusalem (Isa. ii). » Lxviu). » Et iterum : ' Liberer ab his qui oderunt me
Et in alio loco * , Repleta sunt omnia scientia Do et de profundo aquarum. Non me præcipitet ueim
mini, sicut aqua multa operiens mare (Isa. xi). » De pestas aquæ, nec absorbeat me profundum, neque
his aquis et Zacharias propheta vaticinatus est di urgeat super me puteus os suum (Ibidem xv). Et in
cens : • In illo die egredietur aqua vivens de Je , alio psalmo : ' Nisi quia Dominus erat in nobis, dicat
rusalem, et medium ejus in mare primum, medium nunc Israel , nisi quia Dominus eratein nobis. Cum
autem illius in mare novissimum (Zach. xiv). » De exsurgerent homines in nos, forsitam vivos deglutis
his aquis et ad Samaritanam Dominus loquebatur : sent nos. Cum irascerelur furor eorum super nos,
« Si scires quis est qui dicit tibi, Da mihi bibere, tu forsitan aqua absorbuisset nos ( Psal. cxxiii). » Et
forsitan petisses eum, et dedisset tibi viventem aquam sponsa in Cantico canticorum : « Aqua mulla non
(Joan. iv). » Et iterum : s 0mnis qui bibit de aqua poterit restinguere charitatem, et flumina non de
ista sitiet denuo : qui autem biberit ex aqua quam mergent eam (Cant. viii). » Ista est aqua de qua dicit
ego dabo ei, non sitiet in æternum (Ibid.). » Et in 0see : « Contempsit me Galaad civitas, quæ operatur
templo clamabat atque dicebat: « Si quis sitit, ve vanitates conturbans aquam; et fortitudo ejus viri
miai ad me et bibat : qui credit in me, sicut dicit piratæ (0se. vi). » Quæ aqua alio nomine vocatur
Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquæ vivæ. Mara, hoc est amaritudo, in qua lignum crucis miui
lloc autem dixit de spiritu quem accepturi erant tur, et amara vertentur in dulcia. Considera legem
credentes in eum (Joan. vii). » Istæ sunt au]uæ de Moysi, si intelligitur juxta sensum carneum Judæo
quibus Propheta loquebatur in psalmo*: « Super rum, quomodo amara sit, effodiens oculum pro oculo,
aquas refectionis educavit me (Psal. xxii). » Et Eze - dentem pro dente, Judam in Thamar fornicatione
chiel : « Assumam vos de gentibus et de terris et et Osee junctum fornicariæ, Jeremiae rspi;»μα, Mosi
aspergam super vos aquam muudam, et mundabimini uxorem Æthiopissam et interfectionem Ægyptii, et
ex omnibus immunditiis vestris, apparuerunt enim mille alia, quæ si intelligamus juxta occidentem litte
fontes aquarum (Ezech. xxxvi). » Et in nonagesimo ram, et non juxta spiritum vivificantem, amara sunt,
secundo psalmo canitur : « Elevaverunt flumina,Do el lectorem suum non tam ædificant quam destruunt.
mune elevaverunl flumina voces suas a voci Istæ igitur aquæ, quæ egrediuntur de templo Domini,
lus aquarum multarum, mirabiles elationes maris pergunt ad orientem, et descendunt in latus templi
(Psal. cxii). » Istæ sunt aquæ Siloe, t quæ vadunt dextrum, ad altaris meridiem, ubi sponsus convivas
1055 ('OMMENT. IN EZECHIELEM. —- Lli3. XiX. 1054

suas pascit et accubat. Quod autem sequitur : i Et A , quem non potui pertransire, » multo melius quam
eduxit me per viam portæ aquilonis, et convertit ad Septuaginta, qui dixerunt , quem non potuit per
viam foras portam exteriorem, viam quæ respiciebat transire. » Propheta enim et omnis humana natura
ad orientem, illud latenter ostendit, quod statim ad post lumbos torrentem cogitationum et incentiva in
portam orientalem perveiiire non possumus, nisi per corde vitiorum non potest pertransire. Wir autem
viam port;e aquilonis longo circuitii perveniamus ad ille, qui indutus erat baddim et ductor prophetæ, li
eam. Nisi enim venjum frigidissimum vicerimus quido pertransiit, a qui peccatum non fecit, nec dolus
calore fidei, et calcaverimus regiones ejus, ut implea inventus est in ore ejus (I Petr. ni). » Causasque
tur illud in nobis apostolicum : a Deus autem conte reddit cur propheta mille quartos cubitos non po
ret Satanam sub pedibus vestrisvelociter (Rom. xvi);» tuerit pertransire : « Quoniam, inquit, intumuerant
portam per quam egrediuntur aquæ et sunt a latere aquæ profundi torrentis, qui non potest transva
dextro. ingredi non valebimus. Etnota quod aquæ istæ, dari. » Et quomodo scriptum est gloriante pro
quæ egrediumtur per portam orientis, intantum lævas pheta : « Torrentem pertransiit anima nostra? »
partes fugiunt, ut a dextris altaris ad meriliem per Sed facile solvitur si sciamus pro hoc scriptum in
gere describantur: • Wir autem, inquit, ille qui ha Hebræo : « Torrens pertransiit animam meam. » De
bebat funiculum in manu, cum me duxisset per por B hoc torrente et Isaias loquitur : « Ecce ego inclino
tam aquilonis forinsecus ad viam quæ respiciebat super eos sicuti fluvium pacis, et sicut torrentem .
orientem, et ipse quoque esset in eodem loco, mensus inundantem gloriam. » Et in tricesimo quinto psalmo
est ejusdem aquæ mille cubiuos, et transduxit me per de sanctis dicitur: « In protectione alarum tuarum
aquam usque ad talos, » quos Aquila et Symmachus sperabunt, inebriabuntur ab ubertate domus tuæ, et
et Theodotio &vrpayâ)ovc interpretati sunt, pro qui torrente , deliciarum tuarum potabis eos, quoniam
bus Septuaginta transtulerunt, sed transibit in aquam apud te est fons vitæ ; » et in centesimo vicesimo
remissionis. Quod intelligere possumus prima quinto: « Converte, Domine, captivitatem nostram
hominum significare peccata, quae ingredientibus sicut torrens in austro ; » et super Salvatore : ¢ De
nobis aquas Domini dimittuntur, el baplismi osten torrente in via bibat (Psal. cix). » Quis enim homi
dunt gratiam salutarem, et initia sunt profectut»m. mum gloriari potest castum se habere cor ? vel ad
Denique ad talos, usque pertingunt, qui plantæ calca cujus mentem per oculorum fenestras mors concupis
neoque vicini sunt, qui patet morsibus colubri, di centiæ non introivit, et ut parum dicam, animi titil
cente Domino : « Tu ejus observabis caput, et ipse latio? c Mundus enim in maligno positus est (I Joan.
observabit tuum calcaneum (Gen. iii). » Et in Psal v), » et a pueritia appositum est cor hominis ad ma
terio de Juda dicitur proditore : « Qui edebat panes lum, ut ne unius quidem diei a nativitatis exordio
meos, magnificavit super me supplantationem (Ps. sine peccato sit humana conditio. Unde et David con
xl), » sive calcaneum. Hoc enim Græcum ττίρνα si fitetur in psalmo: t Ecce enim in iniquitatibus con
gnificat. Post mille atilem cubitos, qui perveniunt ceptus sum, et in peccatis concepit me, mater mea
usque ad talum, mensus est alios mille cubitos in (Psal. L). » Non in iniquitatibus matris meæ vel
aqua, v et transduxit me ad genua. » Post remissio certe meis, sed in iniquitatihus humanæ conditionis.
nem siquidem peccatorum et iter profectuum quando Unde et Apostolus dicit : • [ìegnavit mors ab Adam
paululum de terrenis ad altiora conamur ascendere, usque ad Moysen, etiam super eos qui non pecca
flectimus Domino genua, dicente Apostolo : « Ut omne verunt in similitudinem prævaricationis Adæ (Rom.
genuflectatur coelestium et terrestrium et infernorum, v). » (Greg.) Quid namque millenario numero, nisi
et omnis lingua confiteatur quoniam Dominus Jesus collati numeri plenitudo signatur? Vir itaque qui
Christus in gloria est Dei Patris (Philip. ii). » apparuit, mille cubitos metitur, et Proplieta per
Tertio mensus est mille alios cubitos « et transduxit, aquas usque ad talos ducitur. Quia Redemptor noster
inquit, me per aquam usque ad renes. » cum nobis ad se conversis boni exordii plenitudinem
[His enim gradibus ad sublimia pervenimus, quæ tribuit, dono spiritalis sapienti;e prima nostri operis
tamen ipsa sublimia usque ad lumbos et renes per vestigia infundit. Aquam quippe usque ad talos ve
veniunt, ut omnis in nobis ignobilis libido truncetur, nire, est jam nos per acceptam sapientiam deside
et possideamus sanctificationem corporis sine qua ratæ rectitudinis vestigia tenere. Qui rursum mille
nemo videt Deum. Unde et in hoc eodem propheta metitur, et Propheta usque ad genua per aquam du
a pedibus usque ad lambos Deus igneus ceriiitur. citur. Quia cum boni operis plenitudo tribuitur, ad
Indigent enim igne et purgatione opera lumborum, hoc usque nostra sapientia augetur, ut in parvis
dicente justo : v Quoniam lumbi mei repleti sunt il jam actibus minime flectatur. Hinc namque per
lusionibus (Psal. xxxvii), » per quos nobis et in die Isaiam dicitur : « Remissas manus et dissoluta genua
et in noctium phantasmate illudit inimicus. A lumbis erigite, et gressus rectos facite pedibus vestris (Isa.
vero usque ad caput et verticem pretiosissimo mc xxxv). » Aqua ergo ad genua pervenit, cum nos, per
uallo electri fulgore resplendet, ut nihil in se sordi cepta sapientia, perfecte ad boni operis rectitudinem
dum, nihil habeat utilitatis. Unde nunc quarto di stringit. Qui iterum metitur mille, et Propheta per
citur : « Et mensus est mille, » subauditur cubitos quam usque ad renem ducitur : quia videlicet tunc
torrentem, quod Septuaginta non transtulerunt; in nobis plenitudo operis excrescit, quando in nobis
 M055 B. RABANI MAURI ARCIIlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 405G

percepta sapientia omnes quoque, in quantum est A t feret primitiva, quia aquæ ejus de sanctuario egre
possibile, delectationem carnis exstinxerit. Nisi enim * dientur. Et erunt früctus ejus in cibum, et folia
carnis delectatio esset in renibus, Psalmista minime * ejus ad medicinam. » Totum capitulum, quanquam
dixisset, * Ure renes meos, et cor meum (Psal. xxv). » prolixum sit simul, ponere volui, ne sensum legenuis
Aqua igitur ad remes venit, cum dulcedo sapientiæ interrumperem et lectionis ordo divisus in partes au
etiam incentiva carnis interimit, ut ea quæ urere dientis intelligentiam conturbaret. Dicamus ergo
mentem poterant delectationis incendia frigescant. quid nobis videatur in singulis. Vir ille, qui erat
Qui adhuc mensus est mille torrentem, videlicet ductor Ezechielis, commonet prophetam, ut diligen
quem Propheta pertransire non potuit. De quo etiam tius intueatur et videat, et occulta mysteria oculis
dicit : « Quoniam intumuerunt aquæ profundi tor mentis attendat. Vocat autem filium hominis vel in
rentis, qui non potest transvadari. » Percepta nam figura Domini Salvatoris. Etenim Ezechiel interpre
que perfectione operis, ad contemplationem venitur, tatur fortitudo vel imperium Dei : vel certe ad com
in qua scilicet contemplatione dum mens in altum monitionem fragilitatis humanæ, ne obliviscauur con
ducitur sublevata videt in Deo, quia non potest pe ditionis suæ, dum ei magna monstrantur. Et com
netrare quod videt, et quasi tangit ad aquam tor monitum ducit atque convertit ad ripam torrentis,
rentis quam pertransire non valet, quia et intuetur B ut quoniam mediam profunditatem transire non po
. speculando, quod lileat, et tamen hoc ipsum per terat, saltem ea quæ in ripis sunt recognoscat. Cum
fecte non valet intueri, quod libet. Propheta ergo ad que, ait, me convertissem, sive ille me convertisset,
aquam quandoque pervenit, quam non pertransit : qui ductor erat et monitor, ecce in ripa torrentis
quia ad contemplationem sapientiae cum ad extre sive fluvii ligna multa vel arbores plurimæ nimis ex
mum ducitur, ipsa ejus immensitas, quae ex se ho utraque parte. Torrens iste, qui pro aquarum abun
m;inem sublevat ad se humano animo plenam cogni dantia fertur more torrentis et suscipit de cœlo
tionem necat, ut hanc et tangendo amet, et tamen pluvias, de quo in praeterita diximus lectione, ipse
nequaquam pertranseundo penetret. IBeatus igitur a Septuaginta appellatur fluvius, eo quod perpe
Job hæc incrementa virtutum, quia distincte homi tuas aquas habeat, nec de pluviis binc inde collectas,
nibus superno munere tribui conspexit, gradus vo sed vivo et perpetuo fonte manantes. De quo fluvio
cavit : quoniam per ipsos ascenditur ut ad cœlestia multa in Scripturis sanctis legimus, sed inpraesen
obtinenda veniatur. Sacri itaque libri, id est, divini tiarum pauca dicenda sunt, ac primum illud : • Flu
eloquii mcmoriam faciens, dicit : « Per singu'os gra minis impetus lætificat civitatem Dei (Psal. xlv). »
dus meos pronuntiabo illum (Job. xxxi). » Quia ni Et in alio loco : • Flumen Dei repletum est aquis,
mirum ille ad doctrinam Dei veraciter ascendit, qui C præparasti cibum eorum, quia sic est praeparatio
ad obtinendam hanc gradibus sanctæ operationis eru tua (Psal. lxiv). » Rursumque pluraliter : w Eleva
perit, et quasi per singulos gradus suos librum pro verunt flumina, Domine, eléváverunt flumina voces
nuntiat, qui percepisse se ejus scientiam non per suas a vocibus aquarum multarum, mirabiles ela
verba tantummodo, sed etiam per opera demonstrat. tiones maris (Psal. xcii). » Et in lsaia: , Faciam
(IIieron.) Quod cubitos genere masculino et non neu in deserto viam, et in invio flumina (Psa. xliii). »
trali cubita dicimus, juxta regulam Grammaticorum» Et in alio ejusdem loco manifestius: t Apparebit in
et in superioribus docui, non*nos ignorantia hoc facere, Sion fluvius decurrens gloriosus in terra sitienti
sed consuetudine propter simplices quosque et indoctos, (Isa. xxxiii). » Super hunc fluvium erant arbores
quorum in congregatione Ecclesiæ major est numerus. plurimæ ex utraque parte ripæ, ut inter duo scilicet
• Et dixit ad me : Certe vidisti , fili hominis. Et instrumenta, vetus et novum, clausus curreret fluvius.
eduxit me et convertit ad ripam torrentis. Cum Ligna autem multa vel arbores plurimas et multas
• que me convertissem, ecce in ripa torrentis ligna nimis, illas arbitror, quas in paradiso Scriptura
multa nimis ex utraque parte. Et ait ad me : Aquæ commemorat pomis variis abundare. (MAURUs.} Scri
istae, quæ egrediuntur ad tumulos sabuli orientis ptum est enim et in psalmo de beato viro, qui in
et descendunt ad plana deserti inlrabunt mare et D lege Domini meditatur die ac nocte, quod fiat
exibunt, et sanabuntur aquæ. Et omnis anima vi * tanquam lignum quod plantatum est secus decursus
vens, quæ serpit quocunque venerit torrens, vivet, aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo,
et erunt pisces multi satis postquam venerint illuc et folium ejus non decidit, et omnia quæcunque fe
aquæ istæ. Et sanabuntur et vivent omnia ad quæ cerit prosperabuntur (Psal. 1). » Arbor enim ista
venerit torrens, et stabunt super illas piscatores. principaliter intelligitur Dominus Christus, propter
Ab Engaddi usque ad Engallim siccatio sagenarum erucem, quam pro hominum salute suscepit, quae
erit. Plurimæ species erunt piscium ejus sicut merito lignum vitæ dicitur, quando et ibi Dominus
pisces maris magni, multitudinis nimie. In his au Christus, qui est vita nostra, suspensus est, et la
tem, quæ egrediuntur ripas et sunt palustria, non troni in eadem confitenti dictum est : « Amen, dico
sanabuntur, sed in salinas dabuntur. Et super tor tibi, hodie mecum eris in paradiso (Iuc. xxiii). »
. rentem orietur in ripis ejus ex utraque porte omne Quod etiam lignum secus decursus aquarum posi
• lignum pomiferum. Non defluet folium ex eo, et tum, hoc est, juxta doctrinam salutarem ipsius Do
• non deficiet fructus ejus. Per singulos menses af mini, qui ad Samaritanam mulierem in Evangelio
{{)57 COMMENT. IN FZECHIELEM. — LIB. XIX. 1058

ait: « Si scires quis est, qui a te aquam petit, petis- A denique si Jordanis auctus imbribus pisces illuc in_
ses ab eo ut daret tibi aquam vivam, » etc. (Joan. fluens rapuerit, statim moriuntur et pinguibus aquis
iv). Dedit fructum suum in tempore suo, quando Supernatant; cum hæc itaque nihil utilitatis habeant,
Ecclesias constituit tempore competenti, in quibus ut simplex sermo testatur, et jam si facta fuerint, quod
exstat refectio spiritalis fidelium animarum. In hoc stulta Judæorum eredit superstitio, juxta intelligen
ligno folia manentia sunt, quia verba vitæ fixa. veri tiam spiritalem Domini torrente curatæ, habebunt
tate ibi consistunt, sicut in Evangelio dicitur : v Coe pisces plurimos, et vivent omnia, ad quae torrens
lum et terra transil)unt, verba autem mea non præ iste pervenerit. Ita ut piscatores stent super ripas
terihunt (Matth. xxiv). » Et intuere Domini verba fo ab Engaddi usque a ! Engallim, quorum prius fon
liis arboris comparata : quia sicut illa fructus tegunt, tem sive oculum hædi, sequens fontem ocu!umve
sic profnissiones siias, et ista custodiunt, Haec sunt vitulorum soiiat. Engallim in principio est maris
aquæ spiritales, haec folia salutaria. De quibus in Mortui, ubi Jordanis ingreditur : Engaddi vero ubi
Apoca!ypsi beatus Joannes dicit: • Et ostendii mihi finitur atque consumitur : mare autem Mortuum illud
flumen aquæ vitae, splendidum sicut crystallum, puto esse de quo Zacharias loquitur : « In (äe illa
exiens de throno Dei et Agni. In medio plateæ ejus egredietur aqua vivens de Jerusalem (Zach. xiv), » et
et ex utraque parte Juminis arborem vitae, quae tacit B medium ejus in mare primum. Daniel quoque in
fructum duodecies, singulis mensibus reddens fru hæc verba consentit : « Videbam, et ecce quatuor
ctum si;um, ct folia arboris illius sunt ad sanitatem venti cœli innitebantur in mari magno (Dan. vii). »
genuiuim leputata (Apoc. xxii). » (Beda.) ln duodecim Et David : « Mirabiles elevationes maris (Psal. xcii). »
metusibus omne tempus insinuat vitæ, scilicet illius Et ex persona Salvatoris in psalmo: v Veni in pro
ubi diciur: t Et anni tui non deficient (Psal. ci). » Et fundum maris et tempestas demersit me (Psal.
iteruin : « Erit mensis ex mense et sabbatum ex sab lxviii). » Rex quoque Ægypti juxta eumdem Ezechiel
bato (Isa. i.xvi). » Ubi præsens Domini vultus, draco appellatur (Ezech. xxxii), qui habitat in mari,
aeterna sanitas, æternus vitæ ci!)us est. Potest et et ventilat fluminibus, quasi cornibus suis. Et ite
simpliciter intelligi quod per doctrinam duodecim rum : « Hoc mare magnum et spatiosum (Psal. ciii). »
Apostoloruin crux Christi fructificet : « Et folia ligni Quod quandiu non susceperit in se, aquas fluminis
ad sanitatem gentium. » Si fructus merces beatæ sive torrentis, omne quod in se habet, mortificat,
immortalitatis accipitur, recte folia perpetuus intel sed Dominus de quo dictum est : « Percutiet et cu
-igitur cantus, quod in sanitatem cadat felici jam rabit post duos dies: et in die tertio surgemus
sorte canentihus: ibi enim gentium curatio vera, et vivemus in conspectu ejus (0se. vi); » ipse lo
nedemptio plena, felicitas sempiterna. (Hieron.) Do C quitur in eodem propheta 0see : • Ego colligavi
cetque prophetam ductor prævius et magister et dicit: Ephraim, suscepi eum in brachio meo et non coguo
Aquæ istæ quæ egrediuntur vel in Galilæam gentium, verunt quia sanavi eos in corruptione hominis, qui
juxta Septuaginta, vel, ut verius in Hebræo contine vulneratus est propter peccata nostra, et infirmatus
tur, ad tumulos sabuli orientalis et descendunt ad pla pro iniquitatibus nostris, disciplina pacis ejus super
na deserti, vel ad Arabiam, intrabunt mare, vel ad eum, et livore ejus sanati sumus (0se. xi, Isa. Liii). »
exitus maris, et sanabuntur aquæ : aquas vel ba Ipse istud mare quod est salsissimum et nimia ama
ptismi gratiam vel Evangelicam significare doctrinam ritudine mortuum, sua morte sanavit, qui dicit per
dudum diximus : quæ si egrediantur de limine tem Isaiam : a Spiritus Dom:ini super me propter quod
pli, et Apostolicam teneant disciplinam, tumulos sa unxit me; evangelizare panperibus misit me, sanare
Ijuli steri!es prius et infertiles faciunt esse frugiferos, eos qui contriti sunt corde (Isa. lxi). » Unde et per
et omnia plana atque deserta ita irrigantur, ut ex IIieremiam clamitat : « Convertimini, filii, converteii
primant in se Jerichuntini fontis sacramentum, tes, et sanabo coiitritiones vestras(Jer. iii). » Dixerat
quem Elizæus evangelico et apostolico curavit sale enim populus impatiens, et dolorem vulnerum suo
(IV Reg. ii), in tantum ut ubi prius sterilitas fuerat rum diutius ferre non sustinens: “ Transivit æstas,
e1 mors, ibi ubertas esset et vita; nec solum deserta D pertransiit messis, et nos salvati non sumus (Jer.
sanarunt sed intrant mare orientale, mare videlicet viii). » Unde respondit ei Domniis : « Nunquid resi
Mortuum, in quo n nil poterat esse vitale, et mare na non est in Galaad, aut medici non sunt ibi? quare
aima:issimum, quod Græce τὴν λίμνην άσpá\του id non ascendit sanatio filiæ populi mei? » Et ipse Je
est, Stagnum bituminis vocant. Mirumque in m0 remias vociferatur et dicit: « Sana me, Domine, et
dum aquis evangelicis aquæ sanantur mortuæ, quæ sanabor; salvum me facies, et salvus ero (Jer. xvii). »
ab eo, quod nihil in se vitale habeant, nomen mortis Denique angeli, qui præsides erant populi Judæorum
sortitæ sunt. Non enim noverant eum qui dicit: eo tempore quando clamavit multitudo insipiens et
« Ego sum vita (Joan.ixv).» Et revera juxta litteram ait : « Sanguis ejus super nos et super filios nostros
huc usque nihil quod spiret et possit incedere præ (Matth. xxvii); » et, Welum templi scissum est, et
amaritudine nimia in hoc mari reperiri potest, nec omnia Hebræorum sacramenta reserata: responde
coclleolæ quidem parvique verniculi et anguillæ et runt præcipienti Domino augue dixerunt: “ Cura
caetera animantium, sive serpentium genera, quorum vimus B, bylonem et non est sanata, relinquamus
inagis corpuscula possuinus nosse quam nomina : eam (Jer. li), » urbem videlicet confusionis atque vi
 -

R. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 1060

1059
tiorum. Unde et Josephus in sua narrat Historia, A urbs post ruinam sale conspersa demonstrat. Super
quod postquam Dominus crucifixus est, et velum
templi scissum, sive liminare templi fractum corruit,
audita sit vox in adytis templi virtutum cœlestium :
« Transeamus ex his sedibus. » Hoc totum non su
perfluo, sed necessario dictum sit, quia mare Mor
tuum influente in se flumine Domini, dicitur esse cu
ratum. Super hoc mare ab Engaddi, oculo et fonte
hædi, qui pro peccatis semper offertur, usque ad
Engallim fontem vitulorum, qui mactantur Domino,
et imitantur vitulum cornua offerentem et ungulas,
qui in typo Salvatoris ad altare mactatur, erunt
piscatores quibus loquitur Jesus: * Venite ad me,
faciam vos piscatores hominum (Matth. iv). » De
quibus et Jeremias : • Ecce ego, inquit, mittam
piscatores (Jer. xvi). » Et plurimæ species, imo ge
nera piscium erunt in mari quondam mortuo: quos
pisces ad dexteram partem jubente Domino extrahit
Petrus (Joan. xxi), et erant centum quinquaginta
tres, ita ut præ multitudine eorum retia rumperen
tur. Aiunt enim, qui de animantium seripsere na
turis et proprietate, qui άλιευτικὰ tam Latino quain
Græco didicere sermone (de quibus Appiamicus Cilix
[Al., Cilix] est poeta doctissimus) centum quinqua
ginta tria esse genera piscium, quæ omnia capta
sunt ab apostolis, et nihil remansit incaptum, dum
el nobiles et ignobiles, et divites et pauperes, et
omne genus hominum de mari hujus sæculi extra
hitur ad salutem. Quod autem sequitur: « In litto
ribus ejus, et in palustribus, » sive in his quæ extra
littora , egrediuntur, aquæ non sanabuntur, » illud C simplicia intelligamus in foliis, in fructibus vero
latenter ostendit, quod qui in Noë arca non fuerit,
pereat regnante diluvio, et quos iste fluvius non at
tigerit, non suscipiant sanitatem. • Sed in salinas,
inquit, dabuntur; » juxta illud quod scriptum est :
« Pestilente flagellato, stultus sapientior erit (Prov.
xix), » erudiunt enim bonos exempla pejorum. Sive
in salinas dabuntur juxta illud quod in Evangelio
scriptum est : • Bonum est sal, si autem sal infa
tualum fuerit, in nihil est utile (Matth. v); » ut
in perpetuum frugibus careant et virore, quod et
torrentem vero sive fluvium orietur in ripis ejus ex
utraque parte omne lignum pomiferum, sive ut om
nes voce consona transtulerunt βράμα, quod cibum et
escam tribuit et quod mandi potest, appellaturque
lingua Hebraica Machal. s Et uihil, juxta Septuaginta,
veterescet in eo, » sed quotidie innovabuntur fru
ges ejus, sive , non defluet folium ex eo, et non de
ficiet fructus ejus, » juxta illud quod in primo psalmo
scriptum est : • Et erit lanquam lignum quod plan
tatum est secus decursus aquarum , quod fructum
suum dabit in tempore suo, et folium ejus non de
fluet. » Per singulos, inquit, menses afferet pri
mitiva, sive ut in Septuaginta scriptum est : • r'ru
ctus ejus in renovatione sui primitiva dabit ; » ut
B omnis credentium fructus primitiæ sint, et singuli
menses singulis apostolis deputentur. Hoc autem
eveniet, , quoniam aquæ ejus de sanctuario egre
dientur. » Ne putemus riparum esse vel arborum aut
mensium tantarum frugum abundantiam , feddit
causas ubertatis et infert, quia aquæ ejus de sanctua
rio egredientur. • Non ergo volentis neque currentis,
sed miserentis est Dei (Rom. ix). • Horum omnium
lignorum principatum tenet lignum vitæ, quod in
telligitur sapientia, de qua scriptum est : « Lignum
vitæ est omnibus credentibus in ea (Prov. iii). » Il
ludque quod dicitur : • Et erunt fructus ejus in ci
bum, et folium ejus ad medicinam, » divinorum li
brorum sacramenta demonstrat, quorum alterum
pertiret ad litteram, alterum ad spiritum, ut verba
sensum latentem. Sicut enim scientia Scripturarum
ducit ad regna cœlorum et præbet nobis panem,
qui dicit : « Ego sum panis, qui de cælo descendi
(Joan. vi); » sic ejus folia moralem doctrinam con
tinent et tribuunt sanitatem, ut peccantium curent
vulnera. Pro foliis quæ Hebraice dicuntur Ale
propter verbi et vocis similitudinem Septuaginta
ascensionem transtulerunt. Quod et ipsum sic edisseri
potest, ut post cibos fructuum, verborum monitis ad
cœlestia conscendamus.

LIBER VICESIMUS.

Cum propheta in præcedenti libro de oblationibus D , quo possidebitis terram .n duodecim tribubus
singularum festivitatum et de ol)latione principis, • lsrael, quia Joseph duplicem funiculum habet. Pos
nec non et sacerdotum ofliciis commemorasset, aqua sidebitis autem eam singuli æque ut frater suus,
rumque abundantiam et lignorum in ripis ejus fru « super quam levavi manum meam ut darem patribus
ctificationem enarraret , convertit se ab hoc ut juxta a vestris, et cadet terra hæc vobis in possessionem. •
præceptum Domini terminos terræ duodecim tri (Adamant.) Sicut umbræ et exemplari deserviunt
buum possessionisque spiritalis enarret primitiæ coelestium his qui legem suscipiunt, quæ est illius
sanctuarii, possessionemque Levitarum describit : veræ legis umbra, ita exemplar et umbra conse
novissime vero portas civitatis in quatuor plagis quenter sunt divisionis coelestis his qui in Judaea
notando in fine libri habitatorem ipsius templi Do hæreditalem dividunt terræ. Erat ergo in cœlis ve
minum esse ostendit, qui totius boni initium et au ritas, umbra vero et exemplar veritatis in terris,
ctor, et perfecta operationis consummatio. et donec umbra hæc constabat in terris, erat Je
SEQUITUR CAPUT XLVII. rusalem terrestris, erat templum, erat altare et erat
v Hæc dicit Dominus Deus : Hic est terminus in visibilis cultus, erant pontifices et sacerdotes, con
A061 COMMENT. H \ EZECHIELEM. — LIB. XX. 1062

stabant etiam civitates et vici Judæ, et omnia naec, A quod nos diximus, * quia Joseph duplicem funiculum
quæ nunc in libro hoc descripta esse recitantur. habet, • LXX transtulerunt , augmentum funiculi; »
Cum vero in adventu Salvatoris Dei nostri de coelis etenim Joseph interpretatur augmentum, rem intel
descendit salus : , Weritas de terra orta est, et ju- ligentes pro nomine. et lectoris animum confun
stitia de coelo prospexit (Psal. lxxxiv), umbræ et dentes. Subtracta enim Levitica tribu et templi sa
exemplaria ceciderunt. Cecidit enim Jerusalem, crificiis delegata, remanebant duo tribiis quarum Jo
cecidit templum, altare sublatum est, ut neque in seph divisa est in duas, Ephraim et Manasse, qui
monte Garizim neque in Jerusalem sit locus ubi dixerunt ad Josue filium Nun : Quare dedisti mihi
oportet adorare, sed • veri adoratores, qui adorant possessionem sortis et funiculi unius, cum sim tantae
Patrem, in spiritu et veritate adorent (Joan. iv). » multitudinis et benedixerit mihi Dominus? (Josue
Sic ergo praesente veritate typus et umbra cessavit. xvii.) Quibus respondit Josue : * Si populus multus
Et cum adesset templum illud, quod per Spiritum' es, ascende in sylvam, et succide tibi spatia in terra
Dei et virtutem Altissimi in utero Virginis fabrica- Pherezæi et Raphaim, quia angusta est tibi posses
1 um est, dirutum est templum ex lapidibus fabrica- sio montis Ephraim. » Et iterum : • Dicitque Josue
ium. Aderat pontifex futurorum bonorum, cessave- ad domum Ephraim et Manasse: Populus multus es et
runt pontifices taurorum et hircorum. Venit Agnus B magnæ fortitudinis, non habebis sortem unam, sed
Dei, qui tollit peccata mundi (Joan. i), destitit agnus transibis ad montem et succides tibi atque purgabis
ex pecudibus assumptus, et nequidquam atque ina- ad habitandum spatia et poteris ultra procedere cum
wirer tot sæculis jugulatus. Refertur ergo prima et subverteris Chananæum, quem dicis ferreos habere
secunda hæreditatis facta divisio. Prima quidem per currus et esse fortissimum. » Hoc propterea dixerim,
Moysen, secunda vero, quæ et potentior est, per Je- quia nunc Scriptura commemorat Joseph, noc est
sum facta describitur. (Nazian.) Et Moyses trans Ephraim et Manasse duplicem habere funiculum,
Jordanem tribui Ruben, et tribui Gad et dimidiæ singulæ autem tribus juxta multitudinem suam æqua
tribui Manasse possessionem decernit, cæteri vero lia accipiunt terræ spatia, nequaquam arbitrio divi
omnes per Jesum suscipiunt hæreditatem (Num. dentis, sed sorte, quæ in Domini potestate consistit.
xxxii). Diximus jam prius quomodo per legem pla- In consuetudine quidem hominum cum aliquid sorte
cuerunt Deo præcedentes tempore eos, qui per fidem dividitur, fortuito videtur sors i!!a ad illum, vel alia
Jesu ad promissa perveniunt, nondum ea quæ per- ad alium cedere; in Scriptura autem sancta non ita
fecta sunt consequuntur, exspectantes eos qui poste- est : et aliquotiens quærebam apud memetipsum si
riores diverso quidem tempore, sed una fide place- de re tanta ac tali Patres sancti sortibus judicium
bunt, sicut Apostolus dixit (Hebr. xi): «Ut non sine C commisissent. Quod si esset apud sanctos ita gestum,
nobis perfectionem consequerentur. • Quod sub tali jam de aliis hominibus vel gentibus nihil mirum vi
exemplo possumus conjicere. Si enim a Deus cum deris, si nihil haberetur eximium in his quæ a san
dispergeret filios Adam, statuit fines gentium secun- ciis dicuntur sorte divisa. Sed videamus si forte in
dum numerum angelorum Dei, » vel ut in aliis exem- seripturis aliquid inveniamus esse positum, quod
plaribus legimus, « secundum nnmerum filiorum Is- nobis quid virtutis co..tineatur in sortibus manifestet.
rael , in iiitio mundi, et ita dispersi sunt filii illius lncipiamus igitur a Levitico, ubi scriptum est : « Et
Adam sicut vel illorum merita vel ipsius Adæ con- accipient, inquit, duas sortes, sors una Domino, et
templatio postulabat: quid dicemus futurum, cum sors una Apopompæo, hoc est transmissori. Et super
novissimi Adam, qui non in animam viventem, sed quemcunque venerit sors, Apopompæi accipient
in spiritu vivificantem factus est, cœperit filios non hircum illum et abducent in locum eremi vivum,
dispergere, sed dispensare atque disponere divina e! dimittent illum in dimissionem suam, alium vero
dignatione, non in initio, sed in fine mundi, et non hircum immolabunt Domino, • et reliqua, quæ ibi
illis, qui in Adam omnes mortui sunt, sed eis qui sunt, quæ utique sciunt, qui legunt. Et iterum : ubi
in Christo omnes vivificati sunt, sine dubio tunc erit _ Moyses sorte divisit tribui Ruben et uribui Gad et
quædam divisio et dislributio talis, quæ non solum dimidiæ tribui \ianassæ, quæ poposceraiit trans Jor
pro meritis eorum, qui dispensant, sed et quæ pro danem, accipere terram illam quam poposcerant filii
novissimi Adam in quo omnes vivificandi dicunt Israel. Dedit autem ipse Jesus secundum præceptum
contemplatione pensanda sit. Gratia enim Dei sumus Domini Chaleb filio Jephonæ, et tribui Juda sortem.
salvati et non ex nobis, t nec sunt condignæ pas- Dedit autem Ephrem, et illi quæ super erat tribui
siones hujus temporis ad futuram gloriam, quæ re- Manasse : et post hæc congregavit in Ecclesia filios
velabitur in nobis (Rom. viii). » Dei enim dono san- Israel, et dixit : « Mittam sortem et proferam in con
ctis et electis ejus confert gloriam regni cœlestis, ipso spectu Doinini, si prius describentes terram attule
tribuente, qui discipulis ait : • Vos estis qui per- ritis mihi descriptioneiu ejus, » et ita post hæc sor
mansistis mecum in tentationibus meis, et ego dis- ' tibus missis hæreditas populo Dei distribuitur : et
ponam vobis sicut disposuit mihi Pater meus re- agitatur sors ista non fortuitu, sed secundum hoc
gnum, ut edalis et bibatis super mensam meam in quod prædestinatum est a Deo. Denique tribus Ben
regno meo, et sedeatis super thronos duodecim, ju- jamin primam ibi accepit sortem ubi erat Jerusalem.
dieaates duodecim tribus Israel (Luc. xxii). » Pro eo Post hæc tribus Simeon secundam : nost hæc lssa
 H065 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS H. {{}{;4

char, deinde Zabulon, deinde Aser, post hæc etiam A luntas eontinet in oceulto, sors hominibus declarat
Nephthalim, deinde Dan (Josue xvi, xvii, xviii, xix): in manifesto. Secundum vero interiorem intellectum
in quibus novissime veniunt tres illæ tribus, quæ ex sicut Paulus videtur judicare cum dicit : « In parte
concubinis descenderant Jacob. Qtiæ ergo ratio sit • . sortis sanctorum in lumine, et sorte vocati im
sortium apud memetipsum requirebam, ut ex multis. • Christo. » Videndum est ne forte non solum ho
testimoniis Scripturarum, quod latebat agnoscere minibus, sed et in supernis virtutibus sors agatur
mus. Inveni sane in Scripturis etiam gentiles homi et præsideat aliqua virtus huic oflìcio, quæ verbi causa
nes usos esse sortibus, tunc eum navigaret Jonas et Jesu filio Nave nunc sorte hæreditatem distribuendi
tempestas urgeret. Aiunt namque illi qui i.avigabant: non aliquam gratiam, sed secundum hoc quid sit pla
c Miittamus sortem et sciamus cujus causa hæc tanta cere Deo ducatum præbeat sortis, et illi quidem fa
malitia sit (Jonæ ii ), » quasi sors tantum valeret, ciat evenire, quæ prima sunt, quem scit apud Deum.
ut prodere possit, cujus causa periculum navigantibus primum locum tenere, ut hoc, quod in occuliis apud
immineret. Quamvis gentiles essent, et alieni a co Deum habetur, sortis gubernatione etiam hominibus
gnitione Dei, non tamen hac opinione falluniur, sed demonstretur, alium vero facere secundi loci et aliu:n
quod verum erat prodidit eis sors super Jonam. Quæ tertii, quod non solum in terris arbitror, verum
rens ergo de his, invenio et Salomonem in Prover- B etiam in cœlestibus et hujusmodi sorte, quæ apud
biis dicentem : « Contradictiones cohibet sors, et Dominnm meritorum contemplatione distinguitur
inter potentes definit (Prov. xviii), » veluti cessare etiam in illo tempore habetur.: « Cum viderit ex
ostendens contradictiones, ubi iiìittetur sors. celsus gentes et disseminaverit filios Adam, et con
' Sed cum hæc in Testamento Weteri non pauca re stituerit filios gentium secundum numerum angelo
ferri de sortibus invenirem, converti me etiam ad rum Dei (Deut. xxxii). » Et facta est portio Domki
Novum Testamentum, ut viderem si forte vel ibi Jacob funiculus hæreditatis ejus Israel. Vides ergo
contemnerentur sortes, aut ne ibi quidem earum et hic partem, et funiculum Domini Israel dicit
usus alibi diceretur, et invenio quod aliquando cum esse sorte. Non ergo fortuito arbitrandum venisse
deesset numero apostolorum unus, ut esset neees sortein. llli quidem angelo gentem illam susci
sarium in locum Jud;e alium subrogari (Act. 1), con pere verbi gratia Ægyptiorum, alii autem angelo
venientes apostolos, qui utique multo sapientiores Idumæorum Moabitarum : et alii lndiam vel unam
erant quam hi qui nunc episcopos vel presbyteros, quamque nationem earum , quæ sunt super ter
vel diaconos ordinant, et elegerunt duos et statue ram. Sed et ibi etiam si secundum numerum an
runt in melio, nec tamen de his semetipsis judi gelorum Dei dicanlur sorte gentes istæ divisæ, ta
cium permiserunt ut illum facerent quem ipsi vo- C men illa sors sicut in hominibus diximus, quia Dei
luissent. Sed a orantes, inquit, miserunt sortem, • judicium quod in occulto est, sors pandit in publico:
ut ex illis duobus quos statuerant in conspectu Do ita etiam ibi fuisse credendum est, ut pro merito et
mini, id est Joseph, qui vocatur Barnabas, qui co virtute unusquisque angelus etiam et illam genteni
gnominatus est justus, et Mathiam : « Cecidit, inquit, in divisione susciperet, et esse in his singulis sacra
sors super Mathiam, et annumeratus est cum Christi menta ineffabilia divinæ dispensationis, ut ordini suo
apostolis. » Præcedente namque ratione, non jam ca cuucta competenti per unamquamque virtutem diri
su, sed prudentiæ sors divinum judicium deferebat. mantur oflicio. Sic enim et Apostolus dicit: ¢ Nonne
Sed adhuc quærebam in Novo Testamento si au omnes ministratorii sunt Spiritus in ministerium
tem sors in Christo vel in Ecclesia nominetur, vel missi propter eos qui hæreditatem capiunt salu
in rebus mysticis, quæ ad animam pertinere videan tis ? » Ad horum igitur imitationem credendum est,
tur, invenio Paulum ad Ephesios scribentem dicere etiam his Scripturarum auctoritate referre sortes et
' de Christo : • In quo, inquit, sorte vocati sumus duci per Jesum hæreditatem, et per unamquamque
prædestinati secundum propositum ejus, qui omnia tribum divina dispensatione decerni, et per ineffabi
operatur secundum consilium voluntatis ejus, ut lem providentiam Dei a præsentibus in his sortibus
simus in laudem gloriæ ejus, qui aiite speravimus P adumbrari futuræ hæreditatis portio expleatur. Quo
in Christo (Ephes. 1). » Sed et ad Colossenses hæc niam quidem lex umbram dicitur habere futurorum
scribentem . • Gratias agentes Deo Patri, qui ido bonorum, et sicut dicit Apostolus de his qui ad Do
neos nos fecit in parte sortis sanctorum in lumine minum Iesum Christum venerunt, t Quia accessistis
(Coloss. 1). » Tam multis ex Scripturis sanctis de com ad Sion montem et civitatem Dei viventis Jerusa
memoratione sortium testimoniis congregatis, quo ex lem cœlestem.» Est aliqua in cœlis civitas, quæ di
locorum multorum consideratione virtutem possi citur Jerusalem et mons Sion : Non est utique hoc
mus diligentius apprehendere, mihi quidem ex his sine causa quod Benjamin in sorte sua accepit Jeru
omnibus vel evidens adhuc sensus ad liquidum pa salem et montein Sion, quia cœlestis illius Jerusa
tere non potuit, vel etiam de re tanta enuntiandi et lem ratio sine dubio hoc exigebat ut jam aliquam
proferendi animi metus insedit. Illud autem inquan Benjamin dare deberet Jerusalem terrestris, quae ii
tum res patitur contigisse sufficiat, quod nobis ab lius cœlestis figuram servat ac formam. Similiter au
apostolis sors ducta designat. Quia ubi fide integra ' tem de Benjamim dicendum est, quod certa aliqua
ac oratione præmissa sors ducitur, ea quæ Dei vo ratione in Judæ sortem decernitur, vel Hebron vel
(06§ C0MMENT. 1N EZECHIELEM. — LlB. XX. H0(:6

aliæ singulæ civitates singulis quibusque tribubus A usque ad terminos Sedada : ibuntque confinia usque
conscribuntur : nisi quia illa coelestia loca, in qui Zefroua et villam Enan sive Aserenan. Dicuntque
bus Jerusalem et Sion memoratur esse, sine dubio Hebræi septentrionalem plagam incipere a mari
et cætera, quæ his vel vicina, vel conjuncta sunt lo Magno quod Palaestinæ, Phœnicis et Syriæ, quæ ap
ca, hoc in se causa et ratione continebant in cœlis, pellatur Cœle, Ciliciæque prætenditur littoribus, et
quod sorte distribuendo figurabatur in terris. Hinc per Ægyptum tendit ad Libyam. Quod autem dicit
ergo est quod dispensavit divina sapientia nomina pervenientes terminos usque ad montem altissimum,
quædam locorum scribi in Scripturis, quæ mysticam in hoc Hebræi autumant vel Amanum montem
quamdam inlerprelationem contineant. Per quæ indi significari vel Taurum, quod nobis videtur verius.
catur vobis, qui hæc cernitis, quibusque rationibus « A quo, inquit, venies in Emath, quæ nunc Epi
et non casu vel fortuito fieri dispensentur. Si enim phania nominatur ab Antiocho crudelissimo tyranno
non est putandum quod fortuitoacciderit, verli causa rum nomine commutato : nam cognomentum habuit.
ut ille angelus Michael vocaretur, alius vero Raphael 'Erip×vis, « usque ad terminos, inquit, Sedada, » qui
el ut ad humana descendam sicut non fortuito ut locus et in præsenti Ezechielis ponitur lectione.
ille patriarcha Abraham vocaretur : et ille Isaac, et • Ibuut confinia usque Zefrona, » quam urbem hodie
alius Israel, sed ne in feminis quidem casu accidit, B Zephirium oppidum Ciliciæ vocant. Hoc autem quod
sed certe divina ratione ut illa Sara vocaretur ex sequitur : • Et villa Enan , pro quo in llebraeo scri
Sarai, et ille Israel ex Jacob, vel ille Abraham, et ptum est : Aserenan sive Enum, et præsens continet
ut certum est, quod unusquisque angelorum vel locus. Et interim secundum historiam breviter strin
hominum ex his, quæ sibi injungantur officiis et xisse stificiat, et tam Numerorum quam Ezechielis
actibus etiam nomina sortiuntur: ita consequens est descriptionem sibi ex latere copulasse : ut prudens
etiam loca quædam esse coelestia et civitates, sicut lector intelligat in quibus vel eadem vel vicinia vel
cœlestis dicitur Hierusalem et Sion esse, etiam alias, diversa memorarint. Nunc interpretatis nominibus
quarum typum et imaginem istæ quæ in terris sunt singulorum sequamur ávayoyyv, et quid nobis vi
continent, quæ nunc in hac Scriptura mystice nobis deatur in singulis præbente Domino disseramus.
per Jesum Nave filium designantur. De ipsis puto Ethalon interpretatur incunabula maeroris : Sadada,
civitatibus dictum : « Ædificabuntur civitates Judæ, latus ejus : a latere non a latitudine intellige; Emath,
et habitabunt ibi, et hæreditabunt eam (Psal. furor, Berotha, putei, Sabarim, circuitus montium,
lxvmi). » De ipsis etiam Dominus et Salvator noster Damascus, sanguis sacci et osculi sive poculi. Domum
dicit : « Quia multæ mansiones sunt apud Patrem autem sive atrium, Thicon Symmachus interpreta
meum (Joan. xiv). » Et de ipsis credendum est ci- C tur : « Atrium medium quod pergit ad terminos Au
vitatibus servo illi qui bene negotiatus fuerit Domi ram; » igitur Thicon medium sonat : Auran quam Se
num dicere : « Habe potestatem supra decem civi ptuaginta in Græcum vertere sermonem Auranitidis
tates (Luc. xix), » et alii supra quinque. Hæc de iracundiam. Aser autem Enon, qui est teriuinus Da
divisioxe sortium terræ Judæ proferre ad vos in masci, in lingua nostra dicitur atrium fontis, Septen
quantum fas fuit ausi sumus Scriptura provocante, trionalis igitur plaga fit a mari Magno per viam
quæ Hierusalem dicit cœlestem Sion, et cælera,Ethalon, quod interpretatur incunabula mæroris :
quæ similiter scripta suiit esse in cœlis, quæ nobis per poenitentiam venit ad Sadada ubi est ex latere
occasioneim dederunt sentire de his omnibus, quod declinatio. Intelligimus enim impendentem nobis
mysteria in his cœlestia describuntur. Emath, hoc est indignationem Domini, sive Emath,
• Hic est autem terminus terræ ad plagam sep veritate comperta, aperiuntur nobis putei Bero
a tentrionalem a mari Magno via Ethalon veuienti tha, quos foderunt. principes, Abraham, Isaac et Ja
« bus. Sedada, Emath, Berotha, Sabarim, quæ est cob: longoque circuitu pervenimus ad montes Sa
• inter medium Damasci et confinium Emath : atrium barim qui positi sunt inter Damascum, hoc est san
• Thicon, quæ est juxta terminos Auran sive Aura guinem cilicii, et confinium Emalh, ut supra dixi
« nitiulis, et erit terminus a mari usque ad atrium mus, veritatis. Sicut enim per mœrorem declinamus
« Enon sive Sereman terminus Damásci, et ab aqui mala impendentia et ex latere devitamus, sic post
• lone ad aquilonem terminus Emath plaga septen sanguinem et cilicium vitæ sanguinariæ antequam
a trionalis. » (Hieron.) Inter descriptionem terræ veniamus ad confinia Emath circuimus et perveni
sanctæ duodecim tribuum Josue filii Num, et quæ mus ad montes, de quibus scriptum est : • Montes in
nunc per Ezechiel fieri imperatur, hoc inlerest, circuitu ejus, et Dominus in circuitu populi sui. ,
quod ibi inter tribus sorte terra dividitur hic Do Qui locus appellatur atrium Thicon, hoc est atrium
mini jubentis imperio delegatur. In Numerorum igi medium, nt interpretatus est Symmachus. Juxua
tur libro (Num. xxxiv) ii, quo omnis terra repro terminQs Auran quod iracundiam sonat, et cum
missionis per quatuor plagas brevi sermone dividj propheta, dicamus : « Hram Domini sustinebo quo
tur ab aquilone, id est plaga septentrionali ista de niam peccavi ei (ilich. vii). » Et a mari usque ad
scriptio est. Porro ad septentrionalem partem a terminos Damasci: in quo et apostolus Paulus a fu
mari Magno termini incipient, pervenientes usque rore Judaico et effusione ecclesiastici sanguinis lu
ad montem altissimum, a quo venies in Emath mem cæcitate conspexit: et assumpto cilicio pers®
PAtRor.. CX, 34
{δέτ B. RA'i3ANl MAURI ARCHIEP. M0{|UNT. OPERUM PARS II. H063
cutionis veteiis Evangelium prædicavit, ut perveniret A dulcissima Jordanis iluenta pertingat, quæ longe
aul atrium fontis æterni, et in aquilone quondam separato mari lumen orientis consequitur, ita ut flu
positus apprehenderet terminum veritatis. vio Jordanis, qui interpretatur rivus judicii eu orien
• Porro plaga orientalis de medio Auran, et de tis termino finiatur. Quod autem in Septuaginta poni
a medio Damasci, et de medio Galaad, et de medio tur phoeniconos, id est palmeti, in Hebraico non ha
a terræ Israel, Jordanis disterminans ad mare orien betur; pro quo nos metiemini interpretati sumus :
• tale metiemini plagam orientalem. » (Hieron.) Pro errorque manifestus, quod pro thamoddu, litterae
quo in Numerorxm libro ita scriptum reperi : • lnde decepti similitudine daleth et res, legerunt thamo rru.
metientur fines contra orientalem plagam de villaEnan, • Plaga autem australis meridiana a Thamar
hoc est Aserenon usque Sephania, et de Sephania des v usque ad aquas contradictionis. Cades et torrens
cendent termini Relbla contra fontem. Inde perve t usque ad mare Magnum hæc est plaga ad meri
nient contra orientem in mare Chenereth, et tendent v diem australis. » Pro quo in Numerorum libro ita
usque Jordanem, et ad ultimum claudentur mari. » scriptum est (Num. xxxiv): t Incipiet a solitudine
Supra dixerat: t Et erit terminus a mari usque Esere Sin, quæ est juxta Edom, et habebit terminos con
non terminus Damasci. • A fine igitur septentrionalis tra orientem mare, qui circuibunt australem plagam
plagæ, hoc est atrio Enon tendunt fines, juxta Nume B per ascensum scorpionis, ita ut transeant Senna et
rorum librum, usque Sephania, quam Hebræi Apa perveniant in meridiem usque ad Cadesbarne. Unde
miam nominant, et de Apamia descendunt termini in egredientur confinia ad villam nomine Addar, et
Rebbla, quæ nunc Syriæ vocatur Antiochia. Et ut scias tendent usque ad Asemona, ibitque per gyrum ter
Rebblam hanc significare urbem, quae nunc in Syria minus ab Asemona usque ad torrentem AEgypti, et
Coele nobilissima est, sequitur, a contra fontem, » maris Magni littore finietur. » Quod breviter luoc
quem perspicuum est significari Daphnen, de quo significat, ne per occasionem Ezechielis ad exposi
fonte supradicta urbs aquis abundantissimis fruitur. tioneim videamur Numerorum transisse latissimam,
Hic autem locus a Cneo Pompeio, qui prius Judæam a solitudine Sin, quæ est juxta Edom et mari Ru
Romano subegit imperio militari manu consitus est, bro terminum circuire, et per ascensum scorpiouis
et ab eo juxta fabulam poetarum Daphnes nomen et per Senna et Cadesbarne et atrium Addar et Ase
accepit ob lauros et cyparissos, quæ arbores in ipso mona pervenire usque ad torrentem Ægypti, qui
loco frequentissimæ sunt. Inde, inquit, pervenient juxta urbem Rinocoruram mari influit. Hic vero
termini contra orientalem plagam ad mare Chene terminus plagæ australis, hoc est meridianæ incipit
reth usque ad stagnum Tiberiadis. Mare autem di a Thamar, quæ urbs in solitudine est, quam et Sa
citur cum habeat dulces aquas juxta idioma Scriptu lomon miris operibus exstruxit, et hodie Palmyra
rarum quo congregationes aquarum appellantur Ma nuncupatur. Hebræoque sermone Thamar diciuur,
ria. , Et tendent, inquit, termini usque Jordanem et quæ in lingua nostra palmazm sonat, usque ad aquas
ad ultimum claudentur mari : » vel mari Mortuo, contradictionis Cades, quam in deserto esse non
vel ut alii putant lingua maris Rubri, in cujus lit dubium est, et torrens ingrediens mare Magnum,
tore Ahila posita est, ubi nunc moratur legio et hoc quod Ægypti Palæstinæque prætendit lituoribus
præsidium Romanorum. Hoc juxta librum Numero et hæc est plaga australis ad meridiem. Post plagam
rum dictum sit : juxta Ezechiel vero de medio Au ergo aquilonis et orientis, quando ortus nobis fue
ram,quod est oppidum Damasci in solitudine, et de rit sol justitiæ, accipimus meridianam plagam ,
medio Galaad, qui inons Libani collibus copulatus quando totum nobis desuper lumen infunditur, et
cecidit in sortem Ruben et Gad et dimidiæ tribus cum Abraham inimus convivium, et inebriamur vino
Manasse, el est a tergo Phoenicis et Arabiæ, ad quem quod lætificat cor hominis (Psal. ciii), cum Jo
montem usque pervenit de Carris profectus Jacob, seph et fratribus ejus. Incipit autem ista possessio
et comprehensus est a Laban, de quo et Jeremias et hi termini a Thamar, a palma videlicet victoriaque
loquitur : t Galaad, tu mihi initium Libani (Jer. vitiorum, usque ad aquas contradictionis : semper
xxvii), » quam cœpit de Amorrhæorum regione Ga P enim virtutibus contradicitur. Unde et prædicationi
1aad filius Machir filii Manasse : finis hujusque plag:e evangelicæ Judæi contra Paulum disserentes, in toto
Jordanis fluvius disterminans, et mare orientale, orbe asserunt contradici Et in Evangelio legimus
quod in hoc loco mare Mortuum non linguam maris Simeone dicenle : « Hic erit in ruinam et resurre
Rubri intelligunt. Dicamus juxta tropologiam post ctionem multorum, et in signum cui contradicetur
terminos aquilonis longo circuitu per Ethalon et Se (Luc. 11). » Omnis autem contradictio est sanctitatis,
dada, et Berotha, Sabarim quoque et Thicon, et quod interpretatur Cades, dicente Psalmista : • Con
Auram, et Damascum, et atrium Enon ad Emath cutiet Dominus desertum Cades (Psal. xxviu). •
usque pervenit Orientalis plaga : de medio iracundiæ Quod videlicet primum non habebat Domini sancti
Auram, et de medio Damasci sanguine videlicet pœ tatem, sed concussum est atque commotum, ut re
nitentiæ, et de medio Galaad, quod interpretatur ciperet hospitem Deum, qui dicit : « Super quem
revelati vel tumulus testimonii; ut post iram et . requiescit spiritus meus, nisi super humilem et
pœniténtiam spem salutis ostendat, et de medio quietum, et trementem verba mea (Isa. lxvi)? •
terræ lsrael, qnae visionem continet pacis usque ad Post desertum Cades usque ad mare Magnum in
 H069 C0MMENT. lN IEI.EUIIIEI.E\I. —- LIB. XX. 4070

meridie plagæ australis torrens est, de quo supra A saiem cœlestem, hoc est in visione pacis sempiuernæ.
diximus, qui non de terra, sed de coelo pluvias ha Sed quis nostrum talis est, ut ab hujusmodi distri.
bet diversarum virtutum varietate collectas. butione ad illam coelestis hæreditatis sorlem venire
« Et plaga maris mare Magnum a confinio per di mereatur? Quis ita beatus erit, cujus sors Hierusa.
v rectum donec venias Emath. lIæc est plaga ma lem veniet, ut sit ibi, ubi templum Dei est, imo ut
• ris. » De qua manifestius et brevius scribit Nume ipse sit Dei templum ? Quis ita beatus est, ut ibi
norum libcr (Num. xxxiv): t Plaga autem occiden dies festos agat ubi altare divinum perpetuis ignibus
talis a mari Magno incipiet, et ipso fine concludetur, » adoleiur? Quis ita beatus est, qui sacrificium suum
hoc est de mari usque ad imare, a torrente vide!icet et incensum suavitatis supra illuin ignem ponat, de
Rinocorure, qui in mare influit usque ad eum locum, quo dicebat Salvator : « Ignem veni mittere (Luc.
qui est contra Emath urbem Syriæ, de qua supra xii)? » Quis ita beatus est, qui ibi semper agat
diximus. Occidens autem juxta leges tropologiæ Pascha in loco quem elegerit Dominus Deus smus,
semper in mari est, semper in salo et fluctibus ubi ibi Pentecostes diem gerat, et festivitatem repropi
quotidie naufragia suscitantur, et miserorum neces, tiatiouis et tabernaculorum solemnitatem, non jam
*• et divitiarum et mercium amissio. Et tamen cum per umbram, sed per ipsam speciem rerumque ve
hæc omnia patientia fregerimus, venimus per dire- B ritatem? Qnis nostrum dignus habebitur beatae
ctum ad Emath, hoc est ad Domini veritatem, qui soriis electione cum dividere Deus coeperit filios
victis persecutionibus æterna nobis præmia repro novissime, cui dicat (Luc. xix): • Eris super quin
misit. (MAURUs.) Et ut breviter supradicta morali que civitates potestatem habens, » aut cui dicat : « Eris
sensu simul omnia recapitulemus, quisquis cupit super decem civitates potestatem habens, » nec solum
terræ sanctæ hæreditatem possidere, et futuræ pa cui dicat, t lntra in gaudium Domini Dei tui, » sed cui
uriæ sortem cum electis et sanctis Dei accipere, ne dicat, t Sedete et vos mecum super duodecim uliro
cesse est ut incipiat a plaga septentrionis el tendat nos judicantes et vos duodecim tribus Israel (Matth.
ad orientem, id est us deserto infidelitatis frigore, ad xix). » Et de quibus dicat: “ Pater, volo ut ubi ego
rectæ fidei ortum tendat, et primum ut diximus per sum, et isti sint mecum (Joan. xv), » et volo etiam
Thalom, id est per pœnitentiam peccatorum veniat istos esse reges, ut ego sum rex regum, volo et istos
ad Sadada, hoc est declinet a vitiis, et cesset a pec habere dominationem, ut et ego sum Dominus domi
catis, indignationem Domini metuens. Juxta illud nantium. Beati qui ad hanc pervenient beatitudinem
Psalmistæ, quo ait : « Declina a malo et fac bonum, summam. Beati qui ad ista conscenderint fastigia
et inhabita in sæculum sæculi : quoniam Dominus meritorum. Et benedictus Deus noster, qui hæc
amat judicium, et non derelinquet sanctos suos, in promisit diligentibus se. Hi sunt ipsi vere sacris
aeternum conservabuntur. Iiijusti autem punientur, numeris numefati apud Deum : imo ipsi sunt quo
et semen impiorum peribit, » et reliqua (Psal. rum etiam capilli capitis numerati sunt per Jesum
xxxvii). Sicque ad puteos viventis aquæ, hoc est ad Christum Dominum nostrum. Sed quia per super
sacramentum baptismatis, vel doctrinam sacræ liam vel invidiam nemo ad sortem eleclorum et
scientiæ tendens ad montes spiritales, hoc est docto ad possessionem coelestis patriæ pertingere poterit,
res sanctos ire festinet, ut ab eis accipiat lumen necesse est ut per humilitatem veram et dilectio
veræ scientiæ et discat castigare corpus suum, et nem fraternam illuc ire contendat, quisquis ad fu
terrena membra mortificare : quatenus ad atrium tura bona pervenire desiderat, memineritque scri
fontis æterni et ipsum terminum veritatis pervenire ptum : « Quia omnis, qui se exaltaverit humiliabi
possit. Cum autem ei ab orientali plaga ipsa veri tur, et qui se humiliaverit exaltabitur (Matth. xxiii). »
tate illucessit et ex testimoniis sanctarum Scriptu Ideoque nullum despiciat, nullum spernat, sed ma
rarum mysteria ipsa revelantur, tunc in Jordane, gis inferiorem se omnibus esse credat, sciatque juxta
hoc est in rivo judicii profunditatem sapientiæ in Petri apostoli sententiam, quod a non est persona
telligit, et vere mundationis lavacrum cognoscit. rum acceptor Deus, sed in omni gente, qui timet
Postquam autem ad meridiem, hoc est ad puram Deum et operatur justitiam, acceptus est illi (Act. x). »
lucem scientiæ et ardorem charitatis pervenerit, ne Quod consequenter vir qui ad prophetam locutus est,
cesse est ut bella contradictionis et persecutionis ostendit, dicens: -

:estum sustineat. Quia juxta Apostolum : « Omnes
qui pie volunt vivere in Christo, persecutionem
patiuntur (II Tim. iii). » Quando autem ad occi
dentem properamus, et finis vitæ nostræ appropin
quaverit, necesse est ut in maris fluctibus, hoc est
praesentis sæculi turbinibus exagitemur, et sic per
Patientiam ad Domini veritatem devictis persecutio
dibus perveniamus : ut secundum ipsius Domini
sententiam, in patientia nostra possideamus animas
nostras, et accipiamus præmia vitæ æternæ, possi
deainusque terraum viventium, et habitemus in Hieru advenis et alienigenis cum his qui sunt de populo
• Et dividetis terram istam vobis, lsrael, et me
• tietis eam in hæreditatem vobis et advenis qui ac
• cesserint ad vos, qui genuerint filios in medio
• vestri, et erunt vobis sicut indigenæ inter filios
v Israel. Vobiscum divident possessionem in medio
• tribuum lsrael. In tribu autem quacumque fue
• rit advena ibi dabilis possessionem illi : ita D0
v minns Deus. » (Hieron.) Per hoc capitulnm disci
mus, et decutitur supercilium Judæorum, nihil in
ter Israel et gentium populum esse divisum. Si enim
10'11 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 1072

1srae!, hoc est indigenis, terra dividitur, nulli du- A Jordanen , Bosor videlicet et Ramoth, et Gaulon,
bium eamdem esse hæreditatem populi gentium et in duabus et dimidia tribu datæ sunt, et tres
populi Judæorum, si tamen conversi fuerint ad cul intra Jordanem, Cades videlicet et Sichem et Ca
uum Dei Israel quod proprie nomen possidet Chri riatharbe. Neque enim opus erat in descriptione
stianum habentibus Judæis legis litteram et nobis mystica et habitatione sanctorum et conversatione
spiritum, illisque tenentibus membranas, et nobis perfecta fugitivorum describi auxilia quibus Israel
eum qui scriptus est in membranis : et apud Moysen indiguit adhuc in terra positus, et per multos
sorte terra dividitur, hic autem ut diximus Domini labores atque discrimina ad hanc civitatem ve
judicio delegatur unaque possessio est, advenæ et nire festinans, et in singulis sanctis loquens :
Israeli, et in singulis tribubus datur hæreditas ju « Advena sum et peregrinus, sicut omnes patres
bente Domino Deo. - mei (Psal. xxxvni). » Et in alio loco : • Habitavi
CAPUT XLVIII. cum habitantibus Cedar, multum peregrinata est
Hic describitur divisio terræ, quantum ad intraneos. anima mea (Psal. cxix). » -

