1821: ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
"Αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλον κανένα
μεθύστε με τ' αθάνατο κρασί του 21"
1 Ιανουαρίου 1821: Ο καινούργιος χρόνος αρχίζει
σκοτεινός κι απαισιόδοξος. Η χώρα των Ελλήνων στε-
νάζει εδώ και τέσσερις αιώνες κάτω από τον τούρκικο
ζυγό. Η βία κι οι εξευτελισμοί απλώνονται παντού. Κι
όμως στο Μωριά κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των
κατακτητών, διαισθάνεται κανείς ότι κάτι το φοβερό
πλανιέται.
Όλα ξεκίνησαν μετά την άφιξη του Γρηγορίου Δι-
καίου του επιλεγόμενου Παπαφλέσσα, πριν από τρεις
ημέρες, την 28 Οκτωβρίου 1820 στην Ύδρα.
Ήρθε η ώρα αδέρφια, έφτασε η μεγάλη στιγμή
που θα διώξουμε τον Τούρκο και θα ελευθερωθεί ο
τόπος. Άκουσα πως τον Παπαφλέσσα τον ακολου-
θούν χιλιάδες Ρούσοι..Ένα σας λέω μονάχα’ ανοίξτε
τα σεντούκια σας και βγάλτε τις κουμπούρες και τα
καριοφίλια..ή τώρα ή ποτέ!
Όλος ο Μωριάς είναι ανάστατος. Η κοινολόγηση
του μυστικού της Φιλικής Εταιρείας κρατά όλους σε
αναταραχή. Η αναμονή έχει παγώσει (συνέχεια στὴ σελ 3 )
ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ
ΘΕΟΤΟΚΟΥ
– «Καὶ της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος»
του μακαριστού Μητροπολίτου Φλωρίνης
π. Αυγουστίνου Καντιώτου
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ.
Χαραλάμπους Πολυγώνου ἢ Πεδίου τοῦ Ἄρεως τὴν 25-3-1962.
«Καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος»(Λουκ. 1,33)
***
ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἱερὰ ἡμέρα, διπλῆ ἑ-
ορτή. Εἶνε διπλὸς ὁ εὐαγγελισμὸς ποὺ πανηγυρίζου-
με. Ὁ ἕνας, ὁ πρῶτος καὶ αἰώνιος εὐαγγελισμός, εἶνε
ὅτι ἡ ἁγία Τριὰς ἀποφάσισε τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρωπί-
νου γένους, καὶ Ἐκεῖνος ποὺ δὲν τὸν χωροῦν οἱ οὐρα-
νοὶ ἦλθε καὶ σκήνωσε στὰ σπλάγχνα τῆς Παναγίας· ὁ
Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἔγινε Υἱὸς τῆς Παρθένου, γιὰ νὰ ἀνυ-
ψώσῃ τὸν πεσμένο ἄνθρωπο. Τὸ ἄλλο (συνέχεια στὴ σελ 2)
2 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
θαῦμα εἶνε, ὅτι τέτοια ἅγια μέρα διάλεξαν οἱ πρόγονοί
μας γιὰ νὰ διακηρύξουν στὸν κόσμο ὅτι ἀποφάσισαν
νὰ ζήσουν ἐλεύθεροι.
Καὶ τὰ δύο αὐτὰ εἶνε θαύματα, μὲ τὰ ὁποῖα ὁ Χρι-
στὸς ἔδειξε ὅτι ζῇ καὶ βασιλεύει, καὶ ἡ βασιλεία του
εἶνε ἀκατάλυτη, ὅπως ἀκούσαμε στὴν Προφητεία τοῦ
σημερινοῦ εὐαγγελίου.
***
Ὅταν, ἀγαπητοί μου, ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ ἦλθε
στὴ Ναζαρέτ, ἀνήγγειλε στὴν Παρθένο Μαρία τὸ εὐ-
χάριστο μήνυμα ὅτι θὰ γεννήσῃ υἱὸν κατὰ τρόπο ὑ-
περφυσικὸ καὶ θαυμαστό, ὅτι σ᾽αὐτὸν θὰ δοθῇ τὸ
ὄνομα «Ἰησοῦς», ὅτι ὁ Υἱός της θὰ καθήσῃ σὲ θρόνο
ἔνδοξο καὶ ὅτι τῆς βασιλείας αὐτοῦ «οὐκ ἔσται τέ-
λος» (Λουκ. 1,31-33), θὰ βασιλεύσῃ δηλαδὴ αἰωνίως.
Καὶ μόνο τὰ λόγια αὐτὰ νὰ κρατήσουμε, ποὺ οἱ ἅ-
γιοι πατέρες τὰ συμπεριέλαβαν καὶ στὸ Σύμβολο τῆς
πίστεως (ἄρθρ. 7), εἶνε ἀρκετὰ ν᾽ ἀποδείξουν ὅτι ἡ
πίστι μας εἶνε ἀληθινή, ὅτι ὁ Χριστός μας εἶνε Θεός.
Διότι ποιός ἄνθρωπος μπορεῖ γιὰ ἕνα βρέφος, ποὺ
τώρα συλλαμβάνεται στὴ μήτρα, νὰ προφητεύσῃ καὶ
νὰ πῇ ποιό θὰ εἶνε τὸ μέλλον του, καὶ μάλιστα ὅταν
αὐτὸ εἶνε παιδὶ μιᾶς φτωχῆς καὶ ἄσημης κόρης; Κα-
νείς ἀσφαλῶς. Καὶ ὅμως ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ εἶπε,
ὅτι θὰ γίνῃ «μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται,…καὶ
τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος» (ἔ.ἀ.).
Ἂς ἐξετάσουμε, τὴν ἅγια αὐτὴ μέρα, καὶ ἂς δοῦμε
πῶς ἐπαληθεύουν τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ ἀρχαγγέλου γιὰ
τὴ βασιλεία καὶ τὸ θρόνο του.
1. Ἡ βασιλεία του. Ἀπὸ τὴν ἡμέρα ποὺ εἶπε τὴν
προφητεία αὐτὴ ὁ Γαβριὴλ μέχρι σήμερα πέρασαν εἴ-
κοσι αἰῶνες. Μέσα στὸ διάστημα αὐτὸ πόσοι βασι-
λιᾶδες, πόσοι αὐτοκράτορες, πόσοι κυβερνῆτες δὲν
πέρασαν ἐπάνω στὴ φλούδα τῆς γῆς! Πόσων τὰ ὀ-
νόματα δὲν ἔκαναν κρότο, κατέπληξαν τὴν κοινὴ
γνώμη, ἔγιναν πασίγνωστα, ἀλλὰ σήμερα ἔχουν λη-
σμονηθῆ! Τὸ ὄνομα ὅμως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὄχι μό-
νο εἶνε γνωστὸ ἀλλὰ καὶ λατρεύεται.
«Καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος». Ἡ
προφητεία αὐτὴ ἀποκτᾷ ἀκόμη μεγαλύτερη ἀξία, ὅ-
ταν σκεφθοῦμε ὅτι τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ πολε-
μήθηκε λυσσωδῶς. Τὸν πολέμησαν μὲ μανία ἰσχυροὶ
τῆς ἡμέρας, γιὰ νὰ σβήσουν τὴν ἀνάμνησί του. Ἀπὸ
τοὺς πολλοὺς ἀναφέρω τὸν αὐτοκράτορα Ἰουλιανὸ
τὸν παραβάτη. Αὐτός, μολονότι προηγουμένως ἦταν
Χριστιανός, ἀποσκίρτησε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ ἀπο-
φάσισε νὰ διώξῃ τὴνΧριστιανικὴ πίστι. Ἀπαγόρευσε
μὲ διατάγματα στοὺς Χριστιανοὺς νὰ κρατοῦν στὰ χέ-
ρια τους τὸ Εὐαγγέλιο, νὰ πηγαίνουν στὰ σχολεῖα καὶ
« Ὀρθόδοξος χριστιανικὴ παρουσία, ΑΜΠΕΛΩΝ»
Πρὸς Ἐκκλησιαστικὴ ἐνημέρωσι, δημόσιο
προβληματισμό, διάλογο καὶ πνευματικὴ οἰκοδομή.
«...ὑπάγετε καὶ ὑμεῖς εἰς τὸν ἀμπελῶνα καὶ ὅ ἐὰν ᾗ
δίκαιον λήψεσθε.» ( Μάτθ. Κ 7)
Διανέμεται δωρεὰν.
Ἐπιμέλεια: ἱερεὺς Σπυρίδων Ε. Ἀθανασιάδης,
ἐφημέριος ἐνορίας Ι.Ν Ἁγ Παντελεήμονος Καπαρελλίου.
paterspyridon@gmail.com Τηλ: 22620-98020
Ἔτος 2ον. Ἀριθ. 7. Μάρτιος 2014.
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
νὰ μορφώνωνται, νὰ συμμετέχουν στὴ δημόσια ζωή,
ἀκόμα καὶ νὰ ὀνομάζωνται Χριστιανοί· διέταξε νὰ ὀ-
νομάζωνται περιφρονητικῶς «Γαλιλαῖοι».
Ἔλαβε ὅλα τὰ μέτρα, καὶ ἐκαυχᾶτο ὅτι σὲ λίγα
χρόνια ὁ Χριστιανισμὸς θὰ σβήσῃ. Ἐν τούτοις ἡ
«προφητεία» του δὲν ἐκπληρώθηκε. Ἀντιθέτως, ἐπα-
λήθευσαν τὰ λόγια τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριήλ. Τὸ τέ-
λος τοῦ Ἰουλιανοῦ ἦταν οἰκτρό. Ὅπως γράφουν σύγ-
χρονοι ἱστορικοί, σὲ ἐκστρατεία ἐναντίον τῶν Περ-
σῶν πληγώθηκε θανάσιμα στὸ στῆθος ἀπὸ βέλος, καὶ
ὅταν πλέον ψυχορραγοῦσε γέμισε τὴ φούχτα του μὲ
αἷμα ἀπὸ τὴν πληγή, τὸ σκόρπισε στὸν ἀέρα καὶ εἶπε·
«Νενίκηκάς με, Ναζωραῖε», Χριστὲ μ᾽ ἔχεις νικήσει.
Ὁ Ἰουλιανὸς βεβαιώνει, ὅτι ἡ βασιλεία τοῦ Χριστοῦ
εἶνε ἀκατάλυτη. «Καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται
τέλος».
Τὸ Χριστὸ ὅμως πολέμησαν ὄχι μόνο ἄνθρωποι
τοῦ ξίφους ἀλλὰ καὶ ἄνθρωποι τῆς πέννας. Καὶ ὁ πό-
λεμος μὲ τὴν πέννα, μὲ λόγους καὶ συγγράμματα, δὲν
εἶνε μικρός. Ἕνας τέτοιος ἐχθρὸς στὸ Παρίσι ―ἀπο-
φεύγω ν᾽ ἀναφέρω τὸ ὄνομά του― ἔβγαλε βιβλίο
ποὺ μεταφράσθηκε σὲ πολλὲς γλῶσσες καὶ ἔλεγε, ὅτι
ὕστερα ἀπὸ μερικὰ χρόνια δὲν θὰ ὑπάρχῃ Χριστιανι-
σμός, οἱ ἅγιοι θὰ εἶνε στὰ μουσεῖα κι ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο
δὲν θὰ τὸ πιάνῃ κανεὶς στὰ χέρια του. Αὐτὰ ἔλεγε·
ἀλλ᾽ ἀντὶ γιὰ τὶς προβλέψεις του πραγματοποιήθηκαν
τὰ λόγια τοῦ ἀρχαγγέλου. Μετὰ πενήντα χρόνια ἔγινε
τὸ ἀντίθετο· τὸ σπίτι ποὺ καθόταν ὁ ἄθεος πουλήθη-
κε, τὸ ἀγόρασαν ἄλλοι καὶ τὸ ἔκαναν βιβλιοπωλεῖο
ποὺ διαδίδει τὴ Βίβλο.
2. Ὁ θρόνος Του. Τὸ εὐαγγέλιο σήμερα στὸν ἴδιο
στίχο λέει καὶ γιὰ τὸ θρόνο τοῦ Χριστοῦ. Ποιός εἶνε
καὶ ποῦ βρίσκεται ὁ θρόνος του; Μπορεῖ νὰ ἔρθουν
χρόνια―καὶ θὰ ἔρθουν, ἀφοῦ τὸ γράφει ἡ Ἀποκά-
λυψις―, ποὺ ἡ κόλασι θὰ βγάλῃ ἔξω ὅλους τοὺς δια-
βόλους· θὰ παρουσιασθοῦν ἀντίχριστοι πολλοὶ στὸν
κόσμο καὶ ὁ κατ᾽ ἐξοχὴν ἀντίχριστος. Αὐτοὶ μπορεῖ νὰ
γκρεμίσουν τὰ καμπαναριὰ καὶ τὶς ἐκκλησίες, νὰ κά-
ψουν τὶς εἰκόνες καὶ τὰ Εὐαγγέλια, νὰ ἐξοντώσουν
τοὺς ἱερεῖς· ἐντούτοις ὁ θρόνος τοῦ Χριστοῦ δὲν θὰ
καταλυθῇ. Διότι δὲν εἶνε θρόνος ὑλικός, μέσα σὲ κά-
ποιο κτήριο. Ὁ θρόνος του εἶνε ἡ καρδιὰ κάθε ἀν-
θρώπου ποὺ πιστεύει σ᾽ αὐτὸν ὡς Θεὸ καὶ Λυτρωτή.
Ἐκεῖ μεσα βασιλεύει ὁ Χριστός· βασιλεύει διὰ τῆς ἀ-
γάπης, διὰ τῆς ἐλπίδος, διὰ τῆς πίστεως. Καὶ ἕνας τέ-
τοιος θρόνος εἶνε ἀκατάλυτος. «Καὶ τῆς βασιλείας
αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος».
***
Ὦ ἀδελφοί μου, πόση χαρὰ πρέπει νὰ νιώθουμε
ποὺ ἀνήκουμε κ᾽ ἐμεῖς στὴν ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χρι-
στοῦ! Δὲν εἶνε ἡ πίστι μας ἕνα ψέμα, ἕνας θρῦλος,
ἕνα ποίημα, μιὰ φιλολογία· εἶνε πραγματικότης, ἡ πιὸ
μεγάλη πραγματικότης. Ναί, ἀνήκουμε στὴ βασιλεία
τοῦ Χριστοῦ, καὶ τὴν ποθοῦμε. «Ἐλθέτω ἡ βασιλεία
σου», λέμε κάθε φορὰ στὸ «Πάτερ ἡμῶν»(Ματθ.
6,10).
Ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, παρακαλοῦμε νὰ ἔρθῃ ἡ
βασιλεία τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλὰ γιὰ νὰ ἔρθῃ, χρειάζεται
καὶ κάτι ἄλλο. Διότι πρέπει νὰ ὁμολογήσουμε ὅτι ἡ
βασιλεία αὐτή, ποὺ εἶνε ἕνα ὅραμα, μιὰ ἐλπίδα, μιὰ
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
προσδοκία, τώρα βρίσκεται ἀκόμα στὰ χείλη μόνο
τῶν ἀνθρώπων. Ὁ Χριστὸς ὅμως δὲν πρέπει νὰ εἶνε
ἁπλῶς στὰ χείλη μας· πρέπει νὰ εἶνε πραγματικὸς βα-
σιλιᾶς καὶ Κύριος.
Ἀπὸ τὰ χείλη πρέπει νὰ πάῃ στὴν καρδιά μας. Σή-
μερα, τέτοια ἅγια ἡμέρα, ποὺ ἑορτάζουμε καὶ οἱ καρ-
διές μας εἶνε γεμᾶτες εὐγνωμοσύνη γιὰ τὰ ἐξαίσια αὐ-
τὰ γεγονότα καὶ γιὰ τὴν ἐθνική μας παλιγγενεσία, ἐὰν
θέλουμε πραγματικὰ νὰ συνεχίσουμε τὴν πορεία μας
καὶ νὰ ὑπάρχῃ ἡ πατρίδα καὶ ν᾽ ἀναπνέουμε ἐλεύ-
θεροι κ᾽ ἐμεῖς καὶ οἱ ἀπόγονοί μας καὶ νὰ μὴ σβήσῃ τὸ
ἔθνος αὐτό, σήμερα ἕνα εὔχομαι· νὰ ὑποταχθοῦμε
στὸν βασιλέα Χριστό. Εἶνε ὁ Ἐσταυρωμένος βασιλεύς,
«ὁ βασιλεὺς τῶν ὅλων» (Χερουβ.), «ὁ βασιλεὺς βασι-
λέων καὶ κύριος κυρίων» (Ἀπ. 19,16. Α΄ Τιμ. 6,15),
τὸ Ἄλφα καὶ τὸ Ὠμέγα (Ἀπ. 1,8· 21,6· 22,13). Αὐτὸς
εἶνε ὁ ἥλιος, ἡ ἐλπίδα, «ὁ Κύριός μας καὶ ὁ Θεός μας»
(Ἰω. 20,28). Καὶ θα ᾽ρθῃ ἡμέρα ποὺ θὰ γονατίσουν
ὅλοι ἐμπρός του καὶ «πᾶσα γλῶσσα» θὰ ὁμολογήσῃ
καὶ θὰ πῇ· «Εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς
δόξαν Θεοῦ Πατρός· ἀμήν» (Φιλ. 2,11 καὶ θ. Λειτ.).
Ὅλοι λοιπὸν οἱ Ἕλληνες καὶ οἱ Ἑλληνίδες, μικροὶ
καὶ μεγάλοι, ἐπάνω στοὺς τάφους τῶν προγόνων
μας, ἐπάνω στὰ αἵματα καὶ τὰ ὀστᾶ τῶν μαρτύρων
μας ἀπ᾽ τὰ ὁποῖα εἶνε κατάσπαρτη ἡ χώρα μας, νὰ
πάρουμε τὴν ἀπόφασι, νὰ μὴ λεγώμαστε μόνο ἀλλὰ
καὶ νὰ εἴμαστε πράγματι Χριστιανοί. Χριστὸς στὰ χεί-
λη καὶ τὴ γλῶσσα, Χριστὸς στὴν καρδιά. Χριστὸς στὸ
σπίτι, Χριστὸς στὸ σχολεῖο, Χριστὸς στὴν ἀγορά, Χρι-
στὸς στὸ ἐμπόριο. Χριστὸς στὰ δικαστήρια, Χριστὸς
στὸ στρατό. Χριστὸς στὰ ἀνάκτορα, Χριστὸς στὶς κα-
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 3
λύβες. Χριστὸς στὰ νησιά, Χριστὸς στὰ πλοῖα, σὲ κά-
θε γωνιὰ καὶ κάθε βράχο. Χριστοκρατία, ὅ,τι θέλει ὁ
Χριστός, ὄχι ὅ,τι θέλουμε ἐμεῖς, ὄχι ὅ,τι θέλουν οἱ κυ-
βερνῆτες, ὄχι ὅ,τι θέλουν οἱ λαοὶ καὶ οἱ ὄχλοι. Ἂς τὸν
προσκυνήσουμε λέγοντας·
«Χαῖρε, ὁ βασιλεὺς ἡμῶν». Νὰ γίνῃ ὁ βασιλιᾶς μας,
ὄχι στὰ χείλη ἀλλὰ στὴν καρδιὰ ὅλων μας, μεγάλων
καὶ μικρῶν, ἀρχόντων καὶ ἀρχομένων. Καὶ ὅταν, ἀ-
δελφοί μου, ὑποταχθοῦμε ὅλοι στὸν κραταιὸ βασιλέα
Χριστό, τότε τὸ ἔθνος μας θὰ εἶνε εὐλογημένο καὶ
ἀήττητο.
«Γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε,… ὅτι μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θε-
ός» (Ἡσ.8,9-10). Καὶ αὐτὸ θὰ εἶνε τὸ καλύτερο μνη-
μόσυνο ἐκείνων ποὺ θυσιάστηκαν γιὰ τὴν ἐλευθερία.
Διότι αὐτὸς ὁ τόπος, τὰ χώματα αὐτὰ ποὺ πατοῦμε,
κάθε γωνιά, εἶνε ποτισμένη μὲ αἷμα. Τὴ λευτεριὰ δὲν
τὴν ἀποκτήσαμε δωρεάν.
Μ᾽ αὐτὲς τὶς σκέψεις καὶ τὰ αἰσθήματα, ποὺ γεννᾷ
ἡ προφητεία τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, ἂς εὐχαρι-
στήσουμε τὸ Θεὸ καὶ ἂς ψάλουμε αὐτὸ ποὺ λέει ἡ
ἁγία μας Ἐκκλησία· «Εὐαγγελίζου γῆ χαρὰν μεγάλην,
αἰνεῖτε οὐρανοὶ Θεοῦ τὴν δόξαν » (μεγαλ. θ΄ ᾠδ.)·
ἀμήν. (†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
1821: ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
Συνέχεια ἀπὸ τὴ σελ. 1
τους πάντες.
6 Ιανουαρίου 1821: Αλληλοσυγκρουόμενες φήμες
διατρέχουν ολόκληρο το Μωριά, καθώς διάφοροι δια-
δίδουν για περίεργες και ύποπτες κινήσεις των Ραγιά-
δων.
Μη με ρωτάτε περισσότερα όπου να ‘ναι φτάνει κι
ο Κολοκοτρώνης από τη Ζάκυνθο, με 5, μπορεί με 6
χιλιάδες στρατό. Και το σπουδαιότερο είναι, ότι, οι
Τούρκοι ούτε που το έχουν πάρει χαμπάρι για το τι
τους περιμένει. Ευτυχώς ο Αλής, το θεριό της Ηπεί-
ρου, ξεκίνησε το ρεμπελιό.
Οι Τούρκοι κατακτητές πιστεύουν ότι είναι άδικοι
οι φόβοι τους και δέχονται τις διαβεβαιώσεις των εκ-
κλησιαστικών ηγετών και των προκρίτων, ότι όλα αυ-
τά είναι διαδώσεις των ανθρώπων του Αλή Πασά για
να δημιουργούν σύγχυση και απασχόληση της τουρ-
κικής εξουσίας και του στρατού.
Η ηρεμία στο Μωριά είναι απόλυτη... Απόδειξη, ότι
σήμερα ο βαλής Χουρσίτ Πασάς αναχώρησε για τα
Γιάννενα, σαν αρχιστράτηγος εναντίων του Αλή Πα-
σά, αφήνοντας την Τρίπολη, την πρωτεύουσα του
Μωριά, το χαρέμι του και τους θησαυρούς του. Τάξη
επικρατεί στον Μωριά.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, προερχόμενος από
την Ζάκυνθο, αποβιβάστηκε στην Σκαρδαμούλα της
δυτικής Μάνης με τέσσερις άλλους συντρόφους του,
ύστερα από εντολή του γενικού επιτρόπου της Φι-
λικής Εταιρείας, Αλέξανδρου Υψηλάντη. Αμέσως έ-
στησε το στρατηγείο του στον πύργου του Παναγι-
ώτη Μούρτσινου και ήρθε σε συνεννόηση με τον Πε-
τρόμπεη Μαυρομιχάλη και τους οπλαρχηγούς της
Μάνης, για την ταχύτατη έναρξη του απελευθερωτι-
4 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
κού αγώνα.
Είδατε μωρέ που σας τα ‘λεγα; ο Κολοκοτρώνης
τώρα είναι στη Σκαρδαμούλα και χιλιάδες ο στρατός
που έφερε μαζί του. Χιλιάδες! Κι οπλισμένοι σαν
αστακοί.
Τώρα ο Μωριάς είναι ένα ηφαίστειο κάτω από τα
πόδια των κατακτητών έτοιμο να εκραγεί. Ο Κολοκο-
τρώνης απόγονος μιας μεγάλης γενιάς, με την πείρα
του και τις γνώσεις του, αποτελεί πηγή ελπίδας και
εμπιστοσύνης για τους ραγιάδες. Ο Μωριάς ζει ιστο-
ρικές στιγμές..
15 Ιανουαρίου 1821: Αναβρασμός στον Μωριά. Ο
τόπος βρίσκετε σε μια περίεργη αναταραχή. Οι φήμες
οργιάζουν, ο φόβος πλανιέται παντού. Σε κάθε γωνιά,
προύχοντες και λαός, όλοι ψιθυρίζουν για ενδεχόμενο
κίνημα και επανάσταση..
Από τα μέσα του 17ου αιώνα οι διδάσκαλοι του γέ-
νους άνοιξαν το μεγάλο δρόμο. Ο ελληνισμός μετά
από αιώνες και αιώνες αναζητά τις αληθινές ρίζες του
και την ταυτότητα του.
