Zbiorowość statystyczna, jednostka, cecha

Zbiorowość statystyczna - to zbiór dowolnych jednostek (ludzi, przedmiotów, faktów) podobnych do

siebie pod względem przynajmniej jednej właściwości, a różniących się z innych punktów widzenia.
Każda zbiorowość (populacja) statystyczna jest przedmiotem badania statystycznego

 Czasu ( statystyczna lub dynamiczna)

 Treści (jednorodna (względne jednorodna) lub niejednorodna)
 Liczebności (skończona lub nieskończona)
 Liczby badanych cech: jednowymiarowa lub wielowymiarowa

Przykłady zbiorowości statystycznych

 studenci przed obroną prac magisterskich w roku akademickim 2016/2017,

 zbiór motocykli wyprodukowanych w minionym roku na terytorium Polski,
 wyniki zawodów sportowych w danym sezonie.

Jednostka statystyczna – ‘ z czego składa się lub co tworzy zbiorowość statystyczną?’

Naprzykład : 1 student

 rzeczowym (przedmiotowym) – określenie charakterystyk, jakie

muszą wypełnić jednostki, aby mogły być zaliczone do zbiorowości
(np. fakt zdania matury będzie kryterium określenia zbiorowości
osób z wykształceniem średnim),
 czasowym – wymagane jest podać moment lub okres, w którym
badane jednostki wystąpią (np. wartość majątku trwałego
przedsiębiorstwa na dzień 31 grudnia 2016 r. lub np. wydatki
przedsiębiorstwa w czerwcu 2016 r.),
 terytorialnym (przestrzennym, geograficznym) – wymagane jest
podać teren występowania jednostki statystycznej zaliczanej do
zbiorowości (np. zbiorowość absolwentów Uniwersytetu
Ekonomicznego i Politechniki Krakowskiej będą to dwie odmienne
zbiorowości),
 zakresowym – określamy informacje o jednostkach
statystycznych, jakie będą kompletowane podczas badania (np.
kierunek studiów, specjalizacja, odbyte praktyki, znajomość
języków obcych, oceny z egzaminów itp.).

Jednostki wchodzące w skład danej zbiorowości charakteryzują się

pewnymi własnościami, określanymi mianem cech
statystycznych. Cechy statystyczne dzielą się na cechy stałe i
zmienne. Cechy stałe służą do dokładnego zdefiniowania zbiorowości
statystycznej, natomiast cechy zmienne poddawane są wyłącznie
analizie statystycznej. Cechy statystyczne można podzielić na pewne
grupy, co przedstawia poniższy podział

Podział cech statystycznych

1. Cechy mierzalne (ilościowe) - to cechy przyjmujące dane wartości wyrażone za pomocą liczb, w
formie jednostek fizycznych (np. wynagrodzenie w [zł], wzrost w [cm], stopa zwrotu w [%] itp.):

 cechy ilościowe skokowe - mogą przyjmować określone wartości zmieniające się

skokowo, ze skończonych i przeliczalnych przedziałów liczbowych ale bez wartości
 pośrednich (np. liczba pracowników Uniwersytetu, liczba osób w gospodarstwie
domowym),

 cechy ilościowe ciągłe - mogą one przyjmować każdą wartość z różną dokładnością
(np. koszt, wzrost, wiek, wynagrodzenie itd.).
2. Cechy niemierzalne (jakościowe) - to takie, których warianty można tylko i wyłącznie wyrazić słownie,
bez możliwości pomiaru przy pomocy liczb (np. płeć - kobieta lub mężczyzna; wykształcenie -
podstawowe, wyższe, średnie):