« Et hæc momina tribuum : A finibus aquilonis
• juxta viam Ethlom pergentibus. Emath atrium
• Ænon terminum Damasci ad aquilonem juxta
v Emath, et erit ei plaga orientalis mare Dan una.
« Et a termino Dan a plaga orientali usque ad
• plagam Aser una. Et super terminum Aser a
• plaga orientali usque ad plagam maris Nephtha
« lim una. Et super terminum Nephthalim a plaga
• orientis usque ad plagam maris Manasse una. Et
super terminum Manasse a plaga orientali usque
• ad plagam maris Ephraim una. Et super termi
• mum Ephraim a plaga orientali usque ad plagam
• maris Ruben una. Et super terminum Ituben a
v plaga orientali usque ad plagam raaris Juda una. •
(Hieron.) Descripta terræ sanctæ possessione tam
juxta praesentem Ezechielis prophetiam, quam juxta
Numerorum librum, nunc singularum tribuum a millium calamorum , conici datur multo majorem
plaga orientali usque ad plagam occidentis, id est, C esse numerum longitudinis, quæ semper major est
maris possessio describitur. Et primum fines ac latitudine. In medio autem sanctuarium ponitur juxta
cipiuut ab aquilone juxta viam Ethlom pergen primitias, quæ sunt Domino separatæ, longitudinis
tibus Emath , atrium sive Aser Enon terminum
Damasci, ad aquilonem juxta Emath, de quibus
ante jam diximus. Incipit autem primum tribus
Dan, secunda Aser, tertia Nephthalim, quarta Ma
maSSe,quinta Ephraim, sexta Ruben, septima Ju
dæ. Hoc est, a sinistra parte et completus nu
merus septenarius. Deinde primitiæ sacerdotum et
Levitarum , et sanctuarium Domini in medio san
ctumque sanctorum. Urbs quoque describitur per
singula latera in quadrum quatuor millia et quin
gentos habens calamos. Suburbana quoque sacer
dotum et Levitarum per ordinem describuntur, et
possessio principis. Rursumque a parte dextra
succedunt quinque tribus a plaga similiter orientis
usque ad. plagam occidentis, quarum prima est
Benjamin , secunda Simeon suam possessionem
specialiter habens, et nequaquam ut prius mixtam
cuin Juda, tertia lssachar, quarta Zabulon, quinta
Gad. Portæque civitatis ternæ, per singulas pla
gas et iiomen ipsius civitatis, quod in fronte pon
tificis auri lamina continetur , de quibus uni
versis in suis disseremus locis. Hoc quoque no
tapdum, quod quadraginta octo civitatum, quæ
in Numerorum volumine tribui Leviticæ dantur
ad habitandum cum suburbanis suis, hic silentur
nomina, et civitates fugitivorum quarum tres trans
. • Et super terminum Juda a plaga orientali usque
* ad plagam maris, erunt primitiæ quas separabitis
B • xxv millia latitudinis et longitudinis sicuti sin
• gulæ partes a plaga orientali usque ad plagam
* maris. Et erit sanctuarium in medio ejus. Pri
• mitiæ quas separabitis Domino longitudo viginti
* quinque millibus et latitudo decem millibus. » Su
perfluum est disserta disserere, et in quibus supra
laboravimus, quasi non sint dicta iterum laborare.
Post septem tribuum terminos ab oriente usque ad
occidentem describuntur primiliæ, quarum latitudo
teneat viginti quinque millia calamorum : longitudo
vero sicuti tenent singulæ tribus ab oriente usque
ad mare cujus longitudinis incertus est numerus.
Neque enim in singularum descriptione tribuum
mensura descripta est. Sin autem latitudo habet xxv
viginti quinque millium calamorum et latitudinis
decem millium. Quæ legens nihil aliud possum dicere
nisi illud Apostoli (Rom. xi): « 0 profundum divi
tiarum sapientiæ et scientiæ Dei! quam inscrutabilia
judicia ejus et investigabiles viæ ejus ! • Et in alio
loco (Ephes. 111) • • Ut possitis comprehendere cum
omnibus sanctis, quæ sit latitudo et longitudo et su
blimitas et profundum. Scire etiam supereminentem
scientiæ charitatem Christi, ut impleamini in omnem
plenitudinem Dei. • Viginti quinque millium autem
numerum referri ad sensus de quibus dictum est :
Sensum divinum possidebitis: et x millium ad perfe
ctam consummatamque virtutem, quæ decalogo ve
teris Instrumenti ad evangelicum perveniat sacra
mentum, ut prius brevi sermone perstrinximus, et
hic ex parte commonebimus. Si enim ab uno ad
•lens numero ad quatuor pervenias, denarium imple
bis numerum, atque ita fiet ut et vetus Testamentum
constringatur in novo, et novum in veteri dilatetur.
* Hæ autem erunt primitiæ sanctuarii sacerdotum
• ad aquilonem longitudinis viginti quinque mi1
lium, et ad mare latitudinis decem millium. Sed
• et ad orientem latitudinis decem millium, et ad
* meridiem longitudinis viginti quinque millium. »
(Adamant.) Omnes' filii Israel acceperunt sortes
suas in terra. Levitis autem hærediuas solus suf
{075 COMMENT. IN EZECHIELEM. — LIB. XX. 1G7 %

fcit Deus. Werum quoniam accipiebant Levitæ de- A et quanta differentia in Scripturis et rerum con
cimas et primitias de fructibus a filiis Israel per sequentia describitur, quomodo niliil sine mode
præceptum Dei, oportebat eos etiam de terra, ut ratione et ordine geritur. lntuere diligentius, et
ita dicam , et de habitaculis decimas accipere , in omni scriptura hæc ita invenies ordinata. Sed
hoc est enim, ab omnibus decimas accepisse. Et quis potest ascendere hæc omnia et comprehen
ideo accedentes primarii viri , qui erant de filiis dere ? Quis invenisse potest saltem, et observare
Levi ad Eleazarum sacerdotem, et ad Jesum fi ordinem mysteriorum valet, cum secundum lit
lium Nave, et ad principes tribuum filiorum Israel teram solam difficile textus narrationis explicari
in Selom in terra Chanaan dixerunt : Dominus potest, et permixlio vel locorum vel personarum,
præcepit in manu Moysi dari nobis civitates ad quæ in historia continentur evolvi ? Quid dicimiis
habitandum , et suburbana earum animalibus no de his sacramentis, quæ per hoc scribuntur et in
stris, sicut in libro Jesu Nave scriptum reperitur quibus distributiones futuræ hæreditatis adumbran
(Josue. xxi). Oportebat ergo etiam de suburbanis tur ? et per quem sanctæ terræ, quam mansueti
et de civitatibus sortem fieri : ne forte indiscrete hæreditate suscipient, divisio celebrabitur ? Quis
et fortuito inter Levitas celebrata divisio videre casurorum sedes diversas explicet, quomodo hæc
tur. Sicut ergo distributio sortis, quæ facta est in B in resurrectione per singulos quosque sanctorum
filiis Israel, habuit rationem, qua quis prima sorte sacerdotali vel Levitico ordine h;;benda sit distri
dignus haberetur, qua et alius secunda, de qua butio ? ut quemadmodum dicit * Apostolus in re
ut potuimus jam ante tractavimus ; sed et hi qui surrectione non confuse agantur omnia, sed v ve
per Moysem ultra Jordanem et ab Jesu im terra niat unusquisque in suo ordine initimm Christus,
repromissionis accipiunt, ubi prima sors cecidit deinde hi, qui sunt Christi, qui in adventu ejus
in Benjamin, et postmodum inter cæteros in qui speraverunt cum tradiderit regnum Deo et patri ,
bus fuit ultimus Dan : ita necesse est esse ali et cum subjecerit ei omnem principatum et pote
quam rationem etiam in ordine sacerdotalis et Le statem (I Cor. xv), » ubi sine dubio tales quæ
viticæ sortis, ut alii prima , alii secunda , alii dam castrorum observationes et sacerdotales distri
vero tertia sors ducatur, per quas illa vel illa butiones et ordines ac tubarum significationes erunt.
loca unicuique decernuntur. Dicuntur autem filii Quod autem exceptis sex urbibus fugitivorum, alias
esse Levi, Gerson, et Caath, et Merari, et osten quadraginta duas urbes Levitæ accipiunt, indubi
ditur primatum tenuisse in honore Caath , hoc tanter ipsa prædicatio sanctorum signatur. Ipsi enim
est, qui filii Caath fuerunt ex Amram : nam de possident doctrinam, quæ constat legis decalogo,
eo Moyses, et Aaron, et Muria. (Nazian.) Igitur C et quadrifido Evangelii numero, quasi decies qua
de Caath pars quidem [quædam] plebis effecta est ternas urbes habentes, quibus etiam duæ adjiciun
sacerdotalis, quæ est Aaron et filii ejus. Moyses tur, quia nimirum cuncta quæ prædicant, morali ac
autem in sacerdotali ordine, aut si quid etiam mystico sensu annuntiant.
amplius sacerdotali esse potest habendus est : alia « Et erit, inquit, sanctuarium Domini in medio
vero est ratio de filiis ejus. Cæteri autem ex filiis « ejus. Sacerdolibus sanctuarium erit de filiis Sa
Caath , secundum tenuerunt in tribu Levi. Si qui • doch, qui custodierunt cæremonias meas et non
sunt ex Issachar et Chebron et Odiel. Cum deinde * erraverunt cum errarent filii Israel, sicut errave
post hoc accipiunt partem post Caath e filiis Ger * runt Levitæ. Et erunt primitiæ de primitivis terræ
son tertio loco : novissimus vero omnium Merari. « sanctum sanctorum juxta terminum Levitarum. »
Hæc est autem differentia primi ordinis, et se (Hieron.) Quatuor primitiarum describuntur plagæ,
cundi, et tertii vel quarti, quam primo omnium quæ non ad populum nec ad vulgus ignobile, neqne
observavimus in numeris. Postea enim, quam or ad Levitas, hoc est inferiorem gradum, sed pro
dinatæ fuerant duodecim tribus per quatuor orbis prie ad cultum pertinet sacerdotum, aquilonis vi
terræ partes, circa arcam testameiiti Domini ex delicet et occidentis et orientis et austri, et per
cubias agere, et statutæ sunt tres quidem tribus D partes profectuum ordo narratur, ut aquilonis fri
ab oriente, et tres quidem ab Africo vel meri gora relinquentes veniamus ad occidentem, quo
diano, tres autem mare, quod est ad occidentem, scilicit occidant nobis vitia atque intereant. Et
tres vero ad aquilonem , qui est septentrio, ubi inde transeamus ad orientem, ortoque nobis sole
etiam isti per quatuor orbis terræ partes eodem justitiæ veniamus ad meridiem in qua clarissimum
ordine deputantur. Et ab oriente quidem ubi erat lumen atque perfectum est, et tam ab aquilone
tribus Juda, quae erat inter caeteras prima, Aaron usque ad mare, quam ab oriente usque ad me
atque filii ejus collocantur. Caath vero et reliqui, ridiem viginti quinque millia longitudinis et lati
qui erant filii arcam testamenti Domini levare in tudinis decem millia sint, ut ubique eadem lon
humeros et tubis canere statuuntur : ita ui cum gitudinis et latitudinis mensura servetur. • San
prima tuba cecinissent, moverent castra hi qui ctuarium autem, » id est templum Domini , w in
erant ab oriente. Cum vero cecinisset secunda, medio erit » primitiarum sacerdotalium. et æquo
hi qui erant a meridiano consurgerent, tertia ab latere ex omni parte vallabitur. Et quia dixerat,
occidente, quarta ab aquilone. Wides quantum ordo liae autem erunt primitiae sanctuarii sacerdotum ,
4078 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. A075

ne communi vocabulo omnes sacerdotes vindica- A et intelligit se a sacerdotali gradu esse disjunctam
rent sibi hujus loci possessionem et cæremonias ad decutiendam superbiam ministrorum, qui igno
observandas, ponit specialiter inferens, a sacerdo rantes humilitatem status sui, ultra sacerdotes,
tubus sanctuarium erit de filiis Sadoch , » qui in hoc est, presbyteros intumescunt, et dignitatem
terpretatur justus, de quo dicitur : « Justus Do non merito, sed divitiis æstimant. Certe qui primus
minus et justitias dilexit, æquitatem vidit vultus fuerit ministrorum, qui per singula concionatur
ejus (Psal. x). » Pro quo Sadoch Septuaginta scri in populos et a pontificis latere non recedit, in
bunt Saduc. Ipse Sadoch loquitur in Evangelio : juriam putat si presbyter ordinetur, et non memi
¢ Non enim Pater judicat quemquam, sed omne ju nit mensarum et viduarum minister in obsequium
dicium dedit Filio (Joan. v). » Et de hoc sub no se, et ministerium non solum sacerdotum, sed et vi
mine Salomonis mystice Propheta decantat : « Deus, duarum et pauperum delegatum. t Et non venunda
judicium tuum da regi, et justitiam tuam filio regis. » bunt, inquit, ex eo neque mutabunt, » ut permaneat
Illi autem sacer'otes domini sanctuarium posside Leviticæ distributionis æterna possessio, uec vinca
bunt et custodient cæremonias ejus, qui non erra tur pretio meritum dignitatis, nec ab alio transfera
verumt cum errarent filii Israel atque Levitæ, de mus ad alium, quia quæ sanctificata sunt Domino
B non sunt eorum quibus data sunt, sed ejus cujus
quibus in superioribus disputatum est, qui non
offerunt victimas, sed privilegio nominis et erro nomine possidentur. Quinque millia autem, quæ su
ris sui humilitate contenti, semper loquuntur in persunt in latitudine per viginti quinque millia, su
corde : « Iniquitatem meam ego agnosco, et pec hauditur longitudinis, profana erunt urbis et cunctis
catum meum coram me est semper ( Psal. 1.). » habitare liceat lsraelitis, omnique de plebe, non quod
Audiat hoc sacerdotalis gradus et Arianæ perse immttnda sint aut aliquid in habitatione terræ san
cutionis ardore superatus, ac veræ postea fidei clæ contaminatum putetur et sordidum, sed quod
ne opibus careat, potentia colla siii;mi;tens, suffi præter sacerdotes omnibus in eis habitare permissuma
cere sibi si non expel'atur e templo, si pristini sit. Per quae intelligimus cuncta, quæ referimus ad
nominis umbram quamdam et imaginem teneat, sensus, hoc est, ad corporis voluptates, quæ visu et
et non resupinus eructans delicias, quasi imma auditu, tactu, odore et sapore capimus esse profana,
culatus et purus de excelsissimo throno nobis im et templi sanctimoniam non habere, nec sacerdota
peritiæ suæ et barbaræ garrulitatis ructet nauseam. lis esse privilegii, sed laicæ vilitatis. Civitas autem
« Eru.t, inquit, eis priinitiae de primiliis terræ, » erit in medio, de qua scriptum est : • Fluminis im
hoc est sacerdotibus, et qui non erraverunt cum petus lætificat civitatem Dei (Psal. xlv). » Et : « Non
errarent filii Israel et Levitæ. Primitiæ autem de C potest civitas abscondi super montem posita (Matth.
primitiis, sicut decimarum decimæ, sanctumque v), » de qua dicemus in consequentibus, iiporcizroga,
sanctorum juxta terminum Levitarum, ut habeant hoc est, antemurale, et Atáarnuz, id est, spatium
quidem Levitæ confinia sacerdotum, sed umbili quod Septuaginta pro suburbanis interpretati sunt,
cum, id est medium ejus, et ipsam possessionem quem sensum in hoc loco habeant ignoramus.
tenere non valeant. « Et hæ mensuræ ejus : Ad plagam septentriona
• Sed et Levitis similiter juxta fines sacerdo t lem quingenta et quatuor millia, et ad plagam me
tum viginti et quinque millia longitudinis, et * ridianam quingenta et quatuor millia et ad plagam
latitudinis decem millia. Omnis longitudo xxv * orientalem quingenta et quatuor millia, et ad pla

: millium, et latitudo decem millium. Et non ve

nundabunt ex eo neque mutabunt nec tranfe
* gain occidentalem quingenta et quatuor millia. »
Quod dicit : • Et hæ mensuræ ejus, » subaudiendum
rentur primitiæ terræ, quia sanctificatae sunt est civitatis. In fine enim præteriti capituli positum
domino. Quinque millia autem, quæ supersunt est, * et erit civitas in medio ejus, id est, terræ. Pri
in latitudine per viginti quinque millia profana mumque a plaga septemtrionali incipit, et e regione

: erunt urbis inhabitaculum et in suburbana. Et ponit plagam meridianam. Rursumque par reddit
erit civitas in medio ejus. » Quod nos vertimus D pari ut orientali plagæ e contrario ponat occidenta
in profanum, pro quo Aquila 656;)ov, Symma lem, id est mare. Singulaque latera civitatis habent
chus et Theodolio \zizów transtulerunt, Sepluaginta quatuor millia et quingentos calamos, qui faciunt
dixere ττροτείχισμz, quod antemurale possumus di supputati undecim millia passuum et octoginta quin
cere. Profanum autem est , et laicum, id est, que, ut simul omnis urbs, sicut in fine hujus volumi
vulgare, quod omni populo habitare passim licet. nis scribitur, per circuitum habeat decem et octo
lllud autem, quod dixerunt LXX, nec mensurabitur, millia calamorum, qui faciunt quadraginta quatuor
nec auferetur, pro eo quod nos diximus, non mu millia passuum et trecentos quadraginta. Unde et
tabitur neque transferetur sensum non habere per quadragesimus quartus psalmus, qui inscribitur :
spicuum est. Describitur quoque Levitarum posses • ln finem, pro his qui commutabuntur : » et per
sio, quæ vicina quidem est finibus sacerdotum, et tinet ad Idida, id est, ad amabilem Domini, sive ut
eadem habet spatia in longitudine, et in latitudine interpretatus est Aquila pro liliis. Symmachusque
pro multitudine Levitarum, quæ habet paucitas pro floribus, Ecclesiæ, quæ urbs Domini est, conti
sacerdotum . sed tamen propriis utitur terminis, net sacramenta : de qua scribitur in eodem psalmo :
1077 COiM£NT. 1N EZECiIiE[,!EM. — — ■,!B. XX. 1()78

v Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato cir- A ut nullus se ab opere civitatis immunem putet, sed
cumdata varietate. » Et iterum : • Omnis gloria filiæ omnes certatim exstruant Ecclesiam, quod in taber
regis intrinsecus, » ut non sit similis sepulchris fo ' naculo quoque factum legimus, ut pro varietate vi
rinsecus dealbatis, sed et intus et foris omnia lavet rium, alius aurum, et argentum, coccum, byssum, et
paropsidis. Cumque recesserimus ab aquilone vento purpuram , variaque et diversa subtegmina, alii
frigidissimo, transimus ad meridiem, et post ortum pelles, et caprarum offerunt pilos. Et cum essent
in nobis lumen scientiæ occasum fortitudinum for dona diversa pro qualitate substantiæ unum (lonan
midamus, nequaquam præterita, sed futura con tium esset præmium : imo majus eorum qui parva
siderantes, nec habentes certam virtutis possessio quidem obtulerint, sed majora pro viribus, in exem
nem, sed quotidie in oratione dicentes : w Ne inducas plum viduæ pauperis, quæ duo minuta in gazo
nos in tentationem, » quam ferre non possimus. phylacii dona mittebat (Luc. xxi), et Domini est
* Erunt autem suburbana civitatis ad aquilonem judicio laudata dicentis, * Vere dico vobis quia vidua
t ducenti quinquaginta, el ad meridiem ducenti quin hæc paupercula plus quam omnes misit. Nam omnes
* quaginta, et ad orientem ducenti quinquaginta et hi ex abundantia sibi miserunt in munera Dei. Ifaec
* ad mare ducenti quinquaginta. » Pro suburbanis, autem ex eo quod deest illi omnem victum suum
quæ Hebraice dicuntur magras, rursum Sepluaginta B quem habuit misit.» Sicut ergo diximus de operibus
Atάστημα, id est spatium, transtulerunt. Quod dicitur civitatis, sic illud breviter perstringendum est, quod
ducenti quinquaginta per singulas plagas, subauditur ^ omnes primitiæ sanctuarii, et possessio civitatis pa
calami, qui sena cubita habent et unum palmum : riter supputata per quadrum contineat millia du
et per singula latera faciunt passus sexcentos decem centa quadrag'nta sex et partem tertiam. Si enim
et septem paulominus, et in commune mille calamos viginti quinque millia calamorum, qui senos cubitos
habentes passus duo millia quadringentos sexaginta habent et palmum unum faciunt, nostra, hoc est,
octo, quæ spatia muros per circuitum ambiunt civi Romana sexaginta et unum millia, et sexcentos
tatis, ut inter urbem et ea quæ reliqua sunt dividant. sexaginta septem passus, nulli dubium est, hæc in
Ex quo ostenditur nullum de his spatiis ad exercen quadruplum supputata superiorem efficere nume
dum opera civitatis capiendorumque fructuum habere rum. Ex quo perspicimus omnia intelligenda spiri
licentiam, sed vacare ab usu et opere hominum, ut taliter, Ecclesiæ possessionem multo latiorem esse,
circum muralia urbis sponte nascentium virgultorum quam quondam fuit in Judæa, qui ne accepere qui
atque herbarum et caeterorum, quæ terra gignit, dem partes terræ sanctæ, sed ex singulis tribubus
habeant amoenitatem. quadraginta octo civitatum, non ex pleno possessio
« Quod autem reliquum fuerit in longitudine so- C nem, sed habitationem et hospitia susceperunt, ut
• cundum primitias sanctuarii decem millia in orien ipsi quoque qui videntur laici, nec pervenisse ad sa
a tem, et decem millia in occidentem erunt sicut cerdotalem et leviticum gradum, tamen si operentur
« primitiæ sanctuarii et erunt fruges ejus in cibum in Domini civitate, vescantur de sancta terra,terra vi
« vel in panes his, qui serviunt vel operantur civi ventium terraque credentium, quorum unus loqueba
• tati. Servientes autem vel operantes civitati ser tur : a Credo videre bona Domini in terra viven
« vient sive operabuntur ex omnibus tribubus Israel. tium (Psal. xxvi ). »
« 0mnes primitiæ viginti quinque millium, per vi « Quod autem reliquum fuerit principis erit ex
• ginti quinque millia in quadrum, separabuntur in omni parte primitiarum sanctuarii et possessionis
a primitias sanctuarii et possessionem civitatis. »Post civitatis : e regione viginti quinque millium primi
urbis sanctæ descriptionem et suburbana ejus, reli tiarum usque ad terminum orientalem, sed et a mari
quam partem primitiarum sanctuarii decem millia e regione viginti quinque inillium usque ad termi
calamorum in orientem, et alia decem millia ad occi num maris similiter in partibus principis erit. Et
dentem tendentium delegari vult his, qui opera civi erunt primitiæ sanctuarii et sanctuarium templi
tatis exercent ad varios usus, et quibuscunque urbs in medio ejus. De possessione quoque Levitarum et
indiget, ut scilicet serantur, et ex frugibus, quæ in de possessione civitatis in medio partium priticipis
hoc terræ nascuntur spatio, vescantur operarii, qui erit, inter terminum Juda, el intra terminum Benja
vel moenia urbis exstruunt, vel interrupta et ruinosa min et ad principem pertinebit. » De hoc principe su
restituunt, ut habeat civitas cultum suum, et sarta pra plenius disputatum est, et quod tantum solus ac
tecta cum popùscerit necessitas instaurentur. Et hoc ciperet, quantum una tribus : nunc autem aliud disci
non solum in Israel, vel in possessione terræ sanctæ mus, quod ex cunctis tribubus quidquid reliquum fuerit
spiritaliter Ecclesiæ mysterio continetur, sed in Ro hic solus accipiat, ut nulla tribus sit, quæ Principi
mano quoque fieri probamus imperio, ut quædam dona non offerat, non aliunde, sed ex primitiis, quæ
villæ sint pertinentes ad jura urbinm vel regia mu templo et sanctuario et delegatis urbis partibus ser
nificentia vel hæreditatibus et dono multorum : ne viunt. Hoc est enim quod dicit: v e regione sive contra
scilicet ædificia paulatim collabantur, et ædes pu faciem, viginti quinque millium primitiarum usque
blicae, quæ ornamento sunt civitati, longa vexentur ad terminum orientalem, » sive usque ad terminum
incuria. Operarii autem, inquit, sive qui serviunt in maris, ut sint primitiæ inter septeum et quinque tri
operibus civitatis, erunt eæ omnibus tribubus Israel, bus et in ipsis primitiis civitas et suhurbana ejºs
H079 B. RABANl MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 40S0

in medio civitatis sanctuarium templi. - Sed et de A per in fine ponitur uua, subintelligitur, vel pars, vel
possessione Levitaruma et de possessione civitatis, possessio, vel hæreditas : licet Aquila et Symmachus
quidqnid reliquum est, principi deputabitur. Eritque interpretentur genere neutrali τό άριον quod signi
pars extrema septem tribuum vicina primitiis et civi ficat terminum. Illudque breviter auendendum in
tati et templo in tribu Juda, et pars extrema quinque extrema quinque tribuum, tribum Gad, quæ in priori
tribuum eodem jure quo supra in tribu Benjamin descr'ptione trans Jordanem fuit, poni eam partem
ipsa extrema pars ad principem pertinebit. Ex quo quam prius Judas tenuit ad plagam videlicet austri
Scripturæ sanctæ sacramenta miranda sunt, et cogi in meridiem : et esse terminum de Thamar usque
tanda magis quam eloquio proferenda. In priori enim ad aquas contradictionis Cades hæreditatem contra
divisione terrarum trans Jordanem per Mosen dua mare Magnum. Thamar ipsa est de qua jam diximus,
bus tribubus Ruben et Gad el dimidiæ tribui Ma quam nunc Palmyram vocant et olim a Salomone
nasse terra divisa est, intra Jordanem autem per constructa. Palma enim Hebræo sermone Thamar
Josue filium Nun et Eleazarum filium Aaron : Judas appellatur, ab eo quod ibi palmeta sint plurima,
possedit ab austro, et Ephraim et Manasse tribus quidam putant hoc sortitam vocabulum. Quod se
dimidia ab aquilone. Postea vero de Silo missis ex quitur : « Usque ad aquas contradictionis Cades hae
ploratoribus per singulas tribus et descriptione terræ B reditas contra mare Magnum, » pro quo Septuaginta
allata ad Josue et Eleazar, Benjamin juxta Judam ab transtulerunt, « De Theman et aqua Maribimoth Cades
austro, et juxta Ephraim et dimidiam tribum acce hæreditas usque ad mare Magnum, » illud observan
pit possessionem. Secunda tribus Simeon hæredita dum in Hebraico eumdem sermonem nehela quia
tem accepit de tribu Juda, ut impleretur, quod scri ambiguus sit et hæreditatem sonare et torrentem,
ptum est de I.evi et Simeon, a Dividam eos in Jacob et hic magis torrentem accipi debere, quam hære
ct dispergam eos in Israel (Gen. xlix). » ditatem. lste est enim torrens, qui ingreditur mare
Tertia Zabulon Galilæam accepit in qua est mons Magnum Rinocorurae, ut ante jam diximus. Cades
Thabor. Quarta Issachar, ubi est Jezrahel usque ad autem, quæ in libro Josue appellatur Cades harne in
Jordanem. Quinta Asser, usque ad montem Carme deserto est, quod extenditur usque ad urbem Pe
lum, qui imminet mari Magno,Tyrumque et Sido tram. Maribinoth vero, quod interpretatur contra
nem. Sexta Nepthalim in Galilæa usque ad Jorda dictionis non vocabulum loci est, ut plerique æsti
nem, ubi Tiberias quæ olim appellabatur €henereth. mant, sed aquarum in quibus Domino contradixit
Septima Dan usque Joppen, ubi sunt turres Ahialon populus, et Moyses offendit Deum, dicente psalmo :
et Selebi et Emmaus, quæ nunc appellatur Nicopolis; « Tentaverunt eum ad aquam contradiciionis, et
licet postea legerimus, quod cœperint sibi transcen- C afflictus est Moses propter eos (Psal. cv). Omnisqne
sis aliis tribubus urbem Lesem in tribu J)an, quæ terræ sanctæ hæreditas ab australi plaga juxta ter
hodie appellatur Paneas. Cum hæc se ita habeant, minos Ægypti Rinocorura et torrente finitur. Et quia
et inter priorem tribuum descriptionem, et quæ Gad interpretatur tentatio, in possessione ejus de
nunc habetur tanta diversitas sit : hoc consideremus, palmetis transimus ad aquas contradictionis usque
quomodo et in præsenti descriptione et in præteriia Ca:les, quæ interpretatur sancta , ut intelligamus
inter tribuum Juda, et Benjamin urbs templum col nos etiam post victoriam mundi debere esse sollici
locatum sit, et in priori quidem descriptione Judas tos et semper in metu, et recordari illius versiculi,
erat ab austro, et Benjamin ab aquilone. Hic vero « Tentatio est vita hominum super terram : » et ad
e contrario fit, ut Judas sit ab aquilone, et Benjamin sanctitatem adversariis repugnantibus pervenire;
ab austro : post quem secundus est Simeon, tertius sicque obtinere victoriam, et e vicino torrentem ple
Isachar, quartus Zabulon, quintus Gad, quinque vi num imbrium contemplemur.
delicet tribus, sicut in consequentibus dicitur. Scri • Et egressus civitatis a plaga septentriopali
ptüm est enim : quingenta et quatuor millia mensurabis et portæ
« Et reliquis tribubus a plaga orientali usque ad civitatis cx omnibus tribubus Israel. Portæ tres a
• plagam occidentalem Benjamin una. Et contra septentrione. Porta Ruben una. Porta Judæ una.
.
terminum Benjamin a plaga orientali usque ad Porta Levi una : Et ad plagam orientalem quin
plagam occidentalem Simeon una. Et super ter gentos et quatnor millia et portæ tres. Porta
minum Simeonis a plaga orientali usque ad pla ' Joseph una. Porta Benjamim una. Porta Dan una.
gam occidentalem Isachar una. Et super termi Et ad plagam meridianam quingentos et quatuor

: num Isachar a plaga orientali usque ad plagam

occidentalem Zabulon una. Et super terminum
Zabulon a plaga orientali usque ad plagam maris
Gad una. Et super terminum Gad ad plagam austri
in meridiem, et erit flnis de Thamar usque ad aquas
contradictionis Cades, hæreditas contra mare Ma
gnum. Hæc est terra, quam metiemini tribubus
Israël, et hæ partitiones earum, ait Dominus Deus. •
(!!icron.) Quod in quinque et septem tribubus scm
millia metieris et portæ tres. Porta Simeonis
una : porta Issachar una, porta Zabulon una; et ad
plagam occidentalem quingenti et quatuor millia.
Portæ eorum trcs. Porta Gad uma. Perta Aser una.
Porta Nephtalim una. Per circuitum decem et octo
millia et nomen civitatis ex illa die Dominus ibi
dem. » De ambitu civitatis quod per latera singula
in quadrum quatuor millia, quingentos calamos ha
hueiit praeteritus sermo narravit, qui faciunt decem
103A COMMENT. IN EZECH;ELEM. — LIB. XX. M032
et octo millia calamorum, ut in præsenti quoque ca- A duodecim, et in ipsis duodecim nomina duodecim
pitulo positum est, id est, quadragintâ quatuor apostolorum et agni. » Murus ergo iste magnus et
millia passuum et trecentos quadraginta passus. . altus, inexpugnabilem fidei et charitatis, speique
Nunc scribitur per singula latera, hoc est, per unde firmitatem significat. Potest et ipse Dominus Eccle
cim millia passuum et octoginta passus ternas fuisse siam undique protegens, murus magnus intelligi, de
portas quas Aquila Symmachus et Theodotio Ars3 quo Isaias ait : « Ponetur in ea murus et antemu
άδους, Septuaginta Attx6o\&ς vocant, nos interpre rale (Isa. xxvi), » id est, Domini protectio, et inter
t3ti sumus egressus et eritus civitatis. cessio sanctorum, qui iter faciunt ei docendo ad
Illudque primum breviter admonendum, easdem corda credentium. Habet bic murus portas duodecim,
tribus in circuitu taberiraculi ita castrametatas ut quæ portæ apostoli sunt, qui suo vel scripto, vel
ad orientem fuerit Judas, Issachar, et Zabulon filii opere cunctis primordialiter gentibus Ecclesiæ pan
[Liæ : et ad meridiem Rnben, Simeon, Gad, duo filii debant introitum. « Et in portis angulos duodecim, »
Liæ : et tertius filius Zelphæ ancillæ Liæ : ad occi doctores scilicet, apostolorum vestigia fidei et verbi
dentem vero Ephraim Manasses et Benjamin, duo mysterio sequentes : • Et nomina scripta, quæ sunt
videlicet filii Rachelis : quia Joseph pro tribu Levi, nomina duodecim filiorum Israel (Exod. xxvni); »
quæ sacrificiis deputata est, in duas tribus Ephraim B memoriam veterum Patrum significat prædicatorum
et Manassen divisa est, ad aquilonem autem Dan et cordibus insitam. Unde et pontifex tabernaculum
Aser et Nephtalim, quorum primus et tertius filii ingressus memoriale Patrum in rationali pectoris
sunt Balæ ancillæ Rachelis, secundus filius Zelphæ, ferre jubetur. « Ab oriente erant portæ tres, ab
zncillæ Liæ ignobiles, et ad aquilonem positi quippe, aquilone portæ tres, ab austro portæ tres, et ab
qui ex ancillarum inter se dissidentium stirpe gene occasu portæ tres. » Hac tam solerii reor descri
rati sunt. Hoc juxta Numerorum librum ( Num. ptione portarum duodenarii numeri voluit indicare
xxxiv) et descriptionem tabernaculi, quae jubente mysterium : quo idcirco vel summa apostolorum
Deo Moysi ore dictata est. Nostra vero urbs quæ vel Ecclesiæ sit figurata perfectio, quia per eam
est , civitas Regis magni (Psal. xlvii), • cujus artifex orbi quadrato sanctæ Trinitatis erat fides intimanda.
et conditor est Deus, de qua et Psalmista canit : * Et murus civitatis habebat fundamenta duodecim,
« Numquid Sion dicet homo, et homo natus est in et in ipsis duodecim nomina duodecim apostolorum
ea, et ipse fundavit eam altissimus (Psal. lxxxvi), » et Agni; » quod sunt portæ, hoc fundamenta, quod
aliam habet tribuum in terra sancta descriptionem civitas hoc murus. Possunt autem et patriarchæ
et mensuram civitatis, et possessionis ordinem, et fundamentorum vocabulo designari, qui nomina in
plagas tribuum singularum. Primum enim plagæ C se apostolorum, id est, figuram tenuerint. Per illos
aquilonis opponuntur, tres portæ, sive exitus civita enim fundata hæc civitas, quamvis per apostolos
tis, quorum est primogenitus Ruben, et Judas regiæ quasi per portas latius credituris sit aperta matio
stirpis auctor, et Levi super cujus nomine in taber nibus. Et notandum, quod fundamenta cum plu
naculo et sacrorum descriptione nil dictum est, ut raliter dicantur, doctores vel virtutes Ecclesiæ si
primogenita possidentes quasi genus regale et sacer gnificant : cum vero singulariter, ipsum significare
dotale, aquilouis frigora contemnamus. Secundo vero Dominum, qui est fundamentum fundamentorum.
ad orientem est Joseph, Benjamin et Dan, ambo filii (Hieron.) Et necesse est ut talis civitas decem et
Rachel et unus Balæ ancillæ éjus, ad meridiem vero octo millium per circuitum teneat calamorum, sub
Simeon, Issachar, Zabulon, qui tres Liæ filii sunt. quo numero et in duodevicesimo psalmo lex natu
Porro ad occidentem Gad, Aser, et Nephtalim : ralis et scripta gratiaque Evangelii describitur, qui
quorum priores duo filii Zelphæ sunt ancillæ Liæ : bus Ecclesia, id est, urbs Salvatoris exstructa est.
tertius filius Balæ ancillæ Rachelis : w Quis sapiens et. Nomen quoque ipsius civitatis nequaquam erit ut
intelligit hæc, intelligens et cognoscet ea? » (Psal. prius Hierosolyma, quæ interpretatur visio pacis :
cvi.) Quia rectæ viæ Domini et justi ambulabunt in sed Adonaisan [Adonaisama], quod in Latinum ser
eis, • prævaricatores autem corruent in illis (0se. monem vertitur Dominus ibidem, qui nunquam re
xiv). » Has duodecim portas sive exitus pro qualitate cedat ab ea, ut a priori populo ante discessit dicens
meritorum atque virtutum singulis tribubus sub ad discipulos : « Surgite, abeamus hinc (Joan.
apostolicis et patriarcharum nominibus arbitror xiv). » Et ad Judæos : • Relinquetur vobis domus
delegalas, de quibus et in Apocalypsi Joannis aper vestra deserta (Luc. xiii), » sed æternam habeat
tius scribitur, et multa divinarum Scripturarum sa possessionem, et sit ei ipse possessio, iisdem discipulis
cramenta testantur. (Beda.) Nam et in Apocalypsi repromittens : • Ecce ego vobiscum usque ad con
de his portis mysticae civitatis Dei ita scriptum est: summationem sæculi (Matth. xxviii), » et qui ad
« Et habebat murum magnum et altum habebat por Patrem loquens ait : • Pater quos dedisti mihi volo
tas duodecim, et in portis angulos duodecim, et ut ubi ego sum, et illi sint mecum, ut videant clari
nomina scripta, quæ sunt nomina duodecim tributum tatem meam, quam dedisti mihi, quia dilexisti me
filiorum Israel, ab oriente portæ tres, ab aquilone ante constitutionem mundi (Joan. xvii). » (MAURUs.)
portæ tres, et ab austro portæ tres, et ab occasu De hac ergo bcatiuudine visionis l)ei, ubi sancti cum
portæ tres : et murus civitatis habens fundamenta Domino gaudebunt in æternum, et de præsentia
M0S3 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 108$

ejus, sine cessatione et absque ullo termino lætan- A sine læsione nostræ beatitudinis recordabimur. Ple
iur, qualis sit, Psalmista explicat dicens: “ Beati rumque enim incolumitatis tempore ad memoriam
qui habitant in domo tua, Domine, in sæculum sæculi dolores præteritos sine dolore reducimus, et quo
laudabunt te(Psal. lxxxiii); » nam si beatus hic ha ægros recolimus , eo nos incolumes plus ama
betur cui ad tempus omnia secunda procedunt, nec mus. Sic ergo erit et in illa beatiuuJine culpae
aliqua adversitate concutitur, quid de illa beatitudine memoria, non quæ mente polluat, sed quæ lætitiæ
sentiemus, cui nec in qualitate nec in perennitate arctius astringat, ut dum doloris sui animus sine
quidquam simile reperitur? Sed quia humanis ver dolore reminiscitur, inde se ad gratias agendas, de
bis hoc bonum non potest explicari, tamen unde bitorem fieri suo medico verius faleatur, ut eo ma
proveniat non tacetur, dicit enim : v Laudabunt te : » gis acceptam salutem diligat, quo de molestia me
Inde est quippe illa beatitudo mirabilis, quam ut minit quid evasit. ln æternum ergo laudem miseri
æternam intelligeres, subjecit : « In sæculum sæculi. » cordiæ largitoris nostri referimus, et nequaquam
Sed qualis rogo illius sæculi ventura lætitia est, ubi miseriæ conscientia gravamur: quia dum mala no
dabitur copiose gaudere, et nunquam ab ea posse stra sine aliquo mentis malo respicimus; et nun
discedere? Electi ergo omnes, laudes et misericor quam erit, quod corda laudantium de transactis
dias Domini libere in æternitate cantabunt, ubi jam p iniquitatibus polluat, et semper erit, quod hæc ad
de peccati venia dubietas non erit, ubi jam securam laudem liberatoris accendat. Hinc quoque Paulus
Jmentem culpæ suæ memoria non addicit, ubi non apostolus Philippensibus ait : • Nostra conversatio
sub reatu animus trepidat, sed ejus indulgentia li in cœlis est : unde etiam Salvatorem exspectamus
ber exsultat. Nam si in illa æterna vita homo nulla Jesum Christum, qui reformavit corpus humiiitatis
peccati memoria tangitur, ereptum se unde gratu nostræ, configuratum corpori claritatis suæ (Philip.
latur? aut quomodo largitori gratias refert de venia iii). » Erunt enim tunc electorum corpora claritate
quam accepit, si interveniente oblivione transactæ Dominici corporis configurata; quæ etsi æqualita
nequitiæ esse se pœnæ debitorem nescit, et si mise tem gloriæ ejus non habent per naturam, simili
riæ transactæ non meminit, unde pro largitate mi tudinem tamen configurationis habent per gratiam.
sericordiæ laudes reddit ? Quærendum ergo est, Quia itaque similitudo ejus vitæ nunc in moribus
quomodo electorum mens perfecta esse in beatitu trahitur electorum, tunc in resurrectione sequitur
dine possit; si hanc inter gaudia memoria sui rea similitudo æternitatis in mente; quoniam « videbi
ttis tangit? aut quomodo perfectæ lucis clarescit mus eum sicuti est (I Joan. iii), » et juxta Prophe
gloria, quam reducta ab animo obumbrat culpa? tam : • Adimplebimur lætitia cum vultu suo, delecta
Sed sciéndum est, quia sicut sæpe nunc tristium C tionesque nostræ erunt in dextera ejus usque in fi
læti reminisuimur, ita nunc transactæ nequitiæ nem (Psal. xv). »
=

I B EATI I 1;3A BAN I M IA\U ;3 I

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI

AD HUMBERTUM

QUOTA GENERATIONE LICITUM SIT CONNUBIUM

EPISTOLA. (ANNO 842.)
v.

Domino vere sancto ac beatissimo Patri Humberto D titatem negotii, breviter respondi : quod tanta res,
gratia Dei episcopo, RABANus, vilissimus servorum et spatium temporis, et otium scribentis quæreret :
Dei servus, in Christo salutem. nec cito me posse ad ea quæ rogabas, in multis oc
Nuper venerunt ad me litteræ de tua sanctitate cupatum condigne respondere : sed multorum dicta
directæ, quæ inter alia ex quibus mecum tua dilec et sacrorum librorum volumina ante perscrutari
tio decrevit tentare, continebant de nuptiis: ut quota velle : et sic ad rescribendum, manum mittere. Sed
generatione legitimuin esse posset, tibi edicerem : cum postmodum te sentirem ad primissa exequenda
ubi et commemorabas te quædam capitula legisse avidius anhelare, præoccupavi tempus, et fesliman
papæ Gregorii ad Augustinum gentis Anglorum epi ter tuæ voluntati obtemperare decrevi: breviter hæc
scopum : nec non et decreta Zachariæ de eadem commemorans, quæ legisse me recordatus sum : vel
re : similiter quoque quid Isidorus, Hispalensis epis quæ subito dictanti in mentem venerant. lgitur de
copus, ia Etymologiis suis inde senserit, notum ha nuptiis quid licitum sit vel illicitum, Dominus per
bere : et quid ego super hæc omnia sentirem, tibi legem et Evangelium innotuit, qui bono conjugali uti
a me rescribi postulabas. Unde ego tunc videns quan concessit : atque omnem incestum et fornicatio
H085 QUOTA GENERATIONE LICITUM SIT CONNUBIUM. {086
nem omnino prohibuit. Quomodo autem consangui- A etiam Orientalium ecclesiarum consuetudinibus pleni
nitas honoranda sit, liber Leviticus ostendit : v Lo ter institutus fuerat: nec eum aliqua latere potuerunt,
cutus est Dominus ad Moysen dicens : Loquere quæ in observationibus legitimis Græci vel Romani
filiis Israel, et dices ad eos : Ego Dominus Deus eo tempore habuerunt : maxime cum in utraque lin
vester : juxta consuetudinem terræ Ægypti in qua gua perfecte instructus esset. Quod autem proximis
habitastis, non facietis : et juxta morem regionis temporibus Romanorum pontificum scripta conti
Chananææ, ad quam ego introducturus sum vos, neant, usque ad sextam vel septimam generationem
non agetis : nec in legitimis eorum ambuletis : fa conjugii usum differendum, magis ex consuetudine
cietisque judicia mea et præcepta servabilis, et humana, quam ex lege divina hoc eos praecepisse cre
ambuletis in eis. Ego Dominus Deus vester : dendum est. Quod ita sentiens beatus Bonifacius
custodite leges meas atque judicia, quæ homo fa marlyr, nosterque patronus de eadem re episcopos
ciens, vivet in eis. Ego Dominus. 0mnis homo gentis suæ credidit consulendos : ut ipsi quid in
ad proximum sanguinis sui non accedat, ut reve sanctorum Patrum sententiis inde explanatum inve
let turpitudinem ejus, ego Dominus. Turpitudi nirent, sibi rescriberent. Nam quod Isidorus in Ety
nem patris tui, et turpitudinem matris tuæ non mologiis suis, usque ad sextam generationem con
discooperies. Mater tua est: non revelabis turpitu sanguinitatis abstinendum, et sic legitime connubio
dinem ejus. Turpitudinem uxoris patris tui non dis conjungendum asseruit, inde reor eum fecisse, quod
cooperies, turpitudo enim patris tui est. Turpitudi genealogiæ seriem retexens, quousque ordinem nu
nem sororis tuæ ex patre sive ex matre quæ domi merando perduxit, eo cognationem sanguinis ser
vel foris genita est, non revelabis. Turpitudinem vandam æstimavit : sicque ad novationem generis
filiæ filii tui, vel neptis ex filia non revelabis: quia et amicitiæ ejus confirmandam, redire ad connu
turpitudo tua est. Turpitudinem filiæ uxoris patris bium sancivit quando jam cognationis ordo nume
tui quam peperit patri tuo, et est soror tua, non rari desivit. Cæterum ante omnia considerandum est,
revelabis. Turpitudinem sororis patris tui non dis ut sic censura disciplina temperetur, ne per immode
cooperies : quia caro est patris tui. Turpitudi rationem correptionis, peccati cumulus augeatur.
nem sororis malris tuæ non revelabis: eo quod Scimus enim, quod qui in lege cognationis jus ob
caro sit ruatris tuæ. Turpitudinem patrui tui non servare constituit, ipse in Evangelio fœdus conjugii
revelabis : nec accedes ad uxorem ejus, quæ tibi non dissolvendum praecepit : ita sane, t ut si quis
affinitate conjungitur. Turpitudinem nurus tuæ non * dimitteret uxorem excepta causa formicationis,
revelabis, quia uxor filii tui est : nec discooperies « faceret eam moechari : et qui dimissam duceret,
ignominiam ejus. Turpitudinem uxoris fratris tui « moecharetur (Matih. v). » Sic et Apostolus eamdem
non revelabis, quia turpitudo fratris tui est. Tur rationem sequens in Epistola sua (I Cor. vii), jussit
pitudinem uxoris tuae et filiæ ejus non revelabis : • mulierem a viro non discedere : quod si discede
filiam filii ejus, et filiam filiæ illius non sumes, ut « ret, manere innuptam, aut viro suo reconciliari. »
reveles ignominiam ejus : quia caro illius sunt, et Si enim ubicunque aliquid proximitatis vel consan
talis coitus incaestus est. Sororem uxoris tuæ in
guinitatis licet longinquæ, inter conjugatos inveniri
pell calum illius non accipies : nec revelabis tur potest, statim matrimonium dissolvitur, ne (reor)
pitudinem ejus (Levit. xviii). » Cum euim Domi quod adulterium et fornicationis scelus multiplice
nus populum suum de contaminationibus gentium tur, qui cum conjugato adolescenti vel juveni socie
voluisset separare, primum generali vocabulo ad pro tas comparis suæ denegatur : nec aliquid ei solatii
ximitatem sanguinis prohibuit quemquam accedere, impenditur, unde continentiam servare possit, libi
ne revelaret turpitudinem ejus. Deinde ipsam gene dine inflammatus, per diaboli instigationem, multi
ralitatem ferme in duodecim species subdivisit: quæ plici fornicatione forsan polluitur : ac sic in præci
tamen ullra tertiam vel quartam generationem non pitium mortis æternæ, anima demergitur. Unde Apo
procedunt ; ac ideo reor dominum Gregorium papam stolus hujuscemodi vitium amputare volens, scripsit
Augustino interroganti, tertia vel quarta generatione D dicens (Ibid.): . Bonum est mulierem non tangere :
jam illicite connubia jungi respondisse. Similiter et • propter fornicationem autem, unusquisque uxo
in Theodori archiepiscopi gentis Anglorum capitu « rem suam habeat. Uxori vir debitum reddat : si
lis, quæ de necessariis rebus conscripsit invenimus, v militer autem et uxor viro; » et paulo post : « No
quod in tertia propinquitate carnis secundum Græ w lite fraudare invicem, nisi forte ex consensu ad
cos liceat nubere : in quinta vero secundum Roma tempus, ut vacetis orationi; » et iterum : • Reverti
nos. Qui tamen conjugia in tertia propinquitate facta mini in idipsum, ne tentet vos Satanas propter in
non solverent, si antea ab inscientibus compacta continentiam. » His ergo omnibus consideratis, bo
fuissent : æqualiterque conjungerentur in matrimo num mihi videtur, ut legis divinæ constitutio invio
nia eis, qui sibi consanguinei sunt, et uxoris suæ lata servetur : et scandalum quantum ad homines
consanguineis post mortem uxoris. Hunc autem pertinet, pro facultate virium declinetur, ubi autem
Theodorum Tarso Ciliciæ natum, Witellianus papa, sine majori detrimento scandalum toleretur; quo
Romæ episcopum ordinans, Britanniam misit : unde niam maximum propter a . . . incaute jam efficia
a Deest aliquid.
A087 B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. A038
tur. Igitur quia a mea parvitate voluisti, quid senti- A mihi videtur, ut cum pœnitentiæ humiliatione, si se
rem de hac re, ubi rescribi , propter infirmitatem uxoratus continere non vult, Deo satisfaciat : et ua
instantis temporis, reor hoc quod Theodorus archie men ei prædicetur, quoniam bonum sit, ut ab hujus
piscopus inter Gregorium et Isidorum medius ince cemodi copula semetipsum abstineat: si forte det
dens, in suis capitulis diffinivit, magis sequendum : illi Deus pœnitentiam, et resipiscat a diaboli laqueis:
ut post quintam generationem jam licitum connubium gratamque continentiæ suæ spontanea voluntate obla
fiat : quia lex divina hoc non contradicit : nec etiam tionem, postmodum offerat Deo : et sic ni fallor, cau
sanctorum Patrum dicta hoc prohibent. Si autem et tela erit in judicio : atque justitia servatur in facto.
in quinta ab insciis copula fuerit peracta, melius
====

BEATI RABANI MAURI

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISC0PI

DE CONSANGUINEORUM NUPTIIS
ET

DE MAGORUM PRÆSTIGIIS FALSISQUE DIVINATIONIBUS

TRACTATUS.

Magnorum virorum et clarissimorum doctorum B deinde de magicæ artis argumentis, scribendum jbi
mos semper fuit, ad ea de quibus interrogati fueesse arbitramur. Sed prius notandum est, quod ubi
rant, competenter responsum quærere, et adniten
vos anctoritati sanctarum Scripturarum, sanctorum
que Patrum sententiis, ea quæ ab eis postulata fue
rant, breviter, dilucideque reserere. Sed cum hæc
ipse indoctus, et non tam sermone quam etiam scien
tia imperitus, pro modulo meo imitari solebam : et
his qui me de aliquibus quæstionibus pulsabant, per
Scripturas sacras et sententias sanctorum Patrum,
respondere curabam. Nunc ita apud te, charissime
virorum, et solertissime custos gregis Dei, Bonose,
mihi evenit, quoniam in his in quibus aliquo modo
satis egi, tibi nullo modo satisfacere potui, sed semi
per juxta consuetudinem tuam, astutius inquirebas,
et diligentius investigabas, quomodo ea quæ prolala C
sunt, inviolata constare posseut. Unde modo diffi
cilem exitum in quæstionibus a te mihi propositis
invenire potui : eo quod testimonia de vetere lege
assumpta, in epistola rescripta ad Humbertum
episcopum, quota generatione liceret cognatis con
nubia jungere, redarguebas: quasi non convenientia
huic tempori, hoc est, religioni Christianæ, sed quia
in novo Testamento de hoc plane scriptum non inveni,
necessarium æstimavi, quid sancti patres de ipsis
sententiis legis Dei senserint, de opusculis eorum,
tibi exempla proferre : ut qui mihi propter vilitatem
meæ personae difficulter credis, saltem illis qui ma
gnæ auctoritatis sunt, coactus credas. Proponebas
enim mihi duas quæstiones : unam de consanguineis,
quota generatione eis liceret seinvicem nuptiis co
pulare. Alteram quid de his sentiendum esset, qui
magicis præstigiis sive incantationibus dæmoniacis,
dicuntur homines fallere : et a statu suo pristino
evertere posse. Unde primum de præfatis nuptiis,
veteris legis præcepta necessaria sunt in testimonium
assumenda, non sunt despicienda : quia unus auque
idem auctor veteris et novi Testamenti est, Deus. Id
circo ipse mediator Dei et hominum, de lege et pro
phetis exempla sumens, confirmabat et commenda
bat doctrinam evangelicam auditoribus suis, sicut
scriptum est de eo in Evangelio (Luc. iv), • quod ipse
t in synagoga surrexerit legere: et datus sit illi li
ber Isaiæ prophetæ. Qui cum aperuisset librum,
invenit locum ubi scriptum erat : Spiritus Domini
super me, propter quod unxit me : evangelizare
pauperibus misit me. Sanare contritos corde -
prædicare captivis remissionem, et cæcis visum :
dimittere confractos in remissionem. Prædicare
annum Domini acceptum, et diem retributionis.
Et cum plicuisset librum, reddidit ministro et se
dit, et omnium in synagoga oculi erant intendentes
in eum. Coepit autem dicere ad illos, quia bodie
impleta est hæc scriptura in auribus vestris: et
omnes testimonium illi dabant, et mirabantur in
« verbis gratiæ quae procedebant de ore ipsius; » et
post resurrectionem legitur, quod duobus discipulis
secum in via ambulantibus et dubitantibus, dixerit
(Luc. ult.): « 0 stulti et tardi corde ad credendum
, in omnibus quæ locuti sunt prophetæ. Nonne hæc
oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam
suam ? et incipiens a Moyse et omnibus prophetis,
: interpretabatur illis in omnibus Scripturis, quæ
de ipso erant, » et in aliis pluribus locis idem fe
cisse invenitur, nec immerito. Nam in monte nhi
coram tribus discipulis transfiguratus est (Matth.
xvii), « apparuerunt Moyses et Elias cum eo lo
v quentes, ot dicebant excessum quem complelurus
1089 DE C0NSANGUINEORUM NUPTIIS. 1090

« erat in Hierusalem, ut intelligerelur eum testimo- A enim sunt duo Testamenta : unum quidem a monte
« nium habere velle, a lege et prophetis. » Unde et Sina in servitutem generans, quæ est Agar. Sina
Apostolus, gratiam novi Testamenti testificatam as enim mons est in Arabia, qui conjunctus est ei, quæ
serit a lege et prophetis (Rom. vii), quia « lex spiri nunc est Hierusalem, et servit cum filiis suis. Illa
« talis est et sancta, et mandatum sanctum et jus autem quæ sursum est Hierusalem, libera est : quæ
• tum et bonum. » Ex quo notandum est, quod ipsa est mater nostra. Scriptum est enim : « Lætare,ste
lex in aliquibus locis secundum historiam tantum, « rilis quæ non paris, erumpe et clama quæ non
in aliquibus vero secundum allegoriam, in aliquantis • parturis, quia multi filii desertæ, magis quam
autem secundum historiam simul et allegoriam in « ejus quæ habet virum, » etc. (Isa. liv). S; ergo
telligenda est. Quia, ut B. Ambrosius scripsit, tri ipsa Weritas et discipuli ejus, ex testimoniis legis
plex quidem lex est. Ita ut prima pars de sacra doctrinam suam probaverunt, et audiloribus suis
meiulo divinitatis, sit Dei : secunda autem quæ con commendaverunt, quis est qui ipsam legis asserlio
gruit legi naturali, quæ interdicit peccatum : tertia nem audeat reprehendere, quando eam viderit evan
vero, lex est factorum, id est, sabbati historica ob gelicæ doctrinæ concordare? Cum enim salubria
servatio, neomeniæ et circumcisio, quæ spiritaliter, præcepta in lege de charitate, de castitate, de con
mon carnaliter, temporibus gratiæ servanda sunt. Si B tinentia, et de misericordia, cæterisque virtutibus
militer autem et lex naturalis, quæ concordat in mul auctoritate divina proferuntur, omni cum honore
vis legi Moysi, tres habet partes. Cujus prima hæc suscipienda, et cum magna diligentia servanda sunt:
est, ut agnitus honoretur creator : {nec ejus claritas quia in hoc se quisque probat ipsius veritatis devo
et majestas, alicui de creaturis deputetur. Secunda tum esse discipulum, et mandatorum Dei custodem
autem pars est moralis, hoc est, ut bene vivatur mo diligentissimum, si consentiat legi Dei, et credit
destia gubernante. Congruit enim homini habenti illis quæ in ea scripta sunt. Hinc quoque ipse ad
notitiam creatoris, vitam suam lege frenare, ne frus incredulos Judæos, et contra altercantes, ait: ¢ Si
tretur agnitio. Tertia vero pars est docibilis : ut no « enim crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi.
uitia Dei creatoris, et exemplum mox cæteris trada • De me enim ille scripsit: Si autem illius litteris,
tur : ut discant quemadmodum creatoris meritum t non creditis, quomodo meis verbis credetis ? »
collocetur : hæc est enim vera et Christiana pruden (Joan. v). Hinc et alibi in Evangelio legitur (Luc.
tia : et omni catholico ad discendum, atque ad ser xvi) : • Abraham diviti de inferno ad se clamanti, »
vandum necessaria, quia per hanc in hoc sæculo vita et postulanti, ut Lazarum transmitteret in domum
honesta ducitur, et in futuro ad præmia æterna per patris sui, quatenus testaretur illis, me et ipsi ve
venitur. Igitur ubi de sacramento divinitatis sermo C nirent in locum ipsum tormentorum, respondisse :
fit, vel de vitandis vitiis ac virtutibus assequendis « liabent Moysen et prophetas, audiant illos. » At
praecepta dantur, bona est historica, et moralis in ille dixit : « Non pater Abraham, sed si quis ex
telligentia. Ubi autem umbra futurorum exprimitur, • mortuis ierit ad eos, pœnitentiam agent. Ait au
ut de lege factorum diximus, spiritalis omnino intel a tem illi : Si Moysen et prophetas non audiunt, me
lectus, ibi quærendus est. Cæterum ubi historia • que si quis ex mortuis resurrexit, credent. » Ac
narrat transitum filiorum Israel de Ægypto per mare si patenter diceret : Si legi et prophetis, justitiam
Rubrum, et in deserto constructionem tabernaculi, et et veritatem docentibus non acquiescunt, nec Chri
signa miraculorum, quæ in priori populo Domini sto qui ex mortuis resurrexit, et evangelicam do
jussu facta sunt, præliaque Israelitarum cum Cha ctrinam annuntiat, rite obediunt. Denique de con
nanæis et cæleris gentibus, hæc quidem historialiter sanguinitate Dominus ipse qui legem dedit, et post
ita facta esse credenda sunt, et tamen in mysteriis modum Evangelii benedictionem addidit, ut electi
veneranda. Unde Paulus apostolus facta priorum sui ambularent de virtute in virtutem, in Levitico
mystice intelligens, ad Corinthios scripsit, dicens (I ad Moysen locutus est dicens: “ Loquere filiis Is
Cvr. x) : « Nolo enim vos ignorare, fralres, quo • rael et dices ad eos : Ego Dominus Deus vester :
• niam patres nostri omnes sub nube fuerunt, et om « Juxta consuetudinem terræ Ægypti in qua habi
nes mare transierunt, et omnes in Moyse baptizati v tastis, non facietis, et juxta morem regionis Cha

: sunt, in nube et in mari, et omnes eamdem escam « naan ad quam ego introducturus sum vos, non
spiritalem manducaverunt, et omnes eumdem po v ageiis. Neque enim in legitimis eorum ambulabi
« tum spiritalem biberunt. Bibebant autem de spiri • lis. Facietis judicia mea, et præcepta mea serva
a tali consequenti eos petra. Petra autem erat Chris • bitis, et in eis ambulabitis: ego Dominus Deus
« tus. » Similiter autem et ad Galatas scribens v vester. Custodite leges meas atque judicia, quæ
duos filios Abrahæ, unum de ancilla natum, et alte « faciens homo, vivet in eis. Omnis homo ad pro
rum de libera, duobus populis per similitudinem • ximam sanguinis sui non accedet, ut revelet tnr
comparavit dicens (Gal. iv): • Scriptum est quo • pitudinem ejus: ego Dominus. Turpitudinem pa
• niam Abraham duos filios habuit, unum de 'an • tris uui, et turpitudinem matris tuæ non disco
• cilla, et unum de libera. Sed qui de ancilla, secun • operies : mater tua est : non revelabis turpitudi
• dum carnem natusest.Quiautem delibera, per repro • nem ejus. Turpitudinem uxoris patris tui non
• fuissionem, » quæ sunt per allegoriam dicta. Haec • discooperies : turpitudo enim patris. tui est.
{09M B. RABANI MAURI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. {υ52

a Turpitudinem sororis tuæ ex patre sive ex matre A cum fuerit ex patre et ex nove, ca, de qua jam supe
« quæ domi vel foris genita est, non revelabis. Tur rius dixerat : an ideo iterum hoc apertius voluit
« pitudinem filiæ filii tui vel nepotis ex filia, non prohibere, quia superius subobscurum fuit. Saepe
revelabis, quia turpitudo tua est. Turpitudinem enim hoc facit Scriptura. Turpitudinem fratris pa
filiæ uxoris palris tui quam peperit patri tuo, et tris tui non revelabis, et ad uxorem ejus non introi
cst soror tua, non revelabis. Turpitudinem soro bis. Exposuit quid dixerit : Turpitudinem fratris pa
ris patris tui non discooperies, quia caro est pa tris tui, id est, patrui tui non revelabis, hoc est
tris tui. Turpitudinem sororis matris tuæ non enim, ad uxorem ejus non introibis. In uxore quippe
revelabis, eo quod caro sit matris tuæ. Turpitu patrui tui, voluit intelligi turpitudinem patrui tui.
dinem patrui tui non revelabis, nec accedes ad Sicut in uxore patris, turpitudinem patris. Turpitu
uxorem ejus, quæ tibi aflinitate conjungitur. Tur dinem uxoris fratris tui non revelabis : turpitudo
pitudinem nurus tuæ non revelabis, quia uxor filii enim fratris tui est. Quaeritur utrum hoc vivo fratre,
tui est, nec discooperies ignominiam ejus. Turpi an mortuo, sit prohibitum : et non parva quæstio
tudinem uxoris fratris tui non revelabis, quia est. Si enim dixerimus de vivi fratris uxore locutam
turpitudo fratris tui est. Turpitudinem uxoris tuæ Scripturam uno generali præcepto, quo prohibetur
et filiæ ejus non revelabis : filiam filii ejus, et B homo ad uxorem accedere alienam , etiam hoc uti
filiam filiæ ejus non sumes, ut reveles ignomi que continetur. Quid est ergo, quod tam diligenter
niam ejus, quia caro illius sunt : et talis coitus has personas quas appellat domesticas, propriis pro
incestus est. Sororem uxoris tuæ in pellicatum hibitionibus distinguit a cæteris? Non enim et quod
illius non accipies, nec revelabis turpitudinem prohibet de uxore patris, hoc est, de noverca vivo
ejus, adhuc illa vivente (Lev. xviii). » Cujus capi patre accipiendum esset, et non potius mortuo.
tuli expositionem, ex dictis beati patris Augustini Nam vivo patre, quis non videat multo maxime pro
hic interserendam esse, censuimus: ut lector s0 hibitum, si cujuslibet hominis uxor aliena prohibita
brius, ejus sensui non diffidat credere atque con est maculari adulterio ? De his personis ergo videtur
sentire, quem videt nullo modo a veritatis tramite loqui, quæ possent non habentes viros in matrimo
deviare. Turpitudinem, inquit, patris tui, et turpi nium convenire, nisi lege prohiberentur, sicut fer
tudinem matris tuæ non revelabis. Turpitudo enim tur esse consuetudo Persarum. Sed rursus si frgure
eorum est. Prohibet cum matre concumbere. Ibi enim mortuo intellexerimus prohibitum esse ducere fratris
est turpitudo patris et matris. Nam propterea pro uxorem, occurrit illud, quod excitandi seminis eausa,
hibet et novercæ, ubi dicit : Turpitudinem uxo si ille sine filiis defunctus esset, jubet Scrip:ura esse
ris patris tui non revelabis : turpitudo enim faciendum : ac per hoc collata ista prohibitione cun,
patris tui est. Ubi exposuit, quomodo in matre illa jussione, ne invicem adversentur, intelligenda
utrique sit turpitudo, id est, patris et matris: est exceptio, id est, non licere cuiquam defuncti fra
in noverca autem, tantum patris. Turpitudinem tris ducere uxorem, si defunctus posteros dereliquit,
sororis tuæ ex patre tuo, aut ex matre tua, quæ aut etiam illud esse prohibitum, ne liceret ducere
domi vel foris nata est , non revelabis. Turpi fratris uxorem, etiam quæ a fratre vivo per repu
tudo enim earum est. Quæ domi nata est, intelligi dium recessisset; tunc enim sicut Dominus dicit,
tur ex patre : quæ foris nata est, intelligitur ex ma « Ad duritiam Judæorum Moyses permiserat dari li
tre: si forte de priori viro eam nater susceperat, bellum repudii (Marc. x); » et per hanc dimissionem
et cum illa in domum venerat, quando patri ejus potuit putari quod licite quisquam sibi uxorem co
nupserit : quoniam monet Scriptura, ne revelet tur pularet fratris : ubi adulterium non timeret, quo
pitudinem sororis suæ, hic videtur non prohibuisse niam repudio discessisset. « Turpitudinem mulieris
et quasi prætermisisse concubitum cum sorore de et filiæ ejus non revelabis. » Id est, ne putei quis
utroque parente nata : non enim dicit : Turpitudinem quam licere sibi ducere filiam uxoris suæ. Simul
non revelabis sororis tuæ ex patre et ex matre, sed * enim mulieris et filiæ ejus, non licet revelare tur- '
D pitudinem ejus, » id est ambabus misceri, et mauri
ex patre aut ex matre. Werum quis non videat etiam
illud esse prohibitum multo maxime? Si enim non et filiae. * Filiam filii ejus et filiam filiæ ejus non ac
licet sororis turpitudinem revelare ex quolibet pa cipies; » etiam neptem uxoris de filio vel de filia
rente natæ, quanto magis ex utroque. Quid est au duci prohibuit uxorem. • Super uxorem sororem
tem, quod interposita prohibitione concubitus etiam ejus non accipies in zelum. » Hic non prohibuit su
eum suis neptibus sive de filio, sive de filia, sequitur perducere, quod licebat antiquis propter abundan
et dicit: Turpitudinem filiæ uxoris patris tui non re tiam propagationis. Sed sororem sorori noluil super
velabis? Si enim hucusque dixisset, intelligeremus duci, qhod videtur fecisse Jacob : sive quia nondum
etiam cum filia movercæ prohibitum fuisse concubi fuerat lege prohibitum, sive quia supposita alterius
tum, quam ex priore viro noverca peperisset, nec fraude, deceptus est. At illa magis de placito venie
' hujus qui prohibetur, soror esset vel ex patre vel ex bat, quam posterius accepit : sed injustum erat prio
matre. Cum vero addidit, quæ ex eodem patre so rem dimitti, ne faceret eam mœchari. Hoc autem
- ror tua est, non revelabis turpitudinem ejus, mani quod ait, in zelum ; utrum ideo positum est ne sit
festat de sorore faétam esse istam prohibitionem, zelus inter sorores quod inter iflas quæ sorores non
1093 DE CONSANGUINEORUM NUPTIIS. 1094

essent, contemnendum fuit : an ideo potius, ne pro- A perius commemorata sunt, hic præsul sedis aposto
pter hoc fiat, id est, ne hoc animo fiat, ut in zelum licæ referret, an de suo aliquid noviter constituerit.
scroris, soror superducatur. Qualiter autem in co Non enim mihi videntur ejus dicta discordare
gnatis jus matrimonii servandum sit, memoratus do a supra memoratis sententiis beati Augustini :
ctor ostendit dicens: Quod autem postea legitur : sed ejus sensui paria sentire. In canonibus autem
w Quicunque dormierit cum cognata, turpitudinem Patrum, quid de incestis conjugiis decretum sit,
cognationis suæ revelabit; sine filiis morientur; » inserendum arbitror : ut ibi perspiciatur, utrum eo
quæritur quousque sit intelligenda ista cognatio, cum rum sententiae, ad prædictorum doctorum scripta
ex longo gradu licet utique accipere uxorem, sem concordent, an non. Nam in Agathensi concilio ita
perque licuerit. Sed intelligendum est ex his gradi scriptum est : Incestos vero nullo conjugii nomine
bus, quos prohibuit non licere : et secundum ipsos deputandos censemus : quos etiam designare fume
dictum : • Quicunque durmierit cum cognata sua. » stum est, id est, si quis relictam fratris quæ prius
Ubi et aliqua non commemorata intelligenda dimisit. soror exstiterat, carnali conjunctione violaverit. Si
Sicut sororem de utroque parente. Sicut uxorema quis frater germanam uxorem accipiat; si quis no
fratris matris, id est, avunculi. Nam de uxore pa vercam duxerit. Si quis consobrinæ suæ se socia
trui primum prohibuit, quamvis hæc non cognatio, B verit : quod ita præsenti tempore prohibemus, ut
sed affinitas perhibetur. Sed quid est, sine filiis mo ea quæ sunt ante nos constituta, non dissolvamus.
rientur, cum filii ex hujusmodi conjunctionibus et Si quis relictæ vel filiæ avunculi misceatur, aut pa
ante nati sunt, et hodie nascantur ? An hoc inlelli tris filiæ, læc conjunctio illicita interdicitur. Habe
gendum est, lege Dei constitutum, ut quicunque ex bunt enim, ineundi meliores conjugii libertatem. In
eis nati fuerint , non deputentur filii ? Id est, nullo Aurelianensi quoque synodo ita decretum legiur de
parentibus jure succedant. Quod autem quidam re incestis, ut communicentur : Ne superstes super
prehendunt rescripta beati Gregorii ad interrogatio thorum defuncti fratris accedat : neve quisque
nem Augustini episcopi gentis Anglorum, qui ab eo amissa uxore sorori audeat sociari : quod si fecerit,
sciscitatus est, usque ad quotam generationem fide ab ecclesiastica districtione feriatur. Item in Ca
les debeant cum propinquis sibi conjugio copulari, pitulari Orientalium Patrum, quod a Martino epi
et novercis, et cognatis si liceat copulari conjugio, scopo cæterisque episcopis constitutum est, ita scri
non caute faciunt, quia qui irreprehensibilis est in ptum reperitur : Si quæ mulier duos fratres, aut si
cæteris dogmatibus suis, in hac etiam responsione quis vir duas sorores habuerit, a communione abs
non potest rite reprehendi, quia legi Dei, et sancto tineant usque ad mortem. In morte eis communio
rum Patrum sententiis magis studuit concordare, C per misericordiam detur. Si vero supervixerint
quam nova ex suo sensu condere, qui inter cætera communione accepta, et de infirmitate convalue
sic ait : Quædam terrena lex in Romana republica rint, agant plenam pœnitentiam tempore constituto.
permittit, ut sive frater et soror, seu duorum fra In decretis quoque Gregorii papæ, qui apud Roma
trum germanorum, vel duarum sororum filius et filia nos a primo secundus dicitur, ita scriptum est : Si
misceantur. Sed experimento didicimus, ex tali con quis cominatrem spiritalem duxerit in conjugio,
jugio sobolem non posse succrescere : et sacra lex anathema sit : et responderunt omnes tertio, Ana
prohibet cognationis turpitudinem revelare. Unde thema sit. Si quis fratris uxorem duxerit in conju
necesse est, ut jam tertia vel quarta generatione gio, anathema sit : et responderunt omnes tertio,
fidelium, licenter sibi jungi debeat. Nam secunda Anathema sit. Si quis neptem , duxerit in conju
quam praediximus, a se omni modo debet abstinere. gio, anathema sit ; et responderunt omnes tertio,
Cum noverca autem misceri, grave est facinus, quia Amathema sit. Si quis novercam aut nurum suam
et in lege scriptum est : • Turpitudinem patris tui duxerit in conjugio, anathema sit : et respouderunt
non revelabis (Lev. xviii). » Neque enim patris tur omnes tertio, Anathema sit. Si quis consobrinam
pitudinem filius revelare potest. Sed quia scriptum duxerit in conjugio, anathema sit : et responderunt
est: Erunt duo in carne una (Gen. ii), qui turpitudi omnes tertio, Analhema sit. Non enim hic de trine
nem novercæ quæ una caro cum patre fuit, revelare pote, sive de trinepte, aut de trinepotis nepote, seu
præsumpserit, profecto patris turpitudinem revela trinepotis nepte aliquid dicitur, aut specialiter enu
hit. Cum cognata quoque misceri prohibitum est, meratur. Unde magis arbitror hoc sequendum,
quia per conjunctionem priorem caro fratris fuerit quod divina auctoritas in duobus Testamentis san
facta : pro qua re etiam Joannes Baptista capite civit : et quod juxta ejus exemplum, plurimorum
truncatus est, et sancto martyrio consummatus. Patrum sententia in communi conventu servandum
€ui non est dictum ut Christum negaret, et pro constituit : quam quod quilibet juxta libitum suum
Chrisli confessione occisus est. Sed quia Dominus conjectura propria sequendum esse, decernit. We
noster Jesus Christus dixerat : • Ego sum veritas rumtamen, si quis voluerit se continere usque ad
(Joun. vi), » pro veritate Joannes occisus est vide quintam vel sextam vel etiam septimam generatio
licet, et pro Christo sanguinem fudit. In hoc ergo re nem, non prohibendus est, sed magis hortandus :
sponso facile potest lector diligens agnoscere, utrum quia quanto longior est a discrimine, tanto secu
haac relationem ad præcepta legis divinæ, quæ su rior erit de internecione. Nam Apostolo testante,
 4095 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 1096

, honorabiles sunt nuptiae, et thorus immaculatus A simpliciter posui : non præjudicans aiteri melius in
{Heb. xm). » Ileo Christianum decet omnia hone telligenti. De his sentiat quisque quod velit : ita ta
ste et secundum ordinem facere. Ego quoque, quia men, ut discretionem in judicio, et veritatem con
ex meo aliquid noviter non ausus sum proferre, ma servet in facto.
jorum scripta vel dicia, secundum id quod inveni,

DE MAGICIS ARTIBUS.