22 Ιανουαρίου 1821: Στιγμή προς στιγμή ολόκλη-
ρος ο Μωριάς περνά μέσα από μια μεγάλη και σκληρή
δοκιμασία. Η επιλογή είναι μοιραία και δύσκολη. Οι
ευθύνες μεγάλες. Επανάσταση ή αναμονή;
Μια μικρή ιστορική αναδρομή θα δείξει τη σημασία
του μεγάλου διλλήματος..
Μετά την τραγική πτώση της πόλης, την 29 η Μαΐ-
ου του 1453 στα χέρια των Τούρκων, άρχιζε μια ακό-
μα σκληρή και άγρια περίοδος για τον ελληνισμό. Πα-
ντού σκοτάδι. Απελπισία και ερημιά..
Όμως ο ελληνισμός ποτέ δεν έπαψε να αντιστέ-
κεται, να ξεσηκώνεται και να αγωνίζεται για κάτι που
μόνο οι Έλληνες δίδαξαν στον κόσμο. Την Ελευθερία!
Όλοι αναθυμούνται τα μεγάλα κινήματα που έχουν
προηγηθεί.
1463: πρώτος τουρκοβενετικός πόλεμος. Ξεσηκω-
μός της Κρήτης, της Μάνης, της Σπάρτης και της Αρ-
καδίας. Ήττα των βενετών. Καταστροφές και ερημώ-
σεις στο Μωριά. Άγρια θανάτωση 500 Ελλήνων της
Κορώνης.
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
1475: Δεύτερος τουρκοβενετικός πόλεμος. Τουρκι-
κή απόπειρα κατάληψης της Λήμνου. Θάνατος του
αρχηγού των Ελλήνων. Ο ηρωισμός της κόρης του
Μαρούλας σώζει προσωρινά το νησί.
1494: Ο βασιλιάς της Γαλλίας, Κάρολος ο Η’, φτά-
νει στη Ρώμη σκοπεύοντας να πολεμήσει τους Τούρ-
κους και να ανασυστήσει τη ανατολική Ρωμαϊκή Αυ-
τοκρατορία. Ξεσηκωμός των χριστιανικών λαών. Πα-
νικός των Τούρκων. Τελικά η επανάσταση απέτυχε.
Αποτέλεσμα... Σφαγές, καταστροφές, αγριότητες,
στυγνές δολοφονίες, συντρίμμια στις ελληνικές πό-
λεις.
1572: Η Μάνη ξεσηκώνεται από τους αδελφούς
Μελισσινούς, τον αρχιεπίσκοπο Επιδαύρου Μακάριο
και τον χωροδεσπότη Θεόδωρο. Ο ξεσηκωμός εξα-
πλώνεται σε όλο το Μωριά, τη Ρούμελη, τη Μακε-
δονία και το Άγιο Όρος. Αποτέλεσμα... Αποτυχία.
Σφαγές! Ατέλειωτες σφαγές των Ελλήνων. Θάνατος
και σκοτάδι πλανιέται πάνω από την χώρα.
1611: Ο Κάρολος, Δούκας του Νεβέρ, απόγονος
των Παλαιολόγων, που διεκδικεί κληρονομιά τον θρό-
νο της Κωνσταντινούπολης, συνεννοείται με τους μα-
νιάτες και ξεσπά κίνημα που απλώνεται σε όλα τα
Βαλκάνια. Τελικά το κίνημα απέτυχε. Ακολουθούν ά-
γριες σφαγές των Ελλήνων.
1770: Ο ρώσικος στόλος κατεβαίνει στη Μεσόγειο.
Ολόκληρη η Ελλάδα επαναστατεί σε στεριά και θά-
λασσα. Μα η ανικανότητα των Ορλόφ και η ανεπάρ-
κεια των πολεμικών μέσων, οδηγούν σε οικτρή απο-
τυχία. Οι Ρώσοι εγκαταλείπουν τους Έλληνες στην
τύχη τους. Ο Μωριάς πλημμυρίζει από τούρκικα
στρατεύματα.. ηρωική και απελπισμένη αντίσταση
του λαού. Αποτέλεσμα. Θάνατος, θάνατος, θάνατος...
25 Ιανουαρίου 1821: Η άφιξη του Παπαφλέσσα
στην Ύδρα, στη συνέχεια στο Ναύπλιο και μετά στο
Άργος, κυριολεκτικά κατατρόμαξε τους προεστούς
και αναστάτωσε τον τόπο. Με πρωτοβουλία του,
πραγματοποιείται συνέλευση των θρησκευτικών και
πολιτικών αρχηγών του Μωριά, στη Βοστίτσα της Αι-
γιαλείας. Το πρόσχημα για τους κατηχητές ήταν να
λύσουν τις κτηματικές διαφορές που υπάρχουν ανά-
μεσα στα δυο μοναστήρια της περιοχής. Η ουσία εί-
ναι όμως να ζητήσουν εξηγήσεις από τον Παπαφλέσ-
σα που με τα κηρύγματα του για γενικό ξεσηκωμό,
έχει αναστατώσει τους πάντες. Ο Παπαφλέσσας α-
φού τους έδειξε τα χαρτιά του, που τον χαρακτή-
ριζαν αντιπρόσωπο του γενικού επιτρόπου της Φιλι-
κής Εταιρεία Αλέξανδρου Υψηλάντη, είπε:
-Πατριώτες! Ήρθε η μεγάλη στιγμή. Τέλειωσαν τα
ψέματα. Ο ξεσηκωμός πρέπει να αρχίσει τώρα. Ή
τώρα ή ποτέ! Ήμαστε πιο δυνατοί από ότι φανταζό-
σαστε, πίσω από μας κρύβεται μεγάλη δύναμη που
θα συντρίψει την τουρκιά.
-Ποια είναι αυτή η δύναμη; γιατί δεν την ονομά-
ζεις; Δεν σε πιστεύουμε.. Τα φουσκώνεις όλα.. λες
ψέματα..Τα χαρτιά σου δεν μας πείθουν.. Είσαι ψεύ-
της και θα μας πάρεις όλους στο λαιμό σου.. Ποια
είναι αυτή η δύναμη; γιατί δεν την ονομάζεις;
-Σταθείτε μωρέ να ακούσετε που πέσατε να με
φάτε. Αφού σας λέω έχω αποδείξεις και χαρτιά από
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
τον αρχηγό.
-Είσαι απατεώνας..δρόμο..να φύγεις από ‘δω..
-Ε, λοιπόν να ήσαστε βέβαιοι , ότι η ουσία, με την
πρώτη κίνηση που θα κάνουμε, με το πρώτο καριο-
φίλι που θα λαλήσει στο Μωριά, η ουσία, σας στο
ξαναλέω, θα μπει στο πλευρό μας ανοιχτά και θα
ανοίξει πόλεμο με τη πύλη..και κάτι άλλο αφού με
ζορίζεται. Στο δρόμο είναι ουσία κι η ενίσχυση με
χρήματα και στρατό.
-Τα μεγαλοποιείς και τα φουσκώνεις παπαφλέσσα.
Όσα μας τσαμπουνάς εδώ πέρα, είναι άστατα, απελ-
πισμένα κι επικίνδυνα. Αν δώσουμε πίστη στα λόγια
σου, και ξεσηκώσουμε το λαό, θα τον πάρουμε στο
λαιμό μας. Αλλά έτσι ήσουν πάντα, ανεύθυνος και
φασαρίας.
-Αυτά που διακηρύσσεις Γρηγόριε, είναι εγκλημα-
τικά κι επιζήμια. Η εκκλησία και το έθνος κινδυνεύ-
ουν από τον τυχοδιωκτισμό σου. Εδώ στο Μωριά σε
ξέρουμε καλά, και δεν μας ξεγελάς.. Είσαι άρπαξ,
απατεών κι εξολέστατος. Σπρώχνεις τα πράγματα
στον ξεσηκωμό για να πλουτίσεις από το πλιάτσικο.
-Ακούστε όλοι σας και βάλτε το βαθιά στο μυαλό
σας. Εγώ έχω διαταγές και θα κάνω κατά πως που
λένε αυτές. Θα πάρω χίλιους πισινοχωρίτες κι άλλους
τόσους μανιάτες και θα τους ρίξω στο ρεμπελιό, κι
όποιον πιάσουν οι Τούρκοι ξαρμάτωτο ας τον λιανί-
σουν. Πάμε αδελφέ Νικήτα. Δεν έχουμε καμιά δου-
λειά εδώ πέρα.
Τότε όλοι τρομοκρατήθηκαν, γιατί ήξεραν, πως ο
Παπαφλέσσας δεν αστειευόταν κι ότι είναι ικανός για
όλα. Του μίλησαν λοιπόν με το καλό και τον βεβαί-
ωσαν, ότι το σοβαρό θέμα του ξεσηκωμού, θα το ξα-
νασυζητήσουμε. Έτσι, στην συνέλευση της Βοστί-
τσας, όλοι συμφώνησαν να αποφύγουν κάθε βιαστι-
κή ενέργεια που θα μπορούσε να σημαίνει όλεθρο και
καταστροφή και να αναμένουν μέχρι την κάθοδο του
Υψηλάντη.
Γενικώς, φαινομενική ηρεμία επικρατεί στο Μωριά.
Μα το καζάνι βράζει..
1 Φεβρουαρίου 1821: Ο Κολοκοτρώνης έχει κατα-
στήσει τη Σκαρδαμούλα, το επαναστατικό στρατηγείο
του. Εκεί έχουν καταφτάσει ο Νικηταράς από τη Ζά-
κυνθο και πολλοί άλλοι πατριώτες. Ο φιλικός Περ-
ραιβός έχει πετύχει την συμφιλίωση μεταξύ των ισχυ-
ρών οικογενειών του Μωριά που τρωγόντουσαν για
χρόνια. Ο Κολοκοτρώνης έχει αρχίσει σιγά σιγά να
κρατάει στα χέρια του τις αόρατες κλωστές της επα-
νάστασης. Άνθρωποι του στέλνονται στη Μεσσηνία,
στην Καλαμάτα, στη Λακωνία, στο Μυστρά, στην Κα-
ρύταινα, στο Φανάρι, στο Λιοντάρι, σε όλη την Αρκα-
δία και στη Τρίπολη. Απ’ όλους ζητά πρόσωπα για να
μιλήσουν.
Γενικώς, μια ακαθόριστη ηρεμία επικρατεί στο
Μωριά, μα το ηφαίστειο της επανάστασης όλο και
δυναμώνει.
3 Φεβρουαρίου 1821 Μολδοβλαχία: Σήμερα η
Στάνα, σύζυγος του αρματολού Γιωργάκη Ολύμπιου,
δάνεισε στη Φιλική Εταιρεία το ποσόν των 5000 χρυ-
σών φλουριών, πληρωτέα εκ του μέλλοντος εθνικού
ταμείου. Η πράξη της θα μείνει ιστορική.
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 5
7 Φεβρουαρίου 1821 Τρίπολη Αρκαδίας: Κατά έγ-
κυρες πληροφορίες που προέρχονται από την οθωμα-
νική εξουσία της Τριπόλεως, Τούρκοι κατάσκοποι που
μιλούσαν καλά τα ελληνικά, ντύθηκαν ραγιάδικα, πή-
γαν στη Σκαρδαμούλα, γλίστρησαν ως το σπίτι του
Μούρτσινου, που διαμένει ο Κολοκοτρώνης, κι όταν
γύρισαν στην Τρίπολη είπαν τα εξής στις αρχές: Από
αυτόν δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα, ούτε στρα-
τό έχει φέρει, ούτε τίποτα.
Μετά από αυτή την είδηση, οι τουρκικές αρχές, α-
φού διαπίστωσαν ότι ο Κολοκοτρώνης έπαιζε αμάδες
και δεν είχε φέρει μαζί του στρατό, ησυχάζουν και
δεν ανησυχούν τόσο πολύ. Βεβαιότητά τους είναι ότι
η επανάσταση αναβάλλεται.
8 Φεβρουαρίου 1821 Δημητσάνα: Πληροφορίες
αναφέρουν ότι στην τοποθεσία Κεφαλόβρυσο του Α-
γίου Ιωάννη, οι αδελφοί Σπηλιωτόπουλοι κι ο συνέ-
ταιρός τους Αντωνόπουλος, μετέτρεψαν τους παλι-
ούς αλευρόμυλους σε πυριτιδόμυλους. Το δημητσα-
νίτικο μπαρούτι, που είναι αρίστης ποιότητας, παρα-
σκευάζεται από ντόπια κάρβουνα, θειάφι, που προέρ-
χεται από τις σπηλιές της Μονεμβασιάς και νίτρο που
συλλέγεται από την δυτική περιοχή του έλους. Οι
κινήσεις αυτές κρατούνται μυστικές από τις τουρκικές
αρχές.
Πάντως η παραγωγή μπαρουτιού δείχνει ότι η
επαναστατική έκρηξη πλησιάζει..
10 Φεβρουαρίου 1821 Μωριάς: Τώρα γνωρίζουμε
ότι γενικά στη χώρα έχουν επικρατήσει δύο ισχυρά
ρεύματα σχετικά με την επικείμενη επανάσταση των
Ελλήνων. Το πρώτο ρεύμα το συντηρητικό είναι των
προεστών και των δεσποτάδων. Το δεύτερο ρεύμα,
το επαναστατικό, με ακράτητο και ορμητικό απόστο-
λο τον Παπαφλέσσα, ζητά να γίνει η επανάσταση χω-
ρίς καμιά αναβολή, την 25η Μαρτίου. Η αγωνία κι οι
αμφιβολίες έχουν κυριεύσει τους πάντες.
14 Φεβρουαρίου 1821: Ο Καϊμακάμης της Πελο-
ποννήσου, έχοντας βάσιμες πληροφορίες ότι επίκειται
έκρηξη της επανάστασης, προσκάλεσε στην Τρίπολη
όλους τους αρχιερείς και προεστούς του Μωριά.
Πρώτος προσήλθε ο Αναστάσιος Μαυρομιχάλης γιος
του Πετρόμπεη, για να καθησυχάσει τις οθωμανικές
αρχές. Έπειτα ακολούθησαν κι άλλοι.
Φαινομενική ηρεμία επικρατεί στον Μωριά..
16 Φεβρουαρίου 1821 Κνίσαβο-Ρωσίας: Οι τέσσε-
ρις αδελφοί Υψηλάντιδες, Αλέξανδρος, Δημήτριος,
Νικόλαος και Γεώργιος συνέταξαν προκήρυξη προς
τους λαούς της Μολδοβλαχίας καλώντας τους στην
εξέγερση. Επιπλέον διακήρυξαν, ότι, κι οι τέσσερις α-
δελφοί, διαθέτουν την περιουσία τους και τους μι-
σθούς τους για τον αγώνα. Όλη η οικογένεια, με την
ευχή της μητέρας τους Ελισάβετ, προσφέρει τα
πάντα για τον ιερό σκοπό.
18 Φεβρουαρίου 1821 Μωριάς: Ολόκληρος ο τό-
πος είναι ανάστατος. Μέχρι τώρα κανείς δεν γνωρίζει
τι πρόκειται να γίνει. Οι Τούρκοι, από πληροφορίες
που έχουν αλλά κι από διαίσθηση, αντιλαμβάνονται
ότι κάτι το κακό πλησιάζει. Κανείς όμως δεν μπορεί
να προσδιορίσει που αποσκοπούν αυτές οι περίεργες
κινήσεις των Ελλήνων.
6 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
Αδέλφια, τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω.
Κάθε αναβολή είναι καταστροφή. Η μεγάλη στιγμή
πλησιάζει. Πλησιάζει..
Γενικά οι οθωμανικές αρχές πιστεύουν ότι οι ρα-
γιάδες θα καθίσουν ήσυχα και τελικά δεν θα κάνουν
καμιά ανοησία.
Τάξη και φαινομενική ηρεμία επικρατεί στο Μωρι-
ά..
22 Φεβρουαρίου 1821 Μολδοβλαχία: Σήμερα κατά
βάσιμες πληροφορίες ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρίας
Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον ποταμό Προύθο
και εισήλθε στη Μολδοβλαχία. Ο ενθουσιασμός του
ήταν μεγάλος. Η μεγάλη ώρα πλησιάζει.
24 Φεβρουαρίου 1821 Ιάσιο Μολδοβλαχία: Ο
Αλέξανδρος Υψηλάντης απεύθυνε ενθουσιώδη προ-
κήρυξη προς τους Έλληνες της Μολδοβλαχίας προ-
τρέποντας τους να επαναστατήσουν κατά της τουρ-
κικής τυραννίας. Η μεγάλη στιγμή πλησιάζει.
26 Φεβρουαρίου 1821 Ιάσιο Μολδοβλαχίας: Η ε-
παναστατική σημαία του Αλέξανδρου Υψηλάντη καθ-
αγιάστηκε στην εκκλησία των τριών Ιεραρχών του Ι-
ασίου από τον μητροπολίτη Βενιαμίν. Η σημαία φέρει
στη μία επιφάνεια της, το σταυρό και τις εικόνες του
Αγίου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης με την
φράση ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ και στην άλλη, παράσταση
του φοίνικα με την φράση ΕΚ ΤΗΣ ΤΕΦΡΑΣ ΜΟΥ
ΑΝΑΓΕΝΝΩΜΑΙ
3 Μαρτίου 1821 Σύνορα Μολδαβίας και Βλαχίας: Ο
Αλέξανδρος Υψηλάντης συγκρότησε τον Ιερό Λόχο.
Στο κράνος των ιερολοχιτών υπάρχει νεκροκεφαλή
με δύο οστά χιαστί κι από κάτω αναγράφονται οι
λέξεις ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ. Ο μακροσκελής όρ-
κος που δίνουν αρχίζει ωε εξής: «Ορκίζομαι να χύσω
και αυτήν την υστέραν ρανίδα του αίματός μου υπέρ
της θρησκείας και Πατρίδος μου.. Να φονεύσω και
αυτόν τον ίδιον τον αδελφόν μου, εάν τον εύρω
προδότην της Πατρίδος μας..»
10 Μαρτίου 1821 Αγία Λαύρα Αχαΐας: Οι πρόκριτοι
Αχαΐας, Αιγιαλείας και Καλαβρύτων συνήλθαν στη μο-
νή της Αγίας Λαύρας υπό την προεδρία του Παλαιών
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
Πατρών Γερμανού και συνέστησαν την αχαϊκή τριαν-
δρία που αποτελείτε από τον Γερμανό, τον Ανδρέα
Ζαΐμη και τον Ανδρέα Λόντο. Σκοπός της τριανδρίας
είναι η οργάνωση κι η προπαρασκευή του απελευθε-
ρωτικού αγώνα.
15 Μαρτίου 1821 Περιοχή Βόρειος Γορτυνίας: Σή-
μερα στη θέση Χελωνοσπηλιά οι κλέφτες Χονδρο-
γιάννης και Πετιώτης μαζί με μερικούς συντρόφους
τους χτύπησαν τον Τούρκο εισπράκτορα Λαλιώτη
που μετέφερε γρόσια του δημοσίου στην Τρίπολη.
Σκοπός της ενέδρας ήταν να αρπάξουν τα χρήματα
και να τα διαθέσουν για την επανάσταση του Γένους.
Στην πράξη τους αυτή ήταν σύμφωνοι κι οι πρού-
χοντες Ασημάκης Ζαΐμης και Ασημάκης Χοτύλας με
τις ευχές των οποίων ενέργησαν οι κλέφτες. Κατά
την εφαρμογή του σχεδίου, πυροβόλησαν τον Σεϊδή,
αλλά αυτός κατάφερε να διαφύγει.
15 Μαρτίου Καλάβρυτα: Ένοπλοι Έλληνες πυρο-
βολούν τον βοεβόδα των Καλαβρύτων Ιμπραήμ Αρ-
ναούτογλου που πήγαινε στην Τρίπολη και σκοτώ-
νουν δύο απ’ την φρουρά του.
16 Μαρτίου 1821 Αγρίδι: Περιοχή βόρειας Αρκα-
δίας. Με εντολή του προκρίτου των Καλαβρύτων Σω-
τήρη Χαραλάμπη οι άνθρωποι του Σολιώτης και Πορ-
δής χτύπησαν στο Αγρίδι Τούρκους εισπράκτορες
φόρων και τρεις γραμματοκομιστές του Καϊμακάμη
της Τριπολιτσάς προς τον Χουρσιτ Πασά. Το τόλμημα
αυτό των Ελλήνων έχει αναστατώσει τους κατακτη-
τές.
17 Μαρτίου 1821 Αρεόπολη Μάνης: Ο Πετρόμπε-
ης Μαυρομιχάλης κήρυξε την έναρξη της επανάστα-
σης. Μπροστά στο ναό των Ταξιαρχών στήθηκε η
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 7
πρώτη σημαία του ιερού αγώνα που φέρει στη μία αποτελεί και το πρώτο επίσημο έγγραφο της Ελλάδας
επιφάνεια της το σπαρτιατικό πρόσταγμα Η ΤΑΝ Η που αναγεννιέται.
ΕΠΙ ΤΑΣ και στην άλλη της τις λέξεις ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η Μεταξύ άλλων στο έγγραφο αναφέρονται και τα
ΘΑΝΑΤΟΣ. Στη συνέχεια ο Πετρόμπεης ανέβηκε στις εξής:
Κιτριές που συνεδρίαζαν οι άλλοι καπεταναίοι της Μά- Αί χείρες μας, αί οποίαι ήσαν δεδεμέναι μέχρι τού
νης. Η κήρυξη της επανάστασης έγινε δεκτή με νύν από τάς σιδηράς αλύσους τής βαρβαρικής τυραν-
ενθουσιασμό, δάκρυα χαράς, κωδωνοκρουσίες και νίας, ελύθησαν ήδη καί έλαβον τά όπλα κατά τών
αμέτρητους πυροβολισμούς. τυράννων. Οι πόδες μας, οί περιπατούντες έν νυκτί
20 Μαρτίου 1821 Καρύταινα Αρκαδίας: Οι Γεώργι- καί ημέρα είς τάς αναγκαρεύσεις τής ασπλαγχνίας,
ος και Δημήτριος Πλακούτας συγκέντρωσαν τους κα- τρέχουν είς απόκτησιν τών δικαιωμάτων μας.
τοίκους για να χτυπήσουν τους Τούρκους. Η σύναξη Η κεφαλή μας, ή κλίνουσα τόν αυχένα υπό τόν
είχε μεγάλη επιτυχία και ο ενθουσιασμός ήταν απερί- σκληρόν ζυγόν, τόν απετίναξεν ήδη καί άλλο δέν
γραπτος. φρονεί ειμή τήν ελευθερίαν της. Ή γλώσσα μας, ή
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ..ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ.. αδυνατούσα νά προφέρη λόγον εκτός τών ανωφε-
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ λών παρακλήσεων πρός εξιλέωσιν τών τυράννων,
21 Μαρτίου 1821 Καλάβρυτα: Ο Σωτήρης Θεοχα- κράζει τώρα μεγαλοφώνως καί κάμνει ν’ αντηχή ό
ρόπουλος, Νικόλαος Σολιώτης, Ιωάννης Παπαδόπου- αήρ τό γλυκύτατον τής ελευθερίας όνομα. Εν ενί λό-
λος, μαζί με άλλους ενθουσιώδεις ενόπλους, πήραν γω, απεφασίσαμεν ή νά ελευθερωθώμεν ή νά αποθά-
ένα παλιό κανόνι από την μονή της Αγίας Λαύρας, νωμεν.
πολιόρκησαν τα Καλάβρυτα κι η τουρκική φρουρά Το απόγευμα αποχώρησε από την πόλη ο Κολοκο-
παραδόθηκε. τρώνης με 300 μανιάτες που του παραχώρησαν ο Πε-
21 Μαρτίου 1821 Πάτρα: Στην Πάτρα διεξάγονται τρόμπεης και ο Παναγιώτης Μούρτζινος, για να προ-
αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρ- χωρήσει προς την Αρκαδία και να εξαπλώσει την επα-
κων. Κανείς δεν γνωρίζει πια θα είναι η συνέχεια.
Απλή ανταρσία ή γενική επανάσταση.
22 Μαρτίου 1821 Πάτρα: οι Τούρκοι από το
φρούριο των Πατρών που είναι κλεισμένοι κανονιο-
βολούν αλύπητα την πόλη έχοντας κύριο στόχο την
Μητρόπολη στην οποία έχουν καταφύγει πολλές ελ-
ληνικές οικογένειες. Αναφέρονται πολλά θύματα. Η α-
γωνία του λαού είναι μεγάλη. Κανείς δεν γνωρίζει την
συνέχεια όλοι αναρωτιούνται! Βρισκόμαστε μπροστά
σε μια επανάσταση;
22 Μαρτίου 1821 Καλαμάτα: Αιφνιδιαστικά ο γιος
του Πετρόμπεη, μαζί με τους θείους του και δύναμη
μανιατών, μπήκαν στη Καλαμάτα και κατέλαβαν επί-
καιρα σημεία.
