Umrla klasa

Najpoznatija i najizvođenija predstava Poljaka Kantora, Umrla klasa, premijerno je zvedena

1975. godine u Krakovu. Ova predstava karakteriše ono što i jeste Kantorova opsesija, a to su
svjetski ratovi, istorija Poljske i umjetnikova sjećanja na njegov rani život.

Predstava je smještena u nekom podrumu, mračnom, hladnom, sa iskrivljenim vratima i

pohabanim zidovima. Glumci sjede u nekolika reda klupa, koje su postavljene jedna iza druge.
Zanimljivo je i to da je i Kantor dio predstave, tj. i on učestvuje. On stoji i okrenut je leđima
publici. On je drugačiji od ostalih glumaca, jer teži da što manje bude primjećen i nema
karakterističnu šminku. Ostalim glimcima lice je jednolično, obojeno bojama malo tamnijim od
maltera koji je primjetan na zidovima podruma. Podrum može i karakterisati često mjesto
boravka tokom ratova. Lica glumaca su zastrašujuća iako bezlična, oni ostavljaju jak utisak.
Naročito utisak ostavlja mimika njihovog lica, koja je zbunjujuća i izaziva nemir, takođe i njihovi
pokreti tijela koji su dominantni uz facijalnu ekspresiju i odlično vladanje teknihom izgovaranja
samoglasnika. Njihovi pokreti su često repetativni, kao i određene riječi ili rečenice koje
igovaraju, koje su često nebulozne, a i nerijtko prelaze u neku vrstu horskog izvođenja. Glumci
su postavljeni u klupama kao da su đaci, međutim ti ljudi su stari. U nekim trenucima zbog
izbora kostima i položaja klupa, oni izgledaju kao da su u nekoj kapeli. Kada se začuje zvuk
valcera, glumci počinju da prešu sa lutkama, lutke su u vidu djece. Svak od njih nosi svoju lutku,
kao da te lutke predstavljaju njihove dane dok su bili djeca, njih same u ranijem dobu. Prazna
ljulaška ili kolijevka koja se ljulja u toku predstave može predstavljati smrt nevine djece tokom
nacističkih napada. Glumci su odveć mrtvi, oni se samo sjećaju dana provedenih u ovim
klupama, njihova lica stara i iscrpljena, a riječi često samo prisjećanja, kao i lutke djetinjstva
koje konstantno nose. Predstava se čini jako dramatčnom, svaki efekat je fantastično iskorišćen
i utiče na čula onoga ko gleda. Maske koje glumci nose zaista su jezive i kao da se može osjetiti
njihova tuga, usamljenost i kraj koji nije bio srećan. To se vidi i na licima lutaka koje su takođe sa
sličnim facama, one ne predstavljaju vesela dječija lica, a možda se ni sami ne sjećaju kakva su
bila. Koliko su skloni zaboravljanju takođe je jasno istaknuto u predstavi. Glumci beskrajno
ponavljaju predavanja iz istorije, latinskog i gramatike i dižu ruke na pitanja ili odgovore, sve se
vrti u beskraj i kao da nema završenog odgovora, kao da su kažnjeni da ponavljaju i budu
nepotpuni.

Predstavu sa ovakvom tematikom i ovako snažnim efektima, komplikovanom pričom i idejama

o kojima se može promišljati iznova i iznova jako je teško interpretirati u nekolike rečenice i još
teže može biti relevantna moja kratka analiza, jer je predstava odgledana na “malom ekranu”.
Ono što je sigurno je da predstava ostavlja snažan utisak, od dramatične realizacije scenografije,
preko dramatične mimike glumaca i samim pitanjem života, smrti i sjećanja.

Živana Kostić 17/036 FU