De magicis autem artibus atque incantationibus, autem ille propheta fuerit, cujus sermones audire
et de superstitionibus diversis, quos gentiles et falsi dehent, et cui tota intentione amimi obediendum est,
Christiani in divinationibus suis et observationibus patet cum in Evangelio legitur quod turba fidelium
perversis sequi videntur, quid lex divina sanciat, in videns miracula et signa quæ faciebat Jesus, clama
auctoritate Weleris Testamenti ac Novi, facile est ret dicens : t Were hic est propheta, qui venturus
invenire. Detestatur enim eos lex divina : quæ in li ι est in hunc mundum (Joan. vi). » Et alibi de eo
bro Exodi ita dicit : v Maleficos in terra tua non scriptum est : « Accepit autem omnes timor, et ma
patieris vivere (Exod. xxii); » et item : ¢ Qui • gnificabant Deum dicentes : Quia propheta ma
« immolat, ait, diis, occidetur, præter Domino soli « gnus surrexit in nobis : el quia Deus visitavit
• (Ibid.). » Et in Levitico : » Non comedetis, inquit, • plebem suam (Luc. vii). » Hic ergo propheta, et
a carnem cum sanguine. Non augurabimini, nec ob Dominus omnium prophetarum, qui est via, veritas
« servabitis somnia : et super mortuo non incidetis et vita, conditor ulfiusque testamenti, non solum
« carnem vestram : neque figuras aliquas et stigmata in veteri, sed etiam in novo omnes errores et divi
a fácietis vobis. Ego Dominus (Lev. xix). » Et item: nationes atque artes noxias respuit atque condem
« Non declinabitis, ait, ad magos, nec ab hariolis nat : nec ab alio quam a se requiri veritatem aut
« aliquid sciscitemini, ut polluamini per eos (Ibid.); » sanitatem vult, quia ipse cum Patre et Spiritu san
« et item : • Wir, inquit, sive mulier, in quibus py cto, unus verus atque omnipotens est Deus, faciens
a thonicus vel divinationis fuerit spiritus, morte mirabilia magna solus. Unde et in Evangelio omnes
a moriantur, lapidibus obruent eos : sanguis eorum C. ad se invitat dicens: “ Venite ad me omnes qui ia
« sit super eos (Lev. xx). » In Deuteronomio quoque a boratis et onerati estis, et ego reficiam vos. Tol
sic dicit: « Quando ingressus fueris terram quam « lite jugum meum super vos, et discite a me quia
a Dominus Deus tuus dabit tibi, cave ne imitari • mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem
velis abominationes illarum gentium : nec invenia • animabus vestris. Jugum enim meum suave est,
tur in te qui lustret filium suum, aut filiam suam 4. et onus meum leve (Matth. xi); » et item : ¢ Ego
ducens per ignem, aut qui hariolos sciscitetur, et a sum, inquit, lux muddi. Qui sequitur me, non
observet somnia atque auguria. Non sit maleficus a , ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitæ
neque incantator, neqùe qui pythones consulat, v (Ibid.). » Hic ergo juxta Pauli sententiam, salva
neque divinos : et quærat a mortuis veritatem. tor est omnium hominum maxime fidelium. De quo
et Petrus ait : • Non est enim aliud nomen datum
Omnia autem haec abominatur Dominus, et pro.
pter istiusmodi scelera, delebit eos in introitu * hominibus super terram, in quo oporteat hpmines
tuo. Perfectus eris, et absque macula, cum Do • salvos fieri (Act. iv). » In quo etiam nomine, quo
mino Deo tuo. Gentes istæ quarum possidebis ter tidie signa magna et sanitates in Ecclesia per ora
¢ ram, augures et divinos audiunt : tu autem a Do tiones fidelium fiunt : quoniam ipse discipulis suis
• mino Deo tuo aliter institutus es (Deut. xvin). » in Evangelio ait : “ Ecce ego do vobis potestatem
Et quid sequendum sit vel obaudiendum, mox sub « calcandi super serpentes et scorpiones, et supra
sequitur dicens : • Prophetam de gente tua et de D , omnem virtutem inimici. Euntes prædicate Evan
« fratribus tuis, sicut me suscitabit tibi Dominus w gelium, iufirmos curate, mortuos suscitate, le
* Deus tuus. Ipsum audies, ut petisti a Domino Deo a prosos mundate, dæmones ejicite (Luc. x). »
« tuo in Horeb, quando concio congregata est atque De quo etiam Marcus testatus est dicens : w Mul
• dixisti : Ultra non audiam vocem Domini Dei mei; tos enim sanabat, ita ut irruerent in eum, ut
« et ignem hunc maximum amplius non videbo, ne illum tangerent. Quotquot autem habebant plagas
* moriar, et ait mihi Dominus: Bene omnia sunt et spiritus immundos, cum illum videbant, proci
• locuti : Prophetam suscitabo eis de medio fratrum debant ante eum, et clamabant, dicentes : Tu es
• • suorum similem tui : et ponam verba mea in ore Filius Dei. Et vehementer comminabatur eis, ne
• ejus, loqueturque ad eos omnia quæ præcepero illi. manifestarent illum : et ascendens in montem, vo
• Qui autem verba ejus quæ loquetur in nominemeo, cavit ad se quos voluit ipse, et venerunt ad eum,
• audire noluerit, ego ulior existam. Propheta autem et fecit ut essent duodecim cum, illo, et ut miue
• qui arrogantia depravatus, voluerit loqui in mo ret eos prædicare. Et dedit illis potestatem curan
*- mine meo quæ ego non præcepi illi ut diceret, aut di infirmitates, et ejiciendi dæmonia (Mare. m). »
* ex nomine aliorum deorum, interficietur. » Quis - Quid ergo necesse est salutem ab alio, quam a me
1097 I)E MAG1C1S ARTIBUS. A{)%S

dico competente quærere? aut quæ ratio est, scien- A dæmones sanguinem dicuntur: ideoque quoties ne
tiam aut sapientiam ab alio quolibet discere velle, cromantia fit, cruor aquæ miscetur, et colore san
qua:n ab omni sapientiæ et scientiæ fonte ? De quo guinis facilius provocantur. Hydromaiitia, ab aqua
scriptum est (Eccli. 1) : « Omnis sapientia a Domino dicta. Est enim hydromantia in aquæ inspectione
« Deo est, et apud illum fuit semper, et est ante umbras dæmonum evocare, et imagines ludificantes
« ævum. Arenam maris, et pluviæ guttas, et dies eoruin videre, ibique ab eis aliqua audire : ubi adhi
sæculi, quis dinumeravit? Altitudinem cœli, et lati bito sanguine, etiam inferi perhibentur suscitari.
tudinein terræ, et profundum abyssi, quis mensus Quod genus divinationis a Persis fertur allatum.

: est? Sapientiam Dei præcedentem omnia quis in

vestigavit? Prior omnium creata est sapientia, et
• intellectus prudentiæ ab ævo. Fons sapientiæ ver
Varro dicit divinationis quatuor esse genera, terram,
aquam, aerem, et ignem. Hinc geomantiam, hydro
mantiam aeromantiam, pyromantiam dictam autumat.
• bum Dei in excelsis : et ingressus illius mandata Divini dicti, quasi Deo pleni. Divinitate enim plenos se
• æterna. » Qui enim sine Salvatore salutem vult esse assimilant, et astuta quadam fraudulentia, ho
habere, et sine vera sapientia æstimat se prudentem minibus futura conjectant. Duo autem sunt genera
fieri posse, non salvus sed aeger, non prudens sed divinationis, ars et furor. lncantatores vero dicti
stultus, in ægritudine assidua laborabit : et in cæci [) sunt, qui artem verbis peragunt. Arioli vocati sunt,
tate noxia stultus et demens permanebit : ac proinde propter quod circa aras idolorum nefarias preces
omnis inquisitio et omnis curatio, quæ a divinis et emittunt, et funesta sacrificia offerunt : hisque cele
magis, vel ab ipsis dæmoniis in idolorum ct;ltura loritatibus, dæmonum responsa accipiunt. Aruspices
expetitur, mors potius dicenda est, quam vita : et nuncupati, quasi horarum inspectores. Dies enim
qui ea sectantur, si se non correxerint, ad æternam et horas in agendis negotiis operibusque custodiunt:
perditionem tendumt : quoniam Psalmista dicente : et quid per singula tempora observare debeat homo,
w Omnes dii gentium sunt dæmonia (Psal. xcv), » interdunt. Hi etiam exta pecudum inspiciunt, et ex
qui perceptos homines alios decipere quotidie ge eis futura prædicunt. Augures sunt, qui volatus
stiunt, ut perditionis suæ faciant eos esse participes. avium et voces intendunt, aliaque signa rerum vel
Itaque hæc vanitas magicarum artium, ex traditione observationes improvisas, hominibus occurrentes,
angelorum malorum in toto terrarum orbe plurimis ferunt. Sunt etiam et auspices. Nam auspicia sunl,
sæculis valuit, per quamdam scientiam futurorum et quæ iter facientes observant. Dicta sunt autem au
infernorum, et per inventiones eorum inventa sunt spicia, quasi avium aspicia. Et auguria, quasi avium
aruspicia, augurationes, et ipsa quæ dicuntur ora garria, hoc est, avium voces et linguas. ltem augu
cula, et necromantia * nec mirum, de magorum C rium, quasi avigerium, quod aves gerunt. Duo sunt
pr;estigiis : quorum intantum prodiere maleficiorum autem genera auspiciorum, unum ad oculos, alterum
artes, ut etiam Moysi simillimis signis resisterent, ad aures pertinens : ad oculos scilicet volatus, ad
vertentes virgas im dracones, aquas in sanguinem. aures vox avit:a. Pythones a Pythio Apolline dicti,
Fertur etiam in gentilium libris, quod quædam maga quod is auctor fuerit divimaiìdi. Astrologi dicti, eo
famosissima socios Ulyssis mutaverit in bestias. Le qtiod in astris augurantur. Genethliaci appellati
gitur et de sacrificio, quod Arcades Deo suo Lyeco sunt, propter natalium considerationes dierum. Ge
immolabant. Ex quo quicunque sumerent, in besiia neses enim hominum per duodecim cœli signa de
rum formas convertebantur. Sed hæc oiunia magicis scr bunt, siderumque cursu, nascentium mores,
praestigiis potius fingebantur, quam rerum veritate actus et eventa prædicare conantur, id est, quis
complebantur. Ut ergo ipsi errores ignorantibus ma quali signo fuerit natus, aut quem effectum habeat
nifesti fiant, de eorum proprietate atque inventori vitæ qui nascitur. Hi sunt qui vulgo Mathematici
bus, juxta. traditionem majorum primum dicere con vocantur. Cujus superstitionis genus, constellatioues
gruum arbitramur. Magi sunt, qui vulgo malefici ob Latini vocant, id est, notationes siderum quomodo
facinorum magnitudinem nuncupautur. Hi permissu se habeant, cum quis nascitur. Primum autem iidem
Dei elementa concutiunt, turbant mentes hominum stellarum interpretes, magi nuncupantur : sicut de
1¤inus in Deo confidentium, ac sine ullo veneni hau his legitur, qui in Evangelio natum Christum an
stu violentia tantum carnis, interimunt. Unde et nuntiaverunt. Postea hoc nomine scli Mathematici
1.ucanus : dicti sunt : cujus artis scientia usque ad Evange
Mens hausti nulla sanie polluta veneni, lium fuit concessa, ut, Chrislo edito, nemo exinde
Iucatulata perit.
nativitatem alicujus de cœlo interpretaretur. lloro
Dæmonibus enim accitis, audent ventilare, ut quis scopi dicti, quod horas nativitatis hominum spe
que suos perimat malis artibus inimicos. Hi etiam cularentur, dissimili et diverso fato. Sortilegi sunt,
sanguine utuntur, et victimis saepe contingunt cor qui suo nomine, fictæ religionis per quasdam quas
pora mortuorum. Necromantici sunt, quorum præ sanctorum sortes vocant, divinationis scientiam pro
cantationibus videntur resuscitari mortui : divinare, fitentur, aut quarumcunque scripturarum scientiæ
et ad interrogata respondere, vsxpô; enim Graece inspectioiie, futura promittunt. Salisatores vocali
mortuus : μαντεia divinatio nuncupatur : ad quos sunt, quia dum eis membrorum quæcunque salie
suscitandos, cadaveri sanguis adjicitur. Nam amare rint, aliquid sibi exinde prosperum seu triste signi
PATnoL. CX, 3ö
409{) B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MI0GUNT. 0PERIMl I'ARS II. M : (j0

ficari prædicunt. Ad hæc omnia pertinent et ligaturæ A ad colloqui;im Saul impiissimi regis, si pythoirica
exsecrabilium remediorum, seu in praecantationibus, divinatio errori magicæ artis deputanda sit. Quibus
seu in characteribus, vel in quibuscunque rebus ita responderi potest, indignum omnino facinus
suspenderidis atque ligandis, in quibus omnibus ars esse, si secundum verba historiae, commodetur as
dæmonum est ex quadam pestifera societate homi sensus. Quomodo enim fieri poterat, ut arte magica
num, et angelorum malorum exorta. Unde cuncta vi attraheretur vir, et nativitate sanctus, et vit:e ope
tanda sunt Christiano, et omni penitus exsecratione ribus justus? Aut si non attractus est, consensit , •
repudianda atque damnanda. Auguria autem avium quod utrumque de viro justo credere adversum est.
Phryges primi invenerunt, præstigium vero Mercu Si enim invitus adductus est, nullum suffragium ha
rius primus dicitur invenisse. Dictum autem præsti bet justitia. Si autem voluntarius, amisit ineritum
gium, quod præstringat aciem oculorum. Aruspi spiritalis, quem positus in carne, quaesiverat : qnod
cinæ artem primus Hetruscus tradidisse dicitur : valde absurdum est : quia hinc qui justus recedit,
quidam Phryges. Hic ex horis aruspicinam dictavit, permanet juslus. Porro autem hoc est praestigitium
et postea non apparuit. Nam dicitur fabulose, arante Satanæ, quo ut plurimos fallat, etiam bonos in
quodam rustico subito hunc, ex glebis exsiluisse, et potestate se habere confingit : quod Apostolus inter
aruspicinam dictasse, qua die et mortuus est. Quos B cætera ostendit dicens : « Ipse Satanas transfigurat
Jibros Romani ex IIetrusca lingua, in propriam mu se in angelum lucis (II Cor. xi). » Ut enim errorein
taverunt. llis ergo portentis per dæmonum fallaciam faceret in quo gloriaretur, in habitu viri justi et no
illuditur curiositas humana, quando id impudenter mime se subornavit : ut nihil proficere speciem quam
appetunt scire, quod nulla ratione eis competit in prædicabant, Dei cultoribus mentiretur, quando
vestigare : ac ideo datur potestas immundis spiriti hinc exeuntes, justos finxit in sua esse potestate.
bus, ut per vasa sibi apta, hoc est pravos hoinines, Scd hoc quosdam fallit, quod de morte Saul et filii
seducant illos, qui spernunt veritatem, el credunt cjus non sit mentitus, quasi magnum sit diabolo
mendacio : et juxta Pauli sententiam (II Tim. iv; ante occasum mortem corporis prævidere, cum si
1 I Tim. iii): t Sanam doclrinam non sustinehuiit, gna quædam soleant apparere morituris : quippe a
« sed ad sua desideria coacervabunt sibi magistros quibus Dei protectio anuota videtur : quanto magis
• prurientes auribus : et a veritate quidem auditum diabolus, quem angelica majestate sublimem pro
• avertent, ad fabulas autem convertentur. Onerati phetica oracula fuisse testantur : de cujus magnitu
• peccatis ducuntur variis desideriis, semper discen dine Apostolus ait : • An ignoratis altitudinem Sa
• tes, et nunquam ad scientiam veritatis pervenien tanæ? » (Apoc. 11.) Quid mirum ergo, si imminen
• tes. » Quemadmodum autem Jaiines et Mambres C tem prope mortem potuit prævidere, cum hoc sit
restiterunt Moysi, ita et isti resistunt veritati : ho unde fallit, et se in Dei potestate vult adorari. Nam
mines corrupti mente, reprobi circa fidem : sed ul tanta hebetudine demens effectus est Saul, ut ad
1 ra non proficient. lnsipientia enim eorum manifesta pythonissam confugeret. Depravatus enim, causa
erit oinnibus, sicut et illorum fuit. Nec ideo quis peccati, ad hæc se contulit, quæ damnaverat. Sed
quam credere debet quoslibet magicis artibus ali si quis propter historiam ut ea quæ verbis expressa
quid facere posse sine permissu Dei, quoniam quæ sunt, putet non prætermittenda, ne ratio historiæ
fiunt, aut justo judicio facit, aut permissu suo ita inanis sit, recte faciet quidem, si tamen minime
fieri sinit, quod prædicti magi leguntur similia fe istud ad veri rapiat rationem, sed ad visum et in
cisse Moysi, t qui virgam suam projecit, et conversa tellectum Saul. Neque enim reprobus factus, pote
* est in draconem : projeceruntque ipsi singuli vir rat bonum intellectum habere. Historicus enim men
* gas suas, quæ versæ sunt in dracoiles : sed devo tem Saul et habitum Samuelis descripsit, ea quæ
• ravit virga Aaron virgas eorum (Exod. vii). » Non dicta et visa sunt exprimens : prætermittens si vera
ergo fuerunt creatores draconum, nec magi, nec an falsa sint. Quid enim ait? Audiens in quo habitu
angeli mali, quibus ministris illa operabantur. In esset excitatus, Intellexit, inquit, hunc esse Samuel.
sunt enim rebus corporeis per omnia elemenua mun Quia intellexerit, retulit : et quia non lene intel
di, quædam occultæ seminariæ rationes : quibus lexit, contra Scripturam alium adoravit quam Do
cum data fuerit opportunitas temporalis, prorumpiint minum : et putans Samuelem, adoravit diabolum ut
in species debitas suis modis et finibus : et sic non fructum fallaciæ suæ haberet. Satanas hoc enim ni
dicuntur angeli qui ista faciunt animalium creatores, titur, ut adoretur quasi Deus. Si enim vere Samuel
sicut nec agricolæ, segetum vel arborum vel quo illi apparuisset, non utique vir justus permisisset se
rumcunque in terra gignentium creatores dicendi adorari, qui prædicaverat Dominum solum esse ad
sunt, quahivis noverunt præbere quasdam visibiles orandum : et quomodo homo Dei qui cum Abraham
opportunitates et causas, ut illa nascantur. Quod au in refrigerio erat, dicebat ad virum pestilentiæ, di
tem isti faciunt visibiliter, hoc illi invisibiliter. Deus guum ardore gehennæ : Cras mecum eris. His duo
vero solus, unus creator est, qui causas ipsas et ra l)us titulis subtilitatem fallaciæ suæ providit impro
tiones seminarias rebus inseruit. Praeterea quidam vidus Satanas : quia et adorari se permisit sub ha
quærendum putant quomodo Scriptura narret (I Reg. bitu et nomine Samuelis contra legem : et virum
xxviii)pythonissam Samuelem prophetam suscitasse peccatis pressum, cum magna distantia peccatorum
1101 I)E MAGICIS ARTIBUS. A108
et justorum sit, cum Samuele justissimo futurum A trantur : instigante maxime vitio curiositatis, pro
mentitiis est, verum potest videri, si de Samuelis pter amorem felicitatis falsæ atque terrenæ et excel
nomine taceatur : quia Saul cum diabolo futurus - lentiæ temporalis. Qui autem se ab eis cupiditatibus
erat : ad eum enim transmigravit quem adoravit. mundant, nec eis se ferendos rapiendosquc permit
Semper ergo diabolus sub velamine latens prodit se, tunt, sed inquirunt et amant aliquid, quod eodem
dum ea confingit, quæ horreant personæ per quas modo semper est, cujus participatione beati sint,
fallere nititur. Si autem aliquis mihi opponit ac di primum considerant non ideo sibi præponendos esse
cit : Qtioimo<!o eveniunt illa, quæ illi divini et pro dæmones, quod acriore sensu corporis prævalent,
phetæ falsi pr;edicunt futura? aut quomodo possunt aeris scilicet, hoc est subtilioris elementi : quia nec
ægris præbere medelam, aut sanis immittere aegri ipsis terrenis corporibus bestias sibi praeponendas
tudinem, si aliquid propriæ virtutis ac potestatis putant, quæ acrius multa præsentiunt: veluti saga
non habent? IIoc a me recipiat responsum, quod cein canem, quia latentem feram olfactu acerrimo
ideo quisquam non debet eis credere, qt.ia aliquan sic invenit, ut ad eam capiendam, ducatum quem
do eveniunt quæ prædicunt, aut sanare videntur dam homini præbeat : non utique prudentiore in
languidos vel lædere sanos : quia hoc permissu Dei tellectu animi, sed acutiore corporis sensu : vel
fit, ut ipsi qui hæc audiunt vel vident, probentur : B vulturem, quia projecto cadavere, ex improvisa
et appareat quali fide sint vel devotione erga Deiim. longinquitate advolat : nec aquila, quia sublimiter
Sicut in Deuteronomio legitur Moyses verbo Domini volans, de tanto interva!lo natantem sub Iliuctihus
popiilo Dei præcepisse ita dicens : « Si surrexerit in piscein dicitur providere, et graviter aquis illisa,
« medio tui prophetes, aut qui somnium vidisse se exsertis pedibus atque unguibus rapere : nec alia
« dicat, et prædixerit signum atque portentum, et multa animantium genera , quæ inter herbas saluti
• evenerit quod locutus est, et dixerit tibi : Eamus suæ noxias, pascendo circumerrant, nec aliquis ea.
« et sequamur deos alienos, quos ignoras, et servia rum quo lædantur, attingunt : cum eas homo vix
mus eis ; non audies verba prophetæ aut somnia experiendo cavere didicerit, et multa innoxia cum
- toris hujus,
quia tentat vos Dominus Deus vester, sint inexperta, formidet. Unde conjicere facile est
1 ut palam fiat utrum diligatis eum an non in toto quantum possit in aereis corporibus sensus esse
« corde et in tota anima vestra. Dominum Deum acrior : nec ideo tamen dæmones qui eo prædit;
« vestrum sequimini, et ipsum timete, mandata il sunt, bonis hominibus præponendos prudens quisque
• lius custodite, et audite vocem ejus : ipsi servie censuerit. Hoc et de corporum celeritate dixerim,
• tis, et ipsi adhærebitis, » etc. (Deut. xiii.) Ubi Et hæc enim præstantia non solum a volucribus ho
sane in:elligi voluit etiam illa, quæ a divinantibus C mines, verum a multis etiam quadrupedibus ita su
non secundum Deum dicuntur, si acciderint quæ perantur, ut in eorum comparatione plumbei repu
dicuntur, non accipienda : vel etiam si fiant quæ tandi sint: nec tamen ideo sibi h;ec animantium
præcipiuntur ab eis, aut colantur quæ coluntur ab genera existimant praeponenda : quibus capiendis
eis. Nec præter suam potestatem Deus ostendit esse, atque in suæ voluntatis usum commodumque redi
quod ista contingunt : sed quasi quæreretur, cur ea gendis, non vi corporis, sed rationis impertiant.
permittit, causam tentationis exposuit, ad cogno lllam vero tertiam dæmonum potentiam, quod diurna
scendam utique eorum dilectionem, utrum eam ha rerum experientia quemadmodum prænoscant atque
beant erga Deum suum : cognoscendum vero ab ip prænuntient, multa didicerunt, ita contemnunt, qui
sis potius quam ab illo, qui scit omnia antequam hæc vigilanter curant a verissimæ lucis veritate
fiant. Sciendum vero est, hanc dæmonum esse na discernere, ut nec malos senes plura expertos, et ob
turam, ut aerei corporis sensu, terrenorum corpo hoc quasi doctiores ideo probi adolescentes sibi an
rum sensum facile præcedant ; celeritate etiam pro tecellere cxistiment : ut nec medicos, nec nautas,
pter aerei corporis superiorem mobilitatem , non nec agricolas, quos pravæ voluntatis et iniquis
solum cursus quorumlibet hominum vel ferarum, moribus viderint, ideo putent sibi esse praeferendos,
verum etiam volatus avium incomparabiliter vi» quod illi de valetudinibus, illi de tempestatibus, illi
cant : quibus duabus rebus quantum ad aereum cor de arbustorum fructuumque generibus multa ita
pus attinet, pr;editi, hoc est acrimonia sensus et ce prænuntiant, ut harum rerum inexperto divinare vi
leritate mouus, multo ante cogitata prænuntiant deantur. Quod vero non solum quædam dæmones
vel nuntiant, quæ homines pro sensus terreni tar futura prædicunt, verum etiam quædam nuira fa
ditate mirentur. Accessit etiam dæmonibus per tam ciint, pro ipsa utique sui corporis excellentia, cura
longum tempus, quo eorum vita protenditur, rerum non contemnatur a prudentibus : cum plerique ini
longe major experientia, quam potest hominibus pro qui ac perditi homines ita exerceant corpora sua,
pter brevitatem vitæ provenire. Per has effica tantaque diversis artibus possint, ut ii qui hæc ne
cias quas aerii corporis natura sortita est, non solum sciunt, nec aliquando viderunt, etiam narrata vi;
multa futura prædicunt dæmones, verum etiam credant, quam multa funambuli caeterique theatri
mira multa faciunt : quæ quoniam homines dicere artifices, quam multa opifices maximeque mechanici,
ac facere non possunt, eos dignos quidam quibus miranda fecerunt. Num ideo meliores sunt bonis, et
serviam, et quibus divinos nonores deferant, arbi sancta pietate præditis hominibus? Quæ idco ct)ir ,
A 103 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. A 104

memoravi, ut qui hæc sine pervicacia et sine vana A gnanter accipiiur, quod aliqua etiam talia dæmones
resistendi animositate considerat, simul cogitet, si audiant et prædicant, quasi aliquid indignum sit, ut
de subjacenti crassiore materia, vel sui quisque quod ideo dicitur ut hominibus innotestat, hoc non
corporis vel terræ et aquæ, lapidum atque lignorum, solum boni verum etiam mali non taceant. Cum in
metallorumque variorum tanta quidem homines ipsis hominibus etiam vitae bonæ præcepta videamus
possunt, ut eos illi qui hæc non possunt, plerumque pariter a justis perversisque cantari : nec obesse al.
stupendo in sui comparatione divinos vocent : cum quid , imo etiam prodesse ad majorem notitiam
quidam illorum sint artibus potentiores : quidam famamque veritatis. Cum de illa etiam hi quidquiJ
istorum moribus meliores, quanto meliora et majora noverunt, dicunt : quæ eis perversis moribus con
pro subtilissimi eorporis, hoc est, aeris facultate ac tradicunt. In cæteris autem suis prædicationibus
facilitate dæmones possint : cum tamen sint pra dæmones plerumque et fallunt et falluntur. Fallunu
vitate voluntatis, maximeque superbiæ fastu, et quidem, quia cum suas dispositiones prænuntiant,
invidentiæ malitia spiritus immundi atque perversi. ex improviso desuper aliquid jubetur, quod eorum
Quantum autem valeat aeris elementum, quo eorum consilia cuncta perturbat : velut si aliquid disponanu
corpora prævalent, ad multa visibilia invisibiliter mo quilibet homines quibusque potestatibus subditi ,
lienda, movenda, mutanda atque versanda, longum B quod non prohibituros suos præpositos arbitrentur,
est nunc demonstrare : et pulo quod vel mediocriter idque facturos se esse promittani, at illi penes quos
consideranti facile occurrat. Quæ cum ita sint, primum major potestas est, et alio superiore consilio, hoc
sciendum est, quoniam de divinatione dæmonum quæ totum dispositum atque præparatum repeuue proii
stio est, illos ea plerumque prænuntiare quæ ipsi facturi beant. Falluntur etiam, cum causis naturalibus, sic
sunt. Accipiunt enim sæpe potestatem et morbos im ut medici, et nautæ, et agricolæ : sed longe acutius
imittere, et ipsuin aerem vitiando morbidum reddere: longeque præstantius, pro aerei corporis sensu, so
et perversis atque amatoribus terrenorum commo lertiore exercitatione prænoscunt; quia et hæc ab
llorum, malefacta suadere : de quorum moribus certi aiigelis Deo summo pie servientibus ex alia disposi
sunt, quod sint eis talia suadentibus consensuri. tioue ignota dæmonibus, ex improviso ac repenle
Suadent aulem miris et invisibilibus modis, per il mutantur, tanquam si aliquid ægro extrinsecus ac
lain subtilitatem corporum suorum, corpora homi cedat quo iuoriatur, quem medicus veris salutis
nun insensibiliter penetrando : et se cogitationibus præcedeutibus signis, victurum esse promiserat :
eorum per quædam imaginaria visa miscendo, sive aut si aeris qualitate prævisa, diu flaturum illum
vigilantium, sive dormientium : aliquando autem ventum, nautarum aliqui prædixissent, cum Domiuus
1.oii quæ ipsi faciunt, sed quæ naturalibus signis fu C Christus cum discipulis navigans, ut quiesceret im
tt:ra prænoscunt, quæ signa in liominum sensus ve peravit, « et facta est tranquillitas magna ( Marc.
uire non possunt, ante prædicunt. Neque enim quia iv). » Vel si agricola illo anno fructificaluram vilem
prævidet medicus quod prævidere nescit hujus ar aliquam polliceatur, naturam utique terræ ex mu
tis ignarus, ideo jam divinus habendus est. Quid mero seminum callens: quo tamen anno eadeiu vel
::uiein mirum, si quemadmodum ille in corporis hu improvisa cœli temperies arefaciat; vel aliqua jus
1:;ani vel perturbata vel modificata temperie, seu sio potentior eradicet : ita nulla etiam ad præscivi
!oiias seu malas futuras prævidei valetudines, sic tiain prædictionemque dæmonum pertinentia, quæ
dæmon in aeris affectione atque ordinatione sibi minoribus et usitatioribus causis futura prævidentur,
uota, nobis ignota, futuras prævidet tempestates : eadem majoribus et occultioribus causis impedita
aiiquando et hominum dispositiones non solum voce mutantur. Fallunt autem etiam studio fallentii, et
prolatas, verum etiam cogitatione conceptas : cum invida voluntate, quia hominum errore lætantur.
sigiia quædam ex animo expriiuuntur, in corpore Sed ne apud cultores suos poudus auctoritatis amit
tota felicitate perdiscunt: atque hinc etiam multa tant, id agunt, ut interpretibus suis signorumque
futura prænuntiant, aliis videlicet mira, qui ista suorum conjectoribus culpa tribuatur, quando vel
disposita non noverunt? Sicut enim apparet concita- D. decepti fuerint, vel mentiii. Nonnunquam vero ipsi
tior animi motus in vultu, ut ab homiuibus quoque inaligni spiritus, et illusores hominum auque inviso
aliquid forinsecus agnoscatur, quod intrinsecus agi res salutis eorum, solent prædicere defectum cultu
tur, ila non debet esse incredibile, si etiam levio ræ suæ, et idolorum ruinam : quatenus præscii vi
res cogitationes dant aliqua signa per corpus, quæ deautur, quid in singulis regnis aut locis eventurum
obtuso sensu hominum cognosci non possunt, acuto sit : et quid adversi suæ factioni contingere possii :
autem dæmonum possunt. Ilac alque hujusmodi fa quod etiam illi qui gentilium historias legunt, non
cultate, multa dæmones futura prænuntiant, cum ignorant. Quid ergo mirum, si jam imminente tem
tainem ab eis longe sit altitudo illius pro::hetiæ, plorum et simulacroruin eversione, quam propbeuae
quam Deus per sanctos angelos et prophetas ope Dei summi, tanto ante prædixerant Serapis dæumo
raur. Nam si quid de illa Dei dispositione praenun niali : cui cultorum hoc de proximo prodidit, ut
tiaut, audiunt ut prænuntient, el cum ea prædicuut suam quasi divìnitatem recedens vel fugiens coin
quæ inde audiunt, non fallunt. Veracissima enim mendaret. Fugantur enim ipsi, vel etiam jussis su
sunt angelica et prophetica oracula. Si autem indi perioribus colligati abstrahuntur, et alieuantur a
 I 105 J)E MAGICIS A{{TIBUS. Aj06
locis suis, ut le rebus in quibus colebantur, fiat vo- A adeo desipiat, ut non cum potius colendum eligit,
luntas Dei, qui hoc tanto ante per omnes gentes fu quem coli non prohibent quos colebat? quem procul
turum esse prædixit : et ut per suos fideles fieret, dubio cum colere coeperit, illos utique non est cultu
imperavit. Cur autem hoc non sineretur dæmon rus, quos prohibet coli quem colit. Quod autem
prædicere, cum sibi jam prænosceret imminere? ipsum essent culturæ gentes exterminatis diis falsis
cum hæc prædictio et in prophetis attestaretur, a quos antea colebant, a prophetis ejus esse prædi
quibus sunt ista conscripta, et prudentibus daret in ctum, paulo ante commemoravi , et nunc repeto.
teliigi, quam vigilanter esset dæmonum cavenda fal • Prævalebit, inquit, Bominus adversus eos : ct
lacia, cultusque fugiendus: qui cum ante per tam * exterminabit oinnes deos gentium terræ : et ad
longum tempus in templis suis hæc futura tacuissent, « orabunt eum, unusquisque de loco suo, omnes in
quæ per prophetas prædicta ignorare non possent, « sulæ gentiuin. » Neque enim solæ insul;e hic
postea quam appropinquare cœperunt, voluerunt ea intelligendæ sunt, sed potius omnes gentes in his
quasi prædicare, ne ignari victique putarentur. Cum positæ adorant Deum. Nec mirum : quando quidem
igitur tam longe ante prædictum esset, atque con alibi non insulas nominat, sed universum orbem
scriptum, ut alia interim taceam, illud quod Sopho terrarum, dicens : * Commemorabuntur, et conver
nias propheta dicit : • Prævalebit Dominus adversus B * tentur ad Dominum universi fines terræ, et adora
« eos, et exterminabit omnes deos gentium terræ : « bunt in conspectu ejus universæ patriæ genuiuiu.
« et adorabunt eum, unusquisque de loco sno, omnes t Quoniam Domini est regnum, et ipse dominabitur
« insulæ gentium (Soph. 11), » aut non credebant ista * gentium (Psal. xxi). » IIæc autem per Christum
sibi eventura, qui in templis gentium colebantur, fuisse complenda, et aliis pluribus testimoniis, et
ct hæc ideo per suos vates ad famaticos frequen in eodem ipso psalmo, unde commemoravi, satis
1are noluerunt : aut cum ea ventura certissime sci apparet. Cum enim paulo superius futuram passio
témpla tacuerunt, ne jam tunc in
rent, ideo per sua nem suam per prophetam ipse loqueretur dicens :
c perent ab hominibus intelligentibus deseri atque • Foderunt manus meas et pedes meos, dinumera
contemni, quod de templorum et simulacrorum suo v verunt omnia ossa mea. Ipsi vero consideraverunt
ruin futura eversione eis a prophetis attestarentur, « et conspexerunt me : diviseruut sibi vestimenta
qui eos coli prohibebant. Nunc vero postea quam a mea, et super vestem meam miserunt sortem
tempus advenit, quo complerentur vaticinia prophe (Ibid.), » paulo post infert illud, quod posui :
tarum Dei unius, qui istos falsos deos interdicit, et • Commemorabuntur, et convertentur ad Dominum
ne colantur vehementissime præcipit, cur non hoc universi fines terræ, » etc. Quanquam et illud te
etiam ipsi compertum praedicere siiierentur, ut inde C stimonium quod prius adhibui ubi dictum est, « Præ
clarius appareret eos haec antea vel minime credi valebit Dominus adversus eos, et exterminabit oimi
disse, vel suis cultoribus enuntiare timuisse? In fine nes deos gentium » terræ, in eo quod positum est,
autem tanquam nihil amplius habentes quod age « prævalebit, » satis ostenditur etiam hoc prænuntia
rent, etiam ibi voluisse suam ostentare divinitatem, tum, quod pagani prius oppugnaturi essent Eccle
ubi jam produntur diu siniulasse divinationem : ta siaim , nomenque Christianum, quantum valerent,
niem nec ista ipsa quae ab eis vix raro et clanculo persecuturi : ut si fieri posset, de terra omnino de
proferuntur, movere nos debent, si cuiquam dæmo leretur. Et quia eos patientia martyrum, et magni
num exortum est id prodere cultoribus suis, quod tudine miraculorum, et consequente fide populorum
didicerat ex eloquiis prophetarum, vel ex oraculis erat superaturus, ideo, sicut dictum est, prævalebit
angelorum : quod cur non fieret, cum et ista non sit Dominus adversus eos. Non enim diceretur, a præ
oppugnatio, sed attestatio veritatis? Illud enim quod valebit adversus eos, » nisi oppugnando illi resiste
solum ab ipsis famaticis flagitandum est, nec un ret. Unde et in psalmo ita prophetatum est (Psal.
quam antea protulerunt, nec unquam præterea nisi 11) : • Ut quid fremuerunt gentes, et populi medi
forte confictum, proferre conabuntur aliquid deos • tali sunt inania? Astiterunt reges terræ, et princi
suos per vates suos contra Deum Israel ausos fuisse « pes conveneruml in unum, adversus Dominum, et
prædicere: aut dicere de quo Deo doctissimi eorum • adversus Christum ejus. » Et paulo post dicitur :
auctores, qui omnia illa legere ac nosse potuerunt, « Dominus dixit ad me, Filius meus es 1u, ego hodie
imagis quæsiverunt quis Deus esset, quam Deum w genui te. Postula a me, et dabo ti )i gentes ha
negare potuerunt. Porro autem Deus iste quem w reditatem tuam, et possessionem tuam termines
nullus eorum negare ausus est verum Deum, quia terrae. » Ilis atque hujusmodi prophelicis docti.
et si negaret, non solum subjaceret debitis pœnis, mentis prædictum ostenditur, quod videmus iampleri
veruiu etiam certis convinceretur effectis. Iste ergo per Christum futurum fuisse, ut Deus Israel, quem
l)eus quem nemo, ut dixi, illorum negare ausus est, unum verum Deum intelligimus, non in una ipsa
verum Deum, illos falsos esse deos, et omnimo de gente, quæ appellata est Israel, sed in omnibus gem
serendos, eorumque templa et simulacra et sacra ever tibus coleretur : et omnes falsos deos gentium , et
teiida, per suos vates, hoc est, prophetas, aperta de a templis eorum, et a cordibus cultorum suorum
11untiatione prædixit : aperta potestate præcepit : amoliretur. Eant nunc isti, et adhuc contra Christia
aperta veritate complevit. Unde, quis est qui usque nam religionem, contra verum Dei cultum vanitates
£ 101
B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. { 108
Pristinas defensitare audeant, ut cum strepitu per- A * ut staretis in prælio in die Domini (Ibid.). » Et
eant. Nam et hoc de illis praedictum est in psalmis, rursum : « Væ, inquit, pastoribus Israel, qui pasce
dicente propheta (Psal. ix) : « Sedisti super thro * bant semetipsos. Nonne greges pascuntur a
* num qui judicas æquitatem. Increpasti gentes, et pastoribus? Lac comedebatis, et lanis operieba
periit impius, nomen eorum delesti in æternum, mini, et quod crassum erat occidebatis : gregem
et in sæculum sæculi. Amici defecerunt framea autem meum non pascebatis. Quod infirmum fuit,
: in finem, et civitates eorum destruxisti. Periit
memoria eorum cum strepitu : et Dominus in
non consolidastis: et quod ægrotum, non sana
stis: quod fractum est, non alligastis : et qi:o ;
æternum permanet. » Necesse est ergo, ut im abjectum, non reduxistis : quod perierat, no;,
plcantur hæc omnia, nec etiam illud quod adhuc au quæsistis. Sed cum austeritate imperabatis eis et
dent ipsi pauci qui remanserunt, vaniloquas suas cum potentia : et dispersæ sunt oves meæ, eo
osteritare doctrinas, et Christianos tanquam im quod non esset pastor : et factæ sunt in devora
peritissimos irridere, nos commovere debel, dum tionem omnium bestiarum agri, et dispersæ sunt
eis impleri ea quæ prædicta sunt videamus. Ex quo (Ezech. xxxiv). » Ilinc et per Jeremiam dicitur : « A
enim fremuerunt gentes, et populi meditati sunt minimo usque ad maximum, omnes avaritiam se
inania, adversus Dominum et adversus Christum quuntur. A propheta usque ad sacerdotem, cuncti
locuti sunt mendacium : et sanabant contritionem
ejus, quando ab eis fundebatur sanguis sanctorum, et
vastabatur Ecclesia usque ad hoc tempus, et dein filiæ populi mei ad ignominiam, dicentes : Pax,
ceps quotidie minuuntur. Nos autem adversus eorum pax, cum non esset pax. Confusi sunt, quia abo
minationem fecerunt. Idcirco hæc dicit Dominus
opprobria et superbas irrisiones fortissimos reddunt
oracula Dei, quæ de hac quoque re videmus, et exercituum Deus Israel: Ecce ego cibabo populum
gaudemus impleri. Sic enim mos alloquitur per istum absinthio, et potum dabo eis aquam fe£lis:
prophetam : « Audite me qui scitis judicium, popule * et dispergam eos in gentibus, quas non noverunt
• ineus, in quorum corde lex mea. Opprobria ho * ipsi neque patres eorum : et mittam post eos gla
* minu:m nolite metuere, et detractione eorum ne * dium donec consumantur (Jer. viii). » Qualiter
« superemini : nec quod vos spernant, magni duxe ergo Deo omnipotenti pastorum negligentia, et sub
• ritis. Sicut enim vestimentum, ita per tempus ab ditorum error displiceat, non solum prophetica tesli
* sumuntur, et sicut lana a linea, comedentur. Justi monia ostendunt, sed etiam facta antiquorium de
« autem in ea in æternum manent. » Attcndendum clarant. Cum in libro Regum legitur : Quomo :o
est ergo, atque omni studio caven;!um, ne nostris malignus spiritus deceperit Achab regem Israel
temporibus in quibus videmus Christianam religio- C per falsos prophetas : ita ut credens eis, interie
1;em in toto orbe dilatatam , propter desidiam rit : et quomodo 0chozias filius ejus ægrotans,
misit nuntios ad consulendum Beelzebub Deiim
magistrorum , et inertiam doctorum , pauci illi
qiii adhuc supersunt, confundant ritum culturæ Accaron, utrum vivere atque convalescere possit
veri Dei et dæmoniacis illusionibus depravati, di de infirmitate sua (III Reg. xxii; IV Reg. 1);
ob quod Elias propheta a Deo missus, increpabat
vii:;tiones falsas in populo Dei agunt, rusticos et
eum dicens: « Quia misisti nuntios ad consulendum
imperitos seducttnt : ita ut deserta ipsa veritate
* Beelzebub Deum Accaron, quasi non esset Deus
quæ a lux est mundi, et illuminat omnem hominem
* in Israel, a quo possis inuerrogare sermonein, ideo
venientem in hunc mundum , tenebrarum harum,
* de lectulo super quem ascendisti non descendes,
*{uaerant scientiam futurorum, et a deceptoribus ho
• sed morte morieris. Moruuiis est igitur ipse juxta
minum quaerant salutem animarum, sive etiam cor
« sermonem Domini quem locutus est Elias : et sa
porum suorum. His enim prævaricationibus maxiume
* lutem quam quærebat, non invenit (Ibid.). » Qua
irritalur Deus, et ad vindictam provocatur. Unde per
propter curandum summopere esl omnibus iio!)is,
Ezechielem comminatur dicens : a Wæ prophetis in
luoc est prælatis, et subditis, majoribus et minoribus
• sipientibus, qui sequuntur spiritum suum et nihil
sacerdotibus, et plebi, ne aliquem seducat per hu
* vident, quasi vulpes in desertis prophetæ Israel juscemodi illusionem
fraus, dolus et nequitia hostis
* erunt. Numquid non visionem cassam vidistis, et antiqui, ita ibus velimus discere verita
ul a mendac
divinationem mendaciorum locuti estis? et dicitis:
tem, et a pestiferis morbis mortisque auctoriiius
. Ait Domini:s, cum ego non sim locutus. Propterea
!i:ec dicit Bominus Deus': Quia locuti estis vana,
quaeramus infirmitatis nostræ remedium. Sed magis
ad Dominum vivum et vivificalorem omnium con
• et vidistis mendacium, ideo ecce ego ad vos, ait
fugiendo, devoto corde properemus per orationes
Dominus Deus : et erit manus mea super prophe
-
sacras, jejunia et eleemosynas illum deprecantes, ut
tas qui vident vana, et divinant mendacium : in
ipse propter benignitatem suam consulat servis suis,
v consilio populi mei non erunt, et in scriptura
eripiens nos de omnibus inimicis nostris, doceatque
a domus Isr,:el non scribentur, ncc in terram Is
nos facere voluntatem suam, quia ipse est Dominus
« rael ingredientur (Ezech. xiii). » Ad doctores au
I}eus noster, Spiritumque suum bonum in nobis
t£im, per eumdeiu prophetam increpans eorum ir:er
tribuat, qui nos deducat in viam rectam , vivifi
viam, ita loquitur dicens : « Non ascendistis ex ad
cetque nos in æquitate sua, quatenus ejus iuagi
v verso, neque opposuistis murum pro domo Israel,
H 109 TRACTATUS DE ANIMA. M ! 10

sterio oimi:i tempore vitæ nostræ gratum servitium A mereamur beatitudinem possidere sempiternam.
ei exhibentes, post hanc vitam per ejus gratiam Amen.

13 EAT T I ;3A EBAIN I M IAU RI I

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCIIIEPISCOPI

TRACTATUS DE ANIMA
(ANNO 842.)

PRÆFATIO B vita pecorum. Vita namque pecorum in sanguine

AD L0thAR1UM REGEM.
Doinino præcellentissimo nobisque Dei munere
dato, magno et pacifico atque coronato regi Lo
tiiAnio, ultimus vestræ servitutis famulus, MAU
J\US.
Cum nobilitatis vestræ ingenium aviditatemque
inulta sciendi et copiosa investigandi perspiciam,
sensus etiam vestri perspicaciam quo apprime su
blimitas vestra floret demirer, statui, pro ingenioli
ihei parvitate, quoddam de manu deputare. Quod
videlicet e quorumdam eruditorum libris decerptum,
facile memoriæ mandari possit: quo veteris ingenii
fervor exuberantior foret, et mei ingenioli quodam
modo vestræ servituti fidelitas deserviret. Scripsi
itaque vobis quædam de diffinitione animæ, quare C
anima dicatur, vel quid sit anima : nec non et de
origine ipsius, utrumne formam habere credatur.
De quantitate etiam ipsius, utrum in parvulis minor,
in fortioribus major : vel ubi maxime sedem ha
bere credatur. Deinde quæ sint virtutes ejus mora
les : pauca etiam de habitacu'o ejus, hoc est cor
poris possessione. Quæ cuncta ex cujusdam magni
Aurelii Cassiodori Senatoris dictis excerpsi : aliqua
vero ex libro Prosperi eruditissimi viri. Quædam vero
ex proprii ingenioli sensu addere curavi. Sed quia
excellentiam vestram multa decet cognoscere, an
i:exui quædam capitula de disciplina Romaiiæ mili
tiæ a, qualiter antiqui tirones institui solebant.
Quod ideo feci, quia necessarium fore id æstimavi,
propter frequentissimas Barbarorum incursiones.
Quæ scilicet ex cujusdam Flavii Wegetii Renati Li
Dello, quem de antiquissimis scripsit Romanis ex
cerpsi atque compegi breviusque annotare studui, ca
vens scilicet prolixitatem et ne forte ea scribere vi
derer quæ tempore moderno in usu non suiit : illud
etiam prævidens, ne si nimius fierem, fastidio potius
quam delectationi inservirem.
CAPUT PRIMUM.
De animæ proprietate, etymologia ac diffinitione.
Anima igitur proprie hominum dicitur, non etiam
pecorum. Anima namque hominum longe distat a tia dicit : 0mnem flatum ego feci (Sap. xxiv). Et
• Hoc opusculum nondum invenimus; alioqui adjunxissemus.
constat : adeo, ut cum defectione sanguinis et fine
corporis, ipsa etiam vita cum spiritu finiatur. Anima
autem hominis non cum sanguine finem accipit.
Ideoque recte dicitur anima, quasi άγαιμα, id est,
discreta longe a sanguine : quoniam et post mortem
corporis in sua substantia vivit: quæ potest etiam
ita difliniri : Anima dicitur, eo quod animet, id est
vivificet, proprii corporis substantiam. Significantis
sime autem anima dicitur spiritualis substantia, quæ
nulla sanguinis effusione consumitur : atque ideo a
sanguine longe discernitur, quamvis defectione san
guinis habitaculum corporis deserere videatur. Sed
aliud est quacunque occasione habitaculum dese
rere : aliud cum ipso habitaculo finiri. Quorumdam
vero talis est diflinitio, ut anima a vento nomen
accipiat: quia ventus Graece άνεμος dicitur. Et il
circo etymologiam a vento ducere : quod nos spiri
tum ore relrahentes, vivere videamur. Hæc brevis
sime de eo quare anima dicatur : nunc vero dicen
dum, quid sit anima. Philosophi autem animam
dicunt esse substantiam simplicem, naturalem,
specie distantem a materia sui corporis, organum
membrorum, habentem virtutem vitæ. Quam idcirco
substantiam simplicem dicere voluerunt, quia nihil
in ea præter spiritualem substantiam inveniri po
test. Distantem vero a materia corporis, quia nihil
in se corporeum habet. Organum vero membrorum,
quia omnia membra corporis ea agente, disponun
tur. Virtutem autem vitæ habenteim idcirco dixe
runt, quoniam ubi corpus repleverit, viventem com
tinuo reddit. Hæc esl difïinitio animæ, secundum
adinventionein magistrorum sæcularis litteraturæ.
Cunctorum vero doctorum veracium in hoc consen
tit auctoritas, quia anima est a Deo creata spiri
lualis propriaque substantia, vivificatrix sui corpo
ris, rationalis et immortalis : sed convertibilis ad
utraque, id est ad bona et ad mala. A Deo autem
ereatam animam dicimus contra illorum opiniones,
qui eam aliquam partem divinitatis habere assereu
tes, errores potius quam veritatem texuerunt. Nul
lus namque recte sapientium, animam creatam esse
dubitat. Hoc idem Salomone testante, qui de sapieu
£ ! !! I3. [{.\i3ANI MAURI ARCiiiEP. M0(}U\T. 0I'£i\U31 PARS I. 1 : £2

iterunt : Et rever:etur pulvis in terram unde erat, et A gaudere, mox nimio moerore tristari conspiciut:s.
spiritus revertetur ad Deum, qui dedit eum (Eccle. Alios mune pietate mites, nunc iterum maxima in
ult.). Ilaec etiam spiritualis esse afììriuatiir, quia dignatione terribiles. Nuiic ad virtutes erigi, nunc
nihil in se corporeum retinet Omne namque cor ad vitia prolabi. Multisque et innumerabi!ibtis no
ptis, longitudine, latitudine atque profunditate com dis, convertibilis et mutabi!is esse cognoscitur. Na rn
prehenditur: quæ omnia desunt animæ. Et quamvis si imitabilis non esset, nequaquam ex bonis m:. Hi,
gravetur mole corporis, spiritualiter tamen multa ueque iterum.ex iumprobis probi, neque ex tenacibus
longius et prope posita perpendit : invisibilia qua largi, neque rursus ex largis fierent avari. Sed ut
ι!am intuitus perspicacia riimatur. De coelestibus dictum est, mutabilitati atque convertibili passio;.i
eogitat : de ipso etiam summo Deo quædam ardua obnoxia esse omni modo deprehenditur. Nunc jam
nosse desiderat. Qua: si esset corporalis, nil utique de origine ipsius, de qua multifarie dubitatur, pauca
horum perpendere valeret. Propria vero substantia diceuda sunt.
est, quoniam nullus alter spiritus ita carnem susci (.APÜT II
pit, ut proprii corporis passionibus condoleat aut Unde originem anima sumat.
lætetur. Vivificatrix autem sui corporis est, quia Primo homine de limo terrae formato, inspirasse
statim ut a Deo corpori indita fuerit, ineffabiliter B in faciem ejus legimus Deum, dicente Scriptura :
illud vivificat atque diligit : in tantum, ut quidquid Formavit igitur Dominus Deus hominem de fimo
corpus sustinere cognoscitur, ad ipsam referatur: terræ, et inspiravit in faciem ejus spiraculum ritur :
et quæ mori nequit, interitum mortemque perti et factus est homo in animam riventem (Gen. ii). Unde
mescat. Rationalis autem est, quoniam de divinis constat, quod a Deo originem sumpserit. Quod an
tractat : humaiia sapit : et quid4uid ex artibus et tem insufflasse dicitur Deus, non ita credendum est
disciplinis doceri potest, ipsa quadam subtilitate Deum insufllasse, qui est incorporeus et invisibilis,
comprehendit : atque hinc omnia animalia docibili quemadmodum nos insufllando spiritum resolvimus,
intellectu antecellit, quod cum ratione decentia cun labiaque quodam pulsu foras extendimus : sed im
eta componit. Ipsius manaque actu quidquid ornatus sufilasse dicitur propter dignitatem operis, scilicet
mundo additur, inventum est. Ipsa civitatibus mu animam : quam ad similitudinem suam fecisse co
ros attribuit, arma defensibilia invenit, amictus gnoscitur. Ilac ex re dixerunt quidam, quod mox tit
vestium diversa varietate componit, vias per devia coagulatum fuerit semen humanum in vitalem siib
sternit, maria quadam artis industria transmeat. De stantiam, statim creari animas, corporibusque dari.
ipsius itaque ratione nullus dubitare delet, cum tot Qui autem naturarum investigatores fuerunt, asse
et tanta, auctoritatis stii largitate perquirere et per- C runt, quod quadragesimo die conceptionis accipiat
fieere valet. Quod autem immortalis sit, inultifarie animam mortale et humanum pectus [Al., pecus]. Ei
comprol)atur. Philosophorum namque talis est as hoc esse experimentum, quod tunc se incipiat in utero
sertio, ut omne quod in se vivit et aliud vivificat, commovere. Aliquorum etiam opinione fertur, quo-i
immortale sit. Quod anima utrumque faciat, mani omnipotentis Dei jussu, sicut de corpore humano,
estum est. Nam et ipsa vivit, et corpus vivificat. corpus humanum semine carneo traducitur, ita
Dicunt enim omnia immortalia simplicia esse. Anima etiam et animæ nova origo, de qualitate animae ge
vero ex simplici constat substantia : ideoque im neretur, et idcirco obnoxiam esse originali peccato:
mortalis est. Sunt et aliæ propositioues philosoph0 quod infantibus et necdum aliqua committere valen
rum, animam immortalem approbantes, quæ enu tibus, per lavacrum baptismatis remittatur. Nos an
i:nerare non est necesse propter brevitatem. Nostri tem id dimittere, aflirmare non audemus : quoniam
vero veridicis assertionibus animam immortalem et beatus Augustinus, prohatissimus docior, lau
approbant. Anima quippe ad imaginein Dei facta da!.iliter ex hoc dicitur dubitasse, neque hoc ati
est. Et quia Deum omnimodis immortalem scimus, dere confirmare : sed veracissime credere, Dettm
et eredimus, et confitemur, restat ut quam ad ima animas creare , et occulto atque justissimo suo
ginem suam condidit, immortalem fecerit. Neque judicio originali peccato obnoxias esse. In his
cnim ullo modo fieri poterat, ut quæ ad imaginem namque et similibus tamque occultis, melius est
Dei et similitudinem facta fuerat, mortalis foret. ignorantiam confiteri, quam perverse et peri
I: eo namque quod immortalis est, Deo similis est. culose affirmare : quod ad errorem potest re
Sed in eo quod anima Deo similis esse dicitur, po ferri, cum propheta dicat : Quis enim cogno
test aliquis dicere, Quomodo sum similis Deo, qui vit sensum Domini? aut quis consiliarius ejus fuii ?
similia illi facere nequeo? Cui respondendum est, (Isa. xl.) Et Apostolus : Er parte cognoscimus, et
quia homo picturam, similitudinem hominis haben ex parte prophetamus (I Cor. xm). Si enim pro
tarm, perficit : ipsa vero pictura non potest imitari pheta et Apostolus sensum Domini a quoquam in
quæ homo facit. Sic et homo ad similitudinem Dei vestigari non posse dicit, et Apostolus ad cœli tertii
factus, non potest in creandis rebus Deum imitari. altitudinem ascendens, paradisique secreta petie
Dicitur namque anima convertibilis ad utraque, trans, et quædam arcana cognoscens, quæ homi
quod scilicet multis experimentis quotidie approba nibus illicita ad loquendum dicit, ex parte se co
mus. Nam quos nunc videmus magna exsultatione gnoscere affirmat, quis audebit scire et enuntiare
 { : 15 TRACTATÜS DE ANIMA.
se possς, quod nullus ductorum sanctorum ad liqui- A tur. Nam si ignis in quodam parvo vass includitur,
dtim enarrare invenitur? Sed ad reliqua pergendum qui alta petere consuevit, angustia loci præpeditur.
est, et dicendum utrum anima formam habere cre
datur.
CAP{JT III.
An formam anima habere credatur.
Qiii de forma aliquid lucidius tractare cupit, com
plexionem formæ necesse est apprehendere. Forma
nainque dicitur, quæ aliquo spatio linearum circum
dticitur. Quod vero spatiis lineisqiie comprehenditur,
corporeum utique est. Nani et ipsum spatium abs
que lineamentis corporalibus omnino non constat.
Rursumque ipsa lineamenta, absque spatio corpo
rali, nullo modo comprehendi queunt. Quod cum
ita sit, manifestum est animam formam penitus non
habere, quæ incorporea est. Omnis itaque forma, in
superficie corporali fit. Cum vero corpiis nisi soli
dum et palpabile esse non possit, anima vero incor
porea et impalpabilis sit atque soliditate careat,
constat eam nullo modo formam habere. Quod si
illud movet, quod Apostolus de Christo Domino
dicit: Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbi
tratus est esse se æqualem Deo (Philip. ii), nove
rimus ibi Apostolum de substantia dicere, in qua
est æqualis Patri. Nam Deus incorporeus, invisibilis,
incomprehensibilis, totusque ubique, nullam potest
habere formam. Quod vero in Evangelio de
Abraham et Lazaro et divite legimus (Luc. xvi)
sinum Abrahæ Lazarum habere, divitem linguam
petere refrigerari ab extremo digiti, nec dives lia
gua locutus est, quæ utique incorporea est, nec La
zari anima digitos unde illius ardorem refrigeraret
habuit, nec Abraham simum more corporalium ho
ininum habere potuit. Nam non solum de creatura
spiritali in Scripturis hæc et similia reperiuntur,
verum etiam de summo et incomprehensibili Deo
passiva quædam leguntur, quæ utique incommutabi
litati divinae nullo modo accidere possunt : veluti
cum pœnitere dicitur Deus et irasci, abominari et
odisse : quæ omnia illi summæ majestati non con
veniunt. Sed ut aliquæ humanæ res compendiosius
faciliusque ex nostra consuetudine cognoscantur,
idcirco talia ad Deum referuntur. Sic et anima, cum
inforimis sit, formam habere dicitur.
CAPUT IV.
Utrum in parvulis minor, et in fortiorib :s major D citur, Scriptura teste : Cœlum mihi sedes est. Coin
esse credatur.
De quantitate etiam animæ potest subtilissima
atque serupulosa quæstio exoriri, utrum in parvulis
minor sit, cum eis ratio non omnimodis adsit, quæ
majoris ætatis hominibus major adesse videtur :
iterumque inveniuntur juvenes excordes, senesque
minus sapientes. Sed in parvulis id attendendum
cst, quia imbecillitate corporis et parvitate, in eis
ratio animæ impeditur. In juvenibus vero et stultis,
aut quadam partium inæqualitate, aut aliqua crassi
tudine humorum deprimitur, vimque suam tali im
pedimento exprimere præpeditur. Quod ut exemplo
lucidius declaretur, aspiciamus quæ in usu haben
H || 14
Quem si rursum materiæ gravis humoris aut cras.
situdinis supponere volueris, ipsa crassitudine iin
peditur, ne ad alta se subrigat. Sin autem materiam
competentem eidem suhjeceris, omnem continuo vim
suam alta petens demonstrat. Sic et animæ vis ct
ratio, in parvulis parvitate membrorum præpedi
tur: in juvenibus et maturis, quadam, ut dictum
est, partium inæqualitate aut humorum crassitudine
deprimitur. Hinc est, ut quos modo sapientes et
astutos cernimus, quadam subita læsione cerebri,
aut gravedine præcordiorum, ineptos et amentes
fieri videamus. Hinc etiam surdi fiunt et lippi : de
bilesque de quadam diminutione membrorum exi
stunt. Et quid de hujuscemodi passionibus dica
mus, cum frequentissime miinio potu et distentu
ventris, sapientium animos obrui cernamus : ut
quem modo sapientissimum videras, vix valeat se
intelligere vivum. Ratio itaque parvulis meditatione
crescit et exercitio, non incremento animæ. Sicut
ergo omnes animæ immortales sunt, ita et rationales
esse credendæ sunt. Nunc restat, ut ubi sedem ma
xime habere probetur, flectamus articulum.
CAPUT V.
Ubi potissimum animæ sedes sit credenda.
Quamvis autem anima totius corporis membris
sit diffusa, ipsosque artus quodam organo motuque
componat, propriisque officiis attribuat, tamen ut
C. evidentibus indiciis manifestatur, non æqualiter
omnibus præsidet membris. Quidam namque aflir
mant animam proprie et maxime sedem retinere
in corde : asserentes ibidem purissimum sanguinem
vitalemque spiritum continere : et exinde cogitatio
num bonarum et malarum varietates oriri : quod
animam propria virtute augere, nulli dul)ium est.
Riirsuin multi dicunt animæ sedem in cerebro esse,
quod manifestis indiciis credi potest. Anima quippe
quoniam ad imaginem Dei condita est, arcem qtio
dammodo sui corporis petere, dignum fuit. Ut enim
cuim reverentia Divinitatis loquamur, cum Deum
- ubique esse credamus, et confiteamur, cunctaque
visibilia et invisibilia vi divinitatis suæ penetrare et
replere, sedem tamen proprie in cœlo habere di
petens namque erat, ut quæ corporis sui regimen
tenet principalem sui templi arce:m teneret ad simi
litudinem sui conditoris. Ut sicut ipse in allissimis
sedere dicitur, ita et hæc in eminenti sui parte
corporis, residere credatur. Et exinde omnia membra
velut ex quadam arce, congruo regimine gubernari.
Unde et ipsa rotunditas cerebri, ad similitudinem
cœlestis sphæræ facta videtur : ubi dignam mansio
nem sibi anima immortalis vindicaret. Dignum et
enim erat, ut altiora peteret : quia omne quod sub
tilis est naturæ, celsiora petit. Nam et ignis visibilis,
ad summa pertendere cernitur. Sunt et alia indicia
quæ animam habere sedem in vertice designaiit.
A 115 B. RABAN1 MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS JI. H \1G