23 Μαρτίου 1821 Καλαμάτα: Σήμερα εδώ στην
Καλαμάτα αναγεννιέται το Γένος των Ελλήνων. Ο Πε-
τρόμπεης επικεφαλής 2000 μανιατών, μπήκε στην
Καλαμάτα και έγινε δεκτός με ενθουσιασμούς από
τους κατοίκους της πόλης. Μαζί με τους μανιάτες
εξεστράτευσε κι ο Κολοκοτρώνης. Μ’ αυτούς ενώθη-
καν οι Αναγνωσταράς, Παπαφλέσσας, Νικηταράς και
Κεφαλάς. Ο βοεβόδας Αρναούτογλου τρομοκρατημέ-
νος από την αιφνίδια επίθεση, παραδόθηκε με όλη τη
φρουρά του. Η Καλαμάτα είναι ελεύθερη!
24 Μαρτίου 1821 Καλαμάτα: Σε συγκινητική δοξο-
λογία δίπλα στον ποταμό της Καλαμάτας Νέδωνα, οι
μανιάτες κι οι μεσσήνιοι πολεμιστές έδωσαν τον όρκο
της ελευθερίας. Πρώτος ορκίστηκε ο Πετρόμπεης
Μαυρομιχάλης και σαν αρχηγός είπε: «ίνα αμύνω την νάσταση σε όλο το Μωριά.
πατρίδα και μόνος και μετά πάντων Και τα ιερά τα 24 Μαρτίου 1821 Πάτρα: Στη πόλη μπήκανε πολ-
πάτρια τιμήσω» λοί επίσκοποι και προύχοντες ακολουθούμενοι από
Στη συνέχεια οι άλλοι αρχηγοί είπαν: ενόπλους, και κήρυξαν την επανάσταση. Στην πλατεί-
«ίνα μη καταισχύνομεν τα όπλα τα ιερά, ούτε εγ- α του Αγίου Γεωργίου στήθηκε η σημαία του Λόντου
καταλείψωμεν τον παραστάτην όσω αν στοιχίσωμεν» που είναι ερυθρά με μαύρο σταυρό. Σε αυτή όρκισε
«Ελευθερία ή Θάνατος» τους πολεμιστές ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. Στην
Μέσα σε απέραντο ενθουσιασμό συνεστήθη η συνέχεια στήθηκε επαναστατικό διευθυντήριο, το ο-
μεσσηνιακή γερουσία που συνέταξε και την πρώτη ποίο σύνταξε προκήρυξη, που δόθηκε σε όλους τους
προκήρυξη προς τις ευρωπαϊκές αυλές. Η προκήρυξη προξένους των ξένων χωρών, που βρίσκονταν στην
8 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
Πάτρα.
24 Μαρτίου 1821 Κορώνη: Οι τουρκικές αρχές της
πόλης, καθώς πληροφορήθηκαν για τα γεγονότα της
Καλαμάτας συνέλαβαν ως ομήρους, τον επίσκοπο
Γρηγόριο και δύο άλλους κληρικούς. Τρόμος απλώνε-
ται πάνω από την πόλη
24 Μαρτίου 1821 Κόρινθος: Σήμερα στην πόλη
μας οι Τούρκοι εξαγριωμένοι από τις κινήσεις των Ελ-
λήνων συνέλαβαν τον πρόκριτο Σπήλιο Νοταρά και
τον φόνευσαν. Στη συνέχεια κλείστηκαν στην Ακρο-
κόρινθο όπου τους πολιορκούν, ο Θεοχαρόπουλος, ο
Πετμεζάς, ο Χαραλάμπης, ο Στριφτόμπολας κ.α.
24 Μαρτίου 1821 Σάλωνα: Ο Πανουργιάς Πανουρ-
γιάς μαζί με τον δεσπότη Ησαΐα κήρυξε την επανά-
σταση στο μοναστήρι του προφήτη Ηλία των Σαλώ-
νων. Ο ενθουσιασμός και η πίστη για την νίκη είναι
μεγάλος.
24 Μαρτίου 1821 Κωνσταντινούπολη: Ο Σουλτά-
νος Μαχμούτ εξαγριωμένος από τις πληροφορίες που
είχε για τη επικείμενη επανάσταση, έδειξε την θηριω-
δία του και διέταξε αθρόες εκτελέσεις των Ελλήνων
της Κωνσταντινουπόλεως. Από τους πρώτους που
απαγχονίστηκαν είναι ο Νικόλαος Καναβής, Μιχαήλ
Μάνος, Θεόδωρος Ρίζος, Αλέξανδρος Φωτεινός κι ο
μητροπολίτης Εφέσου Διονύσιος Καλλιάρχης. Τον τε-
λευταίο καθώς ο Δήμιος του πέρναγε τον βρόγχο γύ-
ρω από το λαιμό, τον ρώτησε:
Γίνεσαι μουσουλμάνος ωρέ για να σωθείς;
Κι ο μητροπολίτης απάντησε:
Εκτέλεσε άνθρωπε την εντολή που σου ‘χει δοθεί.
25 Μαρτίου 1821: Τα φρούρια της Κορώνης, Με-
θώνης, Νεοκάστρου, Χλεμούτσι, Ναυπλίου, Κορίνθου,
Καρύταινας κ.α. πολιορκούνται από τους επαναστα-
τημένους Έλληνες.
25 Μαρτίου 1838 Αθήνα: Γιορτάζεται για πρώτη
φορά, επίσημα, η επέτειος της εκρήξεως της επανα-
στάσεως του 1821. Αν κι ο αγώνας για την επανά-
σταση είχε αρχίσει μερικές μέρες νωρίτερα, με διά-
ταγμα του βασιλιά Όθωνα που εξεδόθη το παρόν έ-
τος 1838, ορίστηκε η 25 η Μαρτίου ως η ημέρα της Ε-
θνικής Παλιγγενεσίας. ‘Άλλωστε η παράδοση υιοθέτη-
σε την 25η Μαρτίου ως ημέρα της ανύψωσης του λα-
βάρου του ’21 στη μονή της Αγίας Λαύρας από τον
Παλαιών Πατρών Γερμανό.
ΤΟΥΤΗ Η ΓΗ ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ
ΕΛΕΥΘΕΡΗ
ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΗΣ
ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ
ΖΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ
ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ
ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ
ΟΡΟΣ
Αν θέλει να ζήσει κανείς το λειτουργικό πλούτο, το
θαυμαστό μυστικό μεγαλείο της Μ. Τεσσαρακοστής,
πρέπει να προσπαθήσει να ξεφύγει από την επιφάνειά
της. Επιφάνεια είναι αυτό που βλέπομε και που γνω-
ρίζομε όλοι μας κατά τις Κυριακές της Τεσσαρακο-
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
στής. Έχουν πράγματι κάτι ιδιαίτερο οι Κυριακές αυ-
τές από τις άλλες Κυριακές του υπολοίπου έτους. Τα
ειδικά εορτολογικά θέματα, η υμνογραφία των, η λει-
τουργία του Μ. Βασιλείου, που τελείται αντί της λει-
τουργίας του Χρυσοστόμου, δίνουν σ’ αυτές ένα ξε-
χωριστό χρώμα. Αλλά οι Κυριακές της Τεσσαρακο-
στής είναι οάσεις μέσα σ’ αυτήν. Κατ’ ουσίαν βρί-
σκονται έξω από αυτήν. Τη γοητεία της αληθινής
Τεσσαρακοστής θα την αισθανθεί κανείς μέσα στο
«πέλαγος» ή στην «αυχμηρά έρημο», όπως την ονο-
μάζουν οι Πατέρες, αυτής της ίδιας της Τεσσαρα-
κοστής, δηλαδή των καθημερινών, από τη Δευτέρα
ως την Παρασκευή τών έξι εβδομάδων που την απο-
τελούν.
Η Εκκλησία μας στις μοναστηριακές ακολουθίες
είδε πάντοτε ένα ιδεώδη τρόπο λατρείας, γι' αυτό και
συν τω χρόνω αντικατέστησε τις παλαιές ιδιαίτερες
ενοριακές ακολουθίες με τις μοναχικές. Ιδιαιτέρως
όμως κατά την Τεσσαρακοστή προσπάθησε να μετα-
φέρει τη λατρεία των μοναστηριών στους κοσμικούς
ναούς. Αφού οι πιστοί δεν μπορούσαν να βγούν στην
έρημο, μετέφερε τις ακολουθίες της ερήμου στις πό-
λεις. Θέλησε τις κατανυκτικές αυτές ημέρες να κάμει
τα λαϊκά μέλη της να γευθούν τις μυστικές καλλονές
των μοναστηριακών ακολουθιών· να κάμει λίγο μονα-
χούς τους λαϊκούς πιστούς. Και δεν είχε άδικο. Στο
σύστημα των μοναχικών ακολουθιών της περιόδου
της Νηστείας βρίσκεται το αποκορύφωμα ολοκλήρου
του έτους. Λίγοι από το λαό μπορούν να τις παρακο-
λουθήσουν. Δεν έχουν ούτε το διαθέσιμο χρόνο, ού-
τε πολλές φορές και την απαραίτητη ψυχική διάθεση.
Αντιθέτως στις μονές, όπου η λατρεία του Θεού α-
ποτελεί το κέντρο της ζωής των μοναχών και το βα-
σικό ενδιαφέρον των αφιερωμένων αυτών ανθρώ-
πων, η εκκλησιαστική ακολουθία της περιόδου της
Τεσσαρακοστής γίνεται το εντρύφημα και η μοναδική
σχεδόν απασχόληση των πατέρων.
Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια ασθενική σκι-
αγραφία του λειτουργικού περιεχομένου μιας ημέρας
της Τεσσαρακοστής.
Κατά βάση οι ακολουθίες της Τεσσαρακοστής είναι
και κατά τον αριθμό και κατά το διάγραμμα οι ίδιες με
τις μοναχικές ακολουθίες του υπόλοιπου έτους. Εκεί-
νο που τις διακρίνει είναι το πιο αρχαϊκό τους περι-
εχόμενο, η παρεμβολή κατανυκτικών τροπαρίων και
το ιδιαίτερο μήκος που προσλαμβάνουν με την προσ-
θήκη περισσότερων ψαλμών, αναγνώσεων και άλλων
λειτουργικών στοιχείων. Οι ακολουθίες αριθμούνται
σε επτά, κατά το ψαλμικό «Επτάκις της ημέρας ήνε-
σά σε»(Ψαλ. 118,164), αλλά στην ουσία είναι περισ-
σότερες. Η ευλάβεια των μοναχών θέλησε να τις επ-
αυξήσει με προσθήκες και άλλων ακολουθιών, έτσι
ώστε η δοξολογία του Θεού κατά την πιο ιερή περίο-
δο του έτους να είναι σχεδόν ακατάπαυστη. Κάθε μια
ακολουθία αντιστοιχεί σε μια ωρισμένη περίοδο της
ημέρας ή της νύκτας. Είναι ένας σταθμός προσευχής
που καθαγιάζει ένα τμήμα του εικοσιτετραώρου.
Η προσευχή αρχίζει με την ακολουθία του Μεσο-
νυκτικού· τα μεσάνυκτα θεωρούνται ως ο πιο κατάλ-
ληλος για την προσευχή χρόνος. Μέσα στην ησυχία
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
και στη γαλήνη του κόσμου οι μοναχοί αγρυπνούν
και προσεύχονται. Περιμένουν την έλευση του Νυμ-
φίου, του Χριστού, που έρχεται κατά το Ευαγγέλιο,
«μέσης νυκτός» (Ματθ. 25,6).
Στην ακολουθία του μεσονυκτικού συνάπτεται η
ακολουθία του Όρθρου, η εωθινή (πρωινή) προσευ-
χή. Από τις ιδιορρυθμίες που χαρακτηρίζουν την Τεσ-
σαρακοστή θα δούμε δύο χαρακτηριστικά σημεία·
την ψαλμωδία του «Αλληλούϊα» με τα τριαδικά και το
φωταγωγικό. Το «Αλληλούϊα» ψάλλεται στον ήχο της
εβδομάδας σαν επωδός της ωδής του Ησαΐα «εκ
νυκτός ορθρίζει το πνεύμα μου πρός σε ο Θεός»
( Ησ. 26, 9-15). Τα τροπάρια που το συνοδεύουν, τα
τριαδικά, αποτελούν μια θαυμαστή συμφωνία με το
«Αλληλούϊα» και την ωδή του Ησαΐα. Είναι η πρώτη
ψαλμωδία που ακούεται στους ναούς μέσα στο σκο-
τάδι και στη σιγή της νύχτας. Όλα μαζί συνιστούν μια
προτροπή, μια πρόσκληση πρός δοξολογία του
τριαδικού Θεού από ολόκληρη τη κτίση. Οι άνθρωποι
ενώνονται με τους αγγέλους για να ψάλλουν τον
τρισάγιο ύμνο στην τρισυπόστατη Θεότητα· «Άγιος,
άγιος, άγιος». Πιο κατάλληλος εναρκτήριος ύμνος για
την απαρχή της δοξολογίας δεν ήταν δυνατόν να
βρεθεί. «Αλληλούϊα»- Αινείτε τον Θεόν. Η Τεσσαρα-
κοστή είναι η περίοδος του «Αλληλούϊα» -του αίνου
του Θεού.
Προς το τέλος του όρθρου χαιρετίζεται η έλευση
του φωτός της ημέρας. Τότε ψάλλονται τα φωταγω-
γικά τροπάρια, ένα για κάθε ήχο. Αποτελούν ευχαρι-
στία για την αποστολή του υλικού φωτός και δέηση
για την έκχυση του νοητού φωτός, του φωτισμού
του Χριστού στις ψυχές μας.
Οι ακολουθίες των ωρών είναι τέσσερεις.
η Α΄ (Πρώτη), που αποτελεί μια επέκταση του όρ-
θρου και μια αίτηση ευλογίας των έργων μας, που
αρχίζουν την ώρα αυτή- 7 π.μ περίπου.
Η Γ΄(Τρίτη), 9 π.μ, είναι η ώρα της καθόδου του
αγίου Πνεύματος στους αποστόλους κατά την ημέρα
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 9
της Πεντηκοστής. Στους ψαλμούς, στα τροπάρια και
τις ευχές της ακολουθίας της ώρας αυτής κυριαρχεί
το θέμα αυτό. Η δοξολογία και η δέηση για την απο-
στολή του αγίου Πνεύματος και σ’ εμάς.
Η Στ΄ (Έκτη) ώρα (12 το μεσημέρι) και η Θ΄ (Εν-
νάτη- 3 μ.μ) παίρνουν τα θέματα τους από το πάθος
του Κυρίου. Η Στ΄ είναι η ώρα της σταυρώσεως και η
Θ΄ η ώρα του θανάτου- του «Τετέλεσται». Στην Θ΄
ώρα συνάπτεται και η ακολουθία των Τυπικών. Και σ’
αυτή, σαν συνέχεια του θέματος της Θ΄ ώρας, ακού-
εται η ψαλμωδία της φωνής του ληστή στο σταυρό
«Μνήσθητι μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία
σου» (Λουκ.23,42), που ψάλλεται σαν επωδός των
μακαρισμών του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου. Είναι
μια υπενθύμηση του ευαγγελικού νόμου, αλλά και μια
απάντηση του ταπεινού πιστού στα λόγια του Χρι-
στού: Είπες, Κύριε, ότι είναι μακάριοι – ευτυχείς οι
πτωχοί τω πνεύματι, οι πραείς, οι ελεήμονες… Εγώ
δεν είμαι τίποτε απ’ αυτά, γι’ αυτό σου φωνάζω σαν
το ληστή το «Μνήσθητί μου, Κύριε».
Δεν μας μένει καιρός να μιλήσουμε για την ακο-
λουθία του κατανυκτικού εσπερινού με τα θαυμαστά
του τροπάρια, τους ψαλμούς και τα αναγνώσματα,
ούτε για την καρδιά των ημερών των Νηστειών, τη
λειτουργία των Προηγιασμένων δώρων.
Μόνο δυο λόγια για το Μέγα Απόδειπνο, την ακο-
λουθία που κατακλείει την ημέρα. Είναι μια μακρά α-
κολουθία, που συνιστά δέηση για την άφεση των α-
μαρτιών της ημέρας και την ειρηνική και ασκανδά-
λιστη διέλευση της νύκτας.
Η σύντομη αυτή αναδρομή στο λειτουργικό περι-
εχόμενο των ιερών ημερών της Τεσσαρακοστής δεν
ήταν παρά μια ασθενική σκιαγραφία. Μια μικρή ανθο-
δέσμη από τον απέραντο ανθόκηπό της. Μια παρόρ-
μηση για να θελήσομε να μπούμε σ’ αυτόν και να τον
γνωρίσομε προσωπικά, εμπειρικά οι ίδιοι.
(Ιωάννου Μ. Φουντούλη, Λογική Λατρεία, Θεσ/κη 1971, σ. 40-48)
Γέροντας Ιερώνυμος: Όλους ν'
αγαπάς, άλλα και κανένα "μη
αγαπάς"!
Το Πνεύμα δεν αγαπά Ούτε πολλές συναναστροφές,
Ούτε φιλίες! Όλα αυτά να τα αποφεύγεις.
Θέλεις να αγαπάς πολύ τους ανθρώπους; Αγάπησε
πολύ τον Χριστό μας και θα δεις πόσο θα αγαπάς και
τους ανθρώπους και ας μη τους βλέπεις.
Πάντοτε και τον κάθε άνθρωπον, ολίγον σε από-
στασιν να κρατάς. Ήλθε; Καλώς ήλθε! Δεν ήλθε; Κα-
λώς δεν ήλθε. Δηλ. να είσαι απαθής.
Σε κανέναν μη λες το μυστικό σου ή τι κάνεις. Με
δύο τρία λόγια, Όταν σε ρωτούν, να κόβεις, να τελει-
ώνεις.
Μη δένεις τον νου σου με άνθρωπο. Μη λέγεις
τους λογισμούς σου και το μυστικό σου εις κανένα!
Οι άνθρωποι μεταβολή παίρνουν. Το μυστικό σου
σε κανέναν! Διότι οι άνθρωποι μεταβάλλονται.
Μη θυμώνετε, θα σας ειρωνευτούν, θα υποφέρετε.
Εσείς μη φοβάσθε. Σάς προσφέρουν δηλ. πιπέρι, να
δίδετε ζάχαρη. Εγώ πιπέρι δεν έχω να σκέπτεστε,
ζάχαρη έχω, ζάχαρη δίδω.
 10 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
Αυτό πού λείπει σήμερα γενικά, είναι ή γνώσις, ή
λογική, ή ευσέβεια. Ό κόσμος σήμερα είναι ξετρελα-
μένος.
Δεν γνωρίζει τι κάνει, δεν γνωρίζει τι θέλει! Σήμερα
ένας φαίνεται καλός, αύριο πίπτει, χαλάει, δεν ανα-
γνωρίζει και ό ίδιος τον εαυτό του.
Δύσκολα να βρεις άνθρωπο αμετάβλητον.
Άλλοι πάλι, αλλού, τρέχουν παντού, για να βρουν
χαρά και ηρεμία, μόνον στον Χριστόν μας δεν τρέ-
χουν.
Πάντως βέβαια, λέγουν οί Πατέρες, μηδένα προ
του τέλους μακάριζε άλλα και μηδένα προ του τέλους
απέλπιζε!
Να παρακαλέσωμεν τον Θεόν να μας λυπηθεί και
να μας ελεήσει.
Επικοινωνίες κόψε! Σε φθάνουν τα δικά σου!
Οι άλλοι, ότι γράμματα ξέρουν, αυτά και σου λένε.
Τα δικά τους ζουν, τα δικά τους ξέρουν, αυτά σου
λένε. Τα δικά σου δεν τα ζουν, δεν τα ξέρουν, δεν τα
αγαπούν! Πώς λοιπόν Αφού δεν γνωρίζουν τη γλώσ-
σα σου, θέλεις να σου μιλήσουν!
Μη υποδεικνύεις, διότι, διδασκαλία δίχως θέλησιν
του άλλου, έχθρα είναι και γίνεται αμαρτία και σε
κείνον πού ακούει και δεν κάνει και εσύ στεναχω-
ρείσαι και ταράζεσαι.
Στον άλλο να λέγεις τόσα, όσα νομίζεις ότι θα ση-
κώσει, όχι περισσότερα.
Να μη θυμώνετε. Να γλυκαίνετε με την ζάχαρή
σας, δηλ. με τον καλόν σας λόγο τον άλλο.
Κάθε άνθρωπος έχει κάποιο χάρισμα. Βρες το
χάρισμά του και επαίνεσέ τον.
Χρειάζεται και ό έπαινος (προς τόνωσιν) και ή κα-
λοσύνη και ή αγάπη Τότε ό άλλος και πολύ καλός να
μη είναι, δια την τιμήν, τον έπαινο, την αγάπη πού
του εκδηλώνουν ελέγχεται και γίνεται καλύτερος.
Αγάπησε την ησυχία και την σιωπή. Ν' αποφεύγεις
κατά το δυνατόν τους ανθρώπους.
Όλους ν' αγαπάς, άλλα και κανένα "μη αγαπάς",
δηλαδή με κανένα μη δένεται ό νους σου εκτός του
Χριστού μας.
Αξίες…Ένα συγκλονιστικό
κείμενο
Καθώς στεκόταν μπρος στην τάξη της την Ε’ δη-
μοτικού, την πρώτη ημέρα του σχολείου η κυρία
Τζοβάννα είπε στα παιδιά ένα ψέμα. Όπως οι περισ-
σότερες δασκάλες, κοίταξε τους μαθητές της και είπε
ότι τους αγαπούσε όλους το ίδιο.
Αλλά αυτό ήταν αδύνατον, διότι εκεί στην μπρο-
στινή σειρά, βυθισμένο στο κάθισμά του ήταν ένα μι-
κρό αγόρι, ο Μάνος Μανούσας. Η κυρία Τζοβάννα εί-
χε παρακολουθήσει τον Μάνο την προηγούμενη χρο-
νιά και είχε προσέξει ότι ο Μάνος δεν έπαιζε καλά με
τα άλλα παιδιά.
Τα ρούχα του ήταν τσαλακωμένα. Πάντα φαινόταν
ότι χρειαζόταν μπάνιο. Και ο Μάνος μπορούσε να εί-
ναι πολύ δυσάρεστος.
Στο σχολείο που δούλευε η κυρία Τζοβάννα έπρε-
πε να επιθεωρήσει του κάθε μαθητού το ιστορικό.
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
Άφησε του Μάνου το ιστορικό να το διαβάσει τε-
λευταίο. Όταν όμως διάβασε το ιστορικό που έγρα-
φαν οι προηγούμενες δασκάλες έμεινε έκπληκτη!
Η δασκάλα της Α’ δημοτικού έγραφε: «Ο Μάνος εί-
ναι ένα φωτεινό παιδί με έτοιμο πάντα το χαμόγελο.
Κάνει τις εργασίες του σωστά και προσεγμένα, και
έχει καλούς τρόπους. είναι χαρά να τον έχουμε κοντά
μας».
Η δασκάλα της Β’ δημοτικού έγραφε: «Ο Μάνος
είναι άριστος μαθητής.
Αγαπητός από τους συμμαθητές του, αλλά φαί-
νεται προβληματισμένος εξ αιτίας της μητέρας του
που έχει μια ανίατη ασθένεια, η ζωή στο σπίτι θα
είναι δύσκολη».
Η δασκάλα της Γ’ δημοτικού έγραφε: «Ο θάνατος
της μητέρας του ήταν πολύ σκληρός και οδυνηρός
για αυτόν. Προσπαθεί να κάνει καλά τις εργασίες του,
αλλά ο πατέρας του δε δείχνει πολύ ενδιαφέρον. Η
ζωή του σπιτιού σύντομα θα τον επηρεάσει εάν δε
παρθούν ορισμένα μέτρα».
Η δασκάλα της Δ’ δημοτικού έγραφε: «Ο Μάνος
έχει αποσυρθεί και δεν δείχνει ενδιαφέρον για το
σχολείο. Δεν έχει πολλούς φίλους και πολλές φορές
κοιμάται στην τάξη».
Διαβάζοντας όλα αυτά η κυρία Τζοβάννα κατάλαβε
το πρόβλημα και ντράπηκε πολύ για τον εαυτό της.
Αισθάνθηκε ακόμη χειρότερα, όταν οι μαθητές της
της έφεραν χριστουγεννιάτικα δώρα. Όλα ήταν δι-
πλωμένα σε πολύχρωμα χαρτιά με ωραίους φιόγκους,
εκτός από του Μάνου.
Το δώρο του ήταν άγαρμπα διπλωμένο σε μια κα-
φετιά χοντρή σακούλα του μανάβη. Η κυρία Τζοβάν-
να δυσκολεύτηκε να το ανοίξει εν μέσω των άλλων
δώρων.
