Dr.

Vural Yiğit 1

25.03.2018
 CADDEBOSTAN
O Göztepe ile Şaşkınbakkal semtleri arasında kalan
sahil kesimidir.
O 18. yy'da tarla ve ağaçlarla kaplı ıssız bir yerdi ve
kaçakların saklanma yeri haline gelmişti.
O Kaçaklara karşı buralarda kol gezen bostancı
devriyelerinden dolayı semte önceleri "Cadı Bostanı"
denmiştir.
O Cemal Paşa'nın burayı almasından sonra ise semt
"Caddebostanı" olarak anılmıştır.
O Zaman içinde Caddebostan olarak kalmıştır. 2
 CEMİL
TOPUZLU
KÖŞKÜ

3
 CEMİL TOPUZLU KÖŞKÜ
O Cemil Topuzlu Caddesi’nde yer alır. Köşk, denize 165m. cephesi
bulunan, 30 dönümlük arazi üzerine 1901 yılında Cemil Topuzlu
tarafından yaptırılmıştır.
O Köşkün mimarı olarak Alexandre Vallaury’nin adı geçmektedir.
O Projesi 1900 yılında hazırlanan köşkün yapım aşamasında Vedat
Tek’in ilgilenmiş olması muhtemeldir.
O Köşkün çift kanatlı demir kapısındaki yılan motifleri, Cemil
Topuzlu Paşa’nın hekimliğini simgelemektedir.
O Muhteşem kulesiyle, kapılarında kullanılan renkli camlarıyla,
Fransa’dan getirtilen parkeleriyle, bahçesindeki zarif heykellerle
ve süs ağaçlarıyla dikkat çeken bu köşk dolayısıyla Cemil Paşa,
İstanbul Belediye Başkanlığı makamına getirilmiştir.
O Köşkün havuzlu bahçesi dolayısıyla, bulunduğu yöre Çiftehavuzlar4
olarak anılagelmiştir.
5
 CEMİL TOPUZLU KİMDİR?
O Türkiye’ye modern tıbbı ve cerrahiyi getirenlerden biri
olan Topuzlu, Meşrutiyet Döneminde iki kez tıp fakültesi
dekanlığı yapmış,
O Cerrahi profesörlüğü sırasında, II. Abdülhamit’in
oğullarından birini bir operasyonla kurtarınca, kendisine
mareşal rütbesi verilmiştir.
O Bir süre Avrupa’da incelemelerde bulunan Topuzlu,
döndükten sonra 1912-1919 arasında iki kez İstanbul
Belediye Başkanlığı yapmıştır.
O Kurtuluş Savaşı döneminde 3 ay kadar Damat Ferit Paşa
kabinesinin Bayındırlık Bakanı olmuş, daha sonra
6
politikadan çekilmiştir.
 CEMİL TOPUZLU KÖŞKÜ
O Kagir zeminli ahşap köşk, Art Nouveau tarzında dört
katlı, kuleli, geniş saçaklı, şato görünümlü bir yapıdır.
O Yan bölümleri, birbirine bitişik çift sütunların taşıdığı bir
revakla çevrili olup, üzerine balkon yapılmıştır.
O Giriş merdivenlerinin üzerindeki büyük kemer, Vallaury’ye
özgü bir uygulamadır.
O Genel olarak asimetrik palana sahip sahip olan yapının
odaları farklı boyutlardadır.
O 1986 yılında belediyeden imar izni çıkartmış; köşkün
bahçesindeki nadide ağaçları kestirip, havuz, tenis kortu
ve ahırların olduğu alana, 6 katlı, 6 blok dikmiştir…
7
RAGIP SARICA PAŞA
KÖŞKÜ