Nam et omnis corporis sensus in capite contineri A sui perspicacia perspicit ea quæ provenire jossunt,
certissimum est. Sed etsi aliqua lætitia mentem sive prospera, sive adversa : ut videlicet caute agat,
obsederit, statim vultus hilaritate monstratur. Sin ne aliquando aut prosperis elevetur, aut dejiciatur
autem perturbatio supervenerit, non viscerum in adversis. Quæ etiam alio nomine sapientia dicitur,
commoditate gravamur, sed quodam stupore capitis eo quod in palato cordis sapiat, quid rejicere, quidve
continuo apprehendimur : in tantum, ut ipsum vi in intimis trajicere debeat. Est ergo prudentia sive
sum obtundat, et auditum stupefaciat : et quædam sapientia rerum divinarum sive humanarum, in
signa indignationis anima ibi derelinquat. Quod cuin quantum homini conceditur, scientia. Per hanc in
ita sit, recte credendum est animam in vertice se telligimus quid cavendum, quidve faciendum nobis
dem haljere. Sed quia paucis de anima dictum est, sit. Per hanc indagationem veritatis, inventioneim
quare anima dicatur, vel quid sit, vel unde originem que apprehendimus. Sed quia et appetitores sæculi
habeat, aut si formam habere credatur, vel ubi ma prudentes dicuntur, quantum inter se differant, in
xime sedes ipsius esse crelatur, nunc ad virtutes dagandum est. Prudentia itaque sæculi, quantum i:a
ejus morales exprimendas, flectamus articulum : se est, corrumpere sana et integra conatur, aliorum
atque imprimis indagandum, quid sit virtus. que damnis sua lucra augeri gaudet. De hac Domi
CAPUT VI. B nus cum in Evangelio de villico iniquitatis loquere

De virtutibus ejus moralibus : et primo quid sit virtus. tur, dicit eum prudenter fecisse, quod dispendio do
mini sui, lucrum acquisierit, atque in futurum pro
Sunt ergo virtutes animæ quatuor morales : pru
spexerit. De qua prudentia Paulus dicit : Prudentia
dentia scilicet, fortitudo, justitia atque temperantia.
carnis mors est. Mors utique animæ (Rom. viii). At
Sed quoniam has virtutes nominamus, dicendum
contra prudentia sive sapientia quæ dono Dei ae
primo, quare virtus dicatur, vel quid sit virtus.
Wirtus dicitur a vi, id est, a fortitudine. Quæ ideo quiritur, nec suo peccato perire potest, nec alieno.
taliter dicitur, quia cuncta quæ provenire possunt, Nullumque dispendium aliis ob gratiam sui lucri
quadam vi mentis animique robore sustinet. Est facere cupit, sed omnibus sicut sibi, providere desi
ergo virtus omnis sancta res, invisibilis atque in derat. De qua prudentia idem Paulus, cum de pru
corporea, sancta, mundissima, prorsusque omni dentia carnis disputasset, subjunxit dicens : Pru
carens malo. Quæ ubi manserit, cuncta sancta fa dentia autem spiritus, vita et pax (Ibid.). Quod vi
cit, munda, firma, atque stabilia. Quam nullus in delicet de vita animæ eum dixisse patet. Nam ipsa
vitus accipit, nullus perdit, nisi qui sua sponte prudentia spiritualis semper ad vera el sancta tem
perditui deceptuique dederit. Quæ etiam ita diflini dere cupit, quamvis aliquando fallatur. Quod vide
tur : Virtus est animi habitus, decus vitæ rationa licet infirmitate carneæ sarcinæ præpediente fit :
bilis, dispositio morum, pietatis appetitus, omnisque quia nullus in carne positus, cuncta perfecte præ
honor, cultusque deitatis. Quæ, sicut dictum est, in videre et cavere potest. Unde et egregius doctor,
quatuor dividitur morales virtutes. Quæ ideo mora qui ad tertii coeli secreta raptus, el paradisi amoena
les dicuntur, quia per eas mores hominum exornan contemplatus, audivit quaedam secreta, quæ honui
tur atque decorantur. Nam si prudentia hoininum nibus loqui non licet, hac molestia prægravatus,
desit, hebetudine animi continuo deturpatur. Si ait : Videmus nunc per speculum in ænigmate (I Cor.
fortitudo absit, confestim imbecillitati addicitur. Uli xiii). Sed quoniam fortitudinem suppeditari diximus
vero justitia abest, quis nesciat cuncta prava, cun a prudentia, restat ut de ea aliqua dicantur.
cta torta, deformiaque adesse ? Sin autem et tem CAPUT VIII.
perantia defuerit, omnia superflua modumque ex
De fortitudine.
cei!entia, ipsa sua nimietate animum dehonestabunt.
Si ergo hæ quatuor virtutes animum hominis obti Fortitudo igitur est longanimitas et perseverantia
nuerint, quasi quatuor angulis domus sustinebitur, in bonis, tolerantiaque et victoria contra omnia ten
ne ulla vi tempestatum corruat : sed potius quidquid D tamenta vitiorum. Quæ ita animo inesse debet, ut
aedificare voluerit, quasi firmissimo fundamento su non solum adversa vincat, verum etiam cuncta il!e
perponet. Sed istæ quatuor virtutes ita sibi sunt cebrosa et voluptuosa atque delectationem carnis
connexæ, ut alia sine alia nullo modo perfectionem moventia, superet et necet, atque exstinguat. Quod
accipere queat. Nam prudentiæ fortitudinem suppe cum fecerit, jure fortitudo dicetur. Nam si adver
ditari necesse est. Item fortitudinem justitia exor santia superet, blanditiis vero petulantis carnis as
nat. Temperantia autem justitiam quadam tempe sentiat, non fortitudo, sed resolutio vocabitur : quo
ratura, ne ultra modum inardescat, refrenat : sed niam ad delectabilia solvitur. De qua breviler qui
dem sed honestissime diflimitur, cum dicitur : Nemo
omnia mensurate faciat. Sed jam singillatim ipsa
rum nomina lucidius digerantur, quare ita dicantur, melius vincit, quam qui seipsum vincit. Sed quo
niam virtutis hujus nuncupatio etiam ad sinisuram
vel qu;e sit uniuscujusque proprietas.
reflectitur, necesse est ut de hac aliquid dicatur. Di
CAPUT VII.
citur namque et fortitudo diabolica, de qua Domiuus
De prudentia. ad beatum Job loquitur : Virtus ejus in lumbis ejus,
Prudentia igitur dicitur quasi providentia, quæ et for;itudo illius in umbilico ventris ejus ( Job.
H {{1 TRACTATUS DE ANIMA. A 118

xxxviii). Unde Dominus in Evangelio dicit : Cum A IIæc etiam discretio alio nomine dicitur : quia om
fortis armatus custodit atrium suum, in pace sunt ea nia discernit ne modum excedant, neque ad dexte
quæ possidet (Luc. xi). Fortem, scilicet diabolum, ram, neque ad lævam nimium declinet : sed qua
atrium vero illius, mundum intelligimus. De quo dam via regia gradiatur, temperetque gradum, ne
a:rio fortiore superveniente, id est Christo, victus ultra modum incellat. Unde et philosophica il!a sen
et superatus, ejectus est. Sed fortitudo diabolica tentia, brevis admodum est, sed probatissima in hac
qu;:e pravos in malis roborat, et Christi fortitudo vita maximeque necessaria : Ne quid nimis. Cum
qua sancti ad toleranda adversa corroborantur, non enim dicit : Ne quid, ostendit, quia et bonum ni
solo actu, sed etiam ipsa varietate nominum diffe mium esse potest. Unde et Salonuon dicit :.Fili, ne
runt. Fortitudo namque diabolica dicitur contuima sis nimium justus (Eccli. vii). De hac etiam Jacob per
cia, pertinacia, sive etiam pervicacia, quæ hominem allegoriam dicit : Habeo boves et oves fetas, et parvu
non sinunt a pravis actibus sanctis persuasionibus los teneros. quos si plus in ambulando fecero labo
revocari. Fortitudo vero Christi, ipsa est perseve are, morientur (Gen. xxxiii). Per boves quippe et
raritia seu toierantia : nec non et patientia, quæ oves fetas, anim;e intelliguntur, quæ verbum Dei
omnia adversa longanimiter, et patienter tolerat. mente concipiunt. Quæ si nimium iter arripere co
Hanc itaque necesse est ut justitia comitetur, quæ B gantur, quod mente conceperunt, perdunt. Parvuli
rectitudo sive æquitas dicitur ; ne quod forte est, vero teneri sunt illi de quibus Paulus dicit : Lac
absque rectitudine aliquo modo fiat pravum. vobis potum dedi, non escam : nondum cnim potera
CAPUT IX. tis : sed nec adhuc quidem potestis. Parvuli enim
De justitia. estis (I Cor. iii). Ilis ergo talibus levia præcepta, quæ
Justitia igitur dieitur, quasi juris custodia, eo
per lac intelliguntur, ministrari debent, quousque
solido et forti cibo uti valeant, id est, fortioribus
quod quidquid jus, id est, lex præcipit, custodiat : præ, eptis. Hæ itaque virtutes cum omnibus sint ne
vel quidquid prohibet devitet. lIæc ergo si forti
cessariæ, excellentiæ tamen regiæ maximum decus
tudini conjuncta fuerit, eam omni modo condecorat.
ornatumque præstant. Per prudentiam quippe oinni
Nam quidquid forte est, nisi justum fuerit, ad pra
bus provide prospiciens, caute et rationabiliter ea
vam, sine dubio, partem derivabitur. Justitia ergo
quæ provenire possunt; considerat : et acumine sen
est propria nobilitas animi, quæ unicuique debitam sus quasi acie oculorum, caute adversa perspicit ac
praestat retributionem. Bonis, scilicet dignam re prospera. Per fortitudinem vero omne quod provide
tribuens laudem : pravisque et malignis, debitam
perspexerit, sive adversa sive prospera, forti et in
ingerens vituperationis reprehensionem. Ipsa itaque C concusso animo supportat : eventus scilicet fluctuan
debitum Deo divinitatis cultum honoremque impen
tis sæculi, bella, tumultus et seditiones, nec non
dinus, atque dilectionem : proximos vero digno
et diversos mores hominum. Regia etenim excellen
dilectionis amore complectimur. Quid enim justius,
tia quanto pluribus præest, tanto plures eventus re
quam Deum toto corde diligere, a quo conditi sumus rum accidentium perspicit : atque idcirco fortissimo
dum non essemus ? Male autem captivos dicimus
animio cuncta superare decet. Quem vero justiorem
quia est et captivitas bona, de qua dicitur : Ascen decet esse quam regem? Oinnes namque judices cun
dens Christus in altum, captivam duxit captivitatem
ctique actores, quamvis cupiditate ducti injusta dis
(Psul. lxvii). Quid vero rectius esse potest, quam
ponere nitantur, considerantes justitiam regis, nihil
proximos qui similes nobis sunt conditi, et pari
injustum subditis inferre præsument : quoniam
modo redempti, sicut nos diligere? Hac ipsa, nostra
justam vindictam verebuntur. Temperantem autem
proximorumque errata, digna et debita redargutione
regem apprime decet esse, ut ejus præcepta cunctis
compescerentur. Quia hac ergo refrenantur et coer
conveniant, ne nimis laxa existant, neve iterum
centur illicita, redargutio vero absque fervore quo
valde gravia : sed tali moderamine atque temperie
daim et ardore zeli nequit fieri, recte temperantia
disposita, ut juxta possibilitatem cunctorum oinnia
justitiam sequitur, ne fervor justitiæ modum exce- D
fiant. Quatenus agni in regiis edictis inveniant quo
dat, et quem lucrari monendo et corrigendo debe
vadere queant : et elephanti quo se natare cogno
mus, nimia correctione dejiciata:is.
scant, hoc est, ut ne mites ac simplices violentia
CAPUT X.
præceptorum opprimantur : et potentes et fortes po
De temperantia. tentiorem se et fortiorem semper aspiciant et ve
Temperantia ergo dicitur, quoniam moderatione reantur. His itaque quatuor virtutibus quasi solidis
sua temperat aniinum uniuscujusque. Unde et tem simis columnis, omnis regiæ dignitatis honos de
perantia dicitur, quia animum temperat caloribus cusque attollitur : feliciterque cuncta gubernantur
et frigoribus, ne nimis frigida, nimietate sua, re atque exornantur. Sed quia hæc breviter et minus
stringat virentia arbusta. Temperantia igitur est vir compte de anima, virtutibusque ejus digesta sunt
tus animi, quæ suo moderamine totius vitae modum moralibus, hinc restat ut de habitaculi ipsius situ
i:»ponit, ne quid aut odio nimio exsecretur, aut ni et dignitate, aliqua dicantur : quoniam dignum erat,
inio aiuore demulceat. Omnes vero varietates qua ut quæ tantæ dignitatis creata est, ut ad imaginem
4at: diligentia considerans, temperat ct moderatur. l)ei atque similitudinem facta dicatur, decenti ha
{{ 19 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. M i2(!

bitaculo ornaretur. Aggrediar ergo et opus Dei mi- A dicantur. Qui quamvis et bestiis inesse videant:;r,
rificum in humano corpore qua valeo demiratione : longa tamen interpolatione ab illis discrepant: quo
et si non condigne, devote scribere conabor, ex pro niam nobis rationabiles insunt, in illis, ratione ca
hatorum scilicet doctorum scriptis latissimis hre rent. Primus ex his, visus est : qui quadam vi ani
vissima depromens. mæ quam aspectum dicimus, per pupillam ocu!i
CAPUT XI. egrediens, res non valde longe positas quadam su.
De statu et positione corporis. tilitate perspicit, coloresque invisibilium rerum illu
ininato aere cognoscit. Si vero valde longe positae
Corpus itaque hominis, mira operatione compa
ctum, proceritate suæ rectitudinis a cunctis ani
fuerint, ipsa elongatione deficit. Secundus, auditus
ita institutus est, ut per coghleatos meatus concre
mantibus disparatur. Quod videlicet si per singula
pantes sonos ad se altrahat, discernatque et intel
membra consideretur, magna in hoc mysteria coiu
ligat, quid sit auditum. Qui ideo non rectos et aper
prehenduntur ab his qui ea indagare satagunt. Ipsum
tos meatus habet, sed anfractus cochleatione tortuo
namque caput cunctis eminens membris, in cujus
vertice animæ sedem maxime esse credimus, ad si
sos, ut quasdam moras sonus emissus sustinens,
vim discretionis et intellectus efficeret. Nam si recto
militudinem cœlestis sphæræ formatum, sex ossibus B
itinere sonus emissus exciperetur, ipsa sua velocitate,
est compactum : ut intelligatur ille senarius nume
rus, qui perfectus probatur, in hominis creatione discretionem atque intelligentiam amitteret. Tertius,
constare. De cujus numeri perfectione plurima dici est odoratus : quo cunctos fetores pudicos, odo
possunt : sed hic sunt propter compendium omit resque gratos cognoscentes, putentia digna exsecra
tenda. Sub hujus itaque capitis rotunda concavitate, tione vitamus, et oilorifera quadam animi delecta
binæ acies oculorum prodeunt, ad similitudinem tione intra nos trajicientes, ipsa suavitate odoris re
duorum cœlestium luminarium : vel, ut sacratius ficimur. Quartus, est gustus : quo omnia quæ in os
aliquid dicamus, ad instar duorum Testamentorum. mittimus, sive dulcia, sive amara, sapore palati
discernimus. Quod cum omnes saporum qualitates
Quibus decentissime supposita sunt membra caetera
discernat, ipsum tamen nullius saporis esse proba
combinata, dualitatis conjunctione disposita : aures
scilicet, nares, labia, brachia, manus, latera, crura tur. Quinttis, est tactus : qui cum omnibus membris
et pedes. Quæ cuncta tali sibi siint claritate conve sit attributus, præcipue tamèn manibus deputatur :
quibus etiam usus actionis maxime est datus. Ma
nieiitia, ut unum idemque sapere atque operari vi
deantur. His vero binis geminisque membris ita or nibus enim fit, quidquid faciendum est. Sed si per
dinatis, sunt et alia membra, propria unitate decen C singula membra mirificum opus creatoris intendere
cupimus, atque pro captu ingenioli de singulis dispu
tissime geminis membris convenientia, nasus scili
cet, os, guttur, pectus, venter, umbilicus, ipsaque tare, prolixius fieret opusculum quam suatueram.
virga genitalis, quam mira dispensatione Deus ad Sed quia breviter sublimitati vestræ id innouescere
humani generis sobolem renovandam attribuit. Quæ cupii, imo cognita ad memoriam revocavi, obsecro
cuncta magnum decus obtinere videntur, quoniam ut si aliqua proficua in hoc opusculo vestra celsitudo
in meditullio posita, geminis membris conveniunt, judicaverit, Dei donum in hoc laudetur, qui linguas
ut neutra pars unum ex his sine altera, valeat ven infantium disertas facit, et aperire consuevit ora
dicare. Hæc ergo omnia cum reliquis membris, ad clausa mutorum. Sin autem aliqua quæ merito na
habitaculum animæ ad imaginem suam conditæ, Deus sum torqueant, digne veniam ut homo deposco. Nam
digna operatione compegit. qui mendacii fueum aufugere quiverit, perfectus
muncupabitur, apostolo Jacobo asserente : Qui in
CAPUT XII. sermone non labitur, perfectus est vir (Jac. iii). Quod
De quinque sensuum officiis. utique paucissimorum est, dicente propheta : 0mnis
Nunc restat ut de officiis quinque sensuum pauca homo mendax (Psal. cxv).

-—-——— =>@*•*•)^®^®^®®®= -----

 I H2 1 MARTYR0L0GIUM. M 122

13 EATE IRA :BANI I ■ IAU ;3 .

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI

MAR T YIR O L O GIUM

[Canis., I.ect. antiq , ex codice ms. monasterii S. Galli.]

PROLOGUS a Sequitur
AD RATI.fiCUM ABBATEM SELEGiNSTADIENSEM.
CARMEN NUNCUPATORIUM.
AD GRIAI0LDUM ARCH1CAPELI.ANUM.
ItAbANUs servus Christi Jesu et servorum ejus, viro Dulcissimo fratri ac reverentissimo abbati Gnt.
venerabili RATleico presbytero atque abbati, in Do Moldo RABANUs, vilissimus servorum Dei servus, in
mino salutem. Christo salutem.

Quia rogasti me, frater amantissime, ut martyro
logium per totum annum tibi conscriberem, atque
sanctorum festa, quæcumque potuissem invenire,
ibidem insererem; feci quantum potui, et singulis
Jiebus nomina sanctorum, quæ scripta sive notata
ab antecessoribus in libellis reperi, ibidem inserui :
et cujuscunque sancti obitum, sive martyrium, qua
liter vitam finierint, legi, breviter. prout valui, no
tavi. Tu autem quia plurima scripta antiquorum in
venisti et legisti, per ea etiam hoc parvum opuscu
luum examinans, utile legentibus quo modo possis
facis : ut quod mea imperitia atque infirmitas ido
nee efficere non potuit, tua peritia atque industria
utiliter perficiat : meque tuis sacris orationibus om
nipotenti Deo commeiides, ut ipse auctor et tributor
salutis nostræ me miserum per suam gratiam et
per sanctorum suorum intercessionem a vinculis
peccatorum absolutum æternæ beatitudinis partici
pem efficiat.
Te Deus æternus cuncta per tempora servet,
Æternam et vitam det tibi in arce poli.
a Hunc Prologum, qui deest in editis apud Canisium, et versus ad Grimoldum archicapellanum qui
sequuntur, daiaus ex Analectis Mabillonii. Edit.
Hunc ergo ex scriptis confeci rite libellum
Sanctorum Patrum, frater amate, tibi.
Ut quorum celebras festa, tu noveris actus,
Et finem vitae, quo hinc abiere polum.
Sicque bene ipsorum meritis precibusque juvatus,
Ad cœli regnum lætus et ipse migres.
Quo Deus æternus, hominum fortissimus auctor,
Cum sanctis temet collocet atque heet.
Vive, meæ vires, lassarumque anchora rerum,
Naufragio et littus tutaque terra meo.
Solus honor nobis, urbs tu fidissima semper,
Curisque afilicto tuta quies animo.
Sintque licet montes inter cum fluctibus arva,
Mens tecum est, nulla quæ cohibetur humo.
Te mea mens sequitur, sequitur quoque carmen
[amoris,
Exoptans animo prospera cuncta tuo.
Qui mihi te notum dedit et concessit amicum,
Conservet sanum Christus ubique mihi.
Ante solum terræ, cœlique volabile cyclum
Prætereant, vester quam quoque cesset amor.
Hocque, Pater, monui, moneo te iterumque mo
[nebo,
Sis memor ipse mei, sicut et ipse tui.
Ut Deus in terris quos hic conjunxit amicos,
Gaudentes pariter jungat in arce poli.

INCIPIT

RABANI MARTYR0L0GIUM.

JANUARIUS. D cisus est in carne, secundum legem Moysi, et noinei,

Jesus accepit, quod angelicum de eo oraculum ante
KAleNd. JANUARii. Octava Dominicæ nativitatis conceptionem ejus in utero vaticinabatur.* Eodem
est, qua videlicet die idem Dominus noster circum die nativitas est Almachii martyris a, qui jubente
a Non sub Diocletiano, sed sub Honorio, vel Theo pius tunc temporis præfectus Urbis; id enim probant
Josio passum affirmat Baronius. Fuit quidem Aly Symmachi ad eum epistolæ. Sed quomodo potuit a
M ! 35 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
Alypio Urbis præfecto,.cum diceret : « Hodie octa- A qui eum nolentem sacrificare diis jussit suspendi,
væ Dominicæ diei £u:at : cessate a superstitionibus
idolorum, et sacrificiis pollutis; » a gladiatoribus hac
de causa occisus est. Et eadem die Romæ nativitas
Martinæ virginis et martyris, quæ passa est sub
Alexandro Cæsare, pro fide Christi multis tormeh
torum generibus cruciata, et ad extremum gladio
percussa, quæ etiam idola et simulacra orando de
struxit, et multos ad fidem Christi convertit. Alexan
der vero post obitum beatæ virginis percussus est
dolore cordis, et sicut rabidus canis carnes suas la
cerans, pessimam vitam cum magno supplicio exspi
ravit. Item eadem die Romæ passio Concordii pres
l)yteri et martyris sub a Antonino imperatore per
Torquatum comitem perpetrata, qui nolens sacrifi
care idolis, capitalem sententiam subiit.
.lW NoN. In Antiochia Macharii abbatis. Rom;e Te
lesphori papæ, qui constituit ut septem hebdomadi
bus ante Pascha jejunium celebraretur, et Natali
Domini nocte missa celebraretur. Nam omni tem
pore ante horæ tertiæ cursum nullus præsumeret
missas celebrare, qua hora Dominus ascendit cru
cem; et ante sacrificium hymnus diceretur, hoc est,
Gloria in excelsis Deo. Hic etiam martyrio coronatus
est, qui sepultus est juxta corpus beati Petri in Wa
ticano iv Non. Januarii.
III NoN. Romæ Anteros papa et martyr, qui duo
decim annos rexit Ecclesiam, et martyrum gesta
diligenter exquirens recondit in ecclesia, qui etiam
martyrio coronatus. In coemeterio Calisti sepultus
est via Appia. Parisiis civitate, depositio Genofevæ C
virginis, quam sanctus Germanus ejusdem urbis epi
scopus in infantia Deo virginem consecravit. In To
mis civitate, nativitas Titi episcopi, qui sub Lucinio
inter tirones comprehensus, cum nollet militare,
cæsus ad mortem carcere mancipatus, missus in
cippo est, donec relatione esset responsum, dimer
soque in mare, delato corpore ejus in littore, a reli
giosissimis viris depositum est in villa Amandi reli
giosi viri, ubi fiunt curationes magnæ.
II NoN. Nativitas Theogenis martyris, qui sub Li
cinio Caesare per Telicentium tribunum passionem
complevit in Hellesponto : primum inter quatuor co
lumnas tensus fustibus cæsus est; deinde in carce
rem missus, ut ibi fame periret, sed Domini pietate
invisibili cibo ibi per xl dies pastus, in laudibus Dei
assidue manebat; ad ultimum vero in mare missus
martyrizavit b, quem Euricus, et Eustokhius, et Zo
zius, atque Germanus, tollentes de mari miserunt
in loculum, et sepelierunt in foro Hellesponti. Ea
dem die passio Petri, qui et Balsami, martyris, sub
Maximiniano imperatore, agente Severo præside,
paganis sub principe Christiano necari? Differunt
ûuæ de Almáchio refert Theodoretus. Nec scio an
ab imperatore, « martyrum choro potuerit ascribi. »
Hæc enim non sunt iumperalorum. BASNAGius.
a Nulla tunc persecutio. BASN.
b Pro, martyrio affectus est. Sic sæpius inferius.
e Leg. Epicieti, qui passus est in Africa sub De
cio. BAsN.
11% %
et ungulis lacerari, ad extremum vero gladio inter
fectus est, et in Aulona civitate sepultus. Eadem die
passio Luciani presbyteri et martyris, qui iniissus a
Roma prædicare verbum Dei, in Galliis martyriza
vit sub Juliano Cæsare, in eisdem partibus occisus
gladio, per cujus praedicationem multi conversi sunt
ad fidem; ad cujus sepulcrum multa ostenduntur mi
racula et sanitates fiunt plurimæ.
• NoN. Hierosolymae depositio Simeonis prophetæ,
qui Dominum Jesum infantem suis ulnis portavit et
l)enedixit. Et in Antiochia depositio Simeonis mo
nachi, qui in columna stetit, et virtutes multas fa
ciens ibi quievit in pace, et translatum est inde cor
pus ejus in Antiochiam, per episcopum ipsius civi
p tatis et populum Christianum, cum psalmis et hyin
nis, et cum multis lampadibus, et conditum est ibi
in ecclesia majore. Vigilia Epiphan.
VIII IDUUM. Epiphania Domini nostri Jesu Christi.
VII Id. Passio sanctæ Faustæ virginis, sub Maxi
miano imperatore, quæ Evilasium primum palatii,
torlorem suum, patientiæ suæ virtute convertit ad
fidem, nec non et præfectum, cui jussum est eam
torquere; quae suspensa ferramentis lacerabatur,
postea bestiis tradita, a nulla earum contaiminata
est. Deinde clavis caput ejus confixum est; postea
ea in sartaginem ferventem pice missa, sed non
læsa. Sicque cum Evilasio, et præfecto in uorumen
tis constituta, reddidit spiritum : popuh vero Chri
stiani hæc audientes sepelierunt corpora sanctorum.
VI Id. Augustoduno depositio Egeimonii episcopi ;
et Mettis depositio sancti Patientis episcopi.
W Id.Nativitas Episticie, Jocundi,Secundi, Saturnini,
Vitalis, Felicis, Rustici, Quinti, Etartaxis, Fortunati.
IV Id. Nativitas Pauli, primi anachorerae, cujus
vitam beatus Hieronymus scripsit, qui a sexto
decimo ætatis anno usque ad centesimum decimum
tertium solus in eremo permansit. Sed a Domino
per corvum pastus, tunica palmarum foliis contexta
usus est, cujus inter apostolorum et prophetarum
clioros animam ad cœlum ferri ab angelis Antonius
vidit. Eodem die ltomæ in cœmeterio Callisti natale
Miltiadis episcopi et confessoris, qui constituit in
Ecclesia a fidelibus nulla ratione in Dominicis die
bus jejunandum.
III Id. Eductio Domini de Ægypto, et nativitas
sancti Salvii confessoris, in cujus natali sanctus
Augustinus verbum fecit ad populum Carthagini.
II Id. In Achaia nativitas sanctorum Cyriaci,
Moscentii d et Saturi e, civis Arab:i, qui transiens
ante templum cujusdam idoli, insufllans cum signas
set frontem corruit; tenentes eum ibidem obser
d Leg. Innocentii. Nullus tamen Innocentius in
martyrologiis passus est mense Januario. Id.
e Satyrus celebratur in Martyrologio Romano tan
quam pàssus in Achaia; hic dicitur civis Arabii; Ara
ljius autem est urbs in Persia, non longe dissita a
fluvio ejusdem nominis. An Persa venit in Achaiam
et ibi fuit necatus? lp,
{ }25 MARTYROLOGIÜM. A}26

vantes duxerunt ad ducem, et indicanles factum, A dentibus, ad extremum gladiis trucidantur; ad quo
decollatus est. rum tumulum mox decem leprosi curantur, prol)an
Id. JANUARii Octabas [0ctava] Theophaniæ, et in tes qualis sit martyrum gloria.
Pictavis depositio lHilarii episcopi et confessoris XVlll KAi.. Februarii. In Campania natale Felicis;
egregii, qui sub Constantio Augusto hæretico, pro presbyteri et confessoris, de quo inter alia scribit
pter fidem catholicam in Phrygiam in exsilium pul Paulinus episcopus: qui cum a persecutoribus in car
sus est. De quo inter alias virtutes refertur quod cerem mitteretur, et cochleis ac testulis vinctus su
orando mortuum suscitaverit. perpositus jaceret, per noctem ab angelo solutus
Eodem die sancti Agricii episcopi, et iii Antio atque eductus est. Eadem die natalis est Felicis,
chia Ægypti passio sanctorum Juliani, et Basilissæ germani ipsius, quem Dracus Urbis præfectus idolis
conjugis suae; qui Julianus temporibus Diocletiani immolare coegit, et fustibus cecidit, atque in exsi
et Maximini [ Maximiani ] mobili prosapia oriundus lium deportare jussit, ubi et quadratos lapides cæ
fuit, philosophorumque disciplinis imbutus, catliolicæ deret, sed per virtutem Dei plures ibi convertit ad
fidei religiosus amator fuit. Quem cum parentes sui fidem, hoc est, Probum tribunum et eos qui secum
ad connubii jura persuasionibus validis attraxissent, erant. Deinde idolum Apollinis destruxii ; in quo
respondisse fertur : « Nec voluntatis est, nec aetatis, B loco fideles postea templum Deo construxerunt. Post
ut faciam quae hortamini. » Item cum perseverarent xii vero annos ipsa die Dominica confectis mysteriis
pertinaciter in precibus : ¢ Nec permittendi mihi est perrexit ad Dominum Jesum Christum. In Spo
facultas, nec negandi potestas, quod hortamini. Dei letana civitate natale Pontiani martyris, qui passns
mei potestati committo, et relinquo. » Unius tamen est temporibus Antonini imperatoris, sub Fabiano
hebdomadis inducias a parentibus poposcit, ut nutum judice; qui cum nollet idolis sacrificare, jussit eum
supernæ majestatis argumentis evidentibus experi virgis cædi crudelissime; deinde nudis pedibus super
relur; qua peracta, intercapedine somno sopitus, et caryones ardenles ambulare, postea duo leones im
sopore depressus, vidit Christum in horomate a di missi sunt ut eum devorarent, sed in nullo læsus
xisse : « Exsurge, ne timeas, nec suasiones verborum, est ab eis: hoc videns judex jussit liquefieri plum
nec voluntalem parentum horrescas. Accipies enim bum, et perfundi in dorsum ejus, sed cum hoc nihil
conjugem, quæ te non polluendo a me separet, sed eum læsisset, capite truncatus est.
per te virgo perseveret; » et infra : a multi juvenes, et XVIII KAL. In Palæstina depositio Abacuc pro
virgines per vestram doctrinam, vel vitam coelestis phetæ, cujus reliquiæ simul cum reliquiis Michææ
exercitus probabuntur, » et reliqua. Sicque factum prophetæ, temporibus Areadii et Honorii Augusto
est ut, opitulante Christo, in Antiochiæ municipio rum, Domino revelante, prodit;e sunt.
monasteria plura construerent, ita ut sub Juliani XVll KAL. Nativitas S. Marcelli papæ, qui, ju
regimine decem millia monachorum conversarent bente Maximiano [Maxentio] imperatore, primo fus
[conversarentur]. Sub Basilissæ vero mille virgines tibus cæsus, et a facie ejus quem corripiebat, ex
Dei servitio mancipatæ fierent. pulsus est. Deinde audiens quod domum beatæ Lu
Postea autem idem Julianus cum commilitonibus cinæ, quam proscriptioiie damnaverat, eo quod de
suis sub Marciano principe pro Christi nomine mar facultatibus suis Christianis donaverit, ecclesiam
tyrizavit. Primum fustibus cæsus, qui percussoris faceret atque in ea missas celebraret, in media civi
sui oculum evulsum restituit. Insuper et plus quam tate jussit in eadem ecclesia plancas sterni ad ani
quingentas simulacrorum imagines ad solum diruit: malia catabuli [stabuli] publici, et eumdem episco
post hæc in carcerem tenebrosum trusus cum præ pum ad servitium animaliuia deputavit cum custo
sidis filio Hircicallo juvene nuper ad fidem converso, dia publica, ubi etiam post multos annos serviendo
ubi damnatorum corpora putrefiebant; sed mira indutus amictu cilicino defunctus est, et conditus
gratia Christi fetidus odor in ambrosiæ dulcedinem aromatibus a Joanne presbytero et B. Lucina, se
versus cum luce limpida sanctos martyres lætifi pultus est in cœmeterio Priscillæ. Arelato depositio
cabat. Dehinc, rogante præside, defuncti cadaver sancti Honorati episcopi et confessoris, cujus inter
nondum humati a morte suscitavit; sed tortoris non cætera miracula fertur quod dracoiiem de Hilarina
cessante vesania, imperatorum decreto in circi spe insula orando fugaverit, et monasterium ibi fun
ctaculo sancti martyres terdenis cuparum gremiis daverit.
includuntur, quæ intrinsecus atræ picis massa et bi In pago vero Mandinse, in Perona monasterio,
tttiminis fomite, sulphurisque fetore farciuntur, sar depositio sancti Fursei confessoris, qui in Hibernia
mentis cum igne suppositis, in tantum, ut flamma natus et nutritus, patriam parentesque relinquens,
triginta cubitis in altum se porrigeret; sed inde il sacræ Scripturæ studiis aliquot vacabat annis; unde
læsi egredientes, rursus digitis manuum et pedum monasterium in quodam construxit loco ; sed dum
licinus ardens olei liquore perfusus aptatur; sed hoc patriam parentesque visitare properabat, ut inter illos
conamine delusus exin bestiis ad devorandum pro sacri verbi semina spiritualibus seminaret eloquiis,
ponuntur, quibus sacra membra lacerare non au quadam die corporis ægrotantis molestia corripiuur,
* Id est visione. Sic in Passione Perpetuæ et Felicitatis: • Priusquam pugnaremus, video in horomate
hoc. » BAsx.
 M 127 B. RABANI MAURI ARCIilEP. Ml0CUNT. 0PERUM PARS II. 1:28

ac posJ subito im exstasi raptus, jacuit quasi exani- A prædicandum postea gentibus missus Autiochiam
mis a vespertina hora usque ad galli cantum; sed venit, ibique Ecclesiam Christi fundavit. lude quoque
dum ad se rediret, agnovit angelicam esse visionem, pergens Romam venit, secundo Claudii Cæsaris
et sumpt6 corpore ac sanguine Christi, jacuit infir anno, ibique Evangelium instantissime prædicans,
mus ipso die et altera; tertia vero nocte iterum ab viginti et quinque ammis ejusdem urbis episcopus
angelis sublatus mirabiles vidit visiones, sicut liber perseveravit. Eodem die natale S. Priscæ martyris.
Vitæ»ipsius testatur. Sed postquam ad se rediit, duo XIV KAL. Hierosolyma natale Marthæ et Mariæ,
decim annos in prædicatione verbi Dei, et miracu sororum Lazari.
lorum clarescebat signis: novissime vero in Gallia XIII KAL. Romæ Fabiani episcopi, qui cum xxv
inonasteriis constructis, ipse bonis auctus meritis annis Ecclesiæ præesset, passus est mariyrium tem
inde migravit ad Christum. Corpus vero ejus ab Er pore Decii, et in cœmeterio Callixti sepultus. Hic
canwaldo duce et cæteris fidelibus in Perona mona regiones divisit diaconibus, et fecit ut septem dia
sterio in ecclesia S. Petri apostoli et cæterorum apo cones seplem notariis imminerent, ut gesta mar
stolorum juxta altare honorifice conditum est. In tyrum in integrum colligerent, et mvltas fabricas
moiiasterio quoque Fuldæ dedicatio ecclesiæ sancti per coemeteria fieri præcepit. Eodem die nativitas
Michaelis in coemeterio fratrum. B sancti Sebastiani de Mediolano, qui in tanlum cha
XVI KAL. In Ægypto Thebaida depositio Antonii rus erat imperatoribus Diocletiatio et Maximiano,
monachi, cujus vita virtutibus plena et miracula ut principatum ei primæ cohortis traderent, quem
quæ fecit, scriptis et fama pene in universo orbe Diocletianus, ubi Christianum cognovit nec a fide
prædicantur. Obiii autem in pace sub imperatore posse revocari, jussit ligari in medio campo quasi
Constantino , anno ætatis suæ centesimo quinto, signum ad sagittam, eu sagittari a militibus: qui
et sepultus in eremo a discipulis suis, sicut ipse cum, sagittis plenus , quasi ericius staret, putan
vivens præceperat, occultatus est : post multa autem tes euim mortuum, abierunt. Nocte autem veniens
annorum curricula, hoc est Justiniani imperatoris quædam mulier, nomine Herene, tollere corpus,
temporibus, qui fuit Justini ex sorore nepos, cor. invenit eum viventem, et adduxit in domum suam,
pus ejus divina revelatione repertum Alexandriam et curam ejus egit : qui ubi convaluit, muJtos in fide
defertur , et in ecclesia Baptistæ Joannis huma confortavit, Nec Ihora ipsis imperatoribus apparenis,
tur. bituricis depositio S. Sulpitii , episcopi et hos, prout digni erant, corripuit ; tunc jussit eura
confessoris. Apud Lingonas autem nativitas gemi Diocletianus in hippodroimo palatii duci, et fatigari,
norum Speusippi, Elasippi et Melasippi [Eleusippi donec deficeret; quem iiiortuum in cloacam maxi
et Meleusippi], qui cum essent viginti quinque an mmam miserunt; sed ille apparuit in somnis sanctae
mortim, cum avia sua Leonilla et Janilla, et Neone matronæ Lucinae, dicens : * Juxta circum invenies
mariyrio coronati sunt, tempore Aureliani impera corpus meum pendens in unco. Hoc sordes non te
toris. Gemini quidem in una arbore suspensi ligatis tigerunt, et dum levaveris, perduces ad C tacuiu
manibus sursum, pedibus vero deorsum, ita extenti, bas, et sepelies me in crypta juxta vestigia aposio
ut putarentur pene ab ipsa membrorum compage lorum; » quod ipsa noctu veniens totum ita coin
separari, et post hæc in ignem praecipitati, nec plevit. Eo !em die nativitas sanctorum Marii et
tamen flammis læsi, inter verba orationum simul Marthæ, cum filiis suis Audifax et Ambacum [Aba
imigrabant ad Dominum. Janilla, haec videns, con chum], nobilium de Perside, qui ad adorationem ve
fessa est se etiam Christianam, et mox comprehensa nerant ltomam, tempore Claudii principis, e quibus
a turbis, a capillis suspensa, ac multis afflicta sup post toleratos fustes, equuleum, ignes, ungues, ma
pliciis, cum Christum negare noluisset, cum Leonilla nuum pensionem, Martha in nympha mecata, cæteri
simul est gladio perempta. Neon vero exceptor ge vero decollati sunt.
storum, et ipse Christi nomen confessus martyrio XII KAL. Romæ nativitas sanctæ Agnae •, quæ
coronatus est. Docuit autem et baptizavit geminos sub præfecto Urbis Symphronio ignibus injecta, sed
lios Benignus presbyter, quem misit ab Oriente bea his per orationem ejus exstinctis, gladio percussa
tus Polycarpus, Joannis apostoli auditor, in Gal est. Et in Hispanis civitate Taracoma nativitas
liam, cum Mandochio compresbytero, in Tyrso dia sancti Fructuosi, episcopi et martyris, qui scripsit
cono. Sepulti sunt autem iidem gemini in secundo Itegulam monachorum. Passio sancti Patroc'i mar
milliario ab urbe Lingonas. lyris.
XV KAl. Dedicatio S. Petriapostoli, qui primo Ro. XI KAL. In Hispaniis civitate Walentia, passio
mæ sedit. Cum autem idem princeps apostolorum in S. Walerii episcopi, et Wincentii diaconi et martyris,
Hierosolymis et in Cæsarea, atque in cæteris civita qui passi sunt sub Daciano praeside. Vincentius enim
tihus Judæorum, Evangelium primum prædicasset, ad dum Christi nomen publice profiteretur, a Daciano
a Agnetis. Eam prostitui voluit sub theatri fornice et omni morte reputari. » Celebris illa fuit virgo ,i;
praefectu§, secundum morem; acclamabant enim pa hiloininus. Quo tempore martyrium sit passa, iiaclc
gani : « Christiani ad leones, virgines ad lenones', nus ignotum, Virginitatem éjus angeli ope illiba
1}eo Tertullianus objiciebat illis : « ad lenonem dam tam fuisse dicitur : * Ingressa Agnes uipitudiuis
uiri Christianam, potius quam ad leonem, confessi locum, angelum Doinini præparatuiiu invei;it. » Sub
estis labem pudicitiæ apud iios acriorem omni poena, Diocletiano coronatam coijicit Baronius. Basx.
1 129 MARTYR0L0G1UM. M 15U

jussus est in equuleum extendi, ibique diutissime A WIIl KAL. Romae translatio Pauli apostoli, et con
torqueri: hinc ad patibulum raptus, imo ex equuleo versio in Damasco. Nativitas sancti Gregorii Theo
depositus tortores suos ipse præcurrens moras car logi, et nativitas Projecti martyris.
nificis arguit : torquetur ibi sanctus Dei martyr, VII KAL. Sancti Polycarpi, episcopi Smyrnæ, qui
tundit r, flagellatur, exuritur, et distentis membris sub Marco Antonino, el Lucio Aurelio Commodo,
cresciu ad pœnam. Imprimuntur ardentes pectori sedente Smyrnæ proconsule, conjurante in eum
laminæ, et liquelacto inter ipsas candentes ferri omni populo, igni traditus est. Bethlehem civitate,
acies liquore guttarum stridens flamma respergi sanctæ Paulæ, cujus precationibus annuens beatus
tur, vulnera vulneribus imprimuntur, tormenta tor Hieronymus plura confecit opuscula.
mentis desæviunt, sales ignibus sparsi crepitantibus VI KAL. In Africa nativitas a Dati, Juliani Win
minutis [Forte minutatim] per membra dissiliunt, et centiæ, et aliorum triginta duorum [ viginti sep
jam non ad artus, sed ad ipsa viscera suppliciorum tela tem], et nativitas sancti Sulpitii, episcopi et con
fessoris.
jaciuntur. Post hæc in locum obscurissimum ac fra
gmentis testularum expersum truditur, sed ibi lucis W KAi.. Romæ sanctæ Agnetis virginis gemi
amoenitate et quietis per angelicum ministerium po num [secundo], hoc est, de nativitate. Obiit Carolus.
titus est : inde quoque, jubente præside, in lectuloB IV KAl. Romæ nativitas Papiæ et Mauri militum
asportatus, ad Dominum eum palma martyrii mi tempore Diocletiani, qui videntes constantiam Sa
gravit. Postea corpus ejus in mare mitti præcipitur, turnini et Sisinnii martyrum, conversi sunt ad fidem
sed immissum celerius post fluctus, Deo volente, ad statimque jussum est a Laodicio præfecto Urbis ut
liuius reducitur, quod religiosa quædam vidua n0 os eorum, quo Christum confitebantur, cum lapi
mine Jonica sepulturæ primum tradidit, Christo dihus contunderetur, et retruderentur in carcerem
triumphum ejus miraculis probante. Eodem die ad ubi baptizati erant a beato papa Marcello; quos post
Aquas Salvias nativitas sancti Anastasii monachi et dies undecim jussit sterni in terra, et fustibus cædi,
martyris de Perside, qui post plurima tormenta, donec exspirarent. Quorum corpora colligens noctu
carceris, verborum et vinculorum, quæ in Cæsarea Joannes presbyter sepelivit via Numentana [Nomen
Palæstinæ perpessus fuerat, a Persis postremo in tana] ad nymphas beati Petri, ubi baptizabantur. Scri
Perside multa poena affectus, atque ad ultimum de ptum in gestis beati papæ Marcelli. Treviris, deposi
collatus est a rege eorum Chosdroe. tio beati Walerii episcopi.
X Kal. Romæ nativitas sanctæ Emerentianæ, III KAL. Malbodio monasterio nativitas Aldegun
virginis Christi et martyris, quæ erat collactanea dæ [Aldegundis] virginis, quæ temporibus Dagoberti
sanctæ Agnæ [Agnetis], et dum oraret ad sepul C regis Francorum ex nobili genere progenita, virgi
crum ejus, ac simul orantes a gentilium læsione de nitatis propositum elegit. In quo et permansit, sæ
fenderet, lapidata est ab eis. Eodem die passio ce piusque illi angelica visio revelata fuit, exhortans
lebralur sanctorum martyrum Macharii et Eugenii, eam ut in proposito permaneret: novissime vero cum
qui sub Juliauo judice multa tormenta passi sunt, hoc magna claritate coelestis luminis ad vitam migravit
est, craticulam incendii, in qua pix atque oleum :eternam.
superfusa sunt, sed non eos ignis læsit ; deinde vi II KAL. In Alexandria nativitas Tarsici [Tharsicii],
peris serpentibus traditi sunt, sed nullo modo ab illis Zotici {Cyriaci] et Ammimoni. In Africa Victoris Publii
sunt læsi; postea draconem ingentem orationibus [Thyrsi], Saturnini.
exstinxerunt, ad extremum vero martyrio coronati
Sunt. -
FEBRUARIUS.
IX Kal. Nativitas sancti Timothei apostoli, et in KAL. FebruARii. In Græcia Polycarpi [Forte Igna
Antiochia sancti Babylæ episcopi et trium parvulo tii] episcopi, et in Ravenna sancti Severi episcopi :
rum Urbani, Prilidani, et Eupolini [Epolonii], qui in tlibernia quoque nativitas Brigidæ virginis, quæ
passus est pro nomine Christi sub Numeriano impe nativitas magnorum meritorum et sanctitatis esse
ratore, ipse et pueri ejus secum, post alia tormenta D prædicatur.
capitalem sententiam ferentes. IV NoN. Purificatio sanctæ Mariæ, quando cum
a Dativi, Vincentii. Laudata suat in collatione citate Actuum nequaquam disceptantes, argumentum
Carthaginensi a Donatistis horum martyrum Acta ; ad hominem quod vocant, inde eduxerunt, proba
et revera fuerunt Donatistæ in persecutione marty turi scilicet ex ipsis Donatistarum Actis numerosum
rio coronati; ideoque illos venditabant schismatici. cœtum persecutionis tempore convocari potuisse.
Contendunt quidem Baluzius et post eum Ruinartus, Quippe martyres Donalistarum confitebantur se « col
a Donatistis fuisse depravata, adjuncta præfatione lectam et Dominicum egisse. » Alterum eadem fa
brevi et in fine longiori appendice, in qua- multas ca cilitate probatur, quippe ipsa clausula a sancto Au
lumnias adversus Mensurium cæterasqüe inseruerunt. gustino indicata in cóllatióne Carthaginensi, legitur
Fallilur hic ltuinartus : ipsa quæ nunc legimus Acta hodierno die in appendice quam a Donatistis adje
non fuerunt a catholicis in collatione agnita velut ctam conjicit Ruinarius; unde conjicias appendicem
genuina, deinde a Donatistis depravata. Utrumque illam, quam integram edidit ingenue Baluzius, jam
facile probatur: primum , quod indicata fuerunt temporibus Augustini fuisse confectam, ideoque ge
illorum martyrum Acta a Donatistis, ea scilicet ra nuinam. Dativus igitur et socii inter Donatisias
tione, quod ab ipsorum partibus stetissent Saturni debent amandari. BASN.
nus, Dativus cæterique. Catholici vero de authenti
Pataol. CX. 36
1 151 ' B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II.
j„|„nte Jesu repræsentata est in templo ubi ipsum A nii; et Sanctonis civitate depositio sancti Trojani,
Dominum Jesum senex Simeon in ulnas suas accepit,
et benedixit. Eodem die natale sancti Aproniani
(;ommentariensis, qui a Sisinnio diacono Marcelli
papæ baptizatus, ab Laodicio praefecto capite
truncatus est , temporibus Maxfmiuni Augusti.
Romae Forosimfronii [Foro Sempronii], via Flami
nia, milliario ab urbe centesimo septuagesimo
quarto, Laurentii et Hippolyti , et nativitas sancti
Fortunati. Aurelianis depositio Sicariæ Deo sacratæ
virginis.
III NoN. Lugduno depositio beati Lupicini episco
pi. In Sebastia civitate Cappadociæ passio sancti
martyris Christi Blasii episcopi, qui sub Agricolao
præside capite truncatus, cum duobus puerulis
filiis unius mulieris, de illis septem, quæ per præ B
dicationem ejus confortatæ, sub eodem præside mar
tyrizaverunt.
II Nos. In Foro Simfronii nativitas Gemini, Ge
lasii, Mali [Magni], Aquilini [Aquili], et Donati. Item
Donati, Themoii, Gelasii.
NoNis FEBRUARii. In Patris civitate ordinatio epi
scopatus Andreæ apostoli, et in Sicilia urbe Cathena
[Catana] passio sanctæ Agathæ virginis, quæ sub
Quintiano consule tempore Diocletiani martyrizavit;
hæc post alapas, carcerem, post equuleum et tor
siones, post miamillarum abscissionem, sed a D0
mino sanationem, post volutationem in testulis et
carbonibus, tandem in carcere consummata est.
Et in Wienna depositio Aviti episcopi.
VIII ll. Romæ via Appia in ejusdem cœmeterio C blandimentis nec minis possent, jussit capite cædi,
passio sanctæ Sotheris virginis. In Cæsarea Cap
padociæ passio sanctæ Dorotheæ virginis, et Theo
phili sub Apricio præfecto, quæ cum duabus soro
ribus, id est, Christe et Calliste, quæ a fide nuper
apostatabant vitæ doloribus, commendata est, ut
eam averterent a Christo, eas iterum convertit ad
Christum, ita ut in cuppam missæ per præfectum
incensæ ad martyrii palmam pervenerint : postea
vero Dorothea ducta ad locum pœnarum, ubi et passa
«est, cuim a Theophilo quodam scholastico deridere
tur quod ad paradisum vadens, a sponso suo Christo
et poma et rosas florentes sibi mitteret, hoc citius
impetravit ; quod cum vidisset Theophilus, mox
Christum confessus est verum Deum, et martyri
zavit sub eodem præfecto capite plexus. In Gallia
civitate Aderato [Atrebato], depositio sancti We
dasti, episcopi et confessoris et in Ellone monaste
rio depositio sancti Amandi, episcopi et confessoris.
VII ID In Britannis, in civitate Augusta, nativitas
Auguli, episcopi et martyris. . Decio persecutore os lapidibus cæsus, manibus ex
VI Id. Itomae depositio sancti Pauli episcopi et
1ulii papæ.
W Id. Suevo [Soli] apud Cyprum natale Alexan
dri, Ammonis, item Ammonis et aliorum triginta
septem.
IV Id. In Campania nativitas sancti Sylviani epi
scopi et confessoris, et in Bethlehem civitate Judææ
sub Herode rege passio sanctorum Andreæ et Appo
1 1 ,2
episcopi et confessoris, et Baldegundisabl)atis. Rom.e,
Zotici, llerenei [Irenæi], Jacinthi [liyacinthi], et
Amantii. Eodem die depositio sanctæ Scholastic;e
virginis et sanctimonialis feminæ, cujus animam fra
1er ejus sanctus Beuedictus vidit in columbæ specie
cœlos petere, quod fratribus matutinorum hymnis
expletis intimavit, et Deo gratias inde retulit.
III Id. Rom;e Calocerii [Caloceri] et Parthenii.
II Id. Feb. In Africa passio Damiani militis, in
fantum Modesti et Ammonis [Ammonii], Sotiei
[Zotici], et depositio Simplicii, episcopi et confes
soris. v
ldibus FebmUARii. Lugduno depositio beati Stepha
ni episcopi.
XVI KAL. MARt. Romæ nativitas sancti Walentini
presbyteri, qui post multa sanitatum et doctrinæ
insignia fustibus cæsus, et sic decollatus est, sub
Claudio Cæsare. Eodem die nativitas sancli Walen
tini Interamnensis episcopi, qui tentus a paganis, ac
virgis cæsus, et post diuturnam cædem custodiæ
mancipatus cum superari non posset, medio r.ociis
silentio ejectus de carcere, decollatus est, jussu
furiosi Placidi præfecti Urbis. Tunc Proculus, Efy
bus [Ephebus] et Apollonius, discipuli ejus, transfe
rentes corpus ad suam ecclesiam Interamnæ urbis,
noctu sepelierunt : ubi cum quotidianis vigiliis in
cubarent, tenti a gentiiibus custodiæ sunt traditi
consulari Leontio, quos ille jussit noctis medio suis
tri{)unalibus praesentari, et cum a fide revocari nec
qui non longe sunt a capite sancti Walentini sepulti.
XV KAL. In Antiochia nativitas Josephi diaconi,
Zenonis. Interamnæ nativitas sanctæ Agapæ [Aga
pis] virginis, Saturnini, Castulæ [Castuli].
XIV KAL. Sancti Onesimi apostoli, et in Cumis
nativitas sanctæ Julianæ virginis, quæ tempore Ma
ximiani imperatoris primo a suo patre Africano
cæsa et graviter cruciata, dein a præfecto Eulesio
[Evilasio], quem sponsum habuerat, nuda virgis
cæsa, et a capillis suspensa, et plumbo soluto a ca
pite perfusa, et rursum in carcerem recepta, ubi
palam cum diabolo conflixit; et rursus evocata,
rotarum tormenta, flammas ignium, ollam ferven
tem superavit, ac decollatione capitis martyrium
consummavit, quæ passa est quidem in Nicomedia,
sed post paucum tempus, Deo disponente, in Cam
paniam translata.
XIII KAL. In Babylonia nativitas Polouronii [Poly
chronii] episcopi ejusdem civitatis, qui præsente
uensis, oculos ad cœlos elevans emisit spiritum.
Scriptum in passione sancti Laurentii.
XII KAL. In Nicomedia natale Paritaleontis mar
tyris, qui sub Maximiano imperatore martyriuin
suum implevit. Hic Eustorio \Eustorgio] paure editus,
et ab Ermolao [Hermolao] presbytero fide imbutus
antequam baptizaretur, puerum a serpente obligatum
liberavit, et serpentem oratione interfecit. Post
{ 155 MARTYR0L0GIUM.
baptismum vero cæcum illuminavit, patrem suum A
Eustorium ad fidenm convertit, et multa miracula in
nomine Christi perpetravit. Propter quod jussit
Maximianus eum in equuleo suspendi, et lampadas
ad latera ejus suspendi ; sed flammæ earum subito
exstinctæ sunt : postea missus est in sartaginem ignis,
ut ibidem plumbo liquefacto exureretur, sed per
Christi virtutem frigescente ardore in nullo læsus
est. Postea in mare missus, sed inde sanus ad littus
perductus est. Dehinc feris est traditus, sed a nulla
earum contaminatus; ad extremum vero capite
cæsus est, sed percussores ipsius refiquias cor, oris
ejus tulerunt, et honorifice sepelierunt. Presbyter
vero Ermolaus [Hermolaus] cum duobus germanis
suis, hoc est Erinippo et Ermodito [Hermippo et
IIermocrate}, decollatus est, et a Christianis se
pultus.
XI KAi.. Nativitas sanctorum in Africa, Publii,
Juliani, Marulii. Item Juliani, Marcelli, Tuli, Lam
pasii, Majuli et Juliani.
X KAL. Romæ nativitas Gai episcopi, et in Cypro
nativitas Potamiæ, Nemersi [Potamii et Nemesii]
et Didymi, et alibi Wictoris martyrium, et Coronæ,
et aliorum viginti.
IX KAL. In Africa mativitas sanctorum Veroli
[Veruli], Servuli, Secundini, Sirici [Syricii], Felicis,
Saturnini, Fortunati, et aliorum sedecim, et depositio
Pucherii, episcopi et confessoris.
WIll KAL. Cathedra S. Petri, quam sedit apud
Antiochiam, ubi et primum cognominati sunt di
scipuli Christiani ; et in Nicomedia nativitas Teclæ
virginis, discipulæ sancti Pauli apostoli, quæ sub
Nerone imperatore pro Christi nomine igni est tra
dita, sed non exusta : postea bestiis atque serpen
tibus deputata, sed a mullo eorum est laesa. Ad ex
tremum vero in Seleucia, cum virginitatis marty
rio atque virtutum honore per somnum pacis mi
gravit ad Dominum. Romæ via Tiburtina ad S.
Laurentium, mativitas sanctæ Concordiæ, quam De
ciana persecutio trucidavit.
WIl KAi.. In Pannoniis nativitas sanctorum Se
neroti [Sireni], Antigonii, Rotuli, Libi, et in Asia
Polycarpi cum aliis duodecim.
VI KAL. In Palæstima Matthiæ apostoli, qui de
septuaginta discipulis pro Juda traditore in aposto
latum electus, in Judaea Evangelium praedicavit.
V KAL. In Africa nativitas sanctorum Donati, Jii
sti, Rotuli, Herenei [[Ierenae], Pisionis, Pamphili.
Nativitas Nesloris et Castæ.
IV KAl.. In Alexandria nativitas sanctorum Ale
x»ndri, Nestoris, Theonis, 0pionis, Justi, Donativi,
Ampliati, Ingenii.
III KAL. In Thessalonica nativitas sanctorum Ale
xandri, Androgoni [Antigoni], Abundantii [Abun
dii]. In Africa Dionysii, et aliorum viginti quatuor.
a Earum feminarum passio habetur Ę Ruinart.,
Acta sincera Martyrum. Ea qui viderat Walesius scri
pta fuisse a Montánista judicavit : et ipsas feminas
• M 17, %
Jl KAl.. In Alexandria sanclorum Celeris [Cærea
lis], Pupilli [Pupuli], Ligioi [Caii], Serapionis.
MARTIUS.
KAL. MARTii. Andegavis depositio sancti Albini
episcopi.
VI Nox. Nativitas sanctorum Jorgi, Hergli, Absa
loni [Lucii, Absalonis et Lorgii]. In Cæsarea Cappa
dociæ Lucæ episcopi, Primitivi, et in portu Romano
Pauli, Secundolæ [Secundillæ], Januariæ.
V NoN. Nativitas Felicis, Lucioli, Justi, Fortu
nati, Martiæ, Herotis, Antigonii, Januarii, Tuluellæ,
Gabiani, Quiriuli, Marini; item Felicis, Floriani,
Donati.
IV NoN. Romæ depositio Juli episcopi, et Nico
B mediæ passio sanctorum Adriani cum aliis numero
triginta tribus.
Ill NoN. Romæ Lucii papæ et martyris. Hic in
exsilium propter fidem Christi trusus est, et postea
nutu Dei incolumis ad Ecclesiam reversus est; qui
etiam a Valeriano imperatore capite truncatus est et
sepultus in cœmeterio Callisti via Appia.
II NoN. Martii depositio sancti Quiriaci pres
byteri.
NoNis. Apud Carthaginem, a Perpetuae et Felici
tatis, quæ bestiis sunt deputatæ sub Severo prin
cipe, et cum Felicitas parturiret in carcere, omnium
militum, qui simul patiebantur, precibus impetra
tum est ut octavo mense poreret. Jam vero Perpetuæ
inter alia concessum est ut ejus mens quodammodo
averteretur a corpore, in quo vaccæ impetum pertu
lit, ita ut adhuc futurum exspectaret quod in se jam
gestum esse nesciret.
VIII Id. MARTii. In Nicomedia Quintili [Quinctilis]
episcopi, et Capitulini. ln Africa Rogati, Felicis,
item Rogati Beremae [Beatæ], Hereniae, Felicitatis,
Orbani [Urbani], Cyrilli episcopi, Silvani, et Manili
[Mamili].
VII Io. In Sebaste Armenia Minore quadraginta
militum tempore Licinii regis, sub præside Agrico
lao, qui post vincula et carceres creberrimos, post
caesas lapidibus facies, missi sunt in stagnum, ubi
gelu constricta corpora eorum nocte disrumpeban
tur, et mane crucifragio martyrium consummarunt.
I) Deinde corpora eorum combusta, et in fluvio proje
cta, sed divina dispensatione reliquiæ eorum integræ
sunt repertæ et honore digno conditæ. Erant autem
nobiliores inter eos Quirinion [Cyriom] et Candidus.
VI Id. In Antiochia Agapae [Agapes] virginis, et
Marianae. Smyrnæ, Phronis. In Nicomedia Palatini,
Firmiani et Rustici. In Alexandria Eracli [Heraclii],
Zosimi, Alexandri, et Gaiperii [Candidi et Pipe
rionis].
V Id. In Sebastia civitate nativitas martyrum qua
draginta qui temporibus Licinii imperatoris, et Agri
colai præsidis, et Lysiæ ducis, pro nomine Chrisli
e Montanistarum seeta fuisse facile credet quicun
que legerit. BAss.
 -
*H {55 IB. RABANI MAUTI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 1 : Taj
-

naariyrium passi suat, quos Agricolaus præses, cum A suæ nudus catenis obligatus ante rhedam ejtis trahe
ad culturam deorum convertere non posset, lapidibus retur; et post hoc eductus est de carcere cum sociis
obrui præcepit. Sed lapidatores eorum alterutrum Largo, et Smaragdo, et Crescentiano, per Carpasium
secum lapidibus cædebant, nec martyres nocere po vicarium, et pice reliquata caput ejus perfusum est.
terant. Dux vero Lysias, exardescens ira, tulit lapi Et rursus post dies quatuor denuo de carcere in ca
dem, ut percuteret aliquem sanctorum; sed miro Dei tasta extentus ac tractus, nervis et fustibus cæsus,
nutu ipse lapis in faciem pervenit præsidis : quos in post [Forte duos vel tres] dies, jubente Maximiano,
stagnum gelatum glacie præses misit, sed Dei volun capite truncatus est cum Largo, et Smaragdo, et
4ate ipsum frigus temperatum est, et glacies disso aliis viginti. Scriptum in gestis Marcelli papae. Ipso
luta aqua calida facta est. Unus autem de ipsis qua tempore Maximiani Deus interfecit sororem suam
«draginta pœnarum timore perterritus, ad balneum Artemiam.
refugit ; sed mox ut attigit calorem resolutus est, et XVI KAl. In Scotia natalis Patricii episcopi, qui
sic reddidit animam : in cujus locum clavicularius, in Hibernia insula Scotis primum praedicavit nomen
qui sanctos martyres custodiebat, credens Christo Domini nostri Jesu Christi; et natalis Mariæ mar
substitutus est, videns coronam de cœlo descendere tyris. Hæc quoque cum esset ancilla cujusdam Ter
super singulos qui in confessione perstiterant. Tyran B tulli praeclari viri, et nollet in natali filii ejus pran
nus vero, repletus ira, jussit eos duci ad littus, et diis domini sui interesse, sed magis Christianorum
baculis eorum crura confringi, et item in mare pro more jejuniis operam dare, flagellis atrocibus ab eo
jici; sed, Deo volente, martyrum reliquiæ in aquæ dem domino suo lacerata est : sed cum non posset
profundo religiosis viris revelatæ sunt, et inde ab ab instantia per hoc servitii Christi ad idolorum cul
latæ. et in loculis honeste conditæ sunt. tum revocari, judici publico ad puniendum tradita
lW Id. Romæ depositio sancti Gregorii papæ, qui est. Ubi dum carnifices eam incendio tradere voluis
in lege Dei luculentissimus doctor exstitit, et gentem sent, propter preces populi data est ei inducia trium
Anglorum per Augustinum et Mellitum atque Joan dierum ; triduo ergo completo cum iterum puniri
nem servos Dei ad fidem convertit. deberet, mirabiliuer Domini misericordia erepta est.
IIl Id. In Nicomedia nativitas Macedonii presby Nam cum orationem ad Dominum fudisset, unde
teri, et Patriciæ uxoris ejus, et filiæ Modestæ. In petra ingens, quæ ante eam fuerat, per medium scissa
Nicæa, Theusetae et Horis filii ejus. Theodoræ. Hi illam in se recipiebat, et undique concludens hostium
omnes igni concremati sunt. Julii episcopi, Ale furori restitit. Ad quam populus concurrens cum
xandri. -
vellet secundum jussum principis ipsum lapidem de
II Id. In Carthagine nativitas sanctorum Donati, C. struere, fulmine ac tonitru cœlitus emisso, plurimi
Effrosii, Fronimi ; in Nicomedia natale Felicissimi, eorum interierunt, ita ut duo millia et septingenti
Frontinæ.
ex ipsis divino judicio exstincti fuerint; pauci vero
Id. MARtii. In Cappadocia passio sancti Longini qui remanserant, conversi ad Dominum, in Chri
martyris: de quo in libello martyrii ejus narratur stiana religione permanserunt.
quod aliquando militans sub centurione Romano, in XV Kal. In Alexandria natalis Colestici; et in
passione Domini latus ejus cum lancea in cruce ape Nicomedia, Aprilis
et Servuli; et in Lucania, Quinti,
riret, et viso terræmotu et signis quæ fiebant, credi
et Ingenui, et Rogatae; et in Mauritania, Timothei.
«lerit in Christum, pœnitentiam agens de operibus
XIV KAL. In Spolitana [Spoletana] civitate nati
suis pristinis : postea monachus factus per triginta
vitas Joannis confessoris, qui peregrinus de Sicilia
et quatuor annos Christo militavit, multos conver illuc venit, et in suburbano ejus ædificavit monaste
tens ad fidem Dei; ad extremum vero martyrizavit rium, et habitavit ibi quatuordecim
annis, ubi et
in Cappadocia sub Octavio præside, quem, propter
requievit in pace.
infidelitatem suam divino judicio percussum corpo
XIII KAl. In Britannia sancti Chudberti episcopi,
rea cæcitate, -post martyrium suum illuminavit.
D qui vitam plenam virtutibus ducens, tandem anacho
XVll KAl.. Aphii.is. Natalis sancti Cyriaci, qui
reta diem ultimum clausit, cujus corpusculum post
post longam carceris macerationem quam a Maxi
undecim annos de sepultura levatum, inventum est
miano pertulit, cum Sisinnio condiacono suo, et
integrum cum vestitu quo indutus fuerat, ac si ipsa
8imaragdo, et Largo, post multa facta miracula, in
die in monumentum positum fuisset.
quibus filiam: Diocletiani Artemiam, ipsius rogatu a
dæmonir liberavit ac baplizavit, filiam quoque Sa XII KAl. Sancti Benedicti abbatis, qui Regulam
poris regis. Persarum Jobiam, missus illuc a Diocle scripsit monachorum cum magna discretione. Eodem
tiano pro hoc, æque a dæmonio liberavit ac bapti die in Alexandria depositio Serapionis monachi.
tavit cum ipso rege et aliis quadringentis triginta ; XI KAl. In Arbona [Narbona] civitate natalis Pauli
et rediens Romam post mortem Diocletiani tentus confessoris. In Africa, Saturnini et aliorum novem.
est inter alios Christianos a filio ejus Maximiano a, In Selyastia Decroni et Arionis.
et in custodiam missus, eo quod sororem suam Chri X KAl.. In Africa natalis Fidelis et aliorum vi

stianam fecisset; deinde præcepit ut die processionis ginti.

