HIS – ROZDZIAŁ I – „TAK JAK GRECY I RZYMIANIE”

1.Postacie:

-Aleksander Wielki- zmarł 323r.p.n.e (zakończenie epoki helleńskiej).

-Achilles- wódz Myrmidorów, walczył z Hektorem, zwyciężył z nim. Przywiązał jego ciało do swego
rydwanu i ciągnął po ziemi, jeżdżąc wokół Troi, które oblegana była przez Greków. Niezwyciężony w
walce, cenił nieśmiertelną sławę.

-Hektor- syn Priama (króla Troi). Jego postawa jest symbolem honoru oraz poświęcenia dla ojczyzny.

-Homer- autor epopei pt. „Iliada”, „Odyseja”, które dostarczają informacji na temat kultury
mykeńskiej. Są to najstarsze utwory literackie w Europie.

-Agamemnon- bohater „Iliady”, król Myken, wyruszył na czele Achajów pod Troję-Ilion.

-Heinrich Schliemann-niemiecki kupiec, pasjonat archeologii, zafascynowany poematami Homera.

Poszukiwał on miejsc związanych z owymi eposami. Odkrył pozostałości Troi (1873) i grobowce
królewskie w Mykenach (1874).

-Król Kserkes- król i wódz Persów (bitwa pod Maratonem).

-Temistokles-wódz Persów w bitwie pod Salaminą.

-Pauzaniasz-wódz Spartan w bitwie pod Platejami.

-Herod- „ojciec historiografii”, żyjący w V wieku p.n.e. Autor 9 ksiąg „Dziejów”- zawierają relację z
przebieg wojen grecko-perskich, opisy Grecji, Persji, Egiptu.

-Leonidas- bohater pod Termopilami, Spartańczyk, nie chciał wycofać się przed atakiem ze strony
Persów.

-Józef Sowiński- polski Leonidas powstania listopadowego, weteran wojen napoleońskich, w których
stracił nogę. Z powodu owej straty został skierowany do pracy w sztabie powstańczym w stolicy. Gdy
Polacy zaczęli ponosić klęski, a siły carskie zbliżały się do Warszawy – poprosił o wysłanie go na front.
Bronił Wolę. Dowodził 06.09.1831 obroną szańców i odpierał ataki wroga.

-Piotr Wysocki - zawiązał spisek przeciwko rosyjskim władzom w 1828.

-Józef Chłopicki - generał i I dyktator powstania listopadowego.

-Władysław Raginis - dowodził Polaków pod Wizną, polecił żołnierzom oddać się do niewoli, popełnił
samobójstwo.

-Stefan Kraszewski - samotnie powstrzymywał niemiecką kolumnę pancerną we wsi Kosów (koło
Piotrkowa Trybunalskiego).

-Lucjusz Kwinkcjusz Cyncynat - dyktator, wzór cnót obywatelskich, stanął na czele armii jako dyktator
podczas wojny z Ekwami (458r.p.n.e.). Rzymski patrycjusz, stronił od arystokratycznego trybu życia,
skromny, dbał o dobro społeczeństwa, z najwyższym szacunkiem odnosił się do państwa.
-Tyberiusz i Gajusz Grakchowie- bracia, którzy starali się zapobiec większemu rozwarstwieniu
społeczeństwa rzymskiego w 2 w. p.n.e.. Trybuni ludowi. Zginęli w walce o prawa plebejuszy.

-Marek Tuliusz Cyceron- filozof, w swych mowach i traktatach zwalczał próżne ambicje, prywatę i
egoizm elit. Autor dewizy: „Salus rei publicae suprema lex esto”- „Dobro publiczne winno być
najwyższym prawem.

-Juliusz Cezar- rzymski polityk, najwybitniejszy z wodzów starożytności. Pokonał Galów. Przejął
władzę w Rzymie w 49r.p.n.e.

-Oktawian- adoptowany spadkobierca Cezara, określił siebie jako „princeps senatu”- „pierwszy w
senacie”. W 27 został nazwany przez senat Augustem. I cesarz rzymski.

