T.

C
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

DIGSILENT POWER FACTORY İLE

MODELLEME VE ANALİZ
Proje Raporu

Yöneten
Doç. Dr. Ayşen BASA ARSOY

Hazırlayan
080205080 Vural AYDOĞAN

Kocaeli, 2013
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖNSÖZ ................................................................................................................................... 1
1. GĠRĠġ ........................................................................................................................... 2
1.1 DigSilent Power Factory Fonksiyonları ..................................................................... 3
1.2 DigSilent Power Factory Arayüz ............................................................................... 5
2. DIgSILENT POWER FACTORY ................................................................................ 7
2.2 KÜTÜPHANE OLUġTURMA VE ELEMAN EKLEME ........................................... 7
2.3 MODEL OLUġTURMA ............................................................................................ 11
2.4 YÜK AKIġI VE KISA DEVRE ANALĠZĠ ................................................................ 18
2.4.1 Yük AkıĢı Analizi ................................................................................................. 18
2.4.2 Kısa Devre (Hata) Analizi..................................................................................... 21
2.5 GEÇĠCĠ DURUM ANALĠZĠ ....................................................................................... 25
2.5.1 Grafik Çizdirme .................................................................................................... 25
2.5.2 Durum Tanımlama ................................................................................................ 29
2.6 HARMONĠK ANALĠZĠ .............................................................................................. 31
2.6.1 Harmonik Analizi Ġçin Örnek Uygulama .............................................................. 33
3. RABAK FĠDERĠ MODELLEMESĠ VE ANALĠZĠ ..................................................... 36
3.1 Rabak Fideri Verileri ............................................................................................... 36
3.2 Rabak Tek Hat ġeması ............................................................................................. 38
3.3 Kısa Devre Gücünün Bara Gerilimlerine Etkisi........................................................... 39
3.3.1 Sk= 1000 MVA için ............................................................................................. 39
3.3.2 Sk= 100 MVA için ................................................................................................ 39
3.3.3 Sk=10 MVA için ................................................................................................... 41
3.4 Kısa Devre Gücünün Kısa Devre Akımlarına Etkisi ................................................... 42
3.4.1 Sk= 1000 MVA için 3 Faz Kısa Devre Arızası.................................................... 42
3.4.2 Sk= 100 MVA için 3 Faz Kısa Devre Arızası....................................................... 43
3.4.3 Sk= 10 MVA için 3 Faz Kısa Devre Arızası........................................................ 44
4. SONUÇ VE DEĞERLENDĠRME .............................................................................. 45
5. YARARLANILAN KAYNAKLAR............................................................................ 46
6. EKLER.......................................................................................................................... 47
ÖNSÖZ

Bu çalıĢma, bir orta gerilim dağıtım Ģebekesinin bilgisayar ortamında modellenmesi

ve analiz edilmesi amacı ile yapılmıĢtır. Modelleme ve analiz sırasında DigSilent
Power Factory adında güç sistemleri analizi yapabilen bir program kullanılmıĢtır.

ÇalıĢma iki ana bölümden meydana gelmektedir. Ġlk bölümde DigSilent programının
özelliklerinden, temel fonksiyonlarından, model oluĢturmadan bahsedilmiĢ, yük
akıĢı, kısa devre, geçici rejim ve harmonik analizleri hakkında bilgi verilmiĢtir.

Ġkinci bölümde ise Ġzmit Trafo Merkezinin Rabak Fideri modellenmiĢ ve çeĢitli
analizler yapılmıĢtır. Hazırladığım bu çalıĢmanın DigSilent Power Factory
programının kullanımı hakkında faydalı bir doküman olduğunu düĢünüyorum.
ÇalıĢmamda benden yardımını esirgemeyen Sayın Hocam AyĢen BASA ARSOY’a
teĢekkürlerimi sunarım.

Ocak, 2013 Vural AYDOĞAN

v_aydogan58@hotmail.com

1
 1. GİRİŞ

Hem kullanıcılara kaliteli enerji sunmak hem de sürekli artan enerji ihtiyacını
karĢılamak için yeni tesisler kurulması ve var olan tesislerin yenilenmesi için her
geçen gün yani yatırımlar yapılmaktadır. Bu yatırımlar çok maliyetli olduğundan bir
defa kurulduktan sonra uzun yıllar kararlı olarak çalıĢması istenir. Bundan dolayı bir
elektrik tesisinin çok iyi planlanması gerekir. Planlanın klasik yöntemlerle yapılması
uzun zaman alır. Ayrıca değiĢen her parametre için tekrar tekrar analiz yapmak
klasik yöntemlerle oldukça zor ve yorucudur. Bütün bu nedenlerden dolayı
günümüzde güç sistemlerinin planlanması ve analizinde paket programlardan
yararlanılır.

DigSilent programı, en temel anlamda güç sistemi analizi yapan bir paket
programdır. Açılımı ‘Elektrik ġebekeleri için Dijital Simülasyon’ olan DigSILENT
programının geliĢtirilmesine 1976 yılında baĢlanılmıĢtır. Grafiksel ara yüze sahip
olarak geliĢtirilen dünyanın ilk güç sistemi analiz yazılımıdır.

2
1.1 DigSilent Power Factory Fonksiyonları

Yük AkıĢı ve Ġletimi

- Hızlı ve doğru yük akıĢ algoritması (Newton Raphson ile)

- AC ve DC Ģebekeler (HVDC için)
- Seconder güç- frekans kontrolü
- Seconder güç-voltaj kontrolü
- Yük ayırma
- P-V eğrileri
- dV/dQ analizi

Yük AkıĢı ve Dağıtımı

- Tüm Ģebeke tipleri (3 faz, 3faz-4 iletken, 2 faz, faz-nötr, DC Ģebeke)

- ġebeke topolojileri (Radyal , Ring )
- Çok büyük Ģebekeler için uygunluk (> 20000 bara)
- Alçak gerilim Ģebekeleri için rastlantısal yük modelleri
- Noktasal optimizasyon

Aktif ve Reaktif Güç Dağıtımı

- Kayıpları en aza indirgeme

- Yakıtı minimize etme
- Bara gerilimini sınırlama
- Stator akımını sınırlama

Kısa Devre

- IEC 60909,ANSI C37 standartlarına göre kısa devreler

- Çoklu hata analizi
- Hata türleri:
o Üç faz
o Ġki faz
o Ġki faz- toprak
o Tek faz- toprak
o Sirkülasyon akımı (farklı gerilim seviyeleri arasında)
o Açık kondüktör
- Ana hat boyunca hata kaydırma

3
Denge

- Kısa süreli ve dinamik denge

- Yük ve generatör modelleri
- GeniĢ model kütüphanesi
- Kullanıcı tanımlı modeller
- EtkileĢimli olay tanımlama
- Küçük sinyal analizi (model analizi)