• Haec quomodo sibi consteiit, vide Baronium in Annalibus.
H 157 MARTYR0L0GIUM. I }53»
IX Kal. In Syria natale Seleucis [Seleuci] ; et in A APRILIS.
Africa, Agabi. -

VIIl KAL. Annuntiatio incarnationis Dominicæ, et
Hierosolyma Dominus noster Jesus Christus cruci
fixus est, et passio sancti Jacobi fratris Domini, qui
:n Paschæ solemnitate Judæis Christum testificans de
templi est culmine praecipitatus, ac fullonis vecte
KAi. Aprilis. In Thessalonica natale Agapis et
Chioniæ sub Diocletiano, quæ primo in carcere ma
ceratæ, post in ignem missæ sunt, sed intactæ a.
flammis, post orationem ad Dominum fusam, animas.
reddiderunt.

percussus. Et in Nicomedia natale Dulæ ancillæ mi IV NoN. APRiLis. In Africa Amphiani, Victoris et
litis, quæ pro castitate occisa est. Et Romæ, Cyrini aliorum quatuordecim ; et alibi Marcellini, Saturni,
[Quirini], qui interfectus a Claudio, et in Tiberim Quiriaci, Reginæ, Proculæ, et aliorum quatuor.
jactatus, in insula Lycaoniæ inventus, et in coeme III NoN. Aprilis. Natale Theodosiæ virginis, quae.
terio Pontiani conditus est. Scriptum est in passione passa est temporibus imperatorum Diocletiani et
sancti Walentini. Maximiani, in civitate Caesarea, sub Urbano præfe
VII KAi.. In Syrmio Montani presbyteri, Maximæ cto : nam hæc cum, relictis parentibus, confugisset
uxoris ejus. Romæ, via Lavicana, natale sancti Ca ad carcerem, ubi Christi confessores clausi erant,
stuli martyris. B tenta est a militibus et ducta ad tribunal judicis Ur
VI KAL. Hierosolyma resurrectio Domini nostri bani, quæ coram ipso astans, nec adulationibus ejus.
Jesn Christi. est decepta nec minis territa, sed sapientia Dei re
V KAi.. In Africa natale Rogati, Successi ; et in pleta falsos deos gentilium disputando coram præside
C;esarea Mare [Forte Mauritaniæ] depositio sancti confutabat. Unde et a tyranno nervis, ligata, et fla
Dagolaphi ; et in Africa aliorum sedecim. gellis cæsa non potuit vinci : postea ei adhibita sunt
IV K\i.. In civitate Pisana natale sancti Torpetis varia tormenta, hoc est sartagines ignit:e, leones et.
martyris, quem Nero imperator jussit magnam Dia bestiæ, ex quibus nullam maculam passa est. Deinde
nam matrem deorum adorare, quod ipse renuens in mare demersa, sed per Dei auxilium citius inde
repletus Spiritu sancto, et dixit : • Melius est unum liberata, novissime gladio capite abscisso, obdormi
Deum adorare, qui fecit coelum et terram, et omnia vit in pace, et complevit martyrium suum, honorifice
quæ in eis sunt, quam plures deos colere, hoc est a Christianis sepulturæ tradita.
daemones. » Exiens sanctus Torpes de palatio mul II NoN. Mediolano depositio beati Ambrosii epi
tum intra se cogitans dixit : * Quid faciam idolis scopi et confessoris, cujus vita et doctrina insignis.
serviendo et baptismum salutis non accipio? » Tunc prædicatur in Ecclesia.
ascendit in montem et clamare coepit, dicens: “ Pa C NoNis. In Thessalonica natalis Hyrenis [Irenes},
ter Antoni, ubi es ? » Respondit presbyter Antonius quae post tolerantiam carceris inter orationes sagitta
et dixit : • Et quis es tu, fili? » Sanctus Torpes di percussa est a Sisinnio comite, sub qno et sorores
xit : « Ego sum servus tuus Torpes ; » tunc Anto ejus, Agape et Chiomia, martyrizaverunt: quæ a
nius baptizavit eum in nomine Patris, et Filii, et praedicto præfecto licet, in ignem mitterentur, tamen
Spiritus sancti. Tunc statim angelus Domini apparuit illæsæ ab eo , exorantes Dominum, spiritum reddi
sapcto Torpeti, et dixit ei : « Forti esto animo, quia derunt.
tu nobiscum eris in paradiso. » Postea Nero perrexit VIII Id. In Syrmio,natale Hyrenei [Irenaei] epi
Romam et Satellico cognato suo præcepit sanctum scopi ejusdem loci.
Torpetem in carcerem recipi, et alapis cædi, et ad VII Io. In Alexandria natale Pelosi [Peleusii] pres
columnam Habentinam nudo corpore religari; et dum byteri ; et in Nicomedia natalis Cyriaci cum aliis.
sanctus Torpes complesset orationem, cecidit illa co decem.
liimna, et oppressit ex impiis quinquaginta, et ipse VI Id. In Africa natalis Januarii, Macharii [Maca
Satellicus sub ea mortuus est. Tunc filius Satellici, riae] et Maximae ; et in Carthagine, Concess;e.
nomine Silvinus, dum hæc ita agerentur, jussit ut leo W Id. In Syrmio natalis septem virginum, quæ in
eum ad devorandum dimitteretur: qui subito dimissus unum meruerunt coronari.
dans rugitum super eum, et eadem hora mortuus est; IV Id. Ezechielis prophetæ.
et iterum dimissus est leopardus, et ipse flectens IlI Id. I{omae Leonis papæ, qui quadragesimus se
caput lingebat plantas ejus. Tunc præcepit Silvinus ptimus post beatum Petrum apostolum, sedit in epi
ministris ut ad mare duceretur et ibidem decollare scopatu amnis viginti uno. Hic invenit [Forte evertit]
tur. Sanctus vero Torpes, spem habens ad Dominum, hæreses duas, et missa legatione ad Marcianum prin
ita oravit: « Domine, suscipe spiritum meum, » et sic cipem catholicum, congregata synodo ducentorum
a carnifice decollatus est. Eodem die passio Achacii. quinquaginta et sex episcoporum in Chalcedone, in
III KAi.. Natale domni Philippopoli, el Jacaici, et martyrio sanctæ Eufemiæ martyris, exposuerunt
depositio Austasii abbatis et Nicæi episcopi. juxta fidem catholicam duas naturas in uno Christo
II KAL. In Africa natale Anisi [Anesii] et depositio Domino, hoc est divinam et humanam, et condemna
Ambrosii episcopi, et natale septem virginum, qua verunt Euthicium el Nestorium hæreticos.
rum nomina Deus scit. II Id. Romæ episcopi Julii papæ et confessoris, qui
sub Constantio Ariano, filio Co»stantini, (leceum men
1 ; 5J B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS ll. 1 1 40

sibus tribulationes et exsilia passus, post ejus mor- A Callisti, Carissi [Charisii], Leonidis, Christianae,
tem cum magna gloria ad sedem suam reversus est. Callæ, Theodoræ et aliorum plurimorum sanctorum.
Et eodem die, civitate Weroma, passio sancti Zenoni XV Kal. In Antiochia natalis Petri diaconi et Her
martyris, de quo beatus Gregorius refert in libris mogenis; et in Africa, Fortunati eu Marciani.
Dialogorum, quod Atisin [Athesis] fluvius inundans XIV Kal. Natalis Eleutheriis episcopi et martyris,
in ecclesia ubi corpus ejus jacebat humatum, usque et Antiæ matris ejus. Hic Eleutherius in Aquileia
ad superiores tecti fenestras excreverit, sed intra episcopus ordinatur, sub Adriano imperatore passns
ecclesiam ubi fuerat congregata fidelium turba in est. Iiic primum Felicem, et Correvum [Corebum]
trare non poterat. comites convertit ad fidem Christi, pro quo ipse Cor
Io. April. In civitate Chalcedonia natalis Eufemiæ, revus [Corebus] passus est percussus gladio. Nam
et Romæ in coemeterio translatio Januarii martyris. Eleutherius primo vicit lectum ferreum, deinde cra
XVIII KAL. MAii. Romæ, Tyburtii, et Waleriani, et ticulam et ignem suppositum, postea sartaginem eua
Maximi, sub Almachio Urbis praefecto, quorum primi pice et adipe fervente. Dehinc bestias mitigavit, ad
fustibus cæsi et gladio sunt percussi, ultimus tandiu exuremum vero decollatus est cum Antia matre ejns,
plumbatis verberatus donec spiritum redderet. Eo et sic martyrium finivit.
dem die in Nitria Frontonis monachi, qui septua B XIII KAi.. In Africa Calasrani abbatis, et Ilermo
giuta monachos in eremum secum adduxit, ut seque genis, et Expediti, et in Hispaniis, in Calcoliveris
strati ab hominibus divinæ contemplationi vacarent: [Caucoliberis], Vincentii.
sed cum esset ibi, diabolo instigante, ipsi monachi XII KAL. Romæ Aniceti papæ et martyris, qui con
eontra abbatem suum murmuraverunt, quod non stituit in Eeclesia ut clerus comam non nutriret, et
possent præ fame in eremo habitare ; sed consolans sepultus est in cœmeterio Callisti.
eos abbas suus, a Domino ipsis promisit solatium, XI KAL. In Asia Nativitas Maximini martyris, qui
quod et ita evenit. Nam Dominus per visionem an tempore Decii imperatoris oblatus est proconsuli no
gelicam quemdam divitem corripuit, quod ipse in mine 0ptimo, qui cum ab eo tormentis cogeretur ad
deliciis vivens, servis suis in eremo habitantibus ali saerificandum idolis, et nollet, diu in equuleo tortus,
mentum non præberet: qui cum non sciret ubi illi ad extremum lapidibus oppressus est.
habitarent, consilio accepto septuaginta camelos one X KAL. Romæ depositio sancti Gaii papæ, qui eum
rabat alimentis, et dimisit illos quo Dominus eos Ecclesiam undecim annos, menses quatuor, dies
vellet perducere. At illi a domino suo dimissi, per duodecim rexisset, martyrio coronatur sub Diocle
gebant in solitudinem ubi servi Dei habitabant, et tiano principe cum Gabinio [Gabino) fratre. Eodem
eis alimenta satis portabant. Sed sanctus Fronto hoc die in Corduba civitate nativitas Parmenii, Helymæ
videns, cavens avaritiam, noluit omnia accipere, sed [Helimenae] et Chrysotheli presbyterorum, et lucæ,
medietatem tulit: alteram vero medietatem super et Mucii diaconorum de Babylonia, quorum primus,
camelos positam remisit ad dominum suum, qui sani præcisa etiam lingua, loquebatur: omnes in equuleo
ad proprium dominum reversi sunt. Ex illo igitur suspensi, et nexibus artati sunt; deinde laminis ar
anno usque ad vitam Frontonis misit dives ipse mo dentibus circum latera oppositis, ustulati, et ungulis
nato tempore, quo anno [forte ante] miserat, escas lacerati, ad ultimum gladio trucidati sunt, praesente
necessarias, quas fratribus dirigebat: aliis sic divili persecutore Decio. In passione Laurentii.
busDominusimperabat, et ex omnibus dapibus irriga IX KAL. MAii. Nativitas sancti a Georgii martyris,
ti, mihil Dei servi cum sancto Frontone minus habe qui sub Daciano, rege Persarum potentissimo, qui
l)ant, vigilabant hi operibus Dei, filii cum patre; spi dominabatur super septuaginta reges, multis mira
ritualibus eos admovens dapibus, adimplebat quotidie culis claruit plurimosque convertit ad fidem Christi,
sermone coelesti, exsultans lætabatur in Domino, qui simul et Alexandram, uxorem ipsius Daciani, usque
sil)i talem dederat intellectum, ut aviæ solitudinis ad martyrium confortavit: ipse vero novissime de
loca quæsivisset. collatus, martyrium explevit; cujus Witam et passio
XVII KAL. In civitate Corduba natale Olympiadis nem scriptam legi.
et Maximi nobilium, qui, jubente Decio, fustibus cæsi VIII KAi.. Depositio Melliti episcopi in Britannia.
et deinde plumbauis, ad ultima capita eorum securi IIac die Amanias, Azarias, Misaliel de camino ignis
bus tunsa, donec emitterent spiritum. ardentis sunt liberati.
XVI KAL. In Achaia, Corintho civitate, sanctorum VII KAl. Nativitas sancti Marci evangelistæ in
a Varia sunt quæ referuntur de sancto Georgio, gmenta superat; et revera exeunte Februario passus
eaque ita incerta, ut vix fidem adhibere possis. Au est qui Diocletiani edictum dilaceravit ; non ergo
tumat llenschenius illum plel)eium, qui Diocletiani in mensis Aprilis diem 25 vel 25 rejici potest illius
edictum de persecutione dilaceravit, fuisse sanctum passio. Plura itidem de Georgio leguntur apud Baro
$eorgium, qui anno 505, mense Aprili, martyrium nium ad 25 Aprilis ; sed si ea conferas cum Georgii
Nicomediae passus est. Ibi plura hafies de Alexandra Alexandri episcopi Vita, ex Arianorum scriptis esse
ab ipso Diocletiano damnata ; de qua hic Rabanus desumpta facile animadvertas. Rabanus et Notkerus
non solum , sed et Baluzius loquitur. Acta illa tot de Datiano, non de Diocletiano loquuntur: uterque
fabulis ac narrationibus portentosis plena sunt, ut Acta passionis legerat. Adjicit Notkerus ea inter
plane constet, nihil boni saiiqiie ex illis posse col apocryphas sui temporis numerari scripturas, quod
Jigi. Una Alexandræ historia omnia poetarum fi ltabanus omisit. BAsN.
 M 141 M.AItTYR0L0GIUM.
Alexandria, qui, constitutis et conformatis Ecclesiis A post nimia tormenta decollandus, cum veniret ad
per Libyam, Armaricam, Ammoniacam, Pentapo
lin, Alexandriam atque Ægyptum universam, ad ul
tim.um tentus est a paganis qui remanserant Alexan
driae, qui videntes eum die sancto Paschæ, viii Kal.
Mai*, missas facientem, miserunt funem in collo
ejus, et trahebant eum ad loca buculi, quæ erant
juxta mare sub rupibus, ubi erat ecclesia constru
cta, et defluebant carnes ejus in terram, ac saxa
inficiebantur sanguine : vespere autem facto, mise
runt eum in carcerem, ubi circa mediam noctem
primo angelica visitatione confortatus est, deinde
ipso Domino sibi apparente ad cœlestia regna voca
tus, ac mane cum traheretur ad loca buculi, gra
tias agens, et dicens : Domine, in manus tuas com
mendo spiritum meum, defunctus est, et a viris re
ligiosis sepultus, in loco lapidis excisi, cum gloria.
Ordinaverat autem pro se Alexandriæ episcopum
Annianum, aliis quoque longe lateque Ecclesiis epi
scopos, presbyteros et diaconos dederat. Eodem die
Romæ letania major ad Sanctum Petrum. Natale
sancti Maximi martyris, qui temporibus Decii com
prehensus est in Asia, et oblatus est proconsuli,
qui jussit eum in equuleo suspendi, et diversis sup
pliciis torqueri, si magnæ Dianæ non sacrificaret,
et ob hoc quia eam non coleret, jussit eum capita
lem subire sententiam, hoc est in vii Kal. Maii.
VI KAl. Depositio sancti a Marcellini papæ, qui
cum Ecclesiam novem annos et menses quatuor
rexisset, et temporibus Diocletiani et Maximiani,
ab eodem Diocletiano pro fide Christi cum Claudio
et Cyrino, et Antonino, capite truncatus est, et post
dies triginta quinque sepultus via Salaria in cubiculo
a Marcello presbytero, et diaconibus, cum hymnis, .
vj Kal. Maii.
V KAi.. Nativitas Anastasii papæ, qui post bea
tum Petrum quadragesimus primus sedit. Hic
Manichæos in urbe Roma inveniens damnavit, et
constitutum fecit ut nullus transmarinus in clericatum
susciperetur, nisi quinque episcoporum designaret
chirographum.
IV KAL. Sancti Witalis, qui fuit pater sanctorum
martyrum Gervasii et Protasii. IIic ergo cum fuis
set militans consularis, et cum fuisset cum Paulino
judice suo, Ravennam ingressus est, et cum vide
iret in conspectu judicis sui Christianum nomine Ur
sicinum, arte medicum, natione Ligurium, post ni
mia tormenta capitalem accepisse sententiam; locus
autem ubi decollabantur Christiani, hoc habebat vo
cabulum, ut diceretur ad palmam, eo quod arbores
antiquæ palmæ illic essent. Ille igitur, ut diximus,
a Diversæ fuerunt de Marcellino papa eodem sæ
cnlo sententi;e : illum inter sanctos recenset Raba
nus, quem Nicolaus, Romanus pontifex, lapsum in
idololatriam sub Diocletiano confitebatur; idemque
legitur in Breviario Romano. Falsum est Donati
stas illum Marcellini lapsum non allegasse; urge
bant quidem ea ratione Augustinum, qui Marcelli
ntm innocentem pronuntiavit: cum tamen ipsi Do
natis æ Melciademi, qui cum Marcellino diis sacrifi
casse debuerat, judicem agnoverint. Inde concludas
H | 12.
Palmam, expavit, et dum vellet malo evadere, ex
clamavit voce magna Wilalis dicens : • Noli, Noli,
Ursicine medice, qui alios curare consuevisti, te
ipsum æternæ mortis jaculo vulnerare vis ? et qui
per passiones nimias venisti ad pugnam, coronam
perdere vis a Domino tibi praeparatam ? » Audiens
hæc Ursicinus genu posuit, et spiculatorem ut fe
riret hortabatur, agens pœnitentiam quod expa
visset, Christi martyrem se fecit. Eodem die natalis
sancti Christophori martyris.
III KAu. Romæ passio b Cleti papæ, qui ter
tius post Petrum Romanæ urbis episcopatum annos
duodecim habuit, et ibidem martyrio coronatus est
sub Domitiano imperatore.
ll KAL. In Alexandria natalis Afrodisii presbyteri,
et aliorum triginta. Et Romæ depositio Quirini epi
scopi.
MAIUS.
KAL. MAii. Hieremiæ prophetæ, et in Hierapoli
* Philippi apostoli qui Ebionitarum hæresin exstin
xit, et quievit in pace. Passio sancti Jacobi apo
stoli in Ilierosolyma, quem Scribæ et Pharis:ei po
suerunt super pinnam templi; sed cum ita agerent,
et viderent omnes gratulari in prædicatione ejus,
præcipitaverunt eum ex alto, et corruens nihil læ
sus, sed magis prædicabat; tunc iratus quidam ex
Pharisæis pertica fullonis cecidit fortiter in caput
ejus, et evertit cerebrum. Et in Hierosolyma passio
sancti Judæ, sive Quiriaci episcopi, cui revelatum
est lignum Dominicæ crucis. Eodem die in Acaurio
passio sancti Sigismundi regis.
VI NoN. Sancti Patris nostri Athanasii episcopi.
Alexamdrini.
W NoN. in Hierosolyma inventio sanctæ crucis ab
Helena regina post passionem Domini, anno 253,
regnante Constantino imperatore, filio ipsius Helenæ.
Romæ, Alexandri papæ, et Eventii, et Theodoli.
presbyterorum, quorum primus post vincula, car
ceres, equuleum, virgulas et ignes, punctis creber
rimis per tota membra peremptus est : sequentes
et ipsi post longam carceris sustinentiam igni
bus examinati, et ad ultimum decollati sunt ab Au
reliano judice tempore Trajani principis. Eodem
die depositio saiicti Philippi confessoris.
IV NoN. Passio sancti Floriani martyris tempore
Diocletiani et Maximiani imperatorum, sæviente ini
quissimo præside Aquilino apud Nulricum Ripensem
[Noricum Ripense]; qui cum se videret superatum a
Floriano, jussit eum capitalem subire sententiam, ct
solum, jam temporibus Augustini varios de Marcel
lino sparsos esse rumores. Quidquid sit de lapsu,
Acta concilii Sinuessani, in quibus res narratur,
spuria sunt. Ibi fit mentio libræ occidentis, ad indi
càndos lxxii testes, quæ locutio non nisi tempori
bus Constantini fuerat in usu. BASN.
b Obiit Cletus an. 91 : at persecutio Domitiani, sub
$ pati debuit, non nisi anno 95 coepit, vel, secun
um Toinardum, am. 94. BAsN. . .
c Vide Baronium in Martyrologio.
 1 . 35 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. { 134

duci ad fluvium Aneso [Anisum], et ibi præcipitari A nuarius illum magis lucratus est Christo, et ba
euhm de ponte. ptizavit simul cum Marina uxore sua ; -quod au
III NoN. In Arelato depositio sanctu Hilarii epi diens factum Julianus praecepit Clementiano judici
scopi, qui Pelagianam haeresin in collatoribus ut eum, si nollet jdolis sacrificare, puniret. Nam ira
deprehendit et corrigere studuit. Antisiodoro e0 tus jussit inscriptionibus damnari sanctum Janua
dem die passio sancti Juviani, lectoris et mar rium presbyterum et beatum Gordianum, uxorem
tyris. autem ejus Marinam in quadam villa, quæ vocatur
II NoN. Passio beatorum martyrum Mariani et Ja Aquas Salvias, in servitio rusticorum opprimi. Cum
cobi, et aliorum qui cum iis pro nomine Christi autem vidisset Clementianus quod sanctus Gorlin
passi sunt. Nam per revelationem eis Dominus præ nus nullo modo a statu fidei suæ averti posset, jussit
signavit qualiter vitam praesentem per gloriam mar eum primum plumbatis cædi, deinde capite trun
tyrii finire debuerunt, sicut in martyrio eorum scri cari ; quod cum factum comperissent Christiani,
ptum continetur. nocturiuo silentio venerunt et rapwieruut corpus ve
Novis. In Nicomedia natalis Flavii episcopi, et nerandum sancti martyris Gordiani, et venientes
FroJisii, Macrobii, Augustini episcopi; et in Con in via quæ Latina nuncupatur , non longe ab
stantinopoli, Ac!:aici; Augusloduno depositio beati urbe Roma milliario plus minus uno. posue
Placiti presbyteri. runt eum in crypta, sexto Idus Maias, ubi jam pri
WllI Id. Natalis sancti Victoris martyris in civitate dem sanctum Epimachum sepelierant.
Mediolanensi sub Maximiano imperatore. Nam idem W Id. Passio sancti Evellii martyris, qui videns
imperator jussit beatum Wiclorem, qui erat Maurus passionem sancti Torpetis martyris et mirabilia
genere, militis officio functus, propter fidem Christi quæ fecit, credidit Christo, qui antea consiliarius
et confessionem multis modis cruciari, hoc est car Neronis imperatoris fuit, qualiter Christiani marty
cere includi, ubi dies sex mansit sine cibo et potu; rizarentur. -

postea fecit eum fustibus et flagellis frequentibus IV ld. Sancti Patris nostri Epiphanii episcopi Cy
cædi : deinde plumbo liquato corpus ejus perfundi ; pri, et Romæ sancti Pancratii, qui cum essel anno
sed statim angelus Domini adfuit, et plumbum ita rum quatuordecim, sub Diocletiano martyrium capi
frigidum fecit, sicut aquam de fonte levatam, et non tis detruncatione complevit. Eodem die Romæ pas
est combustum corpus ejus in ulla parte. Novissime sio sanctorum Nerei et Achillei fratrum.
vero, cum nullo modo ad idolorum culturam con III ld. Festivitas sancti Onesimi confessoris. Ipso die
vertere potuit, sed Victor in fide Christi perseve Mariæ martyris festivitas celebratur : quæ cum fuis
rans ubique victoriam habuit, jussit prædictus ty set Tertulli cujusdam viri principalis ancilla, nobilita
rannus caput ejus abscindi , quod sanctus Ma tem domini mentis benignitate vincebat, et Christo
1ernus episcopus audiens factum, collegit corpus se probavit inge:;uam. Haec cum a domina sua per
ejus, et in prædicta civitate cum honore se toriiìenta a fide Christi recedere cogeretur, nullo
pelivit. modo consensit. Propter hoc præsidi tradita est ad
VII Id. In Axiopoli natalis Quirilli, Gindei et Geno cruciandum; sed eam nec minæ ipsius nec tormen
nis; et in Tharso Ciliciæ, Aphrodisii; et Romæ natale ta a Christo separare poterant; novissime super
sancti Beati confessoris.
petram grandem ad decollandum adducta, ipsius
VI Id. Sanctorum Faltoni, Pilioni et aliorum mar petræ divisione facta, Christi famula illuc intravit,
tyrum. Romæ, Calepodii, Senis presbyteri, sub subitoque petra iterum semetipsam concludit, nec
Alexandro imperatore, qui eum fecit occidi a Lao quemquam persecutorum ancillam Christi persequi
dicio, et corpus trahi per civitatem, atque in Ti sinebat, sed usque ad diem judicii ita conclusam
berim jactari, die. . . . . Maiarum, quod inventum servat. Eodem die in oppido Trajectense natale
piscatores levaverunt, et narraverunt Callisto epi sancti Servatii episcopi et confessoris, qui cum
scopo : at ille acceptum condidit cum aromatibus, D Tungrensem regeret Ecclesiam tempore quo Huni
et linteaminibus, et sepelivit in cœmeterio ejusdem, venturi erant in Galliam, timens populo sibi com
via Aurelia, milliario ab Urbe tertio, in crypta Wil misso, ne ab Hunis vastaretur, perrexit Romam
demari : tunc decollatus est ab Alexandro Palma
deprecaturus, quatenus per merita et intercessio
chius consul, cum uxore, et filiis, et aliis promiscui nem sanctorum apostolorum impetraret defensio
sexus quinquaginta duobus; cum quibus et Simpli nem populi sui. Cumque ibidem jejuniis et obse
cius senator, qui per doctrinam Callisti papæ et crationibus per multorum dierum spatia in tali af
Calepodii presbyteri nuper fuerant baptizati. Scri flictione moraretur, fertur tale ab apostolo Petro
pium in Passione sancti Callisti papae. Eodem die accepisse responsum : • Quid me, vir sanctissime,
natale Gordiani martyris, qui sub Juliano impiis inquietas? Ecce enim apud Dominum deliberatione
simo imperatore passus est. Nam prædictus tyran prorsus sancitum est, Hunos in Gallias advenire,
nus cum præcepisset memorato Gordiano vicario easque maxima tempestate debere depopulari. Nunc
suo, cum adhuc paganus esset, ut Januarium pres igitur sume consilium meum, accelera velociter,
byterum diligenter exquireret, si quo modo illum ordina domum yuam, sepulturam compone, relinque
posset avertere a fide Christi : sanctus autem Ja linteamina munda. Ecce enim migraveris a corpore,
 1 145 MARTYR0L0GIUM.
A 143
nec videbunt oculi tui mala quæ facturi sunt lIuni A ubi titulum meo nomini pater earum l)onae recorJa
in Galliis, sicut locutus est Dominus noster. » Ac tionis Pudens dedicavit, et hoc consilium inter me
cepto ergo hoc responso remeavit ad Ecclesiam et famulas Christi Praxedem et Potentianam [Pu
sibi commissam, nuntians suis responsum beati dentianam] filias sacratas convenit, ut in die san.
Petri, et post non multos dies vitam praesentem ctæ Paschæ, quia desiderio earum et nimio ardore
finiens, migravit ad æternam requiem. Hic quo fidei urgebantur, propter familiam communem,
que sepultus in loco Trajectensi, cum sepulcrum quæ gentilis erat, in eodem titulo fontem baptismi
ejus sub divo esset positum, nec nix, nec pluvia ce construere studuissent ; quem titulum sanctus Pius
cidit super eum, donec a successore ejus sancto Mu manu sua consecravit ; ubi baptizata est omnis
nulfo episcopo templum magnum in ejus honore con familia eorum, et ingenuitatem postea promeruit :
S!tuctum eSt. sancta Pudentiana autem duodecimo anno vitæ suæ
II Id. Sancti Patris Pachumii [Pachomii], qui emigravit ad Dominum. Eodem die natale sancto
cum esset factis apostolicæ graiiae insignis, fun rum Calocerii [Caloceri] et Parthenii, eunucho
datorque Ægypti coenobiorum, scripsit monasterio rum uxoris Decii imperatoris, quorum unus cum
rum Regulas, quas angelo dictante didicerat simul esset præpositus cubiculi, alter vero primicerius, no
et de tempore Paschali. Ipso die in Syria natalis Wi B lentes sacrificareidolis, a Decio occisi sunt. Depositio
ctoris et Coronæ, sub Antonino imperatore, duce domini Alcuini.
Alexandriæ Sebastiano. Erat autem Victor miles a
XIII KAL. Passio sanctorum martyrum a Cono
Cilicia, cui Sebastianus in confessione fidei con
nis, et filii ejus, in civitate lconia provinciæ lsauriæ,
fringi digitos et evelli jussit a cute; deinde illum in
regnante Aureliano tyranno, sub Domitiano comite.
ca minum ignis mitti, ubi triduo permanens non est Nam ipse sanctus Conon habuit uxorem, et disces
læ sus; deinde venenum bibere jussus, non est mor sit, castusque permansit, habens filium, et accipiens
tuus, sed veneficum potius ad fidem convertit ; dein eum mansit in solitudine. Ambulavit enim in viis
de- jussum est nervos corporis ejus tolli; deinde
oleum bulliens mitti in pudendis ejus. Post hæc jus
Moysi, increpans fluctus, faciens mandata Dei. Erat
enim prope ipso loco fluvius torrens, quem nullus
sit lampades ardentes suspenso ad latcra applicari;
post hoc acetum et calcem simul misceri, et dari poterat de vicino loco a multitudine aquæ transire :
ei in ore. Deinde oculos erui ; dein triduo deorsum
appropiante vero populo rogabant sanctum Cononem
ut eo transfretaret; increpans sanctus Conon aquam
capite suspendi, et dum adliuc spiraret, jussit eum statuit eam, et faciens viam eduxit eam. Descen
excoriari. Tunc Corona cum esset uxor militis cu
dente vero sancto Conone in monasterium suum,
jusdam, coepit l)eatificare sanctum Victorem pro
gloria mariyrii, et dum hoc faceret, vidit duas co jubens aquis ut non currerent usque ad tempus :
deinde implens se aqua inundavit plurimum. Co
ronas coelo delapsas, unam Victori, et alteram sibi
gnoscens sanctus Conon quod factum fuisset, per
missam; cumque et hoc cunctis audientibus prote
gens venit ad flumem, jubens ei ut ita curreret sic
staretur, tenta est a duce, jussumque duas arbores ut cursus ejus erat secundum misericordiam Dei :
palmæ curvari ad invicem, et cannabinis funibus unde hactemus omnes habitantes lætantur ab eo, et
ligari Coronam in utraque, manibus et pedibus, et subjectæ sunt ei non solum aquæ, sed et omnis ipsa
sic arbores dimitti; quod dum fieret, divisa est Corona terra. Completum est enim, quod scriptum est :
in duas partes. Erat autem annorum sedecim. Tum
Quod si habueritis fidem tanquam granum sinapis,
quoque Wictor decollatus, et ipse victoriæ perennis dicite huic monti : Transi (Matth. xvii); et non so
triumphum meruit.
lum aquis imperat, sed et fluctibus jubet. Nam præ
Idibus. In Syrmio natalis Timothei et sex virgi dictus Domitianus, agnoscens virtutem sancti viri,
num. Et in Sardinia natale Simplicii presbyteri ; et ascivit eum ad se et filium ejus, et torquere eos jus
in civitate Filasiana, Rosulæ.
XVll KAl. JuNiAs. In civitate Picino Ausimo na
sit in craticula super carbones ardentes posita,
D oleo in ignem fuso; sed vincere eos non potuit,
tale Diocletiani et Florentini. In Antisiodoro pas
quiâ Deus de igne eos liberavit ; postea malleum
. sio sancti Peregrini , primi episcopi ipsius civi ligneum afferre, et manus eorum conterere præ
tatis. In Trecasine depositio Fidoli, presbyteri et cepit; sed ipsi in fide cœpta perseveraverunt, sicque
confessoris.
orationem facientes tradiderunt spiritum, migrantes
XVI Kal. In Alexandria natale Adrionis, Victoris
ad coelestia regna.
et Basillæ.
XV. KAL. Hortasi et Serapionis presbyteri, et XII KAL. In Mauritania natale Timothei, et
Marci papæ, et Potamionis. in Ravenna Martyriae. In civitate Antisiodorensi
XIV KAL. Sanctæ Pudentianæ virginis, quæ fuit depositio beati Walis [Walentis] presbyteri et con
fessoris.
filia Pudentis et soror Praxedis virginis. Ipsa autem -

soror Praxedis et Pudentiana, omnem facultatem XI KAL. In Africa, Casti et Emili [Aemilii], qui per
dividentes inter se, cœperunt vendere omne patri ignem passionem consummaverunt : scribit Cypria
monium et erogare pauperibus. In eodem vero loco nus libro de Lapsis.
• De illis martyribus nos fusc disseruimus in Ilistoria Ecclesiastica. BASN.
A | 47 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
x Kal. Passio sancti Desiderii episcopi et mar- A [Syci ] et Palatini, qui multa tormenta propter mo
tv riS.
- IX KAL. In Galliæ civitate Mammetis natale,san
clorum Rogatiani et Donatiani, germanorum et mar
tyrum.
VIII KAL. Romae sancti Urbanae papæ et confesso
ris {imartyris], cujus doctrina multi martyrio coro
nati sunt.
VII KAI.. In Britannia depositio Augustini, primi
Anglorum episcopi. Eodem die Romæ passio Mar
cellini papæ, qui temporibus Diocletiani passus est,
quo tempore fuit persecutio magna, ut intra tri
ginta dies septemdecim millia hominum promiscui
sexus per diversas provincias martyrio coronarem
tur Christiani. De qua re et ipse Marcellinus ad
sacrificium ductus est ut thurificaret, quod et fecit ;
et post paucos dies, pœnitentia ductus, ab eodem
Diocletiano p;o fide Christi cum Claudio, et Cy
rimo, et Antonio, capite est truncatus et coronatus
martyrio.
VI KAL. In Parisiaca civitate nativitas sancti Ger
mani episcopi et confessoris, qui ex nobilibus pa
rentibus natus fuit; sed licet eum genitrix ejus
malitiosa mente interficere voluisset, tamen divino
auxilio a periculo mortis liberatus, in pueritia sua
sanclis viris ad Dei servitium nutriendum commen
datus proficiebat in gratia Dei. Presbyter ordina
tus a pontifice Nectario, abbas ad sanctum Sym
phorianum dignus assistitur : in quo officio non s0
lum virtutibus, sed etiam signis Deo placitus esse
demonstratur. Postea vero episcopus ordinatus n0
biliter Parisiacam rexit Ecclesiam, multisque pro
fuit non solum in doctrina , sed etiam et in
infirmorum curatione. Ad extremum vero in om
ni bono perfectus octogenarius migravit ad Do
minum.
V KAL. Depositio sancti Joannis papæ, quem quia
orthodoxus erat, et a Justino imperatore orthodexo
Constantinopolim veniens gloriose susceptus erat,
Theodoricus rex Arianus revertentem in Ravenna
in custodia tentum ad mortem usque cum aliis
aeque catholicis viris perduxit xv Kal. Junias. Hujus
ineminit sanctus Gregorius in libro Dialogorum,
cujus corpus, translatum de Ravenna, sepultum est
In basilica sancti Petri apostoli v Kal. Junias, Olybrio
consule.
IV KAi.. In Treviris depositio Maximini episcopi
et eonfessoris. Eodem die in regione Anagnia [Anau
nia] juxta Tridentinam urbem passio saiictorum
martyrum Sisinnii diaconi, et Martyrii lectoris,
atque Alexandri ostiarii, qui sub Stilicone consule
passi, coronam promeruerunt. Nam sanctus Sisin
nius capite tuba percussus, atque securibus con
fossus est. Martyrius fustibus cæsus, Alexander
vivus vinctis pedibus trahendus apponitur, ut
per scopulorum itinera palpitantium membrorum
partes amitteret, donec ad vitæ terminum per
veniret.
III KAL. In Antiochia sanctorum martyrum Sicii
1 448
mem Christi passi sunt. -
II KAL. Romæ nativitas Petronellæ virginis, filiæ
sancti Petri apostoli, qtiam beatus apostoliis, rogan
tibus fidelibus, a paralysi sanavit; sed statim ut sur
rexit sana, et ministerium explevit, iterum jussit
eam ad grabatum redire. At ubi in Dei timore cœ
pit esse perfecta, non solum ipsa salvata est, sed
etiam plurimis recuperavit in melius suis orationi
bus sanitatem. Et quoniam nimis speciosa erat, ve
nit ad eam Flaccus comes cum militibus ut eam
sibi uxorem acciperet; cui Petronella ait : « Ad
puellam inermem cum militibus armatis venisti ; si
uxorem me habere vis, fac matronas virgines ho
nestas ad me post tres dies venire, ut cum ipsis ve
niam ad domum tuam. » Factum est autem ut trium
dierum acceptum spatium virgo sancta jejuniis et
orationibus occuparet, habens secum sanctam vir
ginem Feliculam, collactaneam suam, in Dei timore
perfectam. Tertio itaque die veniens ad eam sanctus
Nicomedes presbyter, celebravit mysteria Christi;
virgo aútem sacratissima mox ut Christi sacramen
tum accepit, reclinans se in lectulum, emisit spiri
tum. Eodem die martyrizati sunt beatissimi marty
res Cantius, Cantianus et Cantianilla, imperante
Diocletiano, et regnante Donino nostro Jesu Ch;i
SlO.
JUNIÜS.
KAL. JuN. Sancti Nicomedis martyris ecclesiæ de
dicatio, et in Thessalonica natale Oetavi, et in Am
tiochia, Zosimi.
IV NoN. Romæ Marcellini presbyteri, et Petri
exorcistæ, qui multos in carcere ad fidem erudien
tes, post dura vincula et plurima tormenta decollaui
sunt sub judice Sereno; et qui eos decollavit, vidit
animas eorum splendide ornatas ab angelis ferri ad
cœlos, et pœnitentiam agens sub Julio papa baptiza
tus est in senectute stia nomine Dorotheus. Ipso die
in Lugduno sanctæ Blandinæ cum sexaginta octo
martyribus, cui a prima luce usque ad vesperam
tormenta semper innovantes, ad ultimmm viclos se
tortores confitentur : quæ et secundo pulsata crm
ciatibus non superatur. Tertio quoque die, religata
ad stipitem atque in crucis modum distenta, hestiis
pabulum præparatur. Quam cum nulla ex bestiis
auderet attingere, rursum revocatur ad carcerem :
quarto etiam verberibus acta, craticulis exusta, et
multa alia perpessa, ad ultimum gladio jugulatur.
Tunc et Ponticus puer annorum quindeci:m per om
nia tormentorum genera cum ipsa circumactus, et
materna ejus cohortatione roboratus ante illam mar
tyrium consummavit. Snb Antonino imperatore,
scriptum in Historia Ecclesiastica, Jib. v. Eodem die
natalis est Erasmi martyris, qui in Libano monte
eremum petivit, ibique mansit annis septem, ubi et
multa miracula fecit; hic a Diocletiano imperatore
comprehensus propter fidem Christi multa passus
est : quia illum jussu imperatoris neqnissimi carnifi
1 1 :9 MARTYR0L00IUM. M 15)

ccs fustibus et plumbatis cædebant; plumbo, et pice, A habentem jussit plumbatis cæli : postea vero misit
et sulphure cum cera et oleo ferventi perfundebant; eum in carcerem, et neque cibum neque aquam ei
postea in carcerem missum pondere ferri gravabant, sinebat præbere. Deinde Primum similiter jussit
quod Domini virtute in cinerem versum est, et nihil fustibus cædi. Dein vero in amphitheatro sanctos
eum læsit; ipse vero mortuos suscitavit, et multos martyres leonibus tradi præcepit, sed mullo modo ab
debiles sanavit. Deinde vero ab angelo Domini ad eis læsi sunt, quod videntes turbæ crediderunt in
monitus, in Italiam perrexit, ubi et a Maximiano Christum plus quam mille quingenti. Novissime vero
imperatore multa tormenta passus, ad extremum sancti martyres a prædicto comite decollati sunt, et
cum palma martyrii ad æternam vitam migravit. Si a cultoribus Christi in apto loco sepulti. Eodem die
mi!iter ipsa feria Junii mensis festivitas est Bonifa nativitas Getulii martyris, qui sub Adriano impera
cii martyris, qui temporibus Diocletiani et Maxi tore passus est. Nam cum esset Christianissimus, et
miani imperatorum pro nomine Christi passus est. multas eleemosynas et bona opera fecisset, traditus
l!unc vero sua domina, nomine Aglaes, a Romana est ab imperatore Cereali vicario suo ad punien
urbe, licet cum ea adulterium perpetraverat, trans dum. Sed sanctus Getulius sana prædicatione con
maisit in loca ubi Christianorum maxima persecutio vertit eum ad fidem Christi. Sicut et fecit Aman
fuit, ut alicujus sancti corpus pretio acquisitum sibi B tium tribunum. fratrem ipsius. Sanctus vero Sixtus
afferret : ipse autem obediens dictis dominæ suæ papa baptizavit Cerealem, et confirmavit in fide.
perrexit illuc, et inter Christianos comprehensus Postea vero cum audisset hoc factum, imperator
jussu principis primum olla ferventi cum pice per prædictus tradidit sanctum Getulium Licinio præ
fusus est, sed in nullo laesus, ab spiculatore percus fecto suo, ut eum cum sociis suis, si nollet sacrifi
sus, a comitibus suis, qui secum pergebant, post care idolis, mitteret in caminum ignis ardentem;
martyrii palmam ad dominam suam reductus est, quod cum factum esset, nullo modo ab igne læsi
quæ ipsum accipiens Romæ via Latina sepelivit, Sur11.
ibique ecclesiam construens, Domino instanter ser IV Id. In Africa Aresi [ Aresii], Rogati, et alio
vivit. rum duodecim. In Hispaniis, Chrispoli [Crispuli],
Ill NoN. In Africa natale Quirini, et in Tuscia Restituti. In Nicomedia natale sancti Zachariæ. In
Laurrentii, et aliorum quadraginta. Aurelianis civi Antisiodoro depositio Censuri [ Censurii] episcopi.
tate depositio saneti Leofardi [Liphardi] preshy III Id. Romæ a Anaclet: pap;e, qui primus beati
teri. Petri memoriam construxit et composuit, cum pres
11 NoN. In Ninive natalis Dinoci, Attali, Camari, byter esset factus a beato Petro, et sepultus est
Fyrinæ, Juliæ et Saraciæ, Cyprini. juxta corpus beati Petri apostoli et Barnabæ apo
NoN. JUN. Bonifacii archiepiscopi, cujus in Freso stoli.
nis [Frisia ] martyrii passio peracta est, et Eobani H Id. Romae via Aurelia, milliario quinto, passio
coepiscopi ejus cum servis Dei Wintrunge, et Wal martyris Basilidis, Cyrini, Naboris et Nazarii, quo
there, Scirbalde, et Bosam, Hamunde, et Ætlielliere, rum Naborem et Nazarium simul cum Gorgone
Wancare, et Gundacare, Willehere, et Hadavolfe. [ Gorgonio] martyre transtulit a Roma in Galliam,
VIII Id. In Africa sancti Amantii, Lucii. In Alexan Hruocgangus Metensis episcopus, permittente Paulo
dria, Andreae, Donati et Peregrini. Depositio beati papa Romano, anno Dominicæ incarnationis 765,
Claudii episcopi. et collocavit prædictus episcopus sanctum Gorgo
VII Id. In Gallia Suessionis civitate depositio nem [Gorgonium ] in monasterio quod dicitur Gor
sancti Melardi episcopi et confessoris, cujus vita zia, sanctum vero Naborem in monasterio quod di
plena virtutibus conscripta est. Nam largus fuit in ` citur Novacella. Sanctum quoque Nazarium in m0
eleemosynis, virtutibus clarus : prophetiæ spiritum nasterio quod dicitur Lauresham, ubi signa et mira
habuit, ter quinis annis Weromandensium urbis epi cula in sanitate infirmorum et debilium sæpius
scopatum tenuit; ad extremum ad cœlestia migrans, D fiunt.
Suessionensium ad urbem corpus ejus translatum In. In Africa, Luciani et Fortunati. Eadem die
est, ibique sepulcrt;m multis virtutum titulis claruit. nativitas sanct:e Feliculæ virginis, et a Flacco co
Eodem die festivitas sancti Naboris confessoris. mite, qui voluit beatam Petronellam uxorem du
V Id. Romæ, Primi et Feliciami martyrum, qui cere, post obitum sanctæ Petronellæ, voluit eam
sub Diocletiano et Maximiniano impp. pro Christi accipere uxorem, sed ipsa hoc renuente, tradidit
nomine mulla tormenta passi sunt. Nam Promoto eam vicario suo in custodiam tenebrosam, ubi sine
præsidi ipsi nequissimi imperatores ad puniendum cibo et potu per septem dies mansit: postea vero
eos tradiderunt; qui cum videret eos nullo modo levavit eam in equuleum, et ibi torquere jussit,
posse a Christi confessione averti, separavit eos ab donec emitteret spiritum, et sic præcipitavit eam in
invicem, et primitus Felicianum octoginta annos cloacam, quam sanctus Nicomedes presbyter tulit,
" Distinguitur hic Cletus ab Anacfeto; sic etiam successores a Petro ad Victorem recensens, vel Cle
aronius; tamen si veteribus credas, unus idemque tum vel Anacletum debuit omittere. De Anacleto
fuit pontifex. Iren;eus, qui certius neotericis vetéra nulla mentio in Canone miss;e. Sive distinguatur a
illa noverat, Anacletum recenset, Cletum omitiens. Cleto, sive unum eumdemque facias cum illo, neuter
Qºinino Caius ipse I{oinanus prcsbyter tredecim attigit persecutionem Domitiani. BAsN.
•

I !5I B. RABANI MAURI ARCHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. 1152

et sepelivit eam septimo milliario ab urbe Roma. A sistitis, non dissimulabo fabricandum. Nam corpus
Quod audiens prædictus comes, jussit comprehen
dere ipsum Nicomedem presbyterum, et duci ad
sacrificandum; quod cum facere nollet, jussit eum
plumbalis cædi, donec emitteret spiritum. Corpus
vero ejus in Tiberim præcipitatum est, clericus
vero ejusdem presbyteri, nomine et opere Justus,
collegit corpus ejus, et sepelivit eum juxta muros,
via Nomentana.
meum juxta Aurelianensem urbem a Domino decre
tum est collocandum. » Hic autem sanctus Dei dum
temporalem vitam finivit, licet populi inter se con
fligerent de corporis ejus sepultura, Aurelianenses
tamen victores id secum rapuerunt; super cujus
tumulum Hilliberus rex Francorum ecclesiam ædi
ficavit, et sepulcrum ipsius pretiosis metallis ador
navit.