Μερικά παιδιά άρχισαν να γελάνε όταν έβγαλε από
τη σακούλα ένα βραχιόλι που λείπανε μερικές από τις
ψεύτικες αδαμάντινες χάντρες και ένα μπουκάλι ένα
τέταρτο γεμάτο άρωμα.
Αλλά έπνιξε τα γέλια των μαθητών καθώς είπε
θαυμαστικά πόσο όμορφο ήταν το βραχιόλι φορών-
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
τας το στο χέρι της και βάζοντας μερικές σταγόνες
στον καρπό του χεριού της.
Ο Μάνος έμεινε λίγο παραπάνω στο σχολείο στο
σχόλασμα για να πει «κυρία Τζοβάννα σήμερα μυρί-
ζατε όπως ακριβώς μύριζε η μαμά μου».
Όταν έφυγαν τα παιδιά έκλαιγε για περίπου μισή
ώρα. Από εκείνη την ημέρα η κυρία σταμάτησε να
διδάσκει ανάγνωση, γραφή και αριθμητική.
Έδειχνε ιδιαίτερη προσοχή στο Μάνο. Καθώς δού-
λευε μαζί του το μυαλό του ζωντάνευε. Όσο πιο πο-
λύ τον ενθάρρυνε τόσο πιο γρήγορα ανταποκρι-
νόταν.
Έως το τέλος του χρόνου ο Μάνος είχε γίνει ένα
από τα πιο έξυπνα παιδιά της τάξης του, και παρόλο
το ψέμα ότι θα αγαπούσε όλα τα παιδιά το ίδιο η κυ-
ρία Τζοβάννα ευνοούσε τον Μάνο ιδιαίτερα.
Μετά από ένα χρόνο βρήκε ένα σημείωμα κάτω α-
πό την πόρτα της. Ήταν από τον Μάνο. Της έλεγε ότι
ακόμη ήταν η καλύτερη δασκάλα που είχε ποτέ στη
ζωή του.
Πέρασαν έξι χρόνια πριν πάρει άλλο σημείωμα από
τον Μάνο.
Της έγραφε ότι τελείωσε το Λύκειο και ήταν τρίτος
στην τάξη του, και ότι ακόμη ήταν η καλύτερη δα-
σκάλα που είχε ποτέ στη ζωή του. Μετά τέσσερα
χρόνια πήρε άλλο ένα σημείωμα που της έλεγε ότι
παρόλο που τα πράγματα ήταν αρκετά δύσκολα κα-
τάφερε να επιμείνει και να συνεχίσει τις σπουδές του,
και ότι σύντομα θα αποφοιτούσε από το πανεπιστή-
μιο με τις μεγαλύτερες διακρίσεις. Την διαβεβαίωνε
ότι αυτή ήταν η πιο αγαπητή δασκάλα που είχε σε
όλη του την ζωή.
Πέρασαν ακόμη τέσσερα χρόνια και έφτασε ακόμα
άλλο ένα γράμμα.
Αυτή τη φορά εξηγούσε ότι αφού πήρε το δίπλω-
μά του αποφάσισε να προχωρήσει πιο πολύ και να
κάνει διδακτορικό.
Στο γράμμα εξηγούσε ότι αυτή παρέμεινε η πιο κα-
λή και αγαπητή δασκάλα που είχε ποτέ στη ζωή του.
Μα τώρα το όνομά του ήταν πιο μακρύ Dr. Εμμα-
νουήλ Σ. Μανούσος.
Η ιστορία δεν τελείωνε εκεί. Υπήρξε ακόμη ένα
γράμμα εκείνη την άνοιξη. Ο Μάνος της ανακοίνωνε
ότι είχε γνωρίσει μια υπέροχη κοπέλα την οποία θα
παντρευόταν.
Της εξηγούσε ότι ο πατέρας του είχε πεθάνει πριν
μερικά χρόνια και αναρωτιόταν αν θα συμφωνούσε
να παραβρεθεί στο γάμο και να καθόταν στη θέση
της μητέρας του γαμπρού. Βεβαίως η κυρία Τζοβάννα
δέχτηκε. Μαντέψτε! Στο γάμο φορούσε εκείνο το
βραχιόλι που της είχε δωρίσει κάποια Χριστούγεννα –
χρόνια πίσω.
Ναι, εκείνο το βραχιόλι που έλειπαν οι αδαμάντινες
πέτρες. Και βεβαιώθηκε ότι φορούσε το ίδιο άρωμα
που θυμόταν ότι φορούσε η μητέρα του Μάνου στα
τελευταία τους Χριστούγεννα μαζί.
Όταν συναντήθηκαν αγκαλιάστηκαν με στοργή. Ο
κύριος Μανούσος ψιθύρισε στο αυτί της κυρίας Τζο-
βάννας «Σας ευχαριστώ κυρία Τζοβάννα που πιστεύ-
ατε σε μένα.
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 11
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ που με κάνατε να νιώ-
θω σπουδαίος και μου δείξατε πως εγώ μπορούσα να
διαφέρω».
Η κυρία Τζοβάννα με δάκρυα στα μάτια ψιθύρισε:
«Μάνο μου λάθος κατάλαβες.
Εσύ ήσουν που δίδαξες σε εμένα πώς να διαφέρω.
Δεν ήξερα πώς να διδάσκω μέχρι που σε γνώρισα».
Σε παρακαλώ να θυμάσαι πως ό,τι κι αν κάνεις, ό-
που κι αν πας θα έχεις την ευκαιρία να αγγίξεις ή και
να αλλάξεις τη σκοπιά, την άποψη ενός ανθρώπου.
Και όταν το κάνεις σε παρακαλώ προσπάθησε να
την κάνεις θετική. http://fdathanasiou.wordpress.com
Τί είναι η Προηγιασμένη Θεία
Λειτουργία;
Η Εκκλησία μας καθόρισε όλες τις Τετάρτες και
Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής να τελείται
μία άλλη Λειτουργία, η Λειτουργία των Προηγιασμέ-
νων Δώρων.
Κατά τη Λειτουργία αυτή δεν τελείται Θυσία, δε γί-
νεται δηλαδή μεταβολή του άρτου και του οίνου σε
Σώμα και Αίμα Χριστού.
Τα Τίμια Δώρα, ο Άρτος και ο Οίνος είναι έτοιμα, έ-
χουν προαγιασθή (γι' αυτό και λέγεται Λειτουργία
των Προηγιασμένων Δώρων) κατά την προηγηθείσα
θεία Λειτουργία της Κυριακής, είναι πλέον Σώμα και
Αίμα Χριστού, και απλώς προσφέρονται προς μετάλη-
ψη στους πιστούς.
Ο Ιερέας καθ' εκάστη Κυριακή κόπτει από το
πρόσφορο τον λεγόμενο «Αμνόν», δηλαδή το
τετράγωνο εκείνο τεμάχιο της σφραγίδας που γράφει
ΙΣ-ΧΣ ΝΙ-ΚΑ, και το τοποθετεί επάνω στο ιερό Δι-
σκάριο.
Μετ' ολίγο, κατά τη στιγμή του «Σε υμνούμεν...»,
το τεμάχιον αυτό του άρτου θα μεταβληθεί δια της
ευλογίας του Ιερέως σε αυτό τούτο το Σώμα του
Κυρίου, όπως και ο οίνος, που είναι στο ιερό Ποτήριο,
θα μεταβληθεί και αυτός σε αυτό τούτο το Αίμα του
Κυρίου.
Όταν όμως βρισκόμαστε στη πένθιμο περίοδο της
Μ. Τεσσαρακοστής, ο Ιερέας, κατά τη Θ. Λειτουργία
της Κυριακής, δεν θα κόψει ένα μόνο τεμάχιο εκ της
σφραγίδας του προσφόρου, ωσάν αυτό που είπαμε
 12 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
ανωτέρω, αλλά περισσότερα (συνήθως τρία), ανάλο-
γα προς τον αριθμό των Λειτουργιών των Προηγια-
σμένων που θα τελέσει κατά την εβδομάδα.
Τα τεμάχια αυτά (που δεν κόπτονται όλα από ένα
πρόσφορο, αλλ' ένα από κάθε πρόσφορο), θα τα ευ-
λογήσει κατά την ώρα που πρέπει και αυτά θα μετα-
βληθούν σε Σώμα Χριστού.
Από αυτά το ένα θα χρησιμοποιηθεί για τη θεία
Μετάληψη της ημέρας εκείνης (Κυριακής), τα άλλα
(συνήθως δύο) θα εμβαπτισθούν στο ιερό Ποτήριο,
όπου το άγιο Αίμα του Κυρίου, και θα φυλαχθούν σε
ειδικό κιβωτίδιο, το ιερό Αρτοφόριο, για τις Λειτουρ-
γίες των Προηγιασμένων Δώρων που θα γίνουν εντός
της εβδομάδας. Κατ' αυτές τις Λειτουργίες ο Ιερέας
θα προσφέρει στους πιστούς προς μετάληψη τα Προ-
ηγιασμένα αυτά Δώρα.
Η Λειτουργία των Προηγιασμένων είναι συνυφα-
σμένη με Εσπερινό, είναι δηλαδή βραδινή. Αυτό έχει
θεσπιστεί, διότι οι παλιοί Χριστιανοί κατά τις ημέρες
της Μ. Τεσσαρακοστής διετέλουν τελείως άσιτοι (νη-
στικοί) μέχρι των εσπερινών ωρών. Μπορούσαν λοι-
πόν να εκκλησιαστούν και να κοινωνήσουν κατά τις
εσπερινές ώρες.
Σήμερα η Λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται
και κατά την εσπέρα συνηθέστερα όμως τελείται κα-
τά τις πρωινές ώρες προς διευκόλυνση των πιστών.
Η Λειτουργία αυτή δεν έχει τον πανηγυρικό και
θριαμβευτικό τόνο των άλλων Λειτουργιών, αλλά δε-
σπόζει σε αυτή το πένθιμο και κατανυκτικό στοιχείο.
Η Λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται όλες τις
Τετάρτες και Παρασκευές της Μ. Τεσσαρακοστής.
Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τελείται μόνο τις τρεις
πρώτες μέρες αυτής (Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη και Μ.
Τετάρτη). Επίσης τελείται και κατά τις ημέρες εορτών
ευρισκομένων εντός της περιόδου της Μ. Τεσσα-
ρακοστής.
Δεν τελείται κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές της
Μ. Τεσσαρακοστής.
Ο Ιερέας, και αν κρατήσει τα ονόματα, δεν θα τα
μνημονεύσει, στην Πρόθεση, αλλά θα τα αφήσει για
τη Λειτουργία του Σαββάτου ή της Κυριακής.
Επίσης, κατά τη Λειτουργία των Προηγιασμένων δε
γίνονται μνημόσυνα.
facebook.com/pages/ΠΑΝΑΓΙΑ-ΜΗΛΕΣΙΩΤΙΣΣΑ
Διηγήσεις εκ του Λειμωναρίου
Συμβολικό όνειρο ενός Σύρου τραπεζίτη για την
Πνευματική πορνεία του αδελφού του.
Ο αββάς Θεόδωρος, ο ηγούμενος της παλαιάς Λαύ-
ρας, μας διηγήθηκε ότι ήσαν στην Κωνσταντινούπολη
δυο αδελφοί τραπεζίτες Σύροι. Και λέει ο μεγάλος
στο μικρό: «Ας κατεβούμε στη Συρία, να πάρουμε το
γονικό μας σπίτι». Του λέει ο μικρότερος: «Και γιατί
να αφήσουμε και οι δυο την τράπεζα; Λοιπόν ή κατέ-
βα εσύ και θα μείνω εδώ, ή κατεβαίνω και μείνε ε-
σύ».
Συμφώνησαν λοιπόν να κατεβεί ο μικρός. Και μόλις
κατέβηκε ο μικρότερος, μετά από λίγο καιρό βλέπει
ένα όνειρο αυτός που έμεινε στην Κωνσταντινούπο-
λη, δηλαδή ένα γέροντα ιεροπρεπή που του έλεγε:
«Ξέρεις ότι ο αδελφός σου πόρνευσε με τη γυναίκα
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
του καπήλου;» Αυτός, όταν σηκώθηκε, λυπήθηκε και
είπε μέσα του: «Εγώ είμαι ο αίτιος. Γιατί λοιπόν τον
άφησα μόνο;» Και μετά από λίγο καιρό ξαναβλέπει
τον ίδιο να του λέει: «Ξέρεις ότι ό αδελφός σου έπε-
σε στην αμαρτία με την γυναίκα του καπήλου;»
Βλέποντάς τον ξανά, λυπήθηκε. Μετά από λίγο και-
ρό τον ξαναβλέπει τρίτη φορά και του λέει: «Δεν ξέ-
ρεις ότι ο αδελφός σου έχασε την ελευθερία και κυλί-
στηκε με τη σύζυγο του καπήλου;» Και του γράφει
από την Κωνσταντινούπολη στη Συρία: «Αμέσως και
στη στιγμή άφησέ τα όλα και γύρισε στο Βυζάντιο».
Αυτός, μόλις πήρε τα γράμματα, τα άφησε όλα κι
ανέβηκε κοντά στον αδελφό του.
Τότε, μόλις τον είδε, τον παίρνει στη Μεγάλη Εκ-
κλησία κι άρχισε με λύπη να τον κατηγορεί και να του
λέει: «Ωραία που πόρνευσες με τη γυναίκα του κα-
πήλου;» Ο άλλος όταν το άκουσε, άρχισε να ορκίζε-
ται στο Θεό τον Παντοκράτορα και να λέει: «Δεν ξέ-
ρω τί λες, ούτε πόρνευσα ούτε γνώρισα καμιά γυναί-
κα εν αμαρτία, εκτός από τη νόμιμη». Μόλις λοιπόν
τα άκουσε ο αδελφός ο μεγαλύτερος, του λέει: «Λοι-
πόν μήπως έπραξες τίποτα βαρύτερο;» Αυτός αποκά-
λυψε τούτο: «Δεν νομίζω ότι διέπραξα τίποτε άπρε-
πο, εκτός από το ότι βρήκα στο χωριό μας μοναχούς
από το δόγμα του Σεβήρου. Κι επειδή δεν ήξερα αν
είναι κακό, ερχόμουν σε μυστηριακή κοινωνία μ’ αυ-
τούς. Άλλο τίποτε δεν νομίζω να έπραξα». Τότε κατά-
λαβε ο μεγαλύτερος αδελφός ότι αυτό ήταν η πορ-
νεία του, το ότι άφησε την αγία Καθολική Εκκλησία κι
έπεσε στην αίρεση του Σεβήρου του ακεφάλου, ο ο-
ποίος ήταν πράγματι κάπηλος, και καταντροπιάστηκε
και μόλυνε την ευγένεια της ορθόδοξης πίστης[1].
[1] Ιωάννου Μόσχου, Λειμωνάριον ένθ. αν., σ. 212-213
http://fdathanasiou.wordpress.com
«Σε παρακαλώ Γέροντα, προσευχήσου
για μένα»!
Σε μια μικρή συνάθροιση με λαϊκούς, ένας ευλαβής
νέος είπε στον Γέροντα Αρσένιο τον Σπηλαιώτη:
- Παππού, σε παρακαλώ να εύχεσαι και για μένα.
- Πώς σε λένε;
- Με λένε Ανδρέα.
- Εγώ να εύχομαι για τον Ανδρέα, αλλά για να πιάσει
η δική μου προσευχή πρέπει να ενδιαφέρεται και να
εύχεται και ο Ανδρέας για τον εαυτόν του. Ο Άγιος
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
Αντώνιος λέγει, «ούτε εγώ σ΄ ελεώ ούτε ο Θεός σ΄
ελεεί, αν δεν ελεήσεις εσύ πρώτα τον εαυτόν σου».
- Δηλαδή, Γέροντα;
- Μα δεν το καταλαβαίνεις; Καλά. τότε να σου πω κά-
τι που συνέβη εδώ, επί των ημερών μου. Πέρασε έ-
νας προσκυνητής από την έρημο ψάχνοντας αγίους,
όπως κι εσύ τώρα, για να του κάνουν προσευχή.
Βρίσκει ένα ασκητή και του λέγει: «Σε παρακαλώ γέ-
ροντα, προσευχήσου για μένα. έχω σοβαρά προβλή-
ματα». Ο ασκητής τον λυπήθηκε και κάθε βράδυ
στην αγρυπνία, δώστου προσευχή για τον κοσμικό.
Μια νύχτα ενώ προσευχόταν, βλέπει έξω από το κελί
του τον σατανά, να γελά σαρκαστικά και να κοροϊ-
δεύει. Του λέει ο Μοναχός: «γιατί ρε καταραμένε μου
χαλάς την ησυχία;», και ο σατανάς, «χα, χα, χα. γελώ
που αγρυπνάς άδικα για τον δικό μου (τον Γιάννη). Κι
αυτός αγρυπνά, αλλά στα στέκια τα δικά μου (εννο-
ώντας ασφαλώς τα κέντρα διαφθοράς). Πριν λίγο τε-
λείωσε την αγρυπνία του και τώρα ροχαλίζει!».
Ε, τώρα κατάλαβες τι θέλω να πω;
- Ναι, Γέροντα, τώρα κατάλαβα, ότι πρέπει κι εμείς να
ζούμε χριστιανικά και να προσπαθούμε όσο
μπορούμε.
«Ο Γέρων Αρσένιος ο Σπηλαιώτης»
http://feeds2.feedburner.com/blogspot/hellas-orthodoxy
Η Παλαιά Διαθήκη προφητεύει και
προσανατολίζει προς τον Μεσσία
Χριστό, το Πάθος και την Ανάστασή
Του
Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου
Η αποκάλυψη του Θεού στους ανθρώπους τελει-
ούται στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού, γεγονός
για το οποίο μίλησε και ο απόστολος Παύλος (Γαλ. 4,
4-5). Οι προφήτες της Π.Δ. επισημαίνουν και οραμα-
τίζονται μια μεσσιανική εποχή στην οποία ο άρχοντας
της ειρήνης, ο Ιησούς Χριστός, θα οδηγήσει την αν-
θρωπότητα σε μια χρυσή εποχή δικαιοσύνης και αγά-
πης. Είναι η εποχή της Εκκλησίας. Μέσω της Εκκλη-
σίας οι ενέργειες του Παρακλήτου-Πνεύματος, του
τρίτου προσώπου τού ενός ως προς την ουσία Θεού,
εισήλθαν στην πλάση και αφθαρτίζουν συνεχώς τη
φύση, καθιστώντας όποιους το θελήσουν υιοθετημέ-
να παιδιά του Θεού (Γαλ. 3,23-29). Στο εξής ο Θεός
είναι πατέρας στοργικός και όχι απρόσωπη δύναμη ή
λογική αναγκαιότητα στο σύμπαν.
Η Παλαιά Διαθήκη προσανατολίζει προς το Χριστό.
Ο ίδιος ο Χριστός απέδιδε την εκπλήρωση των προ-
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 13
φητειών στον εαυτόν του: «Αυτή είναι η αιώνια ζωή,
κηρύττει, Το να γνωρίζουν εσένα τον μόνο αληθινό
Θεό (τον Πατέρα) και τον Ιησού Χριστό τον οποίον έ-
στειλες» (Ιω. 17,3). Στην Επί Του Όρους Ομιλία δια-
βεβαιώνει ότι δεν ήλθε να καταλύσει αλλά να πραγ-
ματοποιήσει (να συμπληρώσει) το Νόμο και τους
προφήτες (Ματθ. 5,17). «Εγώ και ο Πατέρας, κάνει
γνωστό στους ακροατές του, είμαστε Ένα» (Ιω. 10,
30). Και ο απόστολος Θωμάς, μετά την ανάστασή
Του, βλέποντάς Tον αναφωνεί: «Είσαι ο Κύριός μου
και ο Θεός μου» (Ιω. 20,28). Μετά την ανάστασή
Του, επίσης, παρατηρεί καθ’ οδόν τους μαθητές Λου-
κά και Κλεόπα που δεν διέγνωσαν το πρόσωπό Του
μέσα στις Γραφές (Λουκ. 24,25-27), και εξήγησε
στους μαθητές Του πριν αναληφθεί την μαρτυρία της
Π.Δ. για το πρόσωπο και τη θεότητά Του, καθώς και
για την σταύρωση και ανάστασή Του. Τους είπε δε
ότι η δύναμη του Θεού θα τους καταστήσει μάρτυρες
όλων αυτών για τη σωτηρία του κόσμου (Λουκ.
24,44-49).
Η κυρίως αξία επομένως της Παλαιάς Διαθήκης και
το μεγαλείο της βρίσκεται στις ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΓΙΑ
ΤΟ ΜΕΣΣΙΑ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟ, που δεν είναι μια και δύ-
ο, αλλά πάμπολλες. Με τις οποίες αναδεικνύεται ο
Χριστός ως το μόνο ιστορικό πρόσωπο, του οποίου
προφητεύθηκε η έλευση αιώνες πριν γεννηθεί, σε
αντίθεση με τους φανταστικούς ψευτο-θεανθρώπους
του εθνικού κόσμου, που δεν υπήρξαν πραγματικά,
αλλά επρόκειτο για προσωποποιήσεις των εποχών και
λειτουργιών της φύσεως. Ο Χριστός, ο νέος Αδάμ, εί-
ναι το κλειδί ερμηνείας της Π.Δ. υπό το φως αποκλει-
στικά της Κ.Δ. Και όταν πραγματοποιήθηκαν όλες κα-
τά γράμμα οι προφητείες, ο τρόπος γέννησής του, ο
τόπος, η καταγωγή, τα πάθη του, ο σταυρός του, η
ανάσταση και ανάληψή Του, τότε μόνο φάνηκε και η
ουσιαστική αξία της Π.Δ. ως προπαίδειας στο μυστή-
ριο του Ιησού. Διότι πριν τον Χριστό παρέμενε ε-
σφραγισμένη και ακατανόητη συλλογή βιβλίων. Οι
καταπληκτικές προφητείες της Βίβλου, που ειπώ-
θηκαν 10, 8, 7 και 6 αιώνες π.Χ., είναι ένα πραγμα-
τικό διαχρονικό θαύμα, αψευδής μαρτυρία περί της
θεότητος και Μεσσιακής ιδιότητος του Ιησού Χριστού
μέχρι συντελείας των αιώνων. Ας θαυμάσουμε μερι-
κές από αυτές τις προφητείες, που ολοκληρώνουν το
μήνυμα της Βίβλου και την διαχρονική αξία της,
προσανατολίζοντας προς το Χριστό, που έφερε στον
κόσμο την αλήθεια για τον Τριαδικό Θεό και τη Χάρη
Του, προς κάθαρση, φωτισμό και θέωση του ανθρώ-
που.
ΤΟ ΠΡΩΤΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Γεν. 3,15)
Μετά την πτώση των πρωτοπλάστων και πριν την
‘τιμωρία’ τους από τον Θεό (στην ουσία αυτοτιμωρία
τους), είπε ο Κύριος ο Θεός στο φίδι: «Έχθρα θα βά-
λω ανάμεσα σ’ εσένα και στη γυναίκα κι ανάμεσα στο
σπέρμα σου και στο σπέρμα της. ΕΚΕΙΝΟΣ θα σου
συντρίψει το κεφάλι κι εσύ θα του πληγώσεις τη
φτέρνα» (Γεν. 3,15).
Οι Ο΄ (Εβδομήκοντα) με τη λέξη ‘σπέρμα’ αποδί-
δουν την εβραϊκή λέξη ‘ζερά’, η οποία είναι συλλογική
με γραμματική μορφή ενικού αριθμού. Ήδη η αρχαία
 14 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
Εκκλησία (π.χ. Ειρηναίου Λυώνος «Κατά Αιρέσεων»
3,22, PG 7,957 εξ.) είδε στην πρώτη αναφορά (‘στο
σπέρμα σου’) το διάβολο. Και στη δεύτερη (‘στο
σπέρμα της’ = στον απόγονό της) την προτύπωση
της γέννησης του Χριστού από την Παρθένο Μαρία
(βλ. ‘Η Αγία Γραφή’, Ελληνικής Βιβλικής Εταιρείας).
Την ίδια έννοια αποδίδει και ο Παύλος στο χωρίο,
όταν λέει: «Οι επαγγελίες δόθηκαν στον Αβραάμ και
στον απόγονό του. Η Γραφή δεν λέει: ‘και στους
απογόνους’, όπως θα έκανε αν εννοούσε πολλούς,
αλλά μιλάει για έναν: ‘και στον απόγονό σου’. Αυτός ο
απόγονος είναι ο Χριστός» (Γαλ. 3,16). Και πάλι
λέγει: «Ο Θεός της ειρήνης ταχέως θέλει συντρίψει
τον Σατανά υπό τους πόδας σας» (Ρωμ. 16,20). Η
θεολογική σημασία του στίχου έγκειται στο γεγονός
ότι, όπως δια μέσου της γυναίκας (Εύας) η πανουργία
του διαβόλου έφερε την αμαρτία και τον θάνατο
στον κόσμο, έτσι πάλι δια μέσου της γυναίκας (Παν-
αγίας) η χάρις του Χριστού θ’ απαλλάξει την πεπτω-
κυία ανθρωπότητα από την αμαρτία και το θάνατο
(βλ. Στ. Καλαντζάκη, ‘Εν αρχή εποίησεν ο Θεός’, εκδ.