8
RAGIP SARICA PAŞA KÖŞKLERİ
O Caddebostan’da, Mabeyinci Ragıp Paşa tarafından
yaptırılan köşklerin mimarı; Sirkeci Garını da yapan Prusyalı
August Carl friedrich Jasmund’dur.
O 1906 tarihli köşkler; büyük bir koruluk içinde iki köşk ve tek
katlı selamlıktan oluşmaktadır.
O II Abdülhamid döneminde, Yıldız Sarayı’nın güvenilir bir
mensubu olan Ragıp Paşa, devlet memuriyeti yanında
ticaretle de uğraşmış; Beyoğlu'nda Anadolu, Rumeli, Afrika
hanlarını yaptırmış, «Umurca Rakı Fabrikası» nı kurmuştur.
O 1908 Meşrutiyetinden sonra Padişahın, Selanik'te Alatini
Köşküne gönderilmesini takiben Rodos’a sürgün edilmiş,
orada hastalanarak mide kanserine yakalanmıştı.
O Tedavi için İsviçre’ye giden paşa, dönüşte çok yaşamamış,
1920 yılında bu köşkte vefat etmiştir.
O Köşk’ün yapımı, 40.000 altına mal olmuştu. 9
10
TEVHİDE HANIM KÖŞKÜ

11
 TEVHİDE HANIM KÖŞKÜ
O Ragıp Paşa Köşkü’nün bitişiğindeki büyük beyaz köşk, kızı Tevhide
Hanım’a aittir.
O Tevhide Hanım Köşkü ile selamlığı, Ragıp Paşa Köşkü’ne göre
daha yalın bir mimariye sahiptir.
O Yapıldığı yıllarda, 18.000 m²’yi aşan ve denize kadar uzanan bir
koru içinde bulunmaktaydı.
O Mermer korkuluklarla çevrilen bahçe kısmı toprakla doldurulmuştu.
O Günümüzde bu alan içinde 50 civarında dairenin bulunduğu bir
dizi apartman yer almaktadır.
O Denizle bağlantısı, Caddebostan sahillerinde 1984’de başlatılan
dolgu işlemi ile kesilmiş ve denize uzanan iskelesi de ortadan
kaldırılmıştır.
O Yol tarafındaki bahçe duvarı, bahçedeki büyük havuz ve müştemilat
da apartman yapımı sırasında tamamen yıkılmıştır. 12
TEVHİDE HANIM KÖŞKÜ

13
THERON DAMON KÖŞKÜ

14
 THERON DAMON KÖŞKÜ
O Cemil Topuzlu Caddesine cepheli olarak sahil kesiminde
inşa edilmiştir. Kesin inşa tarihi bilinmemektedir.
O Sahiplerinden biri, Theron Damon adlı bir Amerikalı olup,
bu köşkte yazları Üsküdar Amerikan Koleji öğrencileri
kamp yapmışlardır.
O Yapı üç katlı ahşap bir köşktür. Giriş katı kagirdir.
O Yapının ikinci katından, üçüncü kata kadar uzanan bir
cumba ve cihannüma bulunmaktadır.
O Köşk ve büyük bahçesi, «Gençlik ve kültür Vakfına»
devredilmiştir. Burada bir ilkokul bulunmaktadır.
O Günümüzde Köşkte «Zenzibar» adında bir restoran ve 15
tenis kulübü vardır.
Günümüzde Theron Demon
Köşkü

16
17
CADDEBOSTAN
PLAJI

18
 CADDEBOSTAN PLAJI
O Ragıp Sarıca Paşa Konağına bitişik, içinde incir ve
manolya ağaçları olan geniş plajı Reşit Bey işletirdi.
O Arkası yola dayalı kabinlerin yanında bulunan iki katlı
uzunlamasına binaları yazlık olarak kiraya verilirdi.
O Tiyatro ve ses sanatçılarının ,müzisyenlerin katıldığı bu
plajın geceleri bir başka olurdu.
O Piyanist Fevzi ASLANGİL hemen her yıl ailesiyle gelir, en
uçtaki odayı kiralar, bütün yazı burada geçirirdi.
O Selahattin PINAR onu yalnız bırakmaz,
Çiftehavuzlar'daki evinden gelerek, ASLANGİL'in türlü
muzipliklerine yarı kızıp yarı gülerek katlanırdı. 19
20
Caddebostan Plajı (1940'lar)