XVIII KAL. Julii. Elisei prophetæ, et Suessionis XIV KAl. Romæ, Marci et Marcelliani martyrum,
civitate passio sanctorum Valerii et Rufini marty qui, temporibus Diocletiani et Maximiani, per Se
itum. -
bastianum militem Christi a blandimento vano mu
XVII KAl. Nativitas sancti Witi martyris, qui sub lierum revocati, ac sano dogmate confortati, pro
Diocleliano et ( F. redundat) Antonino imperatori nomine Christi passi sunt. Eodem die in Anliochia
bus multas virtutes operatus est. Fuit enim pater celebratur passio Marinæ virginis, quæ per Oly
ejus Hylas nomine, sacrilegus et impius, qui jussu B brium præfectum multa tormenta passa est pro no
principum voluit eum avertere a cultura veræ divi mine Christi, vincula, carceres, flagella, equuleum :
nitatis, sed puer sanctus permansit in confessione quam et diabolus in draconis specie similiter et in
veræ fidei, erat enim aniiorum duodecim. Nam multa Æthiopis tentavit êt subvertere voluit, sed per si
tormenta pro Christo passus est cum Modesto paeda gnum sanctæ crucis effugatus et superatus est. No
gogo suo, et Crescentia papatissa sua. Nam misit vissime vero per prædictum præfectum decollaia,
eos perseculor in carcerem, et in clibanum arden cum sacro martyrio vitam finivit.
tem cum plumbo, resina et pice, sed non nocuit XIII KAL. Sanctorum Gervasii et Protasii in Me
eos ignis, nec leones in ullo eos nocere potuerunt. diolano, quorum sepulcra Ambrosius, Domino re
Novissime vero juxta fluvium qui dicitur Siler quie velanté, reperit, ac ita incorrupta eorum corpora
scentes sub arbore animas suas Domino reddide ac si eodem die fuissent interempti : quæ cum in
runt. urbem introducerentur, quidam diu cæcus fereuri
XVI KAL. Ferreoli presbyteri et Ferrutionis dia tactu lumen recepit; passi sunt autem sancti mar
coni in civitate Wisoncensi [Wesontionensi], qui tyres Gervasius, et Protasius sub Astachio [Astasio]
sub Claudio judice ad trocleas extenti et flagellati, comite, qui Gervasium jussit tandiu plumbatis tundi,
deinde in carcerem seclusi, et mane amputatis lin- C quousque spiritum exhalaret, et Protasium capite
guis prædicabant verbum Dei : post hæc subulæ tri cædi; quorum pater Vitalis fuit, et mater Waleria.
gintä utrique infixæ in manibus et pedibus et pe Paulinus, consularis vir, jussit sanctum Witalem im
ctore : ad ultimum gladio feriuntur. Et in civitate equuleo suspendi et in puteum projici, et sic Deus
Moguntiaco passio sanctorum Aurei episcopi , et Vitalem martyrem consecravit. Waleria autem uenta
Justinæ sororis ejus, qui ab Hunnis vastantibus præ est a paganis, et tandiu ab illis cæsa est, iua ut in
Jictam civitatem in ecclesia occisi sunt. triduo migraret ad Christum. [{omæ nativitas Ursi
XV KAL. In Aurelianis civitate sancti Aviti presby cimi martyris.
teri, cujus vita miraculis coruscabat. Nam ideo scri XII KAL. Translatio sancti Zenonis martyris.
ptum est quod in nativitate ejus lumen de coelo XI KAL. In Moguntia natalis Albani martyris, qui
emissum esset, ut sanctum eum demonstraret. Hic, sub Theodosio imperatore de insula Namsia pergens
monachus factus, solitudinem expetivit; ibi mira cum sancto Theonesto et Urso Mediolanum venit,
culis factis populis verus Dei famulus innotuit, indeque exiens, auxiliante Domino, pervenit ad Gal
postea vero monasterium ibi construxit : iste quo lias, et in servilio Dei manens ad martyrium pro
que quemdam monachum defunctum in ecclesia, nomine Salvatoris promptus. Postquam autem in
cæteris fratribus somno gravatis, oratione fusa ad Augusta civitate beatus Ursus martyrium accepit,
Dominum a morte suscitavit. Interea quidam ex Theonestus cum Albano Moguntiacum pervenit,
Turiensi castro, pro ejus plebiculæ salute, eorum dumque ibi prædicaret verbum Dei, Albanus, disci
que legatione fungens ad sanctum Avitum devotus pulus ejus, martyrium explevit, et sepultus est ibi
accessit, obsecrans eum ut corpus suum ob tutelam juxta civitatem.
loci ipsius castri illic concederet tumulandum : cui X KAL. Jacobi Alphæi apostoli, et in Britannia
dignam fabricam modis oninibus nomini suo promi sancti Albani martyris, qui tempore Diocletiani
sit construendam. At ille indignum esse fatetur ho in Werolamio civitaue, post verbera et tormenta
minem peccalorem, ac multis criminibus involu acerba, capite plexus est : sed illo in terram ca
tum, sub templorum tegmine recondendum, quin dente, oculi ejus qui eum percussit, pariter cecide
potius campis patentibus ad futuram examinationem runt : passus est cum illo etiam unus de militibus,
ossa humiliata tellure sub fossa deceat reponenda; eo quod eum ferire noluerit jussus, divino utique
dixitque illi : • Tamen ut cordis vestri quod optat perterritus miraeulo, quia viderat beatum martyrem
voluntas obtineat, templum in Dei nomine, si per sibi, dum ad coronam martyrii properaret, alveum
{ 453 MARTYR0I.0G1UM. M 154

ammis interpositi orando transmeabilem reddidisse. A tempore pontificatus sui multa dogmata utilia fecit,
in civitate vero No!a natalis Paulini episcopi et con et errores noxios ab Ecclesia Dei expulit.
fessoris, de quo Gregorius in libro Dialogorum III KAL. Romæ passio sanctorum apostolorum Pe
narrat. tri et Pauli, qui, sub Nerone imperatore Simonem
IX KAL. Sanctæ Edildrydæ [Edildrudis] virginis Magum vincentes, uno eodemque die pro nomine
et reginæ in Britannia, cujus corpus, cum sedecim Christi passi sunt. Hoc est jussu prædicti imperato
annis esset sepultum, incorruptum est inventum. ris nequissimi, Petrus cruci affixus est, et Paulus
Wigilia sancti Joannis Baptistæ. . capite plexus.
VIII. KAl. Nativitas præcursoris Domini, et ia II KAL. Iu Agrippina, Asclepii, Pamphili; et Le
Epbeso dormitatio sancti Joannis apostoli et evan modicas [Lemovicis] depositio sancti Martialis epi
gelistæ. Romæ, Fusci, Luceæ cum aliis viginti duo. scopi et confessoris.
1n civitate Augustoduno depositio sancti Simplicii. - JULIUS.
VII KAl. Thessalonicæ, Bigali, Cantani. Romæ,
Luciae virginis et Aceiæ regis.
KAi.. Julii. In monte Hor depositio Aaron sacer
dotis. Eodem die Romæ octava Luceiæ virginis,
WI KAl. Joannis et Pauli Romæ, quorum primus sanctimonialis, cum Auceia rege sponso suo, et na
praepositus, secundus fuit primicerius, Constantinæ tale Arelefi confessoris, qui, ab infantia Deo dedi
virginis filiæ Constantini, qui postea sub Juliano tus, monasticam vitam expetivit, et a sancto Maxi
martyrium capitis abscissione meruerunt, per Te mino Aurelianensi episcopo simul cum Avito socio
rentiaunum campiductorem, qui deinde Christianus presbyter ordinatus vitam solitariam desiderans,
factus est.
monasteria in diversis locis ædificans, multis virtu
V KAL. Inventio corporum sanctorum Fusciani et tibus ante obitum et post obitum, suum claruit, et
Victorici, atque Gentiani martyrum, quæ revelata sanctitas ejus plurimis profuit.
sunt Lupicino Ambianensium presbytero, qui cum IV NoN. Romæ, Processi et Martiniani, qui tempo
sancto bIonoratio, ejusdem civitatis episcopo, ipsas ribus Neronis imperatoris passi sunt. Nam dum in
reliquias collegit et in loco apto posuit : quas licet cüstodia beati Petrus et Paulus apostoli a Paulino
Hilder [Hildericus], rex Francorum ad se transferre praefecto servabantur, hi duo viri videntes mirabi
vellet, tamen quia non potuit, propterea in eodem lia quæ apostoli Christi fecerunt, conversi sunt ad
loco ædificata basilica, ipsa honorifice sepelivit. Eo fidem Christi, et a beato Petro apostolo sunt bapti
dem die in Ephesio [Epheso] civitate festivitas ce zati. Hos quoque dum prædictus Paulinus a fide
lebratur septem fratrum dormientium, hoc est, vera avertere voluisset, et non posset, licet multa
Maximiani et Malchi, Martiani [ Martiniani], Dio tormenta eis fecisset, ad extremum gladio capita jus.
nysii, Joannis, Serapionis, Constantini, qui Decia sit amputari. Et in Turonis depositio sanctæ Mone
nam persecutionem fugientes post multa tormenta gundæ virginis.
fugerunt in speluncam grandem in monte Celeo, et W NoN. Translatio Thomæ apostoli in Edessam
ibi in oratione assidua manserunt; quod audiens Passus vero in India est.
Decius imperator, jussit obstrui os speluncæ, ut ibi IV NoN. in Gallia, Turonis civitate, ordinatio epi
interirent. Mortuus est Decius imperator et omnis scopatus et translatio corporis sancti Martini epi
generatio illa, et regnaverunt alii imperatorès. Post scopi et confessoris, et dedicatio basilicæ ipsius.
trecentos ergo septuaginta et duos annos, hoc est, llI NoN. In Sicilia natalis Agathonis et Triphenæ
tricesimo octavo anno imperii Theodosii, filii Ar [Triphinæ]; et in Tomis, Marini, Theodoti et So
cadii imperaloris, quando pullulavit hæresis, volens
dephæ [Sedophæ ].
evacuare spem fidei et resurrectionis mortuorum, II NoN. Isaiæ prophetæ, et octava apostolorum.
ipsi septem fratres, qui in prædicta spelunca usqueEodem die depositio est beati Goaris confessoris, qui
ad illud tempus quiescebant, suscitati sunt de in provincia Aquitaniæ ortus temporibus Hildeberti
somno longissimo, et cum in præsentiam hominum D regis Francorum, statim ab infantia verus Dei cultor
illius ævi adducti sunt, apprehensi a quibusdam eo fuit. Hic postmodum ibi presbyter consecratus, pa
quod pecuniam antiquissimam in mercatum adduxc triam parentesque deseruit, et in ultimos Galliæ fines
runt ad comparandum victum sibi, quasi possesso peregrinus sæculo et coelestis patriæ civis excessit.
res multorum thesaurorum , cogebantur reddere Veniens ergo in provinciam quæ ripis Rheni fluminis
quod suspicabantur tenere. Sed veritate agnita, ad contigua Trigoria nuncupatur, atque ad dioecesin
veniente Marino episcopo Ephesiorum, liberati sunt pertinet Treverorum, infra terminos Wasaliacenses,
de manibus violentorum, et Theodosio imperatori in ea Deo libere servire delegit. Hic enim hospitalis
præsentati, ob testimonium resurrectionis futuræ, multum fuit, et largus pauperibus, et Deo in sacris
iterum redibant in locum pristinum, ubi requies missis et psalmodiis instanter quotidie serviebat.
cent usque ad diem universalis judicii. Fecit enim mirabilia multa in vita sua, hoc est,
lW KAl. Leonis papæ, qui post Petrum apostolum cervam imperio suo stare fecit, ut cuidam lasso ab eo
quadragesimus septimus in urbe Romana sedit an lactis potum acciperet. Dehinc ad Rusticum episco
nos viginti unum mensem unum dies tredecim. Hic pum Trevirensem advocatus venit, ibique super solis
i 155 B. RABANI MAURl ARCllIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. {**f;

radium per fenestram micantem ignorans quod solis A quibus Januarius, posl verbera virgarum et carceris
radius esset cappam suam projecit : quod cum multi macerationem plumbatis occisus est. Felix ac Phi
magicæ arti deputassent, coram episcopo positus lippus fustibus mactati. Silanus [Silvanus] præcipi
juxta jussionem ejus parvum puerum, hoc est trium -tio interemptus. Alexander, Vitalis et Martialis ea
dierum ætate, loqui fecit, et patrem simul cum ma pitali sententia puniti. Eodem die natale est Rufinae
tre quis esset, patefecit. Sicque memoratus episco et Secund;e, duarum sororum, quæ sub persecutione
pus in scelere suo denudatus pœnitentiam accepit, Valeriani et Gallieni Augustorum per sceleratissi
et prædictus vir sanctus ad locum suum rediens in mum præfectum Archisilaum, eo quod fidem Christi
pace vitam finivit. negare et virginitatem perdere noluerunt, post
Nos. Julii. In Alexandria natale Parmeni, Eraclii varia tormenta quæ cis inflixit, ab ipso decollati
sunt.
[Heraclii], Ileliae, Apollonii, Anovi, et aliorum decem
et octo. • W Id. In Africa, Mariani, et depositio Benedicti
VIII Id. Natale Procopii in Palæstina, qui ab Scy abbatis et Januarii. In Armenia civitate Nicopoli,
thopoli ductus Cæsaream, ad primam respoiisionis item Januarii et Pelagiæ, qui tormentis subditi,
suæ confilentiam irato judice Flaviano capite cæsus non solum ungulis, sed et testa, corpora eorum
est. In pago Austriæ, et castro nomine Wirziburg B usque in diem quartum Idus eamdem passionem
juxta Moin fluvium sanctorum natale Chiliani mar habuerunl.
tyris, et duorum sociorum ejus, qui ab Ilibernia IV Id. In Aquileia natale sanctorum Fortunati et
Scotorum insula venientes, nomen Christi in prædi Armigeri. Lugduno Galliæ depositio Viventioli epi
ctis locis prædicaverunt; ibique ob veritatis confes scopi.
sionem a quodam judice iniquo nomine Gozberto lll ld. In Antiochia passio Margarethae virginis,
trucidati sunt, et postea multis signis veri Christi quam Olybrius consul stuprare volens et a fide Chri
martyres esse claruerunt. sti avertere, multis tormentis eam afflixit, hoc est in
VII Id. In civitate Tyro natale sanctorum Anatoliæ equuleo suspensam ungulis acerbissimis jussit carnes
el Audacis sub Decio imperatore, quorum Anatolia ejus lacerare, postea in carcerem tenebrosum eam
cum multos in Piceno infirmos, lunaticos ac dæmo misit, ubi diaboli seductiones, qui in specie draco
niacos curasset, ducta est, jubente Festiano [Fausti nis et Æthiopis illi apparuit, superavit, et nihil ei
niano], ad civitatem Tyri, et diversis plagarum ge illius fraus nocere potuit ; novissime vero gladio
neribus vexata; deinde cum serpente tota nocte persecutoris decollata est, et ad vitam migravit
inclusa, nihil læsa est. Quin et ipsum Marsum, qui æternam.
serpentem dimiserat, nomine Audacem, mane a suo II Id. Sancti Focatis [Phocæ] episcopi Ponti, qui sub
serpeiite devorandum eripuit, et ad Christum mar Trajano imperatore, præfecto Africano, carcerem,
tyriumque convertit. Nam ipse post hæc ob confes vincula, ferrum, ignem etiam pro Christo superavit;
sionem veritatis in custodiam datus, nec mora, cujus reliquiæ in basilica Apostolorum, in Galliæ ci
capitali sententia coronatus est. Ipsa quoque virgo vitate Vienna habentur. Lugduno Galliæ natale Jusui
Christi gladio transverberata, cum staret extensis episcopi et confessoris.
manibus in oratione, ita ut per dextrum latus gladius Id. Sancti Cyrici et n1atris ejus in portu Romano,
missus per sinistram exiret, quæ passa est vii Idus Eutropii, Zosimæ, et Bonosæ sororum, et infantum
Julii, sepulta autem mane a civibus Tyrensibus. decem; et in Sirmio Agrippini, Secundi, Maximini,
Audax vero quia de Oriente erat, ab uxore sua et Martialis et Jacobi episcopi.
filiis illo translatus est. Eodem die, vii Iduum Julia XVII KAL. Augusti. In 0stia natale Hilarini, qui
rum, depositio sancti Patris nostri Ephrem, viri sub persecutione Juliani cum nollet sacrificare, fu
doctissimi et religiosissimi. Eodem die in Ægypto stibus cæsus, martyrium sumpsit.
natale est Cyrilli episcopi, qui cum a Lucio duce XVI KAL. In Carthagine Scillitanorum, id est,
sacrificare idolis cogeretur, et nollet hoc consen Sperati, Martialis, Cithii, Westurii [Nartali, Cythini,
tire, jussit eum dux succenso igne in medio poni, et Beturii], Felicis, Aquilini, Lactantii, Januarii, Gene
cum arsissent omnia ligna, et esset cinis, spectanti rosi, Westæ [Aquili, Letarii, Januariæ, Generosæ,
bus religiosis viris, ut ossa ejus colligereut, inveni Bessiae], Donatæ et Secundæ sub Saturnio [Saturnino]
tur super pavimentum sedens extensis manibus ad praefecto, qui post primam Christi confessionem in
cœlum : at vero videntes signum, quod Dominus in carcerem missi, et in ligno confixi, et mane gladio
eum ostenderat, mirabantur, stupentes, quod sic in decollali sunt.
tactus esset ab igne, et ob hoc multi crediderunt in XV KAL. Depositio in Mettis civitate sancti Arnui
Christum; postea vero prædictus dux jussit eum phi confessoris celebratur, qui ab infantia ad Dei
gladio percuti, et ille gaudens percussus reddidit servitium aptus fuit. Nam primum apud aulicos re
soiritum. gis, hoc est, Gundolfum subregulum ac rectorem
VI Id. Romæ, septem fratrum filiorum sanctæ palatii nutritus fuit; sed jugis illius meditatio circa
Felioitatis, id est, Felicis, Philippi, Witalis, Martia monasteria vel loca sancta vigilabat, largus erat in
lis, Alexandri, Silani [Silvani] et Januarii, sub præ eleemosynis, et cura illi maxima erga pauperes fuit.
fecto Urbis Publio, tempore Antonini principis: e Postea vero episcopus Mettensium est ordinatus; in
1 157 MARTYR0L0G1UM. M 1*8

qho gradu positus multa miracnla fecit in sanitate A præsidem trucilatus est simul cum militibus Ileu
infirmorum; cum aulem illi inspiratio divina solita therio, Feliciano et Alexandro. Nam cum memora
riam vitam in mentem dedit, ubi contemplationi di tus episcopus prædictis militibus ad custodiendum in
vinæ jugiter vacaret, perrexit in secretum locum, et carcerem traditus esset, ibi angelica visione visita
sedulo in Dei servitio laboralat, donec vocatio cœle tus est. Unde ipsi custodes videntes ibi lumen splen
stis ad æternam requiem illum perduxit. didum, cadentes ad beati Victoris genua, remedium
XIV KAL. Sancti Patris nostri Arsenii, de quo in ab eo implorant : quos cum sanctus episcopus bapti
verbis semiorum refertur quia propter redundantiam zasset, et ipsi in confessione nominis Christi usque
lacrymarum tergendam sudarium semper in manu in finem perseverassent, martyrio coronati sunt.
sua vel sinu habuerit. Similiter et episcopus jussu imperatoris decollatus
XIIl KAl. In Africa natale Luciani, Petri, Amabi est. Unde et post martyrium sanctorum expletum,
lis et Nunninae; et Thebaidæ, Victuris [Victoris], et Maximianus imperator dæmonum infestatione valde
in Damasco, Savini [Sabini]. torquebatur, qui inter pœnas ad Arterium praesidem
XII KAl. Sancti Danielis prophetæ. Romæ, Praxe clamare cœpit ac dicere : « Heu incidor miser a
dis virginis, quæ fuit soror Potentianæ, et tempori sanctis viris ac torqueor : qui ut video jam et nos
bus Antonini imperatoris multos Christianos de sua B excludimus a luce, quam tulimus, torquet et pœna
substantia foyebat. Cum autem divulgatum esset An quam dediinus; majus est, quod recepimus, quam
tonino imperatori quod conventus fieret in titulo quod intulisse probamur; » qui usque ad quartum
Praxedis, misit et tenuit Symmetrium presbyterum, diem tortus, die quinto a semetipso laqueatus et jam
cum aliis viginti duobus, quos sine interrogatione omni pntredinis squalore decoctus, vermibus bul
gladio puniri præcepit in eodem titulo, quorum cor liens, in tirocinio vitæ suæ malum digna morte
pora beata Praxedis collegit et sepelivit in cœmete finivit.
rio Priscillæ sub die vii Kal. Julii. Tunc afflictione XI KAi.. Nativitas Mariæ Magdalenæ. In Antiochia
constricta beata Praxedis ingemuit, et oravit ad Do natale sanctorum Cyrilli episcopi, Andreae ; et in
minum ut transiret ex hoc mundo, cujus orationes Anquira [Ancyro] Galatiæ natalis sancti Platonis,
et lacrymæ ad Dominum Jesum Christum pervene cujus gesta habentur.
runt. Post martyrium sanctorum supra dictorum et X KAL. Depositio sancti Apollinaris episcopi in
coronam, migravit ad Dominum virgo sacrata sub Ravenna, qui Romæ ordinatus ab apostolo Petro, et
die xii Kal. Augusti. Et apud Tiburtinam urbem Ita illuc missus est; qui etiam in Æmilia praedicavit et
liae uataie Symphorosæ cum filiis septem, Crescente, „ in partibus Corinthiorum, et in Mysia et in ripa Da
Juliano, Nemesio, Primitivo, Justino, Stacteo, Eu nubii, et in partibus Thraciæ, in quibus locis exsilio
genio; cum quibus simul passa est ab Adriano prin relegatus est, et ubicunque pervenit, innumeras vir
cipe, qui ipsam Symphorosam jussit palmis caedi, tutes fecit et passiones sustinuit: nam nimia cum
deinde suspendi crinibus; sed cum superari nullat.~ cæde mactatus est, et rursum diutius fustibus cæ
nus posset, jussit eam alligato saxo in fluvio præcipi sus, ac nudis pedibus super prunas impositus, rur
tari : cujus frater Eugenius, curiæ principalis Tibur sus cæsus et equulo appensus tortus est, et saxo os
tinæ, colligens corpus ejus sepelivit, et mane impe ejus contusum est, et eum gravissimo ferri pondere
rator jussit septem figi stipites, ibique filios ejus ad inclusus in carcere horrifico, atque in ligno exten
troέleas extendi, et Crescentem in gutture transfigi, sus est, ubi ab hominibus quidem neglectus, sed ab
Lucianum in pectore, Nemesium in corde, Primiti angelo puhlice pastus est. Deinde catenatus in exsi
vum per umbilicum, Justinum per membra disten lium directus est, in quo rursum diutius fustibus
sum scindi per singulos corporis nodos atque jun cæsus, et rursus in Ravenna ligatus, a paganis cæsus
cturas, Stacteum lanceis innumerabilibus donee et vulneratus est, et rursum in carcerem missus et
moreretur, in terram configi, Eugenium findi a c;esus. Sic martyrium consummavit sub Vespasiano
pectore usque ad inferiores partes. Altera autem die C;esare, Demosthene patricio; rexit Ecclesiam annis
veniens Adrianus imperator ad fanum Herculis, viginti octo, diehus quatuor.
jussit corpora eorum simul auferri, et projici in IX KAL. In Tyro civitate natale sanctæ Christinæ
foveam altam. Post septem vero dies, in die octavo virginis, quæ in Filium Dei credens, et cultui ejus
martyrii eorum, filiam Adriani imperatoris arripuit deserviens , non potuit ab Urbano patre suo ullo
diabolus, et veniens ad locum ubi obruti erant sancti, modo inde divelli, sed idola ejus conterens dispersit,
clamabat per os ejus diabolus dicens: « Domini mei et dedit ea pauperibus; ob quod factum pater ejus
septem germani martyres Christi, incenditis me mi multis tormentis eam afficiebat, hoc est, plumbatis
seraim. » Ipse autem Adrianus similiter arreptus a eam cædebat, similiter et virgis nudam flagellabat,
daemonio miserabiliter vitam corporalem finivit. Eo et duodecim homines fustibus cædebant, et carnes ejus
dem die in civitate Werona translatio sancti Zenonis ab ossibus solvebant. Postea eam ignibus uri præ
martyris, cujus beatus Gregorius in libris Dialogo cepit, sed non prævaluit. Deinde saxo ad collum ejus
rum meminit. Eodem die passio est Victoris, Massi ligato in mare præcepit eam mergere, sed Domini
liensis episcopi, qui sub Diocletiano et Maximiano auxilio inde liberata est. Cum autem propter scelera
imperatoribus propter fi.!em Christi per Arterium sua pater ejus exstinctus est, ab aliis judicibus, hoc
A 159 B. IABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 11 C0

cst Dione et Juliano, multa tormenta passa est, sed A baptizaretur ab Eusebio, Nicomediensi episcopo, et
Dei judicio exstinctis hostibus, per martyrium mi juxta præcepta ejusdem Constantii Augusti martyrio
gravit ad Christum. Eodem die natale est sancti coronatur et capite detruncatur. Aurelianis civitate
Victorini, qui cum fratre Severino audiens vocem depositio beati Prosperi episcopi, doctissimi viri eu
I)ei in Evangelio dicentis ad divitem : Si vis perfe sanctissimi. Eodem die passio celebratur Simplicis
ctus esse, vade, vende omnia quæ habes, et da paupe [Simplicii] et Faustini germanorum, qui sub Diocle
ribus, et reliqua (Matth. x); reliquerunt ambo fra tiano et Maximiano imperatoribus in urbe Romana
tres mundi divitias, et omnia sua dispensantes pau propter fideim Christi decollati sunt. Similiter et
peribus, eremiticam vitam elegerunt, ibique nobili germana eorum, Beatrix nomine, eo quod corpora
ter vixerunt, licet Wictorinus ad tempus delusus eorum cum Crispo et Joanne presbyleris sepelivit, a
fuisset a diabolo, sed tamen Domini gratia de ini Lucretio praefecto præfocata reddidit spiritum, eu
mico victor existens nobiliter triumphavit, sicut in usque in finem vitae in Christi confessione perseve
Vita illorum pleniter narratur. ravit. Lucretius vero ab immundo spiritu arreptus in
VIII KAL. Nativitas sancti Jacobi Zebedæi apo convivio suo exspiravit. -

stoli. Eodem die Romæ natale Eutyciani [Eutychiani] llI KAl. Romæ, Ab;!o et Sennis [Abdon et Sen
pap;e et martyris. Hic constituit fruges super altare B nen] subregulorum, qui cum Curnula civitate Per
tantum fabas et uvas benedici. Hic temporibus suis sarum vincula paterentur a Decio, ad ultimum duxit
per diversa loca trecentos quadraginta unum marty eos Romam catenis ol)ligatos, et diversis pœnis
res manu sua sepelivit. Qui hoc constituit ut qui maceratos, ubi primò plumbatis cæsi, et inde
cumque fidelium martyrem sepeliret, sine dalmatica gladio interfecti sunt. Antisiodoro depositio Ursi
et colobio purpurato nulla ratione sepeliret: quod episcopi.^ -

tumc usque ad notitiam sibi divulgaretur. Eodem die
passio est sancti Christophori martyris, qui in Samo
civitate a Dagno rege martyrizatus est. Nam per va
ria tormenta rex illum cruciare jussit. Sed vir san
ctus impetravit a Domino ut multi crederent per
ipsum in Christo, nec non et ipsum regem, qui
sagittæ ictu oculum perdidit, sanguinis sui gutta
posl passionem suam sanavit, sicut ei ipse ante præ
dixit, et ad fidem Christi convertit.
II KAL. In Africa civitate Sinnada natale sancto
rum Democriti, Secundi, Dionysii, Thyrsi : Antisio
doro depositio sancti Germani episcopi et confesso
ris, qui multis virtutibus, doctrina et continentia
clarus, etiam Bretonum [Britonum] fidem per duas
vices a Pelagiana hæresi defendit. Et in Wercellis,
Eusebii episcopi , qui moventibus persecutionem
Arianis sub Constantio principe martyrium passus
est. -

VII KAL. In Laodicia Phrygiæ natale sanctorum C AUGUSTUS.

Joviani et Juliani.
VI KAL. In Syria Simeonis monachi. In Campaniæ
• civitate Nola natale Felicis, et in alio loco Juliæ et
Jocund;e. In civitate Antisiodoro natale sancti Etheri
[Etherii] episcopi.
ΚAl. AccUsti. Sanctorum Machabæorum septem
fratrum cum matre sua, qui passi sunt sub Antiocho
rege.' Romæ dedicatio primæ ecclesiæ a beato Petro
COnStructæ et consecratæ.

W Kal. Romæ, Wictoris papæ et martyris, qui
constituit in Ecclesia ut faciente necessitate ubi in
ventum esset, sive in flumine, sive in fonte, sive in
mari, tantum Christianæ credulitatis confessione
declarata , quicunque hominum veniens ex gentili
baptizaretur : et sepultus esl juxta corpus beatiPetri
apostoli in Vaticano. Eodem die Romæ depositio
sancti Innocentii papæ. Hic constitutum fecit de omni
Ecclesia, et de regulis monasteriorum, et de Judæis,
et de paganis, et multos Cataphrygas invenit, quos D passione sanctæ Anastasiæ.
exsilio monasterio relegavit; et hic invenit Pelagium,
et Coelestinum hæreticos, et damuavit eos, et hoc
constituiu ut qui nati fuerint de Christiano [Forte
add. debeant] denuo nasci per baptismum, hoc est
laptizari, quod Pelagius damnavit.
IV KAl. Depositio sancti Lupi episcopi de Trecas,
qui cum Germano venit Britanniam, et quinquaginta
duos annos ibi sacerdotio functus est: qui tempore
regis Attilæ, qui Galliam vastabat, sicut in hymno
ejus cantatur, dum bella cuncta perderent, orando
Trecas munivit. Romæ eodem die passio Felicis
papæ et martyris. Ilic Felix declaravit Constantium
filium Constantini esse hæreticum, cum secundo re
IV NoN. Romæ Stephani papæ, qui martyrio coro
natus est in persecutione Waleriani principis. Eodem
die natale sanctæ Theodoræ cum tribus filiis suis, in
provincia Bithyniæ, urbe Nicææ, tempore Diocletiani
sub comite Leucadio, qui hanc ferro vinctam cum
filiis consulari Bithyniæ Nicetio destinavit. At ille
primo ejus filium primogenitum Evodium Christum
fiducialiter confitentem fecit fustibus cædi. Deiude
illam cum omnibus filiis igne consumi. Scriptum in
III NoN. In Antiochia sancti Stephani protomarty
ris, ubi haberi dicitur unus de lapidibus quibus in
brachio percussus est, et multas ex eo virtutes sani
tatum fieri. Eodem die in Hierosolymis inventio cor
poris ejusdem beati Stephani martyris et sanctorum
Gamalielis et Nico:!emi.
II NoN. Sancti Justini confessoris Christi: de quo
narratur in passione Xisti atque Laurentii, quod
multos ad fidem Christi converteret, nec non et san
ctorum martyrum sepeliret.
NoN. ln civitate Augusta passio sanctæ Afræ mar
tyris, cujus conversio et vita, nec non et passio,
conscripta habetur. Et alibi natale sanctorum Flo
1161 MARTYR0L0GIUM. {{62

riani et Philistinæ. In civitate Catalaunice lepositio A est in passione sancti Sebastiani martyris, quod con
Memimei [Memmii] episcopi et confessoris, de quo versum ad fidem Christi et baptizatum a Polycarp0
legitur quod a beato Petro apostolo in Itomana urbe presbytero, sanctus Sebastianus eum a fonte bapti
cpiscopus ordinatus missus fuisset in Galliam simul smatis suscepisset, fortiter paganis et infidelibus re
cum sancto Dionysio et sancto Sexto, atque sancto sisteret. Nam jussu Fabiani præsidis super prunas
Euchario ad prædicandum verbum Dei, qui etiam ardentes nudis pedibus incedens, in nullo læsus est :
virtutes multas fecit, et novissime nobiliter vitam postea vero a prædicto Fabiano, machinante Torquato
præsentem finiens, ad requiem migravit æternam. apostata, gladio transverberatus martyrium explevit;
VIII Id. Romæ sancti Sixti episcopi, Felicissimi , posthæc autem Torquatus egit ut Castulus, celarius
ct Agapeti [Agapiti] diaconi, qui decollati sunt sub palatii, hospes sanctorum, fuisset arctatus,et hic tertio
Decio. Decollati sunt cum eo et alii quatuor diaconi, appensus, tertio auditus, in confessione Domini perse
J;i;uarius, Magnus, Wincentius [Innocentius] et Ste verans, missus est in foveam, et dimissa est super eum
phanus, ut in Gestis pontificalibus legitur. massa arenarii, et ipse cum palma martyrii migra
VII Id. In Aricio, Donati episcopi et martyris, qui, vit ad Christum.* Quod cum fortiter pertulissent, et
ut Gregorius in libro Dialogorum meminit, fractum laudem Domini cantassent, jussit eos iniquus judex
a paganis calicem sanctum ad missas orando restau B ambos ibi ubi stabant lanceis per latera verberari,
ravit. Mediolano nativitas sancti Faustini. et ipsi per martyrii gloriam ad siderea regna migra
VI Id. Sancti Cyriaci martyris, qui a beato Mar runt. Eodem die depositio beati Gaugerici episcopi,
cello papa diaconus ordinatus simul cum Sisinnio qui in Eposio castro ortus fuit. hic statim injuventute
socio multa miracula fecit, sub Maximiano impera mcditationi legis Dei et psaliuoliæ intentus fuit.
tore, et dæmones ab obsessis hominibus expulit : Post vero a beato episcopo Rhemensium civitatis, iii
novissime vero per Carpasium vicarium jussu Maxi Cameracorensi [Cameracensi] eivitate episcopus est
iniani decollatus est cum aliis numero viginti uno. ordinatus; qui multis virtutibus claruit, maxime in
V Id. Itomae, sancti Romani militis, qui, confes absolutione vinctorum qui in carceribus custodie
sione sancti Laurentii compunctus, petiit ab eo bantur. Cum ergo eos a præsidibus qui illos in car
baptizari, et mox, jubente Decio, cum fustibus ex ceres miserant, absolvi non posset impetrare, ad
hibitus et decollatus est. Et in Verona civitate passio Dominum prece fusa absolvere promeruit, qui etiam
sanctorum martyrum Firmi et Rustici, qui tempore cæcos illuminavit et infirmos curavit. Cum autem in
Maximini [Maximiani] imperatoris et Anulini, con episcopatu suo triginta tres annos feliciter exple
siliarii ejus, passi sunt. vit, ad Dominum migravit; quod multis indiciis mi
IV Id. Sancti Laurentii sub Decio, qui post plu- C raculorum juxta sepulcrum ejus ita factum claruit.
rima tormenta carceris, verberum diversorum, la II Id. In Sicilia civitate Catinensium natale Eupli
minarum ardentium, ad ultimum in crate ferrea as [Ewplii] diaconi, qui cum diutissime torqueretur,
satus martyrium complevit. decollatus est a Calvisiano consulari, tempore Dio
III lu. Romæ natale sanctæ Susannæ virginis, cletiani et Maximiani.
quæ fuit filia Gabini presbyteri, patris Gaii [Caii] Idib. Romæ, sancti IIippolyti, qui tempore Decii
papæ. Hæc ergo virgo sub Diocletiano imp. passa ligatus pedibus ad colla indomitorum equorum, sic
est, eo quod nollet Maximo filio suo in conjugio so per carduos ac tribulos tractus emisit spiritum, et
ciari, sed in virginitate permanere. Hortanue eam Concordiæ nutricis ejus, quæ ante ipsum plumbatis
Gaio [Caio] episcopo, nec non et Serena Augusta, ut cæsa martyrizavit, et aliorum novemdecim de domo
stabilis permaneret in fide Christi et castitate per ejus, qui simul decollati sunt. Eodem die natale san
petua. Propter hoc jussit eam Diocletianus post alia cti Cassiani Romæ, qui cum adorare idola noluisset,
tormenta in domo propria percuti, et sic martyrium interrogatus a persecutore quid artis haberet, re
consummavit. Prædicta vero Serena Augusta colle spondit quia pueros nolas doceret; et mox spoliatus
git corpus sanctæ virginis, et sanguinem quem fu vestibus, ac manibus post terga revinctis, statuitur
derat in eodem loco cum suo velamine tersit, el po in medio, vocatisque pueris, quibus docendo exosus
suit in capsam argenteam in palatio suo. Ubi diu factus erat, data est facultas eum perimendi; at illi
noctuque furtivis vicibus orare non cessabat, corpus quantum doluerant discentes, tantum se ulcisci gau
autein sanctæ Susannæ ipsa manibus suis ornavit dentes, alii eum tabulis ac buxibus (sic ms.) ferie
c:iia linteamiiuibus et aromatibus, et posuit juxta bant, alii stylis vulnera!)ant : quorum quanto infir
eorpora sanctorum in cœmeterio Alexandri a. Eodem mior erat manus, tanto graviorem martyrii pœnam
die passio sancti Tiburtii martyris, de quo scriptum dilata morte faciebat. De quo scripsit Prudentius

a Eadem habet Beda : attamen hanc historiam pe
uitus ruere monet Baluzius ad Lactantium : 1. enim
falsum est Serenam fuisse Augustam, cum unicam
uxorem duxerit Diocletianus nomine Priscam. 2. Fal
litnr Rabamus, qui credat Diocletiano fuisse filium,
cui Susannam conjugio jungere propriamque dicare
voh;erit; quippe nullos habuit filios Augustus, sed
Valeria ejus filia Galerio nupsit. 5. Illa denique Wa
PATivoi.. CX.
leria cónjugi supervixit et miserabili morte obiit sub
Licinio. Videas tamen hac de re Aringhum Romæ
Subterraneæ l. iv, c. 79, qui hæc subjicit ex cod.
ms. : • Posuit juxta corpora sanctorum Chrisanthae
et Dariæ via Salaria in arenario juxta sanctum
Alexandrum in civitate Teiguna iii Id. Aug._•
Susannæ ecclesiam a ftindaméntis restituit Leo Ill.
B\sN. '
37
* 333 R RABANI MAURI ARCII. EP. \{{)(;UNT. OPERUM PARS II.
poeta. l!em eodem die Pictavis civitate depositio san- A pro fide Christi passus est; hic nervis cædebatur et
ctæ Radegundis reginæ et in Germania provincia sancti
Wigeberechti [Vuigberti] presbyteri et confessoris.
XIX KAL. SEptewb. Natale sancti Eusebii prcsbyteri
et confessoris, qui sub Constantio imperatore Aria
no, machinante Liberio a præsule similiter hære
tico, confessionem suam complevit. Nam prædictus
Constantius subrogatu Liberii includit Eusebium
presbyterum in quoddam cubiculum domus suæ,
quod humile erat in latitudine pedibus quatuor, et
jbi multis mensibus in oratione constanter perseve
rans, inclusus tamen post menses septem dormitio
nem accepit, Nona decima Kal. Septembris, cujus
corpus collegerunt Gregoritis et Orosius presbyteri, et
parentes ejiis, et sepelierunt in crypta juxta corpus
beati Sixti martyris et episcopi, via Appia in cœmete B Luxuri [Luxorii], Trajani. ln Gavali vico Minatensi
rio Callisti, ubi et titulum ipsius scribentes posue natale sancti Privati martyris.
runt pro commemoratione ejus : Eusebio hcmini Dei.
Eodem tempore auditum est a Constantio imperatore niens Romam sub Miltiade papa susceptus est in
eo quod Gregorius et Orosius presbyteri colligerent
corpus Eusebii presbyteri, et in eadem crypta vivum
~includi præcepit Gregorium. Tunc Orosius presby
ter collegit scmivivum bcatum Gregorium uoctu
occulte propter Constantium Augustum, et emisso
spiritu sepelivit eum juxta corpus sancti Eusebii
presbyteri.
XVIII KAl. Assumptio sanctæ Mariæ, et in Nico
media natale saiictorum Strationis, Philippi et Euty
chiani, cum sociis eorum.
XVII Kal. In Alexandria natale sanctorum 0ri0
nis, Æmilii, Agnati. In Perside natale sancti Thyrsii
cum sociis suis.
XVI KAL. 1:1 Cæsarea Cappadociae, Mammetis, qui
temporibus Aureliani tyranni, quando persecutio
maxima fuit Christianorum, cum puer esset decem
annorum, relictis omnibus fugit in montem cum pe
coribus suis quæ ibidem pascebat, et lacte eorum
vescebatur : ubi visitatio divina super illum venit,
eique præsignavit qualiter pro Christi nomine pati
deberet. Ergo cum feræ sylvestres ad eum venis
sent, ipseque sedens quotidie Evangelium legeret,
mansuetissime circa eum versabantur, eorumque
lacue servus Dei et se et alios pauperes in alimoiuiis
javabat. Cum audisset hoc Alexander præses, eum
inter feras communiter vivere, magicæ arti hoc de
putavit : vocatumque ad se multis tormentis afflixit,
hoc est equuleo suspensuim torque: at, in caminum
ignis ardentis misit, et iu nullo eum ignis lædere
potuit : postea eum lapidare jussit, in tantum ut col
le, iis lapidibus et in Christi martyrem projectis pene
coopertum corpus esset, quem persecutor mortuum
credens sccessit, sed Dominus martyrem suum illæ
sum servans, poslca divina vocatione ad cœlestia
regna eum arcessivit, sicque in pace animam rell
dens ad aeternam requiem migravit.
XV kAi.. Natale sancti Agapeti martyris, qui sub
Antiocho rege cum esset puer annorum quindecim
a Quis ille Lib2rius præsul ? an pontifex Roma
uus, qui sub Coiistai;tio fidem orthodoxam dejera
't3
flagellis atrocissimis, fumum ignis adhibuerunt, et
caldam l.ullientem fuderunt super ventrem ejus,
sed nihil illi nocuerunt; ad extrem.um decollatus est,
et sic martyrium suum complevit. -
XIV KAl. Natale sancti Mag:.i, seii [pro iiem}
sancti Andreæ martyris cum sociis suis (!uo!)i*s mil
libus quingentis nonaginta septem.
XIII KAl. Samuelis prophetæ. In Alexandria na
tale Dioscori, et ali!,i depositio Fili!jerti al)batis. In
Lucania, sanctorum Walentiniani, Leontii. In Sinnada
civitate natale sanctorum Piricii, Arci, Maximi coii
fessoris, Pamphili, Coloni confessoris.
XII Kal.. In Hispaniis naiivitas sanctorum Win
centii et Juliani. In Sardinia i;atale sanctorum
XI KAL. Sancti Timothei, qui ab Antiochia ve
hospitium a Sylvestro, qui postea episcopus factus
est : qui cum annum totum et aliquot menses ibi
prædicans multos ad Christum convertisset, tentus a
Tarquinio Urbis præfecto, et longa carceris custo
dia maceratus cum sacrificare idolis noluisset, teriio
cæsus, ac gravissimis suppliciis attrectatus, ad ulii
mum decollatus et juxta beatum Pauluum Aposto
lum sepultus est. Scriptum in historia sancti Syl
vestri. Eodem die Augustoduno passio sancti Sym
phoriani martyris.
X KAL. Passio trium fratrum sub Lysia praesile
in provincia Lycia, civitate Ægea, hoc est, Claudii,
Asterit, Neonis, quos singillatim præses torqueri
præcepit, primum Claudium equuleo suspendi, flam
mas pedibus ex parte laniatis adhileri, testa acutis
sima et candela ardente latera ejus aduri; Aste
rium vero fratrem ejus similiter jussit in equuleo
suspendi, carbones ardentes sub pedibus ejus sul)
steriui; tertium fratrem ejus, hoc est Neonem ,
jussit in cervice torqueri, carbones super nitu ,
et nervis dorsum ejus cædere. Mulieres autem, hoc
est, Domminam [Donuinam], et Theonillam projicere
in terram, et alapis eas cædi, et capita toudi [lon
deri], et sic carbonibus succendi : ad extremum vcro
corpora eorum sacco inclusa in mare jussit demergi.
IX KAl. Natale Bartholomæi apostoli , qui no
nem ex Syra lingua suscepit, et interpretatur filius
suspendentis aquas. Lycaoniam [In Lycaonia] prædi
cavit : ad ultimum in Albano majoris Armeniæ urbe
vivens a barbaris decoriatus, atque per jussum regis
Astyagis decollatus, sicque terræ conditus, ix Kal.
Septembr.
VIII Kal. Passio Genesii martyris sub imperatore
Diocletiano, qui fuit primum sub gentilitate arte mi
nius, sed postea Christi confessor factus, mullis mo
dis a persecutoribus est cruciatus, hoc est fustibus
cæsus, equuleo suspensus, flammis adustus, novis
sime decollatus.
vit? Euseljii Acta mss. habuit Baronius- rem tarnen
non aperuit. BAs.
{ 1(5 MlAllTYl\0i.00IUM. H 153

VII Kal. Natale IIeremæi [Irenæi] et Abundii Ito- A omni praeiret gratia virtutum, sed ita ingenti gloria
mæ, quos Deciana persecutione jussit Walerianus in suæ plebis, populi Domini Ecclesiæ præsideret, usque
cloaca necari: eo quod corpus beatæ Concordiæ in ad expulsionem ejus frementis diaboli exarsit invidia.
cloacam missum levaverint, et ipsorum quoque cor Hunc ergo cum seditio populi persequebatur, post
pus levavit Justinus presbyter, et sepelivit in crypta multas tribulationes in peregrinationem perrexit at
juxta beatum Laurentium. que solo secum comitante puero in Ægyptum pervenit,
VI KAL. In Gallia Arelato civitate depositio sancli ibique inter anachoretas strictissimam vitam duxit
Cæsarii episcopi. Augustoduno depositio sancti Sya el nobiliter conversatus est: quem sanctus Antiochus,
grii episcopi. presbyter Lugdunensis, pio incitatus officio usque
V KAL. In Africa depositio sancti Augustini ad visitandum suum episcopum pergere animo inten
episcopi, qui primo de sua civitate propter barbaros dit, quem etiam ad se venturum sanctus Justus
Sardiniam translatus, nuper a Luitbrando rege Lon episcopus pr;edixit his qui secum erant. Post aliquot
gobardorum Ticinis [Ticinum] relatus et honorifice vero dies sanctus Dei migrans de hoc sæculo, ossa
conditus est. Eodem die natale sancti Hermetis sua ad sedem suam divino nutu transferri prome
martyris. ruit, ibique honorifice sepeliri.
IV KAL. In Venusio, civitate Apuliæ, natake Felicis III NoN. In Alexandria, Aristippi episcopi; et in
episcopi civitatis Tubrozensis, et Januarii presbyteri, Syria, Antonini pueri annorum viginti, et Aristonis
et Fortunatiani et Septimini, lectorum, qui tempo episcopi, et in Caudis, Vitaliani.
ribus Diocletiani in sua civitate tenti a Magnelliano Il NoN. In urbe Cabilonensi natale sancti Marcelli
procuratore xviii Kal. Julii, inde multis diu vinculis mam tyris, qui sub Antonino imperatore per Priscum
et carceribus macerati, et in Asia, et in Sicilia, tandella præsidem passus est. Nam cum nollet idola adorare,
in occisione gladii consummati sunt. Natale sanctæ multipliciter torquebatur. Sanctus ergo martyr iii
Sabinæ martyris. Eadem die celebratur decollatio animo coelesti virtute roboratus, secundum loca ido
saiicti Joannis Baptistæ, qui primo in Samaria con lorum, ita et supplicia commutabat, equuleis extensa
ditus, nunc in Alexandria : porro caput de Jeroso membra catenarum stridore laniat, ignium globibus
lymis ad Phœnicis urbem Emissam [Edessam] dela (Ita ms.) urit, et dissolutis ictibus artus exusta cor
tuin eSt. poris elementa jungebant : sed athleta fortissimus,
III KAL. Romæ natale sanctorum martyrum Felicis auctoris sui Jesu Christi intra viscera retinens pas
et Audacti, Gaudentiæ virginis cum reliquis tribus, sionem, gloricsiore certamine triumphabat, et anti
et depositio Agili abbatis. quam fidem tormentorum novitas mutare non poterat.
II KAl. Treviris depositio sancti Paulini episcopi C Hoc semper iniqui persecutoris interrogationi re
et confessoris, qui cum pro fide catholica a Constan spondens, fieri nequaquam posse ut qui Deum vivum
tio imperatore filio Constantini exsiliatus fuisset, ibi sensibuêrecepisset, saxa sensu carentia aut simulacra
dem requievit. dæmonum adoraret; quem nequissimus præses, cum
in suppliciis divini favorisgratiaadverueret fortiorem.
SEPTEMBER. inaudito crudelitatis exemplo, plus quam furore
KAl. Septemb. Cennomannis civitate Galliæ natale persecutoris insaniens, defodi eum cingulo tenus
Victoris [Victorii] episcopi. Nam dum sanctus Mar jussit, sed triduo in laudibus Christi omnipotentis
timus Turonensis episcopus perrexit ad sepeliendum Domini ac Dei sui ore et ainore perdurans, interim
Leporium, pontificem supradictæ urbis, et venisset terris membra terrena commendans, spiritum san
ad oppidum, respiciens vidit hominem operantem in clum emisit ad cœlos.
vinea, eratque clericus, subdiaconi officium adeptus : NoNis. In portu Romæ natale Taurini, Eraculani
revelatumque est sancto Dei eo quod ipse esset suc [Herculani], et in Alexandria, Nymphi et Saturnini,
cessurus in episcopalem locum : vocavitque illum et depositio beati Ingenui episcopi , et in Campania,
sanctus Marlinus ad se dicens illi : « Benedic me, Quinti. In Galliis, civitate Vesontione, natale sancto
domine Wictor. » Cui ille : c Benedic tu mihi, do rum Ferreoli et Ferrutionis.
imine mi, et benedictus sermo tuus. » Sicque jussu VIII Id. Zachariæ prophetæ. Romæ via Salaria,
sancti viri secutus est eum, quem, convocata plebe milliario ab Urbe quinquagesimo, natale sancti
atque coadunata , ordinavit episcopum , ejusque Eleutherii episcopi. In territorio Cappadociæ, civitate
filium, Victorinum nomine, baplizavit, et secum ad Ructensi, natale sancti Cuttidi [Cottidi], Eugenii
nutriendum ad Dei servitium tulit : quem etiam post episcopi et sociorum ejiis.
obitum patris defuncti eidem civitati ordinaviu epi. WlI Id. Natale sancti Chlodoalli confessoris. In
scopum. Campania natale Innocentii, et in Benevento Januarii,
IV NoN. Lugduno Galliæ depositio Justi episcopi Festi, Acuti, et sancti Syno!i et Desiderii. Arelato,
et confessoris ; cum post diaconatum antistes ordi Galliæ civitate, natale sancti Augustalis episcopi.
natus est, tanta puritate, modestia, pietate, patientia, Aurelianis civitate sancti Evortii episcopi et confes
per multos rexit annos, tanta circa pauperes cura, soris, qui post Desinianum ipsius Ecclesiæ episco
tanta divinorum mandatorum observantia, ut etiam patum meruit; qui etiam divino nutu per columbæ
magnificos atque præstantes illos Domini sacerdotes speciem Spiritus sancti electione ad episcopatum
 *$ {δI B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. H1C8
percipiendum dignus ostensus est, sicut in Vita ejus A Januarii, pro Christi nomine passa, cum martyrii
conscriptnm legitnr. Hic nobili et saucta conversa corona migravit ad Dominum.
tione dies suos complevit, et miraculis claruit, ipse fi ft. In Antiochia natale Timothei, et in Panipa
que diem obitus sui per reveiatiot.em agnoscens, lia (Forte, Pamphylia) natale Syri, et in Sicilia cj
sanctum Annianum episcoj-uin futurum, ne seditio vitate Cathena [Catana] natale Eupli. Lugduno
in populo oriretur, pra'egit, sieqiie ad cœlestem civitate depositio beati Sacerdotis episcopi. In Gal
gloriam transivit. AEditæ civitate in Galliis, loco Ali liis, civitate Augustoduno, depositio beati Evanu;i
siana, natale sanctæ Reginæ martyris, cujus gesta episcopi.
habentur. Id. In Gallia, civitate Turonis, depositio Lidorii
V1 Io. Natake sanctæ Dei geiiitricis. Et in Nico episcopi.
media, sancti Adriani martyris cum aliis viginti tri- - XVIII KAL. 0ctob. Sancti Cornelii episcopi, cui
bns; et in suburbanis Moguntiacensis Ecclesiæ natale primo os cum plumbatis caesum, et sic decollatus est
• sancui i)isfhoth; confessoris. cum aliis viginti uno promiscui sexus, et Cerealis
V Id. formae, Gorgonii martyris et Candidi, Cyrini, miles cum uxore sua Sallustia, quam Cornelius ab
Domiciani, Eunoici, Sisinnii, Erachihii, Alexandri, infirmitate sanaverat. Passus sub Decio : hic Cornc
Joannis, Claudii, Athanasii, Walentis, Eliani, Melicii, B lius temporibus suis rogatus a quadam matrona
Ecdicii, Acacii, Jubiani, Eliani, Theoduli, Cyrilli, Lucina corpora apostolorum beati Petri et Pauli de
Flavii, Severiani, Valerii, Chudionis, Sacerdonis, catacumbas levavit noctu : primum quidem corpus
Prisci, Fvacii, Juvenalis, Philoctimonis, Etii, Micalli, beati Panli beata Lucina accepit et posuit in prædio
1Lysimachi, Theophili, Enticii, Xanthii, Aggii, Leon suo via 0stiensi ad latus, ubi decollatus fuit : beati
tii, Insitii, Gaii, Basilidis. Hi omnes simul quadra *ero Petri corptis beatus Cornelius accepit episcopus,
ginta passi sunt temporibus Licinii imperatoris et et posuit juxta locum ubi crucifixus est, inter cor
Agricolai præsidis, et Lysiæ ducis. Eodem die in pora sanctorum in templo Apollinis in monte Aureo.
Sabinis passio celebratur Jacinthi diaconi et marty In Waticano palatii Neroniani, iii Kal. Julii. Eodem
ris, qui a Luxnrio persecutore traditus est coiisulari die natale sancti Cypriani episcopi, qui sub Waleriano
Leontio. Hic cum non posset eum compellere ut principe post longum exsilium detruncatione capitis
• sacrificaret idolis, misit in ignem, qui statim exstin martyrium consummavit, sexto milliario a Cartha
tus est; postea misit eum in aquam, sed sanus ad gine juxta mare. Et depositio sancti Materni episco
littus reductus est. Luxurius vero cum a serpente pi. Eodem die exaltatio est sanctæ crucis.
percussus, juxta quod sanctus vir ei prædixerat, tu XVII KAL. Passio Nicomedis martyris : eodem dic
midns in via jaceret : nam serpens ctm juxta arbo natale sancti Apri episcopi, et Leobini eonfessoris.
rem præteriret, cecidit per caput ejus inter collum In Alexandria natale sancti Serapionis, Leontii : et
et capitium tunicae, et sicinventrem irrupit. Attamen Ancyra Galatiæ natale sancti Seleuci, Walerii et Cy
ille impius jussit consulari Leontio ut capitalem sen rionis : el in Tomis Stratonis et Macroljii; et in Nu
tentiam sancte martyri inferret. Sicque corona mar ceria in Campania natale Constantis, et in Anquira
tyrii sanctus vir migravit ad Dominum. [Ancyra] natale Pauli episcopi; et in territorio Ca
IV Ip. Romæ depositio Hilari papæ, per quem bilonense, castro Nortio, natake sancti Waleriani
Victorius Ordinem paschalem conscripsit. Eodem die martyris. Lugduno Galliæ depositio Albini episcopi.
depositio sancti Salvii episcopi, de cujus sanctitate XVI KAL. Natale sanctæ Euphemiæ virginis, quæ
Gregorius Turonensis episcopus scripsit, narrans martyrizavit sub Diocletiano imperatore, proconsule
quod per revelationem vidisset, divinæ vocis evagi autein Prisco, in civitate Chalcedone, quæ tormenta
natum gladium imminere super regulum (Sic ms.), et carceres, vcrbera et argumenta rotarum, ignes et
quod Hilpericus rex jussit construi. Cur visioni veri pondera lapidum angularium, bestias et plagas vir
tas statim secuta est. Nam post dies vigiuti duos garum, serras acutas et sartagines ignitas, rursum
• filii regis in eadem domo obierunt morsum bestiæ pro Christo superavit, et ad mille
III Id. Romæ, Proti et Jacinthi [Hyacinthi], qui passus civitatis Chalcedonis, sepulta est a patre suo
erant eunuchi sanctæ Eugeniæ virginis, et cum ea a Philosophroiie senatore. Eodem die passio martyrum
Romana urhe Alexandriam venientes ab Heleno Luciæ et Geminiani celebratur, qui sub Diocletiano
episcopo, cui eorum adventus per visionem revela et Maximiano imperatoribus passi sunt. lgitur Lucia
tus est, recepti in monasterio quodam sub virili erat permanens in viduitate per annos triginta et
habitu inter monachos conversabantur; postea vero sex. Erant autem omnes ammi vitæ ejus septuaginta
cum Melanuhia quædam femina malitiosa Eugeniam quinque, ut in libello passionis ejus scriptum repe
sub virili habitu degentem masculum suspicans, per ritur. Hæc per Euprepium filium suum apud impe
eam stuprari desiderasset : sed patefaeuo arcano ratores prodita, eo quod Christiana esset, tenta est
Eugenia non vir, sed femina esse comperta est : et in vinculis posita, de suppliciis variis quæ ei per
coacta imperiali præcepto, cum eungchis suis Romam secutor ingessit, erepta est. Nam carcerem in fluvium
rediit : il)i simul cum Basilla virgine prædicti duo convertit, ipsaque verberibus applicata, nihil sensit :
eunuchi jussu Gallieni Augusti gladio interfecti sunt. imo cædentem se lapideum fecit, templum deorum
Beata vero Eugenia postmodum, hoc est in viii Kal. ex gemmis et auro fabrieatum ruere a fundamentis
 £](;9 MARTYR0L0GIUM. {{-0

fecit, ignem exsuperavit, picem et plumbum in A sed haec illa psallente refriguit. Hæc interveniens vox
aquam convertit. Nec in his pœnis lædi potuit : imo de cœlo vocavit eos, et sic tradiderunt spiritum.
Geminianum socium passionis suæ acquisivit, cum Erat autem Fausta annorum tredecim, et Evilasius
quo persecutoribus fortiter veritatem prædicans ad Octoginta.
extremum per Apophrasium præsidem decollari jussi XI KAL. Natale sancti Matthæi evangelistæ in
sunt, et sic ad regnum cœleste migrarunt. AEthiopia, qui cum ibi prædicaret verbum Dei, et
XV Kal. In Britannia, Socratis et Stephani. Et in multos ad fidem Christi converteret, novissime spi
Gallia prope civitatem Trajectum [Maestricht] in villa culator missus ab llirtaco rege, qui eum gladio ferie
Liudovico, passio Eamdeberti episcopi, qui ab infan bat, efficiens martyrem Christi.
tia Dei sevvitio mancipatus fuit. Hic septem animos X KAL. Sanctorum martyrum Thebæorum Mau
vitam sanctam agens inter monachos habitavit. ricii, Candidi, Exsuperii, et sancti Emmerammi mar
Postquam aulem Faramundus de sede pontificali de tyris.
positus est, et ejectus de provincia Trajectense, tune IX Kal. Natale sancti Sosii diaconi Mesenatis
agmina clericorum, et vulgus populorum una pariter [Misenatis] civitatis in Campania, qui cum esset ar.
voce ingenti postulabant Dominum ut pastorem eo norum triginta, martyr cum beato Januario Bene
rum dominum Landebertum recepturi essent, quem, B venti episcopo capitis decollationem suscepit, tem
consentiente Pipino tunc principe, ad propria reci pore Diocletiani imperatoris. Is cum tempore quo
pere meruerunt : ibique per plures annos in Ecclesia dam legeret in ecclesia Mesenate [Misenatis] civita
Dei nobiliter vixit. Hune vero Dodo domesticus jam tis, præsente episcopo Januario , frequenter enim
supradicti principis Pipini machinatione pessima oc eum pro sanctitate et prudentia ejus visitare consue
cidi fecit. ipse vero per innocentem mortem ad Do verat, vidit subito idem episcopus de capite ejns
minum migravit. flammam exsurgere, quam nemo alius vidit, et pro.
XIV KAL. Mediolano depositio Eustorgii episcopi nuntiavit eum martyrem futurum, et post non mu!
et Satyri. In Chalcedonia natale Trophimi et in tos dies item diaconus tentus et in carcerem missus
Nicomedia natale Jociani. est : ad quem visitandum cum venisset episcopus
XIII KAL. In Neapoli Campaniæ natale sanctorum cum diacono suo Festo et lectore suo Desiderio, et
Januarii, Beneventanæ civitatis episcopi, cum Fossio ipse cum eis simul tentus ac pariter omnes cum ali.s
[Sosio] diacono Mesenatis [Misenatis] civitatis, et tribus occisi sunt. Eodem die natale Theclæ ia
diacono suo Festo, et lectore suo Desiderio, qui post 0riente Iconio civitate, quæ a Paulo apostolo instru
vincula et carceres capite sunt caesi in civitale Puteo cta in confessione Christi ignes ac bestias devicit, et
lana sub Diocletiano principe, judice Dracontio : qui C post mulia certamina ac doctrinam multorum, ve
cum ducerentur ad mortem , viderunt inter alios niens Seleuciam requievit in pace. Item eodem die
Proculus Puteola:iæ civitatis diaconus, et duo laici, Romæ passio Lini papæ, qui post apostolos primus
Eutyches et Acutius, et interrogaverunt quare justi cathedram episcopalem ibi tenuit annos undecim,
occidi juberentur : quos judex ut vidit Christianos, menses septem, dies tredecim.
jussit decollari cum illis. Sic omnes septem pariter VIII KAL. Conceptio Joannis Baptistæ, et in Au
sunt decollati, et tulerunt noctu corpora Christiani, gustoduno natale Andochii presbyteri, Thyrsi dia
et Neapolitani Januarium posuerunt juxta civitatem coni, et Felicis, qui a sancto Polycarpo episcopo ab
in basilica Mesenate [Misenate}, Sossium æque in Oriente directi ad docendam Galliam sub Aureliano
basilica Puteolani; Proculum, Eutychen et Acutium principe sunt gloriosissime coronati : siquidem fla
juxta basilicam sancti Stephani; Festum et Deside gellis cæsi, in ultimo tota die inversis manibus
rium Beneventani collegerunt a. suspensi, in ignem missi, sed non combusti. Tandem
Xll KAl. In Cyzim natale sanctorum Faustæ vir vectibus colla feriuntur, ubi Symphorianus tunc vi
ginis et Evilasii sub Maximiano imperatore : quam ginti annorum, qui postea passus est, semper vigilias
idem Evilasius cum esset primus palatii jussit decal et orationes agebat. Eodem die depositio Solemnis
vari et tradi ad turpitudinem, deinde torqueri ac sus D episcopi, qui ab infantia Dei servitio devotus fuit,
pendi : quo tempore coruscatio de cœlis facta multos qui etiam miraculis claruit. Nam cum quadam die
ininistrorum percussit : deinde jussit loculos afferri, itineris sui proficisceretur callem, obvium habuit
et eam immissam ac fixam, quasi lignum secari me hominem a nativitate cæcum, surdum et mulum,
diain; sed non eam carnifices serris lædere valehant: quem complexus collo osculavit, et ciuo sanum red
quae inter stupens Evilasius Christo credere coepit; didit. Hic etiam cum defuncto Carnolensi urbis
et hoc ubi imperatori nuntiatum est, misit præfe episcopo eleetus est ad episcopatum, quem ergo in
i ctum, qui eum suspensum fortiter torqueret : qui vitus accepit. Ludovicum vero regem adhuc paga
etiam jussit Faustam nudam et sine maforte [Sic num, qui eodem tempore Francis imperabat, cum
ms.] educi de carcere, et ei caput terebrari ac clavos vellet contra Gothos in bellum pergere, signo crucis
infigi, cui postmodum non solum caput et facies, in corde et in pectore armavit, et sic victoria de
sed et pectus et totum corpus usque ad tilia, clavis hostibus potitum, ac domi reversum simul cum san
impletum est. Post hæc et sartaginem igniri jussit, cto Rhemigio Rhemensium urbis episcopo, divina
* liic omisit Rabanus Eustachii portentosam historiam, et merito quidem : sic ei Notkerus. Bass.
H 171 B. RABANI MAURI ARCHiEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. M 172

favente virtute, cum gratiæ alacritate baptizavit; et A sumpsit exordium. Sicque devotus in servitio inter
cum eodem trecentos septuaginta nobiles satrapas monachos habitans multis virtutibus claruit, et mul
sacro fonte regeneratos in Spiritu sancto adoptionis tos ad fidem Christi convertit : ad extremum vero
parturivit filios : sicque memoratus sanctus Dei tres post sacros labores, qui per insignia virtutum ejus
olympiadas gerens in episcopatu de hac luce migra claruerunt, a præsenti tribulatione ad aeternam mi
vit ad Christum. Rom;e natale Priscillæ et Liberi gravit requiem.
episcopi et confessoris. Lugduno Galliæ depositio VI NoN. Octobris. In Galliis natale sancti Leude
sancti Lupi episcopi. garii episcopi et confessoris. In Nicomedia, sancti
VII KAL. Natale sancti Firmini martyris. In Asia Eleutherii.
natale Bardomiani, Eucarpi et aliorum viginti sex. W NoN. Apud autiquos Saxones natale duorum
VI KAL. Sanctorum martyrum Cypriani episcopi, Hewaldormim prcsbyterorum, qui cuii, Wilibrordo
et Justinæ, quorum Justina sub Diocletiano multa episcopo venientes in Germaniam transierunt aul
propter Christum perpessa, ipsum quoque Cypria Saxones, et cum prædicare Christum ibi cœpissent,
num, cum esset magus, et magicis suis eam demem comprehensi sunt a paganis et sic occisi sunt : ad
tare conaretur, convertit ad Christum, cum quo jam quorum corpora noctu diu multa lux apparens, et
cpiscopo et nobili doctore facto, martyrizavit sub B ubi essent et cujus essent meriti declaravit. Eo fe::\
Claudio principe. die passio sancti Leutgarii Augustodunensis episeopi
V KAL. Cosmæ et Damiani sub persecutione Dio celebratur, qui Christianorum regum tempori;.us
cletiani et Maximiani, præside ejus Lysia in civitate effectus est martyr, hoc est, Ludharii regis, et Theo
Ægea ; qui post multa tormenta, vincula et carceres dorici fratris ejus, nec non et llillrici, per faciionein
toleratos, post mare et ignes, crucem, lapidationem malitiosam Eburwini, qui majordomus fuit, crude
ct sagittas divinitus superatas, capite plectuntur. lissimis tormentis afflictus oculorumque effossione
IV KAL. Romæ natale Staetei, et in Africa, Mar cruciatus : ad extremum gladio peremptus est, post
tialis, Laurentii et aliorum viginti. Antissiodoro de cujus martyrium multis miraculorum signis Dominus
positio sancti Alodi epis: opi. In Gallia civitate Ge reliquias ipsius glorificavit.
nua depositio Saloni [Salomonis] episcopi. Eodem IV NoN. In Ægypto, Marti et Mauriciani. Romae,
die in Germania depositio Leobæ virginis, quæ Marcelli episcopi; et in Africa, Audacti. Antissiodoro
in Britannia insula ex Saxonum gente nata, virgini depositio Marsi presbyteri.
tatis propositum in monasterio posita nobiliter ser III NoN. In Sicilia natale Eutici [Eutychii] et alio
vavit, postea vero a sancto Bonifacio archiepiscopo rum triginta. In Galliis, civitate Walentia, depositio
Moguntiacensis Ecclesiae in Germaniam advocata, C beati Apollinaris episcopi. Et in Galliis, civitate An
tit famulas Dei in monasteriis Germaniæ divinis ' tissiodoro , natale sanctorum germanorum Firmati
Scripturis instrueret : ubi non solum multa miracula diaconi, et Flavianæ, virginis Deo sacratæ.
vivens fecit, imo post obitum in Bochonia silva , II NoN. Depositio sancti Marci episcopi; et in
hoc est in monasterio Fulda, juxta decretam sancti Apulia, Casti et AEmili [Æmilii]. In Galliis, civitate
Bonifacii sepulta, non paucis miraculis sanctitatem Agenno, natale sancti Fidei martyris. In civitate Am
suam declaravit. tissiodoro depositio Romani episcopi.
III Kal. Dedicatio ecclesiæ sancti Angeli Michaelis NoN. Oct. Passio sanctorum martyrum Sergii et
in monte Gargano. In Thracia civitate Eraclea natale Bachi, qui sub Maximiano imperatore pro Christi
Euticii [Eutichii] Plauti : Antissiodoro depositio Fra nomine passi sunt. Nam Sergius primicerius et prin
terni episcopi. ceps erat gentilium, amicus imperatoris. Beatus veru
It Kal. ln Bethlehem Judæ, depositio Hieronymi Bachus secundicerius erat ejusdem scholæ gentilium.
presbyteri, ciijus vita et doctrina ubique in Ecclesiis Hi ergo ab Antiocho duce pro Christi nomine, jussu
Christi laudabilis exstat; quomodo divinos libros ex Maximiani imperatoris, passi sunt : ita ut Bachus
lingua Hebraea in Latinam transtulit, propheticosque dum extensus crudis flagellis cæderetur emitteret
I) spiritum. Sergius vero post multa tormenta gladio
libros sensu allegorico exposuit. Cum autem octo
ginta et octo annorum dies explevit, vitam præsen cæsus est, et sic migravit ad Christum.
tem deserens, ad æternam requiem cmigravit. VIII Id. Oct. Natale Reparatæ virginis et martyris,
quæ passa est in Cæsarea, urbe Palæstinæ, sub De
CTÖBER. eio præside. Hæc cum nollet idolis sacrificare,
KAl. Octob. In Galliis, civitate Antissiodorense, piiimo adhibita est illi olla plumbo fervente impleta:
depositio sancti Germani episcopi Rhemis civitate, postea abscissæ sunt illi mamillæ, et lampades ar
Itemedii episcopi. Adratis [Attrebatis] civitate beati dentes adhibitæ; deinde in caminum ignis ardentis
Vedasti episcopi. Ganda monasterio, sancti Babonis missa est : quæ cum in nullo ibi fuisset læsa, ad ex
episcopi. Quorum omnium conversationes et gesta tremum decollata est, et continuo de collo ejus ex
miraculis plena conscripta habentur. Eodem die na ivit columba alba; cujus corpus rapuerunt Ckri
tale Fronti {Frontonis] episcopi et confessoris, ter stiani, et conditum aromatibus sepelierunt.
ininibus [terminis] urbis Petrocoricae [Petragoricæ] VII Id. In Parisio passio Dionysii episcopi et mar
ex loco qui dicitur Linicasio felicem [felix] luminis tyris, Eleutherii presbyteri et Rustici diaconi : quos
 MARTYR0L0G1UM. 1!7 £
{ 1 T3
a referunt a Clemente papa in Galliam ad praedican- A mundanis illecebris dedita : postea vero per gratiam
dum verbum Dei missos et il)idem martyrizatos. Ea I)ei, et sancti Nononis [Nonni] episcopi dogmata aul
dein die natale est Domnini martyris, qui sub Maxi fidem Christi conversa, et ab eodem episcopo bapli
miano imperatore propter fidem Christi decollatus zata, totam substantiam et supellectilem suam pau
est jussu ipsius imperatoris : hic post martyrium peribus erogavit : ipsaque cilicio induta, et vili indu
suum multa miracula fecit in sanitate infirmorum et mento vestita, in peregrinationem perrexit, et in
ιlebilium. Jerosolymis siib virili habitu monasticam vitam
WI Io. In Britannia, Paulini Eburaci episcopi. duxit. Constrt;x»rat enim sibi parvulam cellulam in
V In. In Gallia, civitate Turonis, depositio Ve monte 0liveti, ubi Doriuinus cœlum ascendit, et ibi
uantii abbatis et confessoris. vitam pr;esentem finivit, atque ad vitam æternam fe
IV Ib. I{omæ natale I}edisti [F.distii], el in Syria !iciter migravit.
Eustati [Eustachii] presbyteri, et Eiicbarisii, ßurri, Xlli KAi.. Natale Siinplicii, cujus castitas et vita
Bonati; et in Campania, Patriæ Fortunat;c Sic ms.). miracuìis probata iuultorum salutis causa fuit, ita ut
III Id. In Hispanis natale Fansii, Marc; et Adriae; trii;;u iui!iiuiu liominum multitudo gremio genitricis
et in Chalcedonia, Marcelli ; et ii, Aiexam,iria, F.cclesiæ exciperetur, ac vitalis lavacri fonte dilue
β reuut.
sancti Anastasii episcopi.
ll Id. Natale sancti Gallisti pap;e, qui n persecu XII KAi.. Sancti Patris nostri Ililarionis, cujus Wi
tioiie Alexandri imperatoris diulius in carcere fu:i;e taum Hieronymus virtutibus plenam conscripsit. Eo
eruciatus, et quotidie fustibus cæsus, per visioncta a deiu die natale sancti Asterii presbyteri Callisti, qui
presbytero suo Calepodio, qui auiea mar:yriuin con cnrn corpus ejus elevatum de puteo sepelisset, post
summaverat, confortatus ct conso!au- esu. Qui iu dies ures audiens hoc Alexander imperator, præcepit
carcere eodem positus, quemdam milileta, nomine eum per pontem praecipitari. Cujus corpus inventum
Priva um, ab ulcerum dolore ac fœditate simul cu est et a quibusdam Christianis in eadem civitate se
ravit. Quod audiens Alexander, ipsum quidem, mi pulum. Scriptum in passione sancti Callisti papæ.
litem fecit plumbatis deficere, heatuin vero Calli XI KAl. In provincia Thraciæ et in Adrianopolitana
stum per fenestram domus praecipitari, et ligato ad civitate passio Philippi episcopi, et Severi presly
colliiim ejus saxo, in puteum demergi, et im eum per veri, atque Hermetis diaconi, qui persecutione sæ
rudera cumulari. Post dies vero quatuordecim pres viente Christianorum ecclesias claudere et spoliare.
byter ejus Asterius, cum clericis noctu veniens, jussu imperatoris per iniquos præsides contradice
levavit corpus et sepelivit in cœmeterio Calepoilii II bant, et ob hoc per Passum præsidem, nec non et
ld. 0ct. Eodem die, Corduba civitate, sancti Lupi, Justinum, multis tormentis afficiebantur, hoc est
Aureliæ. Lugduno Galliæ translatio corporis Justi carceribus, vinculis, flagellis, ad ultimum vero flam
episcopi et confessoris. marum incendio, sed Domini virtute roborati usque
Io. Gallis in Colonia Agro Pinensi natale Mauro in finem in confessione nominis ejus perseveraverunt.
ruiu ; et in Capua, Libuli, et sanctæ Fortunatæ in X KAl. Wenantii abbatis, qui, spreto sæculi luxu ei
patrias [Forte, imperatricis]. nuptiis carnalibus, elegit monasticam vitam, qua
XVII KAl. Nov. Depositio sancti Galli confessoris. Deo soli serviret. Nam cum in monasterio sancti
In Asia natale Cereæ et aliorum ducentorum septua Martini abbatis oflicio functus die Dominica , ora
ginta. tione expleta, reverteretur, super bacellum susten
XVI KAi.. In Nicomedia, Alexandri. In Mauritania, tatus, in medio confessoris atrio erectis auribus ocu
Nimi, Wicturii, Nobilitani, Mauriani, Lucii, Mitlini et Hisque ad cœlum diutissime attentus stetit immobi
(.rescentiani. lis. Deinde motus a loco coepit dare gemitus ac su
XV Kal. Sancti Lucæ evangelistæ, qui fuit Syrus spiria longa producere, interrogatusque a suis quid
Antiochensis, arte medicus, discipulus apostolorum, lioc esset, aut si aliquid fuisset divinum intuitus,
postea Paulum secutus usque ad confessionem ejus, p enarraret, respondit : • Væ nobis inertibus et pi
serviens Domino sine crimine, neque uxorem un gris, ecce jam in cœlo missarum solemnia expediun
quam habens, neque filios, septuaginta quatuor an tur, et nos segnes nec inchoare coepimus hujus mi
norum, obiit in Bithynia plcnus Spiritu sanclo; et nisterii sacramentum. Were, inquit, dico voiiis quol
Romæ sanctæ Triphoniæ, uxoris Decii Cæsaris, quæ, ego audivi voces angelorum in cœlis sanctos in laude
viro suo post interfectionem beatorum Xisti et Lau Domini proclamantes, » et dicto citius in monasterio
rentii divinitus punito, petiit se baptizari cum filia missarum solemnia cœpit explere. Sed néc illud
Decii Cyrilla a Justino presbytero, et alia die de præteribo, quod quadam vice dum juxta consuetudi
functa est, ac juxta sanctum Ilippolytum in crypta nem, ut supra diximus, de basilicis, quas orationis
sepulta. gratia adierat, repedaret, et in basilica ad missas
XIV KAl. Natale sanctæ Pelagiæ, quæ primum Dominicæ orationis verba dccantarentur, cum iili
fuit sub gentilitatis ritu merelricis ollicio functa, et dixerunt : Libera nos a malo, audivit e tumulo cujus
a Widetur dubitare Rabanus, an Dionysius missus tuebatur IIilduinus, Rabano coævus, scd nondum
fiiarit in Gallias a Clemente ; dubium indicat illud invaluerat. lBAsN
referunt. Nono saeculo illam opinionem fovebat et
4 175 lB. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. 1 1 76