Elektromanyetik Geçici Hal Analizi

- Detaylı Ģebeke modeli

- Transformatörde doyum
- DetaylandırılmıĢ güç elektroniği elemanı modelleme (anahtarlama)

AĢırı Akım Koruması

- Modelleme
o CT ve VT modelleme
o Sigortalar
o OCT röleleri
o Diferansiyel röleler
o Alçak gerilimli akım kesiciler
- Koordinasyon
- Simülasyon
o Zaman domeninde
o Sabit durumda

Harmonikler

- Dengeli ve dengesiz harmonik kaynakları

- Karakteristik, karakteristik olmayan ve inter harmonikler
- Frekans ve zaman domeninde çizelgeler
- Harmonikli yük akıĢı
- Frekansa bağlı hat parametreleri
- Filtre sınıflandırma

Güvenilirlilik

4
 - Weibul-Markow hata modelleri
- Hat /trafo/bara hataları
- Yaygın mod hataları
- Çift topraklama hataları
- Akım kesme hataları
- Koruma hataları
- Analitik durum dökümü
- Monte Carlo simülasyonu

DPL(DIgSilent Programlama Dili)

 Aritmetik iĢlemler, standart fonksiyonlar

 Sanal nesne fonksiyonları
 Lojik iĢlemler, ILoops:do(…….)while(…….)
 Alternatif:if(…….)then(……)else(……)
 Herhangi bir sistem parametresine ulaĢabilme
 Sonuç dosyası tanımlama ve grafik yaratma

1.2 DigSilent Power Factory Arayüz

Şekil 1 DigSilent Arayüz

ġekil 1’de gördüğü gibi DigSilent programının arayüzü yedi ana bölüme ayrılabilir.
Bunlar:

5
1: Ana Menü Çubuğu (Main Menü Bar): Ġsminden de anlaĢıldığı gibi programla
ilgili temel menülerin bulunduğu çubuktur. Bu çubuktaki menüler sayesinde her türlü
ayar ve düzenleme yapılabilir.

2: Ana Araç Çubuğu (Main Toolbar): Bu çubuk üzerindeki simgeler yardımı ile
programdaki ana komutlara çabucak ulaĢılır. Bu simgeler ile ilgili açıklamalara
çalıĢmanın ilerleyen kısımlarında değinilmiĢtir.

3: Grafik Araç Çubuğu (Graphics Toolbar): Bu çubuk üzerindeki simgeler

yardımıyla grafik ekleme ve grafik üzerinde görsel olarak bazı ayarlamalar yapılır.
Etiket ekleme, yakınlaĢtırma vb.

4: Grafik Penceresi (Graphics Window): Sistemin tek hat Ģemasının çizildiği

kısımdır. Ayrıca grafik çizdirme de bu alana yapılır.

5: Çizim Araç Kutusu (Drawing Toolbar): Bu çubuk üzerindeki simgeler yardımı

ile çizim alanına sistem elemanlarının yerleĢtirilmesi yapılır.

6: Çıktı Penceresi (Output Window): Analiz sonuçlarının sayısal olarak

gözlemlendiği penceredir.

7: Durum Çubuğu (Status Bar): Proje ismi, tarih, saat, imlecin konumu vb.
bilgilerin yer aldığı çubuktur.

6
 2. DIgSILENT POWER FACTORY

2.2 KÜTÜPHANE OLUġTURMA VE ELEMAN EKLEME

Power Factory programının ‘Data Manager’ bölümünü kullanarak kendi eleman

kütüphanemizi oluĢturabiliriz. Projemizde kullanacağımız elemanları kütüphanemize
ekleyerek modelleme sırasında istediğimiz elemanı buradan çağırabiliriz. Bu bize
hem hızlı bir modelleme yapmayı hem de projede kullandığımız elemanların bir
listesini kolayca çıkarmamızı sağlar. Kendi kütüphanemizi oluĢturmak ve eleman
eklemek için Ģu adımları izlenir.

1. Adım: Main Toolbar da bulunan (New Data Manager) simgesine tıklanır.

Şekil 2

2. Adım: Açılan Ģekil 2’de ki pencerede görüldüğü gibi kütüphane oluĢturmak

istediğimiz projemize çift tıklandığımızda o proje altındaki ‘Library’ alt klasörü
görülür. Ġster direkt olarak library klasörünün içinde ister bunun altında baĢka bir
kütüphane açarak onun içinde eleman ekleme iĢlemi yapabiliriz. Örneğin library
içinde ‘Trafolar’ adında bir alt kütüphane oluĢturabiliriz. Bunun için ‘Library’e sağ
tıklayıp açılan pencerede New/Folder seçeneği tıklanır. Açılan bu yeni pencerede
Ģekil 3’de görüldüğü gibi ‘Folder Type’ kısmında library iĢaretlenmiĢtir. ‘Name’
kısmında ise alt kütüphanenin ismi belirlenmiĢtir. Sonuç olarak Ģekil 4’de görüldüğü
gibi alt kütüphane oluĢturulmuĢtur.

7
 Şekil 3

Şekil 4

3. Adım: OluĢturduğumuz alt kütüphaneye elaman eklemek için alt kütüphane

seçildikten sonra Ģekil 2’de görülen ‘Data Manager’ penceresinin araç çubuğundaki
(New Object) simgesine tıklanır. Daha sonra açılan ‘Type Creation’
penceresinde eklemek istediğimiz eleman tipi sekilerek ‘ OK’ butonuna tıklanır.
Örneğin iki sargılı bir transformatör eklemek için Ģekil 5’de görüldüğü gibi ‘2-
Winding Transformer Type’ seçeneğini seçip ‘OK’ butonuna basılır.

8
 Şekil 5

4. Adım: Eleman tipini seçip ‘OK’ butonuna tıklandığında o elemana ait

parametreleri gireceğimiz pencere açılır. ġekil 6’de görüldüğü gibi bu pencereden
elemanımıza ait özelikleri ve parametreleri istediğimiz gibi ayarlayabiliriz. Gerekli
ayarlamalar yapıldıktan sonra ‘OK’ butonuna tıklanarak eleman ekleme iĢlemi
tamamlanmıĢ olur. Bir elemana ait birçok özelliği bu pencereden ayarlayabilir. Bu
çalıĢmada daha çok ‘Basic Data’, ‘ Load Flow’ ve RMS-Simulation’ sekmelerindeki
ayarlamalardan söz edilecektir.

Şekil 6

9
Son olarak eleman ekleme iĢlemi tamamlandığında eklenen eleman kütüphane
içerisinde Ģekil 7’de ki gibi görülür.

Şekil 7

OluĢturduğumuz elemanların modelleme esansında kütüphaneden nasıl

çağırılacağından ‘Model OluĢturma’ bölümde bahsedilmiĢtir.