Πουρναρά, Θεσσαλ.).
Είναι αλήθεια, ακόμη, ότι όλοι οι λαοί στη φιλολο-
γική τους γραμματεία είχαν παραδόσεις περί ελεύσε-
ως χρυσής εποχής κατά την οποία θα τερματιστεί η
δύναμη του κακού και της αμαρτίας και θα λάμψει
περίοδος μεσσιανικής εποχής, όπου μέγας βασιλέας
και σπουδαίος ήρωας με θείες ιδιότητες θα φανεί για
να οδηγήσει σε εποχή ειρήνης, καταλλαγής και ευτυ-
χίας μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Τέτοιου είδους έμ-
μεσες προφητείες ανευρίσκουμε στους Πέρσες,
στους Ινδούς, στους Κινέζους, στους Αιγύπτιους,
στους Έλληνες, στους Γερμανούς, στους Μεξικάνους
και Περουβιανούς (βλ. Παν. Τρεμπέλα, ‘Απολογητικαί
Μελέται Δ’, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθ. 1973). «Ιδού, έρχονται
μέρες, λέει ο Κύριος, που θα σηκώσω στον Δαυίδ
Βλαστό Δίκαιο, και θα βασιλεύσει ως Βασιλιάς, και θα
ευημερήσει και θα κάνει Κρίση και Δικαιοσύνη πάνω
στη γη» (Ιερεμίας, 23,5).
Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒ (Γεν. 49,10).
«Ο Ιούδας την εξουσία δεν θα χάσει, ούτε το
σκήπτρο του αρχηγού μέσα από τα πόδια του, ΩΣΟ-
ΤΟΥ ΕΡΘΕΙ (ΘΕΙΟΣ) ΑΡΧΟΝΤΑΣ (ο Σηλώ), σ’ αυτόν
που οι λαοί θα υπακούσουν (προσδοκία εθνών)»
(Γεν. 49,10).
Ο πατριάρχης Ιακώβ, λίγο πριν πεθάνει, καλεί τα
παιδιά του και τους αναγγέλλει την προηγηθείσα προ-
φητεία. Ενδιαφέρον είναι ότι επιμένει στο ρόλο της
φυλής του Ιούδα και όχι στους αγαπημένους του, Ιω-
σήφ και Βενιαμίν, ούτε και στη φυλή του Λευΐ από
την οποία θα προερχόταν η Ιουδαϊκή ιεροσύνη. Το
εβραϊκό κείμενο επικεντρώνεται στη φράση ‘Σηλώ’,
την οποία η Ιουδαϊκή και χριστιανική παράδοση ερ-
μηνεύουν ως «Ειρηνοποιός» και «Μεσσίας». Ο χρη-
σμός επίσης μπορεί να αναφερόταν στον Δαυίδ, αλλά
ως τύπο του Μεσσία. Έτσι τουλάχιστον το εξέλαβαν
και οι Ιουδαίοι. Το σημαντικότερο σημείο και η επα-
λήθευση της προφητείας βρίσκεται στο εξής: “Oπως
δείχνει η ιστορία, ‘το σκήπτρο και η ράβδος της εξου-
σίας’ αφαιρέθηκαν από τον Ιούδα ΟΤΑΝ ΑΚΡΙΒΩΣ
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ Ο ΙΗΣΟΥΣ πάνω στη γη. Η έλευσή
Του συνέπεσε με τις ‘τελευταίες ημέρες’, τότε δηλαδή
που συμπληρώθηκε ο χρόνος τον οποίο είχαν προα-
ναγγείλει οι προφήτες. Ο Ηρώδης, δηλ. ο αυτουργός
της σφαγής των αθώων παιδιών, είναι ο τελευταίος
βασιλιάς των Εβραίων”. Όχι πολλά χρόνια μετά απ’
αυτόν, η Ιουδαία μαζί με την Ιερουσαλήμ υπήχθησαν
υπό την διοίκηση Ρωμαίου Ηγεμόνος, ο οποίος και
επικύρωσε την καταδίκη του Κυρίου Ιησού. Και ο Ισ-
ραήλ έχασε την ανεξαρτησία του (βλ. ‘Υπόθεση Ιη-
σούς’, Vittorio Messori, Πορεία Πνευματική, Αθ. 1980
και ‘Απολογητικαί Μελέται Δ΄’, όπου ανωτέρω).
Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΒΑΛΑΑΜ (Αριθμ. 24,16-17)
Ο Βαλαάμ υπήρξε προφήτης (Β’ Πέτρ. 2,16) και
λάτρευε τον Θεό (Αριθμ. 22,5-24,20) στη Μεσοπο-
ταμία, όπου και η πατρίδα του Αβραάμ. Προσκληθείς
υπό του Βαλάκ, βασιλέα των Μωαβιτών, να καταρα-
σθεί τους Ισραηλίτες επειδή φοβήθηκε τη δύναμή
τους (Αρ. 22,6), ο άνδρας αυτός προέβη αντίθετα σε
ευλογία του Ισραήλ και προφήτευσε το μέλλον του,
λέγοντας: «Λόγος του Βαλαάμ, γιού του Βεώρ, Λόγος
εκείνου …που βλέπει οράματα του Παντοδύναμου και
που, όταν πέφτει σε έκσταση, τα μάτια του ανοί-
γονται. Τον βλέπω, αλλά όχι τώρα. Τον ατενίζω, μα
όχι από κοντά. ΕΝΑ ΑΣΤΕΡΙ ΘΑ ΑΝΑΤΕΙΛΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ
ΙΑΚΩΒ, ραβδί ηγεμονικό θα υψωθεί απ’ τον Ισραήλ,
που θα χτυπήσει τα μηλίγγια της Μωάβ και την κορ-
φή του κεφαλιού όλων του Σηθ των απογόνων…»
(Αρ. 24,16-17).
Το άστρο κατά την παλαιά Ανατολή σήμαινε κά-
ποιον Θεό ή βασιλέα θεοποιηθέντα. Θυμίζει δαυϊδική
μοναρχία αλλά και την έλευση του Μεσσία από τη γε-
νιά του Δαυίδ. Ως Μεσσιακή προφητεία την εξέλαβαν
και οι τρείς Χαλδαϊκές παραφράσεις, αλλά και όλοι οι
Ιουδαίοι νομοδιδάσκαλοι. Άλλωστε και η προσωρινή
επιτυχία του ψευτομεσσία Βαρκοχεβά προέκυψε από
την ετυμολογία του ονόματός του, που σήμαινε «υιός
αστέρος», και επειδή εφάρμοζε την προφητεία στον
εαυτόν του. Η προφητεία προαναγγέλλει παγκόσμια
κυριαρχία και νίκη πάνω καί στους εχθρούς του Ισ-
ραήλ (Μωάβ και Ησαύ) καί στους εναπομείναντες
απογόνους του Αδάμ (υιοί Σηθ) μετά τον Κατακλυ-
σμό.
ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΩΫΣΗ (Δευτερ. 18,17-19)
Τότε ο Κύριος μού είπε: «Εγώ, θα αναδείξω μέσα
από τον ίδιο τους το λαό ΕΝΑΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΓΙ’ ΑΥ-
ΤΟΥΣ, ΣΑΝ ΕΣΕΝΑ. Θα βάλω τα λόγια μου στο στόμα
του και θα τους λέει όλα όσα εγώ θα τον διατάζω. Αν
κάποιος δεν δώσει προσοχή στα λόγια μου, δηλαδή
σ’ αυτά που θα λέει ο προφήτης εξ ονόματός μου,
εγώ ο ίδιος θα τον τιμωρήσω» (Δευτ. 18,17-19).
Μόνο ο Μεσσίας μπορούσε όμως να είναι όμοιος
με το Μωυσή, ο οποίος και σύμφωνα με την Συνα-
γωγή υπήρξε ο μέγιστος προφήτης (Δευτ. 34,10). Ο
Μεσσίας δηλαδή αναμενόταν καί από τους Ιουδαίους
ως νέος Μωυσής. Στα χρόνια ήδη του Ιωάννη του
Προδρόμου οι Ιουδαίοι βεβαιώνουν ότι δεν έχει γεν-
νηθεί ακόμη ο προφήτης της συγκεκριμένης προφη-
τείας: «Μήπως είσαι ο προφήτης που περιμένουμε;»,
ρώτησαν τον Πρόδρομο Ιωάννη, «κι εκείνος απάντη-
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
σε: ‘Όχι’» (Ιω. 1,21). Ο απ. Πέτρος και ο πρωτομάρ-
τυρας Στέφανος εφάρμοσαν τα λόγια της προφητείας
στο πρόσωπο του Ιησού (Πρ. 3,22-23 & 7,37). Διότι
πράγματι ο Ιησούς, φώναξε δυνατά και είπε: «Όποιος
ακούσει τα λόγια μου και δεν τα δεχθεί, αυτόν δεν θα
τον κρίνω εγώ, γιατί δεν ήρθα για να καταδικάσω τον
κόσμο, αλλά για να τον σώσω … Ο λόγος που κήρυ-
ξα, αυτός θα τον κρίνει την έσχατη ημέρα. Γιατί εγώ
δεν δίδαξα από μόνος μου, αλλά ο Πατέρας που μ’
έστειλε εκείνος μου όρισε τι να πω και τι να κηρύξω»
(Ιω. 12,47-49).
ΨΑΛΜΟΣ 2 (στίχ. 2 & 7)
«Της γης οι βασιλιάδες συσπειρώθηκαν κι οι άρ-
χοντες μαζεύτηκαν ενάντια στον Κύριο, στον εκλεκτό
του ενάντια….. Διακηρύττω εκείνο που ο Κύριος
αποφάσισε. Μου είπε: ΓΥΙΟΣ ΜΟΥ ΕΙΣΑΙ ΕΣΥ. ΕΓΩ
ΣΗΜΕΡΑ ΣΕ ΓΕΝΝΗΣΑ» (2,2 & 7).
Ο Ψαλμός είναι βασιλικός και μεσσιανικός. Εικονί-
ζει: α) την ενθρόνιση του βασιλιά, όπου και διαβαζό-
ταν ο σχετικός ψαλμός, β) την προς τιμήν του βασι-
λέα απαγγελία του σε γιορτές στη Σιών, γ) κυρίως
δηλώνει για την Εκκλησία και τους Πατέρες την αΐδια
και υπεράνω λόγου γέννηση του Υιού του Θεού από
τον Πατέρα του. Το γεγονός ενισχύει η θεολογική
γραμμή του Παύλου, που αναφέρεται στον ψαλμό
για να δηλώσει ότι ο Υιός δεν είναι άγγελος Θεού,
αλλά Θεός ο ίδιος. Διότι λέγει: «Σε κανέναν από τους
αγγέλους δεν είπε ποτέ ο Θεός: ‘Εσύ είσαι ο Υιός
μου, εγώ σήμερα σε γέννησα’. Ούτε πάλι είπε για
κανέναν: ‘Εγώ θα είμαι πατέρας του και αυτός θα
είναι Υιός μου’» (Εβρ. 1,4-5). Οι πρώτοι χριστιανοί
ανέφεραν στον Ιησού τον Ψαλμό αυτόν και έλεγαν
προσευχόμενοι «Γιατί φρύαξαν τα έθνη …εναντίον
του Κυρίου και του Μεσσία του; Πραγματικά εναντίον
του αγίου δούλου σου Ιησού, που εσύ τον έχρισες
Μεσσία, συγκεντρώθηκαν ο Ηρώδης και ο Πόντιος
Πιλάτος μαζί με πλήθος εθνικών και Ιουδαίων για να
κάνουν όσα είχε ορίσει προηγουμένως η δύναμή σου
και η σοφία σου να γίνουν» (Πρ. 4,25-28).
ΨΑΛΜΟΣ 15
Ο Ψαλμός περιγράφει την ανάσταση του Ιησού, με
τα λόγια: «Δεν θα εγκαταλείψεις την ψυχή μου στον
άδη, ούτε θα αφήσεις τον άγιόν σου να γνωρίσει τη
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗ (διαφθορά)».
Ο απ. Πέτρος εφαρμόζει τον συγκεκριμένο Ψλμ.
στον Χριστό, όταν λέγει: «Εσείς τον Ιησού τον θανα-
τώσατε… Ο Θεός όμως τον ανέστησε, ελευθερώ-
νοντάς τον από τα δεσμά του θανάτου, γιατί ήταν
αδύνατο να τον κρατήσει ο θάνατος πια. Πραγματικά
ο Δαυίδ λέγει γι’ αυτόν: ‘Δεν θα εγκαταλείψεις την
ψυχήν μου στον άδη, ούτε θ’ αφήσεις τον άγιόν σου
να γνωρίσει τη φθορά’» (Πρ. 2,23-27). Και ο απ.
Παύλος συμπληρώνει: «Το ότι τον ανέστησε από
τους νεκρούς και δεν πρόκειται πια να επιστρέψει στη
φθορά του θανάτου, το έχει πει …κι αλλού ο Δαυίδ:
‘Δε θ’ αφήσεις να δει φθορά ο αφιερωμένος σ’ εσένα
δούλος σου’. Κι όσο για το Δαυίδ, αυτός υπηρέτησε
το θέλημα του Θεού στη γενιά του κι ύστερα πέθανε,
θάφτηκε δίπλα στους προγόνους του και γνώρισε τη
φθορά του θανάτου. Αυτός όμως που ο Θεός τον
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 15
ανέστησε, δεν γνώρισε τη φθορά του θανάτου»
(Πράξ. 13,34-37).
ΨΑΛΜΟΣ 21 (στίχ. 2,17,19)
Στον Ψαλμό ο προφήτης και βασιλιάς Δαυίδ λέγει:
«Θεέ μου Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες…. Σκύλοι
με κύκλωσαν, κακοποιών φατρία μ’ έβαλε στη μέση.
ΤΡΥΠΗΣΑΝΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΔΙΑ ΜΟΥ.
Μπορούν να μετρηθούν όλα τα κόκκαλά μου …. Τα
ρούχα μου μοιράζουν μεταξύ τους και ΡΙΧΝΟΥΝ
ΚΛΗΡΟ για τη φορεσιά μου» (2,17,19).
Οι προφητείες αυτές καθαρότατα αναφέρονται
στον καθηλωμένο επί του σταυρού Ιησού, ο οποίος
αναφώνησε προς τον Πατέρα του με τα ίδια λόγια
του Ψαλμού (Ματθ. 27,46), τού τρύπησαν τα χέρια
και τα πόδια για να σταυρωθεί (Ιω. 19,18) και μοί-
ρασαν οι στρατιώτες κάτω από τον σταυρό τα ρούχα
Του μεταξύ τους, ενώ για τον χιτώνα του έριξαν κλή-
ρο, επειδή ήταν ακριβός και άραφος (Ιω. 19,24).
ΨΑΛΜΟΣ 39 (στίχ. 7-9)
Στον συγκεκριμένο Ψαλμό, ο προφητάναξ Δαυΐδ
αναφέρει: «Θυσίαν και προσφοράν δεν ηθέλησας,
ΑΛΛΑ ΜΟΥ ΕΤΟΙΜΑΣΕΣ ΣΩΜΑ. Ολοκαύτωμα και θυ-
σίας δι’ αμαρτίαν δεν εζήτησες. Τότε είπον, ΙΔΟΥ ΗΛ-
ΘΟΝ, όπως είναι γραμμένον δι’ εμέ εις τον κύλινδρον
του βιβλίου, δια να κάμω, ω Θεέ, το θέλημά σου».
Αποδίδοντας στον Ιησού ο απ. Παύλος την προη-
γούμενη προφητεία, επεξηγεί το εδάφιο ως εξής: “Α-
φού είπε ανωτέρω «ότι θυσία και προσφορά και ολο-
καυτώματα και προσφορές περί αμαρτίας δεν ηθέλη-
σες, ούτε ευαρεστήθηκες σ’ αυτές» (οι οποίες προσ-
φέρονται κατά τον νόμο), τότε είπε: «Ιδού, έρχομαι,
για να κάνω, ω Θεέ, το θέλημά σου». Αναιρεί το
πρώτο, για να συστήσει το δεύτερο. Με το οποίο εί-
μαστε αγιασμένοι μέσω της προσφοράς του σώματος
του Ιησού Χριστού, που μια για πάντα πραγματοποι-
ήθηκε. Διότι κάθε ιερέας στέκεται λειτουργώντας κά-
θε ημέρα και πολλές φορές τις ίδιες προσφέρει θυσί-
ες, οι οποίες ποτέ δεν μπορούν να αφαιρέσουν αμαρ-
τίες. Αλλά ΑΥΤΟΣ αφού πρόσφερε μια θυσία για τη
συγχώρεση των αμαρτιών, εκάθησε για πάντα στα
δεξιά του Θεού, προσμένοντας στο εξής μέχρις ότου
οι έχθροί Του τεθούν ως χαλί κάτω από τα πόδια του.
Διότι με μια προσφορά τελειοποίησε για πάντα αυ-
τούς που αγιάζονται’’ (Προς Εβραίους 10,8-14).
ΨΑΛΜΟΣ 40,10
Στον Ψαλμό 40,10 διαβάζουμε: «Αυτός ο ίδιος ο
άνθρωπος, μαζί με τον οποίο ζούσα ειρηνικά, στον
οποίο ήλπισα, ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΤΡΩΓΕ ΨΩΜΙ ΜΑΖΙ ΜΟΥ,
σήκωσε την φτέρνα του εναντίον μου».
Όπως και πολλές άλλες προφητείες έχουν διπλή
μορφή, ήτοι αναφέρονται και σε ιστορικά γεγονότα
αλλά και ερμηνεύονται εσχατολογικά (για τα χρόνια
της Π.Δ. τα έσχατα είναι τα χρόνια της έλευσης του
Μεσσία), έτσι και ο συγκεκριμένος Ψαλμός αναφέρε-
ται στην προδοσία του Δαυίδ από τον έμπιστό του
Αχιτόφελ, ο οποίος απαγχονίσθηκε όπως και ο Ιούδας
(Β’ Βας. 17,23). Ο Ιησούς Χριστός χρησιμοποιεί τον
Ψλμ. απευθείας για τον εαυτόν Του διότι, υπονοών-
τας τον Ιούδα, λέγει: «Πρέπει να εκπληρωθεί όμως
αυτό που είπε η Γραφή: “Εκείνος που μοιράζεται μαζί
 16 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
μου το ψωμί, στράφηκε εναντίον μου”» (Ιω. 13,18).
ΨΑΛΜΟΣ 67,19
«ΣΤΑ ΨΗΛΩΜΑΤΑ ΑΝΕΒΗΚΕΣ, ΕΠΙΑΣΕΣ ΑΙΧΜΑΛΩ-
ΤΟΥΣ. Απ’ τους ανθρώπους δώρα έλαβες και από
τους αποστάτες. Ώστε να κατοικήσουνε κι αυτοί στο
Θεό κοντά, στον Κύριο».
Ο απ. Παύλος, αναφερόμενος στον Ψαλμό, τον εξ-
ηγεί ως εξής: «Στον καθένα όμως έχει δοθεί κάποιο
ιδιαίτερο χάρισμα, σύμφωνα με το μέτρο που δωρίζει
ο Χριστός. Γι’ αυτό λέει η Γραφή: ‘Ανέβηκε ψηλά,
πήρε μαζί του αιχμαλώτους, έδωσε δώρα στους αν-
θρώπους’. Το ανέβηκε όμως, τι άλλο σημαίνει παρά
πως προηγουμένως είχε κατέβει εδώ κάτω στη γη;
Αυτός που κατέβηκε είναι ο ίδιος που ανέβηκε πάνω
απ’ όλους τους ουρανούς, για να γεμίσει με την πα-
ρουσία του το σύμπαν» (Εφ. 4,7-10).
ΨΑΛΜΟΣ 68,22
«Και μου ’δωσαν χολή στο φαγητό μου κι ΟΤΑΝ
ΔΙΨΟΥΣΑ ΜΕ ΠΟΤΙΖΑΝ ΞΥΔΙ».
Θυμίζουμε την εκπλήρωση της προφητείας στον
Θεάνθρωπο, ο οποίος πάνω στο σταυρό «και για να
εκπληρωθεί η προφητεία της Γραφής, λέει: ‘Διψώ’. Ε-
κεί κοντά βρισκόταν ένα σκεύος γεμάτο ξύδι. Οι
στρατιώτες βούτηξαν ένα σφουγγάρι στο ξύδι, το
στήριξαν στην άκρη ενός κλαδιού από ύσσωπο και το
’φεραν στο στόμα του Ιησού. Εκείνος όταν γεύτηκε
το ξύδι, είπε: ‘Τετέλεσται’ (Δηλαδή όλα τώρα εκπλη-
ρώθηκαν). Έγειρε το κεφάλι και παρέδωσε (ο ίδιος με
τη θέλησή του) το πνεύμα» (Ιω. 19,28-30).
ΨΑΛΜΟΣ 109
Στο βασιλικό και Χριστολογικό Ψαλμό 109 αναγρά-
φεται: «ΕΙΠΕ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΜΟΥ: Κάθισε
στα δεξιά μου, μέχρι να κάνω τους εχθρούς σου χα-
λάκι για τα πόδια σου».
Η προφητεία εμφανίζει στο προσκήνιο τα δύο πρό-
σωπα της Αγίας Τριάδας, εκ των οποίων ο Πατέρας α-
πευθυνόμενος προς τον Υιόν Του, του ζητά να καθή-
σει στα δεξιά του, μέχρι να υποτάξει τις εχθρικές ο-
ρατές και αόρατες δυνάμεις, στη δύναμή του. Οι Πα-
τέρες, ο χριστιανικός κόσμος και οι ραβίνοι συμφω-
νούν περί της μεσσιανικότητας του Ψαλμού αυτού.
Χαρακτηριστικό είναι ότι στα εβραϊκά καί ο πρώτος
Κύριος καί ο δεύτερος αναφέρονται ως ΓΙΑΧΒΕ. «Στο
Μιδράς Τιλλείμ σημειώνεται ότι θα καλέσει ο Πανά-
γιος τον Μεσσία να καθίσει στα δεξιά του κατά το γε-
γραμμένο: ‘Είπεν ο Κύριος τω Κυρίω, κάθου εκ δεξι-
ών μου’». Ιστορικά ο Ψαλμός έχει αναφορά στον βα-
σιλέα του Ισραήλ, ο οποίος και ‘υιοθετείται’ από τον
Γιαχβέ, στα δεξιά του έχει πάντα τη δύναμη του Θε-
ού και νικά τους εχθρούς του με τη βοήθειά Του, όσο
βέβαια εκτελεί τις εντολές Του.
ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΗΣΑΪΑ
Ο Μεσσίας, σύμφωνα και με την προφητεία του
Ιακώβ, θα προερχόταν από τη φυλή του Ιούδα. Ρί-
χνοντας περισσότερο φως ο Ησαΐας εντοπίζει τον ερ-
χομό του Μεσσία από την οικογένεια του Ιεσσαί, πα-
τέρα του Δαυίδ: «Ένα κλωνάρι θα φυτρώσει απ’ τον
κορμό του Ιεσσαί κι ένα κλαδί θα καρποφορήσει από
τις ρίζες του» (11,1-5). Και παρακάτω λέγει: «Πάνω
του θ’ αναπαύεται το Πνεύμα του Κυρίου, το πνεύμα
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
αυτό που θα του δίνει σοφία και σύνεση». Περιγρά-
φει μάλιστα τη μεσιακή εποχή στη συνέχεια, οπότε
«ο λύκος θα κάθεται παρέα με το αρνί και θα κοιμά-
ται ο πάνθηρας με το κατσίκι αντάμα. Το μοσχαράκι
και το λιονταρόπουλο θα βόσκουνε μαζί κι ένα μικρό
παιδί θα τα οδηγάει…. το λιοντάρι θα τρέφεται καθώς
το βόδι με άχυρο. Το βρέφος άφοβα θα παίζει στη
φωλιά της έχιδνας, το νήπιο… θ’ απλώνει το χεράκι
του στης κόμπρας τη σπηλιά… Σαν έρθει εκείνη η μέ-
ρα, το βλαστάρι απ’ τη ρίζα του Ιεσσαί εκεί θα στέκε-
ται για τους λαούς σημαία» (Ησ. 11,2-10). Πρόκειται
επομένως για τον Μεσσία, ο οποίος θα εγκαινιάσει το
νέο βασίλειο της χάριτος του Θεού, δια της Εκκλη-
σίας.