3.Pojęcia:
A)Republika- państwo wspólne dla jego obywateli, wywodzi się z tradycji Republiki Rzymskiej
istniejącej od 509 r.p.n.e do połowy I w.p.n.e, nazwa pochodzi od łacińskiego terminu 'res publica', co
oznacza rzecz wspólną, rzecz publiczną. (Współcześnie): jest to forma rządów, w której głowa
państwa i inne najważniejsze organy powoływane są przez naród w wyborach bezpośrednich lub
pośrednich (obywają się one zazwyczaj w regularnych odstępach czasowych).

*Podział republik ze względu na wpływ obywateli na wybór najwyższych władz:

-arystokratyczne - w wyborach występuje część społeczeństwa

-demokratyczne - szeroki udział obywateli w wyobrach.

*Podział republik ze względu na system rządów:

-parlamentarne- parlament ma istotny wpływ na ustawodawstwo i władzę wykonawczą, głowa

państwa pełni funkcje reprezentacyjne

-republiki prezydenckie- rozdzielnie władzy wykonawczej i ustawodawczej, silna pozycja prezydenta,

który jest jednocześnie szefem rządu i jego zwierzchnikiem.

B)Patriotyzm obywatelski-

4.Nurty patriotyczne podczas zaborów + ich opisy:

Podczas bycia Polski pod zaborami patriotyzm nabrał znaczenia przywiązania do narodu.
Powstały wtedy dwie koncepcje patriotyzmu, czyli koncepcja insurekcyjna oraz koncepcja
pozytywistyczna. Koncepcja patriotyzmu insurekcyjnego objawiał się przede wszystkim przez
uczestnictwo w obronie państwa oraz działanie na rzecz dobra kraju. Natomiast koncepcja
patriotyzmu pozytywistycznego przejawiała się na zakłamaniach pokojowych oraz
działalności w celu szerzenia kultury polskiej (szczególnie wśród najbiedniejszych) i
wspieraniu gospodarki (oczywiście polskiej).
5. Daty:
A) Dzieje Greków/Persów:

-1100r. p.n.e.-zdobycie Troi przez Achajów.

-490-bitwa pod Maratonem, zwycięstwo Greków.

-480r.p.n.e.- bitwa pod Termopilami, zwycięstwo Persów.

-480- bitwa pod Salaminą, zwycięstwo Greków.

-480- bitwa na przylądku Artemizjon, zwycięstwo Persów.

-479- bitwa pod Platejami, zwycięstwo Greków.

-430- powstanie „Dziejów” Heroda.

-431-404- wojna peloponeska.

-338- bitwa pod Cheroneą.

-323r.p.n.e.- koniec epoki hellenistycznej, śmierć Aleksandra Wielkiego.

-1600-1100- kultura mykeńska.

-1831r.- obrona Woli.

-1845- powstanie „Maratonu” Kornela Ujejskiego.

-1870/1873- odkrycie pozostałości Troi przez Heinricha Schliemanna.

-1874- odkrycie grobowców królewskich w Mykenach przez H.S.

-1939- obrona Wizny.

-1998- wydanie komiksu „300”.

B) Powstanie listopadowe:

-1815-klęska Napoleona, likwidacja Księstwa Warszawskiego, utworzenie w jego miejsce Królestwa

Polskiego.

-1828- zawiązanie spisku przeciwko rosyjskim władzom przez Piotra Wysockiego.

-29.11.1830- zryw narodowyzwoleńczy/początek powstania listopadowego.

-25.01.1831-ogłoszenie detronizacji cara Mikołaja I przez sejm.

-Wiosna 1831-zwycięstwo Polaków nad Rosjanami w kilku bitwach.

-Maj 1831-klęska powstańców/Polaków w bitwie pod Ostrołęką, punkt zwrotny.

-Wrzesień 1831- zdobycie Warszawy przez armię carską, upadek powstania.

C) Polskie Termopile:

-17 sierpnia 1920r-bitwa w Zadwórzu, klęska Polaków pod dowództwem Bolesława Zajączkowskiego.

-1919-wyparcie Armii Czerwonej z ziem litewskich i białoruskich.

-1920- zawarcie przez Piłsudskiego sojuszu z atamanem Symonem Petlurą.

-13-25 VIII 1920- Bitwa Warszawska, wojska radzieckie pokonane.