10
2.3 MODEL OLUġTURMA

DigSilent Power Factory programı ile modelleme yapmayı basit bir örnek üzerinde
inceleyelim. Bu inceleme için Ģekil 8’de görüldüğü gibi bir Ģebeke, bir transformatör,
bir iletim hattı ve bir yük barasıdan oluĢan basit bir sistem kullanılmıĢtır.

Şekil 8

1. Adım: Yeni Proje Açma: Öncelikle Main Toolbar’dan File/New/Project

seçeneğinden yeni bir proje açılır. Açılan pencerede projeye ‘Name’ kısmına ‘proje
ismi’ yazılıp ‘OK’ butonuna tıklanır. Bu durumda Ģekil 9’deki pencere açılır.
Buradan uygulamada kullanacağımız Ģebekenin özellikleri belirlenir ve ‘OK’
butonuna tıklanır ve böylece modellemenin yapılacağı grafik penceresi açılmıĢ olur.

Şekil 9

2. Adım: Terminal Baraları OluĢturma : Açılan grafik penceresinde Ģekil 8’de ki

modeli oluĢturmak için Drawing Toolbar’daki simgelerden yararlanılır. Burada
dikkat edilmesi gereken husus öncelikle terminallerin yani bağlantı noktalarının
yerleĢtirilmesidir. Bu Ģekilde önce bağlantı noktaları belirlenir daha sonra elemanlar
ilgili bağlantı noktaları arasına bağlanır. Örneğin bir transformatör ile generatör
direkt olarak birbirine bağlanamaz. Ġkisi arasında önceden bir terminal noktası
oluĢturulması gerekir. Bu tamamen programın yapısı ile ilgilidir.

11
Power Factory programı, yapısında farklı tipte terminaller bulundurur. Bunların
hepsinin temelde aynı görevi yaptığından, kullanılan terminal tipi analiz sonuçlarını
etkilemez. Sadece görsel açıdan farklılık sunarlar. Programın içerdiği terminal tipleri
Ģekil 10’de görülmektedir.

Şekil 10

ġekil 7’deki modeli oluĢturmak için öncelikle B1, B2 ve B3 terminal baraları grafik
penceresine Ģekil 11’deki gibi yerleĢtirilmiĢtir.

Şekil 11

Bunlardan B1 barası 154 kV diğer baralar 34,5 kV olarak ayarlanmıĢtır. Baralarla ile
ilgili ayarlamaların ve isimlendirmenin yapılması için, ilgili baraya çift tıklandığında
Ģekil 12’deki pencere açılır. Buradan ‘Basi Data’ sekmesi altında temel veriler
belirlenir.

Şekil 12

12
3. Adım: Elemanları YerleĢtirme: Ġlk olarak B1 barasına Ģebeke eklemek için
‘Drawing Toolbar’dan (External Grid) simgesi seçilerek B1 barasına bağlantısı
yapılır. Eklenen Ģebekeye çift tıklandığında Ģekil 13de ki pencere açlılr. Bu
pencerede ki ‘Load Flow’ sekmesin ile Ģebekenin bağlandığı bara tipi (Bus Type),
bara gerilimi (pu), gerilim açısı vb. özellikler belirlenir. Bu uygulama için belirlenen
özellikler Ģekil 13’de görülmektedir.

Şekil 13

Daha sonra B1 ile B2 arasına transformatör eklemek için ‘Drawing Toolbar’ dan
(2-Winding Transformer) simgesi tıklanarak B1 B2 arasında bağlantı yapılır. Daha
sonra eklenen transformatöre çift tıklanarak açılan penceredeki ‘Basic Data’
sekmesinden transformatör tipi olarak daha önceden kütüphaneye eklenen
transformatör modelimizi seçilir. Bunun için Type/Select Project Type… seçeneği
ile açılan kütüphaneden elemanı seçip ‘OK’ butonuna basılır. Herhangi bir elemanı
kütüphaneden çağırabildiğimiz gibi modelleme sırasında Type/New Project Type..
seçeneği ile de ilgili elemanın özelliklerini o esnada belirleyebiliriz. Ayrıca
Type/Select Global Type.. seçeneği ile de DigSilent programının kendi
kütüphanesinde bulunan elemanlar kullanılabilir.

B2 ile B3 baraları arasına iletim hattının yerleĢtirilmesi için öncelikle kütüphanede

Hawk iletkeni oluĢturulur. OluĢturulan Hawk iletkenine ait bilgiler Ģekil 14’de
görülmektedir.

13
 Şekil 14

Ġletken oluĢturulduktan sonra bu iletkeni taĢıyacak olan direk tipi ve iletkenin direk
üzerindeki düzenin belirlenmesi için kütüphaneye ‘ Tower Type’ seçeneği kullanılır.

Şekil 15

ġekil 15’de görülen pencerede ‘Conductor Types of Line Circuts’ penceresinden

önceden oluĢturduğumuz hawk iletkeni direk üzerinde tanımlanır. Daha sonra

simgesine tıklanarak iletkenin direk üzerindeki konumunun belirlendiği pencereye
geçilir. (Bakınız Ģekil 16)

14
 Şekil 16

Buradan X1, X2,X3 ile faz iletkenlerinin arasındaki mesafe, Y1, Y2, Y3 ile de faz
iletkenlerinin yerden olan mesafeleri metre cinsinden belirlenir.

Ġletken ve direk modelimiz kütüphaneye eklendikten sonra B2 – B3 baraları arasına

iletim hattını oluĢturmak için ‘Drawing Toolbar’dan (line) simgesine tıklanarak
bağlantı oluĢturulur. Daha sonra oluĢturulan ‘line’ üzerine çift tıklanarak açılan
pencereden Type/Select Project Type/Tower Type seçenekleri ile önceden
oluĢturulan direk ve iletken tipi kütüphaneden çağırılır. Ayrıca bu pencereden hat
uzunluğu vb. bazı özelliklerde belirlenir. (Bakınız Ģekil 17)

Şekil 17

15
Modellemenin son kısmında (General Load) simgesi ile B3 barasına yük
bağlanır. Bağlanan yükün özelliğini belirlemek için yüke çift tıklanarak açılan
pencerede ‘Load Flow ‘ sekmesi kullanılır. Gerekli ayarlamalar Ģekil 18’de
görülmektedir.

Şekil 18

16
Yükün de bağlanması ile tamamlanan model Ģekil 19’da görülmektedir. Buradaki boĢ kutular, yük akıĢı, kısa devre gibi analizler yapıldığında
üzerinde bulunduğu elemanlar ilgili gerilim, güç, akım vb. bilgiler verir.