Οι θεϊκές ιδιότητες του Παιδίου Ιησού παρουσιά-
ζονται από τον Ησαΐα με τα εξής καταπληκτικά λόγια:
«Γεννήθηκε για μας ένα παιδί, μας δόθηκε ένας γιός.
Του οποίου η εξουσία υπάρχει ΑΠ’ ΑΡΧΗΣ ΠΑΝΩ
ΣΤΟΥΣ ΩΜΟΥΣ ΤΟΥ, και τ’ όνομά του θα’ ναι: ‘Σύμ-
βουλος θαυμαστός, ΘΕΟΣ ΙΣΧΥΡΟΣ, αιώνιος Πατέρας
και της ειρήνης Άρχοντας’. Μεγάλη θα’ ναι η εξουσία
του, και η ειρήνη ατέλειωτη» (9,5-6).
Στα κεφ. 52 και 53 του Ησαΐα βρίσκουμε μια πολύ
εντυπωσιακή προφητεία για το Μεσσία, στην οποία οι
πιστοί αναγνωρίζουν τα πάθη του Ιησού: «Δεν είχε
ωραία και ελκυστική εμφάνιση. Δεν είχε λαμπρότητα
προσώπου, ούτε κάλλος. Το πρόσωπό του ήταν κα-
ταφρονημένο, χωρίς τιμή και δόξα. Δέχτηκε εξευτε-
λισμούς και ταπεινώσεις εκ μέρους των ανθρώπων.
Αυτός όμως φέρει πάνω του το βαρύ φορτίο των α-
μαρτιών μας. ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ
ΑΜΑΡΤΙΕΣ, ΥΠΕΦΕΡΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΟΜΙΕΣ ΜΑΣ. ΧΑΡΗ
ΔΕ ΣΤΗΝ ΠΛΗΓΗ ΕΚΕΙΝΟΥ, ΕΜΕΙΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΚΑ-
ΜΕ. Και αυτός παρ’ όλες τις κακώσεις που υπέστη,
δεν άνοιξε το στόμα του. ΣΑΝ ΑΦΩΝΟ ΠΡΟΒΑΤΟ Ο-
ΔΗΓΗΘΗΚΕ ΣΤΗ ΣΦΑΓΗ. Σαν αμνός μπροστά σ’ αυ-
τόν που τον κουρεύει, έτσι βαδίζει, χωρίς να ανοίγει
το στόμα του. Αφαιρέθηκε βίαια και άδικα από τη γη
η ζωή του. Το παιδί μου αυτό, λέγει ο Θεός, δεν έ-
πραξε καμία παρανομία, ούτε βρέθηκε ποτέ ψεύδος
στο στόμα του. Αν προσφέρετε αυτόν ως εξιλαστήρι-
ο θύμα για τις αμαρτίες σας, η ψυχή σας θα λυτρω-
θεί. Αυτός θα πάρει ως δική του πνευματική κληρο-
νομιά πολλούς, γιατί με τη θέλησή του παραδόθηκε
στο λυτρωτικό για μας θάνατο. Και δια της θυσίας
του ΠΗΡΕ ΠΑΝΩ ΤΟΥ ΤΙΣ ΑΜΑΡΤΙΕΣ ΠΟΛΛΩΝ».
Ξαφνικά, όμως, ο θεόπνευστος συγγραφέας αλλά-
ζει το συναισθηματικό τόνο του ψαλμού. Από τη σκη-
νή της ταπείνωσης, περνά στη δόξα: «Θα θυμηθούν
και θα ξαναγυρίσουν στον Κύριο όλα τα έθνη της
γης. Θα γονατίσουν μπροστά του όλες οι φυλές του
κόσμου, γιατί σ’ Αυτόν ανήκει το Βασίλειο και Αυτός
εξουσιάζει τα έθνη. Μπροστά του θα γονατίσουν όλοι
οι μεγάλοι της γης».
Διαβάζοντας κάποιος σήμερα την περικοπή αυτή
και αγνοώντας ότι ανήκει στον Ησαΐα, δεν θα ήταν
δύσκολο να νομίσει ότι την έγραψε κάποιος Χριστια-
νός. Είτε τη συγκρίνουμε με το πάθος, που ιστορείται
στα Ευαγγέλια, είτε προς τη διδασκαλία των αποστό-
λων για τη θυσία του Χριστού, είμαστε αναγκασμένοι
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
να ομολογήσουμε ότι αναφέρεται στον Ιησού Χριστό
και το έργο του (Υπόθεση Ιησούς…).
Ο Ησαΐας σε άλλο προφητικό σημείο αναγγέλλει:
«Ο Κύριος και Θεός λέει: ‘Εγώ θα βάλω στη Σιών ένα
λιθάρι, λιθάρι στέρεο, πολύτιμο, ακρογωνιαίο λιθάρι,
θεμέλιο γερό. Όποιος πιστεύει σ’ εμένα δεν θ’ απογο-
ητευτεί’» (28,16) και σε άλλο σημείο προσθέτει για
το Θεό το εξής: «ΕΓΩ ΘΑ ΓΙΝΩ Ο ΤΟΠΟΣ ΟΠΟΥ ΘΑ
ΑΓΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΠΕΤΡΑ ΠΟΥ ΘΑ ΣΚΟΝΤΑ-
ΨΟΥΝ, κι ο βράχος πάνω στον οποίον θα πέσουν….
Πολλοί θα σκοντάψουν, θα πέσουν και θα συντρι-
φθούν, θα παγιδευτούν και θα συλληφθούν» (8,14-
15). Ο γέροντας και προφήτης Συμεών, κρατώντας
στα χέρια του το βρέφος Ιησούς, ταυτίζει τον επαγ-
γελλόμενο από τον Ησαΐα με τον Ιησού Χριστό, όταν
λέγει: «Αυτός θα γίνει αιτία να καταστραφούν ή να
σωθούν πολλοί Ισραηλίτες. ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΤΙ-
ΛΕΓΟΜΕΝΟ, για να φανερωθούν οι πραγματικές δια-
θέσεις πολλών» (Λουκ. 2,34-35). Και ο απ. των Εθ-
νών συμπληρώνει: «Κανένας δεν μπορεί να βάλει άλ-
λο θεμέλιο εκτός από αυτό που υπάρχει και που είναι
ο Ιησούς Χριστός» (Α’ Κορ. 3,11). Και πάλι λέγει για
τους απίστους συμπατριώτες του ότι «σκόνταψαν
στο λίθο του προσκόμματος, όπως το είχε πει η Γρα-
φή: ‘Κοιτάξτε, τοποθετώ στη Σιών ένα λίθο για πρόσ-
κομμα, μια πέτρα για πτώση. Όποιος όμως πιστεύει σ’
Αυτόν δε θα ντροπιαστεί’» (Ρωμ. 9,32-33). Το ίδιο
και ο απ. Πέτρος ονομάζει τον Χριστό λίθο εκλεκτό
και έντιμο, αλλά και λίθο προσκόμματος στον οποίον
σκοντάφτουν ‘οι απειθούντες στον λόγο’ (Α’ Πετρ.
2,4-8). Επιπλέον ο Πέτρος θίγοντας και το γεγονός
ότι ο Κύριος υπήρξε ‘αποδεδοκιμασμένος από τους
ανθρώπους’ χρησιμοποιεί και την άλλη προφητεία
των Ψαλμών (117,22), σύμφωνα με την οποία «Η πέ-
τρα που οι οικοδόμοι παραπέταξαν, έγινε το σημαντι-
κότερο αγκωνάρι», που ο ίδιος ο Θεάνθρωπος εφαρ-
μόζει στον εαυτόν Του, επισημαίνοντας πως «Ο Κύρι-
ος το έκανε αυτό και είναι αξιοθαύμαστο στα μάτια
μας» (Ματθ. 21,42).
ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΜΙΧΑΙΑ
Ο Μιχαίας ακολούθως (8ο αιώνας π.Χ.) επισημαίνει
τη γενέτειρα του Μεσσία, που θα είναι η Βηθλεέμ,
διότι λέγει: «Και συ Βηθλεέμ, που αλλιώς λέγεσαι και
οίκος άρτου, μικρή είσαι μεταξύ των πόλεων του Ιού-
δα. Δεν έχεις ούτε χίλιους κατοίκους. Αλλά από σένα
θα προέλθει για τη δική μου δόξα ένας άντρας, για να
γίνει άρχοντας του ισραηλιτικού λαού. Η ΑΡΧΗ ΚΑΙ Η
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΥΤΟΥ ΞΕΠΕΡΝΑ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΗΜΕ-
ΡΩΝ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ» (5,4).
Πέρα από την επισήμανση του τόπου γεννήσεως
του Μεσσία, η προφητεία αναφέρεται και σε κάτι πιο
μεγάλο και πιο σπουδαίο. Το προφητευόμενο πρόσω-
πο, θα ήταν όχι μόνο άνθρωπος, αλλά θα προϋπήρχε
και αιώνια, σε αντίθεση με όλους τους άλλους αν-
θρώπους. Αυτό σημαίνει η πρόταση της προφητείας:
«Η έξοδός του είναι απ’ αρχής αιώνος». Η έξοδος του
παιδιού της Βηθλεέμ, δηλ. η ανατολή του, η εμφάνι-
σή του, χάνεται στην αιωνιότητα. Το χωρίο αυτό α-
ναφέρεται στην προαιώνια ύπαρξη του Μεσσία ως
Θεού-Θεανθρώπου (“Υπόμνημα εις το βιβλίο του
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 17
Μιχαίου”, Νικ. Παπαδόπουλου).
ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΑΛΑΧΙΑ
Όσο περνούσαν τα χρόνια, ο Θεός φανέρωνε με
τους προφήτες του όλο και πιο καθαρά τα χαρακτη-
ριστικά εκείνου, που επρόκειτο να έρθει για να τους
λυτρώσει. Πριν απ’ το Μεσσία, προαναγγέλλει ο προ-
φήτης Μαλαχίας, θα εμφανιστεί ο αγγελιοφόρος του,
σκοπός του οποίου θα είναι να προετοιμάσει το δρό-
μο για τη θεία εξ ουρανού κατάβαση του Χριστού
του Θεού: «Ιδού, εγώ στέλνω τον αγγελιοφόρο μου,
λέει ο Θεός, για να προετοιμάσει το δρόμο ΠΡΙΝ ΑΠΟ
ΜΕΝΑ. Θα είναι μια φωνή, που θα ακουστεί στην
έρημο: Ετοιμάστε την οδό του Κυρίου, κάνετε ίσιους
τους δρόμους του Θεού μας» (Μαλ. 3,1 και Ησαΐας
40,3-5).
Το περιεχόμενο της προφητείας αυτής είναι θαυ-
μαστό, διότι ο ίδιος ο Θεός αναφέρει ότι θα κατέβει
στη γη για να λυτρώσει την ανθρωπότητα, και ότι θα
τον προαναγγείλει, σύμφωνα με τη συνείδηση της
Εκκλησίας, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο και Πρόδρομος
του Μεσσία ονομαζόμενος. Επομένως, αφού ο Ιωάν-
νης ανήγγειλε και έδειχνε τον Χριστό ως Μεσσία και
Κύριο, εξισώνεται ο Χριστός με τον Θεό.
ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥ
Ο προφήτης Ζαχαρίας αναφέρεται στη θριαμβευ-
τική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, με τα λόγια:
«Να χαίρεσαι, θυγατέρα Σιών, να διαλαλείς, θυγατέ-
ρα Ιερουσαλήμ: Νά, έρχεται σε σένα ο βασιλιάς σου,
δίκαιος και ΣΩΤΗΡΑΣ, πράος, και καβάλα σ’ ένα γαϊ-
δουράκι» (Ζαχ. 9,9).
Ο ίδιος προφήτης προλέγει και την αμοιβή του
Ιούδα για την προδοσία του: «ΟΡΙΣΑΝ ΤΟΝ ΜΙΣΘΟ
ΜΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑ ΑΡΓΥΡΙΑ», λέει η προφητεία. Και το
λέει ο ίδιος ο Θεός για τον εαυτόν του (Ζαχ. 11).
Ακόμα ο Ζαχαρίας μάς λέγει: «Όταν κάποιος τον
ρωτήσει: Τι είναι οι πληγές αυτές μέσα στα χέρια
σου; Εκείνος θα απαντήσει: ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΛΗΓΕΣ ΕΚΕΙ-
ΝΕΣ, ΠΟΥ ΠΛΗΓΩΘΗΚΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΦΙ-
ΛΩΝ ΜΟΥ» (13,6). Είναι τόσο καθαρές οι προφητείες,
και επαληθεύτηκαν στη ζωή του Χριστού με τόση α-
κρίβεια, που νομίζει κανείς ότι διαβάζει τα Ευαγγέλια,
στα χρόνια της Καινής Διαθήκης και όχι την Παλαιά
Διαθήκη. Έτσι, και οι πληγές μέσα στα χέρια. Προήλ-
θαν από τα καρφιά και προξενήθηκαν από τους φί-
λους του Χριστού, δηλ. τους συμπατριώτες του Ιου-
δαίους, που τον παρέδωσαν για να σταυρωθεί.
Μια άλλη προφητεία, εξάλλου, του προφήτη Ζαχα-
ρία αφορά το σταυρικό θάνατο του Εκλεκτού : «ΘΑ
ΕΠΙΒΛΕΨΟΥΝ, λέγει, ΣΕ ΜΕΝΑ, ΤΟΝ ΟΠΟΙΟΝ ΕΚΕΝ-
ΤΗΣΑΝ». Θα ατενίσουν, δηλαδή, εμένα, που λόγχι-
σαν πάνω στο Σταυρό. Ας θυμηθούμε το Ρωμαίο
στρατιώτη, που λόγχισε την πλευρά του Ιησού, απ’
την οποία έτρεξε αίμα και νερό.
Και τέλος συναφής με τα θεία πάθη είναι και η
προφητεία της Εξόδου, που λέγει: «ΚΟΚΚΑΛΟ ΤΟΥ
ΔΕΝ ΘΑ ΣΠΑΣΕΤΕ» (κεφ. 12,46). Πράγματι, ενώ οι
στρατιώτες έσπασαν τα οστά των μηρών των δύο
άλλων κακούργων (12,10 και Ψλμ. 33,21) πάνω στο
Σταυρό, για να επιφέρουν γρηγορότερο θάνατο, τον
Ιησού δεν τον άγγιξαν, γιατί είχε ήδη εκπνεύσει.
 18 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΑΝΙΗΛ
Πρόκειται για την προφητεία των «εβδομήντα ε-
βδομάδων», που τη βρίσκουμε στο 9ο κεφάλαιο
του βιβλίου του Δανιήλ. Είναι η εξής: «ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ
ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ορίστηκαν για το λαό σου και την άγια
πόλη, για να παύσει η αδικία, για να σφραγιστεί η α-
μαρτία, για να ξεπλυθεί το κακό, για να επικρατήσει
αιώνια δικαιοσύνη, για να επικυρωθεί το όραμα και ο
προφήτης και ΝΑ ΧΡΙΣΤΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ. Γνώ-
ρισε, λοιπόν, και κατάλαβε, ότι από την έκδοση του
προστάγματος για να ανοικοδομηθεί η Ιερουσαλήμ,
μέχρι του Χριστού του Ηγήτορα θα είναι επτά εβδο-
μάδες, και εξήντα δύο εβδομάδες. Η πλατεία και το
τείχος θα οικοδομηθεί ξανά, μάλιστα σε καιρούς στε-
νοχώριας. Και μετά τις εξήντα δύο εβδομάδες, Ο ΧΡΙ-
ΣΤΟΣ ΘΑ ΕΚΚΟΠΕΙ, όμως όχι για τον εαυτό του. Και
ο λαός του ηγήτορα, ο οποίος θα έρθει, ΘΑ ΑΦΑΝΙ-
ΣΕΙ την πόλη και το αγιαστήριο».
Στην Παλαιά Διαθήκη, όταν αναγράφονται ‘69 ε-
βδομάδες’ υπολογίζονται όχι σε ημέρες, αλλά σε περι-
όδους επτά ετών η κάθε μία. Συνεπώς μέχρι την ΕΜ-
ΦΑΝΙΣΗ στο προσκήνιο του Χριστού του Ηγήτορα,
του Μεσσία, πρόκειται γράφει να περάσουν: 69 Χ 7 =
483 χρόνια. Ποια είναι όμως η έναρξη υπολογισμού
της μεσιακής χρονολογίας; Το ίδιο το κείμενο παρα-
θέτει ως έναρξη την έκδοση ενός προστάγματος για
την ανοικοδόμηση, εκ νέου, της Ιερουσαλήμ, μετά
την επιστροφή των Ιουδαίων από την εξορία (Βαβυ-
λώνιος αιχμαλωσία). Το ότι η ανοικοδόμηση ολόκλη-
ρης της Ιερουσαλήμ, μαζί με τα τείχη της, επετράπη
μόνο δια του διατάγματος επί βασιλείας Αρταξέρξη
του Μακρόχειρα (στο εικοστό έτος της βασιλείας
του), μας πείθει ότι η χρονολογία αυτή και μόνη, δηλ.
το έτος 455 π.Χ., πρέπει να τεθεί ως βάση των εβδο-
μήντα εβδομάδων (βλ. ‘Απολογητικαί Μελέται Ε’,
Παν. Τρεμπέλα, εκδ. «Ο Σωτήρ», Αθ. Απρίλιος 1994).
Συνεπώς οι 69 εβδομάδες, αρχόμενες από το έτος
455 π.Χ. λήγουν στο έτος 28 μ.Χ., χρονολογία κατά
την οποία ο Χριστός άρχισε, περίπου, τη δημόσια ζωή
και δράση του, κηρύττοντας το ευαγγέλιο της σωτη-
ρίας. Μετά τις 62 εβδομάδες, συνεχίζει όμως η προ-
φητεία, και πριν από την 70 η εβδομάδα, ο «Χριστός
θα εκκοπεί», ΘΑ ΘΑΝΑΤΩΘΕΙ, και μάλιστα όχι για τον
εαυτόν Του αλλά για χάρη των άλλων. Ακόμη, προ-
αναγγέλλει και άλλον αμέσως μετά ηγεμόνα, ο οποίος
θα καταστρέψει τα πάντα. Το τελευταίο εμφανώς ε-
πισημαίνει τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τίτο -σύμφωνα
και με την προφητεία του ιδίου του Χριστού (Λουκ.
13,35)- που το 70 μ.Χ. κατέστρεψε πλήρως τα Ιερο-
σόλυμα και αυτόν ακόμη το Ναό.
Οι προηγουμένως εκτεθείσες λαμπρές προφητείες
(και πολλές άλλες) διατυπώθηκαν σε διαφορετικές
χρονικές περιόδους και από διαφορετικούς ανθρώ-
πους. Και όμως συγκλίνουν στον ιστορικά κατεξοχήν
πνευματικό ηγέτη της σωσμένης ανθρωπότητας, δηλ.
της Εκκλησίας, στον Ιησού Χριστό και Υιό του Θεού,
στον οποίον και δια του οποίου πραγματοποιήθηκαν
με μαθηματική ακρίβεια, σύμφωνα με το καθορισμέ-
νο σχέδιο της πάνσοφης Πρόνοιας του Θεού Πατέρα,
δια της συνεργίας του Αγίου Πνεύματος, πριν να υπ-
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
άρξει ακόμη ο κόσμος (βλ. ‘Περιπατούντες εν αλη-
θεία’, Μιχαήλ. Γ. Χούλη, Σύρος 1997).
http://orthodoxanswers.gr
Ποιο είναι το ελληνικό χωριό που
σαρώνει στις γεννήσεις.
Τουλάχιστον 4 παιδιά σε κάθε σπίτι!
Όταν καλείται μια κλάση στρατεύσιμων για να υ-
πηρετήσει την στρατιωτική της θητεία, από τα Λιβά-
δια του Μυλοποτάμου θα «φύγουν και δεκαπέντε με
είκοσι μαζεμένοι νέοι», στις τάξεις του Στρατού. Το
χωριό, συνεχίζει, εκ... παραδόσεως, να κρατά την
πρωτιά στις γεννήσεις πανελλαδικά και η... χειρότερη
οικογένεια αριθμεί σήμερα τρία παιδιά και σε αριθμό
είναι αυτές ελάχιστες.
Νέοι θυμούνται προγόνους τους με μεγάλες φαμί-
λιες, να συνωστίζονται σε ένα μικρό σπίτι και ελλείψει
χώρων τα πολλά παιδιά να διαμένουν ακόμη και σε
αχυρώνες. Βέβαια, τούτο το φαινόμενο, με την εξέλι-
ξη της κοινωνίας, δεν παρατηρείται σήμερα. Εδώ,
λοιπόν, σε αντίθεση με τα αστικά κέντρα, τα μνημό-
νια δεν ανέκοψαν τις γεννήσεις! Το σύνολο, σχεδόν,
έχει από τέσσερις απογόνους και πάνω. Κι αυτό, για-
τί, όπως λένε οι κάτοικοι «τα πολλά παιδιά είναι ευτυ-
χία».
Και βέβαια, ο... πρωταθλητισμός των ζευγαριών σε
γεννήσεις, δεν είναι τωρινό φαινόμενο αλλά από αιώ-
νες μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, σαν να είναι κα-
νόνας. Μάλιστα, σε παλαιότερες δεκαετίες, επειδή ο
αριθμός των παιδιών δεν χωρούσε στις υπάρχουσες
τάξεις του σχολείου αναγκάζονταν η Διεύθυνση Πρω-
τοβάθμιας Εκπαίδευσης να ενοικιάζει και... σπίτια που
χρησιμοποιούνταν ως διδακτικές αίθουσες...«Όταν
πήγαινα στο σχολείο», αναπολεί ο Βασίλης Νύκταρης,
«το 1960, πηγαίναμε στο δημοτικό 450 παιδιά και ε-
πειδή ήμασταν πολλά και δεν χωρούσαμε στις τάξεις,
ενοικίαζαν στο χωριό για να κάνουμε μάθημα τέσσε-
ρα-πέντε σπίτια. Σήμερα στο δημοτικό και στο νηπια-
γωγείο θα είναι 150 παιδιά...»
Με την πάροδο του χρόνου, ο αριθμός των μαθη-
τών άρχισε να μειώνεται σταδιακά και το 1984 που
φοιτούσε στο δημοτικό σχολείο ο Γιώργος Βάμβου-
κας, πρόεδρος της τοπικής κοινότητας, «όλο το σχο-
λείο είχε 340 μαθητές».
Ωστόσο, παρά την μείωση του μαθητικού δυναμι-
κού από τη δεκαετία του '60 και μετά, τα Λιβάδια δεν
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
απώλεσαν την ζωντάνια τους και συνεχίζουν να κρα-
τούν τις παραδοσιακές αξίες ζωής, και ιδιαίτερα της
φιλοξενίας, που μεταφέρονται από τους προηγούμε-
νους στους επόμενους. Εντυπωσιακό είναι το γεγο-
νός, ότι το ορεινό κεφαλοχώρι δεν εγκαταλείπεται α-
πό τους νέους, πολλοί από τους οποίους το επιλέγουν
για τόπο μόνιμης εγκατάστασης και, σχεδόν, στο σύ-
νολό τους απασχολούνται με την κτηνοτροφία. Έτσι
σήμερα, επί συνόλου 2.000 εγγεγραμμένων ψηφοφό-
ρων, επέλεξαν για μόνιμη κατοικία τους το χωριό πά-
νω από 1500 άνθρωποι και από αυτούς οι 800-1000
είναι κάτω των 40 χρόνων. Είναι το αισιόδοξο μήνυ-
μα των καιρών στην Ελλάδα που γηράσκει.
Και αν οι κοινωνίες στα χωριά της Κρήτης φθίνουν
πληθυσμιακά με το πέρασμα των χρόνων, τα Λιβάδια
θα μπορούσαν να κρατήσουν τον πληθυσμό της ακ-
μής τους, αν δεν έδιωχναν τους νέους στις πόλεις τα
ρουσφέτια των πολιτικών και η ανυπαρξία έργων α-
νάπτυξης από την Πολιτεία, όπως ορθώς επισημαίνει
και ο γραμματέας του πολιτιστικού συλλόγου Μανώ-
λης Νύκταρης. Είναι ένα σύνηθες φαινόμενο, που πα-
ρατηρείται σε πολλές κοινωνίες και γιγαντώθηκε από
την πολιτική που ασκούσαν βουλευτές για παλαιο-
κομματικούς λόγους στις εποχές της παντοδυναμίας
τους!
Οι νέοι, ωστόσο, στο μεγαλοχώρι του Ψηλορείτη
σήμερα αναμένουν μήπως και αλλάξουν κάποια πράγ-
ματα! Ζουν σε μια περιοχή που μόνος πόρος επιβίω-
σης στο πετρώδες περιβάλλον που την περιβάλλει εί-
ναι η κτηνοτροφία. Τα εκατό χιλιάδες ζωντανά που
βόσκουν στον Ψηλορείτη τους δίνουν ζωή, αλλά πι-
στεύουν ότι το μυθικό βουνό μπορεί «να τους αλλά-
ξει την ποιότητα» και να τους φέρει ανάπτυξη.