21
 CADDEBOSTAN MAKSİM
O Plajın sahibi Reşit Bey, terbiyeli, daima siyah elbise giyip,
kravatsız dolaşmayan bir İstanbul beyefendisiydi.
O Kız kardeşi Naciye hanım kapıda bilet keser, hemen
bütün müşterileri tanırdı.
O Tenteli at arabaları, yazlıkçıları plaja taşırdı.
O Bitişikteki Caddebostan Maksim Gazinosu Uzun yıllar
Kadıköy eğlence hayatının önemli yerlerinden biriydi.
O 20 yıl önce kapılarını kapatmıştı. Yerine alışveriş merkezi
yapıldı.
O Sahil dolduruldu, plaj da tarihe karıştı.
22
O Yerine yapılan kafe de, çay kahve içiyoruz.
23
CADDEBOSTAN İSKELESİ

24
MİHRAN EFENDİ YALISI

25
 MİHRAN EFENDİ YALISI
O Caddebostan semtinde deniz kıyısına yakın bir mevkide
inşa edilmiştir.
O Köşkü ilk yaptıran, Kayserili matbaacı Mihran Efendidir.
O Mimarı ve kesin inşa tarihine ait bir kayıt yoktur. İki katlı,
kuleli bir ahşap köşktür.
O Verandalı, gölgelikli, kırma çatılı, veranda sütunları
üzerinde açık balkonlu ilginç bir yapıdır.
O Yanın kare planlı bir kulesi bulunmaktadır.
O Balkonlardaki yüksek pencereler hep kepenklidir.
O Alt kat verandası üstündeki balkonu taşıyan sütunlar
arasında güzel ve zarif ahşap işçiliği bulunmaktadır. 26
MİHRAN EFENDİ YALISI, 1970

27
28
MİHRAN EFENDİ YALISI!

29
 30
V.YİĞİT, 2018
 31

V.Y
 BAĞDAT CADDESİ
O Osmanlı ordusu Anadolu’ya sefere çıkacağı zaman
Padişah, Üsküdar’dan «Ayrılıkçeşmesi»ne gelir
Haydarpaşa Çayırında hazır olan ordusuyla yola
çıkardı.
O Üsküdar-Ayrılıkçeşmesi arasındaki yola Tören Yolu
denirdi.
O Kâbe’ye gidecek hacı kafileleri de aynı yolu takip
ederlerdi.
O Ayrılıkçeşmesi’nden devam eden yol, 1638 yılında 4.
Muradın Bağdat seferine çıkışından itibaren Bağdat
Yolu adını almıştır. 32
 Yol boyunca, Selamiçeşme, Çatalçeşme, 2. Mahmut Çeşmesi gibi
namazgâhlı çeşmeleri bulunuyordu. Bağdat Caddesi olarak bilinen,
Kızıltoprak-Bostancı arasındaki 6 Km'lik kısmıdır.

Fenerbahçe
Caddebostan
Bostancı
33
 BAĞDAT CADDESİ
O İstanbul’a geldiğimiz, 1970'lerde Bağdat Caddesi hızla eski
köşklerin yıkılıp yeni apartmanların yapıldığı bir döneme
girmişti.
O 1980'lerde yapılaşma patlamış, sahillerin doldurulup
yalıların önüne yol yapılmasından sonra çevre sayfiye ve
yazlık özelliğini yitirmeye başladı.
O Aynı yıllarda caddenin trafiği tek istikametli hale gelmişti.
O 1990'larda caddenin esas kalabalık yeri Şaşkınbakkal-
Göztepe arası idi.
O 2000'ler Bağdat Caddesinin Cadde adıyla anıldığı, kafeler
ve restoranlarla dolduğu yıllardır.
34
O Kentsel Dönüşüm ile Caddenin tüm özellikleri kayboluyor.
Selamiçeşme 1930

35
1934 yılında Tramvay hatları Kadıköy-Fenerbahçe, Kadıköy-
Bostancı ve Kadıköy-Moda güzergahları ile hizmete girer.
Bu hizmet 1966 yılına kadar devam etmiştir.