vlam vocem dicentem similiter : Libera nos a malo, A tum ejus ab hac etiam poena illæsos educere. » Mox
quod non sine perfectionis merito censetur, ut hæc oratione finita, eduxit eos angelus Domini sine do
meruisset audire. Postea multa miracula gessit, ma lore ab igne. Tunc videns se inimicus nihil iIIatis ad
guarum virtutum gratia pollens, impletoque vitæ versum Christi martyres praevaluisse suppliciis, sese
præsentis curriculo vitam percepturus æternam, emi concite furens Ritiovarus præcipitavit in ignem, et
gravit ab hoc sæculo. ita morte pessima vitam finivit indignam. Nam
IX KAL. In Nicomedia natale Severi et Dorothci. Maximianus, mox audita satellitis sui Ritiovari per
In Cæsarea Cappadociæ natale Longini. ditione, utrumque Crispinum videlicet ac Crispinia
VIIl KAL. Passio martyrum Christi Chrysanli et num gladio punire præcepit, qui jam jamque immi
Dariæ, qui sub specie conjugii castitatem servave nente cervicibus suis gladio gratiarum Domino
runt perpetuam. Nam Chrysantus Dariam a gentili actionem persolventes, vitam præsentem felici morte
tatis errore et magica superstitione convertit ad fi finierunt. Ipso die Romæ, via Salaria, quadraginta
dem Christi, et sic inter varia tormenta, qnæ a sex militum, qui simul baptizati a Dionysio papa, et
Numeriano imperatore a primum Claudius tribunus mox, jubente Claudio imperatore, decollati sunt. Ibi
pœnis eos afficiebat, sed per virtutem Dei et oratio sunt et alii martyres centum viginti unus, inter quos
nes sanctorum conversus est ad fidem Christi, qui B fuerunt quatuor milites Christi, Theodosius, Lu
etiam martyr Christi simul cum uxore et liberis me oius, Marcus et Petrus. Scriptum in passione san
ruit fieri. Postea vero per Celerianum quemdam cti Sixti.
carcere et pœnis traditi, et ad extremum in foveam WM KAL. In Nicomedia natale Luciani, Flori
profundam submersi, sanctas animas ad cœlestia [Florii], Heraclidæ et Martiani.
regna miserunt. Similiter eodem die Crispinus et VI KAi.. Wigilia apostolorum Simonis et Taddei.
Crispinianus sub Maximiano et Diocletiano impera In Sardinia natale Proti et Januarii; et in Phrygia,
toribus in Suessionis civitate per Ritiovarun ty Eume:i et Cononis, I)iodori et Metrowii.
rannum Christi martyres effecti sunt. Nam idem Ri V KAL. Vigilia apostolorum Simonis et Thaddæi;
tiovarus præclaros martyres extensos ad trocleas et Romæ, sanctæ Cyrillæ, filiæ Decii Ca-saris, quæ
cædere fustibus jussit. Deinde jussit sudes in ungu sub Claudio principe jugulata et necata est gladio,
Iis eorum imitti, et loros singulos de dorso tolli, sed et sepulta a Justino presbytero, cum matre sua,
ab hac poena divino auxilio liberati sunt. Turic Ri juxta sanctum Hippolytum.
tiovarus, furore insaniens, molas ad singulorum IV KAL. In Lucania sancti Jacinthi, Quintini, Fe
colla jubet suspendi, et hiemis tempore in fluvio licianæ, Lucini [Hyacinthi, Quincti, Feliciani et
cujus vocabulum est Axona, velut sub glacie de Lucii].
muergi; at illi, scuto divinæ protecti virtutis, dice III KAL. Romæ natale sancti Pontiani papæ et
bant laeti : Supra aquam refectionis educabis nos, martyris, qui ab Alexandro imperatore, cum Hippo
Domine (Psal. xxii); sed famulante creatura sua lyto presbytero in exsilium est deportatus in Sardi
Deo, martyres ejus nec aqua mergere, nec petra niam insulam, ubi est defunctus.
premere, nec frigus potuit stringere; sed potius II KAL. In Galliis sancti Quintini, qui sub Maxi
quasi æstivis lavacris delectati , projecto molari miano imperatore martyrium passus est, et post
onere, ad alteram natantes illæsi pervenerunt flu annos quinquaginta duos inventum est, revelante
minis ripam. Hoc viso Ritiovarus miraculo, insti angelo, corpus ejus, et sepultum iix Kal. Julii.
gante diabolo exagitatus ira, jussit eos rursus vin NOVEMBER.
ctos custodiri et plumbum injectum igni liquefieri,
KAl. Novemb. Jn castro Divionensi natale Beni
in quo martyres sanctos consumendos demergeret:
sed quos quia Christi dextera protegebat invicta, il gni presbyteri, qui cum Andochio compresbytero et
l;esos reddidit ignis: quibus hæc operantibus exsi Thyrso diacono missus est a sancto episcopo Poly
liens gutta plumbi ferventis in oculum Ritiovari, carpo ab Oriente in Galliam tempore Aureliani, qui,
gravi illum dolore crucians, excæcavit : at is fre prædicatione ejus comperta, vinctum eum el caesum
mens, insania possessus, dum medelam corporis ani ad se adduci praecepit, et audita sermonum ejus con
mæque debuit implorare, mortem sibi acceleravit stantia nervis durissimis eum cædi fecit, et Teren
insaniens. Nam picem, adipem oleumque simul jus tio comiti superandum tradidit, a quo ad trochleas
sit fervere, et sanctos denuo martyres in eam præ extensus est, et cæsus, ac rursum carceri mancipa
tus, mane idola orando destruxit, et reductus est in
cipitari, quasi consumendos pœna præcepit. At ubi
nuinistri obtempcrantes perfecerunt cuncta quæ sibi carcerem, cui subulas decem calentes in manibus
ab impio fuerunt imperata, sancti martyres, spei infixerunt, et a plumbo remisso pedes in lapide per
su;e immobiliter incumbentes, alacres fiducialiter forato fixerunt, et canes duodecim feroces cum eo
Dco in oratione dixerunt : • Potens es, Domine Deus incluserunt per sex dies, et attulit ei angelus panem
noster, de illatis nos ab impio liberare tormentis. cœlestem, subulas abstulit, et eum de plumbo ac
Et sicut nos voluisti per confessionem tui sancti ferro eripuit. Post hoc collum ejus vecte ferreo tundi
nominis pati, ita ad confusionem diaboli et satelli et corpus lancea forari iubetur : quo facto columba
• Videtur aliquid deesse.
M 177 MARTYR0L0GIUM.
nivea de carcere, Christianis aspicientibus, ad cœ- A
los ascendii, et odor suavissimus quasi paradisi se
cutus est : discedente Aureliano a loco, supervenit
Leonilla, et conditum aromatibus corpus non longe
ab ipso carcere sepelivit. Eodem die natale sancti
Cæsarii diaconi et Juliani presbyteri ; qui videlicet
Caesarius tempore Claudii imperatoris veniens ex
Africa ad Terracinam Campaniæ civitatem, dum
contra idololatras proclamaret in publico, tentus est
a Firmino pontifice et in custodiam reclusus, ubi
diebus multis maceratus deinde traditus est Leontio
consulari Campaniæ. Quem ille cum verbis superare
nequiret, jussit vinctum ante carpentum suum du
cere, ligatis manibus, iiulum usque ad templum
Apollinis: quo cum pervenissent, ad orat?onem ejus
corruit templum, et occidit pontificem Firminum ; B
post hæc reclusus in carcere a Luxorio primo civita
tis, fuit ibi annum et mensem unum. Deinde eductus
iu foro, a Deo dum oraret coelesti luce circumda
tus, ut ipse Leontius crederet, et Cæsarium, qui
erat nudus, sua chlamyde indueret, et baptizaretur,
ac corpus ac sanguinem Domini acciperet de manu
Juliani presbyteri, nec mora, dicta super eum ora
tione, spiritum tradidit iii Kal. Nov. Tunc Luxo
rius jussit Julianum et Cæsarium mitti in saccum et
præcipitari in mare : qui eodem die rejecti sunt ad
littus et sepulti ab Eusebio servo Dei, juxta urbem
Terracinam; et idem Eusebius postea martyrium
passus est cum Felice presbytero. Eodem die depo
sitio Severini monachi de Tiburtina civitate. Ipsa
die memoria celebratur omnium sanctorum, quod C
constituit Bonifacius papa, qui delubrum vetustum,
quod ab antiquis Pantheon vocabatur, concedente
Focato [Phoca] Cæsare, in honorem sanctæ Mariæ
Virginis et omnium sanctorum dedicavit. !tem in
eodem die in monasterio Fulda dedicatio ecclesiæ
sancti Bonifacii, et translatio corporis ejusdem san
cti martyris.
!V NoN. In Africa natale Publii, Wicloris, Herme
tis, Justi et Papiæ.
III NoN. in Cæsarea Cappadociæ natale Germani,
Domnini, Theophili, Vitalis, Justi et Eremitis. Eo
dem die depositio sancti Permenii [Firmini] confes
soris.
ll NoN. Augustoduno depositio beati Proculi epi tate sua. Per Bagasium principem multis tormentis
scopi. Rotenus [Ruthenis] Galliæ nalale sancti Aman- D afflictus est, et eum a Christi fide avertere voluit, et
tii episcopi. In Galliis Beturicas, apud Bituricas] de
positio sancti Inlusoris pueri et confessoris; et in
Nicæa, Dominini. In Africa natale Primi, Cæsarii,
Gregorii, Porsiri, Amantis, Saturini, Victurinæ,
Perpetuæ.
NoN. NovEMb. In Tarracina, Campaniæ civitate,
natale sanctorum Felicis presbyteri et Eusebii mo
machi, tempore Claudii imperatoris : qui videlicet
Eusebius cum sepelisset sanctos martyres Julianum
et Cæsarium, et ad sepulcra eorum orans ac jeju
nans multos converteret ad fidem, quos Felix pres
byter baptizabat: tenti sunt ambo a Leontio filio
a Hic desiderantur in Martyrologio duo dies.
1478
Leontii consularis ob eam maxime causam quia Cæ
sarius patrem ejus Christianum fecisset, et aul fo
rnm ducti, nec superati, inde in carcerem reclusi,
et nocte eadem cum sacrificare nollent decollati, at
que in fluvio sunt jactati; quorum corpora venerunt
usque ad mare, et rejecta sunt ad littus, atque a
presbytero quodam de Capua, nomine Quarto, in
venta, qui ea mox imposita vehiculo duxit in ca
sam suam, et curiose quærens etiam capita invenit,
ac juncta corporibus sepelivil juxta sanctum Cæ
sarium.
VIII Id. Novevb. Depositio Wilbrordi episcopi de
gente Anglorum, viri sanctissimi et miraculorum
gratia insignissimi, qui a Sergio papa Ivoniæ ordi
natus in Germaniam ad prædicanduin verbum Dei
est destinatus, ibidemque quievit in pace.
VII Id. In Africa natale Rogati, Donati, Juliæ,
Januarii. Eodem die nalale sancti Rufi, episcopi ur
bis Metensis et confessoris, qui translatus est a præ
dicua urbe, consentiente Drogone præsule, in Wor
matiensem pagum, iii villam quæ vocatur 0ver
heim, temporibus Ludarii imperatoris et Ludovici
regis, ubi etiam sanclilas ejus multis virtutibus
claruit a.
lW Id. Romæ depositio sancti Leonis episcopi. In
Antiochia natale Demetrii episcopi, Amnesi, Eusta
chii [Aniani, Eustosii] et sociorum ejus. Aurelianis
depositio beati Minitoris [Mouitoris] episcopi. -
Ill ld. Depositio beati Martini Turonensis archi
episcopi et confessoris, cujus vita et doctrina per mi
racula quæ Dominus per eum fecit, pene omnibus
fidelibus claret, nec necesse est aliquid hic inde a
nobis commemorari, quia ipsius Vitam, virtutes et
signa Sulpicius Severus luculento sermone manife
sle descripsit; nec non et Gregorius, ejusdem urljis
episcopus, in Miraculorum libris plenissime disse
ruit. Eodem die passio celebratur Mennæ martyris,
qui militiam terrenam deserens, eo quod Diocletia
nus imperator sævilia Christianos cogeret idola co
lere et deos falsos adorare, sanctus famulus Dei pri
mum in eremum secessit, ac ibi Domino instanter
servivit. Postea vero cum gentiles natalem diem præ
dicti imperatoris celebrarent, venit in civitatem, et
increpavit superstitiosos cultores idolorum de vani
in errorem gentilium atque ad militiam terrenam
reducere. Sed Christi martyr penitus hoc contra
dixit. Tunc præses jussit eum primum in stipite
tensum nervis taurimis cædere, ita ut sanguis e cor
pore ejus fluens in circuitu terram repleret ; postea
jussit fieri spinas ferreas, et præcepit ligari ipsum
sanctum martyrem Mennam, et super easdem trahi.
Tunc præses jussit eum contra humeros diutissime
cæli ; deinde lampades ardentes mandavit supponi
corpori ejus: allato autem igne et supposito ei per
duas ferme horas nullum verbum ad præsidem dixit,
sed tantum clamabat ad Dominum dicens: « Christe
 IB. RABANI MAURI ARCiHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. H. S*)
1 179
I)eus, adjuva me; » novissime vero cum nullo modo A per omnes dies vitæ suæ perageret, nutu Dei Spi
cum præses a Christo separare posset, jussit eum ritus sanctus immisit in sensum ejus ut monasue—
decollari. Sicque feliciter sanctus f)ei relinquens rium ingrederetur. Cum ergo non multo tempore
præsens sæculum ad cœleste regnum transivit. ibidem habitaret, ita cœpit ab universis fratribus
II Id. In Africa [Asia] natale sanctorum Inau diligi, ut veluti patrem eum omnes venerarentur.
ruli, Pul)li [Aurelii et Publii]. In C;esarea Cappa Cumque complesset annos oclodecim agens vitam
dociæ natale sanctorum Germani, Theophili, Cæsa monachorum, introivit in sensum ejus desiderium
rii et sancti Eusebii. ut sancti Petri aposloli sedem advisitaret; et pro
Idib. In Turonis civitate Galliæ depositio sancti ficiscens, Deo auxiliante, Romam pervenit, et cum
Iricci [Britii] episcopi et confessoris, qui fuit suc omnia didicisset mysteria, vel regulam Ecclesiae,
cessor sancti Martini in episcopatu. multo magis in urbe Roma ccepit Christianis et
XWVII KAL. DEcemb. In Heraclea, civitate Thra egenis consueta præbere solatia. Cum vero illic de
ciæ, natale sancti Clentini et Theodotæ, Filomini moraretur annis tribus, eodem tempore quo impe
[Clementini, Theodoti, Philomeni], Eracli, Martialis, rium obtinuit Numerianus impiissimus, et cœpit per
Donati et aliorum multorum sanctorum. civitates vel provincias suas præcepta arguenter (ita
XVII KAL. In Africa natale sanctorum Secunûi, B ms.) dirigere, ut si quis Christianus inventus fuis
Fidenliani, Warici et Martialis. set, et non diis immolaret, diversis suppliciis mace
XVI KAl. ln Capua natale Augustin., et in Africa ratus morti traderetur. Ipso namque in tempore
Vitalis, Januarii. Lugduno Galliæ depositio sancti cum praefecturam Romæ promeruisset Celerinus,
Euceri [Eucherii] episcopi. et ipse idolis deditus diu requisisset per omnes civi
XV KAl. Sancti Palris nostri Gregorii miraculo tates vel loca, ut sicubi Christiani reperirentur,
rum facloris. El in Aurelianis, civitate Galliæ, de diversis generibus tormentorum affecti deficerent:
positio sancti Aniani episcopi et confessoris. hic beatum Maurum multiplicibus tormentis afflixit,
XIV KAL. Passio sancti Romani martyris, qui sub hoc est, jussit eum primum fustibus modosis cædi :
Asclepiade præfecto gloriam sacri martyris adeptus deinde plumbatis maxillas ejus contundi; postea in
est. Nam prædictus Asclepiades cum vellet sanctum equuleo suspensum ungulis radi et lampades ar
Romanum a fide Christi avertere et in paganicum dentes lateribus ejus applicari ; ad extremum vero
errorem redigere, validis tormeutis illum afficiebat: caput ejus amputari. Cujus corpus noctu nautæ
ipse autem in fide recta et confessione vera perma Africani cognoscentes eum ex sua patria oruum
nebat. Ascitus etiam fuit in testimonium parvulus rapuerunt, et volventes eum linteaminibus muudis
infans, ut ipse ostenderet in professione sua utrum C. cum aromatibus posuerunt in sarcophagum, scri
Christiis Dei Filius an falsi dii adorandi essent; ad pserunt ad caput ejus dicentes : Dei et Christi Jesu
hoc infans respondit, Christum Dei Filium adoran famulus Maurus hunc [hoc] saerulum pro Christi fide
dum, non falsa numina deorum. Jussit memoratus relinquens vitam æternam acquisivit; post aliquantos
præfectus ipsum infantulum valide tractari, sed ta dies occulte eumdem sarcophagum suam in navem
1nen eum vincere non potuit nec in errorem sedu omnes nautæ uno animo levaverunt. Quo facto, per
cere. Tunc Asclepiades jussit Romanum simul cuim venit ad præfecti Celerini notitiam, et iratus jussit
infante in carcereim mitti et postera die in validum omnes nautas comprehendere. Quo audito omnes
ignem projicere, sed pluvia niinia a Deo missa illuiu fugerunt, et nullus eorum inventus est. Videns hæc
exstinxit. 0b hoc iratus præses infantulum jussit Celerinus præfectus, consilio diaboli armatus, jussiu
jugulari, Romano vero linguam al)scindere. Sed Dei eamdem navim, in qua martyris corpus erat, sar
gratia post linguæ abscissionem laudes Deo inces mentis impleri, et igne supposito in medio mari
sanler cecinit, el in Christi confessione persevera comburi, sed gubernante Domino, martyrem suum,
vil. Quod cum nuntiatum esset Maximino, genero ubi Christus voluit, ad portum salutis perduxit.
Diocleliaiii, jussit eum in carcerem mitti et ibi per D X KAi.. Sanctæ Ceciliæ, quæ et sponsum suum
nocletu strangulari. Sicque sanctus Christi martyr Walerianum, et fratrem ejus Tiburtium ad credendum
octavo decimo die Novembri mensis ad coelestia re Christo ac martyrium perdocuit, et ipsa deinde
gna migravit. martyrizavit, ignem quidem superans, sed ferro oc
XIII Kal. In Cæsarea Cappadociæ natale Maximi, cisa sub Almachio urbis præfecto. Eadem die san
Muciani, Neophyti et aliorum quadraginta. ctæ Mederasmæ virginis. 1,'so die nalale Longini mar
XII KAl. ln Ileraclea natale Bassi, Dionysii; el in tyris, qui militiam terrenam exercens, illo tempore
Cappadocia Cæsarea, Agapeti [Agapii]. Ijuo Dominus cruci aflixus, astans, jussus a Pontio
XI Kal. a Mauri martyris, qui ab infanlia Cliri Pilato præside, latus Domini lancea percutiens ape
slianus fuit, orationibusque et jejuniis Christum ruit, et videns signa quæ fiebant propter Dominum.
Dominum deprecabatur, eleemosynis viduis et ege sole obscurato et terra commota, credidit in Domi
nis frequenter impensis non minuebat. Cumque hoc num nostrum Jesum Christum, et percutiens pectus
rum notum. Omisit illum Baronius, nec ejus assio
a Quis ille Maurus, qui anno decimo octavo mo A Nc
nachus fuit temporibüs Numeriani, hoc est tertio legitur in Martyrologio : liabetur solum ad
sæculo? Nulli tunc fuere monachi, nec nomen e0 véìmbr. Maurus episcopus Veronensis. l3AsN.
 1 181 MARTYR0L0GIUM. 4 : 32
s:ium voce magna dicebat: Vere Filius Dei est hic A protegente, corpus ejus integrum inter asperrinios
(Matth. xxvii). Et post hæc recedens a militia in scopulos atque acutissimos servatum est : anima
struebatur Domini præceptis a sanctis apostolis, vero egressa de corporis ergastulo ad vitam migra
et venerabilia Christi mandata servans, accepit si vit æternam.
gnaculum fidei, totumque se obtulit Domino, faciens VI KAL. Romæ depositio Sirici episcopi et Satur
eleemosynas, et castitate corpus continens, puram mini; et in Aquilea, Walentini episcopi; et in Capua,
custodiebat conscientiam, cœlestem vitam gerens Nicanoris, Cassiani et Felicissimi. Augustoduno de
in terra. Hic cum esset Cæsareæ Cappadociæ, vixit positio sancti Amatoris episcopi.
habens quietam nonachorum vitam annis viginti V KAL. In Nicomedia natale Marcelli, Petri, Nu
octo, et multos avertens ab iniquitate illuminabat meri, Hierenae et Melosæ, et depositio Optati epi
verbo veritatis : prohibens idolorum sacrificia, se scopi.
minans verbo Domini venerabilia præcepta. Igitur IV KAL. In Syria, Trophimi, Theodoli, Expicaci,
cum Octavianus præses hoc aulisset, jussit eum sibi Euceri, Eusebii et Julii.
exhiberi, voleius avertere illum a Christi fide et vera I!I KAL. Romæ natale sancti Saturnini, Serii
religioi:e, multisque eum tormentis ob hoc afflixit: [Senis], et Sisimnii diaconi sub Maximiano, a quo
novissime vero capitalem sententiam illum jussit B primo inter alios damnati ad fodiendam arenam ad
subire, ipseque præses postea orans juxta corpus faciendas thermas Diocletianas. Deinde in carcere
sancti martyris recepit visum et sanitatem, quam diu sunt macerati, ubi multos gentiles docentes
propter scelera sua ante perdidit. baptizabant; et denuo educti vincti catenis, ac nu
IX KAL. Romæ, sancti Clementis episcopi, qui, ju dis pedibus, ante praefectum Url)is Laodicium jussi
bente Trajano, missus est in exsilium trans Pontum sunt in equuleo levari, et attrahi nervis et fustibus,
mare, ubi multis ad fidem vocatis per iniracula et ac seorpionibus caedi ; quibus etiam postmodum
doctrinam ejus, præcipitatus est in mare ligata ad flammas ad latera jussit apponi, et depositos de
collum anchora, sed recessit mare orantibus disci equuleo capite truncari; quorum corpora cum
pulis ejus per tria millia, et invenerunt corpus in Joanne presbytero colligens Thrason vir Christia
arca saxea in templo marinoreo, et anchoram juxta. nissimus, qui de facultatibus suis martyribus multa
Eodem die natale sanctæ Felicitatis, matris septem ministraverat, sepelivit in prædio suo via Salaria.
filiorum, martyris, quæ, jubente Antonino, decollata His in medio certamine positis crediderunt duo mi
est pro Christo. Et in monasterio Bobio depositio lites, Papias et Maurus, qui mox comprehensi a
sancti Columbani abbatis. Natale sancti Trudonis Laodicio, et non multo post martyrio coronati
confessoris. sunt. Scriptum in gestis Marcelli papæ. Eodem die
Wlll KAL. Romæ natale sancti Chrysogoni, qui sub in Galliis civitate Mannetis [Tolosae], Saturnini epi
Diocletiano martyrium complevit. Scriptum in pas scopi et martyris. Ipse vero Saturninus martyr, ut
sione sanctæ Anastasiæ. Ipso die natale sancti Cre fertur, ab apostolorum discipulis ordinatus in urbem
scentiani, qui erat cum Cæsario diacono, et Largo, Tolosatium est directus, qui impulsu paganorum
et Smaraglo, in carcere sub persecutione Maximini bovis petulci religatus vestigiis per gradus Capitolii
filii Maximiani, et eductus, jubente Carpasio vica praecipitatus, præsentem finivit vitam, capitis com
rio, de carcere, suspensus est in equuleum, et fu page dispersa ; cujus reliquiæ in pluribus locis mi
stibus cæsus, unguibus rasus diutius. Deinde flam raculis claruerunt.
mis circum latera ejus appositis diu ustulatus, emi II KAL. Natale sancvi Andreæ apostoli, qui inter
sit spiritum, et ab Joanne presbytero sepultus est in prelatur virilis vel decorus, frater Petri. Hic prædi
coemeterio Priscillæ. Ipso tempore Maximinus in cavit Scythiam et Achaiam, ibique in civitate Patras
terfecit sororem suam Artemiam. Scriptum in ge cruci suspensus occubuit. Romæ, Castuli, et Eucre
stis Marcelli pap;e. pitis [Euprepitis], et in Mediolano, Ambrosii epi
VII KAL. Natale sancti Petri episcopi Alexandriæ: D scopi.
qui cum esset omnibus adornatus virtutibus, in Scri DECEMBER.
pturis quoque divinis nulli priorum inferior, vere
et sacerdos et hostia Dei, subito rapitur, atque ex KAl. DEcEMb. Romæ natale Candidæ, Wiribon
Maximini præcepto capite obtruncatur; cum quo [Lucii, Rogati, Cassiani], et aliorum triginta, et de
simul et alii plures ex AEgypto episcopi trucidantur. dicatio basilic;e S. Albani martyris, atque ordinatio
Scriptum in Historia Ecclesiastica, libro ix. In Ni beati Bonifacii martyris.
comedia passio beati Marculi sacerdotis et martyris, IV NoN. Romæ natale Primenti, Pontiani, Pimini,
qui temporibus Constantis regis tyrannici per Ma Dafrosæ, Dimetri [Forte, Demetrii], Jubiani. In Mau
charianum et Paulum, persecutores maximos, mar ritania Veri [Severi], Securi, Januarii, Victorini.
tyrium pro Christi nomine pertulit. Nam cum variis IlI NoN. In Oriente, Metrobi, Claudici et Felicis.
tormentis afflictus esset, tamen a professione rectæ In Nicomedia, Ambici, Victuri [Victoris] et Julii.
fidei nullo modo averti potuit; ad extremum vero In Africa, Crispini, Maginæ, Joannis, Stephani, Vi
per prædictum Macharianum in altissimam rupem ctoris [Claudii]. In Pannomia, sancti Agricolæ; et in
adductus, inde præcipitatus est; sed tamen, Christo Tingi, Cassiani presbyteri.
A 183 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. M0GUNT. OPERUM PARS II. M - §;

II NoN. Natale Barbaræ martyris a, qu;e tempori- A et interiora bestiis tradam voranda : postulationem
bus imperatoris Maximiani [Maximini] passa est pro faciens contra te coram coelesti rege Christo. » £t
Christo. Nam pater ejus nomine Dioscorus, dives dixit imperator : « Quis enim es tu, et quomodo in
valde, sed paganus et colens idola, ipsam. filiam gressus es in meum palatium? » Et dixit sanctus vir:
suam unicam, eo quod nollet nubere et deos falsos « Ego sum Nicolaus peccator, episcopus, qui in Ly
colere, multis tormentis aflligebat, novissime vero, cia metropolin inhabito ; » et h;ec dicens abscessit,
præcepto præsidis, a suo patre decollata est, et et iterum in ipsa nocte et hora ambulavit, et appa
completum est martyrium ejus in bona confessione ruit Abablio [Forte, Ablabio] praefecto eadem di
cum sancta Juliana. Descendente vero patre ejus a cendo : « Ababli, lætus animo et menle, surge et
monte, descendit ignis de coelo, et combussit eum dimitte illos viros tres magistros militum quos habes
ita ut nec pulvis ejus inveniretur. Eodem die Ilera innocentes in custodia carceris : quod si nolueris
cli, Christiani, Pudentis. Monasterio Floriaco a par eos dimittere, et non audieris me, postulationes ad
tibus Romæ adventus corporis sancti Benedicti ab versus te faciam coram immortali rege Christo, et
batis. - in infirmitatem cades, et vermium coumestione fi
NoN. Natale Dalmatii martyris. Natale sancti Cri nieris, et omnis domus tua male peribit. » Et dixit
spini, Felicis. In Africa, civitate Tagora [Thagura], B ei Aballius : « Tu autem quis es ? et unde huic
natale Julii, Potamiæ et Grati, et aliorum septem. veniens talia loqueris? » Sanctus vero Nicolaus dixit :
VIII Id. In Africa, Zeloti, Fortunali, Galhi. Eo « Ego sum Nieolaus peccator, servus Dei, qui est in
dem die natale Nicolai Myrensis Ecclesiæ metropoli Myra metropoli; » et hæc dicens simili modo dis
tani episcopi, qui temporibus Constantiiii Augusti cessit. Evigilans imperator misit ad Abablium di
cum pagani et hæretici umultuarent, et Ecclesiam cens: “ Vade, nuntia Abahlio præfecto, et dic ei qii:e
Bei erroribus suis vexarent, adveniens illuc, com vidi et audivi; » et intimatis eis omnibus diimisit
pescuit errorem et mitigavit persecutionem. Erat eum; similiter et præfectus remisit eum !em prae
enim quidam præses ibi, nomine Eustachius, qui cursorem eadem denuntians imperatori, et mox
per cupiditatem pecuniæ multos Christianorum læ præcepit imperator praesentari tres viros magistros
serat : nam amplius quam ducentos pondos [ducenta militum sibi coram omni coetu, et generalitate, seu
pondo] argenti accepturus idem præses erat ut eos præfecto, convenientibus illuc : cum interrogasset
perleret. Postea vero per invidiam diaboli non mo eos de omnibus, et cognovisset veritatem visionis
dica facta est persecutio in civitate a magistro mili quod per sancti Nicolai preces innocentes custodit.
tum et a præfecto Ablabio, qui imperatori persuasit sunt, dixit ad eos : • Hoc autem scitote quod non
falsis accusationibus sanctos Dei in custodiam miiti; C ego donavi vobis istam vitam, sed quem vos invo
quod cum factum fuisset, hoc est, ut Nepotianus, cati estis, sanctum Nicolaum, ad quem destinastis;
Ursus et Eupoleon intus in carcerem includerentur, tondete capillos capitis vestri, et mutate vestes ve
jussit eos imperator pernoctantes gladio capite trun stras, et gratias referetis ei. .Memores estote et
cari. Ipsi autem viri sancti, hoc audientes, pulverem mei. » Deditque eis ut ferant secum vasa sancta Ji
capiti suo sparserunt, et clamaverunt ad Dominum versa : et quidem Evangelium totum aureum, eu ce
ut eos adjuvaret, dicentes: “ Domine Deus sancti reola (thuribula) aurea duo, et patenam auream la
Nicolai, miserere nostri, et sicuti fecisti in tribus pillatim pretiosam ornatam, et misit eos imperator:
viris qui in Lycia inique aut injuste judicati sunt qui ambulantes in Lycia Myrensium metropoleos,
mori, et salvasti eos : sic et nos salva, sancte Ni adoraverunt sanctum Nicolaum, et totonderuat ca
colae, serve Christi, et si longinquus a nobis es, pillos capitis sui, et mutaverunt vestimenta stia.
propinquior nobis fiat tua deprecatio atque postula Et multum quidem cum lacrymis distribuebant pau
tio; ad Dominatorem tuum Deum, et Salvatorem peribus, de quibus habebant rebus, quæque auri et
Dominum nostrum Jesum Christum, intercede pro argenti, et vestimentorum; per multos autem annos
mollis, ut salvi facti ab iniqua et mortifera tempe faciebant hæc, glorificantes et laudantes Patrem, et
state, digni efficiamur venire et adorare sanctissima D Filium, et Spiritum sanctum, nunc et semper in
vestigia tuae sanctitatis. » Hæc et his similia dicente sæcula sæculorum. Amen.
Nepotiano, tunc hi tres quasi ex uno ore sic vocife VII Id. In Antiochia natale Polycarpi et Theodori.
rati sunt, orantes. Sanctus vero Nicolaus ipsa nocte Eodem natale sancti Savini, episcopi et martyris,
præsens apparuit imperatori, et dixit ei : « Constan qui temporibus Maximiani Augusti pro nomine Chri
tine imperator, surge, et dimitte illos tres viros sti passus est, simul cum Marcello et Exsuperantio
quos habes in custodia carceris , Nepolianum, et diaconibus suis. Nam Venustianus quidam, vir cla
ürsum, et Eupoleonem, magistros militum, quia ex rus in Tusciæ partibus, cum ipsum sanctum episco
summissione criminati sunt. Quod si non obaudieris pum non posset a fide Claristi avertere et ad idolo
me, pugnam tibi excitabo in doratio, et carnes tuas rum culturam perducere, jussit ei manus abscin

• Non indicatur locus quo pati debuit: alii in Tu

scia, alii Nicomediæ coronatam asserunt ; nullus ve
sceno de Barbara ejusque parente mentionem fecit.
Si tamen Damascenus auctor est Actorum Barbarae,
terum rem ita portentosam retulit, '; sub
quod dubium. BAsN.
Maximiuo factam. Nullus vetustior Joanne Dama
 1183 MARTYR0L0GIUM.
dere, eo quod statiunculam Jovis -in terram proji A Concordii. Arelato dedicatio basilicae et altaris san
-ciens frangeret. Diaconos vero suos tormentis variis cti Genesii martyris.
torquebat : equuleo suspensos, unguibus latera co
rum jussit lacerari, et ignem supponi; qui dum ibi qui tertius Antiochiæ post Petrum apostolum epi
spiritum exhalassent,jactari praecepit in fluvium cor scopus, undecimo Trajani anno ad bestias vinctus
pora eorum, quæ per piscatores inde ablata sepulta
sunt per quamdam feminam mobilem, nomine Sere
uam, de civitate Spoletana, cujus nepotem sanctus
Savinus, dum esset in carcere positus benedicens,
jlluminavit. Venustianus autem post aliquot dies
divino judicio in oculis suis magnum dolorem susti
nuit, quem sui pueri ad memoratum episcopum
perduxerunt : ipse vero sanctus Dei docens eum
abrenuntiare diabolo, convertil ad fìdem Christi, et
1)aptizavit eum cum uxore et filiis. Quod cum com XIII KAL. In Thracia civitate Gildo (Vulgo, Gel
perisset Maximianus Augustus, misit militem suum B duba), Bajuli. I{omæ, Zephyrini episcopi. fn Oriente
ut amputaret caput Wenustiani, et uxoris ejus, et
filiorum. Savinum ergo in civitate Spoletana sine
auditione tandiu præcepit cæli, quousque deficeret;
qui cum diu eæderetur, emisit spiritum.
VI Id. In civitate Werona natale sancti Zenonis
martyris, quando aquæ fluminis Athesis usque ad
superiores tecti fenestras ecclesiæ illius excreverunt,
nec in eam intrare potuerunt, virtutein martyris
ostendentes. Et depositio sancti Eucharii episcopi.
W Id. In Africa natale Petri, Successi [Bassiani,
Primitivi], Turni, Publiciani, et aliorum viginti.
IV Id. Natale sanctæ Eulaliæ virginis in Barchilona
civitate Hispaniæ sub Daciano præside, quæ cuin
esset tredecim annorum post plurima tormenta de
collata est, et reciso ab ea capite, columba de cor
pore ejus exire visa est. Eodem die sancti Habundi,
et Carpofoli [Abundii et Carpophori] martyrum.
III Id. Romæ Damasi papæ et confessoris : hic
constituit ut psalini die noctuque canerentur in Ec
clesia Christi. Eodem die Fusciami, Victurici et
Gentiani [Victorici et Gratiani] martyrum.
II Id. In Hispanis, civitate Emerita, natale Eula
liæ virginis, et Hermogenis, Donatæ [Donati] et alio
rum viginti duorum.
Id. Natale sanctæ Luciæ virginis de Syracusis,
sub Paschasio consulari : quam cuin leones [Forte,
lenones] corrumpere jubente Paschasio vellent, nul
latenus eam movere potuerunt nec funibus additis,
aut boum paribus plurimis: picem resineam, fer
veiis oleum, nil læsa suscepit. Tandem gladio in
viscera merso percussa, nec tamen mortua est, do
nec venientibus sacerdotibus communionem Domi
nici corporis et sanguinis accepit. Passa est tempore
I)iocletiani et Maximiani.
XIX KAL. JANUAB. In Antiochia natale Drusi et
sociorum ejus Zosimi et Theodori. Lugduno Galliæ,
sancti Wiatoris episcopi. lthemis, Nicasii episcopi,
et Sacrepi [Eutropiæ]. Wiennæ, Lupicini episcopi,
Aspediae, Theodoli.
XVIII KAL. In Africa natale Faustini, Lucii, Can
didi, Celiani, Marci, Maximi, Januarii, Fortunati.
XVII KAL. Ravennæ Walentini, Navalis, Agricolæ,
M 186
XVI KAl. Sancti Ignatii episcopi et martyris,
Romam missus est, reliquiæ ductæ corporis ejus
Antiochiæ jacent extra portam Dafniticam in coemo
terio ecclesi;e.
XV KAL. Laodicea civitate, Theotimi, Basiliani. In
Africa, Quinti, Simplicii, Pomponii et Pauli.
XIV KAL. In Nicomedia, Zosimi, Cyriaci, Pauli,
Secundi. Natale sanctorum Anastasii, et Siddimi
[Syndimii] episcoporum. Antissiodoro, beatiGregorii
episcopi.
natale sanctæ Theclæ virginis, et sancti Liberati.
XII Kal. Thomæ apostoli, qui interpretatur abys
sus et Didymus, hoc est Christi similis. Hic Parthis
et Medis prædicavit. Lancea enim ibi transfixus oc
cubuit in Calamia Indiæ civitale, ibi sepullus est
cum honore xui Kal. Januarias. Et in Tuscia, Joan
nis et Festi.
XI KAL. In Antiochia natale sancti Basilei : et
Romæ, via Lavicana, inter duos lauros natale sancto
rum triginta martyrum, qui omnes uno die coronati
sunt. Romæ, via Portuensi, depositio sancti Felicis
episcopi; et alibi passio Theodosiae virginis, et Di
dymi monaclmi.
X KAl. Natale Gregorii presbyteri, qui tempori!>us
Diocletiani et Maximiaui imperatorum in Spoletana
urbe, sub Flacco et Tircano judicibus mulla tor
menta passus est, hoc est, primum fustibus nodosis
cæsus : postea in craticula ignea uri jubetur; ibique
terræmotu magno facto intra civitatem Spoletanam
oppressæ sunt plusquam trecentæ animæ paganorum.
Deinde in carcerem missus, et lampadibus ardenti
bu3 in lateribus accensis, ad extremum vero in me
dio amphitheatro ab Aqualino spathario capite trun
catus, sicque ad æternam gloriam migravit. Deposi
tio Victoriæ Romæ sub Decio, quæ cum esset de
sponsata viro pagano Eugenio, et nec nubere vellet
nec sacrificare, post draconem pestiferum de illis
locis expulsum, et post alia multa facta miracula, in
ter quæ virgines plurimas, quas ad serviendum Do
mino in spelunca qua prius draco habitavit, aggrega
verat, percussa gladio in corde a carnifice Thaliaco
comite rogatu sui sponsi. Deposita est autem x Kal,
earumdem. In Nicomedia natale Martyrum triginta
quinque. Et in alio loco, Evaristi, Wictoris et alio
rum quingentorum triginta duorum.
IX KAL. JANUARii. In Tripoli civitate sancti Lu
ciani, et natale sanctorum Metrobii, Pauli, Zenoii,
Theutini, Timisti [Zenobii, Theotimi et Drusi ]. In
Antiochia Syriæ natale sanctarum virginum qua.
draginta canonicarum, el aliorum duorum simul
Drusi et Donati.
Vlll KAL. In Bethlehem nativitas Domimi nostri
Jesu Christi secundum carnem, et natale sanctæ
1187 BIRABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II. M 188

Anastasiæ, quæ tempore Diocletiani, primo duram A Atictus et Sergius, conversi sunt ad filem Christi et
et immitem custodiam a viro suo Publio perpessa. baptizati sunt. Postea vero sancta Eugenia cum
In qua tamen a Chrysogono confessore Christi mul Prolo et Hiacyntho Romam perrexit, ubi et martyri
tum consolata et confortata est. Deinde a præfecto zata est, jussu Gallieni imperatoris, per Nicetium
Illyrici in gravissima æque et diuturna custodia ma praefectum Urbis, qui cum eam cogeret deæ Dianæ
cerata est, in qua duobus mensibus refecta est coele sacrificia exhibere, et illa nollet acquiescere, imo
stibus escis per sanctam Theodotem, quæ prius mar ipsum simulacrum in pulverem redegisset, jussit eaim
tyrium passa est; deinde navi imposita cum ducentis præfectus saxo ad collum ligato in Tiberin projicere;
viris et ducentis feminis ut demergerentur in mari, sed inde Dei gratia liberata, postea in fornaceum ar
perlata est ad insulas Palmarias, ubi per manus et dentem umissa est, sed nullo modo ab igne est laesa.
pedes extensa, et ligata ad palos fixos, et circa media Novissime vero in die natalis Domini, sicut Salvator
ejus ignis accensus est, in quo martyrium consum ipse ei ante revelavit, per spiculatorem in custodia
mavit, et ornnes qui cum iiia venerant variis inter posita interfecta est, sicque ad coeleste regnum mi
fectionibus martyrium celebrarunt. Eodem die na gravit.
tale sanctæ Eugeniæ virginis, quæ erat filia Philippi, Vli IV Al. In oppido Hierosolymitano Cofargamala
præfecti Alexandriæ et totius Ægypti, ab imperatore B passio sancti Stephani, primi martyris et diaconi.
illuc transmissi. Haec ergo propter fidem Christi et VI KAL. a Assumptio sancti Joannis evangelistæ
castitatis amorem sprevit sæcularem habitum et de apud Ephesum, et ordinalio episcopatus sancti Ja
licias mundi : induta est vesle virili, et pergens ad cobi fratris Domini, qui ab apostolis primus ex Ju
sanctum IIelenum episcopum, simul cum Proto et dæis Jerosolyiuis est episcopus ordinatus, et iaedio
Eugenio eunuchis suis, per quem baptismate abluti, Pascha martyrio coronatus.
monasterium monachorum ingressi sunt, sub virili V KAL. In Bethlehem natale sanctorum infantum
habitu monastice conversantes : ubi, defuncto ab lactantium, qui sub llerode passi sunt pro Christo.
late, sancta Eugenia in locum abbatis statuta est, IV Kal. liì Africa natale Domici, Wicturi [Domi
ubi sancta conversatione et miraculis claruit. Nam nici, Wictoris], Crescentii, Primiani, Lybosi episcopi.
Melantiam quamdam feminam a febre signo crucis Et Romæ, in cœmeterio Callisti, Felicis et Bonifacii
salvans : sed diabolo instigante ipsa Melantia eum episcopi de ordinatione b.
ad concubitum suum pertrahere voluit; sed cum Ill KAL. Turonis depositio beati Perpetui episcopi,
hoc non consensisset, accusavit eam quasi Eugeniusqui sancti Martini ecclesiam ædificavit.
monachus et abbas eum stuprare voluisset. Sed II KAl. Depositio sancti Sylvestri episcopi et con
hæc omnia per Philippum præfectum falsa inventa C fessoris, et passio sanctæ Columbæ virginis, Seno
sunt, quia ipsa Eugenia sese feminam esse demon nis sub Aureliano imperatore, quæ, superato igne,
stravit, non virum. Hoc etiam considerato Philippus Cæsa €St.

pater ejus, et Claudia mater, fratresque Eugeniæ,

° lnvaluit apud plurimos ea de Joanne opinio, eum
non 9 yiisse; id refert Augustinus, eam $ententiam
suggillans. Alii, obdormivisse, sed mox in cœlo as
sumptum crediderunt : id asseruit Hippolytus, qui
de duodecim apostolis scripsit apud cÊ.'V;
credas tamen illum esse Hippolytum Portuensem qui
vixit tertio sæculo; diversus est enim ille, referens
reliquias Joannis, cum fuissent quæsitæ, non esse
inventas. Eadem sensisse videtur ltabanus, qui luic
assumptionem Joannis evangelistæ celebratam suo
tempore contendit. BASN.
b Videtur aliquid deesse.

1:3-EAT T I 1;3A:BANI I IW IAU ;3I I

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI

OPUSCULA DUO.
[Apud Labbe, Concil., append. ad tom. VIII.]

Responsa canonea super quibusdam interrogationibus Reginbaldi chorepiscopi.

Reverentissimo atque amantissimo fratri RegiN- D sentare voluit tui desiderium iterum videndi se va
bAldo RABANUs, exiguus servorum Dei servus, in Do lide nobis ingessit. Ita ut cognoscentes graviiatem
mino salutem. morum, honestatem locutionis, humilitatem habi
Postquam sanctitas tua nostræ parvitati se præ-_ tus hilaritatemque vultus. quam tua dilectio nobis
H 189 RESPJNSA CAN0NICA. 1 {!)(.
exhibuit, praesentia tua non vellemus carere, si quo- A stri,!ium pœnitentis : si quis enim veraciter pœnileti
guo modo eam possemus habere continuam. Sed tiam egerit, cum laerymis jejunia et orationes sol
quia veræ charitatis ea est ratio, ut quod corporali vens, eleemosynas largiter impendens,Thujus ergo
ter habere secum non potest, spiritualiter numquam habet sacerdos potestatem mitigare judicium. Qui
habere cesset : licet corpore absens sis, spiritu ta autem mentis est duræ, et negligens est ad agendam
men praesens esse non desistis. Quod eousqiie fiet, pœnitentiam : in hoc omnino decretum est tempus
donec per Dei gratiam exuti a corpore præsentes eri servandum. -

ni is apud Deum. IIoc tamen adipisci nos posse, ma II. De infantibus autem qui mortui cum patre et
gis divini est muneris quam humanæ facultatis : matre inveniuntur, et non apparet utrum ab eis op
sed spe jam salvi facti sumus; qui autem in Domino pressus sit ipse infans sive stillocatus, an propria
sperat, beatus est. -
morte defunctus : nec debent inde securi esse
De cætero quoque, quia veneratio tua quædam ca nec sine pœnitentia ipsi parentes. Sed tamen in eis
pitula mihi in chartula tunc ostendit scripta, in qui consideratio debet esse pietatis, ubi non voluntas,
hiis flagit:.l)as me tibi respondere de his quæ ibidem sed eventus, mortis causa fuit. Si autem eos non
continebantur : relegi quantum licebat volumina di latet ipsos ejus esse interfectores, scire debent gra
vinorum testamentorum, atque sanctorum Patrum B viter se deliquisse, quod in Ancyramo concilio hoc
sententias, et quantum tempus permittebat, ea quæ modo probatur (Can. 20). • De múlieribus quæ for.
ad hoc necessaria respondendum erant, in unum col nicantur et partus suos necant, vel quæ agunt secum
ligebam. Ludovici enim regis adventus, quod te ut utero conceptus excutiatur : antiqua quidem de
scire non ambigo, imminens urgebat, ut ad ejus fi«itio usque ad ultimum vitae eas ab ecclesia remo
susceptionem occupati essemus. Nec jam licuit se vet. Humanius autem nunc definimus, ut eis decein
curæ lectioni insistere, quando ipse se animus sen annorum tempus secundum praefixos gradus pœni
fiebat in multas partes divisum. Sed quia tui amoris tentiæ largiamur. » Sed alii trium annorum pœniten
fervor me tibi parere cogit, mundanis sollicitudinibus tiam hujusmodi hominis denuntiant esse debere, hoc
temperatis, quantum fragilitas humanæ mentis si est qui infantem incaute oppresserit, quorum unum
mebat, potissimum tuæ consentire decrevimus volun ex eis exigat cum pane et aqua, abstineatuue ab om
tati. Quorum capitulorum hæc fuit series. ni luxuria tempore pœnitentiæ suæ.
1. Primo interrogabas quid de eo faciendum esset IlI. De eo vero qui viduam proximi sui in con
qui hominem Christianum sollicitando furatus fue jugium duxit, illud considerandum est, quota gene
rit, et in paganam gentem tradendo vendiderit, a ratione ipsa connubia inter propinquos fieri pos
quibus ultra ille vendnus se eruere non possit. Ad C sunt, et sic de utroque sexu judicium æquum
quod tunc tibi respondi, homicidium realum ipsuam agendum : quia alii tertia vel quarta generatione
hominem sibi contrahere mihi videri Quod et po hoc fieri posse judicabanl : alii quinta, alii sexta.
stea, legens divinam sanctionem in Deuteronomio, Sed illud ibi præcipue considerandum est, quod lex
ita probavisse reperi, cum homicidæ et furi hoininem divina inde præcipiat, super quo capitulo Humberto
vendenti, parem vindictæ modum imposuisset. Nam episcopo sciscitanti jam respondimus. Cujus respon
sicut ibi legitur (Deut. xix) , animam pro anima » sionis formulam etiam nunc tibi direximus. Mani
homicidam debere reddere, t oculum pro oculo, festum est enim quod sacri canones ei anathema di
v dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro cunt, qui de propria cognatione, vel quam cognatus
, pede; » sic et ipsum hominem qui deprehensus habuit, duxerit uxorem. Et ideo ibi summa est cau
fuerit sollicitasse fratrem suum le filiis Israel, et tela habenda : ne forte pro incesti noxa æterna
vendidisse accipiendo pretium, jubet interficere, et damnatio sequatur.
ita auferre malum de medio populi Dei (Deut. xxiv). IV. De eo autem quod interrogabas, si pater et
Unde mihi videtur, sicut par sententia in lege di filius, vel si duo fratres, aut avunculus et nepos,
vina est constituia de homicida et fure hominem cum una muliere fornicarentur, quid inde facien
vendente, sic et canonica auctoritate pari modo ple D dum esset : manifestum est, quod gravi vindicia
ctendum esse qui fratrem furando atque sollicitando plectendum erit, quod grave facinus esse reperiatur.
vendiderit, et illum qui proximum suum Christianura Omnis enim m echia interdicitur ubi scriptum est :
hominem injuste peremerit; et eo gravius, quo eum • Non mœchaberis. » Quanto magis cum cognata.
in paganam gentem tradiJerit, nec de animæ suæ vel cum conjuge, vel concubina cognati ! Quid au
ruina ullam compassionem habuerit. In concilio An tem Dominus in lege in vindicta taiium jusserit,
cyrano ita scriptum est (Can. 21, 22): « Qui vol.in liber Leviticus demonstrat, ul)i ita scriptum est
tarie homicidium fecerint, poenitentiæ quidem jugi (Levit. xx) : « Si mœchatus fuerit quis cum uxore
ter se submittant, perfectionem vero circa finem vi « alterius, et adulterium perpetraverit cum con
tæ consequantur. De homicidiis non sponte commis a juge proximi sui : morte moriatur et moechus et
sis, prior quidem definitio post septennem pœniten « adultera. Qui dormierit cum noverca sua, et re
tiam perfectionem consequi præcepit, secunda vero v velaverit ignominiam palris sui, incrte moriantur
quinquennii tempus explere. » Sed in omnibus judi « ambo ; sanguis eorum sit super eos. Si quis dor
ciis temperanda est sententia juxta intentionem et v mierit cum nuru sua , uterque moriatur, quia
H 101 B. RABANI MAURI ARCHlEP. M0GUNT. OPERUM PARS ll. A 192

scelus operati suut : sanguis eorum sit super eos. A malum est hoc, quod mulier duobus nupserit, et il
Qui supra uxorem filiam, duxerit matrem ejus, lud, cum vir duas uxores duxerit, aut pater et filius
scelus operatus est, vivus ardebit cum eis, nec si cum una muliere fornicati fuerint, aut avunculus
permanebit tantum nefas in medio vestri. Qui ac et nepos si cum una muliere dormierunt, aut ali
ceperit sororem suam filiam patris sui, vel filiam quid hujusmodi factum fuerit. Quapropter justum
matris suæ, et viderit turpitudinem ejus, illaque est, ut taliter peccantes, usque ad finem viue pœ
conspexerit fratris ignominiam : nefariam rem nitentiam agant. Nisi forte propter nimium fletum
operati sunt, occidentur ambo in conspectu po et compunctionem validam, devotamque pœniten
puli, eo quod turpitudinem suam mutuo revela tiam aliquid humanius sacerdos apud poenitentem
verint, et portabunt iniquitatem suaum. Turpituäi agendum esse decrevit. Quia cujus Dominus cor in
nem materteræ et amitæ tu;e non discooperies * compunctione lacrymarum et aiuaritu:!ine fletuum
qui hoc fecerit, ignominiam carnis suæ nudabit, visitaverit, hujus breviandi tempus pœuitentiæ po
portabunt ambo iniquitatem suam. Qui coierit testatem sacerdos habebit, sicut scriptum est in
cum uxore patrui vel avunculi sui, et revelaverit Laodicensi concilio (Can. 2) : « De his qui diversis
igaominiam cognationis suæ, portabunt ambo ini facinoribus peccaverunt, et perseverantes in ora
quitatem suam, absque liberis morientur. Qui du- I} tione confessionis et pœnitentiæ conversionem ha
xerit uxorem fratris sui, rem facit illicitam, tur buere perfectam, pro qualitate delicti : talibus, post
pitudinem fratris sui revelavit : al)sque filiis pœnitentiæ tempus impensum, propter clementiam
erunt. » His enim judiciis patet quantum Doinino et bouitatem communio concedatur. » In Ancyrano
displiceat omnis incestus et pollutio coitus illiciti, quoque concilio, de adulterio ita scriptum est (Can.
quia mortis judicio hujusmodi scelus puniendum 19): • Si cujus uxor adultera fuerit, vel si ipse
esse judicavit. Nec enim filium cum uxore patris, adulterium commiserit, septem annorum pœuiten
nec patrem cum uxore filii licet concumbere, quia tia oportet eum perfectionem consequi secundum
dormire cum noverca seu cum nuru prohibuit. Sed pristinos gradus. » Igitur Theodorus judicavit, eum
neque ducere uxorem fratris convenit, quia hujus qui incestum fecerit, duodecim annis pœnitere de
modi absque filiis fieri, hoc est mortis reus esse, ju bere.
dicatur. Si enim Dominus in lege turpitudinem ince Quid autem inde sentiant cæteri doctores, in libel
stus mortis sententia vindicari jussit, quomodo in lis eorum quos de pœnitentia conscripserunt inve
Evangelio, ubi summa justitia est, incestuosus pœ mire poteris, qui, alii quindecim annis, alii duoJe
nam peccati effugiet? maxime cum ibi pœna tempo ciim annis, alii decem, alii septem, de hujusmodi
ralis decernitur, hic gehenna ignis perpetui prædi C sceleribus judicaverunt pœnitudinem explendam.
caluit.
Sed tu priscorum Patrum vestigia sequens, illis so
Q.uam (liscretionem sentiens Apostolus, ad He lis spatium temperes, qui devote et cum lacrymis
bræos scribens ait (Hebr. x): « Irritam faciens le pœnitentiam egerunt. Cæteri autem definitum tem
« gem Moysi, sine ulla miseratione sub duobus vel pus expleant, quia in Salomone scriptum est : « Qui
« tribus testibus moritur. Quanto magis putatis de « abscondit scelera sua, non dirigetur: qui aulem
« teriora mereri supplicia, qui Filium Dei conculca t confessus fuerit et reliquerit ea, misericordiaum
• verit, et sanguinem testamenti pollutum duxcrit, * consequetur (Prov. xxviii). » Pius est enim Deus
* in quo sanctificatus est, et Spiritui gratiæ contu et misericors: sed « misericordia ejus a progenie
« meliam fecerit ? » Proinde valde necessarium est, * in progenies timentibus eum. Facit potentiam in
ut duram judicii sententiam mitigare studeat pecca « brachio suo, dispergit superbos mente cordis sui
torum per condiguain pœnitentiam : ne forte scelus t (Luc. i). • • Qui autem mentis est durae, corruet in
incorrectum ultio puniat perpetua. Unde est, ut * malum. Et qui custodit mandatum, custodit ani
Joannes Baptista in Evangelio turbas quæ exibant , * mam suam. Qui autem negligit vias suas, mortifi
μt baptizarentur ab eo, hortatus est, dicens : w Ge « cabitur (Prov. xxviii; Prov. xix). »
£ nimiua viperarum, quis ostendit vobis fugere a V. De servo autem illo qui fugerit dominum
* ventura ira? Facite ergo dignos fructus pqeniten suum interrogabas, si ille in ipsa fuga moruus fue
* tiæ, jam enium securis ad radiceum arboruiu posita rit, utrum liceret pro eo missas cantare, aut psal
s est. 0mnis ergo arbor non faciens fructum bouum, modias. Hoc in divinis libris non invenimus proli
* excidetur et in ignem mittetur (Luc. iii). » Sacri bitum : sed tainem scimus ab apostolis fortissime
autem canones quid de iucestuosis praecipiant, fa præceptum, ut a servi subditi sint in omni timore
cile est agnoscere. Nam in Cæsariensi concilio ita dominis, non tantum bonis et modestis, sed etiatm
scriptum est (Can. 2): « Mulier si duobus fratrihus dyscolis (I Pet. iu), » et obedienles illis fiant in oun
nupserit, aljiciatur usque ad mortem. Verumtamen nibus. In canone autem Gängrensis concilii ita
in exitu, propter misericordiam, si promiserit quod scriptum est (can. 5): « Si quis servum sub præ
facta incolumis, hujus conjunctionis vincula dissol textu divini cultus doceat dominum contemnere pro
vat, fructum pœnilentiæ consequatur. Quod si defe priuim, ut discedat ab ejus obsequio, nec ei cum
cerit unulier aut vir in talibus nuptiis, diflicilis erit benevolentia et omni honore deserviat, auathema
plenitentia in vita manenti. » Unde patet, quod æque sit. » Unde datur intelligi quod si ille anauhema me
 RESP0NSA CAN0NICA.
M | 05
ruit qui docet servum, dominum propriiim contem- A est Ecclesia,
nere, et ab ejus obsequio recedere : quanto magis
iile qui dominum suum spernit, et ejus servitio subdi
noluerit. Sed tamen distantia est inter eum qui per
superbiam, et illum qui propter necessitatem fugit,
coactus crudelitate domini sui. Nam Agar, famula
Saræ, fugam iniit, afmigente eam domina sua : sed
angelo admonente ut reverteretur, et fieret subjecta
dominatrici suæ, reversa est ad dominam. Sic et
Onesimus servus Philemonis effugit a domino suo,
sed Paulo apostolo docente credidit Christo, et ba
ptizatus est , et sic per patrocinium Apostoli resti
tutus est proprio domitio suo. Admonendus est enim
servus quilibet fugitivus, per fideles doctores, ubi
cunque fuerit, ut revertatur ad dominum suum ,
B ut recedente eo sequens succederet. Denique apud
et fiat ei suljectus, ne forte contemnens præceptum
Domini, perpetuo anathe:ate percutiatur. Attamen
si in ipsa fuga obierit, orandum est pro eo, nisi
forte aliquo crimine majore implicetur, aut in perfi
diam devolvatur, unde fructuosa pro eo non possit
esse oratio. Attamen Augustinus, ad Laurentium
scribens, ita inter alia ait : « Cum ergo sacrificia,
sive altaris, sive quarumcunque eleemosynaruin,
pro baptizatis omnibus offeruntur: pro valde fionis
gratiarum actiones sunt, pro non valde malis propi
tiationes sunt, pro valde malis, etiamsi nulla sunt
adjumenta mortuorum, qualescunque tamen c0nS0
lationes sunt vivorum. Quibus autem prosunt, aut
ad hoc prosunt, ut sit plena remissio, aut certe ut
tolerabilior fiat ipsis damnatio. »
C.
VI, De illo vero qui presbyterum se esse finxerit,
cum non esset ordinatus, et baptismi officium exer-.
cuit, requirendum est utrum ipse baptizans baptiza
tus esset, et utrum in nomine sanctæ Trinitatis sub
trina mersione baptizaverit. Quod si ita erat, nom
est iterum baptizandus, sed per impositionem ma
nus episcopalis et unctionem sacri chrismatis id
quod factum est confirmandum. Quia quod semel
est in sacramento baptismatis effectum, non licet
iterari, quoniam unus est Dominus, una fides, unum
baptisma. Attamen ille qui præsumptuose egit, et
non pro necessitate aliqua, canonica disciplina est
coercendus. Igitur, ul Deatus Afiìbrosius testatur,
postquam omnibus locis ecclesiæ sunt constitutæ, et
officia ordinata, aliter composita res est quam coe
perat. Primum enim omnes docebant, et omnes ba
ptizabant, quibuscunque diebus vel temporibus
fuisset occasio. Nec enim Philippus tempus quæsivit,
aut diem quo eunuchum baptizaret, neque jejunium
interposuit. Neque Paulus et * tempus distulerunt,
quo optionem carceris cum ejus omnibus baptiza
rent. Neque Petrus clericos habuit, aut diem quæsi
vit quando Cornelium cum omni domo sua baptiza
vit, nee ipse, sed jussit fratribus qui cum eo erant
apud Cornelium in Joppe. Adhuc enim præter se
ptem diaconos nullus fuerat ordinatus. Ut ergo cre
sceret plelos et multiplicaretur, omnibus concessum
est et evangelizare, et baptizare, et Scripturam in
ecclesia explanare. At ubi omnia loca circumplexa
PAtiaoi.. CX.
1:6
eonventicula constituta sunt, et recto
res, et cætera officia ecclesiis sunt ordinata, ut nul
lus de clero auderet, qtii ordinatus non esset, præ
sumere ollicium quo:l sciret non sibi creditum vel
concessum : et cœpit alio ordine et providentia gu
bernari Ecclesia. Quod si omnes eadem possent,
irrationabile esset, et vulgaris res et vilissima vide
rettir. Ilinc ergo est unde nunc neque diaconi in
populo prædicant, neque cæteri clerici vel laici ba
plizant, neque quocunque die credentes tinguntur
nisi aegri. ldeo non per omnia conveniunt scripta
Apostoli ordinationi quæ nunc in Ecclesia est, quia
hæc inter ipsa primordia sunt scripta. Nam et ipse
Timotheum presbytertim a se creatum episcopum
vocat, quia primi preshyteri episcopi appellabantur,
Ægyptum presbyteri consignant, si episcopus præ
sens non sit. Sed quia coeperunt sequentes presby
teri indig ii ad primatus tenendos, immutata est
ratio, prospiciente concilio ut non ordo, sed meri
tum, crearet episcopum, multorum sacerdotum ju
dicio constitutum, ne indignus temere usurparet, et
esset multis scandalum. Quod autem unum sit Chri
sti baptisma, et licet a diversis ministretur non de
beat iterari vel mutari, sacrum Evangelium ostendit,
ubi verba Joannis Baptistæ posita sunt ita diceiitis :
t Quia vidi Spiritum descendentern quasi columbam
« de coelo, et manentem super eum, et ego nescie
« bam. Sed qui misit me baptizare in aqua, ille mihi
• dixit : Super quem videris Spiritum descendentem,
* et manentem super eum, hic est qui baptizat in
• Spiritu sancto. Et ego vidi, et testimonium perhi
¢ bui quia hic est Filius Dei (Joan. i). » Quam seh
tentiam beatus Augustinus ita exposuit : « Quid
ergo per columbam didicit Joannes, iiisi quamdam
proprietatem in Christo futuram ? ut quamvis muJti
ministri baptizaturi essent, sive justi sive injusti,
non tribueretur sanctitas baptisimi, misi illi super
quem descendit columba. De quo dictum : Hic est
qui baptizat in Spiritu sancto. Petrus baptizet, hic
est qui baptizat : Paulus baptizet, hic est qui ba
ptizat : Judas baptizet, hic est qui baptizat. Nam si
pro diversitate meritorum baptisimus esset, quia di
versa sunt merita, diversa essent baptismata. Sed
unum est baptisma, et solus est Christus, qui per
diversos ministros suos baptismate baptizat in re
missionem omnium peccatorum. » Ideo sacri canones '
præcipiunt ut qui ab hæreticis baptizati sunt, non
rebaptizentur, sed per impositionem manus sola
sancti Spiritus invocatione, quem ab hæreticis nemo
, accipit, a catholicis sacerdotibus Ecclesiæ securita
tem consequantur.
VIl. De illis vero qui in Quadragesima ante Pascha
carnem manducant, vel juramentum in altari vel in
sanctorum reliquiis faciunt, manifestum est quod in
juste agunt, quia divinis mandatis contrarii existunt.
Unde et per Isaiam Dominus pravorum jejunium
spernit, ita dicens : « Ecce in die jejunii vestri iti
* venitur voluntas vestra, et omnes debitores ves, ros
33
M 105 [8. RABANI MAUí\I ARCHIEP. 3{OGUNT. OPERUM PARS II. T 106
repetitis. Ecce ad lites et contentiones jejunatis. A scindit, et sanctorum Patrum traditiones solvit, sine
et percutitis pugno impie. Nolite jejunare sicut vindicta exeat, sed pro hoc pœnas condignas solvat.
usque ad hanc diem, ut audiatur in excelso cla Sacerdotis autem judicio temperanda est pœnæ vin
mor vester. Nunquid tale est jejunium quod elegi, dicta, secundum modum pœnitentis: quia, ut supra
per diem affligere animam suam? numquid contor dictum est, qui veraciter pœnitet et per lacrymarum
quere quasi circulum caput suum et sacco et ci indicia cordis sui contritionem manifestat, leviori
nere sternere? Numquid istud vocavi jejunium et disciplina tractandus est, quia cor contritum et hu
diem acceptabilem Domino? Nonne hoc est magis miliatum Deus non spernit, et in quocunque die pec
jejunium quod elegi? Dissolve colligationes impie cator conversus poenitentiam egerit, et fecerit judi
tatis, solve fasciculos deprimentes, dimitte eos qui cium et justitiam, vita vivet et non morietur. Nec
confracti sunt liberos, et omne onus disrumpe. , temporis longinquitas, sed animi affectus pensandus
Frange esurientibus panem tuum, et egenos vagos est, quia suscepit Dominus triduanam pœnitentiam

: que induc in domum tuam. Cum videris nudum, Ninivitarum, et Petri negationem, amarissimis fleti
operi eum, et carnem tuam ne despexeris. Tunc bus ablutam, Dominus indulsit, cum eum tertia die
erumpet quasi mane lumen tuum, et sanitas tua resurgens inter cæteros discipulos angelica voca
citius orietur; et anteibit faciem tuam justitia tua, B tione ad suam præsentiam et reconciliationem venire
et gloria Domini colliget te. Tunc invocabis, et jussit.
Dominus exaudiet; clamabis, et dicet, Ecce adsum, Hæc tibi, sancte frater, prout opportunitas tempo
quia misericors sum Dominus Deus tuus (Isa. ris se contulit, festinanter dictavi : paratus, si quid
lviii). » Hinc in canone sanctorum Patrum scri deest in responsis, tempore opportuno tibi planius
ptum est (Conc. Laodic., can. 50 et 52), quod , non explicare. Tu autem et commendatum tibi gregem
oporteat in Quadragesima nuptias aut natalitia cele diligenter instrue, et nos orationibus juva: quate
lorare, nec jejunium solvere, totamque Quadragesi nus aliquid tibi dignum scribamus, et de tuo bono
mam sine veneratione transire; ) magisqtte conve opere tibi quotidie congratulemur. Dominus omnipo
miat omnem Quadragesimam districto venerari judi tens in hac vila te bonis operibus augeat, et in fu
cio. Non est enim dignum, ut qui Ecclesiæ unitatem turo mercede remuneret sempiterna.