 cechy jakościowe nominalne - to cechy, w których nie ma możliwości ustalenia

hierarchii ich ważności (np. przedmioty: ekonomia, informatyka, matematyka),

 cechy jakościowe porządkowe - to cechy, których warianty można uporządkować w

pewnej kolejności, na przykład poprzez natężenie przymiotników (np. ocena
zachowania ucznia: bardzo dobra, dobra, dostateczna, dopuszczająca,
niedostateczna).
Badanie statystyczne – jest procesem złożonym i wieloetapowym,
prowadzącym do poznania badanego zjawiska i prawidłowości nim
rządzących
o Etapy badania statystycznego:
1) Przygotowanie (programowanie) badania – określenie celów badania,
przedmiotu badania, zakresu badania, wybór metod badania oraz metod
obserwacji statystycznej
2) Obserwacja statystyczna – kontrola zebranego materiału statystycznego
3) Opracowanie i prezentacja materiału statystycznego – grupowanie
statystyczne; budowa szeregów statystycznych, tablic statystycznych,
wykresów statystycznych
4) Opis lub wnioskowanie statystyczne

Grupowanie – podział zbiorowości na możliwie jednorodne grupy zgodnie

z przyjętymi kryteriami
o Grupowanie proste (na podstawie jednej cechy), grupowanie złożone (na podstawie
kilku cech jednocześnie)
o Grupowanie typologiczne (kryterium grupowania jest cecha jakościowa), grupowanie
wariancyjne (kryterium grupowania jest cecha ilościowa*)
o *na podstawie cechy ilościowej można przeprowadzić grupowanie typologiczne (np.
według wieku dokonujemy podziału ludności na ekonomiczne grupy wieku:
przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny)
o W wyniku grupowania według jednej cechy powstają szeregi statystyczne, natomiast
według dwóch lub większej ilości cech – tworzone są tablice statystyczne
Szeregi statystyczne – ciąg wariantów cechy uporządkowanych (rosnąco lub malejąco) bądź
uporządkowany i pogrupowany według określonych kryteriów

Szeregi statystyczne III

o Szeregi szczegółowe, rozdzielcze punktowe i przedziałowe –
przedstawienie badanej zbiorowości w układzie statycznym, celem jest
analiza jej struktury
o Szeregi przestrzenne (geograficzne, terytorialne) – uchwycenie różnic
zachodzących w rozmieszczeniu terytorialnym zjawisk masowych;
wielkości rozmieszczone według jednostek administracyjnych (tj.
województwa, powiaty czy gminy)
o Szeregi czasowe (dynamiczne, chronologiczne) – zmiany zachodzące w
poziomie badanych zjawisk, w różnych momentach (szeregi czasowe
momentów) lub okresach czasu (szeregi czasowe okresów)

Grupowanie statystyczne ma część logiczną i techniczną: o Logiczna: o Wybór kryterium, według którego
dokonuje się grupowania (cecha delimitująca) o Opracowania schematu klasyfikacyjnego, który zawiera
logiczną koncepcję podziału zbiorowości na określoną liczbę grup; Powinien on być: rozłączny (każda
jednostka może być zaliczona tylko do jednej klasy), zupełny (obejmuje wszystkie jednostki badanej
zbiorowości), czytelny („właściwie” odzwierciedla strukturę zbiorowości za względu na wyróżnioną
cechę delimitującą) o Techniczna – operacje techniczne związane z zaliczaniem poszczególnych
jednostek do określonych grup (np. operacje zliczania, segregowania, sumowania)
o Przyporządkowanie kolejnym wartościom zmiennej (𝑥𝑖) odpowiadających im liczebności (𝑛𝑖) lub
częstości względnych – wyrażonych w ułamku bądź w procentach (𝑤𝑖) o Częstości względne (wskaźniki
struktury) – iloraz liczebności jednostek mających określony wariant cechy (𝑛𝑖 ) do ogólnej liczebności
zbiorowości statystycznej (𝑛)
Rozkład przedstawiamy za pomocą krzywej liczebności (cecha ciągła) lub diagramu (cecha skokowa)
Miara zmienna
MIARA ASYMETRII
MIARA KONCENTRACJI