Şekil 19

17
2.4 YÜK AKIġI VE KISA DEVRE ANALĠZĠ

Yük akıĢı analizi yapılmadan önce referans barayı (salınım barasını) belirlememiz
gerekir. …baĢlığı altında bahsedildiği gibi referans bara, gerilim genliğinin 1 pu
açısının da 0 derece oluğu baradır. Bu iĢlemi yapmak için Ģekil 19’da görülen
modelde ‘Extemal Grid’ simgesine çift tıklanır. Açılan pencerede Ģekil 20’de görülen
ayarlamalar yapılmıĢtır.

Şekil 20

ġekil 20’de görüldüğü gibi referans bara olarak ‘B1’ seçilmiĢtir. Bunu ayarlamak
için ‘Reference Busbar’ seçeneğinin yanındaki simgesine tıklanır. Daha sonra
açılan sekmedeki ‘select’ seçeneğine tıklanır. Son olarak açılan pencereden B1 barası
seçilerek ‘OK’ butonuna tıklanır.

2.4.1 Yük AkıĢı Analizi

Yukarıdaki gibi referans barayı belirledikten sonra Yük akıĢı (Load Flow) analizi
yapmak için ana araç çubuğunda (Main Toolbar) bulunan (Calculate Load
Flow) simgesine tıklanır. Açılan ‘Load Flow Calculation’ isimli pencerede gerekli
ayarlamalar yapıldıktan sonra ‘Execute’ butonuna tıklanarak yük akıĢı analizi
tamamlanmıĢ olur. Bu uygulamada yük akıĢı analizinde programın varsayılan
ayarları kullanılmıĢtır. ġekil 21’de bu ayarlar görülmektedir.

Şekil 21

18
Yük akıĢı analizi sonucunda elde edilen veriler Ģekil 22’de görülmektedir.

Şekil 22

Görüldüğü gibi bazı kutularda aktif güç (P), reaktif güç (Q), güç faktörü (cosphi) ile ilgili sonuçlar verilirken bazı kutularda gerilimin genliği
(Ul), pu (u) değeri ve açısı (phiu) verilmiĢtir. Bunlar tamamen programın yapısı ile ilgili ayarlamalardır ve kullanıcı tarafından değiĢtirilebilir.
Örneğin sonuçlarda akımı görmek istediğimiz bir kutuya sağ tıklayıp / Edit Format for Edge Elements seçeneğine tıklayarak açılan penceredeki
‘Line’ kısmında görmek istediğimiz sonuçlardan birini akım (current) olarak ayarlayabiliriz.

19
Sonuçlarda görüldüğü gibi güç ifadelerinden bazılar negatif bazıları pozitiftir. Bu
iĢaretleme gücün akıĢ yönünü belirtmek içindir. Bu uygulamadaki bara tipleri için,
‘- güç ‘ baraya giren gücü, ‘+ güç ‘ ise baradan iletilen gücü ifade etmektedir.

ġekil 22’de görüldüğü gibi 100 MVA’lık transformatörün yüklenme oranı %56.36
iken hattın yüklenme oranı %127.48 dir. Bu bize hattın bu gücü iletebilecek
kapasitede olmadığını gösterir. Bu gücü iletmek için daha kalın kesitli iletkenlere
ihtiyaç vardır. Ayrıca yine Ģekil 22’de görüldüğü gibi hat baĢında ve hat sonundaki
güç değerleri farklıdır. Aradaki fark hat üzerindeki kayıpları göstermektedir. Örneğin

Hat Sonunda: P= 53.22 MW Q= 17.60 Mvar

Hat BaĢında: P= 50MW Q= 10 Mvar

Buna göre hattan harcanan güç Pk= 53,22 - 50 = 3,22 MW

Qk =17.60 – 10 = 7.60 Mvar

Bu kadar büyük bir gücün 10 km uzunluğunda bir hatta harcanması olanaksızdır.

Normalde bu gibi hatalara karĢı program kullanıcıyı uyarmaz. Fakat alçak veya
gelirim düĢümü, yükleme oranı vb. verilere göre farklı renklendirmeler kullanılabilir.
Örneğin aĢırı yüklenen hattın kırmızı, gerilimdeki azalmanın fazla olduğu baranın
mavi görünmesi gibi ayarlamalar yapılabilir. Bunun için çizim alanında sağ tuĢa
basılarak ‘Colour Representation’ seçeneğine tıklanır. Açılan pencerede ‘Colouring’
seçeneğinden önce renklendirme için referans alacağımız büyüklük (gerilim,
yüklenme oranı vb. ) belirlenir. Daha sonra istenilen orana istenilen renk atanarak
‘OK’ butonuna tıklanır. Örneğin Ģekil 23’de seçilen renklendirme ile tekrar analiz
yapılsın.

Şekil 23

20
Renklendirmeden sonra tekrar yük kıĢı analizi yapıldığında Ģekil 24’de görüldüğü
gibi aĢırı yüklemeden dolayı hat kırmızı, düĢük gerilimden dolayı B3 barası mavi
renkte görülmektedir.

Şekil 24

2.4.2 Kısa Devre (Hata) Analizi

Kısa devre analizi yaparken, ister baraların tamamında kısa devre olmuĢ gibi istersek
de sadece seçtiğimiz bir bara kısa devre oluĢmuĢ gibi analiz yapabilir. Tüm baralarda
kısa devre olmuĢ gibi analiz yapmak için ana araç çubuğundaki (Calculate
Short- Circuit) simgesine tıklanır. Açılan pencereden kullanılacak standart, kısa
devre tipi ve hesaplanmasını istediğimiz büyüklük seçilerek ‘Execute’ butonuna
basılır. Bu uygulama için yapılan seçimler Ģekil 25’de görülmektedir.

Şekil 25

21
ġekil 25’de görülen ayarlara göre yapılan kısa devre analizinin sonuçları Ģekil 26’da ki gibidir.

Şekil 26

Seçtiğimiz bir bara için kısa devre analizi yapma için ilgili baraya (veya elamana) sağ tıklayıp /Calculate/ Short-Circuit… seçeneğine tıklanır.
Bu durumda Ģekil 25’de ki pencere açılır. Burada gerekli ayarlar yapıldıktan sonra ‘Execute’ butonuna basıldığında hata analizi tamamlanmıĢ
olur. ġekil 25’de ki ayarlarda sadece B3 barası için kısa devre analizi yapıldığında elde edilen sonuç Ģekil 27’de görülmektedir.

Bütün bu analizlerde sonuçlar bu Ģekilde sadece Grafik Penceresinde gözlemlenmez, ayriyeten ‘Output Windows’ (çıkıĢ penceresi) ile de
sonuçlar daha detaylı gözlemlenebilir. Örneğin Ģekil 27’deki kısa devre analizi sonucu Output penceresinde Ģekil 28’de ki gibi görülür.