IÎ

Si liceat chorepiscopis presbyteros et diaconos ordinare cum consensu episcopi sui.

Postquam per nos transeuntes abiistis, cogitavi C apostolicam sequuntur, de qua Philippenses Paulus
mecum de hoc quod praesentialiter reuulistis, qualiterobseerat, dicens (Philipp. 11): « Si qua ergo conso
quilam de occidentalibus episcopis senserunt de latio in Christo, si quod solatium charitatis, si qua
chorepiscoporum ordine, et quod quidam eorum societas spiritualis, si qua viscera miserationis:
reordinarent illos, qui temporibus antecessorum suo implete gaudium meum, ut idem sapiatis, eamdem
rum a chorepiscopis ordinati sunt, presbyteros at charitatem habentes, unanimes, idipsum seutien
que diaconos, nec non et ecclesias ab eis similiter tes, nihil per contentionem, neque per inanem
consecratas, profanantes omnem sanctificationem gloriam : sed in humilitate superiores sibi invicem
pristinam, quasi non legitimam, quam tamen cum arbitrantes, non quæ sua sunt considerantes sin
consensu atque præcepto episcoporum suorum ipsi guli, sed ea quæ aliorum. » Unde et ipse volens
chorepiscopi perpetraverunt. ' -
juniores suos auditoribus commendare, et non despe
Unde et schismata in Ecclesia Dei oriuntur, cum ctos, sed acceptabiles reddere, Corinthios admonet,
rectores populi Dei in doctrina sua ab invicem dis dicens (1 Cor. iv) : « Rogo ergo vos, fratres, imita
crepant : alii dicentes licere chorepiscopis cum con tores mei estote, sicut et ego Christi. Ideo misi ad
sensu et præcepto majorum suorum, hoc est præsu vos Timotheum, qui est filius meus charissimus et
lum civitatum sub quibus ipsi degunt, manus bapti D fidelis in Domino, qui vos commonefaciat vias
zatis imponere, ut accipiant Spiritum sanctum, pres meas, quæ sunt in Christo Jesu, sicut ubique in
byterosque atque diaconos, necnon et cæteros Ec- . Ecclesia doceo. » Et rursum (I Cor. xvi) : « Si
clesiæ gradus ordinare : alii vero affirmantes, nullo autem, inquit, venerit Timotheus, videte ut sine
modo eis hoc ministerium competere, sed tantum timore sit apud vos : opus enim Domini operatur,
illis episcopis qui urbibus præsunt. Ex quo videlicet sicut et ego. Ne quis ergo illum spernat, deducite
excitantur. sectæ, invidiæ, irae, rixæ, æmulationes,
dissensiones, contentiones: per quæ multi de populo, :
illum in pace, ut veniat ad me : exspecto enim il
lum cum fratribus. » IIoc autem præceptum hu
videntes magistrorum dissensionem, non mediocriter militatis clare ab ipsa Veritate sumpsit, quæ in Evan
scandalizantur. -

gelio discipulos de primatu contendentes insuruxit,

Non enim hujusmodi litigatores illam concordiam dicens (31atth. xx) : « Reges gentium dominautur
1:97 i)E CHH0REPISC0P1S. !!!)$

w eorum, et qui potestatem habent super eos, bene- A signationis ponlificalis adhibendæ sibimct arripe: e
« fici vocantur. Vos autem non sic : sed qui major facultatem : non præsente quolibet antistite, nisi for
v est in vobis, fiat sicut junior; et qui præcessor tasse jubeantur, vel orationis vel actionis sacræ sup
« est, sicut ministrator. » Et suo eos exemplo infor petere sibi præsumant licentiam : neque sub ejus
mans sequitur, dicens (Luc. xxii; Matth. xx): « Ego aspectu, nisi jubeantur, aut sedere præsumant, aut
• autem in medio vestrum sum sicut qui ministrat : venerabilia tractare mysteria : nec sibi meminerint
« filius enim hominis non venit ministrari, sed mi ulla ratioiie concedi, sine summo pontifice, subdia
« nistrare, et dare animam suam redemptionem pro conum vel acolythum jus habere faciendi : nec pror
a multis. » sus dubitent, si quidquam ad episcopale ministerium
IIabel)ant enim ipsi apostoli adjutores in prædica specialiter pertinens, suo nutu putaverint exsequen
tione Evangelii Christi, qui etiam ordinationes fece dum, continuo se presbyterii dignitate et sacra com
runt ex præceptis eorum. Unde legitur in codice munione privari. »
quem Damasus papa de episcopis Romanæ Ecclesiæ, De chorepiscopis autem in Ancyrano concilio ita
petente Hieronymo presbytero, conscripsit, quod scriptum est (Can. 12) : * Chorepiscopis non licere
Linus et Cletus ex præcepto beati Petri ordinationes presbyteros aut diaconos ordinare, sed nec presby
presbyterorum fecerunt : cum tamen post passionem B teros civitalis, sine præcepto episcopi vel litteris, in
Petri, non illi, sed Clemens, in honorem cathedræ unaquaque parochia. » Attende, quod non dicit,
successerit, ipso eidem tradente principe apostolo chorepiscopis non licere penitus diaconos aut pres
rum, sicut epistola ejusdem Clementis, scripta ex byteros ordinare, sed non aliter licere, nisi ex præ- .
mandato Petri ad Jacobum fratrem Domini, testatur. cepto episcopi sui vel litteris in unaquaque paro
Hinc reor quod usus chorepiscoporum primo origi chia.
nem sumpserit, et hactenus in Ecclesia retineatur, Item in Antiocheno concilio sic legitur (Can. 10):
ut ipsi chorepiscopi a propriis episcopis ordinati, « Qui in vicis vel possessionibus chorepiscopi nomi
juxta præceptum eorum, diaconos et presbyteros, ac nantur, quamvis manus impositionem episcoporum
cæteros gradus ordinent, atque reliqua officia sacer perceperint, et ut episcopi consecrati sint, tamen
dotalia peragant. sacræ synodo placuit, ut modum proprium recogno
Unde miror quomodo isti qui hanc contentionem scant, et gubernent subjectas sibi ecclesias, earuin
movent, ordinem chorepiscoporum tantum despiciant, que moderamine curaque contenti sint. Ordinent
ut pene eis nihil amplius a dignitate presbyterorum etiam lectores et subdiaconos atque exorcistas. Qui
tribuant : cum hoc nec novorum, nec antiquorum, bus promotiones istæ sufficiant : nec presbyterum
nec etiam ipsis apostolorum dogmatibus consuetudi C. vero, nec diaconum audeant ordinare præter civita
nibusque conveniat, sed in sensu simul a dogmate tis. episcopum (id est præter conscientiam civitatis
dissentiat. Claret enim hoc, quod in his non ratio et episcopi a) cui ipse cum possessione est subjectus. »
humilitas, sed invidia atque superbia dominentur : Cum autem chorepiscopos manus impositionem epi
ita ut despectis cooperatoribus suis, ipsi soli poten scoporum percipere dicat, et quidem sicut episcopi
tes ac sanctificatione pollentes videri appetant : et consecrati sint : cur cum consensu episcoporum,
hoc quod sancti Patres ad concordiam et unionem quibus suljecti sunt, consecrationes sacrorum ordi
singulis dignitatibus conscripserunt, ipsi magis dam num eis facere non licet, et cum chrismate sacro
nationem noxiam, quam discretam dispositionem fideles consignare? Wanum est enim, quemquam con
esse putent. Præcipiunt enim sacri canones quali secrationem episcopalem habere, si ministerium epi
ter unusquisque ordo mensuram suam custodiat, a scopi ei non licet agere. Ad quid ergo invocatur
minimo usque ad maximum, et minor gradus majori Spiritus sanctus ab episcopo ordinatore sanctifica
semper subditus fiat : ita ut diaconi absque episcopo tionem personæ ordinandæ, et tribuat [Forte ut san
vel presbytero baptizare non præsumant, nisi præ ctificationem personæ ordinandæ tribuat], si ipse
dietis fortassis o(liciis longius constitutis necessitas invocator et ordinator, post consecrationem, quam
extrema compellat : et ut gratiam sacræ communio rile peregit, reprehenderit? Nunquid Dominum irri
nis post presbyteros accipiant diaconi, aut episcopo det, cujus domum poscit, cum postea illud domum
eis aut presbytero porrigente : sed nec sedere in me spreverit? Nunquid non et calumnia, qua Domini
dio presbyterorum diaconis liceat, nec etiam coram significationem [Forte sanctificationem] illudit, ad
presbytero sedere audeant, sed jussione presbyteri ipsum auctorem sanctificationis pertingit? Planum
sedeant. Similiter quoque mandant, ut diaconis ho est ergo quod in Spiritu sancto per verbum Dei om
nor exhibeatur ab obsequentibus, id est, subdiaconis nis sanctificatio adinpletur. Et quare non pertime
et Umnibus clericis. scit blasphemare, et derogare Spiritus sancti poten
De presbyteris vero in decretis Gelasii papæ ita tiæ? cum scriptum sit (Luc. xii) : « Qui dixerit ver
scriptum est (Gelas. I, ep. 9, c. 6) : « Nec minus • bum contra filium hominis, remittetur ei : qui
etiam presbyteros ultra suum modum tendere prohi v aulem dixerit contra Spiritum sanctum, non re
bemus, nea episcopali fastigio debita sibimet auda v mittetur ei, neque in hoc sæculo, neque in fu
cter assumere : nec conficiendi chrismatis, nec con w turo. » Unde Petrus apostolus in Actibus aposlo*
a Parenlhesis est Rabani.
A 100 B. RABANI MAURI AR(:IHIEP. M:0CUNT. OPERUM PARS II. f3*0

lorum, eum Cornelium centurionem et eos qui seeim A raret. De quo et ipsa Veritas, discipitiös ad imitatio
erant videret accepisse gratiam Spiritus sancti, Ju nem sui provocans, ait : * Tollite jugum ineum su
dæos contra se altercantes pro eo quod ad gentes v per vos, et discite a me quia mitis sum et humilis
introiret et manducaret cum illis, tali responso refu « corde, et invenietis requiem animabus vestris. Ju
tat, dicens : ¢ Si ergo eamdem gratiam dedit illis • gum enim meum suave est, et onus meum leve
Deus sicut et nobis, qui credidimus in Dominum • (Matth. xi). » IIoc jugum per charitatem fideles
« Jesum Christum : ego quis eram qui possem pro sociat, non per contentionem dissipat : hocque onus
• hibere Dominum ? His auditis tacuerunt, et glori non opprimit se portantem per ponderis gravitudi
• ficaverunt Dominum, dicentes : Ergo et gentibus nem, sed magis sublevat ac sustentat per solatii con
solationem.
• Deus pœnitentiam ad vitam dedit (Act. xi). » Quem
ergo Deus dono spiritus sui honorat, non est rectum : Nihil ergo juvat reprehensores hos et vaniloquos
ut ab hominibus dehonestetur. Nec debet quisquam magistros, quia ad defensionem erroris sui illud de
pro calumnia deputare, quod divina dispositione con Actibus apostolorum sumere nituntur, quia Petrus
stat ordinatum esse : quæ enim sunt, a Deo ordinata et Joannes missi sint ab apostolis de Hierosolymis
sunt. Proinde nec inferioribus episcopis dignitas in Samariam, ut imponerent illis manus, qui a Phi
proprii gradus tollitur, cum metropolitano totius B lippo baptizabantur, quatenus acciperent Spiritum
provinciæ cura delegatur. Nam sine eo in provincia sanctum, quoniam aliter hoc fieri non decebat, quam
episcopum ordi:are, nec generale concilium convo ut apostoli implerent et perficerent ea quæ a mini
care, nec quidquam aliud cæteris episcopis licet in stro eorum bene cœpta fuerant. Non enim Philippus
provincia agere, nisi quæ tum consiat ad singulorum hic unus de duodecim, sed unus de septem diaco
parochias et episcopatus pertinere. Si enim in epi nibus erat, qui ab apostolis paulo ante ordinati sunt,
scoporum ordine clorepiscopos non liceret habere, qui et in catalogo septem levitarum primus post Ste
nullatenus inter trecentos decem et octo Patres, qui phanum annumeratus est. Unde post Stephani necem
in Nicæno concilio adfiierunt, annumerarentur. In statim ad Philippi actus explicandos scriptor histo
quorum catalogo amplius quam duodecim chorepi riæ videtur transire, ita dicens : v Facta est autem
scopi inserti sunt, ubi nullus presbyterorum vel dia* in illa die persecutio magna in ecclesia quæ erat
conorum in numero præfinito Patrum, sed solum • llierosolymis, et omnes dispersi sunt per regiones
modo metropolitani et episcopi, atque chorepiscopi, • Judææ et Samariæ præter apostolos (Act. viii). »
nominatim recensiti inveniuntur. Ad quid enim epi Et post pauca : « Igitur qui dispersi erant, pertrans
scopus cujuslibet civitatis chorepiscopum sibi vult ierunt evangelizantes verbum Dei. Philippus au—
ac decernit ordinare, si ipsam ordinationem suam C tem descendens in civitatem Samariæ, prædicabat
nullam efficaciam arbitratur habere. Dicit enim Ap0 illis Christum. Intendebant autem turbæ his quæ
stolus (Rom. xiv) : « Beatus qui non judicat semet a Philippo dicehantur, unanimiter audientes et vi
a ipsum in eo quod probat. Qui autem discernit, si dentes signa quæ faciebat. Multi enim eorum qui
« manducaverit damnatus est, quia non ex fide. habebant spiritus immundos, clamantes voce ma
« Omne autem quod non est ex fide, peccatum gna, exiliant. Multi autem paralytici et claudi cu
v est. » Hanc quidem sententiam non ad ciborum rati sunt : factum est autem magnum gaudium in
solummodo qualitatem et differentiam discernendam, illa civitate (Ibid.). »
sed ad omnem ambiguitatem et duplicitatem tollen Et non intilium post : * Cum autem, inquit, audis
dam, prolatam esse intelligimus : ut non simus par sent apostoli qui erant IIierosolymis, quia recepit
vuli fluctuantes in omni vento doctrinæ, sed sani et Samaria verbum Dei : miserunt ad eos Petrum et
stabiles in fide et firmi in apostolica doctrina. ' Wir Joannem , qui cum venissent, oraverunt pro ipsis
v enim duplex animo inconstans est in omnibus viis ut acciperent Spiritum sanctum. Nondum enim in
« suis : et, qui hæsitat similis est fluctui maris qui Juemquam illorum venerat : sed baptizati tantum
, a vento movetur et circumfertur (Jac. i). » erant in nomine Domini Jesu. Tunc imponebant
Non ergo æstimet homo ille, quod accipiat aiiquid D * mamus super illos, et accipiebant Spiritum sanctum
a Domino, ait enim ipsa Weritas in Evangelio : « Amen (Ibid.). » Idem etiam Philippus baptizavit eunu
« dico vobis, quidquid orantes petitis, credite quia chum Candacis reginæ Æthiopum, sicut conse
• accipietis, et fiet vobis. 0mnia enim possibilia sunt quenter narrat : et post discessum ejus * pertrans
« credenti (Marc. xi; Marc. ix), » quia fides vera « iens evangelizabat civitatibus cunctis, donec veni
recte credentem salvat : et justus in fide sua vivit, * ret Cæsaream (Act. viii). » De quo Lucas alibi
illa videlicet quæ per dilectionem operatur. Hoc enim mentionem facit, cum transitum Pauli ad Jerusalem
sanctorum Patrum prudentia posteris suis providit, enumerasset, ita dicens : • Alia autem die profecti,
et sacra canonum auctoritas instituit, ut dissensio et * venimus Cæsaream. Et intrantes domum Philippi
schismata in Ecclesia Christi non fierent, sed ma « evangelistæ, qui erat unus ex septem, mansimus
gis unitas el concordia pacis inibi prævaleret. Et • apud eum. Iluic autem erant filiæ quatuor virgines
ideo unicuique ordini juxta mensuram suam oflicium « prophetantes (Act. xxi). » Unde apparet quia iste
delegavit, ut per studium humilitatis et dilectionis Philippus non fuit episcopus, neque chorepiscopus,
pax Christiana et concordia in populo Dei perseve sed tantum diaconus et evangelista. Si enim chor
1200 DE CH0REP!$(.OPIS. 1202

episcopus esset, nequaquam scriptor historiæ hoc A lius, inquit, hominis venit salvare quod perierat
tacuisset. Necdum Apostoli ab invicem discesserant, (}1atth. xviii). » Et rursum : « Non enim venit filius
ut in singulis provinciis aut civitatibus episcopos aut « hominis ut judicet mundum, sed ut salvetur mun
chorepiscopos ordinarent, sed in Hierosolymis, tan • dus per ipsum (Joan. iii). » At contra si despecti
tum manentes prædicabant verbum Dei, donec, Spi cæteris fratribus ac conservis nostris, in sublime
ritus sancti dispositione agente, ad prædicandum volumus extolli, ac soli potentes et gloriosi cupimus
gentibus per orbem directi sunt. ab hominibus videri : sine dubio illius imitamnr ja
Sicque omnis ordo ecclesiasticus in singulis locis clantiam, qui despectis cæteris sanctis, angelorum
juxta eorum dispositionem distributus, hactenus in turmis ad simulitudinem Dei non per humilitatem
ecclesia catholica servatur : et sicut una fides, unum sed per jactantiam voluit sublimari, cum dixit :
baptisma, una religio, a Christianis in toto orbe te * Ascendam in coelum, super altitudinem nubium,
netur: ita unius ejusdemque Spiritus sancti distribu « ponam thronum meum ad aquilonem, et ero simi
tione pax et concordia in electis Dei ubique firmiter • lis Altissimo (Isa. xiv). » Unde merito de sublimi
corroboratur, omnisque discordia procul pellitur. tate angelica projeclus in inferni tartarum draco per
Quoniam, juxta Apostolum (Rom. viii), t quicumque fidus, traxit secum tertiam partem siderum : ubi et
• spiritu Dei aguntur, hi filii sunt Dei : qui autem B nos, si ejus sequimur vecordiam, propter mentis
« spiritum Christi non habet, hic non est ejus. » nostræ superbiam a sanclorum societate expulsi,
Proinde idem doctor gentium nos admonet dicens pœnas gehennæ cum illo luemus æternas. *
(Ephes. iv) : • Obsecro itaque vos ego vinctus in Do Quomodo autem tam praelatis quam subditis agen
• mino, ut digne ambuletis vocatione qua vocati dum sit, Ecclesiæ pastor Petrus in Epistola sua ad
« estis, cum omni humilitate et mansuetudine, cum monet dicens : ¢ Seniores ergo qui in vobis sunt ob
« patientia, supportantes invicem in charitate, solli seero, consenior et testis Christi passionum, qui et
« citi servare unitatem Spiritus in vinculo pacis. ejus quæ in futuro revelanda est, gloriæ communi
« Unum corpus et unus spiritus, sicut vocati estis in cator : pascite qui in vobis est gregem Dei, provi
« una spe vocationis vestræ. » dentes non coacte, sed spontanee, secundum
Convenit enim quibusque fidelibus et membris Deum; neque turpis lucri gratia, sed voluntarie;
corporis Christi ut honore se invicem præveniant, se neque ut dominantes in eleris , sed forma facti
sufferant : ne contra Apostolum , efficiantur inanis gregis ex animo : et cum apparuerit princeps pa
gloriæ cupidi, invicem provocantes, invicem invideli storum , percipietis immarcescibilem gloriæ coro
« tes (Gal. v); » sed magis unanimes omnes sint ~
nam. Similiter adolescentes stibditi estote seuiori
in oratione, v compatientes, fraternitatis amatores, C . bus, omnes autem invicem humilitatem insinuate :
« misericordes, humiles (I Pet. iii); » nihil agant * quia Deus superbis resistit, humilibus autem dat
per contentionem, quia non est dissensionis Deus « gratiam (I Petr. v). » Quapropter necessari;im
sed pacis. mihi videtur ut omnes humiiiem;is nos sub potenti
Hæc enim tantummodo nobis credendi regula ex manu Dei, quatenus ipse nos exaltet in tempore visi
præcepto Dominico conceditur, ut contendamus per taiionis : et quisquis in majori dignitate ex electione
angustam portam intrare, et arctam viam intendere Divina se positum agnoscit, commilitones suos ac
quæ ducit ad vitam; non latam et spatiosam , quæ nuinistros omni honore dignos arbitretur, et ex mu
ducit ad mortem. Si enim bonæ devotionis et man tua dilectione locum eis præbeat perficiendi ac bene
suetudinis indicia per humilitatis atque obedientiæ operandi : quia venient dies, quando non honoris
præbemus oflicia : veri imitatores Dei effecti, Christi dignitates, sed bonorum operum requirentur actio
Domini sequemur exempla, qui, cuia adhuc peccat0 nes. Filius enim Dei venturus est in gloria Patris sui
res essemus, pro impiis servis « mortuus est, justus cum angelis suis: et tunc reddet unicuique secundum
« pro injustis : ut nos offerret Deo, mortificatus opera ejus. , Omnes enim stabimus ante tribunal
« quidem carne, vivificatus autem spiritu (I Pet. « Christi, ut referat unusquisque propria corporis,
« iii). » « Qui destruxit quidem mortem, illuminavit D • prout gessit, sive bonum, sive malum (Rom. xiv,
« autem vitam et incorruptionem per Evangelium II Cor. v). » Qui autem inferioris gradus est, noii
(II Tim. i). » Excelsus inter angelos, humilis inter majora et quæ ad se non pertinent per elationem
homines, ministrare voluit, non ministrari. Unde in appetens, tentet : sed contentus sit officio, quod sibi
cœna mystica discipulorum pedes lavit, et linteo quo Divina ordinatio voluit conferre : et ita rite cre
erat præcinctus tersit, cum publicanis et peccatori dendo, ac recte docendo, beneque operando, quoti
f,us manducavit, peccatricem mulierem ad se acce die in Deum proficiat, ut ministerii sui bonum præ
dere permisit, et lavare lacrymis ac tergere capillis mium consequatur. Qui enim bene ministraverit,
pedes suos consensit, nihil veritus Pharisæorum su gradum sibi bonum allquirit. Unde ipsa Weritas ait :
perstitiosam reprehensionem, propter quod injustis « Qui mihi ministrat, me sequatur : et ubi sum ego,
querimoniis eorum ita respondit dicens : « Dimissa s illic et minister meus erit. Si quis mihi nuinistra
a sunt ei peccata multa, quoniam dilexit multum verit, honorificabit eum Pater meus (Joan. xii). »
« Luc. vi). » Et item : « Non veni, inquit, vocare Et alil)i : « Volo, » inquit, Pater, ut ubi sum ego, ibi
« sit et minister meus. »
« justos, sed peccatores (Marc. ii). » Et alibi : • Fi
.
 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS II.
A2}5
(;randis honor est, Christi ministrum esse : unde A « vobis (Matth. vi). » « Qui non renuntiaverit om
et grande præmium bene ministrantes sequitur, ita • nibus quæ possidet, non potest esse meus discipu
ut cum Christo et sanctis angeiis ejus in cœlesti • lus (Luc. xiv). » « Qui vult venire post me, abne.
l)eatitudine sine fine lætentur : atque ideo non con
venit servis Christi contendere de sublimitate hono
ris, sed magis certare de utilitate sanæ prædicatio
nis, et assiduitate bonæ operationis, ut populus Chri
sti audiat ex ore eorum verbum rectæ fidei, et videat
in actibus eorum bonum exemplum per humilitatis
indicium, quia juxta veritatis sententiam : « Omnis
, qui se exaltaverit, humiliabitur: et qui se humi
« liaverit, exallabiuur (Matth. xxui). ■ Qui enim gra
dum honoris in Ecclesia Christi acceperunt, quo
modo vivere debeant et quid agere, audiant ipsum
I)ominum ostendentem atque præcipientem : * Sint,
• inquit, lumbi vestri præcincti, et lucernæ ardentes
• in manibus: et vos similes hominibus exspectanti
• bus dominum suum, quanlo reverlatur a nuptiis,
• ut cum venerit et pulsaverit, confestim aperiant ei
• (Luc. xii). » Et quale eos præmium taliter fa
cientes in futuro sequatur, mox subjungit, dicens :
* Beati illi servi, quos, cum venerit Dominus inve
• nerit vigilantes. Amen dico vobis, quod praecin
get se, et faciet illos discumbere, et transiens mi
rjstrabit illis (Ibid.). » Et paulo post : « Quis pu
tas est, inquit, fidelis dispensator, et prudens,
quem constituit dominus super familiam suam, ut
det illis in tempore tritici mensuram? Beatus ille
servus, quem, cum venerit Dominus ejus, invexe
rit ita facientem. Were dico vobis, quia super om
w nia quæ possidet, constituet illum (lbid.). » Non
enim pigris et hebetibus doctoribus, et de primatu
hujus mundi atque divitiis certantibus, tale præmium
promittitur : sed bene laborantibus, et digne Deo ser
vientibus.
Non est enim æquum , ut collatio sacri ordinis,
servis Christi fiat causa elationis et terrenæ volupta
tis : quia nec in ipsius magistri nec in discipulorum
ejus dictis sive exemplis aliquid hujusmodi reperiunt.
Quomodo autem de Christi moribus nos instruat apo
stolus Paulus, audiamus : « Hoc autem, inquit, sem
tile in vobis quod et in Christo Jesu, qui cum in
forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse
se æqualem Deo, sed semetipsum exinanivit, for
: mam servi accipiens, in similitudinem hominum D
factus, et habitu inventus ut homo. Humiliavit se
metipsum factus obediens usque ad mortem, mor
tem autem crucis : propter quod et Deus illum
inani jactantia terrenæ potestatis, et conflictus ne
exaltavit, et donavit illi nomen, quod est super
omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu flecta
tur, cœlestium, terrestrium, et infernorum : et
omnis lingua confiteatur, quia Dominus Jesus Chri
tus in gloria est Dei Patris (Philip. 11). » Hinc ergo
discipulis suis præcepit, dicens : « Nolite solliciti
v esse, dicentes, Quid manducabimus? aut quid bi
v bemus? aut quo operiemur ? hæc enim omnia gen
• tes inquirunt. Scit enim pater vester, quia his om
c nibus indigetis. Quærite autem primum regnum
• I)ei, et justitiam ejus : et haec omnia adjicientur
420M
• get semetipsum, et tollat crucem suam, et sequa
• tur me. Qui enim voluerit animam suam salvam
• facere, perdet eam. Qui autem perdiderit animam
• suam propter me, inveniet eam. Quid enim prodest
« homini, si mundum universum lucretur : animæ
ι vero suæ detrimentum patiatur? etc. » (Matth. xvi.)
Hinc et Petrus, exhortans fideles in Epistola sua, ait :
* Succincti lumbos mentis vestræ, sobrii perfecte
sperate in eam quæ offertur vobis gratiam, in re
velationem Jesu Christi, quasi filii obedientiæ, non
configurati prioribus ignorantiæ vestrae desideriis,
sed secundum eum qui vocavit vos, sanetum; et
ipsi sancti in omni conversatione estote, quoniam
scriptum est : Sancti eritis, quoniam ego sanctus
sum (I Petr. 1). » De quo et Joannes ait : • Nolite
diligere mundum, neque ea quæ in mundo suut. Si
quis diligit mundum, non est charitas Patris in eo,
quoniäm omne quod in mundo est, concupiscentia
carnis et concupiscentia oculorum est, et superbia
vitæ, quæ non est ex Patre, sed ex mundo est; et
mundus transit, et concupiscentia ejus. Qui autem
facit voluntatem Dei, manet in æternum (1 Joan.
ii). » Hinc et Paulus ait : • Non ergo regnet pec
catuiu in vestro mortali corpore ad obediendum
desideriis ejus : sed neque exhibeatis membra ve
stra arma iniquitatis peccato : sed exhibete vos
Deo, tanquam ex mortuis viventes, arma justitiæ
Deo (Rom. v, xui). » Et iterum : « Carnis, inquit,
• curam ne feceritis in desideriis (I?om. xin). » Et
rursum : • Non ergo amplius invicem judicemps:
• sed hoc judicate magis, ne ponatis offendiculum
• fratri, vel scandalum (Rom. xiv). » Et iterum :
a De!)emus autem nos firmiores, imbecillitates infir
* inorum sustinere, et non nobis placere : unusquis
• que proximo suo placeat in bonum ad ædificatio
nem (Rom. xv). »
Si autem secundum hujusmodi doctrinam confor
memus nos exemplis obedientiae, humilitatis et mam
sue:udinis Christi, considerantes singuli non quod
nobis, sed quod aliis utile est, nec cupiditalibus hu
jus mundi, atque illecebris operam demus : nulla
erit inter nos contentio de sul)limitate honoris, et
quam de quæstu nefando praesentis sæculi : sed erit
firma pax et concordia ihter nos, exercebiturque
unanimiter cultus pietatis : et religio sancta, et im
maculata coram Deo (exspectantes supernam gloriam
in revelatione Domini nostri Jesu Christi) et Salvatore
nostro, sine reprehensione custodietur : et ita omnia
membra corporis Christi erunt in pace, quem cum
non videmus, diligimus; in quem nunc quoque non
videntes credimus, et exultando speramus, quod in
adventu ejus percipiamus finem fidei nostræ, salu
tem animarum nostrarum.
Igitur quia ordo præteritæ narrationis vestræ, et
responsionis narvitatis nostræ, hoc exigebat, ut cou
 ORDO RERUM QUÆ IN IIOC TOMO CONTINENTUR H206
A205
tra tam ineptum conflictum sacerdotum, atque scan- A petentes ut, si dignum ducatis hæc legere, ea quæ
recte ibi posita sint, vestra auctoritate confirmetis :
dalum plebis, aliqua de scripturis sacris, atque or
si qua autem reprehensione ibi digna videantur,
uhodoxorum patrum sententiis excerperemus, quæ
ignorantem vestra prudentia instruatis, quatenus per
ostenderent ac declarando manifestarent, quia ser omnia labor noster non inanis fiat, et studium do
vos Christi non oportet litigare, scd imansuetos esse
ctrinæ vestræ multiplici mercede ab omnium bono
ad omnes, docibiles et patientes : fecimus quod agen
rum dalore remuneretur.
dum esse censuimus, et in brevi libello hæc compre
hendentes, sanctitati vestræ dirigere curavimus :
-

(O;3 )0 ;3) ERUM I

QUÆ IN HOC TOMO CONTINENTUR
Homilia XXXVII. — In natali sanctorum confesso
BEATI RABANI MAURI 70
OPERUM OMNIUM PARS SECUNDA.—Scri
rum.
Homilia XXXVIII. — In natali virginum. #i
Homilia XXXI X.— In dedicationé templi. 73
pta ab ipso edita post relictam abbatialem .
Homilia,XL — In anniversaria festivitàle dcdicationis
curum. templi . 74
Homilia XLI. — In Dominicis diebus. 76
[HOMILIÆ. Homilia XLII. — Contra eos qui in lunæ defectu clamo
1. ribus se fatigabant. 78
hoMJLIÆ DE festis PraecipUis, item de virtutibus. H9milia XLlII. — Contra paganicos errores, quos ali
qui de rudibus Christiauis seqüiintur. 80
Homilia XLlV. — De bonorum Christianorum et e con
Praefatio ad Haistulfum
e
archiepiscopum.
Homilia prima.—Anl natalem l)omiini Jesu Christi. 10 trario de malorum moribus. 82
Homilia II.— Item aute natalem Domini. 12 Homilia XLV. — De fide, spe et charitate. 83
Homilia J!l. — De jejunio decimi inensis. 13 Homilia XLVI. — De charitate. 85
Homilia IV — D. iiataii Domiui Jesu Christi. 14 Homilia XLVII. — De castitate et munditia. 87
Hoimilia V — Item in natali Domini. 16 homilia XLVIll.— De studio sapieutiæ et melitatione
Homulia W I — In octavis Domini. IT æ legis,
divin
Homil 88
ia XLIX. — De jejuniis, vigiliis atque orationi
Homilia VII. — In Epiphania Domini. 18 90
lIomilia VIIl. —In Hypapauti sive oblatione Domini in us.
Homilia L. — De continentia. 92
templ o. ia IX.—In Dominica i Quadragesimae. De jejuni1 o
Homil • Homilia !.!. — De misericordia et indulgentia. 93
Domini et ratione Quadragesimalis jejuuii et castitate Homilia LII. — De pace et unitate. 95
atque continentia cum propriis uxoribus. 20
ia
Homil LIII. — De benign itate, human itate et elee
onmilia X. — In Dominica 11 Quadragesimæ. De poeni mosyna.
tentia in corde facienda et eleemosyna rum largitate. 22 Homilia LIV. — De timore Dei et vera humilitate. 97
99
Homilia Xl. — In Dominica mi Quadragesimæ. De assi Homilia LV. — De confessione ac poenitentia atque
duitate oratiouis et quod ad Ecclesiam conveniendum, et compunctione cordis. {
quod non licet cuiquam venatum vel aleas in sanctis die Homilia LVI. — De non tardando converti a peccatis ai
bus exercere. 2£ Deum. 10 ,
Homilia XII. — In Dominica iv Quadragesimæ. De mi Homilia LWII. — De contemptu mundi et de praem io
sericordia et remissione debitorum in illis qui coutra nos futuro. ia 1:6
Homil LVIII. — De juste judicando et falsis testib us
delin quunt facien—da. 25
Homilia XIII. ln Dominica v Quadragesimæ. De fidei non recipiendis. 108
catholicæ veritate et bonorum operum concordia. 27 d Houilia LIX. — De superbia et vana gloria cave n
2. 110
Homilia XIV. — In die Palmarum. 29
d Homilia LX. - De iracundia et homicidio caven
Homilia XV. — In Co-na Domini. 50
Hoihilia XVI. — In sabbato sancto Paschæ 35 0. 1 12
Hofmilia XVil. — In die Dominica Paschæ. 54 Homilia LXI. — Contra invidiam et odium. 1 14
Homilia XVIII. — In octavis Paschæ, sive in cæteris Homilia LXH. — Contra fraudem et avaritiam. 118
Dominicis diebus post Pascha. -
How ilia LXIII. — Contra comessationem et el)rietatem,
homilia XIX. — In litaniis. 57 et scurrulitatem. 120
Homilia XX. — Item in litaniis. De oratione Domi Homilia LXiV. — De studio bono et discretione semper
habenda.
mica.
Homilia XXI. — In ascensione Domini.
39
42 Homilia LXV. — In Dominicis diebus quando 122
vo
Homilia XXII. — ln die Pentecostes. 43 lueris. 124
Hoinilia XXIII. — De jejunio quarti mensis. 45 Homilia LXVI. — Item unde supra. 125
Hoiuilia XXIV. — In natali sancti Bonifacii mari; Homilia I.XVII. — Item unde supra. 127
7 Hoimilia LXVIII. — In vigiliis defuncto um. 428
ris.
Hoimilia XXV. — In natali sancti Albani martyris. 49 Homilia LXIX.— De celebritate defunctorum atque
Ilomilia XXVI. — In nauali sancti Joannis Baptistæ. 50 resurrectione mortuorum. 130
ia
}lomil XXVII. — In natali sanct orum apostolorum Homilia LXX. — Reversio sanctæ atque gloriosi simú
Petri et Pauli. 52
crucis Domiui uostri Jesu Christi. 151
Homilia XXVIII. — In natali sanctæ Mariæ. 54
Il.
Homilia XXIX. -- In Assumptione sanctæ Mariæ vir
H0MIL1AE IN EVANGELIA ET EpiSTOLAS
ßit;is.
Homilia XXX. — De jejnnio mensis septimi. 56
Præfatio ad Lolharium Augustum.
Hoinilia XXXI.— ln festivitate sancti Michaelis arcing; Hoiuilia prima. — In vigilia Paschæ sabbato sancto. 155
l. 8 Homilia II. — Item in sábbato sancto. 157
Homil ia XXX[I. — In revelatione sancti Michaelis. 60 Homilia Ill. — In die sanet,e Paschæ.
liomilia XXXIII. — Iu natali sancti Martini confessoris Homilia IV. — Item in die sanctæ Paschæ. 13
alque poniiii cis. Homilia. V. — Feria ii. 14
Homilia XXXIV. — In natali sancti Andreæ apostoli. 63
65 Hoimilia VI. — Jteim feria ii. 14
Homilia XXXV. — In natali apostolorum. 6(3 Homilia VII. — Feria iii. 14
}]oiuilia XXXVI — In natali martyrum. 6S
42i)7 ORI)O RERUM 1208
Homilia V!II. — Item foria iii. - I {7 Homilia XCI. — In eodem festo. 3, 49
Homilia IX. — Feria iv. 151 Homilia XCII. — In eodem festn. 522
Homilia X. —— Item feria iv. 155 Homilia XCIII. — In eodem festo. 535
Homilia XI. — Feria v. 1:;7 Homilia XCIV. — Hebdoinada iv post Petile osten. 524
Homilia XII. — Iteru feria v. 160 Homilia \CV. -— Item ut supra. 525
Homilia XIII. — Feria vi. 165 Homilia XCVI. — Feria iv. 5,27
Homilia XIV. — Item feria vi. 165 Homilia XCVII. — lteum feria iv. 528
Homilia XV. — Sabbato in octava Paschæ. 167 Homilia \CVIII. — Feria vi. 550
Horuilia XVI. — In eodem festo. 17 1 Hoinilia XCIX. — l)ominica v post Peutecosten. 555
Homilia XVII. —- Doininica octava Paschæ. 175 Hoiuilia C. — In eodem festo. 55 &
Homilia XVIII. — In eodem festo. 176 Homilia (I. — In vigilia sancti Joanuis Baptistæ 555
Homilia XIX. — Feria *v. 180 Homilia (II. — ln eodem festo. 557
Homilia XX. — Item feria iv. 182 Holmilia {.lII. — in nativitate sancti Joanuis Baptistae.
Homilia XXI. — Feria vi. 184 550
Homilia XXII. — Dominica i post octavam Paschæ. 186 Homilia CIV. — In eodem festo. 5:2
Hoimilia XXIII. — In eodem feslo. 187 Hoimilia CV. — Dominica vi post Pentecostem. 345
Homilia XXIV. — Feria iv. 188 Hoimilia (.VI. — In eodem feslo. 5i 4
Homilia XXV. — Item feria iv. 189 Homilia CVII. — In vigilia sancti Petri apostoli. 547
Homilia XXVI. — Feria vi. 192 Homilia CVIII. — In eo lem festo. 538
Homilia XXVII. — Doininica ii post octavam ras 19;, Homilia CIX. — In natali sancti Petri. I, $0
Homilia CX. — In eodem festo. 55!
Homilia XXVIII. — In eodem festo. 196 Homilia CXI. — In natali sancti Pauli. T5 ,
Homilia XXIX. — In nalivitate SS. Apostolorum Phi Homilia CXIl. — Iu eodem festo. 5:;*)
mi, et Jacobi. 18 Homilia CXIII. — Hebdomada vix post I'entecosten. 5 7
omilia XXX. — In eodem festo. 198 Homilia (XIV. — In eodem festo. 5`,8
Homilia XXXI. — Feria 1 v. 20 1 — Homilia CXV. — In octava apostoloru r. 5*51
Homilia XXXII. — Item feria iv. 205 Homilia t'XVI. — In eodem festo. 3,62
hlomilia XXXIII. — Feria v i. 205 Homilia CXVII. — Peria iv. 5, 17
Homiiia XXXIV. — Dominica iii post octava.u Paschæ, Homilia C\ VIII. — Item feria iv. 57*)
207 Homilia CXiX. — Feria vi. 57 I
Homilia XXXV. — In eodem festo. 209 Homilia (XX. — Hebdomada viii post Penteeostem. 574
fioimilia XXXVI. — III iiivei;tione sanctæ crucis. 215 Homilia CXXf. — Item ut supra. 576
Homilia XXXV!I. — Feria iv. 21 £ Hi,milia (.\ \'I. — Foria iv. 579
Homilia XXXVIII. — Item feria iv. 215 Hoii;i!ia (.\\III. — liem feria iv. - 5~0
Hoinilia XXXIX — Feria vi. 218 Homilia (XXIV. — Feria vi. 5s5
Hotmilia XI.. — Dominica iv post octavam Paschæ. 219 Homilia CXXV.— Helydomada ix post 1'entecostem. 584
“utilitia \{.l. — In et, dedii {ésto. 222 Hoimilia C \X\ I. — Iteim ul supra. 585
Homilia XI.II.— In I.itania majare. 225 Homilia (XXVII. — Feria iv. 3,S7
Homilia XLIII. — In eodem festo. 224 Homilia (XXVIII. — lt • m fei ia iv 590
Homilla XI.IV. — In vigilia Ascensionis i)omini. 216 Homilia CXXIV. — Feria vi. 592
Horuilia XI.V. — In eodem festo. 228 Homilia CXXX. — Hebdomada x post Pentecosten. 504
homilia \ I.V I. — In die Ascensionis Domini. 251 Homilia CXX\I. — Item ut supra. 5'j5
Homilia XI.VII. — In eodem festo. 253 Homilia (.XXViI. — Feria iv. 7,9 ;
Homiiia XLVIII. — Doininica post Ascensionem Do Homilia CXXXi II — Item fe ia iv £{}(}
mini. 256 Homilia CXXXiV. — Feria vi. £ t) 2
Homilia XLIX. — ln eodem festo. 257 IHomilia CXXXV. — Douiiuica xn post Pentecostea. £t››
Homilia L. — Feria iw. 259 Homilia CXXXVI. — In eodem festo. {{}6
Homiiia Ll. — In eodem festo. 242 Homilia (XX XVII. — Feria iv. -40:}
Homilia I. II. — Feria vi. 245 Homilia CXXXVIiI. — Item, feria 1v. 412
Hoinilia LIII. — In sabbato vigi iae Pe.tecostes. 247 Homilia CXXXIX. — Feria vi 4i %
Homilia LIV. — In eodem festo. 249 Homilia CXL. — Hebdomada xui post Pentecosteu. 41 i
Homilia LV. — In vigilia Pentecostes. 252 Homilia CXLI. — Item ut supra. § 1 t;
Homilia l.VI. — In eodem feslo. 253 Homilia CXI.II. — Feria iv. 4 1 »;
Homilia LVII. — Domiuica in i'entecoste, 255 Homilia CXLllI. — Item feria iv. 3:22
Ho nilia I.VI!I. — In eodem festo. 256 Homilia (.XI.IV. — Feria vi. 4 24
Homilia l.lX. — Feria ii post Pentecostcn. 200 Homilia CXLV. — In vigilia sancti Laurentii. £ 27
Hi milia LX. — Item feria 11. 261 Homilia CXLVI. — Iu eodem fcsto. 4 20
Homilia I.XI. — Feria 1:1 ad sanctam Anastasiam. 2t52 Homilia CXI, VII. — In natali sancti }.aurentii. 35 1
Homilia LXII. — ltem feria iii. 265 Homilia CXLV i II. — In eodem festo. 452
Homilia LXIII. — Feria iv. , 266 Homilia CXLIX. — In Assumptioue sanctæ Mariæ. ίπ5
Homilia LIV. — Item feria iv. 2{j8 Homilia CI.. — In eodem festo. 455
Homilia LXV. — Feria v. 270 Homilia CLI. — Hebdoinad , xiii post Pentecosten. 456
Homilia LX\. I. — Item feria v. 271 Homilia CLII. — Item ut supra. 45*;
Homilia LXVII. — Feria vi. 75 Homilia Cl.III. — Feria iv. {59
Homilia LXVIII. — luem feria vi. 274 Homilia CLIV. — Item feria iw. 4it
Homilia LXIX. — Sabbato. 277 Homilia CLV. — Feria vi. 3 ,2
Homilia LXX. — II em sabbato. 278 Homilia CLVI. — ln natali sancti Bartholomæi apro
IIomilia LXXI. — Domiuica octava Penlecostes. 279 sloli. 4 , 3,
Homilia LXXII. — In eodem fesL0.
Homilia I.XXIII. — Feria iv.
282
286
Homilia CLVII. — In passione sancti Joanuis Paris;
+
Homilia J.XXIV. — ltem feria iv.
Hoiuilia LXXV. — Feria v.
288
290
Homilia CI.VIII. — Hebdomada xiv post Pentes;
& 36
l}oimilia I.XX\ I. — Doniiuica ii post Pentecostem. 292 Homilia CLIX. — Item ut supra. 4i8
h{oumilia LXXVII. — ln eodem teslo. 294 Homilia CI.X. — Feria iv. 4*, 1
Homilia LXXVIIl. — Feria iv. 2$}8 Homilia CLXI. — Item feria iv. 45`§
Homilia LXXIX. — Item feria iw. 299 Homilia CLXII. — Feria vi. 456
Homilia LXXX. — Feria vi. 3()1 Homilia CLXIII. — Iniuium sancti Evangelii secundurn
Homilia LXXXI. — Dominica iii post Pentecosten. 505 Matlhæum. 45S
Homilia LXXXIH. —- In eodem feslo. 505
Homilia LXXXIII. — Feria iv. 507 POENITENTIALE.
Homilia LXXX!V. — Item feria iv. 509
Homilia LXXXV. — Feria iv. 31 [ Incipit Pœnitentiale. - 471
Homilia LXXXV I. — Feria vi. 312 CAptjt pnixit: M. — De homicidiis spon'e commissis. 471
homilia I.XXXVII. — ltem feria vi. 515 Cap. 11. — Item de liomicidiis et falsis testibus. 471
ìlomilia LXXX\ III. — SaJbato in duodecim lectio CAP. III. — De his qui servos suos extra judicem ue
nibus. - canl; et de doinina quæ per zelum ancillam occidit. 4T l
Homilia LXXXIX. — In eodem festo. 516 CAv. IV. — De hoiuicifiis non sponte commissis; et d£
Homilia XC. — In eodem f sto 318 luis qui qucm!ibet oceiJubt jussu priucipis. 47 1
A 209 QUÆ IN HOC T0¥10 C0NTINENTUR. 42t0
CAp. W. — De administratoribus et his qui preces cri CAP. IX. — De sex viris missis ad vastationem populi
minales dictant. 475 de viro lineis induto, curn atramentario. (j2
Cap. VI. — l)e populi necessario comimisso. 475 CAP. X — De viro qui accepit carbones de medio rola
Cap. VII. — De parricidio. 475 rum : et cherubiin et repetitio visiouis et rotarum. 653
CAP. VIII. — Dè his quæ partus suos ex fornicatione LIBER SEXTUS. 655
perimunt. - 47£ SEQUiTUR CAp. X. * 655
(`Ap. IX. — De his qui abortum faciunt. 474
Cap. X. — De his qui post sacrum ordinem capitalia cri CAP. XI.— De viginti quinque viris; de captivitate ; qui
mina committunt et eorum pœuitentia seu excommuniga; ipsi erant carnes et Israel lebes; de dispersioue populi,
etc. 640
ti0ne. 474
('ap. XI. — De presbyteris qui uxores acceperunt CAP. XII. — Exemplo probat prophetæ angustiam obsi
vel fornicati sunt. 480 dionis Jerusalem et ejus instantiam. 645
CAp, XII. — De his qui pœnitentiam violantes, rursum CAP. XIII. — Serimo l)omini contra falsis propl:etas
prævaricantur. 481 decipientes populuiu Dei, et contra feminas falsa prophe
tantes. 650
(^Ap. XIII.— Quod poenitentibus in Cœna Domini sit re
mittendum. 482 Cap. XIV. — Propter hominum immunditias non praedi
CAp. XIV. — Quod nulli ultima pœnileulia sit dene cat eis, nec a proplietis nec a plagis liberanlur. 658
ganda. - 483 LIBER SEPTIMUS. 665
CAp. XV. — Ut qui pro illicitis veniam petit, etiam a CAp. XV. — Sermo Domini contra Jerusalem vitem in
mullis licitis se absuinèat, uec tempore pœnitudiuis lucra fructuosam. 665
negotiationis exerceat. 485
Cap. XVI. — Ne quis post pœnitentiam redeat ad mili CAP. XVI. — Catalogus immundiliarum et iniquitatum
tiaim. - - 484 Jerusalem, et correptio qua revocatur ad salutetii : jusli
Cap. XVII. — Quod quibusdam pœnitentibus pristina ficat Dominus Sodoinuim et Samariam comparatione Je
rusalem. 665
concedantur conjugia. 484
Cap. XVIII. — De perjurio. 484 LIBER 0CTAVUS. 693
CAP. XIX. — De episcopis sive presbyteris qui per pre
tium gradum et ecclesiani acquisieruut. 485 CAP. XVII. — Joachim in Babylone captivo, Sedechias
CAP. XX. — De incestis conjunclionibus, et de e0 qui et Jerusalem dantur in manibus Nabuchodonosor : et poni
tìliolaum suam vel matrem duxerit uxorem. 485 tum prophetia de Christo. 693
CAP. XXI. — De his qui aduiterium comimittunt. 487 CAP. XVIII. — De uva acerba, quia non pater pro filio,
CAP. XXII. — De his qui na guantur. 488
nec filius pro patre tenetur in peccatis, sed unu$quisque;
(^AP. XXI. I. — De virginibus Deo sacratis, sive sæcula onus suum portabit, et ubi invenietur, ibi judicaljitur et
ribus, si moechaverint. - 489 revocanlur peccatores ad pœnitentiam. 701
CAP. XIX.—De Joachim et Jechonia et filio Joachim ca
Cap. XXIV. — De his qui se sacris virginibus sociant;
et de virginibus non velatis si moechaverint. 489 pliyis; de reliquiis Judæ, quod non habuerunt regem. 7 14
CAP. XXV. — De luis quæ inter se fornicantur et de his CAP. XX. — Dominus non respondet interrogantibus pro
quæ semen virorum suorum pro libidine cibo vel potui pter peccata et exprobrat eis scelera et blaspheiuias : et
iuisceut. 490 de reprobatione legis et sacriliciorum; de reditu captivo
tum in 1erram suam. 714.
CAP. XXVI.— De his qui se gentilibus vel Judæis junxe
tuut. 490 LIBER NONUS. 721
Cap. XXVII. — De his qui cum Judæis vescuntur. 490 Præfatio. 727
CAP. XXVlII. — De his qui uxorem simul et concubi SEQUITUR CAP. XX. 727
nam ha!)ent. 490 CAP. XXI.— Sermo Domini contra Jerusalem de miseria
CAP. XXIX. — De conjugatis qui nubere non P*; gladii duplicati aut tripli aii. Sermo Domini contra filios
Ammon pro gladio evaginato. 728
CAp. XXX. — De his qui menstruum sanguinem aliis in CAP. XXII. — Sermo 1)ei contra Jerusalem pro`effusione
cibo vel potu dant ; et de his qui magicam artem divina sanguinis et cæteris malis: de populo conflaiido sicuu ma .
tione et augurio observant. 491 tallum ubi sit qui interponat spem, de leoue rugiente, eic
Cap. XXXI.— De sortilegis et auguribus. 491 7
CAP. XXXII. — I)e his qui fornicantur rationibu;;,
492
CAP. XXIII. — Sermo Domini contra 0olam et Uolibam
Cap. XXXIII. — De Eucharistia. 492
sorores meretrices, de immunditiis ipsarum; de ullione
Dei in illas pro idolis. 7 §1
CAP. XXXIV. — De restitutione Ebonis episcopi. 494 €AP. XXIV. — Per ollam liquefactam probatur incen
COMMENTARIA IN EZECHIELEM. dium Jerusalem: prædicat quoque populufi; inlerficiendum
et captivaudum per Nabuchododosor. 749
Epistola I.otharii Augusti ad Rabanum. 494 LIBER DECIMUS. 757
Præfatio ad prædictum principem rescripta. 495
CAP. XXV. — Sermo Domini contra filios Ammon, et
lucipiunt Commentaria in Ezechielem. 497
Moab, et Seir, et contra Palæstinos, qui gavisi sumt de
CAPUT PniMUM.- Visio quatuor animalium : visio rota ruina Jerusalem, et afflixerunt filias Judæ. 758
rum; visio throni Dei et imaginis Dei super tbronum. 497 CAP. XXVI. —- Tyrus quia exsultavit super contritiones
LIBER SECUNDUS. 525 Jerusalem, prædicalur destruenda per Nabuchodonosor.
764
SEQUiTUa CAp. PaiMUM. 52:5
CAP. II.— Mitlitur propheta ad revocandum populum CAP. XXVII. — De fletu et ruina Tyri, quæ comparatur
ab erroribus suis, - 548 navi. Terrarum negotiatioues describuntur. 770
LIBER TERTIUS. 549 LIBER UNDECIMUS. 783
SEQUITUR CAp. II. 549 CAP. XXVIII. — Verbum Domini contra principem Tyri
CAP. III. — Cibatur propheta volumine, mittitur ad filios et de superbia ejus. Sermo Domini contra Sidonem et pro
transtuigrationis. Vidit gloriam Dei in campo, etc. 561 missio Domini de congregandis filiis Israel. 785
CAP. XXIX. — Sermo Domini contra Pharaonem et Ægy
LIBER QUARTUS. 579 ptum, ubi prædicitur solitudo Ægypti et ejus post aniios
SeQ itura Cap. III. 579 quadraginta restitutio promitlitur §¤ÉÉ; [)ro
CAP. IV. — Lateris explicatio; de captivitale decem iri mercede laboris contra Tyrum. 795
buuin et de angustia famis. 586 CAP. XXX. — Plangitur destructio Ægypti et urbium
CAP. V. — In caesarie et barba diversa judicia popuii cum qua corruerunt proviuciæ ipsi confoederalæ. 804
significanlur; et de malis futuris super Jerusalem. 598 JLIBER DUODECIMUS. 811
UAP. V!. — Propheta ostendit pópulum plagis percús
sum propter peccatum idolulatriæ. 605 CAP. XXXI. — Sermo Domini contra Pharaonem quod
LIBER QUINTUS. 607 tradetur in manus Nabuchodonosor, et de Assyria sub no
miiie arboris eiuem traditæ. 81 1
CAP. VII. — De instanti et longa captivitate et ejusdem CAP. XXXII. — Planctus super Pharaonem qui tradetur
causa; gi populus uou rebellans prójicit divitias longe occidendus Nabuchodouosor, describuntur gigantes per
pr9pter fugâni. 607 mures cum quibus ad infernum descendunt. 819
CAP. V!II. — Visio similitndinis Dei; de effosso parieté, CA p. $$}' — De speculatore, qui buccina cantet ut
de viris thuribulum tenentibus, et ad ortum solis aüoraniiï peccatores redeant ad pœnitentiam, et unusquisque judi
bus, de applicantibus rauuuu aJ mares suas. -
cabitur u;i invenietur : sermo Domiui couura eos qui e
1211 ORDO RERUM QUÆ IN ii0C TO\l0 CONTINENTUR. A 249
multitudine non in sanctitate volnnt hæreditatem possi quod princeps possit dare, et de destructione coquimarum.
dere, et contra eos qui verba prophetiæ verterunt in cam 1040
ticum. 83, CAP. XLVII.— De aquis multis quæ procedunt de tem
Cap. XXXIV. — Sermo Dominl contra pastores negli plo, de gratia baplismi, de divisione terræ quam haeredi
genues et opprimentes gregem et quærentes quæ sua tarie accepit Israel; de porta civiuatis, cujus noinem est
sunt: et proiiiissio de pastore novo, et pluribus benedi domus Judæ. 1051
clionibus. 830 T LIBER VICECIMUS 1059
LIBER DECIMUS TERTIUS 847,
SeqUirum CAp. XLVII. A0*®
CAP. XXXV.— Sermo super montem Seir de conditione CAP. XLVIII.— His describitur divisio terræ, quautum
ejus, pro eo quod a fixit populum Domini. 847 ad intraneos. 1071
CAp. XXXVI. — Quod Dominus vindicabit Israel de ini
micis suis: et restituet, et multiplicabit in terram suam : QUOTA GENERATIONE LICITUM SIT CONNU
et quod afflixit Israel pro peccato idololatriæ. De gratia BI!JM EPISTOLA.
et virtute baptismi, vocatiir populus ad pœniteutiam, et
promittitur integra restitutio et muliiplicatio. 851 DE CONSANGUINEORUM NUPTIIS ET DE AIA
Cap. XXXVII. — De generali resnrreclione, de Christo, G0RUM PRAeSTIGIIS FALSISQUE DIVINATI0
et quod in novissimis diebus recipiet eum Juda et Jeru
salem, et erit unus populus. 859 NIBUS TRACTATUs.
Cap. XXXVIII. — Sermo Domini contra Gog et Magog; TRACTATUS DE ANlMA.
de interitu eorum et peccato popnli. 865
Praefatio ad Lotharium regem.
CAP. XXXIX. — In novissimis diebus insurget Gog et 1109
Magog; et de congregatione avium et bestiarum ad edenda CAPUr Pauwum. — De animiæ proprietate, etymologia ac
cadavera eorum. diffinitione. 1109
873
Cap. II. — Unde originem anima sumat. 11 12
LIBER DECIMUS QUARTUS. 879 CAP. III. — An formam anima habere credatur. 1115
CAP. XL. — De ædificatione civitatis et viro qui stabat in CAP. IV. — Utrum in parvulis miuor, et in foruioribns
porta et mensurahat murum exteriorem cum calamis suis: maior esse credatur. 1115
de locis deputatis ad custodiam templi et altaris, de mensa p. W. — Ubi potissimum animæ sedes sit creat;
atrii et altaris holocaustorum, demensura vestibuli teng,[ II
CAP. VI. — De virtutibus moralibus et primo quid sit
virtus. 1115
LIBER DECIMUS QUINTUS. 909 CAP. VIl. — De prudentia. II 18
SeQuirum CAP. XL. 909 Cap. VIII. — De fortitudine. 1 116
LIBER DECIMUS SEXTUS. 939 CAP. IX. — De justitia. 1117
CAP. X. — De temperantia. 1 t 17
SeQUrrUa CAP. XI:. 959
CAP. XI. — De statui et positione corporis. 1119
I.IBER DECIMUS SEPTIMUS. 969 CAP. XII. — De quinqué sensuum officiis. 1119
CAP. XLI. — Mensuratnr templum et Sanctum sancto MARTYR0L0G1UM.
rum : de cochlea quoque agitur, de ostiis templi et san
ctuarii, et ostiariis sanctuarii. Prologus ad Ratleicum abbatem seleslaudies;,
112
CAP.XLlI. — De gazophylaciis australis et aquilonaris
æditicii, et descriptione eorum ædificatorum : de locis ubi Carmen nuncupatorium ad Grimoldum archicap. il- ;;;
edebant sacerdotes, qui non exeant ad populum, nisi de 122
positis vestinentis ministerii sui, etc. 9 Incipit Rabani Martyrologium. 1 122
Cap. XLIII. — Vidit propbeta claritatem Dei : arguit JANuanics. 1122
Judæos de idolis suis; præcipitur ostendere figuram elTde Fenauarius. 1 150
scriptionem domus; de mensura altaris luolocaustorum, et Mantius. 1 134
de riuu ejus et sacrificiis ejusdem. 7 Aprulis. 1138
CAP. XLlV. — De porta clausa, et me incircumcisi in. MAius. 1 1 32
trent sanctuarium , et de sanctimonia et hæreditale levi JrNius. 1138
tatuim. 1001 Julius. 1 15,
LIBER DECIMUS OCTAVUS. 1003 Acgcsrvs. 1 160
Sepi evben. 11t;5
SeQUitum CAp. XI.IV. 1003 Octobra. 1 ; 71
CAP. XLV. — De loco sanctificato, in quo sunt sancta Novemben. 1 176
sanctorum, el habilalio sanctorum; de justitia ponderis et Decembea. 1 182
mensuræ; de quantitate primitiarum; de duabus primis OPUSCULA DUO.
solemnitatibus primi mensis, quæ nou sunt in lege; de
I.
oblationibus Paschae, Pentecostes et Scenopegiæ. I 1022
LIBER DECIMUS NONUS. 1055 Responsa canonica super quibusdam interrogatiom*brs
SeQUitum CAp. XLV. 1035 Reginbaldi chorepiscopi. 1187
Cap. XI.VI. — De sacrificiis sabbati et neomeniae; per
qnas portas intrare debebunt, el exire principes et populi Si liceat chorepiscopis presbyteros et diaconos ordinare
ad orandum Deum : de spontaneo holocausto principis, cum consensu episcopi sui. 1495

FINIS TOMl CENTESIMl DECIMI.

Parisiis. — Ex Typis J.-P. MiGNE.

s.