36
Bağdat Caddesi’nde Kadıköy-Bostancı Tramvayı.
Göztepe, 1940′, R. Sertaç Kayserilioğlu Arşivi.

37
Bağdat Caddesi, 1958

38
Bağdat Caddesi 1962

39
Bağdat Caddesi, 1970

40
1970 lerde, Bağdat Caddesinde iki yönlü trafik vardı
ve Eski Amerikan Arabası dolmuşlar işliyordu.

41
 18 Şubat 2015 te Bağdat caddesi Suadiye ,
Şaşkınbakkal karlar altında. Böyle pek çok
kış yaşadık.

42
Bahar Aylarında Bağdat
Caddesi

43
Günümüzde Bağdat Caddesi

44
VİLLA MARAL

45
Bağdat Caddesi üzerinde Tütüncü Mehmet
Efendi Caddesi’ne doğru sağa
kıvrıldığınızda hemen karşınız çıkan,
mimarisiyle görenlerin dikkatlerini üzerine
çeken bir restoran Villa Maral var.
Villa Maral’ı özel kılan ilk başta mimarı,
sonra mimarisi. Çünkü villa, Anıtkabir’in
de mimarı olan Emin Halid Onat
tarafından 1939’da Art Deco tarzında
çizilmiş ve yapımı iki yıl sürmüş.
46
VAKKO KÖŞKÜ

47
 VAKKO KÖŞKÜ
O Suadiye’ye doğru, Bağdat Caddesi’nin muhteşem
köşkleri arasında bulunan ve bugüne kadar en iyi
korunan köşktür.
O Asıl adı Mehmet Küçükdeveci Bey Köşkü'dür.
O 1996 yılından beri mağaza olarak kullanılmaktadır.
O Köşkün yanında bir zamanlar üzüm bağı varmış ve 1936
yılında Dr. İhsan Sami Garan Bey, o bağı alıp bu köşkün
yanına kendisine ev yaptırmış.
O Bağdat Caddesi yakınında yaşayan herkes için yeni yılın
gelişi bu Köşk ile belli olur 48
49
 ÇEVREMİZDEKİ KÖŞKLER
O İstanbul’da ve Çevremizde daha pek çok köşk
bulunuyor.
O Çoğu ülkenin maliyesinin zor bir durumda olduğu bir
dönemde yapılmış.
O Yapılışlarının üzerinden 120 yılı aşkın bir süre
geçmiş.
O Restorasyon ve bakımı yapılanlarda yaşam sürüyor.
O Çevremizdeki bu güzelliğin farkında bulunulmalı.
O Bu köşkler kültürel bir miras olarak korunmalı.
50
 KENTSEL BÖLÜŞÜM
O 1999 İstanbul depremi sonrası, Kadıköy’de deprem
yönetmeliğe uygun olmayan evlerde hasar meydana
geldi.
O Deprem sonrası yapılan imar ve plan değişiklikleri
sonrası tam bir yıkım başladı.
O Sokaklar moloz kamyonları ile doldu.
O Yapılan çok katlar ile sosyal değişim başladı.
O Kırk yıllık komşular, birbiri ile kavgalı oldular.
O Tarihte görülmemiş bir şehir yaşamı içinde, inşaat
çılgınlığı başladı.
O Yıkım-yapım son hızıyla devam ediyor. 51
52
 Kaynaklar
O http://lcivelekoglu.blogspot.com.tr/2013/12/
ekstasyonlar-4-erenkoy-tren-istasyonu.html
O http://www.tas-istanbul.com/portfolio-
view/caddebostan-tevhide-sarica-kosku/
O http://www.anadoluyakasi.net/%E2%80%9C
atli-muazzez-hanim-kosku%E2%80%9D-yok-
olmasin/
O “Kapalı Hayat Kutusu-KADIKÖY KONAKLARI”,
Dr. Müfid Ekdal, YKY, 2004, İstanbul

53