22
Şekil 27

23
Şekil 28

24
2.5 GEÇĠCĠ DURUM ANALĠZĠ

DigSilent programının geçici durum analizi yapabilme özelliği ile sistemdeki

herhangi bir elemanına ait elektriksel büyüklüklerin zaman içindeki değiĢimini
gözlemleyebiliriz. Geçici durum analizinde sonuçları daha önceki analizlerde olduğu
gibi sonuç kutularında görebildiğimiz gibi grafiğini de çizdirebiliriz.

Geçici durum analizini gerçekleĢtirebilmek için öncelikle Main Toolbar’da bulunan

(select toolbar) simgesine tıklanır ve açılan pencereden ‘Stabilty’ seçeneği

seçilir. Daha sonra yine Main Toolbar’da bulunan (Start Simulation) simgesine
tıklanır. Açlılan ‘Run Simulation’ isimli penceredeki „Absulate’ kısmına simülasyon
zamanı yazılır ve ‘Execute’ butonuna tıklanarak simülasyon baĢlatılır. Süre
Simülasyon tamamlandığında sonuçlar sonuç kutularında gözlemlenir. Kutucuklarda
son değerler gözleneceğinden zamanla nasıl bir değiĢim gerçekleĢtiğini görmek için
grafik çizdirmek gerekir.

2.5.1 Grafik Çizdirme

Herhangi bir sistem elemanına ait bir elektriksel büyüklüğün zamana bağlı
değiĢimini çizdirebilmek için öncelikle bir takım ayarlamalar yapma gerekir. Bunlar:

1-) Grafik çiziminde kullanılacak sonuçların belirlenmesi

2-) Hangi elemanların grafik çiziminde yer alacağını belirleme

3-) Elemana ait hangi elektriksel büyüklüklerin çizdirileceği belirleme

Bu üç maddeyi adım adım ele alalım.

1.Adım: Sonuç Dosyası Belirleme: Simülasyon sırasında değiĢkenlere ait bilgiler

program kütüphanesi içinde bir dosyaya kaydedilir. Grafik çiziminde gerekli bilgiler
bu dosyadan alınırlar. Bu dosyaya kaydedilecek verileri belirlemek ve dosyaya isim

vermek için Main Toolbar’da bulunan (Calculate Initial Conditions) simgesine

tıklanır. Açılan penceredeki ‘Basic Options’ sekmesindeki ‘Result Variables’
kısmındaki simgesinde (‘Select’ seçeneğine tıklanır. Bu durumda açılan ‘Please
Select Result’ penceresindeki ‘All calculations’ seçilir. Ġleleyen kısımlarda kolaylık
olması için ‘All calculations’ ismi yerine ‘Sonuc1’ yazılır ve ‘OK’ butonuna basalır.
Bu adımda yapılan ayarlamalara iliĢkin pencereler Ģekil 29 ve 30 ‘da görülmektedir.

25
 Şekil 29

Şekil 30

2.Adım: Elemanı Belirleme: Herhangi bir elektriksel büyüklüğünün zamana göre

değiĢimini grafik olarak çizdirmek için ilgili elemana sağ tıklayıp Define/ Variable
Set (Sim)... seçeneğine tıklanır. Böylece eleman belirlenmiĢ olur. Açılan ‘Result’
penceresinde belirlediğimiz elemanların listesi görünür. (Bakınız Ģekil 31)

3. Adım Elektriksel Büyüklükleri Belirleme: Ġlgili elemana ait çizdirilmek istenen

elektriksel büyüklüklerin belirlenmesi için Main Toolbar’da ki (Edit Result

Variables) simgesine tıklanır. Açılan ‘Result’ penceresinde ilgili elemana çift
tıklandığında elemana ait ‘Variable Set’ penceresi açılır. Örneğin B2 barası için bu
iĢlemler gerçekleĢtirildiğinde Ģekil 32’deki pencere ekrana gelir. Bu pencerede
görüldüğü gibi sol tarafta eleman için tanımlı değiĢkenler sağ tarafta ise bizim
çizdirmek için seçtiğimiz değiĢkenler görülür. Listeye değiĢken eklemek veya

listeden değiĢken kaldırmak için butonları kullanılır.

26
 Şekil 31

Şekil 32

Bu üç adımda anlatılan ön hazırlıklar yapıldıktan sonra grafik çizimine geçilir. Ġlk

olarak grafik çizimi için yeni bir ‘ Graphic Window’ açmak gerekir. Bunu için çizim
alanının sol alt tarafında bulunan ‘Uygulama’ ismine sağ tıklayıp Insert Page/
Create New Page seçilir. Açılan ‘New’ isimli pencerede Ģekil 33’de görülen
ayarlamalar yapıldıktan sonra ‘Execute’ butonuna tıklanır.

Şekil 33

27
Çizim alanımız için yeni pencere oluĢturma tamamlandıktan sonra bu alandaki bir
boĢluğa sağ tıklayıp Creater VI /SubPlot seçilir ve grafik eklenmiĢ olur. Eklenen bu
boĢ grafik Ģekil 34’de görülmektedir. Bu Ģekilde bir çizim alanına birden fazla grafik
eklenebildiği gibi bir grafikte birden fazla büyüklükte çizdirilebilir.

Şekil 34

Grafiğin ‘x’ ekseninde simülasyon zamanı çizilir. ‘y’ ekseninde ise çizdirilmesi
istenen büyüklük tanımlanmalıdır. Bunun için grafiğe çift tıklandığında açılan
‘SubPlot’ penceresi kullanılır. ġekil 35’de görülen bu pencerenin ‘y Axis’
sekmesindeki ‘Curves’ kısmında bulunan toplaya sırası ile sonuçlar, eleman,
elemana ait değiĢken ile ilgili atamalar yapılır.

Şekil 35

Örneğin B2 barasının gerilimini çizdirmek için ilk olarak sonuçları atamak için Ģekil
35’deki pencerede ‘Result File ElmRes,I..’ üzerine çift tıklanır ve açılan pencereden
‘Sonuc1’ seçilir. Daha sonra eleman atamak için ‘Element’ üzerine çift tıklanır ve
açılan pencereden B2 seçilir. Son B2 ye ait değiĢkeni atamak için ‘Variable’ üzerine
çift tıklanır ve açılan pencereden ‘m:UI’ seçilir. Bu atamalar yapıldıktan sonra tablo
Ģekil 36’da ki haleni alır. Ayrıca Colour, Linestyle gibi seçeneklerden grafikle ilgili
görsel ayarlar yapılır.
28
 Şekil 36

Atamalar da tamamlandıktan sonra Ģekil 35’deki ‘SubPlot’ penceresindeki ‘OK’

butonuna basarak grafik çizdirme iĢlemi ile ilgili ayarlar tamamlanmıĢ olur. Artık
geçici durum analizi yapıldığında B2 barasının gerilimindeki değiĢim grafik üzerinde
gözlemlenebilir. Bu iĢleme geçmeden önce son olarak yapılması gereken bir
ayarlama vardır. Grafiğin daha rahat gözlemlenmesi için eksenlere ait skalaların
otomatik olarak ayarlanması gerekir. Bunun için grafiğe sağ tıklayıp Autoscale y/
On ve Autoscale x/ On seçilmelidir.