-18 marca 1921- koniec wojny polsko-bolszewickiej= traktat podpisany w Rydze.

D) Monte Cassino:

-1 września 1939- atak Niemców na Polskę, początek II w.ś.

-7-10 września 1939- odpierania ataków Niemców przez żołnierzy polskich pod Wizną (Władysław
Ragins)

-5 września 1939- opór Stanisława Karaszewskiego pod Piotrkowem Trybunalskim.

-18 maja 1944- zdobycie Monte Cassino.

E) Republika rzymska:

-753r. p.n.e.- legendarna data założenia Rzymu przez Romulusa.

-509-wygnanie ostatniego króla z Rzymu- Tarkwiniusza Pysznego, wprowadzenie ustroju

republikańskiego.

-458- wojna z Ekwami i Rzymem (Lucjusz Kwinkcjusz Cyncynat).

F) Święta narodowe:

-1 marca- Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” (ustan.2011)

-1 maja- Święto Pracy (ustan.1950)

-2 maja- Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej (ustan.2004)/Dzień Polonii i Polaków za Granicą

-3 maja- Święto Narodowe Trzeciego Maja (ustan.1791)

-9 maja- Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności (ustan.1945)

-1 sierpnia- Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego (ustan.2009)

-15 sierpnia- Święto Wojska Polskiego (ustan.1920)/Wzniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny

-31 sierpnia- Dzień Solidarności i Wolności (ustan.2005)

-11 listopada- Narodowe Święto Niepodległości (ustan.1937, 1989)

6. Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia.

- Lew Tołstoj sprzeciwiał się bezkrytycznej miłości do ojczyzny i bezwzględnemu podporządkowaniu

się władzom państwowym. PRAWDA

- Autor tekstu dostrzega możliwość pogodzenia obu skrajnych poglądów dotyczących patriotyzmu.
PRAWDA

- Miłość do ojczyzny jest zdaniem Jerzego Szackiego produktem manipulacji ideologicznej. PRAWDA

- Postrzeganie patriotyzmu jako „błędu” zostało uznane w tekście za pozbawione wartości. FAŁSZ

7. Jak Rzymianie postrzegali cnoty obywatelskie ?

Rzymianie uważali cnoty obywatelskie za bardzo ważne wartości, którymi każdy powinien się
odznaczać, dążyć do nich. Za wzór osoby, której postawa stała się symbolem/wzorem cnót
obywatelskich został uznany przez Rzymian Lucjusz Kwinkcjusz Cyncynat. Był to rzymski patrycjusz,
który stronił od trybu życia arystokratycznego, natomiast dbał o dobro ogółu społeczeństwa oraz
należycie i z szacunkiem odnosił się do swego państwa. Uznany został za wzór patrioty. Takową
postawę Rzymianie cenili, gdyż był to według nich doskonały przykład osoby, która posiadała cnoty
obywatelskie.

8. Wypisz 5 urzędów i opisz je.

I. Dwaj konsulowie- najważniejsi urzędnicy w republice rzymskiej, mieli roczną kadencje, dowodzili
armią, zwoływali zgromadzenia ludowe i składali ofiary bogom – funkcje religijne. Urzędy pełnione
kolegialnie.

II.Pretorzy- wspomagali w rzadzeniu konsulów. Dbali o porządek w mieście, w razie konieczności

mogli oni dowodzić wojskiem. Urzędy pełnione kolegialnie.

III.Dyktator- urząd pełniony niekolegialnie. Powoływany w nadzwyczajnych sytuacjach, w razie

niebezpieczeństw na 6 miesięcy.

-Na większość stanowisk mogli być wybierani wyłącznie patrycjusze (najzamożniejsi obywatele).

IV.Trybuni ludowi- zajmowali się obroną praw liczniejszych, uboższych plebejuszy, z czasem
zdobywali dostęp do pozostałych urzędów.

V.Liktorzy- niżsi funkcjonariusze, stanowili osobistą ochronę urzędników, później zaczęli pełnić
funkcje reprezentacyjną. Nosili przed wyższymi rzymskimi urzędnikami „fasces”- pęk rózg z
wetkniętym w nie toporem. Owy „fasces” symbolizował władzę karania, także śmiercią.