Το ηθικό τους αναπτερώθηκε τον περασμένο μή-
να, που στο «Λάκκο Μυγερού» και σε υψόμετρο
1600 μέτρων, ένας αναρριχητής, λάτρης των σπορ
στο χιόνι, ανακάλυψε το φυσικό χιονοδρομικό κέντρο
και σε χρόνο ρεκόρ συγκεντρώθηκαν 260 αθλητές
από την Ελλάδα και του εξωτερικό και πραγματοποί-
ησαν διήμερους χιονοδρομικούς αγώνες. Είναι βέβαι-
ο, ότι το αθλητικό εγχείρημα θα επαναληφθεί και οι
Λιβαδιώτες ευελπιστούν ότι ο «Λάκκος του Μυγε-
ρού», θα καθιερωθεί ως ένας εξαιρετικός προορισμός
για όσους ασχολούνται με τα σπορ πάνω στο χιόνι.
madeincreta.gr
Η ευχή των γονέων
Η ευχή των γονέων είναι η μεγαλύτερη κληρονο-
μιά για τα παιδιά. Για αυτό φροντίζουν να έχουν την
ευχή των γονέων. Δεν είδες ο Ιακώβ, μέχρι πού
έφθασε, για να πάρη την ευλογία του πατέρα του;
Και προβιά φόρεσε!
Ειδικά η ευχή της μάνας είναι μεγάλο πράγ-
μα! Κάποιος έλεγε: «Κάθε λόγος της μητέρας μου
είναι και μια λίρα χρυσή». Να, και πριν από καιρό
πόση εντύπωση μου έκανε κάποιος από το Γιοχάνεσ-
μπουργκ! Ήρθε στο Καλύβι το φθινόπωρο. «Γέρον-
τα, η μάνα μου αδιαθέτησε, μου λέει, και ήρθα
να την δω». Τρεις μήνες δεν πέρασαν, τα Χριστού-
γεννα ξαναήρθε. «Πώς πάλι εδώ;», τον ρωτάω.
«Έμαθα, μου λέει, πως πάλι αδιαθέτησε η μάνα
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 19
μου και ήρθα να φιλήσω το χέρι της, γιατί είναι
ηλικιωμένη και μπορεί να πεθάνει. Για μένα η
μεγαλύτερη περιουσία είναι η ευχή της μάνας
μου».
Εξήντα χρονών άνθρωπος ξεκίνησε από το Γιοχά-
νεσμπουργκ και ήρθε στην Ελλάδα, για να φιλήση το
χέρι της μάνας του! Και τώρα τέτοια ευλογία έχει,
που σκέφτεται να κάνει ένα γηροκομείο μεγάλο για
τους κληρικούς και να το χαρίση στην εκκλησία.
Δηλαδή τις ευλογίες δεν έχει που να τις βάλη κατά
κάποιον τρόπο. Για μένα είναι φάρμακο μια τέτοια
ψυχή.
Είναι σαν να είμαι στην έρημο Σαχάρα και να βρί-
σκω ξαφνικά λίγο νερό. Αυτά χάνονται σιγά-σιγά.
Ένας άλλος ήρθε μια μέρα με κλάματα στο Καλύβι.
«Πάτερ, με καταράστηκε η μάνα μου. Στο σπίτι έχου-
με όλο αρρώστιες, στεναχώριες, η δουλειά μου δεν
πάει καλά», μου είπε. «Κι εσύ δεν θα ήσουν εντάξει»
του λέω. «Δεν μπορεί η μάνα σου άδικα να σε κατα-
ράστηκε». «Ναι, μου λέει. Ήμουν κι εγώ». «Να πας
να ζητήσης συγχώρηση από την μάνα σου», του λέ-
ω. «Θα πάω, Πάτερ, μου λέει. Δώσε μου την ευχή
σου». «Την ευχή μου την έχεις, του είπα, αλλά να
πάρης και την ευχή της μάνας σου». «Δύσκολο να
μου δώση την ευχή της», μου λέει. «Να πας, κι αν
δεν σου την δώση, να της πης: «Μου είπε ένας Γέ-
ροντας πως κι εσύ θα παραδώσης ψυχή». Πήγε,
και η μάνα του του ευχήθηκε: «Παιδί μου, να έχης
την ευλογία του Αβραάμ!». Ήρθε μετά από λίγο και-
ρό στο Όρος με βυσσινάδες, με λουκούμια. Ήταν γε-
μάτος χαρά. Τα παιδιά του ήταν καλά, η δουλειά του
πήγαινε καλά. Συνέχεια βούρκωνε και μου έλεγε:
«δόξα τω Θεώ».
Άλλαξε η ζωή του και μιλούσε όλο πνευματικά.
Πόσο μάλλον όταν κανείς έχη εξ αρχής σεβασμό προς
τους γονείς! Πώς να μην έχει την ευλογία του
Θεού;
Από το βιβλίο «Οικογενειακή ζωή»,
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Δ'
"Γνωρίζετε την αλήθεια για το
καρναβάλι; "
Ἡ λέξη «καρναβάλι» καί «καρνάβαλος», προέρχε-
ται ἀπό τήν ἰταλική λέξη carne = κρέας + vale = ἔχε
γειά. Τελευταία ἡμέρα κρεοφαγίας. Δηλαδή ἔχει ταυ-
τόσημη ἔννοια μέ τήν ἑλληνική λέξη «ἀπόκρεω», πού
σημαίνει ἀπομακρύνομαι ἀπό τό κρέας καί πού
ἀφορᾶ στήν περίοδο πρίν τήν ἔναρξη τῆς νηστείας
τῆς Μ. Σαρακοστῆς, τῆς προετοιμασίας δηλαδή γιά τό
Πάσχα, πού εἶναι καθαρά χριστιανική παράδοση. Σε
αὐτή λοιπόν τήν πνευματική περίοδο πού καθορί-
στηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία καί πού ὀνομάζεται «Τριώ-
διο», ἀναμίχθηκαν δυστυχῶς ἐκδηλώσεις, ἔθιμα, θρη-
σκευτικές εἰδωλολατρικές τελετές καί δημιούργησαν
ἕνα ἐνιαῖο σύνολο, γνωστό σήμερα σάν καρναβάλι.
Ἡ παράδοση τοῦ καρναβαλιοῦ εἶναι πολύ παλαιά.
Συνδέεται μέ τίς εἰδωλολατρικές ἐκδηλώσεις τῶν ἀρ-
χαίων Ἑλλήνων πρός τιμή τοῦ «θεοῦ» τοῦ κρασιοῦ,
τοῦ Διονύσου, τοῦ λεγομένου καί Βάκχου. Αύτές οἱ
τελετές πού εἶχαν ἔντονο εἰδωλολατρικό θρησκευτικό
 20 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
χαρακτῆρα, ἐπέδρασαν καί στή Δύση ἀλλά καί στήν
Ἀνατολή, στούς Βυζαντινούς.
Αὐτή καθ’ ἑαυτή ἡ διονυσιακή λατρεία, εἶχε βασικό
χαρακτῆρα καί κύριο στοιχεῖο τά ἀκατανόμαστα ὄρ-
για, τό χυδαῖο ἐρωτισμό, τίς πάσης φύσεως ἠθικές
παρεκτροπές, τήν παθολογική ἔκσταση μέχρι τοῦ ση-
μείου τῆς ὠμοφαγίας ζωντανῶν ζώων καί ἀνθρώπων!
Σύμφωνα μέ τούς εἰδικούς, τό διονυσιακό πνεῦμα ἦρ-
θε, ἐπιβλήθηκε καί ἐκτόπισε τό ἀπολλώνιο πνεῦμα,
δηλαδή τό μέτρο καί τή νηφαλιότητα.
Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ἡ διονυσιακή λατρεία ἐπιβλή-
θηκε ἀπό ἀπολυταρχικά καθεστῶτα, ὅπως ἐκεῖνο τῶν
Πεισιστρατιδῶν τόν 6Ο π.Χ. αἰῶνα στήν Ἀθήνα, ὡς
στροφή τῶν λαϊκῶν μαζῶν στόν ἠδονισμό, τίς ἠθικές
ἐλευθεριότητες καί τή μέθη, προκειμένου νά μή δια-
μαρτύρονται γιά τήν πολιτική καταπίεση!
Γιά μᾶς τούς Χριστιανούς καί τήν Ἐκκληλία, οἱ καρ-
ναβαλιστικές ἐκδηλώσεις εἶναι ἔθιμο εἰδωλολατρικό,
εἶναι συνέχεια τῶν ἀρχαίων εἰδωλολατρικῶν ἐκδηλώ-
σεων. Εἶναι πομπές καί ἔργα σατανικά. Λατρεία τοῦ
Σατανᾶ. Μάλιστα ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας, σέ
παλαιότερη ἐγκύκλιό της, τό 1957, καλοῦσε ὅλους
τούς πιστούς: «νά ἐγκαταλείψουν αὐτά τά σκοτεινά
καί ὀργιώδη βακχικά σκιρτήματα»…Οἱ Χριστιανοί μά-
λιστα πού συμμετέχουν σ’ αὐτά (εἴτε ντύνονται καρ-
ναβάλια, εἴτε ὄχι), ἀφορίζονται, δηλαδή δέν μποροῦν
νά συμμετάσχουν στή Θεία Κοινωνία.
Σχετικά μάλιστα μέ τίς μεταμφιέσεις, ὁ ΞΒ’ Κανών
τῆς ΣΤ’ Οἰκουμ. Συνόδου, ἀναφέρει: «…μηδένα ἄν-
δρα γυναικείαν στολήν ἐνδιδύσκεσθαι, ἡ γυναῖκα τήν
ἀνδράσιν ἀρμόδιον. Ἀλλά μήτε προσωπεῖα κωμικά ἤ
σατυρικά, ἤ τραγικά ὑποδύσεσθαι…». Δυστυχῶς, σέ
παρόμοιες εἰδωλολατρικές ἐκδηλώσεις, ἔλαβε μαρτυ-
ρικό θάναντο ὁ Ἀπόστολος Τιμόθεος, Ἐπίσκοπος Ἐ-
φέσσου καί μαθητής τοῦ Ἀπ. Παύλου, ὅταν προσπά-
θησε νά διδάξει καί νά παρακινήσει στό σταμάτημα
τῶν ἀταξιῶν καί ὀργίων.
Δέν μποροῦμε νά ἰσχυριζόμαστε ὅτι λατρεύουμε
τόν Θεό καί ταυτόχρονα νά ἀποδίδουμε λατρεία
στούς δαιμονικούς «θεούς».
Ὀρθόδοξος Τύπος 12/02/2010
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
γιοκέρια που φώτιζαν με την ψιλή τους φλόγα, το
εικονοστάσι της γωνιάς με τ΄ άσπρα νταντελωτά
μπερντεδάκια, ολονυκτίες στα πανηγύρια, τους όρ-
θρους στις μεγάλες δεσποτικές γιορτές, την ταχτική
παρακολούθηση της λειτουργίας και την αυστηρή τή-
ρηση όλων των θρησκευτικών καθηκόντων, η μεγάλη
δουλειά ήτανε η Σαρακοστή κι η νηστεία… Νήστευε
τα Τετραδοπαράσκευα, νήστευε τις προηγιασμένες,
νήστευε των Αγίων Αποστόλων, το Δεκαπενταύ-
γουστο, της Σταυροπροσκύνησης, κάθε φορά που το
έγραφαν τα «χαρτιά» και που το νόμιζε αναγκαίο η
ψυχούλα της. Μα η μεγάλη νηστεία ήταν η «Αγία και
Μεγάλη Τεσσαρακοστή».
- Κολάζεται κανένας, γιε μου! Κολάζεται και δεν
το καταλαβαίνει! έλεγε η καημένη η θεια-Μαργαρώ,
κι εμείς οι πειρασμοί, εκπρόσωποι του Πονηρού και
του Παγκακίστου, μέσα στο ήρεμο αναχωρητήρι της
καλής γερόντισσας, εβάλαμε σκοπό να την κολάσου-
με!… Μιαν εβδομάδα ολόκληρη, ύστερα από την Κα-
θαρή Δευτέρα, ενήστευε παραδειγματικά, με μαρου-
λάκια, ελίτσες, βρεχτοκούκια, και κάπου κάπου λιγάκι
χαλβά, που ήταν τα μόνα επιτρεπόμενα εδέσματα
του νηστίσιμου «οψολογίου» της και μονάχα την
πρώτη Κυριακή εμετρίαζε λίγο τη νηστεία κι εμαγεί-
ρευε κανένα λαδερό, αγκιναροκούκι, κανένα λαδοπί-
λαφο με ξερό χταπόδι… Κι έπειτα, λιγάκι ρετσινάτο,
«για να στυλωθεί κανενός η καρδιά του, γιε μου!»
επισφράγιζε πραγματικά την «κατάλυση οίνου και
ελαίου».

Η Σαρακοστή (Διήγημα)
Του Μπάμπη Άννινου
Η καημένη η θεια-Μαργαρώ κάπου θα βρίσκεται
εκεί ψηλά τώρα στον παράδεισο, που τόσο πολύ πί-
στευε, παρέα με τ΄ αγγελάκια, στα «χρυσά τα σύννε-
φα», κοντά στήν κυρά την Παναγία και όλους τους
Αγίους, που θυμιάτιζε και μνημόνευε με τόσες μετά-
νοιες, κάθε απόβραδο μπροστά στο εικονοστάσι και
προσκυνούσε με τρίδιπλες μετάνοιες στη μικρή ενο-
ριακή της εκκλησιά…
Κι όμως, δεν το ‘λπιζε να πάει κι έλεγε:
- Κολάζεται κανένας, γιε μου! Κολάζεται και δεν
το καταλαβαίνει! Γι΄ αυτό, δεν πρέπει κανένας να ο-
λιγωρεί και να κάνει τα πρεπούμενα. Εκείνα που μας
έχουνε μάθει οι πατεράδες μας και που ξέρανε οι Όσο για τα καρύδια και τα σύκα, που εφίλευε ε-
παλιοί… μάς, τα παιδόπουλα, ήταν για τη θεια-Μαργαρώ
Κι ανάμεσα σ΄ αυτά τα «πρεπούμενα», που ενέ- πράγματα απαγορευμένα… Όχι από τα περίφημα
πνεε μιαν αληθινή και αφελής ευλάβεια και πίστη, τις «πρεπούμενα», μα γιατί δεν είχε πια κανένα δόντι. Ό-
μετάνοιες, τα θυμιάματα, τα σταυροκοπήματα, τ΄ α- μως, για μας, τα πάστρευε με προσοχή και δεν μας
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 21
τα ΄δινε ποτέ ατσάκιστα, κι είχε πολλούς λόγους, ε-
κτός από την καλοσύνη της, για τούτο. Φρόντιζε
Τα κουταλάκια και η λαβίδα!
πρώτα πρώτα για την ακεραιότητα της κόψης της
πόρτας, που τα μαγκώναμε ανάμεσα και την εκάναμε
καρυδοσπάστη, αφήνοντας σημαντικά σημάδια της
χρησιμοποίησης αυτής, μα και για την ασπράδα των
ασβεστωμένων πεζουλιών της αυλής, που ήταν το
τελευταίο καταφύγιο για να τσακίσουμε τα καρύδια,
χτυπώντας τα με λιθάρια!…
- Μπρε Ιούδες!… Μπρε Ιούδες! εξεφώνιζε, σαν
εκαταλάβαινε κατιτί τέτοιο… Ελάτε εδώ, μπρε, να σας
τα τσακίσω εγώ!…
Και δεν ήξερε κανένας τι την επονούσε πιο πολύ
Υπάρχουν χριστιανοί που φοβούνται να
απ΄ τα τρία: τα δόντια μας, το μάγκωμα της πόρτας
μεταλάβουν για να μην κολλήσουν μικρόβια!
ή το λέρωμα των πεζουλιών; Κι όμως εμείς, οι «Ιού-
Αν ηταν έτσι, δεν θα ζούσε κανένας απο τους ιε-
δες», εβαλθήκαμε να τη λερώσουμε!… Έξω, στο πα-
ρείς, επειδή στο τέλος καταλύουν το περιεχόμενο
ράσπιτο, στην άκρη της αυλής, για να μη λερώσει
του Αγίου Ποτηρίου, από το οποίο κοινωνούν συχνά
την κουζίνα που άστραφτε από πάστρα και γυαλοκο-
εκατοντάδες πιστοί με ποικίλες αρρώστιες. Κι όμως,
πούσαν τα μπακιρικά, είχε βάλει να μαγειρέψει το πε-
κανένας ιερέας δεν έπαθε ποτέ τίποτα. Το Σώμα και
ρίφημο λαδοπίλαφό της με το χταπόδι, ενώ για μας,
το Αίμα του Κυρίου ειναι "πύρ καταναλίσκον".
σ΄ άλλο τσουκάλι, έβραζε αληθινό πιλάφι με το κρέ-
Ένα από τα πολλά περιστατικά που αποδει-
ας, ένα «ατζέμ πιλάφι» από κείνα που μονάχα η θεια-
κνύουν περίτρανα την αλήθεια αυτή ειναι και
Μαργαρώ ήξερε να φτιάνει αλτρουιστικά για την τέρ-
το ακόλουθο:
ψη των άλλων!… Κι ο Πειρασμός ξελαμπάδιασε μονο-
Όταν ο Μητροπολίτης Χίου Παντελεήμων Φωστί-
μιάς μέσα στο μυαλό μας, εκεί που παίζαμε «καλόγε-
νης (+1962) ήταν ιεροκήρυκας Αττικής, πήγε κάποτε
ρο» στα άσπρα καί μαύρα πλακάκια της αυλής… Κι
να λειτουργήσει στο φθισιατρείο (σ.σ. λεπροκομείο)
ούτε καιρό δεν χάσαμε σε μάταιη συνεννόηση… Με
της "Σωτηρίας". Εκεί του έφεραν οι νοσοκόμοι μια
μια ματιά, συνεννοηθήκαμε και το κακό έγινε. ΄Ενα
μεγάλη πιατέλα με πολλά κουταλάκια.
κομμάτι κρέας, παχύ και όλο ψαχνό, έσμιξε μέσα στο
-Τι τα φέρατε αυτά; τους ρώτησε.
λαδοπίλαφο με τα ισχνά κομμάτια του ξερού χταπο-
-Μας είπαν οι γιατροί να κοινωνήσετε με αυτά
διού…Με τι καρδιοχτύπι περιμέναμε το μεσημέρι, με
τους ασθενείς, αρχίζοντας από τους πιό ελα-
τι ανυπομονησία προσμέναμε ν΄ αρχίσει το φαγητό
φρά και προχωρώντας στούς πιό βαριά.
της, ξεχνώντας μες στα πιάτα το νόστιμο δικό μας πι-
- Δεν χρειάζονται αυτά, απάντησε με πίστη ο
λάφι και κοιτάζοντας το λαδοπίλαφό της…
ιερέας. Έχω την Αγία Λαβίδα.
Και να… Εκεί που δεν το προσμέναμε πια, ύστερα
Πραγματικά, στη Θεία Λειτουργία κοινώνησε κανο-
πό την πρώτη-δεύτερη μπουκιά, το πιρούνι της ανά-
νικά τους ασθενείς και ύστερα πλησίασε την Ωραία
συρε το σώμα του εγκλήματος. Το γύρισε από δω, το
Πύλη για να καταλύσει. Το έκανε αυτό για να τον
γύρισε από κει, με ιερή φρίκη. Το γεροντικό της, μα
βλέπουν όλοι, και να μάθουν οι γιατροί ότι η Θεία
τόσο συμπαθητικό, πρόσωπο πήρε μια έκφραση συν-
Κοινωνία ειναι φωτιά που καίει τα πάντα.
τριβής, και μας κοίταξε ύστερα, ενώ εμείς σκύβαμε
τα μάτια στα πιάτα μας, έτοιμοι να γελάσουμε, μα “Η ψυχή μετά τον θάνατο”
χωρίς να μπορούμε… Περιμέναμε τη δίκαιη τιμωρία -Οι πρώτες δύο ημέρες, τα τελώνια, οι σαράντα μέρες,η
ψυχή μέχρι την Τελική Κρίση
μας. Μα εκείνη είπε μονάχα με σπαραγμό, σπρώχνον-
Από το βιβλίο του π. Σεραφείμ Ρόουζ
τας το πιάτο:
Οι πρώτες δύο ημέρες μετά το θάνατο.
- Η αμαρτία στο λαιμό σας!…
Για διάστημα δύο ημερών η ψυχή απολαύει σχετι-
Κι αλήθεια, θαρρείς σαν η Αμαρτία να ήταν κάτι
κής ελευθερίας και έχει δυνατότητα να επισκεφθεί
το ψηλαφητό, κάποιο πράγμα ήρθε κι έκατσε πραγ-
τόπους που της ήτα προσφιλείς στο παρελθόν, αλλά
ματικά στο λαιμό μας!… Κομπιάσαμε, ξεροκατάπιαμε,
την Τρίτη ημέρα μετακινείται σε άλλες σφαίρες.
αφήσαμε το φαΐ μας και, μπρουμιτίζοντας στο τραπέ-
Εδώ ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης απλώς επαναλαμ-
ζι, αρχίσαμε τα κλάματα.
βάνει τη διδασκαλία που η Εκκλησία ήδη γνωρίζει α-
Τότε η καλή γερόντισσα, που ο θρήνος μας κι η
πό τον 4ο αιώνα, όταν ο άγγελος που συνόδευσε τον
μεταμέλειά μας την είχε συγκινήσει, κατανικώντας
Αγ. Μακάριο Αλεξανδρείας στην έρημο, του είπε, θέ-
κάθε της απέχθεια, κάθε της ευλάβεια και κάθε πε-
λοντας να ερμηνεύσει την επιμνημόσυνη δέηση της
ποίθηση, προσπάθησε να μας παρηγορήσει. Και παίρ-
Εκκλησίας για τους νεκρούς την Τρίτη ημέρα μετά
νοντας το κρέας του Πειρασμού, άρχισε να τρώει κι
θάνατο: «Όταν γίνεται η προσφορά της αναίμακτης
αυτή, μπροστά στα κατάπληκτα και κλαμένα μάτια
θυσίας (μνημόσυνο στη θεία λειτουργία) στην Εκκλη-
μας, λέγοντας:
σία την τρίτη ημέρα, η ψυχή του κεκοιμημένου δέχε-
– Να, μπρε σεις!… Φάτε!… Κι άστε τα κλάματα
ται από τον φύλακα άγγελο της ανακούφιση για τη
… Να! Φάτε!… ο Θεός δεν ξεσυνερίζει!…
diakonima.gr λύπη που αισθάνεται λόγω του χωρισμού της από το
 22 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
σώμα… Στο διάστημα των δύο πρώτων ημερών επι-
τρέπεται στην ψυχή να περιπλανηθεί στον κόσμο,
οπουδήποτε εκείνη επιθυμεί, με τη συντροφιά των
αγγέλων που τη συνοδεύουν. Ως εκ τούτου η ψυχή,
επειδή αγαπά το σώμα, μερικές φορές περιφέρεται
στο οίκημα στο οποίο το σώμα της είχε σαβανωθεί,
περνώντας έτσι δύο ημέρες όπως ένα πουλί που γυ-
ρεύει τη φωλιά του. Αλλά η ενάρετη ψυχή πλανιέται
σε εκείνα τα μέρη στα οποία συνήθιζε να πράττει
αγαθά έργα. Την τρίτη ημέρα, Εκείνος ο Οποίος ανέ-
στη ο Ίδιος την τρίτη ημέρα από τους νεκρούς καλεί
την ψυχή του Χριστιανού να μιμηθείτη δική Του ανά-
σταση, να ανέλθει στους Ουρανούς όπου θα λα-
τρεύει το Θεό όλων.»
Στην Ορθόδοξη νεκρώσιμη ακολουθία, ο Αγ. Ιωάν-
νης ο Δαμασκηνός περιγράφει παραστατικά την κα-
τάσταση της ψυχής η οποία, έχοντας μεν αφήσει το
σώμα αλλά παραμένοντας στη γη, είναι ανίκανη να
επικοινωνήσει με τους αγαπημένους της τους οποί-
ους βλέπει: «Οίμοι, οίον αγώνα έχει η ψυχή χωριζο-
μένη εκ του σώματος! Οίμοι, πόσα δακρύει τότε, και
ουχ υπάρχει ο ελεών αυτήν! Προς τους αγγέλους τα
όμματα ρέπουσα, άπρακτα καθικετεύει προς τους αν-
θρώπους τας χείρας εκτείνουσα, ουκ έχει τον βοη-
θούντα. Διό, αγαπητοί μου αδελφοί, εννοήσαντες η-
μών το βραχύ της ζωής, τω μεταστάντι την ανά-
παυσιν, παρά Χριστού αιτησώμεθα, και ταις ψυχαίς
ημών το μέγα έλεος».