Önceki kısımlarda anlatıldığı gibi 5 saniye süreli bir simülasyon yapılsın. Bu

durumda B2 barasının gerilimindeki değiĢim, grafikte Ģekil 37’deki gibi görülür.

Şekil 37

2.5.2 Durum Tanımlama

DigSilent ile geçici durum analizi yaparken, simülasyon sırasında gerçekleĢtirmek

istediğimiz farklı durumlar oluĢturabiliriz. Örneğin simülasyonun 3. saniyesinde
istenilen bir elemanda kısa devre durumu yaratmak gibi. Bunun için ilgili elemana
sağ tıklayıp Define/ Short-Circuit-Event… seçilir. Açılan pencereden hatanın
oluĢacağı zaman, hata tipi ve hata empedansı değerleri belirlenir. Örnek olarak B3
barasın da, 2. saniyede, 3 faz kısa devresi oluĢturmak için yapılan ayarlar Ģekil 38’de
görülmektedir.

29
 Şekil 38

Bu olay tanımlandıktan sonra 5 saniyelik simülasyon yapıldığında B2 barasının

gerilimindeki değiĢim Ģekil 39’da görüldüğü gibi olur.

Şekil 39

Görüldüğü gibi 2. saniyede kısa devreden dolayı gerilim düĢmüĢtür. B3 barasındaki

yük yerine 20 MW, 3MVAr gücünde bir senkron motor bağlanıp bağlansın ve B2
barasında 2. saniyede bir kısa devre oluĢturulsun. Bu durumda 10 km’lik hat
üzerindeki akımın değiĢimi Ģekil 40’da ki gibi gözlenir.

Şekil 40

Görüldüğü gibi sistemde bir döner elamanın bulunması akımın kısa devre anında
aĢırı artmasına neden olmuĢtur. Kısa devre anında senkron motor generatör çalıĢma
moduna geçerek sistemin kısa devre akımını desteklemiĢtir. Motor mili dıĢarıdan
desteklenmediği için bu akımın etkisi motorun yavaĢlayıp durması ile son bulmuĢtur.

30
2.6 HARMONĠK ANALĠZĠ

DigSilent ile harmonik analizi yapmak için Ģu adımlar izlenmelidir.

1.Adım: Harmonik Kaynağı Tanımlama: Herhangi bir sistem modeli üzerinde

harmonik analizi yapılabilir fakat harmonik oluĢturan bir eleman (yük, generatör vb.)
tanımlanmaz ise sonuçlar net olarak görülemez. Bunun için öncelikle kütüphanede
harmonik kaynağı oluĢturulur. Kütüphaneye eleman ekleme bölümünde anlatıldığı
gibi ‘Harmonic Sources’ isimli eleman kütüphaneye eklenir. Dengeli bir harmonik
kaynağına iliĢkin ayarlamalar Ģekil 41’de görülmektedir.

Şekil 41

ġekil 41’de görülen pencerede 5,7.11…vs. dereceli harmoniklerin temel frekanstaki

büyüklüğe oranları % olarak belirlenmiĢtir. Bu oranlar tamamen kullanıcı tarafından
belirlenir. Dengesiz harmonik kaynağı tanımlamak için ise Ģekil 41’de ki pencerede
‘Unbalanced’ seçeneği aktif hale getirilir. Bu durumda her faz için ayrı ayrı Ih/I1
oranları tanımlanabilir.

31
2.Adım: Harmonik Kaynağını Sistem Elemanına Entegre Etme: Kütüphaneye
eklediğimiz harmonik kaynağı bir generatör gibi bir bara gibi doğrudan modelde yer
almaz belli bir sistem elemanının içerisine entegre edilir. DigSilent programında
içerisine harmonik kaynağı entegre edebileceğimiz belli eleman tipi vardır. Bunlar

- Yük (General Load), fakat modelleme sırasında ‘Harmonic’ sekmesiden ‘Load

Model’ seçeneği ‘Current Source’ seçilmeli.

- Tristörlü Doğrultucu

- PWM DönüĢtürücü

- Gerilim Kaynağı

- Akım Kaynağı

3.Adım: Grafik Çizdirme: Harmonik analizinde herhangi bir sistem elemanına

iliĢkin harmonik bozulmaların görülebilmesi için grafik çizdirmek gerekir. Grafik
çizdirme iĢlemi geçici durum analizinde anlatıldığı gibidir. Tek fark grafik tipidir.
Burada zamana bağlı değiĢim yerine harmonik bozulumların grafiği çizdirilir. Bunun
için ‘Virtual Instrument Panel’ tipinde yeni bir sayfa açılır. Bu sayfada sağ tıklanıp
Create VI/ Harmonic Distortions ile yeni grafik eklenir.

4.Adım: Analizi GerçekleĢtirme: Adım 1,2,3 de bahsedilen ayarlamalar yapıldıktan

sonra harmonik analizini baĢlatmak için MainToolbar da ki (Hamonics)

simgesine tıklanır. Daha sonra (Calculate Harmonic Load Flow) simgesine
tıklanır. Açılan pencerede Ģekil 42’de görüldüğü gibi gerekli ayarlar yapılarak
‘Execute’ butonuna tıklanır.

Şekil 42

32
2.6.1 Harmonik Analizi Ġçin Örnek Uygulama

Şekil 43 Model Tek Hat Şeması

Şekil 44 Senkron Generatör Verileri

Şekil 45 Transformatör Verileri

33
 Şekil 46 Yük Verileri

ġekil 44, 45, 46 da özelikleri belirtilen elemanlar ile oluĢturulmuĢ Ģekil 43’deki
model oluĢturulduktan sonra yüke harmonik kaynağını entegre etmek için yani yükü
harmonikli tanımlamak için yüke (general load) çitf tıklanır. Açılan pencerede Ģekil
47’de görüldüğü gib ‘Harmonics’ sekmesindeki ‘Harmonic Currents’ seçeneği ile
daha önceden kütüphaneye eklenmiĢ olan Ģekil 41’deki harmonik kaynağı seçilir.
Daha sonra harmonik grafiği çizdirilmek istenen elemana sağ tıklanır Define/
Variable Set (Harmonic Load Flow) seçeneğine tıklanır. Açılan ‘Result’
penceresinde elemana çift tıklanır. Açılan Ģekil 47’de ki pencerede görüldüğü gibi
çizdirilmek istenen büyüklükler sağ tarafa alınır ve ‘OK’ butonuna tıklanır.

Şekil 47

Daha sonra yeni bir sayfa açılarak 3. Adımda bahsedildiği gibi Harmonics Distortion
grafiği eklenir. Grafiğe çift tıklanarak gerekli ayarlar yapılır. Bu uygulamada
Terminal(1) isimli baraya ait grafiğe iliĢkin ayarlar Ģekil 48’de görülmektedir.

34
 Şekil 48

Son olarak 4. Adımda anlatıldığı gibi harmonik analizi yapılır. Yük akıĢına iliĢkin
sonuçlar sonuç kutularında gözlemlenir. Harmonik bozulmaya iliĢkin grafikler ise
Ģekil 49 da görülmektedir.

Şekil 49

35
3. RABAK FİDERİ MODELLEMESİ VE ANALİZİ
3.1 Rabak Fideri Verileri
Rabak fiderinin modellenmesinde gerekli olan hat ve transformatör verileri ilgili
iĢletmeden alınarak gerçeğe en yakın model oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır. Fidere bağlı
kullanıcıların talep ettikleri yükler ise bağlı oldukları transformatörü uygun bir
değerde yükleyecek Ģekilde seçilmiĢtir.

Transformatör Adı DönüĢtürme Oranı ve Primer Sargı Seconder Sargı

Gücü Terminali Terminali
Asya Mermer Tr 34.5/0.4 kV 160 kVA B4.2.2.2.1 B4.2.2.2.1.1
Bahar Süt Tr 34.5/0.4 kV 160 kVA B1.1 B1.2
Baysan Tr 34.5/0.4 kV 630 kVA B4.2.2.1.2 B4.2.2.1.2.1
Emre Piliç Tr
Transformatör

34.5/0.4 kV 100 kVA B2.2.2.2 B2.2.2.2.1

Güney Gıda Tr 34.5/0.4 kV 160 kVA B2.2.1 B2.2.1.1
Verileri

Habas Depo Tr 34.5/0.4 kV 400 kVA B2.2.2.1 B2.2.2.1.1

Hyundai Tr 34.5/0.4 kV 400 kVA B6.1 B6.2
Mitas Tr 34.5/0.4 kV 630 kVA B4.2.2.2.2.1 B4.2.2.2.2.2
Rabak Tr 34.5/0.4 kV 250 kVA B2.1 B2.1.1
Yemci Tr 34.5/0.4 kV 160 kVA B4.2.1 B4.2.1.1
Ġkizler Tugla Tr 34.5/0.4 kV 160 kVA B4.2.2.1.1 B4.2.2.1.1.1
Ġzaydas Tr 1 34.5/0.4 kV 1000 kVA B8 B8.1
Ġzaydas Tr 2 34.5/0.4 kV 400 kVA B8 B8.1
Ġzaydas Tr 3 üretim 34.5/6.3 kV 1600 kVA B8 B8.2
Tablo 1 Rabak Transformatör Verileri

Yükün Adı Görünür Güç (MVA) Güç Faktörü

Asya Mermer 0.096 0.98 (endüktif)
Bahar Süt 0.096 0.98 (endüktif)
Baysan 0.378 0.98 (endüktif)
Emre Piliç 0.06 0.98 (endüktif)
Verileri

Güney Gıda 0.096 0.98 (endüktif)

Yük

Habas Depo 0.24 0.98 (endüktif)

Hyundai 0.24 0.98 (endüktif)
Mitas 0.378 0.98 (endüktif)
Rabak 0.15 0.98 (endüktif)
Yemci 0.096 0.98 (endüktif)
Ġkizler Tugla 0.096 0.98 (endüktif)
Ġzaydas 1 0.98 (endüktif)
Tablo 2 Rabak Yük Verileri

Senkron Generatör ÇıkıĢ Görünür Güç Güç

Generatör Adı Terminali (MWA) Faktörü
Verileri Ġzaydas Üretim B8.2 1.0198 0.96 (End)
Tablo 3 Rabak Generatör Verileri

36
 Hattın Adı Ġletken Tipi GiriĢ ÇıkıĢ Uzun GMR DC Anma R+ X+ R0 X0
Terminali Terminali luk (mm) Direnç Çapı (ohm/ (ohm/k (ohm/k (ohm/
(Km) (ohm/km) (mm2 ) km) m) m) km)
Hat1 34.5 kV Hawk B1 B2 0,2 7.90251 0.1194 21.77 ---- ---- ---- ----
Hat1.1 34.5 kV Swallow B1 B1.1 0,25 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat2 34.5 kV Hawk B2 B3 0,5 7.90251 0.1194 21.77 ---- ---- ---- ----
Hat2.1 34.5 kV Pigeon B2 B2.1 0,25 4.62 0.3366 12.75 ---- ---- ---- ----
Hat2.2 34.5 kV Raven B2 B2.2 0,04 0.5362 3.66 10.11 ---- ---- ---- ----
Hat2.2.1 N2XSY1x50 20.3/34.5 B2.2 B2.2.1 0,08 ---- ---- ---- 0.508 0.232 2.032 0.928
Hat2.2.2 34.5 kV Swallow B2.2 B2.2.2 0,3 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat2.2.2.1 34.5 kV Swallow B2.2.2 B2.2.2.1 0,125 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat2.2.2.2 34.5 kV Swallow B2.2.2 B2.2.2.2 0,25 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat3 N2XSY1x240 20.3/34.5 B3 B4 0,1 ---- ---- ---- 0.114 0.186 0.456 0.744
Hat4 N2XSY1x240 20.3/34.5 B4 B5 0,15 ---- ---- ---- 0.114 0.186 0.456 0.744
Hat Verileri