Σε γράμμα του προς τον αδελφό μιας αποθνή-
σκουσας γυναίκας, ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος
γράφει: «Η αδελφή σου δεν θα πεθάνει. Το σώμα
του ανθρώπου πεθαίνει, αλλά η προσωπικότητά του
συνεχίζει να ζει. Απλώς μεταφέρεται σε μια άλλη τά-
ξη ζωής… Δεν είναι εκείνη που θα βάλουν στον τά-
φο. Εκείνη βρίσκεται σε έναν άλλο τόπο όπου θα εί-
ναι θα είναι ακριβώς το ίδιο ζωντανή όσο και τώρα.
Τις πρώτες ώρες και ημέρες θα βρίσκεται γύρω σου.
Μόνο που δεν θα λέει τίποτα και εσύ δεν θα μπορείς
να την δεις. Θα είναι όμως ακριβώς εδώ. Να το έχεις
αυτό στο νου σου. Εμείς που μένουμε πίσω θρηνού-
με για τους κεκοιμημένους, όμως για εκείνους τα
πράγματα είναι αμέσως πιο εύκολα. Είναι πιο ευτυχι-
σμένοι στη νέα κατάσταση. Όσοι έχουν πεθάνει και
κατόπιν επαναφέρθηκαν στο σώμα διαπίστωσαν ότι
το σώμα ήταν μια πολύ στενάχωρη κατοικία. Και η α-
δελφή σου θα αισθάνεται έτσι. Είναι πολύ καλύτερα
εκεί, και εμείς νοιώθουμε οδύνη σαν να της έχει συμ-
βεί κάτι απίστευτα κακό! Θα μας κοιτάζει και σίγουρα
θα μένει κατάπληκτη με την αντίδρασή μας».
Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η ανωτέρω περι-
γραφή των πρώτων δύο ημερών του θανάτου αποτε-
λεί γενικό κανόνα, ο οποίος κατά κανένα τρόπο δεν
ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Πράγματι τα περισσό-
τερα παραδείγματα από την Ορθόδοξη γραμματεία,
δεν συνάδουν με αυτόν τον κανόνα, και ο λόγος είναι
φανερός: οι άγιοι, μην έχοντας καμιά απολύτως
προσκόλληση στα εγκόσμια και ζώντας σε διαρκή
προσδοκία της αναχώρησής τους για την άλλη ζωή,
δεν ελκύονται καν από τους τόπους όπου έπρατταν
τα αγαθά τους έργα αλλά ξεκινούν αμέσως την άνο-
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
δο τους στους Ουρανούς. Άλλοι, ξεκινούν την άνοδο
τους πριν το τέλος των δύο ημερών για κάποιον ειδι-
κό λόγο που μόνον η Θεία Πρόνοια γνωρίζει. Από την
άλλη οι σύγχρονες «μεταθανάτιες» εμπειρίες, ατελείς
καθώς είναι, ανήκουν όλες στον εξής κανόνα: η «ε-
ξωσωματική» κατάσταση αποτελεί μόνο το ξεκίνημα
της αρχικής περιόδου ασώματης «περιπλάνησης» της
ψυχής στους τόπους των επιγείων δεσμών της. Ό-
μως κανείς από αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει πα-
ραμείνει νεκρός για αρκετό χρονικό διάστημα, έστω
μέχρι να συναντήσει τους αγγέλους που πρόκειται να
τον συνοδεύσουν.
Μερικοί επικριτές της Ορθόδοξης διδασκαλίας για
την μετά θάνατον ζωή, θεωρούν ότι τέτοιες αποκλί-
σεις από το γενικό κανόνα για την μεταθανάτια εμ-
πειρία αποδεικνύουν την ύπαρξη «αντιφάσεων» στην
Ορθόδοξη διδασκαλία. Αυτοί οι επικριτές όμως είναι
απλώς και μόνο προσκολλημένοι στις «κατά γράμμα»
ερμηνείες. Η περιγραφή των πρώτων δύο ημερών,
καθώς και των επομένων, σε καμιά περίπτωση δεν α-
ποτελεί κάποια μορφή δόγματος. Είναι απλώς ένα
«μοντέλο», το οποίο μάλιστα εκφράζει την πιο συνη-
θισμένη χρονική σειρά των εμπειριών της ψυχής με-
τά τον θάνατο. Οι πολλές περιπτώσεις, τόσο στην
Ορθόδοξη γραμματεία όσο και στις αναφορές σύγ-
χρονων σχετικών εμπειριών, όπου οι νεκροί έχουν
στιγμιαία εμφανιστεί στους ζωντανούς μέσα στην
πρώτη ή τις δύο πρώτες ημέρες μετά το θάνατο, με-
ρικές φορές σε όνειρα, είναι παραδείγματα που επα-
ληθεύουν το ότι όντος η ψυχή συνήθως παραμένει
κοντά στη γη για κάποια σύντομη χρονική περίοδο.
Κατά την τρίτη ημέρα, και συχνά πιο πριν, η περίο-
δος αυτή φθάνει στο τέλος της.
Τα τελώνια
Την ώρα αυτή (την τρίτη ημέρα), η ψυχή διέρχεται
από λεγεώνες πονηρών πνευμάτων που παρεμποδί-
ζουν την πορεία της και την κατηγορούν για διάφο-
ρες αμαρτίες, στις οποίες αυτά τα ίδια την είχαν πα-
ρασύρει. Σύμφωνα με διάφορες θεϊκές αποκαλύψεις
υπάρχουν είκοσι τέτοια εμπόδια, τα επονομαζόμενα
«τελώνια», σε καθένα από τα οποία περνά από δοκι-
μασία κάθε μορφή αμαρτίας. Η ψυχή αφού περάσει
από ένα τελώνιο, συναντά το επόμενο, και μόνον α-
φού έχει διέλθει επιτυχώς από όλα τα τελώνια μπορεί
αν συνεχίσει την πορεία της χωρίς να απορριφθεί βι-
αίως στη γέεννα. Το πόσο φοβεροί είναι αυτοί οι δαί-
μονες και τα τελώνια τους φένεται στο γεγονός ότι η
ίδια η Παναγία, όταν πληροφορήθηκε από τον Αρχ-
άγγελο Γαβριήλ τον επικείμενο θάνατο Της, ικέτευσε
τον Υιό Της να διασώσει την ψυχή Της από αυτούς
τους δαίμονες και απαντώντας στην προσευχή Της, ο
ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός εμφανίστηκε από τους
Ουρανούς για να παραλάβει την ψυχή της Πάναγνου
Μητρός Του και να την οδηγήσει στους Ουρανούς.
Φοβερή είναι πράγματι, η τρίτη ημέρα για την ψυ-
χή του απελθόντος, και για το λόγο αυτό η ψυχή έχει
ιδιαίτερη ανάγκη τότε από προσευχές για την σωτη-
ρία της.
Σύντομα, μετά τον θάνατο, η ψυχή πράγματι βιώ-
νει μια κρίση, τη Μερική Κρίση, ως τελική συγκεφα-
 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
λαίωση του «αοράτου πολέμου» που έχει διεξαγάγει
ή που απέτυχε να διεξαγάγει, στην επίγεια ζωή κατά
των πεπτωκότων πνευμάτων. Συνεχίζοντας την επι-
στολή του προς τον αδελφό της αποθνήσκουσας γυ-
ναίκας, ο Όσιος Θεοφάνης ο έγκλειστος γράφει: «Λί-
γο μετά το θάνατο, η ψυχή αρχίζει έναν αγώνα για
να καταφέρει να διέλθει από τα τελώνια. Στον αγώνα
της η αδελφή σου χρειάζεται βοήθεια! Θα πρέπει να
στρέψεις όλη σου την προσοχή και όλη σου την αγά-
πη γι’ αυτήν στο πως θα την βοηθήσεις. Πιστεύω
πως η μεγαλύτερη έμπρακτη απόδειξη της αγάπης
σου θα είναι να αφήσεις την φροντίδα του νεκρού
της σώματος στους άλλους, να αποχωρήσεις και, μέ-
νοντας μόνος σου οπουδήποτε μπορείς, να βυθιστείς
σε προσευχή για την ψυχή της, για τη νέα κατάστα-
ση στην οποία βρίσκεται και για τις καινούριες, α-
προσδόκητες ανάγκες της. Συνέχισε την ακατάπαυ-
στη ικεσία σου στον Θεό για έξι εβδομάδες και περισ-
σότερο. Όταν πέθανε η Οσία Θεοδώρα, το σακούλι
από το οποίο πήραν χρυσό οι άγγελοι για να τη γλι-
τώσουν από τα τελώνια ήταν οι προσευχές του πνευ-
ματικού της πατέρα. Έτσι θα γίνει και με τις δικές
σου προσευχές. Μην παραλείψεις να κάνεις όσα σου
είπα. Αυτό είναι η πραγματική αγάπη.»
Το «σακούλι» από το οποίο πήραν «χρυσό» οι άγ-
γελοι και «εξόφλησαν τα χρέη» της Οσίας Θεοδώρας
στα τελώνια έχει συχνά παρανοηθεί από κάποιους
επικριτές της Ορθόδοξης διδασκαλίας. Μερικές φορές
συγκρίνεται με τη λατινική έννοια του «πλεονάσμα-
τος χάριτος» των αγίων. Στην περίπτωση αυτή, τέ-
τοιοι επικριτές ερμηνεύουν κατά γράμμα τα Ορθόδο-
ξα κείμενα. Σε τίποτε άλλο δεν αναφέρεται το παρα-
πάνω απόσπασμα παρά στις προσευχές της Εκκλησί-
ας για τους αναπαυθέντες και ειδικότερα στις προσ-
ευχές ενός αγίου ανθρώπου και πνευματικού πατέρα.
Είναι σχεδόν περιττό να πούμε ότι όλες αυτές οι πε-
ριγραφές έχουν μεταφυσική έννοια. Η Ορθόδοξη Εκ-
κλησία θεωρεί τη διδασκαλία περί τελωνίων τόσο ση-
μαντική, ώστε έχει συμπεριλάβει σχετικές αναφορές
σε πολλές από τις ακολουθίες της, μερικές εκ των ο-
ποίων αναφέρονται στο κεφάλαιο περί τελωνίων. Ει-
δικότερα, η Εκκλησία θεωρεί ιδιαιτέρως απαραίτητο
να συνοδεύει με αυτήν τη διδασκαλία κάθε τέκνο της
που αποθνήσκει. Στον «Κανόνα για την Αναχώρηση
της Ψυχής», που διαβάζεται από τον ιερέα στο νεκρι-
κό κρεβάτι κάθε πιστού, υπάρχουν τα παρακάτω
τροπάρια: «Καθώς φεύγω από τη γη, αξίωσέ με να
διέλθω ανεμπόδιστα από τον άρχοντα του αέρα, το
διώκτη και βασανιστή, εκείνον που ως άδικος ανα-
κριτής στέκεται πάνω στους φοβερούς δρόμους».
(4η Ωδή) «Ω Πανένδοξε Θεοτόκε, οδήγησέ με εις
τους Ουρανούς, στα ιερά και πολύτιμα χέρια των αγί-
ων αγγέλων ώστε, προστατευμένος μέσα στα φτερά
τους, να μην αντικρύσω τη ρυπαρή, αποκρουστική
και σκοτεινή μορφή των δαιμόνων». (6η Ωδή) «Ω Α-
γία Θεοτόκε, Εσύ η Οποία γέννησες τον Παντοδύ-
ναμο Κύριο, απομάκρυνε από εμένα τον άρχοντα των
φοβερών τελωνίων, τον κυβερνήτη του κόσμου, ό-
ταν φθάσει η στιγμή του θανάτου μου, ώστε να Σε
δοξολογώ αιωνίως». (8η Ωδή)
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 23
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα λόγια της Εκκλησίας
προετοιμάζουν τον αποθνήσκοντα Ορθόδοξο Χριστι-
ανό για τις δοκιμασίες που θα συναντήσει μπροστά
του.
Οι σαράντα ημέρες
Κατόπιν, έχοντας επιτυχώς διέλθει από τα τελώνια
και υποκλιθεί βαθιά ενώπιον του Θεού, η ψυχή για
διάστημα τριάντα επτά επιπλέον ημερών επισκέπτε-
ται τις ουράνιες κατοικίες και τις αβύσσους της κολά-
σεως, μη γνωρίζοντας ακόμα που θα παραμείνει, και
μόνον την τεσσαρακοστή ημέρα καθορίζεται η θέση
στην οποία θα βρίσκεται μέχρι την ανάσταση των
νεκρών.
Σίγουρα δεν είναι παράξενο ότι η ψυχή, έχοντας
διέλθει από τα τελώνια και παύσει μια για πάντα κάθε
σχέση με τα επίγεια, εισάγεται στον αληθινά άλλο κό-
σμο, σε ένα τμήμα του οποίου θα παραμείνει αιωνί-
ως. Σύμφωνα με την αποκάλυψη του Αγγέλου στον
Αγ. Μακάριο Αλεξανδρείας, η ειδική επιμνημόσυνη
δέηση υπέρ των απελθόντων την ένατη ημέρα μετά
τον θάνατο (πέραν του γενικού συμβολισμού των εν-
νέα αγγελικών ταγμάτων) πραγματοποιείται επειδή
μέχρι τότε παρουσιάζονται στην ψυχή τα θαυμάσια
του Παραδείσου, και μόνον κατόπιν αυτού, για το
υπόλοιπο των σαράντα ημερών, της παρουσιάζονται
τα μαρτύρια και τα φρικτά της κολάσεως, πριν τοπο-
θετηθεί την τεσσαρακοστή ημέρα στη θέση στην ο-
ποία θα αναμένει την ανάσταση των νεκρών και την
Τελική Κρίση. Θα πρέπει και πάλι να τονίσουμε ότι οι
αναφερόμενοι αριθμοί αποτελούν γενικό κανόνα ή
«μοντέλο» της μεταθανάτιας πραγματικότητας, και
αναμφισβήτητα δεν ολοκληρώνουν όλες οι ψυχές
των απελθόντων την πορεία τους ακριβώς σύμφωνα
με τον «κανόνα». Γνωρίζουμε σαφώς ότι η Οσία Θε-
οδώρα, στην πραγματικότητα, ολοκλήρωσε το «γύρο
της κολάσεως» ακριβώς την τεσσαρακοστή ημέρα,
σύμφωνα με τη γήινη μέτρηση του χρόνου.
Η κατάσταση των ψυχών μέχρι την Τελική
Κρίση
Μερικές ψυχές βρίσκονται (μετά τις σαράντα ημέ-
ρες) σε μια κατάσταση πρόγευσης της αιώνιας αγαλ-
λίασης και μακαριότητας, ενώ άλλες σε μια κατά-
σταση τρόμου εξαιτίας των αιωνίων μαρτυρίων τα ο-
ποία θα υποστούν πλήρως μετά την Τελική Κρίση.
Μέχρι τότε εξακολουθεί να υπάρχει δυνατότητα αλ-
λαγής της κατάστασής τους, ιδιαιτέρως μέσω της υ-
πέρ αυτών προσφοράς της Αναίμακτης Θυσίας (μνη-
μόσυνο στη Θεία Λειτουργία), και παρομοίως μέσω
άλλων προσευχών.
Τα οφέλη της προσευχής, τόσο της κοινής όσο και
της ατομικής για τις ψυχές που βρίσκονται στην κό-
λαση, έχουν περιγραφεί σε πολλούς βίους Αγίων και
ασκητών καθώς και σε Πατερικά κείμενα. Στο βίο της
μάρτυρος του 3ου αιώνα Περπετούας, για παράδειγ-
μα, διαβάζουμε ότι η κατάσταση της ψυχής του α-
δελφού της Δημοκράτη της αποκαλύφθηκα με την
εικόνα μιας στέρνας γεμάτης νερό, η οποία ήταν ό-
μως τόσο ψηλά που δεν μπορούσε να τη φτάσει από
τον ρυπαρό, καυτό τόπο όπου ήταν περιορισμένος.
Χάρη στην ολόθερμη προσευχή της Περπετούας επί
 24 «ΑΜΠΕΛΩΝ», ΤΕΥΧΟΣ 7
μία ολόκληρη ημέρα και νύχτα ο Δημοκράτης έφτασε
τη στέρνα και τον είδε να βρίσκεται σε έναν φωτεινό
τόπο. Από αυτό η Περπέτουα κατάλαβε ότι ο αδελ-
φός της είχε απελευθερωθεί από τα δεινά της κολά-
σεως.
Στο βίο μιας ασκήτριας που πέθανε μόλις τον 20ο
αιώνα αναφέρεται μια παρόμοια περίπτωση. Πρόκει-
ται για τη Οσία Αθανασία (Αναστασία Λογκάτσεβα),
πνευματική θυγατέρα του Οσίου Σεραφείμ του Σά-
ρωφ. Όπως διαβάζουμε στο βίο της: «Η Αναστασία
είχε έναν αδελφό που τον έλεγαν Παύλο. Ο Παύλος
κάποτε ήταν μεθυσμένος και κρεμάστηκε. Κι η Ανα-
στασία αποφάσισε να προσευχηθεί πολύ για τον α-
δελφό της. Μετά το θάνατο του, η Αναστασία πήγε
στο μοναστήρι Ντιβέγιεβο, του Οσίου Σεραφείμ, για
να μάθει τι ακριβώς έπρεπε να κάνει, ώστε να βελτι-
ωθεί η κατάσταση του αδελφού της, ο οποίος έδωσε
τέλος στη ζωή του με τρόπο δυσσεβή και ατιμωτι-
κό… Ήθελε να συναντήσει την Πελαγία Ιβάνοβνα και
να ζητήσει τη συμβουλή της… Η Αναστασία επισκέ-
φθηκε την Πελαγία. Εκείνη της είπε να κλειστεί στο
κελί της σαράντα μέρες, να προσευχηθεί και να νη-
στέψει για τον αδελφό της και κάθε μέρα να λέει
εκατόν πενήντα φορές: «Υπεραγία Θεοτόκε, ανάπαυ-
σον τον δούλον σου.»
Όταν συμπληρώθηκαν οι σαράντα ημέρες, η Ανα-
στασία είδε ένα όραμα. Βρέθηκε μπροστά σε μία ά-
βυσσο. Στο βάθος της ήταν ένας βράχος από αίμα.
Πάνω στο βράχο κείτονταν δύο άνδρες με σιδερένιες
αλυσίδες στο λαιμό τους. Ο ένας ήταν ο αδελφός
της.
Η Αναστασία διηγήθηκε το όραμα στην Πελαγία
και κείνη της είπε να συνεχίσει την νηστεία και την
προσευχή.
Τελείωσαν κι άλλες σαράντα ημέρες με νηστεία και
προσευχή κι η Αναστασία είδε το ίδιο όραμα. Η ίδια
άβυσσος κι ο βράχος πάνω στον οποίο βρίσκονταν οι
δύο άνδρες με αλυσίδες στο λαιμό τους. Αυτή τη φο-
ρά όμως ο αδελφός της ήταν όρθιος. Περπατούσε
πάνω στο βράχο, έπεφτε και ξανασηκωνόταν. Οι α-
λυσίδες ήταν ακόμα στο λαιμό του.
Η Πελαγία Ιβάνοβνα, στην οποία κατέφυγε και πά-
λι η Αναστασία, της είπε να επαναλάβει την ίδια ά-
σκηση για Τρίτη φορά.
Όταν τελείωσε και το τρίτο σαρανταήμερο της νη-
στείας και της προσευχής, η Αναστασία ξαναείδε το
ίδιο όραμα. Η ίδια άβυσσος, ο ίδιος βράχος. Τώρα ό-
μως πάνω στο βράχο ήταν μόνο ένας άνδρας, αγνω-
στός της. Ο αδελφός της είχε απελευθερωθεί από τα
δεσμά. Δε φαίνονταν πουθενά. Ο άγνωστος άνδρας
ακούστηκε να λέει: «Είσαι τυχερός εσύ. Έχεις πολύ
ισχυρούς μεσίτες στη γη.»
Η Αναστασία ανέφερε στην Πελαγία Ιβάνοβνα το
τρίτο όραμά της και εκείνη της απάντησε:
«Ο αδελφός σου λυτρώθηκε από τα βάσανα. Δεν
μπήκε όμως στη μακαριότητα του Παραδείσου.»
Πολλά παρόμοια περιστατικά αναφέρονται σε βί-
ους Ορθοδόξων Αγίων και ασκητών. Σε περίπτωση
που κάποιος έχει την τάση να ερμηνεύει κατά γράμ-
μα τέτοια οράματα, ίσως θα πρέπει να παρατηρήσου-
ΜΑΡΤΙΟΣ 2014
με ότι βεβαίως οι εικόνες με τις οποίες εμφανίζονται,
συνήθως σε όνειρα, δεν «φωτογραφίζουν» κατ’ α-
νάγκη τον τρόπο ύπαρξης της ψυχής μετά τον θάνα-
το. Πρόκειται περισσότερο για εικόνες οι οποίες μετα-
βιβάζουν την πνευματική αλήθεια της βελτιώσεως
της καταστάσεως της ψυχής στον άλλο κόσμο χάρη
στις προσευχές εκείνων που παραμένουν στον κόσμο
τούτο.
ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΣΤΩΝ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ
ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
1 Το Πάσχα του έτους 1935 ηγουμενεύοντας του
αρχιμανδρίτου Σεραφείμ στην ιερά Μονή Αγίου Παύ-
λου όλοι οι πατέρες, που αριθμούσαν τότε τους 60,
είχαν βγει στο προαύλιο για να κάνουν την ακολου-
θία της Ανάστασης. Μέσα στην ατμόσφαιρα χαρμό-
συνη και ενθουσιώδη. Μετά το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ , ο
Καθηγούμενος λέει σε ένα από τα πιο απλά και πιστά
γεροντάκια, τον γέρο Θωμά. -Γέρο Θωμά, πήγαινε
κάτω στο σκευοφυλάκιο, εκεί που είναι τα οστά των
πατέρων, να τους πεις το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ. -Νάναι
ευλογημένο Γέροντα - είπε ο γερο Θωμάς και χωρίς
να σκεφθεί που πάει, με δυο τρία πηδήματα βρίσκε-
ται μπρος στο οστεοφυλάκιο. -Ο Ηγούμενος με έ-
στειλε να σας πω το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ, πατέρες και
αδελφοί. ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ φώναξε μεγαλοφώνως.
Τότε έγινε κάτι συγκλονιστικό. Τα οστά έτριξαν, α-
ναπήδησαν, μια νεκροκεφαλή ανασηκώθηκε ένα μέ-
τρο και απάντησε στο χαιρετισμό του γερο - Θω-
μά. ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ Ο ΚΥΡΙΟΣ Και μετα ακολού-
θησε νεκρική σιγή. Επέστρεψε το γεροντάκι και διη-
γήθηκε όσα είδε και άκουσε.
Οι πατέρες την φορά εκείνη γιόρτασαν ένα Πάσχα
μοναδικό. Με διπλή δοξολογία προς τον Αναστάντα
Κύριο και αρχηγό της ζωής. Έψαλλαν κατασυγκινη-
μένοι. Την Ανάστασίν Σου Χριστέ Σωτήρ άγγελοι υ-
μνούσιν εν ουρανοίς Και ημάς τους επί γης καταξίω-
σον εν καθαρά καρδία σε δοξάσειν. Το γεγονός αυτό
μας το διηγήθηκε ο αείμνηστος γέρων Θεοδόσιος, ο
οποίος χρημάτισε τελευταίος βιβλιοθηκάριος της Μο-
νής.
2 Στην ιερά Μονή Βατοπεδίου έζησε οσιακώς και
θεαρέστως ο όσιος Γεννάδιος ο Δοχειάρης, ο οποίος
αξιώθηκε να δει το θαύμα της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Είδε δηλαδή, το πρώην άδειο πιθάρι του λαδιού γε-
μάτο από λάδι τόσο, ώστε έτρεχε έξω από την θύρα
του Δοχείου (της αποθήκης).
3 Στην ίδια Μονή έζησε ο ευλογημένος εκείνος ιε-
ροδιάκονος ο Βηματάρης, ο οποίος έκρυψε την εικό-
να της Παναγίας της Βηματαρίσσης στο πηγάδι, όπου
βρέθηκε μετα την αιχμαλωσία του από τους βαρβά-
ρους, μετά πολλά χρόνια, όρθια πάνω στο νερό με α-
ναμμένη την λαμπάδα.
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ,
ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ.
ΚΑΛΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ
ΣΤΟ ΓΕΝΟΣ
ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΘΝΟΣ ΜΑΣ.