Hat4.1 N2XSY1x95 20.3/34.5 B4 B4.1 0,1 ---- ---- ---- 0.259 0.213 1.076 0.952
Hat4.2 34.5 kV Pigeon B4.1 B4.2 0,2 4.62 0.3366 12.75 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.1 34.5 kV Swallow B4.2 B4.2.1 0,05 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.2 34.5 kV Pigeon B4.2 B4.2.2 0,2 4.62 0.3366 12.75 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.2.1 34.5 kV Swallow B4.2.2 B4.2.2.1 0,04 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.2.1.1 34.5 kV Swallow B4.2.2.1 B4.2.2.1.1 0,25 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.2.1.2 N2XSY1x95 20.3/34.5 B4.2.2.1 B4.2.2.1.2 0,05 ---- ---- ---- 0.259 0.213 1.076 0.952
Hat4.2.2.2 34.5 kV Pigeon B4.2.2 B4.2.2.2 0,25 4.62 0.3366 12.75 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.2.2.1 34.5 kV Swallow B4.2.2.2 B4.2.2.2.1 0,2 2.59182 1.0742 7.14 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.2.2.2 34.5 kV Pigeon B4.2.2.2 B4.2.2.2.2 1,5 4.62 0.3366 12.75 ---- ---- ---- ----
Hat4.2.2.2.2.1 N2XSY1x95 20.3/34.5 B4.2.2.2.2 B4.2.2.2.2.1 0,05 ---- ---- ---- 0.259 0.213 1.076 0.952
Hat5 34.5 kV Hawk B5 B6 3 7.90251 0.1194 21.77 ---- ---- ---- ----
Hat5.1 N2XSY1x50 20.3/34.5 B6 B6.1 0,04 ---- ---- ---- 0.508 0.232 2.032 0.928
Hat6 34.5 kV Hawk B6 B7 0,3 7.90251 0.1194 21.77 ---- ---- ---- ----
Hat7 N2XSY1x70 20.3/34.5 B7 B8 0,05 ---- ---- ---- 0.355 0.221 1.42 0.844
Tm cıkıs havai 34.5 kV Hawk Tr merkez B1 0,45 7.90251 0.1194 21.77 ---- ---- ---- ----
Tm cıkıs kablo N2XSY1x240 20.3/34.5 Trafo m. Tr merkez 0,2 ---- ---- ---- 0.114 0.186 0.456 0.744
Tablo 4 Rabak Hat Verileri

37
3.2 Rabak Tek Hat Şeması

38
3.3 Kısa Devre Gücünün Bara Gerilimlerine Etkisi

3.3.1 Sk= 1000 MVA için

Tr Barası

B4 Barası

B8 Barası

3.3.2 Sk= 100 MVA için

39
Tr Barası

B4 Barası

B8 Barası

40
3.3.3 Sk=10 MVA için

Tr Barası

B4 Barası

B8 Barası

Kısa devre gücü bara dayanımının bir ölçüsüdür. Bir Ģebekenin kısa devre gücü ne kadar büyükse gerilimin genliğini sabit tutma eğilimi de o
kadar yüksektir. Yapılan analizde de görüldüğü gibi kısa devre gücü 1000MVA olan Ģebeke kullanıldığında tüm baralardaki gerilimin genliği 1
pu değerine çok yakındır. Sonsuz güçlü Ģebeke kullanılsaydı bara gerilimleri tam 1 pu olurdu. Kısa devre gücü 10 MVA olan Ģebeke
kullanıldığında ise bara gerilimlerinde yaklaĢık %17 azalma görülmüĢtür. Sonuç olarak fiderin beslendiği Ģebekenin kısa devre gücü bara
gerilimlerini doğrudan etkilemektedir.

41
3.4 Kısa Devre Gücünün Kısa Devre Akımlarına Etkisi

3.4.1 Sk= 1000 MVA için 3 Faz Kısa Devre Arızası

Tr Barası

B4.2.1 Barası

B8 Barası

42
3.4.2 Sk= 100 MVA için 3 Faz Kısa Devre Arızası

Tr Barası

B4.2.1 Barası

B8 Barası

43
3.4.3 Sk= 10 MVA için 3 Faz Kısa Devre Arızası

Tr Barası

B4.2.1 Barası

B8 Barası

Zk= c.U2/Sk Denklem (1)

Ik=U/Zk Denklem (2)

Denklem 1 ve 2 de görüldğü gibi kısa dever gücü kısa devre akımını doğrudan etkilemektedir. Yapılan analizlerde de bu sonuç görülmüĢtür. Ayrıca
aynı kısa devre gücünde, kısa devre akımının fiderin baĢından sonuna doğru gidildikçe azaldığı görülmektedir. Bunun nedeni, fiderin baĢındaki bir
arıza noktasından görülen eĢdeğer empedansın; fiderin sonundaki bir arıza noktasından görülen eĢdeğer empedansa göre daha küçük olmasıdır.
Denklem 2de de görüldüğü gibi empedans değeri ile kısa devre akımı ters orantılı olduğundan analizden elde edilen sonuçların doğru olduğu
görülmektedir.
44
 4. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Bu çalıĢmada bir elektrik Ģebekesinin DigSilent programı ile modellenmesi ve

analizinin nasıl yapıldığı görülmüĢtür. Modeli meydana getiren transformatör, iletim
hattı, yük vb. sistem elemanlarına ait bir takım parametrelerin analiz sonuçlarına
etkisi gözlemlenmiĢtir.

Rabak fiderinde yapılan analizlerde ise daha çok Ģebekenin kısa devre gününün
sistemdeki bara gerilimlerine etkisi gözlemlenmiĢtir. Yapılan gözlemlerden elde
edilen sonuçlara göre, kısa devre gücü yüksek olan bir Ģebekede bara gerilimlerinin
genliklerinde dikkate alınır bir değiĢme görülmemiĢtir. Kısa devre gücü düĢük
olduğunda ise bara gerilimlerinde düĢme meydana gelmiĢtir. Görüldüğü gibi
tüketiciye sabit genlikli bir gerilim sunulabilmesi için Ģebekenin kısa devre gücünün
yüksek olması gerekir. Bu nedenden dolayı ülke genelinde ki tüm üretim, iletim ve
dağıtım birimleri birleĢtirilerek enterkonnekte Ģebeke yapısı oluĢturulmuĢtur.

ġebekenin güçlü olması kaliteli bir enerji için önemlidir. Öte yandan yapılan
analizlerde de görüldüğü gibi kısa devre gücü yüksek bir Ģebekede meydana gelen
arıza akımının değeriden yüksektir. Fakat pratik uygulamalarda bazı basit önlemler
ile bu akım sınırlandırılabilir. Son olarak dikkat edilmesi gerekir ki bütün bu
analizler trafoların yaklaĢık %60-70 yüklü ve güç faktörü 0.98 endüktif olduğu
durum için yapılmıĢtır. Pratikte kullanıcıların talep ettiği güçler her an değiĢtiğinden
kesici, ayırıcı vb. sistem elemanları seçiminde en kritik yüklenmelere göre analiz
yapılmalıdır.

45
 5. YARARLANILAN KAYNAKLAR

[1] YILDIRIM, A. “Ġzmit 2 Transformatör Merkezi‟nin Dağıtım Fiderleri Modellemesi

Bitirme Tezi” Kocaeli, 2009

[2] www.digsilent.de

[3] www.emo.org.tr

46
6. EKLER

47